01 02 mars mapo ok by Gazeta Mapo

single & the city

aktualitet

Barbara Kolm:

Basha: Nuk do të ketë bojkot të Kuvendit, do t’i themi ndal arrogancës

Rritja e taksave ndëshkon masat dhe dobëson shtetin

Kryetari i PD-së shpreh vendosmërinë për të përdorur hapësirën parlamentare, së bashku me mbështetjen e çdo qytetari të nëpërkëmbur nga qeveria. “Strukturat e reja të PD-së do të jenë gati brenda dy muajsh” Faqe 5

Presidentja e Institutit Hayek të Vjenës dhe drejtorja e Austrian Center of Economics, e pranishme në Tiranë shpjegon pse liberalizmi ekonomik do shpëtonte shtetet nga kriza Faqe 26

Iva tiço

kontrapedal

Vladimir Myrtezai

Mapo lunch Mira kazhani

recensë

Eleana Ziakou

E shtunë-diel 01-02 mars 2014

Themelues henri Çili- Kryeredaktor Arion Sulo - Numër 1146 Viti V botimit. Çmimi 30 lekë. 1.5 euro. www.mapo.al e-mail: gazetamapo@gmail.com. Adresa: BLV "Gjergj Fishta"

Shqipëria në kohën e tritolit Tritoli zë vendin e kallashnikovit, si arma e re po aq vdekjeprurëse, por më pak e gjurmueshme e shqiptarëve. Në këtë situatë shpërthyese të krimit, pikëpyetjet ngrihen mbi aftësinë e policisë, po aq sa tek ekonomia në krizë dhe sistemi i korruptuar i drejtësisë. Deri kur?

editorial

Intervista

Armagedon politik: nga Zana Xhuka tek Ina Rama alfred lela

Carlo Bollino: Prapaskenat e negociatave për armët kimike

Kryetari i PBDNJ-së, Vangjel Dule pohon se Shqipëria ka më pak shanse se në dhjetor për të marrë statusin e vendit kandidat. Kritikon Ramën për mospërfshirjen e një përfaqësuesi të minoritetit në qeveri dhe pohon se reforma administrative duhet kryer vetëm me konsensusin e opozitës Faqe 10-11

mapo ide

Libra dhe Krishti i tradhtuar...

Pse gënjejnë p olitikanët (II)

Rudolf Marku

Faqe 3

mapo libri

Dule: PS zbatoi 10% të marrëveshjes, duhet një Task-Forcë për integrimin

esse

“Heshtje e dyfishtë”, libri i gazetarit të njohur italian rreket të zbulojë skenat dhe prapaskenat e asaj që u quajt “java kimike” në Shqipëri, që me publikimin e projektit amerikan, protestat qytetare dhe vendimin e kryeministrit Edi Rama për t’i thënë “JO” SHBA-së

Faqe 21

taksitë 8+1 Tension në protestën e shoferëve, qeveria: Do zbatojmë ligjin Protesta e shoferëve të furgonëve paralizon për 2 orë trafikun në Tiranë, ndërsa nuk munguan edhe përleshjet me forcat e FNSH-së. Thirrjet para Kryeministrisë: Duam bukë, mos merrni vendime të padrejta. Basha: Qeveria të mos finalizojë marrëzinë e saj me furgonët Faqe 4

Faqe 29

Ylli Pango

Faqe 28

privatësi

Iris Luarasi: Feministe? Jo, aktiviste kundër dhunës në familje Gazetarja, pedagogia dhe aktivistja e luftës kundër dhunës në familje, Iris Luarasi flet për angazhimin e saj me Qendrën e Këshillimit të grave dhe vajzave dhe për linjën më të re të këshillimit për burrat dhunues Faqe 19

e shtunë-e diel, 01-02 mars 2014

www.mapo.al

PROGRAMI Seanca plenare: “TË RIMENDOJMË ZHVILLIMIN DHE INTEGRIMIN” Seanca do zhvillohet dt. 2.05.2014 ora 15.00-19.00 dhe parashikohet të ketë 10 prezantime (1 keynote Speaker; 1 akademik shqiptar ose i huaj; 3 personalitete akademike apo politike shqiptare; 3 profesorë nga UET; 2 profesorë nga universitetet e rajonit (Universiteti Prishtinës dhe Tetovës); 1-2 doktorantë.

NE JEMI KUDO!

DSSH/ASD DITËT E STUDIMEVE SHQIPTARE / 2014 albanian studies days / journées d’études albanais

UET / 1-4 Maj 2014

TEMA: "TË RIMENDOJMË ZHVILLIMIN DHE INTEGRIMIN" Konferencë ndërkombëtare shkencore / International scientific conference

Komiteti Shkencor i Konferencës: Prof. Dr. Adrian Civici - Kryetar Prof. Asoc. Dr. Tonin Gjuraj, Prof. Dr. Luljeta Minxhozi, Prof. Dr. Përparim Fuga, Odeta Barbullushi (PhD), Prof. Dr. Ferit Duka, Prof. Dr. Romeo Gurakuqi, Prof. Dr. Ksenofon Krisafi, Henri Cili (PhD), Dr. Arbi Agalliu, Prof. Alain Brossat, Prof. Stefano Bianchini, Prof. Francois Lerin, Prof. Dimitris Goussios Koordinator Organizativ: Dr. Arbi Agalliu / Ndihmës Koordinatorë: Dokt. Besarta Vladi, Dokt. Elona Shehu

SEKSIONET E KONFERENCËS Departamenti Financës

BORXHI PUBLIK: Përshtatja e aktorëve ekonomik në kushtet e një borxhi të lartë publik Komiteti Shkencor: Dr. Elvin Meka, Prof.Asoc.Dr. Magdalena Bregasi, Dr. Anilda Bozdo / Sekretaria Organizative: Dr. Ermela Kripa Departamenti Informatikës, Matematikës, Statistikës

MENAXHIMI I SISTEMEVE TË INFORMACIONIT: Aplikimet e teknologjisë së informatikës në ekonomi, biznes dhe shoqëri 2014 Komiteti Shkencor: Dr. Indrit Baholli, Prof.Asoc. Dr. Tamara Luarasi, Mimoza Durrësi (PhD), Prof. Asoc. Dr. Hysen Binjaku / Sekretaria Organizative: Dokt. Avis Andoni Departamenti Menaxhim & Ekonomiks:

SHQIPËRIA, EKONOMI NË ZHVILLIM: “Strategji për zhvillim të qëndrueshëm në ekonomitë në zhvillim” Komiteti Shkencor: Dr. Oltjana Zoto, Prof. Dr. Engjëll Pere, Prof. Asoc. Dr. Ermira Qosja / Sekretaria Organizative: Dokt. Genti Beqiri MIRËQEVERISJA: Elementë dhe tendenca të mirëqeverisjes në zhvillimin social-ekonomik të Shqipërisë Komiteti Shkencor: Prof. Dr. Luljeta Minxhozi, Dr. Arben Bakllamaja, Prof. Asoc. Dr. Kreshik Bello, Eniel Ninka, (PhD) / Sekretaria Organizative: Florian Salaj (PhD) Departamenti e Drejtë Private

LIGJI TREGTAR: Problematikat e aplikimit të ligjit tregtar në terren. Korporatat dhe shteti ligjor Komiteti Shkencor: Prof. Asoc. Dr. Migena Leskoviku, Mag. Besnik Maho, Juelda Lamçe (PhD) / Sekretaria Organizative: Dokt. Blerta Aliu Departamenti e Drejtë Publike

KUSHTETUTA E SHQIPËRISË, 15 VITE: Dimensionet dhe problemet e sistemit politik-kushtetues pas 1998 Komiteti Shkencor: Prof. Asoc. Dr. Migena Leskoviku, Prof. Dr. Ksenofon Krisafi, Erjona Canaj (PhD) / Sekretaria Organizative: Mirgen Prençi (PhD) Departamenti Edukimit

EDUKIMI FAKTOR ZHVILLIMI: “Realitete dhe alibi të edukimit sot” Komiteti Shkencor: Dr. Tomi Treska, Prof. Asoc. Dr. Ylljet Aliçka, Dr. Erika Melonashi / Sekretaria Organizative: Voltisa Lama (PhD) Departamenti Marrëdhënie Publike dhe Komunikimit

KOMUNIKIMI I RI: “Letërsia, komunikimi, media në kohën e Berishës. Tendencat pas viteve ‘90” Komiteti Shkencor: Dokt. Jonida Këllezi, Dokt. Belina Budini, Gilman Bakalli (PhD) / Sekretaria Organizative: Dokt. Irena Myzeqari Departamenti Shkencat Politike dhe Marrëdhënie Ndërkombëtare

QEVERISJA DHE INTEGRIMI: “Qeverisja, territori, përfaqësimi dhe legjitimiteti në integrim” Komiteti Shkencor: Dr. Roland Lami, Prof. Dr. Aleksandër Dhima, Prof. Dr. Kosta Barjaba / Sekretaria Organizative: Ervis Iljazaj (PhD) Departamenti Shkenca Sociale të Aplikuara

ALEATI STRATEGJIK: “Aleancat e shtetit shqiptar, dje, sot dhe nesër” Komiteti Shkencor: Prof. Dr. Ferit Duka, Odeta Barbullushi (PhD), Prof. Dr. Romeo Gurakuqi / Sekretaria Organizative: Dokt. Dorina Ndoj Seksionet e konferences sipas departamenteve do të zhvillohen në datën 3 maj, ora 10.00 – 13.00, 14:00 - 17:00 Struktura e pjesëmarrësve në konferencat e departamenteve: 1 keynote Speaker; 1 akademik shqiptar ose i huaj; 3 pedagogë të departamenteve ose 3 kumtesa ku mund të marrin pjesë nga 2 apo 3 pedagogë; 2 profesorë nga Prishtina dhe Maqedonia, 3-5 doktorantë; Mund të pranohen edhe 5-6 punime në formë posteri për çdo konferencë departamenti.

DATA TË RËNDËSISHME Mozaiku i Tiranës, shek. I A.D. Adresa: Bulevardi Gjergj Fishta, Nd. 70, H.1, Tiranë, Cel. 068 20 16 616, info@uet.edu.al, www.uet.edu.al

01/03/2014 05/03/2014 15/04/2014 20/04/2014

Afati përfundimtar i dorëzimit të abstraktit Konfirmimi i pranimit të abstraktit Afati përfundimtar i dorëzimit të punimit të plotë Konfirmimi i pranimit të punimit të plotë

Pagesa për pjesëmarrje (referim/poster): 50 euro / autor.

BKT: U.E.T shpk IBAN euro: AL 11 2051 1519 4255 40CL TJCF EURA

Dërgoni aplikimet ose kërkoni më shumë informacion në: dssh@uet.edu.al; tel: Arbi Agalliu +355 68 90 27 154

DSSH / ASD

Fillimi i një tradite për shkencat humane në Shqipëri

itët e studimeve shqiptare është një logo e re që UET krijon për të ndërtuar një ansambël të madh aktivitetesh me karakter shkencor, debatesh dhe idesh në lidhje me prurjet më të mira të studimeve shqiptare në vit.

Tani që po i afrohemi dekadës së parë të jetës së tij UET ka grumbulluar një përvojë të çmuar në kërkimin shkencor, në hapjen dhe mbajtjen gjallë të debatit në Shqipëri në lidhje me ato tema, subjekte e realitete që kanë nevojë të shqyrtohen dhe studiohen shkencërisht në interes të shoqërisë dhe të publikut. Pikërisht kjo është arsyeja përse ne e kemi quajtur pikërisht kështu, Ditët e Studimeve Shqiptare, tërësinë e aktiviteteve, konferencave, debateve, tryezave, ekspozitave, promovimit të librave, kolokiumeve, nën një logo të përbashkët.

Prof. Dr. Adrian Civici Presidenti i UET Drejtor i Shkollës Doktorale UET

DSSH / ASD

Udhërrëfyes i shkurtër i Ditëve të Studimeve Shqiptare PSE DSSH: Ditët e studimeve shqiptare është një tërësi konferencash shkencore ndërkombëtare të ndërtuara me sistemin e “peer review” për të debatuar sipas fushave të ndryshme në lidhje me problematikën e shoqërisë shqiptare, të ekonomisë, të institucioneve juridike, debateve historike, mediave, institucioneve politike, politikave publike apo të zhvillimit të edukimit dhe arsimit, impakteve në zhvillimin shqiptar dhe politikave publike.

PJESËMARRËSIT: a. Studiuesve të huaj të cilët kanë objekt dhe fokus të studimeve të tyre ose punimeve të tyre doktorale Shqipërinë.

Ditët e Studimeve Shqiptare do të jetë një aktivitet i përvitshëm që do të zhvillohet çdo fillim maji, gjë që përkon në Shqipëri me filimin e pranverës dhe me një atmosferë të hareshme në një vend mesdhetar si Shqipëria.

b. Pedagogëve shqiptarë të cilët punojnë në universitetet perëndimore prej vitesh pas viteve ’90 ose më parë, dhe që kanë e vazhdojnë të kenë Shqipërinë si objekt të tyre të studimeve.

Ditët e Studimeve Shqiptare do të jetë një festival idesh, një panair i paraqitjeve shkencore, një panair i debatit, një vend kontakti i të gjithë studiuesve shqiptarë dhe të huaj, të cilët në një mënyrë apo në një tjetër kanë subjekt të temave të doktoraturave, të diplomave apo të artikujve shkencorë pikërisht Shqipërinë.

d. Doktorantëve shqiptarë të cilët ndodhen në universitetet perëndimore, që kanë për temë studimi një temë që lidhet me Shqipërinë apo me rajonin.

Ky aktivitet i destinohet të gjithë atyre shkencëtarëve, kërkuesve, doktorantëve, studentëve, pedagogëve që kanë nevojë të komunikojnë aktivitetin e tyre shkencor, të ndajnë me të tjerët pikëpamjet dhe idetë e tyre, të promovojnë apo të plotësojnë kërkesat e tyre për kualifikimin shkencor. Ky aktivitet është gjithashtu një zë i fuqishëm në shoqërinë shqiptare për të drejtuar sytë nga universiteti, nga koorporata e profesionistëve dhe të shkencës dhe të kërkimit, të cilët mund të ishin të dobishëm për vendimarrësit, për biznesin, për aktorët shoqërorë, për partnerët ndërkombëtare në lidhje me atë se çfarë realitetesh, perspektivash, prognozash, ka për shoqërinë shqiptare, cila është origjina e fenomeneve e atyre që sot ngjasin dhe si mundet që shkenca të bëhet e dobishme për shoqërinë. Për të gjitha këto arsye ne kemi konceptuar dhe për herë të parë do të venë në jetë Ditët e Studimeve Shqiptare këtë vit, duke shpresuar që idesë sonë do t’i bashkëngjiten më shumë aktorë, partnerë, individë në këtë festival të shkencëtarëve shqiptarë të cilët në një farë mënyre merren me apo kanë në fokusin e studimeve të tyre, studimet shqiptare.

