Gazeta Metropol 23 korrik by Gazeta Metropol

»3

Hipotekat, rivlerësimi i banesave

Kryeregjistruesi, apel qytetarëve: Nxitoni nuk ka mbetur më kohë E hënë

23 korrik 2012 Viti VIII, Nr. 2724 Tel: 04 2 233 991 Fax: 04 2 233 998 Çmimi: 30 lekë • € 1.5

gazetametropol.com

Tragjedia

Ushtarakët

Itali, i ndaloi kompjuterin, 17-vjeçari shqiptar ther nënën

Lista me 188 emrat e rinj të personave që përfitojnë pensionet suplementare

»4-5

»6

Hajredin Cakrani: Esad Pasha, hyrja e beftë në Shkodër »18-19

VATIKANI

Ambasada franceze S’kemi shpërndarë njoftim për akte terroriste në Shqipëri »7

Ura Vajgurore Kryebashkiaku: Këshilli Bashkiak merr urdhra nga bosët e guroreve »8

Matura Shtetërore Gara për në universitet, nis sot plotësimi i formularit A-2 »5

Sekrete “përvëluese“

Presidenti Ceremonia, Nishani ftesë kreut të PS-së, Rama heziton

bote & histori

»13-17

Opinion Nga Bedri Blloshmi

Nga Jolanda Lila

Dita e fundit e Ali Podrimja, dy të dënuarve lamtumira e me vdekje »11 një e poeti

»2

Megjithëse e cilësoi si një president të ligjshëm, sërish kreu i PS ende nuk ka marrë një vendim nëse partia që ai drejton, por edhe ai vetë do të marrë pjesë në ceremoninë e marrjes së detyrës. Qëndrimi përfundimtar pritet të martën, kur të jetë dhe mbledhja e grupit. Në vitin 2007, Rama bojkotoi marrjen e Presidencës nga ana e Bamir Topit

Kapet autori i vrasjes në Sauk

• Olimpiket, sfida dhe siguria • Uni, pika jonë e referimit • Ligësia, ana e errët e mendjes

»6

Policia: Alkooli dhe sherri, shkaku i vrasjes së Çollakut

»11

« POLITIKË

E hënë 23 korrik 2012 •

PREZENCA, DEPUTETËT SOCIALISTË VENDOSIN NË GRUP PËR SEANCËN E NESËRME

PS në dilemë për betimin e Nishanit Ftesat për ceremoninë në seli, Rama s’ka konfirmuar pjesëmarrjen Oli Xhilaga

artia Socialiste ende pa një qëndrim zyrtar mbi pjesëmarrjen në seancën e posaçme për betimin e Presidentit të ri, si dhe në ceremoninë që do të organizohet për nder të tij. Lidershipi socialist nuk ka bërë me dije për ligjvënësit e kësaj force parlamentare vendimin lidhur me pjesëmarrjen në seancë, aq më tepër të ketë vënë në dijeni nëse ai do të jetë në ceremoninë e organizuar për Presidentin e ri Bujar Nishani. Kujtojmë se në ceremoninë e organizuar për zgjedhjen e Bamir Topit si kreu i shtetit në korrik të 2007 Rama zgjodhi të bojkotojë këtë aktivitet, e kjo për shkak të situatës së krijuar nga një zgjedhje e tillë, pasi ishin vetë deputetët e PS-së që votuan në seancë, duke shkelur vendimin politik të partisë. Ndërkohë do të jetë mbledhja e grupit parlamentar të Partisë Socialiste që do të zyrtarizojë vendimin mbi qëndrimin e deputetëve socialistë. Seanca Të martën në orën 18:30 Kuvendi i Shqipërisë është thirrur në një seancë të posaçme, në të cilën do të bëhet betimi i Presidenti të zgjedhur Bujar Nishani. Por ndryshe nga ligjvënësit e shumicës, që do të jenë pjesë e një seance të tillë, një prezencë ligjvënësve socialistë ende nuk është e konfirmuar. Deputetët e PS-së ende nuk e dinë nëse do të jenë pjesë e seancës apo jo. I takon mbledhjes së radhës së grupit parlamentar të PS-së që të bëjë me dije lidhur me një vendim të tillë. Burime

Grupi i PS-së do të vendosë në mbledhjen e radhës për pjesëmarrjen në ceremoninë e betimit të Presidenti të ri Bujar Nishani. Deputetët nuk janë vënë në dijeni për vendimin.

Liderishipi i PS-së s’ka konfirmuar pjesëmarrjen në ceremoninë e betimit, që do të organizohet në Pallatin e Brigadave po ditën e martë, pas ceremonisë së betimit në Kuvend.

Kryetari i PS-së, Edi Rama, e ka cilësuar si legjitim procesin e zgjedhjes së Presidenti Bujar Nishani, ndryshe nga zgjedhja e Topit në korrik të vitit 2007, që e bojkotoi.

pranë selisë rozë sqarojnë se mund t’u lihet në dorë vetë deputetëve që të zgjedhin për të marrë pjesë ose jo, për të justifikuar në këtë mënyrë dhe një

CEREMONIA E BETIMIT Bamir Topi do të jetë President dhe për një ditë, pasi nesër zhvillohet seanca e betimit të kreut të ri, ditë në të cilën i mbaron mandati presidencial. Ceremonia e betimit në Kuvend është parashikuar që të zgjasë jo më shumë se 15 minuta. Këtu përfshihet dhe fjalimi i Nishanit. Ndërkohë pritja e rastit do të zhvillohet në Pallatin e Brigadave. Në një ceremoni të tillë pritet që Presidenti në detyrë do të bëjë përshëndetjen e rastit dhe më pas, në mënyrë simbolike, do t’i dorëzojë Nishanit Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë. Pasi të marrë Kushtetutën, Presidenti Nishani do të mbajë një fjalim të shkurtër dhe më pas do të zhvillohet parakalimi tradicional i truprojës së nderit. Ftesat për pjesëmarrje në këtë ceremoni janë shpërndarë tashmë nga stafi i Presidentit.

bojkot të plotë të kësaj force parlamentare. Ceremonia Pas betimit në Kuvendin e Shqipërisë pritet të organizohet dhe ceremonia për nder të kreut të ri të shtetit në Pallatin e Brigadave. Në këtë ceremoni, sipas protokollit, janë të ftuar

të gjithë deputetët, ambasadorë, titullarë të institucioneve, drejtues të forcave politike, përfaqësues të medies e të shoqërisë civile. Ndërkohë dhe për një ceremoni të tillë nuk ka një konfirmim zyrtar nga ana e lidershipit socialist. Ftesat për pjesëmarrje janë shpërndarë nga ana e stafit

të Presidenti Nishani, ashtu sikurse janë dorëzuar dhe në selinë rozë për të gjithë të ftuarit në këtë ceremoni. Ndryshe nga zgjedhja e Presidentit në detarë Bamit Topi, ceremoni të cilën e bojkotoi, kryetari socialist e ka cilësuar legjitim votimin për zgjedhjen e Presidentit Nishani.

Bardhi: PS të dëgjojë zërin e qytetarëve shqiptarë cës”, - vijoi zëri zyrtar i PD-së. Në këtë kontekst, në emër të PD-së Bardhi theksoi dhe një herë se muri i imunitetit është muri i korrupsionit, është mburoja e pasurimit të paligjshëm dhe kriminal të imunitarëve të vendit në kurriz të qytetarëve të thjeshtë. “Partia Demokratike i bën thirrje dhe një herë zotit Rama të dëgjojë zërin e qytetarëve shqiptarë, që duan barazi para ligjit me zyrtarët e tyre; të dëgjojë zërin e të papunëve, pensionistëve të vendit mbi të cilët muri i imunitetit vjen i rëndë sa toka dhe të votojmë së bashku më 6 gusht heqjen, apo sipas rastit, kufizimin e imunitetit, si një histori suksesi për çdo qytetar të këtij vendi”, - nënvizoi Bardhi.

Reagimi i Ramës

PD: Rama të votojë imunitetet më 6 gusht se ai nuk i pranon këto qëndrime dhe, sipas selisë blu, kërkon si pazar për votimin e tyre vendosjen në Shqipëri të kushtetutës së pakicës bllokuese apo kushtetutës së sundimit të pakicës. “Pra, për rrëzimin e murit të imunitetit këshilli i miliarderëve kërkon të vendosë në zyrat e Fidelit Presidentin e Republikës, Kryetarin e Gjykatës së Lartë e atë të Gjykatës Kushtetuese dhe të gjithë gjykatësit e tyre, prokurorin e përgjithshëm dhe kryetarin e Kontrollit të Lartë të Shtetit, në mënyrë që kjo kupolë të ketë të garantuar pasurimin e tyre të paligjshëm dhe, pavarësisht se për cilën forcë politike votojnë qytetarët, ata të bëjnë ligjin me ushtetutën e sundimit të paki-

Doris Pack

Imunitet për deputetët, jo për gjyqtarët Eurodeputetja e grupit të Partive Popullore Evropiane në Parlamentin Europian Doris Pack ka propozuar që imuniteti të mos hiqet për deputetët, por vetëm për gjyqtarët. “Te ne vetëm parlamentarët kanë imunitet. Por ky mund të hiqet nga parlamenti kombëtar ose nga Parlamenti Europian. Këtë unë e quaj një veprim normal, sepse të gjithë parlamentarët janë të barabartë me qytetarët e tjerë. Por në ndryshim nga këta deputetët kanë njëfarë garancie, meqë herë pas here ata flasin në emër të popullit. Dhe kur e bëjnë këtë, ata edhe mund t’i kalojnë caqet e lejuara. Kurse gjykatësit nuk kanë imunitet, sepse ata nuk janë të zgjedhur nga populli. Ata janë funksionarë të emëruar dhe këta nuk kanë imunitet. Edhe këtu në Parlamentin Europian funksionarët nuk kanë imunitet”, - vuri në dukje Pack. Sipas saj, nuk janë të rralla rastet kur prokuroritë e vendeve anëtare kërkojnë hetimin e eurodeputetëve, madje kjo është bërë një praktikë e përmuajshme.

Deputeti Cara

ZËDHËNËSJA E SELISË BLU, REAGON PËRMES NJË DEKLARATE PËR SHTYP

Pasi dëgjoi dy ditë më parë opinionet e të gjitha institucioneve kushtetuesen në vend për ligjin mbi heqjen dhe kufizimin e imunitetit, Partia Demokratike i bën ftesë kreut të opozitës të votojë ligjin më 6 gusht. Përmes një konference për mediet zëdhënësja e kësaj force politike, Silvi Bardhi, kujtoi pohimet e përfaqësuesve të institucioneve ndërkombëtare, sipas të cilave amandamentet e paraqitura në Kuvend nga PD-ja pasqyronin projektet e hartuara nga ata në bashkëpunim të ngushtë me përfaqësues të institucioneve kryesore dhe shoqërisë civile të vendit. Përballë këtyre deklaratave të përsëritura ajo solli në vëmendje të publikut edhe deklarimin e Ramës

PROPOZIMI

Kryetari i Partisë Socialiste, Edi Rama i është përgjigjur në Tëitter deklaratës së PD-së lidhur më çështjen e imunitetit. Në komentin e tij në rrjetin social ai shprehet qartë pro në parim, por me diskutim të të gjitha propozimeve. “Qëndrimi ynë për imunitetin i qartë: Jemi pro, po vetëm pasi të diskutohen të gjitha ndryshimet që kemi propozuar mbi një vizion reformues! Çfarë neverie përsëri propaganda e Saliut për imunitetin! Kërkon konsensusin e opozitës duke përgojuar deputetët tanë e tallur shqiptarët”, shkruan Rama në komentin e tij.

“PD në garë me PS-në, jo me FRD-në” Deputeti i PD-së Igli Cara flet me mospërfillje për partinë më të re politike, FRD-në, partinë që pritet të drejtohet nga Presidenti në detyrë, Bamir Topi. Ai tha se partia e Topit është krijuar nga një grup njerëzish që, pasi humbën privilegjet dhe postet e larta në qeverinë e PD-së, u bënë instrumente të Ramës. “21 janari, vota në kutinë e gabuar të 8 majit si dhe mungesa e Oketës në votimet e rëndësishme të mazhorancës janë fakte të instrumentalizimit të plotë të tyre nga Rama. Interesant më është dukur prononcimi i deputetit të PS-së Gjiknuri disa ditë më parë, i cili u shpreh se koalicioni i PS-së në vitin 2013 do të jetë me aleatët e vjetër, si dhe do të ketë aleancë me FRD-në, përfshirë dhe AK-në. U priftë e mbara!” - deklaron Cara. I pyetur mbi peshën politike që do të ketë kjo forcë politike në vitin 2013 deputeti demokrat tha se parti si FRD-ja nuk shkaktojnë asnjë emocion apo zhvillim në PD, përfshirë edhe PD-në e Durrësit.

EKONOMI • E hënë 23 korrik 2012

DREJT PËRFUNDIMIT AKSI LEVAN–DAMËS, 35 KILOMETËR I GJATË

Levan–Tepelenë, më 1 gusht hapet segmenti i parë Olldashi: Ky segment ishte pjesa më e vështirë e rrugës së re

ë frymëmarrje Rruga Levan–Tepelenë do t’i jap angur rrugën gjithë Jugut të vendit, duke shm matike për shkak aktuale, që është shumë proble nat mësohet të kthesave të shumta. Nga të dhë të vendit Jug në se aktualisht trafiku ekzistues 0 mjete që 600 është 3500 automjete në ditë, nga 2015. parashikohet të arrihet në vitin

Më datën 1 gusht do të hapen për kalimin e automjeteve 35 kilometrat e parë të rrugës Levan–Tepelenë. Këtë e konfirmoi dje ministri i Punëve Publike Sokol Olldashi gjatë një inspektimi që zhvilloi në mbikalimin e Levanit, aty ku lidhen rrugët Levan–Vlorë, Levan–Tepelenë dhe bajpasi i Fierit. “Kemi ardhur të shikojmë asfaltimin e nyjës së Levanit, një mbikalim shumë i rëndësishëm, që do të bëjë lidhjen e aksit Fier–Vlorë në të ardhmen të bajpasit të Fierit me aksin Fier–Tepelenë”, - deklaroi ministri Olldashi. Duke folur mbi afatet kohore si dhe për vështirësinë që ka ndërtimi i këtij aksi rrugor, Olldashi theksoi se “synimi është që më 1 gusht ne të hapim për trafikun segmentin e parë të rrugës Levan–Tepelenë, 35 km e parë, që janë më të vështirët sot, segmentin nga

Levani në Damës, për t’u lidhur aty me segmentin e dytë Damës–Tepelenë”. Ndër të tjera ministri theksoi faktin se “hapja e këtij segmenti është shumë e rëndësishme për të gjithë fluksin e trafikut që shkon drejt Jugut të vendit, për shkak se eliminon gjithë rrugën e vështirë nga Patosi deri në Ballsh e më tej drejt Fratarit dhe përmirëson në mënyrë të ndjeshme cilësinë e udhëtimit”. Segmenti Levan– Damës përbën gjysmën më të vështirë të projektit Levan–Tepelenë, gjithsej 70 kilometra, dhe hapja e tij për trafikun shënon një lehtësim të ndjeshëm të udhëtimit drejt Jugut të vendit, pasi eliminon trajektoren e vështirë Patos– Ballsh–Fratar. Ky segment është tërësisht në një trajektore të re, që shtrihet përgjatë luginës së Vjosës, duke i dhënë rrugës një

karakter tërësisht fushor. Shpejtësia e parashikuar e lëvizjes varion nga 80 deri më 100 km në orë. Ndërkohë punimet vazhdojnë me intensitet edhe në segmentin nga Damësi në Memaliaj. Segmenti rrugor Levan–Tepelenë është i ndarë në dy lote: Levan–Damës, me gjatësi 37.5 km, me vlerë 39.1 milionë euro; dhe loti i dytë, Damës–Tepelenë, me gjatësi 32.5 km dhe vlerë 28.6 milionë euro. Gjerësia e asfaltuar e rrugës do të jetë 10.5 metra, me dy kalime, sipas standardeve europiane të rrugës kombëtare, ndërsa në aksin rrugor Krahës–Tepelenë parashikohet të ndërtohen mbi 30 vepra arti të vogla, prej të cilave katër ura me gjatësi mbi 50 metra dhe lartësi mbi 70 metra. Punimet për këtë aks rrugor do të përfundojnë plotësisht verën e ardhshme.

KRYEREGJISTRUESI U BËN APEL QYTETARËVE TË PËRFITOJNË NGA AMNISTIA

Rivlerësimi i banesave, Qirjako: Nxitoni, nuk ka më kohë! Ervin Koçi

ytetarët e interesuar për të bërë rivlerësimin e banesës me vlerën e tregut u ka mbetur më pak se një muaj e gjysmë kohë. Amnistia fiskale për pasuritë e paluajtshme përfundon më 31 gusht. Drejtori i përgjithshëm i Zyrës së Regjistrimit të Pasurive të Patundshme, Arben Qirjako, theksoi për “AS” rëndësinë që ka rivlerësimi i pronës dhe fton qytetarët të jenë pjesë e procesit. “Deri në fund të gushtit qeverisa shqiptare ka shtyrë afatin për rivlerësimin e banesave vetëm për qytetarët. Duhet t’u bëj thirrje atyre që të shfrytëzojnë rastin për të përfituar nga kjo amnisti dhe të mos kujtohen në ditët e fundit, siç ka ndodhur dhe herë të tjera. Në muajin mars të këtij viti vetëm në dy javët e fundit në zyrën e vendore të Tiranës aplikimet arritën në 700 mijë për rivlerësim të banesave”, - shpjegoi Qirjako. Pjesë e rivlerësimit janë banesat e ndërtuara para viteve ’90. Qytetarëve u jepet mundësia që prona e tyre të marrë vlerën e tregut aktual, duke paguar si taksë vetëm 1 për qind të vlerës së pronës pranë hipotekës. “Kjo lidhet me taksën e kalimit të pronësisë dhe rivlerësimi për një pasuri qytetari duhet ta dijë sa vlen sot. Vetëm në rastin e kalimit të pronësisë qytetari duhet të paguajë 10 për qind të diferencës midis çmimit që e ka blerë dhe çmimit që po e shet. Në rast se kjo rivlerësohet dhe rivlerësimi është 1 për qind e vlerës së objektit, në rast të kalimit të pronësisë, kjo taksë do të jetë zero”, - deklaroi Qirjako. Sipas të dhënave nga tregu i shitblerjeve të apartamenteve në Tiranës, mësohet se procesi

Përfundon procesi për 100 hotele në Shqipëri

Klasifikimi i ri, hotelet shqiptare mesatarisht me 4 yje Ky sezon turistik ka ardhur më i pasur në informacion për pushuesit, brenda dhe jashtë vendit. Të gjithë ata që e shohin Shqipërinë si një nga destinacionet për të pushuar, mund të marrin detaje të sakta lidhur me cilësinë dhe mundësitë që ofrojnë resortet apo hotelet në vend. Shoqata shqiptare e Turizmit dhe Ministria e Kulturës në bashkëpunim me programin e USAID-it kanë bërë të mundur vendosjen e yjeve të hoteleve pas kontrolleve dhe inspektimeve për kriteret e plotësuara. Inspektimet janë realizuar nga një grup ekspertësh të pavarur të trajnuar nga ekspertë ndërkombëtarë mbi sistemin e markës dhe të cilësisë. Deri tani janë vlerësuar 100 hotele,

ku çdokush mund të informohet për yjet që mbajnë dhe hollësitë e tjera të nevojshme për ditët e qëndrimit në Shqipëri. Nga ky klasifikim hotelet shqiptare janë vlerësuar mesatarisht me katër yje. Në faqen www.authenticalbania. com listohen të gjitha hotelet që kanë marrë markën e cilësisë, yjet e vendosura dhe klasifikimi sipas renditjes: ar, argjend dhe bronz. Në këtë faqe sqarohen të interesuarit ku ndodhet hoteli, lehtësitë e ofruara në infrastrukturë, çfarë lejohet e çfarë ndalohet, si dhe aktivitetet apo mundësitë e tjera që ofrohen nga zona. Po ashtu jepet edhe informacion për karakteristikat dhe specialitetet për të cilat njihet hoteli.

Ekspertët: Nuk do të ketë luhatje të forta

Valuta të qëndrueshme, ekspertët: Shtohet kërkesa për euro HIPOTEKA PROCEDURA, SI APLIKOHET PËR TË BËRË RIVLERËSIMIN

Personat e interesuar me një dokument identifikimi paraqiten pranë sporteleve në zyrat e hipotekës dhe të plotësojnë në dy kopje formularin e aplikimit, ta nënshkruajnë dhe ta dorëzojnë pranë punonjësit të zyrës së hipotekës. Ky punonjës verifikon saktësinë e informacionit në formular dhe llogarit masën e tatimit të rivlerësimit dhe, pasi nënshkruan formularin e aplikimit, një kopje të tij ia jep qytetarit. Pasi të ketë përfunduar këtë procedurë, i interesuari shkon në bankë dhe bën pagesën në shumën 1 % të rivlerësimit të pasurisë për të cilën ka aplikuar. Me mandatpagesën e tatimit riparaqitet te punonjësi i ZVRPP-së dhe depoziton kërkesën për shërbimin e lëshimit të kopjes së kartelës së pasurisë apo të vërtetimit të pronësisë së paluajtshme. Brenda 10 ditësh zyra e hipotekës dërgon me postë kopje të kartelës së pasurisë.

i rivlerësimit ka nxitur njerëzit të shesin pasuritë e tyre të paluajtshme gjatë fundit të vitit 2011, duke bërë që ky sektor të ketë pasur 25 për qind më shumë shitje se në fund të vitit 2010. Agjencitë imobiliare kanë deklaruar se rreth 70 për qind e emigrantëve të ardhur për pushime kanë bërë rivlerësimin e banesave të tyre.

Madje, agjentët theksojnë se emigrantët këtë vit erdhën më parë se vitet e shkuara në atdhe, pikërisht për të përfituar nga rivlerësimi i pasurive me 1 për qind të shumës së vlerës së banesës. Sipas statistikave zyrtare, deri në fund të marsit është futur në treg nga zbatimi i ligjit të faljes fiskale për zërin “rivlerësim pasurish të paluajtshme” një vlerë

prej 171. 7 miliardë lekësh. Ligji për amnistinë fiskale, ku përfshihej edhe rivlerësimi i pasurive të paluajtshme të qytetarëve, ishte në fuqi deri më 31 mars të këtij viti. Qeveria vendosi të shtyjë afatin vetëm për rivlerësimin e banesave deri më 31 gusht për t’u dhënë mundësi emigrantëve të bëhen pjesë e procesit.

Valutat e huaja kanë ruajtur qëndrueshmëri në fund të kësaj jave në tregun e këmbimit valutor. Monedhat euro dhe dollar kanë ruajtur thuajse të njëjtat kuota në fundjavë, duke regjistruar luhatje tepër të vogla. Një euro është këmbyer me 137.53 lekë. Ekspertët e tregut thonë se euroja është vlerësuar lehtë gjatë kësaj jave falë një kërkesës të shtuar nga ana e biznesit për valutë të huaj për blerjen e mallrave në shtetet e BE-së. Sipas tyre, nuk ka pasur asnjë ndërhyrje nga Banka e Shqipërisë. Ekspertët nuk parashikojnë ndonjë luhatje të madhe e vlerës së euros në javët në vazhdim. Një javë më parë euroja u dobësua

në treg, në një këmbim me lekun prej 136 lekë. Turizmi dhe ardhja e emigrantëve janë arsyet e shtimit të euros në treg dhe për pasojë e zhvlerësimit të saj. Një euro e shtrenjtë penalizon qytetarët që kanë marrë kredi në monedhën europiane, pasi duhet të paguajnë më shumë për këstin mujor, por njëherësh shtrenjton importet dhe reflekton në treg çmime më të larta të produkteve. Periudha e verës parashikohet të ruajë në këto nivele monedhën europiane. Niveli më i ulët i pritshëm për euron mund të arrijë në 136 lekë. Ndërkaq dollari ka pasur një zhvlerësim të lehtë ndaj lekut pas forcimi në fillim të javës: 1 dollar është këmbyer me 112 lekë.

