100weetjes

Wist je dat ...

Beste lezer, Wist je dat… in Gazet van Antwerpen elk zaterdag een pagina over wetenschap ver­ schijnt? Zeker weten heet die. Elke week be­ lichten we daarin een bepaald thema. En el­ ke week vind je er ook drie kleine weten­ schappelijke weetjes die leuk om lezen zijn en eenvoudige, verrassende informatie be­ vatten waarmee je je vrienden kunt verba­ zen.

Wist je dat… Gazet van Antwerpen elke maand een e­book uitbrengt van eerder ge­ publiceerd werk? Dat we al de meest spraakmakende interviews hebben gepubli­ ceerd, de beste restaurants van de provin­ cie, de mooiste columns en nog veel meer?

En dat we nu dus al onze Wist­je­datjes in een e­book hebben ondergebracht?

Wist je dat… elke maand enkele duizenden mensen van die e­books genieten? En dat je ook elke maand een echt boek kunt lezen én een stripverhaal? Dat het dus echt de moeite loont om elke week even op onze digitale salontafel rond te neuzen? Je vindt er elke week iets nieuws.

Wist je dat… we je veel leesplezier wensen met dit nieuwe e­book? En dat we hopen dat we je ook weer in het volgende mogen begroeten?

Tot dan dus.

Kris Vanmarsenille Hoofdredacteur

Wist je dat ... … je taalgebruik verraadt dat je gestrest bent?

Amerikaans onderzoek wijst uit dat men­ sen die gestrest zijn vaker versterkende woorden als ‘echt’ en ‘ongelooflijk’ gebrui­ ken. Dat hebben ze achterhaald door proef­ personen enkele dagen een geluidsrecorder te laten dragen die flarden van hun ge­ sprekken registreerde. Op basis van de stressgenen in het bloed konden ze tegelijk achterhalen of iemand al dan niet gestrest was. Er bleek een sterke correlatie te zijn tussen emotioneel taalgebruik en een hoog stressniveau. Taal verraadt zo je gesteld­ heid. (ho)

FOTO GETTY IMAGES/ISTOCKPHOTO

Wist je dat ... … drop de bloeddruk doet stijgen?

De Amerikaanse Food and Drug Adminis­ tration (FDA) raadt aan om je dropconsump­ tie te matigen. Te veel van de zoetzoute snoepjes kan zorgen voor een ernstig kali­ umtekort, hoge bloeddruk en mogelijk blij­ vende gezondheidsschade. De oorzaak is de zoetstof glycyrrhizine. In Nederland­dro­ pland geldt een richtlijn van maximaal 120 gram drop of een halve liter zoethoutthee per dag, voor kinderen zelfs maar 25 gram per dag. Drop smul je dus met mate. (ho)

FOTO GETTY IMAGES/ISTOCKPHOTO

Wist je dat ... … planten niet actiever worden door opwarming?

Ecosystemen zijn productiever in een zui­ delijk dan in een noordelijk klimaat. Zo gin­ gen wetenschappers er altijd vanuit dat planten door de klimaatopwarming ook in het noorden actiever koolstof uit de lucht gaan opnemen. Een grootschalig onder­ zoek toont nu juist het tegendeel aan: dat het klimaat opwarmt, wil niet zeggen dat ook ‘noordelijke’ planten productiever wor­ den. Ze passen zich niet snel genoeg aan.

Die koolstofopname is net van groot belang om de opwarming binnen de perken te houden. (ho)

FOTO

Wist je dat ... … een stof uit paddo’s helpt tegen depressies?

Naast de bekende hallucinerende werking hebben paddo’s ook een heilzaam effect op mensen met depressies, zo blijkt uit een Brits onderzoek. De hallucinogene stof psi­ locybine heeft een invloed op bepaalde re­ gionen in de hersenen die vooral bij depres­ sieve mensen overactief zijn. Onderzoekers dienden testpersonen met een depressie kleine doses toe. Uit hersenscans bleek dat psilocybine structurele veranderingen in de hersenen veroorzaakt. Sommige proefper­ sonen zeiden zich “als herboren” te voelen. (ho)

FOTO RR

Wist je dat ... … je een ruimtetelescoop van NASA kunt kopen?

NASA doet in 2019 ruimtetelescoop Spitzer van de hand. Na veertien jaar dienst wordt het stukje spitstechnologie bij het schroot gezet omdat NASA dan de James Webb­te­ lescoop de ruimte in schiet. Met een kost­ prijs van 14 miljoen dollar per jaar wordt Spitzer te duur, tenzij NASA een koper vindt.

Die kan de occasie niet bepaald in de tuin zetten, want de telescoop bevindt zich mo­ menteel op 235 miljoen kilometer afstand.

Ook voorspellen technici dat Spitzer na 2020 mogelijk uitvalt door een gebrek aan zonlicht. (ho)

FOTO RR

Wist je dat ... … de broeikasgasconcentratie fors toeneemt?

Volgens metingen door de Wereld Meteo­ rologische Organisatie (WMO) in 51 ver­ schillende landen lag de toename van CO2 in de atmosfeer in 2016 50% hoger dan het gemiddelde van de laatste tien jaar. Het is de grootste toename in dertig jaar tijd en we bereiken zo het hoogste niveau in 800.000 jaar, stelt het broeikasgasrapport.

Volgens de WMO is dat een gevolg van een combinatie van menselijke activiteiten en het weerfenomeen El Niño. Het maakt de klimaatdoelstellingen mogelijk zelfs on­ haalbaar. (ho)

FOTO GETTY IMAGES

Wist je dat ... … we in een universum leven dat niet bestaat?

Volgens het standaardmodel van de deel­ tjesfysica en de erg verfijnde berekeningen die dankzij de deeltjesversneller mogelijk zijn, zou ons universum niet kunnen be­ staan. Want volgens alle tot nu toe verrich­ te observaties zou bij de oerknal precies zo­ veel materie als antimaterie ontstaan zijn.

En als die hoeveelheden gelijk zijn, heffen ze elkaar volledig op. Kortom: er blijft geen materie en dus geen universum over. “Er moet ergens een asymmetrie zijn, maar we snappen gewoon niet waar het verschil zit.” (ho)

FOTO GETTY IMAGES/ISTOCKPHOTO

Wist je dat ... … dagdromen wijst op een efficiënt brein?

Wie dagdroomt, is niet geconcentreerd met zijn taak bezig. Maar Amerikaanse on­ derzoekers zeggen na proeven met een MRI­scanner aan te tonen dat dagdromen precies wijst op een erg efficiënt brein. Na voorafgaandelijke vragenlijsten en intelli­ gentietests moesten proefpersonen in de MRI­scanner vijf minuten naar één punt sta­ ren. Uit de hersenscans viel af te lezen wiens gedachten daarbij afdwaalden. Wat bleek: die dagdromers scoorden veel beter op de eerdere tests. Hun brein springt effici­ ent met aandacht om. (ho)

FOTO GETTY IMAGES

Wist je dat ... … 2016 een rampjaar was qua bosbranden?

De organisatie Global Forest Watch bere­ kende dat in 2016 maar liefst 297.000 vier­ kante kilometer aan bosgebied verloren ging in bosbranden, de helft meer dan het jaar voordien. Om u een idee te geven: dat is de omvang van Nieuw­Zeeland. Vooral in Brazilië en Indonesië gingen uitgestrekte bossen in vlammen op. Maar volgens de or­ ganisatie dreigt er dit jaar geen verbetering te komen. De voorbije maanden woedden al verwoestende bosbranden in onder meer Portugal, Spanje en Californië. (ho)

FOTO AFP

Wist je dat ... … muggen vol bloed onopgemerkt vliegen?

Een vliegend insect dat uit stilstand wil op­ stijgen, zet extra veel druk op de poten om zich af te stoten. Daardoor wordt het voor de mens bijna ‘voelbaar’. Maar na onder­ zoek met hogesnelheidscamera’s stelden Nederlandse onderzoekers vast dat muggen die zich net volgezogen hebben met men­ selijk bloed een andere techniek gebruiken.

Ze combineren een extra snelle vleugelslag met het geleidelijk opvoeren van de druk in hun lange poten. Zo komen ze onopge­ merkt weg. (ho)

FOTO © H. BELLMANN/F. HECKER

Wist je dat ... … vrouwelijke orgasmes pijnstillend werken?

Amerikaanse onderzoekers bekeken via een fMRI­scanner de hersenactiviteit van tien vrouwen terwijl ze masturbeerden.

Daaruit bleek dat bijna alle hersengebieden tijdens de climax bovengemiddeld actief werden, in tegenstelling tot eerdere aanna­ mes. Tijdens het klaarkomen schieten ook zenuwcelkernen in de hersenstam in actie.

Die maken de pijnstillende stof serotonine aan. Het verklaart mogelijk waarom vrou­ wen kort voor en tijdens het hoogtepunt minder pijn voelen. (ho)

FOTO GETTY IMAGES/ISTOCKPHOTO

Wist je dat ... … de doerian zo stinkt om dieren te lokken?

