pd hap fushaten, dritat kamata, matura by Gazeta Metropol

»9

Nasip Naço fushatë elektorale në Greqi

Në strukturat e LSI-së bashkohen edhe 1500 emigrantë E martë

14 maj 2013

Viti IX, Nr. 2974 Tel: 04 2 233 991 Fax: 04 2 233 998 Çmimi: 30 lekë • € 1.5

gazetametropol.com

Plazhi në Durrës

Vritet inspektori i mjedisit, Epidemiologët vënë 27-vjeçari baba i një fëmijë Dyshohet konflikti në familje dhe detyra. Kishte shkelur urdhrin e mbrojtjes për të shoqen. Shpallet një në kërkim

»8

alarmin, zona e mbushur »8 me gropa septike

PD hap fushatën Berisha tregon forcën

Dritat e papaguara

120 mijë në shesh

Formula e re e amnistisë sipas viteve që falen Skema që do të ndiqet dhe kategoritë që do të kenë më shumë përfitim nga propozimi i ri. Nis shqyrtimi

»5

Sigurimi i pensionit

Procedura e posaçme për kontributet e emigrantëve Përfitimet që merren nga pagesa vullnetare. Skema që ndiqet për daljen në pension në Shqipëri dhe vendet ku punojnë »5

Opinion Nga Enver Bytyçi

Rilindje pa rilindës!!

»10

Nga Artan Duka

Ngërçi artificial e ka emrin “ligj zgjedhor” »11

»2-3 në e Basha hap ceremoni rit: garës së 23 qersho Fitojmë mandatin

Rama tur prezantimi

larSurpriza e fundit: het gohet Rusmali, afro i Gjana dhe Baki Sheh

n, Fushata në Elbasa jnë biznesmenët mbro taksën e sheshtë

»2

Ndalesa në Berat, falënderon Braçen dhe Bellon

Gara për në universitet

Programet orientuese të provimit për gjeografinë dhe historinë Lëndët që duhet të përgatitin gjimnazistët për të fituar më shumë pikë për degën që konkurrojnë në universitet »20-22

Rënia e flokëve

Meshkujt kanë problem nga xheli, femrat nga medikamentet e bojës

ISHP: Përdorimi i shampos shkakton rënien e flokëve në »9 65 për qind të rasteve. Ku duhet të kenë kujdes në përdorimin

Busulla e identitetit

Elez Ndreu, patrioti që u nderua edhe nga perandori Shtraus në vitin 1916

»9

« POLITIKË

ë përjashtuar nga mundësia për të garuar, por njëherësh dhe të penalizuar. Argumenti me të cilin u justifikua mospërfshirja e deputetëve aktualë në listën shumemërore të Partisë Socialiste për zgjedhjet parlamentare të 23 qershorit lidhej pikërisht me rikthimin në skenën politike të ish-kreut socialist Fatos Nano. Lidershipi socialist ishte sinjalizuar se këta deputetë në mandatin e ardhshëm do të ishin pjesë e një grupimi të ri pas 23 qershorit, të udhëhequr nga ish-lideri Nano. Skenari Të përjashtuarit apo dhe ata të renditur në fund të listës së kandidatëve për deputetë për lidershipin socialist kanë marrë vendin e merituar. Burime pranë selisë rozë bënë me dije se pothuajse e gjithë kjo kategori që tashmë zyrtarisht e ka të pamundur një mandat tjetër për në legjislativin e pas 23 qershorit është konsideruar nga lidershipi i PS-së si tradhtarë. Pjesëtarët e kësaj “liste të zezë” (e cilësuar kështu dhe nga kundërshtari politik i kampit socialist) mësohet se, nëse do të ishin pjesë e kësaj gare, duke mundësuar një tjetër mandat, menjëherë pas certifikimit të zgjedhjeve parlamentare do të shpallnin largimin nga grupi parlamentar socialist dhe angazhimin e tyre si të pavarur në Kuvend. Ndërkohë jashtë këtij institucioni ky grupim do të ishte nën drejtimin e ish-liderit të tyre. Këtë largim socialistët do ta argumentonin me faktin se nuk pajtoheshin me linjën zyrtare të lidershipit socialist, e parashikuar kjo si në rastin e fitores pas 23 qershorit, ashtu dhe në atë të humbjes. Për të dyja këto raste skenarët ishin parashikuar. Frikës për gjymtim të grupit kuvendor socialist i ka paraprirë kreu i PS-së, i cili i sinjalizuar për këtë lëvizje vendosi përjashtimin e këtij grupi nga lista e kandidatëve për deputetë. Më shumë se frikë për zvogëlim të radhëve të grupit kryetari i PS-së i trembej një skenari për rrëzimin e qeverisë së socialistëve, nëse ky grupim do të bashkohej me kampin e djathtë. Tashmë që lista e kandidatëve është zyrtarizuar, vështirë se mund të thuhet me siguri se ishin të vërteta këto zhvillime, që mbetën në tentativë nga ana e deputetëve të përjashtuar, ndërkohë të paraprira nga lidershipi socialist. Vendimi Me zyrtarizimin e listës së kandidatëve për deputetë të PS-së ra në sy largimi i deputetit Arben Malaj, njëherësh anëtar i kryesisë, nga qarku i Vlorës, ku ka kandiduar dhe ka fituar në shumë zgjedhje. Malaj është zëvendësuar me biznesmenin dhe botuesin Koço Kokëdhima, i cili njihet për miqësinë me kryetarin Rama. Lidershipi socialist la jashtë kandidimit edhe Arben Isarajn, Gazmir Bizhgën, Hazir Gashin, Edison Konomin, Shegush Ligorin, Skënder Hasën, Albert Çaçin, Arjon Muçajn, Ethem Rukën, Alfred Dalipin, Astrit Becin, Paulina Hoxhën, Ndue Kolën, Auron Taren, Qemal Minxhozin, Marko Bellon.

E hënë 13 maj 2013 •

SKENARI I PËRJASHTIMIT TË DEPUTETËVE AKTUAL NGA LISTAT

Lidershipi socialist u sinjalizua për braktisje të grupit pas 23 qershorit Dita Ndërkombëtare e Nënës

Deputetët e PS ndajnë përvojat mes tyre

Emrat e rinj në listën e PS-së

24. Shkëlqim Cani

17. Klodiana Spahiu

1. Edi Rama

25. Ulsi Manja

18. Namik Dokle

2. Koço Kokëdhima

26. Arben Ndoka

19. Ben Blushi

3. Alfred Peza

27. Vexhi Muçmataj

20. Damian Gjiknuri

4. Spartak Braho

28. Erion Veliaj

21. Taulant Balla

5. Pjerin Ndreu

29. Anastas Angjeli

22. Ilir Bejtja 23. Agim Leka

6. Rakip Suli 7. Milena Harito

Emrat që rikonfirmohen

24. Gramoz Ruçi

8. Lindita Nikolla

1. Pandeli Majko

25. Erion Braçe

9. Andrea Marto

2. Sajmir Tahiri

26. Eglantina Gjermeni

10. Edmond Leka

3. Vasilika Hysi

27. Armando Subashi

11. Gentian Bejko

4. Ditmir Bushati

28. Arben Çuko

12. Artur Bushi

5. Fatmir Xhafaj

29. Pirro Lutaj

13. Parid Cara

6. Besnik Baraj

30. Bashkim Fino

14. Musa Ulqini

7. Xhemal Qefalia

31. Arta Dade

15. Arben Kamami

8. Sadri Abazi

32. Olta Xhaçka

16. Ilirian Celibashi

9. Artan Gaçi

33. Tomë Doshi

17. Majlinda Bufi

10. Dashamir Peza

34. Paulin Sterkaj

18. Ilirian Pendavinji

11. Enkelejda Shkreli

35. Fidel Ylli

19. Ilir Xhakolli

12. Alfred Dalipi

36. Ermonela Felaj

20. Ylli Ziçishti

13. Valentina Leskaj

37. Eduard Shalsi

21. Ardit Konomi

14. Luiza Xhuvani

38. Mimi Kodheli

22. Namik Kopliku

15. Fatmir Toçi

39. Armando Prenga

23. Eduart Bejko

16. Blendi Klosi

40. Arben Ahmetaj

Lista e kandidatëve për deputetë të PS

Malaj: Votoni socialistët e vërtetë, jo klientët e Ramës Shtohen dozat e kritikave për përbërjen e listave të kandidatëve për deputetë të Partisë Demokratike. Kandidati i pavarur në qarkun e Vlorës Arben Malaj dha dje një konferencë për shtypin nga qyteti bregdetar i Vlorës, ku shprehu qartazi dhe me emra konkretë qëndrimin e tij kundër përbërjes së kësaj liste. “Angazhimi im politik është detyrimi im për të luftuar modelimin e deputetëve të emëruar, të telekomanduar, klientelistë dhe jo përfaqësues, për të rikrijuar modelin e deputetit që i do me zemër

njerëzit dhe jo t’i shikojë ata si statistika elektorale. Për të instaluar sistemin e tyre të varësisë ndaj kryetarit Berishat dhe Ramat duan ta shqyejnë Vlorën, simbolin e pavarësisë. Kanë hequr tre deputetë socialistë dhe janë futur në listën e Vlorës 7 deputetë klientelistë”, - vuri në dukje Malaj. Njëkohësisht ai bëri dhe një premtim. “Sali Berisha nuk na nxori dot nga politika, as Koçot nuk do të na nxjerrin dot. Të jemi vigjilentë, asnjë votë për Berishën, asnjë votë për klientelistët në listat e kryetarëve!” – u shpreh Malaj.

Deputeti Malaj u bëri thirrje votuesve që të votojnë më 23 qershor socialistët më të mirë edhe kur ata janë në listat e partive të tjera në koalicion me PS-në. “Votoni në Berat Flamur Rogun, kryetarin e burgosur të socialistë në vitet 1992-1997, dhe jo klientelistët e Ramës në listat e PS-së. Votoni në Lezhë socialistin e përkushtuar të viteve të vështira dhe jo preferencat e çuditshme të Ramës. Kështu vota juaj nuk del nga vota kundër Berishës, por është njëkohësisht dhe votë kundër klientelistëve. Kjo do të sjellë në parlament socialistët e vërtetë të përjashtuar nga Rama në vend të klientelistëve dhe shërbëtorëve të pushtetit të kryetarit”, deklaroi Malaj.

Partia Socialiste dhe përfaqësuesit e saj zgjodhën të festonin dje Ditën Ndërkombëtare të Nënës në një mënyrë ndryshe. Të mbledhur në një nga restorantet e kryeqytetit, deputetët dhe deputetet e PS-së së bashku me nënat e tyre shkëmbyen disa fjalime të shkurtra mes tyre në formën e një bashkëbisedimi, ku u përpoqën të sjellin çastet më të veçanta në marrëdhënien nënë-fëmijë. Në këtë takim ndryshe nuk munguan dhe batutat, duke krijuar ilaritet në ambientin ku po festonin socialistët. Duke marrë fjalën e tij në këtë takim, kreu i PS-së, Edi Rama, premtoi se vlerat që i ka dhënë nëna e tij Aneta do t’i vërë në shërbim të vendit nesër. “Mam! Papritur më erdhi para syve imazhi yt me gjysmën tënde më të mirë, që sot nuk jeton më. Ti më rrite, me vishje, më çojë në kopsht, në shkollë, duke u kujdesur për mua, duke vënë veten tënde në dispozicionin tim para vetes sate, më ke dhënë dorën kur jam rrëzuar, duke më shkulur veshin kur e kam pasur keq, duke më dalluar kur kam bërë mirë, duke më dhënë dashurinë tënde, vlerat e tua, duke më bërë njeriun që unë jam. Pa ty unë nuk do isha as ky që jam dhe as këtu ku jam, ndaj nga thellësia e zemrës sime do doja të të thosha sot se, nëse e përfytyroj veten time një ditë në shërbim të gjithë njerëzve të këtij vendi, do të doja që shërbimi im të ketë vlerat me të cilat ti më ke rritur dhe vlerat që unë i gjej në çdo fjalë që thua dhe çdo moment të bukur”, - u shpreh kryetari i socialistëve. Njëkohësisht në vazhdën e këtyre premtimeve kryetari i socialistëve shprehu angazhimin e tij se, në rast se Partia Socialiste do të vijë nesër në pushtet, nënat, familjet e kundërshtarëve, nënat e tyre nuk do të jenë kurrsesi pjesë e luftës politike. “Nesër ne në krye të punëve të vendit do të kemi parasysh nënat, do të kemi parasysh se familjet e kundërshtarëve tanë, nënat e atyre në radhë të parë nuk meritojnë të bëhen pjesë e luftës politike, nuk meritojnë të lëndohen për shkak të angazhimit të fëmijëve të tyre në politikë”, - vlerësoi Rama.

LSI prezanton kandidatin për deputet

Meta në Kolonjë: I domosdoshëm për rrotacionin Për Lëvizjen Socialiste për Integrim 23 qershori duhet të sjellë rrotacioni, që është i domosdoshëm për vendin. Gjatë prezantimit të kandidatit për deputet në rrethin e Kolonjës kreu i LSI-së, Ilir Meta, vlerësoi faktin se tashmë është koha për një drejtim të ri për vendin dhe për të ecur më shpejt. “Ne jemi në këtë Aleancë për Shqipërinë Europiane sepse besojmë se është koha për një drejtim të ri për vendin, është koha të ecim me shpejt. Duke votuar për LSI-në në radhë të parë ju votoni që të rikthehet vëmendja e shtetit dhe qeverisë në Kolonjë. Ka një forcë madhore që është më e fortë se cilitdo prej gjithëve politikanëve së bashku, që është koha. Edhe koha tani kërkon një tjetër dinamikë dhe një tjetër vizion”, - vuri në dukje ai. Sipas Metës, LSI-ja do të angazhohet në drejtim të punësimit për të hapur vende të reja pune. “Ne do të angazhohemi në drejtim të punësimit për të hapur vende pune të reja, sidomos për gratë që ato të bëjnë një jetë më aktive dhe të kontribuojnë për mirëqenien e familjeve të tyre dhe për edukimin e fëmijëve të tyre. Ne besojmë te vullneti i qytetarëve shqiptarë për të thënë një “po” të fortë për rotacionin, ndryshimin më 23 qershor”, - nënvizoi kreu Meta. Njëkohësisht Meta u ndal dhe në procesin e administrim zgjedhor. “LSI-ja si asnjëherë tjetër në dy zgjedhjet e kaluara këtë radhë është pjesëmarrëse në të gjitha nivelet e administrimit zgjedhor, që nga komisionerët, që nga numëruesit, që nga KZAZ-të dhe kudo. Është garant jo vetëm për të ruajtur dhe për të mbrojtur votat që jepen për LSI-në, por dhe për të mbrojtur votën e çdo qytetari të Kolonjës dhe të Shqipërisë. LSI-ja do të ketë një përfaqësim më të rëndësishëm në parlamentin e ardhshëm, do të ketë një përfaqësim më të rëndësishëm edhe në qeverisjen e ardhshme, por edhe në atë rajonale dhe ne do të kujdesimi për ju, për problemet tuaja, për shqetësimet tuaja me atë dashuri që ju po na prisni në Kolonjë”, - deklaroi Meta në Kolonjë, ku prezantoi Arben Malon si kandidat për deputet.

POLITIKË • E hënë 13 maj 2013

BERISHA: LIGJET DO T’I MIRATOJNË SHQIPTARËT MË 23 QERSHOR

Refuzohet kompromisi i Metës për votimin e tri ligjeve Ervin Koçi

Përurimi i rrugës Gjatë fjalës së tij në përurimin e rrugën shefi i ekzekutivit akuzoi për të disatën herë koalicionin e ri opozitar. Sipas tij, koalicioni i 1 prillit është ai i mashtrimit dhe trillimit. “Aleanca e 1 prillit është aleanca e mashtrimit, trillimit dhe nihilizmit. Ne më 23 qershor do të votojmë për 3 ligje, do të

Infrastruktura

Kompromisi Marrëveshja e paraqitur nga Ilir Meta për të miratuar tri ligjet e integrimit ishte që ato të hynin në fuqi në muajin shtator. Kjo kërkesë e tij u bë pasi sipas opozitës, emërimet që do të bëhen në Gjykatën Administrative që është pjesë e reformës së Gjykatës së Lartë, që është edhe një nga ligjet e integrimit, mund të bëhen në mënyrë militanteske, duke vënë në krye të gjykatës anëtarë të mazhorancës. Edhe pse më parë u përfol se mazhoranca ishte e gatshme për ta miratuar këto ligje sipas variantit të Metës, ajo nuk u arrit, pasi në çastin e fundit demokratët ndryshuam qëndrim duke kërkuar që draftet të miratohen ashtu siç janë. Kjo solli reagimin e radhës nga deputetët e kapit opozitar, të cilët apeluan për të arritur në këtë kompromis, në mënyrë që vendit t’i hapet drita jeshile për marrjen e statusit të vendit kandidat. Edhe pse në pamje të parë duhet se akordi duket më se i arritshëm, ai përsëri mund të kthehet në një bumerang si për opozitën, ashtu dhe për mazhorancën. Për mazhorancën mund të kthehet në bumerang pasi, nëse ajo fiton sërish zgjedhjet, atëherë opozita mund të vijojë rrugën e bllokimit, duke e detyruar Berishën që të vërë në zbatim projektin e referendumit kombëtar. Për opozitën mund të dalë në sens të kundërt, pasi, nëse nuk fiton zgjedhjet parlamentare, atëherë Berisha e ka tepër të lehtë që të marrë meritat e marrjes së statusit të vendit kandidat nga ana e Bashkimit Europian, gjë kjo që do ta mposhtte përfundimisht opozitën nga ana e Kryeministrit, pasi do të merrte të gjitha atributet për arritjet historike të vendit.

Ekonomia

y ditë pasi Ilir Meta kërkoi kompromis për miratimin e tri ligjeve të integrimit, Kryeministri Sali Berisha refuzoi këtë kompromis duke theksuar se draftet e integrimit do të votohen më 23 qershor nga zgjedhja që do të bëjnë shqiptarët. Gjatë përurimit të rrugës së re ura e Gadrit–Mnelë në Shkodër Berisha hodhi poshtë të gjitha mundësitë për kompromisin për të miratuar draftet që i hapin dritën jeshile vendit për marrjen e statusit të vendit kandidat për në Bashkimin Europian.

“Kohërat kanë qenë me tallaze, por anija jonë nuk u përplas askund. Anija jonë eci e sigurt. Eci shumë e sigurt. Çdo vit paralajmërojnë krizë. Çdo maj dhe qershor deklaronin se qeveria s’ka para për rrogat. Ja që edhe këtë vit do të paguajmë rroga dhe pensione, do t’i rritim rrogat e pensione, dhe këtë do ta bëjmë çdo vi. Për katër vjetët e ardhshëm do të shtrohet çdo kilometër rrugë, kudo ku jetojnë shqiptarët.” Gjatë ditës Kryeministri Sali Berisha zhvilloi edhe një sërë aktivitetesh të tjera në Shkodër, duke përuruar disa plantacione ullishtash e vreshtash të ndërtuara me subvencionet e qeverisë shqiptare “Unë ju jap fjalën se rruga do të shkojë aty ku ju banoni. Kudo që banojnë shqiptarë ne do të çojmë rrugë të asfaltuar”, - u shpreh Kryeministri, duke vijuar me argumentin e tij se ndërtimi i rrugëve është çelësi i rritjes ekonomike të vendit.

PD akuza ndaj Ramës dhe Kokëdhimës

“Modeli i tyre është ai i vjedhjes dhe betonizimit” Partia Demokratike vijoi me publikimin e të dhënave që sipas saj dëshmojnë modelin e vjedhjes së taksave dhe zaptimit të hapësirave publike që aplikuan në Tiranë dyshja Rama–Kokëdhima. “Kjo leje ndërtimi e kundërligjshme që Koçoja ka marrë bashkë me katër të tjerë në qytetin e Tiranës bëjnë 25 mijë metra katrorë ndërtime dhe betonizim të qytetit. Shqiptarët e kanë ditur, por sot e kanë të dokumentuar se modeli “Rama–Kokëdhima” është modeli i përfitimit të shumicës absolute të tenderave për vete, i zaptimit të hapësirave publike dhe pronës private, i vjedhjes së taksave të parashikuara për shtrimin e rrugëve dhe përmirësimin e jetës së qytetarëve. Tirana i tha “jo” këtij modeli. Më 23 qershor e gjithë Shqipëria do t’i thotë “jo” këtij modeli”, - tha Jorida Tabaku, kandidate për deputete e PD-së. Gjatë ditëve të fundit, kur pritet të çelet zyrtarisht fushata elektorale, të dyja kampet politike kanë shtuar akuzat ndaj njëra-tjetrës.

votojmë për integrimin tonë në Europë, do të votojmë për më shumë rrugë, më shumë kanalizime, më shumë shkolla të reja, më shumë ujësjellës, më shumë vende pune, më shumë mirëqenie, pensione më të larta. Këtë e di mirë kryeministri i autobusit mavi, që

ka zgjedhur një autobus luksoz për vete dhe vetë shofer e vetë pasagjer, aty thur ëndrrën që nuk do t’i bëhet reale kurrë”, - tha Berisha. Berisha u ndal edhe te kriza ekonomike dhe përballimi i saj. Por edhe në këtë rast Berisha nuk i kurseu akuzat ndaj kundërshtarëve.

Monitorimi i parë listat e zgjedhësve

Misioni i OSBE-ODHIR-it, raporti i parë më 24 qershor Kur kanë mbetur edhe 43 ditë që shqiptarët të shprehin verdiktin e tyre se cila forcë politike apo koalicion do t’i qeverisë në katër vjetët e ardhshëm, për ODIHR-in gjithçka është gati për të nisur misionin e vëzhguesve. ODIHR-i në faqen zyrtare në internet ka publikuar të gjithë axhendën e ekipit monitorues, që udhëhiqet nga Conny B. Mçormack, e cila mbërrin në Tiranë më 13 maj. Ekipi i saj përbëhet nga 15 ekspertë, të cilët vijnë nga 14 shtete anëtare të OSBE-së. Fillimisht ata do të observojnë fushatën elektorale, përfshirë analizimin e listave të përpiluara për zgjedhjet si dhe zbatimin e legjislacionit dhe monitorimin e medies. ODIHR-i parashikon që ditën e zgjedhjeve të jenë në terren më shumë se 400 vëzhgues. Të nesërmen e 23 qershorit OSBE-ODIHR-i do të bëjë publik një raport paraprak për zgjedhjet, ndërsa raporti përfundimtar do të publikohet 8 javë pas tyre. Kryevëzhguesja e zgjedhjeve të 23 qershorit, amerikania Conny Mçormack njihet për angazhimin mbi 25-vjeçar dhe ka kontribut të spikatur veçanërisht në përmirësimin e legjislacionit zgjedhor, veçanërisht për çështjen e regjistrimit dhe verifikimin e

votuesve. Por a do të jetë ajo që do të japë vlerësimin final për zgjedhjet shqiptare dhe sa peshë do të ketë vlerësimi i saj? Kjo pyetje lind pasi ekspertja amerikane do të jetë në krye të misionit afatgjatë, ndërsa raporti final hartohet nga bashkëkryetari i misionit të vëzhguesve, i vendosur nga Asambleja Parlamentare e OSBE-s, slloveni me origjine italiane Roberto Batelli. Në pamje të parë emërimi i Batellit duket si një diçka normale, por shqetësimi në Tiranë, veçanërisht tek opozita, ka nisur që ditën kur u mësua emri i tij. Emërimi dhe misioni i Batellii, që është paracaktuar edhe si personi që do të paraqesë raportin paraprak me vlerësimin për zgjedhjet, në datën 24 qershor do të shkaktojë në radhët e opozitës jo pak polemika për besueshmërinë dhe rolin e tij si vëzhgues dhe hartues i këtij raporti, pasi shihet me një sy tepër skeptik.

E djathta hap sot zyrtarisht fushatën elektorale

Miting në Tiranë, marrin pjesë edhe krerët e partive të aleancës Koalicioni i djathtë do të hapë sot zyrtarisht fushatën zgjedhore. Çelja e siparit të garës elektorale në vend do të bëhet në Tiranë, ku Partia Demokratike së bashku me aleatët e saj do të zhvillojnë një koncert festiv në kryeqytet. Këtë gjë e bëri të ditur vetë shefi i koalicionit të djathë, Sali Berisha. Nëpërmjet një postimi në faqen e tij në rrjetin social “Facebook” Berisha thekson se sot do të nisë puna për fitoren e zgjedhjeve të 23 qershorit. “Ftoj qytetarët e Tiranës dhe të mbarë Shqipërisë që nesër të festojmë dhe të hapin së bashku në një miting dhe koncert madhështor fushatën e fitores sonë të re”, - shkruan shef i ekzekutivit në “Facebook”. Pritet që nesër të jenë të pranishëm në mitin edhe partitë që janë në koalicion me Partinë Demokratikë. Kjo pasi formula e re e aleancës e aplikuar tek e djathta i ka futur disa nga krerët e partive të dyta në listën e PD-së, gjë që flet për bashkëpunim edhe më të ngushtë ndërmjet tyre për garën elektorale që do të finalizohet me zgjedhjet e 23 qershorit. Sipas marrëveshjes së PD-së, Dashamir Shehi i LZHK-së, Fatmir Mediu i PR-së,

Shpëtim Idrizi i PDIU-së dhe Ekrem Spahia i PLL-së janë në listat e deputetëve të Partisë Demokratike, aleancë kjo e aplikuar për herë të parë tek e djathta. Shefi i selisë blu e argumentoi këtë aleancë duke thënë se është mënyra më e ndershme për të garuar në zgjedhje, pasi në këtë mënyrë PD-ja nuk do të përfitojë nga votat e aleatëve te mandatet e deputetëve. Kjo formulë e vendosur te koalicioni “Për Punësim, Mirëqenie dhe Integrim” është kërkuar me ngulm nga ana e kryetarëve të partive të dyta, pasi ata nuk ishin dakord që të përdorej e njëjta formulë aleance si në vitin 2009, ku secila parti kishte listat e saj të deputetëve, pasi një pjesë e votave të partive të vogla do të shkonin automatikisht te Partia Demokratike, duke i penalizuar ato në numrin e mandateve të përfituara në Kuvendin e Shqipërisë.

« INTERVISTË

E hënë 13 maj 2013 •

IRENA PROGNI, KANDIDATE PËR DEPUTETE E PD NË QARKUN E ELBASANIT

Ja prioritetet e së djathtës për qytetin e Gramshit dhe rrethinat

- Si vendoset të përfshiheni në politikë dhe për cilat arsye në PD? - Kam hyrë për të fituar në një betejë që nuk do të jetë e lehtë, por jam e bindur se do të kem komoditetin e duhur, mbështetjen e PD-së dhe të Kryeministrit Berisha në këtë betejë. Vendimi lidhet me përvojën dhe formimin tim profesional. Angazhimi im permanent në fusha që kanë lidhje të drejtpërdrejtë me jetën e komunitetit mendoj është arsyeja kryesore që më ka shtyrë të përfshihem në politikë. Puna me komunitetin gjatë 20 vjetve është një shtysë e rëndësishme drejt përfshirjes në politike dhe kandidimit për deputete në qarkun e Elbasanit. Për më shumë se dhjetë vjet kam punuar në projekte të qeverisë amerikane, USAID-it, në sektor që prekin drejtpërdrejt problematika të rëndësime të shoqërisë shqiptare. Jam trajnuar dhe kam punuar në fusha që kanë të bëjë me mbështetjen e biznesit rural dhe atij të vogël në qendrat urbane. Jam trajnuar dhe kam punuar me projekte të rëndësishme që kanë lidhje me barazinë gjinore, uljen e varfërisë, luftën kundër trafiqeve si dhe në menaxhimin e burimeve njerëzore. Puna e përhershme në terren më ka ndihmuar të jem në kontakt me problematikën me të cilën përballen edhe fshatrat shqiptare dhe një vëmendje e veçantë e projekteve ku unë kam punuar e drejtuar ka lidhje pikërisht me problematikën që sot kanë qendrat ruarale dhe ato urbane. Pse në PD? Krejt natyrshëm, jam pjesë e kësaj partie dhe gjithnjë kam qenë e bindur se programi dhe lidershipi i saj janë alternativa më e mirë për shqiptarët. Kjo u dëshmua në tetë vjetët e qeverisjes nga PD-ja, pasi nuk ka se si të mos evidentohen sukseset e padiskutueshme të kësaj qeverisje në të gjithë vendin. Sa për Elbasanin, dhe veçanërisht për Gramshin unë e kam shumë të lehtë të përballem me elektoratin. Investimet e bëra në këtë qark kanë ndikuar në ndryshimin rrënjësor të jetës së këtij komuniteti, në rritjen e mirëqenies. - Cila është strategjia juaj në këtë fushatë? - Unë nuk po filloj një fushatë, por një bashkëbisedim me njerëzit. Ne të gjithë meritojmë të jemi pjesë e diskutimeve për aq kohë sa duam të jemi pjesë e zgjidhjes. Dua të flas me çdo bashkëqytetar se si mendon që të ketë më shumë përfitime shëndetësore, arsim më cilësor për fëmijët, siguri më të madhe për jetën dhe pronën, kosto më të ulët jetesë, standarde më të mirë jete dhe liri në sipërmarrje që krijon hapësira për vende pune dinjitoze. Jam e sigurt se do t’ia dal në objektivin tim. Kam ku ta mbështes optimizmin tim. Investimi tetë vjetët e fundit nga PD-ja dhe qeveria e saj më krijon shumë lehtësira dhe më shton dëshirën të jem më angazhuar t’i shërbej vendit tim, qytetarëve të mi. e kam këtë optimizëm sepse mod-

eli i Partisë Demokratike përfaqëson jo modelin e bllokimit, por modelin e Shqipërisë me sistem arsimor sipas standardeve europiane, Shqipërinë me rroga e pensione që njohin veç rritje, ndërkohë kur e gjithë bota e veçmas rajoni ynë, përjeton stanjacion dhe krize. Sepse Shqipëria falë infrastrukturës dhe politikave ekonomike te Partisë Demokratike, jo vetëm po bëhet e lakmueshme për investimet e huaja, çka do të thotë më shumë punësim, më shumë mirëqenie e më shumë përparim, por dhe po zbulohet si vendi i guidave turistike bregdetare e malore nga të katër anët e botes, për mrekullitë natyrore që ajo posedon, sepse modeli i Partisë Demokratike përfaqëson modelin e Shqipërisë në NATO, çfarë do të thotë se shqiptarët janë larg modelit

eroj favor pasi besoj në vlerat intelektuale e njerëzorë të bashkëqytetarëve të mi, besoj në dëshirën e tyre për t’u përfaqësuar në parlament me një prej bijave të këtij vendi. Kjo për shkak se Partia Demokratike dhe kryesisht Kryeministri Berisha është i vendosur për rritjen e angazhimit të grave në politikë, të bindur se kjo i shërben një të ardhme më të mirë jo vetëm për gratë dhe vajzat, por për të gjithë shoqërinë. E shikoj si favor jo për të shfrytëzuar faktorin kuota në renditjen në listat e partive politike, por si një mundësi që i jepet çdo gruaje në çdo parti politike të angazhohet dhe të bëjë hapa cilësor në rolin e saj për përmirësimin e shoqërisë shqiptare. Kjo më bën optimiste, sepse gjithnjë kam menduar se gratë kanë dhe duhet të kenë shanse të barabarta me burrat, për të dhënë

populli i Gramshit ka ditur gjithnjë t’i vlerësojë bijtë dhe bijat e tij me potenciale të rëndësishme intelektuale e kontribute në zhvillimin e vendit. Jam e bindur se bashkëqytetarët e mi do më besojnë votën sepse ata e dinë se do t’ju shërbej pa asnjë dallim përkatësish partiake. Unë kam përvojën time me bashkëqytetarët e mi, kam bashkëpunuar para se të përfshihem në politike, ndaj dhe jam e bindur se ata kanë gjithë mençurinë e duhur për të marrë vendimin e duhur në 23 qershor. - Cilat janë premtimet tuaja konkrete për qytetarët e Gramshit? - Më parë dua të radhis arritjet e këtyre tetë vjetve. Gjatë dy mandateve të qeverisjes së Partisë Demokratike, në rrethin e Gramshit janë kryer

komunist të luftës imagjinare, shqiptarët janë larg miqësive të rreme me “armikun”, por shqiptaret për miqësinë reale historike me Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe partnerët tanë europianë, kësaj familje ku dhënë Zoti ne i përkasim. Shqiptaret më të sigurt se kurrë në trojet e tyre dhe investitorët e huaj më të sigurt se kurrë në investimet e tyre. Jam e bindur se modeli i Partisë Demokratike është; më pak taksa për biznesin, më shumë mbështetje për biznesin, më shumë mbështetje për bujkun e blegtorin, më shumë përkrahje e pension për moshën e tretë, më shumë mbështetje për qytetarët me aftësi të kufizuara, më shumë vlerësim e mirënjohje ndaj veteranëve të luftës dhe të përndjekurve politikë. Jam e bindur se mbështetja ndaj programit të Partisë Demokratike, garanton jo grua shërbëtore pa kushte në shtëpi e shoqëri, por grua që gëzon të gjitha hapësirat shoqërore, gjinore e intelektuale për të treguar vetveten në çdo fushë e aspekt të jetës, për të shpalosur hyjninë e saj si femër, si grua, dhe si nënë. Megjithatë, angazhimi në politikë për to nuk duket kaq i lehtë. - Nuk më duket pengesë, madje mendoj se është një favor. E konsid-

kontributin e tyre të paçmuar në politikëbërje. Në prezantimin tim të parë me bashkëqytetarët e mi të Gramshit, e kam ndjerë këtë privilegj, pra të qenit grua kandidate për deputete. Një ndër elementet kryesor që u evidentuan në sallë, ishte pjesëmarrja e pazakonte e grave në takimin e parë në pallatin e kulturës së qytetit. Por më mbresëlënëse ishte entuziazmi me të cilin ato presin kandidimin tim në Gramsh, jo vetëm si bijë e Gramshit, por si nënë e si grua. Ky është një privilegj por edhe përgjegjësi e madhe. Jam aty për t’u angazhuar me të gjitha energjitë e mija në shërbim të qytetit tim, në shërbim të grave të Gramshit pa asnjë dallim përkatësish partiake. - Meqenëse jemi këtu, nëse u referohemi rezultateve të mëparshme, kandidoni në një pjesë të qarkut që duket më e vështirë si terren për të djathtën. E shikoni si pengesë? - Të them të drejtën, jo. Jam kandidate për t’i shërbyer vendit tim, bashkëqytetarëve të mi pa asnjë dallim. Për mua çdo qytetar i Gramshit pavarësisht bindjeve politike është bashkëqytetari im dhe unë do punoj njësoj për secilin prej tyre. E bindur në këtë drejtim unë do t’ia dal sepse

investime të cilat kanë rritur dukshëm mirëqenien dhe cilësinë e jetesës së qytetarëve. Janë investuar drejtpërsëdrejti nga qeveria shqiptare 17 milionë USD në infrastrukturën rrugore, arsim, shëndetësi, sistemimin e ujit të pijshëm, bujqësi etj, të cilat kanë sjellë rritjen e standardit të jetesës në këtë rreth. Përmirësime të dukshme janë bërë në infrastrukturën rrugore ku janë shtruar rreth 112 km rrugë të reja, të cilat kanë bërë të mundur shkurtimin e kohëzgjatjes së udhëtimit si dhe kanë ndikuar në zhvillimin dhe rritjen e numrit të bizneseve në këtë zonë. Përmirësimi i infrastrukturës rrugore ka sjellë hapjen e bizneseve të reja. Duke vendosur prioritet krijimin e vendeve të reja të punës dhe rritjen e punësimit është punuar ndjeshëm në krijimin e partneritetit me sektorin e biznesit privat. Sistemi shëndetësor ka pasur një përmirësim të dukshëm në saj të investimeve për ndërtimin e qendrave të reja shëndetësore në komuna si dhe për ndërtimin e pajisjen me aparatura moderne të spitalit të qytetit. Investime të mëdha janë bërë dhe në sektorin e arsimit të cilat kanë përmirësuar infrastrukturën mësimore duke rritur cilësinë në arsim dhe numrin e nxënësve. Në rrethin

e Gramshit janë ndërtuar dhe rikonstruktuar 33 shkolla dhe kopshte me një investim nga qeveria i cili arrin një vlerë prej 6.9 milionë USD. Në sektorin e bujqësisë dhe agroindustrisë, falë skemave mbështetëse të zbatuara nga ana e qeverisjes së Partisë Demokratike, kanë përfituar rreth 368 fermerë duke krijuar punë për 368 familje Të gjitha këto kanë çuar në rritjen e dukshme të sasisë së produkteve bujqësore e blegtorale të tregtueshme në nivel rrethi dhe rrjedhimisht në rritjen e cilësisë se jetës në rrethin e Gramshit. Zhvillimi i turizmit në rrethin e Gramshit është pjesë e planit të veprimit të turizmit për qarkun e Elbasanit, plan i miratuar në vitin 2009. Projektet në këtë sektor kanë ndikuar në përmirësimin konkret të infrastrukturës turistike, promovimit të turizmit për të gjitha zonat turistike të rrethit, si dhe rritjen e standardeve të shërbimeve turistike e tregtare. Investime të rëndësishme nga Fondi i Zhvillimit të Rajoneve, me fonde direkte të qeverisë janë kryer edhe në sektorin e përmirësimit të sistemit të ujësjellësit dhe kanalizimit të ujërave të zeza me projekte që arrijnë shumën prej 152.699.852 lekë (ose 1.5 milionë USD), me qëllim përmirësimin dhe modernizimin e këtij sistemi të cilat janë zbatuar në të gjitha njësitë e qeverisjes vendore të rrethit të Gramshit. Në kuadër të studimeve për ndërtimin e venddepozitimeve të mbetjeve urbane, në rrethin e Gramshit është në proces zbatimi projekti “Ndërtimi i impiantit të përpunimit të mbetjeve urbane në zonën e Përroit të Mashanit”. Ky projekt ka filluar me financim të Ambasadës së Shteteve të Bashkuara të Amerikës, më një vlerë prej 10.715.100 lekë. Pas fazës së parë të këtij projekti, në projekt-propozimin me fonde të tjera publike, do të mundësohet funksionimi i venddepozimit të mbetjeve urbane në këtë rreth. Bazuar në këto arritje, ne jemi të bindur se mandati i ardhshëm i Partisë Demokratike do të ofrojë më shumë vende të reja pune, kujdes shëndetësor dhe arsim më cilësor, pra një jetë më të mirë për të gjithë banorët e rrethit të Gramshit. Padyshim që për katër vjetët e ardhshëm premtimi më madhor për Gramshin është Hidrocentrali i Banjës, një investim 1 miliard euro, më i madhi i llojit të vet në Europë. Ky investim do të gjenerojë vende pune dhe do të përmirësojë cilësinë e jetesës së qytetarëve të Gramshit. Partia Demokratike është e vendosur të ecë në të njëjtën rrugë që ka ecur tetë vjetët e shkuar, duke shtuar investimet për Gramshin. Do të dyfishohen subvencionet për fermerët, do të mbyllet rrjeti i rrugëve që lidhin komunat me njëra-tjetrën dhe me rrugët kombëtare, ndërkohë që do të përqendrohemi edhe në zhvillimin e turizmit, përmirësimin e infrastrukturës arsimore etj. Unë do të vërtetoj se premtimi si fjalë e akt do të ketë tjetër dimension. për këtë angazhohem me të gjithë potencialin tim intelektual e njerëzor, mbështetjen e vendosur të kryeministrit Berisha, e qeverisë së tij, angazhohem në emrin tuaj e të dëshirës tuaj për ta parë më të mirë jetën e vendit tonë, kësaj perle që shumë shpejt po merr vlerat që i takojnë.