Doktorantëve të huaj që kanë një temë të tyre për Shqipërinë

e. Doktorantëve të UET të cilët kanë nevojë të takojnë komunitetin shkencor përkatës. f.

DSSH është veprimtaria kryesore shkencore e tetë departamenteve të UET, e trupës së saj akademike dhe studentëve më të shkëlqyer të nivelit master shkencor.

KOHA: Aktiviteti do të organizohet çdo fillim muaji maj dhe do të jetë i ndarë në 10 konferenca sipas problematikës dhe departamenteve të cilat i kanë miratuar komunitetet shkencore të konferencës. (shih programin bashkëngjitur)

KALENDARI I AKTIVITETEVE: Aktiviteti do të përmbajë gjithashtu një numër aktivitetesh të tjera (shih programin jashtë konferencës), pikërisht me elementë që përbëjnë jetën shkencore dhe produktin shkencor siç janë: promovimi i librave dhe debati për to, dokumentarë, ekspozita fotografish apo dokumentarë të cilët ilustrojnë problematikën e studimeve shqiptare. Mirë se vini në Ditët e Studimeve Shqiptare!

E shtunë-diel, 01-02 mars 2014

www.mapo.al

Editorial

Foto e javës

Armagedon politik: nga Zana Xhuka tek Ina Rama

Alfred Lela

Shoferët në protestë

javore

libri

E shtunë-diel,01-03 mars 2014 Na vizitoni çdo ditë në www.mapo.al

Në brendësi Dule: PS zbatoi 10% të marrëveshjes, duhet një Task-Forcë për integrimin Kryetari i PBDNJ-së, Vangjel Dule pohon se Shqipëria ka më pak shanse se në dhjetor për të marrë statusin e vendit kandidat... Faqe 10

5 4 6 13 19 20

Politikë

Carlo Bollino: Prapaskenat e negociatave për armët kimike

Basha: Nuk do të ketë bojkot të Kuvendit, do t'i themi ndal arrogancës

Aktualitet

Tension në protestën e shoferëve, qeveria: Do zbatojmë ligjin

Kronikë

Atentati me tritol ndaj Xhabaftit, dyshime për porosi nga burgu

Botë

A do e pushtojë Rusia Ukrainën?

Privatësia

Menada Zaimi: Mirëmëngjes! Dy kafe të lutem…

Fenomeni

Mafia pushton televizionin, sekretet e një emisioni

Iris Luarasi: Feministe? Jo, jam aktiviste kundër dhunës në familje

Kolona / ide/ debate

ide

KONTRAPEDAL

esse

POLITICAL MIND

Recensë

Mapo lunch

Barbara Kolm Ylli Pango

Vladimir Myrtezai Eleana Ziakou

Rudolf Marku Mira Kazhani

Armagedon, e quajti ambasadori amerikan Alexander Arvizu zhurmën e prodhuar prej politikës shqiptare. Të gjithë ata që kanë vështirësi me termin, për t’i kapur kuptimin fjalës, ndoshta u duhet të kujtojnë filmin homonim hollivudian. Incidenti Zana Xhuka që u bë precedent pas ngulmimit të mazhorancës, e ilustron ndoshta më mirë se shumëçka armagedon-politikën tonë. Gjithçka nisi, mund edhe të mos ketë qenë inskenim politik, me një rebelim në institucionin e drejtuar prej zj. Xhuka. Tridhjetë e pesë nga dyzet punonjës që ka Kontrolli i Pasurive me ankesa e bllokime organizuan atë që mund të quhet në njëfarë mënyre një coup d’etat të vogël. Nëse i besojmë se ata kishin të drejtë dhe donin të fusnin pak moralitet, ligjshmëri e punëbërje në punët e institucionit, duhet të pranojmë se kishte edhe një shije jakobinizmi në mënyrën e tyre të vepruarit. Shkeljet e prezumuara të shefes së tyre u duheshin paraqitur atyre levave të strukturës së shtetit që gëzojnë autoritetin juridik të hulumtimit e certifikimit të së vërtetës. (Nuk jemi më në kohën kur kolektivat punonjëse me anë fletërrufesh lexojnë partishmërinë e kuadrove.) Çështja eventualisht përfundoi në Prokurori pasi të dyja palët e paditën njëra-tjetrën, por si gjithmonë në Shqipëri procedura erdhi pas zhurmës. Armagedoni para Big Bang-ut. Më pas në lojë u fut Kuvendi, më saktë mazhoranca parlamentare e cila duhet thënë, djersiti për të gjetur vrima në sistem, për të lexuar në ligje gjurmët e shkeljeve të mundshme të kryeinspektores së ILDKP. Në fillim u ndoq linja e shkeljeve në punë të zonjës Xhuka dhe më pas u kalua tek inkompetenca arsimore ose më saktë papërputhshmëria e shkollimit të saj me postin që mbante. Duhej dikush që të ish diplomuar në ekonomi ose juridik, u tha. Kur u pa se edhe kjo gozhdë do të qe pak për ta mbajtur kapotën e rëndë të justifikimit ligjor të shkarkimit të shefes së Kontrollit të Pasurive, u gjend një exit pikërisht aty ku dalja ishte më e vështira dhe rrjedhimisht shkelja edhe më flagrantja. Ka qenë i pavlefshëm votimi i parlamentit paraardhës, ishte pretendimi, pasi ishte votuar vetëm për njërën nga kandidaturat, atë të Zana Xhukës që mori edhe votat, dhe jo për rivalin z. Ganaj, siç e kërkon rregullorja. Kështuqë Parlamenti i ri me mazhorancë të re e ndreqi këtë gabim duke rivotuar të dy kandidaturat e sjella nga Presidenti Nishani para një viti. Këtu u krye edhe lapsusi, të paktën logjik: Zana Xhuka u legjitimua po prej atyre që e kishin delegjitimuar. Ranë kështu pretendimet për mospërputhje, shkelje, e të tjera. Mazhoranca i ktheu të gjithë në skenën e ‘krimit’ të dikurshëm për të kryer një ‘vrasje’ të re. U anashkalua gjithashtu institucioni i Presidentit të Republikës. Në mbyllje të epopesë së shkarkimit të Zana Xhukës, ‘floririn’ e fundit të mosaprovimit për të dhe arsyet e tij, i dha kreu i Kuvendit, Ilir Meta, i cili la të kuptohej se shefja e ILDKP ‘nuk ia varte Parlamentit’. Me fjalë të tjera reflektonte njëfarë pavarësie. Në fakt, përpjekjet e mazhorancës së re për t’i gjetur të meta shefes së një institucioni që kontrollon pasuritë e politikanëve pasqyrojnë drojën e saj prej ‘qimes’ së saj të madhe në syrin e tyre: ajo shihej si besnike e demokratëve duke qenë se ishte kandidaturë dhe miratim i tyre. Të mos ketë keqkuptime: sigurisht që znj. Xhuka është, dhe do të vazhdonte sipas gjithë gjasave, si një zgjatim i të djathtës në atë institucion. Por, nëse kjo është keq për të majtët në pushtet, nuk është aspak kështu për opinionin publik, për taksapaguesit shqiptarë. Publiku ka nevojë që pushteti të kontrollohet, qoftë edhe kur kjo del nga një rastësi, e jo nga pavarësia e vetë institucionit, siç është rasti i ILDKP. Atë që partitë politike në Shqipëri nuk e zgjidhin dot, duket se e zgjidh demokracia: me anë të mekanizmit të thjeshtë të papërputhshmërisë së mandateve. Zgjedhjet lokale nuk përplasen me të përgjithshmet, ashtu si edhe zgjedhja e Presidentit apo dhe institucioneve të ndryshme që përbëjnë ngrehinën e shtetit. Këtë fibër të demokracisë, sigurisht që partitë politike shqiptare do ta zhbëjnë sa herë të kenë mundësi. Megjithatë, një e besuar e demokratëve do të qe një shpresë se pasuritë e pushtetarëve do të kontrolloheshin. Tani mos kini asnjë. Megjithatë, hakmarrja politike nuk vonoi: një Ina Ramë për një Zana Xhukë. Dhe kjo e mbyll pamjen gjithë zhurmë të Armagedonit politik shqiptar.

EEshtunë shtunë- -eediel diel01-02 13-14 mars prill 2014 2013 www.mapo.al

Protesta e shoferëve të furgonëve paralizon për 2 orë trafikun në Tiranë, ndërsa nuk munguan edhe përleshjet me forcat e FNSH-së. Thirrjet para Kryeministrisë: Duam bukë, mos merrni vendime të padrejta. Kalaja: Në protestën e radhës, së bashku me familjet

Furgonat 8+1

Tension në protestën e shoferëve: Nuk tërhiqemi pa zgjidhje Protesta e paralajmëruar e shoferëve të furgonëve zbriti në Tiranë me tension dhe konfrontime me policinë. Me dhjetëra furgonë nga qytete të ndryshme bllokuan paraditen e djeshme rrugët hyrëse të Tiranës, duke hasur kështu në rezistencën e policisë së kryeqytetit. Përplasja mes palëve kulmoi në rrugën e Elbasanit, ku policia ndaloi hyrjen në bulevard të furgonëve të ardhur nga Elbasani, Pogradeci, Korça apo Erseka. Në shenjë proteste ndaj këtij vendimi, drejtuesit e automjeteve kanë bllokuar për rreth dy orë rrugën, duke u ulur përtokë. Në skenë kanë dalë Forcat e Ndërhyrjes së Shpejtë, të cilët zhbllokuan me forcë rrugën, duke u kërkuar shoferëve që mjetet e tyre t’i parkonin në dy vende të caktuara më parë. Deputetë të Partisë Demokratike kanë mbërritur në vendin e konfliktit, duke u futur mes protestuesve dhe policisë. “Dola të protestoja. Djali im punon me furgon. Ka 2 fëmijë dhe ka 1 muaj pa bukë në shtëpi. Dola të protestoja dhe ja çfarë më ndodhi, më goditën me shkop gome”, - tha para kamerave një protestuese. Por kreu i Policisë së Tiranës, Ardian Çipa tha se policia zbatoi ligjin.”Efektivët e policisë së Tiranës ndërhynë për të liruar rrugën, siç kërkon edhe ligji. Pikërisht kur kërkuam zbatimin e ligjit hasëm kundërshtinë e drejtuesve të protestës, të cilët vetë pas dy orë diskutimesh ranë dakord të lironin rrugën”, -tha ai. Situata ka qenë më e paqtë në rrethrrotullimin e Zogut të Zi apo rrugët e tjera hyrëse të kryeqytetit, ndërsa më pas, shoferët i janë drejtuar godinës së Kryeministrisë. Rreth orës 13.00, të gjitha grupet e shoferëve u bashkuan përpara zyrës së kryeministrit, duke kërkuar negociata për zgjidhjen e çështjes së tyre. “Duam bukë”-ishte motoja e kësaj proteste, të cilët iu bashkëngjitën edhe deputetë të PD-së. Në krye të saj u ven-

dos kryesindikalisti Gëzim Kalaja, i cili i bëri thirrje Ramës të zbriste në shesh dhe të dialogonte me ta. “Ju bëj thirrje z. kryeministër, na jepni fjalën për dialog. Të presim tek ky shesh të bisedojmë bashkërisht, ky është mesazhi ynë për ty. Dorezën ta kemi drejtuar në mënyrë paqësore, jemi këtu dhe kërkojmë zgjidhje”, -tha Kalaja. Por ndërsa protestuesit ndodheshin në sheshin para Kryeministrisë, ministri i Transporteve, Edmond Haxhinasto tha në një konferencë për mediat se protesta nuk është e drejtë. “Qeveria është e vendosur të zbatojë ligjin. Pronarët e mjeteve 8+1 kanë licencë taksie, jo licencë për të zhvilluar transportin ndërurban”, - tha Haxhinasto, duke i bërë thirrje drejtuesve të PD-së që të mos frymëzojnë kërkesa të paligjshme. Pas fjalës së Haxhinastos, shoferët e furgonëve u shprehën se do të vijojnë protestën e tyre, duke dalë në rrugë së bashku me familjet. “Ministri u tall me ne. Sot Tirana u blindua e tëra. U bë presion i madh ndaj nesh. Ne jemi ngritur se kemi 20 vjet që punojmë, u kemi shërbyer shumë mirë njerëzve. Zgjidhja që është ofruar, brenda qarkut, është e padrejtë”,- tha një tjetër shofer furgoni. Drejtuesit e makinave 8+1 protestojnë prej më shumë se 3 javëve ndaj një urdhri të përbashkët të ministrave Tahiri dhe Haxhinasto, që i pengon ata të marrin pasagjerë në kthim. Ndërsa në mbyllje të protestës së djeshme, Kalaja përcaktoi të mërkurën ose të enjten e ardhshme për protestën e radhës. “Parlamenti të zgjidhë problemin, e kanë për detyrë të na takojnë. Në mënyrë paqësore ashtu si sot, se dhunë ushtroi policia, të shpërndahemi për të shkuar tek familjet. Në protestën e ardhshme nuk do vini me furgonë, por me familjet, me studentët me qytetarët përpara parlamentit”, -tha ai. Protesta u mbyll me thirrje për reflektim nga ana e Kryeministrit.

Basha: Furgonët, qeveria nuk duhet ta finalizojë marrëzinë e saj Kryetari i PD-së, Lulzim Basha mbështeti dje protestën e shoferëve të furgonëve, duke akuzuar qeverinë se po u heq bukën e gojës. Përmes një statusi në Facebook, Basha tha se një qeveri që shpall kundërshtarë qytetarët e vet, nuk duhet lënë të finalizojë marrëzinë e saj. “Kur mijëra bashkëqytetarë kërcënohen në bukën e gojës, ne nuk mund të rrimë indiferentë. Ne nuk mund ta lëmë qeverinë të ushtrojë pushtetin pa kufi, të gjunjëzojë shqiptarët, t’iu marrë baballarëve bukën e fëmijëve të tyre. Kur qeveria nuk mbështet punësimin por është shkaku i papunësisë, ajo nuk është zgjidhja por problemi, nuk është zgjidhja por e keqja vetë. Nuk ka gjë më të pamoralshme në politikë se të përdorësh pushtetin për të traumatizuar vendin, për ta kthyer depresionin tënd në depresion kombëtar. Ky vend nuk qeveriset me arrogancë dhe ekstremizëm, por me dashuri dhe mençuri. Një qeveri që shpall kundërshtarë qytetarët e saj, që mendon vetëm si t’iu shkatërrojë punën, pasurinë dhe të ardhmen, nuk mundet dhe nuk duhet lënë të finalizojë marrëzinë e saj”,-shkruan kryetari i PD. Opozita ka mbështetur dje edhe në terren protestën e shoferëve, ku përkrah tyre kanë dalë deputetë të shumtë të PD-së.

