school assignment layout; vrije grafiek
99
100
vrije grafiek 101
102
Hoogdruk, Diepdruk en Doordruk vormen samen het atelier Vrije Grafiek. Hier vervaardigt men drukvormen die men meervoudig kan afdrukken. Zo ontstaat een oplage. In een oplage kunnen alle afdrukken gelijk zijn, maar ze kunnen ook grondig van elkaar verschillen. Op die manier kan ĂŠĂŠn drukvorm een hele reeks verschillende werken opleeren.
103
104
Om grafische kunst te creëren is het noodzakelijk om een degelijke technische basis te ontwikkelen. In de Vrije Grafiek rijken we je de specifieke aspecten van de verschillende artistieke druktechnieken (etsen, steendruk, hoogdruk en zeefdruk) aan. Door deze procèdès te koppelen aan jouw creativiteit ontwikkel je een persoonlijke artistieke uitingsvorm die opwindend en vernieuwend kan zijn. Kunstenaars hanteren in de huidige kunstscëne meer en meer grafische technieken. Veelal wordt er in combinatie gewerkt met nieuwe media.Tekenen is in de Vrije Grafiek erg belangrijk. Zonder degelijke tekenvaardigheid kan je jezelf niet voldoende uiten in grafiek. Het is niet enkel een middel tot uiting, het is tevens een zienswijze, een proces van analyse en synthese. De creatieve branche valt steeds terug op sterke tekenaars. Naaste een volledig zelfstandige artistieke loopbaan kan je terecht in het kunstonderwijs (indien je een bijkomende pedagogische cursus volgt) of in de grafische sector als illustrator of als artistiek ontwerper. Vele afgestudeerden vinden werk in iets waar creativiteit in het algemeen een grote rol speelt. Vrije grafiek beoogt al lang niet meer het afdrukken van etsen, lino’s, zeefdrukken enz. als zuiver reproduceren. Hedendaagse grafiek is meer. Het is een evenwaardig medium naast de andere kunstvormen en laat via de diverse technieken de mogelijkheid om je artistieke visie op vele verschillende manieren vorm te geven. In het uiterst professioneel ingericht atelier, met
mogelijkheid tot etsen, lino- en houtsnede, zeefdruk, plaatlithografie, enzovoort, kan je alle facetten van de grafische technieken uitproberen en beoefenen. In de specialisatiegraad worden de afdrukken stuk voor stuk eigen creaties. De vrije grafiek of de drukkunst is het artistieke broertje van de drukkerswereld. In de vrije grafiek tasten we de grenzen af van het gedrukte beeld en proberen we zo een autonoom kunstwerk te maken. Hiervoor hebben we in de academie hoogdruk (linosnede, houtsnede), diepdruk (etsen) en vlakdruk (steendruk of lithografie). Bij grafiek wordt een plaat of blok bewerkt om deze met inkt af te drukken op papier, stof of een andere drager. Deze omweg geeft grafiek zijn eigen karakter, zijn eigen taal. De bewerkte blok of plaat verdwijnt meestal en hoort niet meer tot het eigenlijke kunstwerk. Eerst ligt de nadruk op het eigen maken en het naar je hand zetten van de techniek. Vanuit die techniek en de confrontatie met oude en hedendaagse kunst wordt het eigen ontwerp over de jaren steeds belangrijker. In de beginjaren werken we met welomschreven opdrachten, later maken die plaats voor vrijere opdrachten. In het atelier is er aandacht voor de verschillende verschijningsvormen van grafiek. Dit gaat van de klassieke bibliofiele uitgaven (handgemaakt boek in beperkte oplagen) en Ex Libris tot grafiek die de kader en de passe- partout achter zich laat en als gedrukt beeld op papier, stof, hout zijn weg zoekt binnen de moderne kunst.
