De mooiste momenten van Pride Amsterdam

DE MOOISTE MOMENTEN VAN DE MOOISTE MOMENTEN VAN PRIDE AMSTERDAM PRIDE AMSTERDAM

LOOKING BACK AT AN AMAZING PRIDE LOOKING BACK AT AN AMAZING PRIDE

PRIDE AMSTERDAM PRIDE AMSTERDAM

FOTO’S: JEROEN PLOEGER

CRASH

ROZE DIENST

TRANS PRIDE WALK

PRIDE BEACH

PRIDE SWIM

VONDELPARK

PRIDE WALK

Stadhouder Willem de derde, door Peter Lely ca 1700. Willem de derde had intieme relaties met verschillende mannelijke vrienden, zoals graaf Frederik van Nassau en Hans Willem Bentinck./ Willem the Third, by Peter Lely ca 1700. Willem the Third had intimate relations with several male friends, such as Count Frederik van Nassau and Hans Willem Bentinck. ( Rijksmuseum)

Hans Willem Bentinck

Mark Kondas / Shutterstock.com

door Judith Schuyf

Als het weer bijna pride is buitelen allerlei instellingen over elkaar heen om hun vriendelijkheid tegenover onze community aan te geven, al dan niet goed bedoeld. Ook de kunst- en cultuursector wil niet achterblijven.

Zo zijn er programma’s rond roze planten, gebouwd erfgoed, en natuurlijk beeldende kunst. In Nederland begon het met Artis waar ze al bijna twintig jaar een programma met rondleidingen over ‘roze dieren’ organiseren. Nee, dat zijn niet alleen flamingo’s, maar ook bij voorbeeld de kleine humboldtpinguïns die regelmatig paren van dezelfde sekse vormen, en dan zelfs (gestolen of van de oppasser gekregen) eieren uitbroeden. Het Rijksmuseum wilde niet achterblijven, in de prideweek kun je er rondleidingen volgen. (Wanneer je op internet zoekt onder de woorden Rijksmuseum + queer krijg je veel links te zien naar allerlei kunstwerken in het museum en hun online collectie Rijksstudio. Ook kun je met deze werken een route op je mobiel volgen.)

Bij zo’n rondleiding wordt meteen duidelijk dat op het eerste gezicht het ‘roze gehalte’ niet altijd even duidelijk of voor de hand liggend is. Bovendien zijn dit allemaal tijdelijke activiteiten, vaak ontstaan of gebonden aan een roze evenement. Daarom zijn er in de wereld van roze erfgoedspecialisten al enkele jaren initiatieven gaande om de collectie in musea diverser en inclusiever te maken. Musea moeten nadenken over hun maatschappelijke relevantie.

Antonello da Messina Sint Sebastiaan. Ca 1478 Sebastiaan was een romeinse soldaat die zich tot het christendom bekeerde en de marteldood stierf: hij werd met pijlen doorboord. Er zit niets homoseksueels in zijn geschiedenis, maar in het begin van de 14e eeuw werd hij plotseling afgebeeld als beeldschone halfnaakte jongeman. De hernieuwde belangstelling voor de Romeinse oudheid in die tijd leidde ertoe dat hij een homoseksueel icoon werd, van wie talloze beelden zijn gemaakt./ Antonello da Messina Saint Sebastian. Ca 1478 Sebastian was a Roman soldier who converted to Christianity and was martyred. (Dresden Gemäldegalerie Alte Meister)

Wat is eigenlijk ‘roze erfgoed’? Het Nederlands Openlucht Museum in Arnhem had al een gemetseld urinoir buiten staan, maar heeft sinds januari van dit jaar ook een echte Amsterdamse plaskrul in het Jordaangedeelte van het museum staan. In de oorspronkelijke oude staat, maar wel zonder luchtjes. Een object dat iconisch is voor homoseksuele mannen, je zou dit roze erfgoed kunnen noemen, al is dat op de website van het Museum niet terug te vinden. Je ziet het dus pas als je het door hebt. Queering the Collections was de titel van een internationaal symposium, dat in maart 2015 in de Amsterdamse Openbare

Bibliotheek gehouden werd over het zichtbaar maken van non-straight geschiedenissen in archieven en musea.