SOCIALE • E hënë 13 maj 2013

BANORËT E ZONAVE URBANE MË TË RREZIKUAR SE ATA TË ZONAVE RURALE

Kanceri i gjakut, dyfishohen tumoret Ulet mosha e të prekurve, rinia është më e rrezikuar se çdo moshë Erta Bode

Banorët e qyteteve janë më të rrezikuar nga tumoret, sepse ajri në këto zona është më i ndotur se në zonat rurale. Ajri i zonave urbane i thithur nga njerëzit ndikon drejtpërsëdrejti në mushkëri dhe në gjak. Faktorët më të lartë të ndotjeve nëpër qytete janë makinat dhe ndërtimet me grimcat e tyre, gjithashtu dhe prerja e pemëve nga njerëyit.

Mosha

Është dyfishuar numri i të sëmurëve me gjëndra kancerogjene në vendin tonë. Sëmundjet tumorale janë kthyer në një makth të vërtetë për banorët e Shqipërisë, që edhe mjekësia nuk i ndihmon në kohën e duhur, duke mos përjashtuar dhe kulturën e tyre për vizitat e rregullta te mjeku. Vetëm 10-vjeçarin e fundit është shtuar 2 fish numri i pacientëve që vuajnë nga sëmundjet vdekjeprurëse.

Qytetet

në nivelet e duhura. Sipas tij, duhet të hyjnë në vend medikamente të reja, të cilat fare mirë nga një sëmundje me jetëgjatësi të shkurtër kthehen në kronike. “Sëmundja leucemia myeloid kronike kurohet me një medikament që kushton 1500 euro në muaj për pacient dhe kurimi zgjat 6-9 muaj. Më parë ky pacient qëndronte në spital dhe s’kishte më shumë se 3 vjet jetë, tani mund të kurohen për ta kthyer kancerin në kronik dhe jo vdekjeprurës”, - bën me dije Ivanaj. Mjekët thonë se leucemia është një nga llojet më të shpeshta të kancerit të gjakut dhe nuk ka shenja dalluese.

Tumoret

anceri i gjakut nuk po i lë të qetë shqiptarët. Faktorët e ndotjes gjatë viteve të fundit kanë bërë që ai të kthehet në një ndër sëmundjet vdekjeprurëse me numrin më të madh të pacientëve në vendin tonë. Bëhet e ditur se gjatë kësaj dekade është dyfishuar numri i pacientëve që vuajnë nga sëmundjet malinje në gjak. Edhe pse në medie nuk kanë munguar lajmërimet për shtimin e të prekurve nga kjo sëmundje, duket se vetë njerëzit mbajnë distancë të theksuar nga analizat, derisa një dhimbje shumë e fortë t’i shtyjë drejt dyerve të spitalit dhe të marrin vesh se mbartin sëmundjen e keqe. Banorët e zonave urbane rezultojnë të jenë më të prekurit nga sëmundjet kancerogjene të gjakut. Sipas mjekut hematolog Arben Ivanaj, bëhet e ditur se njerëzit që jetojnë në qytet, për shkak të treguesve të lartë të ndotjes së ajrit, janë më të prekur ndaj sëmundjeve malinje në gjak. “Ajri me të cilin çdo njeri jeton, në këto zona është më i ndotur nga makinat, ndërtimet, pemët që i presin etj., kështu kjo ndikon në shëndetin e tyre më shpejt sesa banorët mendojnë”, - thotë Ivanaj. Ai shpjegon se në Shqipëri asgjë nuk është favorizuese për të lehtësuar sadopak dhimbjet e këtyre pacientëve. Ai shpjegon se mjekësia jonë nuk ka kushte, nuk ka politika lehtësuese, ndihmë sociale për medikamentet e shtrenjta, nuk ka as masa për reduktimin e pacientëve që mund të preken nga këto sëmundje. Ivanaj bën të ditur se në 10 vjetët e fundit është ulur ndjeshëm dhe mosha e të prekurve nga sëmundjet malinje. “Të rinjtë janë ata që janë më të rrezikuar. Përveç faktorëve të tjerë që ndikojnë në prekjen e kësaj moshe, ata që shënojnë shërimin e tyre janë gati të pamundur. Metabolizmi i të rinjve është në zhvillim dhe krahas qelizave rigjeneruese riprodhohen me të njëjtin numër dhe qelizat kancerogjene, që krijojnë një vatër të madhe, dhe të gjithë e dimë se një vatër e madhe është tepër e rrezikshme për jetëgjatësinë e pacientit, - shpjegon Ivanaj. - Ndërsa mosha e tretë e ka shumë të vështirë të shërohet, për shkak se trupi i tyre nuk përballon dot medikamentet, po përparimi i sëmundjes tek ta është në shkallën më të ulët të mundime”, - ka plotësuar hematologu. Më tej ai shton. “Në dyfishimin dhe uljen e moshës janë faktorët ambientalë ata që kanë ndikuar, si dhe radioaktiviteti. Gjithashtu këtu ndikojnë dhe produktet kimike deri te pesticidet, që janë shkak i shtimit të sëmundjevee malinje”, - thotë Ivanaj. Mjeku ngre shqetësimin se dhe trajtimi kundrejt pacientëve me sëmundje të gjakut nuk është

Tumoret janë ulur këmbëkryq mes popullit shqiptar duke mos pasur distancë as ndaj të rinjve. Nëse para 10 vjeteve leucemia prekte të sëmurët mesatarisht të moshës 60 vjeç, tani nuk po kursen as 25-vjeçarët. Tani sëmundjet tumorale nuk kanë diferencim moshe, duke i bërë të rinjtë më të rrezikuar, sepse qelizat e tyre ripërtërihen më shpejt dhe tumori zmadhohet më shpejt.

MINISTRIA E BUJQËSISË NXJERR STATISTIKAT E ÇMIMEVE NË TREG

Ulen çmimet e perimeve, rriten të frutave Në tregun shqiptar ka filluar të shitet prodhimi vendas Çmimet e perimeve në treg kanë pësuar ulje të ndjeshme. Ky është treguesi i shitjeve dhe çmimeve të kësaj fundjave në krahasim me gjithë çmimet që perimet kanë pasur gjatë gjithë këtij viti. Një lehtësim i madh për konsumatorin ky rezultat. Nga ana tjetër, dhe pse ulen çmimet e perimeve, frutat shënojnë një rritje që është sa 1/10 e uljes së çmimeve të perimeve. Lajmin e bën të ditur ministri i Bujqësisë Genc Ruli, i cili thekson se statistikat e këtij viti kanë shënuar çmimet më të larta të fruta-perimeve këtë 5-vjeçar. Sipas statistikave të dikasterit të bujqësisë, çmimet e rreth 35 për qind të artikujve bujqësore, kryesisht

të perimeve kanë shënuar ulje. Ai bën me dije se në tregun tonë është futur prodhimi vendas dhe për këtë arsye janë ulur çmimet e perimeve në vend. Statistikat e Ministrisë së Bujqësisë tregojnë se domatja është ulur me 60 lekë për kg, kastraveci me 50 lekë për kg, specat me 120 lekë për kg dhe kungujt me 65 për lekë kg. Ndërsa me rritje të çmimit rezultojnë prodhimet që janë në fillim të sezonit dhe një pjesë e prodhimeve të importit, ku kryesojnë frutat me një rritje prej 4,5 lekë për kg, duke shpjeguar se ky sezon ka problem edhe në mungesë frutash në vendin tonë, pasi pemët tani sa kanë çelur. Po sipas të njëjtit

burim për produktet mish, bulmet dhe ushqime të importit, si vaj, makarona etj., gjatë kësaj jave është ruajtur i njëjti nivel çmimi sa një javë më parë. Këtë javë perimet u shitën më lirë në qytetin e Lushnjës dhe të

Fierit. Referuar informacionit zyrtar, rezulton se në shkallë vendi ka një rritje të prodhimit të përgjithshëm bujqësor dhe blegtoral, e cila e koordinuar me faktorin sezonal ka ndikuar në uljen e çmimit të shitjes së tyre.

BREGDETI Alarm për plazhet

Vija bregdetare me mbetje inerte të papastruara Mbetjet e ngurta vazhdojnë të jenë problem për gjithë vijën bregdetar të vendit tonë. Edhe pse shihen lëvizje për pastrimin e këtyre mbetjeve, akumulimi i tyre gjatë gjithë vitit kërkon më shumë kohë. Pushteti vendor duhet të marrë masa emergjente tani që numri i frekuentuesve dhe pushuesve të plazhit është duke u rritur. Sipas autoriteteve zyrtare në Ministrinë e Mjedisit, duhet të shtohen kapacitetet si në pajisje, ashtu dhe në njerëz, pasi është e pamundur që plazhet të pastrohen vetëm me një makinë apo me tre njerëz. Kjo problematikë, sipas Deshatit, zgjidhet vetëm nëse bashkëpunojnë të gjitha strukturat, ato vendore e qendrore. “Të gjithë drejtuesit e pushtetit vendor duhet të marrin patjetër masat e duhura për sa u përket mbetjeve urbane, gjë për të cilën viteve të tjera ne kemi pasur goxha problem. Kryetarët e bashkive e të komunave realisht duhet të parashikojnë një staf më të madh dhe numër më të madh makinerish për t’u marrë me pastrimin e mbetjeve urbane, jo si në ditët e zakonshme, kur nuk kemi sezon turistik. Ky staf duhet të jetë më i madh”, - thotë Deshati. Ndërkaq ai thotë se këtë vit uji në detet e vendit tonë do të jetë më i pastër dhe më i sigurt për pushuesit. Kjo falë investimeve dhe impianteve që janë ndërtuar për ujërat e zeza. Ky fakt konstatohet, sipas Deshatit, në plazhin e Durrësit, në të cilin nuk derdhen më ujëra të zeza. “Megjithatë situata vazhdon të mbetet problematike në disa zona të veçanta. Kemi fshirë nga harta për sa i përket problemit të ndotjes së ujit nga ujërat e zeza. Zonën e Durrësit tashmë nuk e kemi më një zonë të ndotur. Është një zonë e pastër sa i përket cilësisë së ujit dhe pastërtisë”, thekson ai. Një javë më parë, në prag të çeljes së sezonit turistik, Deshati ngriti shqetësimin se bregdeti i Vlorës po degradohet nga ndërtimet e paligjshme të subjekteve, të cilat mbetjet i hedhin në det, madje kanë ndërtuar edhe brenda ujë, duke ngritur pista apo ndërtesa të ndryshme.

« EKONOMI

E hënë 13 maj 2013 •

QEVERIA KA MIRATUAR 11 729 DOSJE PËR ISH-TË DËNUARIT POLITIKË

Pagesa për 600 emrat e ish-të përndjekurve Në proces pagese për këstin e parë janë edhe 1135 dosje Ministria e Financave ka bërë pagesën e këstit të dytë të dëmshpërblimit edhe për 610 ish-të dënuar politikë që përfitojnë sipas ligjit në fuqi. Gazeta publikon sot të plotë listen. Numri i ish-të dënuarve që nuk e kanë marrë këstin e dytë është ulur ndjeshëm dhe pritet që të gjithë ta përfitojnë këtë këst brenda majit. Këshilli i Ministrave ka miratuar gjithsej 11729 dosje për ish-të dënuarit politikë që përfitojnë dëmshpërblim. Për këta të fundit Ministria e Financave ka bërë pagEMËR MBIEMËR ATËSI Pal Gjoka Gjin Xhevahir Kafexhiu Refat Shefqet Kraja Mehmet Haki Vrekaj Myslim Pashk Lala Meikel Ndue Piroli Tome Mexhit Murja Nazif Azem Coku Caush Shefqet Dobra Islam Shyqyri Isufi Xhafer Mehmet Dushku Hysen Ndoj Lulati Martin Niazi Mborja Isa Adem Gurra Hasan Myslim Fuatllari Hysen Shefki Manjani Abedin Mihal Shore Koli Bedri Spahiu Sinan Refit Cepele Ali Nikoll Xhixhaj Dod Selman Numani Asqeri Koco Dhimitri Mihal Qamil Lleshi Ibrahim Ramazan Tafa Ahmet Ziso Llambraqi Panajot Luigj Shoshi Sokol Jorgaq Papa Kristaq Xhelal Ramku Dine Qemal Mustafaraj Zenel Albert Theodhosi Misto Pelivan Hysenaj Riza Hysen Tabaku Halit Mustafa Canaj Misill Romeo Gurashi Palok Sadik Bekteshi Shaban Abdyl Haxhi Bako Neim Shekaj Sali Drita Hoxha Mersin Ibrahim Qose Taip Abdulla Collaku Osman Safet Nazarko Muharem Ismail Daci Liman Xhemal Sharka Skender Kapo Topciu Bektash Zija Kucaj Hysen Ahmet Gurashi Daut Asqeri Kau Muharrem Tefik Isa Tefik Thoma Babuli Grigor Kico Buda Sotir Sotir Qirici Koco Epaminon Xhelo Dhimiter Qazim Molla Sali Idriz Veliu Vesel Nush Noci Gjok Dervish Dervishi Isa Hasan Doci Hysen Islam Demaj Bano Hysen Xhebexhiu Ramazan Muhmud Golemi Idriz Hysenj Cocoli Isuf Ilias Lazo Xhezo Muin Bineri Riza Janaq Dhima Pandeli Xhemal Meco Hasan Satvro Jovanllari Jani Ramadan Kardolli Islam Mehmet Zaimi Mustafa Qemal Burimi Qazim Jonuz Collaku Tefik Agush Collaku Tefik Kostandin Kote Dhimitri Pasho Bazeli Abdyl

esat e këstit të parë për plot 10 594 dosje. Në proces pagese për këstin e parë të dëmshpërblimit janë edhe 1135 dosje, për të cilat duket se shpërndarja do të bëhet ditët në vijim. Në total dëmshpërblimi për ish-të dënuarit politikë është i ndarë në tetë këste të barabarta dhe marrja e tij bëhet në mënyrë kronologjike sipas radhës së miratimit të dosjes. Pra, kësti i dytë merret sipas radhës që është përfituar kësti i parë dhe kështu do të vijohet edhe me këstet e tjera.

Zybo Cela Sali Nevruz Xherah Salim Ndoc Naraci Nderke Sefer Mecja Tajar Novrus Bektashi Lutfi Myftar Skenduli Nesip Amit Petriti Axhi Gani Karaj Tafil Ismail Sana Sule Hasan Golashi Hamit Dhimiter Zharkalli Gorce Nazmi Tuci Hasan Velo Lamaj Meiko Gani Murataj Muharrem Sadik Omari Kadri Sylco Bushati Halit Osman Milaqi Hamza Maksut Kalemaj Mustafa Kurt Selita Sule Hamedan Toci Riza Hasan Rami Tasim Dhimitraq Temo Kostandin Bajram Pustina Ali Iliaz Celaj Brahim Pashuk Larja Mark Muhamet Arkaxhiu Murat Shaban Mezini Vashit Loli Papa Kristo Nuli Konomi Vangjel Rustem Aliaj Shaip Pando Kondi Sotir Ndrec Ndreca Mark Shaqir Lleshi Abdullah Ollga Radovani Mikel Guce Cini Hajro Kel Rroku Zef Thanas Kokoneshi Llambi Ndue Peci Pjeter Abdi Vrako Rapo Tefik Tare Shyqyri Qani Hasankolli Adem Asllan Disha Liman Sokrat Zhava Vasil Riza Kovaci Islam Martin Nikaj Rrok Hamdi Hoxhallari Tosum Pjeter Vila Vlashe Mati Marku Zef Lim Sefa Ahmet Mynyr Troplini Hasan Sandri Sokoli Zog Sali Burraj Musa Ylber Darova Nevruz Qemal Caco Hasim Muamer Babani Hamdi Tahir Handraj Ramadan Faslli Ramadani Jakup Idriz Sadikaj Seit Kristaq Pano Jovan Avdulla Cangonji Emin Pal Malci Nikoll Abdulla Rami Tasim Abdulla Skora Xhezar Isuf Rrushi Adem Shuip Nela Sadik Ismail Meko Karafil Viktor Laci Sadik Enver Mustafa Xhemal Merset Maluka Nuredin Dine Kalo Bahri Nikoll Prendi Ndue Fitije Pira Hasan Jusuf Haxhija Jashar Qeverim Xhelali Malush Izet Caushaj Osmen

Esat Veraj Sherif Zenel Bajraktari Osman Fran Kolaj Ndue Bajram Isufi Zymer Thoma Pasko Stavro Xhemal Doda Selman Pal Marku Mhill Sadik Qaushi Liman Petro Konomi Harallamb Alush Murtaj Shaban Dragush Fena Zyhdi Petrit Sorra Sadik Mehmet Kokomani` Mustafa Pjeter Ibraj Gjoke Sotir Kita Serafin Sadik Ponari Macorr Ndue Molla Preng Pal Meta Mark Rakip Cenka Harif Skender Starova Muharrem Mrike Qefalia Nikoll Luftar Protoduari Sako Luigj Kabashi Ndoc Sefgedin Mancila Osman Hysen Nerguti Tahir Sulo Shehaj Sali Gjok Bliu Cup Zeqo Rexhaj Mehmet Sotir Qendro Leonidha Ahmet Pepmarku Jakup Namik Roboci Hysen Theodhori Cili Vangjel Ali Bardhi Osman Xhafer Strefi Abaz Mustafa Rosa Vath Gjenovefa Levendi Habip Veniamin Dashi Jorgji Liman Koldashi Haziz Xhemal Lataj Sadri Mark Vuktilaj Zef Fejzulla Shehu Myslim Vlash Piroli Mark Filip Pandazi Kico Luigj Mikeli Palok Haxhi Baci Qerim Enver Meko Seit Jaho Jahja Iljas Ndrek Bushati Lush Xhevdet Myrtja Hasan Namik Metohu Mete Sali Xherri Ibrahim Muhamet Shehi Hamet Hasan Durishti Myrteza Abdullah Ndroqi Mehmet Sulo Veshi Abedin Liman Muca Abaz Haki Mileti Reshit Gezim Dajbabai Halit Sefer Veis Qenam Qazim Reci Xhafer Xhafer Paja Dalip Tahir Xheka Sadik Cavo Joanidhi Spiro Zeni Isa Selfo Pjeter Parri Nikoll Lyftar Salillari Sylo Elmas Qama Myftar Osman Gjuta Elez Ibrahim Leka Xhafer Izet Sulejmani Qazim Bari Pogoni Nuri Adem Kastrati Vesel Qashif Myftiu Shyqyri Shaban Xhilaj Elez Hajdar Mustali Ujke

Frrok Gega Ndrec Fran Marku Pjeter Sejamit Kapo Resul Koco Lloci Nikolla Osman Doraci Myrteza Kol Deda Gjur Harrilla Balla Nikolla Marko Gjini Zoje Mehmet Bajrami Sheriif Osman Bishqemi Tasim Llesh Gjokaj Frrok Ymer Jazo Mane Shefqet Sula Kadri Xhevdet Budo Hysenj Pjeter Nikbibaj Milan Tome Doshi Zef Ramadan Nela Banush Mhill Preka Zef Luk Kacaj Luk Zef Lekaj Luc Asim Shpuza Mehmet Asllan Hashiu Rustem Riza Ceco Ali Pjeter Leka Jorgji Riza Hatija Tafil Satasi Tasellari Ligor Simon Boba Gjorgji Aqif Neli Abdullah Shyqyri Dizdari Myrteza Paloke Pjalmi Ujke Isuf Memia Zeqir Mustaf Gjonaj Abdullah Xhelo Cuku Eles Maksut Melani Kurt Zeqir Selimaj Selim Neki Spahiaj Rexho Gjergj Ndou Sokol Mustafa Cajko Rahman Kol Ndoja Tome Islam Kjaraj Zenel Hamza Kuci Selim Sulejman Hoxha Malush Nikolle Bunaj Mark Llambi Vesho Kristo Qani Nazeraj Qazim Reshat Qosja Isuf Rexhep Lloci Meharrem Pjeter Pali Gjush Hajri Jegeni Ibrahim Dyleman Allamani Sulejman Shahin Guri Qazim Ndue Fusha Gjon Mehmet Ceka Eles Haki Shehu Arif Amir Merdani Hysni Nuredin Dajlanaj Hader Shaho Celaj Selfo Adem Xhixho Qazim Gavril Eqemi Dhimitri Sytki Totptani Maliq Zeman Abazaj Bajram Medi Hajdarasi Hajdar Mestan Qejvani Ymer Xhevit Isufi Murat Isuf Radheshi Mehmet Adem Gazidede Emrulla Asllan Vrioni Jonuz Ali Dantovic Pasho Adem Ivziku Medo Tefik Velaj Sabri Ndrek Ndoj Pjete Zenun Hajdarmata Sadik Nedin Lulo Ali Reshat Dushku Samit Dane Jaho Xhafer Servat Kaleci Jahja Shaban Meta Dan Ndue Kola Frrok Kosta Karamani Spiro Emin Çelaj Zyber Hasan Gruda Idriz Ndue Vorfi Mark Thanas Bylykbashi Maliq Fadil Paçrami Malo Koço Nini Mitro Gezim Dani Myrteza

Fadil Frasheri Hysen Shuqo Smakoviq Amet Hamza Nurçe Mendu Gfjelosh Nika Nike Rexhep Kokomani Rustem Ahmet Hoxha Manxhar Skender Kollçaku Dylaver Zenel Keci Zymer Frederik Fekeci Anton Ramazan Lila Mustafa Haxhi Hidri Ali Simon Rasku Kole Petrika Gjoka Jorgji Ndue Marku Zef Carul Kondi Lluka Shaqir Muca Shaban Medi Bece Bektash Mustafa Shkalla Hasan Shan Leshnjani Palok Kleanthi Prifti Teodor Ali Ponari Hysen Mazar Shurdho Rexhep Odhise Mertiri Vangjel Musa Ballshkash Selman Mikel Nushi Jani Shyqyri Duhanxhi Ali Hysen Kullolli Abdullah Filloreta Karanxha Nikolla Thanas Papadhami Koci Abdyl Shqevi Isa Sotir Totoni Vangjel Kosta Mitre Jaqim Istref Dajko Ibrahim Liman Tahiri Zeqir Stavri Cuti Mihal Hajdar Meta Sadik Shefqet Tuka Dalip Koco Kremidha Thodhori Kristo Cavidhi Jori Stavro Rexho Panajot Ferit Vokopola Mustafa Iljaz Dema Alush Anastas Jorgo Qirko Sali Suli Kurtish Sherif Langu Osman Ramadan Lazimi Nazif Koco Kajo Argjir Brahim Tepelija Isa Din Thaci Xheladin Fejzo Deromema Abdurrahman Margarit Dilo Ilia Rrok Shkjepana Lazer Ndue Soku Lek Ndue Lekgegaj Bardhok Liman Dedaj Latif Hazir Mulosmani Gyl Hasan Lala Demir Zeqo Avdyli Feim Preng Gjini Dode Abdi Dervishi Shaban Ali Muso Dervish Din Ruho Muharrem Vangjel Dupi Spiro Muhamet Vogli Baki Laver Sefedin Lamce Shaqir Isuf Hoxha Gjergji Matlish Bufli Sabri Rustem Sderti Sokrat Mihal Dhjamati Malol Aleks Qirici Elmas Halim Mlamce Skender Haxi Merlika Muharrem Yze Yzeir Riza Dero Allushaj Velisha Haxhi Agastra Aleks Spiro Suljoti Shaban Qamil Balla Hil Mark Gjergji Gjush Ndrek Ndreka Mihallaq Vasil Rroco Hilmi Sait Juka Gjon Mark Temalia Njazi Mustafa Uruci Sami Lico Panariti Gjeto Luce Bridshaj Adem Ahmet Hysenaj

EKONOMI • E hënë 13 maj 2013

AKKP PO PUNON PËR METODOLOGJINË E KOMPENSIMIT FIZIK

Ish-pronarët e vjetër, fondi fizik gati brenda pak javësh Brikena Dervishaj

jë grup pune me ekspertë të AKKP-së dhe Ministrisë së Drejtësisë po punon për hartimin e metodologjisë së kompensimit të pronave, përmes së cilës do të bëhet shpërndarja e fondit fizik për kompensimin e pronarëve të vjetër. Ky kompensim do të nisë brenda pak javësh, ashtu siç ka premtuar edhe vetë Kryeministri i vendit Sali BErisha. Burime zyrtare të Agjencisë së Kthimit dhe Kompensimit të Pronave thonë se fondi fizik, vënë në dispozicion nga shteti për kompensimin e pronarëve, përbëhet nga sipërfaqet ndërtimore në pronësi të shtetit, toka truall, toka bujqësore, toka kullotë dhe toka pyll, ku kompensimi fizik bazohet te kompensimi tokë me tokë me vlerë të njëjtë tregu. Harta e pronave Miratimi i hartës së vlerave të pronës parashikon përcaktimin e çmimeve-referencë, ku në çdo zonë kadastrale zërat tokë truall, tokë bujqësore, tokë kullotë dhe tokë pyjore në gjithë territorin mbulohen me çmime-reference. Harta mundëson përcaktimin e faturës përfundimtare që duhet të paguajë shteti për të

AMC mbështet me grante shkollat

UNICEF dhe AMC shpallin fituesit e shkollave të gjelbra Programi i granteve për shkollat e gjelbra, mbështetur nga AMC në bashkëpunim me UNICEF, po materializohet drejt zbatimit të tij në terren. Nga 28 aplikime që kanë ardhura nga shkolla publike 9-vjeçare nga mbarë vendi, janë përzgjedhur 7 projekte për t’u mbështetur në zbatimin e tyre. Aplikimet kanë ardhur nga qarqet Tiranë, Elbasan, Shkodër, Fier, Durrës, Lezhë, Korçë, Vlorë dhe Dibër. Nga Tirana u përzgjodhën projektet e shkollave “Ali Demi” dhe “Fan S. Noli”, nga Elbasani, shkolla “Qamil Guranjaku” dhe nga Shkodra, shkolla “Branko Kadia”. Nga Fieri u përzgjodh shkolla “Kristaq Shtëmbari”, nga Lezha, shkolla “Gjergj Fishta” dhe nga Korça, shkolla “Floq-Pulahë”. Kjo nismë mjedisore, e para e këtij lloji në Shqipëri, përfshihet në programin CLEEN, i cili siguroi trajnimin e mësuesve dhe futjen e lëndëve mjedisore në kurikulat mjedisore të shkollave 9-vjeçare në vend. AMC do të mbështesë me grante shkollat e përzgjedhura.

Java Botërore për Sigurinë Rrugore

Vodafone Albania thirrje qytetarëve për t’ju rikthyer ecjes realizuar procesin e plotë të kthim-kompensimit të pronës. Çmimet e referencës përcaktojnë vlerën e kompensimit financiar për ata që kompensohen në të holla për pronat e njohura ligjërisht, vlerën e referencës për transaksionet e pasurive të paluajtshme, duke përcaktuar taksat që paguhen mbi to. Çmimet e referencës gjithashtu përcaktojnë vlera të bazuara mbi çmimet reale të tregut, bazuar tërësisht tek çmimet e shit-

Elez Rexhep Plangaj Qun Camluk Mhilli Qamil Mustafa Nelaj Mustafa Jakup Vodaj Janaq Kolo Dede Pal Liuc Marashi Mark Pjeter Gega Prend Ndue Mirja Fiqiret Reshit Simicija Mynyr Fiqiri Shehu Ali Vesel Likaj Halit Dan Gega Qamil Nebi Sefa Hajdar Dan Bajraktari Qamil Mero Nikshiqi Peter Vasil Paco Thimjo Sokrat Lito Vasel Fran Kronaj Kristo Koco Babolli Ilirjan Neho Hitaj Prokop Andon Mani Panajot Llambi Apostoli Isa Veiz Tarushi Galina Vladimir Dani Nasif Osman Mero Xhavit Abdi Toptani Qani Sulejman Vincani Sinan Zeqir Rexhepi Fejzi Dajlan Llenga Rustem Abdulla Shehu Cin Ndoke Zalli Ramazan Xhemal Gjergji Ilo Koste Rado Luigji Lazar Larja Mustafa Qani Cara Andrea Dhimiter Mosko Qerim Gani Myzyri Isen Ahmet Rekaj Terezina Kole Zorba Fran Zef Rrukaj Fadil Ymer Mani Andrea Anastas Gjini Theodhoraq Kristo Gerco

blerjeve të kryera në realitet. Pritet që në bazë të ligjit, harta e vlerës së pronave t’i nënshtrohet rifreskimit çdo vit, pasi saktësia përmirësohet me përfshirjen në përllogaritje të çdo transaksioni të kryer. Harta e miratuar garanton një saktësi vlerash prej 85% në raport me çmimet reale të tregut. Ndërkohë, AKKP ka punuar për hartimin e hartës së vlerës së pronave dhe krijimin e një baze të dhënash, ku përfshihet çdo

Novruz Zylyftar Demiri Nexhip Mehmet Alimadhi Ndue Shyt Rakaj Shaban Perhat Shaban Ali Shaban Goxha Latif Izet Nasufi Abas Ramiz Omari Riza Dehar Drini Tish Rrok Matia Lulasyh Kush Cuni Zafir Shahin Jaholli Xhemal Mestan Musabelliu Frrok Ndoj Pjeter Azis Hysen Vrioni Hamid Baftjar Taga Seladin Sabri Lipe Isa Veis Vrenozi Mark Tom Rrozhani Sinan Bito Hajderasi Perparim Hajdar Kadriasi Ali Shaqir Lila Dede Ndreke Fushaxhia Hider Xhemal Seferi Hojro Zenel Islamaj Llambi Ligor Robo Fran Gjergj Nilaj Spiro Anastas Safroni Fatmir Ahmet Dollani Halil Daut Saliaj Riza Ramadan Protoduari Riza Shefki Vrenozi Marash Zef Cekaj Skender Kol Berisha Eqerem Gazeli Arif Irfan Xhevdet Vrioni Dervish Dauti Kecan Petrit Babameto Shefqet Kol Duli Nike Dushan Alliu Koci Ndu Vata Prek Kol Gjergji Ded Asie Sykja Hajdredin Islam Gjepali Ibrahim

vendim i dhënë që nga nisja e procesit të kthim-kompensimit të pronave. Gjithashtu, AKKP ka tashmë një database dixhitale, ku janë pasqyruar të gjitha vendimet e dhëna mbi pronësitë dhe vendimet e gjykatave. Produkti përfundimtar synon një database për çdo qark e rreth, zonë kadastrale, që përcakton pronën e njohur, atë që nuk është njohur, pronën që është njohur dhe kthyer dhe pronën e njohur në pritje të kompensimit.