“Duam bukë”ishte motoja e kësaj proteste, të cilët iu bashkëngjitën edhe deputetë të PD-së. Në krye të saj u vendos kryesindikalisti Gëzim Kalaja, i cili i bëri thirrje Ramës të zbriste në shesh dhe të dialogonte me ta. “Ju bëj thirrje z. kryeministër, na jepni fjalën për dialog"

Haxhinasto: Do të zbatojmë ligjin, kërkesat të padrejta Ministri i Transporteve, Edmond Haxhinasto akuzoi qeverinë e mëparshme se ka shkelur ligjin për transportin ndërurban dhe ka lënë një situatë anarkike transportin publik në tërësi. “Ne duhet dhe do ta zbatojmë ligjin. Ky është detyrimi që kemi ndaj qytetarëve shqiptarë, ky është edhe detyrimi ndaj atyre që kanë humbur jetën në aksidente tragjike në rrugët e vendit”, deklaroi Haxhinasto. Ai shpjegoi procedurën ligjore që duhet ndjekur nga shoferët e furgonëve “8 plus 1”. “Taksitë do të jenë taksi. Autobusët do të jenë autobusë. Nëse pronarët e taksive “8+1” duan të vazhdojnë të ushtrojnë aktivitetin sipas licencës që kanë, atëherë duhet të vendosin taksimetër, ashtu siç e kërkon ligji, të mos ndalojnë vend e pavend që të mbushen me pasagjerë rrugës, të marrin në kthim vetëm ata pasagjerë që kanë transportuar në rrugën e vajtjes, siç e kërkon ligji”,- sqaroi Haxhinasto. “Nëse nuk duan të shërbejnë si taksi,

atëherë të aplikojnë për licencë transporti ndërurban dhe të plotësojnë kushtet teknike që kërkon ligji, të nisen në vende të paracaktuara, me stacione të paracaktuara, sipas orareve të paracaktuara, me mjete e kushte të parashikuara nga ligji”. Haxhinasto tha se nuk mund të vazhdohet me këtë formë, e cila është jo vetëm në kundërshtim me ligjin, diskriminon mbi 5600 pronarë dhe drejtues autobusësh, por dhe cenon sigurinë e transportit të qytetarëve.

Berisha: Rama ia mbathi nga zyra, para protestuesve të revoltuar Ish-kryeministri Sali Berisha ishte një tjetër mbështetës i protestës së djeshme. Ai shkroi në Facebook se kryeministri Rama ia mbathi nga zyra, pak çaste para se autokolonat e revoltuara të hynin në sheshin para Kryeministrisë. “Shoferët e revoltuar të furgonëve çajnë barrikadë murin, kordonët e Policisë dhe marshojnë e pushtojnë sheshin para Kryeministrisë. Rama ul qepenat dhe lë në zyrë Vali Bizhgën dhe ia mbath pak çaste para hyrjes së autokolonave të të revoltuarve në sheshin para ndërtesës së Kryeministrisë. Qytetarë dhe qytetare, demokrate dhe demokratë, popull opozitar, revolta e shoferëve të furgonëve për kafshatën e fëmijëve të tyre është klithma e ndërgjegjes së qindra mijëra qytetarëve shqiptarë, që po iu rrënohen vendet e punës, që taksat dhe gjobat absurde të qeverisë Rama-Meta po i zhysin me shpejtësi drejt skamjes dhe mjerimit. Prandaj të gjithë në këmbë”,- shkroi Berisha.

E shtunë - e diel 01-02 mars 2014

www.mapo.al

Basha: Nuk do të ketë bojkot të Kuvendit, do t’i themi ndal arrogancës Kryetari i PD-së e përshkruan me tri fjalë mazhorancën e sotme: Gënjeshtare, arrogante dhe të paaftë. I ftuar në emisionin “Zonë e Lirë” të Arian Çanit, Lulzim Basha tha se kauza e opozitës është rreshtimi përkrah çdo qytetari, ndërsa shtoi se beteja e saj do të vazhdojë në të gjitha frontet. Basha përjashtoi mundësinë e një bojkoti të Parlamentit nga ana e PD-së. “Nuk ka bojkot, ka vendosmëri për të përdorur çdo mundësi të hapësirës parlamentare. Do të jemi aty dhe do të bëjmë të dëgjohet zëri ynë”, - tha ai, ndërsa bëri thirrje që Kuvendi t’i rikthehet ligjshmërisë dhe sundimit të ligjit. “Kjo qeveri është kampionia e shkeljes së ligjit: roli ynë është të ngrihemi dhe t’i themi ndal”, - tha Basha. Ai e cilësoi vendimin e qeverisë për ndaljen e furgonëve si arbitrar dhe johuman, ndërsa denoncon se pas këtij akti fshihen interesa të mëdha korruptive. “Pas furgonëve fshihen interesa korruptive të qeverisë për të instaluar monopolet e klientëve të vet. Interesa të mëdha prej shumë milionë lekësh”,-tha ai, ndërsa shprehu mbështetjen e plotë të opozitës për protestuesit. I pyetur për zgjedhjet në parti, Basha tha se procesi është në fazën përgatitore në të gjitha strukturat. ”Brenda dy muajsh do të kemi strukturat e plota të PD”,- tha ai, ndërsa e cilësoi me rëndësi të dorës së parë bërjen e opozitës për çdo ditë. “Që nga dita e parë pas zgjedhjeve e deri më sot, ne nuk kemi ndenjur një ditë të vetme pa bërë detyrën tonë si opozitë”, - tha ai. Kryetari i PD-së iu përgjigj më pas pyetësorit të Çanit për qeverisjen e Ramës, takimin me Ilir Metën, para se ky të shpallte vendimin për t’u larguar nga koalicioni i

“Pas furgonëve fshihen interesa korruptive të qeverisë për të instaluar monopolet e klientëve të vet. Interesa të mëdha prej shumë milionë lekësh” PD-së, apo bisedën e shumëpërfolur me Arvizun për armët kimike. Basha e cilësoi Ramën dritëshkurtër, për mënyrën se si po qeveris vetëm me të rinjtë, duke lënë jashtë njerëz me përvojë të Partisë

Socialiste. “Pikëpamja ime për politikën dhe përgjegjësitë është krejt e ndryshme nga e tija. Ne do të ndërthurim traditën e përvojën me të renë”, - u përgjigj kreu i PDsë. E ndërsa e cilësoi pa rëndësi për aktualitetin e sotëm bisedën me Metën, Basha shtoi se nuk ka bërë asnjë bisedë për armët kimike, me asnjë përfaqësues të huaj. Por cili do të jetë pozicioni i tij në zgjedhjet vendore të 2005? “Do të më shihni të bëj betejën kombëtare”,-tha kryetari i PD-së, i cili megjithatë nuk dha një përgjigje të qartë nëse do të kandidonte apo jo për një mandat të dytë në krye të Bashkisë. “Kjo është një çështje, së cilës do t’i jap përgjigjen në kohën e duhur”,tha Basha.

Reforma territoriale

Meta: I kemi votat, por duam të arrijmë konsensusin Ndërkohë, po dje si pasojë e ndikimit të organizmave ndërkombëtarë, qeveria arriti të reduktojë numrin e rasteve të korrupsionit nga 21 në 4, të cilat do të kalojnë në kompetencë të Prokurorisë dhe Gjykatës së Krimeve të Rënda. TIRANË Kryetari i Kuvendit, Ilir Meta përcolli sinjale kompromisi ndaj opozitës gjatë një takimi të zhvilluar me përfaqësues nga gjashtë komuna të Kosovës. Duke i vlerësuar marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe Kosovës si të një niveli të lartë, Meta u ndal në iniciativën e mazhorancës për reformën administrativeterritoriale, duke konsideruar të nevojshme në këtë proces arritjen e konsensusit. “…Opozita në të kaluarën është shprehur për domosdoshmërinë e kësaj reforme, por ajo nuk ka pasur votat. Ne i kemi votat. Por pavarësisht nga kjo, ne

duam të arrijmë konsensusin. Kemi krijuar një komision me 16 anëtarë, bipartizan, 8 nga mazhoranca, 8 nga opozita, me dy bashkëkryetarë, që e ka të domosdoshme parimin e konsensusit. Ka një angazhim edhe të komunitetit ndërkombëtar konkret, sepse është një reformë e domosdoshme”, u tha Meta përfaqësuesve nga Kosova. Ndërkohë, po dje si pasojë e ndikimit të organizmave ndërkombëtare, qeveria arriti të reduktojë numrin e rasteve të korrupsionit nga 21 në 4, të cilat do të kalojnë në kompetencë të Prokurorisë dhe Gjykatës së Krimeve të Rënda. Meta Në takimin me vendorët e Kosovës, kryetari i Kuvendit cilësoi se fragmentimi në një numër të madh i njësive vendore (385 të tilla) e ka bërë të pamundur ushtrimin e politikave reale zhvillimore nga ana e pushtetit vendor. Sipas Kryetarit të Kuvendit ky fragmentim pengon edhe investimet, si ato vendase ashtu edhe ato të huaja. “Sepse

kuptohet që për t’u bërë një hidrocentral sado i vogël qoftë ai, për t’u bërë një investim sado i vogël në komunë, duhet marrë leje te qarku, duhet marrë leje te komuna e kështu me radhë, dhe kjo e bën të pamenaxhueshëm, të pakontrollueshëm këtë proces, por njëkohësisht edhe nuk kanë kualifikimin e duhur për të bërë një oponencë që një leje e dëmton mjedisin apo nuk e dëmton”, - vijoi Meta. Duke sqaruar thelbin e reformës administrative-territoriale, Meta theksoi se nuk do të reduktohen shërbimet ndaj qytetarëve,

do të jetë e nevojshme një vendimmarrje në pushtetin vendor më e kualifikuar dhe e përgjegjshme. “Vetëm nga kursimi i kostove administrative që mund të ndodhin dhe që do të ndodhin pas kësaj reforme parashikohen të përfitohen të paktën 80 milionë dollarë në një mandat 4-vjeçar. Duhet të bëjmë reforma dhe ristrukturime të cilat rrisin efikasitetin e administratës, të institucioneve, por edhe të cilat krijojnë mundësi që shumë të ardhura, të cilat sot keqmenaxhohen apo shpërdorohen në mënyrë jo të domosdoshme dhe jo në funk-

sion të qytetarit, të investohen në një formë tjetërmëtëdobishmedhemëafatgjatë”,-tha Meta.Aiundalpërpasojë edhe tek qëndrimi i opozitës, duke sqaruar se pavarësisht votave që mazhoranca ka arritja e konsensusit për këtë proces është e nevojshme. Ligjet Projektligji i parë i paketës antikorrupsion u miratua dje në komisionin e Ligjeve me votat e mazhorancës, por votave pro iu bashkua edhe Tahir Muhedini, deputet i PDIU-së, ndërsa Arben Ristani i cili ishte i vetmi që përfaqësonte Partinë Demokratike votoi kundër. Deputeti i PDK-së Nard Ndoka nuk mori pjesë në votim. Komisioni i Ligjeve miratoi pa praninë e opozitës edhe projektligjin tjetër të paketës, atë të ashtuquajturin ligji ‘Antimafia’, i cili parashikon të hetojë të afërmit e zyrtarëve të dyshuar për korrupsion. Ministri i Drejtësisë, Nasip Naço, i pranishëm në komision, ka kërkuar nga opozita të votojë këtë paketë që është në shërbim të qytetarëve.

E shtunë - e diel 01-02 mars 2014

www.mapo.al

Nis me shtyrje procesi gjyqësor ndaj kryebashkiakut të Kamzës Tiranë Ka nisur me shtyrje procesi gjyqësor ndaj kryebashkiakut të Kamzës Xhelal Mziu dhe dy të pandehurve të tjerë në proces, drejtorit juridik Atli Hoti dhe shefit të Tatimeve, Bujar Loshit, të akuzuar për shpërdorim detyre. Shkak për shtyrjen e seancës është bërë kërkesa e kryebashkiakut të Kamzës, i cili nëpërmjet avokatit të tij mbrojtës kërkoi që të ishte i pranishëm në seancë. Vetë Mziu nuk u paraqit në seancën e djeshme, duke

i dërguar një shkresë gjykatës, me anë të së cilës i kërkonte të shtynte seancën, pasi e kishte të pamundur të paraqitej në sallën e gjyqit. Mziu shkruante se ndodhej në një aktivitet për komunat dhe e kishte të pamundur të ndiqte këtë seancë gjyqësore. Gjyqtari Besnik Hoxha e pranoi kërkesën e mbrojtjes, por paralajmëroi palët që të ishin të kujdesshme që të mos bëheshin shkak për shtyrjen e seancave të tjera. Xhelal Mziu, Bujar

Loshi dhe Atli Hoti janë nën akuzë për shpërdorim detyre dhe abuzim me tenderat. Ata akuzohen nga prokuroria se kanë penalizuar pa të drejtë një kompani të shpallur fituese në tender, të cilin e kanë zvarritur për më shumë se një muaj me qëllim moslidhjen e kontratës për fillimin e punimeve. Ndërkohë që në rrugën e tenderuar një pjesë e punimeve ishte kryer nga një kompani tjetër.