Het initiatief was van projectmanager

Joeri Kempen, ook betrokken bij de Pride

Photo Award, in samenwerking met IHLIA, het Amsterdam Museum, de Reinwardt

Academie en COMCOL, de ICOM-commissie voor verzamelen.

Riemer Knoop, een van de organisatoren: “Bij de vraag naar queering collections gaat het erom om musea en archieven zover te krijgen dat de samenstelling van de bevolking op het gebied van genderdiversiteit beter in hun collecties wordt weerspiegeld, in hun acquisitiebeleid en tentoonstellingspraktijk. Kunnen alle burgers zich gerepresenteerd en vertegenwoordigd weten door wat er in collecties verzameld is, of wordt, en hoe er door musea geprogrammeerd wordt? Iedereen heeft het recht om gezien te worden.” Je moet dus met andere ogen kijken naar de collectie, maar ook kijken naar verschillende doelgroepen. Dan kijk je met een blik die kantelt en ervaren de bezoekers van je instelling de objecten anders.

QUEERING THE MUSEUM: THE QUEER SIDE OF COLLECTIONS

In Pride times, all kinds of institutions tumble over each other to indicate their kindness towards our community, whether well-meaning or not. The cultural sector does not want to be left behind either. There are programs about pink plants, built heritage, and of course the visual arts. and introduced guided tours during Pride Week. (When you search the internet under the words Rijksmuseum + queer you will see many links to all kinds of works of art in the museum and their online collection Rijksstudio. You can also follow a route on your mobile showing these works of art.)

In the Netherlands, it all started with Artis Zoo, where they have been organizing a program of guided tours about ‘gay animals’ for almost twenty years. No, these are not only flamingos, but also, for example, the little male Humboldt penguins that regularly mate, even (stolen or a gift from the zoo keeper) incubating eggs. that at first glance the ‘LGBT content’ is not always clear or obvious. Moreover, these are all temporary activities, often created or tied to a gay event. That is why, for several years now, initiatives have been in the making in the world of gay heritage specialists to make the collection in museums more diverse and inclusive. Museums need to think about their social relevance.

Warren Cup, grieks/romeinse zilveren drinkbeker uit de 1e eeuw met afbeeldingen van mannen die seks hebben. Het object kon lang niet vertoond worden./ Warren Cup, Greek/Roman silver drinking cup from the 1st century with images of men having sex. The object could not be shown for a long time. (British Museum)

Alex Segre / Shutterstock.com Na het symposium werd een netwerk gevormd. Er kwam een brochure met voorbeelden hoe je de collectie behandelen moet. De belangrijkste tips: bedenk van te voren wat je gaat onderzoeken, wie je doelgroep is, welke bewoordingen je gebruikt. Betrek zoveel mogelijk collega’s. Stem je verhaal af op je publiek.

In het buitenland lopen al jaren programma’s met verschillende methoden om de museumcollecties uit het standaard heteroverhaal te trekken. Overigens blijkt daar wel uit hoe lastig het is om deze ‘queere’ objecten permanent op zaal te laten zien; museale presentaties wisselen natuurlijk nogal eens, anders wordt het maar saai. De objecten staan dus niet op zaal in een permanente tentoonstelling maar worden voorgesteld in een brochure of webtrail.

In 2009 opende het British Museum in Londen een webtrail door zijn collectie ter gelegenheid van de LGBT history month. Daarin waren 20 objecten opgenomen, zo divers mogelijk uitgezocht, die moesten illustreren hoe in verschillende culturen liefde, seksualiteit en gender geconstrueerd werden. De gebruikte de term was ‘same sex desire’ en niet LGBT: dat gaf aan dat het toepasbaar was op alle perioden en culturen. Het British Museum heeft immers voorwerpen van all over the world, van de verre prehistorie tot recent. Zo werd ook een Europese witte kokervisie voorkomen. De meeste objecten konden

What exactly is ‘LGBT heritage’? The Netherlands Open Air Museum in Arnhem already had a brick urinal, but since January this year it also has a real Jordanese outdoors urinal in the museum. by project manager Joeri Kempen, also involved in the Pride Photo Award, in collaboration with IHLIA, the Amsterdam Museum, the Reinwardt Academy and COMCOL, the ICOM committee for collecting. think in advance what you are going to research, who your target group is, what wording you use. Involve as many colleagues as possible. Tailor your story to your audience.