Hamdi Berisha Azriz Mihallaq Tavanxhiu Llambi Zihni Lulo Teki Ymer Keci Haziz Ismail Kurtesi Xhevahir Skender Alianji Xhezar Baki Qama Muharrem Agim Licaj Bastri Aliko Mehillaj Sinan Hamit Jacelli Jace Shyqyri Bdaj Azem Haki Shabani Ali Rexhep Telha Maliq Fiqiri Marika Qazim Dervish Bejleri Niazi Isuf Hoxha Avdi Shuaip Hasho Feta Lamce Hoxhaj Myslym Gjon Dedaj Mark Muhamet Hoxha Rasim Zini Hysenaj Riza Ndoc Jaku Frrok Rifat Tartari Hasan Jani Dashi Dhimiter Leke Kalaj Zef Feti Ibro Hazis Aristotel Zhongo Milo Llazo Curo Thanas Ahmet Bablusha Nexhip Petrit Metko Selim Tefik Grembi Shaban Skender Sulaj Ismail Rok Radovani Gjon Kadri Kerciku Sulejman Shaban Qosja Rexhep Gani Hoxha Haxhi Zef Ndreca Ndue Elmaz Mucodemi Rakip Selman Rusi Sabri Hil Ndoj Ndue Pandi Gellci Thanas Sali Topulli Hilmi Nush Radovani Gjok

Kombet e Bashkuara në Shqipëri, Vodafone Albania, Policia e Shtetit dhe Drejtoria Arsimore Tiranë njoftojnë Javën Mbarëbotërore për Sigurinë Rrugore përmes një fushate ndërgjegjesimi publik. Statistikat më të fundit të publikuara për vitin 2012 tregojnë se është shënuar një numër total prej 1870 aksidentesh në trafikun rrugor, prej ku 334 njerëz kanë humbur jetën, 481 persona kanë pësuar lëndime rënda, dhe 1754 lëndime të lehta. Ky numër i lartë aksidentesh për këtë vit rezulton se është shkaktuar nga pakujdesitë dhe shkeljet e rregullave të qarkullimit rrugor. Tema e këtij viti e Javës Botërore Për Sigurinë Rrugore është kthimi i ecjes në një aktivitet të sigurt”. Në sheshin “Skëndërbej” ishte instaluar një mural në të cilin publiku mundi të lërë mesazhe mbi sigurinë rrugore dhe t’i drejtojë thirrje shoferëve që të respektojnë këmbësorët. Kërkuar prej Asamblesë së Përgjithshme të Kombëve të Bashkuara, Java e 2-të Botërore për Sigurinë Rrugore e Kombeve të Bashkuara (6-12 Maj 2013) i dedikohet sigurisë së këmbësorëve.

Ahmet Bujari Sali Ali Kraja Myftar Arif Xhani Alush Gjon Serreqi Shuk Ramadan Drishti Hysen Sali Buylykbashi Eqrem Bektash Alite Hajdar Taip Merepeza Ismail Qendro Dukoli Nino Seit Nezha Maliq Hile Marku Zef Qamil Tuda Ahmet Faslli Cela Mustafa Qamil Shehi Islam Ramis Krrusa Ismail Simon Jubani Zef Dine Pira Adem Sulejman Burimi Qemal Ymer Ndroqi Mehmet Dalip Lleshi Jusuf Fazlli Kulla Shaban Mehmet Ivziku Adem Sadik Saraci Rrapush Pjeter Gjoka Ndue Musa Mejdi Sadik Ismail Sulaj Ahmet Fuat Mahmuda Shaban Skender Macaj Shamet Bashkim Sinella Baki Pellumb Koshi Rauf Musa Koshena Maliq Zef Kujxhija Kole Hysen Petku Mustaf Fetah Malasi Selman Abil Tahiraj Qamil Mehmet Dani Dan Zek Nenada Halit Taip Kaleshi Hyusejn Kamber Mujo Muke Zef Halili Tune Neki Pirra Azis Idajet Dinaj Dervish Sofokli Mehilli Stathi

Can Gjana Kamber Tahir Aliaj Sejdi Hasan Sadiku Ajdin Haziz Balliu Azis Jahja Hoxha Islam Sait Qinami Abdullah Preng Jaku Ndue Serafin Robo Ligor Axhem Kapaj Shahin Nihat Tarelli Maliq Haxhi Ceta Osman Apostol Duni Manxhar Aqif Gjeleshi Myftar Abaz Islamaj Hysen Ahmet Xhindi Luto Tefik Haxhillari Meke Tashul Kapurani Ziko Ali Tirana Hamid Fetih Selenica Nevrus Hamza Shehu Islam Mynyr Kurti Arif Riza Hoxha Emin Qerim Gumbardhi Hamza Beg Kodra Ali Neshet Kulla Latif Epaminond Zhupa Niko Elmas Kapaj Nexhip Shyqyri Gruda Sdik Frano Gjini Pjeter Riza Hatija Tafil Simon Boba Gjorgji Nikoll Noj Gjet Gjok Ndoc Ndoci Nikoll Pal Gjini Shaban Fejzulla Lezemeja Brahim Rexhep Mustavataj Nikoll Pal Gjini Sherbet Hajdar Xhihani Gjok Ndoc Ndoci Vasil Petro Sini Astrit Qenan Sehitaj Dervish Shaban Vrenozi Panajot Jorgji Decka

« AKTUALITET

E hënë 13 maj 2013 •

SIPAS VRIONIT KA SHUMË RASTE TË ABUZIMIT ME URDHËRAT E MBROJTJES

Kryegjyqtari i Elbasanit: Dhuna në familje, dënimet deri në 5 vjet LEDIA LLESHI ELBASAN- Ligji kundër dhunës në familje ka shënuar edhe disa dënime nga ana e gjykatës së Elbasanit. Sipas kryetarit të gjykatës, Arben Vrioni, rastet e dënimeve kanë ardhur kryesisht nga hetimi, por ka edhe raste kur janë referuar direkt nëpërmjet urdhrit të menjëhershëm të mbrojtjes. Dhuna në familje “Janë marrë të gjitha masat edhe për lëshimin e urdhërit të menjëhershëm të mbrojtjes edhe për urdhrin e zakonshëm të mbrojtjes. Është e vërtetë që ka pasur raste kur është abuzuar me kërkesat për urdhra të menjëhershëm të mbrojtjes. Nga verifikimet tona rreth 90% e rasteve ekzistojnë. Rastet që na vijnë janë kryesisht çështje që i ka ndjekur Prokuroria dhe më pas janë paraqitur në gjykatë. Kemi edhe raste kur është referuar për urdhër të menjëhershëm të mbrojtjes. Kemi disa vendime të gjykatës për dhunë në familje. Ka dënime, të cilat shkojnë deri në një vit burg, por vendimet varet në çfarë paragrafi të ligjit për dhunën në familje i referohemi. Nëse u referohemi paragrafëve të tjerë të këtij ligji që përfshin përsëritjen apo pasojat që i ka shkaktuar çdo pjestari të familjes vendimi i gjykatës shkon deri në 5 vjet”. Divorcet nga dhuna e bixhozi Sipas gjyqtarëve civilë, çështjet e divorcit janë në balancë zona rurale dhe urbane megjithëse kohët e fundit ka filluar të mbizotërojnë rastet në zona urbane. Shkaku përgjithësisht është dhuna në familje kur divorcin e kërkojnë gratë, alkooli, bixhozi, por edhe tradhëtia bashkëshortore. Por gjithashtu nuk përjashtohet gjëndja e vështirë ekonomike që shpesh sjell grindje deri në divorc mes çiftit. Duke e parë

Plan masash në 4 faza

Policia masa për zgjedhjet, sigurim të aktiviteteve elektorale ELBASAN- Shërbimet e Drejtorisë së Policisë së Qarkut të Elbasanit ndodhen në fazën e konkretizimit të masave për garantimin dhe mbarëvajtjen e procesit zgjedhor. Në zbatim edhe të programit të punës së Drejtorisë së Përgjithëshme të Policisë së Shtetit është hartuar plani i masave, i cili parashikon në mënyrë të detajuar detyrimet e policisë para, gjatë dhe pas procesit zgjedhor. Sipas drejtorit të policisë së Elbasanit, Halit Murataj, planifikimi i këtij plani masash dhe realizimi i tij do kryhet në katër faza. Paralelisht po zbatohet edhe një plan i dytë masash që ka të bëjë me bashkëpunimin me medien dhe transparencën e policisë gjatë procesit zgjedhor. Gjatë kësaj periudhe është kryer trajnimi i gjithë personelit policor, që do të angazhohet me detyra zgjedhore. Në total janë trajnuar 330 punonjës policie të rolit zbatues, dhe rolit të parë drejtues punonjës të drejtorisë policisë, komisariateve në rrethe, komisariateve të trafikut rrugor, komisariatit interurban. Nga 25 prilli në qarkun e Elbasanit ka filluar sigurimi i mbarëvajtjes së aktiviteteve elektorale. Nga ana e strukturave të policisë së Elbasanit është punuar dhe po punohet njëkohësisht edhe në drejtim të parandalimit të ngjarjeve kriminale, kapjen, arrestimin, ndalimin e personave, të cilët janë autorë të ndryshëm të ngjarjeve kriminale, kapjen e personave në kërkim. Gjatë 4-mujorit të parë 2013 në juridiksionin e Drejtorisë së Policisë së Qarkut Elbasan janë evidentuar 539 vepra penale zbuluar 477 ose 88.5%, me 579 autorë. Janë arrestuar e ndaluar 177, si dhe proceduar në gjendje të lirë 345. Krahasuar me 4- mujorin 2012, është vënë re një rritje e zbulueshmërisë me 6.5%. L. Lleshi

I gjente klientë, ndanin paratë “Janë marrë të gjitha masat edhe për lëshimin e urdhërit të menjëhershëm të mbrojtjes edhe për urdhrin e zakonshëm të mbrojtjes. Është e vërtetë që ka pasur raste kur është abuzuar me kërkesat për urdhra të menjëhershëm të mbrojtjes. Nga verifikimet tona rreth 90% e rasteve ekzistojnë. Rastet që na vijnë janë kryesisht çështje që i ka ndjekur Prokuroria dhe më pas janë paraqitur në gjykatë. Kemi edhe raste kur është referuar për urdhër të menjëhershëm të mbrojtjes...” në anën pozitive divorcet vijnë si pasojë e konflikteve të vazhdueshme mes bashkëshortëve dhe shpesh avokatët dhe gjyqtarët thonë se zgjidhja në këto raste është divorci sesa dhuna e vazhdueshme në familje. Tashmë shkaqe kryesore kanë dalë bixhozi dhe tradhëtia, ndërkohë që vazhdojnë të mbeten potenciale edhe pija dhe emigracioni. Statistikat tregojnë se gjatë muajve korrik-gusht dhe dhjetor numri i divorceve pëson rritje dhe janë kryesisht emigrantët

që nisin procedurat. Shoqata për këshillimin e grave dhe vajzave konfirmon se së fundi fenomeni që po vihet re janë divorcet e moshës së mesme. Shkaku kryesor është përfshirja e meshkujve në bixhoz dhe tradhëti bashkëshortore. Sipas avokates së kësaj shoqate, Evis Garunja, këto raste kanë përfunduar edhe në përdorimin e dhunës. Ajo thotë se qendrës i janë drejtuar së fundi gra ndërmjet moshës 40-50 vjeç, të cilat kërkojnë asistencë ligjore për divorcin,

pasi janë gjendur përballë një bashkëshorti që pagën e lë në bixhoz, e tradhëton dhe madje edhe e dhunon. Garunja thotë se rastet e lënies së parave në bixhoz janë shtuar ndjeshëm. “Kemi pasur raste kur gratë janë gjendur përballë zhdukjes së orendive të shtëpisë si pasojë e humbjes në lojëra fati. Gratë detyrohen të divorcohen pasi nuk kanë gjetur asnjë rrugë tjetër për ta rikthyer në normalitet bashkëshortin, i cili pas konflikteve zgjat edhe duart duke u kthyer në një njeri të dhunshëm”.

BABAI I NJË FËMIJE, EMILJAN DINE E MBAJTI TË MITURËN NË NJË BANESË ME QIRA

Seks me 13-vjeçaren, arrestohet vëllai i kryekomunarit Autori u denoncua nga prindërit e vajzës, iu gjetën drogë dhe armë në banesë KORÇË- Kryen marrëdhënie seksuale me një 13-vjeçare, gjykata jep masën ‘arrest’ me burg, për vëllain e kryeplakut të fshatit Dërsnik në Korçë. Emiljan Dine, me precedentë të mëparshëm penalë, është arrestuar pas denoncimit të bërë nga prindërit e një vajze të mitur, banuese në fshatin Libonik. Mësohet se 33-vjeçari, i martuar dhe baba i një fëmije të mitur, kishte marrë 13-vjeçaren me inicialet K.A. në një banesë me qira në qytetin e Korçës, ku e kishte mbajtur përgjatë gjithë natës dhe kishte kryer me të

marrëdhënie seksuale. Sipas policisë lokale, vajza ishte kthyer në shtëpi tek prindërit në orët e para të mëngjesit, duke u përpjekur të fshehë të vërtetën. Nën presionin e prindërve, e mitura u ka treguar atyre se kishte qenë me të dashurin e saj, por u ka mbajtur sekret një pjesë të së vërtetës. Një situatë e tillë ka shqetësuar familjarët, të cilët kanë filluar menjëherë të interesohen dhe të “gërmojnë” për të dashurin e vajzës së tyre. Ata kanë mësuar se 33-vjeçari Emiljan Dine ishte i martuar dhe baba i një fëm-

ije. Gjithashtu, ata kanë mësuar se vajza e tyre kishte kaluar natën në shtëpinë e marrë me qira prej tij në qytetin juglindor. Më pas prindërit e 13-vjeçares kanë bërë denoncim në komisariatin e policisë së Korçës, me pretendimin se 33-vjeçari ka kryer marrëdhënie seksuale me vajzën e tyre, e cila është në moshë të mitur. Policia menjëherë pas denoncimit ka mundur të arrestojë, Emiljan Dinen, vëllai binjak i kryeplakut të fshatit Dersnik, Iljaz Dine. Gjatë kontrollit në banesën e Dines policia gjeti drogë dhe armë.

Shfrytëzonte për prostitucion 20-vjeçaren, arrestohet KORÇE- Një i ri është arrestuar në qytetin e Korçës pasi shfrytëzonte për prostitucionin një vajzë 20-vjeçare. Në pranga ka rënë Aurel Arben Dervishi, 22 vjet, banues në lagjen nr. 8 në Korçë. Arrestimi i tij është bërë pasditen e djeshme, pas një hetimi disa mujor nga ana e policisë. Që nga muaji tetor i vitit të kaluar, Dervishi ka ndërmjetësuar për të gjetur klientë për të ushtruar prostitucion për një vajzë 20-vjeçare. Pasi gjente klientët, Dervishi ndante paratë me vajzën me inicialet P.K, banuese në lagje nr. 5 në Korçë. Në bazë të hetimeve, policia ka arritur në përfundimin se Dervishi kryente prej 6 muajsh rolin e tutorit me vajzën 20-vjeçare. Pas arrestimit ndaj tij ka nisur procedimi penal. Ai akuzohet për “Shfrytëzim prostitucioni në rrethana rënduese, në bashkëpunim”.

Koncert në pedonalen e qytetit

Çelet panairi i pranverës në Korçë, të rinjtë serenata në rrugë KORÇE-Një kalendar i pasur aktivitetesh kanë nisur të shoqërojnë qytetin juglindor në kuadër të çeljes së panairit të pranverës. Koncerti i serenatistëve të rinj ka qenë aktiviteti i radhës i organizuar mbrëmjen e djeshme në pedonalen e qytetit ku dhjetëra të rinj me kitara në duar kanë kënduar këngët karakteristike korçare, ndërsa përhapja e tingujve muzikorë të kitarave, ka mbledhur aty dhjetëra qytetarë, të cilët pavarësisht shiut kanë bashkuar zërat e tyre dhe kanë kënduar serenata kushtuar dashurisë dhe vajzave të bukura. “Është bukur të ruash traditën e serenatës korçare”. Në kuadër të panairit pranveror në Korçë, serenatistët e rinj janë duke dhënë një koncert në pedonalen e qytetit, me këngët më të bukura korçare kushtuar dashurisë dhe vajzave të bukura. Edhe pse moti nuk është duke na favorizuar ne do vazhdojmë të këndojmë serenata deri në mesnatë”,-tha Vasillaq Nico, kryetar i Shoqatës së Serenatistëve dhe qytetare. Më pas “Qyteti i kitarave’ ka qëndruar zgjuar deri pas mesnate mes këngëve karakterstike korçare, ndërsa serenatistët në fund kanë vijuar ritin karakteristik të qytetit duke kënduar serenatat në rrugicat e vjetra korçare.

speciale • E martë 14 maj 2013

Busulla e identitetit Nga Halil Rama

rientimi drejt vlerave, rikthimi tek etërit themelues, që anija e identitetit kombëtar të mos e humbasë busullën dhe të ecë përpara është domosdoshmëri e kohës. Pikërisht këtë domosdoshmëri evidentoi kreu i shtetit Bujar Nishani gjatë një takimi me elitën e intelektualëve dibranë. Vetëm në këtë mënyrë, sipas z. Nishani, shpirti i frymëzimit të gjithsecilit do të jetë kurdoherë i gjallë, do të gjejë dritë dhe eksperiencë, forcë dhe besim për të punuar për atdheun me përkushtim, ashtu siç bënë patriotët e Rilindjes Kombëtare. Gjatë një ceremonie në qytetin e Peshkopisë kreu i shtetit i akordoi Urdhrin “Nderi i Kombit” (as vdekjes) veprimtarit të lëvizjes sonë kombëtare Elez Isuf Ndreu, një rast fatlum dhe një detyrim për të si President i Republikës për të nderuar me mirënjohje të thellë kontributin patriotik dhe liridashës të njërit prej bijve të kësaj treve. Duke iu drejtuar qytetarëve dibranë Presidenti Nishani vlerësoi gjithashtu se mirënjohja shqiptare do të flasë përjetësisht për figura të tilla heroike si Elez Ndreu, të cilët u vetësakrifikuan për të ruajtur trojet shqiptare. Mësim nga diplomacia popullore Veprimtaria kushtuar patriotit Elez Isuf Ndreu vijoi me një dokumentar kushtuar kontributit të tij në lëvizjen kombëtare shqiptare dhe një program të pasur me këngë patriotike dibrane. Mbresëlënëse ishte një foto e rrallë e Elez Isufit në Vjenë më 1917. Në këtë foto nga Pjetër Logoreci, marrë nga arkivi e Ministrisë së Jashtme të Austrisë, dallohen qartë Elez Isufi me dorën në kësulë dhe medalja në të majtë. Në Vjenë, në takimin me kancelarin austriak ky i fundit i kishte futur krahun dhe e kishte marrë për të shëtitur në lulishten e tij gjeneralin me shajak. Ai kishte marrë edhe të shoqen. Përkthyesi shqiptar tregonte se Elezi ia hoqi krahun kancelarit dhe doli në krahun tjetër, duke futur në mes bashkëshorten e kancelarit, e nga kjo kancelari kishte mbetur i habitur. Në këtë takim ai i kishte kërkuar Elezit që populli shqiptar të mbante ushtrinë austriake me bukë e ushqime dhe përgjigjja e tij qe: “I thuaj perandorit se shqiptarët janë vrarë me turqit, se na kanë kërkuar nizamë e xhelepe dhe ne nuk ua dhamë. Jemi vra me Serbinë se na kanë kërkuar tokën, ushqime e veshmbathje e nuk ua kemi dhënë, prandaj pa u vra edhe me ju nuk do t’ju japim asgjë, sepse edhe në desha unë nuk më lanë 300 Elezat e tjerë që janë në Dibër.” Diplomacia e Elez Isufit shkëlqeu edhe në takimin që pati me komisionin ndërkombëtar në Dibrën e Madhe. Elez Isufi u kishte thënë: “Ç’ashtë kjo ndarje e qytetit nga rrethi

Elez Ndreu,

patrioti që u dekorua dhe nga perandori Shtraus në vitin 1916

i vet?! A jeton njeriu pa kokë?!” Do të çuditej konsulli anglez Ajros, i cili qe ndërmjetës në takimin që kishte Elez Isufi me Ahmet Zogun në lëvizjen e marsit 1922. Në kujtimet e tij ai tregon se kishte mbetur i habitur se si ranë dakord këta dy burra, njeri 26 vjeç e tjetri 60, pa protokoll zyrtar, vetëm duke i dhënë dorën njëritjetrit. Në takim, që pati me Shefqet Durgut pashën, i cili kishte ardhur me hu të zjarrit në dorë për të djegur Dibrën, vetë pasha do të habitej që ky malësor i thjeshtë dinte gjithçka për Portën e Lartë, për opozitën turke, për deputetët e parlamentit turk, për xhonturqit e deri te kundërshtarët e vetë Turgut pashës. Elez Isufi u shndërrua në simbol të trimërisë, besës, bujarisë,

thjeshtësisë, fjalës së mençur e me peshë të maleve të Dibrës, karakter i paepur njerëzor, njeriu që dinte të respektonte mikun dhe të urrente armikun, pabesinë dhe tradhtinë. Shtëpia e Elez Isufit ishte shtëpi bujare. Aty do të hynin e dilnin burrat me emër, si Bajram Curri, Hasan Prishtina, Isa Boletini, Islam Spahia, Ismail Strazimiri, Murat Kaloshi, Dine Hoxha, Halit Lleshi, Sulë Shehu, Hysni Dema, Ali Maliqi, Fiqiri Dinia e shumë të tjerë. Do të vinin në këtë shtëpi edhe të huaj, duke filluar nga Fulci, zonja angleze Sibil Llojd, ambasadorë, konsuj, gazetarë, shkrimtarë etj. Në këtë ceremoni mbresëlënëse moderatorja perfirazoi edhe Sabri Godon,

sipas të cilit “sikur Elez Isufi me nipin e tij Suf Xhelilin e miqtë e tij Bajram Curri, Islam Spahiu, Ramiz Daci, Hoxhë Kadriu e të tjerë të mos kishin luftuar ashtu siç luftuan, sot kufiri i Shqipërisë mund të ishte përtej Drinit, ndofta te lumi i Matit”. Këta burra të mëdhenj të kombit u bënë simbol i odës dibrane si askush tjetër. Populli i ka konsideruar si heronj legjendarë, janë shkruar dhjetëra libra nga autorë të ndryshëm, janë kënduar mbi 40 këngë para dhe pas vdekjes; janë mbledhur kujtime e mbresa nga analistë të vendit dhe të huaj. Elez Isufi u shndërrua në simbol të trimërisë, besës, bujarisë, thjeshtësisë, fjalës së mençur e me peshë të maleve të Dibrës, karakter i paepur njerëzor, njeriu që dinte të respektonte mikun dhe të urrente armikun, pabesinë dhe tradhtinë. Elezi dhe Sufa ishin si dy luftëtarë binjakë, frymëzues dhe udhëheqës për mbarë forcat kryengritëse dibrane në ballë të çdo lufte, duke qenë vetë heronjtë që luftonin përkrah luftëtarëve të tjerë. Elez Isufi nuk shkonte sipas thënies “shtatë hile e një trimëri”, por “shtatë trimëri e pa asnjë hile”. Ai bëri një punë kolosale duke dhënë shembullin i pari në pajtimin e gjaqeve. I zgjati dorën e pajtimit Dacit, i dha besën Islam Spahisë për t’i shkuar në ndihmë në luftën kundër serbëve, të cilët marshonin drejt Lumës. Lidhi besën me Bajram Currin, Haqif pashë Elbasanin, Selim Petrelën, Hysen Krujën në lëvizjen e Marsit, por i vetëm hyri në Tiranë dhe tronditi regjimin e asaj kohe. Kapedani i Mirditës kërkonte të dorëzohej vetëm tek Elez Isufi, sepse e dinte që në besë të tij do të shpëtonte. Shtëpia e Elez Isufit ishte shtëpi bujare. Aty do të hynin e dilnin burrat me emër, si Bajram Curri, Hasan Prishtina, Isa Boletini, Islam Spahia, Ismail Strazimiri, Murat Kaloshi, Dine Hoxha, Halit Lleshi, Sulë Shehu, Hysni Dema, Ali Maliqi,

Fiqiri Dinia e shumë të tjerë. Do të vinin në këtë shtëpi edhe të huaj, duke filluar nga Fulci, zonja angleze Sibil Llojd, ambasadorë, konsuj, gazetarë, shkrimtarë etj. Në odat ku ishte Elez Isufi e Sufë Xhelili këngëtarët nuk guxonin të këndonin këngë për trimëritë e tyre. Të thjeshtë ishin e pa shkollë, por ata kishin shkollën e madhe të odës dibrane, ku bëhej testi i mençurisë. Populli i Dibrës i deshi me gjithë zemër Elez Isufin e Sufë Xhelilin, prandaj dhe u shkoi pas jo pak. por për dy dekada. Kur u rrethua nga serbët shtëpia e Elez Isufit, bashkëluftëtarët e tij për gjithë natën hapën një kanal nëntokësor dhe nxorën në heshtje të plotë 70 pjesëtarët e familjes Ndreu të rrethuar nga ushtarët serb, ku mbi 200 burra i përcollën nga Sllova deri matanë Drinit. Kur më 26 dhjetor 1924 u vranë në Peshkopi malësorët trima të Reç-e- Dardhës e Ujë e m’Ujës, si një vargan gjigant, sollën heronjtë legjendarë në vendlindjen e tyre. Për bëmat e vlerat e patriotëve Elez Isufi e Sufë Xhelili folën shumë historianë e bashkëkohës. Pikërisht këto vlera u identifikuan si busulla të identetitetit tonë kombëtar.

Vepra e pasardhësve të patriotëve 81-vjeçari Jonuz Ndreu është djali i parafundit nga fëmijët e Cen Elezit, të birit të Elez Isufit nga Sllova e Dibrës, i cili edhe gjatë periudhës së regjimit komunist është

njohur dhe vlerësuar si një nga patriotët më të mëdhenj përkrah Bajram Currit. Duke qenë se Cen Elezi ishte një nga nacionalistët dhe antikomunistët më të njohur në të gjithë Veriun e Shqipërisë, në marsin e vitit 1946 regjimi komunist e shpalli atë armik. Nisur nga kjo dhe për t’i shpëtuar arrestimit nga brigadat e ndjekjes, Cen Elezi u largua nga shtëpitë e tij në Sllovë të Dibrës dhe qëndroi i fshehur në male së bashku me disa nga vëllezërit dhe djemtë e tij. Pasi qëndroi për disa kohë në arrati, në vitin 1949 ai u arratis nga Shqipëria dhe doli në Jugosllavi. Aty vdiq nën tortura nga komunistët sllavo-maqedonas në burgun e Shkupit, ku u mbajt i izoluar për disa muaj me radhë. Që nga viti 1946, kur Cen Elezi doli në mal në arrati, regjimi komunist i Tiranës ia internoi familjen, me gra dhe fëmijë, në Kalanë e Beratit. Një nga ata fëmijë që u internuan në atë kohë në Berat ishte dhe djali i parafundit i Cen Elezit, Jonuzi, i cili në atë kohë nuk ishte më shumë se 14 vjeç. Pas shumë peripecish në ish-Jugosllavi, në kampin e Gerovës në Kroaci, në Itali si azilant politikë, në Repub-

likën Federale Gjermane, ku shërbeu për disa kohë në një nga bazat amerikane që ishin vendosur asokohe në atë vend, Jonuzi arriti të emigrojë për në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ku u bashkua me disa pjesëtarë të tjerë të fisit të tij, të cilët prej vitesh

jetonin aty si azilantë politikë. Që nga ajo kohë e deri më sot ai vazhdon të jetë me banim në Nju-Jork, ku është njohur në të gjithë komunitetin e shqiptarëve që banojnë në SHBA, edhe si veprimtar e anëtar i kryesisë së shoqatës patriotike “Vatra” dhe për aktivitetin e tij në radhët e mërgatës antikomuniste që jeton prej vitesh në atë vend të largët përtej Atlantikut. Por më krenarë se kurrë ai është ndier të shtunën e kaluar, kur arriti t’i përurojë përmendoren Elez Isufit në Peshkopi dhe kur në të njëjtën ditë mori Urdhrin “Nderi i Kombit”, që Presidenti i Republikës Bujar Nishani i akordoi (pas vdekjes) patriotit të madh Elez Isufi. Ky pasardhës i denjë i “gjeneralit me shajak” është kontribuuesi kryesor i kësaj përmendoreje, së bashku me nipin Eduard Ndreu. Është kjo vepra e pavdekshme e pasardhësve të patriotëve. Në këtë ceremoni të organizuar në pallatin e kulturës “Haki Stërmilli” merrnin pjesë autoritetet vendore të qytetit të Peshkopisë, të qarkut, deputetë të zonës, qytetarë dibranë. Më herët Presidenti i Republikës u prit në një takim nga kryetari i Bashkisë së Peshkopisë Ilir Krosi, në prani edhe të prefektit të qarkut të Dibrës Genci Sharku; kryetarit të komunës së Dibrës së Madhe Ruzhdi Lata dhe kryetarit të Bashkisë së Bulqizës Roland Keta. Kryetari i Bashkisë së Peshkopisë, duke e falënderuar Presidentin Nishani për këtë vizitë, shprehu mirënjohjen për miratimin e propozimit për nderimin me urdhrin e lartë “Nderi i Kombit” një prej figurave të njohura historike të Dibrës. Kreu i shtetit u shpreh se Dibra ka nxjerrë figura të shquara të historisë, ndaj me vlerësimin e një figure të tillë si Elez Ndreu nderohet edhe vlerësimi që qytetarët dibranë u bëjnë kontributeve të etërve të tyre. Presidenti Nishani vlerësoi se Dibra dhe dibranët përfaqësojnë një simbolikë në aspektin e qytetarisë, traditave dhe historisë. Në mbyllje të takimit kryetari i Bashkisë së Peshkopisë në shenjë mirënjohjeje i dhuroi Presidentit Nishani simbolin e Bashkisë, emblemën e qytetit të Peshkopisë.