« SOCIALE

E hënë 23 korrik 2012 •

Ushtarakët, ISSH zbardh 188 pensionet e reja Abaz

Mahmut

Dafku

Suplement Pleqerie

Tirana

Hasan

Xhaferr

Lika

Suplement Pleqerie

Lezha

Abedin

Islam

Toçilla

Suplement Pleqerie

Vlora

Hashim

Riza

Zuma

Suplement Pleqerie

Tirana

Adem

Sali

Hasa

Suplement Pleqerie

Tirana

Hazis

Mecan

Fejzulla

Suplement Pleqerie

Tirana

Agim

Ibrahim

Cela

P.Parakohshem

Durresi

Hazis

Muharrem

Toska

Suplement Pleqerie

Berati

Agim

Refat

Ismaili

Suplement Pleqerie

Tirana

Hito

Hamit

Bino

Suplement Pleqerie

Vlora

Agim

Selfo

Mezini

Suplement Pleqerie

Tirana

Hysen

Osman

Shkambi

P.Parakohshem

Shkoder

Agron

Qamil

Shahollari

Suplement Pleqerie

Tirana

Hysni

Mersin

Selimaj

Suplement Pleqerie

Vlora

Agron

Tusho

Gjataj

P.Parakohshem

Fieri

Hysni

Myftar

Ymeri

Suplement Pleqerie

Fieri

Ali

Adem

Mulgeci

P.Parakohshem

Tirana

Hysni

Selami

Gegolli

P.Parakohshem

Tirana

Ali

Salih

Bradasheshi

Suplement Pleqerie

Elbasani

Ike

Hasan

Cala

P.Parakohshem

Elbasani

Andon

Dhimiter

Vellahu

Suplement Pleqerie

Tirana

Ilia

Nasho

Berberi

Suplement Pleqerie

Vlora

Arben

Fetah

Molla

P.Parakohshem

Tirana

Ilia

Spiro

Note

Suplement Pleqerie

Korca

Arjan

Hysen

Kambo

P.Parakohshem

Tirana

Ilir

Loni

Bare

P.Parakohshem

Fieri

Arkadi

Aleks

Isaraj

P.Parakohshem

Vlora

Ilirjan

Murat

Agaraj

P.Parakohshem

Vlora

Asllan

Shaban

Putro

Suplement Pleqerie

Berati

Irakli

Loni

Goga

P.Parakohshem/ S.pleqerie

Fieri

Asqeri

Rrapush

Celaj

Suplement Pleqerie

Tirana

Ismail

Hasan

Sulaj

Suplement Pleqerie

Diber

Astrit

Shuaip

Isufi

P.Parakohshem

Tirana

Isuf

Haxhi

Xhajku

P.Parakohshem

Tirana

Barjam

Rushan

Boci

Suplement Pleqerie

Berati

Jeta

Neshat

Gjika

Suplement Pleqerie

Tirana

Bashkim

Aqif

Mataj

P.Parakohshem

Tirana

Kasem

Petref

Musabelli

Suplement Pleqerie

Tirana

Bashkim

Jonuz

Allushi

P.Parakohshem

Durresi

Kastriot

Selman

Kadiasi

Suplement Pleqerie

Tirana

Bashkim

Ramadan

Cepele

Suplement Pleqerie

Tirana

Kico

Jani

Mustaqi

Suplement Pleqerie

Tirana

Bedin

Turan

Kadhaj

Suplement Pleqerie

Tirana

Kleo

Pano

Gjipali

P.Parakohshem

Fieri

Bedri

Bajram

Shehu

P.Parakohshem

Tirana

Koli

Thoma

Ciobo

Suplement Pleqerie

Tirana

Bekim

Xhemil

Duke

Suplement Pleqerie

Tirana

Kujtim

Xhafer

Metaj

Suplement Pleqerie

Tirana

Betim

Gurtali

Agastra

Suplement Pleqerie

Tirana

Kurti

Hasan

Cela

Suplement Pleqerie

Korca

Bexhet

Shero

Lilaj

Suplement Pleqerie

Vlora

Lami

Koço

Tane

P.Parakohshem

Fieri

Bujar

Maliq

Mancellari

Suplement Pleqerie

Tirana

Lavderim

Shahin

Pashaj

Suplement Pleqerie

Vlora

Daut

Selman

Daija

P.Parakohshem

Shkoder

Lik

Sulejman

Ajazi

Suplement Pleqerie

Lezha

Defrim

Hasan

Dedja

P.Parakohshem

Diber

Lulo

Myftar

Çelaj

Suplement Pleqerie

Berati

Dhori

Nisi

Konda

Suplement Pleqerie

Fieri

Lutfi

Latif

Alcani

Suplement Pleqerie

Tirana

Dilaver

Sgyqyri

Hoxhalli

Suplement Pleqerie

Tirana

Mahil

Isa

Rrapaj

Suplement Pleqerie

Vlora

Dilaver

Xhevair

Ibro

Suplement Pleqerie

Berati

Maksut

Ymer

Bala

Suplement Pleqerie

Elbasani

Dilsver

Ramazan

Balla

Suplement Pleqerie

Tirana

Maliq

Demir

Murra

Suplement Pleqerie

Tirana

Drini

Novruz

Brahimi

Suplement Pleqerie

Tirana

Mark

Zef

Buka

Suplement Pleqerie

Tirana

Edip

Hashim

Tifekçiu

Suplement Pleqerie

Diber

Mehmet

Ali

Musaj

Suplement Pleqerie

Tirana

Enver

Muharrem

Cacani

Suplement Pleqerie

Tirana

Merk

Pellumb

Qehaja

P.Parakohshem

Tirana

Eqerem

Nuri

Mara

Suplement Pleqerie

Tirana

Merkur

Adem

Gjergjani

Suplement Pleqerie

Korca

Fatmir

Beqir

Alcani

Suplement Pleqerie

Lezha

Mhill

Kol

Deda

P.Parakohshem

Shkoder

Fatmir

Hekuran

Lybesha

Suplement Pleqerie

Korca

Mihallaq

Thanas

Bima

Suplement Pleqerie

Korca

Fatmir

Muharrem

Mustaj

P.Parakohshem

Berati

Mina

Themi

Prishka

Suplement Pleqerie

Tirana

Feim

Mustafa

Lame

Suplement Pleqerie

Berati

Mino

Abaz

Qerimani

Suplement Pleqerie

Tirana

Ferid

Ramiz

Salihaj

P.Parakohshem

Shkoder

Muharrem

Ali

Farruku

Suplement Pleqerie

Lezha

Ferik

Sheraf

Metko

Suplement Pleqerie

Berati

Muharrem

Mehmet

Caka

Suplement Pleqerie

Tirana

Ferit

Bajram

Hastoçi

Suplement Pleqerie

Diber

Mustafa

Velo

Qojdeshi

Suplement Pleqerie

Tirana

Fred

Shaban

Lahutaj

P.Parakohshem

Tirana

Myzejen

Musti

Xhani

Suplement Pleqerie

Tirana

Galip

Sulejman

Pepa

P.Parakohshem

Tirana

Namik

Petref

Koxhaj

Suplement Pleqerie

Berati

Gani

Asllan

Elezi

Suplement Pleqerie

Tirana

Namik

Selim

Gjondeda

Suplement Pleqerie

Vlora

Gani

Dule

Mucaku

P.Parakohshem

Tirana

Nasi

Sotir

Xhoxhi

Suplement Pleqerie

Fieri

Garip

Tefik

Gozhdari

P.Parakohshem

Korca

Ndue

Gjon

Marku

Suplement Pleqerie

Tirana

Gjergj

Ndue

Cara

Suplement Pleqerie

Diber

Nexhmi

Ilmi

Pillati

P.Parakohshem

Fieri

Gjergji

Petro

Titani

Suplement Pleqerie

Tirana

Nife

Kamber

Zyberi

Suplement Pleqerie

Tirana

Gjin

Ndue

Kahni

Suplement Pleqerie

Tirana

Niko

Ismail

Nurcelli

Suplement Pleqerie

Korca

Gjovalin

Preng

Kuka

P.Parakohshem

Tirana

Njazi

Qenan

Nuhu

Suplement Pleqerie

Fieri

Gjyzar

Neki

Celaj

Suplement Pleqerie

Tirana

Nuri

Garip

Shehu

Suplement Pleqerie

Tirana

Hajri

Tafil

Ahmetaj

P.Parakohshem

Fieri

Nuri

Ibrahim

Çango

Suplement Pleqerie

Berati

Haki

Harif

Celi

P.Parakohshem

Korca

Pajtim

Ahmet

Tefa

Suplement Pleqerie

Tirana

Haki

Selman

Lika

Suplement Pleqerie

Tirana

Pal

Ndue

Kola

P.Parakohshem

Shkoder

Hamit

Jahja

Myrdari

Suplement Pleqerie

Tirana

Paskal

Bani

Jerasi

Suplement Pleqerie

Berati

Hamza

Muhamet

Pode

P.Parakohshem

Shkoder

Pellumb

Fadil

Peza

Suplement Pleqerie

Tirana

Hanushe

Tafil

Cela

Suplement Pleqerie

Tirana

Pellumb

Shahin

Saliaj

Suplement Pleqerie

Tirana

Haqif

Han

Gjokola

Suplement Pleqerie

Tirana

Perparim

Selman

Musabelliu

P.Parakohshem

Fieri

Haris

Sadik

Plepi

P.Parakohshem

Fieri

Petraq

Nasi

Dheskali

Suplement Pleqerie

Berati

SOCIALE • E hënë 23 korrik 2012

Petrit

Aliko

Xhaferi

Suplement Pleqerie

Vlora

Petrit

Beqir

Mucollari

Suplement Pleqerie

Tirana

Petrit

Mehmet

Alla

P.Parakohshem

Korca

Petrit

Muzafer

Raku

P.Parakohshem

Tirana

Petro

Siku

Prendi

Suplement Pleqerie

Berati

Piro

Llazi

Ngjela

P.Parakohshem

Korca

Pjerin

Mark

Ujka

P.Parakohshem

Shkoder

Pjeter

Dod

Biba

P.Parakohshem

Tirana

Preke

Gjon

Shllaku

P.Parakohshem

Shkoder

Preng

Ndue

Guri

Suplement Pleqerie

Lezha

Qamil

Brahim

Gjonbibaj

Suplement Pleqerie

Tirana

Qamil

Sabri

Lamaj

Suplement Pleqerie

Tirana

Qani

Hatie

Jahollari

Suplement Pleqerie

Tirana

Qatip

Halim

Gengollari

Suplement Pleqerie

Elbasani

Qazim

Qerim

Koci

Suplement Pleqerie

Tirana

Qazim

Sinan

Çelaj

Suplement Pleqerie

Berati

Qirjako

Argjir

Gjino

Suplement Pleqerie

Korca

Ragip

Elez

Mustafa

P.Parakohshem

Shkoder

Ramadan

Taip

Bregu

Suplement Pleqerie

Tirana

Ramazan

Bajram

Mlloja

P.Parakohshem

Shkoder

Ramazan

Hajdar

Kukunja

P.Parakohshem

Fieri

Ramazan

Hysen

Cami

Suplement Pleqerie

Tirana

Raqi

Gaqi

Iftica

Suplement Pleqerie

Tirana

Rexhep

Ibrahim

Driçi

Suplement Pleqerie

Lezha

Riza

Shaban

Lazri

Suplement Pleqerie

Tirana

Rrapi

Riza

Bufi

Suplement Pleqerie

Tirana

Rushan

Fidai

Veliaj

Suplement Pleqerie

Fieri

Sami

Riza

Rezhda

Suplement Pleqerie

Korca

Sander

Pjeter

Peci

P.Parakohshem

Shkoder

Selaudin

Qani

Myftari

P.Parakohshem

Vlora

Servet

Dule

Hyska

Suplement Pleqerie

Berati

Shaban

Cerciz

Zhupa

Suplement Pleqerie

Tirana

Shaqir

Beqir

Hasalliu

Suplement Pleqerie

Tirana

Shefit

Halit

Mbrakulla

Suplement Pleqerie

Berati

Shefqet

Bido

Shuli

Suplement Pleqerie

Elbasani

Shefqet

Çerçiz

Spahiu

Suplement Pleqerie

Fieri

Shim

Jakup

Gerdeci

Suplement Pleqerie

Tirana

Shpetim

Rexhep

Gorrica

P.Parakohshem

Elbasani

Shyqyri

Hashim

Sinani

Suplement Pleqerie

Elbasani

Simon

Marko

Bica

Suplement Pleqerie

Korca

Simon

Preng

Simoni

P.Parakohshem

Tirana

Skender

Adem

Lataj

P.Parakohshem

Tirana

Skender

Nine

Seraj

Suplement Pleqerie

Tirana

Sofije

Vasil

Nika

P.Parakohshem

Tirana

Sokol

Rebani

Shehu

P.Parakohshem

Tirana

Sokrat

Naum

Mile

Suplement Pleqerie

Tirana

Spiro

Thimi

Pirro

Suplement Pleqerie

Berati

Tahir

Brahim

Tahiri

P.Parakohshem

Shkoder

Tonin

Pjeter

Sheldie

Suplement Pleqerie

Tirana

Uli

Andon

Decka

Suplement Pleqerie

Tirana

Valentina

Ismail

Zaimaj

P.Parakohshem

Shkoder

Vasil

Pilo

Vero

Suplement Pleqerie

Vlora

Vaso

Hito

Alimerko

P.Parakohshem

Tirana

Vebi

Hysen

Punavija

Suplement Pleqerie

Tirana

Veledin

Myrto

Shaqiri

Suplement Pleqerie

Tirana

Viktor

Dod

Dodaj

P.Parakohshem

Shkoder

Vllasi

Thoma

Nushi

Suplement Pleqerie

Elbasani

Vuksan

Pjeter

Vukaj

P.Parakohshem

Shkoder

Xhafer

Hamit

Spahiu

Suplement Pleqerie

Berati

Xhelal

Elez

Hidri

Suplement Pleqerie

Tirana

Xhevdet

Hysen

Mancellari

Suplement Pleqerie

Korca

Ymer

Qamil

Serjani

Suplement Pleqerie

Berati

Zaho

Zenel

Hila

P.Parakohshem

Tirana

Zeko

Mehmet

Malaj

Suplement Pleqerie

Tirana

GARA PËR PRANIMET NË UNIVERSITETET PUBLIKE, PAS TIRANËS RRETHET

Nis sot plotësimi i A-2-shit në Tiranë Renditja e degëve të jetë e njëjtë në të 2 formularët Dita e sotme shënon edhe çeljen zyrtare të fazës së aplikimeve për pranimet në shkollat e larta publike të vendit. Maturantët e kryeqytetit do të jenë të parët që do të iniciojnë plotësimin online të 10 preferencave në formularin A-2, duke detajuar programet studimore se ku duan të vijojnë shkollën e lartë. Për plotësimin e këtij formulari maturantët e Tiranës kanë në dispozicion edhe ditën e nesërme dhe më pas në datat e përcaktuara e të shpallura për çdo rreth do të vijojë procedura e plotësimit të preferencave në të gjitha rrethet e vendit. Maturantët duhet të tregohen të kujdesshëm në renditjen e preferencave, pasi gabimet gjatë procedurës së plotësimit apo dhe hedhja e të dhënave jo sipas rregullave të përcaktuara mund të vërë në rrezik vijimin e studimeve të larta. Krahas ren-

ditjes së preferencave online maturantët do të plotësojnë edhe formularin A-2 në letër, sikundër ka ndodhur në të gjitha vitet e aplikimit të maturës shtetërore. Ekspertët e maturës këshillojnë maturantët që të tregohen të vëmendshëm, pasi renditja e degëve duhet të ndjekë të njëjtën radhë si në formularin e plotësuar me shkrim, ashtu dhe në atë online. Njëkohësisht bëhet me dije se është mirë që të ruhen edhe fotokopje të formularit të plotësuar, në mënyrë që për çdo rast problematik që mund të lindë më vonë të bëhen ballafaqimet përkatëse. Plotësimi i formularit do të vijojnë deri më datën 5 gusht. Të fundit që do të plotësojnë formularin në këtë datë do të jenë maturantët e zonave që përfshin rrethi i Dibrës. Për vitin e ri akademik janë miratuar rreth 27 mijë kuota pranimi në universitetet publike.

PAKETA E KËSHILLAVE PËR VERIFIKIMIN E DIPLOMAVE TË RREGULLTA

Programet studimore në privat Studimet në universitete, akademi e kolegje Kandidatët që dëshirojnë të ndjekin studimet në strukturat e arsimit të lartë privat duhet të tregohen të kujdesshëm që para regjistrimit të verifikojnë me kujdes statusin e licensimit dhe akreditimit të programeve që ofrojnë këto universitete. Gjatë ditës së djeshme Ministria e Arsimit ka hedhur në faqen e saj të internetit www.mash.gov.al paketën e këshillave me kriteret që duhet të verifikoni para se të regjistroheni në këto universitete. Pas miratimit të dhënë nga qeveria nëpërmjet një urdhri të lëshuar nga MASH, dokumentohet miratimi për hapjen e programeve të studimit dhe para lëshimit të diplomës ky program duhet të kalojë edhe procesin e akreditimit. Në varësi të licensës strukturat private të arsimit të lartë mund të jenë universitete, akademi, shkolla të larta

apo kolegje. Universitetet ofrojnë programe të të gjitha cikleve (bachelor, master dhe doktoratë). Gjithashtu edhe akademitë ofrojnë të gjitha ciklet e studimit, por ato janë të kufizuara në një ose dy disiplina studimore, si në atë të kulturës, të mbrojtjes apo të një profesioni të caktuar, dhe bëjnë kërkime të aplikuara (applied research) apo kërkime artistike (artistic research). Shkollat e larta ofrojnë programe studimi në ciklin e parë dhe të dytë në një sërë disiplinash, por janë kryesisht të kufizuara në mësimdhënie dhe në kërkime të aplikuara. Kolegjet profesionale ofrojnë vetëm programe studimi të ciklit të parë dhe studime profesionale 2-vjeçare e janë të kufizuara në trajnim profesional. Zgjedhja juaj duhet të udhëhiqet nga interesat dhe perspektivat tuaja për të ardhmen.

KËRKOHET MBYLLJA E TREGUT TË GJËSË SË GJALLË NË KODËR-KAMËZ

Konsumatorët të rrezikuar nga mishi Tregtarët nuk respektojnë kriteret e higjienës Therja dhe tregtimi i mishit në ambiente të papërshtatshme, evidentimi i të cilave shfaqet tepër i vështirë, po vë në rrezik shëndetin e qytetarëve. Alarmi është lëshuar nga drejtuesit e shëndetit publik në kryeqytet. Kreu i këtij institucioni, Mëhill Gecaj, ka bërë të ditur se nuk respektohen kriteret për therjen e kafshëve, si vizita te veterineri apo lënia e kafshës pa ushqim 24 orë para therjes. Duke kërkuar edhe ndërhyrjen e strukturave vendore për ndëshkimin e abuzuesve Gecaj, shton se problematike shfaqet edhe tregu i gjësë së gjallë në KodërKamëz, i cili është jashtë të gjitha standardeve dhe kushteve higjienosanitare. “Inspektorati i Shëndetit ka bërë gati mbylljen përfundimtare për këtë pjesë. Janë disa dyqane mishi rreth këtij tregu, që janë jashtë kushteve higjienosanitare. Për 7 prej tyre është bërë mbyllja përfundimtare, 7 të tjera janë ndëshkuar me gjobë”, - po-

hon Gecaj. Monitorimet tregojnë se pjesa dërrmuese e tregtarëve, në kundërshtim me rregullat higjienosanitare, i therin kafshët në oborret e brendshme të shtëpive si dhe në rrugë në periferi. “Rreziku tjetër potencial është se pasi theren, produktet që ngelin: gjaku, të brendshmet dhe mbeturina të tjera, nuk dihet ku hidhen. Kanë kanalizime, s’kanë kanalizime? Kanë ujë, s’kanë ujë? Ky është problemi. E para punës, duhet të jenë të veshura me pllaka majolike, duhet të ketë ujë të bollshëm, duhet të jenë me ajrosje, të dezinfektuara, sepse vetë mishi dhe nënproduktet e tij janë potencial për ngarkesa të menjëhershme bakteriale dhe pastaj për sëmundshmëri. Në ato raste që ne kemi konstatuar është ndërhyrë dhe është bërë jo vetëm pezullimi i aktivitetit, por është shumë e vështirë nga ana jonë për t’i evidentuar se ku janë”, - pohon Gecaj.

« AKTUALITET

E hënë 23 korrik 2012 •

PRAGTRAGJEDI SHQIPTARE NË ITALI. NËNA NË SPITAL MES JETËS E VDEKJES

Nëna-djalit 17 vjeç: Një javë s’ke kompjuter. E ther e del me shokët ITALI- Sherri me nënën për notat e ulëta në shkollë dhe daljet pafund me miqtë, kanë qenë shkaku i një pragtragjedie shqiptare në Akuila të Italis, ku djali 17 vjeç theri të ëmën dhe doli me miqtë. Deri më tani hetuesit dyshojnë se si shkak i ngjarjes së rëndë ka qenë performanca e dobët në shkollë dhe angazhimet e panumërta me shokët. Për shkak të këtyre daljeve të shpeshta, djaloshi shqiptar 17 vjeç, me iniciale G.M, kishte lënë pas dore familjen dhe në kryente më punët e shtëpisë, si dhe injoronte kërkesën e të ëmës për të bashkëpunuar. Më pas sherri kaloi në therjen e pashmangshme. Kështu, kanë mjaftuar vetëm pak kërcënime, nga ana e së ëmës të tipit “nuk ke kompjuter për një javë”, që adoleshentit t’i hipte gjaku në kokë dhe të mos mendonte pasojat, duke e therur menjëherë. Mediat italiane thanë se gjithçka ndodhi pardje në mbrëmje në Vasto. Policët si zakonisht ishin duke patrulluar rrugëve të mbushura me njerëz, kur pikasën një makinë me adoleshentë. Makina ecte me ritme të qëndrueshme shumë të forta. Brenda mjetit policët panë dy shqiptarë të rinj, ku njëri prej të cilëve kishte veshur një këmishë të lyer me gjak. Kështu, i vendosur nën presion nga karabinerët, G. M, 17-vjeçari shqiptar, në fillim nuk ka pranuar të tregojë asgjë. Por pas pak, duke përdorur fjalë mirëkuptuese dhe tone të zbutura, policët arritën të kapërcenin hezitimin fillestar të adoleshentit. I

Më pas sherri kaloi në therjen e pashmangshme. Kështu, kanë mjaftuar vetëm pak kërcënime, nga ana e së ëmës të tipit “nuk ke kompjuter për një javë”, që adoleshentit t’i hipte gjaku në kokë dhe të mos mendonte pasojat, duke e therur menjëherë. Mediat italiane thanë se gjithçka ndodhi pardje në mbrëmje në Vasto. kapluar nga lodhja dhe dëshpërimi, i mituri pranoi se i kishte dhënë disa goditje me thikë nënës së tij. Ai pastaj u dha adresën e banesës, në të cilën agjentët të tronditur nga ajo çka dëgjuan, me të shpejtë dërguan një patrullë policie. Kur ata arritën atje,

policët ishin futur në apartament dhe menjëherë hynë në dhomën e gjumit. Momenti i parë i atij spektakli makabër ishte skena kur gruaja ishte mbuluar me një batanije me gjak. Ajo kishte një plagë mbi qafë, ndërsa thikë ishte në krah të saj. Të alarmuar

nga ajo ç’po u shikonin sytë policët lajmëruan 118-ën dhe nëna u dërgua në një spital, ku tani po lufton mes jetës dhe vdekjes. Adoleshenti shqiptar u vu menjëherë nën arrest ku do të mbetet në dispozicion të gjykatës. Përshtati: Mariglen Mulla

I SHOQI BËN PADI, DY MJEKË NË HETIM PËR MJEKIM TË PAKUJDESSHËM ITALI- Tromboza në mushkëri ishte shkaku i vdekjes së 19-vjeçares shqiptare që vdiq pardje në Venezia, sapo kishte lindur vajzë. Ekspertët dhanë dje rezultatin e autopsisë për vdekjen e Marsida Voglit, ndërsa ekzamini anatomopatologu Antonello Cirnelli. Tani ai do të mbledhë të gjithë dokumentacionin e nevojshëm për të përcaktuar nëse vdekja mund të parashikohej apo të të shmangej. Në veçanti do të verifikohet fakti nëse viktima ka qenë e nënshtruar për profilaksi antitrombozë para lindjes dhe nëse 19-vjeçarja ishte identifikuar si paciente. Ndërkaq, nën hetim ndodhen dy mjekë të spitalit Mirino. Padia u ngrit nga i shoqi i viktimës, 30-vjeçari shqiptar Artan Zogu. Në spitalin Mirano, disa orë pas lindjes, 19-vjeçarja shqiptare Mardisa, ka ndërruar jetë dy ditë më parë. Prokurorja në detyrë në Venecia Francesca Crupi vendosi për autopsinë, ndërkohë policia sekuestroi kartelën mjekësore. Marsida

Shqiptarja 19 vjeçe vdiq sapo lindi. Autopsia: Trompozë në mushkëri

Marsida Vogli Vogli, me origjinë shqiptare, por banuese në Noale, këtë të martë ka festuar 19-vjetorin e lindjes. Ajo duhet të lindte foshnjën e saj ditën e enjte, por të mërkurën nuk ishte mirë dhe burri i saj Arian Zogu e ka

shoqëruar për në spital. Ishin kontraktimet shkaku dhe pasdite, në 17:19, kishte lindur një vajzë të bukur prej 3.2 kg. “Ajo ishte në rregull, sikur nuk kishte lindur. Lajmëruam prindërit tanë dhe unë kam

qenë me të deri në 9 e gjysmë, pastaj shkova në shtëpi. Në orën dy të natës, një thirrje e papritur e telefonit më njoftoi se Marsida kishte vdekur. Unë vrapova përsëri në spital, kur rreth shtratit të saj ishin mjekët dhe infermieret”,-thotë Ariani që jeton në Itali prej 10 vitesh. Askush nuk mund të shpjegojë se çfarë kishte ndodhur. Ajo që dihet është se rreth mesnatës gruaja i kishte rënë ziles dhe lajmëroi për ndihmë, sepse ai papritmas ndihej keq. Mjekët i bënë një masazh kardiak dhe më pas e operuan, pasi menduan se kishte gjakderdhje të brendshme, por nuk gjetën asgjë. Në një çast situata ka precipituar dhe vdekja ka ndodhur pikërisht rreth orës dy të natës në mes të mërkurës dhe të enjtes.

Policia: Shkaqet, depresioni e xhelozia e burrit

Shqiptarja 52 vjeçe ther burrin italian 70 vjeç e pret damarët ITALI- Policia po sqaron shkaqet e tragjedisë me sfond familjar që ndodhi tri ditë më parë në periferi të Melissanos, kur një 52-vjeçare shqiptare vrau të shoqin italian dhe më pas tentoi të vriste veten. Mario Manco, 70 vjeç, u gjet i vdekur në shtëpinë e tij në rrugën Arrigo Boito. Gruaja e tij, Fitnete Mehmeti, 52 vjeçe nga Shqipëria, ishte duke vdekur. Të dyve u janë gjetur plagë të rënda në trup nga arma. Sipas rezultateve fillestare, kjo është një vrasje-vetëvrasje, por dinamika dhe shkaqet që çuan gruan të bëjë këtë gjest të çmendur janë ende të paqarta. Paraprakisht dyshohet se dy kanë qenë shkaqet e mundshme të ngjarjes. Pista e parë është depresioni i të moshuarit, i cili e ka shtyrë shqiptaren t’u jepte fund jetëve të tyre, si dhe po hetohet edhe për xhelozi të burrit. Ngjarja mund të ketë ndodhur të premten, ose në mbrëmje vonë të enjten, por zbulimi i tmerrshëm u bë dje. Duket se dinamika e ngjarjes ka nisur me momentin kur shqiptarja e ka therur disa herë bashkëshortin e saj të vjetër, duke i shkaktuar plagë fatale. Më pas ajo u përpoq të bëjë vetëvrasje duke përdorur të njëjtën armë, duke prerë damarët e dorës dhe të qafës. Të dy trupat janë gjetur në dysheme nga mbesa e Mancos dhe miku i saj. Në momentin e zbulimit tragjik në dhomën e gjumit, plaku tashmë kishte vdekur, ndërsa gruaja kishte ende frymë. Ajo është transportuar në spitalin Casarano me ambulancë, ku është shtruar, por gjendja e saj shëndetësore është ende shumë serioze. Në vendin e ngjarjes shkoi policia e Casaranos, e udhëhequr nga kapiteni Aniello Mattera. Ndërkaq, viktima Mario Manco la dy vajza Sabrinën dhe Graziellës, të cilat i kishte nga martesa e mëparshme me një grua franceze.

Nga të zotët e banesës dhe policia

Tentojnë të vjedhin shtëpinë e postën, plagosen dy shqiptarë ITALI- Dy shqiptarë janë plagosur dje në Itali, teksa kanë tentuar të kryenin dy grabitje në vende të ndryshme. Ngjarja e parë ka ndodhur në krahinën e Kuneos, ku mbeti i plagosur një 37-vjeçar shqiptar, emri i të cilit nuk bëhet i ditur. Atje pati një përleshje me policinë, e cila ndërhyri për ta çarmatosur. Kjo ndodhi menjëherë pas orës 12.30, të ditës së djeshme, kur hajduti u plagos gjatë një grabitje në tentativë në zyrat postare në Cavallerleone krahinë e Cuneos. Policia tha se autori është një 37-vjeçar shqiptar, i pastrehë, i cili është dërguar në spital dhe më pas është transferuar në burg. Duket se arma e përdorur ishte një armë lodër dhe se ai u plagos gjatë një përleshjeje me një rreshter policie, i cili shkoi për ta çarmatosur. Ndërkaq, një shqiptar tjetër, 24-vjeçari Albert Buba, u arrestua me akuzën e vjedhjes në tentativë. I riu ishte përpjekur për të vjedhur disa sende, duke u ngjitur në katin e dytë të një ndërtese në rrugën Puçini në Spotorno. Ngjarja ndodhi parmbrëmë në darkë, kur i zbuluar nga qiramarrësit shqiptari tentoi të ikte, por u qëllua prej tyre, duke marrë një plagë në këmbën e djathtë. Shqiptari u dërgua më pas në spital në Santa Corona, ku u mbajt për vëzhgim dhe është duke pritur gjykimin.

Në Tiranë dhe Kavajë

Kapen 2 shoferë, aksidentuan me vdekje me makina 2 persona Dy shoferë janë arrestuar nga Njësia e Policisë Rrugore Tiranë e Kavajë, pasi akidentuan me vdekje dy persona. Kështu, u bë arrestimi në flagrancë i shtetasit Armand Shaholli, 27 vjeç, banues në Qendër Kamëz, në rrugën Laknas-Domje, duke drejtuar automjetin veturë, tip “Alfa Romeo”, me targa italiane CZ 361 MF është përplasur me motorrin tip “Skygo” me targë KR 174 A. Për pasojë është aksidentuar me vdekje drejtuesi motorrit Muharrem Kallari, 53 vjeç, banues në fshatin Qerek të Krujës. Drejtuesi mjetit Armand Shaholli ka qenë në gjendje të dehur. Ndërkaq, nga komisariati i policisë Kavajë, u bë arrestimi në flagrancë i shtetasit Mendel Kosturi, 70 vjeç, banues në Golem, Kavajë, i padënuar, i pajisur me leje drejtimi të grupit “B”, me nr. KJ005728, marrë dt.01.04.2010, pasi në segmentin rrugor dytësor, Kavajë-Golem, në Qerret Kavajë, duke drejtuar automjetin veturë, tip “Fiat Stilo”, me targa DR 4821 D, ka përplasur dhe aksidentuar me vdekje këmbësorin Bexhet Dukaj, 59 vjeç, banues në Vlorë.

AKTUALITET • E hënë 23 korrik 2012

MISIONI KU HUMBI JETËN “DËSHMORI I ATDHEUT” FETI VOLGI E U PLAGOS PECI

Kthehet “Eagle 4” nga Kandahari i Afganistanit

Përgënjeshtrim i ambasadës franceze

“Nuk është shpërndarë njoftim

Shefi i Shtabit: Humbëm një dëshmor, por fituam respektin e aleatëve për akte terroriste në Shqipëri” Ditën e djeshme janë kthyer nga Afganistani trupat e kontingjentit “Eagle 4”. Ndërkaq, ky kontigjent merr rëndësi të veçantë, pasi pjesë e tij ishte kapiteni dhe dëshmori i Atdheut Feti Vogli, i cili humbi jetën gjatë një sulmi në Kandahar, nga persona të veshur si policë afganë, më 20 shkurt të vitit 2012. Bashkë me kapiten Voglin mbeti i plagosur edhe nëntetari Aleksandër Peci, i cili 6 muaj më pas është rikuperuar dhe ndodhet dje në aeroportin “Nënë Tereza” për të pritur shokët e tij. Në ceremoninë e organizuar për pritjen e tyre, Shefi i Shtabit të Përgjithshëm të Forcave të Armatosura, Xhemal Gjunkshi, përshëndeti kontingjentin dhe i uroi atyre mirëseardhjen në Atdhe. Ndër

të tjera Gjunkshi u shpreh se “Është nder dhe privilegj për mua që përshëndes sot kthimin tuaj në atdhe, na përfaqësuat denjësisht në këtë mision të vështirë. Kam një lidhje të veçantë me kontingjentin tuaj,

më 15 gusht të vitit 2011 ju përcolla, ju shtrëngova duart, ju pashë nga afër në Kandahar, dhe sot po ju përshëndes për kthimin plot dinjitet. Misioni juaj ishte në shërbim të paqes dhe sigurisë në botë. Në këtë

mision ne humbëm jetën e kapiten Voglit, morëm plagët e nëntetar Pecit, por fituam një dëshmor më shumë, fituam mbështetjen dhe respektin e aleatëve tanë”. Ndërkaq, “EAGLE 4” ishte kontigjenti i 10-të paqeruajtës, të cilit iu bashkuan edhe 5 efektivë të Policisë së Shtetit, të gjithë pjesë e kontigjentit OMLT 2, të ekipit trajnues të policisë afgane. Kontingjenti “Eagle 4” përbëhej nga 45 efektivë të Batalionit të Forcave Speciale. Ky kontingjent zëvendësoi kontingjentin “Eagle 4”, i cili ndodhej me mision luftimi në terren, në vijën e parë të frontit të luftës në Kandahar, Afganistan. Vogli u vra gjatë misionit për të hapur shkolla e spitale.

POLICA: AUTORI U KAP TE VJEHRRI. MIQTË, SHERR PAS ALKOOLIT

Fjalët “fyese” mes alkoolit në lokal, shkak i vrasjes së Çollakut Mariglen Mulla

jë sherr banal mes miqve të dehur nga alkooli i tepër ishte shkaku i vrasjes së 31-vjeçarit pardje në periferi të kryeqytetit. Policia e Tiranës njoftoi dje zyrtarisht, nëpërmjet zëdhënëses Alma Katragjini, se autori është kapur në banesën e vjehrrit të tij, 30 minuta pasi kishte kryer këtë vrasje. Gjithçka ndodhi pardje, rreth orës 17.15 në vendin e quajtur “lagjja e Çollakëve” në afërsi të depove të ujit, në afërsi të Saukut, ku është vrarë shtetasi Remzi Çollaku, 31 vjeç, banues në Tiranë. Nga administrimi dhe vlerësimi në kohë i deklarimeve dhe informacioneve, brenda 30 minutash, u bë e mundur kapja në flagrancë e autorit të dyshuar të vrasjes, i cili është shtetasi Lorenc Zaimi, 28 vjeç, banues në Tiranë. Kapja e autorit u bë në banesën e vjehrit të tij në Shkozë të Tiranës. Strukturat e Hetimit dhe të Parandalimit të Krimit të Policisë së kryeqytetit dhe

komisariatet nr.1, 4 dhe 6, formuan grupin e posaçëm hetimor, ku u kryen veprimet e para procedurale, duke shoqëruar dhe pyetur persona që kanë dijeni për këtë ngjarje. Policia njoftoi zyrtarisht se nga hetimet e kryera rezulton se viktima dhe autori kanë qënë duke konsumuar pije alkoolike, në lokalin bar-kafe të ndodhur në lagjen e Çollakëve, dhe për motive të dobëta të çastit janë grindur në ambientet e këtij lokali. Nga burime të tjera policore mësohet se sherri kishte nisur për shkak se viktima i kishte thënë disa fjalë “fyese” autorit të krimit dhe prej aty grushtet e gurët s’kishin të sosur. I plagosur, Çollaku eci pak e kërkoi ujë në një dyqan. Por gjendja shëndetësore ishte tepër e rënduar. Nga banorët e zonës është tentuar t`i jepet ndihma e menjëhershme shtetasit, duke e dërguar në Spitalin e Senatoriumit, për shkak të afërsisë me vendin e ngjarjes. Por 31-vjeçari mbërriti i vdekur në spital dhe mjekët nuk mund të bënin asgjë.

Alma Katragjini

Objektiv ishte dikush tjetër

Nën kërcënimin e armës

Në kërkim një person që plagosi pa dashje 44-vjeçarin

Policia arreston 2 të rinj që vodhën me armë një motor

Policia e kryeqytetit zbardhi plagosjen rastësisht të një 44-vjeçari, teksa autorët që tashmë janë identifikuar dhe shpallur në kërkim kanë tentuar të vrasin një 30-vjeçar. U shpall në kërkim Kadri Vrapi, sepse pardje në rrugën “Besim Alla”, përpara kompleksit të pallateve Çabej, në bashkëpunim me një shtetas tjetër, për motive të dobëta, kanë tentuar të vrasin me armë zjarri shtetasin Bledian Malliku, 30 vjeç. Si pasojë e të shtënave, është plagosur rastësisht, shtetasi Sami Muçobega, 44 vjeç, banues në Yzberisht Tiranë.

Nga komisariati Nr.4 u identifikuan autorët e një vjedhje me dhunë, nën kërcënimin e armës e ndodhur në afërsi të rrugës “Siri Kodra” në Tiranë. Më konktetisht u mor masa e arrestit në flagrancë ndaj shtetasve Algert Hoxha, 21 vjeç dhe Fatlum Kraja, 18 vjec, të dy banues në Tiranë. Ata dyshohet se i kanë vjedhur nën kërcënimin e armës motorin, shtetasve Fatmir Murataj dhe Ilir Mala, duke i goditur ato me qytën e pistoletës dhe më pas duke shtënë në ajër e duke u larguar. Është bërë kapja e tyre dhe është bllokuar motorri i vjedhur.

Ambasada franceze në Tiranë përgënjeshtron një lajm të pavërtetë, të botuar në një të përditshme shqiptare, mbi pretendimet e atentateve të mundshme terroriste në Shqipëri. Kështu Edmond Xhabia, atashe i shtypit i ambasadës franceze në Tiranë, në një deklaratë për mediat njofton se “Ambasada e Francës në Tiranë përgënjeshtron plotësisht lajmin e botuar në një të përditshme shqiptare më datë 22 korrik 2012, sipas së cilës ambasada ka njoftuar me SMS shtetasit franceze që ndodhen në Shqipëri të kenë kujdes nga akte të mundshme terroriste në vend. Ky lajm është plotësisht i pavërtetë. Ambasada deklaron me përgjegjësi të plotë se nuk ka shpërndarë asnjë paralajmërim ose njoftim të këtij lloji për shtetasit e vet në Shqipëri. Ambasada e përgënjeshtron këtë lajm dhe i kërkon medias që e ka botuar ta përgënjeshtrojë sa më parë”. Sipas Xhabias, ambasada e Francës nuk ka përhapur ndonjë njoftim për akte të mundshme terroriste dhe nuk ka lajmëruar asnjë nga shtetasit e saj për të pasur kujdes, ndaj ky lajm rezulton tërësisht i pavërtetë. Shqipëria nuk ka qenë asnjëherë, as e përmendur si vend me rrezikshmëri nga atentatet terroriste, madje as në kulmet e ngjarjeve tepër të rënda në rajon, Evropë apo gjetkë. Thjesht në këto ngjarje janë përforcuar shërbimet dhe shtuar kontrollet.

