hipotekat, koalicionet e PS, hakersat shqiptare by Gazeta Metropol

»3

Berisha: Dëshmi e raporteve pozitive

Sekretarja e Shtetit Hilari Klinton vendos të vizitojë Shqipërinë E premte

26 tetor 2012

Viti VIII, Nr. 2806 Tel: 04 2 233 991 Fax: 04 2 233 998 Çmimi: 30 lekë • € 1.5

gazetametropol.com

Hipotekat

“Në mars mbyllim dosjet në proces legalizimi” Publikohen tarifat e Kryebashkiaku i Tiranës, Lulzim Basha në intervistën për emisionin “Bugajski Hour” shpjegon prioritetet e tij »10-11

»5

reja për regjistrimin e pronave, çmimet e plota

Ish-ushtarakët Xhamia e madhe Basha: Zgjidhëm pronësinë, gati nisja e projektit për të ndërtuar »4

Rillogaritet pensioni sipas pagës së referencës

Intervistë me kreun e Shoqatës së Ushtarakëve, Mehdi Pogaçe

Çfarë parashikon ankesa te Avokati i Popullit dhe ç’pritet nga Kushtetuesja

Linja e tensionit Naço: KESH ta zhvendosë, rrezik për 42 fshatra, verifikim tokave »8

Opinion

Si i pakëson pensionet paga mesatare neto, me dy standarde

»9 Rama thërret Opozitën e Bashkuar

»2

PS synon rritjen e aleatëve i bën ftesë Topit e Spahiut

Nga Suada Halilaj

Nallbanët e demokracisë »17 Nga Artur Nurja

Feja dhe shteti laik në Shqipëri »16 Nga Janusz Bugajski

E ardhmja e ndarë e Evropës »17

Infermierët e rinj

Testimi »6-7 profesional, datat dhe oraret për secilin nga kandidatët

“Superhakerat”

Dossier

Familjarët: S’kishin lekë as për kafe e jo miliona

Avni Maliqi për historikun e shkollës së Kërçishtit »20-21

Rrëfimet e të afërmve të elbasanllinjve: S’dinin as të përdornin kompjuterët

»8

« POLITIKË

E premte 26 tetor 2012 • PDS SUGJERON ALEANCË ME FRD E AK PËR FITORE MË 2013

Milo: Të ndërtohet një koalicion me bazë të gjerë “Bashkë parti të spektrit të majtë, të qendrës dhe të djathtë” Demokracia Sociale e vlerëson të rëndësishëm koalicionin me Frymën e Re Demokratike dhe Aleancën Kuqezi për fitoren e zgjedhjeve parlamentare më 2013. Kështu, kryetari e Demokracisë Sociale, Paskal Milo, duke bërë një analizë të pritshmërive mbi aleancat parazgjedhore bëri me dije se në koalicionin e ardhshëm opozitar janë të ftuara të gjitha subjektet politike, pavarësisht programit politik, por që kanë për qëllim rrëzimin e qeverisë “Berisha”. Madje, këtë ftesë kreu i Demokracisë Sociale ia drejton dhe Lëvizjes Socialiste për Integrim, duke i bërë thirrje që të bëhet pjesë e kësaj aleance. “Të jemi të kujdesshëm për të krijuar një koalicion vlerash politike, një koalicion frontal të opozitarizmit, ku të përfshihen

parti të spektrit të majtë, të qendrës dhe pse jo dhe parti të spektrit të djathtë, për të siguruar qëllimin tonë: fitoren në zgjedhjet e ardhshme parlamentare. Shpresojmë që në këtë koalicion të bëhet pjesë edhe Lëvizja Socialiste për Integrim”, - vuri në dukje kreu i PD-së, Milo, lidhur me një çështje të tillë. Por fokusuar në marrëveshjen që do të nënshkruhet mes aleatëve dhe Partisë Socialiste, e cila do të udhëheqë dhe këtë koalicion, Milo theksoi se do të kërkojë që në të përcaktohen qartë detyrimet dhe përgjegjësitë e palëve. Kjo nisur nga eksperiencat zgjedhore të viteve që shkuan, e konkretisht në zgjedhjet parlamentare të 2009-s, pasi PDS-ja, sipas Milos, nuk ka harruar aspak se si u sollën socialistët në

këto zgjedhje, të cilët jo vetëm që nuk ruajtën votat e partisë së tij, por i tjetërsuan ato. “Po përpunojmë qëndrimet tona për marrëveshje transparente dhe të besueshme me Partinë Socialiste. Kërkesat tona do të jenë të drejta, jo kërkesa të pamerituara. PDS-ja nuk i heq presjen qëndrimit të saj për zgjedhjet e 2009-s, por shpreson që gabimet e së kaluarës të mos përsëriten më”, - vlerësoi Milo gjatë fjalës së tij. Megjithatë, edhe pse nuk ka ende një marrëveshje bashkëpunimi mes partive, kryetari i Demokracisë Sociale sqaroi se partitë që do të jenë pjesë e koalicionit opozitar nuk do të bëhen pjesë e së njëjtës listë, pasi kjo nuk është në interes të partive që do të jenë pjesë e kësaj aleance politike.

FUSHATA ELEKTORALE, KAMPI ROZË PA NJË STRATEGJI TË QARTË PËR ALEANCAT PARAZGJEDHORE

PS synon vetëm rritje të numrit të aleatëve Zgjedhjet, Rama do të thërrasë në tryezë partitë e Opozitës së Bashkuar

AMBICIA

artia Socialiste shfaqet me një strategji të kuadruar vetëm në fjalë për aleancat zgjedhore dhe jo me ide paraprake të hedhura në letër. Lidershipi socialist do të thërrasë në një tryezë aleatët aktualë për të diskutuar mbi mënyrën se si do të bashkërendohen dhe do të rakordohen veprimet dhe i gjithë aksioni i kampit opozitar në zgjedhjet parlamentare të vitit 2013. Pavarësisht deklaratave për një aleancë me qytetarin, ato mbeten vetëm në fjalë, pasi kupola rozë e ka përqendruar punën e saj në organizimin dhe funksionimin e të gjitha strukturave socialiste lidhur me procesin zgjedhor. Aleanca Koalicionet parazgjedhore dhe mënyra se si do të jenë të organizuara ato, me sa duket, do të jetë çështja e fundit me të cilën do të merret lidershipi socialist. E përfshirë vetëm në ligjërata dhe jo në një trajtim të hapave mbi të cilët do të funksionojë kampi i majtë dhe partitë që do të bëhen pjesë e saj për ngritjen e koalicionit me në krye PS-në, nuk ka asgjë të hedhur në letër. Burime pranë selisë rozë bëjnë me dije se qëndrimi dhe sjellja e lidershipit socialist ndaj aleatëve aktualë të saj do të jetë e njëjtë. Kjo pasi, kur grupi i punës do të hedhë piketat e strategjisë elektorale mbi aleancat parazgjedhore, do të ketë në fokus pikërisht përthithjen në radhët e koalicionit e sa më shumë subjekteve politike. Një linjë e tillë do të ndiqet nisur nga fakti se zgjedhjet e parlamentare të 2009-s provuan se Kodi Zgjedhor favorizon koalicionin më të madh parazgjedhor, ndaj taktika politike e opozitës do të jetë e drejtuar në këtë këndvështrim, duke afruar rreth saj parti me peshë, të majta dhe të djathta, për të maksimalizuar votën në

Ish nënkryetarja

Subashi: Pres vlerësimin e menaxherëve të politikës

FTESA PËR FRD DHE AK Kryetari i Partisë Socialiste, Edi Rama, ka ftuar FRD-në dhe AK-në për një koalicion parazgjedhor për rrëzimin e Berishës më 2013-n. “Ne jemi të hapur. Por unë mbetëm i mendimit se FRD-ja e AK-ja janë parti të djathta, apelojnë drejt një elektorati të djathtë dhe nga ana tjetër dua ta bëj të qartë se koalicioni ynë ka gravitet programin tonë. Sigurisht që ne kemi bërë ndryshime shumë të qenësishme në program dhe kemi adresuar në mënyrën më të hapur, por dhe me mekanizmat më konkretë edhe çështje deri dje tabu të së majtës dhe monopol të së djathtës, pronat, ish-të përndjekurit politikë dhe në këtë kuptim jam i bindur se është një gravitet ku nuk ka arsye pse të mos përfshihen parti të djathta. Madje, kemi forca të djathta të zëshme që janë pjesë e koalicionit”, - vuri në dukje Rama lidhur me pritshmëritë e këtij kampi për zgjedhjet parlamentare të 2013-s. zgjedhjet e ardhshme. Por kjo ndalur vetëm te numri dhe jo te një marrëdhënie e ngushtë mes PS-së dhe partive që do të rreshtohen në krah të saj. Aleatët Partia Socialiste aktualisht ka të konturuar në teori përfshirjen në aleancën e saj ato parti që u rreshtuan në vitin 2011, me përjashtim të Par-

tisë Demokristiane. Pavarësisht përplasjeve për Kodin Zgjedhor, ku PS-ja nuk realizoi kërkesat e aleatëve të saj, shumica e këtyre të fundit kanë konfirmuar qëndrimin e tyre në Opozitën e Bashkuar. Konkretisht, Partia Socialdemokrate, edhe pse ka kritikuar në vijimësi lidershipin socialist për lëshime ndaj qeverisë, sërish mbetet besnike e koalicionit me të.

KUNDËRSHTITË PËR LSI-në Brenda radhëve të Partia Socialiste shfaqen dy rryma mbi mundësinë e një koalicioni me Lëvizjen Socialiste për Integrim. Sikundër është deklaruar, përpjekjet e Partisë Socialiste shkojnë drejt përfshirjes në koalicionin e drejtuar prej saj në zgjedhjet e 2013-s të forcave të reja politike. Kjo duke u bazuar dhe duke respektuar parimet dhe linjën politike të saj. Madje, kjo ka qenë fryma e përcjellë së fundi nga kreu i PS-së, Edi Rama, në mbledhjen e pak ditëve më parë të Asamblesë, duke lënë të hapur mundësinë e aleancës me Metën, po dhe me Topin e Spahiun. Por një alternativë e tillë, e sidomos aleanca e mundshme me Metën, nuk pritet mirë nga një pjesë e socialistëve, të cilët janë të bindur se PS-ja fiton edhe pa LSI-në. Ndryshe është mendimi i një grupimi tjetër brenda në PS, që parashikon një humbje të radhës pa LSI-në. Gjithashtu edhe Demokracia Sociale, PSV ’91, Partia për Ligj dhe Drejtësi. Nga ana e tij vetë kryetari i PS-së, Rama, ka kërkuar së fundi zgjerim të koalicionit të majtë dhe forcim të raporteve me aleatët, por këtë duke u bazuar dhe respektuar parimet e një partie të madhe të majtë siç është Partia Socialiste. Njëkohësisht, bazuar dhe në vetë deklaratat politike të lid-

ershipit socialist. Njëkohësisht kreu socialist i ka mëshuar me forcë që të gjithë përfaqësuesit socialistë të përçojnë qartë mesazhin se koalicionet me PS-në do të jenë në bazë të parimeve dhe do të kenë qëllim largimin e kësaj qeverie, ndaj secili subjekt politik që ka si qëllim të saj pikërisht këtë është i mirëpritur në një aleancë me kampin rozë.

Ish nënkryetarja e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, Dëshira Subashi shpreh ambicien për t’u bërë në të ardhmen pjesë e politikës. Ish numri dy i institucionit që administron proceset zgjedhore në vendin tonë, shprehet se do ishte e kënaqur nëse do të rimerrte detyrën që kryente para se të zgjidhej anëtare e KQZ-së, atë të gjyqtares deri në 2003-in. “Absolutisht jo, synimi i parë i imi është që pikërisht të ndodhë ajo vazhdimësi e zbatimit të Kodit Zgjedhor dhe unë për këtë do të isha e lumtur. Nëse nuk do të ndodhë unë jam një njeri i lirë sot të bëj zgjedhjet për atë çka kam investuar në karrierën time. Më duhet të testoj, të investoj për të gjithë ato vite që unë i kam shërbyer politikës, që sigurisht do të mbeten në vlerësimin e atyre që menaxhojnë politikën”, - deklaron Subashi. Sipas Kodit Zgjedhor, 7 ish-anëtarëve të KQZ-së u garantohet punësimi në poste të ngjashme me ato që kanë pasur më parë.

POLITIKË • E premte 26 tetor 2012

DASH NJOFTON ARDHJEN E SEKRETARES SË SHTETIT

Vizita e Klinton, Berisha: Dëshmi e raporteve me SHBA-në D epartamenti Amerikan i Shtetit bën të ditur se sekretarja e shtetit Hilari Klinton do të vizitojë javën e ardhshme Shqipërinë, në kuadër të turit që do të zhvillojë në rajonin e Ballkanit. Kjo vizitë është paralajmëruar nga vetë sekretarja e Shtetit disa muaj më parë. “Sekretarja Klinton do të theksojë solidaritetin me Shqipërinë, aleate e NATO-s dhe do të marrë pjesë në kremtimet e 100-vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë me një fjalim në Parlament. Sekretarja Klinton do të vërë theksin tek nevoja e bashkëpunimit më të fuqishëm politik dhe vendosjen e sundimit të ligjit”,- thuhet në njoftimin e DASH. Klinton do të vizitojë më pas edhe Bosnjën, Serbinë dhe Kosovën. Pas njoftimit për vizitën e Sekretares së Shtetit Hilari Klinton, në vendin tonë, ka reaguar zyra e shtypit e kryeministrit. Sipas njoftimit të kësaj zyre, vizita e mikes së shquar të Shqipërisë dhe kombit shqiptar, me ftesë të kryeministrit Berisha, ka gëzuar të gjithë shqiptarët, si dhe përbën ngjarjen më të rëndësishme në kremtimet e 100 vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë. “Kryeministri Berisha duke i uruar një mirëseardhje të përzemërt Sekretares së Shtetit Hilari Klinton në Shqipëri thekson se kjo vizitë është dëshmi e marrëdhënieve të shkëlqyera që ekzistojnë midis dy vendeve dhe kombeve tona, ndjenjave të ngrohta e miqësore dhe respektit që Sekretarja Klinton dhe qeveria e SHBA-ve ushqejnë për shqiptarët, si dhe mbështetjes së çmuar që i kanë dhënë dhe i japin në mënyrë të vazhdueshme Shqipërisë dhe kombit shqiptar

Bllokimi i valëve, socialistët kritikojnë Ramën

Gjoni: Akt i paligjshëm, përgjegjësit të vihen para ligjit

FTESA PËR MERKEL Ftesën më të fundit me rastin e 100-vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë, kryeministri Berisha ia ka bërë Kancelares së Republikës Federale Gjermane, Angela Merkel. Shefi i ekzekutivit shqiptar mori pjesë edhe në Samitin e krerëve të shteteve dhe qeverive anëtare në EPP-së, i cili u zhvillua në kuadrin e Kongresit Statutor të Partisë Popullore Evropiane pak ditë më parë në Bukuresht të Rumanisë. “Kryeministri përfitoi nga rasti për ta ftuar personalisht Kancelaren Merkel për festimet e 100 vjetorit të pavarësisë. Kancelarja gjermane e falënderoi kryeministrin Berisha për ftesën dhe u shpreh se do shqyrtonte me interes propozimin për statusin dhe ftesën për të vizituar Shqipërinë”, - thuhet në njoftimin e zyrës së shtypit të kryeministrisë për këtë takim. Ky ishte Kongresi i 21-të i organizmit politik më të madh evropian, i cili përfshin 74 parti evropiane.

në përpjekjet për ndërtimin e demokracisë së bazuar në vlerat e tregut, - thuhet në njoftim. Kryeministri Berisha, vijon më tej njoftimi, thekson se vizita e Sekretares Klinton, në kuadrin e 100 vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë, është një nder i madh, si dhe një rast i veçantë për qytetarët dhe autoritetet e vendit tonë, për të shprehur

edhe njëherë mirënjohjen më të thellë ndaj mbështetjes së jashtëzakonshme dhe rolit kryesor që SHBA kanë luajtur këto 100 vite në përpjekjet e shqiptarëve për liri, dinjitet kombëtar dhe për integrim në institucionet euro-atlantike dhe evropiane. Në fund të prillit kryeministri Berisha gjatë vizitës disa ditore që

Ilir Gjoni, deputet i Partisë Socialiste mendon se organi i prokurorisë duhet të hetojë mbi bllokimin e valëve të telefonave gjatë mbledhjes së Asamblesë Kombëtare të PS-së, të mbajtur një javë më pare. Ai e cilësoi atë një veprim të paligjshëm, dhe se përgjegjësit duhet të përgjigjen para ligjit. “Është fakt që me fillimin e mbledhjes së Asamblesë pati bllokim të valëve të telefonisë, por unë nuk di të them se kush e kreu një veprim të tillë i cili, gjithsesi është një veprim i jashtëligjshëm parë nga të gjitha këndvështrimet dhe duhet të jetë objekt i punës së organeve kompetente”, deklaroi Gjoni gjatë një prononcimi për mediat. Në këtë mënyrë deputeti i PS-së padit kryetarin

e tij, Edi Ramën dhe drejtuesin tjetër të PS-së, Gramoz Ruçin, duke pasur parasysh se ky i fundit e pranoi që PS e kishte bërë ndërmarrë vetë këtë akt. Gjatë seancës së fundit parlamentare Ruçi trajtoi këtë çështje të përdorur me ironi nga mazhoranca qeverisëse si një strategji të mençur të socialistëve për të mos lejuar pushtetin të kontrollojë opozitën, me qëllim vjedhjen e platformës së saj elektorale. Nëse do të ndodhte kjo, kjo do të ishte një marrje e pushtetit më lehtë nga sa mund të mendohej. Ndalimi i deputetëve për të përdorur telefonat e tyre celularë duke u bllokuar valët rreth zonës ku u zhvillua asambleja, u dënua edhe nga deputetët të tjerë socialistë.

zhvilloi në SHBA, u prit edhe nga sekretarja e shtetit Klinton, të cilës ai i rishprehu ftesën për ta pritur në Shqipëri. “Sekretarja Klinton iu përgjigj ftesës së Kryeministrit me premtimin se do të vijë në Tiranë, për 100-vjetorin e Pavarësisë së Shqipërisë”, - u tha në njoftimin e kryeministrisë mbi takimin.

Inspektimi i punimeve në Pojan, Fier NË LUKSEMBURG DISKUTOHET RIFUTJA E REGJIMIT TË VIZAVE PËR DISA VENDE

Ministrat: Rrezik Shengeni për Ballkanin Shkak, kërkesat e shumta për të përfituar azil politik Pas një takimi të ministrave të Brendshëm në disa vendeve të Bashkimit Evropian, në Luksemburg, është diskutuar mundësia e pezullimit të liberalizimit të vizave për disa vende të Ballkanit. Ministrat e BE-së kanë argumentuar se pezullimi i përkohshëm i vizave është i nevojshëm, për të frenuar kërkesat e pabaza për azil. Komisionarja për Çështje të Brendshme e BE-së, Cecilia Malmstrom, ka thënë se keqpërdorimi i sistemi të azilit “është rritur në mënyrë të konsiderueshme” që kur Shqipërisë, Bosnjës, Maqedonisë, Malit të Zi dhe Serbisë u është dhënë e drejta e udhëtimit pa viza në zonën e Schengenit.

Malmstrom bëri të ditur se brenda 10 ditësh do të vizitojë Tiranën. Ministrat e BE-së thonë se shumica e azil-kërkuesve nxiten nga motivet ekonomike. Sipas ministrit suedez për Emi-

gracionin, rreth 15 mijë kërkesa për azil politik janë të pabaza, ndërsa vendi më problematik është Serbia. Komisioni Evropian dhe Parlamenti Evropian aktualisht po diskutojnë leg-

jislacionin që do të lejonte rifutjen e përkohshme të vizave në situata të caktuara. Pardje, nga autoritetet belge janë kthyer në Shqipëri 51 persona, të cilët kishin kërkuar azil politik në Belgjikë. Ndërkaq, Drejtori i Përgjithshëm i Policisë së Shtetit, Hysni Burgaj, ka përgëzuar operacionin për kthimin e qytetarëve që kanë shkelur afatin e vizës Shengen, ndërsa u shpreh se riatdhesimi i 51 shqiptarëve nga Belgjika është kryer me shpenzimet e fondit të buxhetit, ndërsa paralajmëroi penalizime. Shqipëria është ndër vendet e fundit në Ballkan që ka shfaqur probleme me lëvizjen në Shengen.

Genc Ruli: Projekte madhore në bujqësi për ujitje e kullim Ndërhyrjet në sistemin e ujitjes dhe kullimit me qëllim mbrojtjen e tokave nga përmbytja, por dhe ujitjen e tyre, janë në prioritet i qeverisë shqiptare. Ministri i Bujqësisë, Genc Ruli, inspektoi dje punimet që po kryhen për pastrimin edhe thellimin e kanalit të ujërave të larta Levan –Pojan, në qarkun e Fierit duke theksuar se projekte të tjera janë në vijim. “Vlera e fondeve për këtë viti që ka pasur zona e Fierit qoftë për shpenzime kapitale qoftë si fonde që i japim Bordit të Kullimit është rreth 100 milion lekë, dhe kjo vlerë është konsistente. Këto investime janë mëse të rëndësishme për këtë zonë bujqësore. Projektet tona kanë qenë ndërhyrje efek-

tive dhe po ndërhyjmë në një kanal shumë të rëndësishëm, në kanalin e ujërave të larta Levan – Pojan, kanal që mbron rreth 10 mijë hektarë tokë, ku nuk ishte ndërhyrë prej mëse 25 vitesh”, deklaroi Ruli. Investimi për pastrimin dhe thellimin e këtij kanali arrin vlerën e 24 milionë lekëve. Punimet totale për pastrimin e kanalit me gjatësi 8.3 km, mbyllen brenda pak javësh. Ndërhyja ka një rëndësi të madhe pasi mbron nga përmbytja rreth 10 mijë hektarë tokë bujqësore, që i përkasin komunave Dërmenas dhe Levan. Gjithashtu, ministri akuzoi socialistët se gjatë qeverisjes së tyre kishin kryer punime sipërfaqësore për pastimet e kanaleve vaditëse si dhe kullimin e tokave buqësore.

« POLITIKË

E premte 26 tetor 2012 •

Topalli: Kurban Bajramit, festa e humanizmit

Idrizi dhe Tahiri urojnë Kurban-Bajramin

Presidenti uron me anë të një mesazhi

Rama: Gëzuar, e nesërmja do jetë më e mirë për të gjithë

PDIU: Kjo festë qoftë i bekuar mbarë kombi

“Me harmoninë ndërfetare përcjellim urimet më të mira”

Besimtarët myslimanë janë uruar për festën e Kurban Bajramit edhe nga kreu i PS-së, Edi Rama, i cili është shprehur besimplotë se e nesërmja do jetë një ditë më e mirë për ta. Në këtë mënyrë, ashtu si edhe kundërshtari i tij politik, Berisha, edhe Rama tha se e ardhmja e shqiptarëve nën drejtimin e qeverisjes socialiste do të jetë më e mirë. “Uroj festën e Kurban Bajramit të gjithëve dhe veçanërisht njerëzve në nevojë. Të gjithë atyre që janë në fund të muajit dhe nuk ndihen mirë se s’kanë të ardhura të mjaftueshme, gjithë atyre që kanë njerëzit e dashur larg”, -tha Rama. Kreu i PS uroi të gjithë ata, që sipas tij, kanë nevojë për dritë, shpresë dhe për kurajë. “Uroj me gjithë zemër që nesër të jetë më mirë dhe padyshim do të jetë”,- tha ai. Edhe kryparlamentarja Topalli, uroi festën e Kurban Bajramit.“Urimi shkon për të gjithë ata që sakrifikuan për këtë vend dhe bënë të mundur që vendi ynë të jetë i lirë. Me gjithë zemër uroj gëzuar festën e Kurban Bajramit. Është festa e humanizmit”, - uroi Topalli.

Partia Drejtësi, Integrim dhe Unitet përmes një njoftimi për mediat uron të gjithë besimtarët myslimanë Gëzuar Kurban Bajramin. “Me anë të kësaj feste na shfaqet mëshira dhe dashuria e Zotit për njerëzimin. Në këtë 100-vjetor të pavarësisë, qoftë i bekuar mbarë kombi shqiptar kudo që ndodhet dhe çdo shqiptar pastë në familjen e tij paqe dhe lumturi, simbole këto të ditëve të shenjta. Kjo ditë është dita e paqes dhe e mirëkuptimit për të gjithë besimtarët. Kurban Bajrami simbolizon ditën e faljes dhe të bashkëpunimit, çka nevojitet për së pari për kombin shqiptar dhe për të gjithë njerëzit. Partia Drejtësi, Integrim dhe Unitet dëshiron të urojë të gjithë besimtarët mysliman por edhe të gjithë shqiptarët kudo që ndodhen për më shumë paqe, mirësi dhe dashuri, simbole këto të ditëve të shenjta. Për shumë vjet Kurban Bajramin”,- thuhet në njoftimin e PDIU-së për mediat.

URON BASHA, JAVËS SË ARDHSHME DETAJOHEN IDETË E PROJEKTIT

Xhamia e madhe, zgjidhet çështja e pronësisë për truallin Pranvera Kola

fetare që na karakterizon në shekuj, ne i përcjellim njëri-tjetrit urimet më të ngrohta e të ndjera për mbarësi, në familje, në jetë. Ky është një tregues i përkushtimit tonë për vlerat më të larta njerëzore, çfarë na fisnikëron si popull, si dhe konsolidon përpjekjet e përbashkëta për një të ardhme të projektuar në BE”,- përfundon mesazhi i Presidentit.

AK: Kurban Bajrami jo ditë e mëkatarëve

Topi: Uroj që logjika të mbizotërojë mbi injorancën Ish- Presidenti i Republikës, aktualisht kryetar i Frymës së Re Demokratike, Bamir Topi vizitoi paraditen e djeshme Komunitetin Mysliman, ku ka uruar Kurban Bajramin. Pas vizitën në selinë e këtij komuniteti, Topi gjatë një prononcimi për mediat, duke uruar gjithë shqiptarët për më shumë harmoni dhe begati, uroi gjithashtu që mirëkuptimi të mbizotërojë mbi injorancën në vitet që vijnë. “Ditë e bukur, me mirëkuptim të madh, mesazhi më i mirë sot dhe në gjithë ditët në vijim është që logjika, arsyeja dhe toleranca të mbizotërojnë mbi injorancën. Uroj mirësi begati dhe harmoni”,- uroi ish-presidenti Topi. Ndërsa Aleanca Kuq e Zi, duke uruar të gjithë

besimtarët u ka bërë thirrje politikanëve të qëndrojnë larg politizimit të festës. “Aleanca Kuq e Zi uron besimtarët gëzuar Kurban Bajramin. Kjo ditë duhet të jetë e bekuar për qytetarët. Sot politikanët të mbahen larg ekraneve dhe mediave. Kurban Bajrami është ditë e besimtareve, jo e mëkatarëve”,- thuhet në urimin e Aleancës Kuq e Zi.

të projektit për Xhaminë, në mënyrë që të nisim sa më parë nga puna dhe t’i japim qytetit këtë institucion të munguar, këtë qendër të munguar për besimtarët myslimanë”, - shtoi më tej kryebashkiaku Basha. Numri një i bashkisë më të madhe në vend gjatë vizitës së zhvilluar dje në ambientet e Komunitetit Mysliman shqiptar ka apeluar për më shumë solidaritet njerëzor, duke u ndalur veçanërisht në radhët e politikës. “Uroj dhe shpresoj që kjo festë të jetë një moment reflektimi për të gjithë ne në raport me solidaritetin që duhet të tregojmë brenda familjes dhe shoqërisë, por në veçanti uroj të jetë një reflektim për udhëheqësit politikë të vendit, që të shikojnë më shumë nga interesat e vendit dhe më pak nga interesat grupore apo partiake”, - u shpreh Basha.

Gjatë vizitës që ka zhvilluar në Komunitetin Mysliman Basha u bëri thirrje politikanëve të shohin më shumë interesat e qytetarëve sesa ato partiake. “Kjo është një festë që përkujton disa virtyte, por unë dua të ndalem te solidariteti njerëzor, për kujdesin për më të vegjlit, për më të moshuarit, për më të vobektit. Kjo të jetë një moment reflektimi për të gjithë ne dhe për udhëheqësit politik të vendit që të shohin më shumë për interesat e vendit dhe jo interesave partiake”, - tha Basha.

Trualli i xhamisë

Kryeministri uron shqiptarë për tolerancën fetare

Urimet për Bajramin

arrin fund problemet për çështjen e pronësisë mbi truallin ku mendohet të ndërtohet xhamia e madhe e Tiranës, pranë së cilës besimtarët myslimanë do të kryejnë ritet e tyre fetare. Gjatë vizitës së zhvilluar dje në Komunitetin Mysliman Shqiptar kryebashkiaku Lulëzim Basha ka uruar besimtarët myslimanë dhe mbarë shqiptarët me rastin e festës së Kurban Bajramit, duke u dhënë lajmin e mirë se së shpejti do të nisë puna për ndërtimin e xhamisë së re në sheshin e Namazgjasë, sipas dëshirës së këtij komuniteti. “Me kënaqësi dua të ndaj me besimtarët myslimanë lajmin se përfundimisht është zgjidhur çështja e pronësisë së terrenit ku do të ndërtohet Xhamia. Pas faljes nga shteti shqiptar të një sipërfaqeje toke prej 3 mijë metrash katrorë Komunitetit dhe kombinimit me një tjetër sipërfaqe prej 3 mijë metrash, pas 6 muaj negociatash është arritur një marrëveshje me pronarët privatë të truallit dhe në këtë mënyrë i është hapur rruga ndërtimit të xhamisë së re”, - ka deklaruar Basha. Për t’u hapur udhë punimeve, javën e ardhshme pritet që të mbërrijnë në Tiranë edhe idetë e para për Xhaminë e re, e cila me sugjerim të Komunitetit Mysliman po projektohet nga studioja “Hasa”, me kryearkitekt Muharrem Senalp. Kjo studio ka projektuar xhami të ndërtuara në shumë vende të botës, si në Tokio (e cila më 2002-shin është shpallur një ndër ndërtesat më të mira të saj), në Berlin dhe Këln (Gjermani) etj. “Ne presim që brenda javës së ardhshme projektuesit të sjellin konceptet e para

Presidenti i Republikës, Bujar Nishani uroi me anë të një mesazhi besimtarët myslimanë kudo janë për festën e Kurban Bajramit. Ai u shpreh se kjo ditë shënon një moment solemn për shprehjen e cilësive më të larta të Islamit. “Të dashur besimtarë myslimanë shqiptarë, kudo ku jetoni e punoni, përzemërsisht ju shpreh urimet më të mira me rastin e festës së shenjtë të Kurban Bajramit”,-thuhet në mesazh. Kreu i shtetit përmend në urimin e tij një vlerë të patjetërsueshme të qytetarëve shqiptarë, tolerancën fetare. “Festa e sotme është një pjesë integrale e trashëgimisë shpirtërore të popullit tonë, ku me tolerancën dhe harmoninë ndër-

Zgjidhet çështja e pronësisë mbi truallin e xhamisë. Krahas 3000 metrave katrorë të falura nga qeveria në sheshin e Namazgjasë, arrihet edhe marrëveshja me pronarët e truallit edhe për 3000 metra të tjerë më shumë, duke siguruar truallin e nevojshëm për ndërtimin e xhamisë së mashe të Tiranës. Javën e ardhshme pritet të mbërrijnë në Tiranë idetë e para për xhaminë e re, e cila me sugjerim të Komunitetit Mysliman po projektohet nga studio “Hasa”, me kryearkitekt Muharrem Senal.