In enkele Aziatische landen geldt er op bussen naast een rookverbod ook een doe­ rianverbod. Want deze immens populaire stekelvrucht verspreidt een bijzonder pene­ trante geur. Onderzoek van het genoom van dit stinkfruit maakt duidelijk dat de boom en vrucht een reeks genen bevatten die veel meer vluchtige zwavelverbindingen produceren dan bij ander fruit het geval is.

Voor ons onuitstaanbaar, voor dieren ver­ moedelijk onweerstaanbaar: zij helpen zo de zaden verspreiden.

FOTO RR

Wist je dat ... … hun kleur albatrossen beter doet vliegen?

Onderzoek naar drones leidt tot een nieu­ we vaststelling in de natuur. Britse weten­ schappers zochten in de vleugelbouw van vogels naar manieren om drones beter en zuiniger te laten vliegen.

Zo ontdekten ze dat de kleur van hun vleu­ gels (zwart van boven, wit vanonder) er voor zorgt dat albatrossen efficiënter vlie­ gen dan andere vogels. De zwarte bovenzij­ de neemt veel zonlicht op, waardoor die tot 10 graden warmer wordt dan de onderkant.

Door dat temperatuurverschil dalen lucht­ druk en weerstand.

FOTO © TIERFOTOAGENTUR / M.BLUE­SHADO

Wist je dat ... … katten een miljoen vogels per dag doden?

Australisch onderzoek leert dat de katten op het eiland van onze tegenvoeters samen maar liefst een miljoen vogels per dag do­ den. De onderzoekers zeggen zelf verrast te zijn door het hoge aantal: een vijfde van de vogels wordt door huiskatten gedood.

Vooral kleine vogels worden gemakkelijker een prooi van de besnorde huisdieren.

Omgerekend betekent dit dat katten jaar­ lijks gemiddeld een kleine 4% van het tota­ le aantal van 11 miljard vogels in Australië ombrengen. Die populatie sterkt jaarlijks weer aan.

FOTO BELGAIMAGE

Wist je dat ... … dit jaar een mager Europese wijnjaar is?

Goed nieuws en slecht nieuws voor wijn­ liefhebbers. Volgens koepelorganisatie Co­ pa­Cogeca lag de wijnproductie in Europa de voorbije vijftig jaar nooit zo laag als dit jaar. De reden ligt bij vorst in het vroege voorjaar en een droge zomer.

Frankrijk levert dit jaar 18% minder wijn, Spanje 20%, Italië zelfs 40%. Alleen Portu­ gal blijft gespaard en kan de productie met 10% opvoeren. Het goede nieuws? De kwa­ liteit van de wijn is dit jaar wél goed. Na­ deel is dat dit zich wellicht vertaalt in het prijskaartje.

FOTO AFP

Wist je dat ... ...duur ruimtetuig moest exploderen?

Na een kamikazeduik in de atmosfeer van Saturnus is de Amerikaanse sonde Cassini vrijdag precies zoals gepland uit elkaar ge­ spat. De NASA wilde vermijden dat de in 1997 gelanceerde verkenner aan het einde van zijn missie te pletter zou storten op een maan van Saturnus en toekomstig onder­ zoek zou kunnen bezoedelen.

Het tuig dook tijdens zijn 294ste baan rond de gasgigant met 113.000 km per uur zijn atmosfeer in. Dat was het einde van de 3,2 miljard dollar (2,7 miljard euro) kostende missie, die voor een schat aan kennis heeft gezorgd.

FOTO RR

Wist je dat ... …lopen goed is tegen een burn­out?

Lichaamsbeweging houdt een mens ge­ zond, dat staat al een tijdje buiten kijf. Maar Nederlandse onderzoekers stelden tijdens een experiment vast dat klachten over burn­out bij werknemers of over stress bij studenten afnemen wanneer ze drie keer per week een eindje gaan lopen. Na zes we­ ken waren ze minder vermoeid dan de con­ trolegroep die niet ging hardlopen en maakten ze minder fouten bij taken waarbij ze geconcentreerd moesten zijn. Voorwaar­ de is wel dat je de strikte loopfrequentie consequent volhoudt.

FOTO RR

Wist je dat ... … er een nieuwe enorme rattensoort is ontdekt?

Geen liefhebber van muizen en ratten?

Dan boekt u de volgende vakantie maar beter niet op Vangunu, een van de Salo­ monseilanden.

Daar is een nieuwe rattensoort ontdekt die van snuit tot staartpunt liefst 46 centimeter meet. “Nogal spectaculair”, omschrijft de Amerikaanse ontdekker Tyrone Lavery het lieverdje wat droogjes.

De reden waarom het lijvige knaagdier pas nu ontdekt is, is omdat het dier niet op de grond, maar hoog in de bomen van noten en fruit leeft.

FOTO GETTY IMAGES/ISTOCKPHOTO

Wist je dat ... … vissen steeds minder oud worden?

Uit onderzoek van 63 verschillende vis­ soorten in de oceanen en zeeën rond de Verenigde Staten en Europa blijkt dat het aantal oude dieren gemiddeld met 72% is gedaald.

Voor kabeljauw en de rode snapper gaat het zelfs om een daling van 95%. Dat is ver­ ontrustend nieuws, want hoe ouder een vis, hoe groter die is en hoe meer nageslacht hij produceert.

Bovendien passen oudere vissen zich mak­ kelijker aan omstandigheden aan. Niet de klimaatverandering, maar de visserij is de oorzaak van het verdwijnen.

FOTO AP

Wist je dat ... … koeien en paarden panda’s bedreigen?

Door zowel de reuzenpanda’s als de fors groeiende veestapel met gps­trackers uit te rusten, zagen Chinese onderzoekers hoe het leefgebied van de panda’s drastisch slinkt. De veestapel is door de grotere vraag naar vlees in enkele jaren vertienvoudigd, waardoor de dieren intussen al een derde van de pandahabitat begrazen. Omdat de koeien en paarden er de bamboe aanvre­ ten, valt het voedsel van de reuzenpanda’s weg. De wetenschappers pleiten voor een wettelijke beperking van het vee in het ge­ bied.

FOTO AP

Wist je dat ... … in Turkije het graf van Sinterklaas is ontdekt?

Sinterklaas mag dan in Spanje wonen, de originele Sint­Nikolaas leefde en stierf in de vierde eeuw in Myra in het huidige Turkije.

Maar het lichaam werd 700 jaar later naar het Italiaanse Bari overgebracht, waar de basiliek San Nicola op zijn graf is gebouwd.

Of toch niet? Want de Turkse krant Hürriyet bericht nu dat archeologen de enige echte tombe van ‘Snieklaas’ hebben gevonden in een kerk in het Turkse Demre. En die stad is gebouwd op de ruïnes van ... Myra. Of er ook iemand in ligt, staat nog niet vast.

FOTO RR

Wist je dat ... … geregeld dansen goed is voor het geheugen?

Duitse wetenschappers lieten zestigplus­ sers anderhalf jaar lang deelnemen aan een wekelijkse danscursus of aan fitnesslessen met Nordic walking en fietsen. Uit hersen­ scans bleek nadien dat de hippocampus in de hersenen bij alle deelnemers in volume gegroeid was. Dat bevestigt dat lichaams­ beweging goed is voor het geheugen en het evenwicht. Maar die toename was het sterkst bij de ‘dansers’: zij konden ook veel beter op één been balanceren dan voor­ dien. Volgens de studie gaat regelmatig dansen zo de veroudering tegen.

FOTO AFP

Wist je dat ... ...ook vaders kans lopen op postnatale depressie?

Postnatale depressie is een risico voor moeders, maar ook voor vaders, blijkt uit onderzoek.

Vaders lopen meer kans op zo’n depressie als hun testosterongehalte daalt negen maanden nadat hun kind geboren is.

Maar een lager testosterongehalte van de vader kan ook positief uitwerken op de moeder, want die ervaart dan minder symp­ tomen van depressie (getest op negen en vijftien maanden na de geboorte). Vaders met een verhoogd testosterongehalte heb­ ben meer kans op stress en op verbale, fy­ sieke en emotionele agressie.

FOTO GETTY IMAGES/ISTOCKPHOTO

Wist je dat ... ...zelfrijdende auto’s stap dichter komen in VS? Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden heeft de ‘Self Drive Act’ goedgekeurd: een basis voor de regulering van autonome voertuigen in de hele VS. Volgens de Repu­ blikeinse afgevaardigde Bob Latta, schrijft Wired, “kan innovatie nu floreren zonder de zware hand van de regering”. Het ver­ keer in de VS eiste vorig jaar 40.000 levens, 94% van de dodelijke crashes is te wijten aan menselijke fouten. Met de Self Drive Act kunnen meer zelfrijdende auto’s op pu­ blieke wegen worden getest.

FOTO REUTERS

Wist je dat ... ...wilde honden democratisch jagen?