« opinion

E martë 14 maj 2013 •

Rilindje pa rilindës!! (II)

Nga Enver BYTYÇI

ë “demokracinë e paparacit” formalisht ruhen fasadat e një zhvillimi demokratik. Por tipar kryesor i saj është zbatimi selektiv i ligjit. Edhe shtetet më të organizuara në botë, siç është Franca, e kanë të pamundur të funksionojnë përmes kësaj demokracie. Sepse krimi ekonomik e financiar, informaliteti dhe fshehja e të ardhurave do të favorizohej nga ikja prej detyrimit të ligjit të taksës progresive. Të mos flasim për transferimin e kapitaleve e madje lënien e shtetësisë, duke kërkuar strehë në vendet e tjera me taksë të sheshtë. Ndërsa në Shqipëri duket se kjo masë aplikimi synohet posaçërisht për të legjitimuar gjuetinë e shtrigave ndaj kundërshtarëve politikë. Te ne taksa progresive nuk do të polarizonte shoqërinë thjesht për shkak të një ligji absurd në taksimin e të ardhurave, por dhe për shkak të seleksionimit politik të qeverisë që do ta aplikonte atë, e majtë ose e djathtë qoftë ajo. Fatmirësisht, e djathta shqiptare ka qenë dhe mbetet e vendosur në aplikimin e taksës së sheshtë, e cila nuk lë hapësirë për spekulime të këtij lloji në zbatimin e saj. Së dyti, nëse shqyrtojmë me kujdes procesin e fushatës elektorale në Shqipëri, çdokush vë re lehtësisht disa karakteristika, të cilat nuk kanë të bëjnë aspak me “Rilindjen” e proklamuar nga opozita. P.sh, rilindja nuk ka asnjë lidhje me bojkotin, me bllokun e bllokimin, me dhunën e rrugës e të shejtanit. Deri më sot asnjë “shejtan politik” në Shqipëri nuk ka grumbulluar njerëz të protestojnë përballë shtëpisë së kundërshtarëve të tij politikë. Predikuesit e “Rilindjes Shqiptare” u bënë shumë herë të pabesueshëm në këtë aspekt, po kur ata bllokuan hyrjen e pallatit ku banon Kastriot Islami, u bënë dhe qesharakë e njëkohësisht dhanë mesazhin e një polarizimi të paparë në Shqipëri e në vendet e tjera të tranzicionit rreth nesh. Kjo sjellje e përsëritur me tërheqjen e përfaqësuesve në Komisionin Qendror të Zgjedhjeve nuk është mënyrë që përcakton një proces rilindjeje, por një akt revolucionar të tipit bolshevik. Ndërkaq asnjë ekspert në botë nuk i ka përcaktuar revolucionet si akte të rilindjes. Kombet gjithashtu nuk kanë lindur përmes revolucioneve, por përmes një procesi relativisht të gjatë të rizgjimit kombëtar, të rikthimit të identitetit dhe të kulturës kombëtare, të rilindjes si komb e si popull me dinjitet, pra përmes një procesi normal evolucioni. Nëse “rilindësit” në krye të Partisë Socialiste i perceptojnë revolucionet si kusht të “Rilindjes”, atëherë atyre u duhet dhënë e drejta ta quajnë edhe fushatën elektorale të 23 qershorit si “fushatë e Rilindjes”. Së treti, në të vërtetë slogani “Për Rilindjen” ka karakter të pastër politik dhe aspak moral. Kjo duket qartë kur shohim se si janë ndërtuar koalicionet, si janë përzgjedhur kandidatët për deputetë, si janë përjashtuar figurat qendrore të PS-së nga kandidimi e për pasojë edhe nga jeta politike e kështu me radhë. Në moralin e rilindësve ishte përbashkimi, jo përjashtimi. Ndërkaq pas sloganit “Për Rilindje” nuk qëndron vetëm përjashtimi, por edhe linçimi. Ndarja në besnikë të udhëheqësit e në tradhtarë të udhëheqësit të partisë është filozofi morale, që demanton çdo pretendim për rilindje. Ndërkohë krijimi i një koalicioni me ata “që fundosën Shqipërinë në këta katër vjet”, nëse i referohemi kreut të “skuadrës së Rilindjes”, domethënë me LSI-në e Ilir Metës, do të trondiste çdo akt serioz të një lëvizjeje “Për Rilindje”, këtij slogani mashtrues të zotit Rama. Nga pikëpamja filozofike Rilindja dhe rilindësit nuk mund t’i përmbahen skemës së mohimit të arsyetuar me nihilizmin ekstrem. Aq më pak bëhet i besueshëm partneri kryesor i “rilindësve” socialistë, pra zoti Meta, kur në mitingjet elektorale flet për “skëterrën qeverisëse”, skutat më të errëta të së cilës i takojnë atij personalisht si dhe bashkëpunëtorëve të tij në qeverisje. Nuk besoj se në këtë konstatim them ndonjë gjë të re, po të kemi parasysh se para shpalljes së koalicionit opozita kishte në shënjestër si vrima e zezë e qeverisjes pikërisht ministritë që zoti Meta kishte marrë me qira nga demokratët. Për këto arsye sfondi “Për Rilindje”, sepse përmbajtje nuk ka mundur të ketë kurrë, është shpërfytyruar dhe ka dalë boje. Përdorimi i këtij slogani vetëm sa i irriton spektatorët e të gjithë krahëve, pasi çdonjëri prej tyre e kupton faktin se “Rilindja” e zotit Rama është thjesht një mashtrim elektoral. Së katërti, rilindja duhet të ketë medoemos si çdo patentë ose vepër tjetër autorët e saj. A ka autorë rilindja e proklamuar nga opozita shqiptare? Në të vërtetë ajo ka të ashtuquajturit “autorë”. Të tillë janë vetëreklamuar Rama, Ruçi, Kokëdhima, Taulant Balla, Sajmir Tahiri, Fatos Klosi e mes tyre kanë marrë edhe Spartak Brahon, personin që Meta e shiti te Rama se nuk ia pranonte askush në skuadrën e tij elektorale. Edhe emrat e tjerë të lartpërmendur nuk do t’i

pranonte askush në asnjë lloj skuadre, ndaj ata gjetën strehë te “skuadra e Rilindjes” e zotit Rama. Kështu “Rilindjen” e marrin përsipër një grup njerëzish të komprometuar. Unë nuk e di se si mund të quhet “rilindës” një kryetar bashkie që jep leje ndërtimi për të mbjellë pallate me 5-10 metra larg njëri-tjetrit! Dhe këtë nuk kemi për ta mësuar kurrë në rastin e zotit Rama, i cili në 11 vjet si kryetar i Bashkisë së Tiranës ka ndërtuar me qindra pallate të tilla të paligjshme. Nuk mund të kuptohet se si një rilindës mund të jetë i tillë edhe kur përpiqet t’u marrë frymën qytetarëve të vet thjesht për përfitime personale e korruptive. Nuk mund të kuptohet gjithashtu fakti se si një rilindës sillet në mënyrë vandale e banale me qytetarët që ai ka pretenduar se i qeveris. Nëse Rama do të ishte një rilindës i vërtetë, nuk do të kishte të bënte me aksionet politike për bojkot dhe për bllokimin e integrimit europian të Shqipërisë. Edhe në këtë pikë ai spekulon me të ashtuquajturin “Koalicioni i Shqipërisë Europiane”, sepse e kishte në dorë që Shqipërinë ta çonte në dyert e Europës që para tre vjetësh. Por nuk deshi dhe këmbënguli deri në fund që ta çorientojë Shqipërinë duke bllokuar miratimin e ligjeve europiane. As vetë zoti Rama nuk të jep dot shpjegim se si mund të realizohet ndonjë projekt rilindjeje me Ruçin, Fatos Klosin apo Spartak Brahon në listat e sigurta të deputetëve!! Nëse këta dhe klanet e tyre përbëjnë atë grupim që i sjell Shqipërisë ndonjë Rilindje, atëherë Shqipëria duhej të kishte rilindur me dhjetëra herë deri më sot, çka i bie që ajo të ishte varrosur gjithashtu me dhjetëra herë. Por fatkeqësisht autorët e “Rilindjes” së proklamuar e të predikuar për vetëmashtrim më së shumti kanë qenë dhe janë autorë të rrënimit të Shqipërisë. Megjithatë, ata e kanë një meritë: ia kanë arritur që punën e varrmihësit t’ia faturojnë kundërshtarit politik. Në këtë kuptim ata nuk mund të quhen të paaftë, përkundrazi specialistë të zotë, siç i kishte përcaktuar i urti dhe i çmuari Pjetër Arbnori. Së pesti, me nocionin “rilindje” nënkuptohet edhe ringjallja. P.sh., Janullatosin e pamë para disa ditësh, në ditën e Pashkëve, kur na thoshte të vetmet fjalë në shqip “Krishti u ngjall”. Ngjallja e Krishtit është njësuar me rilindjen. Rilindja e Krishtit i dha udhë kristianizmit, këtij besimi fetar me një cikël mbi 2000-vjeçar në qytetërimin tonë. Në këtë kuptim, rilindja e opozitës sonë do të duhej të nënkuptonte ringjalljen e Shqipërisë, domethënë ringjalljen pas 23 qershorit. Kjo do të nënkuptonte se shqiptarët jetojnë në një Shqipëri të vdekur, të varrosur, të bërë kurban, nëse i referohemi librit të liderit të opozitës. Po cila është e vërteta? A është Shqipëria sot më e dobët, më e ligë se dje? Pa bërë pyetjen retorike nëse ajo është e gjallë apo e vdekur. Që ta marrësh përgjigjen e kësaj pyetjeje, do të duheshin shkruar libra të tërë, po për ilustrim mund të shpjegohet ajo me disa matës të dukshëm. Shqipëria dhe shqiptarët u japin jetë sot me kontributin e tyre proceseve botërore të globalizimit. Mjafton të shihet kontributi ynë në strukturat e NATO-s e të operacioneve paqësore të saj. Shqiptarët sot ndihen shumë krenarë kur zbresin në aeroportet e portet e Europës, sepse aty ata gjejnë ngrohtësinë dhe respektin e barabartë me të gjithë europianët, edhe pse deri para pak vjetësh ne ishim si bishti i qenit. Shqipëria sot është me kilometra më mirë në standardet e saj se sa në kohën dhe cakun ku e lanë pseudorilindësit e sotëm socialistë, qofshin këta grupime klanesh mafioze apo mumie ose kufoma politike, nëse marrim në konsideratë etiketimet që ata i bëjnë njëri-tjetrit. Shqipëria sot është vendi i një infrastrukture të paimagjinueshme në kohën dhe cakun ku e lanë atë pseudorilindësit. Shqipëria sot është vendi i banorëve me nga dy banesa, me in-

Republika e shqipërisë Ministria e Brendshme Departamenti i Administratës Publike

ternet, me shkolla, spitale, me rrugë të reja, edhe pse në kohën e pseudorilindësve ishte Shqipëria e territ, e gjeneratorëve dhe zhurmave të tyre kumbuese në mes të kryeqytetit e në mes të ditës. Shqipëria është ndryshe, por jo ajo Shqipëri që e duam ne të gjithë. Ne duam vërtet një Shqipëri që t’i ngjajë Europës. Jo thjesht në infrastrukturë, por para së gjithash në mentalitet, në sjellje, në mendim, në kulturë, në arsyetimin e proceseve e të fenomeneve e në vlerësimin e së shkuarës, së sotmes e të perspektivës. Ndërkaq rilindësit kanë në kokë një Shqipëri virtuale, perfekte, të tillë që nuk mund të ketë shembull në Europë e në botë. Por virtualja mbetet e tillë, thjesht si perceptim, jo si realitet, ndaj asgjë virtuale nuk sjell ndonjë rilindje. E megjithatë “rilindësit” e sotëm nuk besoj se janë aq idealistë dhe ëndërrimtarë sa të mendojnë qoftë dhe virtualisht krijimin e një Shqipërie tjetër. Ata janë të prirur që virtualen, ëndrrën ta shesin si parim, si perfeksion, pra kanë prirjen, dëshirën dhe apetitin që të mashtrojnë publikun shqiptar. Ndërkohë grupimi i “rilindësve” të shquar të kupolës së opozitës nuk ka dhënë deri më sot asnjë provë konkrete as në pozitë, as në opozitë se ka të bëjë diçka me idealizmin e rilindësve të vërtetë. Së gjashti, rilindësit si në art, si në filozofi, kanë evokuar dhe ringjallur një traditë, një histori njerëzore të përcaktuar. “Rilindësit” e vetëshpallur të së majtës shqiptare në ditët e sotme në vend të evokimit operojnë me mohimin nihilist të çdo gjëje. Pastaj kthehen dhe akuzojnë kundërshtarët e tyre politikë për virtualitet. Është qesharake kur sheh që në këtë kor është bashkuar aktivisht partneri kryesor e njëkohësisht gllabëruesi i pamëshirshëm i resurseve të pushtetit të Berishës, pra kreu i LSI-së, zoti Meta. Mohimi pa pohuar një alternativë të qenë e të dukshme është thjesht vepër e rrënuesve, nuk është e nuk mund të jetë vepër e rilindësve. Rilindësit i ndërtojnë fillimisht themelet e asaj që ëndërrojnë, më pas strukturojnë arkitekturën e asaj që do të ndërtojnë e më në fund shpallin një program ringjalljeje shpirtërore e kombëtare. “Rilindësit” tanë virtualë nuk bëjnë asgjë nga këto. As nuk na kanë thënë se cilat janë themelet e asaj që do të ndërtojnë në këtë vend, as na kanë treguar ndonjë projekt për të qenë të infrastrukturës që ëndërrojnë. Në Vlorë lideri i “rilindësve” u premtoi vlonjatëve se “do ta ndërtojë bajpasin e këtij qyteti. Po si mund të premtohet diçka që ka marrë udhë në projektet e kundërshtarëve të tij politikë?! Është absurditet t’i marrësh shaka të tilla për rilindje. Kaq shkon e gjithë ajo çfarë “rilindësit” i premtojnë në këtë fushatë elektorale zgjedhësve shqiptarë. Në këtë kuptim keqpërdoret, keqinterpretohet dhe abuzohet me termin “Rilindje”. Rilindja nuk vjen prej hiçit, çfarë përfaqëson nihilizmi. Nihilistët nuk kanë sjellë ndonjëherë ndonjë markë të rilindjeje dhe nuk kanë nxitur kurrë procese zhvillimore. Ata thjesht kanë abuzuar me slogane të tilla, por nga pikëpamja filozofike, politike e praktike nuk mund të promovojnë ide, vizione, praktika dhe veprimtari zhvillimore. Nga ky këndvështrim, është e udhës që të kuptohet dhe interpretohet lëvizja elektorale e së majtës shqiptare “Për Rilindjen e Shqipërisë”. Thelbin e konceptit filozofik e politik të “Rilindjes” e përbën ideja dhe vizioni për të ardhmen. Ndërkohë në diskursin elektoral të së majtës spektatorët dëgjojnë thjesht premtimin: “Ne e kemi një vizion për të ardhmen”. Ky premtim vjen pbas një mijë akuzave dhe shpifjeve e trillimesh për realitetin e sotëm shqiptar. Mbasi është derdhur një lumë fjalësh e frazash të zeza, shqiptarëve u serviret dogma: “Ne e kemi një zgjidhje”. Po cili është ky vizion, cila është kjo zgjidhje, e ndryshme nga ajo që ofron me vepra e me programin e saj mazhoranca? Zgjedhësit shqiptarë deri më sot ende nuk e kanë dëgjuar, jo më ta kenë absorbuar dhe përthithur mediakisht, ose konkretisht. Dhe a mund të ketë rilindje pa një vizion?! A mund të ketë rilindje pa një alternativë bindëse, konkrete e të qartë?! A mund të vijë rilindja në një realitet shoqëror thjesht për shkak të përzgjedhjes së një slogani dhe më së shumti a mund ta sjellin rilindjen ata që në më shumë se 23 vjet, pra në demokraci e para saj kanë dëshmuar se i përkasin një detashmenti tjetër dhe që sot e kësaj ditë janë të përkushtuar në iluzionin e rikthimit të metodave staliniste të drejtimit të shtetit, por në kushtet e një sistemi të ndryshëm nga sistemi stalinist në Shqipëri?! Nihilizmi ishte tipari kryesor i sistemit komunisto-stalinist në vendin tonë. Ndërkaq shohim se nihilizmi është thelbi i politikës së “rilindësve” të sotëm, të cilët identifikohen shumë lehtë si pasardhës të sistemit disadekadash të diktaturës komuniste në Shqipëri. Nëse stalinizmi dhe besnikët e stalinizmit në vendin tonë mund të quhen “rilindës”, atëherë mund të besojmë se pasardhësit e tyre të sotëm janë dhe mbeten rilindës!! Por është shumë e vështirë që dikush ta pranojë këtë logjikë Në numrin e ardhshëm: Ku ndryshon rilindja e shekullit XIX me pseudorilindjen e “rilindasve” të sotëm?

SHPALLJE E REZULTATIT TË KONKURIMIT

Në përputhje me nenin 13, pika 7 të ligjit Nr. 8549, datë 11.11.1999, “Statusi i Nëpunësit Civil” si dhe pikën 20 të Vendimit të Këshillit të Ministrave Nr. 231, datë 11.05.2000

“Për Pranimin në Shërbimin civil dhe Periudhën e Provës”,

z. Enis RAMA është fitues i konkursit, për pozicionin SPECIALIST NË ZYREN E NATO-S NË MINISTRINË E FINANCAVE.

opinion • E martë 14 maj 2013

Ngërçi artificial e ka emrin “ligj zgjedhor” Nga Artan DUKA

Pësimi që nuk bëhet mësim Të fiksuar pas debatit me “përsheshin” e politikës (listat zgjedhore, koalicionet, “tradhtarët” etj.), po lëmë pas dore “sheshin” ku gatuhet ai. Nga emancipimi demokratik dhe qytetaria në krizë media e kapur apo vetë ligji zgjedhor që klonon arrogancë dhe autokraci. Ndërsa e para do kohën e saj dhe medie me pak përjashtime, është pjesë e “përsheshit”, rishikimi i ligjit zgjedhor mbetet hapi i parë drejt normalitetit politik tashmë që votës i është lagur “baruti” dhe votuesit i serviret lojë e trukuar me fanella që ndërrohen pa të keq, se për kartonë as që bëhet fjalë. Me këtë ligj zgjedhor verdiktin e votës së lirë e ka uzurpuar voluntarizmi dhe “xhepistët” e politikës, me zhvlerësimin e saj i kanë hapur udhë arbitraritetit me pronën, dinjitetin, aspiratës për integrim etj. “House” e kazinosë politike Politika e vjetër ka evoluar sot në një “house” kazinoje (drejtuesi i kazinosë), ku sido që të luash (votosh) njëlloj del me xhepa bosh, pasi fitues mbetet ajo dhe ku truku quhet ligj zgjedhor. Nga listat që nuk propozojnë, por emërojnë deputet(!) dhe deri te shantazhi se vota sipas preferencës bën vrimë në ujë apo i hap dyert të “paudhit”. Sot ka humbur gara reale dhe me të edhe parimi, morali dhe përgjegjshmëria politike, duke ofruar, me pak përjashtime, një parlament eunuk, që nuk ngjiz shtet ligjor, duke e bërë politikën një mall pa garanci, deri të rrezikshëm, me arrogancën që ligji kultivon. Servili i madh ha të voglin Ky ligj zgjedhor pjell dinasti dhe autokraci partiake, duke e shndërruar parlamentin në dhomë të ulët të partive, sepse krijon oborre servilësh (stalagmite apo gjak i ri) përmes një cikli pa fund ku servili ha servilin në garën e gatitusë dhe klientelizmit pa fund. Jo çdo prurje është progres (të tillë nuk të bën as “Facebook”u); varet prej “përroit” nga vjen. Sikurse rikandidimi nuk duhet të intimidohet sa kohë ka garë dhe sovrani lihet të zgjedhë, ku verdikti, sado subjektiv, mbetet superior ndaj voluntarizmit të hartimit të listave prej një personi e rrethit pranë tij, pavarësisht sa të arrirë janë (vetë Jezusi i gjithëditur përjetoi zhgënjimet e tij). Ky ligj nuk ndan më shapin nga sheqeri (“tradhtarët” ndërrojnë fanellë) dhe cenon në thelb përfaqësimin. Ndryshe nga realiteti anglosakson, ku deputeti ka shtëpinë dhe zyrën në zonën elektorale, me kontakte rutinë me zgjedhësit dhe lobim për problemet e tyre, te ne ai ose formalisht lë Tiranën për provincën, ose transferohet familjarisht në Tiranë, ndonëse përfaqëson provincën me orbitë të vetme: atë rreth zyrës së shefit partiak. Dalja nga ky qorrsokak mbetet ose rishkrimi i ligjit – “hapja” e listave, promovimi i të pavarurve, proporcionali kombëtar etj., ose zëvendësimi i tij: mazhoritar me dy raunde, sistem gjerman ose STV irlandez.

rimorët pas pilafit. Të parat zhgënjyen, duke mos denoncuar në kohë fatalitetin e listave apo imponuar si kusht për aleanca, rishikimin e ligjit zgjedhor. Duke merituar ç’ka u jepet si lëmoshë teksa kryetarët ndihen më komod si të “parë fshati” qoftë në hartimin e listave të tyre apo kacavjerrjen në listën e partisë-mëmë. Grotesku vijon më tej me “Lipet” pas liste e parimorët e minutës së fundit, që me pak përjashtime për katër vjet rresht korracuan autokratizmin e liderit, viktimë e të cilit bien sot vetë. Deri në provokim ndaj votuesit kur ndërrojnë “fanellë” për të mos dalë nga loja apo zbrazin në publik mllef të akumuluar për karrige që, sikurse ua dhanë pa garë katër vite më parë, po ua heqin po ashtu. Një pozë martiri që nuk ngjit pas heshtjes flori katër vjet me radhë (padrejtësia nuk bëhet e tillë vetëm kur e provon në kurriz) dhe hipnozës deri në verbëri ndaj liderit që sot përgojojnë (futje në grevë urie me liderin jashtë saj, shpërdorim në protesta patetike, komisione butaforike parlamentare, rolin e papagallit mediatik etj.) premisa këto të limonit të shtrydhur. Dalja i pavarur, ndonëse në thelb dinjitoze, mund të degradojë në mision “kamikaz” me këtë ligj zgjedhor. Duke i prishur punë më shumë sesa liderit që i bëri hasha, elektoratit që i besoi vite me radhë. 23 qershori nuk është larje hesapesh personale, ndaj në të mirë të betejës madhore për ndryshim, por dhe asaj personale ndaj autokratizmit në parti dhe rishikimit të ligjit zgjedhor, të pavarurit nuk duhet të provokojnë konfuzion te votuesi dhe tërheqja si shenjë respekti ndaj tij do të ishte për ta aset politik në betejat politike pas 23 qershorit. Kjo sepse fitorja opozitare jo domosdoshmërisht imunizon lidershipin e PS-së. Nëse ajo arrihet ndaj tentativave për abuzim të votës prej mazhorancës, krahas kreditimit lidershipit të PS-së i del edhe ‘kallaji’ i alibisë së 2009 dhe bishtnimit prej dorëheqjes, sikurse insistoi LMN. Alibia e gjeopolitikës Nëse gjeopolitika ka ndikimin e saj dhe statukuoja e qeverisjes justifikon “përfaqësimin” e kontrolluar, sërish ky ligj zgjedhor zhgënjen teksa pjell mazhoranca të brishta, heterogjene dhe qeverisje abuzive, arroganca e të cilave sfidon si interesat e qytetarit, demokracisë, kombëtare (vasalitet ndaj fqinjëve deri në cenim të

“Lipet” pas liste Ndërsa prej PS-së e PD-së pritej voluntarizmi i radhës, ato që stonojnë janë partitë-vagonë (të vogla apo të reja) dhe pa-

sovranitetit) ashtu dhe të partnerëve të anglosakson, SHBA në radhë të parë. Arrogancë kjo që merr peng vetë integrimin europian që mbetet premtim në letër pasuar nga psalme prej burokratëve europianë për mbyllje dyersh(!) nëse 23 qershori dështon. Më tepër se sa sinqeritet për të ndihmuar qytetarin shqiptar ngjan me alibi për ndëshkim kolektiv dhe izolim në tranzicion pa fund (kujtoni reagimin zhgënjyes të BE-së ndaj grevës së urisë për atë votë të lirë që sot vihet kusht). Nëse publiku duhet të paguajë çmimin e tij për qytetarinë e vakët, votën partizane apo tolerimin e abuzimit politik, “embargoja” e BE-së duhet të fillojë me liderët problematikë dhe oborret pas tyre, të cilët pavarësisht farsave zgjedhore ia hedhin paq dhe shihen sërish si faktor në BE. Votë proteste apo votë preference? Ligji zgjedhor i PS-së e PD-së niset nga premisa e votës së mirëqenë dhe karshillëku ndaj votuesit, i cili me 23 qershorin ka shans të befasojë. Duke votuar ndryshe, qoftë edhe për të njëjtën parti, nisur nga analiza e premtimeve të pambajtura apo ofertave iluzive dhe asaj që dëshiron të lërë pas, duke i shndërruar takimet elektorale nga monolog kandidatësh në delir, në ‘dush’ për këdo që lyp votën e tyre. Me rotacionin jetik vota e protestës nuk duhet të firojë prej ilaritetit në opozitë, si fjala vjen pezmi që shkakton i ‘madhi’ që merret me të ‘voglin’ deri në embargo dhe linçim mediatik në rastin e AK (se sa një drejtues, u intimiduar një frymë opozitare në ngjizje që bartej edhe nga mijëra votues “gri”), e reja që vetmarzhinalizohet e kompleksuar prej PD-së (rasti i FRD-së) efekti i afrimit PS-LSI etj. 23 qershori më tepër se fitore e demokracisë është ndalje e tatëpjetës. Me rotacionin si objektiv fillestar dilema e parë mbetet nëse vota e protestës do të dominojë votën e preferencës duke shkuar tek i vetmi “gur” kandari që përmbys “varkën” e pushtetit, që për meritë a diferencë mbetet kampi i PS-së. Duke e shtyrë më pas sfidën ndaj monopolit në politikë, që nuk ka kuptim pa rishikim të ligjit zgjedhor dhe që ka më shumë gjasa në kushtet e shkërmoqjes së statukuosë ekzistuese dhe një mazhorancë të re, arroganca e të cilës ende nuk ka hedhur shtat. Dilema e dytë ka të bëjë me refuzimin e votuesit për t’u marrë i mirëqenë dhe zgjedhur mes tmerrit pa fund (tranzicioni si rezultat i votimit në vijimësi të dyshes PS-PD) dhe ‘fundit’ që shënon fillim (vota për partinë e preferuar), të dytën. Një risi kjo e emancipimit demokratik, rrjedhoja e të cilit është paniku te politika se gjërat nuk do të jenë më kurrë njësoj. Ligji zgjedhor nuk i shërben kurrkujt, veç partive të mëdha. Përtej retorikës së pseudovlerave prej PS-së e D-së, ai duhet rishikuar. Si përmes bashkëpunimit mes pjesës tjetër të spektrit politik, të pavarurve, shoqërisë civile, medies, publikut – apele, lobim perëndimor, iniciativë për referendum, kushtëzim për koalicione paszgjedhore etj., ashtu dhe zhvlerësimit të rëndësisë së tij në sytë e partive të mëdha prej votuesit jo më të mirëqenë, që përmes votës së preferencës, u jep sa u takon.

Republika e shqipërisë Ministria e Brendshme Departamenti i Administratës Publike

SHPALLJE E REZULTATIT TË KONKURIMIT

Në përputhje me nenin 13, pika 7 të ligjit Nr. 8549, datë 11.11.1999, “Statusi i Nëpunësit Civil” si dhe pikën 20 të Vendimit të Këshillit të Ministrave Nr. 231, datë 11.05.2000

“Për Pranimin në Shërbimin civil dhe Periudhën e Provës”,

Znj. Denada DAJA është fitues i konkursit, për pozicionin SPECIALIST NË SEKTORIN E ADMINISTRIMIT TË PRONAVE PUBLIKE NË DREJTORINË E SHERBIMEVE TREGTARE NË MINISTRINË E BUJQESISE, USHQIMIT DHE MBROJTJES SË KONSUMATORIT.

Znj. Elida XHUVELI është fitues i konkursit, për pozicionin SPECIALIST NË SEKTORIN E TRANSFERIMIT TË TEKNOLOGJIVE DHE INFORMACIONIT BUJQESOR NË DREJTORINË E SHËRBIMIT KËSHILLMOR DHE INFORMACIONIT BUJQESOR NË MINISTRINË E BUJQESISE, USHQIMIT DHE MBROJTJES SË KONSUMATORIT.

« gossip

E martë 14 maj 2013 •

Ligjet më të çuditshme

të botës Katy Perry performon me Rolling Stones Pop këngëtarja Katy Perry ka befasuar adhuruesit e rok muzikës, kur të shtunën mbrëma u ngjit në skenë për të performuar së bashku me rok grupin legjendar “The Rolling Stones”. Krijuesit e hitit “Broën Sugar” janë duke vazhduar të mbajnë koncerte nëpër botë si pjesë e turneut të tyre “50& Counting”, ndërsa në Las Vegas kanë befasuar adhuruesit e tyre kur ftuan në skenë një mysafire speciale e ajo ishte këngëtarja Perry. “Po është e vërtetë kam performuar me legjendën e gjallë Mick Jagger. Ndihem e nderuar që pata rastin të performoj me profesionistë siç janë bendi The Rolling Stones”, ka deklaruar Perry.

“Iron Man 3” vazhdon të kryesojë “Iron Man 3” vazhdon të dominojë top listën amerikane të filmave pasi ka mbledhur 72.5 milionë dollarë në vikendin e dytë të lancimit. Vazhdimi i tretë i projektit filmik mblodhi plot 175.3 milionë dollarë vikendin e kaluar për të zënë pozitën dytë në listën e debutimeve më të suksesshme në histori të kinemave amerikane, dhe ende vazhdon të përfitojë. Filmi me Robery Doëney në rolin kryesor, nuk ka lejuar “The Great Gatsby” të shijojë kreun, me filmin ku luan Leonardo DiCaprio që debutoi në vend të dytë me një fitim goxha të majmë, 51.1 milionë dollarë. “Iron Man 3” tash ka çuar në 949 milionë dollarë fitimet nga shfaqjet në kinematë botërore.

ë gjithë ata që kanë vendosur që pushimet e verës t’i kalojnë jashtë vendit, është mirë që t’i hedhin një sy disa nga ligjeve më të çuditshme anë e mbanë botës sepse mund të gjobiten thjesht se pështyjnë apo përtypin çamçakëz. Të ushqesh pëllumbat (Sheshi i Shën Markut, Venecia) Mund të gjobitesh nëse i jep për të ngrënë pëllumbave në shesh. Autoritetet kanë vendosur një ligj të tillë për të ulur numrin e shpendëve që dëmtojnë strukturat historike të qytetit italian. Të ngelesh pa naftë apo benzinë (Gjermani) Është e paligjshme të ngelesh në mes

të rrugëve gjermane për shkak se të ka mbaruar nafta. Gjithmonë duhet të jesh i kujdesshëm për nivelin e saj në serbator. Të ngasësh makinën me shapka (Spanjë) Nuk këshillohet kurrë që të drejtosh automjetin me shapka dhe nëse diçka të tillë e bën në Spanjë, shoqërohesh në polici. Të urinosh në det (Portugali) Ligji ndalon rreptësisht urinimin në det në mënyrë që të ruhet pastërtia e ujit, por se si policia verifikon që ke shkelur ligjin, nuk dihet ende. Të pështysh (Spanjë) Nuk është e hijshme të pështysh në rrugë dhe në qytetin e Barcelonës për këtë gjë merr një gjobë të mirë.

Të veshësh taka të larta (Greqi) Qytete historike si Akropoli nuk lejojnë veshjen e takave të larta pasi ato mund të dëmtojnë monumentet antike. Të ngasësh makinën me dritat fikur (Danimarkë) Gjobitesh nëse i jep makinës me drita fikur jo vetëm gjatë natës, por edhe në një ditë plot diell në Kopenhagen. Të përtypësh çamçakëz Quhet shkelje ligji të përtypësh çamçakëz në Singapor. Të shkelësh mbi kartëmonedhën Nëse do të shkelësh mbi kartëmonedhën që përmban portretin e mbretit, dënohesh me burg në Tajlandë.

Ngrohja rrezikon shumëllojshmërinë e specieve

S Rihanna provokon në Instagram Rihanna është e famshme për shijet e saj në veshje dhe të dielën këngëtarja nga Barbados postoi në Instagram disa foto ku shihej (si rrallë herë) me një komplet xhinsi. Një nga pozat bie më shumë në sy pasi 25-vjeçarja poshtë xhaketës së shkurtër nuk kishte veshur reçipeta. Ndërkohë, mendohet se Rihanna i ka dhënë fund edhe një herë tjetër marrëdhënies së saj me Chris Brown javën e kaluar. Në një intervistë të disa ditëve më parë, Brown tha: “Do ta dua gjithmonë atë person, por nuk jam i fokusuar te martesa me dikë në atë moshë. Më duhet të eci përpara, të bëhem burrë dhe të jem Chris Brown-i më i mirë i mundshëm”, tha ai.

ipas të dhënave të reja, rreth një e treta e kafshëve që jetojnë në tokë, dhe më shumë se gjysma e specieve bimore mund të kërcënohen nga një reduktim i konsiderueshëm i numrit të tyre si pasojë e ngrohjes globale. Sipas një artikulli të studiuesve britanikë të botuar në revistën “Nature”, në qoftë se deri në fund të këtij shekulli temperatura mesatare globale do të rritet me 4 gradë, ajo do t’i shkaktojë një dëm të madh shumëllojshmërisë biologjike të planetit. Sipas të dhënave të këtij artikulli më të dukshme këto ndryshime do të jenë në Afrikën Qendrore, në basenin e lumit të Amazonës dhe në Australi. Në kuadër të këtij studimi iu nënshtruan analizës pothuajse 50.000 lloje të ndryshme bimësh dhe kafshësh.

gossip • E martë 14 maj 2013

Kate

Upton

s’mund të ndryshoj numrin e gjoksit Beyonce shtatzënë? Beyonce ka raportuar se pret një fëmijë të dytë me rreperin Jay-Z. Sipas Neë York Post, burime të shumta kanë treguar se Beyonce është shtatzënë, ku në Met Gala 2013, lajmi i shtatzanisë së saj ishte objekti i bisedës së asaj mbrëmjeje. Diva e popit është munduar të fshehë mirë shenjat e para nëpërmjet fustanit me bel të gjatë. Gjithashtu burime konfirmojnë se gjatë turit të Beyonce, është vënë re rritja e barkut. Së fundmi ajo ka pranuar se dëshiron t`i japë vajzës së saj një motër ose vëlla. E pyetur në një deklaratë për shtyp se kur mund të jetë momenti për një fëmijë të dytë, ajo është përgjigjur se kur të jetë e shkruar të ndodhë.

Garner

nuk i beson bashkëshortit

Jennifer Garner është e shqetësuar se Ben Affleck do ta tradhtojë atë dhe nuk i beson atij. “Jen vërtet nuk ka besim në Ben. Ajo do të shkojë në Cleveland për dy javë këtë muaj për të filluar xhirimet e filmit të ri. Derisa ajo është në xhirime, i merr fëmijët nga shkolla në Brendëood për të qenë me të – ajo është e shqetësuar pasi Ben do të mbetet vetëm”. “Kishte spekulime se Ben kishte përzier me Blake Lively [gjatë xhirimit të filmit The Toën]. Dhe ai ka filluar të flasë me Jennifer Lopez sërish. Gruaja e tij e kontrollon atë gjithë kohën dhe shikon nëpër telefonin e tij...”, ka thënë burimi.

caktuar si coveri i revistës Vogue për Qershor 2013, ajo ka reaguar ndaj të gjitha kritikave të bëra si dhe ka nxjerrë planet për të ardhmen. Për sa i përket kritikave të aparencës së saj, është shprehur se disa gjëra ajo nuk mund t`i ndryshojë. Një nga këto është dhe masa e gjoksit të saj, të cilën e pranon se e ka natyral. E rëndësishme për Upton është që ka një stil jetese të shëndetshme, që është e motivuar dhe që adhuron trupin që ka. Për sa i përket planeve, ajo shpreson që të ketë linjën e saj të të brëndshmeve dhe shfaq interes në aktrim.

Leann Rimes shtatzënë?

Lady Gaga performon sërish Është rikthyer me përformancën e saj për herë të parë që prej ndërhyrjes në këmbë, në një bar në Neë York. Që prej datës 20 Shkurt, Lady Gaga është shkëputur nga skena duke u forcuar kështu të anulojë datat e mbetura për koncertin nëpër botë. Sidoqoftë ajo ka vendosur të qëndrojë në prapa dritave duke i`u bashkuar shokut të saj, muzikantit të xhazit Brian Newman. Performanca e Gagas ka surprizuar turmën. Pas showt, Brian ka falenderuar Gagan në twitter për prezencën e saj.

Rimes është fotografuar nga kamerat e paparacëve teksa ka mbërritur në LA për të takuar burrin e saj Eddie Cibrian. Por menjëherë ka lënë dyshime për një shtatzani të mundshme. Por jo vetëm kaq, së fundmi ajo ka bërë një shaka në tëitter duke shkruar “Më në fund e kam fëmijën dhe është dy muaj e gjysëm, por menjëherë ka sqaruar se po bën shaka me vajzën e shoqes së saj, shoqëruar edhe me foto. Fjalët e saj duket sikur do të bëjë njerëzit të kuptojnë se është në dijeni për spekulimet rreth shtatzanisë së saj. Fotot e kapura lindin më shumë dyshime, pasi Rimes është munduar të mbulojë barkun me çantë gjatë gjithë kohës.

« bota

E martë 14 maj 2013 •

Abraham Linkoln

Martiri i Amerikës?