“Kurban Bajramin tjetër, me një fitore të re të merituar” “Uroj që Kurban Bajramin tjetër ta festojmë më mirë, më gëzuar, me një fitore të re të merituar”. Ky ka qenë urimi i kryeministrit Berisha me rastin e festës së Kurban Bajramit, shoqëruar me urimin për fitoren e mazhorancës së tij qeverisëse edhe mandatin e ardhshëm. Pas vizitës në selinë e Komunitetit Mysliman, kryeministri tha se toleranca fetare në Shqipëri është dëshmia më e mirë e vlerave të qytetarisë të besimtarëve shqiptarë. Duke uruar gjithë besimtarët myslimanë me rastin e kësaj feste, Berisha tha se kjo ditë i kujton çdo njeriu, se sakrifica është themeli i të gjitha mirësive njerëzore dhe kombëtare. “Kjo është dita e mirëkupti-

mit, dashurisë, respektit dhe tolerancës. Shpreh nderimin më të madh për udhëheqësit shpirtëror të komuniteteve fetare që me një mençuri, përkushtim dhe besim tek Zoti, po konsolidojnë gjithnjë e më shumë traditën e trashëgimisë të thesarit më të çmuar të kombit shqiptarë, respektin e ndërsjellë dhe tolerancën fetare”,- tha ai.

EKONOMI • E premte 26 tetor 2012

KOMPANITË PRIVATE KANË PËRFITUAR NGA RRITJA E MENJËHERSHME E ÇMIMIT

Raporti, sigurimi i makinave rrit të ardhurat Shifrat tregojnë rënie për me 21 % për sigurimin e jetës

sigurimeve kanë Brenda këtij viti kompanitë e shme të gjithë rritur në mënyrë të menjëher ëm të sigurimit së bashku çmimin e detyruesh urt të këtij viti, të automjeteve. Në fillim në shk në rreth 14500 tarifat nga 6-7 mijë lejë arritën ator ky çmim u lekë. Ndërkohë që në muajin sht lekë. rrit sërish duke arritur në 16 700

Tregu i sigurimeve arriti në fund të muajit Shtator performancën më të mirë të regjistruar gjatë këtij viti dhe arriti pothuajse të barazojë të ardhurat me 9-mujorin e vitit të kaluar. Sipas të dhënave nga Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare, të ardhurat nga primet e sigurimit kishin një vlerë rreth 0.2 për qind më të ulët krahasuar me një vit më parë. Ndonëse në rënie, ky rezultat përfaqëson një përmirësim krahasuar me ecurinë e mëparshme gjatë vitit, kur rënia e të ardhurave kishte qenë deri në 7 për qind. Ndryshe nga viti i kaluar, tregu i jo-jetës po shfaq një ecuri më të mirë, me një rritje prej rreth 3 për qind, ndërsa tregu i sigurimit të jetës ka pësuar rënie me 21 për qind. Rënia e në tregun e jetës ka ardhur sidomos në segmentet e sigurimit të jetës së debitorit dhe të sig-

urimit të shëndetit në udhëtim, çka reflekton një ecuri më të dobët të kreditimit bankar dhe të udhëtimeve jashtë vendit. Një impakt në rritjen e tregut në tërësi ka pasur edhe shtimi i të ardhurave nga sigurimi i detyrueshëm motorik. Të ardhurat nga kjo kategori janë rritur me 35 për qind, falë rritjes së bashkërenduar të çmimeve që kompanitë ndërmorën duke filluar nga muaji Shkurt. Megjithëse të gjitha kompanitë e sigurimit të jo-jetës u gjobitën nga Autoriteti i Konkurrencës për marrëveshje të ndaluar, situata në tregun e sigurimit të detyrueshëm motorik ngelet e njëjtë, madje në muajin Shtator u regjistrua përsëri një rritje e bashkërenduar e çmimeve. Dëmet e paguara nga kompanitë e sigurimeve vazhduan të rriten edhe në muajin Shtator. Në fund të 9-mujorit,

NGA 1 JANARI APLIKOHEN ÇMIMET E NDRYSHUARA

Hipotekat, ja tarifat e reja për regjistrimin e pronave N

dryshojnë çmimet për dhënien e dokumenteve të pronësisë nga hipotekat. Regjistrimi i pronës apo shërbimet pranë zyrave noteriale do të kryhet me tarifat e reja, të cilat janë botuar në Fletoren Zyrtare, por që do të aplikohen nga Zyrat e Regjistrimit të Pasurive të Paluajtshme duke filluar nga data 1 janar e vitit të ardhshëm. Sipas çmimeve të ndryshuara, certifikatat e pronësisë, pas 1 janarit , do të kushtojnë 3.7 herë më shumë se sa tani pra nga 400 lekë, qytetarët do të paguajnë 1500 lekë. Ky ndryshim është propozuar nga dy ministrat, ai i Financave dhe i Drejtësisë. Kjo vjen pas përgatitjes së projektligjit nga Ministria e Drejtësisë për pavarësinë financiare të Zyrës së Regjistrimit të Pasurive të Paluajtshme. Kështu , nga 1 janari pritet që hipoteka të punojë me vetëfinancim dhe, si rrjedhojë, edhe tarifat e vjetra, të miratuara rreth vitit 2000, nuk janë vlerësuar si të mjaftueshme. Një zë që pëson rritje të ndjeshme është fotokopjimi i dokumenteve. Kërkesa për fotokopje të dokumenteve të pasurive të paluajtshme, për çdo faqe, nga 50 lekë që kushton sot, do të kushtojë 200 lekë për faqe, pra rreth 4 herë më shumë. Kjo është një procedurë që pritet të sjellë shumë të ardhura për hipotekat, pasi shumë qytetarë që janë në procese gjyqësore apo në procese të kthimit dhe njohjes së pronës, kërkojnë mijëra faqe dokumente të tilla në hipotekë. Miratimi i këtyre tarifave korrigjon edhe vendimin e vitit 2003, kur në listën e tarifave u shtuan edhe zërat e dokumenteve që u duhen bankave, që janë edhe më të shtrenjtat në listën e tarifave. Ndërkohë, i vetmi zë që nuk ndryshon nga viti 2003, është ai i “Regjis-

NOTERËT Në rastet e shërbimeve të ofruara nëpërmjet noterit, tarifa e shërbimit paguhet pranë noterit dhe ato ndahen në 200 lekë për noterin, 100 lekë për mirëmbajtjen e sistemit;dhe pjesa e mbetur kalon për llogari të Zyrës së Regjistrimit të Pasurive të Paluajtshme. Tarifa e shërbimit paguhet në momentin e paraqitjes së kërkesës për ofrimin e shërbimit nga personi i interesuar ose në momentin e dhënies së pëlqimit për përfitimin e shërbimit nëpërmjet noterit. Ndërkohë, kontrata e shitjes, akti i dhurimit, kontrata e shkëmbimit të pronës, apo regjistrimi i aktit të trashëgimisë do të ketë një tarifë me vlerë 3500 lekë. Verifikimi on line i gjendjes juridike të pronës një qytetari i do ti kushtojë vetëm 600 lekë. Për lëshimin e një kopjeje të hartës kadastrale qytetarët duhet të paguajnë 1 mijë lekë pranë zyrës së hipotekës.

trimit fillestar të veçantë i pasurive të paluajtshme në zonat rurale”. Ky shërbim kushtonte 30 mijë lekë dhe kushton po aq edhe me tarifat e reja. Shtesë ka edhe për hipotekimin e karabinave.“Regjistrim provizor i karabinasë”, në hipotekë është shtuar në vitin 2004 me një tarifë prej 1 mijë lekësh. Në tarifat e reja të miratuara , ky regjistrim do të bëhet për një tarifë

prej 6500 lekësh, pra 6.5 herë më shtrenjtë. Sipas çmimeve të ndryshuara, çdo qytetar që do të bëjë regjistrimin e kontratës së hipotekimit për garantimin e kredisë, do të paguajë një vlerë prej 25 mijë lekë, për një kredi mbi 10 milionë lekë. Ndërsa kur kredia është nga 1 deri në 10 milionë lekë paguhet si tarifë 15 mijë lekë dhe në për një kredi në vlerën deri në 1

milionë lekë, tarifa që paguhet është 7500 lekë. Tarifimi për rastet e regjistrimit të akteve noteriale, që lidhen ndërmjet zhvilluesit të pronës dhe pronarëve të truallit apo subjektet e treta paguhet 3500 lekë. E njëjta vlerë paguhet edhe për regjistrimin e kalimit të pronës me anë të ligjit me vendim të gjykatës apo një akti administrativ.

dëmet e paguara ishin 34% më të larta krahasuar me një vit më parë. Raporti mes dëmeve dhe primeve këtë vit është rritur në 32.5%, nga 24.3% që ishte një vit më parë. Nga ana tjetër vetëm pak ditë më parë Autoriteti i Konkurrencës vendosi të gjobisë kompanitë e sigurimeve, pasi pas një hetimi disa mujor konstatoi marrëveshje mes kompanive për rritjen e menjëhershme të tarifave të sigurimit të automjeteve. Për zgjidhjen e kësaj situate AMF ka propozuar disa rekomandime ku kërkohet aplikimi i sistemit bonusmalus, i cili do të krijonte mundësi për një diversitet dhe aplikim të primeve të ndryshme për çdo policë sigurimi të detyrueshëm motorik, duke rritur në këtë mënyrë konkurrencën midis kompanive që operojnë në këtë treg.

« SOCIALE

E premte 26 tetor 2012 •

Kushtet për të marrë licencën e infermierit

BUKUROSH

Testimi profesional, datat e oraret për secilin kandidat

BUKUROSH

ABDULLA

RUDA

I80922018R

0110459

EDVIN

HYSNI

HAKA

J00710149C

0040147

DALIFE

KASEM

NELA

J25105040I

0110404

FJORELA

NAZMI

GOXHA

J06206024L

0070089

Urdhri i Infermierit të Shqipërisë publikon datat e provimit të vlerësimit të aftësimit profesional për të gjithë kandidatët. Secili kandidat duhet t’u referohet listave bashkëngjitur shkrimit për të parë datën dhe orën kur duhet të paraqitet në provim, i cili do të zhvillohet më se ky provim do të zhvillohet pranë zyrave të këtij urdhri në adresën rruga “Reshit Petrela”, te dispanseria, kati II, Tiranë. Ky provim kryhet për herë të parë dhe para se studentët e degëve infermieri, mami, fizioterapi, teknik laboratori, teknik imazherie dhe logopedist të futen në provimin e shtetit. Marrja e notave kaluesen në provimin e aftësimit profesional i lejon këta kandidatë që të konkurrojnë për licensën e infermierit, fizioterapistit dhe mamisë. Për të marrë licensën ata duhet të kalojnë edhe provimin e shtetit, që zhvillohet tek Agjencia Kombëtare e Provimeve, duke nisur nga data 15 nëntor deri në 30 nëntor. Njoftimin për datat dhe emrat do ta merrni në këtë adresë www.akp.gov.al. DATA 01/11/2012 EMRI