Atentati me tritol ndaj Xhabaftit, dyshime për porosi nga burgu Prokuroria dhe policia i përqendrojnë hetimet tek hasmëritë e vjetra të viktimës dhe të afërmve të tij me persona që aktualisht ndodhen në qeli. Të dhënat e para tregojnë se atentati që i mori jetën 39-vjeçarit Baki Xhabafti mund të jetë porositur nga qelia. Tiranë Atentati me tritol që i mori

jetën biznesmenit 39-vjeçar Baki Xhabafti mund të jetë porosi nga qelia. Në këtë përfundim ka arritur grupi hetimor pas të dhënave të para, të mbledhura për ngjarjen e rëndë, ku si pasojë e një shpërthimi eksplozivi humbi jetën një 39-vjeçar nga Tirana, pronar i disa bizneseve. Sipas burimeve mësohet se ngjarja mund të jetë pasojë e konflikteve të vjetra të 39-vjeçarit dhe të afërmve të tij me persona që aktualisht ndodhen në qeli, të dënuar për vepra të ndryshme penale. Pas atentatit policia ka hapur dosjet e hasmërisë mes fisit Xhabafti dhe dy fiseve të tjera të përfshira në një konflikt rreth 15-vjeçar, i cili ka sjellë disa viktima nga të dyja fiset. Por pavarësisht të dhënave të rëndësishme që grupi hetimor ka siguruar për ngjarjen e rëndë, ende nuk ka të arrestuar si porositës apo ekzekutues të atentatit me tritol në qendër të qytezës së Vorës, në periferi të Tiranës. Policia ka shoqëruar rreth 30 persona, të cilët janë marrë në pyetje rreth ngjarjes së rëndë, por të gjithë të dysh-

uarit kanë patur alibi për kohën kur ndodhi krimi. Sipas ekspertëve të policisë, automjeti me të cilin lëvizte viktima Baki Xhabafti ka patur të montuar në pjesën e poshtme të tij sasinë prej rreth 500 gram tritol, sasi kjo që e shndërroi automjetin e viktimës në një grumbull hekurash. Autorët sipas policisë kanë përfituar nga fakti se automjeti i 39-vjeçarit ka qenë i parkuar në të njëjtin vend për disa ditë me radhë. Kjo pasi Baki Xhabafti kishte qëndruar për disa ditë jashtë vendit, ndërsa vetëm dy ditë më parë është kthyer në Shqipëri dhe ka nisur të lëvizë me automjetin e tij. Policia dyshon se lënda plasëse është montuar në automjetin e viktimës prej ditësh, ndërsa ditën e enjte makina është përdorur nga 39-vjeçari. Ai ka lëvizur me makinën e tij pa e ditur se në të ishte montuar tritol, ndërsa shpërthimi ka ndodhur në një moment kur përreth automjetit nuk ka patur njeri. Sipas policisë, autorët e kanë ruajtur objektivin derisa ai ka ndaluar në qendër të qytezës së Vorës, disa metra larg bashkisë, ku dhe kanë realizuar shpërthimin e telekomanduar të automjetit brenda të cilit ndodhej 39-vjeçari Baki Xhabafti. Përveç marrjes së dëshmive nga dëshmitarë në vendin e ngjarjes, apo persona që mund të kenë dijeni për konfliktet e viktimës, policia ka ngritur edhe disa pista hetimi, ku më kryesorja është ajo e hakmarrjes për shkak të konflikteve të vjetra. Deri me tani grupi i hetimit ka mbledhur të dhëna për profilin e viktimës, një 39-vjeçar nga Selita e

Pas atentatit policia ka hapur dosjet e hasmërisë mes fisit Xhabafti dhe dy fiseve të tjera të përfshira në një konflikt rreth 15-vjeçar, i cili ka sjellë disa viktima nga të dyja fiset.

Tiranës, pronar i disa pikave të shitjes së pjesëve të këmbimit të automjeteve. Megjithatë, nga verifikimet paraprake të prokurorisë rezulton se viktima nuk ka depozituar asnjëherë ndonjë kallëzim penal apo shqetësim nëse ndihej i kërcënuar. Pavarësisht kësaj, policia dyshon se pista kryesore e vrasjes është ajo e konflikteve të vjetra dhe hasmërisë ku ishte përfshirë prej vitesh fisi

Xhabafti. Ndërkohë policia thotë se po heton intensivisht edhe atentatin me tritol të katër ditëve më parë, ku mbetën të plagosur tre persona, mes të cilëve edhe një ndërtues. Sipas policisë, objektiv i atentatit ka qenë shtetasi Armando Ceka, ndërsa motivi i ngjarjes dyshohet se ka të bëjë me konfliktet në biznesin e ndërtimit, ku Ceka kishte marrë borxh edhe një sasi të konsiderueshme parash.

“Policët” grabitën koncesionarin e makinave në autostradë Tre persona të maskuar sulmuan një pikë të shitjes së karburanteve në rrugën “Siri Kodra”. Në të dyja rastet policia ka shoqëruar një numër të konsiderueshëm personash të dyshuar. Tiranë Dy grabitje me armë ndod-

hën në kryeqytet në dy raste të ndryshme, kur dy grupe personash sulmuan një pikë karburanti në rrugën “Siri Kodra”, pranë ‘Frigoriferit’, si dhe të shitësit të autorizuar të autoveturave “Mercedez- Benz” në kryeqytet. Ngjarja e parë ndodhi në rrugën “Siri Kodra” në Tiranë, në një pikë të shitjes së karburantit me pakicë, kur tre persona të paidentifikuar iu afruan shitësit të karburantit

duke e sulmuar atë për t’i marrë paratë. Sipas burimeve të policisë, personat kanë arritur të marrin nga pika e karburantit një shumë prej rreth 700 mijë lekësh të vjetra. Policia bëri të ditur se tre persona të maskuar kanë mundur të marrin nga karburanti paratë e xhiros ditore, duke goditur rojën me sende të forta dhe më pas mundën t’i merrnin paratë. Efektivët mbërritën pas pak në vendin e ngjarjes. Sipas policisë, personat ende të paidentifikuar i kanë marrë punonjësit të karburantit me inicialet E.Gj shumën 7000 mijë lekë. Pak momente pas krimit, efektivë të Komisariatit të policisë nr.4, mbërritën aty dhe nisën hetimet duke marrë dëshminë e punonjësit të pikës së karburantit si dhe të dëshmitarëve të tjerë. Ndërkaq hetuesit e policisë së Tiranës po ashtu morën edhe kamerat vëzhguese të sigurisë së pikës së karburantit,

Ata sulmuan ambientet e dyqanit të koncesionarit duke marrë që andej një sasi të konsiderueshme parash.

për të përfituar një përshkim fizik dhe sa më shumë elementë që mund të ndihmojnë policinë në identifikimin e autorëve të ngjarjes. Ndërkaq pak minuta më vonë, në autostradën Tiranë- Durrës, rishitësi i autorizuar i “MercedezBenz” në Shqipëri, u sulmua nga

persona ende të panjohur që ishin veshur me uniforma policie. Ata sulmuan ambientet e dyqanit të koncesionarit duke marrë që andej një sasi të konsiderueshme parash. Policia mbërriti me urgjencë në vendin e ngjarjes për të nisur hetimet, ndërsa me dhjetëra efektivë të Drejtorisë së Policisë së kryeqytetit dhe forcat speciale nisën krehjen e zonës në një perimetër të gjerë me qëllim ndalimin e ndonjë personi të dyshuar. Sipas dëshmive të grumbulluara nga policia, grabitësit kanë goditur me mjete të forta rojën dhe më pas janë larguar me një motor. Nga informacionet e para të marra, policia dyshon se autorët janë larguar drejt Vorës, ndërsa personi i plagosur ka marrë ndihmën e parë dhe nuk ka pasur probleme serioze për jetën. Policia nuk bëri të ditur se sa ishte shuma e grabitur, por burimet thonë se ajo është e konsiderueshme.

I n t e rv i st ë h i sto r i r e p o rta z h n o sta lg j i K u lt u r ë Çdo të shtunë e të diel

www.mapo.al

intervista

Vangjel Dule:

PS zbatoi 10% të marrëveshjes, duhet një Task-Forcë për integrimin Kryetari i PBDNJ-së, Vangjel Dule pohon se Shqipëria ka më pak shanse se në dhjetor për të marrë statusin e vendit kandidat. Kritikon Ramën për mospërfshirjen e një përfaqësuesi të minoritetit në qeveri dhe pohon se reforma administrativ duhet kryer vetëm me konsensusin e opozitës Faqe 10-11

Shqipëria

Në kohën e tritolit Vladimir Karaj

A do e pushtojë Rusia Ukrainën? Faqe 13

Tritoli zë vendin e kallashnikovit, si arma e re po aq vdekjeprurëse, por më pak e gjurmueshme e shqiptarëve. Në këtë situatë shpërthyese të krimit, pikëpyetjet ngrihen mbi aftësinë e policisë, po aq sa tek ekonomia në krizë dhe sistemi i korruptuar i drejtësisë. Deri kur?

Faqe 7

Shqipëria nuk është më larg se Iraku dhe as Afganistani. I vetmi përfitim shumë cinik i shqiptarëve në këtë mes është që tritolvënësit ende nuk po synojnë turma dhe ambiente të populluara, por individë. Përtej kësaj, ata ia kanë dalë të mbjellin një masë jo të vogël terrori. Aksioni i policisë i disa javëve më parë që solli shpërbërjen e një baze tritolvënësish me porosi, arrestimin e disa prej atentatorëve dhe porositësve, u duk sikur do e paqtonte situatën, por në javën e fundit janë të paktën tri atentate (një i vdekur dhe 3 të plagosur rëndë) që kanë rikthyer makthin e tritolit. Policia ende nuk ka arrestuar asnjë prej tritolvënësve të rasteve të fundit, ndërsa mjaft raste të së shkuarës mbeten ende të pazbardhura. Ish-shefi i Shërbimit Informativ Shtetëror, Fatos Klosi thotë se një nga arsyet pse “tritoli është tashmë në modë” është pikërisht vështirësia e zbardhjes së ngjarjeve dhe fakti që është e vështirë të lidhësh atentatorin, porositësin dhe viktimën. Arjan Dyrmishi, kërkues shkencor pranë IDN-së (Institutit për Demokraci dhe Ndërmjetësim) shkon më tej duke shpjeguar se tashmë kemi një aktivitet kriminal...

E shtunë - e diel 01-02 mars 2014

www.mapo.al

Dossier Tritoli zë vendin e kallashnikovit, si arma e re po aq vdekjeprurëse, por më pak e gjurmueshme e shqiptarëve. Në këtë situatë shpërthyese të krimit, pikëpyetjet ngrihen mbi aftësinë e policisë, po aq sa tek ekonomia në krizë dhe sistemi i korruptuar i drejtësisë. Deri kur?

Shqipëria

Në kohën e tritolit Vladimir Karaj

Arjan Dyrmishi, kërkues shkencor pranë IDN-së (Institutit për Demokraci dhe Ndërmjetësim) shkon më tej duke shpjeguar se tashmë kemi një aktivitet kriminal më të organizuar dhe ku me siguri mund të flitet për grupe kriminale, siç ishte edhe rasti i të arrestuarve nga policia.

në dhe ime bijë ishim rrugës për në kopësht, të mërkurën që kaloi. Vetëm 200 metra nga vendi ku tre persona u plagosën rëndë nga shpërthimi i tritolit në dyert e një lokali. Ajo ende nuk mund ta kuptojë atë që ndodhi, fatmirësisht as shpërthimi nuk ia tërhoqi vëmendjen nga loja. Por prej atij momenti është e pamundur ta heqësh nga mendja faktin se çfarë mund të kishte ndodhur, nëse do kishim zgjedhur rrugicë tjetër?! A duhet të ndjehen me fat dhjetëra prindër që atë ditë ishin 5 minuta para apo pas shpërthimit dhe nuk iu desh të kalonin në atë moment me karroca fëmijësh në vendin e atentatit? Kur e mendon gjithë këtë nuk është se thjesht ke frikë apo revoltohesh. Kur e mendon gjithë këtë dhe kupton se je në dorë të tempizmit të atentatorit apo të viktimave (sepse me gjasë ndonjëherë shpërthimi pas veprimeve sigurisht pavetëdije të tyre), përfiton një situatë ankthi që është e vështirë ta shqisësh nga mendja. I 13-ti atentat me tritol në 2 muaj u shënua mbrëmjen e djeshme. Nëse futen edhe statistikat e vitit që kaloi, Shqipëria nuk është më larg se Iraku dhe as Afganistani. I vetmi përfitim shumë cinik i shqiptarëve në këtë mes është që tritolvënësit ende nuk po synojnë turma dhe ambiente të populluara, por individë. Përtej kësaj, ata ia kanë dalë të mbjellin një masë jo të vogël terrori. Aksioni i policisë i disa javëve më parë që solli shpërbërjen e një baze tritolvënësish me porosi, arrestimin e disa prej atentatorëve dhe porositësve, u duk sikur do e paqtonte situatën, por në javën e fundit janë të paktën tri atentate (një i vdekur dhe 3 të plagosur

rëndë) që kanë rikthyer makthin e tritolit. Policia ende nuk ka arrestuar asnjë prej tritolvënësve të rasteve të fundit, ndërsa mjaft raste të së shkuarës mbeten ende të pazbardhura. Ish-shefi i Shërbimit Informativ Shtetëror, Fatos Klosi thotë se një nga arsyet pse “tritoli është tashmë në modë” është pikërisht vështirësia e zbardhjes së ngjarjeve dhe fakti që është e vështirë të lidhësh atentatorin, porositësin dhe viktimën. Arjan Dyrmishi, kërkues shkencor pranë IDN-së (Institutit për Demokraci dhe Ndërmjetësim) shkon më tej duke shpjeguar se tashmë kemi një aktivitet kriminal më të organizuar dhe ku me siguri mund të flitet për grupe kriminale, siç ishte edhe rasti i të arrestuarve nga policia. Ai thotë se nuk bëhet më fjalë për individin që merr në dorë kallashnikovin për të vrarë, por për grupe të strukturuara, pasi sipas tij atentati me tritol kërkon pajisje dhe organizim deri në detaje. Por për të gjetur shkaqet e situatës, ai thotë se kërkohet një analizë më e gjerë, duke nënkuptuar një mori elementësh që mund të kenë ndikim nga situata ekonomike deri te boshllëku i krijuar prej rotacionit të pushtetit. E vetmja pistë që përjashton Dyrmishi është ajo e një presioni që krimi mund të ndjejë nga shteti, që do të shpjegohej sipas tij nëse rastet e sulmeve do ishin ndaj punonjësve të rendit apo drejtësisë, si në Italinë e fundit të viteve 80’ dhe në fillim të 1990. Arjan Hoxha, përfaqësues ligjor dhe Sekretar i Përgjithshëm i Shoqatës së Punonjësve të Policisë në Lirim-2013, thotë se fajin kryesor për situatën e krimit në vend e kanë ndryshimet në Policinë e Shtetit dhe emërimet e reja. Hoxha që përfaqëson të liruarit së

I 13-ti atentat me tritol në 2 muaj u shënua mbrëmjen e djeshme. Nëse futen edhe statistikat e vitit që kaloi, Shqipëria nuk është më larg se Iraku dhe as Afganistani. I vetmi përfitim shumë cinik i shqiptarëve në këtë mes është që tritolvënësit ende nuk po synojnë turma dhe ambiente të populluara, por individë.