Qëndrimi i plotë i Avokatit të Popollit

“Ndryshimet kushtetuese për heqjen e imuniteteve, me rëndësi” Qëndrimi i Avokati i Popullit, Igli Totozani, lidhur me çështjen e imunitetit është sqaruar dje me një deklaratë e shpërndarë për mediat. Aty thuhet se Avokati i Popullit ka bindjen e palëkundur që ndryshimet kushtetuese, për heqjen apo kufizimin e imuniteteve, janë tepër të rëndësishme për plotësimin e angazhimeve në procesin e integrimit të Shqipërisë në BE, do të ndikojnë pozitivisht dhe drejtpërdrejt, në luftën kundër korrupsionit dhe në respektimin e parimit të barazisë para ligjit për të gjithë qytetarët, pavarësisht funksioneve që ata mbajnë. Teksti i deklaratës

Në deklaratën e Totozanit thuhet se “Avokati i Popullit, pasi është njohur sot me trajtimin që i është bërë në media, çështjes së imunitetit dhe qëndrimit të tij në seancën dëgjimore në Këshillin e Legjislacionit dhe Komisionin për Çështjet Ligjore, Administratën Publike dhe të Drejtat e Njeriut, sqaron si vijon: Avokati i Popullit është për heqjen apo kufizimin e imunitetit dhe ka bindjen që duhet të jetë kështu. Avokati i Popullit ka bindjen e palëkundur që ndryshimet kushtetuese, për heqjen apo kufizimin e imuniteteve, janë tepër të rëndësishme për plotësimin e angazhimeve në procesin e integrimit të Shqipërisë në BE, do të ndikojnë pozitivisht dhe drejtpërdrejt, në luftën kundër korrupsionit dhe në respektimin e parimit të barazisë para ligjit për të gjithë qytetarët e RSH, pavarësisht funksioneve që ata mbajnë. Avokati i Popullit kërkon trajtim të barabartë me institucionet e tjera të pavarura kushtetuese, që do të thotë se nëse sot ai ka imunitet të njëjtë me Gjyqtarin e Gjykatës së Lartë, të njëjtin trajtim duhet të ketë edhe me këto ndryshime kushtetuese. Në draftin e paraqitur, iu është kufizuar imuniteti, deputetëve të Kuvendit të RSH, gjyqtarëve të Gjykatës Kushtetuese, gjyqtarëve të Gjykatës së Lartë dhe gjithë gjyqtarëve të tjerë, ndërkohë që në projektligj është ndryshuar dhe propozuar t’u hiqet tërësisht imuniteti, vetëm Avokatit të Popullit dhe Kryetarit të Kontrollit të Lartë të Shtetit. Nga materiali shoqërues i projektligjit u konstatua se nuk ishte kryer një studim dhe analizë në thellësi, e funksioneve dhe kompetencave të Avokatit të Popullit, problematikave që ka veprimtaria e tij e përditshme, dhe risqet që mund të mbarte heqja tërësore e imunitetit. Avokati i Popullit gjatë ushtrimit të funksioneve dhe kompetencave të tij, ndërmerr veprime që ju drejtohen organeve të administratës publike apo edhe organeve të sistemit të drejtësisë. Për këtë arsye mendojmë se, mund të jenë të pashmangshme rastet kur mund të ketë presione arbitrare dhe të paligjshme të këtyre organeve, të cilat mund të sjellin cenim të funksionimit të veprimtarisë së këtij institucioni kushtetues. Veprime të tilla arbitrare, për pengim të ushtrimit të funksioneve të Avokatit të Popullit kanë ndodhur gjatë viteve, fakte këto që mbështesin edhe më shumë qëndrimin tonë. Avokati i Popullit është një qytetar i barabartë me të gjithë qytetarët e tjerë, për çdo veprim apo shkelje të mundshme, që ai mund të kryejë në kundërshtim me ligjin, jashtë ushtrimit të detyrës së tij, por ai kërkon që të jetë i barabartë me të gjitha institucionet e tjera kushtetuese, në ushtrim të funksioneve dhe kompetencave të tij. Avokati i Popullit nuk kërkon imunitet personal, dhe për këtë ai shprehet se është i hapur ndaj çdo verifikimi që dëshiron të kryejë çdo zyrtar apo qytetar, mbi personin dhe pasurinë e tij. Pra, Avokati i Popullit nuk ka kërkuar gëzimin e privilegjit të pacenueshmërisë, për kontrollin e sendeve vetjake apo edhe të banesës së tij, por është që të trajtohet lidhur me këto çështje si të gjithë qytetarët e tjerë. Gjithashtu, ekspertët e EURALIUS në Shqipëri gjatë seancës dëgjimore në Këshillin e Legjislacionit dhe Komisionin për Çështjet Ligjore, Administratën Publike dhe të Drejtat e Njeriut, mbështetën mendimin se Avokati i Popullit duhet të gëzojë mbrojtje funksionale, pra ai të ketë mospërgjegjësi penale dhe civile vetëm gjatë ushtrimit të veprimtarisë së tij. Në përfundim Avokati i Popullit thekson se është për trajtim dinjitoz dhe të barabartë me të gjithë institucionet e tjera kushtetuese, pra, qoftë për rastin kur do të vendosin për kufizimin e imunitetit për të gjitha institucionet kushtetuese, qoftë për rastin e heqjes totale të imunitetit për të gjitha institucionet kushtetuese”.

« SPECIALE

E hënë 23 korrik 2012 •

ANOMALI NË KËSHILLIN BASHKIAK URA-VAJGURORE, KRYEBASHKIAKU: MARRIN URDHRA NGA “BOSËT” SOKOL GORICA BERAT - Një fenomen tepër shqetësues konstatohet në veprimtarinë e këshillave komunal dhe bashkiakë kohët e fundit. Ka mëse një vit që Këshilli Bashkiak i UrësVajgurore mblidhet pa një tematikë të miratuar nga vet këshilli, pasi janë marrë vendime pa materialet e përgatitura në specialistë të zyrave dhe të bazuara në aktet ligjore. Ky fenomen ndodhi edhe në mbledhjen e Këshillit Bashkiak ditën e djeshme ku këshilltarët nuk ishin lajmëruar jo sipas kërkesave pesë ditë para, por vetëm 12 orë para mbledhjes. Vetë këshilltarët që në fillim të mbledhjes deklaruan se nuk ishin lajmëruar për tematikën e kësaj mbledhjeje dhe për çfarë ata do të vendosnin. Me miratimin e buxhetit të bashkisë për vitin 2012 këshilltarët e djathtë kërkuan që në paketën fiskale të hiqej taksa e qarkullimit të subjekteve që ndikonte në infrastrukturë dhe të zëvendësohej me taksën e transportit sipas tonazhit. Ky ndryshim u justifikua se ishte kërkesë e biznesmenëve të gurorëve, të cilët nuk transportonin me mjetet e tyre materiale ndaj kjo taksë t’u kalohej bizneseve që qarkullonin dhe transportonin vet bazën materiale. Po kështu ata mendonin se ndikimin në infrastrukturë dhe ndotjen e ambientit e sillnin këto biznese në këto ambiente. Në këtë mbledhje të këshillit ishin prezent edhe përfaqësuesit e karierave të guroreve, të cilët ishin dakord dhe i mëshuan fort heqjes së taksës nga bizneset e tyre dhe transferimit të automjeteve të transportit. Miratimi i kësaj takse nga vet këshilltarët e djathtë u kundërshtua nga kryetari i Bashkisë së Urës Vajgurore, Syrja Ormënaj, dhe zyra e Tatim Taksave me argumentin se kërkohej një studim për infrastrukturën që do të përdorej për mbledhjen e kësaj takse. Taksa Vendosja e kësaj takse kërkonte forca shtesë të personelit si agjentë tatimorë që kërkonte shtim të fondit të pagave, kërkonte përcaktimin e biletave me siguri të lartë për të shmangur korrupsionin, tabelat, konet, trekëndësha disiplinim kalimi, uniformë dhe e gjithë baza materiale kapte një vlerë të konsiderueshme lekësh, por këto nuk u morën parasysh, por u vendos me shumicë votash pasi të djathtët përbëjnë 9 nga 17 që është numri i anëtarëve. Vendimi për vendosjen e kësaj takse u miratua në datën 20. 04. 2012 nga vetë këshilltarët e djathtë në prani të përfaqësuesve të bizneseve, i cili u konfirmua dhe u gjet me bazë ligjore nga prefekti. Mbështetur në kompetencat ligjore kreu i Bashkisë Ura Vajgurore, Syrja Ormënaj, u detyrua të pranonte këtë vendimmarrje nga Këshilli Bashkiak për mbledhjen e taksës së transportit sipas tonazhit, pasi bënte pjesë e të ardhurave në buxhet për vitin 2012. Pasi u përgatit e gjithë infrastruktura e nevojshme, ku u përgatiten biletat e sigurisë së lartë me një vlerë prej 500 mijë lekësh të reja u përgatitën gjithçka e nevojshme dhe e domosdoshme për realizimin e zbatimin e vendimit të këshillit për mbledhjen e taksave. Organizimi i punës dhe fillimi i mbledhjes së kësaj takse me sa duket ra ndesh me disa biznese, të cilët u kërkuan këshilltarëve të djathtë ta anulonin këtë vendim, heqjen

Guroret, këshilltarët bashkiakë u heqin taksën e transportit

Si po vdes jeta në këtë qytet

Bizneset e guroreve, makthi i banorëve Në Bashkinë e Urës Vajgurore kryejnë veprimtarinë e tyre mbi 17 biznese në gurore kariera, të cilat përpunojnë dhe transportojnë lëndë në destinacione të ndryshme brenda dhe jashtë rrethit. Krahas detyrimeve që paguajnë në bashki është vendosur prej 15 vjetësh edhe taksa e transportit sipas tonazhit, e cila në vitin 2007 u zëvendësua me taksën e qarkullimit të subjekteve që ndikojnë në infrastrukturë e bazuar në ligj kjo taksë është mbledhur rregullisht, midis bashkisë dhe bizneseve ka pasur mirëkuptim dhe bashkëpunim. Por për vitin 2012 këshilltarë të djathtë të ndikuar nga biznesmenë të veçantë për interesa personale kanë arritur të krijojnë anomali në buxhetin bashkisë duke e hequr këtë taksë. Gjatë këtyre viteve edhe pse janë bërë investime nga bashkia për rrugët dhe mbrojtjen e ambientit shqetësimet kanë qenë dhe janë të mëdha në komunitet, pasi veprimtaria e këtyre bizneseve ka dëmtuar rrugë, ka sjellë ndotje në mjedisin nga shkelja e rregullave, shumë herë banorët e lagjes “28 nëntori” kanë ngritur zërin e tyre mbi problemet që kanë hapur veprimtaria pa kriter e këtyre firmave. Shpërthimet me lëndë eksplozivi kanë dëmtuar banesat e tyre, ndërsa pluhuri tepër shqetësues ka sjellë pasoja në jetën dhe në shëndetin dhe në mjedisin përreth këtyre guroreve. Nga dita në ditë zhduken sipërfaqe të tëra me gjelbërim, e konsideruar frymëmarrja e qytetit. Disa herë zëri i tyre është ngritur në forma proteste a peticionesh deri në instancat më të larta, por askush nuk ua ka vënë veshin, duke lënë të qetë firmat, të cilat pasurohen nga dita në ditë. Ky komunitet, i cili duhet të jetë prezent për shqetësimet që ai ka nuk përfillet nga të zgjedhurit e tyre si këshilltarë, të cilët jo vetëm nuk janë transparentë në lidhje me vendimet që marrin, por nuk e respektojnë asnjëherë mendimin e këtij komuniteti madje nuk i ftojnë zgjedhësit e tyre as në mbledhjet e Këshillit Bashkiak.

Syrja Ormenaj

e kësaj takse dhe pa material të kërkuar nga administrata e bashkisë dhe kryetari Syrja Ormënaj pa projektvendim pa u konsultuar me komunitetit, madje dhe të shumicës së biznesmenëve që operojnë në karierat e Guroreve të Bashkisë Ura Vajgurore u mblodhën në 19.06.2012 të vendosin që ta hiqnin taksën që vet e kishin miratuar dy muaj më parë. Reagimi i kreut të Bashkisë ishte i menjëhershëm, pasi heqja e kësaj takse në gjysmë të vitit shkakton anomali, mosrealizim të treguesve të planifikuar të të ardhurave, mosrealizim në buxhet të treguesve të planifikuar, mungesë investimesh për mirëmbajtjen e rrugëve të shkatërruara nga vet automjetet e rënda moskryerje të shërbimeve ndaj komunitetit etj. Megjithëse ky vendim u mor në kundërshtim me të gjitha aktet ligjore në fuqi dhe në shkelje

të funksionimit dhe veprimtarisë së këshillit ku i gjithë procedimi dhe veprimi ishte kontradiktor dhe antiligjor, reagimi nga prefektura e qarkut Berat është se duhet të miratohet ky vendim nga Këshilli Bashkiak me një mbledhje tjetër. Menjëherë pas këtij vendimi kreu i Bashkisë Ura-Vajgurore reagon me një shkresë në të cilën i kërkon institucionit të prefektit që vendimi i Këshillit Bashkiak Ura Vajgurore të mos aprovohet nga prefekti, pasi vjelja e taksës së transportit kap shumën 2. 960. 000 lekë dhe heqja e kësaj takse cenon rëndë buxhetin e bashkisë sidomos në mes të vitit mbasi nuk realizohen të ardhurat, cenohen interesat e komunitetit për shërbime, si pastrimin, infrastrukturën etj. Heqja e kësaj takse nuk justifikon shumën e harxhuar për bazën materiale të përgatitur në 500 mijë lekë, humbje e krijuar nga heqja

e kësaj takse është 3.360.000 lekë, vlerë e cila lë pa shërbim, pastrim Bashkinë e Urës Vajgurore për 5 muaj. Ndërsa pas 16 ditësh Këshilli Bashkiak i Urës Vajgurore mblidhet për aprovimin e vendimit mbi heqjen e taksës së transportit e vendosur nga vet ky këshill. Debatet Pas debatesh dhe kundërshtish nga kryetari i Bashkisë dhe këshilltarët e majtë vendimi mbi heqjen e taksës së transportit u miratua nga anëtarët e djathtë të këtij këshilli pasi përbënin shumicën e votave. Brenda kompetencave ligjore kryetari i Bashkisë Syrja Ormënaj ndërrmori nismën duke ju kërkuar këshilltarëve të djathtë që ta shikonin me arsyetim të thellë dhe duke mos shkelur interesat e komunitetit. Sipas kryebashkiakut të Urës Vajgurore, Syrja Ormënaj, në mbledhjen e fundit datë 19.07.2012 u pa qartë lidhja e këshilltarëve të djathtë me biznesmenë të veçantë, të cilët vunë interesat e tyre përmbi ato të komunitetit. Një nga këshilltarët e djathtë Agur Paja në fjalën e tij theksoi se kreu i Bashkisë Ormënaj ka të drejtë, por ne jemi të detyruar të pranojmë heqjen e kësaj takse, ndërsa një tjetër këshilltar po i djathtë Dane Guri ka pohuar se nuk di sesi funksionojnë këto hallka, por jam i detyruar ta aprovoj vendimin. Biznesmeni Tori Xhemali i cili ka edhe vet karrierë guri ka pohuar me zë të lartë se dihet pasojat që kanë sjellë këto biznese pasi askush nuk do tia dijë për komunitetin, por gjithsecilin për xhepin e tij. Në fund para miratimit të këtij vendimi mbi heqjen e taksës kreu i Bashkisë Ura Vajgurore, Syrja Ormënaj, ka bërë edhe njëherë apel për ta shikuar këtë proces me gjakftohtësi nga anëtarët e këshillit krahut të djathtë në interes të komunitetit komform ligjit.

AKTUALITET • E hënë 23 korrik 2012

FLET VËLLAI I VIKTIMAVE BARDHOK MARKAJ APEL MINISTRIT TË BRENDSHËM

Policia po ndihmon vrasësit, më të lirë se ne viktimat PUKE- Pas ngjarjes së rëndë të ndodhur mëngjesin e 29 qershorit në fshatin Mardhnac të komunës Qelëz në Pukë, ku një familje e tërë u masakrua, të afërmit ndjehen sërish të rrezikuar. Bardhok Markaj, vëllai i viktimave, thotë se edhe pse ngjarja ishte denoncuar prej kohësh, policia nuk bëri asgjë për ta parandaluar krimin, ndërsa edhe sot ata ndihen të kërcënuar për të dalë nga shtëpia. Tragjedia “Edhe sot pasi ka ndodhur vrasja nuk është marrë asnjë masë, ata të dy janë atje në mal të lirë. Thonë që janë në mal, flasin me telefona. E di edhe policia. A i ndihmon dikush nga ata, nuk e di si është kjo punë, por jemi të rrezikuar edhe sot. Ata janë edhe të armatosur, kurse unë as nuk kam ruajtje prej policisë, as nuk po kërkojnë gjë. Për mendimin tim, ata po flenë gjumë. Do të bëhet ndonjë vrasje tjetër. Dy vëllezërit i kam atje dhe ata janë thuajse të mbyllur brenda, se kanë frikë të dalin. Më i lirë është ai që ka bërë vrasjen sesa unë që jam i vrarë prej tyre”,-thotë Markaj. I gjendur përballë kësaj situate, Markaj kërkon ndihmë nga ministri i Brendshëm që ta ndjekë nga afër rastin, pasi në zonë mund të ndodhë tjetër tragjedi. “Duhet të bëj një apel, qoftë te ministri i Rendit, mirë do ishte të kisha një takim të drejtpërdrejtë. Bëhet fjalë për dy familje ku kanë mbetur jetimë. Unë i kam thënë ato që kam pasur për të thënë, por atje në Pukë nuk ka dëgjuar askush asnjë fjalë për këtë punë. Jam i terrorizuar edhe për familjen që janë atje. Nuk munden të dalin jashtë. Jo vetëm ata, por edhe lagjja edhe ata janë të rrezikuar prej tyre. Po të ishte bërë gjysma e punës, dy vëllezërit e mi nuk do të ishin vrarë. Tani, mesa po shoh mendoj se mund të vriten të tjerë”,-thekson ai.

Kapet gomonia me 1 ton drogë e ardhur nga Shqipëria Një gomone në bordin e së cilës ndodhej rreth 1 ton drogë është sekuestruar nga policia greke ditën e dielë. Nga të dhënat paraprake, dyshohet se gomonia me drogë e llojit kanabis, mund të jetë nisur nga Shqipëria. Policia greke, sapo ka pikasur gomonen, është vënë në ndjekje të saj nga jugu i Korfuzit deri në ishullin Itaka. Dy drejtuesit e gomones sapo kanë parë uniformat blu, janë larguar dhe nuk i janë përgjigjur thirrjeve të policisë për të ndaluar. Policia informon se dy drejtuesit kanë braktisur gomonen dhe janë larguar në këmbë në ishullin Itaka.

Tepelenë

Asgjësohen 160 rrënjë ashash, në kërkim një person TEPELENË - Të paktën 160 rrënjë hashash u asgjësuan, ndërsa një person u shpall në kërkim, njofton dje policia e Tepelenës, në jug të vendit. “Bima narkotike ishte kultivuar në vendin e quajtur “Përroi i Krahës”, rreth 2 km larg fshatit me të njëjtin emër”, thuhet në komunikatën e policisë. Të njëjtat burime thanë se hashashi ishin kultivuar në një parcelë të mbuluar me pemë të larta. “Grupi hetimor konstatoi se bimët varionin nga 130 deri në 170 centimetra të larta”, saktësoi policia, ndërsa shtoi se gjatë aksionin u identifikua një person, tashmë i shpallur në kërkim.

Asnjë problem në doganë

Kakavijë, mbi 4500 emigrantë hynë në 12 orë

Bardhok Markaj

“Edhe sot pasi ka ndodhur vrasja nuk është marrë asnjë masë, ata të dy janë atje në mal të lirë. Thonë që janë në mal, flasin me telefona. E di edhe policia. A i ndihmon dikush nga ata, nuk e di si është kjo punë, por jemi të rrezikuar edhe sot. Ata janë edhe të armatosur, kurse unë as nuk kam ruajtje prej policisë, as nuk po kërkojnë gjë...”

NË SHUMË RASTE FLAKËT JANË NDIHMUAR NGA ERA DHE TEMPERATURAT E LARTA

Zjarret, digjen pyje në Dibër, Pukë, Mirditë e Berat Vështirësi në ndërhyrje nga zjarrfikësit për shkak të terrenit të thyer Disa vatra zjarresh janë shfaqur në pyjet e rrethit të Pukës dhe ato të Mirditës. Raportohet se vetëm gjatë ditës së djeshme flakët shkrumbuan 300 ha pyje në kurororën e Lurës në Dibër. Ndërkohë në zonën e Bales, në Iballë të Pukës një zjarr i fuqishëm përfshiu dje dhjetëra hektarë me pyje, ndërkohë që erërat ndihmuan në përhapjen e flakëve. Një tjetër zjarr i madh ra në malet e Krrabit, po në rrethin e Pukës. Ndërkohë flakët përfshinë pyjet e Kaqinarit në Mirditë. Zjarri sipas punonjësve të Shërbimit Pyjor në këtë rreth rrezikon të kalojë edhe në pjesën e Pukës, ndërkohë që sipas Shërbimit

Në Korfuz, në kërkim 2 shtetas

Raportohet se vetëm gjatë ditës së djeshme flakët shkrumbuan 300 ha pyje në kurororën e Lurës në Dibër. Ndërkohë në zonën e Bales, në Iballë të Pukës një zjarr i fuqishëm përfshiu dje dhjetëra hektarë me pyje, ndërkohë që erërat ndihmuan në përhapjen e flakëve

Pyjor në Mirditë është punuar shumë për vënien nën kontroll të flakëve në pyjet e Xhadrit. Vatrat aktive të zjarreve sipas Shërbimit Zjarrfikës dhe Drejtorisë së Shërbimit Pyjor janë të gjitha në sipërfaqet me pyje pishe. Në të gjithë vatrat aktive të zjarreve në veri të vendit është e pamundur ndërhyrja e automjeteve zjarrfikëse, për shkak të mungesës së rrugëve çka ka rritur mundësitë, por ndërkohë që për vënien nën kontroll të flakëve po punohet me mjete rrethanore nga punonjës të Shërbimit Pyjor dhe banorë të zonave në afërsi. Ndërkohë në Berat për dy ditë e gjithë kodra Partizani

mbi lagjen muze të “Goricës” të qytetit antik është përfshirë në flakët, ndërsa deri tani ka shpëtuar pa u djegur vetë lagja në fjalë dhe kjo fal ushtarëve të komandës të Poshnjes, si dhe zjarrfikësve. Flakët e zjarrit të ndihmuara edhe nga era kanë përfshirë brenda tyre të gjithë pllajën me mbi 100 ha me pisha që fillon nga lagja “Goricë” dhe përfundon në fshatin Drobonik për të vijuar rrugën e zjarrit deri në fshatin Gjoroven. E gjithë kjo sipërfaqe që vazhdon të shkrumbohet i shtohet shkretëtirës tjetër, e cila vetëm një vit më parë zjarri e ktheu në “Sahara”, dhe ashtu vazhdon të mbetet edhe tani.

KAKAVIJE - Mbi 4500 emigrantë shqiptarë, si dhe 1200 automjete kanë hyrë dje gjatë 12 orëve të fundit ndërmjet pikës së kalimit kufitarë të Kakavijës, njoftoi dje policia kufitare e Gjirokastrës, në jug të vendit. “Fatmirësisht, gjatë ditës së sotme nuk është shënuar asnjë incidentë në kufi, kjo fal bashkëpunimit dypalësh midis autoriteteve shqiptare dhe greke”, thuhet në komunikatën e policisë kufitare. Të njëjtat burime specifikuan se gjatë ditës së djeshme gjashtë sportele janë hapur në hyrje, ndërsa tre sportele në dalje. Në prefekturën e qarkut të Gjirokastrës në kufirin Shqipëri-Greqi, funksionojnë me kohë të plotë dy pika vendkalime kufitare, ajo e Kakavijës, që ndodhet rreth 25 kilometra larg qytetit të Gjirokastrës, në drejtim të jugut dhe “Tre Urat”, që ndodhet rreth 22 kilometra larg qytetit të Përmetit, në drejtim të perëndimit. Ndërsa pika kufitare e Sopikut, që ndodhet rreth 50 kilometra larg qytetit të Gjirokastrës në komunën e Pogonit, funksionon vetëm për këmbësorët. T. Skuqi

« KOMENT

E hënë 23 korrik 2012 •

Barometri diplomatik Serbia ka zero hise në Kosovë! Nga prof. dr. MEHDI HYSENI

erbia e kërcënon me luftë Kosovën, kurse qeveria e Hashim Thaçit dhe BE-ja kërkojnë vazhdimin e “dialogut teknik” absurd me Serbinë për Veriun e Kosovës!! Me gjithë kërcënimin paralajmërues të presidentit ultranacionalist të Serbisë Tomislav Nikoliç se “nëse shfaqet nevoja, Kosovën e kthejmë edhe me luftë” (www.lajmpress.com/20/07/2012), Serbia ka vetëm ZERO shans që të rikthejë Kosovën nën ish-sundimin kolonialist dhe hegjemonist të Serbisë gjenocidale të kryekriminelit Sllobodan Milosheviç (pavarësisht se pas zgjedhjeve parlamentare dhe presidenciale në Serbi në maj të vitit 2012 në pushtet janë rikthyer ish-mbështetësit dhe simpatizuesit - forcat retrograde dhe regresive të Sllobodan Milosheviçit), mbase raporti i forcave evropiane ndërkombëtare me në krye Shtetet e Bashkuara të Amerikës është në favorin e mbrojtjes të Republikës së pavarur dhe sovrane të Kosovës. Kështu që nuk ekziston asnjë gjasë reale që në Kosovë të reprizohen agresioni, gjenocidi dhe masakrat barbare të Serbisë pushtuese të Sllobodan Milosheviçit, të Vojislav Sheshelit, të Tomislav Nikoliçit dhe të Ivica Daçiçit etj., sepse Kosova më nuk është vetëm një “Biafër” apo një “Katangë” e izoluar nën shtetrrethimin policor, paramilitar dhe militar të Serbisë gjenocidale dhe agresive të Sllobodan Milosheviçit, por është një shtet i pavarur dhe sovran nën mbrojtjen e çeliktë të Amerikës, të NATO-s dhe të BE-së. Kështu që çdo tentim dhe provokim ushtarak i Serbisë për ndërhyrë në Kosovë është i destinuar që të kapitullojë edhe më turpshëm dhe më keq sesa regjimi policor e militarist i Sllobodan Milosheviçit (24 mars–10 qershor 1999). Ky kërcënim i kreut të Serbisë, i ripohuar në stilin e politikës kolonialiste antishqiptare të Sllobodan Milosheviçit, është edhe një argument më shumë se as Prishtina zyrtare, as Bashkimi Europian e as Amerika nuk kanë kurrfarë arsyeje reale, as dobie politike, që të vazhdojnë kurrfarë dialogu me Serbinë, sepse qarqet e saj drejtuese, me në krye Tomislav Nikoliçin, Ivicia Daçiçin etj. e kanë planifikuar, e kanë filluar dhe duan që të vazhdojnë dialog me Prishtinën, jo për normalizimin e marrëdhënieve me të, as për

përmirësimin e gjendjes sociale, ekonomike, politike etj. të serbëve në Veriun e Kosovës, por për krijimin e një “Republika Srpska” në Veriun e Kosovës, që do nënkuptonte copëtimin e territorit dhe kthimin gradual të Kosovës nën ish-sovranitetin kolonial të Serbisë. Ky është objektivi dhe synimi kryesor dhe i fundmë i politikës dhe diplomacisë serbe të Beogradit, jo kurrfarë pajtimi me shqiptarët e as me normalizimin e marrëdhënieve ndërshtetërore me Prishtinën zyrtare. Pra, duke qenë se Beogradi me çdo kusht po kërkon revidimin e statusit të pavarur të Kosovës në favor të politikës hegjemoniste dhe kolonialiste të Serbisë së Sllobodan Milosheviçit si qeveria e Kosovës, ashtu dhe BE-ja dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës nuk do të duhej që të vazhdonin kurrfarë dialogu me Serbinë derisa autoritetet e saj shtetërore të mos pajtohen me pranimin e realitetit të ri të krijuar në Kosovë, derisa të mos e njohin e Republikën e pavarur dhe sovrane të Kosovës. Serbë kolonë ka, por Serbi kurrë nuk do të ketë më në Kosovë! Këtë të vërtetë duhet ta mbajnë parasysh jo vetëm Beogradi zyrtar, por dhe të gjithë faktorët e involvuar në dialogun e imponuar postfestum midis Prishtinës dhe Beogradit për Veriun e Kosovës, pavarësisht nga fakti se çfarë ka deklaruar Samuel Zhbogar (përfaqësues special i BE-së në Kosovë) se “Serbia do të ketë një rol në dialogun e ardhshëm, duke pasur parasysh se në Kosovë ka qytetarë serbë, e rëndësishme është që të zgjidhet çështja në Veri”(www.kosovapress.com/09/05/2012). Pse ka qytetarë serbë në Kosovë, siç thotë S. Zhbogar, kjo nuk do të thotë se Serbia ka të drejtë të ndërhyjë në punët e brendshme të Kosovës. Për më tepër, të kërkojë dialogim me palën shqiptare për zgjidhjen politike të Veriut të Kosovës, kur dihet se vazhdimi i një dialogu të tillë me Serbinë nën patronatin e BE-së do të thotë ndërkombëtarizimi i Veriut të Kosovës. Hyrja në një dialog të tillë me Serbinë do të thotë prekje e statusit të Kosovës së pavarur dhe sovrane në favor të njohjes së një lloj autonomie speciale të minoritetit serb në kuadër të shtetit të ri të Kosovës. Ky do të ishte minimumi i arritjes së kompromisit politik midis Beogradit dhe Prishtinës.

Nuk ka dilemë se vlerësimi i theksuar i Samuel Zhbogar është i gabueshëm, ngaqë nuk ka mbajtur parasysh faktin historik se Kosova plot 100 vjet ishte koloni e Serbisë (1912-1999), kështu që rrjedhimisht pas ndërkombëtarizimit të saj (24 mars 1999) si dhe pas pavarësimit të saj më 17 shkurt 2008 de facto as de jure Serbia nuk mund të ketë kurrfarë roli direkt në asnjë dialog kur bëhet fjalë për Kosovën. Ky është shkaku kryesor pse Serbia kurrë nuk do ketë më kurrfarë shansi që të luajë ndonjë rol efektiv shtetëror në Kosovën e lirë dhe të pavarur shqiptare. Ne e kemi thënë me dhjetëra e dhjetëra herë, se qeveria e Kosovës nuk ka asnjë arsye pse të negociojë me Beogradin zyrtar, sepse statusi politik i Kosovës është përmbyllur më 17 shkurt 2008, kur ndërkombëtarisht njihet si shtet i pavarur dhe sovran. Deri tani Kosovën e kanë njohur 91 shtete të bashkësisë ndërkombëtare. As qeveria toleruese dhe “zemërgjerë” e kryeministrit Hashim Thaçit ndaj serbëve në Veriun e Kosovës, as BE-ja e as Shtetet e Bashkuara të Amerikës nuk kanë se çfarë të dialogojnë me Beogradin zyrtar, sepse Serbia si ish-shtet kolonialist ka konsumuar “kredinë” e saj 100-vjeçare mbi Kosovën shqiptare (1912-1999). Shumë thjesht, qeveria e Kosovës nuk ka pse të vazhdojë dialogimin politik me Beogradin, as me BE-në për Veriun e Kosovës, sepse ai është pjesë e pandashme dhe integrale e territorit të Republikës së Kosovës. Ndërkaq, kur është fjala për serbët e Veriut, të cilët nuk e njohin Republikën e Kosovës, por Republikën e Serbisë, kjo është çështje e brendshme e Republikës së Kosovës, jo e Serbisë, në asnjë mënyrë. Këtë çështje duhet ta zgjidhë qeveria e Kosovës në bashkëpunim me partnerët e saj ndërkombëtarë, siç janë Amerika, BE-ja dhe NATO-ja. Për këtë problem politik të serbëve në Veriun e Kosovës nuk ka pse të konsultohet dhe pse të pyetet Beogradi, por vetëm Prishtina zyrtare, e cila duhet të veprojë në përputhje me ligjet dhe me kushtetutën e Republikës së Kosovës (15.06.2008), si dhe me të drejtën ndërkombëtare, duke mos lejuar Serbinë që të përzihet në çështjet e brendshme të Republikës së Kosovës.

KOMENT • E hënë 23 korrik 2012

LAMTUMIRA E NJË POETI Shtegtimi në përjetësinë e krijimit Nga JOLANDA LILA*

umb kontaktet me miqtë dhe familjarët poeti Ali Podrimja. Ndahet nga jeta poeti Ali Podrimja. Dy lajme që pasuan me shpejtësinë e erës njëri-tjetrin, dy lajme që tronditën miqtë dhe të gjithë ata që kishin mundësinë ta njihnin nga afër poetin, mendimtarin dhe studiuesin Ali Podrimja. Poezia ishte lajtmotivi i jetës së tij, ishte zëri dhe tiktaku i shpirtit të tij, që u ndal pikërisht në një nga tubimet poetike të kryeqendrës kulturore evropiane - Francës. Poezia e Ali Podrimes ka vlera universale dhe është pjesë e fondit të artë të poezisë moderne bashkëkohore mbarëbotërore. Për vlerat e krijimtarisë së Podrimes në letërsi flasim botimet e poezive të tij në rreth 40 gjuhë të botës dhe qindra e mijëra artikuj studimorë të botuar nga studiuesit më të njohur shqiptarë dhe të huaj. Krijimtaria poetike e Podrimes është bërë objekt studimor në qindra punime universitare dhe në shumë punime pasuniversitare dhe doktorale në Tiranë e Prishtinë. Ali Podrimja është nderuar për së gjalli me titujt më të lartë letrar, ku vlen të përmendim shpërblimin e mirënjohur letrar “Nikolas Linau”, (Shtutgart), të cilin e mori në Gjermani në vitin 1998, më tej në vitin 2005 u vlerësua me çmimin ndërkombëtar të poezisë “Liburna”, ndërsa në vitin 2006 Podrimja renditet mes 400 poetëve më të mirë të Europës, sepse poezitë e tij publikohen në revistën ndërkombëtare italiane “Poesia”, me poetët e shekullit XX. Ali Podrimja do të kujtohet përjetësisht jo vetëm për krijimtarinë që la pas, por dhe për vlerat e larta njerëzore që shpërfaqte me miqtë e tij. Ai ishte një njeri fisnik, i dashur dhe i gatshëm për të të ndihmuar me çdo gjë, i zhveshur nga veset dhe ndjesitë egoiste e megalomane, edhe pse ishte i vetëdijshëm për përmasat e suksesit të tij. Ai nuk harronte të të telefonte për çdo rast, as të të njoftonte për botimet më të fundit, ishte një konsulent i pakursyer me miqtë dhe dashamirësit e poezisë. Jehona e zërit të tij nuk do të humbasë asnjë ngjyresë tingullore për mua, që pata fatin ta njihja nga afër, por jam e bindur se edhe për ata që nuk e kanë njohur personalisht do ta kenë të pamundur të harrojnë zërin kumbues të vargjeve legjendare, me të cilat janë rritur breza të tërë.