Richard Carwardine*

rasjet politike, sado tragjike, i konsakrojnë viktimat në altarin e historisë, duke u dhuruar atyre një famë të pavdekshme. Nuk mund të dimë çfarë do të mund të realizonte John F. Kennedy, po të kish çuar deri në fund mandatin e tij. Por plumbi që e vrau në Dallas në nëntor të vitit 1963 nuk provokoi vetëm një manifestim koral pikëllimi: i dha jetë një legjende, duke i dhënë staturës politike të JFK atë madhështi të paoksidueshme që i ishte mohuar ashpërsisht sa kohë që ishte gjallë. Kur, në prill të vitit 1865, John Uilkes Booth, një aktor dhe sudist (jugor) fanatik, i drejtoi pistoletën Abraham Linkolnit dhe hapi zjarr, pikërisht kur presidenti ishte në kulmin e triumfit. Lufta Civile kish përfunduar pak ditë më parë, duke i dhënë fund rebelimit të shteteve të konfederatës dhe procesi i emancipimit të skllevërve kish nisur tashmë. Nëse do të kish jetuar aq gjatë sa të çonte deri në fund mandatin e tij të dytë, ndoshta do të ishte detyruar, në vitet e Rindërtimit, që t’u bënte lëshime shteteve të mundur, ndoshta duke hequr dorë me ndonjë kompromis prej territoreve dhe skllavërisë. Këto kokëçarje do të kishin ndikuar negativisht në reputacionin e tij të ardhshëm, duke e penguar të hyjë në histori “martiri” i Unionit. Por vrasja e tij, ditën e të Premtes së Shenjtë të 1865, e konsakroi përfundimisht si “martir i kombit”. Një gazetar i kohës e kuptoi menjëherë plotësisht se çfarë efektesh do të kish prodhuar vrasja e tij, dhe jo vetëm në të tashmen: “Që tani e tutje, do të jetë e pamundur të thuhet me sinqeritet e vërteta për llogarinë e Abraham Linkolnit”. Vdekja e tij, ashtu si ajo e Kennedy, shkaktoi një tronditje të thellë kolektive jo vetëm në SHBA, por edhe në pjesën tjetër të botës. Kolektiviteti global e qau humbjen e tij. Mesazhe pikëllimi erdhën nga qeveri, administrata, politikanë të çdo niveli – dhe si konfirmim i popullaritetit të tij – nga qindra shoqata vullnetare dhe përfaqësues të shoqërisë civile: nga kisha, sindikata punonjësish dhe fondacione për të drejtat e punëtorëve, shkolla për të varfërit, organizata kundër skllavërisë, temperance society (lëvizjet me frymëzim të krishterë që ftonin për moderim nëkonsumin e pijeve alkoolike), lozha masonike, muzikantë dhe grupe vokalë, klube sportivë, konfederata industriale, organizata

tregtare dhe shoqata profesionale. Orteku i telegramëve të ngushëllimit zbuloi se deri në çfarë pike Linkolni ishte bërë një figurë me famë ndërkombëtare. Parimet e tij politikë, lidershipi i tij gjatë konfliktit civil, roli i tij i “Emancipuesit të Madh” dhe mbrojtja e tij e vendosur për një “qeveri të popullit, nga populli dhe për popullin” prekën ndjeshmërinë e njerëzve në të gjithë botën. Dhe vazhdojnë ta bëjnë. Siç do të thoshte Kryeministri britanik, David Lloyd George në 1920, në rastin e ceremonisë së inaugurimit të monumentit kushtuar Lincolnit në Londër: “Ai është një prej figurave të shquara historike që, me vdekjen humbën edhe kombësinë”. Përqafimi i botës për Lincolnin dhe atë që ai ka përfaqësuar janë reflektim i pikëpamjeve të tij të gjera dhe aftësisë së tij për të kuptuar botën, përtej kufijve të Shteteve të Bashkuara. Përjashtimi amerikan Në fjalimin e tij të marrjes së detyrës në 1861, Lincolni e përcaktoi Unionin “ajo tokë e preferuar” i bindur edhe ai për epërsinë e saj ndaj kombeve të tjerë. Por nuk bëhej fjalë për një epërsi të bazuar mbi forcën: në vitet e presidencës së Lincolnit, Shtetet e Bashkuara përfaqësonin një vend gjithmonë në borxhe, që sforcohej për të shmangur “aleancat imponuese” me fuqitë evropiane prej zgjedhës së të cilave do të kish qenë e vështirë të çliroheshin – ndonëse ndiqte ekspansionin në perëndim në emër të nje kredoje të quajtur “kontinentalizëm” – që ishte i detyruar të pranonte dominimin britanik në dete. Lincolni ndihej thellësisht i lidhur me Unionin. Kjo lidhje bazohej, mes të tjerave, tek besimi i tij i palëkundur në vokacionin e natyrshëm liberal të kombit dhe në madhështinë e territorit dhe burimeve të tij. I lindur në Kentucky, Lincoln u rrit në Indiana dhe u transferua në moshë të re në Illinois (në atë kohë sapo ishte bërë pjesë e SHBA). Ndau idetë dhe parimet e partisë Uhig, në atë kohë përkrahëse e një programi ambicioz për zhvillimin e ekonomisë, sponsorizuar në nivel federal. Ashtu si Uhig, besonte në mundësitë që burimet natyrore të vendit, ende pak i zhvilluar ekonomikisht, mund të garantonin sa i përket rritjes dhe modernizimit. Në Springfield, kryeqytet i Illinoisit, deklaron publikisht se është i bindur që amerikanët “zotërojnë pjesën më të mirë të tokës, sa i përket shtrirjes së territorit, pjellorisë së tokës dhe klimës”. I shtyrë nga dëshira konstante për të parë vendin e tij të prosperojë, aq sa mori dhe nofkën “improver” (përmirësuesi) vëren me krenari se

si ekonomia e Unionit përparon me ritëm të qëndrueshëm, edhe falë ndërhyrjes së tij. Mes viteve 1830 dhe 1850 konsakron karrierën e tij politike me rritjen ekonomike të vendit, duke promovuar një plan ambicioz për zhvillimin e transportit, vendosjen e taksave dhe tarifave doganore proteksioniste në mbrojtje të prodhimeve të brendshëm, si dhe një sistem kreditimi më fleksibël dhe demokratik. Por, para së gjithash, përqëndrohet në objektivat politikë të Unionit dhe përsosmërinë morale të institucioneve të themeluar bashkë me Deklaratën e Pavarësisë (karta që lartëson barazinë mes njerëzve dhe që nis me fjalët “Të gjithë njerëzit kanë lindur të barabartë...”) dhe Kushtetutën Federale të SHBA, garante e lirive individuale. Këto trashëgimi të Revolucionit Amerikan i dhurojnë vendit një nivel demokracie dhe lirie unik në botë (“shumë më superior se sa çdo komb tjetër i botës”), tiparet dalluese të të cilit përfshijnë një qeveri të mbështetur prej konsensusit të të qeverisurve, një deklaratë e të drejtave që garanton liri fetare dhe civile, një sistem juridiko-ligjor që mbështet një Gjykatë të Lartë (“tribunali gjyqësor më i iluminuar në botë”), si dhe angazhimin për t’i dhënë hapësirë meritokracisë (për të hequr ngarkesat e panatyrshme nga supet e disave, si dhe për t’u garantuar të gjithëve një pikënisje pa kufizime, dhe një shans, gjatë jetës). Lincoln është një njeri i bindur tek “veçantia amerikane”. Në një reflektim të shprehur dhjetë vite para se të bëhet president mendon se si “një pjesë e madhe e qeverive e bazojnë doktrinën e tyre mbi refuzimin për të pranuar të drejta të barabarta për të gjithë, ndërsa qeveritë tona, ngrihen duke pohuar po këto të drejta. Ato qeveri thonë se disa njerëz janë shumë të papërpunuar, brutalë dhe injorantë për të mundur të ndajnë bashkë me to qeverisjen. Ndoshta, u përgjigjemi, por me sistemin tuaj do i mbani përgjithmonë të veçuar në injorancë dhe vrazhdësi. Ne propozojmë që t’u jepet të gjithëve një shans; duke shpresuar që ta shohim të dobëtin më të fortë, injorantin më të ditur. Dhe të shohim, të gjithë bashkë, më mirë dhe më të lumtur”. Me rezultatin e lartësimit të Unionit në një instrument të paarritshëm dhe model të lirisë, si dhe garant të parimit të barazisë, por që gjithësesi në kontrast me realitetin e vështirë të skllevërve amerikanë. Në 1860 katër milionë skllevër zezakë vazhdojnë të punojnë në pronat e shteteve të jugut, të trajtuar si pronë nga padronët e bardhë. Punojnë në plantacionet e pambu-

kut, orizit dhe panxharit të sheqerit dhe kryejnë një seri punësh të tjera në bujqësi apo në zonat industriale. Pronarët e tyre janë të lirë të bëjnë atë që duan, me qëllimin e vetëm që të kënaqin interesat dhe orekset e tyre. Mund t’i blejnë, t;i shesin, t’i shkëmbejnë, t’i ndëshkojnë dhe të abuzojnë seksualisht. Janë një pronë ekskluzive, një lloj malli, tragjikisht unik në llojin e vet. Lincolni ngre mospërputhjen mes parimeve progresistë të kombit dhe realitetin e vështirë të skllavërisë duke marrë frymëzim prej leximeve historikë: etërit e kombit nuk e kishin kuptuar asnjëherë “atë institut të veçantë” si të përhershëm. Lincoln thotë se etërit themelues kishin ndërmarrë që atëherë hapat e parë për të eleminuar skllavërinë. Lincoln nuk është një i krishterë i deklaruar, por ndan pjesërisht optimizmin e protestantizmit. Lidh reformat për kufizimin e konsumit të pijeve alkoolike me emancipimin politik përmes Deklaratës së Pavarësisë së 1776 dhe aspiratat antiskllavërisë: “Dhe kur fitorja të jetë arritur – kur nuk do të ketë më as edhe një skllav dhe as edhe një alkoolist në botë – me çfarë krenarie të madhe do të marrë ai vend që, me të drejtë, do të mund të shpallë se është toka që i ka dhënë jetë të dy përmbysjeve... Sa me fisnikëri do të spikasë ai popull që do të ketë ditur të çojë drejt përmbushjes, përmes pjekurisë së tij, lirinë politike dhe morale të të ngjashmëve të vet”. Në analizë të fundit, vizioni që Lincolni ka për Unionin vishet me një farë romanticizmi nacionalist i përzier me një interpretim pothuajse hyjnor të kombit si “popull i zgjedhur” (apo pothuajse) nga i Gjithëpushtetshmi. Në fjalimin e tij të gjatë të inaugurimit për mandatin e parë presidencial, Lincoln u bën apel “fijeve mistike të kujtesës, që shtrihen nga çdo fushëbetejë dhe nga çdo varr patrioti, nga çdo zemër që rreh, në të gjithë këtë Tokë të madhe”. Është kjo lidhje e fortë me Unionin, bazuar në shumë më tepër se sa thjeshtë të mirat materiale që e bën të gjallë një komb, e që shtetet secesionistë e nënvlerësojnë kaq shumë. Alexander Stephens, zëvendëspresidenti nga Georgia i Shteteve të

bota • E martë 14 maj 2013

Konfederatës së Amerikës, arrin deri aty sa të lërë të kuptohet se devocioni i Lincolnit kundrejt Unionit të sjell në mendje misticizmin fetar. Por besimi i Lincolnit tek veçantia amerikane, bindja që amerika zë një vend të veçantë mes kombeve, nuk lind prej eksperiencës së drejtëpërdrejtë të tij në botë. Ashtu si shpjegon ai vetë, si president në detyrë: “Është gjë e veçantë që unë, një djalosh i rritur në pyje dhe që, ka parë shumë pak nga bota, jam gjendur deri në majë të kësaj ngjarjeje të madhe”. Deri në moshën 19 vjeç, kur i hipën një anije për New Orleans, i vetmi realitet që njeh është ai i komuniteteve fshatarë të Upper South dhe Miduest (rajonet e qendrës të zonës lindore të SHBA). Vetëm në moshën 38-vjeçare ndërmerr udhëtimin që do ta çojë në lindje, deri në kryeqytet. Ndryshe nga shumë paraardhës të tij, si dhe nga rivalët më të thekur, Stephen Douglas dhe Uilliam Henry Seuard, Lincoln nuk ka pasur asnjëherë aventura jashtë vendit. Imazhi i tij për botën jashtë SHBA merr formë përmes përshkrimeve që gjen në libra, rrëfimet e turistëve të huaj dhe qytetarëve të lindur jashtë vendit që takon, apo edhe kolegëve të tij më kozmopolitë. Lincoln është një lexues i pandreqshëm gazetash. I shijon. Shtypi është burimi kryesor prej ku merr informacionet mbi të cilët bazohet analiza e tij politike dhe të ekonomisë së jashtme të kohës. Kur lexon, gjen rikonfirmim të teorisë së tij: e bën të kuptojë qartë se cila është distanca mes SHBA dhe forcave autokratike të Botës së Vjetër, sa SHBA përfaqësojnë një arrati nga ajo botë, në të kaluarën ashtu si edhe në të tashmen. Trashëgimia ideologjike e Revolucionit Amerikan dhe kronikat e ngjarjeve që shenjuan historinë e pjesës tjetër të botës gjatë jetës së tij formojnë në mendjen e Lincolnit një ide që i lejon të vlerësojë dhe njojë me mençuri rolin që zë SHBA në kontekstin gjeopolitik global. Lajmet për këto ngjarje, dhe në mënyrë të veçantë për lindjen e lëvizjeve për pavarësinë të udhëhequra nga Simon Bolivar dhe pasardhësit e tij në vendet e Amerikës qendrore dhe jugore që janë sërish nën

dominimin spanjoll, ashtu sikurse dhe ato për kryengritjet nacionaliste dhe lëvizjet e protestës që në Evropë, në 1848, kërkojnë vendosjen e institucioneve demokratikë, i vijnë edhe përmes miqve me të njëjtin besim politik, si dhe të njohur që i përjetojnë personalisht këto ngjarje. Lincoln nuk ka një dije të thellë për çështjet e brendshme të kombeve të tjerë, që rrallëherë janë objekt i deklaratave të tij politike. Por aftësia e tij për të kuptuar dobësitë dhe aspiratat e qenies njerëzore është jashtëzakonisht e mprehtë. Në mënyrë të veçantë, është i vetëdijshëm për të vërtetën e zbuluar nga “historia e botës... sipas të cilës njerëzit me ambicie dhe talent të madh ... do të vazhdojnë të lindin mes nesh...” dhe “në mënyrë krejtësisht të natyrshme do të përpiqen që të kënaqin pasionet e tyre”. Asnjë Kushtetutë nuk do të mund të mbajë ndonjëherë në fre një “Aleksandër, një Cezar apo një Napoleon”. Ideja që Lincolni ka krijuar për tiparet universalë të psikologjisë dhe ambicieve njerëzore është e frymëzuar nga leximi prej tij i Shkrimeve të Shenjtë dhe veprave të Shekspirit. Lincolni mëson përmendësh monologët e monarkëve të rënë si Liri dhe Rikardi II, dhe uzurpatorëve si Rikardi III, Makbethi dhe Klaudio, njerku i Hampletit. Analiza e mprehtë shekspiriane e shthurjeve që sjell pushteti konfirmon se si kjo përbën një rrezik të gjithëpranishëm, në Botën e Vjetër ashtu sikurse edhe në të Renë. Projektimi ndërkombëtar i Lincolnit Në luftën universale mes lirisë dhe tiranisë, progresit social dhe apatisë, Lincolni u beson SHBA një detyrë që kapërcen kufijtë kombëtarë dhe merr një domethënie ndërkombëtare: “Një komb i ri është shumë më favorizues për emancipimin e mendimit, si dhe progresin e qytetërimit dhe arteve. Shoqëria njerëzore e ka pasur origjinën nga ndonjë fe në Azi e më pas është shtyrë kryesisht drejt perëndimit. Por tani, sa i përket zhvillimit të qytetërimit dhe arteve,

popujt evropianë janë në gjithçka shumë më të përparuar se sa popujt aziatikë; ata të Evropës perëndimore janë më të përparuar krahasuar me ata të Evropës lindore; por ne, këtu në Amerikë, themi se dimë të zbulojmë, shpikim, përmirësojmë më shpejt se të gjithë ata. Në vendet e banuar që prej lashtësisë, pluhuri i shekujve duket se mbulon dhe mbyt mendjet dhe energjitë njerëzore”. Horizontet e Lincolnit zgjerohen në të gjithë botën e shekullit XIX. Kur në dhjetor të 1862 ai e quan Unionin “shpresën e fundit dhe më të mirë të Tokës”, do të thotë që Lufta Civile amerikane përfaqëson shumë më tepër se sa një krizë lokale; që forcat p r o -

gresiste të të gjithë botës shohin nga SHBA një shembull të pakrahasueshëm të lirisë; që Shtetet e Bashkuara kanë një mision: të shërbejnë si model dhe të përmirësojnë botën. Sheh lëvizjet nacionaliste dhe revolucionare evropiane të gjysmës së shekullit XIX – sidomos ato që marrin jetë në Hungari, Irlandë, Gjermani dhe Francë – si pjesë thelbësore në “kauzën e përgjithshme të lirive republikane”. Duhet specifikuar që interpretimi që ai i bën rolit të Amerikës është shprehje e parimeve bazë të Uhig, dhe jo Partisë Demokratike, me vizionin e saj imperialist dhe kredon fanatike në një fat të parashkruar të popullit amerikan. Lincoln i beson kombit të tij detyrën e shërbimit si shembull moral. Sipas këndvështrimit të tij, aspiratat nacionaliste të vendeve të tjerë nuk justifikojnë një ndërhyrje amerikane. Në vitin 1852 merr pjesë në hartimin e Rezolutës në Favor të Pavarësisë së Hungarisë duke qenë se konsideron kauzën e Lajos Kossuth një mishërim të parimeve themelorë të Amerikës së re: “është e drejtë e çdo populli, i mjaftueshëm në numër, që të synojë pavarësinë kombëtare, që të përmbysë, luftojë, revolucionarizojë qeverinë ekzistuese dhe të zgjedhë çdo formë qeverisjeje që kërkon”. Por pavarësisht kësaj, “qeveria jonë ka detyrën të abstenojë nga ushqimi, apo asistimi, i përmbysjeve të tilla dhe lëvizjeve revolucionare kundër qeverive të vendeve të tjerë”. Ai i mosndërhyrjes “është një parim i shenjtë i të drejtës ndërkombëtare” që mund të shkelet vetëm për t’iu kundërvënë një ndërhyrjeje të pajustifikuar nga ana e forcave të huaja që synojnë të gjunjëzojnë kauzën e lirisë. Ky është pozicioni i matur i Lincolnit, një njeri që, si deputet i Kongresit, pak kohë më herët ka dënuar hapur luftën meksikano-amerikane të 1846-1848 (e luftuar për të siguruar zgjerimin e kufijve amerikanë), e cila e kish pasur fillesën nga agresioni i qëllimshëm i administratës së Tennessee, apo më saktë demokrati james K Polk. Horizontet e gjerë të Lincolnit shpjegojnë përse është i gatshëm që të nisë një luftë të fortë civile vetëm për të mbrojtur Unionin. Kur në prill të 1861 secesionistët e Karolinës së Jugut u hapin zjarr forcave të Unionit me qëndrim në Charleston, në Forte Sumter dhe qëllojnë të shtënat e para që do të nisin një konflikt të përgjakshëm civil, i cili në fakt përfshin, sipas presidentit, “shumë më tepër se sa fatin e këtyre Shteteve të Bashkuara”. Seksioni e vendos “të gjithë shoqërinë njerëzore përballë një dileme të madhe: nëse një republikë kushtetuese, apo një demokraci – një qeveri e popullit, nga vetë populli – mundet apo jo të ruajë integritetin e vet territorial, duke luftuar një luftë vëllavrasëse kundër armiqve të vet të brendshëm. Na shtyn të pyesim nëse ata që janë të pakënaqur mund të rrëzojnë gjithmonë arbitrarisht qeverinë e tyre, dhe duke i dhënë kështu fund praktikisht qeverisjes së lirë mbi Tokë”. Në vitet e luftës do të këmbëngulë në këtë pikë në disa raste, duke manifestuar vazhdimisht këtë gjendje të tijën shpirtërore, në luftën e tij “për një të ardhme të madhe”. Nuk është një pozicion i rehatshëm, një arsyetim i shprehur thjeshtë për bindje: është theksimi i një mendimi që e shoqëron përgjatë të gjithë jetës, sipas të cilit “shpresa e miqve të lirisë në të gjithë botën mbështetet në përjetësinë e këtij Unioni”. Këto fjalë do të frymëzojnë më shumë se një pasardhës të tij në Shtëpinë e Bardhë, por asnjërin më shumë se sa George Bushin, i cili në arsyetimin e ndërhyrjeve në Irak dhe Afganistan do t’i referohet vizionit të Lincolnit për rolin e Amerikës si shembull i demokracisë për pjesën tjetër të botës. *Profesor i Historisë Amerikane në Universitetin e Oksfordit

« dossier

E martë 14 maj 2013 •

Historia komuniste

Si u shndërruan ish-partizanët në anëtarë partie dhe operativë të Sigurimit

Nga Albert Kotini

istoria e njerëzimit ka treguar në mënyrë tepër bindëse se trashëgimia sociale përbën një pasuri të pallogaritshme, e cila e ka përshpejtuar shumë më tepër zhvillimin e njeriut sesa këto lloj aparatesh të tipit organizatë-bazë partie me laboratorët e vet të klonimit gjenetik bolshevik. Kështu, hajdutët, banditët, të droguarit, vrasësit etj. nuk kanë pse të fajësohen e të jenë përgjegjës për gjendjen e tyre, sepse ata janë prodhim i një marrëveshjeje të fshehtë midis rastësisë në organizatën-bazë të Partisë dhe zotit udhëheqës, të tyre gjatë kombinimit nga lartë poshtë dhe poshtë lartë që ata zbatonin për të gjitha bëmat gjoja shpëtimtare të vetes së tyre në emër të popullit, por me një ndryshim thelbësor, midis majës dhe bazës, sepse në organizatën-bazë të Partisë argumentet kanë qenë të veshura me petkun ideologjik dhe të përdoruara si alibi shkencore marksiste-leniniste, që “shëronte” tërë plagët sociale. Mirëpo morali është i qartë, sepse vetëm mbledhjet e organizatës-bazë të Partisë të zhvilluara në vitet 1974-1975 treguan tërë fizionominë amorale të shoqërisë komuniste, ku komunistët vrisnin njëri-tjetrin, gjë që tregoi përputhjen me gjenet e origjinës proletare dhe fshatare, që seleksiononte njëri-tjetrin. Po të studiohen protokollet e organizatës-bazë të Partisë, mund të nxirren subjekte tragjike për shekullin XX, që do t’i kishte zili edhe vetë Shekspiri. Në organizatat-bazë të Partisë tjetërsoheshe si njeri, asnjëherë nuk ishe zot i vetvetes me emrin që të kishte pagëzuar Zoti apo natyra, por ishe thjesht një qenie sociale që i përkiste vetëm Partisë. Vetvetja ishte njeriu i jashtëm për publik, ndërsa pronar i vërtetë shpirtëror ishte organizata-bazë e Partisë, që të posedonte tërë hollësitë e jetës së brendshme, duke iu rrëfyer asaj edhe për tërë marrëdhëniet intime. Fortësinë Partia e merrte nga kjo dukje e pamposhtur, që dinte gjithçka për njeriun saj. Në organizatën-bazë të Partisë injorohej kushdo që pretendonte se kishte mësuar vetë, se ishte i aftë apo i zgjuar, se i takonte merita atij, sepse uni yt nuk ishte asgjë tjetër veçse një ekzistencë që i përkiste Partisë dhe në përputhje me atë që e kërkonte udhëheqja, prandaj çdo temë shkencore, qoftë edhe në shkencat ekzakte, duhej të fillonte nën udhëheqjen e organizatës-bazë të Partisë. Sa herë lexojmë biografinë e ndonjë udhëheqësi partie në vitet 1941-1991, duhet të linde patjetër frymëzimi prej jetës së tyre, sepse ata ishin liderët, heronjtë, që të gjithë të tjerët duhej t’i imitonin për t’u udhëhequr në jetë si modele tipike të progresit. E fshehta e çdo udhëheqësi i përkiste Partisë, ndërsa popullit i servirej vetëm prodhimi i përpunuar në organizatën-bazë të Partisë. Aty ngrihej në piedestal, bëhej idhull e po aty po aq shpejt bëhej tradhtar apo një kufomë pa varr. Individi i ftuar në organizatën-bazë të Partisë, por që nuk ishte komunist e quante këtë një ngjarje të shenjtë dhe nder të veçantë; e linte botën e tij mënjanë, përjashta dhe vinte si njeri i ngarkuar me citate të veprave dhe besimin për t’u karikuar e bërë njeri tjetër në shërbim të Partisë. Idetë i përkasin organiza-

tës-bazë të Partisë, asaj bote nga përcaktohej origjina: i varfër, punëtor, fshatar, besnik e me një fjalë, i kolonisë së përmbysjes së të pasurve, një paranojë nga e cila bënin përjashtim të gjithë dhe ata që ishin jashtë organizatësbazë të Partisë dhe që u përkisnin të këqijve. Asnjëherë nuk u guxua të shfaqeshin gjërat që ndodheshin brenda vetvetes, por gjithmonë atë që donte dhe që kërkonte udhëheqja. Hipokrizia, demagogjia, ligësia u bënë cilësia e diskutimeve në organizatën-bazë të Partisë. Truri funksiononte vetëm si metodë e vogël e programuar në organizatën-bazë të Partisë. Aty ishte teksti dhe kënga që kompozohej, si marsh luftarak për të gjithë të rreshtuarit në kuadrate të organizuara. Tjetër këngë solo nuk kishte. Gjenerata aktuale, që po vjen, duhet të jetë e lirë të luftojë për veten, sepse gjenerata që e paraprin ka qenë nën pronën e organizatës- bazë të Partisë. Po të lexosh ndonjë shkrimtar, historian, sociolog, pa folur për filozofë, që mund të jenë vlerësuar “të dobishëm” para viteve ‘90, do të gjenim realizimin e tyre me leje kalimet e organizatës-bazë të Partisë. Të gjitha gëzimet e ofiqeve të tyre i ka bekuar organizata-bazë e partisë. Të vjen për të qeshur kur diskutohet për regjimin e së kaluarës në kohën e demokracisë se urrejtja dhe frika, persekutimi ka qenë cilësi individuale dhe jo e organizuar nga Partia. E tëra kjo është false, sepse frika e shprehjes, është sintetizuar në përshtypje hipokrite të një demokracie gjoja popullore, sepse liria veriake shkrihej në spektaklin e tiranisë së shumicës.

Nëse lexohet vetëm aktiviteti i organizatësbazë të Partisë i Ministrisë së Punëve të Brendshme, në protokollet e saj mund të fshihet tirania e shekullit, por që gjoja ka qenë miratuar nga populli i vet. A ka vend në botë që të miratojë vetëvrasjen e vet përveç bolshevizmit? As në skllavopronari, as kur erdhën otomanët e çdo pushtues tjetër nuk zbulohet një tragjedi më e hidhur si ajo e diktaturës komuniste, që të mbulohet nga mendimi kolektiv i një shumice të mbizotëruar nga piramida udhëheqëse, më e papërgjegjshme

e të gjithë kohëve. Gjatë të gjithë historisë ndeshen shoqëri të mbyllura, po kaq hermetike si enklava autoritare e piramidës komuniste edhe e pakrahasueshme. Presioni kolektiv në emër të bolshevizmit krijoi një legjitimitet për të fajësuar këdo që urdhëronte Partia. Elitarët e Partisë në diskutimet publike vetëm himnizohen dhe asnjëherë nuk është gjykuar fajësia e tyre për krimet e bëra, sepse llogaria jepej jo para ligjit, por vetëm para organizatës-bazë të Partisë. Individi shihej nga jashtë si një produkt i kushtëzimit shoqëror dhe ideologjik, i përpunuar në të gjitha rastet për një fushatë të orientuar partie, për të ndryshuar opsionin publik. Kjo prodhonte në shoqëri atë përgjigje të gatshme prej secilit individ-kubik, si në një brigadë are apo fushe, kooperative apo ndërmarrje. Ndjenjën e besimit sikur në të vërtetë të jetë prone e tij. Të flisje me njerëzit, atë që ata donin ndër vite, u bë mjeshtëria e mashtrimit të një qeverisjeje, nëpërmjet skemave e takimeve publike, si këshillim dhe hapje popullore. Mitingje, festa e parada madhështore, montime qeverisëse autoritare. Kjo ka qenë pamja e një demokracie totalitare, pa substancë. Lezeti është pikërisht kjo lloj natyre, ku shprehet forca e popullit për të bërë që qeveria dhe përfaqësuesit e tij të duken kurdoherë të hapur ndaj vullnetit dhe kërkesave popullore. E kështu, në emër të popullit, të zërit të popullit, apo për popullin, u masakrua një popull i tërë. Kështu prodhimet e organizatës bazë të partisë, edhe pas vitit 1991, përgatitën në fakt armiq të vërtetë të lirisë, paradoksin e cilësive individuale, që e bënë shoqërinë shqiptare një det dyshimesh, e të çorientuar në përkatësinë e vlerave të demokracisë. Liria, në botën e lindjes bolshevike, u konceptua brenda kolektivit kubik, ndërsa liria në botën e Perëndimit, u realizua pa ia marrë lirinë tjetrit në emër të atij lloj kolektivi. Në Lindje, interpretimi i lirisë, u bë i frikshëm, u bë pasiguri, dhe u kufizua me dhunë, ndërsa në Perëndim, u bë nevojë jetike për çdo frymëmarrje individuale. Edhe liria e përdorur në zgjedhje për Adolf Hitlerin, eliminoi liritë për të anuluar demokracinë reale. Kështu ka ndodhur në çdo diktaturë, gjoja të zgjedhur

dossier • E martë 14 maj 2013

kënaqësitë intime, e të mësojnë të jesh i denjë për të jetuar me rrugë të pastër e zotësi. Ndryshimet e mëdha, nuk kanë të bëjnë me plane të mëdha politike, apo me grumbullime e të mira materiale, por mbi të gjitha të bërit e njerëzve të lirë, për të treguar, se sa të zotë janë për t’i shërbyer vendit dhe popullit të tyre. Kjo kohë ishte një realitet dhe nesër për brezin tonë të ri, do të jetë ëndërr, ndërsa në histori do të mbetet, si memoria më e hidhur e kombit.

demokratikisht. Lindën kështu fanatikët, që nuk rronin dot pa dogma. E dogmat më mirë, se në organizatat bazë të partisë, nuk mund të zbatoheshin dot qoftë nga diktatorët komunistë apo nazifashistë. Fanatiku komunist apo nazist nuk pranon të japë shpjegime apo të dokumentojë të vërtetën me fakte, por vetëm predikon të vërtetën dhe mohon çdo mendim tjetër. Ata që provojnë të vërtetën, për fanatikun nuk janë gjë tjetër, veçse të nxitur nga ndjenja të ulëta dhe interesa të këqija apo të verbuar nga ndonjë djall, që nuk e lejon të shohë dritën. Fanatiku, e ndien veten kurdoherë përgjegjës jo përpara qytetarëve të vet, por vetëm para eprorëve të tij. Mentaliteti totalitar i fanatikut, e sheh përfaqësuesin e tij, si një model absolut, jashtë të cilit asgjë nuk është e mundur. Këta lloj fanatikësh bëhen të papërgjegjshëm, humbin sensin e kohës dhe konvertohen në fakt, në armiqtë organikë të lirisë, me dashje apo pa dashje. Këta nuk kuptojnë kurrë, sepse që të jesh i lirë përfshin që të gabosh, apo madje t’i bësh vetvetes keq, duke e përdorur lirinë, edhe pse mund ta pësosh prej saj. Kur bashkëjeton mentaliteti i diktaturës me të demokracisë, liria nuk mund të shtrohet: Kështu jemi ne si popull! Kujt nuk i pëlqen, të lërë vendin! Këto janë forma barbarizmi, që i përdor diktatura, kur e ndien se po vdes, edhe si mentalitet, te fanatikët e saj. Bashkësia demokratike, atëherë e ndjen se po lind, e po formohet, nga individët e lirë apo të zotë, që marrin prej traditash, farefisi, e shoqëria, cilësitë e një mirëkuptimi, të reformuar në lartësitë e duhura. Këtu, ajo çka dje ishte rutinë dhe e shenjtë për fanatikët, shembet e në mënyrë, demokratike, krijohet mundësia për t’u ndarë nga fatalitetet e origjinës për të krijuar aleanca të reja, rite të reja, mite të reja. Organizata-bazë e Partisë ka përçuar elementin e vazhdimësisë politike në Shqipëri, fakt i cili nuk mund të pranohet nga ligjet e një shteti demokratik të së drejtës. Këtu lind e reja, pasi ajo, çfarë duhet respektuar, në çdo rast, janë njerëzit dhe jo mens rea

(mendja fajtore), që ftillonte organizata e dikurshme bazë e partisë. Megjithatë këta anëtarë të devotshëm, ankohen sot, se u janë “cenuar bindjet”, njëlloj, sikur të kesh privuar të drejtat e tyre civile. Shkrimtari Salman Ruzhdie fliste në një emision televiziv, që “misioni tij është paqja me besime të ndryshme, kundër terrorizmit fanatik”. Në këtë kohë të një gjallërimi të madh politik, shqiptarët po mendojnë, se ndryshimet rrënjësore, do të zgjidhin jo vetëm problemet e bashkësisë në paqe, por edhe se do të jenë përpjekje për t’i sjellë secilit shanse të ndryshme aftësie, por jo gjithçka që u do zemra. Të drejtën e përvetimit në jetë për të përfituar ç’ka i donte zëmra, e kishin vetëm ata që i shërbenin vërtetë organizatës-bazë të Partisë, udhëheqësit, edhe pse mund të shkelnin mbi krim. Ndryshimet e mëdha lënë zakonisht pas pa-

Cili është synimi i drejtësisë? Drejtësia shërben për të shpëtuar popullin nga rrethana të vesit të kaluar dhe për të shmangur nga propaganda subversive e komprometimi i sistemit bolshevik. Drejtësia dëshiron, që çdo bashkëqytetar të harrojë mentalitetet e vjetra, luftërat politike, që turbullonin vendin dhe helmojnë ekzistencën për bashkim, paqe, përparim dhe zbatim ligjesh. Drejtësia të edukon me përbuzje, për rrugën e tmerrit, të krimit e të vesit. Populli e ka mohuar dhe e mohon karrierën e krimeve dhe të gjakut, sepse nuk do që të bëhen torturues të bashkëqytetarëve të vet. Nuk mund të ketë ekzistencë pa një mënyrë të sigurt ekzistence; nuk mund të ketë sistem të qëndrueshëm, po nuk u bazua në një sërë idesh logjike të së drejtës. Interesat e partive, të klasave, opinioneve individuale, janë të respektuara konform ligjeve, ndërsa arsyetimet i japin jetë parimeve kryesore. Ideali i drejtësisë është më i pasakti në rrugën e progresit, për të mirën morale dhe materiale të kombit, të cilat arrihen duke spastruar të gjitha fatalitetet, që çojnë në çaste kritike dhe bëjnë, të peshojnë në shpirt të secilit, një dyshim të ftohtë, ndaj së ardhmes. Po ta studiojmë gjendjen tonë me gjakftohtësi, larg çdo lloj atmosfere grindjesh e mërish, që po kalojmë, na duken të paarsyeshme këto që po ndodhin. Në qoftë se mendimi sublim, është e mira e këtij populli, atëherë politika dhe partitë, përse nuk merren vesh?! Pse në kahe të kundërta, “revolucionare” dhe “reaksionare”, sa herë që kërkohet ndryshimi i pastër i sinqertë, për një drejtësi shoqërore, për një rrugë të panjohur. Po të ishte ballafaqim mendimtarësh, idealistësh, do të ishte me të vërtetë i pamundur evitimi, sepse njëra do të fitonte patjetër: mendimi i drejtë. Mirëpo janë më tepër shkaqe instiktive, që pengojnë progresin dhe tregojnë një papjekuri të politikës së paaftë shqiptare. Kur arrihet që, nga miq e shokë, vëllezër të një gjaku, kërcënohen për vrasje me njëri-tjetrin, atëherë, cilat janë ato rryma të mallkuara mendimesh, që i kanë armiqësuar kaq fortë këta njerëz, edhe të një gjinie, për të derdhur gjak. Në këtë kohë tranzicioni, të mundohemi, që intelekti të mposhtë instinktin, në veçanti të së kaluarës bolshevike. Nuk ka përse ta përdorim kurajën tonë në shërbim të ndonjë inteligjence të huaj, por në shërbim të inteligjencës sonë. Kështu, siç jemi të ndarë të ç’orientuar, do të jemi vetëm në mëshirën e ndonjë shoqërie të re kombesh, që nuk do të ketë, as më të voglin respekt për ne, sepse do ta quajnë një grusht, që nuk dinë të merren vesh me njëri-tjetrin. E të mos kuptohet se jemi qendra e Europës, e do ta kenë mendjen tek ne, pasi jemi larg, nga ndryshimet thelbësore të politikës botërore. Jemi ai vend që vetëm në Ushtrinë Nacionalçlirimtare trashëguam, në vitin 1945, deri 8602 komunistë, 1630 kandidatë për komunistë dhe 6271 rini komuniste. Vetëm Divizioni II Sulmues i vitit 1945 në dosjen 47 të AQU-së, sipas regjistrit alfabetik, përfshin 874 anëtare partie. E me këto statistika, të monopolizuara nga anëtarësimi i komunistëve, deri në vitin 1991, nuk është e lehtë, të eliminosh pasojat e rrezikshme për demokracinë. Kur u pyet Napolon Bonoparti se si do të bëhej reforma e vendit u përgjigj: “Filloni me nënat, prej tyre trajtohen kombet”. E Shqipërisë iu trashëgua nga bolshevizmi, si nënë organizata-bazë e partisë. Për pasojë, kur ndiqen programe kriminale, në veçanti nga të varfrit për t’u bërë të pasur, atëherë kjo klasë e ulët dhe e paedukuar, gënjen popullin e vet. Prandaj u mboll urrejtja në popullin shqiptar, e cila la si pasojë, mbi 6000 fëmijë të ngujuar, në Veri të saj, pothuajse të burgosur, nga frika se mos i vrasin armiqtë e familjes. Këta fëmijë janë edhe viktima të traditës së gjakmarrjes. Sociologët e huaj, besojnë se urrejtja është rrënjosur në Shqipëri thellë nën vetëdijen e njerëzve, sepse komunizmi, e kishte programuar dhe ndërtuar në vetë natyrën e njerëzve të tij.