fundmi prej policisë mbështet faktin se kemi një shpërthim të krimit në muajt e fundit dhe madje akuzon për lidhje me krimin të emëruarit rishtazi në polici e deri te Ministri i Brendshëm. “Kanë çuar drejt ineficencës së Policisë së Shtetit, pasi siç duket iu intereson vetë që të ketë në radhët e Policisë së Shtetit njerëz të paaftë dhe pa informacionin e duhur”, thotë Hoxha në reagim. Por ndërsa akuza është e rëndë, ajo lë pa përgjigje atë që ka ndodhur deri më shtator të 2013-ës dhe faktin që thuaj deri atëherë asnjë prej atentateve me tritol, përfshi edhe atë që i mori jetën gjyqtarit Skerdilajd Konomi nuk ishte zbardhur. Specialistët thonë se një nga arsyet që ka inkurajuar këtë lloj të krimit është pikërisht moszbulimi dhe mungesa e efektivitetit të policisë ndaj tyre. Xhavit Shala, doktor në çështjet e sigurisë, oficer i lartë i policisë, thoshte disa javë më parë në Top-Channel se një nga faktorët që ka sjellë këtë fluks të krimit është “mungesa e theksuar e punës së policisë me informacionin dhe burimet e tij. Kjo gjendje është vuajtur ndër vite dhe duhet të korrigjohet. Kjo mungesë e informacionit ka bërë që edhe zbulueshmëria të jetë e vogël dhe kjo ka shërbyer si faktor nxitës, si “modus operandi” i këtyre ngjarjeve, duke qenë se zbulohen pak, ndaj autorët e kanë përvetësuar këtë mënyrë veprimi”. Por nëse do i qëndronim këtyre arsyetimeve duke i mëshuar peshës që ka Policia e Shtetit, duket se u lëmë fajin strukturave të saj, atyre që ishin deri

E shtunë - e diel 01-02 mars 2014

www.mapo.al

“Jemi të shqetësuar për rendin publik. Kam mësuar edhe fjalën ‘tritol’, një term shumë popullor së fundi... ishte një fjalë që nuk e dija më parë. Është një çështje që i shqetëson të gjithë, qeverinë dhe çdo qytetar shqiptar. Mendoj se ka shumë arsye që ndikojnë; njëra është gjendja ekonomike, ndryshimet në Policinë e Shtetit dhe në sistemin gjyqësor”, - shtoi zoti Arvizu.

Burrel& Fushë-Krujë

Eksploziv në makinën e inspektorit të SHISH

më shtator dhe atyre që rishtazi kanë filluar punë, lëmë jashtë një zinxhir të tërë institucionesh që janë po aq fajtore për situatën e krimit në vend. Nëse i referohesh deklarimeve politike të zyrtarëve të lartë, të emëruar rishtazi apo të shkarkuar rishtazi, sigurisht do të humbasësh në numra dhe statistika që nuk përkojnë me njëratjetrën. Palët do të këmbëngulin se gjendja e krimit ishte apo është më e keqe sipas rastit dhe po ashtu do të ofrojnë numra aq të ndryshëm saqë vështirë të orientohesh. Prej dy vjetësh në fakt UNODC (Zyra e Kombeve të Bashkuara Kundër Drogës dhe Krimit) nuk ka shifra për krimin e vrasjeve në Shqipëri. Numrat ama deri më 2011, sipas tabelave të kësaj zyre, tregojnë një rritje të përvitshme të krimit të vrasjes. Nga 85 më 2009 më 142 më 2011. Të dhënat për vitet që pasojnë, mungojnë edhe në analizat e policisë, ku kryesisht krimet ndahen në kategori të ndryshme dhe përcaktimi i qartë i numrit të viktimave mungon. Nga ana tjetër, pak njerëz kanë nevojë për këtë, pasi për të kuptuar që situata është e rëndë mjafton kronika e përditshme. Por cilat janë arsyet e një përshkallëzimi të kësaj natyre dhe rritjes së krimit? “E gjitha është një histori jokriminale, jobanditeske, sikurse pretendohej edhe nga policia. Nga e gjithë historia e bandës së bombave dhe vrasjeve me pagesë, ky është thriller politiko-ekonomik. Është një histori e prodhuar kryekëput nga një sistem i korruptuar”,- shkruante disa ditë më parë Mentor Kikia në shkrimin “Në një shtet të korruptuar,

Juliani zëvendëson drejtësinë”. Gilman Bakalli sheh po ashtu një mungesë të sistemit të drejtësisë: “Është një lloj gjakmarrjeje që po lulëzon se është mbush kupa”, -thotë ai për “Mapon”. “E përbashkëta e shpërthimeve me tritol është profili pak a shumë i ngjashëm i viktimave: biznesmenë, të cilët kanë mashtruar dhjetëra qytetarë me parregullsitë e tyre”,- shton Bakalli, por duke theksuar se nuk i përkrah veprimet ekstreme, e që nga ana tjetër duhet që dikush të marrë në konsideratë edhe të mashtruarit në këto raste. Edhe Arjan Dyrmishi i IDN-së thotë se gjyqësori është hallka tjetër që nuk funksionon në sistem dhe mosveprimi i tij ka inkurajuar krimin. Sistemi i drejtësisë në fakt është ai me profilin më të dobët dhe besueshmërinë më të ulët sipas thuajse gjithë sondazheve prej dhjetëra institucionesh të huaja. As ambasadori i SHBA-së në Tiranë, ndërsa tha së fundmi se situata e rendit ishte shqetësuese, nuk ka harruar të vendosë gjyqësorin si një prej arsyeve. “Jemi të shqetësuar për rendin publik. Kam mësuar edhe fjalën ‘tritol’, një term shumë popullor së fundi... ishte një fjalë që nuk e dija më parë. Është një çështje që i shqetëson të gjithë, qeverinë dhe çdo qytetar shqiptar. Mendoj se ka shumë arsye që ndikojnë; njëra është gjendja ekonomike, ndryshimet në Policinë e Shtetit dhe në sistemin gjyqësor”, - shtoi zoti Arvizu. Nga ana tjetër sistemi i drejtësisë dhe mundësia e reformimit të tij për ta bërë sërish të besueshëm duket se janë “mision i pamundur”. Vetë kryeminis-

Ish-shefi i SHISHit, Fatos Klosi thotë se ndryshimi i vetëm që ka mes vrasjeve që ndodhnin më parë me armë apo mjete të tjera me atentatet me tritol, është fakti se këto të fundit krijojnë një situatë terrori. Terrori i tritolit vazhdoi edhe dje ndërkohë që shkruhej ky shkrim.

tri Edi Rama, që ka premtuar reformë të këtij sistemi, duket sikur u dorëzua disa ditë më parë ndërsa i kërkoi opozitës kompromis për një prokuror të huaj. Nuk dihet se sa seriozisht e kishte Rama ofertën dhe nëse kjo do të avancojë, por deklarata mjafton për të kuptuar se asnjë nga palët nuk do të kishte të bënte me drejtësinë shqiptare të paragjykuar dhe të pabesueshme. Por ndërsa kthimi i besimit te drejtësia duket i largët, përmirësimi ekonomik që do të zbuste krimin mbetet në varësi të zhvillimeve në vendet fqinje, e vetmja gjë që mund të shpresojnë shqiptarët është një polici më efektive. Dyrmishi thotë se kjo e fundit duhet pas shumë vitesh të ketë një koncept për veten. Sipas tij, ende nuk e dimë se çfarë policie duam të kemi dhe çfarë tipologjie do të ketë ajo nëse do të jetë e ngjashme me atë italiane apo me atë franceze. Çuditshëm, dhe ndoshta jo dhe aq, në perceptimin e shqiptarëve Policia e Shtetit mbetet institucioni shtetëror tek i cili kanë më shumë besim, edhe pse ky nën 50 për qind dhe shumë pak për të dëshmuar ndonjë afeksion të veçantë. Por nga ana tjetër, 2 atentate me tritol brenda ditës mund të bëjnë që ky lloj besimi të bjerë në nivelet e gjyqësorit apo strukturave të tjera shtetërore. Ish-shefi i SHISH-it, Fatos Klosi thotë se ndryshimi i vetëm që ka mes vrasjeve që ndodhnin më parë me armë apo mjete të tjera me atentatet me tritol, është fakti se këto të fundit krijojnë një situatë terrori. Terrori i tritolit vazhdoi edhe dje ndërkohë që shkruhej ky shkrim.

Dy automjete kanë shpërthyer mbrëmjen e djeshme në Fushë-Krujë dhe Burrel, fatmirësisht pa shkaktuar viktima. Rreth orës 20:00, një automjet tip “Fiat Punto” me targë AA052FD, ka shpërthyer në lagjen “Punëtori” në Fushë-Krujë. Në momentin e shpërthimit makina ishte e parkuar poshtë një pallati, banorët e të cilit janë tronditur duke lajmëruar menjëherë policinë. Sipas banorëve të zonës, makina është në pronësi të 42-vjeçares Mimoza Isufi, e cila punon si rrobaqepëse në këtë lagje në një ambient që e ka në pronësi të saj. Ajo jeton në këtë lagje prej vitesh vetëm me dy fëmijët, pasi bashkëshorti i ka vdekur para disa kohësh në një aksident rrugor. Sipas hetimeve të para, makinës i është vendosur një sasi eksplozivi. Sipas policisë, mendohet se autorët kanë ngatërruar objektivin, duke vendosur gabimisht lëndën plasëse në makinën e 42-vjeçares. Shpërthimi nuk ka qenë i telekomanduar, por sasia e dinamitit me një fitil ndezës është hedhur mbi automjetin e parkuar. Ekspertë të policisë po punojnë për të zbardhur shkaqet dhe autorët e shpërthimit. Rreth orës 22:00, një tjetër automjet ka shpërthyer si pasojë e hedhjes së një kapsolle minierash. Ngjarja ka ndodhur në lagjen “Partizani” në Burrel, ndërsa mësohet se mjeti që ka shpërthyer është në pronësi të punonjësit të SHISH-it, Lumturi Sula. Në momentin e shpërthimit makina ka qenë e parkuar në anë të rrugës. Fatmirësisht nuk ka patur të lënduar, ndërsa shpërthimi shkaktoi panik tek banorët e zonës. Policia ka mbërritur në vendin e ngjarjes dhe po punon për identifikimin dhe kapjen e autorëve.

E shtunë-diel, 01-02 mars 2014

www.mapo.al

Intervista Kryetari i PBDNJ-së, Vangjel Dule pohon se Shqipëria ka më pak shanse se në dhjetor për të marrë statusin e vendit kandidat. Kritikon Ramën për mospërfshirjen e një përfaqësuesi të minoritetit në qeveri dhe pohon se reforma administrativ duhet kryer vetëm me konsensusin e opozitës

Vangjel Dule:

PS zbatoi 10% të marrëveshjes, duhet një Task-Forcë për integrimin "Është e nevojshme që të krijohet një task-forcë me përbërjen e kreut të shtetit, kreut të Kuvendit, kreut të qeverisë dhe kreut të opozitës. Në këtë intervistë Dule flet edhe për performancën e qeverisë, aksionet e saj si dhe rolin e opozitës"

Intervistoi: Fejzi Braushi

shtë pjesë e koalicionit qeverisës, por edhe kritik ndaj zbatimit të marrëveshjes së bashkëpunimit paraelektoral. Kryetari i PBDNJ, Vangjel Dule e cilëson një precedent negativ në historinë e këtyre 23 viteve demokraci, që minoriteti grek nuk përfaqësohet në një kabinet qeveritar. Por kjo përbën vetëm një pjesë të pakënaqësisë që Dule ka ndaj përfaqësimit të minoritetit në qeverisje, pasi sipas tij, gjendja bëhet edhe më e rëndë po të kihet parasysh se ky komunitet nuk ka përfaqësim as në rang prefektësh apo nënprefektësh. Duke folur për shanset që ka Shqipëria për të marrë statusin e vendit kandidat në muajin qershor, Dule duke gjykuar mbi situatën aktuale politike, vlerëson se ajo është më e disfavorshme sesa ishte disa muaj më parë. Për këtë ai vlerëson se është e nevojshme që të krijohet një task-forcë me përbërjen e kreut të shtetit, kreut të Kuvendit, kreut të qeverisë dhe kreut të opozitës. Në këtë intervistë Dule flet edhe për performancën e qeverisë, aksionet e saj si dhe rolin e opozitës. Zoti Dule, qëndrimet tuaja kur vjen puna për çështjen e integrimit të vendit janë kritike ndaj të dyja forcave të mëdha politike. Në këtë kontekst, cilat ishin sipas jush shkaqet që pesë vende të Bashkimit Europian, mes tyre dhe vendet më të rëndësishme votuan kundër dhënies së statusit në dhjetorin e shkuar? Dëshiroj ta trajtojmë në dy aspekte: së pari duhet të jemi të ndërgjegjshëm me vetveten se realitetet tona në të gjitha drejtimet nuk janë ato të një vendi në fazën e aderimit në BE. Jemi ende shumë mbrapa dhe me një dinamikë të zbehur. Rrjedhimisht janë në të drejtën e tyre të plotë qeveritë e 5 vendeve, të cilat shprehën kundërshtimin. Por duhet thënë se shqetësimi ka qenë edhe në radhët e shumë vendeve të tjera

anëtare të BE-së. Kjo në vend që të na çojë në akuza apo interpretime jo të shëndosha të qëndrimit të këtyre vendeve, duhet të na çojë në reflektim. Duhet që Shqipëria të jetë në një proces dinamik europianizues. Në radhë të parë, duke patur pikë referimi vetveten dhe në radhë të dytë vendet e tjera europiane. Dua të jem i qartë për vlerësimin tonë, qëndrimi i BE-së si një i tërë, por edhe i vendeve anëtarë, dhe në mënyrë të veçantë i Greqisë dhe Italisë si vende fqinje, ka qenë gjithmonë një avokati koherente dhe e shëndoshë. Në aspektin e dytë, ne jemi të mendimit se procesi i integrimit duhet domosdoshmërisht që të ketë një imunitet nga zhvillimet e brendshme dhe raportet politike që krijohen në momente të caktuara në vend. Rrjedhimisht insistojmë në domosdoshmërinë e ngritjes së një Task-Force në përbërje të së cilës mund të jetë Presidenti i Republikës, kryetari i Kuvendit, kryeministri dhe kryetari i opozitës, dhe ky proces të dalë mbi dhe përtej politikës partiake dhe aspekteve shpesh herë negative që e karakterizojnë atë. Qeveria shpreson që statusin e munguar në dhjetor ta marrë në qershorin e ardhshëm. Por realisht, çfarë ka ndryshuar këta muaj që të na bëjnë të shpresojmë për qershorin? Jemi në pozita më të disfavorshme sesa në dhjetorin e 2013-ës. Jeta politike e brendshme në vend nuk ka atë konsensus që kishte përpara dhjetorit. Zhvillimet ndërpartiake nuk kanë atë harmoni që u karakterizuan gjatë 4-mujorit të fundit të 2013 dhe që kishin për synim garantimin e klimës për marrjen në mënyrë të merituar të statusit të vendit kandidat. Sigurisht që asgjë nuk është e humbur, veçse kërkon mbi të gjitha vizion të qartë, bashkëpunim dhe mesazhe të cilat do të perceptohen dhe interpretohen qartë nga faktorët e BE-së. Mesa po kuptoj, ju nuk jeni optimist se Shqipëria mund ta marrë