Abroad, programs have been running for years with different methods to pull the museum collections out of the standard hetero-normative story. Incidentally, this shows how difficult it is

although it cannot be found on the Museum’s website. So, you only see it when you realize what it is exactly.

Queering the Collections was the title of an international symposium that was held in March 2015 in the Amsterdam Public Library about making non-straight histories visible in archives and museums. The initiative was taken

langere tijd in het museum op zaal bezichtigd worden. Een website gaf uitleg. Te zien was o.a. de beroemde ‘Warren Cup’ – een zilveren beker uit de 1e eeuw met seksuele scènes tussen mannen- en een Romeinse lamp met een afbeelding van twee vrouwen die orale seks hebben. De webtrail met boekje werd later uitgebreid tot het boek A little gay history: Desire and Diversity across the world, een toegankelijke LHBT wereldgeschiedenis in 40 objecten. In die

BEDENK VAN TE VOREN WAT JE GAAT ONDERZOEKEN

tijd kon het woord ‘gay’ nog gebruikt worden om ogenblikkelijke herkenning te geven. Het boek dient als voorbeeld om te illustreren dat iedere museumcollectie in principe geschikt is om het LHBT verhaal te vertellen, als je maar goed kijkt.

Matt Smitt , Green Carnation Installatie met groene anjers op beeld Lucifer van Jacob Epstein. (2010)./ Matt Smitt , Green Carnation Installation with green carnations on image Lucifer by Jacob Epstein. (Birmingham Museum)

Het Birmingham Museum and Art gallery organiseerde als eerste museum in 2010 een succesvolle tentoonstelling die Queering the museum heette. Het uitgangspunt was een beroemd beeld van de in Engeland zeer bekende beeldend kunstenaar Jacob Epstein (1880-1959) Lucifer. De gevleugelde Lucifer was voorzien van een grote slinger van groene anjers ter hoogte van zijn geslacht. ‘Green carnation’ was rond de vorige eeuwwisseling een geheim symbool dat naar gelijkgeslachtelijke liefde verwees. Elders in de tentoonstelling liet curator Matt Smith moderne kopieën van bekende kunstwerken neerzetten, die er net een beetje anders uitzagen. Uit het project bleek wel dat het veel kennis vereiste om de objecten die tot nu toe in een heteroseksueel betekenissysteem gefunctioneerd hadden uit te zoeken en van

Hadrianus en Antinous. Keizer Hadrianus had een verhouding met de jongeling Antinuous, en was ontroostbaar toen deze in 130 in de Nijl verdronk (zie volgende pagina)/ Hadrian and Antinous. Emperor Hadrian had an affair with the young Antinuous, and was inconsolable when he drowned in the Nile in 130 (see details on next page) (British Museum)

CC-BY-SA-2.0 Flickr images/ Photographs by Carole Raddato

to permanently display these ‘queer’ objects in a museum; museum presentations often change, of course, otherwise it would just get boring. The objects are therefore not on display in a permanent exhibition, but are presented in a brochure or web trail. of LGBT history month. It included 20 objects, selected as diversely as possible, to illustrate how love, sexuality and gender were constructed in different cultures. The term used was “same sex desire” and not LGBT, indicating that it was applicable to all periods and cultures. After all, the British Museum has objects from all over the world, from remote prehistoric times to recent times. This also prevented a European white / cis vision. Most objects could be viewed in the museum for a longer period of time. A website explained it all. On display were the famous ‘Warren Cup’ - a silver cup from the 1st century with sexual scenes between men - and a Roman lamp depicting two women having oral sex. The web trail with booklet was later extended to the book A little gay history: Desire and Diversity across the world, an accessible LGBT world history in 40 objects. At that time, the word “gay” could still be used to generate instant recognition. The book serves as an example to illustrate that any museum collection is in principle suitable for telling the LGBTQ story, if you look closely enough.

relevante nieuwe informatie te voorzien. Ook curatoren moeten met een gekantelde blik kijken!