Afrikaanse wilde honden geven met ‘nie­ zen’ te kennen of ze samen op jacht willen gaan. Dat heeft een internationaal onder­ zoeksteam in Botswana vastgesteld. De roe­ del communiceert door heftig en stotend uit te ademen via de neus. Dat gedrag wordt frequenter kort voor de roedel op jacht vertrekt – kennelijk dus om democra­ tisch te stemmen en te beslissen. Opmerke­ lijk gedrag, zeker omdat de wilde honden in een systeem leven waar de dominantste mannetjes en vrouwtjes de roedel aanvoe­ ren.

FOTO RR

Wist je dat ... ... wie niks ruikt ook slanker blijft Wie niks ruikt, wordt minder dik. Geurge­ brek remt de eetlust.

Maar ook als je niets ruikt en evenveel eet, blijf je slanker. Dat bleek aan de universiteit van Californië na tests met muizen. Dat je beter ruikt als je trek hebt en minder goed als je vol bent, was al bekend. Maar anders­ om werkt ook: als je niets ruikt, denkt je brein dat je vol zit.

Handig, want een hongerig lijf gaat in spaarstand en slaat dikmakende calorieën op. Een vol lijf doet dat niet. Wie slecht ruikt en dénkt dat hij vol zit, blijft calorieën verbruiken.

FOTO RR

Wist je dat ... ...homo’s bijna eigen kind kunnen krijgen?

Er zijn nog altijd een zaadcel en een eicel nodig om kinderen te krijgen. Maar met stamceltechnologie kun je niet alleen van bijvoorbeeld huidcellen spiercellen maken of hartcellen, maar ook spermacellen en ei­ cellen. Dat is gebleken bij muizen. Dit maakt het in de toekomst wellicht mogelijk om een homoseksueel paar een kind te la­ ten krijgen waarvan het DNA van beide va­ ders afkomstig is.

Voor het aldus kunstmatig tot stand geko­ men embryo is vervolgens wel nog altijd een baarmoeder nodig.

FOTO GETTY IMAGES

Wist je dat ... … er 91 vulkanen op Antarctica zijn ontdekt?

Hoe kan het dat wetenschappers maar liefst 91 vulkanen over het hoofd zien? Om­ dat ze twee kilometer onder de ijslaag van Antarctica zitten, ontdekten Schotse onder­ zoekers.

Er waren tot nu toe al 47 vulkanen in het westen van Antarctica bekend, maar daar­ van is minstens de top boven de ijskap zichtbaar. De nieuwe vondst maakt het in één klap de grootste vulkaanketen op onze planeet. De grote vraag is nu vooral hoe ac­ tief deze vulkanen zijn. Een uitbarsting zou het zuidpoolijs (nog) sneller kunnen doen smelten.

FOTO GETTY IMAGES/ISTOCKPHOTO

Wist je dat ... … extra vitaminegebruik kans op kanker verhoogt?

Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat een grote inname van vitamines B6 en B12 een verhoogde kans op longkanker geeft. Wel enkel bij mannen, niet vrouwen. Bij niet­ro­ kers bij vrouwen. Bij niet­rokers geeft een zware inname van de supplementen dubbel zoveel kans op longkanker, bij rokers loopt dat op tot een verdrievoudiging (bij B6) of verviervoudiging (bij B12). De verhoging doet zich enkel voor wanneer de gebruiker dagelijks veel grotere doses vitamines slikt dan is aanbevolen.

Het probleem is dat er pillen op de markt zijn die de aanbevolen dosis overschrijden.

FOTO GETTY IMAGES/ISTOCKPHOTO

Wist je dat ... … Duitsers flink pochen over hun bedprestaties?

Duitse mannen blijken wel heel bedreven in het opscheppen over hun seksuele esca­ pades.

Uit een bevraging bij 2.524 personen ou­ der dan 14 jaar dat Duitse mannen blijkt dat Duitse mannen gemiddeld tien verschillen­ de bedpartners hebben gehad. Bizar, want bij Duitse vrouwen was het gemiddelde vijf partners. Wiskundig gezien is die kloof on­ mogelijk groot. De onderzoekers kunnen daaruit alleen maar besluiten dat mannen hun bedgymnastiek graag wat aandikken, terwijl vrouwen hun seksuele verleden net wat afzwakken.

FOTO RR

Wist je dat ... … we ons eigen lichaam totaal niet kennen?

Maar liefst 99% van de micro­organismen die in ons bloed voorkomen, is nog onbe­ kend voor de wetenschap.

Dat stelden onderzoekers vast toen ze im­ muunsysteem het immuunsysteem van pa­ tiënten voor een orgaantransplantatie be­ keken. Het DNA in hun bloedplasma, af­ komstig van virussen, bacteriën en microben in het bloed, bleek grotendeels totaal onbekend te zijn. Ook bleek de diver­ siteit van microorganismen veel groter dan verwacht. Dat biedt volgens de onderzoe­ kers veel mogelijkheden in het onderzoek naar infectieziektes.

FOTO IMAGEGLOBE

Wist je dat ... … het grootste meer ter wereld verdampt?

De Kaspische Zee, een ingesloten zout­ meer tussen Europa en Azië, is met zijn 371.000 vierkante kilometer het grootste meer op aarde. Maar deze ‘zee’ is niet erg diep, waardoor ze maar 77.000 kubieke ki­ lometer water bevat; zeven keer minder dan de Zwarte Zee. En dat volume neemt met rasse schreden af, want de waterspie­ gel is in 20 jaar tijd met anderhalve meter gedaald.

Dat is volgens onderzoekers waarschijnlijk te wijten aan verdamping ten gevolge van de gestaag toenemende oppervlaktetempe­ ratuur.

FOTO GETTY IMAGES/UNIVERSAL IMAGES GROUP

Wist je dat ... … die rotwespen dan toch onmisbaar zijn?

Een mens vraagt zich al eens af wat nu ei­ genlijk het nut is van die vermaledijde wes­ pen wanneer er weer eentje rond je zoete zomerdrankje cirkelt.

Nogal wat, volgens Britse onderzoekers.

Naast bestuiving van bloemen, net als de meer geliefde bij, zijn wespen vooral sterk in het bestrijden van insectenplagen.

Als onvervalste jagers doen ze zich tegoed aan bladluizen, rupsen en andere beestjes die de planten en gewassen in onze tuinen en op onze akkers verorberen.

Een wereld zonder wespen zou een wereld vol insectenplagen zijn.

FOTO RR

Wist je dat ... …Chinese robots beter voetballen dan Hollandse?

In Japan vond vorige week de Robocup plaats, met onder meer het wereldkampi­ oenschap voetbal voor robotteams. Onze noorderburen van de Technische Universi­ teit Eindhoven stoomden door tot de finale, waar hun robots met 6­3 de duimen moes­ ten leggen voor het Chinese team. In de wedstrijd spelen de robotteams volledig zelfstandig tegen elkaar. De Robo­ Cup or­ ganiseert ook een wedstrijd voor zorgro­ bots. Met het initiatief wil de organisatie de ontwikkeling van zelfstandige robots pro­ moten.

FOTO AP

Wist je dat ... ...aardbevingenzwermen Yellowstone treffen?

In het Amerikaanse Yellowstone National Park hebben geologen in juni en juli maar liefst 1.400 lichte aardbevingen gemeten.

Het bekende natuurpark wordt geregeld getroffen door zulke ‘aardbevingzwermen’ omdat het zich op de grootste vulkaankra­ ter ter wereld bevindt.

Maar de voorbije aardbevingenzwerm is zeker geen teken dat deze supervulkaan op­ nieuw op uitbarsten staat, stellen de weten­ schappers ons gerust.

Gelukkig, want zo’n vulkaanexplosie zou Amerika gewoon van de kaart vegen.

FOTO © JAMES HAGER

Wist je dat ... … bijen het complexe concept ‘nul’ snappen?

Australische onderzoekers hebben door een reeks testen vastgesteld dat bijen ‘0’ als een getal beschouwen.

Dat is hoogst merkwaardig, want enkel mensen en primaten zijn – tot nu toe – slim genoeg om het concept ‘0’ te bevatten.

Zelfs kinderen hebben daar erg veel moei­ te mee. Bij de testen moesten bijen uit pla­ teaus kiezen voor dat met de minste voor­ werpen, waarbij ze kozen voor het plateau zonder voorwerpen.

Waarom bijen dit onderscheid tussen één en geen nodig hebben, is nog onduidelijk.

FOTO IF

Wist je dat ... … de zanger van Motörhead een krokodil is?

Het gebeurt wel vaker dat een nieuw ont­ dekte diersoort naar een bekend figuur wordt vernoemd.

Schotse wetenschappers hebben nu een voorhistorische monsterkrokodil ‘Lemmysu­ chus obtusidens’ gedoopt, letterlijk ‘de kro­ kodil met botte tanden van Lemmy’.