Shkrimtari Endrju Salivan thotë: “Ekziston urrejtja që ka frikë dhe urrejtja që thjesht ndien përbuzje; urrejtja që shpreh pushtet dhe urrejtja që vjen nga mungesa e pushtetit, hakmarrja dhe urrejtja, që vjen nga smira...Ekziston urrejtja e shtypësit dhe urrejtja e viktimës. Urrejtja që zien ngadalë dhe urrejtja, që shuhet. Ekziston, gjithashtu urrejtja që shpërthen dhe urrejtja që nuk merr zjarr kurrë”! Prandaj drejtësia ndodhet përballë paragjykimeve të forta dhe shpërthimeve për urrejtje, që vihen re për zgjidhje, më tepër në ato zona, ku grupi, që ka pozitën më të favorshme ekonomike, përbën një pakicë. Frika e humbjes ekonomike dhe frika, se standardi i jetesës, do të vuajë pasojat e ndryshimit, janë faktorë të fuqishëm, që nxisin paragjykimin dhe urrejtjen. Dyshimi i vërtetë mund të vijë vetëm nga vullneti i njerëzve të përfshirë për drejtësi. “Të ndërtosh më shumë burgje, për të trajtuar çështjen e krimit, është si të ndërtosh më shumë varreza, për të trajtuar një sëmundje vdekjeprurëse”, - shprehet eksperti në fushën e edukimit Robert Genxhi. Pikërisht, regjimi totalitar, nga ne vijmë, ishte një botë, ku propaganda politike, e ëmbëlsonte fjalën e rëndë “burg”, duke i quajtur, si “vende edukimi”, por në fakt seleksiononte njerëzit e lirisë, e ndoshta më të mirët e shoqërisë. Shoqëria jonë e ka koston e vet të mbajtjes së kriminelëve pas hekurave dhe futjen e tyre si përsëritës nëpër burgje, sepse janë pacientë, që nuk gjejnë terren në një mentalitet të shëndoshë ekzistues. Pyetja shtrohet: a kanë qenë vende edukimi për të burgosurit politik Bënça, Spaçi, Qafa e Barit në Pukë apo Burreli? Aq shumë u shtuan të burgosurit gjatë diktaturës, nëpër ato qeli, sa që u rimëkëmb një imazh për ata që ishin jashtë tyre, për ti parë, si shkolla kualifikimi, ku diplomoheshin të këqijtë e shoqërisë. U përgatitën kontingjente kriminelësh, duke filluar nga krimet e vogla, u ngritën në karrierë, duke zaptuar pronën, e më pas sulmet ndaj njerëzve të pafajshëm. Diktatura nuk e pengoi dot krimin, por në fakt e përgatiti për një kohë më të gjatë. Biografia e keqe, e baballarëve, ishte në fakt një paraburgim, i bijve të tyre, si një ceremoni anëtarësimi, në rrethet e të rriturve. Kështu, sistemi i kaluar ndërtoi një depozitë ndjenjash dhe krijoi një koleksion, marifetesh kriminale, që i pati zili çdo vend tjetër diktatorial. Kinezët, i lavdëruan shumë metodat e famshme të gjeneral Haznedarit, në veçanti kur kriminelët ordinerë i përzien me ata politikë, ndërsa komunizmi në Shqipëri po jepte shpirt. Trashëgimia e drejtësisë diktatoriale ka qenë me pasoja vrastare për drejtësinë moderne Në fakt PPSH-ja nuk krijoi asnjëherë një grumbull mendimtarësh, sepse vetëm pamja ka qenë e përbashkët përballë problemeve të mëdha të kombit tonë, për të ardhmen dhe për misionet, që duheshin, ndjekur. Nuk ka pasur ide të caktuara, në fushën e drejtësisë, ku të jenë mbështetur njerëzit, përveç dogmave politike, të cilat nuk kanë qenë ide udhëheqëse, që të kishin në thelb parime drejtuese. Si pasojë disiplinohej anarkia e opinioneve, për të mos turbulluar jetën kombëtare, që bënte popullin të mos dinte nga t’ia mbante. Në sistemin e drejtësisë së diktaturës u bashkua autoriteti i policit me fuqinë e dhunës, për të vendosur drejtësinë e partisë dhe në këtë rast, secili ishte një i dënuar, në qoftë se mendonte ndryshe. Pas mbarimit të dënimeve klasore drejtësia enveriste, filloi dënimet në masë, edhe brenda llojit më të besuar, ushtrisë, armës së diktaturës së proletariatit, por edhe kundër syrit dhe veshit të saj, brenda radhëve të spiunëve të sigurimit. Në dokumentin me nr. 1839, dt.5.8.1980, Prokuroria e Përgjithshme (Dega e Ushtrisë), merr një relacion për Kadri Azbiun, në cilësinë e ministrit të mbrojtjes, prej zv. prokurorit të përgjithshëm Abaz Brati, që ka të bëjë me krimet kundër shtetit gjatë viteve 1978-1979 në forcat e armatosura. Në këtë përgjithësim që i dërgohet Kadri Azbiut i jepen këto fakte: “Janë të dënuar 50 ushtarakë, prej të cilëve 15 oficerë, ku dy i përkasin Ministrisë së Punëve të Brendshme, që kanë kryer krimin e agjitacionit dhe të propagandës, kundër shtetit, ndërsa 14 ushtarakë të tjerë, kanë kryer krimin e tradhtisë ndaj atdheut, në formën e arratisjes ose tentativës. Gjendja e të dënuarve, ka ardhur në rritje, sepse në vitet 1976-1977, ishin dënuar 63 ushtarakë. Ushtarët e dënuar, në përgjithësi kanë qenë nga familje të deklasuara e të cilësuar armiq, ndërsa oficerët kanë qenë në përbërje të mirë dhe 80% e tyre anëtare partie”.

Librari

dërkohë që partitë politike shqiptare janë turrur me shpejtësi marramendëse drejt kalit të majmë të pushtetit, i cili më 23 qershor 2013 do të mbajë mbi kurriz kalorësin e radhës, shkrimtari, gazetari, përkthyesi dhe poeti i mirënjohur shqiptar, Iliaz Bobaj, përmes groteskut, sarkazmës dhe ironisë, në librin e 15 të tij me titull “Kali i pushtetit”, stigmatizon revanin e politikanëve shqiptarë, të cilët për t’i hipur këtij kali, po përdorin mjetet më antidemokratike dhe më antinjerëzore, si intrigat, pabesitë, mashtrimet, hipokrizinë, tradhëtitë, pandershmërinë, duke u bërë kështu qesharak në sy të botës dhe të shqiptarëve. Si një njeri i lirë dhe i paangazhuar në politikë, Bobaj bën një prognozë të politikës shqiptare dhe të politikanëve tanë, ku dashuria për “kalin e pushtetit”, i ka kthyer ata në qenie jo njerëzore, u ka dhënë atyre instiktet e kafshëve të forta të xhunglës, që të gjithë pyllin e duan vetëm për vete, pa menduar aspak për qeniet

“KALI I PUSHTETIT”,

një libër satirik për politikanët shqiptarë

e tjera më të dobëta që jetojnë brenda këtij pylli. Ashtu si mëtonjësit e pallatit të Odiseut që i turreshin Penelopës për t’u martuar me të, ashtu edhe politikanë tanë janë turrur drejt kalit të pushtetit në këtë prag zgjedhjesh me gjithë egërsinë dhe imoralitetin e tyre. Libri “Kali i pushtetit”, është një manual dhe një apel drejtuar popullit dhe forcave politike shqiptare për të reflektuar. Është një aktakuzë e rëndë për pushtetarët dhe politikanët shqiptarë që përgjatë 23 viteve

Pushtetet Pushtetari ka pushtetin e firmës dhe të vulës. Cubi-pushtetin e egër të armës. I pasuri ka pushtetin e rreptë të lekut. Shkrimtari-pushtetin magjik të fjalës.

Kali Tani kalin nuk e lidhin në drurin e lëmit, të shijë gjithë ditën, në mes të sheshit. Tani me kalin shirës, nuk kanë më punë, tani kanë punë me kalin e pushtetit.

Pronarët Në jetë me punë djersëlarë, pronë i ati kish një kalë. Në pak vite tranzicioni, i biri, pronar avioni.

Kali i pushtetit Kali i pushtetit tonë, s’është si kuajt e garave, një vrap dhe kalorësi i zbret vetë. Kalorësit tanë nuk janë si kalorësit e garave, ia hipin dhe rrinë mbi të një jetë. Shikuesit tanë nuk janë si shikuesit e garave, që rrinë të qetë nëpër vende në shkallë. Shikuesit tanë zbresin në korsitë e garave, e ndjekin pas kalorësin si fanatikë të marrë.

Dikur dhe sot Dikur, ai që donte të bëhej dhëndërr, dashin e kopesë, duhej t’i vidhte të zotit. Sot, ai që kërkon të vihet në pushtet, duhet të dijë t’i rrjep lëkurën postit.

Pushteti Pushteti është një kalë i fuqishëm, i pari e kalëron kalin e shpejtë. Ata që rendin pas tij, duan t’ia rrëmbejnë, ta kalërojnë vetë.

Aleanca Lepujt formuan “Partinë e Lepujve” dhe shpallën programin: “Të mbrohemi nga gjahtarët”! Në zgjedhje, bëjnë aleancë me zagarët. Dhelpër e. dhelpër U ndodh përballë me një dhelpër, një politikan i vjetër.

të tranzicionit e kanë trajtuar votën e shqiptarëve jo në interes të votuesve, por si një mjet pasurimi për vehten dhe familjet e tyre. Në vjershën “Kali i pushtetit”, nga e cila ka marrë titullin edhe libri, autori dënon egon e politikanëve për të qëndruar sa më gjatë në pushtet. Kjo gjë që u vu re edhe në përcaktimin e listës së kandidatëve, ku disa deputetë dhe politikanë shprehën dufin dhe urrejtjen e tyre primitive nga mospërfshirja e tyre në këto lista. Sipas autorit, “qëndrimi

Tha dhelpra: -T’i ndërroj udhë, ky është më dhelpër se unë. Ndërrim detyre Dikush pyeti një fshatarin e vet: -Ç’e bëre veshgjatin që kishe patur? -Ka ca kohë, e kanë marrë partitë, rrugëve të fshatit, e vënë për të pallur.

Zagarët e rrugëve Zagarët e rrugëve nuk lehin më kot së koti, kanë kohë që kanë ndërruar taktikë. Zagarët e rrugëve janë bërë pronë e partive, u lehin vetëm kundërshtarëve politikë.

Kërkesat T’i shtrijmë këmbët sa kemi jorganin, në kërkesa të jini të matur. Ju e dini, jemi shtet varfanjak, na thonë politikanët tanë të pasur.

Mendimet -Jemi në demokraci, -thonë politikanët tanë, diversitetin e mendimeve e kërkon dita. Ata, që u dalin kundër në mendim, të nesërmen i fshijnë nga lista.

Njëshi dhe zerot Njëshi i mban zerot përherë pranë, i kish dje, i ka sot, do t’i ketë dhe nesër. Se zerot njëshit nuk i hapin punë, i miratojnë gjithshka dhe dinë të heshtin.

Për interesat e tyre Politikanët, për interesat e tyre, Në marrëzi s’kanë fund e anë. Për të marrë një copëz karrige, Shesin edhe nënën, falin edhe babanë.

Nënkupto. Thonë politikanët: luftojmë për popullin T’i ndryshojmë jetën, t’i qajmë hallin. Kjo që thonë, është krejt e vërtetë, veç kur thonë: për popullin, Nënkupto: për kalin).

E vërteta dhe gënjeshtra As njërës, as tjetrës, s’ia gjen dot anën. E vërteta thuhet nga njerëzit e vërtetë.

Gënjeshtra falet nga mashtruesit, shitet shtrenjtë nga politikanët.

Kërmijtë Gjithnjë pushteti ka patur dhelpra, me dhelpërinë e tyre, ka bërë politikë. Në kohën tonë, përveç dhelprave, janë shtuar dukshëm kërmijtë zvarranikë.

Të mënçur dhe të marrë Pyetën të marrin: -Pse s’bëtë parti më vete? -E ç’vlen, -u tha, - të drejtojë budallai budallanë, kur na mirëpresin në partitë e të mençurve dhe na hapin rrugën tu bëjmë komandë?

Ariu Shante, shfrynte një ari: -Turpi ynë kjo qeveri! E pacipë, e korruptuar, e paaftë për të drejtuar! Një ditë i dhanë një detyrë, e vunë përgjegjës në pyll, ktheu pllakën, fliste mirë: -S’ka si qeveria jonë, kemi fat që na drejton! -Çështë , i thanë gjithë ky ndryshim, dje pështyje, sot lëpin?! Turpi i botës, ç’karakter! Tjetri gjegjet menjëherë: -Dje thërriste, halli, stresi, kurse sot flet interesi!

Vila

E hënë 13 maj 2013 •

sa më gjatë në pushtet vetëm i disa njerëzve, venit shpresën e politikanëve të rinj, të cilët, ndonëse me një ‘background’ të madh publik, intelektual dhe arsimor, nuk po gjejnë dot hapësira përfaqësimi në formacionet politike dhe në administratën shqiptare”. Kjo mënyrë përfaqësimi në bazë të kontributit politik dhe jo mbi atë intelektual e ka çuar elitën shqiptare drejt degradimit. Këtë degradim autori e shpreh edhe në vjershën “Aty ku ka pushtet”, të botuar më 2007 në librin e tij me epigrame “Tregu i fjalëve”: “Le të jenë njerëzit sado të përkorë, aty ku ka pushtet, ka dhe edhe lolo, ka edhe puthadorë”,-shkruan ai. Libri “Kali i pushtetit”, me fabula, epigrame dhe poezi satirike, është publikuar nga Shtëpia Botuese “Asdreni” me qendër në Shkup. Është sponsorizuar nga Ministria e Kulturës në Republikën e Maqedonisë. Redaktorë janë Kalosh Çeliku dhe Laura Çuka, korrektore Fitore Deralla. Libri ka 146 faqe. Më poshtë janë disa poezi të këtij libri. Përgatiti: Mentor Hoxha aq sa shpenzon për cigare deputeti.

Deklaratë e Kohës Pyetën kohën: Ç’gjë të ka rënë më tepër në sy? -Fakti, që zogjtë fluturakë, nxitojnë të shijojnë lirinë në qiell, zvarranikët, të ngjitin shkallët nëpër parti.

Karakteri dhe interesi Për të mos e lënë njeriun të dalë nga vetja, Karakteri e tërheq nga veshi. Po të lëshojë pe karakteri njeriun e merr zvarrë interesi.

Interesi Interesi është një rrodhe, të ngjitet pas me përdhunë. Rri sa i duhet të rrijë, të lëshon kur mbaron punë.

Bashkëkohore Në kohën tonë po shohim çudinë: uria e lekut po bën kërdinë.

Vend i parë Dikur, ndesheshin e vërteta me gënjeshtrën (luftonin për vendin e parë të dyja).

Kjo vilë e bukur si shtëpi kukullash, Me shpejtësi, po ngrihet kat më kat. Është ena, ku mjel lopën e pushtetit, deputeti ynë.atje lart.

Sot, në vend të parë, ka dalë hipokrizia. Zëvendësim rolesh Në kohën e shkuar, vend thashathemesh, ish mulliri i fshatit, kroi i fshatit ish. Tani, vendin e tyre e kanë zënë, ca stacione qesharakë televizivë.

Ardhja dhe ikja e ministrave

Diplomëblerësi

Ndërrohen ministrat Pandërprerë. Vijnë si njerëz të zakonshëm, ikin si milionerë.

Pagat Mer pagë kryeministri, kryetari i kuvendit, ministri, presidenti. Merr pagë edhe punëtori i thjeshtë,

Një nxënësi im që mbetej në klasë, Kish diplomë për shkollë të lartë. Po sa mund t’i vlejë diploma të ngratit? aq sa shala e kalit, veshgjatit.

Atdhedashuria E thellë, e shenjtë, madhore, rrënjët e saja mbajnë shpirtin gjallë. Si rrobë jashtëmode e hedhin poshtë, disa bastardë dhe analfabetë.!

• E hënë 13 maj 2013

Kur fjala përdoret siç e ka hak

Librari

(Odiseu i Bjeshkëve të Nemuna i Abdullah Zenelit) Kopi Kyçyku

dodhesha në Gjenevë kur im bir, Ardiani, më vuri në dijeni për dhuratën që një mik i çmuar ma pat dërguar në prag të të kremteve të fillimmajit. Me të mbërritur në Bukuresht, me kërshërinë e një fëmije, e hapa zarfin dhe sytë më vanë në një libër me mbulesë joshëse: Abdullah Zeneli- Odiseu i Bjeshkëve të Nemuna. Më poshtë lexova: “... Duhet veçuar: tregime në të cilat vërehet një harmoni e jashtëzakonshme mes rrëfimit, idesë dhe mbushullimit stilistik...”- Ismail Syla. Kalova në faqen e parë: një dedikim i ngrohtë për mua. Falenderova pa zë dhe i hyra leximit me sytë e mbiballit. Me ata të nënballit a të mendjes, shkova në librin “Toka shqiptare” (D.I.J.A. , Pogradec, 2000), me mbresat e pashlyeshme të Abdullahut nga 100 ditët, - që të kujtojnë, të paktën për nga kohëzgjatja ato të Napoleon Bonapartit në Elbë, - si refugjat në Korçë. Atëherë, me të më rënë në dorë, e pata përpirë dhe, si “i pakënaqur” që kish mbaruar aq shpejt, e “rumunizova” pa një pa dy. Dhe u shijua nga lexuesit anekënd atmëmëdheut të Emineskut, si një ëmbëlsirë e freskët “, e “populluar” skaj më skaj nga fruta mali e fushe. “Glia albaneza” ishte

AUTORI: Një jetë në shtjelljet e Krijimtarisë AUTORI: Kostandin M. Leka GJINIA: Kujtime PSE-ja E KËTIJ LIBRI Të shkruash kujtimet mbi jetën dhe punën tënde është gjithmonë një kënaqësi për çdo njeri, por në rastin tim këto kujtime janë të motivuar dhe prej një arsye të dytë specifike . I gjithë aktiviteti im krijues, gjatë periudhës së diktaturës është mbuluar prej një heshtje të plotë në gjithë organet e masmediave. Krijimtari të rëndësishme, që kishin jehonë dhe vlerësim brenda institucioneve dhe në publik, as që njoftoheshin dhe kaq më pak nuk kishte analiza ose komente mbi këto krijimtari dhe veçanërisht heshtje të plotë mbi emrin e autorit, emrin tim, sikur kjo krijimtari nuk ka egzistuar. Mohim dhe errësim të plotë zyrtar. Justifikimi bazë ishte gjithmonë i njëjti: origjina tregtare e familjes sime, që shfrytëzohej lehtësisht si prej “vigjilentëve”, por veçanërisht prej cmirëzinjve. Për çdo krijimtari përsëritej pothuaj i njëjti skenar. Në fillim “krijimtaria” pranohej dhe vlerësohej prej drejtuesve të institucionit. Origjina familjare ose nuk dihej ose nuk i jepej rëndësi. Por, sapo fillonte “aktiviteti” dhe të përmendej emri im dhe sidomos të shihej fytyra në shtyp ose televizor, fillonin pëshpëritjet në vesh, letra anonime dhe letra me firmë, që kërkonin të nxinin sa më shumë biografinë e familjes. Por, zakonisht, meqenëse nuk zbulohej asnjë qendrim armiqësor, as edhe ndonjë “ krim” nga ana e familjes dhe “aktiviteti” po zhvillohej me sukses, zbatohej metoda e heshtjes. Asnjë njoftim, koment, mbi zhvillimin e tij dhe sidomos mos të përmendej

titulli. Njerëzit me vlera kanë nga një pasion në jetë, që përbën qëllimin e saj dhe e kanë si udhërrëfyes në gjithçka kryejnë. Abdullah Zeneli është dashuruar pas bukurisë së jetës, pas pjesës artistike të saj, pas së perëndishmes, hyjnores, qiellores. Se poezia është gjuha, e folmja e Zotave. Përmes saj mund të merresh vesh me gjithkënd. Kështu edhe proza poetike e Zenelit, i cili është një krijues që di ta përdorë fjalën me kujdesin dhe elegancën që lyp një qenie e brishtë, delikate, e thyeshme lehtë. Në prozën e Zenelit fjala është edhe tingull, edhe ngjyrë, e aftë të ngjizë një horizont domethëniesh e harmoni kozmike, zinxhirim imazhesh e ritmesh, njëherazi tingëllore dhe poetike. Identiteti kulturor i Zenelit mbart jehonat e kombit të vet. Njohja përsëthelli e vlerave tradicionale, duke i këqyrur e duke i trajtuar ato si të shenjta, sidhe vënia në punë, fruktifikimi i tyre në shkallë të epërme, bëjnë të mundur që krijimet e Zenelit të sintetizojnë dukuri të jetës përmes individualizimesh, falë qëmtimit dhe gjetjes së kromatikës që i shkon për shtat aksh personazhi, aksh teme, aksh ndodhie a bëme, të gjitha të larme e me frymëmarrje të gjerë, - në mënyrë që gjithçka të

flasë me gojën e vet, pa u ngatërruar me askënd tjetër. Le të kthehemi sërish tek fjala. Ka rëndësi që ajo të përzgjidhet në mënyrë të atillë që ta aftësojë lexuesin të shquajë gjestet, ndjenjat e ndjesitë, lëvizjet e dukshme e të padukshme, të jashtme e të brendshme. Sepse ka edhe fjalë të thata, si shifrat, ka edhe të gjalla, si vibracionet e një violine, të ngarkuara me emocione. Apo si gonxhe plot lëng, që nuk vyshken lehtë po të trajtohen siç e meritojnë. Këtë pikërisht ia del mbanë të realizojë Abdullah Zeneli. Prandaj edhe kur kemi të bëjmë me një tregim - pamflet, - a nuk ishin të tilla ato që e bënë të famshëm Anton Çehovin? -, me një skicë apo me një rrëfenjë sui generis (se gjinia artistike e Abdullahut, pra ena ku ajo derdhet, merr trajtën e brumit që gatuan, jo e anasjellta), zhdërvjelltësia e stilit, hijeshia e fjalës, eleganca e humorit, fryma optimiste, guximi qytetar, dashuria deri në fanatizëm për kombin, na shoqërojnë hap pas hapi e nuk na lenë t’u largohemi. Gjithanshmëria e vlerave na kumtohet në mënyrë specifike në secilin krijim, duke mos lejuar kurrfarë monotonie. Nuk po hyj në shtjellimin e tyre të hollësishëm që të mos ju a fik kurreshtjen pa u ndezur ende. Lexim të këndshëm, pra!

KUJTIMET e

Kostandin Lekës

emri i autorit, emri im. Edhe sot janë të shumtë bashkëpunëtorët dhe studiuesit që duan të shkruajnë, por ankohen se nuk gjejnë asnjë dokument dhe informacion mbi këto aktivitete. Edhe në rastin e ngritjeve të linjave të tëra prodhimi, nuk është bërë asnjë njoftim dhe inagurim zyrtar. Më thoshnin që kjo “heshtje” bëhej për të mirën time, se në këto raste do dilte në pah emri dhe biografia, që mund të shqetësonte ndonjë prej personaliteteve duke rrezikuar pasoja të paparashikueshme jo vetëm për mua, por edhe për vetë drejtuesit e punës. Për më tepër, duhej që të isha mirënjohës dhe

të falenderoja për këtë heshtje “mbrojtëse”! Kështu bëra! Edhe vetë u bëra shumë i kujdesshëm, që ky “errësim” të ishte sa më i plotë dhe i vazhdueshëm në vite. Por, tani, në kohën e demokracisë, kam të gjitha të drejtat, të kujtoj këto të vërteta, të çaj errësirën gjysëm shekullore të imponuar, që i ka mbuluar. Të tregoj më në fund këto krijimtari në kompleksitetin dhe vlerën e tyre, në respekt të së vërtetës, për kënaqësinë time, të familjarëve, miqve, bashkëpunëtorëve dhe gjithë mirëdashësve, që kanë dëshirë t’i njohin, por edhe si arritje të vetë institucioneve dhe vendit tonë.

Botohet libri i ri me publicistikë i AMIK KASORUHOS TITULLI: Pa mëri (publicistika e jetës sime) AUTORI: Amik Kasoruho Sapo është botuar një libër me përmbledhje publicistike e përkthyesit, shkrimtarit dhe publicistit Amik Kasoruho, me titullin “Pa mëri”. Në libër përfshihen shkrime dhe intervista të autorit dhënë gazetarëve të ndryshëm shqiptarë; janë edhe shkrime të autorëve të ndryshëm për veprimtarinë e Amik Kasoruhos. Libri ka një strukturë të ndërtuar vetëm përmes shkrimeve, letrave, intervistave. Nëse në hyrje, në vend të parathënies është një profil i botuar në gazetën “MAPO” nga Alfred Lela, si prolog është botuar një letër prej zj.Iris Xholi, e cila ia ka dërguar personalisht autorit; në mbyllje si epilog është sërish një letër e shkurtër emocionuese e studiuesit të letërsisë shqipe në universitetin “La Sapienza” të Romës, e arbëreshit, prof.Elio Miracco, ish nxënësit dhe më vonë bashkëpunëtor i Ernest Koliqit, i cili ia dërgoi autorit ditën kur mbushi 80 vjeç.. Mes këtyre kornizave janë intervista që nga ato më të hershmet, realizuar nga Arta Marku, Zefina Hasani, Ragip Sylaj, e deri te shkrimet e fundit që gazetarë të ndryshëm kanë shkruar në bashkëbisedim me autorin. Vlera e këtij libri është se një përkthyes i ri mund të gjejë këshilla të thjeshta dhe të mençura për të ardhmen e vet; një gazetar i ri mund të mësojë si të eksplorojë në botën e një njeriu që për shkak të jetës, rrethanave, punës dhe vullnetit ka krijuar një profil të veçantë dhe të tejmbushur me tituj librash të përkthyer, libra të botuar, në Shqipëri dhe jashtë saj. Një lexues i panjohur mund të mësojë për jetën e vështirë dhe trillet që ajo i dhuron njeriut, mëson se sa e vështirë është për një djalosh t’ia thyejnë ëndrrat qysh në rininë e hershme, por e mësojnë se në jetën e tij, njeriu përfton edhe nga tastet e një makine shkrimi; një botë e re vështrohet edhe nga një libër i shkruar në gjuhën e huaj, i gjetur në një kosh mbeturinash, personaliteti dhe integriteti formohen dhe gdhenden duke marrë më të mirën nga bashkëvuajtësit, emrat e të cilëve i bëjnë nder vendit. Libri ka edhe një vlerë të thjeshtë, por thelbësore, sepse çdokush që do ta lexojë, do përthithë emocionet e një kohe, të një regjimi, të një jete, të një miqësie që, në rastin konkret, të Amik Kasoruhos i ka rrënjët në familjen nga e cila rrjedh, në vuajtjet dhe peripecitë e jetës së familjes dhe ato të tijat, në dashurinë për librin dhe bibliotekën, në marrëdhëniet me autorë të shquar që ka sjellë në gjuhën shqipe, në marrëdhënien fisnike që krijon me njerëzit. Është ende pak e njohur një fushë tjetër e autorit, publicistika, sidomos ajo pjesë e botuar në mediet italiane e që nuk është përfshirë në këtë vëllim, për shkak se janë të gjitha botime në gjuhën italiane e që kërkojnë një impenjim më të madh nga ana e autorit për t’i renditur e botuar. Janë të rëndësishme për shkak të vlerës dokumentare, por edhe për të njohur atë pjesë migrimi të autorit, kur kontributi i tij për Shqipërinë ishte po aq i madh sa ka qenë i njohur këtu, këto tre katër vitet e fundit.

« matura

E martë 14 maj 2013 •

Programi orientues - Histori e thelluar, 2012-2013 Tradita në Lindjen e Mesme dhe të Largët dhe transformimi i saj (shek. XVII-XIX)

PËRSHKRIMI I LINJAVE DHE OBJEKTIVAT E PROGRAMIT

- Të shpjegojë përmbajtjen e Traktatit të Fshehtë të Londrës, Konferencës së Paqes së Parisit, Kongresit të Durrësit, Kongresit të Lushnjës. Linja 13 Shqiptarët gjatë Luftës II Botërore (1939-1944) Kjo linjë ka për qëllim të prezantojë këtë terma dhe koncepte kyçe: Pushtimi italian dhe fillimet e rezistencës shqiptare në vitet 1939-1941; rezistenca ndaj pushtuesit italian në vitet 1942-1943; përpjekjet e shqiptarëve për bashkim; pushtimi gjerman dhe rezistenca ndaj tij në periudhën shtator 1943 - maj 1944; lufta për çlirimin e plotë të vendit në periudhën maj - nëntor 1944 dhe rezultatet e saj; Kosova e Çamëria gjatë Luftës II Botërore. Nr

Linja

Përshkrimi i përmbajtjes

13.

Shqiptarët gjatë Luftës II Botërore (1939-1944)

Linja 14

Sulmi fashist italian i 7 prillit, administrata shtetërore dhe rezistenca gjatë pushtimit italian në vitet 1939-1943. Platforma politike e PKShsë, Ballit Kombëtar, Legalitetit, Konferencës së Pezës dhe Konferencës së Mukjes gjatë Luftës Antifashiste. Kongresi i Përmetit dhe çlirimi i plotë i Shqipërisë. Kosova gjatë Luftës II Botërore. Çamëria gjatë Luftës II Botërore.

Objektiva - Të shpjegojë konceptet: ultimatum, agresion fashist, Front Antifashist, këshill, çetë, PKSh, Lëvizja e Legalitetit, Dekalog, Asamble Kushtetuese, pavarësi relative, Këshill i Përgjithshëm, Komitet Antifashist. - Të identifikojë datat, duke i lidhur me ngjarjet përkatëse, si: 7 prill 1939;12 prill 1939; 16 shtator 1942; 16 tetor 1943; 3 gusht 1943; 24-28 maj 1944; 17 nëntor 1944; 29 nëntor 1944. - Të analizojë rrethanat e pushtimit nazifashist dhe qëndrimin e shqiptarëve ndaj tij. - Të listojë vendimet e konferencave gjatë Luftës dhe programet e forcave politike të Luftës. - Të analizojë vendimet e konferencave gjatë Luftës dhe programet e forcave politike të Luftës. - Të argumentojë karakterin dhe rëndësinë e Luftës ANC për shqiptarët brenda dhe jashtë kufijve politikë të Shqipërisë.

Shqipëria gjatë regjimit komunist (1945-1990)

Linja

Përshkrimi i përmbajtjes

14.

Shqipëria gjatë regjimit komunist (1945-1990)

Linja 15

Vendosja e regjimit dhe e institucioneve komuniste. Reformat e para të tranzicionit komunist dhe forcimi i tipareve diktatoriale të shtetit komunist. Krijimi i ekonomisë së centralizuar shtetërore. Politika e jashtme e Shqipërisë në vitet 19451990. Arsimi, shkenca, kultura, arti e sporti në vitet 19451990. Qëndresa antikomuniste brenda dhe jashtë Partisë së Punës. Kosova dhe shqiptarët në Republikën e Jugosllavisë.