Është e habitshme se si një forcë e brendshme të ysht të kërkosh gjithçka që e rrethonte këtë personalitet krijues. Gjithashtu është e çuditshme të konstatosh se sa mirë e njeh një njeri përmes veprës së tij, një njeri që mund të mos e kesh parë dhe takuar kurrë, por që i përkap çdo ndjesi të shpirtit. Në fund të fundit, ky është misteri dhe magjia që karakterizon vetë letërsinë, sepse ne shtegtojmë në shumë vende, njohim shumë njerëz, njerëz-personazhe, njerëz-autorë, njerëz pa emër, njerëz që gjithnjë formësohen e përçudnohen nga fantazitë tona, njerëz që u

përkasin kohëve parake, por që megjithatë ne i njohim aq mirë në bashkëkohësi, sepse vepra e tyre është mjeti që shpreh identitetin e vërtetë. Kështu edhe vepra e Ali Podrimes e ka mëkëmbur prej kohësh identitetin e vet, prandaj çdo lexues miqësohet shpejt me të. Kjo miqësi ka hedhur rrënjë me shpirtrat njerëzore dhe do të vijojë të konsolidohet, sepse lënda poetike e përftuar nga pena e Ali Podrimes është jo vetëm gjithëhapësinore, por edhe gjithëkohore. * Autore e librit studimor “Torzioni i qenies”, mbështetur në krijimtarinë e Ali Podrimes.

Datat kryesore të jetës dhe të veprimtarisë së Ali Podrimes 28 gusht 1942 - lind në Gjakovë Ali Podrimja. Periudha vendimtare për formimin shpirtëror dhe intelektual të poetit janë vitet ’50. Ishin vitet kur shqiptarët në Kosovë përjetonin njërin nga terroret më të egra të pushtuesit serb, kohën e aksionit famëkeq për mbledhjen e armëve dhe të shpërnguljeve më dramatike të përmasave tragjike për Kosovën dhe shqiptarët (rreth 300 mijë të shpërngulur dhunshëm në Turqi). Poeti rritej dhe piqej në këto kushte, në këtë atmosfere agonie që kishte mbërthyer Kosovën. Qyteti i Gjakovës, ku kishte lindur dhe qe shkolluar, qytet me traditë të pasur patriotike, ishte më i godituri nga kjo vërshimë policore e UDB-së serbe. - 1957 - botoi poezinë e parë me titull “Arabja” në revistën “Jeta e re”, në nr. 4 të saj. - 1961 - botoi librin e parë me poezi të titulluar “Thirrje”. - 1966 - përfundon studimet e larta për gjuhë dhe letërsi shqiptare në Universitetin e Prishtinës. Po atë vit fillon punë në gazetën e përditshme “Rilindja”, në sektorin e kulturës. - 1968 - vëllimi poetik “Thirrje” botohet në gjuhën serbokroate, me përkthim të poetit Esat Mekuli. - 1969 - boton vëllimin poetik “Sampo” në shtëpinë botuese “Rilindja”, Prishtinë. - 1971 - boton vëllimin poetik “Torzo”, një nga librat më të vlerësuar nga kritika. - 1976 - punon në edicionin e botimeve “Rilindja”, ku udhëheq bibliotekat: poezia shqipe, letërsia botërore dhe letërsitë e ish-bashkësisë jugosllave. - 1996 - u zgjodh anëtar korrespondent në Akademinë e Shkencave dhe të Arteve të Kosovës (ASHAK). - 1999 - u nderua në Gjermani me shpërblimin e mirënjohur letrar “Nikolas Linau”, (Shtutgart). - 2000 - zgjidhet anëtar i rregullt i ASHAK-së. - 2005 - merr çmimin ndërkombëtar për poezi “Liburna”, Durrës. - 2006 - Podrimja renditet mes 400 poetëve më të mirë të Europës, sepse poezitë e tij publikohen në revistën ndërkombëtare italiane “Poesia”, me poetët e shekullit XX.

Dita e fundit e dy të dënuarve me vdekje Rustem Dashi rrëfen natën e 17 korrikut Nga BEDRI BLLOSHMI

rrësirë, heshtje, mesnatë, dhimbje, shpresë. Do të vijë vdekja apo jeta. Më 18 korrik në birucën nr. 8, ku rrija unë, polici solli të dënuarin Rustem Dashi. Ai kishte qëndruar për 30 ditë në të njëjtën qeli me Vilsonin. E kishin çuar të kujdesej për të. Sapo më pa, Rustemi m’u afrua dhe filloi të më tregonte: - Isha disa ditë me Gencin, - më tha Rustemi. - Ishte shumë i mërzitur. I thashë: “O Genc, pse ti s’i kishe bërë ato që the tani, ti e di se këta kanë inatin e babait, Bardhos, se kapën dot atë kur vinte dhe tani do t’i paguash ti...” Vilsonin e kishte prerë lodhja nga qëndrimi shtrirë. Kur mpihej në njërin krah, Vilsoni më lutej ta ktheja në tjetrin. Bënte shumë vapë dhe trupi i djersitej. Flokët i binin vazhdimisht. Të dy supet i ishin rrjepur ngaqë rrinte vetëm shtrirë. Duart i mpiheshin dhe më duhet të them se njërën prej tyre e kishte gjysmë të paralizuar që nga torturat në qelitë e Tiranës. Gishtat e duarve kishin filluar t’i nxiheshin. Kishte plagë te supet, krahët dhe kofshët. Ishin bërë 35 ditë që kur e kishin lidhur duar e këmbë dhe me helmetë në kokë. Porta e hekurit u hap me një zhurmë rrëqethëse. U dëgjuan hapa dhe dera e birucës nr. 1, ku dergjej Genci, u hap. Pastaj u hap porta e madhe, që ishte jashtë. Me sa kuptova, aty po ndodhte diçka. Dëgjoheshin vetëm hapat dhe asnjë zë. Mendova se mos kishte ardhur falja dhe Gencin e zgjidhën. U dëgjuan zëra që pëshpëritnin dhe hapa që po afroheshin. Shuli i derës së birucës sonë kërciti me një zhurmë po aq rrëqethëse dhe dera u hap. Përsëri mendova se, meqë erdhën te ne, i kishin falur jetën edhe Vilsonit. Ai rrinte shtrirë dhe i përgjumur me kurriz nga dera. Sapo dera u hap, Vilsoni lëvizi. - Rustem, - foli ai, - kush është? Brenda u futën Selim Caka, hetuesi Lulo Ymeri, shefi i policisë Nazmi Kodra dhe përgjegjësi i birucave, shefi i hetuesisë. -Hë, - i tha duke qeshur Vilsonit, - të pata thënë, ja fundi, erdhi.

Korridori ishte plot me policë e civilë. E ktheva Vilsonin dhe i fërkova duart si zakonisht. Pastaj e ngrita dhe e mbështeta pas murit. Kur ata ia zgjidhën këmbët dhe i hoqën litarin që mbante të lidhura bashkë duart e këmbët, u binda plotësisht se e kishin falur. Unë shtanga. Rrija mbështetur pas murit dhe nuk arrija të lëvizja as qepallat. Më parë kisha dëgjuar se, kur i kishin dënuar me vdekje dhe u kishte ardhur falja, policët vinin në birucë, i hiqnin hekurat dhe kryetari i degës i komunikonte vendimin. Kurse atë natë askush nuk po fliste, vetëm vepronin në heshtje. Ia zgjidhën këmbët, por duart jo. S’po e kuptoja ç’po ndodhte. Kishin vendosur ta vrisnin? Jo, jo! Kjo gjë s’kishte pse të ndodhte. Vilsoni nuk kishte bërë asgjë për ta vrarë. Ai kishte lexuar vetëm libra. E kapën për krahësh dhe e ngritën më këmbë. Kur po dilte, te dera i hodha xhaketën krahëve. Ai u kthye nga unë, më pa në sy e pa iu dridhur qerpikët e më tha: - Rustem, ma bëj hallall shërbimin që më ke bërë gjithë këto ditë. Të lutem, ma bëj hallall! Unë ngriva në vend, po e merrnin me duar lidhur prapa dhe helmetën në kokë. Buza më dridhej dhe nuk arrita t’i them asnjë fjalë. Lotët filluan të më rridhnin faqeve. – Rustem, po të lë një amanet, - vazhdoi Vilsoni: – kur të dalësh nga burgu, të shkosh në familjen time e t’u thuash se nuk i kam turpëruar. Akuzën nuk e pranova, sepse s’kam bërë asgjë. Ne ishim bashkë në gjyq. Këto që po të them, janë të vërteta, ti e di. Diana me gocën të shohin punën e tyre. Ky qe fati im! Me fatin nuk luftohet. Këto do t’ua thotë edhe Bedriu kur të lirohet, por atë e kanë dënuar shumë. Edhe një herë: ma bëj hallall Rustem! Lamtumirë! Lamtumir! - Hajde tani! - bërtitën policët që e mbanin për krahësh. U dëgjua zhurma e shulit që mbylli derën. Më pas u dëgjua zhurma që lëshoi porta e jashtme. Përsëri heshtje varri. Dëgjohej vetëm një gërhitje që vinte prej një biruce tjetër. Dikush flinte, ndoshta të gjithë, ndërsa unë jo. I rashë sportelit dhe i kërkova policit një cigare, që s’vonoi të ma sillte. Isha ulur në dyshemenë

e birucës dhe thithja cigaren pa pushim. Më bëhej sikur Vilsoni më thoshte: “Rustem, u mpiva.”. Shpatullat më dhembnin shumë, shikoja përreth, por asgjë nuk shikoja. Prapë hapa të rëndë. Veshët më buçitnin: “Rustem, ma bëj hallall... thuaju atyre të shtëpisë kur të lirohesh...” U ngrita më këmbë, u afrova atje ku rrinte shtrirë Vili. Dërrasat ishin akoma të nxehta, jo nga vapa, por nga trupi i tij. Një batanije rrinte e hapur, ashtu siç e la Vili kur e morën. Si të bëja? Vendi s’më mbante. Nganjëherë mendoja: “Ishalla e kanë thirrur lart në zyrë për t’i komunikuar faljen! S’e di, po pres!” Çfarë të besoja. Mendimi më ishte turbulluar: “Pse më tha Vilsoni ‘kur të lirohesh shko në shtëpi?’. E kuptoi Vilsoni se e morën për ta vrarë? Po pse po e vrasin? Për librat, për përkthimet? Jo, kjo s’është e mundur!” Isha krejt i përhumbur. Vetëm kërcitja e shulave më ngjalli shpresën: “E sollën, shyqyr o Zot!” – thashë me vete. Por jo, kërcitja ishte tjetër gjë, kishte zbardhur. Kur dola në banjë, i thashë policit të më hiqte nga ajo qeli, sepse nuk mund të qëndroja më aty. Dhe ata më sollën në këtë birucë. Ah, more Bedri! S’ke ç’të bësh, bëhu i fortë! Më keq është për prindërit!” Nuk mbaj mend se pas sa ditësh të rrëfimit të Rustem Dashit i kërkova përgjegjësit të birucave të më largonte një orë e më parë prej aty. Nuk mund të qëndroja më në atë vend, më bëheshin zëra, të kolliturat si të Gencit, ashtu edhe të Vilsonit. Zhurma e zinxhirëve kur i zgjidhin te dera e banjës përballë birucës sime. Çdo ditë hidhja sytë nga birucat e tyre, por asnjë shenjë polici s’ishte. Unë nuk doja ta besoja, por ajo ishte e vërtetë: kishte mbërritur vdekja. Pas disa ditësh më nxorën nga dhoma, më hodhën prangat, më hipën në një makinë e më nisën për në Tiranë. Shënim. Atë natë policët më dhanë ushqim me forcë. Rashë në gjumë si i vdekur. Ata diçka më hodhën në ushqim. Kur u ngrita në mëngjes për të shkuar në banjë, hodha sytë nga birucat e Gencit dhe Vilsonit, por polici nuk ishte. Më ra të fikët. Të nesërmen në drekë munda të dilja pak nga kllapia. Gencin e Vilsonin i kishin vrarë atë natë të nxehtë korriku.

« gossip

ë nga fillimi i këtij viti brenda opinionit publik të Gjermanisë po zhvillohet një debat i ashpër mbi vlerat dhe (mos)sukseset e feminizmit. Debatin e nxiti libri i publicistit Ralf Bönt, “Gjinia e Çnderuar”, në të cilin autori ankohet për pozitën e meshkujve në shoqëri. Para shumë viteve legjenda e muzikës country, Tammy Wynette, këndonte për atë se sa e vështirë është të jesh femër. Kjo, veç tjerash, nënkuptonte t’i qëndroje pranë mashkullit tënd, i cili kishte nevojë për mbështetje dhe dashuri, edhe pse vetë nuk i ofronte ato gjithnjë, sepse “është burrë”. Kënga “Stand By Your Man” (Qëndro Pranë Mashkullit Tënd) doli në vitin 1968, pra, pak para shfaqjes së lëvizjes feministe. Sot ajo konsiderohet ndër hitet më të mëdha të të gjitha kohëve të zhanrit country. Gjithashtu, kënga e Wynette hyn në mesin e këngëve që përjetuan më së shumti përpunime deri më sot. “Stand By Your Man” deri tani konsiderohej një këngë që mund të interpretohejë bindshëm nga çdo femër (apo mashkull homoseksual), një ironizim ky që ende mund të dëgjohet nga shumë meshkuj heteroseksual, disa prej të cilëve vazhdojnë të ndjehen të rrezikuar nga ndryshimet shoqërore që ndodhën në kohën kur Tammy Wynette kishte publikuar hitin

E hënë 23 korrik 2012 •

Meshkujt,

viktima të feminizmit e saj më të madh. Njëri nga ta është edhe publicisti gjerman Ralf Bönt (i lindur në vitin 1963), libri i të cilit “Gjinia e Çnderuar” (Das entehrte Geschlecht) në nëntitull definohet si “një manifest kushtuar meshkujve”. Sipas Bönt, botën moderne meshkujt vazhdojnë të portretizohen si figurat kryesore negative, edhe pse, paralelisht, thuhet se ata – kinse – kanë ndryshuar për të mirë, kështu që sot ka raste kur ata ziejnë, fshijnë pluhurat në shtëpi, ose përdorin krema për duar, ndërkohë që njohin edhe shumë produkte tjera kozmetike. “Mashkulli i sotëm është i kujdesshëm, i vetëdijshëm për dinamikat e tij të lindura, mbështetës i barazisë gjinore... dhe krejt kjo vërtetë tingëllon shumë bukur”, konsideron Bönt, “megjithëse atij edhe më tutje i duhet të përballet me imazhin e vjetër të nëpërkëmbjes së maskulinitetit patriarkal dhe shtypës, gjegjësisht me gjërat si dhunimi, rrahja, shitja ose shkëmbimi, të cilat femrat për

shekuj i konsiderojnë tipare tipike të meshkujve”. Si rrjedhojë, autori në libër ngre pyetjen” Kush është, pra, fajtor për çnderimin e meshkujve, dhe për ç’arsye shoqëria ende s’po mund të shoh këtë imazh të ri të çiltërsisë mashkullore? Natyrisht, janë femrat, ose më konkretisht feministet, përgjigjet ai. Sigurisht që, pas këtij konkludimi, nuk u desh të pritej gjatë për ndezjen e debatit lidhur me librin e Bönt. Madje, është interesant se edhe vetë kritikat mund të ndaheshin lehtësisht në pozitive ose negative, varësisht nga ajo sse cilës gjini i takonte autori. Kështu, në gazetën ‘Die Zeit’, në mbrojtje të Bönt doli Jonathan Widder, nëpërmjet teksti të titulluar “Penisi S’është Armë”, përderisa kritiket në gazetat ‘Süddeutsche Zeitung’ dhe ‘Frankfurter Rundschau’ ishin tejet të ashpra gjatë analizimit të tezave kryesore të librit “Gjinia e Çnderuar”. Nga këto kritika negative mund të nxirret qëndrimi i përbashkët për atë

se Bönt, në fakt, e stërmadhon ‘çnderimin’ e meshkujve, dhe se ai është i verbër karshi problemeve të femrave në botë - përfshirë këtu shoqëritë perëndimore. Megjithatë, libri “Gjinia e Çnderuar” fitoi përkrahjen e papritur të ministres gjermane për familje, Christine Schröder, e cila shumë shpejt botoi librin e saj “Falemnderit, por Dimë të Emancipohemi edhe Vetë” (Danke, Emanzipiert Sind Wir Selber), në cilin edhe ajo sulmon lëvizjen feministe. Reagimet ishin të ashpra dhe vinin nga të gjitha anët. Kështu, për shembull, “Frankfurter Rundschau” publikoi një tekst, në të cilin ministrja përshkruhet si person që “nuk është në gjendje të mendojë politikisht”. Në ndërkohë, i gjithë debati i drejtua nga tema për kuotat dhe përfaqësimi i femrave në postet udhëheqëse, dhe në subvencionet për nënat vetëmbajtëse. Ralf Bönt mund të jetë i kënaqur me shitjen e mirë të librit, i cili, megjithatë, nuk arriti që të bind publikun deri në fund se ‘meshkujt e shkretë’ duhen shpëtuar urgjentisht nga prangat e feminizmit. Fundja, të njëjtën gjë në manifestin e tij të pafund e propozoi edhe terroristi djathtist norvegjez, Anders Breivik – që është edhe një përfaqësues tjetër i meshkujve të bardhë heteroseksual evropianë, gjegjësisht të një grupi shoqëror që, me sa duket, ende s’po munde të kuptojë se humbja e privilegjeve shumështresore në raport me të gjithë të tjerët nuk është diskriminim. Përkundrazi, është drejtësi.

bota

• E hënë 23 korrik 2012

s p e c i a l e

VATIKANI/reportazh Sekrete e errëta “përvëluese“ Uni, cila është pika jonë e referimit

»16-17

»14

Ligësia, ana e errët e mendjes njerëzore

»15

dërkohë që afron momenti i hapjes së Lojërave Olimpike 2012 në Londër, shqetësim kryesor për organizatorët mbetet siguria. Që nga sulmi në Lojërat e Mynihut në vitin 1972 dhe me rritjen e terrorizmit gjatë viteve të fundit, siguria përfaqëson një përqindje të konsiderueshme të buxhetit për Lojërat Olimpike, si dhe një masë të madhe energjie nga zyrtarët, tifozët dhe pjesëmarrësit. Pilotë të Forcave Ajrore Britanike kanë bërë përgatitje për skenarin si t’i afrohen Stadiumit Olimpik, nëse mobilizohen për të reaguar në rast emergjence. Zyrtarët britanikë po përdorin të gjitha burimet për t’u përgatitur për çdo skenar të mundshëm, përfshirë edhe vendosjen në gatishmëri të avionëve luftarakë. Ata do të dislokojnë gjithashtu 17 mijë trupa si dhe do të vendosin raketa anti-ajrore në lagje banimi përreth Parkut Olimpik. Është angazhuar edhe marina, e cila ka mobilizuar një anije luftarake dhe mjete të vogla lundrimi mbi lumin Tamiz. Roli i ushtrisë u rrit me vendosjen në dispozicion të mijëra trupave, pasi një kompani private sigurie nuk arriti të rekrutonte një numër të mjaftueshëm rojesh. Zyrtarët thonë se problemi nuk do të ndikojë tek masat e sigurisë për këto Lojëra, por gjithsesi përbën sfida, shpjegon konsulenti për sigurinë David Rubens: “Mendoj se përgjigja e sinqertë është se organizatorët nuk janë të përgatitur. Ata do të duhet të gjejnë mënyra për të kapërcyer këtë problem që lindi së fundmi, dhe jo të ndjekin skenarin që kishin planifikuar në fillim”. Pjesa më e madhe e miliona tifozëve në këto Lojëra dhe dhjetëra mijëra pjesëmarrësit nuk do të shohin komponentin ushtarak gjatë aktiviteteve sportive. Për ta, pjesëmarrja do t’i ngjasojë kalimit nëpër aeroport. Personeli i sigurisë pati rastin të testonte masat gjatë provave olimpike këtë vit, përfshirë pjesëmarrjen e një ekipi të vogël sportiv. Edhe qendra e komandës së sigurisë për Parkun Olimpik u vu në provë, pasi u ndezën të gjithë monitorët e teknologjisë më moderne që kontrollojnë çdo cep të sipërfaqes prej 200 hektarësh. Në qendër veprojnë specialistë të policisë dhe civilë. Ndër to është edhe Ndihmës Komisioneri Chris Allison, zyrtari më i lartë i rendit për sigurinë e Olimpikeve: “Do të shihni forca të shumta policore. Por ne do të përpiqemi që prania jonë të mos jetë e ekzagjeruar, pasi duam që vëmendja të jetë tek aktivitetet sportive dhe përvoja e spektatorëve”. Siguria në dhjetëra mjedise olimpike në të gjithë Londrën do të jetë një sfidë madhore. Kryetari i Komitetit Organizator Olimpik të Londrës, ish-medalisti britanik Sebastian Coe, thotë se megjithëse do të bëhen të gjitha përpjekjet për të shmangur kërcënimet, siguria nuk është tema dominante e Lojërave: “Kemi ftuar njerëz të vijnë në Londër për të festuar aktivitetin më të madh sportiv që ka parë ky vend. Nuk i kemi ftuar në një qytet të fortifikuar. Pra, do të kujdesemi që të mos e teprojmë. Zakonisht në Britani gjithmonë e realizojmë këtë balancë”. Kur të fillojnë Lojërat, njerëz nga mbarë bota do të kenë rastin të shohin si do ta përballojnë britanikët sfidën e 17 ditëve të Lojërave Olimpike. Dhe transporti... Një nga sfidat më të mëdha në Lojërat Olimpike është qarkullimi i njerëzve në qytetet që i organizojnë ato dhe lëvizja nëpër qytet pas arritjes së atletëve, trajnerëve, zyrtarëve dhe tifozëve. Në të njejtën kohë, qyteti duhet të vazhdojë të funksionojë normalisht. Po bëhen përpjekjet për të siguruar mbarëvajtjen e Lojrave Verore që fillojnë më 27 korrik në një nga qytetet më të ngarkuara të botës. Qendra e Londrës ka aktivetete të shumta edhe në ditët normale. Ngjarjet e mëdha si Lojërat Olimpike pothuaj mund ta bllokojnë rrugët e qytetit. Steve Mçann për shtatë vite ka punuar si

OLIMPIADA Sfida më e madhe është siguria

shofer taksie në Londër. “Natyrisht do të ngarkohet trafiku. Do të detyrohemi të përdorim rrugë të ndryshme që zakonisht nuk i përdorim. Do të jetë pak e vështirë. Por edhe mund të shndërrohet në kaos. Askush nuk e di se si do të jetë”. Për të sigururuar mbarëvajtjen e trafikut gjatë Olimpiadës, qyteti do të mbyllë disa korsi dhe rrugët për trafikun e rregullt, duke e bërë atë edhe më të vështirë për taksitë dhe automjetet tjera të zakonshme. Për këtë arsye janë krijuar faqe interneti interaktive që tregojnë zonat më trafik të ngarkuar për çdo ditë dhe çdo orë. Do

të organizohen gara, koncerte dhe ngjarje tjera olimpike në mbarë qytetin. Jonathan Edwards është anëtar i Komitetit Organizativ Olimpik të Londrës. “Qytetet nuk janë të ndërtuara të funksionojnë normalisht në këto kushte duke marrë parasysh shtimin e trafikut nga organizimi i lojërave Olimpike dhe Paralimpike. Prandaj unë mendoj se transporti dhe koordinimi i tij gjatë lojërave do të jetë një sfidë e madhe”. Nuk bëhet fjalë vetëm për rrugët. Radhët dy-orëshe në pikat e emigracionit në aeroportin Heathrow të Londrës disa muaj më parë kanë

zemëruar udhëtarët. Kjo nuk është pozitive për turizmin dhe biznesin. Zyrtarët thonë se ata e kanë trajtuar këtë problem, dhe tani ka një terminal të veçantë vetëm për njerëzit që marrin pjesë në Lojërat Olimpike. Edhe stacionet e trenave do të jenë të ngarkuara, sidomos stacioni i trenave që lidh Britaninë me Evropën, St Pancras International. Stacioni nëntokësor i trenave është duke u përgatituar për 25 për qind rritje të numrit të udhëtarëve gjatë Olimpiadës. Sistemi gati 150-vjeçar trenave nëntokësorë shpesh përballet me defekte, prandaj janë vënë në gatishmëri ekipe shtesë për riparime të nevojshme dhe personel shtesë nëpër stacione për të ndihmuar njerëzit. Në Londër sapo është hapur një linjë e re transporti, një teleferik që shkon në mes dy mjediseve ku do të zhvillohen lojërat olimpike që më pas do të mbetet si një atraksion turistik. Përveç miliona udhëtimeve nga vizitorët e Olimpiadës, të gjitha linjat e transportit do të duhet të merren me trafikun e udhëtarëve dhe vizitorëve të rregullt. Për këtë arsye Lojërat Olimpike do të zhvillohen në fund korrikut dhe në fillim të gushtit, një kohë kur banorët e Londrës janë me pushime. Megjithatë, transporti do të jetë i ngarkuar me njerëz dhe konfuz. Prandaj, ndoshta është mirë të qëndrosh afër dikujt që e njeh qytetin.

« bota

dentiteti është ai që na lejon të dallohemi nga të tjerët”, thotë Açursio Gennaro, profesor i Psikologjisë së Personalitetit në Universitetin „La Sapienza“ në Romë. “Është pjesa më vitale dhe solide që ne kemi, ku bashkërrjedhin nevojat dhe pritshmëritë tona, është gjithçka që na lejon të zhvillojmë mënyrën tonë të të qënit, unicitetin tonë”. Identiteti është i përbërë nga shumë komponentë që, nëse duam të thjeshtësojmë, mund t’i ndajmë në tre tipologji: ka një identitet fizik (trupi im, fytyra ime, pamja ime), një identitet social (çfarë pune bëj dhe çfarë shkolle mbaroj, familja prej nga vij, shteti dhe qyteti që i përkas, por edhe niveli im kulturor dhe kredoja ime fetare), dhe një identitet psikologjik (karakteri im, personaliteti im). Të gjithë mund të modifikohen me kalimin e kohës: ngjarjet e jetës, mendimet, arsimimi na transformojnë në mënyrë të vazhdueshme. Një transformim që ka edhe një të ngjashmin e tij biologjik: çdo eksperiencë prodhon lidhje të reja cerebrale, të cilat plazmojnë personalitetin dhe përcaktojnë sjelljet e ardhshme të secilit prej nesh. Ekziston megjithatë diçka “nën” që të gjithë ne e perceptojmë si solide dhe koherente, e dalluar mirë nga të tjerët dhe me kufij të përcaktuar qartë. Është pika jonë konstante e referimit, që na lejon të formulojmë mendime, të riorganizojmë përvojat dhe emocionet, të veprojmë me vetëdije. Dhe të pohojmë: unë jam diçka ndryshe nga të tjerët. Mund të arrij të identifikohem me të ngjashmit e mi, mund të arrij të afrohem me ta deri në atë pikë sa të provoj edhe emocionet e tyre, duke qarë dhe gëzuar bashkë me ta, por identiteti im mbetet i shquar qartë, dhe në asnjë moment nuk mendoj të jem “të tjerët”. Lindja e sensit së vetvetes Hapin e parë për të qenë vetvetja e kemi bërë në vitet e parë të jetës, duke mësuar të njohim trupin tonë. Falë feedbac-kut ndjesor që vjen nga lëkura, nga organet e brendshme dhe nga artikulimi jemi bërë të vetëdijshëm për ndjesi fizike si dhimbja, temperatura, gjendja e keqe, mirëqenia e organizmit tonë, përveçse për pozicionin e trupit tonë në hapësirë. Hapi tjetër ka qenë identiteti mendor. Si gjë e parë, kemi mësuar të njohim veten në pasqyrë (zakonisht në moshën një e gjysmë). Në moshën 2-vjeçare ishim në gjendje tashmë të flisnim në vetë të parë, dhe tre vjeç mundeshim të përshkruanim çfarë ndjenim. Por deri në atë moshë, në botën tonë ekzistonim vetëm ne. Dhe në fakt, vetëm në moshën 4 vjeç kemi kuptuar për herë të parë që ekzistojnë “të tjerët”, entitete si ne, por me gjendje emotive dhe mendime të tyret, të ndryshëm nga tanët. Momenti kur fëmija mëson që “unë jam unë, por nuk jam ti, dhe ti je ti, por nuk je unë”,

UNI

E hënë 23 korrik 2012 •

Cila është pika jonë e referimit?

Kush jam unë? Dhe kush janë të tjerët? A do të provojnë atë që provoj unë, apo jo? Kur një fëmijë bën këto pyetje (zakonisht i bëjmë të gjithë kur jemi të vegjël, ndonëse më vonë i harrojmë) i bie të ndeshet me një mekanizëm shumë të rëndësishëm, themelor për mbijetesën e tij në botë: strukturimi i identitetit tarësh. Grupi përpunon parime, kode solidariteti, vlera ideale për të uniformizuar sjelljen si dhe për të vlerësuar më pas sjelljet e të tjerëve. Është e lehtë që në këtë moment, më shumë se në çdo moment tjetër, të verifikohen fenomeni i “etiketave”. Këto shërbejnë për të thjeshtësuar, janë një formë rudimentale për ndërtimin e identitetit të të tjerëve, por rreziku është që të burgoset dikush në një rol që nuk i përket apo që nuk e ndien si të tijin. Për këtë arsyen, me futjen në botën e të rriturve, etiketat braktisen, në favor të elaborimeve më kompleksë dhe të artikuluar. Pra, nga etiketat kalohet tek “biografitë”. Dhe në të njëjtën kohë kalohet në elaborimin e autobiografisë.