Het is een eerbetoon aan de in 2015 over­ leden Lemmy Kilmister, frontman van hard­ rockband Motörhead.

De zes meter lange krokodil leefde meer dan 145 miljoen jaar geleden en kon met zijn enorme kaken beenderen en schildpad­ den kraken.

FOTO BELGAIMAGE

Wist je dat ... … Rusland mogelijk gps­verstoring uittest?

Een kapitein op de Zwarte Zee stelde vast dat zijn navigatiesysteem beweerde dat hij bij een luchthaven dertig kilometer landin­ waarts voer. Andere schepen in de buurt bleken bij navraag in hetzelfde schuitje te zitten. Volgens experten valt deze zoge­ naamde gps­spoofing – waarbij niet een sa­ telliet, maar een grondstation een vervalst signaal naar de ontvanger stuurt – mogelijk toe te wijzen aan Russische militaire experi­ menten. Want door gps­gestuurde raketten te misleiden over hun locatie, kunnen ze worden weggeleid van hun doel.

FOTO

Wist je dat ... … we denken dat dure wijn beter smaakt?

Het was dé vraag bij het recente fraude­ schandaal waarbij goedkope tafelwijn als kwalitatief hoogstaande wijn van exclusieve chateaus werd verkocht: proeft dan nie­ mand het verschil?

Duitse onderzoekers stelden nu vast dat mensen wijn positiever beoordelen wan­ neer het prijskaartje duurder is dan dezelf­ de wijn met een lagere prijs. Hersenscans leerden dat de hoge prijs een erg sterke in­ vloed op het beloningscentrum in ons brein heeft. Aan de prijs koppelen we verwachtin­ gen, die dan weer ons oordeel beïnvloeden.

FOTO AN NELISSEN

Wist je dat ... … foto’s helpen bij het opruimen van uw zolder?

Nogal wat mensen ondervinden veel moeite om oude spullen weg te gooien wanneer ze hun zolder opruimen of een la­ de uitmesten, ook al zijn die spullen totaal nutteloos. Niet het item op zich is belang­ rijk, wel de herinnering die eraan vast­ hangt, stelden Amerikaanse onderzoekers vast. Ze ontdekten ook dat mensen sneller geneigd zijn om die ‘kostbare’ objecten weg te gooien als ze er eerst een foto van hebben genomen. Het beeld blijkt meestal voldoende om ook de herinnering of emo­ tie in stand te houden.

FOTO GETTY IMAGES/ISTOCKPHOTO

Wist je dat ... … de perfecte kont wiskundig bepaald is?

Wetenschappers hebben na een bevraging van 9.000 personen uit veertig landen het perfecte (vrouwelijke) zitvlak wiskundig be­ paald. 39% van de ondervraagden duidde als meest aantrekkelijk de billenpartij aan waarbij de omtrek van het middel en de omtrek van de heupen zich 0,7 tot elkaar verhouden. Het onderzoek bevestigt daarbij eerdere studies die op een gelijkaardig ge­ tal uitkwamen.

Onder meer Beyoncé komt zeer dicht in de buurt. Er is wel een licht verschil in voor­ keur tussen de verschillende continenten.

FOTO BELGAIMAGE

Wist je dat ... … ons zonnestelsel mogelijk 10 planeten telt?

En dan tellen we dwergplaneet Pluto niet eens mee. Wetenschappers proberen al lan­ ger de mysterieuze Planeet X precies te spotten. Uit waarnemingen van vreemde gedragingen van objecten in de Kuipergor­ del, een zone vol brokstukken, weten ze dat zich daar iéts moet bevinden. Amerikaanse astronomen komen nu aanzetten met het mogelijke bestaan van een Planeet Y, op ba­ sis van gelijkaardige waarnemingen. Vol­ gens hen bevindt die zich ver genoeg van de zone waar Planeet X zou rondzweven.

FOTO GETTY IMAGES

Wist je dat ... … de dood van 6.200 gnoes niet vergeefs is?

Meer dan een miljoen gnoes wagen zich tijdens hun jaarlijkse trek door de Afrikaan­ se Serengeti meermaals aan de oversteek van de Mara­ rivier. Amerikaanse onderzoe­ kers berekenden dat jaarlijks zowat 6.200 gnoes het leven laten in de Mara.

Hun karkassen voeden een heel ecosys­ teem.

Gieren en krokodillen verwerken in totaal iets meer dan 10% van de omgekomen gnoes. De lichamen zijn een enorme bron aan stikstof, fosfor en koolstof in het water, terwijl de botten stoffen loslaten waaraan vissen zich tegoed doen.

FOTO GETTY IMAGES

Wist je dat ... ‌ de Chinese Muur nu 61,2 miljard zou kosten?

Een Britse handelaar in bouwmaterialen vroeg zich op een dag af wat het zou kosten als we de zeven moderne wereldwonderen vandaag de dag zouden optrekken.

Dat de 21.196 kilometer lange Chinese muur de kostprijslijst zou aanvoeren, stond vooraf al buiten kijf, maar het berekende kostenplaatje van 61,2 miljard is zelfs naar Chinese normen duizelingwekkend.

Volgens de Britse handelaar zou de klus nu wel in anderhalf jaar gefikst kunnen zijn.

Ter vergelijking: de oude Chinezen deden er tweeduizend jaar over.

FOTO PHOTO NEWS

Wist je dat ... … lang slapen de kans op nachtmerries verhoogt?

Uit een bevraging van 846 mensen leiden wetenschappers van de universiteit van Ox­ ford af dat er een sterk verband bestaat tus­ sen meer dan negen uur slapen en het krij­ gen van nachtmerries.

Volgens de onderzoekers zorgt een lange slaap ervoor dat je vaker in de remslaapfase gaat, de fase waarin nachtmerries het vaakst voorkomen. De test peilde ook naar het verband met alcoholgebruik en de psy­ chische toestand. Er kwam geen verband tussen nachtmerries en alcohol naar voren, wel een sterk correlatie met piekergedrag.

FOTO RR

Wist je dat ... … de T. Rex helemaal niet zo snel was?

Paleontologen discussiëren al lang over de snelheid die de imposante Tyrannosaurus Rex kon halen. De aanname is dat de roofdi­ no een snelle jager was. Maar de Universi­ teit van Manchester en een onderzoekscen­ trum in Leipzig hebben nu op basis van zijn lichaamsgestel berekend dat het logge beest hooguit 20 kilometer per uur kon ha­ len.

Het gewicht van zijn spieren en skelet was te zwaar om hoge snelheden toe te laten.

De bevinding is belangrijk om uit te ma­ ken hoe de T. Rex zijn prooien verschalkte.

FOTO IMAGEGLOBE

Wist je dat ... … een rode dwergster rare signalen uitzendt?

Astronomen van de Arecibo Observatory in Puerto Rico hebben in april en mei radio­ signalen ontvangen van de verre rode dwergster Ross 128, waarvan ze de omge­ ving een tijdje observeerden.

Dat een dwergster radiosignalen uitzendt, is op zich al ongewoon. Maar helemaal mysterieus wordt het wanneer uit de uit­ eenlopende frequenties van die signalen af te leiden is dat ze in feite van veel dieper in het heelal afkomstig zijn. De wetenschap­ pers hebben er geen afdoende verklaring voor en doen nieuwe metingen.

FOTO ESO/M. KORNMESSER

Wist je dat ... … zout water lekkerdere tomaten oplevert?

Bij het kweken van tomaten is het van cru­ ciaal belang op het juiste moment de juiste hoeveelheid water te geven. Door de water­ behoefte van tomatenplanten continu te monitoren, hebben onderzoekers van de Universiteit Gent ontdekt dat je lekkerdere tomaten krijgt door zout toe te voegen aan het water, waardoor de plant minder water opneemt. De plant levert dan zelf inspan­ ningen om het probleem op te vangen.

Dat resulteert in meer suikers die in de vrucht terechtkomen, wat de tomaten lek­ kerder maakt.

FOTO RR

Wist je dat ... … vrouwen en mannen andere selfies maken?

Terwijl u meewarig het hoofd schudt bij de selfiedrang van sommigen, stelden Canade­ se onderzoekers vast dat mannen en vrou­ wen hun selfies anders nemen. In 40% van de gevallen namen mannen hun selfie van onderuit, bij vrouwen was dat slechts 16%.

Zij nemen in 25% van de gevallen dan weer een selfie van bovenaf, wat maar 16% van de mannen doet. Een beeld van onderuit toont de man stoerder en mannelijker, ter­ wijl een beeld van bovenaf het gelaat en de decolleté toont.

FOTO AFP

Wist je dat ... …de zwevende trein al in de proeffase zit?

Hyperloop One, een Amerikaanse firma die de droom van Teslavoorman Elon Musk van een zwevende hogesnelheidstrein pro­ beert waar te maken, heeft een succesvolle test afgelegd in de Mojavewoestijn. Nadat eerder het voortstuwingsmechanisme werd getest, kwamen nu de motor, vacuümpomp en elektromagnetische rem aan de beurt. In de proef zweefde een testvoertuig geduren­ de vijf seconden aan 112 kilometer per uur boven rails. Het doel is een ‘trein’ tegen meer dan 1.000 km per uur door buizen te sturen.