Richard Sandells, erfgoedspecialist en museumactivist, suggereert in de brochure van IHLIA drie ‘queering strategieën’om dat voor elkaar te krijgen: 1 Emancipatoir: leg queer geschiedenissen bloot, laat ze zien, ook al bleven de personen in kwestie zelf in de kast. Het helpt jonge (en oudere) generaties in hun emancipatie. 2 Gebruik meervoudige narratieven die gelijkwaardigheid benadrukken: hier past LGBT in het verhaal van inclusiviteit en gelijkwaardige representatie. LGBT krijgt dan geen status-aparte, niet-hetero’s zijn er gewoon, zoals de zon er ook gewoon is. In een tekstbordje wordt dan bijvoorbeeld terloops opgemerkt dat ‘Keizer Hadrianus en zijn geliefde Antinous samen (....)’. 3 Queering playfully and poetically: kunstenaarsinterventies die het ‘gewone’ of ‘alledaagse’ rondom gender deconstrueren en daar ongemakkelijke vragen over stellen. Dit kan op een speelse en poëtische manier zoals tijdens de ‘Queer Nights’ in het Victoria & Albert Museum in Londen.

Zelf vind ik het nog wel eens lastig dat de theorie achter al deze projecten in nogal wollige taal verpakt is. Zoals in het boek Queering the Museum ‘De auteurs bekritiseren zowel de praktijken en conventies in verband met het moderne openbare museum als de ontologische veronderstellingen die daaraan ten grondslag liggen. Het boek benadrukt de grenzen van bepaalde benaderingen van inclusie en het falen om afstand te nemen van een traditioneel museaal paradigma, en schetst een alternatieve kritische museale benadering die de auteurs ‘queer’ noemen.’ (Nikki Sullivan and Craig Middleton, Queering the museum, Routledge, 2020)

De strategieën van Sandells maken duidelijk dat het erg lastig kan zijn om goed te definiëren over wie en wat het gaat. In het verleden zag het roze leven er anders uit dan nu. Het gebeurde meestal in het verborgene en er hangt geen bordje met uitleg aan. Identiteit is ook maar een begrip uit de 18e eeuw en homoseksualiteit uit de 19e. De wijze waarop

NIET-HETERO’S ZIJN ER GEWOON, ZOALS DE ZON ER OOK GEWOON IS

Amarilles kroont Mirtillo, door Jacob van Loo. Voorstelling naar een populair stuk: de herder Mirtillo draagt vrouwenkleding./ Amarilles crowns Mirtillo, by Jacob van Loo. Depicted after a popular piece: the shepherd Mirtillo wears women’s clothing (Muiderslot)

rather woolly language. For instance, in the book Queering the Museum the authors criticize both the practices and conventions associated with the modern public museum and the ontological underlying assumptions. It outlines an alternative critical museum approach that the authors call ‘queer’. (Nikki Sullivan and Craig Middleton, Queering the museum, Routledge, 2020)

Sandells’ strategies make it clear that it can be very difficult to properly define who and what it is about. In the past, gay life looked different than it does now. It usually took place in secret and there is no sign explaining the situation in those past centuries. Identity is also just a concept from the 18th century and homosexuality from the 19th. The way in which people shaped their sexuality before that period is not always recognizable to us, and you run the risk of ascribing behaviour to people which probably had no meaning to them.

mensen hun seksualiteit vormgaven vòòr die periode is voor ons niet altijd herkenbaar en je loopt het risico dat je gedragingen gaat toeschrijven aan mensen voor wie die zelf waarschijnlijk geen betekenis hadden. Ook bij het uitbeelden van situaties is het uitkijken dat zo’n situatie heel betekenisvol in het oog van de moderne beschouwer kan zijn, maar nooit zo bedoeld is.

Een voorbeeld: onlangs zag ik in de Ridderzaal van het Muiderslot een schilderij hangen van zo op het oog twee dames in liefdevolle omhelzing. Amarilles kroont Mirtillo met bloemenkrans van Jacob van Loo, rond 1650. Maar pas later bleek me dat dit een scene voorstelt uit een populair toneelstuk, Il Pastor Fido, waar Amarilles de als vrouw verklede herder Mirtillo met een bloemenkrans kroont. Het schilderij stelt een man en een vrouw voor en niet twee vrouwen. Een illusie minder dus. Aan de andere kant: alles uitleggen berooft de kijker van een geheim genot dat je iets ‘ontdekt’ hebt wat alleen geopenbaard wordt voor hen die in het geheim zitten.

Hoe kun je nu meer informatie over queer art geven? Tate Britain, een vooraanstaand museum in Londen, bracht in 2017 de grote tentoonstelling Queer British art 1861-1967 met bijbehorend boek: schilderijen en tekeningen van LHBT kunstenaars uit de Engelse kunstgeschiedenis.