ORA 09. 0011.00 ATËSIA

MBIEMRI

NR. KARTËS IDENTITETIT

KODI

ABDULLA

RUDA

I80922018R

0110459

IRSIDA

HAJDAR

MUSTA

I25313117C

0110364/1

DENIS

DASHNOR

CUKA

J01110028E

0110317

JERINA

KOLE

LLESHAJ

I85824049R

0110464

DENIS

YLVI

KOLA

J00916054W

0110265

ENGJELLIM

REFAT

ALUSHI

I70203020E

0110273

DATA 02/11/2012

SHINKO

I85501065N

0110338

DENISA

XHAVID

KALLAKU

J15423016S

0110301

DENISA

YLLI

XHELILAJ

J15623005J

0010040

DENISA

STEFAN

TOSKA

I65831074I

0110351

DEONADA

YLLI

HYSKO

I76206091T

0110407

J05502019I

DESHIRA

BESIM

SHEHU

DJANA

RAMAZAN

XHAFA

0110302 0110347

DORENTINA

NAZMI

KADIU

I95301017M

0110398

DORIANA

NAMIK

RUKO

J16015018H

0110305

DORINA

ZENEL

SKENDERI

J05126058V

0110316

EDA

HYSEN

ALUSHI

J15107048M

0110417

EFTALI

ANESTI

PUCI

J06206019V

006009

ELDA

BESNIK

ZALLA

J06026058U

0110392

ELIS

LONI

DAKA

J00316007Q

0010045

ELISABETA

KUJTIM

KATIRAJ

J06124024G

0110390

ELISIANA

SKENDER

MUKAJ

I86005001P

0110440

ELONA

DARDHUL

KASEMI

J06102050A

0110403

GENTJANA

SHPETIM

GRORI

I75317055K

0110324

ELSA

XHEVAIR

NANO

I45728064E

0010032

SHPRESA

ABDYL

XHOKA

J15821118T

0110313

ELSONA

BEHAR

HAZIZOLLI

J05703018L

0110369

ANJOLA

RAMADAN

KAPLLANI

J05519003P

0010039

ELVIRA

BEHAR

DAUTI

J15920119C

0110300

ARSONEL

QEMAL

KREKU

J10425104B

0010030

EMANUELA

BUJAR

BATHA

I95722076C

006014

ISMAIL

SHPETIM

FATIA

J01211047S

0010022

EMILI

SALI

GJINI

J15905076I

0110367

JONIDA

PETRIT

TAHIRAJ

J15519075M

0010043

EMILJANA

GEZIM

SARACI

J15527028S

006008

LEDIA

HAXHI

BEJLERI

J15719002O

0010037

ENIGLETA

FRROK

MARKU

J15606056N

0110372

MARGARITA

AGIM

HYSAJ

J05915003H

0010029

ENTELA

BAJRAM

SEFDARI

I760008028H

0110432

MARSEL

IDRIS

OSEKU

I71001002P

0010054

ERIDA

FRAN

DODAJ

J 05507040F

0090860

RAMADAN

FECORR

TABAKU

J10710043S

0010053

ERJOLA

RIZVAN

TROPLINI

J15806103M

0110450

ADA

HEGLAND

KARAME

I95105090D

0110379

ERJOLA

NAZMI

HALDEDA

I95702066K

0110401

ADMERINA

XHEVAIR

CAPUNI

J15321071H

0110308

ERJON

PERPARIM

ZANE

J10704003G

0110402

DOCI

J15405116D

0110320

ADRIANA

OSMAN

XEKA

J15903043W

0110384

ADRIANA

OSMAN

XEKA

J15903043W

0110384

DATA 01/11/2012 ERMELINDA

ORA 13.0015.00 XHELAL

JORIDA

ORA 09.0011.00 BESNIK

JULIANA

PERPARIM

PASHO

J15710045V

0110275

KLAUDJA

MEHDI

ALLA

J05526004L

0110295

LAVDIJE

ASLLAN

DUSHKU

BJ8926382

0110428

LEONARD

XHELAL

KURTI

I81108057O

0110421

LEZINE

GJETO

PERPEPAJ

I96108072W

0110381

LIRI

TAFIK

METOHU

H85204002V

0110423

LORENA

HAXHI

SINO

J15430108W

006010

MAGRIP

SAIM

GJIKA

I70821006J

0060021

MAJLINDA

GJETE

LLESHI

H75522107E

0110386

MARIGLENA

SOFOKLI

MALIQI

J15815003F

0110410

MARINELA

LEONARDI

BUSHI

J15725036F

0110336

MARISA

REMZI

KOCAKU

J15127094A

0110266

MARJOLA

QEMAL

MURATAJ

J15510032H

0110271

MARJOLA

KOSTANDIN

ZOTO

J15303077L

0010055

MARSELA

FITIM

NAZARI

J05422074P

0110455

MARSID

FERIDON

SINANI

J10321095U

0110293

MARSID

FERIDON

SINANI

J10321095U

0110293

MATILDA

PETRIT

TOSKA

I85504075M

0110365

MERI

ADRIAN

GUXO

J05926078N

006018

MIRANDA

PETRIT

LACI

J06225006Q

0110449

MIRJETA

HAMIT

KUCANA

I16208094B

0110415

NADA

LUAN

VLLACAJ

I55121048Q

0110446

NAJADA

KUJTIM

SHKJAU

J06203030R

0110400

NERTILA

LUAN

KAPAJ

I85625098U

0110263

NURIJE

HAMIT

DEMA

J15405063I

0110451

OLTJON

AGIM

SHUAIPI

J01128054O

0110461

ORNELA

VEIP

VEIPI

J06012042K

006007

PRANVERA

MEDIN

KRYEMADHI

J15403007L

0110368

ALBA

LULZIM

KODRA

J15720108E

0110290

ALBA

PERPARIM

LICKOLLARI

I85826091V

0110433

ERMIRA

NDRE

NDOJ

I 95416046 L

0090863

RABIHANE

PULLUMB

SHERA

J15707051E

0110296

ERMIRA

LONI

GAZULLI

JO5123044N

0090864

REDON

KRENAR

KORE

J10825077L

006020

ALBANO

AGRON

BALLAXHIA

J01002116N

0110292

ALBINA

FADIL

SHEHU

J15607020S

006006

ERVINA

AHMET

ZOTA

J06026028W

006004

REDONA

RAMAZAN

TUSHA

J15422074Q

0110346

ESJONA

SABRI

FETAHU

J05807086V

0010036

RENATA

VLADIMIR

HAJDINI

I75524060S

0110370

ALBION

TAFIL

PANE

J01002133D

0110395

ALDA

XHELAL

GJERGJI

J15805012A

0110333

ESMERALDA

NEXHIP

POTKA

J06211042L

0110412

REZARTA

ZAIM

KOVACI

I45423135N

0110414

ESMIJANA

QERIM

DAKA

J05209093T

0110287

RIGERT

ABDULLA

TAFXHAFA

I80403053K

0110360

ALKETA

EMRULLA

LUSHI

J05330054P

0110365/1

AMELA

NESHAT

DULI

J15522106P

0110413

ETLEVA

PELLUMB

HAKA

H85929055T

0110454

ROBERT

FLAMUR

PROTOPAPA

J01208056C

0110359

NAZMI

LAMAJ

J05112002G

0010023

ROMINA

FERDI

XHAFKOLLARI

J15812002F

0110264

VRENOS

ANA

LLUKAN

TELO

J05904024U

006005

FATIME

ANDUELA

ARBEN

VRAPI

J05615147S

0010027

FATJENA FATOJN

BAFTJAR

LILA

I75521105H

0110453

ROVENA

KOSTANDIN

NOVAKU

J15122066Q

0110328

HYSI

J00923024N

0110314

RUVIE

BESNIK

RRAPI

I96103037J

0110366

RIZA

TOCILLA

J10227035F

0110448

VELIU

J15527060F

0110408

ANDUELA

BAJRAM

LAMANI

J06008007C

0110326

ANILA

QAMIL

SADRIJA

H75213063A

0110387

FERIDE

ABEDIN

HASANI

J15616080N

0110291

SHKELZEN

FJORDA

BESIM

HOXHALLARI

J15922059L

0110383

DATA 02/11/2012

ANISA

QANI

KALEMI

J05803047E

0110340

ANITA

LATIF

ARAPI

J15805035P

0110334

FJORELA

FATMIR

MARA

J06103038J

0110444

FAIK

KORBECI

I80508033B

0060022

ANJEZA

ANESTI

CAPO

J05403042V

0110354

GAZMEND

ARDITA

REXH

KORBI

I95615122S

0110364

GENTIAN

SELIM

KALOSHI

I90206057G

0110361

ARJOLA

MEHMET

GOXHAJ

I95304023C

006003

GJEROVICA

ISA

YMAJ

I95402094G

0110424

ARJOLDA

SHKELQIM

BREGU

J15922065J

0010035

GRISELDA

VIKTOR

STRORI

J15224001Q

0110306

ARJONA

VALENTIN

XHENGO

J15428029F

0110396

GRISELDA

RAMAZAN

MEKA

J15513043O

0110297

ARMANDA

RUSTEM

DEDEJ

I70401053W

0110382

GRISELDA

BARJAM

BILCARI

J15321065S

0010038

ARSEN

BESNIK

SULA

J00701135K

0110358

GRISELDA

AXHEM

SULA

J05705006V

0110345

ASJOLA

MUHAMET

TAHIRAJ

J15807084G

0110307

HAVIOLA

EKURAN

SHYTI

I66217074O

0110294

AUREL

POLIKRON

CICOLLI

J01116030A

006016

HIRUSHE

BARJAM

ISLAMAJ

I85621104D

006013

AURORA

ALEKSANDRI

PINA

J15430049G

0110318

ILIR

MASAR

VEIZI

I40115090P

0110447

AURORA

ISUF

KASMI

J05518123H

0110312

INA

ALEKSANDER

GJEKA

J15307105S

0110445

ADIVIJE

RAMADAN

SELAJ

11012032403202

0110416

IRIDA

ENVER

MATO

I76110010S

0110373

IRVANA

LIMOZ

MUZHAJ

J15704067V

0110304

JOHANA

ZIHNI

HYKA

J15521080M

0110349

DATA 01/11/2012

ORA 11.0013.00

BESJANA

DAN

POGA

J15527040O

0110331

JONA

MUSA

HADROJ

J15523053C

0110310

BESJANA

BARDHYL

CELA

J15524084N

0110393

JONA

TONIN

NDOJ

J06007089A

0110289

BLERINA

FREDERIK

RADI

I95723042A

0110315

JONIDA

ZEF

TONA

J0550854D

0110299

BLERTA

MYFTAR

MECE

J15418069G

0110288

JONIDA

NESHAT

SARASELI

J05311065E

0110327

BLERTA

ZABIT

META

J06123038R

0110342

VASILIKA

ZAFIR

KRATELLARI

J15519066N

0110344

VERA

GANI

BITRI

I95214073P

0110425

VILMA

ANDON

GJONI

J15510042O

0110397

VIOLA

MELEQ

COBO

J15803003O

0010050

VJOSANA

RITVAN

RAMA

J15726043Q

0110309

SOCIALE • E premte 26 tetor 2012

VLADIMIR

GASPER

ALIAJ

I81211065A

0110399

NERTIL

NIKO

BARDHI

J01009028T

0070061

ARLIND

SALI

AHMATI

I90716038T

0080022

VOLPADA

FERIK

KOCI

J15326094B

006017

VALGERT

EFTIM

MISKUQI

I70622025N

0070062

BLERINA

GARIP

GJUTA

I36102050C

0080023

XHEMILE

YZEDIN

QALLIU

H65606053P

0010031

ANDI

ANDON

MARJANI

J00417091Q

0070064

EMANUELA

NAPOLAN

MATAJ

I96020083C

0080024

XHEMILE

DAN

BARAKU

J05308041M

0110434

EVA

PANDI

DETI

J05226122H

0070065

SANIE

FETAH

SHEHU

YLBERE

RAMAZAN

TABAKU

H05409176C

0110426

ERVIS

VLADIMIR

TERPO

I70204043B

0070067

ILIRJANA

SALI

PALUSHI

I16115053U

0080026

DATA 05/11/2012

GJYLI

I85419041I

0060023

YLLI

IMER

HASA

J01203056A

0110373

NIKOLIN

PETRIKA

VASIL

J00916033A

0070069

MANUSHAQE

ISMAIL

SHEHAJ

J 05212116 I

“005\01

ERIDJOL

MUSA

SPAHOLLARI

I90313040E

0070070

TAULANT

QANI

NEZHA

I 81123094 B

“005\03

GEZIM

MEDI

ZERANI

J01216022M

0070071

ELNA

ILIA

KAJA

“005\04

ERIDA

BUJAR

MAZE

J05506044J

0070073

MIKANI

J15411037D

0070074

YLLI

ALIKO

I66024015J

0070075

INA

SERVET

ISMAILI

I 86216063 T

“005\06

FRIDA

FLORJA N

AGRON

FISHEKU

J 00112019 N

“005\07

AMARILDA

MARSIDA

ASQERI

GJISHTI

J 06014026 P

“005\08

SATBER

MUHAREM

AGOLLI

H66018029R

0070076

ARDIT

TELI

PRIFTI

I 60724025 C

“005\09

GREZMINA

ARMAD

KYCYKU

J15307036S

0070077

ANXHELA

AGIM

SARACI

J 15420127 B

“005\10

RENALDO

PELLUMB

KOLLANI

J10709090B

0070078

INVA

MIHAL

DOCE

J 05716022 M

“005\12

MARSIDA

ILIA

HYSKOLLARI

J15528044F

0070080

MARSELA

VIKTOR

CIKO

J 15804026 L

“005\13

BLERTA

HYSEN

LEKA

J05710038O

0070081

ERVIN

PAJTIM

MURATI

I90812071 U

°005ù35

DRITA

ALKET

MUCI

I96124034V

0070082

DORJAN

MUSA

XHAURI

I 91102015 K

“005\17

ERIDA

LINDAR

AGUSHI

I95513094S

0070083

BRUNILDA

ISLAM

SELIMAJ

J 05909017 Q

“005\19

VASJAN

ARBEN

XHELILI

J00803098O

0070084

DATA 02/11/2012

ORA 13.0015.00

MARSELA

GEZIM

KUTROLLI

J15308037I

0070085

KLEANT

MENTAZ

QAZOLLARI

J10715046V

0070086

ERMIRA

KISMET

IBRAHIMI

J 15119067 J

“005\20

ENEIDA

XHEVIT

DOSTI

J 15214023 T

“005\21

ARTEMISA

ISA

BEGAJ

J 06107015 O

“005\22

ZYRA

FLAMUR

NEZHA

J 15802105 I

“005\23

ELONA

ASQERI

MUSAKU

“005\24

ZAMIRA

LLAQI

GJERMENI

“005\26

ALBRI

ALBEN

NALLBANI

J 00710106 T

“005\27

EDJOLA

PETRIT

DALANI

J 15810086 O

“005\28

MANTILA

FEIM

MOCI

I 65924017 E

“005\29

JOANA

BEHAR

CELA

J 06010105 C

“005\30

ERSON

QAZIM

SPAHIJA

I 90521031 F

“0005\31

GJERGJI

AGIM

NAZO

I 90302108 O

“005\32

GERTA

PELLUMB

HAJDINI

J 05313032 P

“005\33

ARSJAN

PAJTIM

ALIAJ

I 60923074 H

“005\34

DATA 05/11/2012

ERMINA

VANGJEL

GERMENJI

H86005077T

0070031

LORENA

ELVIRA

GJERGJI

GUSHO

J05804081M

0070087

SERVIOLA

SERVET

JAHJA

J15416126T

0070090

GERALDO

EDMOND

TOLLOZHINA

J01009027L

0070091

VILMA

ASQERI

CELA

J05811025O

0070092

KRISTJAN

ILO

NANO

J10427044K

0070093

ANDI

HIQMET

LENJA

I81019090P

0070094

EMILJANA

NURI

TURABI

J06119090V

0070095

ORINELA

LINDOR

CELA

J15802031O

0070096

ILVA

PETRIT

TEROLLI

J15213021V

0070097

MARSELA

QAMIL

AGOLLI

J05125028S

0070098

BASRI

FEMI

DANI

I90423010N

0070099

MANUELA

BANUSH

MAZELLI

J15626038A

0070100

KAMBO

J05130038E

0070101

ORA 11.0013.00 PELLUMB

DANIELA

0080025

ORA 13.0015.00 RUSHIT

SOKOL

ZEF

VLADAJ

I61008084G

0100004

ROZAFE

TONIN

JAKU

I85720051G

0100005

SHPRESA

ENVER

MASINJI

H95505061B

0100010

JOLSIDA

NAZIF

HASANI

J15528118W

0100011

ELONA

TOM

MARASHI

J05910055K

0100013

ERMAL

ALFONS

MARKU

J00304112V

0100015

ARMANDA

RAMAZAN

HASAJ

J15515059K

0100016

ERMIR

TOFIK

KORTULAJ

I95626123M

0100017

ANILA

FERID

HOXHA

J15503089R

0100018

DESAR

IMER

LIVADHI

J00921043J

0100019

MARJANA

KOLE

NDRECA

H75812091S

0100020

KRISTELA

ANGJELIN

SMAKAJ

J15418119A

0100024

LORENC

ZEF

XHAKAJ

I40817035V

0100025

LEZE

PREK

PREKA

G15601064W

0100026

REDIOLA

PELLUMB

STERKAJ

I95831083K

0100032

NERTILA

ZEF

BAJRAKTARI

J05923041N

0100033

JONIDA

HILMI

HAMZI

I96216028J

0100034

ROBERT

KOLE

ÇUTAJ

J11109079U

0100035

MIRA

TOME

QERSHIJA

H45529079D

0100041

BLERTA

MARASH

VATA

I85828036G

0100042

SILVA

ASLLAN

TURBETARI

I95918034N

0100043

ANDRIN

BESNIK

KRAJA

J10307123G

0100044

KRISTIAN

GJERGJ

VIJA

J10127110A

0100045

MAJLINDA

SKENDER

MEMINAJ

J15423061N

012025

OLGER

ABEDIN

BUFAZI

J00630018S

012026

YLLI

IRFAN

RUKO

J00628028P

012027

JORIDA

NDIN

LICI

J15504028S

012028

ERALD

ADHURIM

HODAJ

I90802121K

012017

ILDA

KASEM

ZOTO

H45726128P

0070032

ELIVERTA

VASFI

LEKA

J15727038I

0070102

DENADA

BUJAR

ROCAJ

I95303088K

0120037

ORNELA

NEFAIL

CIBUKU

J15619038J

0070033

IZET

NAZMI

COBAJ

J10805049V

0070103

MONDA

AHMET

KOLA

J06130049V

0020009

ERMAL

CELNIK

CAKERI

J10123034U

0070036

OLGER

NURI

SPAHI

I00623081V

0070105

BESMIRA

AGUSTIN

BRACA

J15614008L

0020010

VILMA

ENJGJELLUSH

MECOLLI

J06020021F

0070038

ALBANA

FATMIR

HASA

I91003002E

0070106

ADRIAN

FEHTA

BETI

I81022081I

0040137

VILMA

HAXHI

LANKA

J15419120J

0070040

ORJAN

SOTIRAQ

MERAJA

J05528104F

0070107

MIRANDA

SHEFKI

RUDA

BA3968630

0040138

MONIKA

STAVRI

THANO

J05216107G

0070041

VITJELA

NIKO

TODORUSHI

J15503084A

0070109

REZARTA

XHEVAHIR

HEMA

I96008057W

0040139

HESJONA

ASTRIT

LIPO

J15506051Q

0070042

IRENA

RUZHDI

BASHLLARI

I35717026F

0070110

MIGERTA

SIMON

QOSJA

J060170171

0040140

DORINA

SAFET

HAFEZLLARI

J15708037U

0070043

MARKELJAN

SEFEDIN

SELIMLLARI

J01230041T

0070111

BRISILDA

GANI

MYRTA

J15815103L

0110389

DALLENDYSHE

BAJRAM

XHAFA

J15319092T

0110411

ALDA

SELAJDIN

CAPO

J15228043L

0070044

JERINA

ENGJELL

OSMANI

J05717020B

0070034

VOJSAVA

ZYLAL

LULI

J06120033I

0070045

AURORA

MARJAN

QERSHIA

I95805094K

0070035

HENA

AREFI

JACELLI

J05101049M

0070046

JONIDA

PANDELI

GJINI

J15414030I

0070037

DATA 06/11/2012

ORA 09.0011.00

ILDA

KASTRIOT

BESHIRI

J05406028B

0070047

JONILDA

NIKO

JATOLLI

J06225041E

0070039

OKSANA

TAIPE

TAFA

J16204051W

0110298

MAMI

BLERINA

AGJERIM

PERE

J05713032E

0070048

BLERTA

SYRJA

MIMINLLARI

I95326027G

0070072

ERIDIONA

GJERGJI

LITO

J15819036B

0110319

ENTELA

KUJTIM

CAKSHIRI

J06217028G

0070049

ANTIGONA

NEZIR

MAZREKU

I96006036N

0080001

MARKELA

MINA

SAVETA

J15614035I

0110339

I66107062H

DANJELA

PETRIT

SHKULLAKU

J15217038M

0070050

DITURIE

SADIK

SHAHAJ

ALBANA

QAMIL

KORCA

J05507094D

0070051

ISME

OSMAN

KINGJI

HELENA

VIKTOR

DERSNIKU

Z1916468

0070052

IZMIR

RIZA

BRAHAJ

ENLIKA

ENVER

KARFILI

I95109061K

0070053

ARTA

SHABAN

TAHIRAJ

ERJON

MICO

PROTOPAPA

I91013001A

0110357

LIDA

HAVZI

OLLOMANI

BRIKENA

HALIL

IBAJ

J06019016K

0110467

ILIRJANA

BESIM

SHEHU

J10819038H

0080002

ERIADA

SHEZAI

MERKA

J15220036L

0110337

0080003

ERIOLA

HYSNI

VODHA

J15221049B

0110391

0080004

ALKETA

QAMIL

KUKA

J15925040Q

0110394

0080005

KLEDIA

VANGJEL

DIMROCI

J15615081Q

0110388

H36207062G

0080006

DANJELA

BUJAR

SALA

J06106072E

0110442

J06023008Q

0080007

OLTJONA

NESHET

OSMANI

J15919046L

0110441

MELSI

CERCIZ

AVDIA

I90809052W

0110465

ADELINA

AGIM

PEPKOLA

J15217094W

0080008

ANA

GEZIM

BENDAJ

J 15418131 T

005/11

ELONA

RASIM

TOCI

I25925089B

0110355

QAZIME

SAHIT

MORINA

J06027043B

0080009

KLARIDA

ALBERT

HAJDARI

J 15908070 V

005/14

0080010

ALBANA

NOVRUZ

PASHAJ

I95317107W

0080011

ARMANDA

EQEREM

BELEGU

J16219034P

0070108

EVA

MALIQ

KOKONOZI

I85203008T

0110353

SERVET

MUHARREM

TEMA

GRISELDA

BASHKIM

SALI

J15415042N

0110356

SONILA

LIMAN

BILALI

FLUTURA

NAZMI

PRELEZI

J15117081L

0110469

DATA 05/11/2012 PAOLA

ORA 09.0011.00 VANGJEL

NAKO

J06015030C

0070054

ELSA

MUHAMER

EMINI

J05918081Q

0070055

ADELA

JETNOR

DERVISHAJ

J05727038H

0070056

BLEDAR

KAJMAK

XHAFERI

J00923080N

0070057

DENISA

ZARIF

SHKULLAKU

J15405047D

0070058

IRIS

VLADIMIR

GRABOCKA

J05506140G

0070059

ZHULJETA

ELMAZ

NURCELLARI

H75527042L

0070060

005/25

SELVIE

FATUSH

GJANA

J06121034V

0080012

XHENI

SHKELQIM

ZOGU

J06028015B

0110470

DAFINA

RRAHMAN

CAHANI

I85218039I

0080013

MIRELA

PANDELI

RANXHA

J05625016K

0110471

DATA 06/11/2012

ORA 11.0013.00

MANJOLA

AGRON

ALLAJBEU

J15521085G

0010044

ERITJONA

FATMIR

XHAFA

I95308117H

0110348

KUJTESA

SALIH

DAUTAJ

J15610065J

0110332

KRISTAQ

ALEKSANDER

MARKU

I40518095N

0110278

ALKETA

MERKO

HALILAJ

J15105095N

0110405

KLEVIZ

GEZIM

BUZO

J01011030S

0070088

ADELA

CELNIK

DOCI

J06112090J

0080014

NEVILDA

GEZIM

POPA

J05607095O

0080015

SUELA

JEMIN

DERRI

J15408038T

0080016

SHERIFE

HALIM

BASHA

I95710048G

0080017

ALKETA

BESIM

ELEZI

J06018102S

0080018

PRANVERA

ASLLAN

KUKAJ

I25410050C

0080019

FATION

AVDI

ZENELI

I30417088V

0080020

RAJMONDA

HASAN

SHEHU

I66004069W

0080021

FIZIOTERAPI

« AKTUALITET

LEDIA LLESHI ELBASAN- Familjet e dy djemve të arrestuar një ditë më parë për krime kompjuterike deklarojnë se e kanë marrë si bombë ndalimin e tyre dhe nuk arrijnë ende ta besojnë se vërtet ka ndodhur një gjë e tillë. Ata shprehen se kurrë nuk i kanë vënë re me para dy djemtë dhe janë të një mendje se ata janë mashtruar nga të tjerë dhe janë përdorur me naivitetin e tyre dhe kuriozitetin e tepërt. Familja Lajthia Familja Lajthia banon në lagjen “Kongresi i Elbasanit” pranë komisariatit të policisë, në katin e parë të pallateve të vjetra. Të gjithë e njohin Ilirin dhe askush nuk e beson se ai do të arrinte deri në vjedhje me anë të internetit. Ai ishte një djalë i heshtur pa shumë fjalë dhe trupvogël. Punonte transportues picash dhe kishte ndërruar punë të vogla pa ndonjë impenjim të madh. Familja Lajthia është shokuar nga arrestimi i të birit pasi kurrë nuk do ta besonte se i biri ishte hajdut në internet ose me fjalën e vështirë për ta shqiptuar hakers siç e kanë dëgjuar së fundi nga mediet. Një nga motrat shprehet se “nuk ka mundësi që Iliri të piratojë me anë të internetit. Ai nuk është nga ata djem që njeh kaq mirë programet pasi ndryshe do të kishte një punë në internet kafe apo lojërash kompjuterike. Se besoj që ka ndodhur. Por nëse ka ndodhur ai ka rënë viktimë e dikujt tjetër që është profesionist në këtë fushë. Kam lexuar e dëgjuar që bëhet fjalë për miliona euro e dollarë kur ai nuk kishte të holla as për kafen e mëngjesit. Pastaj, nëse do kishte aq lekë nëpër duar ne do ta kishim diktuar. Ndaj e përsëris: Ai është viktimë e dikujt dhe i kërkoj organeve kompetente të zbulojnë të vërtetën”. Familja Stambollxhiu Familja Stambollxhiu banon në lagjen “Beqir Dardha”, në një rrugicë pranë shkollës “Qemal Stafa”. Ai ka mbetur jetim qysh në moshë të vogël pasi babai i është vrarë në 1999. Nëna e tij Mirela mjaft e tronditur na hap derën duke lotuar. Ka 24 orë që kërkon të kuptojë se çfarë ka bërë realisht i biri i arrestuar një ditë më parë pas një kontrolli të banesës. “Rreth orës 7.30 në shtëpinë time kanë ardhur disa efektivë të policisë. Unë kisha dalë për një punë dhe derën ia ka hapur e gjyshja. Policët i kanë dhënë nënës një letër në dorë që më vonë e pamë që ishte akt kontrolli nga gjykata e Elbasanit, dhe pasi kanë zgjuar djalin kanë filluar të kontrollojnë shtëpinë. Djali kishte një sy të kuq për shkak se ishte ndjerë keq disa ditë më parë, ndërsa ata i kanë thënë ke qëndruar shumë në kompjuter prandaj e ke syrin në atë gjendje. Më pas i kanë thënë ku i ke lekët. Djali i ka thënë i kam prishur. Pasi kanë kthyer shtëpinë përmbys, kanë marrë kompjuterin, dekoderin dhe çdo gjë tjetër janë larguar bashkë me djalin.

E premte 26 tetor 2012 •

ILIR LAJTHIA DHE KEJDI STAMBOLLXHIU SIPAS RRËFIMEVE NUK DININ TË PËRDORNIN KOMPJUTERIN

Familjarët e 2 hakerave: Vjedhje në miliona?! Ata nuk kishin lekë për kafe Shtëpia e Ilir Lajthisë

Rrezikohen 42 fshatra, komision dhe për verifikimin e tokave

Nasip Naço: KESH të zhvendosë linjën e tensionit të lartë

Kur erdha e mësova të gjithë këtë. Nuk di çfarë ka bërë djali im. Më thanë se pasi të kontrollohet kompjuteri do mësohet. Shpresoj që djali im të dalë shpejt. Nuk ka bërë asgjë. Unë e kontrolloja vazhdimisht. Nuk i kam parë lekë në xhepa. Kam tre fëmijë jetimë. Më ndihmojnë shoqatat për t’i rritur dhe për këtë arsye kam edhe disa llogari në banka për këto shoqata. Nuk di se si është e vërteta. Djali im nuk është kriminel”. Nëna e tij tregon gjithashtu se i biri vetëm pak ditë më parë kishte festuar ditëlindjen dhe është ndër ditët e pakta që ajo e linte të largohej në mbrëmje. Edhe atë ditë ajo i kishte dhënë para për të festuar me shokët. “Unë e kontrolloja. Prandaj i mora internet në shtëpi sepse të dy djemtë shkonin në internet kafe. Harxhonin para dhe nuk i kontrolloja dot atje kurse

në shtëpi ishte me ndryshe. Prandaj mora internet. Miqtë Të gjithë ata që i njihnin të dy djemtë janë habitur se si pikërisht Iliri dhe Kejdi janë përfshirë në gjëra të tilla, të cilat kërkojnë shumë përgatitje. Një shok i tij që e njeh mirë kompjuterin thotë se Iliri maksimumi njihte chatin dhe hynte shpesh të faqen MIRC, por asgjë më tepër. Madje ai thotë se nëse do të marrin specialist të kompjuterit dhe do ta testojnë Iliri do të dështojë pasi ai njeh shumë pak nga kompjuteri. “Kjo ka qenë edhe arsyeja pse ai është përfshirë në këtë rrjet të vjedhjeve nëpërmjet internetit. Dikush e ka gënjyer e joshur se mund të fitonte para dhe thjesht i ka përdorur llogarinë e tij bankare duke lënë gjurmë aty. Kjo është e gjitha. Iliri nuk mund të jetë kurrë hak-

ers. Ai ka pasur nevojë për lekë dhe ata e gënjenin me shuma minimale për përdorim të llogarisë”. Veprat penale me të cilat do të përballen dy të rinjtë ka një masë dënimi deri në 7 vjet. Skema e vjedhjes Mendohet se gjithçka ka ndodhur nëpërmjet grupit kosovar të hakërsave ku mes mijërave përdoruesve kanë qenë edhe Ilir Lajthia dhe Kejdi Stambollxhiu. Piratët mund të kenë hyrë në kontakt me dy autorët dhe i kanë joshur fillimisht me botnet-e një lloj uorm (krimbash), të cilët programohen. Duke i falur botnet-e ata kanë përfituar nga sinqeriteti i të rinjve e kaq ka mjaftuar që ata të futen në rrjet. Pastaj ka ardhur faza e “shpërblimit” të vërtetë që sërish ka qenë minimal për ta, por që përdoren nga hakersat e vërtetë për të përfituar shuma të mëdha.

KAPEN 100 DOZA HASHASH NË NDËRRESAT E MANDELËS SË ELBASANIT

Tenton të fusë drogë në qelinë e vëllait, arrestohet TIRANË- Tenton të fusë drogë në qelinë e të vëllait, kapet nga shërbimet e kontrollit të burgut të sigurisë së lartë në Peqin. Gjatë ditës së Faljes së Kurban Bajramit, ndërsa ishte dita e takimeve më të dënuarit, njëri prej të afërmve të tyre ka tentuar të fuste drogë te i vëllai që vuan heqjen e lirisë për vrasje. Burime zyrtare nga Instituti i Ekzekutimeve të Dënimeve Penale në Peqin dhe nga Drejtoria e Policisë së Qarkut të Elbasanit bënë të ditur se është arrestuar në flagrancë shtetasi Luan Peqini 34-vjeç, i cili u kap nga shërbimet e kontrollit të burgut të sigurisë së lartë duke tentuar të fuste në qelinë e të vëllait, 100 doza kanabis sativa. Ky shtetas kishte shkuar për takimin e radhës me vëllain e tij Eduard Peqini i njohur me

pseudonimin “Mandela” i Elbasanit, si pjesëmarrës aktiv dhe me aktivitetit kriminal si pjesë e bandave të armatosura në rajonin e Shqipërisë së Mesme në periudhën e trazirave të mars-qershorit 1997. Aktualisht “Mandela” vuan dënimin me 18 vite heqje lirie për vrasje së bashku me dy vëllezër të tjerë. Droga me destinacion qelinë e tij ishte paketuar dhe fshehur mes rrobave që vëllai i tij Luan Peqini i kishte sjellë për ndërresa. Por policia e Institutit të Ekzekutimeve të Dënimeve Penale në Peqin gjatë kontrollit të tyre ka zbuluar lëndën narkotike të fshehur mes tyre dhe ka bërë arrestimin në flagrancë 34-vjeçari. Ndërkaq, vetëm pak ditë më parë në burgun e Peqinit u arrestuan tre femra, pasi tentuan të fusnin drogë në qeli te një i afërm i tyre.

BERAT- Pas lajmit të publikuar në gazetën “Metropol” 2 ditë më parë mbi rrezikun e shembjes së shtyllës të tensionit, gjë e cila mund të lërë pa energji ka reaguar deputeti i qarkut të Beratit, Nasip Naço. Në një prononcim për gazetën “Metropol” deputeti Naço ka pohuar se është KESH-i ai që duhet të ndërhyjë në mënyrë urgjente në një rast të tillë për spostimin e kësaj shtylle duke e nxjerrë nga shtrati i lumit Osum. Gërryerjet nga ky lum e kanë nxjerrë këtë shtyllë të tensionit të lartë jashtë parametrave të sigurimit teknik dhe aktualisht është gati në shembje. Shqetësimin për një problem të tillë e kanë ngritur banorët e komunës Velabisht në takimin që deputeti i këtij qarku Naço ka pasur në pasditen e 24 orëve më parë. Kryetari i komunës Velabisht Kastriot Rrapaj ka sqaruar deputetin Naço, si dhe ka kërkuar ndihmën e tij për rrezikun që u kanoset banorëve të tre komunave nëse shembet shtylla e tensionit të lartë që furnizon me energji elektrike mbi 50 mijë banorë. Kreu i komunës Rrapaj ka kërkuar ndihmën e deputetit që ky i fundit të ndërhyjë tek KESH për të spostuar shtyllën në bregun e lumit pasi ujërat e Osumit, pasi kanë gërryer tokën për rreth 100 metra në thellësi të tokës dhe kanë zbuluar themelet e shtyllës të tensionit të lartë. Në këtë takim disa prej banorëve që kanë tokat në afërsi të shtyllës të tensionit të lartë, pohojnë se nëse shtylla që është gati të shembet nga moment në moment rrëzohet për tokë telat e saj rrezikojnë dhe jetën e banorëve që punojnë në tokat pranë. Më pas kreu i komunës Rrapaj ka pohuar për gazetën se ujërat e Osumit në fshatrat e komunës Velabisht që ndodhen përgjatë bregut të këtij lumi tashëm kanë mbetur pa tokë pasi lumi ua ka marrë tokën duke e gërryer si dhe duke ndryshuar dhe drejtimin e rrjedhjes së tij. Sipas tij, shtylla e tensionit të lartë ka qenë 100 metra larg bregut të lumit, por pasi ujërat kanë gërryer tokën duke devijuar drejtimin kanë mundur të fusin në administrimin e tyre shtyllën, si dhe shumë të mbjella me bimë bujqësore dhe me pemëtari e perime që mbjellin fermerët e kësaj zone. Shumë prej banorëve në këtë takim janë shprehur se ata janë pronar vetëm në letra, pasi tokën ua ka marrë lumi i Osumit. Gjatë këtij takim deputeti Nasip Naço ka pohuar se ndërhyrja e tij në KESH do të jetë urgjente, si dhe i ka kërkuar kryetarit të komunës Velabisht që kjo e fundit të ngrejë një grup pune për të verifikuar dëmet që janë krijuar nga lumi Osum për gërryerjen e tokës që të paktën banorëve të këtyre fshatrave që gjenden përgjatë bregut të lumit Osum të mos paguajnë taksën e tokës përderisa ata nuk e kanë atë fizikisht. Po gjatë takimit deputeti Naço ka pohuar se për të ndaluar një erozion të tilla komuna Velabisht në bashkpunim me ndërmarjen e Bordit të kullimit dhe me ndihmën e Ministrisë të Bujqësisë në këtë zonë janë planifikuar dy projekte për dy mbrojtje lumi në segmente më të rrezikuara. Këto projekte që kapin shifrën e 700 milionë lekëve të vjetra do të bëjnë të mundur disiplinimin e ujërave të rrëmbyeshëm të Osumit, si dhe do të kthejnë në tokë buke tokën e rrëmbyer më pas nga ujërat e Osumit. Deputeti Naço ka pohuar se projekte të tilla do të ketë dhe në vitin e ardhshëm në disa komuna me qëllim mbrojtjen e tokës nga ujërat e rrëmbyeshëm të Osumit dhe të lumit Devoll, që përshkojnë dhjetëra fshatra të rrethit të Beratit, Kuçovës e të Skraparit. S. G

INTERVISTË • E premte 26 tetor 2012

MEHDI POGAÇE: PRESIM VENDIMIN E KUSHTETUESES PËR ANKESËN E BËRË

Përdorimi i pagës mesatare neto me dy standarde pakëson pensionet

Pranvera Kola

enimi i përfitimeve nga llogaritja e re e pensioneve ka bërë që shumë ish-ushtarakë t’u drejtohen organeve gjyqësore në mënyrë individuale për të gjetur një zgjidhje. Në një intervistë të dhënë për gazetën “Metropol” kreu i Shoqatës Kombëtare të Ushtarakëve në Rezervë, Mehdi Pogaçe, bën të ditur se çdo ditë e më tepër po shtohet numri i ushtarakëve që u drejtohen dyerve të gjykatave të shkallëve të ndryshme për të kërkuar rishikimin e përfitimeve të llogaritura mbi bazën e përcaktimeve të padrejta që rrjedhin nga zbatimi i aktit normativ të qeverisë. Pogaçe më tej deklaron se akti cenon përfitimet e një sërë ushtarakësh, ndërkohë që bie ndesh edhe me zbatimin e dy vendimeve të nxjerra më parë nga Gjykata Kushtetuese. Sipas Pogaçes, kundrejt shqetësimeve të konstatuara, një tjetër ankesë është depozituar në Gjykatën Kushtetuese për moszbatimin e dy vendimeve të mëparshme. “Jemi në pritje të një vendimi të ardhshëm të Gjykatës Kushtetuese. Por dy vendimet e mëparshme janë të qarta dhe duhet të zbatohen në një shtet të së drejtës, ku duhet të sundojë ligji”, . shton ai. - Ju keni kërkuar ndihmën e Avokatit të Popullit mbi zgjidhjen e problemeve të shkaktuara nga ligji. nr 10142, i korrigjuar me aktin normativ, lidhur me pensionet e ushtarakeve. Cilat janë zhvillimet e reja të ndodhura në këtë drejtim? - Po, para ca kohësh ne iu drejtuam për ndihmë Avokatit të Popullit për të bërë një ankesë të përbashkët në Gjykatën Kushtetuese lidhur me moszbatimin e dy vendimeve të saj për pensionet e ushtarakeve: vendimi nr. 9, datë 26.02.2007 dhe vendimi nr. 33, datë 24.06.2010. Gjithashtu ramë dakord të kërkonim një zbatim më korrekt të aktit normativ, me gjithë mungesat dhe shtrembërimet që ai u bën ligjeve të mëparshme dhe dy vendimeve të mësipërme për problemin e pensioneve të ushtarakeve. Për këtë u ngrit dhe grupi i punës i përbashkët dhe u përcaktuan pikat kryesore. Realisht kjo punë mbeti në mes, pasi ndërkohë një shoqatë tjetër, pa u konsultuar me shoqatat e tjera, iu drejtua Gjykatës Kushtetuese për të shfuqizuar aktin normativ. Kjo gjë na detyron që të presim vendimin e Gjykatës Kushtetuese, pasi nuk mund të bënim dy ankesa për të njëjtin problem. Jemi në pritje të një vendimi të ardhshëm të Gjykatës Kushtetuese. Por dy vendimet e mëparshme janë të qarta dhe duhet të zbatohen në një shtet të së drejtës, ku duhet të sundojë ligji. - Një ndër pikat e kontestuara është përcaktimi i pagës mesatare referuese, mbi bazën e së cilës bazohen llogaritjet e pensionit për ushtarakët e dalë në pension para 1991-shit dhe atyre pas vitit 1991. Ju thoni se zbatimi i aktit penalizon përfitimet e një pjese të ushtarakëve, çfarë ndodh konkretisht? - Siç e theksova më parë, elementet kryesore të ankesës sonë të përbashkët Avokat i Popullit -Shoqatë ishin: së pari, zbatimi i vendimit numër 9 të Gjykatës Kushtetuese, i cili nuk lejon ndarjen dhe trajtimin në mënyrë të pabarabartë të ushtarakëve në dy apo më shumë grupe, gjë që ndodh aktualisht; së dyti, zbatimi i vendimit numër 33 të Gjykatës Kushtetuese, i cili nuk lejon në asnjë mënyrë rillogaritjen e pensioneve, kur nga kjo rillogaritie ulet masa e pensionit, gjë që realisht ndodh me një grup ushtarakësh në rezervë ose pension të parakohshëm; së treti, akti normativ zbatohet me dy standarde: njëri ligjor

Them “standard antiligjor” pasi për një grup tjetër paga mesatare neto merret ajo e 10 vjetve më parë, pra 1 janar 1999, duke i dhënë këtij ligji si dhe aktit normativ që e korrekton atë një fuqi të padrejtë prapavepruese prej 10 vjetësh. Në këtë rast, megjithëse ligji nuk mund të ketë fuqi prapavepruese, duhet që edhe shtesat e pensioneve të fillojnë nga viti 1999, gjë që nuk ndodh. Realisht në zbatimin e këtij akti penalizohen të gjithë ushtaraket, por më tepër ushtarakët në pension të parakohshëm, të liruar menjëherë mbas vitit 1992, rroga mesatare neto e të cilëve është tepër e ulët, duke e ulur masën e tyre të pensionit në pension minimal dhe duke u shpallur, pa të drejtë, debitore nga data 1 korrik 2009

dhe tjetri antiligjor. Them “standard ligjor” pasi për një grup ushtarakesh paga mesatare neto merret që kur ligji nr. 10142 ka hyrë në fuqi, më 1 korrik 2009, dhe kjo është e drejtë. Them “standard antiligjor” pasi për një grup tjetër paga mesatare neto merret ajo e 10 vjetve më parë, pra 1 janar 1999, duke i dhënë këtij ligji si dhe aktit normativ që e korrekton atë një fuqi të padrejtë prapavepruese prej 10 vjetësh. Në këtë rast, megjithëse ligji nuk mund të ketë fuqi prapavepruese, duhet që edhe shtesat e pensioneve të fillojnë nga viti 1999, gjë që nuk ndodh. Realisht në zbatimin e këtij akti penalizohen të gjithë ushtaraket, por më tepër ushtarakët në pension të parakohshëm, të liruar menjëherë mbas vitit 1992, rroga mesatare neto e të cilëve është tepër e ulët, duke e ulur masën e tyre të pensionit në pension minimal dhe duke u shpallur, pa të drejtë, debitore nga data 1 korrik 2009. - Duke u bazuar në vendimin nr. 33 të Gjykatës Kushtetuese, ju pohoni se rillogaritja duhet të bëhet vetëm në ato raste k u r r e zul-

tati është pozitiv e jo në rastet kur pensioni është më i ulët, a mund të na e shpjegoni konkretisht pse? - Po, le t’i drejtohemi konkretisht asaj që Gjykata Kushtetuese ka theksuar në vendimin e saj. Kështu, në faqen 19, paragrafi i fundit, argumenton: “Gjykata vlerëson se qëllimi i dispozitave ligjore të nenit 29 të ligjit objekt gjykimi (ligji nr. 10142) duke u nisur nga konteksti i saj, si dhe konteksti i përgjithshëm i këtij ligji, është që kjo rillogaritje e këtyre të drejtave të fituara në zbatim të ligjeve të mëparshme ose dhe të vendimeve të gjykatave, do të bëhet vetëm në rast se ndryshon pozitivisht, pra përmirëson situatën e përfitueseve. Në asnjë rast nuk lejohet që të kryhet një rillogaritje që do të çonte në përkeqësimin e situatës pozitive ose në cenimin e të drejtave të fituara. Në rast të kundërt, pra nëse do të bëhej një interpretim dhe zbatim ndryshe i kësaj dispozite, atëherë do të ishim përpara cenimit të parimit të sigurisë juridike.’’ Çdo interpretim dhe sqarim tjetër imi do të ishte i tepërt, pasi vendimi është tepër i qartë. - Si rrjedhojë e pakënaqësive të lindura mbi llogaritjet, shumë prej ish-ushtarakëve po u drejtohen organeve gjyqësore në mënyrë individuale për të gjetur zgjidhje mbi përfitimet e cenuara apo dhe të mohura, realisht çfarë po ndodh? - Fakt është se numri i ushtarakeve që u janë drejtuar dhe u drejtohen çdo ditë gjykatave të shkallëve të ndryshme, nga ajo e faktit e deri te Gjykata e Lartë dhe Kushtetuese, vjen gjithmonë në rritje. E them me bindje se ushtaraket më në fund e kanë të qartë se rruga ligjore nëpërmjet gjykatave është e drejtë dhe e sigurt. Kjo u jep atyre mundësi që t’i drejtohen deri Gjykatës së të Drejtave të Njeriut në Strasburg. Edhe ditën e djeshme takova disa kolonelë që lirohen nga data 1 nëntor e mbrapa dhe atyre u ka lindur ideja që qysh për pagesën kalimtare, e cila është 50 për qind e pagës mujore neto, të fillojnë proceset gjyqësore. Kjo për arsye se akti normativ, në kundërshtim me dispozitat ligjore të ligjit nr. 9210, datë 23.03.2004 “Për statusin e ushtarakut të Forcave të Armatosura në Republikën e Shqipërisë’’, si dhe të ligjeve nr. 9418, datë 20.05.2005 dhe nr. 9481, datë 16.02.2006 e kthen pagën mesatare bruto në pagë mesatare neto, duke e ulur deri në rreth 30 për qind masën e saj, për rrjedhojë edhe të pagës kalimtare dhe të pensioneve. Kjo është gjithashtu një cenim i sigurisë juridike të ushtarakëve për një të drejtë ligjore që ata e kanë fituar me ligje të mëparshme.