FOTO AFP

Wist je dat ... … de zon vooral ongenadig is voor nek en hoofd?

We weten dat we ons goed moeten insme­ ren voor we in de zon gaan zitten, maar toch komt huidkanker nog het meest voor op de plekken die aan de zon zijn blootge­ steld.

Het gaat dan vooral om hoofd en nek, maar ook lippen, oren en haarlijn, omdat we die vaak vergeten in te smeren. Even erg zijn de dagelijkse momenten dat we onbe­ schermd in de zon komen, omdat we den­ ken dat ‘voor even’ insmeren niet nodig is.

Dermatologen raden vrouwen aan om ze­ ker ook de dunne huid van de borsten in te smeren.

FOTO MAARTJE GEELS

Wist je dat ... … je huid verklapt met wie je samenwoont?

Koppels die bij elkaar intrekken, delen niet alleen meubelen en leefruimte. Uit Cana­ dees onderzoek blijkt dat ze ook de mi­ croorganismen op hun huid met elkaar gaan uitwisselen. Het gevolg is dat het mi­ crobioom, de voor iedereen unieke samen­ stelling van de microben op je huid, van beide partners op elkaar gaat gelijken, zo­ dat uit huidstalen af te leiden is met wie je samenwoont.

De graad van die gelijkenis verschilt wel tussen lichaamsdelen: op de voetzolen is die het grootst, rond de dijen het kleinst.

FOTO RR

Wist je dat ... … je stofzuiger info over je huis doorspeelt?

Van alle stofzuigerrobots is de Roomba van irobot veruit de bekendste.

Om nergens tegen te botsen, is die uitge­ rust met sensoren en een cameraatje.

Maar daarmee vergaart het toestelletje ook een boel informatie over de platte­ grond van je huis en de indeling van je inte­ rieur. irobot wil die informatie nu verkopen aan bedrijven als Google en Amazon, zodat die nog meer op maat gemaakte adverten­ ties op je los kunnen laten voor bijvoor­ beeld meubels met de juiste afmetingen of kinderkleding voor je rondkruipende uk.

FOTO RR

Wist je dat ... … de maan meer water bevat dan je denkt?

De maan, dat is toch die kurkdroge bol vol kratergaten en stofzeeën?

Dat dachten wetenschappers ook, tot van de maan meegebrachte kristallen water bleken te bevatten. Met satellieten is nu het hele maanoppervlak geanalyseerd.

Conclusie: waarschijnlijk is overal op de maan water in de bodem te vinden. Dat zou kunnen betekenen dat toekomstige maan­ kolonisten geen water van de aarde hoeven mee te nemen.

Al wordt het iets lastiger om dat water te ontginnen dan simpelweg een waterput te slaan.

FOTO AFP/GETTY IMAGES

Wist je dat ... … raven bedriegers nadien blijven mijden?

Dat raven slimme vogels zijn, is algemeen bekend. Maar ze hebben ook een sterk ge­ heugen wanneer ze wrok koesteren, merk­ ten Oostenrijkse onderzoekers zopas.

Wanneer een mens doet alsof hij een raaf eten wil geven, maar dat uiteindelijk niet doet, prent de slimme vogel dat in zijn ge­ heugen.

Wanneer diezelfde persoon een maand la­ ter opnieuw eten aanbiedt, blijken raven dat in veel gevallen te weigeren.

Vermoedelijk is dat gedrag een gevolg van hun complexe sociale leven.

FOTO BELGAIMAGE

Wist je dat ... … de lucht in de auto slechter is dan erbuiten?

Het lijkt tegenstrijdig, maar kinderen die over een drukke straat fietsen of wandelen, krijgen twaalf keer minder schadelijke stof­ fen binnen dan kinderen die in een auto voorbijrijden.

Want de auto vormt volgens Britse onder­ zoekers een afgesloten doos, waarin via de airco allerlei vervuilende stoffen uit de om­ geving naar binnen worden gestuwd.

In feite krijgen de kinderen zo de uitlaat­ gassen van voorgangers recht in het ge­ zicht.

Bij wandelen of fietsen overtreffen de ge­ zondheidsvoordelen de nadelen.

FOTO HOLLANDSE HOOGTE / PETER HILZ

Wist je dat ... … Jupiter de oudste planeet van ons stelsel is?

Jupiter is niet alleen met voorsprong de grootste, maar ook de oudste planeet van ons zonnestelsel. Onderzoekers hebben nu berekend dat Jupiter ergens ontstaan is in de eerste miljoen jaar nadat de zon zo’n 4,5 miljard geleden het levenslicht zag. Het startschot van een indrukwekkende groei­ spurt, die eindigt in een formaat dat elf keer zo groot en 318 keer zo zwaar is als on­ ze planeet. De ouderdom bepalen heeft be­ lang omdat Jupiter door zijn omvang effect uitoefende op de vorming van ons stelsel.

FOTO AP

Wist je dat ... … Europa 1,5 miljoen walvisachtigen telt?

Onderzoekers van negen Europese instel­ lingen telden vorige zomer het aantal wal­ visachtigen voor de Europese kusten, van Gibraltar tot Noorwegen.

Daaruit blijkt dat het aantal bruinvissen, witsnuitdolfijnen en dwergvinvissen in ver­ gelijking met 1994 en 2005 relatief stabiel is gebleven.

“Dat is voorzichtig goed nieuws”, klinkt het. In totaal gaat het om anderhalf miljoen walvisachtigen.

Voor de Spaanse kust telden de weten­ schappers zo’n 18.000 vinvissen, na de blau­ we vinvis de grootste walvissoort.

FOTO RR

Wist je dat ... … het broeikaseffect zelfs sceptici wakker houdt?

Letterlijk dan. Amerikaans onderzoek heeft het slaapgedrag van 765.000 inwo­ ners van de Verenigde Staten in de periode 2002­2011 naast de concrete weergegevens gelegd. Er werd een verband gevonden tus­ sen slaaptekort en nachten met hoge tem­ peraturen. Wanneer de klimaatverandering de nachtelijke temperatuur op termijn met 1 graad Celsius verhoogt, leidt dat tot drie te korte nachten per honderd personen per maand.

Eerder is al aangetoond dat slaapgebrek een negatief effect op de gezondheid en de economie heeft.

FOTO GETTY IMAGES/ISTOCKPHOTO

Wist je dat ... … champignons in de microgolf het beste zijn?

Champignons en heel wat andere padden­ stoelen zijn erg gezond: ze bevatten veel vezels, eiwitten, vitaminen, mineralen en antioxidanten, tegenover weinig calorieën en vet. Maar al dat goeds moet je bij de be­ reiding ervan wel zien te bewaren.

Spaans onderzoek leert dat tussen het fri­ turen, koken, grillen of bereiden in de mi­ crogolf verrassend deze laatste wijze het beste resultaat geeft.

De champignon verliest dan het minste van zijn voedingswaarde.

Grillen staat op twee, frituren is echt geen goed idee.

FOTO RR

Wist je dat ... … een eitje per dag goed is voor uw kind?

Amerikaanse onderzoekers deden in Ecua­ dor een experiment met 163 kinderen van amper 6 tot 9 maanden: de helft kreeg ge­ durende een halfjaar elke dag een eitje te eten, de andere helft niet – al mochten zij wel eieren eten. De kinderen die dagelijks een ei verorberden, bleken 74% minder kans op ondergewicht te hebben en 47% minder kans op een groeistoornis. Boven­ dien bevestigde het onderzoek een eerdere vaststelling: wie dagelijks een ei eet, is min­ der geneigd nog iets met toegevoegde sui­ kers te eten.

FOTO HOLLANDSE HOOGTE / MARC DE HAAN

Wist je dat ... … het morgen zo’n 4.300 graden Celsius wordt?

Dat zou alleszins de weersvoorspelling kunnen zijn voor de pas ontdekte planeet Kelt­9b. Met 4.300 graden Celsius is het een van de heetste planeten in het heelal, heter dan veel sterren.

Eén jaar – de tijd om rond zijn ster te draai­ en – duurt op Kelt­9b amper anderhalve dag. Die ster is bijna dubbel zo heet als on­ ze zon, toch ook goed voor een slordige 5.800 graden Celsius, waardoor alle leven op Kelt­9b onmogelijk is. Door die verzen­ gende hitte doet de ster haar planeet op termijn waarschijnlijk geheel verdampen.

FOTO RR

Wist je dat ... … de keizerspinguïn ernstig bedreigd is?

Op Antarctica wonen zowat 600.000 kei­ zerspinguïns in 54 kolonies, maar wel in ge­ bieden die erg te lijden hebben onder te­ rugtrekkend zeeijs.