105
106
Hoogdruk, Diepdruk en Doordruk vormen samen het atelier Vrije Grafiek. Hier vervaardigt men drukvormen die men meervoudig kan afdrukken. Zo ontstaat een oplage. In een oplage kunnen alle afdrukken gelijk zijn, maar ze kunnen ook grondig van elkaar verschillen. Op die manier kan één drukvorm een hele reeks verschillende werken opleveren. In Hoogdruk maken we linosneden, houtsneden en houtgravures. Daarnaast werken we met allerlei stempeltechnieken, materialendruk, puzzeldrukk. Bij Diepdruk komen alle mogelijke non-toxische etstechnieken aan bod: lijnets, aqua-
tint, zachte grond, suikerets. We maken ook gebruik van de droge naaldtechniek, mezzotint en collagrafie. In het atelier Doordruk of – beter bekend - Zeefdruk passen we zowel directe als indirecte sjabloonmethodes toe. Deze grote keuze nodigt uit tot experimenteren en bijgevolg worden de technieken, waarvan sommige hun oorsprong vinden in de 15de eeuw, voortdurend verder ontwikkeld en vernieuwd. Zo ontstaat in dit atelier een zeer grote verscheidenheid aan grafische werken, zowel in kleur als in zwart-wit. Waar in de eerste jaren van de cursus vooral geïnvesteerd wordt in het aanleren.
107
Eerst ligt de nadruk op het eigen maken en het naar je and zetten van de techniek.
108
Van de technieken, gaan we deze nadien gebruiken als middel om tot een persoonlijke expressie te komen. Het atelier vrije grafiek is volledig uitgerust om de leerlingen technisch de mogelijkheid te geven, elke grafische druktechniek als expressievorm te gebruiken. De vaak ongezonde en milieubelastende materialen die hiervoor in het verleden nodig waren, zijn bijna allemaal vervangen door ecologisch verantwoorde non-toxische producten en technieken. Er wordt een basisopleiding gegeven voor hoogdruk, diepdruk, vlakdruk en zeefdruk. Tijdens de opleiding wordt er vertrokken van het tekenen naar de natuur en naar levend model. Zonder het belang van het tekenen in al zijn aspecten uit het oog te verliezen, wordt er ook gebruik gemaakt van fotografische edele procedés: heliogravure en gomdruk en de nieuwe grafische fototechnieken: polymeerfilm, digitale prints enz. Daarnaast is er ook de mogelijkheid zelf papier te scheppen om te bedrukken of te gebruiken voor chine collé. Gedurende de opleiding is er voldoende ruimte om volop te experimenteren en een eigen grafische beeldtaal te creëren. Naast de opleiding tot vrij grafisch kunstenaar, is er tevens de mogelijkheid tot het specialiseren in een meer toegepaste vorm van grafiek zoals illustratietekenen, ex-libris ontwerp etc. Lesmogelijkheid op dinsdag-, woensdag-, donderdag, vrijdagavond en woensdagnamiddag, docent Olivier Martens. De sector van de grafische industrie doet regelmatig beroep op afgestudeerden van het atelier grafiek. Leren etsen, zeefdrukken, houtsneden maken en nog veel meer? In de afdeling Vrije Grafiek van de Academie zit je op je plaats! Het atelier Vrije Grafiek was het eerste atelier in
België waar men overstapte naar een niet-toxische manier van werken. Onder impuls van de beide docenten, Marnix Everaert en Jos Pastijn, is de afdeling uitgegroeid tot de place to be voor niet-toxische grafiek. Grafiek is een medium als geen ander. Een medium dat je de keuze laat om je op verschillende manieren beeldend uit te drukken. Naast de traditionele technieken (diepdruk, hoogdruk, vlakdruk en doordruk) kan je hier meer recente mogelijkheden van werken aanleren. Zo is er de laatste jaren aandacht voor fotopolymeertechnieken, watergedragen zeefdruk, monotype met watergedragen inkten enz… Klinkt wat te technisch? Geen probleem, beide docenten loodsen je op een efficiënte manier door de beeldende mogelijkheden die deze technieken te bieden hebben. Hoe gaan we te werk en wat mag je verwachten? In onze richting wordt veel aandacht besteed aan het ontwikkelen van een eigen beeldtaal en niet het etaleren van kijk eens wat ik kan. Het is evenwel belangrijk dat je de technieken goed onder de knie krijgt om een boeiend beeld dat op zichzelf staat, waarbij niet de techniek de aandacht trekt maar wel het beeld. In het eerste en tweede jaar van de Hogere Graad (HG) doorloop je een basisparcours van verschillende technieken. In het eerste jaar HG leer je niet-toxisch etsen en monotype met watergedragen inkten. In het tweede jaar komen fotopolymeerfilm, basiszeefdruk met watergedragen inkten en hoogdruk (linodruk en houtsnede) aan bod. Nieuw vanaf het schooljaar 2008-2009 is dat je in het derde jaar HG kan kiezen voor ofwel een verder uitbreiden van de traditionele technieken (meestal tweedimensionaal) of voor een meer experimentele manier van werken.