15. Shndërrimet demokratike në Shqipëri gjatë viteve

1990- 2008

Linja

Nënlinja

Objektivat

- Të përdorë saktë këta terma e Qytetërimi antik Qytetërimi antik aziatik koncepte kyçe historike: kastë, aziatik (Kina,; dhe tiparet e tij. shoqëri e mbyllur, dinasti, India, Japonia) mbretëri, brahmanizëm, budizëm, Shteti në qytetërimet antike konfucianizëm, kristianizëm, sekt aziatike. fetar. - Të përcaktojë në hartë shtrirjen e Filozofia dhe ligji qytetërimeve antike aziatike (Indi, (rregullat) në qytetërimet Kinë, Japoni). antike. - Të argumentojë rolin e mjedisit në zhvillimin e qytetërimeve antike aziatike. - Të përshkruajë rrugën e formimit të shtetit në Indi, Kinë e Japoni. - Të listojë parimet kryesore të filozofisë së Brahmës, Budës e Konfucit. - Të dallojë të përbashkëtat dhe ndryshimet ndërmjet sistemeve ligjore në Perandoritë aziatike (Indi, Kinë, Japoni).

Linja 2. Qytetërimi mesjetar – urë lidhëse mes qytetërimit antik dhe atij modern ( shek. VI – XVI ) Kjo linjë ka për qëllim të paraqesë dhe të qartësojë veçorinë e qytetërimit mesjetar, natyrën e tij të dyfishtë, si një periudhë e cila ndërpret shkëlqimin e qytetërimit antik dhe i pararend qytetërimit të ri modern. Linja argumenton rolin e fesë në Mesjetë dhe zbehjen graduale të saj 17 në raport me zhvillimin e shkencës, artit dhe kulturës.

Nr 2.

- Të përshkruajë disa reforma ekonomike gjatë regjimit komunist. - Të analizojë orientimin dhe politikat e jashtme të shtetit shqiptar në periudha të ndryshme të historisë nga viti 1944 deri në vitin 1990. - Të analizojë dhe të argumentojë rolin e zhvillimeve politike, ekonomike, kulturore, ideologjike ndërkombëtare në zhvillimet e brendshme në Shqipëri. - Të analizojë liritë dhe të drejtat e njeriut sipas kushtetutave komuniste. - Të përshkruajë format dhe rezultatet e qëndresës antikomuniste. - Të analizojë dhe të argumentojë platformat shtetërore diskriminuese në Jugosllavi.

Linja

Nënlinja

Qytetërimi mesjetar – urë lidhëse midis qytetërimit antik dhe atij modern (shek. VI – XVI)

Objektivat

Mesjeta në vendet aziatike: - Të përshkruajë tiparet kryesore të qytetërimit Kinë, Indi, Japoni (shek. mesjetar në Kinë, Indi dhe VI-XIV). Japoni. Qytetërimi bizantin (shek. - Të zbulojë tiparet e epokës së Justinianit dhe vlerat e saj. VI-XV). - Të argumentojë thelbin e ikonoklazmës dhe lidhjet e saj Besimi, arsimi, shkenca me politikën. dhe arti gjatë qytetërimit - Të argumentojë vlerat e mesjetar. pellgut të Mesdheut, si kryqëzim i qytetërimeve: bizantine, arabe dhe europiane. - Të vlerësojë skizmat që lindën dhe lidhjet e tyre me jetën politike. - Të argumentojë kthesën që mori arsimi dhe shkenca në Mesjetë dhe pasojat që sollën ato.

Linja 5 Qytetërimet bashkëkohore (gjysma e dytë e shek. XX) Kjo linjë ka për qëllim të prezantojë këto terma dhe koncepte kyçe: Sistemi politik i demokracisë liberale pas Luftës së Dytë Botërore, demokratizimi i vendeve nazifashiste, institucione demokratike, çështjet sociale, shtetëzim në demokraci, shteti i mirëqenies sociale, vala e tretë drejt demokratizimit, tranzicioni demokratik në Spanjë, diktatura komuniste në Kinë (Mao Ce Duni), Revolucioni i Madh Kulturor dhe Proletar, reformat shumëplanëshe të Ten Hsiao Pinit; 20 demokratizmi i Japonisë, karakteri i kushtetutës, faktorët nxitës të zhvillimit të shpejtë të ekonomisë japoneze. Gandizmi, demokratizmi i Indisë, dekolonizimi i Afrikës; shpërbërja e Jugosllavisë dhe konflikti ndëretnik; globalizmi. Nr

Linja

Nënlinja

Qytetërime bashkëkohore (gjysma e dytë e shek. XX)

Konsolidimi i demokracisë liberale në shtetet e Europës Perëndimore (1945-1990) Ndryshimet në qytetërimet në Kinë dhe Japoni mbas Luftës së Dytë Botërore (1945-1990) Lëvizjet nacionaliste në vendet koloniale. Përfundimi i Luftës së Ftohtë dhe sfidat e reja të qytetërimeve botërore. Globalizmi.

QYTETËRIMET MODERNE DHE BASHKËKOHORE Linja 3 Jeta në qytetet europiane para dhe gjatë periudhës së industrializimit (shek. XVXX)

Shndërrimet demokratike në Shqipëri gjatë viteve 1990 - 2008

Linja

Qytetërimi antik aziatik (Kina, India, Japonia)

Kjo linjë ka për qëllim të paraqesë një pamje të saktë dhe të plotë për qytetërimin në Azinë e mesme dhe të largët (Indi, Kinë, Japoni). Linja synon të formojë koncepte të qarta shkencore mbi qytetërimin antik në këto rajone: shtrirjen e tyre, rrugën e formimit të shtetit dhe veçoritë e jetës shoqërore, duke theksuar kontributin e këtyre qytetërimeve në qytetërimin botëror.

Objektiva

Kjo linjë ka për qëllim të prezantojë këto terma dhe koncepte kyçe: Përmbysja e diktaturës komuniste dhe hedhja e hapave të parë të demokracisë; vendosja e shtetit të së drejtës dhe e ekonomisë së tregut; politika e jashtme e shtetit demokratik shqiptar dhe orientimi integrues në Europë në vitet 1990-2008; krizat në demokracinë e re shqiptare dhe kapërcimi i tyre; Kosova në vitet 1990-2008. Nr

Linja 1.

Kjo linjë ka për qëllim të prezantojë këta terma dhe koncepte kyçe: Vendosja e regjimit 14 komunist; politika e brendshme e tij në vitet 1945-1990; krijimi i ekonomisë së centralizuar shtetërore; politika e Jashtme e Shqipërisë në vitet 1945-1990; arsimi, shkenca, kultura, arti e sporti në vitet 1945-1990; qëndresa antikomuniste dhe emigracioni politik pas Luftës II Botërore; Kosova dhe shqiptarët në Republikën e Jugosllavinë. Nr

QYTETËRIMET NË ANTIKITET DHE NË MESJETË

Përshkrimi i përmbajtjes

Kjo linjë ka për qëllim të prezantojë këta terma dhe koncepte kyçe: revolucionet në fushën e teknologjisë, tregtisë, komunikacionit, shndërrimet industriale e sociale, urbanizëm, shtresëzim i shoqërisë, organizim i punës, zhvillim rural, ide marksiste, parime të demokracisë liberale, sindikatë, shtresëzimi social i popullsisë, qëndrimi i ideologjisë marksiste ndaj punonjësve, roli i punonjësve në demokracinë liberale.

Objektiva 18

- Lëvizja e dhjetorit të vitit 1990 dhe shpallja e pluralizmit politik. - Vendosja e demokracisë.

- Të analizojë rolin dhe kërkesat studentore në shpalljen e pluralizmit.

- Vendosja e shtetit të së drejtës dhe e ekonomisë së tregut. - Integrimi Europian i Shqipërisë. - Pranimi në NATO dhe nënshkrimi i MSA-së. - Liberalizimi i vizave. - Sfidat e demokracisë shqiptare dhe skemat piramidale. - Kompromisi politik i vitit 1997. Kriza politike e shtatorit 1998. - Kosova në vitet 1990-2008.

- Të evidentojë problemet dhe sfidat e 15 demokracisë në Shqipëri. - Të listojë hapat drejt integrimit europian të Shqipërisë dhe rëndësinë e tyre. - Të analizojë kuptimin e skemave piramidale, rolin e tyre negativ në ekonomi. - Të shpjegojë ngjarjet që çuan drejt stabilizimit të jetës politike në vend. - Të rendisë faktorët që çuan në pavarësinë e Kosovës. - Të vlerësojë rëndësinë që pati shpallja e Pavarësisë për Kosovën.

Nr 3.

Linja

Nënlinja

Jeta në qytetet europiane para dhe gjatë periudhës së industrializimit (shek. XV-XX)

Jeta qytetare në Europë në periudhën paraindustriale dhe industriale. (shek. XV-XX) Epoka e mekanizimit dhe lindja e ideve të reja politike (shek. XIX-XX)

LINJAT E PROGRAMIT – HISTORI E THELLUAR

Fusha 1 Qytetërimet në Antikitet dhe në Mesjetë Qytetërimi antik aziatik (Kina, India, Japonia) Qytetërimi mesjetar – urë lidhëse në mes qytetërimit antik dhe atij modern (shek. VI – XVI )

Objektivat - Të argumentojë ndikimin e industrializimit në urbanizmin e qyteteve europiane. - Të listojë tiparet e qyteteve industriale. - Të gjykojë mbi ndryshimet në organizmin e punës në zonat rurale edhe ato urbane. - Të analizojë kuptimin e mobilizimit social dhe politik të punonjësve. - Të analizojë idetë themelore të marksizmit. - Të përcaktojë tiparet e sistemit politik të demokracisë liberale. - Të argumentojë rolin e sindikatave të punëtorëve. - Të gjykojë mbi qëndrimin e socialdemokratëve për shtetin, pronën dhe shoqërinë. - Të analizojë dallimet midis socialdemokracisë dhe marksizmit.

Linja 4 Qytetërimet aziatike në kohët moderne (shek. XV-XIX) Kjo linjë ka për qëllim të prezantojë këto terma dhe koncepte kyçe: ekspansioni europian, rrugët tregtare, kolonializmi imperialist, krijimi i kolonive, administrim kolonial, shtojca ekonomie; kultura tradicionale, shogunati, reforma Mejxi në Japoni; kultura kineze, modernizmi, fazat e izolimit, vetizolimi kinez, reformacioni kinez; nocioni “Lindje e Mesme”, nacionalizmi indian, shndërrime të kryqëzuara.

Fusha 2 Qytetërimet moderne dhe bashkëkohore Jeta në qytetet europiane para dhe gjatë periudhës së industrializimit (shek. XV-XX) Qytetërimet aziatike në kohët moderne (shek. XV-XIX Qytetërimet bashkëkohore (gjysma e dytë e shek. XX)

Fusha 3 Historia e shqiptarëve

Historia dhe historiani Parahistoria (100000 vjet – 3500 vjet më parë) Qytetërimi ilir (mijëvjeçari II – I p.e.s.) Shqipëria mesjetare (shek. V – XIV) Shqipëria gjatë sundimit osman (shek. XV-XX) Shteti i pavarur shqiptar, 1912-1939 Shqipëria gjatë Luftës së Dytë Botërore Shqipëria gjatë regjimit komunist Shndërrimet demokratike në Shqipëri gjatë viteve 1990-2008.

Linja Qytetërimet aziatike në kohët moderne (shek. XV-XIX)

Nënlinja

Objektivat

Lindja dhe përhapja e kolonializmit (shek. XV-XVIII)

- Të shpjegojë fazat dhe motivet e kolonializmit. - Të tregojë kuptimin e “shtojcave ekonomike”. Lindja e Mesme dhe e - Të listojë faktorët që çuan në Largët gjatë kohës së dobësimin e Perandorisë Indiane. ekspansionit europian në - Të gjykojë mbi zhvillimet Azi (shek. XV – XVII) ekonomike dhe kulturore në 19

qytetërimin kinez. - Të analizojë pengesat e Kinës drejt modernizmit (shek. XVXIX) - Të përshkruajë veçoritë e zhvillimit të Japonisë (shek XVXIX) - Të përshkruajë fazat e izolimit të Japonisë gjatë shek. XVI-XVII. - Të analizojë tiparet e kolonializmit imperialist. - Të shpjegojë përmbajtjen e nocionit “Lindja e Mesme”. - Të përshkruajë tiparet e qeverisjes në Lindjen e Mesme shek. XVXVI. - Të gjykojë mbi marrëdhëniet e europianëve në Lindjen e Mesme. - Të argumentojë veçoritë e administrimit kolonial të Indisë (shek. XIX). - Të shpjegojë përmbajtjen e “shndërrimeve të kryqëzuara”. - Të analizojë lindjen e nacionalizmit dhe rolin e Kongresit Kombëtar në Indi. - Të listojë ngjarjet që çuan në fundin e vetizolimit të Kinës në shek. XIX. - Të analizojë shkaqet e përfshirjes së dinastisë Çin në Kinë. - Të rendisë kërkesat e reformatorëve në Kinën e shek. XIX. - Të argumentojë tiparet e traditës japoneze. - Të gjykojë mbi reformat Mejxi në Japoni.

Objektiva - Të përshkruajë tiparet e sistemit politik të demokracisë liberale. - Të gjykojë mbi faktorët e demokratizmit të Italisë dhe Gjermanisë Perëndimore. - Të evidentojë dallimet në qëndrimin e partive për çështjet ekonomike dhe sociale. - Të listojë arritjet e shtetit të mirëqenies sociale. - Të analizojë problematikat me të cilat u përball shteti i mirëqenies sociale. - Të tregojë veçoritë e Valës së Tretë të Demokratizmit. - Të gjykojë mbi rrugën e tranzicionit të Spanjës. - Të analizojë faktorët që çuan në vendosjen e diktaturës komuniste në Kinë (Lufta Civile). - Të argumentojë tiparet e zhvillimit komunist të Kinës. - Të shpjegojë rrjedhojat e Revolucionit të Madh Kulturor. - Të listojë reformat e Ten Hsiao Pinit në bujqësi, në industri, në ushtri dhe në thithjen e kapitalit të huaj. - Të krahasojë ndryshimet mes qeverisjes së Mao Ce Dunit dhe qeverive pasuese. - Të evidentojë përmbajtjen e reformave për demokratizmin e Japonisë pas Luftës së Dytë Botërore. - Të analizojë përmbajtjen e kushtetutës japoneze pas Luftës së Dytë Botërore. - Të gjykojë mbi faktorët që nxitën zhvillimin e shpejtë të Japonisë. - Të argumentojë karakteristikat e zhvillimit ekonomik të Japonisë. - Të përshkruajë rolin e ekonomisë japoneze në atë botërore. - Të analizojë mbi përmbajtjen e Gandizmit. 21 - Të përshkruajë tiparet e qeverisjes demokratike në Indi. - Të analizojë sistemet qeverisëse në Lindjen e Mesme dhe në Afrikën e Veriut. - Të përshkruajë procesin e dekolonizimit në Afrikë. - Të shpjegojë tiparet e regjimeve politike në Afrikë. - Të evidentojë problemet ekonomike e sociale me të cilat përballet Afrika. - Të argumentojë ndryshimet në hartën gjeografike pas shpërbërjes së BS-së dhe Jugosllavisë. - Të argumentojë ndikimin e globalizmit mbi shtetin kombëtar.

HISTORIA E SHQIPTARËVE Linja 6 Historia dhe historiani Kjo linjë ka për qëllim të prezantojë këto terma dhe koncepte kyçe: Historia kombëtare dhe vlerat e saj; kriteret metodologjike në shkrimin e historisë së shqiptarëve: burimet, interpretimi, autenticiteti, objektiviteti, shkencat ndihmëse; burimet kryesore të shkruara në shkrimin e historisë së shqiptarëve (arkivat kryesore dhe puna me to, veprat monumentale të albanologëve të njohur). Nr 6.

Linja Historia dhe historiani

Nënlinja Historia kombëtare dhe vlerat e saj. Kriteret metodologjike në shkrimin e historisë së shqiptarëve: burimet, interpretimi, autenticiteti, objektiviteti, shkencat ndihmëse etj. Burimet kryesore të shkruara në shkrimin e historisë së shqiptarëve (arkivat kryesore dhe puna me to, veprat

Objektivat - Të shpjegojë konceptet: histori antike, histori moderne dhe histori bashkëkohore; autenticitet; objektivitet historik; subjektivitet historik; hulumtim. - Të vlerësojë rolin e historisë në njohjen e ngjarjeve të së shkuarës dhe në perspektivat e zhvillimit të tyre në të ardhmen. - Të listojë llojet e burimeve historike, duke bërë dallimin midis tyre sipas rolit dhe rëndësisë së tyre në shkrimin e historisë. - Të listojë shkencat ndihmëse të historisë, duke argumentuar rolin e 22

matura • E martë 14 maj 2013

monumentale të albanologëve të njohur).

tyre në pasurimin dhe vërtetësinë e historisë.

Linja

12.

Linja 7 Parahistoria (100000 vjet – 3500 vjet më parë) Kjo linjë ka për qëllim të prezantojë këta terma dhe koncepte kyçe: Historiku i arkeologjisë shqiptare (fillimet, zhvillimi, arritjet); qendrat parahistorike në trevën shqiptare, periudhat: paleolitike e mezolitike (100 000 p.e.s. – 6 000 p.e.s.); neolitike (6000 – 2600 p.e.s.); eneolitike (2600 – 2100 p.e.s.); e bronzit (2100 – 1100); e hekurit (1100-); pasqyrimi i botës shpirtërore dhe i artit në parahistori. Nr 7.

Linja

Nënlinja

Parahistoria (100000 vjet – 3500 vjet më parë)

Historiku i arkeologjisë shqiptare. (fillimet, zhvillimi, arritjet). Të njohim qendrat parahistorike në trevën shqiptare, në periudhat nga paleoliti në hekur. Pasqyrimi i botës shpirtërore dhe i artit në parahistori.

Objektivat - Të shpjegojë konceptet: histori, arkeologji, prehistori, parahistori, paleolit, neolit, eneolit, hekur, qytetërim, kulturë shpirtërore, kulturë materiale. - Të listojë qendrat më të rëndësishme parahistorike në trevat shqiptare në periudhat nga paleoliti në hekur. - Të tregojë disa karakteristika të rëndësishme për secilën nga këto periudha (paleolit-hekur). - Të listojë emrat dhe zbulimet më të rëndësishme të arkeologjisë shqiptare e të huaj në periudha të ndryshme historike.

Nënlinja

Linja 13

Shqipëria gjatë regjimit komunist

Kjo linjë ka për qëllim të prezantojë këto terma dhe koncepte kyçe: Rezistenca në fazat e para të vendosjes së regjimit komunist (revolta e Koplikut, e Postribës dhe qëndrimi i deputetëve); kalimi në pronën shoqërore; ndikimi jugosllav; diktatura e proletariatit dhe karakteristikat e saj; lufta e klasave si parim themelor i sistemit socialist, pasojat e saj. Nr

Linja

13.

Shqipëria gjatë regjimit komunist

Kjo linjë ka për qëllim të prezantojë këto terma dhe koncepte kyçe: Etnogjeneza ilire në veprat e albanologëve; dukuritë dhe tiparet e qytetërimit ilir; Iliria në burimet e shkruara greke; Iliria në burimet e shkruara latine; Epiri sipas Nikëlls Hamendit (1907-2001); ilirët dhe kultura e tyre. Linja

Qytetërimi ilir mijëvjeçari (II – I p.e.s.)

Nënlinja Etnogjeneza ilire në veprat e albanologëve. Dukuritë dhe tiparet e qytetërimit ilir.

23 Iliria në burimet e shkruara greke. Iliria në burimet e shkruara latine. Ilirët dhe kultura e tyre.

- Të gjykojë mbi tiparet e qytetërimit ilir - Të argumentojë rëndësinë e pasqyrimit të zhvillimit të qytetërimit ilir në shkrimet greko-romake. - Të gjykojë mbi vlerat e artit dhe trashëgimisë ilire.

Objektivat

Rezistenca antikomuniste në vitet 1945-1948.

- Të përshkruajë disa forma të rezistencës antikomuniste në Shqipëri. - Të analizojë dhe të krahasojë kushtetutën e vitit 1946 me atë të vitit 1976, duke nxjerrë përfundime mbi karakterin progresiv apo regresiv të tyre. - Të argumentojë se liritë dhe të drejtat në kushtetutën e 1946 kishin karakter formal. - Të argumentojë karakterin totalitar të pushtetit komunist. - Të shpjegojë pasojat që pati lufta e klasave dhe shkelja e të drejtave të njeriut si tipar i vazhdueshëm i regjimit komunist.

Diktatura e proletariatit dhe karakteristikat e saj.

Objektiva - Të shpjegojë konceptet: etnogjenezë, etnos ilir, Iliri, Epir, epirotë. - Të shpjegojë fakte dhe burime historike mbi origjinën e qytetërimit ilir.

Nënlinja

Kushtetuta e vitit 1946 dhe Kushtetuta e vitit 1976. Parimet themelore, ndryshimet ndërmjet tyre.

Linja 8 Qytetërimi ilir (mijëvjeçari II – I p.e.s.)

Lufta e klasave si parim themelor i sistemit socialist. Pasojat e saj.

Nr 14.

Linja

Nënlinja

Shndërrimet demokratike në Shqipëri gjatë viteve 1990-2008

Kjo linjë ka për qëllim të prezantojë këta terma dhe koncepte kyçe: Shqipëria dhe Bizanti; Gjurmët e dyndjeve në trevat arbërore; Zotërimet veneciane në Shqipëri.

Linja 10

Linja Shqipëria mesjetare (shek. V – XIV)

Nënlinja

Objektivat

Arbëria (Shqipëria mesjetare) dhe Bizanti.

- Të përshkruajë faktorët që kushtëzuan përfshirjen e Ilirisë nën Bizant dhe rrjedhimet e kësaj pozite të re për Arbërinë. Gjurmët e dyndjeve në - Të analizojë shkaqet e rrudhosjes së trevat arbërore hartës së Ilirisë dhe të përcaktojë (Shqipëria mesjetare). kufijtë e rinj të Arbërisë. Të krahasojë qëndrimin politik të Venedikut të Zotërimet veneciane shekullit XIII-XIV me atë të shekullit në Arbëri (Shqipëria XIV- XV. mesjetare). - Të shpjegojë shkaqet e ndryshimi të këtij qëndrimi politik.

Shqipëria gjatë sundimit osman (shek. XV-XX)

Kjo linjë ka për qëllim të prezantojë këta terma dhe koncepte kyçe: Perandoria Osmane dhe Ballkani; figura e Skënderbeut në albanologjinë shqiptare; idetë e rilindësve për çështjen shqiptare; platforma politike gjatë viteve 1878-1915.

Historia dhe historiani

Parahistoria (100000 vjet – 3500 vjet më parë)

Qytetërimi ilir (mijëvjeçari II – I p.e.s.)

Shqipëria mesjetare (shek. V – XIV)

10.

11.

Shqipëria gjatë sundimit osman (shek. XVXX) Shteti i pavarur shqiptar, 1912-1939

12.

Shqipëria gjatë Luftës së Dytë Botërore

13.

Shqipëria gjatë regjimit komunist

14.

Shndërrimet demokratike në Shqipëri gjatë viteve 1990-2008 Totali:

154

100%

Programi orientues - Gjeografi berthame, 2012- 2013 UDHËZIME PËR ZBATIMIN E PROGRAMIT Programi orientues për provimin e lëndës “Gjeografi bërthamë”, në kuadrin e Maturës Shtetërore për vitin shkollor 2012-2013, përbën një dokument të vlefshëm për gjimnazet, nxënësit e interesuar, mësuesit dhe specialistët e përfshirë në procesin e hartimit të testeve të Maturës Shtetërore. Programi orientues i lëndës “Gjeografi bërthamë” për gjimnazin përfshin njohuritë dhe aftësitë më të rëndësishme të lëndës Shkenca e Tokës e cila zhvillohet në klasën e 10-të të gjimnazit, të lëndës Gjeografia rajonale e botës, e cila zhvillohet në klasën e 11-të të gjimnazit dhe lëndës Gjeografia e Shqipërisë dhe trevave të tjera shqiptare, e cila zhvillohet në klasën e 12-të të gjimnazit. -

Shndërrimet demokratike në Shqipëri gjatë viteve 1990-2008

Kjo linjë ka për qëllim të prezantojë këto terma dhe koncepte kyçe: Krijimi i ekonomisë së tregut; masmedia shqiptare në demokraci, ecuria e saj; Shqipëria në rrugën e integrimit euroatlantik 1991-2010.

Objektiva

Krijimi i ekonomisë së tregut.

- Të përshkruajë veçoritë e sistemit të ri politik ekonomik e shoqëror pas viteve 1990. Masmedia shqiptare - Të vlerësojë masmedian shqiptare si në demokraci. Ecuria kontribuuese e fuqishme në e saj. zhvillimin e demokracisë. - Të listojë dhe të analizojë hapat e Shqipëria në rrugën e suksesshëm dhe gradualë në drejtim integrimit të integrimit të Shqipërisë në euroatlantik 1991strukturat euroatlantike, duke 2010. evidentuar anëtarësimin në NATO dhe liberalizimin e vizave për shqiptarët 1990-2008.

Mësuesit që do të përgatisin nxënësit për provimin e Maturës Shtetërore në lëndën e Historisë së thelluar do të të mbështeten në 154 orët e përcaktuara në këtë program, ku 88 orë i përkasin kurrikulës së historisë bërthamë dhe 66 orë i përkasin kurrikulës së historisë së thelluar. Kjo ndarje sipas orëve dhe përqindjeve përkatëse paraqitet në tabelat më poshtë.

Programi gjeneron informacionin e nevojshëm për mësuesit e kësaj lënde që do të përgatisin maturantët për provimin e lëndës “Gjeografi bërthamë”, si lëndë me zgjedhje në Maturën Shtetërore. Programi, gjithashtu, orienton nxënësit për njohuritë dhe aftësitë kryesore që duhet të zotërojnë për të përballuar me sukses provimin e lëndës “Gjeografi bërthamë”. Programi përbën një dokument zyrtar, që duhet zbatuar me korrektesë nga specialistët e përfshirë në hartimin e bankës së pyetjeve dhe tezës së provimit të 29 gjeografisë, si lëndë me zgjedhje për Maturën Shtetërore.

Ky program duhet shqyrtuar me kujdes dhe rigorozitet nga secili prej grupeve të interesuara, sidomos kujdes të bëhet nga specialistët e përfshirë në hartimin e bankës së pyetjeve dhe tezës së provimit të gjeografisë, të cilët nuk duhet të përfshijnë për vlerësim çështje mësimore që nuk janë parashikuar në këtë program. Përgatitja e nxënësve për provimin e kësaj lënde, të bëhet në mënyrë të vazhdueshme dhe duke përdorur një larmi metodash dhe mjetesh. Gjatë punës për përgatitjen e nxënësve për provimet e Maturës Shtetërore, është e rëndësishme që herë pas here mësuesi të zhvillojë testime të nxënësve të tij, me teste që mund t’i hartojë vetë duke u bazuar në modelet e testeve të Maturës Shtetërore. Testi për lëndën “Gjeografi bërthamë” do të ndërtohet në mënyrë të tillë ku të jenë të përfshira të tri nivelet e vështirësisë: niveli bazë, niveli mesatar dhe niveli i lartë. Njëkohësisht, edhe shpërndarja e pikëve në test do të jetë në varësi të përqindjeve që zë çdo nivel. Peshat specifike për çdo nivel do të jenë: Niveli bazë: 40%. Niveli mesatar: 40%. Niveli i lartë: 20%. Testi për lëndën “Gjeografi bërthamë” do të përfshijë njohuritë dhe aftësitë mbi Shkencën e Tokës, Gjeografinë rajonale të botës dhe Gjeografinë e Shqipërisë dhe të trevave të tjera shqiptare. Nxënësit duhet të kenë parasysh se fusha që ka numrin më të madh të objektivave (peshën më të madhe) në programin orientues të Maturës Shtetërore, në test do të përfaqësohet nga një numër më i madh pyetjesh. Në përgatitjen për përmbushjen e objektivave të këtij programi do të përdoren tekstet mësimore të kësaj lënde. Mund të përdoren edhe materiale shtesë, që sigurojnë arritjen e objektivave të programit orientues.

SHKENCA E TOKËS TABELA E PESHAVE SIPAS FUSHAVE Fushat në programin bërthamë

Ndarja e peshave në orë

Historia e qytetërimeve në antikitet dhe në mesjetë Historia e qytetërimeve moderne dhe bashkëkohore Historia e shqiptarëve Fushat në programin e thelluar

8 27 53

Historia e qytetërimeve në Antikitet dhe në Mesjetë Historia e qytetërimeve moderne dhe bashkëkohore Historia e shqiptarëve Totali

Ndarja e peshave në % 5 17 35

30 154

20 100%

Linja: Sistemi diellor Linja Sistemi diellor përfshin njohuritë dhe konceptet bazë mbi origjinën, përbërjen dhe lëvizjen e trupave qiellorë në hapësirë. Shpjegimi i tërheqjes gravitacionale të trupave në sistemin diellor, interpretimi i formimit të ditë-natës, stinëve, baticave dhe zbaticave, fazave të Hënës dhe eklipseve përmes studimit të marrëdhënieve Tokë-Hënë-Diell, karakteristikat e Diellit dhe roli i tij për jetën në Tokë, karakteristikat e planetëve dhe objekteve të tjera brenda këtij sistemi, si dhe revolucionarizimi i studimit të Universit përmes zhvillimeve teknologjike, janë piketat kryesore të përmbajtjes së kësaj linje. Blloku tematik

10.

Shqipëria gjatë sundimit osman (shek. XV-XX)

Nënlinja Perandoria Osmane dhe Ballkani. Figura e Skënderbeut në albanologjinë shqiptare. Idetë e rilindësve për çështjen shqiptare. Platforma politike gjatë viteve 1878-1912.

24 - Të përshkruajë koalicionet ballkanike anti-osmane gjatë shek XIV dhe rezultatet e tyre. - Të përshkruajë rolin e albanologjisë në ndriçimin e figurës së Skënderbeut. - Të listojnë rilindësit shqiptarë duke evidentuar kontributin e tyre në çështjen shqiptare. - Të përshkruajë evoluimin e mendimit politik shqiptar për zgjidhjen e çështjes kombëtare.

Nr. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Linja 11

Shteti i pavarur shqiptar, 1912-1939

10.

Kjo linjë ka për qëllim të prezantojë këta terma dhe koncepte kyçe: Përplasjet diplomatike në Konferencën e Ambasadorëve në Londër; tezat e ndryshme rreth kryengritjes së Shqipërisë së mesme; statuti i zgjeruar i Lushnjës, viti 1922; Monarkia shqiptare dhe përpjekja e saj për europianizimin e vendit. Nr

Linja

11.

Shteti i pavarur shqiptar 19121939

Nënlinja Qëndrimi i Fuqive të Mëdha për kufijtë e Shqipërisë 1912-1920. Tezat e ndryshme rreth kryengritjes së Shqipërisë së mesme. Statusi i zgjeruar i Lushnjës.

Linja 12

TABELA E PESHAVE SIPAS LINJAVE NË HISTORINË BËRTHAMË

Objektivat

11. 12. 13. 14.

- Të listojë vendimet e Fuqive të Mëdha për Shqipërinë në vitet 1913; 1920; 1921. - Të evidentojë ndryshimin në trajtimin e Kryengritjes së Shqipërisë së mesme të vitit 1914 (gjatë qeverisjes së Zogut; gjatë regjimit komunist dhe në ditët e sotme). - Të vlerësojë rëndësinë që pati për shtetin shqiptar statuti i zgjeruar i Lushnjës.

15.

Kjo linjë ka për qëllim të prezantojë këta terma dhe koncepte kyçe: Përpjekjet për shmangien e pushtimit dhe shkaqet e pushtimit (dokumente dhe opinione); nacionalizmi shqiptar si forcë e parë e rezistencës; pasojat e Luftës II Botërore në Shqipëri.

Ndarja e peshave në orë

Qytetërimi në parahistori Qytetërimi botëror në antikitet (Egjipti, Mesopotamia, Greqia, Roma) Qytetërimi botëror në mesjetë (shek. V – XV ) Qytetërimet në fillimet e historisë moderne Koha e ndryshimeve thelbësore Periudha e tronditjeve të mëdha (19141945) Qytetërimet bashkëkohore (1945 deri më sot) Parahistoria (100000 vjet – 3500 vjet më parë) Qytetërimi ilir (mijëvjeçari II – mijëvjeçari I para erës së re)

1 4

Ndarja e peshave në % 1 2

4 9 7

3 6 5

Shqipëria mesjetare. Shek V – XIV

Shqiptarët gjatë sundimit osman (shek. XV – XX) Shteti i pavarur shqiptar në vitet 1912-1939 Shqiptarët gjatë Luftës II Botërore (19391944) Shqipëria gjatë regjimit komunist (19451990) Shndërrimet demokratike në Shqipëri gjatë viteve 1990- 2008

8 8

5 5

Sistemi diellor dhe Toka si planet

të përshkruajë përmasat e Diellit, strukturën, karakteristikat kryesore të secilës shtresë e dukuritë diellore; të përshkruajë formën e Tokës, përmasat e saj dhe rëndësinë e tyre; të identifikojë provat që tregojnë se Toka rrotullohet rreth boshtit të saj; të shpjegojë pasojat e rrotullimit të Tokës rreth boshtit; të analizojë lëvizjen e Tokës rreth Diellit dhe pasojat e kësaj lëvizje; të shpjegojë sesi fazat e Hënës varen nga pozicioni relativ i Diellit, Hënës dhe Tokës; të shpjegojë pse dhe si ndodhin eklipset, duke diferencuar eklipset e Hënës nga ato të Diellit; të dallojë planetët e brendshëm, të jashtëm, e satelitët e tyre, duke përshkruar disa ndër karakteristikat kryesore të tyre; të përshkruajë kometat, asteroidët, meteorët dhe veçoritë e tyre.

Linja: Hartografia Linja Hartografia studion mënyrën e projektimit të Tokës në hartë e në glob. Përveç njohurive që nxënësit marrin mbi globin, hartat, llojet e tyre, elementet e hartës, projeksionet hartografike, rrjetin gjeografik e koordinatat gjeografike, kjo linjë synon kryesisht aftësimin praktik të nxënësve për punën me hartën, përcaktimin e vendndodhjes së pikave të ndryshme në hartë, përcaktimin e largësive reale nisur nga shkalla e hartës, apo përcaktimin e kohës zonale e lokale.

Blloku tematik

Objektivat

TABELA E PESHAVE SIPAS LINJAVE NË HISTORINË E THELLUAR Nr.

Linja

1. 2.

Qytetërimi antik aziatik (Kina, India, Japonia) Qytetërimi mesjetar – urë lidhëse në mes qytetërimit antik dhe atij modern (shek. VI – XVI ) Jeta në qytetet europiane para dhe gjatë periudhës së industrializimit (shek. XV-XX) Qytetërimet aziatike në kohët moderne (shek. XV-XIX) Qytetërimet bashkëkohore (gjysma e dytë e shek. XX.)