është një moment kyç për zhvillimin e identitetit. “Dhe është një moment shumë delikat”, shton Gennaro. “Fëmija, që me prindërit ishte një gjë e vetme, fillon të ndahet dhe diferencohet, me objektivin për të arritur një autonomi dhe pavarësi të tijën. Do t’ia dalë mbanë me kalimin e viteve, përmes përvojave të përditshme, emocioneve, konflikteve. Por mbi të gjitha përmes marrëdhënieve me të tjerët”. Punë që s’ka fund Në fakt, identiteti strukturohet dhe konsolidohet me kontaktin njerëzor, në fillim me prindërit dhe më pas me bashkëmoshatarët, shokët e shkollës dhe shokët e lojës. “Në këtë fazë është e rëndësishme që fëmija të shfrytëzojë realitetin e jashtëm: në marrëdhëniet me të tjerët e domethënë me botën duhet të ndihet i lirë të ndërveprojë, të luajë, të ndryshojë gjërat”, shpjegon Gennaro. “Nëse nuk ia del mbanë, nëse mbetet një spektator pasiv, do të zhvillojë një identitet të dobët. Madje mund ta perceptojë botën e jashtme si të dëmshme dhe kanosëse: në rastin më të mirë do të zhvillojë një personalitet shumë introvers, në rastin më të keq një trishtim depërtues. Kjo gjë vlen kur rritet dhe hyn në adoleshencë, një moshë edhe më delikate, në

të cilën identiteti përforcohet, por në të njëjtën kohë vihet para provës. Në fakt, në këta vite, zhvillimi i ndjesisë së unit mund të pësojë goditje deri frenuese, për shkak të të gjithë streseve të cilëve u nënshtrohet një i ri: përveçse ka të bëjë me ndryshimet fiziologjikë të pubertetit (mjekrra që rritet, zëri që trashet, apo në rastine vajzave gjoksi që rritet) që e detyrojnë të vërë vazhdimisht në diskutin pamjen e vet trupore, adoleshenti ndihet “i goditur” nga të gjithë anët. “Nga njëra anë janë prindërit, që e shohin në një mënyrë të caktuar dhe që kanë pritshmëritë e tyre, nga ana tjetër është mënyra si e sheh bota e jashtme: miqtë, profesorët, por edhe shoqëria”, vëren psikologu. “Të dy këto perceptime mund të hyjnë në konflikt me imazhin që vetë i riu apo e reja ka për vetveten, sigurisht ende në embrion, por që gjithësesi pikërisht në këtë fazë të jetës mund të zhvillohet lirisht”. Aspak e lehtë. Domethënë, për zhvillimin e

identitetit, adoleshenca është mosha më e vështirë. “Aq më shumë në kohët e sotme, kur kultura kolektive vërtitet përreth vlerave narciziste si suksesi televiziv dhe afirmimi ekonomik, është pothuajse e pashmangshme që të rinjtë të futen në krizë identiteti”, komenton Genna- ro. “Janë të çorientuar,

ndihen në konflikt të thellë me modelet që u propozohen, duke qenë se janë të paarritshëm dhe fiktivë”. Emancipimi Në kërkimin për një identitet të qëndrueshëm, adoleshentët janë të prirur që të kërkojnë siguri dhe garanci, të cilët vendi i parë ku i gjejnë është një grup bashkëmosha-

Truri “autobiografik” Një eksperiment ka treguar që kur shohim një fotografi të vetvetes (por jo kur shohim një fotografi të personave të tjerë) aktivizohen zona të caktuara të trurit, që korrespondojnë me vendin që zë në tru sensi ynë i identitetit. Këto zona ndodhen në hapësirën e trurit që lidhet me emotivitetin dhe në korteksin ballor (pak a shumë mbrapa syve tanë), ku ndodhet qendra e gjuhës. Për të forcuar identitetin tonë, kemi nevojë që “ta rrëfejmë” (jo domosdoshmërish të tjerëve: është e rëndësishme edhe t’ia tregojmë me mendje vetvetes) në mënyrë që të krijojmë një autobiografi personale. Na shërben për të vlerësuar eksperiencat tona dhe më pas për t’i përpunuar në një njësi koherente që na shërben për veprimet tona. Për këto elaborime janë shumë të rëndësishme, përveç aftësive gjuhësore, edhe kujtesa, e lokalizuar në hipokampus, si dhe zonë të tjera të korteksit ballor që qëndrojnë në themel të proceseve vendimmarrës. Një filtër për të qenë më mirë Por për çfarë shërben të kesh një identitet solid? Siç thotë David Eagleman, neuroshkencëtar në Baylor College në Houston, mendja jonë krijon realitetin e saj, pra nuk kufizohet që ta rregjistrojë atë në mënyrë pasive. Pra, bota kështu si e perceptojmë nuk është realiteti i vërtetë, por frut i një elaborimi kompleks që na lejon të jetojmë më mirë. As edhe kujtimet tanë nuk i përgjigjen realitetit (siç e dinë mirë të

ngarkuarit për të mbledhur dëshmitë në gjykata): filtrohen nga rrëfimet tanë dhe ripërpunohen nga ëndrrat. E njëjta gjë vlen për identitetin: të bëhesh vetvetja është një proces shumë kompleks, që përfshin përshtatjen me botën e jashtme (me modelet e saj të sjelljes), dhe me botën e brendshme (që mund të jetë në kontrast me atë çfarë të tjerët presin prej nesh, dhe që ka nevojë për kohë dhe për energji që të kuptohet deri në fund). Rezultati përfundimtar i këtij oshilacioni mes rregullave, pritshmërive sociale dhe botës së brendshme është identiteti. Megjithatë, nëse përafrimi me modelet e kërkuar socialë mbizotëron ndaj modelit që dëshirohet në brendësi të vetvetes (sic ndodh përshembull kur fëmija ndikohet shumë nga pritshmëritë e prindërve), rezultati final mund të jetë ai që psikanalisti anglez Donald Winnicott e quan “vetvetja false”, një identitet që perceptohet si jo autentik. Prej kësaj buron një sens i fortë boshllëku dhe një mungesë emocionesh që bën të ndihesh “i vdekur brenda”. Të dish të plazmohesh Përkundrazi, nëse zhvillimi dhe modulimi i identitetit nuk pësojnë autostope, me kalimin e kohës strukturohet një “elasticitet” i mirë, domethënë një aftësi e mirë për të modifikuar, për të plazmuar vetveten sipas rrethanave. Personat elastikë dinë të menaxhojnë stresin, janë gjithmonë të gatshëm që të përballojnë momentet e krizës dhe, nëse e kërkojnë rrethanat, t’ia “nisin nga fillimi”. Përkulen, por nuk thyhen. Po si bëhemi elastikë? “Sigurisht që është i favorizuar ai që lind në një familje, e cila përcjell konceptin që ngjarjet e jetës nuk janë të pariparueshme, që asnjë problem nuk është i pazgjidhshëm, që i kemi gjithmonë aftësitë për të kapërcyer pengesat, duke u kërkuar edhe një dorë miqve dhe të njohurve”, thotë Gennaro. “Të kesh një rrjet shoqëror të fortë, përshembull të dish të kultivosh miqësitë, është nje tjetër element që favorizon elasticitetin”. Pra, një identitet i fortë di të ndryshojë dhe të pranojë ndryshimet: nuk është asnjëherë i ngurtë, por i lakueshëm. Me masë, sigurisht.

bota • E hënë 23 korrik 2012

ur jam e mirë, jam shumë e mirë, por kur jam e keqe, jam edhe më mirë”, është një batutë e famshme e Mae West. Po përse ushtron kaq shumë joshje ana e errët e mendjes? Edhe shkenca është përpjekur t’i përgjigjet kësaj pyetjeje. “Një person është i keq sepse prodhon ligësi, dhe e ligë konsiderohet ajo që lidhet me vuajtjen”, komenton Gian Vittorio Caprara, docent në Fakultetin e Psikologjisë në Universitetin „La Sapienza“ të Romës. Dhe shton: “Në realitet nuk ekziston në kuptimin shkencor, një definicion i qartë për të keqen dhe të keqin, sepse janë terma me konotacion të fortë moral dhe kulturor. Pra, domethënia e tyre varet nga kulturat”. Veç kësaj, koncepti i të keqes dhe të mirës ndryshon sipas kohës dhe vendit. Banaliteti i të keqes Vëmendja e komunitetit shkencor ndërkombë erdhi e u përqëndrua tek “e keqja” në fillimin e viteve gjashtëdhjetë, gjatë proceseve të mëdhenj kundër hierarkëve nazistë. Një tronditje të madhe shkaktoi sidomos figura e Adolf Eichmanit: krimineli brutal kishte në fakt një pamje të butë dhe një imazh prej burokrati gri. Si ishte e mundur që një person kaq i rregullt të ishte përgjegjës për disa prej krimeve më të tmerrshëm të historisë? Pikërisht në atë kohë, Hannah Arendt, një filozofe e pranishme gjatë procesit artikuloi shprehjen “banaliteti i të keqes”: për të kryer veprime të ligë, thoshtë ajo, nuk është e nevojshme të jesh individ i jashtëzakonshëm. Në po të njëjtën periudhë, Stanley Milgram, psikolog social në Universitetin e Harvardit, publikoi disa eksperimente mbi bindjen e verbër. Milgram studionte kushtet në të cilat një person “normal” mund të bëjë keq duke iu bindur urdhërave të një eprori. Më i famshmi i këtyre eksperimenteve njihet si Milgram Nr 18: vullnetarët që merrnin pjesë arrinin të vinin rrymën elektrike personave të tjerë duke i çuar deri pranë vdekjes. Viktimat ishin në të vërtetë bashkëpunëtorë të eksperimentuesve që bënin sikur ndienin dhimbje dhe shkarkesa elektrike ishte e simuluar, por sjellja e të ligëve nuk ishte e diskutueshme. Eksperimenti u bë i famshëm dhe ai demonstroi se si pjesëmarrja në një grup dhe bindja ndaj shefit mund të kushtëzonin sjelljet e individëve të parrezikshëm deri në ato momente. Të burgosur Disa vjet më vonë, Philip

LIGESIA Ana e errët e mendjes

Zimbardo, psikolog shumë i njohur në Shtetet e Bashkuara kreu eksperimentin e burgut të Stanfordit, një studim eksperimental që shkaktoi shumë polemika, por që u bë i famshëm: në gusht të vitit 1971, 18 studentë u përzgjodhën nga studiuesi dhe atyre iu dha në mënyrë rastësore ose roli i gardianit, ose roli i të burgosurit. Të rinjtë, për gjashtë ditë interpretuan rolin e tyre sikur të ishte vërtetë në një burg të sajuar në brendësi të universitetit. Eksperimenti duhej të zgjaste dy javë, por në ditën e gjashtë u ndërpre për të ndalur acarimin e agresivitetit të disa gardianëve dhe vuajtjen e të burgosurve. Gjithë faji i situatës? “Sjellje të qortueshme kryhen nganjëherë edhe nga njerëz që nuk duken të qortueshëm”, nënvizon Caprara, i cili ka punuar me Zimbardon. “Milgram dhe Zimbardo pranonin se situatat ishin përgjegjëset kryesore për sjelljet negative. Mendoj se në shumë raste kanë të drejtë: është e vërtetë që nëse krijohen disa situata, njerëzit mund të bëjnë gjëra që në raste të tjerë do i dënonin edhe vetë”. Zimbardo ka qenë edhe konsulent i Ministrisë së Mbrojtjes së SHBA për rastin e “Abu Ghraib”. Bëhet fjalë për abuzimet e kryera nga ushtarët amerikanë në dëm të të burgosurve irakenë. “Zimbardo në atë rast kontestoi tezën e ambientit fajtor, duke thënë se nuk është e vërtetë që gjëra si kjo ndodhin për shkak se ka individë të qortueshëm që ndosin me personalitetin e tyre kontekstin, duke tërhequr të tjerët. Jo, sepse abuzimet ndodhin për arsye se ambienti është i tillë që të favorizojë sjelljet e këqija”, thotë Caprara. “Por ndoshta disa persona janë më të prekshëm nga disa influenca se sa të tjerët”. Megjithatë, kohët e fundit edhe Zimbardo ka nisur të marrë në konsideratë rëndësinë e dallimeve të individëve dhe ka dhënë një definicion të tijin për heroizmin: janë heronj ata që nuk përulen para forcës së situatave dhe arrijnë t’i ndryshojnë, pra që arrijnë të afirmojnë vlerat e tyre edhe atëherë kur rrethanat e bëjnë shumë të vështirë dëshminë e këtyre vlerave, apo madje edhe të rrezikshme. Negativ, por i dobishëm Megjithatë, ndonjëherë, siç e tregon një studim i këtij viti i revistës shkencore „The Leadership Quarterly“, të jesh pak i keq mund të jetë e dobishme, sidomos kur je shef. Peter Harms,

Ndjekin atë që për të tjerët është “e keqja”, që dëmton kolektivitetin, që sjell vuajtje dhe shkatërrim. Përse? Protagonistë filmash dhe romanesh, janë analizuar edhe nga shkenca, e cila ka zbuluar se ligësia shpesh herë varet nga konteksti, por edhe nga karakteristikat individuale, si mungesa e kurajës dhe ndjeshmëria

psikolog në Universitetin e Nebraskës dhe autor i studimit, ka vërejtur se pothuajse gjithmonë studimet për lidershipin përqëndrohen në aspektet pozitivë (vendosmëria, qetësia, pragmatizmi...). Por shumë pak ose asgjë nuk thuhet për anën e errët të shefave. Studiuesi ka nxjerrë kështu 12 tipare negativë të personalitetit, si për shembull të qenit shumë kritikë ndaj të tjerëve, dramatikë me tepri, pedantë në ndjekjen e rregullave, hezitues, arrogantë, dhe u paraqiti 900 kadetëve në akademinë e West Point pyetësorë mbi personalitetin, duke vlerësuar më pas sjelljen e tyre në komandë. Harms zbuloi se marrë veç e veç, çdo tipar negativ kishte një lidhje të dobët me suksesin si shef, por nëse aspekte të ndryshëm të personalitetit analizoheshin të gjithë bashkë, shfaqej pra një lidhje e fortë. Megjithatë, çfarë mund të thuash për funksionimin e mendjeve të personave që kryejnë akte brutale apo perverse? Në këtë rast, “faji” nuk mund t’i vihet vetëm situatës. Shumë studiues e vënë veçanërisht theksin në një faktor: mungesa e dhimbsurisë, apo e aftësisë për t’u vënë në vendin e tjetrit, duke kuptuar ndjenjat e tij. Në fakt, shkalla e empatisë ndryshon nga një individ tek tjetri: bëhet fjalë për një

aspekt të personalitetit, si prirja ndaj optimizmit apo droja. Emocionet negative, si urrejtja apo dëshira për mbrojtje mund të anulojnë për pak kohë aftësinë për ndjeshmëri, duke shtyrë drejt kryerjes së akteve mizorë si vrasja. Sipas Simon Baron-Cohen, psikolog britanik që studion mizorinë njerëzore, në këtë rast nuk mund të thuhet se bëhet fjalë për persona “të këqinj”, por vetëm për një humbje të përkohshme të ndjeshmërisë, e provokuar kjo nga një emocion i fortë. Megjithatë, ka raste kur aftësia për të provuar ndjeshmëri është praktikisht zero. Personat me këtë karakteristikë nuk arrijnë të hyjnë në marrëdhënie në mënyrë korrekte me të tjerët, ndihen të “mashtruar” prej marrëdhënieve ndërpersonale dhe zhvillojnë një egocentrizëm të fortë. Janë të ashtuquajturit personalitete borderline, apo në rastet më ekstremë, bëhet fjalë për individë të prekur prej turbullirës antisociale të personalitetit, një çrregullim i madh psikiatrik. Në situata limit, këta persona janë të aftë të bëjnë gjëra të pashpjegueshme, si për shembull të therësh një person vetëm se ai të ka parë me një vështrim që të duket kanosës. Shumë studime tregojnë se disa prej këtyre personave (sidomos ata që kanë pësuar

keqtrajtime gjatë fëmijërisë) kanë hipokampusin (një strukturë që ndodhet në thellësi të trurit) me dimensione të reduktuar krahasuar me mesataren, dhe disa studiues thonë se mungesa e ndjeshmërisë lidhet edhe me këtë. Vrasës apo të sëmurë Më shumë se të këqinj, bëhet fjalë pra për njerëz “të sëmurë”, ose më saktë viktima të një anomalie të trurit apo një funksionimi të keq të mekanizmave fiziologjikë cerebralë. Atëherë është e drejtë të ndëshkohen? Një pyetje kjo që e bëjnë gjithnjë e më shpesh edhe magjistratët. Në Itali, në nëntor 2009, Gjykata e Apelit në Trieste dënoi një nënshtetas algjerian me 8 vjet burg për shkak se kish therur një tjetër person. Një dënim përkëdhelës. Dënimi u reduktua edhe për shkak të ekspertizave gjenetike dhe neurologjike (të kryera me rezonancë manjetike) të kryera mbi të akuzuarin. Në mënyrë të veçantë, ekspertiza zbuloi që i akuzuari për shkak të një deformimi gjenetik është i prirur të manifestojë agresivitet nëse provokohet apo përjashtohet shoqërisht. Ishte hera e parë që në një gjykatë italiane u përdorën ekspertiza të këtij lloji për të përcaktuar gjendjen mendore të të aku-

zuarit, por përdorimi i këtij kriteri po përhapet. Tumor “malinj” Sipas neuroshkencëtarit amerikan David Eagleman, nuk është e lehtë të vendosësh një ndarje të saktë mes arbitrit të lirë dhe shkaqeve fiziologjikë. Eagleman jep shembullin e Charles Whitman, një burrë që në vitin 1966 vrau 16 vetë (bashkë me prindërit dhe bashkëshorten) dhe plagosi 39, dhe që u vra nga policia. Whitman ankohej prej kohësh për një ndryshim “në kokën e tij”. Ishte pushtuar nga mendime të dhunshëm, ndonëse deri atëherë kish qenë një person i zakonshëm dhe i qetë. Mjekët kishin nënvlerësuar ankimet e tij, por autopsia zbuloi praninë e një tumori të vogël në tru, i cili shtypte amigdalën. Kjo bërthamë cerebrale lidhet me rregullimin e emocioneve, veçanërisht frikën dhe agresivitetin. Atëherë i kujt ishte faji, i Whitman apo i tumorit të tij? Eagleman është një mbështetës i futjes së teknikave shkencore në fushën juridike dhe këmbëngul që në të ardhmen do të jetë e mundur dhënia e sentencave më të sakta (duke garantuar edhe kurat e përshtatshme për ata që rezultojnë të prekur nga shqetësime mendore dhe jo thjeshtë ndëshkime).

« bota

E hënë 23 korrik 2012 •

dodh, ndonjëherë, që të mundësh të rijetosh kohëra të largëta nga dëshmitarë okularë dhe pa artificin e realitetit virtual. Një rast i jashtëzakonshëm, pikërisht në këtë kuptim, shfaqet këto kohë nëpërmjet dokumenteve sensacionalë të ekspozuar për herë të parë për publikun në Muzetë Capitolini të Romës, në Campidoglio: që nga Dictatus Papae i Gregorit VII tek dekreti i dëbimit për Frederikun II, që nga aktet e procesit kundër Templarëve francezë deri tek miratimi i rregullit të San Francesco d’Assisso, që nga Privilegium i Ottonit I deri tek origjinali i Concordato di Worms, nga Unam Sanctam e Bonifacit VIII deri tek akti i shkishërimit të Martin Luterit. Ekspozita epokale që mban emrin Lux in arcana, përmban 100 dorëshkrime të çmuara me burim Arkivin e Fshehtë të Vatikanit dhe parashtron ngjarjet e mëdha të historisë së Kishës, nga Mesjeta deri në Nëntëqindën. Vetëm disa studiuesve të përzgjedhur, për qëllime kërkimesh shkencorë, u ishte lejuar në të kaluarën të admironin këta tekste. Askush, në fakt, nuk kishte mundur ndonjëherë të konsultonte dokumentet në të ashtuquajturën “periudhë e mbyllu”, pra nga 1939 deri në ditët tona, edhe këta të shfaqur në itinerarin e ekspozitës. Zgjedhja e vendit të ekspozimit ka një domethënie simbolike të veçantë: Lindja e Muzeve Capitolini në fakt i detyrohet një Pape, Sisto IV i cili në vitin 1471, i dhuroi disa thesare të rëndësishme artistike dhe arkitektonikë qytetit të Romës. Me iniciativë të vetë Sisto IV papët kishin filluar të ruanin në një vend të sigurtë dokumentet e historisë së Kishës, shumë kohë përpara krijimit të Arkivit të Fshehtë, duke u lënë kështu pasardhësve një pasuri shumë të madhe dëshmish të drejtpërdrejta. Ekspozita është e ndarë në seksione tematikë. Çdo dorëshkrim është i shoqëruar nga materiale multimedialë, të nevojshëm për të inkuadruar kontekstin e gjerë historik. Mund të thellohesh më tej me ndihmën e teknologjive të reja duke shkarkuar, për shembull, një aplikacion në smartphone apo në tablet. Pothuajse të gjithë seksionet kanë dokumente të shumtë të periudhës mesjetare, që po i paraqesim në mënyrë të detajuar dhe në mënyrë kronologjike. Është si të shfletosh, që nga fillimi, faqet e një libri magjik, autorët e të cilit janë aktorët protagonistë të historisë së rrëfehet. Teksti i censuruar Analiza e shkrimeve që i përkasin epokës së Mesjetës fillon me një formular letrash papnore të shekullit VIII që shkaktuan skandal në mjediset eklesiastike. Teksti, me emrin Liber diurnus Romanorum Pontificus, sjell një dënim formal të shprehur nga Këshilli i Tretë i Kostandinopojës i vitit 680, kundër papës Onorio I, i konsideruar përgjegjës se kishte favorizuar, ndonëse në mënyrë indirekte, përhapjen e monotelizmit (tezë heretike që pohonte praninë në Krisht të vetëm vullnetit hyjnor). Ai dënim përbënte një pikëmbështetje të rëndësishme për ata që kontestonin parimin e pagabueshmërisë së Papës dhe mbizotërimin e linjës së tij politika ndaj vendimeve të këshillave. Ja përse publikimi i formularit, i transkriptuar në vitin 1646 nga një studiues gjerman pas një serie rrethanash misterioze, u bllokua nga censura eklesiastike. Në 1700 origjinali gjeti vend në Arkivin e Vatikanit dhe vetëm në 1889 u bë i mundur publikimi. Një prej “xhevahirëve” të ekspozitës i përket shekullit X dhe sjell një epokë dobësie të papëve kundrejt perandorisë: bëhet fjalë për pergamenin shumë të bukur ngjyrë të pur-

VATIKANI Sekrete “përvëluese“ nga dhomat e errëta

Arkivi i fshehtë i Vatikanit ruan një pasuri unike në botë. Në 85 kilometrat e rafteve të tij, në fakt, janë vendosur dorëshkrimet origjinalë që kanë shënuar historinë e Kishës, por jo vetëm, duke filluar nga shekulli VIII: bëhet fjalë për dekrete shkishërimi, proces verbalë (për procese si ai kundër Templarëve), privilegje perandorakë e shumë të tjerë

purt e me gërma të arta që përmban tekstin e Privilegium të Ottone I. Me këtë akt Papa, në një moment të parë, mori prej perandorit gjermanik njohjen e parë të pronave të Kishës në gadishullin italian. Marrëveshje e befasishme Papa i atëhershëm, Giovanni XII kishte lidhur një miqësi të fortë politike me Ottone, sepse i trembej ekspansionizmit të Mbretit Berengario II i Ivreas. Por, pak kohë më vonë, Giovanni bëri një marrëveshje të befasishme me të birin e Berengarios, Adalberto, duke u përpjekur që të ndërtonte një bllok antigjerman me mbështetjen e Kostandinopojës dhe mbretërisë së Hungarisë. Ottone, i irrituar nga tradhëtia, arriti me nxitim të madh në Romë në vitin 963 dhe dëboi papën: që nga ai moment e tutje, perandori do të mund të ndikonte në zgjedhjen e papës, duke rezervuar pushtetin për të vërtetuar zgjedhjen. Kopja kaligrafike që kemi sot i përket vitit 963. Më pas, udhëtimi të çon në një epokë kur rolet mes Kishës dhe perandorisë duken krejt të përmbysur. Të paktën sipas pohimeve të Dictatus Papae të Gregiorio VII, kopja e të cilit që i përket vitit 1075 ndodhet në seksionin “Tiara e Corona”. Me 27 aksiomat që përmban teksti, papa shpallte supremacinë e tij absolute mbi çështjet spirituale dhe gjithashtu mbi ato tokësore, duke i rezervuar Kishës së Romës të drejtën për të rrëzuar perandorët. Vite të trazuar dhe vendimtarë Një vëllim shumë i trashë pergamenësh në lëkurë risjell vitet e tra-

zuar e në terr të papatit të Giovanni VIII. Është një kopje e rregjistrit të tij origjinal, transkriptuar në shekullin Xi nga dy murgj në Montecassino të ngarkuar nga Abati Desiderio, që në të ardhmen do të bëhej Papa Vittore III. Nga ata shënime Desiderio kish për qëllim të nxirrte elementë të dobishëm për të rindërtuar fakte të spikatur të biografisë së Giovanni VIII, që sipas tezës së “Annali” të Fuldas kish qenë viktimë e një komploti dhe ishte vrarë brutalisht. Ndjehet ende, në disa shekuj distancë, atmosfera e ngjarjes së madhe, po të vëresh nga afër pergamenin origjinal të Concordato di Worms të vitit 1122, me të cilin i jepej fund “luftës për poste”. Firmosur nga sovrani gjermanik Henriku V dhe nga Papa Callisto II, marrëveshje i jepte vetëm Kishës të drejtën e emërimeve eklesiastikë të peshkopëve, ndërkohë që perandorit i takonte ajo feudale. Dokumenti që ka mbijetuar deri sot është kopja që Henriku V i dërgoi Callistos. Plaçkitja e Zara Shekulli i XIII për Kishën u hap në mënyrë të trazuar. Në vitin 1202 Papës Innocenzo III iu desh të marrë masa të ashpra kundër besimtarëve që po merrnin pjesë në kryqëzatën e IV. Të hipur në anije veneciane, ushtarët e krishterë kishin kuptuar që nuk kishin mjaftueshëm para për të paguar udhëtimin në Tokën e Shenjtë: kështu që, kishin plaçkitur një qytet të Adriatikut, Zara, duke kryer mizori të parrëfyeshme në një qytet që binte nën juridiksionin e mbretërisë katolike

të Hungarisë. Innocenzo III, sapo mori lajmin, nxorri një dekret shkishërimi kundër atyre që kishin marrë pjesë. Ky regjistër pergamenik e ruan të paprekur hieratikizmin e vet dhe të habit për ashpërsinë e disa reshtave. Disa vite më vonë, pasardhësi i Innocenzo, Onorio III sanksionoi zyrtarisht lindjen e Urdhërit të Fretërve të Vegjël të San Francesco d’Assissi. Dokumentit i shtohet edhe dekreti Solet annuere, që përmbante plot 12 kapituj që i përkisnin jetës së komuniteteve franceskanë. Dokumenti, edhe ai një regjistër pergamenik, është një prej dëshmive më të rëndësishme që përmban seksioni fillestar i ekspozitës. I të njëjtës periudhë është një dokument që përmban një masë të ashpër kundër heretikëve, i firmosur nga Gregorio IX, statutet Capitula contra Patarenos, botuar në mars 1236. Papa, viktimë e kundërofensicës së mbështetësve të Frederikut II, ishte detyruar të largohej nga Roma në 1228. Por ishte kthyer pak kohë më pas, nën brohoritjet e popullit, në vijim të disa kataklizmave natyrore që romanët i kishin interpretuar si shenjë e një ndëshkimi hyjnor. Luftë herezive Gregorio u gjend menjëherë përballë disa emergjencave, mes të cilave përhapja e pakontrolluar e herezive të patarinëve (lëvizje në brendësi të kishës milaneze). Për t’i luftuar, u frymëzua pikërisht nga një Kushtetutë e vjetër e armikut të tij Frederiku II, Cum ad conservandum, që jepte dënim me vdekje për herezinë, apo tortura të tmerrshme. Lindën kështu statutet e përmendur tashmë Capitula contra Patarenos që u jepnin gjykatave laike detyrat e represionit. Kopja e statuteve e ruajtur prej harresës falë Arkivit të Fshehtë të Vatikanit mban datën 7 mars 1236 dhe iu dërgua prej Papës Urdhërit Domenikan, shumë aktiv në atë shekull në praktikën e inkuizicionet. Lufta mes Frederikut II dhe Kishës përshkoi papate të ndryshëm, por në mënyrë të vecantë ajo e Gregorio IX dhe Innocenzo IV. Këtij të fundit i takoi të firmosë rrëzimin e perandorit, që ishte shkishëruar prej kohësh. Dhe e bëri në vitin 1245, në fundin e Këshillit të Lionit I, me dekretin më të lashtë papnor që ka mbërritur deri në ditët tona, edhe ky mes dokumenteve

bota • E hënë 23 korrik 2012 më pikantë të ekspozitës. Përpara kremtimit të Këshillit francez, Innocenzo IV mblodhi dhe publikoi plot 91 dokumente të firmosur nga sovranë të ndryshëm – mes të cilëve rezultonte edhe emri i Frederikut II – që vendosnin të drejtat dhe pushtetet e kishës. Ishte një mënyrë për të demonstruar që perandori kish marrë prerogativa politikë që nuk ishin konform kompetencave të tij. Përmbledhja e këtyre dokumenteve, që mban emrin Transunto di Lione, përmbante 17 dekrete. Sot kanë mbetur vetëm shtatë prej tyre, dhe njëri (identifikuar me shenjën A.A., Arm.I-XVIII 95) paraqet 28 vula. Edhe numri i vulave, fatkeqësisht rezulton i reduktuar krahasuar me kopjen origjinale që kishte plot 40 të tilla. Në pragjet e konklavës Një letër e shkruar në vitin 1250 nga kalifi i Marokut Abu Hfs Umar alMurtada drejtuar Papës Innocenzo IV dëshmon për ekzistencën e një marrëdhënie të mirë diplomatike mes njërit prej krerëve më të fuqishëm islamikë dhe Kishës së Romës në atë periudhë. Pergameni përmban një kërkesë të Kalifit sa i përket zgjedhjes së peshkopit të ri për t’u dërguar në dioqezën “e toleruar” marokene në Fez. Al-Murtada vlerësonte shumë peshkopin në ikje, Lope, dhe kërkonte një zëvendësues po aq të aftë. Papa, pas një reflektimi të vëmendshëm, vendosi të konfirmojë Lopen për detyrën delikate, duke kënaqur kalifin. Dokumenti përfaqëson një prej kontakteve të fundit të ngrohtë mes papatit dhe autoriteteve politike të Marokut, përpara një periudhe të gjatë ftohjeje mes dy palëve që zgjati deri në shekullin XIX. Zgjedhja e një prej pasardhësve të Innocenzo IV, Gregorio X ishte shumë e vuajtur dhe solli një seri të pafundme votimesh të kardinalëve që në atë rast ishin mbledhur në Viterbo dhe ishin ndarë mes filofrancezëve dhe italianëve. Konsultimet vazhduan kaq gjatë saqë bezdisën banorët e qytetit që, pasi pritën disa vite për “tymin e bardhë”, vendosën të marrin iniciativën. U futën me forcë në Pallatin e Papëve, duke marrë peng disa kardinalë. Pavarësisht kërcënimeve, këshilli i kardinalëve vazhdoi edhe disa muaj përpara se të orientonte votat e veta tek një kandidat, kleriku Tedaldo Visconti, që në vitin 1271 mori emrin Gregorio X. Tre vjet më vonë, Papa i ri, për të shmangur përsëritjen e votimeve të pafund, nxorri Ubi periculum, një kushtetutë që reduktonte privilegjet

e prelatëve gjatë votimeve. Veç kësaj vendosi që konsultimet do të kryheshin në një vend të mbyllur, në mungesë të kontakteve me jashtë. I shpallur gjatë Këshillit të Lionit II në 1274, ky dekret solli praktikën e konklavës dhe në momentin e parë hasi në rezistencën e kardinalëve. Në kopjen që ka mbijetuar deri sot vëre-

të mirë deri sot, spikat firma e Vekkos, në krah të një kryqi të vogël. Ëndrra e tij u shkatërrua disa vite më vonë, kur në fronin e Bizantit hipi perandori Andronico II, i cili ishte kundër procesit të afrimit me papatin. Dhe për patriarkun u rihapën dyert e burgut. Një dokument me 11 vula dylli të kuq i komunikoi Celestino V zgjedhjen

(nënshtrimi ndaj papatit roman është i domosdoshëm për shpëtimin e çdo krijese njerëzore). Bonifacio VIII donte të theksonte se cila ishte ideja kryesore e argumenteve të tij.

hen 27 vulat që vërtetojnë aprovimin e dokumentit nga prelatë të shumtë të pranishëm në këshillin francez.