109
Indien je kiest voor het kader van de traditionele technieken krijg je mogelijkheden om je beeldend werk (vooral inhoudelijk) te verfijnen, beter te leren drukken en omgaan met je technische kennis. Er is een verder uitdiepen van eerder aangeleerde technieken via gespecialiseerde workshops. In het experimenteel kader gaan we uit van grafiek als basis, maar bewandelen we zijpaden. Dit kunnen kleine installaties, grafiekobjecten, filmpjes enz… zijn. Alles hangt af van je fantasie. De grafische technieken zijn hier eerder een uitgangspunt dan een doel op zich. Of je nu kiest voor het één of ander, de nadruk zal uiteindelijk komen te liggen op het maken van inhoudelijk en technisch boeiende beelden. We werken in de HG met work-
110
111
shops. Dit houdt in dat op bepaalde vooraf aangekondigde dagen (je krijgt begin oktober een lijst met de data) een techniek tot in de puntjes wordt uitgelegd en getoond. Alles op een tempo dat iedere student aankan, beginner of gevorderde. De docenten staan er op dat iedereen alles goed begrijpt zodat je met een gerust hart kan starten. Je krijgt voldoende tijd om de getoonde techniek te oefenen. Via tussentijdse evaluaties leer je reeds vanaf het eerste jaar praten over je eigen werk en hierover communiceren met anderen. Dit aan de hand van toonmomenten waarop je het eigen werk wat bespreekt en een klankbord krijgt van je medestudenten en leerkrachten. Bedoeling is om op een constructieve wijze te leren omgaan met kritiek, je eigen werk beter te kunnen plaatsen en verdedigen, maar ook leren luisteren wat anderen erover te zeggen hebben. Kritiek als opbouwende factor. Op het einde van het vierde jaar HG stel je je werk voor aan een buitenschoolse jury en kan je overgaan naar de
112
Specialisatiegraad. In het eerste en tweede jaar Specialisatiegraad verwachten we dat je creĂŤren en de technische kennis hebt om deze beelden probleemloos uit te voeren. De docent begeleidt hier eerder dan dat hij opleidt. In de kan je terug kiezen voor de opdeling experimenteel of traditioneel. Op het einde van het tweede jaar is er terug een buitenschoolse jury.We proberen ieder jaar kunstenaars aan te trekken die een tentoonstelling krijgen in Kamer 108 en voor de hele klas een workshop houden. Voorbije jaren ontvingen we onder andere prof. Keith Howard (hoofd departement non-toxic printmaking van het Rochester Institute of Technology, New-York, VS; Goedele Peeters van Academie Merksem en Kontich; Geert Opsomer, Waregem; Erin Holscher, Department Printmaking Dayton University, Ohio,VS; Satoshi Ote en Emiko Oyama,
113
114
Tokyo, Japan.Voor buitenlandse docenten is er in de toekomst contact gelegd met Jon Swindler, Department Printmaking, University of Georgia in Athens, Georgia, VS; Randy Bolton, hoofd van het departement Print Media aan de Cranbrook Academy of Art in Bloomfield Hills, Michigan,VS en Susan Heitzenroder, Studiomanager van het Kala Art Institute in Berkeley, California,VS. Via deze weg komen onze studenten in contact met andere zienswijzen en nieuwe manieren van werken. De kleine galerie Kamer 108 waar op regelmatige basis grafisch werk van bekende en minderbekende kustenaars wordt getoond, is belangrijk omdat de studenten echt werk zien en niet contact moeten maken met grafiek via websites of boeken. Indien er belangrijke tentoonstellingen of grafiekbeurzen zijn, organiseren we een uitstap. Zo is er bijvoorbeeld in
oktober een reis gepland naar Estampa 2008 in Madrid. Musea en galerijen komen tijdens deze reis ook aan bod. Het atelier zette een website op over niet-toxische grafiek. Hier vind je allerlei info maar ook links naar o.a. galeries met goede online tentoonstellingen. Het is een soort werkdocument voor studenten en professionelen. Surf even naar www.niet-toxische-grafiek. org. En last but not least, je docenten scholen zich via hun contacten constant bij. Daarnaast zijn wij als drijvende krachten actief binnen het grafisch onderzoek en geven cursussen voor leerkrachten. In het atelier Vrije Grafiek van de Academie kan je werken in een van de best uitgeruste ateliers van Vlaanderen. Alle materiaal om profesioneel te drukken is voorradig. Inkten (ook kleur) zowel water- als oliegedragen voor etsen,