« INTERVISTË

E premte 26 tetor 2012 •

KRYEBASHKIAKU I TIRANËS INTERVISTË NË EMISIONIN “BUGAJSKI HOUR” - Dua të mësoj shumë më tepër sot për qytetin që është bërë shtëpia ime e dytë - për Tiranën. Faleminderit shumë që e pranuat ftesën! Po filloj menjëherë nga pyetjet, se kemi shumë tema për të prekur. Do të filloj me një pyetje të përgjithshme. Besoj se keni mbi një vit që kemi marrë postin e kryebashkiakut, mund të na përvijoni pak arritjet më të mëdha tuajat si kryebashkiaku i Tiranës? - Kanë kaluar 14 muaj që kur mora këtë detyrë dhe kisha një plan mjaft të qartë në mendje për mandatin katërvjeçar, por objektivi është që të shkoj edhe më tej. Kam tri përparësi për qytetin: rilindje ekonomike dhe kthimi i qytetit në konkurrues dhe të aftë për të krijuar vende të mjaftueshme pune për kërkesat e tregut në një qytet që çdo vit rritet me tre për qind, cilësia e jetës, duke kontribuar për ta kthyer Tiranën në qytetin ku mund të jetosh më mirë, të punosh më mirë dhe të shijosh jetën në një qytet modern dhe evropian, sot edhe nesër. Përparësia e tretë është përmirësimi i qeverisjes së Tiranës duke prezantuar parime që rrisin transparencën, që rrisin efektshmërinë e qeverisjes dhe përfshirjen e qytetarëve jo vetëm në vendimet strategjike, por edhe në vendimmarrjen e përditshme. Besoj se kemi bërë përparim të dukshëm në këtë periudhë të shkurtër për sa u përket këtyre tri përparësive. Deri tani më e rëndësishmja për mua ka qenë rikthimi i Tiranës në lokomotivën e ekonomisë shqiptare. Nga vetë madhësia Tirana është qyteti më i madh, si dhe kontribuesi më i madh i PBB-së. - Sa është popullsia e Tiranës? - Sipas regjistrimit të popullsisë, është rreth 430 mijë, por në të vërtetë shifra është më e lartë përderisa shumë banorë jetojnë në Tiranë, kanë shtëpitë në Tiranë, por janë ende të regjistruar në një qytet tjetër. Sipas përllogaritjeve tona, shifra është afër 600 mijë, afërsisht një milion në Tiranën metropolitane dhe rreth 1.5 milion njerëz që hyjnë e dalin përditë. Thuajse gjysma e Shqipërisë ndodhet në Tiranë përditë. Bërja e Tiranës më konkurruese për sa i përket ekonomisë ka qenë përparësia kryesore dhe që në fillim nisa të veproja për ta realizuar këtë përparësi. Në takimin e parë të këshillit morëm masa për të ulur taksat, për të eliminuar 60 tarifa nga 83 që rëndonin mbi qytetin, për të ulur burokracinë dhe të prezantonim parimin “one stop shop”, sidomos për regjistrimin e biznesit dhe për marrjen e licensave. Si edhe puna mbi përparësitë e mëparshme, për të cilat nuk ishte bërë asgjë, si për shembull, plani urbanistik i Tiranës. Të gjitha këto kanë dhënë rezultate të menjëhershme. Tani pas një viti mund të shohim shifrat e autoriteteve të besueshme, si të INSTAT-it apo drejtorisë tatimore dhe mund të shohim se janë punësuar 6880 më shumë qytetarë të Tiranës sesa një vit më parë. Këta janë qytetarë që paguajnë taksa si të punësuar. Sigurisht që nuk llogariten ata që janë të punësuar në tregun e zi dhe s’duhet t’i llogaritim edhe ata. Kemi 1500 biznese të reja më shumë se një vit më parë, 5000 gjithsej. Kjo tregon se hapat e ndërmarrë kanë dhënë rezultat dhe kanë risjellë besimin se Tirana mundet dhe duhet të jetë pararojë e Shqipërisë në ekonominë rajonale. - Zoti kyebashkiak, dua të flas pak më konkretisht. Më kujtohet se vitet e para të tranzicionit, kur vija në Shqipëri, më bëri përshtypje infrastruktura e keqe, planifikimi kuturu i qytetit, si dhe fshatarët që vinin në qytet. Me fjalë të tjera, një demografi në bum, por jo infrastruktura e duhur për t’i përthithur këto ardhje. A janë zgjidhur këto probleme tani? Ekziston ndonjëfarë plani urban për të siguruar shërbimet, infrastrukturën që u nevojitet qytetarëve? - Sapo përfunduam edhe takimin e fundit të Bashkisë, që përmbyll edhe fazën e parë të konsultimit me publikun për planin urbanistik të Tiranës. Keni të drejtë. Që më 1989-n, që nga qeveria e fundit komuniste në vend, Tirana nuk ka pasur plan rregullator. Shumë të tillë janë premtuar, por asnjë nuk është dorëzuar. S’duam t’i kthehem historisë për arsyet, por një fakt është i dukshëm: mungesa e planit ka pasur pasoja shkatërrimtare në planifikimin e qytetit, në cilësinë e jetës dhe në përparimin ekonomik. Ndaj edhe gjatë fushatës thashë se përfundimi i planit për qytetin është përparësia kryesore

Basha: Brenda marsit mbyllim dosjet në proces legalizimi që do ta realizoj brenda një viti dhe se gjatë atij viti do ketë një moratorium përkundrejt të gjitha ndërtimeve që të mos lejojmë pasojat e planifikimit kuturu, ose mungesës së plotë të planifikimit që të vazhdojë të dëmtojë të ardhmen tonë. Thuajse u bë e mundur. Në maj prezantuam planin. Muajt e verës i shfrytëzuam për t’ua bërë të njohur publikut dhe para disa ditësh, përfunduam konsultimin e planit me të 11 njësitë bashkiake në mbledhjen e Bashkisë. Plani është hedhur në internet, në uebsajtin e Bashkisë, në atë të njësive bashkiake. Këtë javë do të konsultohemi me grupet e interesit, ndërtuesit, arkitektet, ambientalistët, shoqatat e biznesit dhe më pas do ta çojmë në këshill. Të shpresojmë brenda muajit që vjen për t’i dhënë miratim në nivel vendor dhe pastaj ta paraqesim para Këshillit Kombëtar që të marrim miratimin e plotë brenda viti. Ky plan ka shumë avantazhe. Njëri prej tyre është transparenca. Të gjithë mund ta shohin qartë perspektivën e qytetit, si do të ndërtohen rrugët, në ç’zona do të kalojnë ato. Si mund të zhvillohet prona private? Me fjalë të tjera, sa mund të ndërtojë një pronar privat në tokën e tij? S’është më nevoja për ata ndërmjetës famëkeq në Bashki. Qytetarët do ta marrin vesh menjëherë sa mund të ndërtojnë në pronën e tyre, në cilat kushte mund të ndërtojnë aty, ç’infrastrukturë do të kenë rreth e rrotull pronës së tyre, ndaj i jep edhe një parashikueshmëri për atë që do ndodhë, jo vetëm për vitin e ardhshëm, por edhe për 10 vitet e ardhshme. - Këto plane janë postuar në vendet që qytetarët mund t’i? - Në çdo njësi bashkiake i kemi shpallur me harta me format të madh, janë postuar në internet dhe të dhënat janë parashtruar në mënyrë të hollësishme për çdo qytetar. Projektimi, transparenca për të cilën fola, vjen edhe si pasojë e asaj që kemi zgjedhur të prezantojmë. Nuk ka asnjë paqartësi apo arbitraritet. Nuk mund të tregosh një pjesë të caktuar të qytetit dhe të thuash se “pse po e bëni atë këtu dhe atë gjënë tjetër atje”. Kemi punuar mbi disa parime, njëri prej të cilëve qendrat e shumta, kemi shtatë qendra të tilla në të gjithë Tiranën. Një tjetër parim i rëndësishëm është a i projektimit demografik. Kur marrim Tiranën e sotme dhe bëjmë një projektim optimal për 10 vjetët në vazhdim, themi se na nevojiten kaq njerëz. Pastaj marrim parametrat e cilësisë së jetës sipas standardeve evropiane. Na duhet një shifër e caktuar hapësirash të gjelbra, një hapësirë e caktuar për rrugë, një hapësirë e caktuar për shkolla, kopshte, çerdhe, një hapësirë e caktuar për infrastrukturën shoqërore, një hapësirë e caktuar për bizneset dhe hapësirat komerciale dhe pastaj, bazuar në algoritme, transparent dhe të pamanipulueshëm, vendosim shpërndarjen e koeficienteve të ndërtimit në qytet. Kjo sjell disa avantazhe. Avantazhi i parë është pa dyshim transparenca për ata që duan të ndërtojnë. E dyta është transparenca dhe parashikueshmëria për zhvillimin e infrastrukturës. Nuk do e ndryshojmë aspak. Ku do kalojë rrugë, ku do zgjerohet rruga, gjithçka do zbulohet pas miratimit të planit dhe kjo do na ndihmojë ta planifikojmë më mirë për sa i përket buxhetit, si atij të Bashkisë, ashtu dhe të qeverisë. Së treti, dhe jashtëzakonisht e rëndësishme, avantazhi i planit, për t’u kthyer tek ajo që përmendët ju, është cilësia e jetës në Tiranë. Për shkak të planifikimit kuturu, për shkak të mungesës së planifikimit, për shkak të ndërtimit ku të mundesh për të siguruar marxhina të larta, kemi humbur shumë hapësira publike. Sot Tirana është shumë më poshtë standardeve të BE-së, në fakt, shumë më poshtë standardeve të disa qyteteve jashtë zonës euroatlantike… - Sa është përqindja? - 0.9 metra katrorë hapësira të gjelbra për banor. Rreth 20 herë më pak se norma minimale në Evropë. 20 herë më pak. - Duhet të kontrolloj sa

është në Uashington. - Në Uashington ka disa zona dhe parqe të mëdha, ndaj do të ketë boll hapësira të gjelbra. Kur e shikon këtë fakt dhe disa njerëz janë skeptikë, thonë që s’mund të zhbëhet. Ç’u bë, u bë. Besoj se ky plan tregon qartësisht se mund të zvogëlojmë në të ardhmen pasojat e këqija të së shkuarës. Mund të rikrijojmë hapësirat publike me një miradministrim të pronave publike dhe me një kundërshtim të patundur ndaj kanibalizmit të hapësirave të gjelbra, si dhe një planifikim më i mirë për shkollat, çerdhet dhe kopshtet. Këtë ka si qëllim plani në një mënyrë të hollësishme, dhe kjo është vlera e tij kryesore. - A ka ky plan mbështetjen e gjithë spektrit politik, mbështetjen dypartiake? - Që nga dita e parë kam kërkuar një qasje bipartizane për të gjitha çështjet. Kjo s’do të thotë që të jemi dakord për të gjitha gjërat. Në fakt, mund të mos biem dakord për shumë gjëra, por mund t’i bëjmë gjërat si të qytetëruar pa dëmtuar interesat e qytetarëve dhe të Bashkisë. Kjo ka qenë një përvojë tepër e hidhur në Bashki. Një nga problemet kryesore për Bashkinë gjatë viteve të shkuara është fakti se ka qenë peng i luftës politike mes Bashkisë dhe qeverisjes qendrore në çdo çështje. Nuk dua të flas për meritat e zënkave, apo kush e ka fajin, sepse hedhja e fajit ishte pjesë e problemit, por s’mund të bëjë progres në asnjë fushë. S’mund të ndërtoje dot as dy metra rrugë të unazës, ndërsa tani po përfundojmë pjesë të tëra të unazës. S’mund të zbatoje planin urbanistik. Gjithçka ishte peng i konfliktit politik. Sigurisht, unë duhet të bëhem shembull. Ia kam zgjatur dorën këshilltarëve të minorancës në Bashki, jam përpjekur të punoj me ta. Shumë shpesh, kur ata e kanë parë agjendën e Bashkisë si përparësi, gjërat kanë funksionuar. Herë pas here politika kombëtare ndërhyn dhe pastaj shikon ato qasjet përçarëse, që nuk i shërbejnë kurrsesi qytetit, po nëse shoh arritjet për këta 14 muaj dhe ato 10-12 mbledhje të këshillit bashkiak që kemi zhvilluar, besoj se këshilli ka votuar në unanimitet për rreth 60 për qind të propozimeve që u kam paraqitur. - Edhe për planin urbanistik? - Jo, planin urbanistik ende jo. Votimi i tij do të bëhet së shpejti dhe shpresoj që interesi i qytetarëve do dalë fitimtar pas atij votimi. Kjo është e rëndësishme, sepse, nëse kemi ndryshim të administratës në nivel bashkiak, pas zgjedhjeve të radhës, duhet një plan që ka zbatueshmëri afatgjatë, jo një plan që do ndryshojë për shkak të administratës së re që do vijë në pushtet. Ndaj është e rëndësishme edhe përfshirja e qytetarëve. Mbështetja e tyre, legjitimiteti i planit i mbështetur jo vetëm nga miratimi burokratik, por nga pjesëmarrja aktuale e qytetarëve, diskutimi i tij, marrja dhe

dhënia e reagimit të tyre është garancia më e mirë që plani do t’i mbijetojë kohës dhe do të jetë një udhërrëfyes i qëndrueshëm për zhvillimin e qytetit në të ardhmen. - Do të kthehemi sërish te disa prej problemeve urbanistike për të cilat folët në fushatën tuaj dhe që tentuat t’i vinit në zbatim, por dua t’ju bëj një pyetje që ma bëjnë miqtë e mi banorë të Tiranës për shumë vjet tashmë. U thashë: “Ç‘pyetje t’i bëj?” Më thanë: “Këtë që do të të themi ne.” Kam disa pyetje. Një nga pengesat kryesore të vëna në dukje nga banorët është burokracia acaruese. Në marrjen e dokumentacionit, lejeve, kartave të identitetit, e të tjera. Do të thoshit se e keni zvogëluar burokracinë gjatë këtyre 14 muajve në detyrë, sidomos në marrjen e dokumenteve, në marrjen e shërbimeve për të cilat njerëzit kanë nevojë? - Do të thosha se është një nga arsyet kryesore për përmirësimin që kemi parë në klimën e biznesit në qytet. Siç e përmenda, hapi i parë ishte heqja e tarifave dhe ulja e taksave. Hapi i dytë ishte zvogëlimi i burokracisë. Kam punuar me “International Financial Corporation” dhe USAID-n për të ngritur një “one stop shop” për pajisjen me licensa. Kam ulur rreth 30 për qind të licensave, madje i kam eliminuar fare dhe gjithë të tjerat janë mbledhur tek “one stop shop”, ku qytetari mund të shkojë, të aplikojë dhe duhen shtatë deri në 10 ditë për të marrë licensën ose lejen. Disa mund t’i marrësh edhe menjëherë. Hapi i radhës do të jetë ofrimi i 99% të shërbimeve online. Edhe përdorimi i internetit e ka pakësuar ndjeshëm kohën e pritjes të kontaktimit dhe sidomos të feedback mes Bashkisë dhe qytetarëve. Në uebsajtin tonë kemi prezantuar një aplikim, të quajtur “Ndreqe qytetin tim”, ku qytetarët mund të denoncojnë 24 orë në ditë një problem të çfarëdollojshëm që ndodh në qytet dhe pastaj mund të kontrollojnë në internet se ç‘ndodh me denoncimin që kanë bërë. Cila drejtori po merret me shqyrtimin e atij problemi, sa kohë ka që e shqyrton, ka marrë përgjigje apo jo. Të njëjtën gjë bëjmë edhe ne. - Sa për qind e popullsisë hyn online dhe përfiton nga ky shërbim? - Besoj se një pjesë e madhe e popullsisë futet online ndërsa shërbimet ofrohen atje, sidomos popullata e re. Përveç kësaj kemi edhe orare pritjeje. Edhe unë kam orare pritjeje për qytetarët çdo të premte dhe çdo drejtor i lartë apo drejtor administrative në Bashki vepron njëlloj si unë. Besoj se statistikat në fund të vitit, pas vitit të parë në detyrë, që ishte korriku i këtij viti, tani s’janë më aq të freskëta, ku rreth 64 mijë qytetarë kanë pasur kontakt me Bashkinë dhe kanë marrë përgjigje për pyetjet që kanë ngritur. Rreth 95% kanë gjetur zgjidhje. Ky është tregues i mirë, por edhe detyra e Bashkisë.

INTERVISTË • E premte 26 tetor 2012 Kjo është puna jonë. Besoj se departamenti i marrëdhënieve me publikun ka bërë punë të shkëlqyer. Kontrollimi i performancës së tyre, si edhe të drejtorive të pavarura, si ato i trajtojnë problemet e qytetarëve, është përparësia ime ditore. - Do të thoshit se burokracia është zvogëluar? A janë pushuar nga puna njerëz që mbanin detyra të panevojshme? A ka riorganizim në administratë? - Po, po, është bërë një reduktim rreth 30 për qind në shifrat e punonjësve civilë të Bashkisë. Në përgjithësi, jo vetëm për sa u përket punonjësve civilë. Nuk kam ndier kurrfarë kënaqësie, por kjo ka dhënë ndihmesën e vet në rritjen e efektshmërisë në Bashki. Kemi shkurtuar shpenzimet dhe vendet e punës që i shërbenin administratës dhe kemi shtuar shpenzime dhe vende pune që i shërbejnë qytetit. Zyra qendrore e kryebashkiakut s’ka nevojë për 13 shoferë dhe 10 pastruese. - Atëherë, ka pasur staf të tepërt? - Po, staf të tepërt. Por këto vende pune na nevojiteshin për të ngritur Agjencinë e Mbrojtjes së Konsumatorit, një risi në qytet dhe që po bën një punë të shkëlqyer për përmirësimin e jetës në qytet, duke mbikëqyrur cilësinë e produkteve dhe çmimet. Krishtlindjen e shkuar, si për çdo Krishtlindje dhe Vit të Ri, çmimet filluan të rriteshin për të gjitha mallrat në treg, por falë kësaj Agjencie të re dhe këmbënguljes së inspektorëve, në fund arritëm të mos kishim tejfryrje të çmimeve në fund të vitit. Në fakt, mollët dhe portokajtë, apo mallrat e tjerë që blihem në tepër në fundvit, në Tiranë shiteshin shumë më lirë sesa në qytetet e tjera në Shqipëri. Kjo tregon se, sigurisht, nuk mund të bëjmë gjithçka. Sigurisht, nuk duam të kontrollojmë çmimet në ekonominë e tregut të lirë, por mund të ndërhyjmë në rastet kur ka spekulime dhe e kemi bërë këtë gjë. E kemi bërë pa kosto shtesë për qytetarët falë këtyre lëvizjeve. Kemi më pak pastruese dhe më pak shoferë, por më shumë njerëz që u shërbejnë drejtpërsëdrejti interesit të qytetarëve. - Ç’është arritur në luftën kundër korrupsionit? S’i njoh përmasat e korrupsionit në nivel vendor, në nivel bashkiak e sidomos në Tiranë, por një nga kushtet që BE-ja i ka vënë vendit është lufta ndaj korrupsionit në të gjithë nivelet. Sa ishin përmasat e korrupsionit kur morët detyrën dhe si jeni përpjekur ta menaxhoni? - Po e përsëris: nuk më pëlqen të flas për të shkuarën. Pas zgjedhjes përgjegjësia ime është të siguroj për të ardhmen, po nëse i referohemi raportimeve ndërkombëtare ku Tirana është qyteti i tretë nga fundi për kohëzgjatjen e marrjes së një leje ndërtimi, besoj se ky është tregues i mirë i problemeve me transparencën dhe korrupsionin. Edhe mungesa virtuale e investitorëve të huaj në qytet ka qenë tregues i qartë. Këta janë tregues që tregojnë më së miri ku mund të zhytet qyteti kur transparenca nuk është përparësi dhe lufta ndaj korrupsionit, që është problem i përditshëm dhe ndodh e përditshme, nuk është prioritet. Pakësimi i burokracisë, zvogëlimi i marxhinës së maturisë së zyrtarëve me procedura të automatizuara duke i thjeshtëzuar ato, ulja e taksave dhe tarifave dhe hartimi i planit urbanistik janë hapa që ndihmojnë në luftën kundër korrupsionit në Bashki. Të flasim sërish për planin e qytetit. Kur ke një plan që tregon se ç‘pamje do ketë lagjja, se çfarë mund të ndërtosh në pronën që ke, deri në ç‘lartësi mund të ndërtosh në pronën që ke, ku kalojnë rrugët dhe ti nuk mund t’i devijosh ato, është më e vështirë që dikush të të thotë: “Thonë se mund të ndërtosh tri kate, por unë njoh kryebashkiakun apo zëvendëskryebashkiakun apo kryeinxhinierin e planit dhe mund të të siguroj gjashtë kate ndërtim apo tetë kate, nëse dy do m’i falësh mua.” Këto janë gjëra që kanë ndodhur në Tiranë. Ky plan i jep fund një spekulimi të tillë. I jep fund nevojës për një ndërmjetës. Transparenca e planit dhe procedura që kemi hartuar për marrjen e lejes së ndërtimit do e ulë akoma më shumë. S’do jetë më një instrument pushteti në duart e kryebashkiakut, por një instrument i shërbimit në duart e qytetarëve. Siç ndodh kudo në Evropë. Kjo s’do të thotë që s’duhen respektuar kriteret. Do të respektohen, do të zbatohen me rreptësi dhe po e përmirësojmë sistemin që të sigurohemi që diçka e tillë do ndodhë. Por do të thotë se s’do ketë më vend për një apo më shumë ndërmjetës mes qytetarit dhe lejes së ndërtimit. Kjo është e mira e planit

urbanistik, për mendimin tim. Luftimi i korrupsionit, rritja e transparencës. - Fole ku ndodhej Tirana në kohën që more detyrën. Ku qëndron tani për sa i përket transparencës, lehtësisë së të bërit biznes, luftës kundër korrupsionit? - Shifrat e ecurisë së biznesit tregojnë qartë që masat e para që ndërmorëm për uljen e tarifave dhe burokracisë dhe duke ecur para me mjete të tjera komunikimi si përdorimi i internetit kanë përmirësuar klimën e biznesit. Mos harroni se ky është një vit tepër i vështirë për ekonominë në shkallë botërore dhe akoma më i vështirë për rajonin tonë, sidomos për fqinjët tanë më të afërt, megjithatë, në këtë “annus terribilis” kemi arritur të kemi një ekonomi në rritje në qytet. 6680 vende të reja pune në qytet. - Në cilët sektorë në veçanti? - Thuajse të gjithë në sipërmarrje të vogla dhe të mesme, edhe pse kemi një rritje në disa shërbime të jashtme që po vijnë në Tiranë, sidomos telemarketingu, sidomos për Italinë, por tani po rritet edhe për tregjet anglishtfolëse. Këtu jemi përqendruar shumë. Kjo ka pasur një efekt të menjëhershëm, por kemi lëvizur edhe në zona të tjera që të stimulojmë punësimin. Veprat publike që kanë nisur kudo nëpër qytet, besoj se tani kemi të paktën 350 punonjës të kompanive private që merren me veprat publike në qytet dhe kemi krijuar një instrument për të ngushtuar atë humnerën mes kërkesës dhe ofertës në tregun e punës. Shpesh kemi caktuar staf të Bashkisë në Dhomën e Tregtisë dhe po i ndihmojmë në këmbimin e të dhënave të të sapodiplomuarve dhe kualifikimeve të tyre, dhe vendeve boshe në industri. Deri tani kemi 250 punonjës nëpërmjet kësaj skeme. Sapo kemi mbaruar panairin e studimeve dhe punësimit në Tiranë. 3000 vende të reja pune u ofruan, shumica në sektorin e telemarketingut. Këto janë lajme të mira për ekonominë e qytetit. Nuk do e lëmë me kaq. Vitin që vjen do t’i propozoj këshillit të Bashkisë të shpenzojë dy milionë euro ose rreth 3% të buxhetit të Bashkisë për të ngritur një fond garancie për të financuar sipërmarrjet e vogla dhe të mesme për sipërmarrësit e rinj nën moshën 35 vjeç. Shpresoj shumë që fonde të caktuara në vend dhe të qeverisë shqiptare do më mbështesin me të paktën 30 % të asaj që Bashkia po planifikon. - Dua t’ju bëj disa pyetje për zona specifike që keni përmendur në fushatë dhe kur morët postin. Nëse mund të na përmblidhni pak ç‘është bërë apo ç‘është propozuar të bëhet. Përsëri këto janë pyetje të bëra nga miqtë e mi që jetojnë këtu në qytet. Problemet me trafikun në qytet, bllokimi në disa orë të ditës. Besoj se keni edhe një plan për tramvaj. Si po ecin këto gjëra? Si po shkon procesi? - Trafiku në qyet është problem dhe është pasojë e ndërtimeve pa plan dhe konfliktit politik që ka mbajtur peng disa projekte. Plani ynë për trafikun përbëhet nga tre elementë kryesorë: investimet madhore siç është unaza e qytetit, me të cilën kemi përparuar këta 14 muaj. Pjesa lindore e unazës ka përfunduar dhe shumë shpejt do të hapet edhe për qarkullim. Punimet do fillojnë shumë shpejt në pjesën juglindore dhe shpresojmë ta mbarojmë vitin që vjen. Kemi përfunduar edhe planin për pjesën e mbetur të unazës. Unaza do të mundësojë hapjen e trafikut anash dhe kështu do të zbrazë arteriet qendrore të qytetit. E dyta, janë zgjidhjet inteligjente. Ashtu siç arritëm ta zhbllokonim trafikun në sheshin “Skënderbej”, siç zhbllokuam edhe trafikun nga hyrja e aeroportit, që ndryshe njihet si “rrethotullimi i doganës”, ndoshta shumë shpejt do marrë një emër të ri, një emër më të mirë, por edhe duke stimuluar ortakëritë publike-private për të ndërtuar parkingje nëntokësore. Mungesa e parkingjeve është një nga problemet e mëdha që ka qyteti. Kemi arritur firmosjen e një parkingu dhe kemi parashikuar ndërtimin e tre të tjerëve në planin e ri urbanistik, të gjithë me ortakëri publike-private. Elementi i tretë është përmirësimi i transportit publik dhe stimulimi i jo vetëm atyre që s’mund ta përballojnë dot mbajtjen e makinës, por edhe ata që duan të lëvizin në qytet të zgjedhin transportin publik mbi atë privat. - Këtu do të përfshihet edhe tramvaji? - Përfshihet tramvaji dhe një plan i gjerë rregullator i transportit publik të qytetit. Një kombimin i të gjitha mjeteve të transportit me tramvajin që do të vendoset kryesisht në

arteriet kryesore, me pak fjalë, veri-jug, lindjeperëndim, autobusët, përmirësimi i linjave të autobusit në gjithë qytetin, por edhe ndërtimi i një terminali të ri, ku mund të takohen të gjitha mjetet e transportit; tramvaj, tren, autobusët, autobusët interurbanë dhe ata urbanë. Problemi i bllokimit shkaktohet edhe nga fakti se gjysma e Shqipërisë ndodhet përditë në Tiranë, por nuk kanë ku parkojnë. Autobusët vijnë nga Kosova, Maqedonia, nga i gjithë rajoni, autobusët vijnë nga veriu e jugu dhe në Tiranë nuk ka një stacion autobusësh. - Keni ndonjë plan për taksë qarkullimi si në Londër? Deri më tani jo. Nuk besoj se e drejta e sapofituar, ajo për përdorim automjetesh dhe për të pasur në pronësi makina duhet shuar kaq herët. Besoj se do tëvijë kohë kur të ndodhë diçka e tillë, por tani besoj se ka gjasa të mira të merremi me përmirësimin e trafikut duke investuar në projekte madhore strategjike siç është unaza dhe tramvaji, por edhe në projekte të zgjuara si zhbllokimi i disa nyjave në qytet dhe ndërtimi i parkingjeve. - Ka plane për një metro në të ardhmen? - Për momentin jemi të përqendruar te sistemi i tramvajit, që është të paktën 10-fish më i lirë se ai i metrosë, por edhe një mënyrë të udhëtuari, ashtu si edhe thashë, që shpresojmë, siç ndodh në qytetet e tjera do largojë më shumë njerëz nga makinat dhe do i çojë drejt transportit publik. Do jetë një mënyrë më e zgjuar udhëtimi dhe më ekologjike. Pra, jemi të përqendruar te tramvaji dhe objektivi im është ta vë në zbatim, ta shoh tek ndodh në realitet. - Një pyetje tjetër. Ka qenë problematikë e madhe, jo vetëm në Tiranë, por edhe në zonat urbane. Legalizimi i pronave. Si po ecën ky proces? Njerëzit duhet të kenë një dokument për të treguar që një pronë e caktuar u përket, që është prona e tyre me të drejtë. - Po, kKemi dy kategori. Njëra prej tyre janë personat që kanë bërë ndërtime pa leje. Ata janë në një proces që ka nisur që më 2005ën, një proces që u ka thënë mijëra familjeve certifikatën e pronësisë me kushte mjaft të favorshme dhe mijëra të tjerë janë në proces e sipër. Për ta përshpejtuar procesin, qeveria e ka ndarë degën e drejtorisë së legalizimeve në Tiranë dhe për momentin ata shqyrtojnë rreth 250 dosje në ditë. Po përsëri nuk është e mjaftueshme. Kanë kërkuar staf më të gjerë. E mbështes kërkesën e tyre për staf më të gjerë që të shqyrtohen 1000 dosje në ditë dhe nëse arrihet kjo shifër, të gjithë pronarët që kanë bërë dokumentet për legalizim, do i marrin titujt e pronësisë së tyre para fundit të marsit. - Është një proces “one stop shop”? - Po, është proces “one stop shop”. Duhet të aplikosh dhe të paraqitësh dokumentacionin e nevojshëm dhe duhet kuptuar që është proces legalizimi jo vetëm për ndërtimet pa leje, por në shumë raste, edhe për zaptimin e paligjshëm të pronës, si të asaj private, edhe të asaj publike. Por është një çështje që ka marrë përgjigje ligjore dhe tani po merr edhe përgjigje ekzekutive. Pastaj kemi kategorinë e atyre që kanë ndërtuar me leje, por që nuk i kanë marrë ende certifikatat e pronësisë, se ndërtuesit kanë shkelur kushtet e ndërtimit, ose ngaqë ndërtuesit nuk kanë bërë aplikime për certifikatat e pronësisë, apo qoftë kjo edhe për arsye të tjera. Gjatë fushatës premtova se do e shqyrtonim problemin dhe e kemi bërë këtë. Si rezultat, tani më shumë se 5180 apartamente kanë marrë certifikatat e pronësisë, një çështje që prek 24 mijë qytetarë të Tiranës. 3000 të tjera janë ende në proces legalizimi dhe për shumë prej tyre, ndërtuesit nuk kanë pranuar të bëhen pjesë e procesit. Kemi nxjerrë një listë të zezë që do të thotë se kemi ndërprerë çdo shërbim, u refuzojmë shërbimin si personit ligjor edhe atij fizik të atyre kompanive derisa të bashkëpunojnë dhe ta çojnë procesin deri në fund që qytetarët të përfitojnë dhe të mos paguajnë nga papërgjegjshmëria e ndërtuesve. - Sa është shifra e përllogaritur e banorëve të Tiranës që kanë dokumente pronësie? - Për sa i përket këtij sistemi që e quajmë procesi i certifikatës së hipotekimit, besojmë se më shumë se 65 000 qytetarë kanë përfituar nga ky shërbim. Besojmë se kapitali i ngrirë në sensin e kolateralit që s’u shkon bankave për shkak të