3. 4.

Shqipëria gjatë Luftës së Dytë Botërore

Linja

Objektivat Nxënës/i, -ja:

Linja

Linjat dhe objektivat e linjave

TABELA E PESHAVE SIPAS LINJAVE

Linja 14

Linja 9 Shqipëria mesjetare (shek. V – XIV)

Objektivat

Përpjekjet për shmangien - Të shpjegojë rrugën e agresionit Shqipëria fashist mbi Shqipërinë, duke e gjatë Luftës së e pushtimit dhe shkaqet e ballafaquar me qëndrimin e qeverisë Dytë Botërore pushtimit (dokumente dhe opinione). Nacionalizmi zogiste për ta parandaluar këtë shqiptar si forcë e parë e pushtim. rezistencës. - Të analizojë qëndrimin e Fuqive të Mëdha në prag të pushtimit fashist të Pasojat e Luftës II Shqipërisë. Botërore në Shqipëri. - Të vlerësojë dhe të gjykojë mbi rëndësinë e Luftës Antifashiste dhe karakterin e saj çlirimtar, duke evidentuar elementet e luftës civile.

Ndarja e peshave në orë 4 3

Ndarja e peshave në % 2 2

Nxënës/i, -ja: -

Paraqitja e Tokës në hartë

të analizojë ndërtimin e rrjetit gjeografik (sistemin e meridianëve dhe paralelëve, gjatësinë dhe gjerësinë gjeografike); të interpretojë me ndihmën e hartës brezat e kohës; të llogarisë kohën lokale e zonale në vende të ndryshme në bazë të gjatësisë së tyre gjeografike; të analizojë elementet matematikore (rrjeti hartografik, shkalla e hartës) dhe gjeografike të hartës dhe përdorimin e tyre; të klasifikojë hartat sipas përmbajtjes, shkallës, përdorimit, mbi bazën e veçorive dalluese të tyre; të përcaktojë largësinë në terren nëpërmjet shkallës së hartës.

25 Linja: Gjeosistemet Toka përbëhet nga katër sisteme të mëdha: atmosfera, hidrosfera, litosfera dhe biosfera. Përmes linjës Gjeosistemet synohet që nxënës/i,-ja të kuptojë dukuritë dhe proceset natyrore që kanë ndodhur dhe ndodhin në këto sisteme, ndërveprimin midis tyre dhe rrjedhojat e këtij ndërveprimi për Tokën. Kjo përmbajtje fokusohet në shpjegimin shkencor të lidhjeve dhe të marrëdhënieve shkak-pasojë të proceseve dhe dukurive më shumë sesa në përshkrimin e tyre. Linja Gjeosistemet përbëhet nga katër blloqe tematike: atmosfera, hidrosfera, litosfera dhe historia e Tokës, biosfera. Blloku tematik

Objektivat Nxënës/i, -ja:

Blloku tematik

Objektivat Ndryshimet në Tokë nën ndikimin e forcave të jashtme

Nxënës/i, -ja:

22 Paraqitja e Tokës në hartë

« matura

Blloku tematik

Atmosfera

Hidrosfera

Litosfera dhe historia e Tokës

Mjedisi dhe shoqëria

të analizojë përbërjen e atmosferës, ndërtimin strukturor, duke dhënë karakteristikat më kryesore të shtresave të saj; të analizojë llojet e rrezatimit: të drejtpërdrejtë, të shpërndarë, të përgjithshëm dhe tokësor, përmes dukurisë së përcjellshmërisë dhe konveksionit; të analizojë ndryshimin e temperaturës në kohë (ditore e vjetore) dhe në hapësirë (vertikal e horizontal) dhe faktorët që ndikojnë në të; të llogarisë temperaturën mesatare ditore, mujore e vjetore të ajrit dhe amplitudat ditore dhe vjetore të temperaturës së ajrit;

të interpretojë qarkullimin e ujit në natyrë; të përcaktojë format e lëvizjeve të ujërave oqeanike; të shpjegojë elementet e valës detare dhe mënyrën e formimit të valëve detare; të analizojë shkaqet e formimit të baticave dhe zbaticave dhe pasojat e tyre; të përshkruajë karakteristikat kryesore të pjesëve përbërëse të lumit; të analizojë liqenet sipas origjinës së formimit të tyre, shoqëruar me shembuj konkretë nga bota e vendi ynë; të dallojë llojet e ujërave nëntokësore dhe mënyrën e formimit të tyre; të përshkruajë llojet e ndryshme të burimeve; të analizojë kushtet e formimit të borës së përhershme dhe akullnajave; të diferencojë akullnajat malore nga ato kontinentale.

Ndryshimet në Tokë nën ndikimin e forcave të jashtme

të interpretojë konceptin për mjedisin dhe zhvillimin e qëndrueshëm;

Hapësira gjeografike e trevave shqiptare

të analizojë termat bazë në gjeografi, si: pozicioni, rajoni, marrëdhëniet njeri-mjedis dhe proceset hapësinore; të identifikojë kriteret bazë të rajonizimit gjeografik dhe të klasifikimit të rajoneve të ndryshme sipas llojeve apo tipeve të tyre; të analizojë rajonet kulturore të botës së sotme përmes shembujve; të përshkruajë rolin dhe rëndësinë që luajnë në rajone të ndryshme organizmat ndërkombëtarë (p.sh., OKB, UNICEF etj.); të plotësojë hartat skicë (fiziko-gjeografike) të makrorajoneve të botës.

Europa -

Amerika e Veriut

Linja: Sistemet fizike Peizazhet e larmishme që ofrojnë trevat shqiptare, ndërtimi gjeologjik, relievi dhe faktorët që ndikojnë në formimin e tij, pasuritë klimatike dhe hidrografike, bota e gjallë e tyre etj., krijojnë atë shumëllojshmëri mjaft të spikatur të mjediseve të trevave shqiptare. Nxënësit propozojnë rrugëzgjidhje për problemet e shkallës së lartë të degradimit dhe shkretimit të peizazheve, një ndër problemet më shqetësuese të mjedisit sot në këto treva.

Blloku tematik

Amerika e Jugut

Afrika Nënsahariane

Afrika e Veriut/Azia Jugperëndimore

Azia Jugore

Azia Lindore

Azia Juglindore

Objektivat 11

Nxënës/i,-ja: -

Shumëllojshmëria e mjediseve dhe peizazheve të trevave shqiptare

të analizojë etapat e formimit të truallit të trevave shqiptare, përbërjen litologjike dhe strukturore të tij dhe rolin e tyre në pasuritë e shumta minerare; të evidentojë faktorët e formimit të relievit, sistemet kryesore të tij; të evidentojë tiparet kryesore të klimës së trevave shqiptare; të vlerësojë rolin dhe ndikimin e klimës në dukuritë e tjera natyrore, në shpërndarjen e popullsisë dhe aktivitetet e saj; të analizojë larminë dhe pasurinë e madhe hidrografike të trevave shqiptare; të analizojë kushtet dhe faktorët e formimit të tokave të larmishme të trevave shqiptare; të analizojë faktorët e kushtet që kanë ndikuar në shkallën e lartë të degradimit dhe shkretimit të tokave, si dhe pasojat e tyre; të analizojë faktorët që kanë përcaktuar larminë dhe pasurinë e madhe bimore dhe shtazore të trevave shqiptare.

Linja: Sistemet humane Nxënës/i,-ja analizon gjendjen dhe ndikimin e faktorëve ekonomikë, socialë, politikë e kulturorë mbi fizionominë dhe dinamikën e popullsisë shqiptare, ekonomisë e sektorëve të saj si dhe ndikimin e organizimit të sotëm politiko-administrativ të trevave shqiptare në zhvillimin e integrimin rajonal dhe europian të tyre. Kjo linjë përbëhet nga blloqet tematike: - Organizimi administrativ i trevave shqiptare. - Popullsia dhe vendbanimet. - Ekonomia e trevave shqiptare.

të vlerësojë rolin e pozitës gjeografike dhe karakteristikat e përgjithshme gjeografike të Europës; të analizojë veçoritë specifike rajonale natyrore e humane të Europës; të vlerësojë zhvillimin historiko-territorial rajonal të Europës; të interpretojë historikun dhe karakteristikat e formimit, zhvillimit e zgjerimit të BE-së; të vlerësojë makrorajonin rus, proceset dhe problemet e sotme të perspektivës rajonale e globale; të identifikojë disa ndër problemet e sotme rajonale të Europës dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre. të identifikojë karakteristikat dhe tiparet e përgjithshme natyrore e humane të Amerikës së Veriut; të analizojë tipet dhe llojet e ndryshme të rajoneve të ShBA-së, si dhe modelet e tyre të zhvillimit, duke evidentuar modelin ekonomik të zhvillimit të ShBA-së; të analizojë problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të kontinentit veriamerikan, si dhe perspektivën e tyre. të identifikojë tiparet e përgjithshme fiziko-gjeografike të rajonit të Amerikës Qendrore; të identifikojë veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Amerikës Qendrore, duke evidentuar gërshetimin e kulturave; të analizojë modelet e zhvillimit ekonomik të këtij rajoni.

të përshkruajë shtrirjen, përbërjen e trevave shqiptare (Republika e Shqipërisë, Kosova, trevat shqiptare në Serbi, në Maqedoni, në Greqi dhe në Malin e Zi). të analizojë pozitën gjeografike të trevave shqiptare në Ballkan, Mesdhe, Europë dhe më gjerë; të vlerësojë rolin e kësaj pozite në veçoritë natyrore gjeografike, në popullimin e trevave dhe zhvillimin ekonomik, dhe pasojat e kësaj pozite në copëtimin e trevave shqiptare; të analizojë ndryshimet që ka pësuar në kohë dhe në hapësirë harta politike e trevave shqiptare.

RAJONET

Linja: Mjedisi dhe shoqëria Studimi i kësaj linje u mundëson nxënësve të vlerësojnë që njeriu ndërvepron me mjedisin, për më tepër, që njohja e shkencës së Tokës është thelbësore në planifikimin e ndërtimeve, rrugëve, porteve, kanaleve etj. Konteksti mjedisor i kësaj linje i vjen në ndihmë nxënësve për të kontribuar në debate dhe vendime si qytetarë të informuar dhe të përgjegjshëm.

Mjedisi dhe shoqëria

të përshkruajë konceptin pllaka tektonike dhe shpërndarjen e tyre; të analizojë mënyrën e lëvizjes së tyre; të analizojë llojet e kufijve të pllakave tektonike; të përshkruajë llojet e lëvizjeve luhatëse; të analizojë lëvizjet rrudhosëse e shkëputëse dhe shkaqet e tyre; të evidentojë format e relievit që krijohen si pasojë e lëvizjeve rrudhosëse e shkëputëse; të shpjegojë dukurinë e formimit të tërmeteve;

Nxënës/i, -ja:

Objektivat Nxënës/i,-ja:

Objektivat

Amerika Qendrore

Objektivat

Blloku tematik

Linja: Rajonet Kjo linjë prezanton një panoramë të përgjithshme të rajoneve më të mëdha të botës, parë nga perspektiva e problemeve dhe integrimit. Nëpërmjet studimit rajonal, nxënësit në mënyrë kritike analizojnë e vlerësojnë proceset dhe dukuritë e ndryshme të zhvillimit rajonal dhe perspektivën e tyre. Në këtë mënyrë formohen bazat e domosdoshme gjeografike për të ndërtuar këndvështrimet mbi ngjarjet aktuale rajonale e globale dhe proceset integruese në nivel vendor, rajonal e global. Linja “Rajonet” përbëhet nga blloqet tematike: - Gjeografia rajonale dhe tipat e rajoneve - Europa - karakteristika të përgjithshme dhe veçori rajonale - Amerika e Veriut - Amerika Qendrore - Amerika e Jugut - Afrika Nënsahariane - Afrika e Veriut/Azia Jugperëndimore - Azia Jugore - Azia Lindore - Azia Juglindore - Australia, Oqeania.

Gjeografia rajonale dhe tipet e rajoneve

të analizojë faktorët që ndikojnë në botën bimore e shtazore.

Blloku tematik

Linjat dhe objektivat e linjave

të diferencojë shtresat e Tokës, duke dhënë veçoritë kryesore të secilës prej tyre; të shpjegojë ndryshimin e temperaturës, trysnisë dhe dendësisë në brendësi të Tokës; të përshkruajë mënyrën e formimit të mineraleve dhe vetitë fizike të tyre (fortësia, ngjyra, shkëlqimi, thyerja); të përshkruajë llojet kryesore të shkëmbinjve; të analizojë krijimin e magmës dhe mënyrën e formimit të shkëmbinjve magmatikë; të shpjegojë kushtet e formimit të shkëmbinjve sedimentarë dhe llojet e tyre; të shpjegojë mënyrën e formimit të shkëmbinjve metamorfikë dhe llojet e tyre.

të përshkruajë tipat e tërmeteve sipas thellësisë dhe origjinës; të përcaktojë në hartë shpërndarjen gjeografike të tërmeteve; të përshkruajë vullkanin, pjesët përbërëse të tij, produktet vullkanike; të analizojë shkaqet e shpërthimit të vullkaneve; të përcaktojë në hartë shpërndarjen gjeografike të vullkaneve. të përkufizojë konceptin tjetërsim fizik, kimik e biologjik; të analizojë kushtet në të cilat ndodh secili prej tjetërsimeve; të analizojë faktorët që ndikojnë në formimin e dherave; të analizojë kushtet në të cilat ndodhin rrëshqitjet, rrëzimet dhe shembjet; të analizojë veprimtarinë gërryese, transportuese e depozituese të erës dhe format karakteristike të relievit, që krijohen si pasojë e saj; të analizojë veprimtarinë gërryese, transportuese e depozituese të ujërave rrjedhëse (lumenj, përrenj) dhe format e krijuara prej saj; të përkufizojë konceptin karst; të analizojë kushtet në të cilat zhvillohet procesi i karstit; të përshkruajë format sipërfaqësore dhe nëntokësore të krijuara nga veprimtaria karstike; të analizojë veprimtarinë gërryese, transportuese e depozituese të akullnajave dhe format e krijuara prej saj; të analizojë veprimtarinë gërryese, transportuese e depozituese në brigjet detare; të klasifikojë tipat e bregdeteve (i ulët, i lartë) dhe karakteristikat e tyre.

Linja: Vendndodhja gjeografike Kjo linjë ka për qëllim të paraqesë një tablo të qartë mbi hapësirën që zënë trevat shqiptare në Ballkan dhe në Europë. Linja synon të formojë te nxënësit koncepte të qarta mbi rëndësinë e pozitës së trevave shqiptare në aspektin natyror dhe në atë gjeopolitik. Nxënësit aftësohen të bëjnë analiza krahasuese të ndryshimeve të hartës politike të trevave shqiptare.

Nxënës/i,-ja:

Nxënës/i, -ja:

të listojë format kryesore të ndotjes; të analizojë shkaqet kryesore të ndotjes së tokës; të vlerësojë pasojat e ndotjes së tokës; të analizojë ndotjen e ajrit, duke identifikuar faktorët kryesorë që ndikojnë në të; të analizojë ndotjen e ujit, duke identifikuar faktorët kryesorë që ndikojnë në të.

GJEOGRAFIA RAJONALE E BOTËS

Objektivat

të interpretojë konceptin për mjedisin dhe zhvillimin e qëndrueshëm;

Blloku tematik

Linja: Dinamika e Tokës Relievi i Tokës, tiparet e saj janë pasojë e veprimtarisë së forcave të brendshme dhe të jashtme, të cilat në mënyrë të vazhdueshme modelojnë sipërfaqen e Tokës. Forma e sotme e relievit të Tokës është rezultante e bashkëveprimit të forcave të brendshme dhe të jashtme. Në historinë e zhvillimit të Tokës, secila prej këtyre forcave ka ndikuar dhe ndikon në përmasa të ndryshme, gjë që ka çuar dhe në krijimin e formave të ndryshme në reliev. Format e krijuara nga forcat e brendshme, në mënyrë të vazhdueshme modelohen nga veprimi i forcave të jashtme, duke krijuar larmi në formë, ndërtim e përmasa. Linja Dinamika e Tokës përbëhet nga dy blloqe tematike: Ndryshimet në Tokë nën ndikimin e forcave të brendshme, dhe ndryshimet në Tokë nën ndikimin e forcave të jashtme.

Ndryshimet në Tokë nën ndikimin e forcave të brendshme

Linjat dhe objektivat e linjave

Karakteristika të përgjithshme dhe veçori rajonale

të formulojë konceptet: lagështirë e ajrit, lagështirë absolute dhe 4 relative; të përshkruajë procesin e kondensimit të avujve të ujit dhe formimin e vesës, mjegullës, brymës e reve; të shpjegojë kushtet e formimit të llojeve të ndryshme të reshjeve; të ndërtojë dhe interpretojë grafikët e shpërndarjes hapësinore dhe kohore të reshjeve; të analizojë ndryshimet e trysnisë atmosferike në kohë e në hapësirë; të analizojë faktorët kryesorë që përcaktojnë elementet e erës (drejtimi dhe shpejtësia); të identifikojë erërat e qarkullimit të përgjithshëm të përshkruajë erërat lokale; të analizojë ciklonin dhe anticiklonin; të shpjegojë ndikimin e regjimit ciklonik në gjerësitë mesatare; të formulojë konceptet mot dhe klimë; të analizojë faktorët që ndikojnë në formimin e klimës.

Blloku tematik

të vlerësojë pozitën gjeografike të rajonit të Australisë dhe Oqeanisë, si dhe kushtet natyrore; të identifikojë veçoritë e popullimit, të kulturës e të zhvillimit ekonomik të rajonit të Australisë dhe Oqeanisë.

GJEOGRAFIA E SHQIPËRISË DHE E TREVAVE TË TJERA SHQIPTARE

Objektivat

Biosfera

Australia, Oqeania

Nxënës/i, -ja:

E martë 14 maj 2013 •

Objektivat

Linja: Gjeosistemet Toka përbëhet nga katër sisteme të mëdha: atmosfera, hidrosfera, litosfera dhe biosfera. Përmes linjës Gjeosistemet synohet që nxënës/i,-ja të kuptojë dukuritë dhe proceset natyrore që kanë ndodhur dhe ndodhin në këto sisteme, ndërveprimin midis tyre dhe rrjedhojat e këtij ndërveprimi për Tokën. Kjo përmbajtje fokusohet në shpjegimin shkencor të lidhjeve dhe të marrëdhënieve shkak-pasojë të proceseve dhe dukurive më shumë sesa në përshkrimin e tyre. Linja Gjeosistemet përbëhet nga katër blloqe tematike: atmosfera, hidrosfera, litosfera dhe historia e Tokës, biosfera. Blloku tematik

të analizojë kushtet në të cilat ndodh secili prej tjetërsimeve; të analizojë faktorët që ndikojnë në formimin e dherave; të analizojë kushtet në të cilat ndodhin rrëshqitjet, rrëzimet dhe shembjet; të analizojë veprimtarinë gërryese, transportuese e depozituese të erës dhe format karakteristike të relievit, që krijohen si pasojë e saj; të analizojë veprimtarinë gërryese, transportuese e depozituese të ujërave rrjedhëse (lumenj, përrenj) dhe format e krijuara prej saj; të përkufizojë konceptin karst; të analizojë kushtet në të cilat zhvillohet procesi i karstit; të përshkruajë format sipërfaqësore dhe nëntokësore të krijuara nga veprimtaria karstike; të analizojë veprimtarinë gërryese, transportuese e depozituese të akullnajave dhe format e krijuara prej saj; të analizojë veprimtarinë gërryese, transportuese e depozituese në brigjet detare; të klasifikojë tipat e bregdeteve (i ulët, i lartë) dhe karakteristikat e tyre.

Blloku tematik

Objektivat Nxënës/i,-ja:

Organizimi administrativ i trevave shqiptare

të identifikojë ndryshimet në organizimet administrativotokësore në Republikën e Shqipërisë, në Republikën e Kosovës dhe në trevat e tjera shqiptare; të analizojë organizimin e sotëm politiko-administrativ të trevave shqiptare, masat që janë marrë për integrimin rajonal dhe europian të tyre.

Popullsia dhe vendbanimet

të identifikojë kushtet natyrore të rajonit të Amerikës së Jugut; të përshkruajë veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Amerikës Jugore, duke evidentuar diferencimin hapësinor të kulturave vendase dhe europiane; të analizojë modelet e zhvillimit ekonomik të këtij rajoni.

Ekonomia e trevave shqiptare

të përshkruajë tiparet fiziko-gjeografike të Afrikës Nënsahariane, duke evidentuar tipizimin e botës bimore dhe shtazore; të identifikojë veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Afrikës Nënsaharjane.

të analizojë kushtet dhe faktorët që kanë ndikuar në popullimin e trevave shqiptare; të përshkruajë elementet (karakteristikat) kryesore demografike të popullsisë së trevave shqiptare (numri i popullsisë, shtimi natyror, struktura e popullsisë); të evidentojë territoret ku kanë migruar shqiptarët me veçoritë dhe problemet e integrimit të tyre; të analizojë ecurinë e zhvillimit të popullsisë dhe vendbanimeve në trevat shqiptare, përmes treguesve statistikorë, grafikë etj. të evidentojë potencialet natyrore dhe humane të trevave shqiptare dhe ndikimin e tyre në shkallën e zhvillimit ekonomik të këtyre trevave; të analizojë rolin e sektorëve të veçantë të ekonomisë në zhvillimin e trevave shqiptare (ekonominë bujqësore, industrinë, tregtinë, transportin, turizmin, shërbimet dhe artizanatin).

Linja: Ndërveprimi njeri - mjedis Në këtë linjë prezantohen vlerat unikale natyrore dhe historiko-kulturore të trevave shqiptare, analizohet ndikimi i shoqërisë njerëzore në cilësinë e mjediseve gjeografike dhe shfrytëzimin e resurseve. Nxënësit aftësohen të identifikojnë strategjitë alternative që u përgjigjen politikave të veçanta dhe programeve për përdorimin e burimeve dhe menaxhimin e tyre. Ata jo vetëm që njohin dhe evidentojnë potencialet turistike të trevave shqiptare, por edhe parashikojnë mundësitë e mirëmenaxhimit të tyre.

të vlerësojë pozitën gjeografike të rajonit të Afrikës së Veriut/Azisë Jugperëndimore, si dhe kushtet natyrore; të vlerësojë kompleksitetin gjeografik, kulturor, politik të Lindjes së Mesme, duke u ndalur në sfidën e Islamit; të analizojë modelet e zhvillimit ekonomik të këtij rajoni, bazën e resurseve të naftës dhe rolin e saj në zhvillimin e rajonit. të përshkruajë kushtet natyrore të këtij rajoni, me fokus praninë e lartësive më të mëdha në botë; të identifikojë veçoritë e popullimit, të kulturës e të zhvillimit ekonomik të rajonit të Azisë Jugore.

Blloku tematik

Objektivat Nxënës/i,-ja: -

të vlerësojë pozitën gjeografike dhe kushtet natyrore të rajonit të Azisë Lindore; të identifikojë veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Azisë Lindore; të analizojë modelet e zhvillimit ekonomik të këtij rajoni (modeli kinez dhe japonez).

Mjedisi dhe turizmi i trevave shqiptare

të përshkruajë tiparet fiziko-gjeografike të rajonit të Azisë Juglindore; të identifikojë veçoritë kryesore të popullimit, të kulturës e të zhvillimit ekonomik të rajonit të Azisë Juglindore, me fokus modelin e zhvillimit ekonomik të një prej shteteve të ashtuquajtur "tigrat e Azisë".

të analizojë vlerat unikale natyrore dhe historiko-kulturore të trevave shqiptare; të evidentojë potencialet turistike dhe zonat më të rëndësishme për zhvillimin e turizmit; të identifikojë faktorët dhe pasojat e problemeve mjedisore kryesore sot (ndotja e ajrit, ujit, tokës).

Linja: Rajonet Në këtë linjë, nxënës/i,-ja analizon dhe vlerëson për çdo rajon tiparet specifike natyrore, demografike, kulturore, ekonomike, duke i vendosur kështu në plan krahasues me njëri – tjetrin. 13

SPORT • E hënë 13 maj 2013

Alonso “ÇMEND” Barcelonën Fernando Alonso ka arritur një fitore të jashtëzakonshme përballë publikut të tij në Spanjë. I nisur nga vendi i 5-të, piloti spanjoll me Ferrarin e tij ishte i pakapshëm nga rivalët. Vetëm vendi i katërt për Sebastian Fetel

Lampard do edhe një vit me Çelsin

Lionel Mesi i lumtur për titullin Mesfushori i Barcelonës, Lionel Mesi ka shprehur të gjithë lumturinë e tij për titullin e radhës kampion të fituar me skuadrën e tij. Argjentinasi pas fitimit të titullit pa zbritur në fushë ka deklaruar: “jam shumë i lumtur që po festoj këtë titull kampion. Vjen një titull i merituar pas një viti të gjatë pune.”

Edhe Murinjo i uron titullin Barelonës Komplimentet për titullin kampion të Barcelonës nuk kanë munguar as nga rivalët e Realit të Madridit. I pari në person, trajneri i të bardhëve Zhoze Murinjo ka uruar katalanasit për titullin e fituar të shtunën në mbrëmje. “Komplimente Barcelonës për titullin kampion. E kanë merituar dhe për këtë i përgëzojmë”- ka thënë tekniku i Realit. Reali humbet Varane, 4-6 javë jashtë Trajneri i Realit të Madridit, Zhoze Murinjo nuk do të ketë të gatshëm për finale e kupës së Mbretit ndaj Atletikos së Madridit mbrojtësin Rafael Varane. Mbrojtësi francez është dëmtuar në ndeshjen e së shtunës në kampionat ndaj Espanjolit dhe analizat e parë kanë vërtetuar se atij do t’i duhet të qëndrojë jashtë fushave 4 deri në 6 javë. Në fakt analizat përfundimtare do të zhvillohen sot, por analizat paraprake tregojnë se Varane do të mungojë së paku një muaj. Për mbrojtësin bëhet fjalë për një dëmtim në kavilje, që do ta mbajë jashtë finales në kupën e Mbretit. Praktikisht për 19-vjeçarin sezoni është mbyllur. Tani mbetet se çfarë zgjedhje do të bëjë Murinjo, nëse do të kthejë apo jo në formacion mbrojtësin Pepe.

Interi ofroi Handanoviçin për Fabregas

SITI LARGON MANÇININ

Pelegrini merr drejtimin e “qytetarëve” Roberto Mançini duket se e ka mbyllur me Mançester Sitin. Siç bën të ditur gazeta britanike “Daily mail”, shumë shpejt pritet të vijë dhe zyrtarizimi i shkarkimit të teknikut italian dhe në vendin e Mançinit do të vijë tekniku i Malagës, Manuel Pelegrini. Sipas gazetës britanike vendimi për shkarkimin e Mançinit kishte ditë që ishte marrë, që përpara finales së kupës FA me Uiganin. Por, humbja e pësuar të shtunën vetëm sa ka konfirmuar largimin e tij. Kjo gazetë madje thekson se Mançini mund të largohet që sot nga drejtimi i Sitit. Por, ndoshta mund të shtyhet për të martën, pasi në këtë datë Siti do të përballet në kampionat me Redingun. Vendimi Vendimi për shkarkimin e Mançinit nga stoli i Sitit është marrë nga treshja drejtuese e Sitit, Ferran Soriano, Çiki Begirishtajn dhe Mubarak. Madje ky vendim qe marrë

kryeredaktor BRAHIM SHIMA

S T A F F

Mesfushori i Çelsit, Frenk Lampard e ka bërë të qartë se dëshiron të qëndrojë edhe një vit më shumë me këtë klub. Pasi ka arritur të thyejë rekordin e legjendës Bobi Tambling, Lampard ka shprehur dëshirën për të biseduar me drejtuesit e klubit për të rinovuar kontratën me këtë klub. Duhet thënë se dhe trajneri Murinjo i ka kërkuar presidentit Abramoviç që të mbajë në skuadër dyshen veterane Terri-Lampard.

ernando Alonso ka arritur një fitore të jashtëzakonshme përballë publikut të tij në Spanjë. I nisur nga vendi i 5-të në një pistë, ku në përgjithësi fitorja i takon vetëm atij që e starton i pari, pasi parakalimet janë të vështira, piloti me spanjoll, me Ferrarin e tij, kanë qenë të shkëlqyer, si për shpejtësi, ashtu edhe përsa i përket strategjisë, duke fituar vendin e parë në Montmelo. Në vendin e dytë është renditur Kimi Raikon me Lotus, që ka zhvilluar gjithashtu një garë të mirë, ndërsa në të tretin është renditur po një Ferrari, ajo me Felipe Masa në timon. Kampioni i botës në fuqi, këtë herë nuk ka mundur të ngjitet në pod. Sebastian Fetel është mjaftuar në vendin e katërt, ndërsa kolegu i tij me Red Bull, Mark Veber i pesti. Vetëm vendi i 6-të për fituesin e pol position, Rosberg, ndërsa Luis Hamilton përfundoi edhe më keq, pasi nga vendi i dytë i nisjes e mbylli garën i 12-ti. Që në start gara ishte shumë e bukur, pasi në krye Fetel dhe Alonso janë hedhur në sulm, duke kapur përkatësisht vendet 2 dhe 3. Rosberg, edhe pse me vështirësi është mbajtur deri në xhiron e 10-të në vendin e parë, por pas fillimit të pit-stop-eve, Mercedesi shfaqi probleme të mëdha me konsumimin e gomave. Në fakt gara e djeshme në Montmelo ka qenë shumë e kondicionuar nga konsumimi i gomave. Shumica e skuadrave kanë bërë nga katër ndalesa për të ndërruar gomat dhe nga pretendentët vetëm Lotusi i Kimi Raikonen e mbylli garën me 3 pit-stop. Por, pavarësisht konsumit të gomave, Ferrari, e sidomos Fernando Alonso, kishin diçka më tepër në shpejtësi e dëshirë se rivalët. Piloti spanjoll ka parakaluar në pistë të gjithë ata që kishte përpara, por ai parakalim që ai ka bërë ndaj Fetelit do t’i ketë shijuar më tepër. Në këtë mënyrë Alonso ka arritur para publikut të tij fitoren e shumëdëshiruar në pistën e vendit të tij. Duhet theksuar se fitorja në Montmelo, duke u nisur nga vendi i pestë është diçka historike, pasi në këtë pistë në përgjithësi fiton ai që niste i pari dhe vetëm i madhi Mikael Shumaker në 1996, ka mundur të fitojë duke u nisur nga vendi i dytë. Kjo ishte fitorja e dytë për këtë sezon për Alonson, po aq sa ka edhe Fetel. Gjithsesi, është ende kampioni i botës me Red Bullin e tij që ndodhet në vendin e parë në renditjen e përgjithshme me 89 pikë, pas tij vjen Raikonen me 85 dhe në të tretin Alonso me 72.

zv/kryeredaktor: ARMAND MAHO MARIGLEN MULLA

Interi vazhdon të kërkojë të afrojë në skuadër mesfushorin e Barcelonës, Çesk Fabregas. Në këmbim të tij zikaltërit kanë vënë në shkëmbim portierin e tyre Handanoviç, kjo nisur dhe nga kërkesat e mëdha të Barcelonës për një portier.

Interi finalizon, bie Palermo

shumë më përpara se finalja e kupës FA. Edhe nëse Siti do të kishte fituar kupën FA, asgjë nuk do ta kishte ndryshuar vendimin e drejtuesve të këtij klubi. Megjithatë, edhe në rast shkarkimi, Mançini pritet të fitojë disa milionë të mirë, duke qenë se ai ka një kontratë edhe për 3 sezone të tjerë me Mançesterin. Motivi Fillimisht lajmi për shkarkimin e Mançinit ka ardhur disi surprizë, duke qenë

se disa ditë më parë drejtuesit kishin shprehur mbështetjen e tyre për italianin. Megjithatë gjërat duket se kanë ndryshuar shpejt dhe si motiv kryesor ka shërbyer raporti jo i mirë i Mançinit me lojtarët e kësaj skuadre. Po ashtu edhe kritikat ndaj klubit të bëra nga Mançini nuk janë mirëpritur, duke çuar në marrjen e këtij vendimi. Pritet që shumë shpejt Siti të prezantojë dhe trajnerin e ri që do të jetë Manuel Pelegrini, që drejton aktualisht Malagën.

politika: OLI XHILAGA, ERVIN KOÇI ekonomia: BRIKENA DERVISHAJ sociale: ERTA BODE rrethet: BLERINA SPAHO kronika: MARIGLEN MULLA kultura: BLERINA GOCE design&layout: DANIEL PRIFTI, GËZIM DUZHA

ADRESA: RR. DULL KETA, NR. 5. (RR. E DIBRËS), TIRANË

Skuadra e Interit i ka vënë përfundimisht vulën një sezoni plotësisht të dështuar, teksa dje ka mbyllur të gjitha shpresat për një pjesëmarrje të saj të mundshme në ndonjë kompeticion europian. Nëse tre vite më parë Interi fitonte kampionatin, Kupën dhe Ligën e Kampioneve, në sezonin e ardhshëm zikaltërit do të kenë pushim mesjavat, pasi ata kanë humbur përfundimisht mundësinë të marrin pjesë në Kupat e Evropës në sezonin e ardhshëm. Skuadra e Stramaçionit, pas barazimit 0-0 me Xhenoan në ndeshjen e parafundit në kampionat, ka mbetur në vendin 9-të në renditje, ndërsa nuk ka mundësinë tashmë matematike të marrë pjesë as në Europa League në vitin tjetër. Një skuadër që vazhdon të shpresojë në Ligën e Kampioneve është Fiorentina, e cila ka fituar 1-0 ndaj Palermos për të mbetur një pikë pas Milanit të vendit të tretë, edhe pse kuqezinjtë kanë një ndeshje më pak se ata. Humbja e Palermos dekretoi edhe rënien nga kategoria të kësaj skuadre. Bashkë me të, në Serinë B do të shkojë edhe Siena, e mundur 2-1 nga Napoli i vendit të dytë. Një ndeshje mjaft interesante, pasi për shumë minuta ishte në fakt Siena që kryesonte, por në fund skuadra e Mazarrit ka kthyer çdo gjë në favor të vet. Ndërkohë, mbetet e ndezur deri në javën e fundit lufta për një vend në Europa League në sezonin e ardhshëm, pas një dueli mes Udinezes e Lacios që luftojnë për vendin e 5-të në klasifikim.

marketing: ELIGERTA DYRMISHI cel: 067

20 62 200

e-mail: eligertad@yahoo.com

www. gazetametropol.com e-mail: gazetametropol@yahoo.com

« hipotekat

E martë 14 maj 2013 •