Sindsdien brengt de website van Tate Britain regelmatig artikelen en filmpjes uit waarin bepaalde kunstenaars voorgesteld worden. Het presenteerde ook een film op YouTube met de geschiedenis van een kunstenaarskolonie in Lamorna in Cornwall waar veel lesbische vrouwen met allerlei onderlinge relaties woonden en werkten.

Dat je ook als museum van byzantijnse- en beeldhouwkunst mee kunt doen laat het Bode museum in Berlijn zien. A second glance: All forms of love, geeft achtergrondinformatie over vijf periodes vanaf de Griekse tijd tot heden. Een kaartje laat zien waar de objecten op zaal staan, maar het gidsje is ook zonder dat goed te lezen.

Meer theoretisch is het Baseline-traject (2021), een verzameling perspectieven op het hedendaagse

Nederlandse museum, geïnspireerd door het Queering the Collections

Naar Michelangelo Samson verslaat twee filistijnen. (1601–1615)/ Samson defeats Philistines. (Bode Museum Berlijn)

When portraying situations, it is also important to be careful that such a situation can be very meaningful in the eye of the modern viewer, but is never intended that way. An example: I recently saw a painting in the Knights’ Hall of the Muiderslot of what appeared to be two ladies in a loving embrace. Amaryllis crowns Mirtillo with a wreath of flowers by Jacob van Loo, around 1650. But only later did I realize that this represents a scene from a popular play, Il Pastor Fido, where Amarilles crowns the shepherd Mirtillo, dressed as a woman, with a flower garland. The painting depicts a man and a woman and not two women. Another shattered illusion. On the other hand, explaining everything robs the viewer of a secret pleasure of having “discovered” something that is only revealed to those who are in the know. How can you give more information about queer art in the present? In 2017, Tate Britain, a leading museum in London, presented the major exhibition Queer British art 1861-1967 with accompanying book: paintings and drawings by LGBT artists from English art history. The Bode Museum in Berlin shows that you can also participate as a museum of Byzantine art and sculptures. A second glance: All forms of

love provides background information on five periods from Greek times to the present. A map shows where the objects are, but the guide is also easy to read without these objects. A second book guides the reader through history and images of women. More theoretical is the Baseline trajectory (2021), a collection of perspectives on the contemporary Dutch museum, inspired by the

initiatief (IHLIA LGBTI Heritage, het Queering the Collections Network en het platform STUDIO i). Het is een digitale publicatie die vijf queer- of gekleurde perspectieven op hedendaagse Nederlandse musea en erfgoedruimtes samenbrengt. In ‘Baseline’ vindt je een veelvoud aan visies en stemmen.

‘De ervaringen en analyses in Baseline nemen verschillende vormen aan: essays, interviews, grafisch ontwerp en poëzie. Ze variëren in toon: een direct betoog aan de programmeurs die alleen voorwaardelijk ‘de ander’ uitnodigen, of de analyse van grimmige inclusiestatistieken. Ze reiken verder dan de witte kubus: diepe duiken in de archieven, dialogen die van Europa naar bondgenoten in Zuid-Amerika reizen. Van een uitgezoomd onderzoek van de museale geschiedenis van queerrepresentatie tot het exacte moment waarop het museum zijn bezoeker vervreemdt door een gebaar van othering.’

De verschillende hoofdstukken van deze publicatie komen overeen met verschillende lagen van het museum, georganiseerd volgens bepaalde P’s. Drie van die P’s zijn geleend van de Museumvereniging: Programmering, Partners, Personeel en de andere twee zijn van STUDIO-i: Pronkstuk – verwijzend naar de collectie van het museum, en Persoonlijk – om de persoonlijke belangen en kwetsbaarheden in en rond de instellingen te benadrukken.

Baseline wordt hiermee gepresenteerd als een model voor hoe de Nederlandse mainstream van musea. Ze maken musea inclusiever, maar zijn tegelijk ook kwetsbaar, omdat het tijdelijke activiteiten zijn, vaak ook nog gekoppeld aan een prideweek. Er is maar één permanente collectie, het Schwules Museum in Berlijn. In Engeland is er wel nu een aanloop naar een queer museum.