mungesës së dokumentacionit është më tepër se 700 milionë Euro. Ndaj është edhe përparësi për mua, jo vetëm që qytetarët të përfitojnë atë që u takon me të drejtë, për të marrë titujt e pronësisë, por edhe që kjo shifër likuiditetit të futet në ekonominë e qytetit dhe kur ke 700 milionë euro likuiditet në ekonomi, mund të hapësh më shumë vende pune dhe ekonomia mund të përfitojë nga dinamizmi. - S’e di nëse e keni përmendur në fushatë, por kjo është një tjetër pyetje e bërë nga njerëzit që njoh. Mbrojtja e konsumatorit. Çfarë është bërë për mbrojtjen e konsumatorit jo vetëm nga çmimet, por edhe nga cilësia e produkteve? - Po, ishte premtimi im i parë. Thashë që gjëja e parë që do bëja si kryebashkiak ishte krijimi i Agjencisë për Mbrojtjen e Konsumatorit dhe e bëra këtë gjë. Dekreti i parë që firmosa. Siç e përmenda edhe më parë gjatë ristrukturimit të Bashkisë, u sigurova që postet e tepërta, që ishin të panevojshme në administratë, u përdorën për krijimin e Agjencisë së Mbrojtjes së Konsumatorit, por edhe pse korniza ligjore për qeverinë vendore duhet përfunduar, kemi punuar së bashku me Agjencinë e Mbrojtjes së Konsumatorit të qeverisjes qendrore për të arritur disa rezultate të mira. Përmenda më parë për sa i përket spekulimit të çmimit, përpjekjen tonë të suksesshme në ruajtjen e çmimeve të pandryshueshme fundvitin që shkoi, por mbrojtja e konsumatorit s’do të thotë vetëm aq. Cilësia e tregjeve, cilësia e mallrave që hyjnë në treg, cilësia e transportit, e transportit publik për sa i përket mjeteve transportuese, si edhe njerëzve që merren me këtë punë, por edhe afati kohor i shërbimit të tyre. Agjencia e Mbrojtjes së Konsumatorit mbulon shumë hallka. - A nënkupton kjo se, nëse një person blen mall dhe ai prishet, mund ta kthejnë dhe të kompensohen me shifrën e paguar për atë mall? - Po. Kodi Civil i Shqipërisë, si në çdo vend tjetër, e parashikon diçka të tillë dhe do thosha se siguria e ushqimeve, dhe e mallrave në përgjithësi, është përparësia jonë për momentin, por edhe kalibrimi i çmimeve është përparësi e Agjencisë së Mbrojtjes së Konsumatorit. Për momentin po merremi me largimin e tregut të gjedhit nga qyteti i Tiranës. Kemi gjetur disa vende të përshtatshme për zhvendosjen e tij, pak jashtë kufijve të qytetit dhe veprimi i radhës do jetë nxjerrja e paligjshme dhe garancia që asnjë kafshë të mos theret më vete në qytet, por të theren në një vend, ku inspektorët të kontrollojnë cilësinë e mishit që shërbehet atje apo që më vonë dërgohet në pikat me shumicë apo pakicë në Tiranë. Është sfidë e madhe. Punonjësit në Zyrën e Inspektimeve dhe nënkryetari Vasili kanë mbi një muaj që merren me këtë çështje, por është diçka të cilën do e zgjidhim me vendosmëri, diçka për të cilën do kontribuojmë më tej, në cilësinë e ushqimit, në sigurinë e ushqimit në Tiranë dhe kështu do japim kontributin për një jetë më të mirë për qytetarët e Tiranës. - Një nga gjërat më të zakonshme tani në SHBA, i kemi edhe në Uashington, janë tregjet e fermerëve. Njerëz që rritin produkte, por që nuk shiten në supermarketet e mëdhenj dhe të atyre vendeve ku zakonisht njerëzit blejnë ushqime. Mund të shkosh gjatë fundjavave… Ndonjëherë produktet janë më të shtrenjta, por të rritura në mënyrë natyrale, janë më të shijshme. Sigurisht, domatet që blejmë në tregun e fermerëve janë më të shijshme. Po mendohet për diçka të tillë në Tiranë? Domatet tuaja janë shumë herë më të shijshme. - Shumica e produkteve në qytet kanë cilësitë e mallrave bio. Besoj se agrikultura në Shqipëri po i mëson shumë shpejt rrengjet e industrisë së huaj dhe besoj se do vijë dita që sasia do e mposhtë cilësinë, por për momentin s’është ky problemi. Problemi është që nuk kemi një vend të posaçëm apo disa vende të tilla ku të zhvillohet ky aktivitet. Shumica e fermerëve e zhvillojnë aktivitetin e tyre në rrugë, ndaj kjo sjell probleme sidomos për shitësit me pakicë, që kanë konkurrencë të madhe, se këta njerëz vijnë dhe ikin pa paguar taksa dhe me produkte më të freskëta, ndonjëherë edhe më të freskëta sesa të shitësve me pakicë, ndaj përballemi me një problem tjetër. Nëse kërkon ushqim bio dhe ekologjik, ka me shumicë në Tiranë, në tregjet dhe restorantet në Tiranë.

« gossip

E premte 26 tetor 2012 •

Genta

Ismajli mohon ndërhyrjen në buzë

Alketa Vejsiu grimohet vetë

ajmi se Genta Ismajli i ka fryrë buzët është i pavërtetë. Kështu ka deklaruar këngëtarja. Krijuesja e hitit “Guximi” ka thënë në televizion, se nuk ka bërë ndërhyrje estetike në buzë duke i përgënjeshtruar kështu thashethemet që u përhapën ditëve të fundit. Për më shumë, sipas medieve kosovare, ajo ka premtuar se do ta bëjë publike nëse bën ndonjë ndërhyrje në fytyrën apo trupin e saj.

Me siguri stafi i përkujdesjes personale nuk i mungon, por nganjëherë Alketa Vejsiu preferon të grimohet vetë. Ajo dhe Vera Grabocka janë duke punuar fuqishëm për edicionin e dytë të “X Factor Albania”.

Poni, një madamë me të zeza

Nora Istrefit i shkëlqen vetura, urren gatimin Këngëtarja Nora Istrefi nuk është edhe aq modeste në shijet e saja. Ajo e pëlqen jetën luksoze me vetura të shtrenjta, ashtu siç e shohim edhe në këtë foto që ajo ka postuar ditë më parë në twitterin e saj. Një BMW X3 i bardhë me shkëlqim, që ajo mundi ta blejë vitin e kaluar duke paguar jo më pak se 32 mijë euro. Së paku, veturën e ka në përdorim dhe paratë e shpenzuara, deri diku, po gjejnë një dedikim të dobishëm. Por flitet se ajo po ashtu ka paguar 10 mijë euro për kuzhinën e saj luksoze “të ëndrrave”, që kurrë nuk e ka përdorur. I ka mbetur më shumë si një suvenir se sa një kënd ku mund të kalosh kohën duke gatuar. Kjo siç duket për një arsye: Nora e “urren” gatimin dhe punën në kuzhinë. Nora, më me endje e bën modelen, siç e kemi parë këto ditë.

ëngëtaren vlonjate Poni e shohim mjaft serioze dhe plot sharm në këto fotografi. Me një fustan të zi e të gjatë dhe flokët e kapura lart,

Poni duket shumë mirë teksa pozon për fotografët. Mesa duket edhe eventi ku ajo ka marrë pjesë ka qenë mjaft serioz dhe i rëndësishëm. Bashkëpunimi i saj i

fundit muzikor ka qenë me Dr. Florin, ku ajo po eksperimenton edhe në muzikën e lehtë dhe jo vetëm në atë popullore ku ne jemi mësuar ta shohim.

gossip • E premte 26 tetor 2012

Dafina pa mashkull, “argëtohet” me kuaj… Bëri ndryshime rrënjësore me look-un e saj duke prerë flokët në stil mashkullor dhe shpesh akuzohet për kopjim të Rihannës. Pak ditë më parë na befasoi kur në studion e Fadil Berishës bëri lojëra lesbike me Emina Çunmulaj, duke shqetësuar fansat se mos vallë pas gjithë atyre meshkujve është ngopur dhe ka ndërruar preferencat e saj seksuale. E kuptojmë se titulli i këtij artikulli është tendencioz, por duhet thënë se dhe ajo vetë bën gjëra tendencioze. Ne ju ngacmuam pak dhe me siguri keni menduar se Dafina tani është çmendur, duke bërë “lojëra” edhe me shtazë. Natyrisht, kjo është një lojë, por fatmirësisht, jo siç e keni menduar. Është një lojë optike, ku Dafina krijon iluzionin se mban kokën e kalit me gishtin e saj tregues duke theksuar vendosmërinë e saj për të dominuar. Se kush do të “dominohet” nga ajo në vazhdim, na mbetet të shohim.

Anxhela Martini

Jam singël, por… Flori sërish duet me bullgaren Alisia Pas suksesit me këngën e parë “Ne e kraia” (Nuk është fundi), këngëtarja bullgare me famë, Alisia, ka vendosur të realizojë edhe një duet me Florin. Kjo foto është marrë këto ditë në Tiranë, në studion e Mumajesit. “Sërish kam kënaqësinë të punoj me Florin në një projekt shumë interesant! Së shpejti do t’ju befasoj”, është cituar të ketë thënë Alisia. Pa dyshim njëri nga kompozitorët më të suksesshëm shqiptar, Flori, ka arritur të shpërthej barrierën dhe të depërtoj edhe jashtë zonës shqiptare. Pak ditë më parë Flori në facebook-un e tij u shpreh kundër, siç tha ai “fenomenit të atdhetarizmit artistik”, ku artistët shqiptarë në vigjilje të 100-vjetorit të Pavarësisë po “keqpërdorin” flamurin në klipet e tyre për të treguar një atdhedashuri të tepruar. Natyrisht, kjo deklaratë e tij ka shkaktuar indinjatë tek disa artistë të tjerë.

Ronela

me disa kile më shumë në ‘Vip Shpija 3’

Ajo ka pranuar që të jetë pjesë e realiti-shout “Vip Shpija 3” dhe siç e pamë ka qenë e para që është prezantuar duke hyrë në këtë shtëpi të të famshmëve gjatë mbrëmjes së hënë, kur edhe startoi ky spektakël. Më poshtë po sjellim një foto profesionale, që u bë nga Avni Selmani, ku Ronela na duket me disa kile më shumë. Duke ditur se vajza e muzikës është shumë atraktive, le të shpresojmë se në këtë reality-shou do të jetë shumë dinamike dhe nuk do të shëndoshet më, se nuk i shkon shumë një këngëtareje që krahasohet me femra seksi. “Vip Shpija 3” që në natën e parë ka tërhequr shumë shikueshmëri dhe pritet të jetë edicioni më i suksesshëm.

ukuroshja, Anxhela Martini, ka bërë të ditur në rrjetet sociale, se për momentin nuk është në lidhje dashurie, por as e predispozuar për të filluar një lidhje dashurie me dikë. Mesa

duket Anxhela do t’i përkushtohet karrierës së saj si stiliste, sigurisht pa u tërhequr nga pasarelat ku shpesh sfilon edhe vetë si modele. Se sa do t’i qëndrojë Anxhela këtij statusipremtim, nuk e dimë, pasi një vajzë e bukur si ajo, është gjithmonë nën vëzhgimin e syrit të mashkullit.

Tuna e “shkel” fare Shikoni se çfarë poston Tuna në twitterin e saj! Është revoltuar paksa në të dielën sportive dhe ka shfrytëzuar talentin e saj për të skicuar veten “bothprap” si thotë ajo, duke i dërguar një “përshëndetje të përzemërt” dikujt.

« gossip

E premte 26 tetor 2012 •

Pse është e rëndësishme marrëdhënia mes

babait dhe vajzës?

N P. Diddy përfshihet në aksident me makinë P. Diddy është përrfshirë në një aksident mbrëmjen e djeshme në Los Angeles. Diddy ndodhej pasagjer në makinën etij Cadillac Escalade e cila u godit nga jë makinë tjetër. Por fatmirësisht asnjë nga të dëmtuarit nuk u çua në spital. Makina e Puf Diddy ka pësuar dëmtime serioze në pjesën e përparme. Vetë Diddy është parë shumë i tronditur i cili është shtrirë në bar. Nuk ka asnjë të dhënë se kush ka qënë shkau i aksidentit.

Jennie Garth në lidhje me Jason Clark Jennie Garth i pëlqen të ketë opsione. Pas ndarjes nga burri i saj, aktori Peter Facinelli, aktorja pati një romancë të shkurtër me Antonio Ballatore dhe fotografin Noah Abrams. Dhe së fundmi ajo është në një lidhje me Jason Clark. Pasi Garth firmosi për divorc, ajo i ka kushtuar më shumë vëmendje vetes, karrierës dhe jetës sentimale. Ajo së fundmi deklaroi se kish humbur 15kg dhe se ishte e lumtur për mënyrën se si ndihej dhe dukej dhe se nuk dëshiron ta humbë këtë ndjesi.

jë studim i ri ka treguar se sa e rëndësishme është koha e shpenzuar mes babait dhe vajzës. Këshillat e një babai janë çelësi për aktivitetin seksual tek adoleshentët. Studimet gjetën se vajzat të cilat komunikonin me babain rreth seksit kishin më pak marrëdhënie seksuale. Babai nuk duhet të shihet vetëm në rolin tradicional që ndërhyn tek fëmijët vetëm kur gjërat shkojnë keq, apo vetëm për t`i ndëshkuar. Të dy prindërit duhet të luajnë një rol kryesor jo vetëm në edukim por edhe në komunikimin me e fëmijët. Ja cilat janë pesë arsyet që një marrëdhënie e shëndetshme mes vajzës dhe babait është shumë ndihmuese: 1. Energji mashkullore. Të jesh një qënie humane e lumtur duhet të kesh një miksim të energjisë femërore dhe asaj mashkullore. Për të qënë të aftë të kujdesemi për veten, të përballemi me emocionet, të mësojmë të bëjmë atë që duhet të bëjmë dhe planifikojmë se çfarë ne dëshirojmë logjikisht dhe praktikisht, na duhen të dyja energjitë. Dhe kjo është saktësisht se çfarë një baba mund të bëjë për vajzën, t`i transmetojë asaj energji mashkullore. Dhe kjo është shumë e rëndësishme që një vajzë të balancojë delikatesën dhe brishtësinë me pjesën mashkullore. Për këtë roli i babait është vital. 2. Shembull pozitiv. Marrëdhënia mes babait dhe vajzës mund të jetë ndikimi i parë tek ajo se si të

K Sharon Stone përkrah presidentin e Amerikës Shumë personazhe vip kanë treguar mbështetjen për presidentin Obama, duke e konkretizuar me gjeste nga më të ndrysjmet. Përmendim këtu Katy Perry e cila kishte dizenjuar thojntë e saj me fytyrën e Obamas, Beyonce e cila ka qënë një suporte e madhe gjatë fushatës së Obamas duke vendosu në vesh vathe që kishin të cituar emrin e presidentit. Ja edhe një tjetër përkrahëse e Obamas, Sharon Stone e cila mbante me vete një çantë me fytyrën e Obamas. Stone ka treguar që është një mbështetëse e flaktë demokratike, e cila e ka mbështetur Obaman në shumë fondacione. Sharon Stone dëshiron që Obama të jetë presidenti i saj, dhe nuk i intereson se kush e di këtë gjë.

ëngëtarja e re Taylor Swift edhe pse pas vetës ka lënë një numër të vogël të romancash, është zhgënjyer nga dashuria. Ylli i muzikës country ka frikë se kurrë nuk do të gjejë personin me të cilin do të kalojë pjesën tjetër të jetës. “Kam frikë se asnjë magji nuk zgjat përgjithmonë. Fluturat në bark dhe ëndrrat e dashurisë do të zhduken një ditë,” tha Taylor Swift, në një intervistë për revistën britanike “The Guardian”. Këngëtarja 22-vjeçare deri më tani ka qenë në lidhje me John Mayer dhe Joe Jonas ndërsa mediat e kanë lidhur me djalin e Arnold Schwarzeneggerit, Albert. Taylor shtoi se është e vetëdijshme se nuk do të jetë gjithmonë e re, por

ndërtojë një marrëdhënie më vonë me një mashkull. Modeli që ai i jep vajzës do të shërbejë si imazhi i mashkullit ideal që ajo do të kërkojë në të ardhmen. Një baba mund t`i tregojë shumë mirë një vajze se mashkulli di të jetë edhe i kujdesshëm dhe di ta trajtojë femrën me respekt. 3. Të menduarit logjik. Baballarët njihen për të menduar në mënyrë logjike. Vitet e adoleshencës janë të vështira, ku adoleshentët janë të gjithpërfshirë në

shumë gjëra, kështu një stil i të menduarit logjik, mund të ishtë një ndihmë e vërtetë për vajzat. Këshillat se si mund të jeni më të organizuar dhe planifikuar, mund t`i japë më se miri babai juaj. 4. Influencojnë praktikën. Vajzat kryesisht adoleshente janë shumë delikate dhe të ndjeshme, duke u përfshirë kështu emocionalisht në situata të ndryshme, pa dhënë zgjidhje praktike. Për këtë arsye baballarët të cilët fokusohen në zgjidhjet, mund të sjellin

zgjidhje praktike dhe t`i ndihmojnë ato të bëhen vendimmarrëse. 5. Fokusimi tek rezultatet. Meshkujt janë të programuar për t`u fokusuar tek rezultatet, kurse femrat gëzojnë më shumë pjesën e proçesit. Por të dyja aspektet janë të vlefshme dhe të nevojshme. Fokusimi tek rezultatet është e rëndësishme se të jep energji për të vazhduar dhe mund të sjellë shumë benefite, për këtë baballarët janë një suport masiv.

Ka frikë se kurrë s’do ta gjejë

“shpirtin binjak”

ajo do të përpiqet të mbajë një frymë rinore aq kohë sa mundet. Këngëtarja e famshme thuhet se

ka qenë në lidhje edhe me pasardhësin e familjes ikonë të SHBA-s, Kenndeyt, përkatësisht me Conor

Kennedy, të cilën ‘lidhje’ kurrë nuk e ka përkrahur nëna e këtij të fundit.

gossip • E premte 26 tetor 2012

De Niro: DiCaprio pasardhësi im

Fox rikthehet në formën më të mirë

Lindsay

vjedh 15 mijë dollarë rroba

Lindsay Lohan rikthehet në qendër të vëmendjes. Aktorja e 1001 skandaleve, së fundmi akuzohet se ka vjedhur rroba dhe materiale të tjera me vlerë rreth 15 mijë dollarë në filmin Scary Movie 5. Një person nga stafi teknik i realizimit të filmit, ka folur për mediat amerikane se si Lindsay ka hequr nga garderoba e filmit disa prej veshjeve të përdorura gjatë xhirimeve muajin e kaluar. “Veshjet ndodheshin në dollapin e saj. Ishin veshje të këndshme dhe të shtrenjta në treg. Mendoj se Lindsay thjesht ka menduar se mund t’i merrte lirisht ato, ndërsa sa për producentët, kur e morën vesh, mbyllën njërin sy dhe shtuan se kjo ishte kostoja e të punuarit me aktoren 26-vjeçare”, citohet nga National Enquirer, burimi që ka dashur të mbetet anonym. Lohan luan veten e saj përkrah aktorit Charlie Sheen në filmin Scary Movie 5 që prite të dalë në kinema vitin e ardhshëm.

obert De Niro mendon se ai është zëvendësuar nga Leonardo DiCaprio në filmat e regjisorit Martin Scorsese. Legjenda 69-vjeçare ka bërë shaka para mysafirëve në Hollywood Film Awards në Beverly Hills gjatë të hënës, duke thënë se ai tashmë vetëm po shpërndan shpërblime dhe nuk po fiton asgjë për vete. “Ajo çfarë më së shumti më josh këtu është të prezantoj shpërblime për të tjerët. I kam dhënë Oscarët Sean Penn, Eli Wallach dhe Francis Coppolas. E kam nderuar Meryl Streep në Kennedy Centre. I kam dorëzuar disa shpërblime jetësore Marty Scorseseit, nga BAFTA deri te Golden Globe”. “Prandaj, edhe pse DiCaprio e ka marrë vendim tim në filmat e Martyt, kjo gjëja mbase do të shkoj te djaloshi”. “Jam shumë i mirë në dhënien e shpërblimeve, por sinqerisht kam harruar të marr vetë ndonjë shpërblim. Ka kaluar një kohë përveç që e kam marrë atë medalje nga Liga Amerikane Irlandeze kur ata nuk mundën t’ia japin Liam Neeson”, ka thënë më tej De Niro. Robert De Niro megjithatë u nderua në këtë ceremoni duke fituar befasisht çmimin “Aktori më i Mirë”.

Dashuri e re për Katie Holmes? Mbas stuhisë kthehet qetësia për Katie Holmes, dielli duket se po i ndrit në vjeshtë. Mbas ndarjes me burrin e saj Tom Cruise, aktorja e bukur është parë nëpër rrugët e New York sëbashku me një mashkull misterioz. Paparacët kanë vënë re se midis tyre kishte sjellje konfidenciale dhe dukeshin shumë të qetë. Nuk njihet identiteti i mashkullit që Katie kishte zgjedhur për të shëtitur, ai nuk është nga bota e madhe e yjeve, ndoshta bëhet fjalë për një mik apo aktorja 33-vjeçare ka vendosur të gjejë një baba të ri për Surin.

Megan Fox rikthehet në formën e saj më të mirë, në një fushatë publicitare që do të ndërmarrë një kompani mobiliare dhe sendesh të tjera shtëpiake. Megjithatë, nuk bëhet fjalë për një rikthim jashtëzakonisht të shpejtë të 26-vjeçares në formën e saj më të mirë trupore, vetëm tre javë pas lindjes së djalit të saj të parë, Noah, në fund të muajit shtator. Fotot joshëse të Fox janë bërë përpara se ajo të mbetej shtaztanë dhe u ruajtën nga kompania për një kohë të gjatë, si një strategji marketingu.Me sa duket, kompania reklamuese vlerësoi se do të kishte më efekt, që fotot joshëse të aktores të shfaqeshin për publikun, kur ky i fundit ta ndiente mungesën e saj në ekran dhe vëmendjen e përgjithshme të mediave rozë.

Aniston: Nuk besoj në dieta Deklarimet e Jennifer Aniston se nuk beson në dietë, ndoshta nuk janë pranuar aq mirë nga pjesëtaret e gjinisë së bukur. “E kam ndërprerë dietën kur e kuptova se thjesht duhet të ha rregullisht, shëndetshëm dhe me masë”.“Duket e pakuptimtë kur dikush fillimisht e dëmton trupin e vet me ushqim të shpejtë dhe yndyra, kurse më pas i futet dietës”.“Duhet ta ekspozoni trupin tuaj në diell nga 20 minuta në ditë për shkak të vitaminës D, të jini të lumtur dhe të buzëqeshur, sepse buzëqeshja është më e rëndësishmja”, ka thënë Aniston për revistën OK. Ajo ka treguar se në të kaluarën ka pasur probleme me figurën e saj trupore, madje iu është nënshtruar procedurave estetike, por pa sukses.

« opinion

E premte 26 tetor 2012 •

E ardhmja e ndarë e Evropës Nga Janusz Bugajski

y tendenca kundërshtuese janë të dukshme në Bashkimin Europian: federalizmi dhe ndarja. Ndërsa kriza monetare po i shtyn udhëheqësit të marrin vendimet për një bashkim më të ngushtë federal, trazirat e BE-së kontribuojnë në ndarjen e mundshme të disa vendeve anëtare. Shtetet Federale të Europës sigurisht që nuk do krijohen brenda natës, por disa kryeqytete po rreshtohen kundër dhe pro projektit. Për disa vende federalizmi është absolutisht i papranueshëm. Kryeministri i Britanisë, David Kameron, në një referendum për anëtarësimin në BE la të kuptohet se Londra mund të largohet përfundimisht nga blloku. Federalizmi gjen mbështetje në Gjermani, Itali, Belgjikë, Luksemburg dhe Holandë. Vendet mesdhetare të kredhura në borxh, si Spanja, Portugalia apo Greqia, mund ta shohin federalizmin si një zgjidhje të problemeve të tyre ekonomike, edhe pse nuk dihet qartë si do të reagojnë votuesit e Europës Veriore për përfshirjen e tyre. Shtetet e pavendosura, si Franca dhe vendet skandinave, mund të kundërshtojnë dorëzimin e elementeve të sovranitetit të tyre. Për më tepër, anëtarët e rinj të BE-së, përfshirë edhe tri vendet

baltike, Poloninë, Hungarinë, Sllovakinë, Republikën Çeke, Rumaninë dhe Bullgarinë, mund të kundërshtojnë heqjen dorë nga pavarësia e tyre e fituar me djersë pas shpëtimit nga bashkimi i detyruar komunist disa dekadash. Mbështetja për ndarje brenda disa shteteve ekzistuese do të rritet edhe më tepër për shkak të ndjenjave të shfrytëzimit nga qeveritë qendrore. Kandidatët kryesorë për ndarje janë Spanja dhe Italia. Qeveria e Katalonjës në Spanjë ka kërkuar zgjedhje të parakohshme në nëntor, që do

të jenë referendum mbi pavarësinë. Kjo mund të shkaktojë edhe një rritje të separatizmit bask në Spanjën Veriore. Në Itali “Lega Nord” mbështet shndërrimin e shtetit në shtet federal. Zërat po ngrihen përherë e më shumë se ndarja përfundimtare e Italisë së Veriut, ose Padanias, do të ishte zgjidhja më e mirë. Greqia mund të përjetojë tendenca separatiste në Kretë dhe disa ishuj të tjerë që ndodhen larg kryeqytetit. Edhe shtetet jofederaliste kanë lëvizje separatiste. Qeveria rajonale e Skocisë po planifikon të zhvillojë një referendum për pavarësinë nga Mbretëria e Bashkuar më 2014-n dhe sondazhet tregojnë se mbështetja është në rritje. Edhe zemra e BE-së nuk përjashtohet. Vetë Belgjika mund të mos i mbijetojë të qenit një shtet i vetëm, ndërsa partitë flamande po kërkojnë pavarësinë nga Belgjika frëngjishtfolëse. Të gjitha shtetet e reja duhet të vendosin nëse duan të bashkohen me BE-në, ndërsa BE-ja duhet të përcaktojnë nëse do t’i pranojë ato në një Bashkim të federuar. Udhëheqësit dhe popujt e BE-së mund të ngurrojnë të mbështesin atë që në fakt do jetë një valë e re zgjerimi dhe barrën financiare që nënkupton diçka e tillë. Europa e re do të jetë, pa dyshim, një vend më i paparashikueshëm se ç’e kishte menduar Brukseli.