statusin në qershor? Nuk jam fatalist dhe gjithashtu nuk jam i konceptit se statusi do na vijë si dhuratë. E themi të gjithë por shumë pak e nënkuptojmë se statusin duhet ta meritojmë. Dhe që statusin ta meritojmë, krahas një shoqërie në mënyrë dërrmuese proeuropiane, duhet të krijojmë dhe struktura shtetërore qeveritare të atilla që në të njëjtën klimë të pretendojnë këtë vend në strukturat e BE-së. Rrjedhimisht nuk jam pesimist, por jam nxitës se duhet të bëjmë më shumë, përditë e më tepër që t’u afrohemi realiteteve europiane. Për herë të parë PBDNJ në këtë qeveri nuk ka përfaqësim në nivel ministror. Duket se e keni pranuar edhe ju, si shumë figura me përvojë të Partisë Socialiste, bastin e kryeministrit për të qeverisur me të zgjedhurit e tij (përveç ministrave të LSI) dhe të gjykoni së jashtmi. Si rezulton ky gjykim kur po mbushen gjashtë muajt e parë të qeverisjes? Nuk e kemi pranuar dhe nuk mund ta pranojmë mospraninë e një pjesëtari nga minoriteti etnik grek, apo edhe në përgjithësi nga radhët e minoriteteve të tjera, në kabinetin qeveritar. Nuk është thjesht dhe vetëm një mangësi e qeverisë së drejtuar nga zoti Rama. Krijon një precedent negativ për imazhin e vendit. Është në kundërshtim me frymën përfshirëse të minoriteteve, e cila përbën tipar dallues në BE dhe në vendet në proces europianizimi. Nuk është vetëm kabineti qeveritar, është dhe niveli i prefektëve dhe nënprefektëve. Sërish kemi precedentin negative të këtyre 23 viteve që të mos kemi asnjë përfaqësues nga radhët e minoriteteve. Ne si PBDNJ jemi me qëndrimin konstant pretendues ndaj kryeministrit se duhet që në riformatimin më të parë të kabinetit kjo gjë duhet që të marrë formën e vet pozitive. Në lidhje me performancën e qeverisë është ende herët. Nuk jemi kaq emocionalë dhe impulsivë sa të nxitojmë në ko n k lu z i o n e. D u ke i d h ë n ë

E shtunë-diel, 01-02 mars 2014

mbështetjen e fuqishme kësaj qeverie, duke e marrë dhe pranuar përbërjen e kabinetit dhe përcaktimin e prioriteteve si një sfidë të zotit Rama si i mandatuar nga mazhoranca ku dhe ne bëjmë pjesë, duhet të presim ezaurimin e vitit të parë buxhetor të konceptuar dhe të implementuar nga kjo qeveri, për të nxjerrë dhe vlerësimet e para. Ndërkohë që edhe forca të tjera, pjesë e këtij koalicioni paraelektoral, si PSD apo PDS kanë shprehur pakënaqësi në zbatimin e marrëveshjes paraelektorale. Me PBDNJ-në iu përmbajt PS-ja zbatimit të kësaj marrëveshjeje? Marrëveshja e PS-së me PBDNJ-në është implementuar në masën 10 për qind dhe kjo për përgjegjësinë e PS-së. PBDNJ është luajale në angazhimet e veta si parazgjedhore, zgjedhore dhe paszgjedhore. Është në mbështetje të fuqishme si me dy votat e saja në parlament, por edhe me qëndrimet politike ndaj këtij kabineti. Jeton me ambicien dhe aspiratën që ky kabinet të sjelli pikërisht atë realitet për të cilin punoi gjatë viteve të gjata të opozitës dhe në besojmë se i ka të gjitha mundësitë dhe potencialet që sot të krijoi një realitet të prekshëm dhe të ndjeshëm për të gjithë qytetarët. Sigurisht që dëshirojmë të shprehim qëndrimin në favor edhe të përfaqësimit të forcave të tjera politike me të cilët për vite bëmë betejën e bukur të opozitës. Pavarësisht se ne jemi në një fat më pozitiv se ato, do të ishte në nderin e kryeministrit që të rikthente atë bashkëpunim që ekzistoi në kushtet e të qenit në opozitë edhe sot që jemi në kushtet e mazhorancës qeverisëse. Por, ndërsa nga njëra anë ka pretendime për moszbatim të marrëveshjes paraelektorale me forcat e koalicionit, nga ana tjetër çdo ditë e më shumë po flitet dhe po shihet dhe një afrim i PDIU-së me koalicionin qeveritar. Sa i nevojshëm është një afrim i tillë për mazhorancën qeverisëse? Nuk dëshiroj të interpretoj tendencat dhe qëndrimet. Është e drejta e PS-së që të bëj tratativa afrimi apo largimi me këdo forcë politike. Ajo që ne si PBDNJ na intereson dhe jemi të angazhuar është që për aq kohë sa ne jemi pjesëmarrës në një grupim forcash politike nuk do të toleronim në asnjë moment që të cenohen parimet themelore europiane, si edhe objektivat strategjike të paluhatura europiane të aktivitetit të mazhorancës dhe të ekzekutivit. Ka një perceptim në publik se qeveria ka hapur shumë kantiere njëherësh, të cilët përveç kohës së pakët në dispozicion, vuajnë edhe nga zgjidhjet afatshkurta- “aty për aty”, si rendi, aksioni për lojërat e fatit dhe kazinotë, qarkullimi rrugor apo konflikti me furgonët, prishja e ndërtimeve pa leje dhe me leje etj…Çfarë mendimi ndani? Ekzistojnë të gjitha mundësitë që kjo qeveri jo vetëm të hapë shumë fronte, por të jetë edhe shumë e suksesshme. Nuk mungon dhe nuk ka munguar një vizion i qartë i cili ka marrë formën e vet të plotë gjatë viteve të opozitës dhe sot ekzistojnë të gjitha mundësitë për t’u shndërruar në realitet. Ka të gjitha potencialet njerëzore në radhët e mazhorancës që duhet dhe mund të për-

www.mapo.al

doren në realizimin e këtij vizioni, dhe nga ana tjetër mbështetja e madhe që ky koalicion morri në zgjedhjet e 23 qershorit është ende aty në mbështetje të çdo reforme të domosdoshme në aspektin ekonomik, shoqëror, kushtetues e politikë. Rrjedhimisht duhet të jenë më të shumta, më intensive, më efektive frontet që duhet të hapi qeveria. Shqipëria nuk ka kohë politike për të humbur. Kohët politike kanë ndryshuar. Nuk janë ato që dinim qoftë 1 apo 2 vite më parë. Është kondensuar në konceptim koha politike. Dinamika e shoqërive është e ndryshme, shumë më intensive, shumë më pretenduese dhe një klasë politike, një mazhorancë qeverisëse me qëllim që të jetë në përputhje me ambiciet e atyre që e kanë mbështetur por edhe të gjithë shoqërisë duhet të ndërgjegjësohet me këtë koncept të ri të kohës politike, ti përshtatet dhe të eci me ritmet e saj. Cila sipas jush, është pika më e fortë dhe më e dobët e qeverisë këta gjashtë muaj? Është vullneti, dëshira që të sjellë atë transformimin e premtuar të gjithanshëm. Koordinimi efektiv i të gjithë këtij aktiviteti përbën sfidë. Nuk kanë munguar g jatë këtyre ditëve edhe zëra, pavarësisht se ju thatë që është pak shpejt, që kërkojnë një rishikim të përbërjes së kabinetit qeveritar. Mendoni se ka vend dhe a është koha për këtë gjë? Nuk është një debat i momentit. Ka një pyetje që nuk ka marrë përgjigje shteruese në opinion, ajo për situatën e rendit dhe shtimin e frikshëm të veprave kriminale pothuaj me karakter mafioz. Cila është arsyeja sipas jush? Hallkat e zinxhirit duhen parë një nga një dhe me radhën e tyre objektive. Kemi një situatë shumë të vështirë ekonomikofinanciare. Duhet pohuar, duhet pranuar publikisht dhe duhet punuar sistematikisht për ndryshimin e saj. Natyrisht kjo është një sfidë jo e lehtë. Kjo situatë e vështirë ekonomike thellon varfërinë, papunësinë, të cilat nga ana e tyre kur nuk ka politika efektive sociale çojnë në rritjen e kriminalitetit. As kriminaliteti nuk mund të trajtohet i izoluar nga fenomenet e tjera, sikurse edhe fenomenet e tjera nuk mund të shihen të veçuara nga aspekti i kriminalitetit. Këto trajtohen dhe përballohen me sukses vetëm me politika përfshirëse të të gjitha aspekteve problematike. Është për t’u shqetësuar intensifikimi dhe shpeshtësia me të cilin po e shohim këtë fenomen. Duhen ndërhyrje drastike, tolerancë zero, efektivitet dhe nuk duhet bërë gabimi i fragmentarizimit të spektrit politikë të vendit, pavarësisht nga pozitat në mazhorancë apo në opozitë ndaj këtij fenomeni. Duhet të jemi të gjithë kategorik absolut për tolerancë zero ndaj këtyre fenomeneve që kaq shumë na kanë kushtuar në vazhdimësi. Ditët e fundit kemi parë një situatë kryesisht politike shumë të acaruar. Opozita ka dalë në protesta, parlamenti nuk po mund të zhvillojë séance normale. Por gjithsesi, pjesa e nxehtë e ngjarjeve politike pritet të vijë nëse mazhoranca miraton në mënyrë të njëan-

Për marrëveshjen me PS “Marrëveshja e PS-së me PBDNJnë është implementuar në masën 10 për qind dhe kjo për përgjegjësinë e PS. PBDNJ është luajale në angazhimet e veta si parazgjedhore, zgjedhore dhe paszgjedhore. Është në mbështetje të fuqishme si me dy votat e saj në parlament, por edhe me qëndrimet politike ndaj këtij kabineti”

Për qeverisjen “Në lidhje me performancën e qeverisë, është ende herët. Nuk jemi kaq emocionalë dhe impulsivë sa të nxitojmë në konkluzione. Duke i dhënë mbështetjen e fuqishme kësaj qeverie, duke e marrë dhe pranuar përbërjen e kabinetit dhe përcaktimin e prioriteteve si një sfidë të zotit Rama si i mandatuar nga mazhoranca, ku dhe ne bëjmë pjesë, duhet të presim ezaurimin e vitit të parë buxhetor të konceptuar dhe të implementuar nga kjo qeveri, për të nxjerrë dhe vlerësimet e para”

shme ndarjen e re territoriale-administrative. Ju, ç’mendim keni për ketë debat, a duhet qeveria ta hedhë këtë hap, që mund të ketë pasoja në sjelljen e opozitës në zgjedhjet e 2015, apo sugjeroni rrugë të tjera? Së pari më lejoni të shpreh një mendim në lidhje me raportet e opozitës me rolin e vet. Si një natyrë personale, i prirur në kahun opozitar, pavarësisht pozicionit, do të dëshiroja të theksoja se do më pëlqente një opozitë shumë më agresive në shumë drejtime të aktivitetit të vet parlament, apo politikë më gjerë. Por në të njëjtën kohë ka shumë hapësira që kjo opozitë të japi kontributin e vet në çështjen e integrimit, në çështjen e reformave të cilat i kapërcejnë për nga efektet e tyre mandatet qeverisëse. Integrimi, reforma territoriale janë pikërisht reformat ë kësaj natyre. Nuk mund të ketë justifikim për mosdhënien e mbështetjes nga ana e opozitës në realizimin e këtij objektivi madhor në një kohë që nuk kemi divergjenca në parim. Reforma administrative nuk duhet të kemi iluzione, pavarësisht ekzistencës së shumicës së nevojshme parlamentare, nuk duhet kryer pa bashkëpunimin dhe konsensusin e opozitës. Gjithmonë një bashkëpunim dhe konsensus i shëndoshë parimesh dhe vlerash dhe jo kulisash dhe konjukturash momentale. Duke qëndruar tek ky debat, cili do të jetë fati i komunave minoritare, a keni informacion sesi do të mbeten ato, njësi më vete, apo do të kemi bashkim të tyre në bashki apo komuna më të mëdha? Duhet t’u qëndrojmë parimeve europiane, të cilat dëshirojmë të mbizotërojnë në realitetet e vendit tonë. Kemi dispozita të veçanta në konventa ndërkombëtare, kryesisht të Këshillit të Europës, por edhe praktikat e BE, të cilat nuk lejojnë fragmentarizimin e hapësirave ku jetojnë historikisht dhe në numra të konsiderueshëm pjesëtarë të minoriteteve në mënyrë të atillë që të cenohet mundësia dhe potenciali i tyre i përfaqësimit. Ne shpresojmë dhe jemi tejet konstruktiv duke bërë të qarta këto qëndrime dhe parime të mishëruara në konventa dhe shpresojmë se ato do të merren parasysh. A ka një kontradiktë mes qëndrimeve të socialistëve kur ishin në opozitë për ruajtjen e pavarësisë së institucioneve dhe asaj që po shohim prej muajsh me shkarkimin e kryeinspektores së ILDKP-së, “shkrirjen” e AMA-s dhe Aktin e rrëzuar nga Gjykata Kushtetuese të Nëpunësit Civil? Janë nga ato aspekte në të cilën është e mirëkuptueshme ashpërsia e betejës politike. Në momentin që po flasim është më mirë përderisa këto çështje i janë adresuar organit kompetent që është Gjykata Kushtetuese, të dëgjojmë vendimin e saj, pavarësisht opinionit që mund të kemi për të, funksionimin e saj apo edhe vendimin e saj. Rrjedhimisht pasi të kemi këtë vendimmarrje do të kemi mundësinë të shprehemi në mënyrë më pak emotive, realiste dhe objektive. Në krahun tjetër, Partia Demokratike është futur në zgjedhjet e brendshme me idenë e kapërcimit të pasojave të humbjes së 23 qershorit. Cili është mendimi juaj për drejtimin e PD-së nga