Die biotoop hebben ze nochtans nodig om te kunnen overleven, waardoor het aantal dieren nu al slinkt. Het plan om kolonies te verhuizen naar plekken met meer zeeijs worden nu door nieuw onderzoek naar de prullenmand verwezen.

In het begin zouden de kolonies wel flore­ ren, maar dat is slechts van tijdelijke duur.

Daarna zouden ze dezelfde neergang ken­ nen als op hun huidige stek.

FOTO RR

Wist je dat ... …muizen ook kunnen bevallen met eierstokken uit een 3D­printer?

Amerikaanse onderzoekers hebben bij ze­ ven muizen eierstokken ingebracht die ze de 3D­printer zelf met de 3D­printer hadden gemaakt. De basisstof was een eiwit dat van nature in het lichaam van alle zoogdie­ ren voorkomt. De eierstokken van de mui­ zen werden vervangen door de 3D­prints, die gevuld werden met eicellen van de die­ ren zelf. Het lichaam aanvaardde de onna­ tuurlijke organen goed. Drie van de zeven muizen bevielen van enkele gezonde jon­ gen. De stap naar 3D­geprinte eierstokken voor mensen is wel nog erg groot.

FOTO GETTY IMAGES/ISTOCKPHOTO

Wist je dat ... … de eerste moderne mens niet alleen was?

In grotten in Zuid­ Afrika is een hoeveel­ heid restanten van de mensachtige soort homo naledi ontdekt.

Omdat die gelijkenissen vertoont met de homo rudolfensis en homo habilis, gingen wetenschappers ervan uit dat homo naledi ook 2 miljoen jaar geleden leefde. Maar botonderzoek toont aan dat de beenderen maar tussen 350.000 en 236.000 jaar oud zijn. Dat betekent dat de soort in Afrika rondliep toen ook onze voorvader homo sa­ piens er leefde. Er werd altijd aangenomen dat die ‘alleen’ was in Afrika.

FOTO BELGAIMAGE

Wist je dat ... ... de Javaanse neushoorn maar beter verhuist?

Wetenschappers pleiten ervoor om de laatste in het wild levende populatie met naar schatting 62 Javaanse neushoorns weg te halen uit haar nationaal park in Indone­ sië. Zo willen ze het meest bedreigde land­ dier ter wereld redden.

De natuurlijke habitat van de dieren ligt vlak bij de plek waar twee aardplaten over elkaar schuiven, wat aardbevingen en tsu­ nami’s kan veroorzaken.

Bovendien staat ook vulkaan Krakatau vlakbij, waarvan de legendarische uitbar­ sting in 1883 wereldwijd een miniklimaat­ ramp veroorzaakte.

FOTO RR

Wist je dat ... …Descartes een bobbel in zijn hersenen had?

Een rare kronkel misschien ook, maar Franse wetenschappers die de hersenen van filosoof René Descartes aan de hand van zijn schedel reconstrueerden, ontdek­ ten dat hij een meetbare opvallende uitstul­ ping had in zijn voorhersenen.

Dat kan erop wijzen dat de zeventiendee­ euwse wijsgeer met zijn ‘ik denk, dus ik ben’ een meer dan normaal ontwikkeld taalgevoel had. Toch is het moeilijk te bepa­ len in welke mate de vorm van hersenen een invloed heeft op de intelligentie, bena­ drukken de onderzoekers.

FOTO IMAGEGLOBE

Wist je dat ... … twee pintjes de fysieke pijn verzachten?

Britse wetenschappers deden onderzoek bij meer dan 400 proefpersonen naar het effect van twee glaasjes bier op de pijn­ grens. Die hoeveelheid staat gelijk aan 0,08% alcohol in het bloed: naast een fikse verkeersboete levert dat een “klinisch rele­ vante vermindering” van de pijn op.

Dit verklaart mogelijk het vaak voorko­ mende alcoholmisbruik bij chronische pijn­ lijders.

Maar ze benadrukken dat dit niet wil zeg­ gen dat alcohol gezond is.

“Alcohol is absoluut niet het beste middel voor pijnbestrijding.”

FOTO PHOTO NEWS

Wist je dat ... … paspoppen magerder zijn dan goed voor u is?

Nagenoeg alle personen in reclames en (mode)magazines zijn uitermate slank, waardoor de gewone man/ vrouw een on­ haalbaar ideaalbeeld krijgt opgespeld, zo luidt het algemeen. De meeste paspoppen in etalages doen daar nog een schepje bo­ venop. Uit onderzoek in Britse winkelstra­ ten blijken alle vrouwelijke paspoppen met een ernstig ondergewicht te kampen, bij de mannelijke exemplaren is dat bij amper 8% zo.

De onrealistische, ultradunne poppen zijn niet nieuw, al in de jaren twintig werd er­ over geklaagd.

FOTO RR

Wist je dat ... … je neuskeutels opeten een gezonde hobby is?

Excuses dat we u hiermee aan de ontbijtta­ fel overvallen, maar volgens Amerikaanse onderzoekers is het naar binnen spelen van je eigen neusinhoud best wel gezond. Je snot zit vol bacteriën die je gebit bescher­ men en vol slijm dat helpt tegen luchtweg­ infecties en maagzweren. “De droge over­ blijfselen van snot in je neus opeten is een perfecte manier om het immuunsysteem van je lichaam te versterken”, klinkt het.

Zeg wanneer u uw wederhelft op een snel­ le snack betrapt niet langer ‘viespeuk!’, maar ‘smakelijk!’.

FOTO

Wist je dat ... … het witte Antarctica alsmaar groener wordt?

Er waren eerder al mossen vastgesteld op het zuidelijke deel van het Antarctische Schiereiland, nu stellen Britse maar nu stel­ len Britse en Nieuw­Zeelandse onderzoe­ kers ook op Oost­ Antarctica snel groeiende mosbanken vast, waar het kort geleden nog één barkoude ijsmassa was. Volgens de on­ derzoekers is het Antarctische Schiereiland een van de snelst opwarmende plekken op aarde: het wordt er elk decennium een hal­ ve graad warmer. Dat gevolg van de kli­ maatverandering brengt mogelijk de biodi­ versiteit in gevaar.

FOTO AFP

Wist je dat ... … mosselslijm diepe wonden helpt dichten?

Zuid­Koreaanse onderzoekers hebben een nieuwe lijm ontwikkeld die diepe wonden kan dichten zonder littekens overblijven.

Daarvoor is het natuurlijke huideiwit deco­ rine nodig, maar zijn complexe structuur laat zich moeilijk namaken.

De onderzoekers combineerden een klein deel van decorine met een collageenbin­ dend molecuul en het kleverige slijm dat mosselen uitscheiden.

De resultaten bij ratten waren indrukwek­ kend. Een volgende test gebeurt op var­ kens. Hun huid lijkt meer op die van men­ sen.

FOTO HOLLANDSE HOOGTE

Wist je dat ... … Da Vinci’s moeder een arme wees was?

Meer dan haar voornaam, Caterina, was van de moeder van Leonardo Da Vinci niet bekend.

Kunsthistoricus Vinci­kenner Martin en Da Vinci­kenner Martin Kemp heeft nu op basis van oude belastingarchieven achterhaald dat zij voluit Caterina Di Meo Lippi heette en een arme wees was die op het platte­ land buiten Vinci woonde. In 1451 werd ze al op de leeftijd van 15 bezwangerd door een rijke advocaat van 25, Ser Piero Da Vin­ ci. Diens vader Antonio Da Vinci ontfermde zich niettemin over zijn buitenechtelijke kleinkind, blijkt uit de archieven.

FOTO GETTY IMAGES/ISTOCKPHOTO

Wist je dat ... ...orang­oetans tot hun negende moedermelk drinken?

Bij onderzoek van het gebit van wilde orang­oetans in Borneo en Sumatra konden wetenschappers op basis van het bariumge­ halte in de tanden achterhalen hoeveel moedermelk achterhalen hoeveel moeder­ melk de jongen drinken.

Dat bevestigde het vermoeden dat de jon­ gen in de eerste twaalf maanden van hun leven alleen moedermelk drinken.

Verrassend was echter de vaststelling dat de jongen ook nadien nog regelmatig moe­ dermelk dronken, zelfs tot hun negende le­ vensjaar. Waarschijnlijk doen ze dat omdat er in die periodes weinig fruit te vinden is.

FOTO GETTY IMAGES/VETTA

Wist je dat ... …onbewoond eiland Henderson de meest vervuilde plek is?

Hoewel Henderson alles heeft om een on­ bewoond droomeiland in de Stille Oceaan te zijn, is het de meest vervuilde plek ter wereld.

Britse onderzoekers telden er 671 stukken aangespoeld plastic per vierkante meter, goed voor een totale hoeveelheid van zo­ wat 37,7 miljoen brokjes afval. Elke dag zouden er 3.750 nieuwe plastics aanspoe­ len. Het eiland ligt vlak bij het centrum van de ringvormige zeestroming of ‘Zuid­Pacifi­ sche gyre’, zodat het afval als in een afloop richting het middelpunt cirkelt.