Feja dhe shteti laik në Shqipëri

e një shkrim të mëparshëm trajtuam aktin e shkishërimit nga ana e Kishës Katolike si reagim ndëshkues ndaj vrasjeve për hakmarrje dhe gjakmarrje. Ne trajtuam gjithashtu edhe reagimin apo shqetësimin që solli ky veprim i Kishës te disa persona publik dhe tek opinioni në raport me dobësimin që mund t’i bëjë një veprim i tillë shtetit laik. Në raport me këtë shqetësim, duke vazhduar dhe sjellë vetëm mendimin personal, dua të kujtoj se parimisht në rastin shqiptar, me një shoqëri në zhvillim, ku edhe shteti i së drejtës nuk është në nivelin e kërkuar, besoj se pa paragjykime kontributi i çdo institucioni apo individi për më shumë ekuilibër socio-kulturor dhe politik duhet falënderuar. Në rastin e Kishës Katolike, e cila formalisht në Shqipëri është përfaqësuese institucionale e një shteti tjetër, por krejt të veçantë, Vatikanit, duhet thënë se relativizohet deri në argument jo të qëndrueshëm. Këtu mund të kujtohet që fretërit e kësaj Kishe janë në shumicë absolute shtetas shqiptarë, por jo vetëm kaq. Roli historik i kësaj Kishe ka qenë dhe është shumë pozitiv në historinë shqiptare. Pa dalë në emra konkretë dhe në pjesë historike, mund të them se kjo analizë racionale vlen, pavarësisht se në vlera të ndryshme, po ashtu për të gjitha institucionet e kultit në Shqipëri. Kryesisht edhe për tri komunitetet e tjera fetare më të rëndësishme: myslimane, ortodokse dhe bektashiane. Varësia e tyre relative nga institucione jashtë territorit të Republikës është krejt e kuptueshme si për Kishën Autoqefale Ortodokse, që ka varësi nga Patrikana Ekumenike e Stambollit, ashtu Komuniteti Mysliman Shqiptar nga Kalifati, apo interesa të tjera shumë më dinamike dhe pa dyshim po ashtu dhe komuniteti i varfër bektashian. Ajo që ka rëndësi për rastin ka të bëjë me racionalitetin që duhet të ketë shoqëria ndaj komuniteteve fetare, të cilat janë shtylla të rëndësishme të ekuilibrave socio-kulturor dhe politik, veçanërisht në shoqëritë në zhvillim, por dhe atyre të zhvilluara. “Edhe sikur Zoti të mos ekzistonte, Ai duhet krijuar” Personalisht jam i filozofisë iluministe të Fransua Mari Arue, i njohur ndryshe si Volter, i cili theksonte: “Makina e botës është vepër e një qenieje shumë të zgjuar dhe të fuqishme. Ai u sugjeron atyre që e mbajnë veten si të zgjuar ta admirojnë atë.” Në fakt, Volteri nuk pranon Zotin që predikon kleri katolik, nuk pranon filozofinë kristiane, apo për ne shqiptarët edhe myslimane, që sugjeron vuajtjet në tokë si të kompensueshme në qiell. Në të njëjtën kohë filozofia volteriane, me karakter iluminist dhe racional, na sugjeron se, po të mos besohet në Zot, prishet gjithçka në shoqëri. Volteri konkretisht na sugjeron se “sikur edhe një fshat

Nga Artur NURA

të kemi për të qeverisur, duhet të kemi edhe fenë e këtij fshati”. Volteri me aksiomën e tij shumë domethënëse na thotë se “sikur Zoti të mos ekzistonte, Ai duhet krijuar”. Personalisht besoj se të paktën në rastin shqiptar e ka plotësisht me të drejtë. Mjafton t’i hedhim një sy kujtese racionale së shkuarës sonë jo shumë të largët komuniste, por edhe së sotmes së pakonsoliduar demokratike, besoj se i japim parimisht të drejtë. Gjatë diktaturës sistemi ndaloi ushtrimin e fesë vetëm e vetëm që pushtetin e saj tek individi dhe shoqëria ta kalonte në favor të dominimit të saj politik ndaj shoqërisë. Diktatura e përkufizonte pushtetin e saj si të klasës punëtore, por në fakt e kishte menaxhuar atë në favor të një individi, i cili ishte diktatori. Diktatura parapëlqente të kishte anëtarë të Byrosë Politike, që ishin dhe ministra, me origjinë nga klasa punëtore, por jo për t’i dhënë pushtet institucional kësaj pjesë të shoqërisë. Ata apo ato përzgjidheshin vetëm e vetëm që t’i shërbenin besnikërisht diktatorit, për asgjë tjetër. Rasti domethënës i njërit prej tyre Fillimisht më duhet të them se këtë lloj reflektimi e bëj edhe në dritë vështrimin e filozofisë së Volterit, por jo vetëm të tij, përderisa jam besimtar i së përtejmes. Në mënyrë të veçantë kjo teori më është sjellë në vëmendje kur në rrugët e Tiranës kam parë një ish-ministër të brendshëm të periudhës komuniste, historinë familjare të të cilit e dija nga xhaxhai im, i cili direkt pas diplomimit në Poloni dhe kthimit në atdhe e kishte pasur komshi. Historinë e atij ish-ministri e kam analizuar në vazhdimësi publikisht, sepse besoj se është shumë domethënës. Ai ish-ministër personalisht, por edhe të tjerë si ai, të cilët për arsye etike nuk po i përmendim me emrat e tyre, ka qenë shumë i fuqishëm politikisht për kohën e tij. Kur e pashë unë, ishte një burrë plak, i kërrusur nën peshën e viteve dhe që kalonte ditët e tij nën peshën e kujtimeve personale si gjithë të tjerët si ai, ndoshta duke menduar edhe për të përtejmen. Zotëria në fjalë nga një punëtor i thjeshtë dhe besimtar te Zoti, u bë sekretar partie në një ndërmarrje socialiste, më pas sekretar partie i një qyteti periferik dhe në fund, fare pa e pritur, ministër i brendshëm dhe i gjithëpushtetshëm, deri një post më poshtë diktatorit. Kjo arritje i bëri të mundur atij të sjellë të gjithë familjen në një nga vilat më të qenësishme të kryeqytetit të varfër shqiptar. Në atë botë ai ka qenë sigurisht i ndërgjegjshëm se aty nuk e solli Zoti, por diktatori, i cili duhet të jetë bërë zoti i ri për të, duke e bërë atë vetë pa kuptuar edhe ateist. Më kujtohet se në vitet 1990, ndërsa shoqëria kish filluar të kërkonte ndryshime dhe pluralizmin politik, dikush tha se ishte dhënë edhe një urdhër nga ministri i atëhershëm i brendshëm për të qëlluar mbi

turmat që të ruhej sistemi komunist i vendit dhe vlerat e tij. Tek e shikoja të njëjtin burrë ashtu të kërrusur në një moment jetësor që askush nuk mund t’i shpëtojë, u ndieva i sigurt se padyshim ai e kishte dhënë atë urdhër jo më për të mbrojtur diktaturën, por gjitha të mirat materiale që ajo dhe diktatori i kishin dhënë atij dhe familjes së tij, pa të cilat nuk arrinte dot të përfytyronte veten. Apo më saktësisht, ashtu siç ishte ndërsa po e shikoja unë. Roli i medies si interpretuese i interesave të publikut, shoqërisë dhe institucioneve të kultit Jam i bindur se ish-ministri në fjalë, por edhe shokët/shoqet e tij të diktaturës, ndoshta kanë reflektuar në raport me situatën socio-politike, sot në mënyrë të ndryshme me dje. Nga ana tjetër, besoj se sigurisht që do të kenë reflektuar në raport me jetën e tyre, duke analizuar edhe për teorinë e Volterit në raport me faktin se vuajtjet apo veprimet që kryen në tokë kompensohen në qiell, apo në jetën tjetër! Besoj se kjo do të ketë ndodhur në mënyrën fetare, sepse personalisht kam parë njërin prej tyre në një varrim duke thënë se nuk e dinte nëse ka jetë në botën tjetër, po nëse po, luste që të dashurit të tij tashmë të ikur përgjithmonë, t’i ofrohej më e mira. Jam i bindur se këtë lutje e bënte apo e ka bërë edhe për veten e tij. Këta shembuj origjinal duhet t’i sillen vëmendjes publike herë pas here si domethënie. Sigurisht, profesionalisht dhe në mënyrë racionale, por më shumë duhet t’u sillen atyre që na drejtojnë politikisht sot. Media, ashtu siç i jep zë pa kritere politikës së ditës, duhet t’u japë zë edhe institucioneve të kultit, pse jo duke qëndruar laike. Një gjë e tillë nuk komprometon aspak laicitetin e medies dhe shoqërisë, por vetëm ndihmon individin duke i bërë me dije edhe të tjera modele më pozitivë të të jetuarit se ai i politikanëve të pasur! Apo edhe produkteve të modelit nediatik të “Vëllait të Madh” për t’u bërë i famshëm dhe i pasur duke shitur publikisht jetën private. Media parimisht dhe profesionalisht duhet të jetë interlokutor dhe interpretues i interesave të publikut ndaj politikës, administratës, por dhe institucioneve të kultit. Një dimension i tillë i jetës publike do t’i vlente shumë edhe individit të thjeshtë në jetën e tij private dhe familjare. Sipas të dhënave publike, vrasja e fundit në një rrethinë të Durrësit të një vajze 18-vjeçare mund të ketë ndodhur edhe për shkak të keqinterpretimit të besimit që praktikonin dy protagonistët e asaj tragjedie makabre. Sikur media të gjente mundësinë të sillte dhe interpretimin e fesë përkatëse për rastin, e cila thotë se kush vret një njeri është sikur të ketë vrarë gjithë njerëzimin dhe ai që i jep jetë një personi është si t’i ketë dhënë jetë gjithë njerëzimit, besoj se do të ndihmonte shumë individët ruralë të mos bëhen vrasës.

opinion • E premte 26 tetor 2012

“Nallbanët e demokraturës 21”

farë do të kishte ndodhur sikur pasditen e vonë të 20 prillit 1889 në borgatën numër 219 Klara Hitler t’i kishte dhënë jetë një vajze të dytë? Sikur vajza të quhej “Agata” dhe të kishte sy blu, gati-gati të njollosur me dallgë të mikluara deti, kush do të ishte kujtuar për orën e frymës së saj të parë apo biografinë e arnuar, që do të trazojë mendjet e të gjitha shtresave apo kastave? Po Irenë Nemirovski a thua 17 gushtin e vitit të zhurmshëm 1942 do të kishte lodhur gishtërinjtë e gjatë mbi një makinë shkrimi të blerë me leverdi vetëm tri ditë më parë? Historia do të ndahej në disa volume apo vetëm disa kapituj? 42 kampe përqendrimi apo 42 teatro operistikë? Disa apo disa miliona? Ju kërkoj të drejtën e tri presjeve. Minimalisht 3 presjeve për t’u ç’armatosur me stil të mesëm dhe për të vazhduar erucionin tim, memecuar nga pretekste tejskajshmërisht logjike. Për mendimin tim, diletant, dy kallëpet më të oreksshëm të historisë gjithëpërfshirëse në shifra, copëtime gjeografike apo çështje demografie kanë një shtyllë kurrizore, një shfryrje përbashkësish të pranuar me ose pa pahir. 1945. Vitin e qullët 1945. ‘’Përpara’’ dhe ‘’pas’’ janë dy ndajfoljet e vetme që kordelojnë ansamblet brutale dhe filmografisht më pak të tilla të dy kohëve kronologjike që ‘’përshëndesin’’ njëra-tjetrën miqësisht. Nuk është lapsus ‘’miqësisht’’, është e qëllimshme. Kur nxjerr në valle të mësipërmin ingranazh dekadash, nuk qëlloj vëmendjen tuaj në mposhtjen ‘’tranzitore’’ për të dytën herë, atë naziste, e aq më pak embrionizmin e Bashkimit Europian. Aspak pothuajse finalen e trishtë të luftës së dytë botërore. Do të ishte shumë naive nga ana ime të humbas leximin tuaj vetëm pas disa paragrafëve shpotitës dhe një kaligrafie kompjuterike. Kur unë vë një qark minjsh në këtë rruzull të plogësht mediokritetesh, marr si përgjigje një të nënqeshur pothuajse të besueshme nga një këndvështrim luksoz dhe paranojak. Sepse të thuash që në vitin 1945 njerëzimi për herë të parë dështoi, jo letrarisht, por prej vërteti, është si të thuash se lindja dhe perëndimi janë të kundërta në orare, pozicione dhe ngjyra. Diçka që të gjithë e dimë. E pikërisht këtë duhet të shkruajë shumica. Diçka që di. Jo diçka për të cilën dyshon, por lë përkohësisht në atë gjendje pasive ndodhie. Balotazhet politike, strukturat institucionale, presidentët, mbretërit, anarkët, marksistët, despotët në damarët e vitit 1945, dështuan. Amerika, Europa, Japonia... dështuan. Krishterimi, islamizmi, ateizmi... të gjithë pa përjashtim dështuan. Njerëzimi për herë të parë dështoi. Nëse ishte e pashmangshme, aq më keq. Nëse ishte llogari kapitaliste, demokratike apo mbijetese, atëherë qe një llogari krejtësisht e gabuar. Të gjithë ata që nuk ia dolën, ata që nuk kishin lindur ende, e solemnisht ata që panë me sytë e tyre gjithçka...pa hile, zili apo vërejtje të hollësishme, dështuan. Shoqëritë e ‘’kushtetutës’’ dhe të drejtave natyrore i mësuan botës të vetmin emërues që nuk do të duhej të kishte dalë asnjëherë në pah, as si forcë mbrojtjeje, as kërcënimi, supremacie e as si derivacion i dobët eksperimental - bombën atomike. Dy të tilla zbrazën mllefin dhe pabarazinë politike mbi trupat e mijërave personave dhe në kurrizin e dy qyteteve që gëzonin ditën e radhës. Tentativa e një të trete vuri me shpatulla pas muri kundërshtarin. Fitorja nuk u mor në betejë. Pseudofitorja u lëshua pabesisht nga kupola e qiellit blu. Time Square u shndërrua në atdheun e flamujve dhe rikthimit të militarëve, infermiereve dhe ekuipazhit të luftës në shtëpinë e Paqes. U harruan Hiroshima dhe Nagasaki, sepse në mes të atij tymi gjigant që lëndoi syprinën qiellore, fitorja vlente më shumë se asgjësimi masiv. Paqja nuk erdhi. U imponua. E sollën ata që paqen nuk e panë kurrë.

Nga Suada HALILAJ

Ndërkohë në të gjitha sheshet, bulevardet, kryeqytetet e mundshme u bë festë. Bori glorifikimi, puthje kalimtarësh, buzëqeshje vesh më vesh përpara objektivit. Traktati dypalësh lajmëroi kapitullimin përfundimtar të kërcënimit japonez. Njerëzit u titulluan të ‘’lirë’’. Kinse të lirë. Barbarisht të lirë. Të mëdhenjtë firmosën dhe iu nënshtruan lirisë, sepse frika e përfshirjes në një hap më të madh se çdo lloj parashikimi, prapaskene apo komploti, ishte një pazar krejtësisht i paleverdishëm. Njerëzit e vegjël u ngopën me thërrime mikroskopike dhe vëmendja e tyre u ble sa hap e mbyll sytë. Por ama gjithçka kishte marrë një kah të pamenduar. Gjithçka ishte fundosur në errësirën e asaj që nuk shihej më. Sigurisht, tani fillonte rimëkëmbja, larja e hesapeve, dënimi i fajtorëve, shijimi i tortës territoriale dhe burgosja ne data historike, por për gjithë këtë triller bashkëjetese, strukej një gabim që nuk mund të kthente dot thembrat nga kishte vënë majat. Ekzistencializmi kishte rrokur kafshatën fatale. Zhvendosja e synimit kapërcente kontrollin. Dialogët, farsat, diplomacia dhe politika e ‘’shpëlashme’’ ishin të barasvlershme me një cent në kandarin e realitetit me fytyrë të zbathur. Jo vetëm që Amerika bëri të pashme ëndrrën dhe potencën e saj, por e leksionoi atë, e tashmë e drejta mbarte të njëjtin mbiemër. Të gjithë ishin të dënuar të jetonin nën tutelën e të gjithëve. Jo nga drejtësia, aq nga idealizmi i paqes e aq më pak nga e mira e përbashkët. Të gjithë vareshin nga të gjithë, vetëm për shkak të një fundi bashkërisht të konsumueshëm, të një fundi ku askush nuk do të donte të lëpihej në kurriz të tjetrit, sepse askush nuk do të mund t’i bënte ballë një shpërthimi mbipërmasor. Kështu fillon edhe riprodhimi i ‘’bagazhit justifikues’’. Akoma më i rëndë. Të fituarit dhe humbësit jo vetëm që vozitën në të njëjtën varkë, por edhe timonuan me duar të bashkuara. U panë keq u ndien keq, por nuk patën zgjidhje tjetër mbijetese. Një sërë strukturash, demek të rregullta, paguan tarifat e duhura, dhe jo vetëm kaq. Ëndrra vazhdonte pelegrinazhin e saj të përpiktëm duke u cituar në të gjithë tubimet e mundshme. Kjo nuk përjashtoi sigurisht konflikte të tjera kalimtarë dhe

ngelës. Do të ishte utopike të mos përgjohej asnjë ‘’kleçkë’’ tjetër. Në fund të fundit, kjo siguronte motorin qendror, atë që duhej të ushqehej më shumë, atë tek i cili ishte përqendruar masivisht interesi dhe besimi i pjesës tjetër të bastionit. Arkive. Dokumentarë. Filma shkencorë. Bishte të vërtetash sa andej-këndej. Por asgjë më shumë. Ajo që kishte ndodhur, kishte ndodhur dhe asnjë version kinematografik nuk do i zbriste numrat. Asgjë me shumë për tatëpjetën e historisë dhe shkëlqimin dyshues të laboruesve demokratikë. Një sipar i plusshëm. Pikë. Më duhet të theksoj, ardhur në këtë pikë e afruar fundit të arsyetimit tim shumë modest, që gjithsesi politika dhe ravijëzimi padronues i përpara 1945-s është i ndershëm. Sigurisht i shëmtuar, përçudnuar dhe diktatorial, por ama i ndershëm. Ajo që i mbeti kohës pas këtij cikli është cinizëm i gjallë. Një katarsje çmendurake drejt demokracisë dhe miliona togfjalësh të artikuluara rëndomtazi. Një bozë neveritëse këmbënguljeje për të ruajtur pa caktim çmimi, paktin vendimtar. Një demokraturë që nuk bën më luftë armësh, tankesh apo shifrash ushtarake, por një lojë të egër bixhozllëku, ku disa janë te denjë e meritojnë të jetojnë, të tjerë janë vetëm teprica, efekte anësore që u duhen eliminuar me çdo kusht, ose nuk mbahet e nuk jepet përgjegjësi për translokun e tyre final. Ja pse them se ‘’përpara’’ dhe ‘’pas’’ janë kaq miqësore në gjoks të njëra-tjetrës, sepse nuk notojmë në ujëra të qeta, të dallueshme, të arrira, por psikopatish të inventura në qëllime që s’na përkasin. Kështu në një paralel të fundmë lejomëni t’ju them, pa ligjërime parodike e aq më pak kallaballëk togfjalësh, se sikur Klara Hitler atë natë të kishte lindur vajzë, asgjë, asgjë nuk do të kishte ndodhur ndryshe. Janë një rang vazhdimësie. Nuk ka rëndësi nëse disa lindin ndryshe, ose nuk përcillen aspak në jetën e të gjallëve. Është mediokre vetëm ideja se fajet mund të vdesin në duart e një fallxhoreje. Nuk ka emra të përveçëm. Janë veçse pasues. Dikush i përket një kohe, tjetri një tjetre. Urdhëruesi, frika e një thike familjare pas kurrizi dhe ekzekutuesit janë të varur në të njëjtën gozhdë. Bien të tre. Qëndrojnë të tre. Është një skenë e lashtë sa arka e Noes, po kaq të thinjur jemi edhe ne me duartrokitjet, fishkëllimat dhe patrullat qarkulluese në citime kamuflazhesh. Ç’rëndësi ka nëse historia do të shkruhej me kapituj apo volume kur askush se njeh historinë?! Edhe ata që dikur e gdhendën me gjak, tashmë e kanë harruar. Historia s’na përket më. Është veçse një plaçkë e rëndë që dikur kemi mbathur. Mbesim gjithmonë te ‘’dikura’’. Historia nuk na përket. Historia u përket atyre që s’janë më. Kështu nëse 3 presjet që ju kërkova ishin shumë, zbuteni bujarinë tuaj. Po ju jap unë miliarda të tilla, vetëm gjeni pak kohë nga frenetizmi, që pa dyshim nuk e keni çuar asnjëherë në ekzorcizëm, dhe shfryni atë që dini. Ndaluni në të gjithë semaforët që hasni, në të gjitha piedestalet që nuk keni lëvruar asnjëherë. Ndaluni. Pushoni. Mbani mënd. Ata që janë më lart do të kuptojnë se tashmë ju po ulni pëllëmbët. Tashmë ju po shpërndaheni, po përqafoheni, po merrni hakun e një pritjeje robëruese Po dëgjoni Pink Floyd në kërcitje ritmike këmbësh e gishtërinjsh, sepse mjeshtëria e vërtetë nuk qëndron te revolucionizmi apo grushtet e shtetit, aq më keq luftërat civile dhe nacionalizmi shkallues. Arti njerëzor, ai i firmosuri me shkronja të sakta, bëhet ndryshe. Bëhet me dashuri. Ndërkohë kënga dhe menefregizmi juaj produktiv i ka lënë me gojë hapur, peshqit e pangopësisë. Ata po bien. Po rripen. Më në fund po rripen. Më në fund po njihen. Më në fund paqen e fituan të gjallët. Utopikisht!

« BOTA

ërpara se të hidhte filmimin më të shikuar në historinë e internetit, Jason Russell nuk ishte një i apasionuar pas rrjetit. Llogaria e tij në YouTube ishte mbyllur dhe faqet e tij në Twitter dhe Facebook përmbanin disa pak fotografi fëmijësh dhe disa azhornime për kopshtin e shëpisë. Russell ishte ndër ata të bindurit që interneti nuk është bërë “për të kontrolluar se sa njerëz na pëlqejnë”. Kur zakonet e tij teknologjikë e bënin të ndihej “gjeni, i droguar apo një megalloman”, ai shkëpuste spinën për ditë të tëra. Ishte i bindur që “e rëndësishme është të fikësh kompjuterin dhe të bësh diçka në jetën reale”. Pastaj, në mars të 2012, Russell u përpoq të fikë gjithçka. Ndodhi pasi bëri të qarkullojë një link në drejtim të Kony 2012, dokumentari i tij mbi zotërinë afrikan të luftës, joseph Kony. Ideja ishte që të përdorej rrjeti social për ta bërë të njohur për të gjithë Konyn dhe për të ndalur krimet e tij. Dhe funksionoi: filmi përshkoi rrjetin dhe u pa 70 milionë herë brenda një jave. Por ndërkohë, Russellit i ndodhi diçka. Po ata instrumente dixhitalë që mbështetën projektin e tij i dëmtuan psikikën, duke e ekspozuar atë para një lumi lëvdatash dhe sharjesh, si dhe duke presuar kështu marrëdhënien e tij të ngrohtë me mjetet e rinj të informacionit. Katër ditët e parë fjeti dy orë duke prodhuar një turbinë tweet-esh disi të çuditshëm. Publikoi një link tek “Unë takova lopën e detit”, një film me metrazh të shkurtër i animuar me një intervistë të John Lennon, duke nxitur ndjekësit e tij që “të fillojnë të ushtrojnë mendjen”. Postoi një fotografi të tatuazhit të tij “Timshel”, një term biblik i zgjedhjes së njeriut mes të mirës dhe të keqes. Në një moment hodhi në internent dhe komentoi një foto të një mesazhi të nënës së tij. Më pas e krahasoi jetën e tij me një tru të marrë nga filmi Inception: “Një ëndërr brenda një ëndrre”. Ditën e tetë të kësaj vorbulle të çuditshme dërgoi një tweet të fundit, një citim i Martin Luther King: “Nëse nuk mund të fluturosh, vrapo; nëse nuk mund të vraposh, ec; nëse nuk mund të ecësh, zvarritu; por çfarëdolloj gjëje që të bësh, duhet të vazhdosh të ecësh përpara”. Më pas, hyri në botën reale. U zhvesh dhe shkoi në një qoshe rruge shumë të rrahur pak më larg shtëpisë së tij, në San Diego, ku përplasi duart në trotuar duke sharë djallin. Edhe kjo u shndërrua shumë shpejt në jë filmim shumë të ndjekur në internet. Në vijim Russell u diagnostifikua me një “psikozë reaktive”, një shqetësim mendor me kohëzgjatje të shkurtër. Nuk kish fare të bënte me droga apo alkool, ka nënvizuar në një postim në internet e shoqja Danica. Varej ekskluzivisht nga kompjuteri, që vazhdonte ta mbante të lidhur në rrjet edhe kur ai vetë po bëhej copëcopë. “Nuk dinim asgjë”, ka shkruar Danica. “Por mjekët thonë se bëhet fjalë për një fenomen të zakonshëm”, duke marrë në konsideratë “kalimin e papritur nga një anonimat relativ në qendër të vëmendjes botërore, me reagime të një entuziasmi të madh, por edhe përbuzjeje”. Pasi Jason doli nga spitali, bashkëshortja vendosi të mbajë “një muaj heshtje” në Twitter. Pikëpyetjet mbi efektet e mundshme të internetit mbi mendjen njerëzore janë të vjetra të paktën po aq sa edhe link-et. Por edhe për ata që nuk besojnë tek interneti, ideja që një teknologji e re mund të ndikojë në mënyrën tonë të të menduarit dhe të ndjerit konsiderohet e marrë

E premte 26 tetor 2012 •

A po na “çmend interneti”?

Të gjithë ne, që kur ka nisur marrëdhënia me internetin, kemi shfaqur tendencën që ta pranojmë për atë që është, pa menduar shumë se si do të donim që të ishte apo çfarë duam të shmangim. Duhet të reagojmë. Interneti është ende yni dhe mundemi ta rimodelojmë. Në lojë është mendja jonë

dhe naive, njësoj si të godasësh me shkop një abazhur apo të konsiderosh televizionin fajtor për keqedukimin e fëmijëve. Pra, deri pak kohë më parë, interneti konsiderohej thjeshtë një tjetër mjet komunikimi masiv, një sistem transmetimi, dhe jo një makinë diabolike. I bënte njerëzit më të lumtur dhe më produktivë. E ku ishte prova për të kundërtën? Sot provat po fillojnë të akumulohen. Po dalin studimet e parë seriozë dhe kuadri është shumë më tepër shqetësues nga sa janë të gatshëm të pranojnë utopistët e internetit. Versioni aktual i internetit – i lëvizsshëm, social, i përshpejtuar dhe i kudondodhur – mund të na bëjë jo vetëm më budallenj dhe të vetmuar, por edhe më të depresuar dhe në ankth, të prirur për çrregullime obsesivëkompulsivë e madje edhe psikotikë. Imazhet e mendjes sonë të ditxhitalizuar do të arrijnë t’u ngjajnë atyre të toksikodipendentëve. Njerëz shumë normalë po shkatërrohen në mënyra të reja. Shkrirje me makinat Në verën e vitit 1996 shtatë studiues të rinj të Mit anuluan ndarjen mes njeriut dhe kompjuterit duke jetuar njëkohësisht në botën fizike dhe në atë virtuale. Kishin një tastierë në xhep, një radiotransmetues në çantën e shpinës, si dhe një monitor që e mbanin gjithmonë përpara syve. Vetëquheshin cyborg dhe ishin tipa të çuditshëm. Por siç vëren Sherry Turkle, një psikologe e mit, “sot jemi të gjithë cyborg-ë”. Kjo jetë ku jemi gjithë kohës të lidhur tashmë na duket normale, por kjo nuk do të thotë që është e shëndetshme apo e qëndrueshme, që nga momenti që teknologjia – për të perifrazuar batutën e vjetër mbi alkoolin – shndërrohet në shkakun dhe në zgjidhjen e të gjithë problemeve të jetës. Në një hark kohor më të vogël se sa ai i fëmijërisë, jemi shkrirë në një me makinat dhe kemi filluar të fiksojmë ekranin për të paktën tetë orë

në ditë: më shumë se sa i dedikojmë çdo aktiviteti tjetër, përfshirë gjumin. Adoleshentët mesatarisht arrijnë të qëndrojnë shtatë orë para një ekrani në një ditë të zakonshme shkolle, madje deri në njëmbëdhjetë orë nëse llogarisim kohën që kalojnë në disa pajisje njëkohësisht. Sot në SHBA smartphone-t janë më të përhapur se sa telefonët e vjetër celularë, dhe më shumë se një e treta e përdoruesve lidhen në internet sapo zgjohen, para se të ngrihen nga krevati. Ndërkohë, një mesazh me tekst është transformuar në një rrahje qerpikësh: pavarësisht nga mosha, çdo person dërgon dhe merr mesatarisht 400 mesazhe në muaj, katër herë më shumë se sa në vitin 2007. Një adoleshent ka të bëjë me afërsisht 3700 mesazhë në muaj, dyfishi krahasuar me 2007. Dhe më shumë se dy të tretat e këtyre cuborg-ëve normalë, të përditshëm, kanë ndjesinë që telefoni i tyre dridhet edhe atëherë kur kjo nuk ndodh. Studiuesit e quajnë “sindroma e dridhjes fantazmë”. Në tërësi, ndryshimet dixhitalë të pesë viteve të fundit të ngjajnë me një kalë i ka shpëtuar nga duart kalorësit, duke tërhequr zvarrë atë që më parë mbante frerët. Askush nuk uron një të ardhme amishësh. Por studimet zbulojnë se interneti nuk është thjeshtë një tjetër sistem komunikimi. Rrjeti po kërkon një mjedis mendor tërësisht të ri, një gjendje natyre dixhitale në të cilën mendja shndërrohet në një panel kontrolli që funksionon me një ritëm të tmerrshëm, dhe pakprej nesh arrijnë të mbijetojnë të paprekur. “Është një problem i rëndësishëm dhe i ri, si ndryshimet klimatike”, thotë Susan Greenfield, një docente e farmakologjisë në universitetin e Oxfordit. Greenfield po shkruan një libër për mënyrën se si teknologjia dixhitale na riprogramon, dhe jo për më mirë: “Mund të krijojmë një botë të mrekullueshme për bijtë tanë, por nuk do të ndodhë nëse vazhdojmë të mohojmë faktet dhe adoptojmë këto

teknologji pa reflektuar për atë që është duke ndodhur”. Interneti na bën të çmendur? Zbulimet që vijnë nga më shumë se 15 shtete thonë se po shkojmë në atë drejtim. Peter Whybrow, drejtor i institutit Semel të neuroshkencës dhe sjelljes njerëzore në Universitetin e Kalifornisë në Los Angeles, thotë se “kompjuteri është si një formë kokaine elektronike”, në gjendje të hapë cikle maniakalë, që pasohen nga periudha depresioni. Interneti “na shtyn në sjellje që e dimë se janë negative dhe që na bëjnë të zhytemi në ankth, duke na bërë të reagojmë në mënyra kompulsive”, thotë Nicholas Carr, kbrin “Interneti na bën budallenj?” mbi efektet konjitivë të rrjetit. “Nxit obsesionet, varësinë dhe reagimet nën stres”, shton Larry Rosen, një psikolog kalifornian që studion efektet e internetit prej dekadash. “Favorizon, e madje provokon sëmundjet mendore”. Frika se interneti dhe teknologjia e lëvizshme krijojnë varësi – që shpesh shoqërohet me çrrregullime obsesivokompulsivë, si dhe shqetësime si mungesë vëmendje apo hiperaktivitet – qarkullon prej dekadash, por deri pak kohë më parë mbizotëronte opinini i optimistëve, shpesh herë të armatosur edhe me ironi. “Çfarë na pret më tej? Abuzimi i furrës me mikrovalë apo varësia nga gjalpi i kakaos?” ka shkruar në vitin 2006 një studiues që merret me vlerësimin ekërkimeve për një prej revistave më të mëdha të psikiatrisë. Manuali diagnostik dhe statistikor i shqetësimeve mendorë nuk ka parashikuar asnjëherë një kategori ndërveprimesh makinë-njeri. Por sot, opinioni i optimistëve kontestohet. Manuali që do të dalë në vitin 2013 do të përfshijë për herë të parë çrregullimin e varësisë nga interneti, edhe pse ka një shtojcë të rezervuar për argumentet që kërkojnë “studime të mëtejshëm”. Kina, Taivani dhe Korea e Jugut në muajt e fundit kanë pranuar diagnozën, duke filluar ta trajtojnë përdorimin problematik të

internetit si një emergjencë të rëndë shëndetësore kombëtare. Në këta vende, ku dhjetëra miliona vetë (dhe deri 30 për qind e adoleshentëve) konsiderohen të varur nga interneti, dhe mbi të gjitha nga lojërat online, nga realiteti virtual dhe rrjetet socialë, kjo çështje po zë gjithmonë e më shumë faqet e para të gazetave. Një çift të rinjsh e injoruan fëmijën e tyre deri sa e lanë të vdesë, ndërkohë që kujdeseshin për një fëmijë virtual në internet. Një djalë kish rrahur për vdekje të ëmën sepse i kishte kërkuar që të fikte kompjuterin (dhe më pas përdori kartën e saj të kreditit për të qëndruar i lidhur në internet edhe për disa orë të tjera). Të paktën dhe të përdorues të internetit kanë vdekur nga tromboza për arsye se kanë qëndruar të ulur përpara kompjuterit për shumë orë me radhë. Qeveria koreane financon qendra të asistencës dhe po mendon për një mbyllje të internetit gjatë natës për të rinjtë. Ndërkohë Kina ka lancuar një kryqëzatë të nënave për të nxitur sjellje më të sigurta online. Kjo iniciativë lindi kur u zbulua se disa mjekë përdornin elektroshokun për të trajtuar adoleshentët që kishin varësi nga interneti. “Ka diçka interneti që provokon varësi”, thotë Elias Aboujaoude, një psikiatër i shkollës së mjekësisë në Universitetin e Stanfordit, ku drejton klinikën e çrregullimeve obsesivokompulsivë dhe klinikën e shqetësimeve të kontrollit të impulseve. “Kam parë shumë pacientë që më parë nuk kishin patur një histori sjelljesh të rrezikshme apo abuzimesh me substanca që janë bërë të varur për shkak të internetit”. Studimi i tij i vitit 2006 mbi sjelljet problematike në internet është në bazë të Virtually you, një libër që flet se si aftësia e jashtëzakonshme e tërheqjes së uebit vepron mbi psikikën tonë. Edhe duke studiuar një kampion përdoruesish të moshës së mesme me një linjë telefonike fikse – të intervistuarit kishin moshë mesatare mbi dyzetë vjeç dhe fitonin më shumë se 50 mijë dollarë në vit – Aboujaoude zbuloi se një në tetë prej tyre shfaqnin të paktën një shenjë varësie nga interneti. Sipas studimeve më të fundit, shifrat në Amerikë janë të barabarta me ato mes aziatikëve. Pastaj është edhe një eksperiment i kryer në vitin 2010 nga Universiteti i Maryland. Iu kërkua dy qind studentëve që të shkëputeshin për 24 orë nga interneti dhe nga çfarëdolloj teknologjie e lëvizshme, si dhe të rregjistronin ndjesitë e tyre. “Është e qartë se jam i varur dhe varësia është dicka e shpifur”, pranoi një student. “Mjetet e komunikimit janë droga ime”, deklaroi një tjetër. Të paktën dy shkolla nuk arritën madje as të nisin një eksperiment të tillë për shkak të mungesës së vullnetarëve. “Shumë studentë universitarë jo vetëm nuk janë të gatshëm, por janë të paaftë nga pikëpamja funksionale për të hequr dorë nga lidhjet e tyre mediatike me botën”, ka konkluduar Universiteti i Marylandit. Varësia nga Facebook Gjithnjë në vitin 2010, dy psikiatër nga Taivani pushtuan vëmendjen e kronikës me idenë e çrregullimeve që sjell varësia nga iPhone. Dokumentuan dy raste: i pari kish të bënte me një student të shtruar në nëj isntitut për sëmundje mendore për arsye se përdorte iPhone 24 orë në ditë. I dyti kish të bënte me një agjent marketingu 31-vjeçar që përdorte telefonin kur ishte në timon. Të dy rastet do të ishin injoruar me një të qeshur nëse në po të njëjtën kohë nuk do të kish dalë një studim i Stanfordit mbi sjelljet