e tij si Papë. Letra zyrtare, e dërguar më 11 korrik 1294, zgjidhte situatën e radhës të impasit në tratativat mes kardinalëve për zgjedhjen e Papës së ri. Celestino modest, mblodhi kardinalët që ia jepnin mesazhin në gjunjë. Nuk ndihej i gatshëm që të merrte përgjegjësi kaq të madhe dhe e pranoi me shumë hezitim detyrën. Pas vetëm 4 muajsh, dorëzoi mandatin në duart e kardinalëve. Krejt ndryshe ishte pasardhësi i Celestinos, Bonifacio VIII, që botoi në vitin 1302 manifestin e teokracisë papnore të Mesjetës: Unam Sanctam, që teorizonte në mënyrë edhe më të vendosur supremacinë e Kishës mbi perandorinë edhe në cështjet e kohës. Në kopjen origjinale, të ekspozuar tashmë, shfaqet shpesh herë në tekst një frazë me ngjyrë të kuqe: “Declaratio quod subesse romano pontifici est omni humanae creaturae de necessitate salutis”

dokumente të nxjerrë nga procesi kundër Templarëve të Francës. I pari, një pergamen i vitit 1308 përmban proces verbalin e marrjes në pyetje të pjesëtarëve më të rëndësishëm të Urdhërit, kryer nga të dërguarit e Papës Clemente V. Kalorësit, e arrestuar nga Mbreti Filipi i Pashëm dhe të mbyllur në Kështjellën e Chinon, siguruan në atë rrethanë shfajësimin, në këmbim të rrrëfimit të krimeve. Papa donte me çdo kusht nënshtrimin e Templarëve ndaj gjykimit laik dhe procedurave të inkuizicionit francez, por hasi në vullnetin e Filipit që pretendonte ndëshkime ekzemplarë. Procesi, në fund, u mbështet nga Papa në 1309, por megjithatë ai nuk arriti të shpëtojë të akuzuarit. Shumë dëshmi shprehnin me vendosmëri që Urdhëri nuk kish lidhje me krerët e fajësuar, duke e përkeqësuar paradoksalisht situatën. U profilizua në fakt një tërheqje në masë për nga rrëfimet që templarët francezë kishin bërë përpara gjykatësve të Inkuizicionit dhe të dërguarve të Papës, me rrezikun që të ndeshnin në krimin e rëndë të Relapsit. 54 kalorës, për shkak të tërheqjes së tyre, përfunduan në turrën e druve, të dënuar nga një këshill provincial. Ekzekutimi shtyu pjesëtarë të tjerë të Urdhërit që të rrëfenin spontanisht përpara magjistratëve, duke konfirmuar fajin e tyre mes mijëra dyshimeve. Plot 231 nga këto deklarata në një pergamen të gjatë 60 metra, shfaqen sot përpara publikut në një hapësirë të madhe. Një prej akteve të lindjes së Universitetit të famshëm të Cambridge është një dekret papnor (Inter singula) i vitit 1318, i ruajtur në mënyrë të përsosur. Giovanni XXII e nxorri me kërkesë të mbretit anglez Eduardi II, që i kërkonte kishës njohjen e të gjithë privilegjeve të dhënë në mënyrë të përkohshme universitetit, në mënyrë të veçantë statusin e Studium generale (domethënë i hapur për studentët e të gjithë botës). Sipas legjendës, Universitetin e Cambridge e themeluan disa studentë në arrati nga Oxfordi pas dënimit të padrejtë me vdekje të disa shokëve të tyre të

Një patriark jo i lumtur Një pergamen i prillit 1277, i firmosur nga arkivisti i patriarkatit të Kostandinopojës, Joannis Vekkos, tregon një histori të çuditshme. Autori, që ishte kundër hipotezës së një bashkimi të ri mes Kishës së Romës dhe asaj të Kostandinopojës, përfundoi në burg për shkak të pozicioneve të tij përçarës, që atëherë kundërshtoheshin nga perandori Michele VIII Paleologo. Arkivisti, në burg, ndryshoi qëndrim dhe u bë mbështetës i bashkimit të dy Kishave. Pasi u bë patriark i Kostandinopojës, deklaroi publikisht se Bizanti duhej të shkrihej sërish me krishtërimin perëndimor dhe i shkruajti Papës Giovanni XXI. Në letër, që ka mbërritur në gjendje

“Rrëzimi” i templarëve Seksioni “Heretikë, kryqëzata dhe kalorës” ka si protagonistë dy

shkollës, për shkak të një vrasjeje misterioze. Simptomat e ndarjes së Perëndimit Fillimi i Ndarjes së Perëndimit, që mundoi shumë Kishën duke filluar që nga shekulli XIV, e pati prologun me dëbimin e Urbani VI nga froni i Pjetrit. I zgjedhur në vijim të një presioni të fortë popullor, që kërkonte zgjedhjen e një pape italian pas një serie të gjatë papësh francezë, ai humbi për disa muaj besimin e kardinalëve për shkak të karakterit të tij shumë zemërak. Për kardinalët, ngjitja e papës së ri ishte favorizuar prej akteve të dhunës dhe kërcënimeve, kështu që duhej zhvlerësuar. Ekspozita romane përmban deklaratën e anulimit të zgjedhjs së Urbano VI. Në vijim kardinalët vendosën që të zgjedhin një tjetër francez, Clemente VII, i cili pas pak kohësh u largua për në Avignone. Urbano VI qëndroi në Romë dhe Kisha përjetoi periudhën e saj më të dhimbshme, e ndarë mes papëve dhe antipapëve. Për një periudhë të shkurtër kohe, në shekullin XV, krishtërimi perëndimor dhe ai lindor u gjendën sërish të bashkuar. Në korrik të vitit 1493, me iniciativë të perandorit bizantin Giovanni VIII Paleologo, Roma dhe Kostandinopoja u pajtuan, duke firmosur letrën e paktimit Laetentur coeli. Në bazë të marrëveshjes ishte nevoja e Bizantit për t’u rrethuar nga aleatë të fortë kundër rrezikut otoman. Në atë kohë u prodhuan 300 kopje origjinale të këtij akti, me qëllim që të informoheshin shumë shtete të krishterë për ngjarjen e madhe. Sot kanë mbetur vetëm 18 ekzemplarë, një prej të cilëve ruhet në Arkivin e Fshehtë të Vatikanit. Në shekullin XV, përpara lindjes së Arkivit, dokumentet e lashtë papnorë ruheshin në Bibliotekën e vjetër Apostolike. Kur Sisto IV vendosi që të transferonte disa privilegje të rëndësishëm dhe diploma të historisë në Kishën në Castel Sant’Angelo, ngarkoi bibliotekarin e tij, Bartolomeo Saçhi, i quajtur Platina, që t’i kopjonte. Puna zgjati disa vite dhe përfundoi në vitin 1480, me dorëzimin tek Papa të Liber privilegiorum Romanae Eçlesiae, tre vëllime më më shumë se 1000 faqe, një kryevepër që mund të admirohet në seksionin “Floriri dhe boja” të ekspozitës. Nga Barbarossa tek Lucrezia Borgia Mes dokumenteve mesjetarë me një interes të veçantë, kujtojmë një diplomë të Frederico Barbarossa, një vëllim me aktet më të lashtë zyrtarë të Kishës së Tivolit të shekullit XII, regjistrin e hyrjeve dhe daljeve të Dhomës Apostolike të shekullit XIII, dokumentin më të lashtë në letër në gjuhën mongole i vitit 1279, një biografi e vitit 1469 në gjuhën romane mbi Santa Francesca Romana dhe letra e Lucrezia Borgia drejtuar babait, papës Alessandro VI. Për Papën Borgia janë ekspozuar edhe dekreti Inter Cetera, që vendoste ndarjen e tokave të Botës së Re mes spanjollëve dhe portugezëve, dhe një sistem kompleks për të koduar mesazhet. Meritojnë të përmenden edhe dokumentet modernë dhe bashkëkohorë të përzgjedhur nga organizatorët e ekspozitës: mes më interesantëve janë proces verbalët e gjyqit të Galileos, akti i shkishërimit të Martin Luterit, letra që shpall konvertimin e perandoreshës Helena e Kinës në krishtërim, akti i heqjes dorë nga froni i Kristinës së Suedisë, si dhe një letër zyrtare e “shkruar” mbi një lëvore mështekne nga ana e indianëve të Amerikës, drejtuar Leonit XIII.

Histori

3000-4000 lebër kundër ushtrisë 10.000 - 15.000 vetë të italianëve, por s’ka rrugë tjertër.

taliantë i kishën të gjitha, me Durrës e me Shëngjinë, pa ishën dhe në Tiranë me ushtëri e të tëra, që kështu pa ikurë mirë të deleguarë, u poqnë (takuan )aty në Lushnje, në një mbëledhje me pari e Vlorësë me nè të Mallakastrës gjer më Gjirokastër e më Përmet, e domosdo im vëlla Bektashi, ishte i parë. Më hoqi mënjanë, se mbëledhja kish qënur e mbëshehur dhe më molloisi (tregoi në detaje), se në të kishën qënë dhë këta të shtetit e qeverisë së re dhe ata të Vlorës, me Myqerem Aganë (Hamzaraj), Qazim Bej Koculë, Osmën Aganë (Haxhiu), Dhimitër Qypnë, e ajo që ish llafosurë atje munt’ të ngjiste, ndaj duhej të mejtoneshim mirë. Ishte llafi për Vlorënë, se si e qysh do bënet për të luajtur italianëtë nga vëndi, se ata vetë nukë po linin gazetë e të partë e tyrej, që thoshën se Vlora është province de l’indivision (provincë e pandarë- frëngj) e tyrej, pa po t’ju thosh mëndja edhe më Durrës, se kam ushtëritë edhe atje e këtje, e puna jonë vente më lumë. Qazim Bej Koculë me Spiro Koleknë nga Bregu, j’a kishën thënë Sulejman Beut, se duhej të krijoneshin komitete të mbrojtjes kombëtare, që t’i dëftenin miletit (këtu; popullit) të tërë, se gjithë Shqipëria po bënet javash-javash e nè nën Itali, nukë duronet ndaj duhej të fitonej këjo kaza. Po halli i Vlorës mbetej hata më vete, se italiantë tundën akoma atë kartë fëlliqur (Trakt. I fshehtë i Londrës) dhe aty ishën hapur qëkur, nëpër fshatëra gjer më Tepelenë me të tëra që nga mitrolostë e te l’artillerie de montagne (artileria malore), kush’ e di sa mijë vetë, as Vlora e vërdallë s’ish aqë kurrë. -Ata rrijën me atë sebep aty dhe sido që t’a bëjmë, nukë luajnë nga vëndë, se janë si biçim fitonjës. T’a them këtë Hajredin Bej, se të mbeti mëndja më këto punëtë e fuqive, ç’farë thonë sot e ç’u teket të bëjnë nesër, se ca mëndje e inglizit, (agjenti Morton Iden) e ca ishëm hazër vetë nè, bëmë atë që s’e mejtoje dot pes a gjasht’ muaj para, e që do vejë mbarë si duketë. Se të merret vesh, që është mëndja t’onë si qeveri a si shtet, n’a u hodhnë për fyti, po është një mëndje që t’a hapën vetë sherrin që është i ngrehur, që kur u rranë me italiantë per punën e flamuritë vjet, më fjalosi im vëlla. -Je në vete Bektash Bej, të paktën sa dij unë, nukë është e shkruar e s’ka bërë vaki ndonjë herë, që më një kaza të kacafyten dhjetë a njëzetë mijë ushtëri, me sa njers munt’ të mbëleth Osmën Agai (Haxhiu) me Brahim Effendinë (Abdullai) e Hamza Aganë (Isai), më atë vëndë. Ah, ka një hesap që rrëfen e që ësht’ më krah të atij që njeh vëndë, po këjo vetëm sa e vonon dhe e harbon (këtu; inatos) atë që qëllonet (italianët), pa do dhe një gjë tjatër, mijë vjet e jo sot, kurë nukë j’a diljë dot ushtërive se ishën shumë, i gjëjnë ku shkon uji e j’a pret, nga vinë buka e j’a ç’katërron, ku janë xhephanetë e j’a prish a j’a merr, po këto as i ke në dorë, e as bënen më një ditë, i thashë. -Merr kalem e kartë, si qëkur dhe mos më fol mua avadan, se këjo punë është barabar, me të gjithë ato punë që kemi bërë tok gjer nashti, se vërtet n’a i muarnë më Londërë, me ata sinuartë që vunë dhe nè gjer ahere, s’kishëm lerë akoma, qysh i thonë, pa lemë si e di, kërthi i gjymëtuarë, pa këtë e atë (aludohet për coptimin e Shqipërisë), që të mos i përmënd, se më ngjethet mishtë, po t’a kesh tëndin e me të gjitha, e të të thotë

E hënë 23 korrik 2012 •

Vazhdojnë kujtimet e firmëtarit

HAJREDIN CAKRANI Ideja e hedhur që në Kongres; të çlirohet Vlora me ç’do kusht! Është çmënduri që të luftosh

Luftëtarët lebër fitimtarë mbi ushtrinë italiane ai tjatri (italianët), se nukë bën për ty ky vënt, e t’a marr unë se ke vdekur, këjo nukë përtypet dot. Ata (vlonjatët), m’a do mëndja, do t’a zgjidhnë këtë punë vetë brënda më Vlorë, po vetëm ti e di, nukë bënet dot, se dhe nè si shtet e si qeveri, nukë i ndihëm dot hapur, se po n’a vështrojmë dhe nashti që fjalosemi jo më, po unë po mejtoj nga duhet nisur, se ballas aha. -Bektash Bej edhe me ushtërinë e Nemses (Austrisë, kundërshtare e Italisë në L.I.Botërore) të kishe, do lloisur (menduar) mirë, ku i ka krahët e dobët, ku duhet qëlluar me topa e rrahur vëndë, nga munt’ t’i vijë ndihma, janë hesape këto dhe mua nukë më del asnjë, po e do me kartëra, kështu me zëmër, të dalë ku të dalë, është tjatër punë. -Ore unë të them erdhi sahat,i ti me hesape. -Po mirë Bektash Bej, hajde vemi që nashti të vritëmi atje, po s’kemi më sy të shomë përsizaj (këtu; më pas), do ndryshojë gjë a jo. -Nashti bënet ajo prerë hesapi, -ngulte këmbë im vëlla Bektashi dhe si e pashë që nukë tundej nga e tija, po të vërtetën udhë tjatër nukë kish, i thashë edhe bënet, po kështu si thua, do vritet dynjaja dhe po filloi, duhet nëpër fshatëra e Lum’ të Vlorës, që duke qënur pakë njers e vëndi mal, munt’ të bëjnë pusi (pritë), të ç’katërrojnë ndihmën me xhephane e bukë, dhe e bën kollaj të dorëzonet atë të rrethuarë, e si njohën vëndë, të hiqen prapa. Nashti këjo lufta që iku (l.i.Botërore) dëfteu shumë gjëra të ra, me sous-marins et les aéronefs (nëndetëse e aeroplanë- frëngj), që nè i themi ballonë akoma, nukë ësht’ si qëkur, kur ushtërija vishej me të kuqe e me të verdha, e si lihej vëndë më një fushë të madhe, bam bjeri njëri -tjatrit, sa të shuhen. Jo vetëm nashti, po më kohë të gjyshërve t’onë, ushtërija është më bojë të gjethit, po ashtu si thua, me fustanella e tirqe të bardha dhe në mes të natës, s’ka nevojë të të shënojë ushtërija, mbyll sytë e bjeru, se s’ishët budallenj e gjithë çeta e Toskërisë, që i bëri me fustanella e të tëra të zeza, j’a

Frakullë, me Kutë, me Greshicë, Çorrush e të tërë fshatërat, u mbush përjashta te hani plot me kuaj. Më kujtonej se kështu kishëm pritur dhë Smail Benë (Qemali) me Luigj Gurakuqë e me vlonjatë të tërë, që erdhë nga mbëledhja që bëmë në Fier, e bënë konak këtu, më këtë odë dhe lart-poshtë, këta burra të parisë e prinë e u fjalosmë për halletë e vatanit, po nashti ishën kohë të tjera, që sido që shatë a tetë vjetë kishën kaluar, nga që kishën ngjarë aqë shumë luftëra, punëra e kuvënde, nashti n’a dukej tjatër kohë, që nukë ngjan fare me të. Sulejman Beu (Delvina) ishte tjatër, i ri, njeri i shtruar e i urëtë, po shumë i vendosurë dhë i hollë, që e dij vërtet se ç’duhej bërë, pa bërë hesap kohënë e ligë që kishëm mbi kokë. Ai tok me të tjerë, erdhë më të errur dhe si u shpëlodhmë, pa u shtruar bukë im vëlla Bektashi la Kamber Benë (Belishova), për t’u thënë, miserdhe, u

që e njini dhe ju më mirë si atëdhetar, është është unjur Ismail Beu (Qemali) e sonte po më këtë qoshè, ulet prapë kryeministri i ri, zotrote Sulejman Bej (Delvina), se këjo është oda dhe ajo qosheja e kryetarëve të qeverive më këtë konak, se kështu është e shkruar. Unë e pashë me cep të syrit Kamber Benë që e gjeti kohënë për shakara, pa të gjithëve nukë u mbahej gazi, sa dhe vetë Sulejman Beu (Delvina) vuri buzënë më gas. Përsizaj (më pas) Kamber Beu (Belishova) fjalosi se, -e dimë se keni halle andej plot e sa për nè, i shkojmë vetë, po këto janë vogëlsira ndaj atyrej që përpiqeni më ç’do ditë, që me sërbtë e grekër e gjer më këta italianë, që n’a janë shtruar në vatër e s’luajnë, po hall të math që ka Vlora e vlonjatë, një Zot atje lartë e di, dhe pa nga Brahim Effendiu, -pa këjo punë u tha që më Kongres, e ky s’është hall vetëm i Vlorësë po i të tërëve, se Vlora është Shqipëri, si nè dhe e po n’a i muar, një dorë këtu e një këmbë atje, ç’e do të rrosh çyryk. Bektashi (Cakrani) mori llafnë e Sulejman Beu (Delvina) u bë sy e veshë e të tjerë, pa Brahim Effendiu (Abdullau) u pështet se e dij qëkur, që është i hidhurë po i drejtë, im vëlla që si zot konaku, e uroi kryetarë të qeverisë dhe të tjerët, që janë miqtë tanë qëkur dhe s’harroi t’i thosh, -zoti Sulejman Bej miserdhe dhe t’a dish se je në një vatër atdhetare, sa të jetë dynjaja, ndaj do n’a i bësh kabull (këtu; vërejtje) nja dy fjalë që të themi. Si do që si qëvëri e re nukë duhet bërë gabimet e atyre që shkuan, e që e kishën gjer më Berat vëndë që i njihnin, po dhe këjo qeveria t’onë, e ka nga lumi matjane (Mat) e gjer këtu më Vjosë, lart – poshtë aty-aty që e njohën e i shkon llafi, kartërat e urdhërat e zotërisë sate. Ç’ka ndër mënt’ të bëjë për këtë qeveria, se si ç’e kanë zënë lart sërbtë e poshtë grekërit, do n’a vinë më vatër, si po presën të ligjtë që janë hazër, pa për miletin e atyre kazave (krahinave) se ç’u bëjnë, a ç’u punojnë (kët; i mbajnë nën tërror) atje ata, bërë qoftë, po dhe nè nukë kemi fare ushtëri a fuqi, që munt’ t’i lëftojë, e po e panë ata (pushtuesit fqinjë) këtë punë që zgjat, dava sahati është e s’ka kush i ndalon. Nashti të gjithë

prita. -Ore unë kërkoj mënt’ nga ty, këto janë muhabete pa bereqet, qysh do bëjmë, po t’a them prapë me përgjegjësi, unë jam ushtarak vetë, e kam lëftuar që kur s’mbahet mënt, apo nukë e di ti, se nashti ke lerë, ngulte këmbë im vëlla. Muarmë Kamber Benë (Belishova) dhe dy a tri të parisë, që kishën lëftuar me nè dhe mëshehur u fjalosmë, që këjo ish gjë e padëgjuar, po do të bënej se s’bën dhe nè, do ishëm për të mirë e për të keq, më këtë anë të Vjosës, sahat e minut hazër, në mos po do hyjmë brënda, e do përpiqemi që këtëj të mos u shkojë nëpër mënt të hidhen. Vizita e Sulejman Delvinës në Cakran; Ju jeni në në kufi me Vlorën e po nuk i furnizuat e të luftoni me ta, fitoren do ta kenë shumë të vështirë. Nga fundi i shkurtit qënkej nisurë për Vlorë vetë Sulejman Beu, që të piqej me parinë e tyrej e të fshatërave më Lepenicë, e doemos që bashkë më vlonjatë u sosnë më Cakran. Kush nukë kish qënur aty, nga të gjithë ata atdhetarë që i kishëm miq e që kishëm lëftuar qëkur tok, që që ishën e nukë ishën më, po Sulejman Beu vinte për herë të parë, ndaj u bëmë hazër dhe folmë parinë e tërë Mallakastrësë, me

Vlora nën okupimin italian më 1920 lumshin këmbët e që bëri présentation (prezantimin), që thuhenë më këto vakte, se vetë se ç’po bluante, që njëqint vjet (shprehje e autorit që tregon shkallën më të lartë të sigurisë), do t’a thosh Sulejman Beut, troç do j’a ngecte bukënë në fyt. Kamber Beu (Belishova) si ç’ësht’ shpuzë, nukë e harroi dhe atë që më shkoi nëpër mënt, mbaso jo vetëm mua se, -më këtë odë e më konak të Bektash Beut,

sytë i kemi te ju më Tiranë, dhe po i latë kazatë pa u kujdesur, s’e ka të gjatë këjo punë, duhet të viri njers e të qani hallë me t’a, e me përfaqësonjësit e tyrej, se ka që s’e kanë marrë vesh që është një qeveri e të gjithë shqipëtarëve, se ca u thonë miletit se këjo guvernë edhe ca ditë është, e do bëjmë nè një të mirë, ndaj mos i shkoni prapa, pa po dhatë ndonjë të hollë për të, ua shkurtuam duart. Ndaj

Histori » 19

• E hënë 23 korrik 2012 qeveria këtë punën e parave t’a shohë mirë, e të bëjë ç’mos të ujdisë punëtë, po të bëjmë rixha (këtu; të lutemi shumë), të bënet pa këkuar ndonjë borxh gjetkë, se pastaj e shitëm vatanë atças, se për këtë jemi ngrënë me ata të parët (aludim për Q.Vlorës’12), sa dhe nashti ngjethem, pa për ndihmë, nè n’a me vete sahat e minut. Muhaxhirët janë hall mbi hall dhe këjo hata s’është sot, po ka vitra, qysh do bënet për të ujdisurë e bërë ndonjë punë tok me nè të gjithë, se të këpusën shpyrtin e vdesën pesëdhjetë a njëqint’ dita, e u shuanë fare, se shqipëtarë janë, pa për Vlorënë n’a zu mali. Me gjitonë, thotë ai llafi, t’a kesh mirë, po më të ligj se këta, që n’a janë bërë biftan (këtu; na kanë rënë në pjesë) këtu më derë, nukë ka, se njëri kërkon verinë, se j’a kam dhënë floritë Esat Pashësë, që shyqyr që nukë e kemi nashti nëpër këmbë, po këjo nukë është bërë sot e të n’a çudisë, se ka që më atë kohënë e Lidhjes (1878), që Tyrqia n’a la në baltë, ky tjatri (Italia), n’a tunt atë kartënë e Londrësë dhe si zot më vëndë, bën pazare e jep e merr kaza më grekëri (marrveshja Titoni-Venizellos), pa dhe flamurë nukë e lë, se e pamë (në varrimin e I.Qemalit). Nè Mallakastrës, n’a dhimbet sa s’dëftonet ai flamur, se jemi munduar shumë, pa dhe jemi vrarë e prerë për të, po nè shqiptarëtë nukë i kemi borxhe asnjërit, ata n’a kanë dhe shumë. Brahim Effendiu (Abdullahu) u prish më çehre dhe kish një copë herë që shikon mangallin e math të bakërtë, -se kështu, e shtyu më tej muhabenë im vëlla, -nè mjaft n’a bënë hatanë inglistë me sinuartë e trembëdhjetës, që n’a lanë gjysmit jashtë, pastaj po s’do mënt, nè s’kemi vdekurë dhe jo vetëm Vlora, po gjithë Shqipëria, që është më këtë hall të math e mënxyrë, se qeveria e re nuk j’a del dot punës së Vlorësë, se trazonet me mbretëri persizaj (këtu; prishen traktate e hapen konflikte), ndaj më këto halle kërkon ndihmën, mëndjen e zëmrën e të gjithë nevej. Jo sot po qëkur nè kemi qënë, po nashti n’a ke hazër (gati), që nga çilimiqtë e gjer te plaku shtatëdhjet e kusur vjeç, në istikam për vatanë, zotëria juaj Sulejman Bej (Delvina). Sulejman Beu si burrë i shtruar që është, gjatë fjalosjes së tim vëllai, ish lloisur dhe i tha se, -ja e di ti Bektash Bej vështirësitë që merre me to, bashkë me nè, ja si di njeri, po është dhe e vërtetë që qeveria e re, sa ka lerë, që prapë e di zotrote, e sa të mëkëmbet me gjithë këto halle, do ndihmën e të tërëve. Por dua të falendëroj Bektash Benë (Cakrani) me Kamber Benë (Belishova) e të gjithë, që i dhatë atë ndihmë që s’dëftonet Kongresit, se Mallakastra e gjithë kazatë rrotull, kanë lëftuar qëkur kondra zaptijeve (këtu; pushtuesit) dhe i numëroi si Ismail Beu (Qemali) ahere, që nga Veis Beu (Cakrani), me Rrapush Aganë (Rrapo Hekali) e gjer më kryengritjen e luftën t’onë (ajo e Toskërisë), që n’a çoi më shaplljen e pamvarësisë, më nëntëqint’ e dymbëdhjetën dhe që, më këtë ngjarje të madhe keni fati që punuat shum e që është nder i math tj’u përfaqësoj duke firmosur atje, Hajredin Beu (Cakrani). Pa nukë munt të harronen luftëratë për shtetinë, me princin, që ratë therorë më Berat e më tërë Mallakastrën, me Ismail Bej Klosnë, Hajredin Bej Fratarë, pa sa të tjerë. Po nashti punëtë po bënen me mëndje të hollë, më të gjitha anët dhe t’i detyrojmë e t’i largojmë duke lëftuar, po dhe duke përdorur dhipllomacinë, të ngulëm këmbë më të drejtën tonë, e të mos bëjmë gabimet e të tjerëve, pa dhe si e the vetë, duhetë të mos merretë vesh, që nè e nisëm këtë punë, se nukë i dalëm dot ballas Italisë, pa ata e dinë këtë që po bëjmë, po të mos u lëmë gojë të thonë, se shkelnë atë e këtë marrveshje, e me këtë sebep, bën vaki (këtu; ndodh) të

hyjnë akoma ushtëri këtu brënda, sikur nuk n’a mjaftoneshin këto që kemi mbi kokë. Ne nukë po grabisëm gjë, se ky është vatani ynë, por po s’u bë një i tërë vatani dhe tok ai, (këtu’ i bashkuar), do mbesëm në luftëra, ku këtu e ku atje dhe nukë do shohëm, a të qajmë hallet e këtij vëndi, ndaj e fillojmë nga më e madhja, që duket sikur nukë mundet dot, po nè duhet t’a bëjmë se s’bën. Ndaj erdha këtu dhe të mirrem vesh, e kuvëndojmë tok me parinë tuaj, për të n’a ndihur nè, Vlorënë dhe veten, se veç luftës udhë tjatër nukë ka, ndaj Mallakastra si kufi me Vlorënë, kemi mejtuarë se duhet të jetë fuqia rezervë luftarake, që do të ndihë vlonjatët në buzë të Vjosës, pa vetë Cakrani duhetë të bënet si punë bazë, me njers e armatime, si dhe udhë për të kapëtuar më anë të

lamë lundrat përsi, duke u rrezikuar vetë, dhe bëra me dorë nga Brahim Effendiu (Abdullahu). Ai u bë hazër, e se ç’duaj të flit, po unë e vazhdova mejtimin, -se po vete zotrote për t’u marrë vesh me vlonjatë, se si e qysh do t’a bëjnë luftënë dhe hair ishalla, bënet si ç’ësht mejtuarë, po ju si qeveri nukë bëni dot diplomate représentants (përfaqësuesin diplomatik) të saj nëpër mbretëri, ndaj mejtoj se duhetë bërë nga vetë vlonjatë e shtab a komitetë, kush do përfaqësojë, Bektash Beu vuri dorënë më ballë, -një komisjonë i përjashtmë, që të ujdisë punëtë, e t’u thotë mbretërive e Evropit, se si e qysh do bëjnë, ç’do kërkojnë e më radhë, se po u bë mish-mash, jo vetëm që nukë do n’a i varën, po më keq akoma, do ndihën ata që n’a kanë zënë vëndë. Unë mejtoj, se

Pushtuesit italianë në Vlorë Vlorësë. Bektash Bej, nga ty që ke lëftuar qëkur e je një ushtarak i vjetërë, të kërkoj të bëç organizimin nëpër fshatëra, me kryepleq e me njers, si fuqi luftarake e armatosurë, pa duhetë të jeni udhë kalimi, e fuqi mbështetëse dhe ekonomike, se vlonjatë ju kanë për të mirë e për të keq. Nukë durova dot me gjithë këto llafe që të drejtën, nga që i dija, po më dukeshin anës-anës dhe i thashë -Sulejman Bej (Delvina), atje ku e hidhni ju, duhet t’a dini, që e bëmë nga halli që mbëluadhmë të gjitha lundërat më Vjosë, se si kishën hyrë thellë Mustafa Ndroqtë e Qamil Haxhifejzët, që i ndihnë ca zagarë më vënt’ t’onë (aludim për shehun e Çorrushit e bashkpuntorët e tjerë të H.Qamilit), e nè që po vriteshim në Berat e më Ballsh, munt të n’a rrethosnë, pa munt të dil e në Vlorë, ndaj pasi u llafosmë më Trevllazër, e i

edhe nè këtu, duhet të bëjmë një komitet tonin dhe të merremi vesh me njerst t’onë më Vlorë, që janë derë për derë dhe i shohën e i dinë sa janë armktë më ç’do anë, sa topa kanë që munt të rrahin vëndë, ku i kanë xhephanetë, qysh merren ata vesh se nevej dihet, më fërshëllima e me zjarre. Me këto nukë j’u japëm mëntë, mirë unë e Bektash Beu që e dimë me pëllëmbë, me Vlorë e fshatëra, po duhet t’i dimë të tërë që lëftojmë, se po hymë në luftimë nè, të dijmë të gjithë ç’po bëjmë e ku do qëllojmë, pa ata më Vlorë duhet t’a mejtojnë mirë, se nukë lëftonet ballas me një ushtëri, po me atë luftën me çeta, që kur njeh vëndë e ke kollaj të qëllosh e të hiqesh prapa nëpër male. Brahim Effendiu (Abdullai) tha se, -për këtë po vemi atje dhe do t’a bëjmë si të jetë më e mira, por po ka krah që të

n’a ndihë, është ana e Vlosës, Mallakastra e Cakrani, e që s’e ka bërë sot këtë punë, pa kur të vijë sahati, do t’u dërgojmë njers për t’a pleqëruar këtë, që si u tha s’është vetëm puna e jonë, po dhe juaja, e të tërëve. U ngrenë me Nuredin Ali e me Rushit Bej (Gorishova) e të tërë, dhe e mbyllnë hoxhëtë që bënë dua, duke nëmur armiktë italianë, që të këpusin qafënë një sahat e më parë nga Vlora, se të vërtetën kishën katr’ a pes vjetë, që vejëm më Vlorë me leje, nëpër ato postat kufitare italiane, sikur po kapëtoim jo kaza, po mbretëri të tëra. Më të nesërmen ata si gjithënjë, kapëtuan më va të Selishtes. Kaqë u desh të organizonej e të shihej më Cakran, se kush ka dyfek, e më Mallakastër u bë fshat e çetë, që më Buzëmath, Gorishovë, Belishovë Kreshpan, Frakullë, Klos e më të gjithë Mallakastërën e egër, pa më Cakran që u bë base centrale (bazë qëndrorë- frëngj), ishte formuare një komitet që e muar ëmërin ca ditë më vonë “Mbrojtja Kombëtare”, si ata të ngriturë më Vlorë. Përpjëkjet e esadistëve. Hyrja e beftë në Shkodër dhe marrveshja me grekët në Kapshticë. Dhespot Jakovi, do të vish me nè e të merresh vesh, se i ke të tutë! Nga ana tjatër, Esat Pasha nukë po pushonte, as nga jashtë e as nga brënda këtij vëndi, kështu që e hataja vin vërdallë, po pas kesaj më funt të shkurtit, im vëlla u sos më Tiranë, kur më të hyrë të marsitë, Amerika ua vë sinuar më vëndë këtyrej të Evropit (këtu; nuk ishte dakort), se nukë është më këtë mëndje të tyrej, që sërbtë me se s’bën duaj të mirr verinë, pa nukë munt’ të lejojë që t’i jepet veriu te nè, se i paskan humbur ca vënde gjetiu ata. Këjo ishte si fillim i mirë me ato që po ngjisnin, po më prapa gjeneraltë frances në Shkodrë, u bindë a e kishën bënë në jetë, të ikën si fuqi fituese, demek aleatë, dhe s’bënet llaf, hazër ishën qëkur sërbtë, t’u zijin vëndë, po Amet Beu (Zogu) i kish bërë hesapet më para dhe hyri atças (këtu; menjëherë) me fuqinë e tij, që nashti quhej kombëtare, se ushtëri thuaj, nukë kish fare po dhe shkodrantë e prinë, e i bënë nder të math. Bektashi erdhi a s’erdhi nja dy herë dhe ujdisën pleqësinë, e që do e quajnë Parlement national (parlament kombëtar) dhe n’a tha kur filloi nga puna Aqif Pasha e të tërë, që u ç’piknë e që nashti u flisën më gjuhë të tyrej Këshill’ i Naltë, do bëjnë doemos një kartë, që do t’a këndojnë aty, që dojëm të rrojmë mirë me gjitonë, të heqën mëndjen italiantë nga nè e të n’a e njohën vëndë si të gjithë dhe indipendencën t’onë, e nukë do harrojnë t’i dërgoin falënderim dhe presidentit Ëillson e Amerikës, për ato që bënë. Bënë plot punë të tjera, po nga fundi i prillitë, nisnë një fuqi më jug dhe muarnë kollaj, se të vërtetën kishëm qëkur që lëftnim andej me grekërit, Gjirokastrë, Përmet e vërdallë, i bënë tok me Tiranë, e më pas bënë hesap, si u bënë me Shkodrë, ashtu të bënej dhe Korçënë, se kishte rrezik të këmbeneshin ushtëritë, e këtu francestë tu’a lijin vëndë gekërve. Korçarë, si janë të kujdesur, u kënduan miletit një kartë, se nè s’jemi të shuar pa qeveri e pa flamur, kështu që nè si Shqipëri që jemi, bashkonemi me qeverinë e Tiranësë dhe shpunë njers te grekërit, që s’e prit se ishën hazër, po u ra pika e u shtrënguan më sinuar më një vënt Kapshijë, e firmosnë që njohëm sinuartë që të inglizve (kufijtë e K.Ambasad. Londër’13), si do që ca fshatëra i mbajtën. Për këtë vajti vetë Sujeman Beu (Delvina) me korçarë që kish më qeveri, që firmosnë, pa muar me vete dhe dhesponë Jakovnë, ti uratë i njeh më mirë, se i ke të tutë, kështu me Korçë e Poradec, i muar, po unë për vete, zëbrita një mal nga kurrizi, se me grekërit kishëm qëkur s’mbahet mënt’ që lëftoim. Javash