FOTO

Wist je dat ... … deskundigen weten waarom uw veter lost?

U was ervan overtuigd dat uw veters strak geknoopt zaten, maar tijdens het joggen komen ze toch los? Amerikaanse onderzoe­ kers bestudeerden het ergerlijke fenomeen en ontdekten dat twee krachten elkaar in de hand werken.

Wanneer je voet neerkomt, verhoogt de druk op de schoen en wordt de veter een beetje losser gewiebeld.

Wanneer je je been vooruit strekt, geven de veterlussen een ruk aan de knoop.

De twee krachten werken als een sneeuw­ baleffect op elkaar in, zodat het plots heel snel kan gaan.

FOTO RR

Wist je dat ... … uw vliegreizen wat heftiger worden?

Britse onderzoekers voorspellen dat de kli­ maatverandering de hoeveelheid koolstof­ dioxide (CO2) in de atmosfeer in die mate gaat doen stijgen dat er ook merkbaar meer turbulentie ontstaat.

Vliegtuigen die op tien kilometer hoogte vliegen, zoals de meeste langeafstands­ vluchten met passagiers, krijgen dan vaker – volgens de berekening een toename met 149% – met zware turbulentie te maken.

Dat wil zeggen dat het vliegtuig zo heftig schudt dat er schade kan ontstaan of passa­ giers verwond geraken.

FOTO GETTY IMAGES/ISTOCKPHOTO

Wist je dat ... … er een kleine garnaal is die Pink Floyd heet?

En dat hebben we te danken aan een Bel­ gische fan van de beroemde rockband. On­ derzoeker Sammy De Grave van de Oxford University vond de piepkleine pistoolgar­ naal onder een steen voor de kust van Pa­ nama.

Een opmerkelijke trek van het diertje is zijn ene enorme schaar, die felroze gekleurd is.

Waarom die schaar zo groot is, blijft voorlo­ pig onduidelijk.

De roze kleur was voor De Grave voldoen­ de om de link naar Pink in Pink Floyd te leg­ gen. Officieel heet de garnaal Synalpheus pinkfloydi.

FOTO RR

Wist je dat ... ... Zuid­Afrikaanse luipaarden verdwijnen?

De Soutpansbergen in Zuid­Afrika vormen een van de belangrijke leefgebieden voor luipaarden op het Afrikaanse continent.

Maar waar er in 2008 nog gemiddeld elf luipaarden per veertig vierkante kilometer te vinden waren, zou hun aantal sindsdien met 66% zijn afgenomen.

“Als we niets ondernemen, zijn er in 2020 geen luipaarden meer”, luidt het alarme­ rende bericht van de Britse onderzoekers.

Door de forse groei van de Zuid­Afrikaanse bevolking wordt almaar meer natuur omge­ vormd tot woongebied.

FOTO BELGAIMAGE

Wist je dat ... … paars poollicht de naam Steve kreeg?

U kent het poollicht of aurora borealis als die groene, blauwe of rode lichtgordijnen die in het hoge noorden waar te nemen val­ len. Maar nooit eerder was het iemand op­ gevallen dat er zich ook vaak een paars ge­ kleurd licht manifesteert.

Onderzoekers en liefhebbers besloten het fenomeen liefkozend ‘Steve’ te noemen. Uit satellietgegevens blijkt dat de temperatuur in de lichtstrook, in feite een gaslint op 300 kilometer hoogte, tot 3.000 graden Celsius oploopt. Het is nog een raadsel hoe dat komt.

FOTO RR

Wist je dat ... … zout je niet dorstig, maar hongerig maakt?

Onderzoek met onder meer Russische kos­ monauten zou aantonen dat het eten van zoute maaltijden je niet dorstig maakt, zo­ als altijd werd beweerd, maar precies hon­ gerig. Bij tests met twee groepen – de een kreeg een zout dieet, de ander de helft min­ der zout – bleek dat de zoute groep juist minder ging drinken, maar een groter hon­ gergevoel kreeg.

De groep met minder zout ging dan weer meer drinken. Volgens de onderzoekers gaat het om effecten op langere termijn na een zouter of juist minder zout dieet.

FOTO IF

Wist je dat ... … olifanten in het wild nachtbrakers zijn?

Stond u er al eens bij stil dat u olifanten zelden of nooit op de grond ziet liggen pit­ ten?

Dat komt omdat het grootste landzoogdier vooral rechtopstaand slaapt.

Dat doen wel meer grote zoogdieren, maar de dikhuiden hebben in het wild ken­ nelijk genoeg aan een hazenslaapje van amper twee uur. Bovendien kunnen ze da­ genlang zonder slaap. Dat hebben weten­ schappers vastgesteld door een maand lang olifanten in Botswana te volgen.

In gevangenschap knorren de dieren dan weer vier tot zes uur per dag.

FOTO REUTERS

Wist je dat ... ... een uitgestorven hond niet uitgestorven is?

De wilde hondensoort ‘Nieuw­Guinea highland wild dog’ stond min of meer geca­ talogeerd als uitgestorven in het wild, maar op het eiland in de Stille Oceaan is nu toch een populatie van vijftien dieren aangetrof­ fen.

De groep – met mannetjes, wijfjes en jon­ gen tussen de drie en vijf maanden – leeft in onherbergzaam gebied op meer dan 4.000 meter boven de zeespiegel. Het was een halve eeuw geleden dat de hondachti­ ge nog in het wild was gezien. Er leven ook nog zo’n 200 exemplaren in gevangen­ schap.

FOTO RR

Wist je dat ... ... je water best geen tweede keer kookt?

Wetenschappers die stellen dat je het wa­ ter voor thee geen twee keer na elkaar mag koken, dat moeten Britten zijn. Water een tweede keer koken, haalt alle zuurstof en stikstof uit het water. “Met een vieze thee als resultaat”, klinkt het. Maar het is ook he­ lemaal niet zo gezond. De tweede beurt in de waterkoker versterkt bepaalde nadelige stoffen als nitraten en fluoride in het water.

Koude thee opwarmen in de microgolf heeft niet dezelfde slechte invloed: daarbij bewegen alleen moleculen wat snel heen en weer.

FOTO RR

Wist je dat ... ... intro’s van hits almaar korter worden?

Liedjes bovenaan de hitparade kenden in de jaren tachtig een intro van gemiddeld 20 seconden, tegenwoordig begint de artiest meestal na 5 seconden al te zingen.

Dat blijkt uit Amerikaans onderzoek. Na­ tuurlijk gaat muziek met zijn tijd mee – het tempo ligt nu ook 8% hoger. Maar ook onze kortere aandachtsboog en het enorme mu­ ziekaanbod zijn volgens de studie deel van de verklaring. Er zijn altijd uitzonderingen: Somebody that I used to know van Gotye kent bijvoorbeeld een intro die vier keer langer is dan gemiddeld.

FOTO RR

Wist je dat ... ... apps onderling stiekem informatie uitwisselen?

Amerikaanse onderzoekers lichtten ruim 100.000 Android­apps voor smartphone en tablet door en ontdekten dat er zich liefst 23.495 koppeltjes vormden. Dat lijkt schat­ tig, maar die duo’s communiceren met el­ kaar en wisselen zonder uw toestemming informatie uit. Binnen die paartjes was er telkens één app die de ander aanporde info te delen.

Het is meestal niet duidelijk of die apps bewust zo geprogrammeerd zijn, of dat het gaat om een technisch ‘foutje’. Het gevaar bestaat dat ze ook malware delen.

FOTO EPA­EFE

Wist je dat ... ... onze aarde 60.000 boomsoorten telt?

Een internationaal team van onderzoekers heeft uitgerekend dat er op onze aardbol 60.025 verschillende boomsoorten bestaan.

Met 8.715 soorten telt Brazilië het grootste aantal op zijn grondgebied.

Uit de studie blijkt verrassend genoeg dat meer dan de helft (58%) van de boomsoor­ ten uniek is voor één land, en dus nergens anders voorkomt.

Dat maakt ze ook extra kwetsbaar, waar­ door er zowat driehonderd soorten zijn waarvan er nog minder dan vijftig exempla­ ren voorkomen en die met uitsterven be­ dreigd zijn.

FOTO RR

Wist je dat ... ... de mens de Sahara heeft veroorzaakt?

Volgens archeoloog David Wright van de universiteit van Seoel bestond de Sahara 10.000 jaar geleden nog niet. Hij stelt dat de gemeenschappen, die zich 8.000 jaar ge­ leden rond de Nijl vestigden, met hun gedo­ mesticeerde dieren rond begonnen te trek­ ken naar het westen.

Daarbij verwijderden ze de rijkelijk aanwe­ zige vegetatie om meer ruimte te bieden aan hun vee. Dat zorgde voor een negatie­ ve spiraal: hoe minder vegetatie, hoe meer weerkaatsing van de zon, hoe minder re­ gen, hoe minder vegetatie…

FOTO AFP

Wist je dat ... … NASA de koudste plek in de ruimte maakt?