BOTA • E premte 26 tetor 2012

e dyqind personave kundrejt iPhone. Studimi pohonte që një përdorues në dhjetë ndihej “tërësisht i varur” nga celulari. Me përjashtim të 6% të kampionit, të gjithë pranonin një nivel të caktuar detyrimi, ndërkohë që tre përqind e të intervistuarve nuk lejoni askënd që të prekte smartphone-n e tyre. Në dy vitet e fundit, shqetësimet për një përdorim patologjik të internetit janë rritur më tej. Në muajin prill, në revistën „Times“ të Indisë, disa mjekë folën për prova anektodike të një rritjeje të “varësisë nga Facebook”. Detajet më të fundit mbi obsesionin e amerikanëve për internetin mund të gjenden në librin e ri të Larry Rosen, “iDisorder”, që pavarësisht titullit joshës u botua nga shtëpia më e madhe botuese universitare në botë. Ekipi i tij ka studiuar një kampion prej 750 personash, adoleshentë dhe të rritur përfaqësues të popullsisë së Kalofornisë së Jugut, duke përshkruar në detaje sjelljet e tyre teknologjike, ndjenjat e tyre ndaj këtyre sjelljeve dhe pikaverazhin e tyre në një seri testesh standartë për çrregullimet psikiatrikë. Pjesa më e madhe e të intervistuarve, me përjashtim të atyre mbi të pesëdhjetat, kontrollonte sms-të, postën elektronike apo rrjetin e tyre social “vazhdimisht” apo “çdo çerek ore”. Edhe më shqetësues zbulimi i Rosen, që ata persona që kalonin më shumë kohë në internet shfaqnin një numar më të madh “tiparesh kompulsivë të personalitetit”. Mund të tingëllojë diçka e kuptueshme: ata që duan të qëndrojnë më shumë kohë në internet ndihen të detyruar ta bëjnë. Por në të vërtetë nuk është kjo që duan vërtetë. Një studim i vitit 2011 pohon se pjesa më e madhe e të rinjve të punësuar nëpër kompani (deri në moshën 45 vjeç) mbajnë me vete telefonin e tyre BlackBerry në dhomën e gjumit, dhe kjo kjo se është zgjedhje e lirë e tyre, nuk është gjë që duan ta bëjnë. Sipas një tjetër studimi të vitit 2011, nuk është një zgjedhje e lirë ajo që shtyn 80 për qind të personave që të marrin me vete kur shkojnë për pushime laptopët e tyre dhe smartphone-t, për të qënë të informuar mbi atë që ndodh kur nuk janë. Nuk është zgjedhje e lirë as ajo që i shtyn mbajtësit e smartphone-ve që të kontrollojnë telefonata dhe mesazhe përpara se të shkojnë në shtrat, në mes të natës dhe sapo zgjohen nga gjumi. Mund të duket sikur përdorimi i kësaj teknologjie është një zgjedhje e jona, por në të vërtetë jemi të tërhequr prej potencialit të saj për të na kënaqur në një kohë të shkurtër. Çdo zile mund të sinjalizojë një okazion social, seksual apo profesional, dhe kur përgjigjemi marrim një minikënaqësi, një lëshim të shpejtë dopamine. “Këto kënaqësi janë si goditje energjia që rikarikojnë motorët kompulsivë, të krahasueshëm me elektrizimin e lojëtarit të pokerit kur sheh që në tapetin e gjelbërt hidhet një letër e re”, shpjegon për revistën „Scientific American“ një studiuese e mjeteve të komunikimit të Mit, Judith Donath. “Në tërësi është një efekt i fuqishëm, të cilit është e vështirë t’i rezistosh”. Të atrofizuar Në vitet e fundit është bërë e mundur të vëzhgohet se si ky përdorim i internetit modifikon trurin. Në vitin 2008 Gary Small, kreu i qendrës kërkimore për kujtesën dhe plakjen në Universitetin e Kalifornisë në Los Angeles, ishte i pari që dokumentoi ndryshimet e trurit pas një përdorimi qoftë edhe të moderuar të internetit. Mori 24 persona, gjysma përdorues ekspertë të internetit dhe gjysma tjetër fillestarë, dhe përdori tek ta rezonancën manjetike. Dallimi ishte mbresëlënës, sepse përdoruesit e internetit shfaqnin një korteks parafrontal ndjeshëm të ndryshuar. Por befasia e vërtetë është ajo që ndodhi më vonë. Small u kërkoi fillestarëve që të kalonin një total prej pesë orësh në internet dhe të ktheheshin pas një jave për një tjetër rezonancë. “Tek këta persona, truri u modifikua menjëherë”. Truri i personave që kanë varësi nga interneti i ngjan atij të toksikodipendentëve dhe të alkoolizuarve. Në një studim të botuar në janar, studiuesit kinezë gjetën “materie të bardhë jonormale” – qeliza nervore të tepërta që i shërbejnë shpejtësisë – në zonat e trurit që janë përgjegjëse për vëmendjen, kontrollin dhe funksione të tjerë ekzekutivë. Një studim paralel ka vërejtur ndryshime të ngjashëm në trurin e personave me varësi nga lojëat elektroni-

ke. Dhe të dy studimet janë shfaqur në rrugën e rezultateve të tjerë kinezë që lidhin varësinë nga interneti me “anomali strukturore në materien gri”, më saktë një reduktim me 10 deri 20 për qind në zonën e trurit që është përgjegjëse për fjalën, kujtesën, kontrollin motorik, emocionet, informacionin ndjesor etj. Më keq akoma, reduktimi nuk ndalet asnjëherë: sa më shumë kohë kalohet në internet, aq më shumë truri shfaq shenja “atrofie”. Pamjet e rezonancës nuk tregojnë nëse ndodh më parë abuzimi apo ndryshimi cerebral, por shumë mjekë thonë se bëhet fjalë për një konfirmim të vëzhgimeve të tyre. “Ka pak dyshime mbi faktin që po bëhemi më impulsivë”, thotë Aboujaoude i Stanfordit, dhe një prej shkaqeve është përdorimi i teknologjive. Studiuesi kujton rritjen e diagnozave të çrregullimeve obsesivo-kompulsivë dhe shqetësimeve nga mungesa e vëmendjes dhe hiperaktiviteti, që në dekadën e fundit janë rritur me 66%: “Ka një marrëdhënie shkak-pasojë”. Në fakt, hendeku mes një internetodipendenti dhe një njeriu të zakonshëm që shohim në rrugës është pothuajse inekzistent. Në studimet e parë, të kaloje më shumë se 38 orë në internet ishte një tregues i varësisë. Në bazë të atij definicioni sot jemi të gjithë të varur, dhe shumë prej nesh janë që të mërkurën pasdite, apo madje që të martën nëse është një javë plot me angazhime. Tekstet aktualë për varësinë nga interneti janë cilësorë dhe shfaqin një rrjet për fat të keq shumë të madh personash që janë të gatshëm të pranojnë se janë të shqetësuar, janë pak komunikues apo të obsesionuar nga interneti dhe që kanë bërë shumë tentativa për t’u shkëputur. Por nëse është e vërtetë që e gjithë kjo nuk është e shëndet-

shme, po kaq e vërtetë është që shumë njerëz nuk kanë asnjë qëllim që të “bëhen mirë”. Ashtu si varësia, edhe lidhja dixhitale me depresionin dhe ankthin një herë e një kohë konsiderohej një tezë qesharake. Një studim i kryer nga Carnegie Mellon University në 1998 nxirrte në pah që përdorimi i internetit për një periudhë dyvjeçare lidhej me humorin melankolik, vetminë dhe humbjen e miqve në botën reale. Por dikush vërejti që personat e intervistuar jetonin të gjithë në Pitsburg. Pastaj, interneti ndoshta nuk të përgatit supën, por ai nënkupton fundin e vetmisë, një fshat global miqsh dhe njerëzish që ende nuk i njeh. Në fakt, kur Carnegie Mellon rikontrolloi studimin mbi banorët e qytetit, disa vite më vonë, ata ishin më të lumtur se kurrë. Por në 5 vitet e funidt, shumë studime kanë përsëritur dhe shumëfishuar rezultatet e parë të Carnegie Mellon duke treguar që nëse një person ka prirjen të kalojë shumë kohë në fshatin global, ai ndihet më keq. Përdorimi i internetit shpesh zë vendin e gjumit, të aktivitetit fizik dhe të kontakteve direktë, dhe kjo gjë mund të ndikojë edhe tek njerëzit më të qetë nga natyra. Dhe impakti dixhital mund të zgjasë jo vetëm një ditë apo një javë, por vite të tërë. Një studim i fundit në Amerikë i bazuar mbi përdorimin që adoleshentët i bënin internetit në vitet nëntëdhjetë ka zbuluar një lidhje mes kohës së kaluar online dhe çrregullimet e humorit në moshën e rritur. Edhe studiuesit kinezë kanë gjetur një “efekt të drejtpërdrejtë” mes përdorimit intensiv të internetit dhe zhvillimit ytë një depresioni real, ndërkohë që studiuesit e Case Western Reserve University kanë pikasur një marrëdhënie mes abuzimit me mesazhe, përdorimit të rrjeteve socialë dhe stresit, depresionit dhe mendimeve për vetëvrasje.

Në përgjigje të kësaj pune, një artikull në revistën „Pediatrics“ ka informuar për shfaqjen e një “fenomeni të ri, depresionit nga Facebook”, duke shpjeguar se “intensiteti i botës online mund të cojë në depresion”. Sipas raportit të publikuar nga akademia amerikane e pediatrisë, mjekët duhet të përfshijnë pyetje për përdorimin e teknologjisë dixhitale në kontrollet e përvitshëm mjekësorë. Rosen, autori i “iDisorder” thekson mbizotërimin e studimeve që tregojnë “një marrëdhënie mes përdorimit të internetit, mesazheve, emailit, chat-it dhe depresionit tek adoleshentët”, ashtu si dhe një “lidhje të fortë mes lojërave elektronike dhe depresionit”. Por problemi duket të jetë cilësor, më shumë se sa sasior: përvojat negative ndërpersonale – shumë të shpeshta në internet – mund të sjellin spirale potenciale dëshpërimi. Për librin e tij “Bashkë por të vetmuar”, psikologia e Mit, Sherry Turkle ka intervistuar më shumë se 450 vetë, pothuajse të gjithë adoleshentë ose 20-30-vjeçarë, duke i pyetur për jetën e tyre online. Dhe ndonëse në të kaluarën ka shkruar dy libra në favor të teknologjisë duke dalë madje edhe në kopertinën e revistës “Wired”, sot ajo denoncon një botë me persona të trishtuar dhe të stresuar të mbyllur në një marrëdhënie utopike me makinat (lexo: kompjuterët) e tyre. Në dëshmitë që ka mbledhur, njerëzit e intervistuar thonë se telefonët dhe kompjuterët e lëvizshëm janë “vendi i shpresës”, vendi “prej ku vjen ëmbëlsia” në jetën e tyre. Fëmijët përshkruajnë nëna dhe baballarë pak të disponueshëm, të pranishëm dhe njëkohësisht me mendjen gjetkë. “Nënat sot u japin

qumësht bebeve të tyre apo u vënë biberonin, ndërkohë që bazhdojnë e shkruajnë mesazhe”, ka thënë Turkle për Shoqatën Psikologjike Amerikane verën që kaloi. “Nëse një nënë nervozohet prej mesazheve telefonikë, fëmija e percepton atë nervozizëm. Dhe do të ketë prirjen që t’ia atribuojë këtë tension marrëdhënies së tij me nënën. Është një fenomen që po ndiqet me vëmendje maksimale”. Dhe ka shtuar: “Teknologjia mund të na bëjë të harrojmë disa gjëra të rëndësishme të jetës”. Kjo zhdukje e reales është vërejtur sidomos mes nxënësve dhe studentëve që Turkle ka intervistuar. Luftonin me identitete dixhitalë në një fazë të jetës kur identiteti i tyre i vërtetë është ende në formim e sipër. “Ajo që kam mësuar në shkollë të mesme”, i ka thënë Turkles një djalosh me emrin Stan, “është profili, profili, profili: si të krijoj një tjetër vetvete”. Është një kurbë nervozuese mësimi, një jetë e jetuar tërësisht në publik me kamerën e kompjuterit të ndezur, me çdo gabim që regjistrohet dhe ndahet me të gjithë, që vihet në lojë deri kur mbërrin diçka tjetër, edhe më qesharake. Vitin që kaloi, MTV kreu një sondazh mbi sjelljen në internet të spektatorëve të vet nga mosha 13 deri në moshën 30 vjeç. Pothuajse të gjithë ndiheshin “të përcaktuar” nga ajo që hidhnin në internet, të mbërthyer “nga detyrimi” për të publikuar gjithmonë diçka dhe absolutisht të paaftë për t’u shkëputur nga frika se mos humbisnin kushedi çfarë. “Kam parë mendjet më të mira të brezit tim të shkatërruara nga marrëzia, të uritura, histerike, lakuriqe”: kështu fillon poezia “Thirrja” e Allen Ginsberg, një absurd që hapet me të rinj që “tërhiqen zvarrë” në agim në kërkim të një doze heroinë. Nuk është e vështirë të imagjinohet skenari korrespondues i kohëve tona. Vetëm një tjetër dritare Studimi i fundit mbi niternetin dhe depresionin është ndoshta më shqetësues. Me miratimin e të interesuarve, universiteti shtetëror i Missourit ndoqi në kohë reale sjelljet në internet

të 216 të rinjve, 30% e të cilëve shfaqte shenja depresioni. Rezultatet e botuar në maj 2012, zbulojnë se ata me depresion ishin frekuentuesit më fanatikë të internetit, ata që kalonin më shumë orë me emaile, chat, lojëra elektronike dhe programe file sharing. Ishin njëkohësisht ata që hapnin, mbyllnin dhe ndërronin dritare interneti më shpesh, duke kërkuar dhe duke mos gjetur atë që shpresonin të gjenin. Ngjajnë të gjithë me Doug, një student i Midwestern, i cili kishte katër avatarë dhe mbante çdo botë virtuale të hapur në kompjuterin e tij, bashkë me detyrat, emailet dhe lojërat e tij elektronike më të preferuara. Ai i ka thënë Turkle se jeta reale është “vetëm një tjetër dritare” dhe zakonisht “nuk është ajo më e mira”. Si do të përfundojë? Është kjo pyetja që ngjall më shumë frikë. Në muajt e fundit shkencëtarët kanë filluar të sugjerojnë që bota jonë e dixhitalizuar mund të ushqejë forma të sëmundjeve mendore edhe më ekstreme. Në Stanford, doktor Aboujaoude po studion nëse disa identitete të caktuar dixhitalë mund të konsiderohen një lloj alter egoje patologjike, si ata të dokumentuar në rastet e çrregullimeve të personaliteteve të shumëfishtë. Për të verifikuar idenë e tij, Aboujaoude i dha njërit prej pacientëve, Richard, një njeri i sjellshëm me një sjellje të pamëshirshme në lojën e pokerit online, testin zyrtar për çrregullimin e personalitetit të shumëfishtë. Rezultati ishte befasues. Pikaverazhi i tij ishte i barabartë me atë të pacientit tipik. Vëllezërit Gold-Joel, një psikiatër në universitetin e Nju Jorkut dhe Ian, një filozof dhe psikiatër në universitetin McGill – po përpiqen të kuptojnë se deri në çfarë pike teknologjia mund të shkëpusë lidhjet e njerëzve me realitetin, duke ushqyer halucinacione, manira dhe një psikozë, siç i ndodhi ndoshta Jason Russellit, regjisorit të Kony 2012. Ideja është që jeta online i ngjan asaj në një metropol të madh, i cili është i qepur e bashkuar nga kavo dhe modemë, por në nivelin mendor jo më pak konkrete – dhe e vështirë – se sa jeta në Nju Jork apo në Hong Kong. “Të dhënat konfirmojnë tezën që kush jeton në një qytet të madh është më i ekspozuar ndaj riskut të psikozës se sa ata që jetojnë në një qytezë apo një provincë”, shpjegojnë IanGold. “Nëse interneti është një lloj qyteti imagjinar, mund të ketë të njëjtin lloj impakti psikologjik. Një ekip studiuesish i universitetit të Tel Avivit po ndjek një rrugë të ngjashme. Në fundin e 2011 publikuan ata që i konsiderojnë rastet e parë të dokumentuar të “psikozës së lidhur me internetin”. Karakteristikat e komunikimit online janë në gjendje të gjenerojnë “fenomene të vërtetë psikotikë”, konkluduan autorët. Dhe më pas lëshuan një alarm për komunitetin mediatik: “Rritja e shpejtë e përdorimit të internetit dhe përfshirja e tij e mundshme në psikopatologjinë janë pasoja të reja të kohëve tona”. Atëherë, çfarë duhet bërë? Disa do të përgjigjeshin që nuk duhet të bëjmë asgjë, pasi edhe studimet më të mirë rrotullohen përreth dilemës së përjetshme se çfarë ndodh më parë, pra kush është shkaku e kush është pasoja. Janë mjetet e komunikimit që dëmtojnë personat normalë me praninë e tyre kudo? Apo janë personat normalë që tërhiqen prej mjeteve? Në një farë kuptimi, nuk ka rëndësi nëse ethet tona dixhitale provokojnë sëmundje mendore, apo thjeshtë kufizohen që ta inkurajojnë. Ajo që ka rëndësi është që njerëzit vuajnë. Të vënë përpara nga shpejtësia e jetës, shkojmë drejt drogërave të ligjshme, dhe kjo ndihmon për të shpjeguar përse Shtetet e Bashkuara ecin përpara me Xanax-in. Apo i besojmë shpëtimit fals të të ashtuquajturit multitasking, që përthith vëmendjen tonë edhe kur kompjuterin e kemi fikur. Dhe të gjithë ne, që kur ka nisur marrëdhënia me internetin, kemi shfaqur tendencën që ta pranojmë për atë që është, pa menduar shumë se si do të donim që të ishte apo çfarë duam të shmangim. Duhet të reagojmë. Interneti është ende yni dhe mundemi ta rimodelojmë. Në lojë është mendja jonë.

« dossier

E premte 26 tetor 2012 •

Avni Maliqi për historikun e shkollës së Kërçishtit Nga Albert Kotini (vijon nga numri i kaluar) Avni Maliqi për shkollën e Kërçishtit kishte një merak të veçantë në jetën e tij dhe la të plotë historikun e saj. Për të mos përsëritur mjaft ngjarje në lidhje me të, po përmbledh disa fragmente nga ky historik personal i tij: Para një viti, në korrik të vitit 2009, në Dibër të Madhe u përkujtua 100-vjetori i Kongresit të ABC-së. Në këtë përvjetor pata fatin të jem i ftuar dhe në këtë jubile u mbajtën mjaft referate në nderim të 350 delegatëve të ardhur. U përkujtuan figura si Afiz Ali Korça, Simon pashë Sardi, Dine beg Maqellara, Musin Dema, Elez Isufi etj. Ndër këto figura edhe përfaqësuesi i Kërçishtit, Maliq efendi Agolli, i përmendur në AQSH, për të cilin edhe unë isha i ftuar. Maliqi e kishte merakun e gjuhës shqipe, edhe pse qeveria turke e quante herezi hapjen e një shkolle laike. Mjaft banorë të asaj treve e quanin si prishje të fesë ose dalje nga dini. Meraku për dije amtare në gjuhën e saj dhe zgjedhja e mësuesit u bënë preokupimi kryesor i tij. Mundësitë e volitshme u shfrytëzuan nga Maliqi. Kur në Dibër të Madhe në familjen Shehu kishin studiuar vëllezërit Isak e Rahit Shehu. Isaku studioi në fillim në Akademinë Ushtarake të Stambollit, gradohet oficer dhe për 7 vjet shërbeu në disa vende të Perandorisë. Meqenëse ishte kaq larg atdheut, mosha për të krijuar familje po i ikte dhe nuk po i përgjigjeshin kërkesës së tij për lirim, atëherë studioi me kërkesën e tij për teologji, të cilën, kur e mbaroi, u kthye në Dibër. Rahiti kishte mbaruar edhe ai për teologji dhe shërbente në Dibër të Madhe. Isaku, si atdhetar, ndiqej si nga turqit, ashtu dhe nga serbët. Si i tillë, në vitin 1911 arrestohet nga forcat turke për aktivitet antiosman e antiserb. Në këto kushte, Isaku me të vëllanë braktisën Dibrën e Madhe duke kërkuar ndihmën e Maliq Agës në Kërçisht. Ky i mori në mbrojtje e strehim familjar. Rahiti, meqenëse kishte marrë gruan në Peshkopi te shehlerët, ku ajo trashëgonte një shtëpi e prona nga i ati, banoi me të në qytet. Më pas Rahiti zgjidhet kadi i Dibrës. Me kërkesën e Maliq Agës (Agolli), Isaku pranoi të qëndrojë e të shërbejë si edukator shpirtëror i bashkëfshatarëve, duke ia plotësuar të gjitha kushtet e jetesës e të punës. Në të njëjtën kohë Maliqi i ndërton shtëpinë dhe ngjitur me të një shkollë në qendër të fshatit. Në shtator të vitit 1912 hapet shkolla në Kërçisht, fillimisht mejtepe, e cila funksionoi deri më 1936. Po këtë vit u ngrit një shkollë tjetër e re, për të cilën do të flas më poshtë. Isak efendiu solli jo vetëm arsim e dije, por edhe një kulturë fetare, edhe pse fusha e shehrit, siç i thoshin asaj zone të Maqellarës, kishte lidhje familjare me qytetarët e Dibrës së Madhe. Kjo bëri që familja e Isak efendiut të mos e ndiente mungesën e Dibrës së Madhe, që nuk ishte më larg se 6 km nga shkolla, për të qenë i pranishëm në të gjitha rastet e tij farefisnore. Okupimi serb i Dibrës së Madhe e bëri Isakun të vendosej përfundimisht në Kërçisht. Ai nuk

Ali Maliqi Shkolla e Kërçishtit e ndërtuar nga Ali Maliqi Mësuesit që kanë shërbyer në shkollën fillore të Kërçishtit

Nr. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

Emri e mbiemri Isak Shehu Haki Sharofi Adem Sharofi Ilmi Golja Osman Topçiu (Krujë) Ibrahim Shishmani (Elbasan) Jonuz Shehu (Dibër) Isuf Çeka (Kosovë) Qibrie Çeka (Kosovë) Adem Shehu (Dibër) Enrieta Babatasi (Korçë) Ermira Papa (Korçë) Erifili Tavanxhi (Berat) Ibrahim Myftiu – Elbasan Mumir Shehu (Dibër) Remzi Prapaniku (Dibër) Sami Isak Shehu (Dibër) Xheladin Ndreu (Dibër) Zef Neka (Mirditë) Hasan Rrapi (Elbasan) Abdi Abdiu (Dibër)

Viti 1912–1913 deri më 1929 1929–1932 1932–1935 1935–1936 1936–1938 1936–1941 1936–1943 1937–1942 1937–1942 1937–1941 1938–1941 1938–1941 1938–1941 1938–1943 1938–1942 1938–1941 1938–1943 1939–1942 1939–1942 1941–1944 1940–1943

Vite pune 17 3 3 1 2 5 7 5 5 4 3 3 3 5 4 4 5 3 3 3 3

ishte thjesht një hoxhë që mbante çallmë rreth kokës, por një kapuç gri me një uniformë prej qytetari, as të paguhej nga fshatarët me prodhime bereqeti. Për këtë qëllim Maliq Aga i kishte marrë të gjitha masat duke i siguruar të gjitha nevojat familjare. I kishte blerë 45 dynym tokë, të cilat ia punonin bashkëfshatarët dhe i mblidhnin tërë prodhimet në shërbim të një jete sa më të mirë të Isakut. Prandaj me plotësimin e tërë kushteve për jetesë Isaku punonte më me kulturë e kënaqësi me nxënësit e vet në Kërçisht. Maliqi, nga ana tjetër, kishte menduar për çdo familje që çonte fëmijët në shkollë të paguante njëfarë shpërblimi simbolik në fshatrat Kërçisht, Pocest, Obah, Klloboçisht etj. Natyrisht që klasat ishin të përziera dhe mësimi bëhej para e pasdite. Isak efendiu punoi 16-17 vjet me këtë devocion edhe si mësues, krahas atij fetar për kuranin. Si gjuhë përveç shqipes u mësonte edhe arabisht. Ndër nxënësit e parë mbaj mend Gani Qokun, Munir Erebarën, Shehat Xholin, Rizain dhe mjaft ortodoksë nga Kërçishti i Epërm. Shembullin e dha vetë Maliq Agolli duke dërguar në shkollë dy vajzat dhe tërë djemtë e vet. Këtu mësuan edhe kuadrot e ardhshëm, si Mexhit e Refat Xholi, Xhevat Xhidra, Rami, Aziz, Fadil, Halit, Allaman Strazimiri, Hysni, Ferit, Delfruze Erebara, Enver, Meti, Eqerem Nurçja, Muharrem, Latif Tafçiu, Ivzi Nurçe etj. Isak efendiun e zëvendësoi Haki Sharofi, që jo vetëm vijoi punën e tij, por e ngriti më lart për kulturën që kishte zotëruar për historinë e trevës së Dibrës. Mbas tre vjetësh punë Haki

dossier • E premte 26 tetor 2012

Sharofin e zëvendësoi një tjetër Sharof - Ademi. Sharofët pothuajse të tërë u vendosën si familje në Kërçisht. Në vitin 1933 erdhi një tjetër mësues nga Dibra e Madhe, Ilmi Golja, me të cilin mbyllet aktiviteti në këtë shkollë të ndërtuar nga Maliq Agolli. Kërkesat e familjeve për arsimimin e fëmijëve të tyre erdhën në rritje, prandaj ishte i domosdoshëm zgjerimi me një shkollë tjetër. Në vitin 1934 Ali Maliqi (Agolli) vendosi të ndërtojë një shkollë të re. Kjo iniciativë për kohën dhe kushtet sa e vështirë aq e domosdoshme për t’u ndërtuar sa më parë. Aliu thërret nga Tirana bashkëfshatarin e vet Leçe Kamburin, i cili punonte në shoqërinë italiane dhe merrej me ndërtimin e kompleksit të ministrive në qendër të kryeqytetit. Leçia, me origjinë maqedonase, ishte marrë me ndërtim në Bullgari e në tjera vende. Aliu e takoi dhe i kërkoi një projekt për një shkollë në Kërçisht, të ngritur me mjete rrethanore, d.m.th. me kosto të arsyeshme. “Janë 500 familje që kanë fëmijë në këto fshatra dhe shkolla duhet të jetë dykatëshe”, - i shpjegon Ali Maliqi teknikut. Mbas një muaji Leçe Kamburi e solli projektin të përgatitur nga një inxhinier italian, projekt i cili u zbatua me cilësi e me punime bashkëkohore. Pati kontribut edhe nga fshatarët e zonës, që u organizuan si krah pune nga kryeplaku. Si vend Aliu zgjodhi një tokë që, siç mendohej, shumë kohë më parë kishte qenë truall kishe e varrezash. Pra, nuk i përkiste askujt si pronë, edhe pse ndodhej në qendër të fshatit e kishte një sipërfaqe 4-5 dynym. Kjo i shërbente

projektit për të ngritur edhe një fushë sportive si dhe ngritje kopshtijesh për eksperimentim për nxënësit, të cilët do të praktikonin aftësitë e dijet e tyre në fushën e bujqësisë e të frutikulturës. Në pranverën e vitit 1936 mbaroi edhe ndërtimi i shkollës dhe tash mbetej përzgjedhja e mësuesve. Qeveria e asaj kohe shkollat dhe mësuesit i rregullonte me fondet e veta, por ky rast i Aliut ishte një rast i veçantë, sepse bëri emër të mirë në të gjithë vendin, sidomos pas takimit me Ahmet Zogun, rast të cilin e kemi përmendur më sipër. Natyrisht, duke pasur miqësi me Dibrën e Madhe, lindi dyshimi se mos Aliu kishte rënë nën ndikimin e ndihmës serbe. Atëherë Zogu vendosi t’i japë Ali Maliqit gradën e majorit në rezervë, si gjithë parisë. Këtë dekret ia dha njërit prej njerëzve të Aliut, të cilin e kishte mik. Pas dy muajsh Aliu i shkroi një letër falënderimi Ahmet Zogut, ku i shfaqte kënaqësinë për respektin e treguar ndaj tij, por nuk ishte nevoja për ofiqe të tilla (dhënia e gradës – A.K.). Në letrën dërguar A. Zogut i shkroi se kishte të ardhura të mira ekonomike, si dhe bënte një jetë familjare me kushte shumë të mira jetese dhe duke pasur këto mundësi ekonomike, siç shprehej edhe në letër, nuk ia kishte lakmi as vetë Tiranës. Dhe i shkruante: “Atë shpenzim që do të jepni në adresën time përdoreni për arsimim apo për sektorë të tjerë për të cilët ka nevojë vendi.” E kam përmendur se kjo letër e habiti Zogun dhe ai vetë e ftoi Ali Maliqin në një takim personal në Pallatin Mbretëror. “Dihet biseda e tyre, mbasi e tregova më sipër, - shprehet Av-

niu në këtë reportazh, - por ajo që ka ngelur në mendje për shkollën ka të bëjë me cilësinë nga ana mësimore dhe vlerësimi nga Ministria e Arsimit.” Më 1 shtator 1936 erdhën si arsimtarë Osman Topçiu nga Kruja, Ibrahim Shishmani, normalist nga Elbasani, Jonuz Shehu nga Vleska e Dibrës. Në AQSH ndodhet dokumenti nr. 159/4. Ministria e Arsimit, Tiranë, më 24.6.1936: Inspektorit të Arsimit Elbasan Kjo ministri i shfaq kënaqësinë më të madhe z. Ali Maliqi, iniciatorit të ngrehë përsëri godinë shkollore në Kërçisht. Një e tillë vepër arsimore asht mjeti ma i fortë për forcimin e qytetnimit në Shqipni dhe iniciatorët e këtyre veprave do të çmohen si bashkëpunëtorë të vlefshëm për përhapjen e këtij qytetnimi. Ministri Nush Bushati Inspektoria e Arsimit Nr. 9/26 Elbasan, më 27.6.1936 Drejtoris s’Internatit “Dibra” Kastriot Për me ju komunikuem t’interesuemit Inspektori i Arsimit S. Shuteriqi Z. Ali Maliqi Kërçisht Këtu sipër ju përshkrua tekstualisht shkresa nr. 190/51 dt. 24. 6. 1936 e P.T.Ministris s’Arsimit, e cila shfaq kënaqësi ma të madhe ndaj z. Tuaj për iniciativën e marrun për ngrehjen e godinës shkollore aty në Kërçisht. Drejtori i Internatit “Dibra”