In de afgelopen jaren gaan er ook in Nederland regelmatig stemmen op om een Regenboogmuseum te realiseren. Het blijft voorlopig een vrome wens, want tussen droom en daad staan in dit geval vooral praktische bezwaren (geld, gebouw, organisatie).

museumsector eruit zou kunnen zien. Aardig is dat de getoonde projecten merendeels afkomstig zijn uit Latijns Amerika (Mexico, Brazilië en Colombia). Ze tonen aan dat je helemaal niet zoveel geld nodig hebt om een blijvend zichtbare presentatie te hebben. Zo bevindt het Museu de Diversidada Sexual in Sao Paulo zich in een druk metrostation.

Al deze projecten, websites en trails hebben gemeen dat ze geïntegreerd zijn in de Queering the Collections, een internationaal symposium i.s.m IHLIA. N.a.v. dit symposium kwam er een brochure. Deze brochure is hier te vinden: https://queering.ihlia.nl of direct te downloaden door de QR- code te scannen:

Queering the Collections initiative (IHLIA LGBTI Heritage, the Queering the Collections Network and the platform STUDIO i). It is a digital publication that brings together five queer or coloured perspectives on contemporary Dutch museums and heritage spaces. It is wonderful that the projects shown are mostly from Latin America (Mexico, Brazil and Colombia). They show that you don’t need that much money to have a permanently visible presentation. For example, the Museum de Diversidade Sexual in Sao Paulo is located in a busy metro station.

All these projects, websites and trails have in common that they are integrated into the mainstream of museums. They make museums more inclusive, but at the same time they are vulnerable, because they are temporary, often linked to a pride week. There is only one permanent collection, the Schwules Museum in Berlin. In England there is now a runup to a queer museum.

In recent years, there have also been regular voices in the Netherlands for the realization of a Rainbow Museum. For the time being, it remains a pious wish, because in this case there are mainly practical objections (money, the building, organization) between dream and reality.

The brochure Queering the collections, can be found online: https://queering.ihlia.nl or download the brochure directly by scanning the QR-code above.

door B.J. Jansz

Soms, wanneer de zon poogt mij wakker te krijgen en ik niets liever wil dan de dag overslaan en zo snel mogelijk terugduiken in mijn warme baarmoeder van satijn, denk ik nog weleens terug aan vroeger toen ik gewoonlijk pas mijn bed vond als anderen ‘t juist verlieten.

Dat kon omdat ik van de nacht mijn dag had gemaakt, ook als het op centjes verdienen aankwam. Tegen de stroom ingaan was mijn motto.

De ochtend was niets voor mij, al moet ik daarbij vermelden dat ik drie maanden per jaar: juni, juli en augustus, wat minder moeite had met de uren die voor mij veelal aanvoelden als een grijze, lange zondag na een katholieke mis. Zo’n mistroostig gat van niks.

Of als zo’n onheilspellende dinsdagmiddaghet was verdomme altíjd dinsdag-dat je op school een terugkom-uur had omdat de buurt geklaagd had over klassikale bezigheden tijdens pauze-uren. Zoals bij het plaatselijke treinstation kikkers vastbinden op het spoor en dan vanonder het betonnen plateau dat het station was toekijken hoe ‘ie geplet werd.

Ja, groepsdruk doet rare dingen met kinderen. Ik heb het maar één keer gedaan en draag het nog bij me. Spartelende pootjes zijn sindsdien niet per se iets waar ik vrolijk van word. En ik zie vaak spartelende pootjes. Zeker in donker doorwaakte nachten.

Ik had het dus niet zo op met die uren waar iedereen het juist wel mee heeft. Waar licht anderen inspireerde, voelde het voor mij als een beschermende, warme deken waarin ik graag sliep. Ik had het als kind al, dat vermijdende gedrag en angst voor de dag die gedomineerd werd door allerlei groepen mensen waarin ik weinig herkende. Als op vrijdagmiddag het weekend begon, lag de aanstaande maandagochtend mij ook toen al zwaar op de maag. Ik berekende de uren. Telde af eigenlijk, tot wanneer ik de menigte weer onder ogen moest komen.