NASA wil dit jaar het Cold Atom Laboratory (CAL) richting het internationaal ruimtesta­ tion lanceren, waar het mini­lab het absolu­ te nulpunt, de laagst mogelijk temperatuur (­273° Celsius), probeert te benaderen. Bij een dergelijke afkoeling vormen atomen een zogenaamde Bose­Einsteincondensaat, een toestand waarin materie zich niet als deeltjes, maar als golven gaat gedragen.

Omdat ze zich in het luchtledige bevinden, hopen wetenschappers deze mysterieuze golfbewegingen langer te kunnen observe­ ren.

FOTO

Wist je dat ... … mensen elkaar toch niet verleiden met geur?

Dieren stoten bepaalde chemische geur­ tjes of feromonen uit om elkaar tot paring te verleiden. Na lang onderzoek werden twee soortgelijke stoffen bij de mens ont­ dekt: androstadienon bij mannen en estra­ tetranol bij vrouwen. Maar nieuwe experi­ menten met mannen, vrouwen en de twee geurtjes leerde dat ze geen enkele invloed hadden op hoe mannen en vrouwen naar de ander keken. Geen menselijke feromo­ nen, dus. Toch worden de stoffen al volop in parfums verwerkt om de drager aantrek­ kelijker te maken.

FOTO

Wist je dat ... … Russen uw huis in 24 uur kunnen bouwen?

Een Russisch bedrijf is erin geslaagd in am­ per 24 uur tijd een huis te … printen. Het olijke pand heeft een aparte hal, woonka­ mer, badkamer en keuken, die alle perfect bewoonbaar en bruikbaar zijn. De construc­ tie rolde uit de 3D­printer in één hele dag, waar daar vorig jaar nog makkelijk een maand voor nodig was. Toegegeven, het gebruikte toestel is in omvang niet te ver­ gelijken met de apparaatjes die u in de win­ kel vindt. De slogan van de firma Apis Cor luidt dan ook eenvoudig: ‘We print buil­ dings’.

FOTO

Wist je dat ... … het maar stilletjes is rond ster Trappist­1?

Hoe de zeven planeten rond de ster Trap­ pist­ 1 ook gaan heten (Achel, Chimay, La Trappe, Orval, Rochefort, Westmalle en Westvleteren is een goeie suggestie), veel leven valt er voorlopig niet te bespeuren.

Het SETI­instituut (Search for Extra­Terrestri­ al Intelligence) richtte zijn radiotelescopen vorig jaar al op het gebied en heeft miljar­ den golffrequenties gescand op bewust uit­ gezonden signalen, maar kwam van een ka­ le reis thuis. SETI plant na de ontdekking wel een nieuwe zoeksessie in de regio.

FOTO NASA, ESA, AND G. BACON (STSCI)

Wist je dat ... … er écht veel urine in zwembaden zit?

Even snel onder water plassen in het zwembad: het gebeurt vaker dan we den­ ken. In Canada voerden onderzoekers nieu­ we testen uit waarmee ze de hoeveelheid urine in grote hoeveelheden water kunnen meten. In een zwembad met de omvang van een derde van een olympisch bad trof­ fen ze liefst 75 liter urine aan. In een twee­ de bad dat half zo groot was, ging het om 30 liter.

Erger nog bleek het gesteld met jacuzzi’s: in één hoteljacuzzi lag de urinegraad zelfs drie keer hoger dan in het grote zwembad.

FOTO GETTY IMAGES/ISTOCKPHOTO

Wist je dat ... … Mauritius van een verloren continent stamt?

Het kleine continent Mauritia verdween tientallen miljoenen jaren geleden van de aardbodem toen India en Madagascar zich van elkaar verwijderden.

Zuid­Afrikaanse onderzoekers hebben het nu teruggevonden op de bodem van de In­ dische Oceaan, ten oosten van Madagascar.

Althans: ze poneren het vroegere bestaan van Mauritia op basis van zwaartekrachtver­ schillen in de oceaan en het feit dat bepaal­ de gesteentes op het eiland Mauritius en enkele vulkanische eilanden in de buurt miljarden jaren ouder zijn dan de eilanden zelf.

FOTO GETTY IMAGES

Wist je dat ... … andermans bacteriën uw oksels fris maken?

De speciale bacteriën in de oksels zorgen bij sommige mensen voor een penetrante zweetgeur waar geen deo tegen opgewas­ sen is. Een Belgische wetenschapper aan de University of California deed met succes proeven bij duo’s familieleden van wie tel­ kens één een sterke okselgeur heeft. Door de okselbacteriën van een welriekend fami­ lielid aan te brengen onder de armen van de minder fris geurende, verdween de geur binnen de maand. Die verbetering hield en­ kele maanden aan, waarna de ingreep her­ haald werd.

FOTO RR

Wist je dat ... … dat uw hond sterker op u lijkt dan gedacht?

Altijd geinig, die foto’s waarbij hond en baasje als twee druppels water op elkaar lij­ ken. Maar dat gaat nog verder dan u denkt.

Oostenrijkse onderzoekers namen het ge­ drag van honden en hun baasjes onder de loep en registreerden hun niveau van het stresshormoon cortisol en hun hartslag.

Blijkt dat dieren ook de persoonlijkheid, het stressniveau en de omgangsmechanismen van hun baasjes weerspiegelen.

Vooral het baasje beïnvloedt de hond. Hoe angstiger de baas, hoe groter de kans dat de viervoeter dat ook is.

FOTO RR

Wist je dat ... … 80% van de bosolifanten gedood is?

Het Minkebe National Park in het Afrikaan­ se Gabon is een van de weinige plekken in de wereld waar nog bosolifanten voorko­ men. Voor zolang het duurt, want in de pe­ riode van 2004 tot 2014 hebben stropers er 80% van alle exemplaren van deze kleine olifantensoort gedood. Dat stelt de onder­ zoekers wel voor vragen, want de dieren le­ ven in ondoordringbaar geacht gebied.

Toch lijken stropers daar in geslaagd te zijn.

Naar schatting zijn van de oorspronkelijke 35.000 nu nog maar 7.000 bosolifanten in leven.

FOTO

Wist je dat ... … Nederlanders gelukkiger zijn dan Belgen België prijkt op plaats 17 in de World Hap­ piness Report, een internationale rang­ schikking van alle landen ter wereld vol­ gens het geluksgevoel van hun bevolking op basis van economie, gezondheid en le­ vensverwachting.

Noorwegen is in het nieuwste rapport naar de eerste stek gesprongen en gaat De­ nemarken en IJsland vooraf. Onze noorder­ buren doen het bovendien met hun zesde plek veel beter dan wij. Ons geluk nam de voorbije tien jaar wat af. Onderaan de lijst bungelt de Centraal­Afrikaanse Republiek.

FOTO EPA

Wist je dat ... … gif van dodelijkste spin u kan beschermen De Australische trechter­ of tunnelwebspin is een van de giftigste soorten ter wereld.

Zijn beet kan een kind binnen het kwartier fataal worden.

Maar Australische onderzoekers hebben ontdekt dat een (onschadelijk) bestanddeel van dit gif de hersenen net beschermt bij een beroerte.

Zelfs wanneer deze molecule twee uur na een beroerte werd toegediend, verminder­ de de hersenschade met 80%. De proeven gebeurden op dieren, het is nog de vraag of het bestanddeel hetzelfde effect heeft bij mensen.

FOTO PN

Wist je dat ... … hersenen sluimeren bij gps­gebruik Wanneer je op gps rijdt, let je zelf minder op de route die je volgt. Het is nu ook aan­ getoond dat de hippocampus, een deeltje in onze hersenen dat zich met oriëntatie en navigatie inlaat, bij het rijden met gps zich­ zelf in sluimerstand zet.

Britse onderzoekers lieten 24 proefperso­ nen in een simulator door Londen rijden en registreerden hun hersenactiviteit. Bij nieu­ we straten of kruispunten werd de hippo­ campus actiever, maar dat gebeurde niet wanneer de proefkonijnen hun navigatie­ systeem volgden.

FOTO BLOOMBERG VIA GETTY IMAGES

Wist je dat ... …onze verste voorouder geen anus had?

In China is een fossiel ontdekt van een mi­ croscopisch zeediertje dat zowat 540 mil­ joen jaar geleden geleefd heeft. Het is mo­ gelijk de oudste voorouder van de mens, als we heel ver in de evolutionaire lijn terug­ graven.

Niet bepaald opbeurend is de beschrijving van het beestje van amper een millimeter: het was zakvormig, had een verhoudings­ gewijs buitensporig grote mond en dus geen anus. Het overleefde wellicht door an­ dere diertjes op te slokken, te verteren en weer uit te spugen.

FOTO UNIVERSITEIT CAMBRIDGE