115
fotopolymeer, hoogdruk (letterpress), plaatlitho (offset), monotype en watergedragen inkten voor zeefdruk zijn aanwezig. Voor een overzicht van de uitrusting nodigen we u uit om een kijkje te nemen op: www.niet-toxische-grafiek.org. Papier, fotopolymeerfilm, gaasdoek, wworden voor het atelier aan groothandelsprijs aangekocht. Deze producten zijn steeds voorradig! Een degelijke lijst van eigen aan te kopen materiaal krijg je tijdens je eerste lessen. Je mag het eerste jaar rekenen dat je ongeveer 120 zal uitgeven indien je alles wat op die lijst staat aankoopt. Daar je het meeste materiaal reeds bezit na dit eerste jaar, dien je de volgende jaren minder uit te geven. Gespecialiseerde inkten en gereedschappen zijn steeds voor eigen rekening! Daarnaast is er ook de mogelijkheid zelf papier te scheppen om te bedrukken of te gebruiken voor chine collĂŠ. Gedurende de opleiding is er voldoende ruimte om volop te experimenteren en een eigen grafische beeldtaal te creĂŤren. Naast de opleiding tot vrij grafisch kunstenaar, is er tevens de mogelijkheid tot het specialiseren in een meer toegepaste vorm van grafiek zoals illustratietekenen, ex-libris ontwerp etc. De sector van de grafische industrie doet regelmatig beroep op afgestudeerden van het atelier grafiek.
116
117
Bij grafiek wordt een plaat of blok bewerkt om deze met inkt af te drukken op papier, stof of een andere drager. Deze omweg geeft grafiek zijn eigen karakter, zijn eigen taal. De bewerkte blok of plaat verdwijnt meestal en hoort niet meer tot het eigenlijke kunstwerk. Eerst ligt de nadruk op het eigen maken en het naar je hand zetten van de techniek. Vanuit die techniek en de confrontatie met oude en hedendaagse kunst wordt het eigen ontwerp over de jaren steeds belangrijker. In de beginjaren werken we met welomschreven opdrachten, later maken die plaats voor vrijere opdrachten. In het atelier is er aandacht voor de verschillende verschijningsvormen van grafiek. Dit gaat van de klassieke bibliofiele uitgaven (handgemaakt boek in beperkte oplagen) en Ex Libris tot grafiek die de kader en de passe- partout achter zich laat en als gedrukt beeld op papier, stof, hout zijn weg zoekt binnen de moderne kunst. Hoogdruk, Diepdruk en Doordruk vormen samen het atelier Vrije Grafiek. Hier vervaardigt men drukvormen die men meervoudig kan afdrukken. Zo ontstaat een oplage. In een oplage kunnen alle afdrukken gelijk zijn, maar ze kunnen ook grondig van elkaar verschillen. Op die manier kan één drukvorm een hele reeks verschillende werken opleveren. In Hoogdruk maken we linosneden, houtsneden en houtgravures. Daarnaast werken we met allerlei stempeltechnieken, materialendruk,
118
puzzeldruk… Bij Diepdruk komen alle mogelijke non-toxische etstechnieken aan bod: lijnets, aquatint, zachte grond, suikerets… We maken ook gebruik van de droge naaldtechniek, mezzotint en collagrafie. In het atelier Doordruk of –beter bekend- Zeefdruk passen we zowel directe als indirecte sjabloonmethodes toe. Deze grote keuze nodigt uit tot experimenteren en bijgevolg worden de technieken, waarvan sommige hun oorsprong vinden in de 15de eeuw, voortdurend verder ontwikkeld en vernieuwd. Zo ontstaat in dit atelier een zeer grote verscheidenheid aan grafische werken, zowel in kleur als in zwart-wit. Waar in de eerste jaren van de cursus vooral geïnvesteerd wordt in het aanleren van de technieken, gaan we deze nadien gebruiken als middel om tot een persoonlijke expressie te komen. Het atelier vrije grafiek is volledig uitgerust om de leerlingen technisch de mogelijkheid te geven, elke grafische druktechniek als expressievorm te gebruiken. De vaak ongezonde en milieubelastende materialen die hiervoor in het verleden nodig waren, zijn bijna allemaal vervangen door ecologisch verantwoorde non-toxische producten en technieken. Er wordt een basisopleiding gegeven voor hoogdruk, diepdruk, vlakdruk en zeefdruk.
119