Het is ook niet leuk om altijd maar in de zandbak geplet te worden door vier jaar oudere jongens die niet doorhebben dat je stukken jonger bent omdat je blijkbaar liters melk kreeg toegediend waardoor je idioot snel groeide en iedereen je op je elfde al meneer noemde. Als je zestien bent is dat leuk, eervol bijna, testosteron heeft dan allang de overhand. Als je elf bent nog niet.

Het vergt veel van je om als kind als volwassene benaderd te worden, en dat is toch wel wat mij vaak overkwam. Op alle gebied, maar zeker als het op onderlinge competitie met ‘leeftijdsgenoten’ aankwam. En dan had ik ook nog flaporen, enorme, echt van die tot Schipper Mag Ik Overvarenzangkoren oproepende kanjers. Die heb ik recht laten zetten toen ik dertien was. Nu staan ze tegen mijn hoofd aan, platter vind je ze niet.

Ik ben één van de eersten in Nederland die plastische chirurgie heeft toegepast slechts om uiterlijk gewin. Overigens niet voordat ik het eerst mijn oudere zus had zien ondergaan. Nou, twee dagen ziekenhuis, een week een tulband om haar hoofd en achteraf geen centje pijn. Misschien kwam dat ook wel omdat de bovenkant van haar oren nog behoorlijk flapte.

Nou, goed, zij was tevreden en ik was overtuigd geraakt. Wist ik veel dat het bij mij zoveel beter zou lukken dan bij haar. Die tulband stond me ook al beter.

De menigte wist me pestgewijs in ieder geval al jong te vinden. De menigte is nietsontziend, niet begripvol of zachtaardig. Mensen houden onderling geen beschouwende talkshows. Je gaat eraan als je niet in de pas loopt, maar ik liep nu eenmaal wat sneller.

Ik koos de beste optie: vermijding. Het zoveel mogelijk vermijden van het gewone, het alledaagse. Want daar verzandde ik in.

I just didn’t fit.

Soms, als de maan me weer voorhield zon te zijn, de grote bups medemensen pré-diabetair lag te snurken en ik weinig tot niets hoorde, geen meningen, geen feitjes en gedoetjes, dankte ik mijn vroege leermeesters eerbiedig.

Pas als je terug kan kijken en dat doe ik soms, valt op dat wat je ooit zwak maakte, namelijk onderdeel willen zijn van iets waar je niet bij hoorde, maar soit, je ademde nu eenmaal en je vasculaire stelsel gaf voorlopig nog niet op dus je moest wel, dat dat je nu uiteindelijk juist die levenslucht geeft.

Je moest jarenlang Cluedo spelen met jezelf om te overleven, en dat vormt je ontegenzeggelijk. En van die kracht ontpop je, groei je, bloei je. Dat is een zegen. Al je overlevingsmechanismen hebben zich geclusterd tot een bonk evenwichtige levenslust. Die kracht hebben je ondermijners je gegeven.

Het duurt even voor die verbindingen in je hersenen gelegd zijn. Dat kost tijd, kwelpijnen, maar als ze eenmaal ingesleten zijn bloei je er van op als nooit tevoren, gelouterd als je bent, terwijl de menigte die voorheen op je inbeukte al uitgerangeerd insukkelt en nu pas over levenslessen struikelt, te laat om nog op tijd te zijn.

Ze waren amper zichzelf. Nu sterven zij, en jij leeft. Jij hebt de kracht, zij willen het hebben. Daarom schreeuwen ze in hun groepen ook zo neanderthalerachtig tegen minderheden.

Mijn kracht is nu hun onmacht. Precies wat ik wilde. Elke dag is nu van mij. Ook licht streelt me nu. Soms zelfs zachter dan ik ooit dacht.

De nacht leert mij kijken. Soms.

© Joris Jan Bos

NDT 1 opent nieuw seizoen met

‘Celebrating an evening with Jiří Kylián!’

NDT 1 toert van 22 september t/m 3 december door het land met

Celebrating an evening with Jiří

Kylián! Het avondvullende programma bestaat uit drie werken van de bevlogen, invloedrijke choreograaf: Tar and Feathers, Gods and Dogs en Bella Figura.