zoti Basha në këtë periudhë të parë? Nuk mund dhe nuk do të dëshiroja të vlerësoja Bashën si kryetar i PD-së. Është një ekskluzivitet i PD-së nga kush dhe si do të drejtohet. Zoti Basha është një mik i mirë dhe i uroj sukses në kreun e PD-së. Dëshiroja të shprehesha këtu se edhe PBDNJ shumë shpejt do të futet në një fazë zgjedhore dhe ristrukturimi. Jemi të gjitha forcat politike, pa dallim, përballë sfidës së përshtatjes me realitet e reja politike. Kemi një klasë politike dhe formacione politike pa dallim që ende funksionojnë me reminishencat e periudhës së para viteve ’90, por edhe të periudhës së fillim viteve ‘90. Me këto forca politike, me mënyrën sesi janë të organizuar dhe sesi funksionojnë ne duhet të jemi realist me vetveten dhe shoqërinë, nuk mund të përballojmë sfidën e europianizimit të vendit me ritmet e duhura dhe duke përfshirë të gjitha aspektet. Duhen ndryshime rrënjësore dhe shpresojmë që këto do të ndodhin si në PBDNJ, kjo është sfida jonë, por edhe në forcat e tjera politike. Europa në anën tjetër po përballon fenomene të papërjetuara me të njëjtin intensitet në dekadat e mëparshme, siç janë ato të ekstremizimit. Janë fenomene të cilat pavarësisht se nuk i kemi ende në ato dimensione në vendin tonë, duhet të na bëjnë të mendojmë dhe të punojmë që sot që të mos çojmë shtresa të caktuara të shoqërisë për faje të politikave tona të pamjaftueshme që të orientohen në qëndrime të tilla politike. Pra sfidat për spektrin politikë, për PBDNJ-në dhe për të gjitha forcat e tjera politike janë shumë të mëdha. Zoti Dule, ju jeni anëtar i komisionit të Jashtëm, ku para disa ditësh kaluan dhe disa propozime të qeverisë për ambasador të Shqipërisë në vende të ndryshme. Dy prej këtyre kandidaturave, zoti Gjinishi dhe zoti Ndreca u kundërshtuan edhe nga deputeti socialist, Ben Blushi. Ndërkohë që nga ana tjetër, duket se për të njëjtat arsye Presidenti ka vendosur të mos i dekretojë këto kandidatura. Në cilësinë e anëtarit të këtij komisioni, duke iu referuar këtyre rasteve, por edhe në përgjithësi rasteve të tjera, si do t’i vlerësonit propozimet e ardhura nga qeveria gjatë kësaj periudhe për ambasador? Kemi dy aspekte: së pari nuk besoj se ka politikanë nga radhët e opozitës apo të mazhorancës që të mos e kuptojë se në përfaqësimin e vendit duhet zgjedhur pjesa më e mirë që kemi dhe disponojmë. Dhe nga ana tjetër, duke qenë se bëhet fjalë për përfaqësimin shtetëror dhe imazhin e vendit aty ku përfaqësohet nga personi konkret, kërkohet një bashkëpunim i sinqertë dhe i vazhdueshëm midis institucioneve shtetërore dhe qeveritare që kanë dhe përgjegjësinë ligjore. Rrjedhimisht pa iu referuar personave konkret, do dëshiroja ta konsideroja dhe aq më tepër përfaqësimin e vendit tonë në vendet e BE-së si një sfidë më vete. Por jo vetëm. Vendi ynë ka interesa rajonale në vendet e Ballkanit por edhe më gjerë, që duhet të shohin me më shumë vëmendje në rajonin e Mesdheut, me të cilin interesat tona ekonomike të së ardhmes së afërt do të jenë shumë të mëdha në shumë drejtime.

e shtunë-e diel, 01-02 mars 2014

www.mapo.al

REPUBLIKA E SHQIPËRISË DHOMA KOMBËTARE E PËRMBARUESVE GJYQËSORË PRIVATË

PERMBARUESI GJYQESOR VASIL SHANDRO do të zhvillojë ankandin për pasurinë e paluajtshme: - Pasuria e rregjistruar me Nr 6/109+3-13, ZK 2310, Apartament me sip totale prej 47 m2, vol 3, fq.54, e ndodhur ne Kuçove. Çmimi fillestar me te cilin do te filloje ankandi eshte ne vleren 1,006,745.6 Leke. - Pasuria e rregjistruar me Nr. 32/43, ZK 2179, Truall+ Ndertese me siperfaqe totale prej 500 m2, vol 7, fq.89, e ndodhur ne Polovine, Kuçove. Çmimi fillestar me te cilin do te filloje ankandi eshte ne vleren 670,956.16 Leke Ankandi do të zhvillohet në datë 24.03.2014 ora 16:00, në zyrën përmbarimore Vasil Shandro, me adresë Rr “Reshit Collaku”,pall “Aurora Konstruksion”, kati 5, prapa Gjykatës Lartë, Tiranë. Nr.tel: 04/2278031 / E-mail: vshandro@yahoo.com

SHPALLJE ANKANDI ZYRA PERMBARIMORE KURMAKU, shpall për shitje në ankand pasurinë “Are” , ne pronesi te shtetasve Rexhep e Luljeta Dauti, me Nr. Pasurie 163/5/65, vol 34, faqe 28, me sip. 1481m2, ZK.2066, pasuri e ndodhur në Kamez, Tirane. Ankandi zhvillohet ditën e martë në datë 11.03.2014 ora 15.oo. Çmim fillestar 4,399,991.76 (katermilionetreqindenentedhjeteenentemijee nenteqindenetedhjetenje pike shtatedhjetegjashte) lekë, pranë selisë së Përmbaruesit Gjyqësor Kastriot Kurmaku, Rruga “28 Nëntori”, pall “F. Turku”, kati 2, pranë Gjykatës Elbasan. E-mail kastriotkurmaku@yahoo.com, Cel. 0682099479

SHpallje ankandi Shoqëria përmbarimore “AFA-2010” sh.p.k njofton shpalljen e Ankandit te II për shitjen e pasurisë së paluajtshme: Pasuria Nr.1/118+1-19, e llojit “Apartament”, me sipërfaqe totale 97 m2, e regjistruar pranë Z.V.R.P.P. Tiranë ne Zonën Kadastrale nr.8380, vol 17, faqe 206, në pronësi të Harallamb Leonidha Voko dhe Galina Koli Voko, Çmimi fillestar i shitjes së pasurisë në ankand të dytë është 67.200 EURO (gjashtëdhjetë e shtatë mijë e dyqind) Euro. Kjo pasuri është vënë në hipotekë në favor të Raiffeisen Bankë sh.a. për shumë 100,000EUR (njëqind mijë) Ankandi midis ofertuesve do të zhvillohet më date 26.03.2014, ditën e Mërkurë ora 16:00 në ambjentet e Shoqërisë Përmbarimore “AFA-2010” sh.p.k në adresën Rruga “Sulejman Delvina”, Nd.51, H.9, Ap.1, Tiranë. Për më shumë informacion mund të konsultoheni në numrin e telefonit: Tel:044503458 si dhe adresën e E-mali shoqeriapermbarimoreafa2010@gmail.com

e diel EKSKLUZIVE

/ INTERVISTA

ME FILOZOFIN

FRANCEZ, LUC

FERRY: BOTA

ASNJËHERË NUK

KA QENË MË

MIRË

NR. 16 (261),

VITI VIII BOTIMIT

MARS 2013

ÇMIMI 300 LEKË

JO VETËM POLITIKË SI ZAKONISHT

30 lekë

FOTO ESSE Natë shqiptare në Oslo

MIRA MEKSI Kur fatin ta shkruajnë librat

30 lekë

ELL ALASTAIR CAMPB RAMËS

JES SË EDI

NJERIU I RILIND E PËRMUAJSHME

30 lekë

BESNIK MUSTAFAJ në Ngatërresat me kufirin francez emrin Le Pen STEFAN ÇAPALIKU Gjurmët e ujkut oriental te shqiptarët

E përmuajshme

E përmuajshme , LUC FILOZOFIN FRANCEZ INTERVISTA ME EKSKLUZIVE /

RË NUK KA QENË FERRY: BOTA ASNJËHE

MË MIRË

e luftës në Kosovë, njohin nga koha Campbell vjen në Shqiptarët e në Kosovë. të Tony Blair-it. Press. Në një ushtarakisht i fushatave botim i UET të tij për të ndërhyrë me Tony Blair, Eshtë spin doctor-i e të tjera. në politikë, vendimin e shefit atyre ditëve: Vitet e mia e strategjisë kur mbronte me Ditarët e librin, rëndësinë Shqipëri pikërisht me Henri ÇILIN flet për bashkëbisedim

çdo ditë gazeta ‘MAPO’

PLUS çdo muaj revistat ‘MAPO’

FOREIGN POLICY / Rikthimi i kaRl maRx-it dhe aRSyet

dhe ‘MADAME MAPO’

PBELL ALASTAIR CAM

ËS

JES SË EDI RAM

NJERIU I RILIND

në Kosovë, nga koha e luftës në Shqiptarët e njohinnë Kosovë. Campbell vjen Tony Blair-it. një ushtarakisht i fushatave të UET Press. Në për të ndërhyrë Blair, botim i Eshtë spin doctor-i e shefit të tij e të tjera. e mia me Tony ë në politikë, kur mbronte vendiminDitarët e atyre ditëve: Vitet me rëndësinë e strategjis Shqipëri pikërisht me Henri ÇILIN flet për librin, bashkëbisedim

Agjencia e Abonimit të Shtypit (Arben Trenova): 04 223 52 05 • 068 20 47 825 Posta shqiptare: 04 237 5598 • 068 50 24 159 Agjencia e Abonimit Adrion: 04 224 0018 • 069 20 36 768 Agjencia e Abonimit, Durrës (Agim Memko): 0692372850 Jo vetëm politikë si zakonisht

Nr. 25 (270), Viti iX botimit shkurt 2014 Çmimi 300 Lekë

MIRA MEKSI Kur fatin ta shkruajnë librat

FOTO ESSE Concresco, afresco me bunkerë Shqipërie rEpOrTEri i luFTëS Ju lutem, një biletë kthimi për në Siri BlENDi SAlAJ kanuni nuk vret, njerëzit vrasin pOp pOliTiCS debatikasit e rinj

RRëfimi i VaSO SamSURit

e përmuajshme

në Oslo

VIII BOTIMIT NR. 16 (261), VITI

AFAJ BESNIK MUST Ngatërresat në z me kufirin france emrin Le Pen IKU STEFAN ÇAPAL Gjurmët e ujkut arët oriental te shqipt FOTO ESSE Natë shqiptare

E PËRMUAJSH

300 LEKË MARS 2013 ÇMIMI

JO VETËM POLITIKË SI ZAKONISHT

Kadare në Kohën e Kolerës Një profesor letërsie tregon një Kadare ‘intim’. lidhjet e Mjeshtrit të shqipes me qytetin e pogradecit dhe me poetin e tij, lasgushin. Fotografitë e pabotuara dhe të pathënat e një autori që, megjithëse është një personazh i famshëm që në vitet ’60, vazhdon të mbetet ‘misterioz’ për një pjesë të mirë të publikut. Kush janë ‘anëtarët e poezisë’, një ‘klubi’ të llojit Dead poets Society të pagëzuar nga lasgushi...

E shtunë - e diel 01-02 mars 2014

botë

www.mapo.al

Liderët botërore-Rusisë: Mos shkel vijën e kuqe! Pas marrjes nën kontroll të aeroportit, udhëheqësit botërorë i bëjnë thirrje Moskës të shmangë veprimet që mund të shihen si cenim i sovranitetit të Ukrainës. Pas lëvizjes së mjeteve të armatosura në Krime, ata i kanë kërkuar Moskës garanci për mosmarrjen e asnjë hapi që do të mund të ndikonte në përshkallëzimin e dhunës në Ukrainë. Ky reagim vjen pas shfaqjes së një autokolone prej

nëntë tankesh nëpër rrugët e Krimesë, që lidhin Sevastopolin me Simferopolin. Rusia nga ana tjetër ka deklaruar se këto mjete i përkasin Flotës Ruse të Detit të Zi dhe janë në patrullim në kuadër të ruajtjes së sigurisë së bazave të saj ushtarake në Krime. Xhon Kerri nga ana tjetër ka konfirmuar bisedën telefonike me homologun e tij, Sergei Lavrov të premten menjëherë pas pushtimit të dy aero-

porteve dhe ka deklaruar se ShBA i shikojnë këto veprime si kapërcim të vijës së kuqe dhe si cenim të sovranitetit të Ukrainës. Ndërkohë është raportuar se duke hyrë dita e premte 300 individë me dy lloje të ndryshme uniformash dhe të armatosur me automatikë AK-47 Kallashnikov kanë mbërritur me autoblinda në të dy aeroportet që ndodhen në Krime dhe i kanë pushtuar ato.