po zëbrazëj vatani nga këto ushtëri, që i kishën marrë frymën dhe më haber i gëzuarë ishte, që ushtëritë italiane lanë, me Tiranë e Durrës e të gjitha, e u ngjeshnë më Vlorë, ku u bënë mizë lisi. Inspektim në fushat e luftës. Mbledhja tej “Rrapi i Çairit” në Cakran; -E tërë Mallakastra më këmbë, duhet të ndihmojë e luftojë në krah të Vlorës! Më funt të majit, me Bektashin e tok më vëllezëri e gjithë paria, me kryepleq, me ata që ishën vënë kumandant e ata që i zëvëncoin, me çeta më Cakran e Mallakastër, u mbëluathmë te Rrapi Çairit, për të njohur vëndë dhe ku do bëjin istikam (këtu; llogore, pozicione) nashti, që lufta ishte lark me sahat. Bektashi u fjalos me të gjithë këta dhe çetat, do bëjin istikam më krah tjatër të Vjosës në një vijë, nga Panajaja, më xhade e do zgjateshin gjer më Llakatund. Nukë n’a mbante vëndi e vendosmë të kapëtonim Vjosënë, nga Llakatundi e kodrave e kodrave, se gjithë ai farë istikami e breza të tërë me telë me gjëmba sa të hante syri, e nukë ikëm dotë më tej dhe u sosëm drejt e më Xhyherin, e primë sa erdhë miku jonë Beqir Agai (Velo), që kishëm lëftuar qëkur, me Mustafa Aganë (Bimo), nga Kanina e që gjyshërit e tyrej, që i quajin po më këto ëmëra, kishën lëftuar me tim gjysh Veis Benë (Cakrani), më atë kohë (periudha e kryengritjeve te Tanzimatit), pa kishën shkruar dhe atë kartënë atij mbretit gjermën të grekërve, e kishën lëftuar dhe me malazestë, gjëra që s’kanë të sosur. S’do mënt që dhe këta, kishën lëftuar qëkur e nashti, si zot më vëndë, kishën hazër çetatë, po me që Kanina është si mal e më kalanë që dukej herë- herë atje tej mbi breg, ishte kumanda e madhe e të gjithë ushtërisë italiane dhe qysh do e zgjidhin këtë punë një Zot e di, po dhe çifligjet i kishën këtu, me Mustafa Aganë (Bimo), pa dhe Beqir Agai (Velo), po vëndë ishte si gropë mes ca kodërave e fushë tej e tej. -M’a ç’pjegoni dot, qysh do lëftoni më këtë fushë, e që istikamet në Qaf’ të Koçiut të kanë, jo nën hundë, po në pëllëmbë të dorës tërë fushënë, sos u prishët nga mëntë, se si do që të dridhen punëtë, këtej iketë për Vlorë, që është dava as gjysmë sahati javash me kalë. Bektashi tha, -të vijë puna gjer këtu, pa do mbëlidhemi nga e tërë Shqipëria, që t’ja dalëm. Beqir Agai e Mustafa Agai shumë të qetë, thanë këjo n’a ra për pjesë, se jemi më vënt’ t’onë, po s’ka njëqint udhë, do derdhemi (sulmojmë) nga krahëtë, se në fushë vërtet, e vrite kollaj, po mos kishët ndonjë mënndje më të hairit, dhe vetëm ahere im vëlla, që pa errur mirë, pa qysh nxinte Qaf’ e Koçiut e tha, -s’do mënt, ata n’a shohën me dylbi nashti, që këtu besoj, po nè do ngrihemi, se kemi lënë një qerre punë, dhe kur nashti. Ata ngulnë këmbë, po nè e lamë të n’a bijin haber se jemi hazër, e për të ardhurë nè, qoftë dhe për ndonjë mbëledhje dhe muarmë njerst të ikëm me terezi (këtu; sh.kujdes), se italiantë filluan lozën me Projecteur lumineux (projektorë ndriçuasfrëngj). Më në funt n’a erdhi haberi, që ish bërë më një vënt’ më Dukat, në Barçadha, do bënej një mbëledhje e madhe me të tërë parinë e Vlorësë e vërdallë, dhe e kishën ndarë mëndjen të lëftonej me çeta e me të tëra, të ngrihej Labëria më këmbë, e fshat e çetë, që duaj të qëllojnë armiknë a t’i presën telatë, si ç’kishën bërë, të mos mirren vesh me njëri -jatrin. Mirë që çetat që njohën vëndë, e nëpër gryka e pusi do bëjnë si do bëjnë, se ikin nëpër mal, po këto që e kanë vëndë fushë, qysh do i dalën ballas, si ajo që pamë, po këjo punë është dhe në Topallti, se ushtërija italiane nukë mbaronej e vente gjer më Tepelenë.

« dossier

E hënë 23 korrik 2012 •

Nacionalizmi shqiptar i Dibrës para dhe gjatë lidhjes së Prizërenit Nga Albert Kotini (vijon nga numri i kaluar) Pas kësaj panorame nga autorë të huaj vijmë në suazën shqiptare të Dibrës Në “Studime 5, 6, 7” me autor Mahir Domin me titull “Burime dhe materiale të shqipes së shek. XV” në fq. 254 lexon: “Në punë të dialektologjisë historike mund të përmendim emrin ‘Vasil Kinxhi’, që del në Defterin e Dibrës në një fshat të Matit e që mund të pasqyrojë vjetërsinë e afrikanizimit të gj në xh, veçori kjo e së folmes së trevës Dibër–Mat.” Në rev. “Shejzat”, viti 1962, autorja Fehime Pipa në studimin e saj “Një shekull shkollë shqipe” për sa i përket Dibrës na jep tabelën e arsimit në vitin 1939 (Inxhinier F. Pollastri) se prefektura e Dibrës kishte: Shkolla: Foshnjore 1, fillore 61, të mesme 5. Mësues: Foshnjore 2, fillore 94, të mesme 31. Nxënës: Foshnjore meshkuj 75; femra 74; fillore meshkuj 2377; femra 1093. Mësues: Meshkuj 18; femra asnjë. Në një nga konferencat e Mustafa Krujës në Akademinë e Italisë thuhet midis tjerash: “Shqyptarët i kanë pa bullgarët krejt të libruem në Bullgari e zotnuesat e Rumelisë lindore”. “Por mendimet e aspiratës e shqyptarëvet për Shqypninë e madhe e të lirë na nuk i gjejmë të shprehun vetëm në Lidhjen e Prizrendit. Ashtu edhe ata 500 krerë e pari shqyptare, që u grishën të mblidhen e u vranë tradhëtisht në qytetin e Manastirit prej Vezirit të Madh, Reshat Pashës, më 3 korrik 1830, shka kishin në mend e në zemër tjetër, veçse Shqypninë e lirë e të pamvarun?! Cili mund të ishte shkaku i vërtetë i 54 kryengritjeve të krahinave të Shqypnisë?” “Slavët, pa i luejtë ma kush, xanë vend ndër vise tona të bukura. Ky asht pushtimi ma serioz e që pat rrjedhime ma të randa se kurr nji tjetër për popullin shqiptar. Nji pjesë e madhe e popullit ilir thithen prej fuqisë slave, që dinë më e ba për vedi në nji mënyrë të jashtëzakonshme. Edhe sot, të shqyrtueme në dritën e shkencës antropologjike e etnologjike, shumë fise sllave duken kjartas se i përkasin racës ilire. Asimilimi sllav i elementave shqyptarë mund të thuhet se ka vijue deri në ditët tona”. “Në kohën e mesme kombi shqiptar mbasi barti sundimin bullgar e serb, me dekë të Dushanit e me shkatërrim të perandorisë së tij, mujt me përba ndër princni të ndryshm, të pamvarshme e nën dinastinë e Balshajve të Shkodrës shohim më të fortin shtet shqiptar që përkujton historia: kufijtë e tij kapeshin deri në zemër të Bosnjës e në Serbi në njërën anë e në anën tjetër deri përtej Gjinokastre e Kastorje”. “E kështu, në saje të mbështetjes së madhe që na dhanë dy shtete mike, Italia e AustroHungaria, mbas 4 e gjysëm shekujsh robërie mujtëm me e ngrehë në Vlorë flamurin tonë të Skanderbegut, mburoja e qytetërimit perëndimor, Princeps Emathiae, Rex. Epirotarum, Dominus Albaniae”. “Studime historike”, nr. 3. v. 1986. Zija Shkodra: “panairet tregtare në juridiksionin e pashallëkut të Janinës”. Lista e tregjeve periodikë të frekuentuar nga tregtarët tanë dhe të huaj më 1812 (fq. 164). 46. Nga rev. “Hylli i Dritës”, 12 qershor 1941, fq. 238.

1.Struga – 29 shkurt 1812, 15 ditë panair, Iliria maqedone (vartësia administrative). 2. Perlepi, 30 prill 1812 (vartësia administrative) – Maqedonia Perëndimore; 25 ditë panair. 3. Moskuluri 20 maj 1812, 15 ditë panair. Maqedonia Perëndimore – Thesalia. 4. Mavranori, 30 korrik 1812, 15 ditë panair, Maqedonia Perëndimore – Thesalia. 5. Zeituni, 1 gusht 1812. Maqedonia Perëndimore – Thesalia. 6. Mavrova, 25 tetor 1812. Maqedonia Perëndimore.

Nacionalizmi “Jemi në vigjilje të kryengritjes xhonturke të 1908. Gangrena po shkatërron trupin e handakosur të Perandorisë Otomane. Terrori i despotizmës turke nuk njeh më as fuqi as arsye. Çetat e komitëve mbushin malet e Ballkanit dhe sidomos të Maqedonisë. Bullgarët, grekët, serbët venë me shpresë t’i shkëputin Perandorisë Osmane jo vetëm viset e banuara nga bashkëkombësit e tyre, por edhe tokat arbërore. Vetëm shqiptarët i ka zënë gjumi dhe, vende-vende, u ka hyrë grindja. Ata rrojnë të përçarë. Kush me turkun, kush me grekun ose me shqaun, cilido mundohet të ndreqë punët e veta pa çarë kryet për komb e as për atdhe të lirë”. Nga rev. “Bota e re”, nr. 11, 15 shtator 1936: “1876 – Imperatoria turke mbetet pa të holla. Kurse të prishurat kapërcejnë 800 milionat. Të ardhurat nuk janë veçse 382 milionë. Memurët e mbetur pa të holla i shesin rrogat e tyre gjysmë për gjysmë. Sulltan Abdyl Azizi vritet. Bullgarët bëjnë kryengritje kundër pagesave të rënda e kundër përdhunimeve të muhaxhirëve çerkezë, të cilët jo vetëm që u kishin marrë bullgarëve teshat, karrot dhe bagëtinë, por i shtrëngonin që t’u punonin edhe tokën e që çdo pesë familje bullgare të ndërtonte nga një shtëpi për çdo familje çerkeze. Afro 20.000 bullgarë u vranë. Në vitet 1876-1877 Serbia dhe Mali i zi bëjnë kryengritje. 1877 – Turqia eksporton 250 milionë dhe eksporton 450 franga, domethënë paguan më tepër se 200 milionë franga. Si tregtar i keq që është, turku i paguan evropianit dy për një. 1877-1878 – Rusët zaptojnë Bullgarinë dhe vijnë gjer në Rodosto, në breg të Marmarasë. 1878 – Serbia merr Nishin. 1902 – Bullgarët e Maqedonisë, të zgjuar nga shkollat etj. bëjnë kryengritje dhe me bomba hodhën në hava Bankën e Turqisë në Selanik, vaporin e Guadalkevin të Francës dhe një tren. 47. Rev. “Bota e re”, nr. 10, 30 gusht 1936, fq. 2.

1904 – 50 oficerë italianë, frëngj, anglezë, rusë dhe austriakë nën kryesinë e gjeneralit italian De Giorgis, marrin në dorë gjindarmërinë e Maqedonisë. Gjindarmët rekrutohen nga kristianët e vendit. Shkolla e gjindarmërisë në Selanik u jepet gjermanëve. Kështu edhe Maqedonia del nga sundimi turk. 1905 – Bullgarët e Maqedonisë, të favorizuar nga rrethinat e ndryshme, kanë 859 shkolla me 45.000 nxënës e me mësues shumë më të kulturuar e më politikë (politikanë – A.K.) se mësuesit e Turqisë. 1909 – Turqia i shet Austrisë Bosnjën dhe Hercegovinën për 54 milionë korona dhe Bullgarisë, Rumelinë Orientale për 100 milionë marka. 1910 – Malësorët e Shkodrës, të përkrahur nga malazeztë dhe garibaldinët bëjnë kryengritje. Me interes është fakti në: Studime Filologjike, viti 1967: P. Emanuel Jordan. Birnard Billota dhe poema e tij “Shpata e Skënderbeut ndë Dibret poshtë”. Kronologji e Dibrës para dhe gjatë Lidhjes së Prizrenit “Fill mbas rrëximit të dyerve të mëdhaja shqiptare (masakra e krerëve shqiptarë në Manastir në qershor 1830 – shën. ynë) sulltani mendoi të zëvendësojë me qeveritarë të dëgjueshëm urdhrave të tij e të gatshëm për të zbatuar gjithçka donte ai. Shqipëria Veriore ishte bashkuar në një qeverisje të vetme administrative me qendër në Manastir nën kryesinë e valiut të Rumelisë. Me hati-i-sherif (dekret perandorak të dt. 6 Rebi-yl-evel 1252 [1836] kjo qeverisje u përbë prej krahinave të Shkodrës, të Prizrenit, të Pejës. Ndërsa Prishtina, Shkupi e Tetova u lanë në sundim të pashallarëve të vendit e bënin pjesë në elajetin e Rumelisë ose të Sofjes. Për sa i për-

ket Kavajës, Durrësit, Tiranës, Peqinit, Elbasanit, Matit Dibra, Gora, Mokra, Korça e Starova hynin si krahina në liva t’Ohrit, në krye të të cilit ishte një kajmekam i valiut të Rumelisë. Manastiri me rrethet qeverisej drejtpërdrejt prej valiut. Pjesa jugore e Shqipërisë përbënte elajetin e Janinës, që përfshinte kajmekamllëket e Beratit, të Gjirokastrës, të Artës e rrethit të Janinës. Përkohësisht, kjo pjesë e elajetit të Janinës edhe kajmekamllëku i Thesalisë. Hatti-sherifi i Gjylhanës thotë: “... me këtë sistem administrata civile e financiare e një vendi i lëshohet në dorë një njeriu të vetëm”. Një gjendje e tillë s’kishte si t’ia mbushte mendjen popullit se përfitoi ndonjë gjë me zhdukjen e feudalëve dhe me ardhjen e qeveritarëve të dërguar sulltani” . 48. Rev. “Leka”, nr. 10-12, 1938. 49. Po aty, fq. 431-432.

“Pasojat e qeverisjes së Emin Pashës (i biri i Mehmet Reshit Pashës – armik i shqiptarëve) më 1844 shkaktuan kryengritje në Shkup, Tetovë e Prishtinë. Kjo kryengritje ishte si pasojë ndaj rekrutimeve të bidatëve e të papunëve në këtë zonë. Një ushtri prej 10.000 burrash shqiptarë u mblodh midis Shkupit e Qyprylisë. E kryesonte Dervish Agë Xara. U ngarkua për ta shtypur serasqeri i Rumelisë, Reshid Pasha” . Kjo kryengritje vazhdoi deri në vitin 1847 që nga Gjakova, Tropoja, Shkodra, Kurveleshi, e tërë Labëria, Çamëria. Janë me emër këto kryengritje të parisë shqiptare (jo fshatare – siç e quajti historiografia enveriane), ku krerët u bënë gati mitikë për luftërat e tyre kundra Turqisë. Si këto kryengritje në tërë trevën shqiptare asnjë vend ballkanik nuk kishte njohur më parë. Jo më, siç akuzojnë sllavo-helenët se “shqiptarët nuk kanë luftuar, por janë pajtuar me turqit”. Nuk i mohon dot, edhe po të duash, pasi një folklor i tërë mbarëkombëtar i ka përjetuar ndër shekuj, më mirë se tufat me letra të dokumentuara të shteteve fqinje. Krahinat Rekë, Bytyç, Gash, Krasniqe e Tropojë vepruan nën krerët e tyre Binak Alia e Sokol Avrami. Në Kurvelesh kryengritjet u organizuan të prirë prej Zenel Agë Gjolekës e pastaj u përhapën në tërë Labërinë. Përhapet kryengritja në jugun shqiptar të Çamërisë, Filat, Ajdonat, Margëlliç. Më në veri të Labërisë, Toskëri e Myzeqe, në Berat, Përmet e më gjerë. Paria e jugut, me Rrapo Hekalin, Çelo Picarin, Tahir Çeparin dhe 16 prej tyre u internuan në Konja të Anadollit. Deri më 1854 shpërtheu një valë kryengritjesh, por Serbia e në veçanti Greqia ngurroi të jepte përkrahjen edhe më të vogël, edhe pse kishte premtuar. Tjetër çështje është kjo për t’u trajtuar më vete. Turqia, për të përçarë shqiptarët, bënte ç’bënte me reforma ta ndante në territore e kontrolle të veçanta administrative ushtarake. “Ligji i vitit 1865 e ndau Shqipërinë në tri vilajete: Manastir, Janinë e Shkodër. U provua edhe një herë të ndarë në verilindje me pashallëqe të Prizrenit, Pejës, Prishtinës e Shkupit, që futeshin herë në vilajetin e Prizrenit, herë në atë të Nishit, të Manastirit e të Kosovës. Mirëpo në asnjë vilajet reformat (bidatet) nuk u zbatuan. Në shtator 1864 shpërtheu një kryengritje në malet e Gjakovës”. Përsëri nga rev. “Leka” e vitit 1938 citojmë: “Në 1876 Rusia kërkon nga Turqia jo vetëm pavarësinë administrative të Bullgarisë, por edhe për Bosnjën e Hercegovinën”. “Më 1 janar 1877 delegatët turq në Konferencën e Stambollit flasin për të drejtat e lirisë sllave, ndërsa për Shqipërinë, shqiptarët nuk zihen me gojë”. 50. Po aty, fq. 433. 51. Po aty, fq. 435-436.

Më 24 mars 1877, kur Rusia i shpalli luftë Turqisë për të ndihmuar vendet ortodokse të

Ballkanit, Shqipëria njihet si Turqi, ndërsa shqiptarët si shtypës të sllavëve. Këtë e tregoi Traktati i Shën-Stefanit më 3 mars 1878, ku ndër 29 pika përfshihej pavarësia e Serbisë, Rumanisë, autonomia e Bullgarisë, zgjerimi i kufijve të Malit të Zi dhe reforma për Bosnjë-Hercegovinën, në një kohë që Shqipëria sërish nuk zihet në gojë; bile të gjitha pikat janë në dëm të saj. Përgjithësisht, Shqipërinë nuk e dallojnë me emër, por e njohin për Turqi europiane. Popullin shqiptar e klasifikojnë në tri kategori: Më e madhja është Shqipëria myslimane, e cila nuk do që të quhet ndryshe veçse Turqi, ndërsa banorët të thirren turq; e dyta, Shqipëria ortodokse, e cila me duar të shtrira nga Greqia, Serbia, Bullgaria dhe së fundi nga nëna e të gjithave – Rusia; e treta – Shqipëria katolike, më pak në numër ëndërron për liri, por tërhiqet herë nga njëra e herë pas një tjetre e nuk di të ketë një shkëmb të vogël pas të cilit të kapet. Pret dritë e ndihmë prej Austrisë dhe Italisë. Agjentët e fqinjëve mbjellin farën e përçarjes e të fanatizmit midis vëllezërve të një gjaku, një gjuhe e një kombësie. Që qytetarët na u turpëruakan të quhen “shqiptarë” pse hyqymeti i njeh malokët e fshatarët për shqiptarë. E malësori e katundari kryenaltë, për të mos e ndjerë përbuzjen e qytetarit të “pis-arnautit”, nuk e quan veten shqiptar, por turk, ortodoks, i krishterë, latin etj. Për të mos shkuar më larg, mbas vitit 1920 në Dibër shikonin përballë kufirit të Shqipërisë së sotme ata që nëpër shtëpi shqipen përdorin, u shkruan turq dhe kërkuan si minoritet turqishten nëpër shkolla” . Në pikat 6 deri në 11 të Traktatit të Shën Stefanit (3 mars 1878) shkruhet: “6 – Bullgaria përbëhet nga një principatë autonome nën haraç të Turqisë, me qeveri të krishterë e një ushtri kombëtare. Kufijtë e Bullgarisë shtrihen në Shqipëri deri në Kumanovë, Koçanë, Tetovë, Korab, Drini i Zi, Ohër, Korçë, Starovë, Gramoz, liqeni i Kosturit e deri në Vardar. 7 – Princi i Bullgarisë do të zgjidhet lirisht prej popullit. 8 – Ushtria turke nuk do të qëndrojë më në Bullgari. Të gjitha kalatë e moçme do të prishen me shpenzimet e qeverisë së vendit. 9 – Sasia e haraçit për t’u paguar, ka për t’u caktuar me një marrëveshje të qeverisë ruse e otomane. Ky haraç do të caktohet në themel (bazë – A. K. )të tokave që i përkasin kësaj Princnije. 10 – Porta e Lartë ka të drejtë rruge nëpër Bullgari për mbajtje ushtrie, municionesh e zahire për ato krahina të vendosura përtej kësaj Princënije. 11 – Pasanikët myslimanë mund të ruajnë të drejtën e princësimit edhe në qoftë se nuk duan të rrinë në këtë vend. Komisionet turko-bullgare do të mblidhen nën kujdesin e komisarëve rusë, për të dalë si fuqi sovrane brenda dy vjetve e përmbledhur pasuritë e myslimanëve. Po kështu edhe për vakëfe” . Gjatë Lidhjes së Prizrenit “Në Shkup do të formohet një ushtri për t’u bashkuar me atë të Kosovës dhe do të shkojë në Pllankë e në Vranjë. Numri i kësaj ushtrie do të jetë 40.000. Me pëlqimin tonë u hartuan dhe u nënshkruan 19 artikuj dhe 8 pika. Për të pasur fuqi të plotë si në kohë lufte ashtu edhe në kohë paqe, ne të gjithë po vulosim e po shkruajmë: Të dërguar të Shkupit: Abdurrahman Sihri, Mehmet Xhelaledin, Jashar Beg. Të dërguar të Manastirit: Ibrahim Etëhem Dodaksezi, Ali Teufili. Të dërguarit e Dibrës: Eliaz Pasha, Mehmetz Sadik Pashë Hoxholli, Ahmet Sabri Karahasani, Isnail Etëhem Bajrami. Të dërguarit e Tetovës: Riza Fuat, Mehmet Pasha, Hasan pashë Dërhalla, sheh Mustafa, Sadik Mehmet. I dërguari i Gostivarit: Haxhi Zalika.

dossier • E hënë 23 korrik 2012

I dërguari i Ohrit: Mehmet Reshit Beg . Janë të dërguarit e Prizrenit, Pejës, Gjakovës, Taslixhës, Gusis, Prishtinës, Mitrovicës, Gilanit, Vuçiternës, Qyprilisë, Senicës, Jenipazarit, LUmës. Nga fq. 505 deri në fq. 511 jepet në turqisht korrespondenca e Abdyl Beg Frashërit me Eliaz Pashë Dibrën”. Në Memorandumin që Lidhja e Prizrenit i dërgon Lord Belaconfield, Ministër Përfaqësues i Anglisë në Kongresin e Berlinit (1876), midis të tjerave lexon: “Elementi sllav, që paraqitet i madh në Bullgari me konstitucionin e një mbretërie të fortë dhe në anën tjetër me flamujt ngadhënjyes të Malit të Zi, të cilat valojnë mbi disa kalara të Shqipërisë” . “Shqipëria nuk mund t’i ngjitet Greqisë, sepse ka ndryshim race, gjuhe, zakonesh qytetare, që e bëjnë të pamundur bashkimin. Shqipëria s’ka për ta mbajtë kurrë pushtimin sllav të ardhur si nga kufijtë e Bullgarisë apo të Malit të Zi. Shqipëria s’ka për të qenë kurrë turku, sepse e treguan katër shekujt lufte për të mbajtur të paprekshëm karakterin, traditat e fizionominë kombëtare” . 53. Po aty, fq. 450. 54. Po aty, fq. 501. 55. Po aty, fq. 514. 56. Po aty, fq. 516.

kishte domethënë Shqipërinë venedikase. Prej relacionit të marrë më 22.V.1708 mundësohet nxjerrja e njohurive gjeografike dhe politike që i përkasin Dalmacisë në përgjithësi e Shqipërisë venedikase në veçanti. Dalmacia venedikase përfshinte të gjithë bregdetin lindor të Adriatikut deri te lumi Drin. Dalmacia në dokumentin në fjalë jepet si “la parte marittima dell Illirico” [Pjesa detare e Ilirisë] Shqipëria, sipas këtij dokumenti jepet: “S’estende sopra parte della Dallmazia Orientale e del prossimo Epiro [Shtrihet përmbi një pjese të Dalmacisë Lindore e të Epirit të afërm]. Relacioni pohon se më 1708 venedikasit nuk kanë sundimin përmbi të gjithë Shqipërinë, sepse kufijtë e Shqipërisë që mbeti nën Venedik kanë shkuar duke u zvogëluar. “Cosi li possessi al presente si sono risoretti”. Duke dashur t’ia paraqesë Senatit kufijtë e pjesës së Shqipërisë që kishte mbetur nën sundimin e Venedikut, të Shqipërisë venedike, relacioni jep: Mund të njihet për Shqipëri, nënshtetasit vetëm ajo pjesë që përtej Raguzës është nën sundim. Por disa shkrimtarë gjykuan të futin brenda Shqipërisë vetëm Budvën dhe

Gjergj Guzzetta (1682-1756) Kryepeshkopi i Shkupit, imzot dom Gjon Kazazi, shqiptar prej Gjakove i vitit 1740, kishte parë me çudi në Romë: “Messalin shqiptar” shumë të vjetër të dom Gjon Buzukut dhe deshi ta kopjojë me dorën e vet një pjesë të faqes së letrës së fundit të kësaj vepre (në bibliotekën e propagandës në Romë). E quajti “della spiriti magnanimi e dell’animo e della generosita della nazione albanese”, që t’ia dërgonte At Gjergj Guzetës. Për hir të kësaj dhurate që Imzot Dom Gjon Kakazi i dërgoi At Gjergj Guzetës, pas afro dy shekujsh Imzot Pal Skiroi, rektor i Seminarit Arbëresh të Palermos, mundi të zbulojë tërë “Messalin” e Buzukut, të botuar më 1555dhe që është një dokument gjuhësor themeltar”. Në vijimësi të këtyre fakteve të dokumentuara, zbulohen në mënyrë kronologjike që nga antikiteti ynë se marrëdhëniet e Maqedonisë e të Shqipërisë kanë qenë mjaft të pandashme në kthesat historike të kohës. Qysh në vitin 229 para Kr. (e më parë – A.K.) konsulli romak, Lucio Postumio Albino thekson se: “Maqedonia, nga ana tjetër, ëndërronte të vendosej në Adriatik”. Kolonitë e bregdetit pësuan ndërtimin e qendrave të fuqishme ushtarake romake pa iu hequr vetëqeverimi politik dhe administrativ e mbretërisë ilirike. Ky vetëqeverim u hoq vetëm atëherë kur Iliria u kthye në krahinë romake në kohën e Augustit. Përpara se të mbaronte shekulli II, filloi ndërtimi i rrugës “Egnatia”, me karakter ushtarak e tregtar. Elementi shqiptar ka zënë vend në historinë e Europës, por që fatkeqësisht, pak, për të mos thënë aspak, është studiuar. Hilmi Leka shkruan për këtë fakt: “Në historinë e Francës, kur Karli V invadoi krahinat jugore të atij shteti për të luftuar Françesko di Lorena, duka Guisar [Palmerio. Libri I. fq. 14] thotë për këtë fakt: “Një kompani shqiptarësh, të komanduar nga Giovanni Cabicelli, u dallua në luftën midis spanjollëve dhe gjermanëve në mbretërinë e Valencias, në dukatin e Parmës dhe në atë të Piacezas. Stratiotët vazhduan për disa kohë të kryejnë shërbim në Republikën venedikase. Një kapiten i tyre, Gjergj Renesi, pati privilegjet e kalorësit të Shën Markut për merita në çështje lufte kundër turqve dhe ishte regjistruar si “militein curatum” (1571-1572).

Pastroviçin. Pra, njihej për Shqipëri venedike e gjithë toka që merr prej Raguze deri në kufijtë e Shqipërisë turke. Dokumenti thotë se ka nga ata që dyshojnë se i përket Shqipërisë venedike e gjithë toka prej Raguze deri afër Tivarit. Mirëpo një dyshim i tillë, saktëson dokumenti, nuk ka shumë elementë të kundërt. Në qoftë se dyshimi bie për qytetet si: Caselnuovo, Perasio, Cattara etj. dyshimi nuk ka asnjë lidhje që Budva e Patroviçi i përkasin Shqipërisë venedike. Sepse dokumenti flet qartë: Edhe në pastë qenë ndonjë gjeograf që e vinte në dyshim, ai gjeograf nuk do të kishte të tjerë shokë për të mohuar se Budva e Pastroviçi i përkasin Shqipërisë. Le të bëjë për këtë pikë, - thekson dr. Injac Zamputi, - një disgresion [hapësirë për të vepruar]. Do të ishte shumë interesante se në çfarë dokumentesh shkrimtari Vittorio Catualdi “Sultan Jahja” dell’Imperini Casa Ottomana odalrtimennegro” etj. publiceati da Vittorio Catualdi etj. – Trieste: G. Chiopris editore 1889], arrin në faqen 181 të librit të vet “il Tarasky” sa mori vesh qëllimin e kontit të shkonte në Raguzë, shpalli menjëherë se nuk donte të shkonte atje, duke e cilësuar atë qytet të dyshimtë dhe të pabesë, edhe pse të huajt nëse nuk e dinin shqipen, trazoheshin shumë me përbuzje”. Fjalë këto që të bëjnë të mendosh se gjuha shqipe (në vitin 1625 flet il Tarasky) deri në Raguzë. Mbas kësaj hapësire, duke u kthyer në dokumentin e Da Rivas, pyesim: “Çfarë u bë me Shqipërinë venedike mbas campoformio-s?” Përveç vendeve të tjera edhe Budva e Pastroviqi e kanë humbur cilësinë që mbanin deri vonë si vende të Shqipërisë. Ndër këto dy vende prej 8566 banorësh nuk ka qenë e mundur të ndalej vërshimi sllav. Por mendojmë më gjatë: çfarë ka mundur të bëhej për një shekull e gjysmë në ish-Shqipërinë venedike, nuk ka qenë e mundur të bëhej për gjysmë shekulli në pjesën e asaj Shqipërie turke që pati mbetur jashtë kufijve të Shqipërisë kur asaj iu caktuan kufijtë e paligjshëm”.