Ferid Imami Në një foto të vitit 1941-1942 është shkolla e mësuesi Zef Noka, punonjës i shërbimeve të saj Avdulla Nallbani nga Dibra e Madhe dhe nxënësit. Në vijim të vitit të dytë erdhën mësuesit e tjerë, si Isuf e Qebrie Çeka, Adem Shehu. Isuf Çeka, me origjinë kosovar, mbaruar liceun e Shkodrës e pastaj për filozofi në Universitetin e Sorbonës në Francë, që njihte mirë gjuhët frëngjisht, italisht, anglisht, rusisht, serbokroatisht etj. Ardhja e tij nga liceu i Tiranës kishte diçka politike në atë kohë. Me atë më ra shorti i kalvarit në kaluarin e burgjeve komuniste, ku ai vuajti për 18 vjet. Prezenca e tij si drejtor i saj bëri që shkolla të kishte një nivel të lartë arsimor. Aty, meqë nxënësit ishin shumë, ku 50% ishin vajza, për të cilët u bë i detyrueshëm për të gjitha fshatrat, sepse ndryshe gjobiteshin në favor të shkollës. Si rezultat, erdhën mjaft mësues e mësuese nga vende të ndryshme. Nga Korça erdhën dy mësuese, Enrieta Babatasi dhe Ermira Papa, nga Berati erdhi Erifili Tavanxhiu, nga Elbasani erdhën Ibrahim Miftiu, Nevruz Shehu dhe Remzi Prapaniku; nga Dibra e Madhe erdhën Sami Shehu medresist nga Kërçishti, Abedin Abdiu nga Dibra e Madhe, Xheladin Ndreu nga Sllova, Hasan Rrapi nga Elbasani etj. mbaruar në Normalen e Elbasanit. Deri nga vitet 1942-1943 kjo shkollë pati të njëjtat ritme pune dhe cilësi. Lufta solli pasojat e veta. Natyrisht, arrestimi i Ali Maliqit më 1940 nga italianët bëri që interesi për shkolla të binte. Megjithatë, për komunën e Maqellarës kjo shkollë luajti rol të veçantë për arsimim më të lartë nga kuadrot e veta. Edhe hapja e rrugës Kërçisht–Maqellarë luajti rolin e vet në zhvillimin urban si dhe nga Kërçisht–Klloboçisht në lidhjen e 5 fshatrave për të shkuar në Dibër të Madhe. Edhe xhamia e fshatit ishte shkatërruar, por nga viti 1943 filloi ndërtimi i një xhamie në qendër të fshatit, por nuk u arrit të vihej minarja, sepse lufta e ktheu edhe në strehë për forca të kundërta. (vijon numrin e ardhshëm)

« histori

E premte 26 tetor 2012 •

Arkeologjia e zbuluar në gjirin e Vlorës Nga Gëzim LLOJDIA* ërtej kohëve me mjegull. Ne kemi në duar visare. Kemi visare që i përkasin kulturës sonë. Diamantet nuk e kanë shkëlqimin e tyre nën tokë. Drita është dita. Errësira, nata mjegullinë, që ka mbështjellë rrënojat tona në nëntokën tonë. Do të kapërcejmë mjegullën e shekujve për t’u gjendur materialisht te qytetërimi ynë. Mund të thuhet se rruga për të rrugëtuar në ata shekuj pas është një rikthim i vështirësuar. Udhëtimi prapa në kohë është kështu një udhëtim në kahun e kundërt. Pikërisht sepse atje me kohë mjegulla ka rënë dhe kurthuar ka gjithçka. Mirëpo deri më sot të gjithë gjurmuesit e shekujve një rrugë kanë ndjekur, ose kanë rrahur vazhdimisht. Rrëmimi nëpër rrënojat. Të gjithë atyre që u rranë brinjët për këto rrënoja, shpirti u ndriçoftë! Të gjithë atyre që u lektisën në diell, shi e baltëra, ëmbëltoja e baltës sonë mjaltë t’u bëhet. Ç’marrëveshje bënë me kohën? D.m.th çfarë i kërkuan Perëndisë për jetët e tyre? Shpirti, që rron aq kohë për të sjellë në vëmendje qytetërime të humbura. Gjurmuesit e kësaj rruge janë si shenjtorët. Në të vërtetë ata rrugëtojmë me rrugën e lashtë të gjurmuesve shekullorë. Do të ecim përbri një rruge të vështirë, të meteorizuar, që është rruga e ndritshme e pagabueshme, më afër së vërtetës. Madje, me këtë do të risjellim një copëz të këtij portreti të një prej figurave të arkeologjisë shqiptare. Kjo rrugë zbret labirinteve të thella. Është e kthjelltë si qielli pranveror. Është e sigurt, e bardhë si fushëpamja e ngrirë e Antarktidës. Nga fryma e tyre risillen copëra jete të një qytetërimi si ky yni, që ka jetuar qindra shekujsh. Rruga e tyre për të hyrë në thellësitë shekujve, pra puna e tyre e gjurmuesve, kërkuesve, hulumtuesve ka qenë arkivat, të dhëna, dëshmitarë, analizat e tokës, gurëve, mureve, copave, enëve memuareve, traktateve, raporteve, librave të zverdhur etj. Kështu, nëpërmjet gjuhës së shkencës ata janë përpjekur të ringrenë më këmbë portrete fizike, ngjarje etj., që kanë mbetur anonimat të shekujve. Përgjithësisht kjo rrugë është qindravjeçare dhe rrihet kaq dëshmonte sot. Do të punohet në kohëra, ndonëse ajo ka mbetur e vetme, por e paoksiduar nga koha. Një shtresë mjegulline mund të mbuloj një oqean. Atje ndihet mbretëria e heshtjes. Ja pse kontributi i këtyre studiuesve është më e rëndësishmja. Nga kohë shekujt e largët të përshkruar me mjegull, harresë dhe vesë gjetëm tre vjet më parë një fragment tulle të pjekur mirë, ndërkohë kur kohërat, erozionet, tërbimet e llohërave dimërore apo aluvionet e kodrinës nuk arritën dot më ta zhbënin. Përshkrimin e bëjnë më të veçantë nga kjo copë balte e pjekur në Orik në furrat e baltës edhe për një fakt që shpreh interes, sepse kjo copë balte në shpinë e saj ka një gjurmë. Gjurma shfaqet qartazi në krahun e saj të djathtë, ku dallohen së bashku dy gishta e një kafshe të vogël, që mund të jetë ndonjë dhi më mirë mund të themi se ka qenë një kec i vogël, gjurma është tepër e vogël. Fragmenti i tullës me shenjat ose gjurmën e këmbëve të kecit u dorëzua në vitin 2010 në muzeun arkeologjik dhe historik të qytetit. Përmasat e këtij fragmenti janë 16 x 12 x 3. Vendgjetja e saj është shënuar tek kulla lindore. Koha që do të mund të përcaktohet është e periudhës romake. Çfarë paraqet ky fragment dhe çfarë kodi mund të fshihet? Misteri që do të mund të prinin është gati i shumë i lexueshëm, ngase do të mund ta rikrijojmë në tenien e trurit tonë. Ky fragment me ketë gjurmë nuk përsëritet te copat të tjera, që u gjetën në të gjithë hapësirat ku ishte shtrirë shekuj më parë qyteti i lashtë i Orikut. Nuk është asnjë simbol që rri fshehur pas kësaj gjurme. Kur furrtarët vendalinj, që piqnin tulla apo enë të tjera të kësaj natyre, duke qenë në gjendje të njomë besoj një kafshë ka kaluar përmbi tullën e njomë duke fiksuar gjurmët dhe këto gjurmë do të shfaqeshin shekuj më vonë. Qeramika që është prodhuar në këtë zonë gjatë kohës së lulëzimit të Orikut të lashtë mbetet e veçantë. Një tjetër objekt paraqitej në forma katrore me përmasat 27 x 27 cm dhe vendgjetje lokalizohen te liqeni. Arkeologu Moikom Zeqo ka shkruar: “Një tjetër legjendë lidhet me Orikumin. Legjenda thotë se nën liqenin e Orikumit ruhen fragmente të qytetit të vjetër. Duke u zhytur kam parë me sytë e mi trakte të bëra nga dora e nje-

tulla me gjurmën e dhisë më e veçanta riut si dhe strukturën e një porti të lashtë.” I pari arkeolog që shkoi për Orikun ishte Leon Hezej rreth viteve 1860, i dërguar nga Napoleoni III, që dëshmon kryesisht rrethanat e luftës civile, por që lokalizoi edhe murin rrethues rreth 950 m të gjatë. Porti i brendshëm i përmendur prej Cezarit në veprat e tij përshkruan tërthorazi pjesë të Ilirisë, në të cilën ishin zhvilluar edhe disa ngjarje. Mirëpo ai nuk hynë më thellë në përshkrimet e tija. Në veprat e tij vërejmë përshkrime gjeografike të Ilirisë. Porti i është lokalizuar në lagunën 2, 2 km të gjatë dhe 1.2 km të gjerë. Kemi të bëjmë me një bankinë për akostimin e anijeve, e cila, duke u nisur nga gjerësia e lagunës në këtë vend, arrinte rreth 200 m gjatësi. Te kjo pjesë e liqenit në vitin 2007 u gjetën edhe shumë objekte të tjera, si fragment trekëndëshi me përmasa 18 x 19 x 8, shekulli II p.e.s. Të dhëna të tjera mund të japim për pesha e Velmendi. Qeramike (4 cope) përmasat 9 x 5 cm, janë gjetur shkallarja me kthese. Periudha shek IV-III p.e.s. Një fragment tubacioni qeramikë në formë harkore me përmasa 16 x 15 cm është gjetur tek altari. Një dorezë ene horizontale në formë harku është gjetur te pusi nr 2. Dorezë vertikale. Përmasat 16 x 6 u gjet pranë teatrit. Një fund amfore dhe me shenjë guaskash në majë okër u gjet te liqeni sikurse edhe një tjegull kalipter me hapësirë rrethore në mes me përmasat 15 x 7 cm. Është gjetur te pusi nr 1. Kapak qeramike amforash në formë rrethore (4 copë) 1 copë e thyer. Përmasat -9-10 cm. Grykë amfore me shenjë vul, ngjyrë okër tipike. Përmasat 17 x 15 cm, gjetur te liqeni. Në verën e vitit 1958, një ekspeditë shqiptaro-ruse nisi gërmimet për të nxjerrë në dritë gjurmët e qytetit të lashtë të Orikut. Në përbërje të saj ishin akademiku rus Aleksandër Ballavacki dhe dy arkeologët shqiptarë, Dhimosten Budina e Selim Islami, nxorën në sipërfaqe gjurmët e një historie që shkonte deri në më shumë se 2500 vjet. Përmendet për herë të parë nga

gjeografi dhe historiani grek Skylaksi, shek. VI-V p. Krishtit në veprën “Lundrimi”, qyteti i Orikut, port detar në Jon dhe Adriatik. Gjurmë në gurë është një objekt që ndodhet në muzeun arkeologjik historik Vlorë. Gdhendje në gur. Përmasat 33 x 23 cm. Origjinale. Disa të dhëna të janë: objekti është punim në gur me një gjurme të shquar të gjysmës së këmbës. Më shumë se 50 % e objektit paraqitet me formë drejtkëndëshe. Është dëmtuar. Gërmadhat e qytetit antik të Orikut gjenden në pjesën më jugore të gjirit të Vlorës, në një skelë të futur brenda bregut mbi kodrën Paleokastër. Duke njohur faktin historik se në shek. I p.e.s. Oriku shërbeu si kryeurë e fuqive pushtuese të kohës, arenë luftërash midis Romës, Maqedonisë dhe Ilirisë, si dhe në luftën rivale midis Cezarit e Pompeut, që i solli Orikut shumë shkatërrime, dëshmonte kërkimet nënujore, do të dëshmonte në këto zonë ku ushtria e Pompeut u zu në befasi. Në këtë pjesë të liqenit gjendet akropoli shek IV, tregu i qytetit dhe në kohë të pastër duken gurët. Prof. dr. Neritan Ceka: “Në antikitet ka pasur një përqendrim qendrash urbane, qytetesh, ku më i vjetri duket se është Oriku ndërtuar diku nga fundi i shek. VII ose fillimi i shek. VI. Oriku është i lidhur ngushtë me historinë e tij me Apoloninë, veçanërisht me rolin që luan në furnizimin me material guri, pra guroret që janë rreth Orikumit, veçanërisht Grama, që është në krahun e sipërm, furnizon, të paktën që në periudhën arkaike, ndërtimin e monumenteve më të lashta, siç është një tempull i mundshëm i Apolonit, altari arkaik i shek. VI i gjetur në Apoloni dhe kolonat

më të hershme, të fillimit të shek. V, duke përfshirë edhe kolonat e tempullit të Shtyllasit, të cilat vijnë, pa dyshim, nga guroret e Karaburunit, Akrokeraunea e lashtë. Rolin kryesor në këtë transport, jo vetëm në furnizimin e Apolonisë, por edhe të Dyrrahut, e ka luajtur gjithmonë Orikumi. Liqeni i Valltos brenda tij, ruan gjurmët e vjetra, që i përkasin kësaj kohe. Limani i Orikut cilësohej i rëndësishme nga ana ekonomike i forcuar me murre. Dëshmitar i gjallë, larg çdo përfytyrimi, vrojtues i betejës mes Pompeut dhe Cezarit. Pompeut, Oriku i shërbeu stacion për flotën ushtarake, shprehen të dhënat. 6 janar viti 48, para Krishtit, Cezari e pushtoi pa gjakderdhje. U turrën atje legjionet e tij. Aleksandri e pushtoi atë në shekullin 214. Dy radhë gurë paralelë me njëra-tjetrën tregojnë portin e brendshëm që i ka shërbyer qytetit të Orikut. Me teknikën e gdhendjes ne gur me përmasat 35 x 32 cm, me peshë 10 kg, lyer në pjesën sipërme me gëlqere. Ky objekt ka qenë ekspozuar në Pashaliman në bordurat fjetores së ish-shkollës së instruksionit është ekspozuar pranë zyrave të flotiljes. Bashkë me objekte të tjera që janë përdorur për xhirim të filmit “Ballë për balle”. Përshkrimi: ka formë cilindrike me gjerësi më të madhe në pjesën e sipërme, që del në formë buzësh. Ka zbukurime me kanelyre në pjesën e sipërme “gryka”. Zbukurimet janë me mendra e thelluara ovale. Altari i madh. Përmendet si zbulim në gërmimet vitit 1958 në gjendjen që është sot. Altari i vogël sipas Ugolinit ndodhet në muzeun e Vlorës. Ka shërbyer si podium në ceremonitë fetare dhe ngjan me altarin e Apollonit të zbuluar në rrënojat e Pompeut. Shek I p.e.s. Në perëndim të teatrit gjendet altari. Nga gërmimet dhe pastrimet e bëra janë nxjerrë në pah Bazamenti, pjesë të kornizës së poshtme me gdhendje lineare. Mungojnë pjesët e sipërme, që shërbenin për procesionin fetar. Koha: shekulli IV para K. Kanë një gjerësi prej 2.5 m dhe distancë të barabartë nga njëra-tjetra. Një pjesë e objekteve arkeologjike janë gjetur në vendbanimet e hershme në Gjirin e Vlorës, ende nuk kanë vend për t’u ekspozuar në muzeun e vogël të qytetit të flamurit. Muzetë e vetë parqeve arkeologjike të kësaj treve ende nuk janë konturuar si të tilla dhe as mund të flitet se një ditë do të ndërtohen ashtu siç i kanë simotrat e tyre në Apoloni, Butrint, Durrës etj. Nëse do të kishte marrë jetë projekti për ndërtimin e tre muzeumeve në Pashaliman, i zonës arkeologjike, i luftës së ftohtë dhe i detarisë, objektet arkeologjike do të kishin vendin e tyre të ekspozimit, mirëpo projekti që rezultoi me një kosto tepër të shtrenjtë për një vend të varfër deri në 6-7 milionë euro, duke hedhur kështu në erë një projekt ku do të rikthehej si në kohët e saj era lemeritëse e Luftës së Ftohtë në Gjirin e Vlorës, ku historia e saj zë fill qysh nga shekujt para krishterimit. Në veprën e tij lufta civile, Jul Cezari përshkon mes të tjerash zbarkimin e trupave të tij “ndanë brigjeve Palaeste” në ndjekje të rivalit të tij, Pompeut deri në Orik. Laguna e Orikumit shtrihet gjerësisht dëshmonte prej 130 ha, kurse Oriku dëshmonte si baza kryesore detare e Cezarit ne Shqipërinë e Jugut. Në shekullin XV u pushtua nga osmanët u quajt Pashaliman duke u shndërrua në bazën kryesore të marinës turke në perëndim të Perandorisë. Ishte bazë detare dhe mbeti e tillë. Nga kohërat më të lashtë e antike. Banorët e saj kanë qenë detare, ushtarë, gjeneralë dhe anije prej druri deri te gjitarët e fundit, nëndetëset që zotëronin gjirin e Vlorës. Në strehën e Pashalimanit, gjirit detar të përmendur nga gjeografi grek Skylaksi që në shekujt 5 para Krishtit, në vitin ’43 ka qenë një flotilje e vogël italiane dhe më pas nazistët. Nëndetëset shqiptare janë strehuar në këtë gji nga koha e ardhjes së tyre deri në vitin 1987. *Msc. Anëtar i Akademisë Evropiane të Arteve

histori • E premte 26 tetor 2012

John Fitzgerald Kennedy: Mëngjesi i fundit i Presidentit të vrarë

ë mëngjesin e 22 nëntorit të vitit 1963 Presidenti i SHBA John Fitzgerald Kennedy mbërriti me avion në Dallas, shteti Teksas. Gjatë rrugës ushtuan të shtënat fatale që morrën jetën e Presidentit 35-vjeçar amerikan. Misteri i vrasjes së John Kennedy nuk është zbuluar akoma deri më sot e kësaj dite. Ndërkohë që duhet thënë se mbi preferencat gastronomike të John Kennedy dihen shumë më tepër gjëra. Të premten, më 20 janar të vitit 1961 pas ceremonisë së inagurimit të John Fitzgerald Kennedy në postin e Presidentit të Shteteve të Bashkuara, në Kapitol u mbajt dreka e rastit. Në menunë e saj figuronin: supë-pure me domate dhe kokrra mistri të grira imët, mish pikant gaforre deti, lobster (karvidhe) nga New England i zierë dhe i mbushur, i servirur me gjalp të tretur, brinjë viçi të gatuara sipas traditës së Teksasit në lëng të vet, bukë e sapo dalë nga furra me hudhër, loje të ndryshme ëmbëlsirash pasta, kek dhe kafe. Kennedy nuk mund të quhej kurrsesi hamës. Ai i jepte më tepër preferencë politikës se të ngrënit. Shpesh herë atij duhet ti kujtonin se erdhi koha e drekës apo e darkës. Thonë se Presidentit Keneddy i pëlqente kuzhina franceze.

kryeredaktor brahim shima

s t a f f

zv/kryeredaktor: Armand Maho Mariglen Mulla

Dhe kjo mund të jetë plotësisht e vërtetë, meqenëse pikërisht gjatë drejtimit të John Kennedyt shef kuzhine i Shtëpisë së Bardhë u bë një francez. Ndërsa në qoftë se do të flasim për kuzhinën franceze, atëhere duhet pranuar se dominimit të saj në Shtëpinë e Bardhë i shërbeu në një masë të madhe Zonja e Parë e Amerikës Jacqueline Kennedy. Në mëngjes John Kennedy preferonte lëng portokalli të freskët, vezë-pashot (vezë e zier pa lëvozhgë) në bukë të thekur, proshutë e skuqur mirë, marmelatë (xinxife), qumësht dhe kafe. Afërsisht i tillë ishte dhe mëngjesi i fundit i Presidentit amerikan në hotelin “Texas” në ditën e vrasjes së tij: Presidentit i sollën lëng portokalli të freskët, bukë të thekur, kafe dhe vezë rrufkë (surbull). Për drekë Presidenti zakonisht preferonte të hante si pjatë të parë supë peshku të trashë të gatuar sipas traditës së New England. Dhe kjo nuk është aspak për tu habitur: me New England dhe kuzhinën e saj të mrekullueshme të peshkut është e lidhur ngushtë familja Kennedy. Presidenti vdiste për supën e Bostonit me molusqe dhe shpesh herë i lutej kuzhinierit të Shtëpisë së Bardhë t’ia gatuante atë. Gjithashtu ai pëlqente shumë frutat e detit dhe bathët e pjekura sipas traditës së

Bostonit. John Kennedy njihej për pasionin e vet ndaj guaskave të detit (oysters). Ai, po ashtu si dhe përfaqësuesit e tjerë të klanit Kennedy, ishte klient i përhershëm i lokalit të famshëm me histori 200 vjeçare të Bostonit “Union Oyster House”. Për darkë Kennedy kishte qejf të hante biftek qengji, steak, pulë të pjekur apo gjel deti, pure patatesh. Gjatë darkës familjare pjata më e preferuar e John Kennedy-t ishte pula me estragón. Siç dëshmojnë kuzhinierët që kanë punuar në Shtëpinë e Bardhë, Presidentit Kennedy i pëlqenin edhe kekët-muffin. Në qoftë se servireshin në tryezë ëmbëlsira, ai preferonte ndër të gjitha ato çokollatën. Edhe një diçka tjetër: kishte qejf ta përfundonte drekën Kennedy me një puro të mirë kubane. Tregojnë, se përpara se të nënshkruante dokumentin mbi vendosjen e embargos për tregtinë me Kubën revolucionare, Presidenti John Kennedy iu lut sekretarit të vet që ti blinte atij një sasi të madhe purosh kubane revervë. Dhe e nënshkroi ai dokumentin vetëm pasi u blenë purot. Më vonë, siç flitet, rezervat e purove kubane për Presidentin amerikan John Kennedy plotësoheshin në mënyrë sekrete nëpërmjet ambasadës sovjetike.

politika: albana lika, oli xhilaga ekonomia: brikena dervishaj sociale: pranvera kola rrethet: blerina spaho kronika: mariglen mulla kultura: blerina goce design&layout: Daniel Prifti, Gëzim Duzha

Adresa: Rr. Dull Keta, nr. 5. (Rr. e Dibrës), Tiranë

Markus Wolf:

“Njeriu pa fizionomi” dhe sekretet e kuzhinës ruse

ë fshehtat e politikës dhe ato të shërbimeve sekrete shumë shpesh shkojnë krah për krah. Njëri nga drejtuesit më të njohur të shërbimeve sekrete të Gjermanisë Lindore Markus Wolf, të cilin në Perëndim e quanin “Njeriu pa fizionomi” (meqenëse cilësohej si figurë jashtëzakonisht e konspiruar), ishte i informuar mjaft mirë përkatësisht sekreteve të kuzhinës politike. Dhe jo vetëm atyre. Tashmë pasi pushoi së ekzistuari Republika Demokratike Gjermane (RDGJ), Markus Wolf botoi disa libra me kujtime si dhe një libër kushtuar artit të kuzhinës. Ai kështu dhe titullohet “Të fshehtat e kuzhinës ruse”. Po përse pikërisht të kuzhinës ruse? - lind natyrshëm pyetja. Ndoshta për vetë faktin se jeta e Markus Wolf-it me vullnetin e fatit doli e lidhur ngushtë me Rusinë. Në Bashkimin Sovjetik ai erdhi kur ishte ende djalë fare i vogël, së bashku me familjen e vet, për ti shpëtuar persekutimit nazist. Kur ishte në moshë madhore Markus Wolf i ra kryq e tërthor gjithë Bashkimit Sovjetik. Siç ka shkruar ai në kujtimet e veta, duke sjellë ndërmend mikpritjen e mahnitshme ruse, gatimet e shijshme dhe pijet e mira, ai e kuptoi se duhet të tregojë për njohuritë e përvetësuara në artin e kuzhinës. Libri i Markus Wolf ishte llogaritur, para së gjithash, për lexuesin gjerman, të cilin autori dëshironte ta njihte me veçoritë e kuzhinës kombëtare ruse. Në të ai shpjegon në mënyrë shumë të qartë e të thjeshtë në se konsiston specifika e mezes ruse, se si të pihen pijet e forta sipas rregullave ala-ruse. Kurse për pelmenjet ruse (pelmenji - topa brumi të mbushur me mish, të zier në ujë: gjellë karakteristike siberiale) Wolf shkruan thjesht me nota poetike. Sipas fjalëve të tij, në Gjermani i është bërë një momument i vërtetë pelmenjeve ruse nga vëllai i autorit, regjisori i njohur kinematografik Konrad Wolf, i cili xhiroi filmin me titull “Unë isha 19 vjeç”. Po uha-ja (uha-supë peshku) ruse?! Njëherë ky gatim e ndihmoi Markus Wolf-in të vendosë kontakt në hapësirat e Vollgës me një politikan të Republikës Federale Gjermane. Mysafiri gjermanoperëndimor nuk ishte me humor të mirë dhe takimi ishte në rrezik dështimi. E vetmja shpresë mbetej tek uha-ja. Tryeza për mysafirin u shtrua në një shtëpi të thjeshtë ruse, të një të njohuri të mirë të Markus Wolf-it, ish mjeshtër uzine. Mysafiri pasi u shtrua mirë me të ngrënë e me të pirë filloi ti pyesë të zotët e shtëpisë për jetën e tyre dhe gradualisht “u shkri”. Kontakti midis Perëndimit dhe Lindjes u vendos. Markus Wolf rikrijon një mori tabllosh të së kaluarës. Për shembull, kujton kohën e deficitit ushqimor në Bashkimin Sovjetik. Gjë kjo që nuk i pengonte megjithatë amvisat sovjetike të demonstronin mrekulli gastronomike gjatë mikpritjes. “Kur i ke të gjitha produktet nuk është e vështirë të gatuash, - shkruan Wolf. - Ndërsa kur në vend mungojnë shumë gjëra, kurse në tryezë serviren dhjetra sallata, atëhere i habitur fillon të vrasësh mendjen për sekretet, enigmën e kuzhinës ruse. Përmbajtja e librit është ndërtuar në formën e një udhëtimi gastronomik. Nga njëra anë ky është një udhëtim në të kaluarën, me kujtime për kohën para dhe pas luftës, mbi disa çështje delikate me të cilat iu desh të merrej zbuluesit gjerman edhe në Bashkimin Sovjetik, edhe në Zanzibarin e largët. Kurse nga ana tjetër ky është një udhëtim nëpër vendet e Europës, në kohën kur pasi u dekonspirua dhe e morrën me sy të keq ish Shefi i zbulimit të RDGJ u detyrua të shkonte sa në një vend në tjetrin, ndërsa më vonë u kthye në Gjermani dhe e gjeti veten të ngujuar në burg. Por kur dyert e burgut u hapën më në fund për të, në shtëpi Markusin e priste një surpizë e vërtetë: darka e mrekullueshme me gatimet e tij më të preferuara ruse. “Kuzhina politike, - shkruante Markus Wolf, - ka recetat e veta. Dhe me to mund të gatuhet një çorbë të tillë, të cilën do të duhet ta kapërdish me pahir gjithë jetën. Prandaj duhen ditur sekretet”. menaxhere marketingu: eligerta dyrmishi cel: 067

20 62 200

e-mail: eligertad@yahoo.com

www. gazetametropol.com e-mail: gazetametropol@yahoo.com

« reklamË

E premte 26 tetor 2012 •