Ter gelegenheid van Jiří Kyliáns 75ste verjaardag viert Nederlands Dans Theater deze bevlogen maker met drie invloedrijke creaties. De werken in dit drieluik werden gecreëerd voor NDT en staan garant voor Kyliáns buitengewone vakmanschap, zijn artistieke visie, zijn bijdrage aan dans en de ontwikkeling van het gezelschap. (2006) was de middeleeuwse straf waarbij iemand overgoten werd door zwarte teer en bedekt met veren. Voor Kylián vormen de veren en de teer een metafoor voor de ‘ondraaglijke lichtheid’ en het ‘ondraaglijke gewicht’ van het menselijk bestaan. Aan een

© Anton Corbijn

Een inspiratiebron voor Tar and Feathers

Jiří Kylián vleugel op metershoge poten improviseert pianist Tomoko Mukaiyama rond Mozarts Pianoconcert Nr. 9, terwijl zes dansers intrigerende, mysterieuze bewegingen uitvoeren in een surreële zwart-witte wereld. Door het werk heen horen we Kylián What is the word, Samuel Becketts laatste gedicht, uitspreken.

Gods and Dogs (2008), oorspronkelijk gecreëerd voor NDT 2, was de 75ste choreografie van Jiří Kylián. Dit mysterieuze werk visualiseert de dunne lijn tussen wat normaal en krankzinnig is. Of zoals Kylián het formuleert: “Geen positieve ontwikkelingen kunnen ooit worden bereikt zonder de hulp van een gezonde portie waanzin.” Het werk won in 2008 de Zwaan voor Meest Indrukwekkende dansproductie. Het idee achter Bella Figura (1995) is een parabel over de relativiteit van sensualiteit, schoonheid en esthetiek. Over dit werk zegt Kylián: “Ik heb me lange tijd afgevraagd: Wat is een performance en wie zijn de performers? Wanneer begint of eindigt de voorstelling? Waar ligt de grens tussen kunst en gekunsteldheid, tussen waarheid en leugen? Ik ben geïnteresseerd in deze wereld ‘er tussenin’, vlak voordat een voorstelling begint, wanneer de dansers veranderen van mensen naar performers. Het is een wereld waarin allerlei werkelijkheden op een onvoorspelbare en surreële manier samensmelten.”

Te zien vanaf 22 september tm 3 december, met o.a. op 22 tm 28 sept. Amare, Den Haag, op 4, 5 en 6 okt: Internationaal Theater Amsterdam. Voor de volledige speellijst, zie ndt.nl Tickets zijn onder meer te koop via www.ndt.nl.

NDT 1 TO OPEN NEW SEASON WITH ‘CELEBRATING AN EVENING WITH JIŘÍ KYLIÁN!’

NDT 1 is touring the country from September 22nd to December 3rd with Celebrating an evening with Jiří Kylián! The full evening’s entertainment consists of three works by the inspired and influential choreographer: Tar and Feathers, Gods and Dogs, and Bella Figura. On the occasion of Jiří Kylián’s 75th birthday, In the theatre from Sep 22nd to December 3rd, including from Sep 22-28. Amare, The Hague, and Oct 4-6: Internationaal Theater Amsterdam See ndt.nl for the complete play list. Tickets: www.ndt.nl.

the Nederlands Dans Theater is celebrating this inspired choreographer with three influential creations. The works in this triptych were created for NDT and showcase Kylián’s extraordinary craftsmanship, his artistic vision, his contribution to dance, and the development of the company. Tar and Feathers (2006) was inspired by the medieval punishment that doused people in black tar and covered them in feathers. For Kylián, the feathers and the tar are a metaphor for the “unbearable lightness” and the “unbearable weight” of human existence. On a grand piano on feet that are metres high, pianist Tomoko Mukaiyama improvises around Mozart’s Piano Concerto No. 9, while six dancers perform intriguing and mysterious movements in a surreal black and white world. Throughout the work, we hear Kylián recite What is the word, Samuel Beckett’s last poem. Gods and Dogs (2008), originally created for NDT 2, was Jiří Kylián’s 75th original choreography. This mysterious work visualizes the thin line between normality and insanity. The idea behind Bella Figura (1995) is a parable about the relativity of sensuality, beauty and aesthetics.

Het eerst volgende nummer van Gay News, no. 359/ Najaar, verschijnt op 5 nov. 2022 met deadline 17 okt. 2022 voor redactioneel (planning@gaynews.nl) & advertenties (sales@gaynews.nl) Wil je Gay News discreet op je deurmat? Neem dan een abonnement: www.gaynews.nl/abo