60. Rosolino Petrota. Gaz. “Tomori i vogël”, 1 dhjetor 1942. 61. H. Leka, rev. “Tomori i vogël”, 1 dhjetor 1942.

“Nuk është nevoja të thuhet se rindërtimi i Shqipërisë nuk mundet në asnjë mënyrë të mbështetet te qeveria turke, sepse do të ishte njëlloj për të pranuar gjendjen” . “Prizren, 14.5.1878. Kontit Andrasy. Prej Dibre duket se i është dërguar një telegram ambasadorit anglez në Stamboll, ku protestohet kundra zgjerimit të kufijve bullgarë në tokën shqiptare, si është projektuar në fjalët e para të paqes së Shën-Stefanit. Kërkohet ndihma angleze për mbrojtje” . “Prizren, 15.X.1878. Kontit Andrasy. Më 21 shtator sheh Mustafa i Tetovës, i kthyer prej Stambolli në Prishtinë bashkë me Iljaz Pashën e Dibrës e Haxhi Ymer efendiun, të mbramin president të Lidhjes së krahinës së vendit të luftës për besim, janë kthyer më 22 shtator në mbrëmje, mbasi janë llafosë me valinë.” Manastir, 6. 11. 1879 Kontit Andresy, Vienë “Iljaz Pasha ka një parti të madhe në Dibër e në Shqipni. Duke qenë i mbytur në borxhe karshi qeverisë ishte ftuar tani vonë në Manastir. Këshilluar prej Prefektit të ruhej dhe të mos mbronte e as të ndihmonte planet e Lidhjes Shqiptare, ai ka dhënë një përgjigje të paparë, të cilës Jusuf Efendiu i është kundërpërgjigjur se aty e mbrapa e njeh përgjegjës për çfarëdo të ndodhë nga ana e banorëve të Dibrës kundrejt planeve që fliten”. KNPAITSCH. Në artikullin e Zef Valentinit “Ku ishte Shqipni e ku ishte Mali i Zi në shek. XVIII”, botuar në nr. 17 të vitit 1942 të revistës “Tomori i vogël”, midis tjerash, studiuesi i këtij artikulli, dr. Injac Zamputi veçon: “Shqipnija turke dhe Shqipnija venedike” sipas një dokumenti të vitit 1708. Dokumenti i vitit 1708, prej “Archivi Correr – Cicogna, 1608/1 – Relazione del Provveditore generale Giustin da Riva – 22 – 5 – 1708”. Dokumenti të jep të kuptosh politikën venedikase nëpërmjet kufijve bregdetarë. Ka rëndësi se jep ndërtesën dhe muret shqiptare të kohës mbas vdekjes së Skënderbeut. Kjo jep faktin se mbas Skënderbeut nuk doli njeri tjetër t’i bashkonte shqiptarët për t’i prerë hovin ushtrive turke. Europa pa me sytë e saj se si u pushtua Ballkani dhe Shqipëria, e cila rezistoi më shumë se çdo komb tjetër ndaj këtij robërimi. Mirëpo a u pushtua e gjithë Shqipëria nën turqit? Në dokumentet venedikase (rasti konkret ky dokument) ndeshemi në emrin Shqipëri, të cilësuar me dy atribute: herë quhet “Shqipëri turke” e herë “Shqipëri venedike”. 57. Po aty, fq. 518. 58. Po aty, fq. 544. 59. Po aty, fq. 558.

Vetë fakti se deri në Campoformio Venediku mbajti në Zara zyrën e naltë të Proveditorit të Përgjithshëm të Dalmacisë e të Shqipërisë. Ndërsa fakti tjetër është më i veçantë, sepse në Kotor u mbajt zyra e Proveditorit të Jashtëzakonshëm për Shqipërinë, që do të thotë që përveç asaj Shqipërie që kishte rënë nën sundimin turk dhe quhej turke, kishte edhe një pjesë tjetër, që asnjëherë nuk e pësoi zotërimin anadollak,

Një regjiment i tërë kalorësie shqiptare në shërbim të dukës së Parmës, Alesandro Farnere, u mbulua me lavdi në kohën kur mbreti II i kishte dhënë atij dukati qeverinë e përgjithshme të Vendeve të Ulëta (1579). E komandonte Giorgo Basta, i lindur nga Dhimitri e gruaja fisnike aleksandrine, i cili u bë komisar i përgjithshëm i kavalerisë së Parmës. Pati merita në luftimet e Spanjës dhe Fiandrave, ndërsa në Transilvani kundër turqve. Prej Rodolfit II, perandor i Gjermanisë më 1605, ishte ngarkuar me kontenë e Ustit me titull kont i Perandorisë Romake. Një Basta tjetër, me emrin Niccola, i vëllai i të parit, ishte kalorës i sprovuar në Fiandra dhe qe graduar me gradën e Mëkëmbësit të Përgjithshëm të kalorësisë së mbretit katolik. Shumë shqiptarë të tjerë milituan nën flamurin e Enrikut IV, hipur në fronin e Francës më 1589; përmendet me lavdërim kalorësia e lehtë shqiptare në shërbim të këtij mbreti, si më e afta që të mundte armikun. Shqiptari tjetër, i quajtur Abram, nuk dihet në ishte kristian apo mysliman, në shekullin XVI në Siri dhe në Mesopotami, që thyen anglezët në Rosseta. [Poursq. Op. Pol. page 305. Holland Imp. Nelle isole Jonie fq. 213]. Duke qenë simpatizantë të çështjes aragoneze, shumë shpejt shqiptarët u preferuan nga spanjollët dhe patën provë nën mbretin e parë Consalvo de Cordova e ndonjë tjetër, aq sa më 1608 në Napoli dy kapitenë shqiptarë, me urdhër të mbretit të Spanjës organizuan një kompani prej 300 burrash me kuaj, duke u shfaqur kështu, në Napoli stradiotët, ashtu siç shiheshin në shërbimin e Republikës së Venedikut. [Në kishën e Shën Pjetrit dhe të Shën Palit mbi një pllakë varri lexohet: “Këtu pushojnë dy vëllezërit, kapitenë të një kompanie ordinere, me kuaj të emëruar stradiotë, lejuar nga kurora e Spanjës nën kujdesin e kapitenëve të përmendur fisnikë shqiptarë në vitin MDCVIII]. Në librin “Arbëria – Sefaridi: në pasqyrën e

tjetrit” jepen të dhëna arkivore e studime serioze për marrëdhëniet ndërmjet Skënderbeut dhe Kurorës së Aragonës si dhe eksperiencat paralele të sefaridëve dhe të arbëreshëve. Lidhjet e shqiptarëve me Spanjën e Napolin kanë veçoritë e veta historike për t’u studiuar, por me këtë rast e përmend në argumentin faktik perëndimor të kombit tonë. Pra, një oponencë reale historike ndaj fqinjëve tanë që na kanë quajtur “pro Turqisë”. (Botimet janë përmbledhje studimore e viteve 1988-2008). Historia e Venedikut cilëson besimin e saj mbi shqiptarët nga Republika. Më 1613 në gjirin e Guarneras, të lirë nga zgjedha turke, u vunë në shërbim të arqidukës Ferdinand të Austrisë, në garnizonin në Segno, prej ku dëmtonin nëpër det e në tokë venedikasit, duke arritur të mbysnin anije të tyre, një tip Stefano Venieri. Atëherë, njëri nga oratorët në Senat, duke nxitur për të luftuar, tha: “Nga Shqipëria dhe nga Dalmacia milicia do të formohet”. Dhe një trupë prej 1000 shqiptarësh u vu nën urdhrat e Filippo Barbarigos, gjeneral i Dalmacisë, për t’i dhënë mësim usecochi-ve dhe të shtrëngonte Segnon nga ana e detit. [Segnon – Stoz. Rep. Venetikut. Lib. I fq. 18]. Uscochi quheshin njerëzit me sjellje të këqija, të refuzuar nga patriotët dhe tregohen si roje të armatosura për ruajtjen e tokave të pronarëve të vegjël, të pushuar, gjejnë strehë më tepër në Mal të Zi. [Shih Roberb, fq. 140]. Shtojmë këtu se shqiptarët ndodheshin në shërbim të Dukës Danos, nënmbreti i Napolit, kur populli napolitan kërkoi thirrjen e hakmarrjes kundër angarive të të huajve me kryengritjen e famshme të drejtuar nga katundari i përvuajtur Masaniello d’Amalfi më 7 korrik 1746. Duka, për t’i shpëtuar inatit popullor, gjeti strehë në manastirin e afërt të Shën Luigjit dhe atje një kapiten shqiptar “me shpatë në dorë mbrojti ngjitjen në Manastir, në mënyrë që nuk lejoi asnjë të përparonte, duke plagosur dhe duke qenë edhe vetë i plagosur, duke mos u parë një guxim i tillë tjetër herë. [Dissert Stor sui reg. R. Macedonia. Të shihet edhe historia e luftërave civile të kontit Majolini Biscaccioni]. Si përfundim, historia e vendeve europiane jep shembuj heroizmi shqiptarësh, të cilët me atë kurajë fatosash kishte mijëra të larguarish nga pushtimi otoman, megjithëse të pajisur me shpirt të pavarur, u katandisën të jepnin gjakun e tyre herë për njërin e herë për tjetrin, pa u kërkuar asnjëherë që ta derdhnin atë gjak për çështjen e tyre. Shembuj të tillë historia na jep për mijëra shqiptarë në Turqi e Greqi e deri në Itali, të cilët nuk cilësosheshin sipas krahinave tona, por thjesht me identitet shqiptar. “Spezzano Albanese” Luigj Cairoli në letrën e fundit që i shkroi të ëmës, më 3 nëntor 1860 nga Spezzano Albanese, gjatë kalimit triumfal të të Njëmijtëve, shkruan se: “Garibaldi u prit nga gratë e Spezzanos, të cilat, të zëna për dore në vallen tradicionale, u vunë të këndonin një himn shqiptar popullor në të cilin ngriheshin në qiell veprat e Garibaldit, që krahasohej me heroin tonë kombëtar Skënderbe dhe më i lartë se ky i fundit”. Françesko Krispi në vitin 1901, pak para se të vdiste, shkroi si amanet në një të përditshme të Palermos: “Shqipëria nuk është sllave, është një komb që ka personalitet më vete, që ka gjuhë dhe tradita të veçanta. Duke qenë puna kështu, kuptohet vetvetiu se, duke marrë parasysh një dëshirë të vjetër të popullit shqiptar, t’i jepet rasti Shqipërisë që të shpallë pavarësinë e saj. Shqipëria përmbledh të gjitha elementet për të qenë një shtet autonom më mirë nga ç’mund...”. Në fakt, mbas këtyre të paktave fakte historike që sillen me këtë rast, krahasuar me shumë të tjera që mund të pasurojnë të vërtetën historike por gjithsesi, mjaftojnë për ta hedhur poshtë akuzën shekullore të serbo-grekëve që Shqipëria nuk i ka luftuar otomanët, por ka qenë kundër lirisë sonë dhe prandaj nuk e meriton as autonominë, as pavarësinë dhe as të ekzistojë si shtet, mbetet thjesht një shpikje shovene. Për të kuptuar pragun e pavarësisë shqiptare, patjetër më duhet të trajtohet viti 1911 dhe fillimi i vitit 1912, si përmbledhëse e shpirtit tonë kombëtar. 62- “Tomori i vogël”, 15 tetor 1942.

(vijon numrin e ardhshëm)

« SPORT

E hënë 23 korrik 2012 •

Vllaznia, një sulmues dhe Klodian Duron Klubi shkodran është duke përfunduar merkaton e verës, por kuqeblutë kanë ende një goditje për të bërë. Vllaznia është duke kërkuar ende për një sulmues të mirëfilltë, që trajneri Shpëtim Duro e ka kërkuar me çdo kusht si përforcim. Në rast se sulmuesi gjendet, atëherë merkato e Vllaznisë do të quhet e mbyllur. Nga ana tjetër vazhdon interesimi i shkodranëve edhe për Klodian Duron. Por, kjo çështje është paksa e ngrirë, pasi tashmë për të pritet vendimi i kryebashkiakut të Shkodrës dhe njëkohësisht presidentit të klubit Lorenc Luka. Kjo sepse për të sjellë mesfushorin e mirënjohur në Shkodër, klubit kuqeblu i duhet një sforco e madhe financiare. Në këtë mënyrë njeriu i

vetëm që duhet të vendosë për këtë është kryebashkiaku Luka. Nëse numri një i klubit shkodran jep “ok”-in e tij, vetëm atëherë mund të vijë Klodian Duro tek Vllaznia. Në këtë mënyrë stafi drejtues që

merret me merkaton në këtë moment është duke u marrë intensivisht me çështjen e sulmuesit të mirëfilltë. Aktualisht kandidaturat kryesorë janë ato të Vilford Hysës e Daniel Xhafës, por nuk përjashtohet

edhe ndonjë emër tjetër, gjithmonë një sulmues i mirëfilltë. Nga ajo që mësohet nga burime pranë drejtuesve të klubit shkodran për sulmuesin që po kërkohet po synohet një nga kampionati shqiptar. Për këtë pikë janë në një mendje si stafi teknik ashtu edhe ai drejtues, pasi sulmuesi nga kampionati ynë nuk do të ketë nevojë për kohë përshtatje, plus që është një zgjedhje e sigurt. Vllaznia ka një eksperiencë të keqe me emra të ardhur me bujë nga kampionatet e huaja, por që në fund kanë rezultuar dështime, ndaj drejtuesit nuk duan që të rrezikojnë. Në këtë mënyrë sulmuesi, por edhe Klodian Duro janë dy pikat e nxehta të merkatos shkodrane që do të marrin zgjidhje brenda këtyre ditëve.

DE LAURENTIS:

Kavani shitet 100 milion euro Presidenti i Napolit ka folur për objektivat e sezonit të ri, teksa nënvizon se Edison Kavani nuk ka për t’u larguar nga skuadra

dërkohë që Seria A do më tepër se një muaj të fillojë, skuadrat italiane kanë filluar të mendojnë që tani për trofetë që dëshirojnë në fund të sezonit. Ndërkaq, një nga skuadrat e cila duket aktive në merkato, qoftë në afrime apo largime, është ajo e Napolit. Skuadra napolitane është rikthyer fuqishëm në kampionatin italian në sezonet e fundit, dhe tashmë pretendimet e saj sa vijnë e rriten. Sezonin e kaluar, Napoli fitoi Kupën e Italisë duke mundur Juventusin në finale të saj, ndërkohë që tashmë kërkon të fitojë edhe kampionatin mbas një kohe shumë të gjatë. Këtë e konfirmon edhe presidenti karizmatik i Napolit, De Laurentis, i cili shprehet se Napoli është një ekip që mund të pretendojnë. “Ne jemi një ekip shumë i fortë dhe këtë e kemi provuar vazhdimisht në sezonet e fundit. Unë mendoj se skuadra sa vjen e forcohet më tepër. Laveci? Po është një largim i rëndësishëm, por kemi Kavanin. Kavani është një sulmues klasi dhe shumë i rëndësishëm për ne”,- është shprehur De Laurentis. Ai ka theksuar se grupi i ri i lojtarëve ështër rritur dhe tashmë ka eksperiencën e duhur për të luajtur në skuadrën e parë. “Ne gjithmonë i kemi vënë rëndësi të madhe ekipit të të rinjve dhe në skuadër ka shumë të rinj që tashmë janë rritur, kanë fituar eskperiencë dhe janë gati të luajnë me ekipin e parë”,- u shpreh De Laurentis. Ndërkaq, ai flet edhe për çështjen e Kavanit, ku e nënvizon se është i palargueshëm nga Napoli. “E

Juve humbet Pepen dhe Kaseresin Lajm aspak të këndshme nga infermieria e Juventusit për trajnerin e kësaj skuadre Antonio Konten. Kampionët e Italisë në një ndeshje të vetme kanë humbur dy lojtarë, Pepen dhe Kaseresin. Trofeu “TIM” ka lënë pasoja te bardhezinjtë, të cilët duhet të përballen me dëmtimin e dy lojtarëve, ku mbrojtësi ka pësuar një dëmtim në gju ndërsa mesfushori i krahut ka një tërheqje. Dëmtime këto që kanë xhindosur trajnerin Antonio Konte. Kjo pasi shkak për dëmtimin e tyre është bërë fusha shumë e keqe e stadiumit të Barit. Dëmtimet Mbrojtësi uruguaian dhe mesfushori i krahut janë dëmtuar të dy në ndeshjen kundër Milanit. Për Kaseresin bëhet fjalë për një goditje të marrë në gju, madje mendohet edhe më më keq, për një dëmtim të ligamentit. Nga ana tjetër mesfushori i kombëtares italiane Pepe ka pësuar një tërheqje muskulore që e ka detyruar të lëë fushën para fundit të takimit. Por dy lojtarët nuk kanë qenë të vetmit që kanë shfaqur probleme. Edhe sulmuesi Mirko Vuçiniç ka pasur disa shqetësime, megjithatë pas ndeshjes është mësuar se shqetësimet për malaziasin kanë qenë vetëm për shkak të lodhjes. Konte: Nuk luhet në kështu fushash Shkak për dëmtimin e dy lojtarëve të Juventusit është bër fusha e stadiumit “San Nikola”. Më shumë se një fushë stadiumi ajo ka ngjarë me një fushë patatesh. Dhe kjo e ka xhindosur trajnerin e Juventusit, Antonio Konten që nuk ka harruar të shprehë zhgënjimin e tij për këto dy dëmtime. “Është për të ardhur keq që një trofe i tillë, kaq i bukur që të gjithë e presin më padurim të zhvillohet në një fushë të tillë. Kjo lloj fushe jo vetëm që pengon lojën, por është dhe shkaktare për dëmtimin e lojtarëve siç ndodhi në rastin tonë”,- ka deklaruar trajneri i Juventusit.

Kutinjo fton Lukasin te Interi Kutinjo është kthyer sërish te Interi dhe në trofeun “TIM” ka qenë një nga protagonistët e skuadrës. Fantazisti brazilian përveç se është ndalur te ky trofe ka folur dhe për merkaton, duke ftuar mesfushorin e Sao Paolos dhe kombëtares braziliane Lukas Murën që t’i bashkëngjitet Interit. “Shpresojmë që ai të vijë. Në fakt e uroj që një gjë e tillë të realizohet sepse ai është një kampion, por natyrisht që nuk më takon mua të vendos. Zgjedhjet e merkatos i bën klubi”,- ka thënë Kutinjo. Sa pr paraqitjen e tij te Interi braziliani është shprehur: “Po ingranohem mirë me skuadrën falë dhe besimit që më ka dhënë trajneri. Trofeu TIM ishte një provë e mirë.”

Okseri vëzhgon Gilman Likën Ka kohë që përflitet se Gilman Lika është në shënjestrën e klubeve të huaja. Mesfushori i Tiranës dhe i kombëtares është një nga lojtarët më cilësor në kampionatin shqiptar dhe realisht ai është vënë në shënjestër nga disa klube të huaja. Nga burime mjaft mirë të informuara të “Metropol Sport” mësohet se klubi francez i Okserit është i interesuar seriozisht për Gilman Likën. Francezët e kanë studiuar mirë rastin e mesfushorit shqiptar, madje ata kanë dërguar njerëz për ta parë atë nga afër në ndeshjen e Tiranës në Ligën e Evropës me Aalesundin. Për të marrë një vendim përfundimtar francezët do ta ndjekin shkodranin edhe në ndeshjen e kthimit në Norvegji. Kujtojmë se Okseri është një nga skuadrat me më shumë emër në kampionatin francez me shumë tituj të fituar. Por, sezonin e kaluar Okser ishte shumë dobët dhe ra pas shumë vitesh në kategroinë e dytë. Pavarësisht se luan në kategorinë e dytë të Franvës, Okser është një emër i madh i futbollit francez dhe kalimi ayt do të ishte një hap para në karrierën e Gilman Likës. Kujtojmë se mesfushori shkodran ka luajtur edhe një herë tjetër jahstë Shqipërisë, në kampionatin turk me Boluspor.

kam theksuar dhe e theksoj se ai është një lojtar shumë i rëndësishëm për ne. Për këtë arsye, ai është i pashitshëm. Vetëm në rast se vjen ndonjë i çmendur dhe ofron 100 milion euro…kjo është një tjetër çështje”,- tha De Laurentis. “Kemi një staf të dedikuar punës dhe me dëshirë të madhe për ta çuar Napolin aty ku ka

qenë më parë. Tashmë duam të fitojmë kampionatin dhe mendoj se i kemi të gjitha mundësitë për ta arritur një gjë të tillë. Sigurisht asgjë nuk fitohet me fjalë, por me punë të madhe arrihet çdo gjë”,- nënvizon trajneri i Napolit. Ndërkaq ai flet edhe për fenomenin që shumë lojtarë të njohur largohen jashtë

Italisë. “Nuk kemi pse habiteni. Futbolli është një biznes dhe në biznes fiton ai që hedh më shumë para. Tani na vjen një agjent, që ka gjetur një skuadër të fuqizuar financiarisht, edhe i merr të gjithë lojtarët e shtrenjtë…”, shprehet De Laurentis me ironi drejtuar Raiolës, agjentit të Ibrahimoviç.

zbavitje • E hënë 23 korrik 2012

(METROPOLITANI) Fjalekryq 1

11 20

18 24

32 34 39

40 44

HORIZONTAL 1. Një fluturues me UFO. 6. Të parat më stadium. 8. Nxirret edhe me mllef. 11. Eshtë si bisk. 12. Ta ktheni mbrapsht . 14. Eric, që thirret Slowhand. 19. Një kampion. 20. Këndonte Amsterdam. 23. Eshtë si normal. 25. Eshtë e shkronjave në një film. 26. Kufijtë e rritjes. 27. Shkroi Dracula. 29. Fleming i Juames Bond. 31. Eshtë zeshkani. 32. Eshtë rrymë letrare. 33. Një Baba përrallor . 34. Parashtesa e muskulit. 35. Ndajnë… kapitujt. 36. Një gjermane. 38. David regjisor.

53 59

VERTIKAL 1. E mbyllin me qepen. 2. Institucione Tregtare Urbane. 3. Bëjnë ata që grinden. 4. Një puthje për Victoria Adams. 5. Eshtë vandalizëm. 6. Janë shkopinj për karambol. 7. Një grusht... ushtarësh. 9. Eshtë vija e portës. 10 Mbyllin një mjedis. 11. Michael në ”pole position”. 13. Një racë qeni. 15. Mund të jenë emërore. 16. Një off side… grackë. 17. Ka edhe një gur të tillë. 18. Eshtë gruaja që s’qesh kurrë. 20. Eshtë përvjetor. 21. Adresa e shkurtër. 22. Janë si diastanca. 24. Eshtë litar i Tarzanit. 28. Heidegger filozof.

30. Në krye të noterëve. 32. Eshtë një skllav i drogës. 35. Inicialet e Anka këngëtar. 37. Thuajse i vetëm. 39. Ishte Ikje... biblike. 40. Një fjalë... lart. 41. Një... nofkë. 42. Erik kompozitor francez. 46. Në hyrje të oazit. 47. I pëlqen një heremititit. 49. Duhet të vigjëlojë. 51. Këndon… Dov’é l’amore. 54. Armstrong që pushtoi Hënën. 56. Zanore për serumin. 57 Gjysmë rrathë. 60. Emri i Capone-s. 61. Ente Sociale. 62. Inicialet e Kerouac. 63. Teke në tuba. 65. Fillojnë vonë

Luani Gjerat do shkojne mire ne planin sentimental per ciftet. Kujdes, nese filloni te flisni per cdo gje tjeter pervec dashurise ai edhe mund te merzitet. Tregohuni te matur! Beqaret do jene ne medyshje per te ruajtur lirine apo per te perjetuar emocione te forta duke u lidhur me dike. Reflektoni me kujdes! Me financat do keni fat dhe do jeni te mbrojtur. Me ne fund do ia plotesoni edhe qejfin vetes.

Peshorja Edhe pse do jeni paksa irritues sot, ai qe keni ne krah do jete shume i duruar dhe do iu lere te shpreheni si te doni. Beqaret do hedhin hapa te metejshem me ate qe kane kohe qe pelqejne dhe mund te kete edhe zyrtarizime. Shfrytezojeni sa te mundni kete te hene. Sektori i financave do jete ne qetesi te plote, por mos shpresoni te fitoni ndonje lotari. As mos u qani sepse ka shume me keq.

Fjalëkryqi pa skemë, fjalëkryqi i kampionëve 1

Duhet të nxini 25 kuti

8 9 10 11

Ujori

12 R

R E

zv/kryeredaktor: Blerina spaho Mariglen Mulla

G S

Planetet do behen bashke sot dhe do iu ndihmojne te zgjidhni edhe problemet me te vogla qe kishin ekzistuar ne jeten tuaj ne cift. Bashkepunimi dhe komunikimi do te rritet ndjeshem. Beqaret do jene me te shoqerueshem dhe me te hapur se me pare. Per pasoje, mundesite per takime do jene me te medha. Ne sektorin financiar do keni tronditje sepse do shpenzoni shume.

Shigjetari

Gaforrja Nen ndikimin e Marsit do perballeni me disa situata te sikletshme ju qe jeni ne cift. Gjithsesi mos u shqetesoni sepse do i kaloni pa problem ato dhe ne mbremje do te rindizet pasioni. Per beqaret nuk do jete dite me fat dhe nuk do kete takime interesante. Ekilibri buxhetor do te mbrohet. Disa do jene me te favorizuar dhe do kene nje permiresim te ndjeshem te te ardhurave.

Virgjëresha Persa iu perket atyre qe jane ne cift, nuk eshte momenti i duhur per te ndermarre rreziqe sepse dita do jete paksa delikate. Tregohuni me tolerante dhe nuk do keni surpriza te keqija. Beqaret do kene dashuri me shikim te pare te cuditshme dhe te papritura. Studiojini mire personat pastaj vendosni per te ardhmen! Do kete hyrje te papritura parash ne arken tuaj, por mos i harxhoni ato pa mase.

Akrepi Jeta juaj ne cift do influencohet mjaft nga planetet sot. Ata do iu sjellin gezim dhe emocione. beni vetem kujdes qe seksualiteti te mos dale mbi ndjenjat. Beqaret nen influencen e Merkurit do tregohen shume kerkues dhe nuk do bien ne dashuri me te parin qe do takojne. Me shpenzimet do tregoheni shume te kujdesshem. Kjo do e mbaje situaten ne ekuiliber.

kryeredaktor Armand Maho

s t a f f

A C TL I U

O R C H M I E A Z S N O C E N

EO DT AI

S T

F R AL E N G N E IT

BT H E

L A

E NV Z I O N O L I A N E T S A N I N E N I T M G M A T A F A DU AT T M O D S IO

N A V E T A E A Z I O I S P I L P L O PF O E SS Y E

C O E K R R

K H K A A

E O R

V E

S I

A R E N

H R

E N H E

N A

M A T E R

S K E L A I

E T

E A S

C O T T A G E

GR U E I L L O T I N S H T R A T I R O P L A N I P A T A T I N A N E E R S E R I E E O O C E G R E R T E F I F R O N T I H E M I A I A N T E N A S T E R R E

politika: albana lika, herion mesi, oli xhilaga ekonomia: brikena dervishaj sociale: pranvera kola rrethet: blerina spaho kronika: mariglen mulla kultura: blerina goce design&layout: Daniel Prifti, Gëzim Duzha

Adresa: Rr. Dull Keta, nr. 5. (Rr. e Dibrës), Tiranë

pergjigje

S T

-Dy herë është pothuajse. 2 Këndohet në opera. -Kishin kohorta dhe legjione. 3. Massari aktore italiane. -Paguhet për vonesë. 4 Theu Decebalin. -Përfundojnë pingul. 5 Fillojnë natën. -Janë edhe ato të cirkut. -Fund ditari. 6 Duhet në ekstreme. -Një kufi që s’duhet kaluar. -Gjysmë surrat. 7 Janë lëvizje mashtruese. -Mbyllin një manastir. 8 Mund të jetë me djegie të brendshme. -Tre në Maastricht. 9 Metet në fund. -Ndërmarrje Industriale Rajonale. -Miku i Batman. 10 Janë diktatorët shtypës. -Eshtë shtet me pasdaran. 11 Tha Ecce homo!. -Dueti pa kufij. 12 Një position për Schumacher. -Laget nga Tamizi.

pergjigje

HORIZONTAL 1 Tregojnë ditë, muaj e vit. 2 Gjysma e arenës. -Në krye të atletëve. -Një makinë FIAT. 3. Makina Tipo. -Nxjerrin një formë me një orë. -Rilexuar pjesërisht. 4 Janë ata që dinë të shpërndajnë forcat. 5 Imponohet nga epidemitë. 6 Janë rrugë... plumbi. 7 Polanski regjisor. -Mbyllin një tender. -Inicialet e Lendl. 8 I Parmës ai i Stendhal. 9 Një komandë që ngrin. -I keni në dorë. 10 Pak akademike. -Jean-Arthur, që qe poet “i mallkuar”. 11. Mbyllin akte. -Qyteti i Abrahamit. -Emri i parë i Fassbinder. 12. Forza e Berlusconi-t. - Ekberg e La dolce vita. VERTIKAL 1 Gjysmë kafazi. -Një pjesë e atrecaturës.

Do keni shume fat sot ne jeten sentimentale ju cifte. Fale perkujdesjes qe do i kushtoni partnerit ai do ndihet mire dhe ju gjithashtu. Perfitoni nga kjo dite per te bere edhe dicka me interesante. Beqaret nuk do i fshehin me ndjenjat por do i shprehin gjithcka atij qe pelqejne. Marsi do ua mbroje financat dhe do iu beje te jetoni me mire se kohet e fundit. Mund te beni edhe ndonje transaksion.

Nese jeni te lumtur ne lidhjen tuaj asgje nuk do mund ta prishe atmosferen qe eshte krijuar. Pasion, entizazem dhe mirekuptim. Beqaret duhet te perfitojne sa te mundin nga liria qe kane sepse do e kerkoni ate dhe nuk do e gjeni me. Do kryeni transaksione shume te mira financiare sot te cilat do iu bejne te ndiheni mire. Edhe pse buxheti do jete i stabilizuar, shmangni rreziqet e medha.

40. Shkroi Manifesti Futurist. 41. Pound poet. 43 Ente Kombëtare Civile. 44. Mbretëron në anarki. 45. Gary ish aktor i famshëm. 47. Fillojnë vallet. 48. Eshtë për të luftuar një e tillë. 50. Leonardo da… i famshëm. 52. As unë as ti. 53. Janë në skaje. 55. Diftong poetik. 56. Thirren në… apel. 58 Hapat e… para. 59. Qe filozofi i Miletit. 61 Eshtë arma... në shenjë. 64. Enti Italian i energjisë elektrike. 65. Mund të jenë poetike të tilla. 66. Fillojnë sipër. 67. Mund të jenë telefonike. 68. Një fjalë… franceze. 69. Wallach aktor.

Edhe pse keto ditet e fundit lidhja juaj me partnerin ka pasur disa probleme, sot gjithcka do te ndryshoje. Harmonia do filloje pak nga pak te futet ne jeten tuaj dhe ju do ndiheni mire. Beqaret eshte me mire te mos ndermarrin asnje iniciative per t’u lidhur sepse do zhgenjehen dhe lendohen. Prisni edhe disa dite. Asgje nuk do jete shume e thjeshte ne sektorin financiar. Duhet maturi!

Binjakët

Demi

Dashi

43 48

Perfitoni nga cdo mundesi qe do iu jepet sot per te bere disa ndryshime ne jeten ne cift. Do mund t’i largoni problemet e medha qe keni pasur dhe te vendosni me teper mirekuptim. Beqaret do kene sukses dhe kjo do e shtoje egon e tyre. Personi qe do takoni do zere nje vend te rendesishem ne lidhjen tuaj. Mos e perzieni dashurine me financat sepse do i humbni te dyja njeheresh.

marketing: eligerta dyrmishi cel: 067

20 62 200

e-mail: eligertad@yahoo.com

Bricjapi Gjithcka do te rregullohet ne jeten sentimentale te cifteve sot. Edhe ata qe kane pasur probleme duhet te qetesohen sepse klima do te ngrohet. Tek beqaret do ndikojne Plutoni i cili do e ndeze atmosferen, do sjelle pasion dhe shume kenaqesi. Ka mundesi qe personi qe do takoni te jete Demi ose Akrepi. Duke u treguar te matur me financat do mund te keni edhe surpriza shume te kendshme.

Peshqit Problemet ne cift do zene nje vend shume te rendesishem gjate dites se sotme. Duhet te keni kurajen t’i perballoni drejtperdrejt ne menyre qe edhe vete te jeni te qete. Beqaret do te pelqehen dhe do te admirohen nga te tjeret. Do perjetoni kenaqesi te reja! Financat ka rrezik te kalojne nje faze te trazuar. Edhe pse mund te keni rritje te ardhurash, Neptuni do iu beje te shpenzoni pa kufij. www. gazetametropol.com e-mail: gazetametropol@yahoo.com

« reklamË

E hënë 23 korrik 2012 •