A do e pushtojë Rusia Ukrainën? Deri më tani duket pak a shumë si parapërgatitja për sulmin rus në Gjeorgji në vitin 2008. Atëherë, sigurisht ushtria gjeorgjiane i bëri rusëve favorin se hyri e para në enklavën separatiste të Osetisë së Jugut, duke sjellë reagimin e tërbuar të Rusisë. Por krahasimet mund të na mashtrojnë Nga Jonathan Marcus, BBC

residenti i rrëzuar në Ukrainë, Viktor Janukoviç ka mbajtur të parën konferencë për shtyp që kur parlamenti e shkarkoi. Ai foli nga një qytet rus, duke thënë se do të luftojë për postin e tij. Janukoviç shtoi se është i habitur se si presidenti rus, Vladimir Putin, është kaq i përmbajtur dhe nuk ka ndërhyrë akoma. Pyetja që lind tani është a do e pushtojë Rusia Ukrainën? A mund të ndërhyjë Rusia ushtarakisht në Krime, për të siguruar interesat

e saj strategjike? Ose për ta bërë pyetjen më ndryshe, a ka ndërhyrë tashmë Rusia? Askush nuk e di identitetin e personave të armatosur, që kanë marrë nën kontroll aeroportin e Simferopolit. Por pajisjet e tyre, makinat dhe sjellja tregojnë se ata janë një njësit i mirëtrajnuar ushtarak dhe jo një grup laramanësh me besnikë pro- rusë. “Këta persona duken si një trupë e organizuar dhe e mirëformuar. Janë të disiplinuar, me vetëbesim, me uniforma të rregullta dhe armatim të mirë,”- thotë Ben Barry, një ekspert për luftimet në tokë pranë Institutit Ndërkombëtar për Studime Strategjike në Londër. Ajo që dihet deri më tani është se një njësit ushtarake ka marrë nën kontroll aeroportin e Simferopolit, kryeqyteti rajonal i Krimesë. Kjo vjen në një sfond tensionesh në thellim, me rusët që po luajnë skenarin e kërcënimeve ndaj autoriteteve të përkohshme në Ukrainë. Forcat ajrore në zonat përgjatë kufirit me Ukrainën janë në gatishmëri. Disa stërvitje ushtarake janë mbajtur për të demonstruar fuqinë e forcave ruse. Por ka pasur edhe kërcënime ekonomike, si për shembull ai për rritjen e

A mund të ndërhyjë Rusia ushtarakisht në Krime, për të siguruar interesat e saj strategjike? Ose për ta bërë pyetjen më ndryshe, a ka ndërhyrë tashmë Rusia? Askush nuk e di identitetin e personave të armatosur, që kanë marrë nën kontroll aeroportin e Simferopolit.

taksës doganore mes dy vendeve, së bashku me një retorikë të përhapur për kërcënimet ndaj minoritetit rus, tempujve fetarë ortodoksë e kështu me radhë. Deri më tani, duket pak a shumë si parapërgatitja për sulmin rus në Gjeorgji në vitin 2008. Atëherë, sigurisht, ushtria gjeorgjiane i bëri rusëve favorin se hyri e para në enklavën separatiste të Osetisë së Jugut, duke sjellë reagimin e tërbuar të Rusisë. Por krahasimet mund të na mashtrojnë. Gjeorgjia është një vend i vogël, që kishte irrituar thellësisht Moskën dhe që mund të bënte shumë pak për t’iu përgjigjur superfuqisë ushtarake ruse. Shumë ekspertë mendojnë se një ndërhyrje e shkallës së gjerë në Ukrainë do jetë e pamundur. Duke pasur parasysh madhësinë e Ukrainës dhe ndarjet brenda popullsisë së saj, mendohet se Rusia thjesht do përshpejtonte atë që shumë shpejt mund të bëhet një luftë e ashpër civile. Presioni rus po i shërben një tjetër qëllimi për momentin. Ukraina po shkon drejt falimentimit. Ka nevojë për fonde nga jashtë. Moska e di se institucionet financiare perëndimore duhet të luajë njëfarë roli. Shqetësimi i tyre është që të theksojnë sa më qa-

rtë se e ardhmja e Ukrainës duhet të anojë më shumë drejt Moskës sa drejt BE. Qëllimi final i Rusisë është që Kievi t’i rezistojë çdo tundimi për anëtarësim në NATO. Krimea është një tjetër çështje. Sa për fillim, ushtria ruse nuk ka nevojë të pushtojë- është aty aktualisht, pasi ka marrë me qira ambientet nga autoritetet ukrainase. Pjesa kryesore e flotës ruse të Detit të Zi është e përqendruar në Krime dhe ka zyrat në Sevastopol. Personeli i marinës ruse vjen dhe shkon në Sevastopol sikur janë në një qytet rus. Flota e dominon qytetin. Edhe pse flota e Detit të Zi përbëhet kryesisht nga personel, ka edhe një kontingjent me marinsa, që mendohet se ka ardhur duke u shtuar ditët e fundit. Krimea ka një popullsi të madhe proruse, që ndoshta përbën shumicën. Shumë nga personeli i flotës ruse ka dalë në pension aty dhe janë distancuar politikisht dhe fizikisht nga Kievi. Presioni rus mbi Krime i shërben Moskës për një qëllim më të gjerë, që t’i kujtojë drejtuesve të rinj në Kiev se shqetësimi i Rusisë është e ardhmja ekonomike dhe marrëveshjet diplomatike.

Janukoviç ndan ekzilin me Millosheviçët Presidenti i dëbuar, Viktor Janukoviç është vendosur në një resort luksoz në afërsi të Moskës, i njëjti vend ku strehohen edhe familjarët e Sllobodan Millosheviç Ish-presidenti i Ukrainës, i larguar pas muajsh të tërë protestash dhe tashmë në kërkim, fillimisht u strehua në qytetin rus të Barvikha-s, ku jeton edhe familja e Sllobodan Millosheviçit. Duke iu

referuar raporteve mediatike, BIRN shkruan se sanatoriumi i administratës ruse, ku u vendos Janukoviç ndodhet jo shumë larg vilës së vejushës së ish-presidentit serb, Mira Markoviç dhe djalit të tyre, Marko. Vëllai i Millosheviçit, Borislav jeton gjithashtu në Barvikha. Me disa dyqane luksoze, përfshirë Prada-n dhe Lamborghini, Barvikha është shtëpia e shumë anëtarëve të elitës ruse dhe milionerëve të rinj. Vetë Putini mendohet se ka prona në këtë qytet. Përveç Millosheviçëve, disa liderë të tjerë të rrëzuar,

bashkë me familjet e tyre jetojnë në këtë qytet në veri të Moskës. Presidenti i përmbysur i Kirgistanit, Askar Akayev u zhvendos në Barvikha pas protestave në rrugë, që morën emrin “Revolucioni i Tulipanëve” në vitin 2005. Aslan Abashidze, një lider separatist i Gjeorgjisë raportohet gjithashtu se ka një shtëpi në këtë qytet që prej vitit 2005. Në vitin 2012, raportime të medias sugjeruan se në këtë qytet mund të strehohej edhe presidenti sirian, Bashar al-Assad, i cili vazhdon të qëndrojë në pushtet në Damask.

Vëllai i Millosheviçit, Borislav jeton gjithashtu në Barvikha. Me disa dyqane luksoze, përfshirë Prada-n dhe Lamborghini, Barvikha është shtëpia e shumë anëtarëve të elitës ruse dhe milionerëve të rinj.

KONTRAPEDAL

www.mapo.al

Një prej dimensioneve që duhet të realizojë njeriu, – në këtë rast artisti, shkrimtari apo ndonjë kategori tjetër speciesh që e çlirojnë shoqërinë – është të qenurit i hapur. Sot, më shumë se kurrë, shoqëria shqiptare ka nevojë të jetë e hapur...

Fatos Lubonja:

macja e zezë, ose një dashuri pa kushte

Vladimir Myrtezai

S Desha t’ia shpjegoj edhe tim biri se pse qëllon të prekem shpesh. Tek asociacionet që më krijoi Vaçja në ekran kish një rastësi të përpiktë, përputhur si rastësi, mes dy kohësh: dikur (dyzet vjet më parë) dhe sot...

E shtunë-diel, 01-02 mars 2014

hkrimtari i njohur i kryeveprës së letrave të shkruara, Komedisë Hyjnore, francezi Honore de Balzac-u në një nga afresket më të mëdha analitike të shoqërisë franceze thotë: “Një nga madhështitë e femrës është se jepet”. Ky citim është një nga ato thëniet kuptimplota që thonë njerëzit e letrave në eksperienca të plota mbi bashkësitë dhe shoqërinë, duke i bërë mirë asaj. Në thelb, kjo sentencë synon të hapë me qindra e mijëra pengesa të natyrës mashkullore (herë të rënduara në ngërç shenje e komunikimi) për t’iu avitur altarit të pushtuar të erosit dhe botës së femrës, por edhe shkakton qindra terapi që e ndihmojnë shoqërinë për ta lehtësuar e rakorduar këtë marrëdhënie të gjatë e themelore, si dhe për të larguar pengesat tabu e llojshmëritë e g j ë r ave nj e r ë z o r e, d e r i d h e kënaqësitë e ngjyrta në këtë mes. Në këtë themel të komunikimit njerëzor dijetarë dhe talente kanë afruar një sentencë si terapi për të zbutur këtë raport. Një prej dimensioneve që duhet të realizojë njeriu, – në këtë rast artisti, shkrimtari apo ndonjë

kategori tjetër speciesh që e çlirojnë shoqërinë – është të qenurit i hapur. Sot, më shumë se kurrë, shoqëria shqiptare ka nevojë të jetë e hapur. Çfarë kuptoj unë me këtë? Si një bashkësi në një fazë pas traumës, e gjithë shoqëria në shndërrimin e saj është ende e ngarkuar emocionalisht në lidhjet njerëzore me sindromën e të vetëmbrojturit nga cenimi i të vërtetës së saj historike, emocionale (emotive) dhe shpirtërore, edhe politike. Te këto elemente, në kalvarin e tij vetëpërmbushës, njeriu harxhon gjithë humusin që mbillet në natyrën e tij me lidhje si familja, karriera apo figura e projektuar e tij, për të cilën përpiqet që në të ardhmen të mos i ngjajë një dështimi që shpesh e më shpesh shkon drejt një falimenti dëshpërues. Nganjëherë ndjehet në një nivel mesatar, dhe herë të tjera si një shenjë me vlerë në bashkësinë njerëzore. Kundrejt kësaj barre jetësore të gjithë kthehen në pacientë të mundit dhe kontributit të tyre, nga shumë pikëpamje. Sigurisht që kjo ndërlidhet me nivelet kulturore, me pozicionet në shoqëri dhe me lidhjet e varësisë, të afërta apo të largëta qofshin. Ata që janë jashtë këtij raporti janë të pakët, të veçantë, dhe që duan t’i përjashtojnë këto varësi. Nga të paktët të angazhuar në shoqërinë tonë pas vitit 1990 është dhe Fatos Lubonja: një qenie që i mbijetoi një sistemi hermetik dhe përjashtues, që cenonte rëndë të drejtat themelore të njeriut, si lirinë e mendimit dhe atë të shprehjes. Sot ai po i jep një leksion shoqërisë me guximin për të qenë i hapur, dhe me shkëputjen vetjake nga e shkuara (babai, pushteti, nostalgjia e të gjithë të parriturve që duan një alibi shpëtimi, qoftë dhe për shpirtin e tyre). Reagimi im vjen në kulmin e një debati kundër publicistit Fatos Lubonja, që me thënë të vërtetën ka

Nga të paktët të angazhuar në shoqërinë tonë pas vitit 1990 është dhe Fatos Lubonja: një qenie që i mbijetoi një sistemi hermetik dhe përjashtues, që cenonte rëndë të drejtat themelore të njeriut, si lirinë e mendimit dhe atë të shprehjes...

marrë trajta nga më të bukurat për gjuhën e pazakontë se si po kahet: Lubonja dhe Vaçe Zela! Njëri gjallë, mes nesh, dhe tjetra në mungesë, por me përkrahës të zjarrtë, si ato turmat që thyenin dyert e sallave dyzet vjet më parë në këtë vend... Po! Edhe unë qava për Vaçe Zelën, dhe nuk ia fsheh njeriu, pasi nuk kam arsye që të mos e rrëfej hapur. Natyrisht që qava pa vetëdije, krejt beftë, si një fëmijë... Po përpiqesha të gjeja shkakun se pse më rridhnin lotët. Po jua rrëfej... Po shfaqeshin homazhet për këngëtaren në televizion, dhe po i ndiqja me kërshëri për të dalluar se si do silleshim ne ndaj këtij funerali. Ndërkaq, në ekranin e madh bardh e zi shfaqej Vaçja duke kënduar, dhe ashtu si pa e kuptuar më shpëtuan ca lot. Djali im, 9 vjeç, qëndronte para meje, por me shpinë nga unë. Në një moment kthehet dhe vë re që po lotoja. Si një gjë që nuk e duron dot (habitem...), e pengon ky fakt dhe, mesa kuptoj, sepse babanë e përjeton si një figurë të fortë. Heroin e tij, nga bota e filmave vizatimorë që shikon, me kartona. M’u kthye me qesëndi duke më pyetur: “Pse po qan, o..babo?! Iii....më tregoi me gisht: Je çun mami.... ti!”– një shprehi ngasëse mes nesh kjo e fundit, si raport force në këtë rast. Desha t’ia shpjegoj edhe tim biri se pse qëllon të prekem shpesh. Tek asociacionet që më krijoi Vaçja në ekran kish një rastësi të përpiktë, përputhur si rastësi, mes dy kohësh: dikur (dyzet vjet më parë) dhe sot. Në atë kohë unë isha pikërisht 9 vjeç, sa djali im sot (përputhja e parë), në kohën kur thyheshin dyert nga turma e madhe në Shkodër në Teatrin Migjeni, sepse kishte ardhur Vaçe Zela për një koncert recital. Dhe në projeksionin e një fëmije, tashmë i rritur e goxha burrë, m’u përsërit vetja në shëmbëllim, krahasuar me (Bores) djalin tim, dhe nuk u përmbajta, qoftë edhe për këtë su-

perpozim kohor mes meje dhe “krijesës” sime. Kjo pra u bë shkak për të derdhur lot padashje, si postim automatik dhe i pandërg jeg jshëm! Përjetimi dhe përsëritja në formë prej mishi dhe kockash që kisha përballë (djali im) konfrontohej me një ndodhi këtu e dyzet vite të shkuara në të njëjtën moshë që kisha dikur. Ishte kjo rastësi në një rrethanë të ngjashme, që në njëfarë mënyre më dha idenë e përsëritjes së një ngjarjeje, si brenda një zgjatimi njerëzor në dy kohë të ndryshme emocionuese, e cila më zuri beftë. Rasti i sapopërmendur ishte një ngjashmëri edhe me debatin e hapur, që me figura të cilat e tejkalojnë postimin e tyre të shumëfishtë (si feedback) nëpërmjet famës, është normale që sot të ketë të prekur nga emocionet apriori. Çdo kohë ka yjet e saj, dhe për kohën Vaçe Zela ishte një Yll (voce), një produkt që e nxjerr koha dhe, për kaq, në kontekst me kohën është një e vërtetë e madhe për nga projeksioni i kujtesës kolektive me shumë mbështetës të natyrshëm. Të gjithë këta i drejtohen (ashtu si unë) në një postim automatik të kaluarës së tyre, lumturisë së fëmijës, i zhveshur nga përmbajtja; dhe të gjithë, në njëfarë mënyre, u shfaqën të pambrojtur (të pakontrolluar në një trajtë të hapur). Për mua do qe kulmi i lumturisë të jetoja në gjendje fëmije të zgjatur dhe shumë artistë kurbat e ndjeshmërive i kthejnë në gjendjet fillestare për të rizbuluar shenja të virgjëra. Por nuk ndodh tamam kështu. Në bashkësitë e organizuara është e pamundur ky kthim në gjendjet e lira. Veçse një postimi automatik emotiv në shoqëritë e shumë dominuara nga regjime të forta e sugjestioni masiv si trushplarje. I vetmi moment korrektues (racional) dhe me ngjyrim provokues ishte reagimi kundër, i Lubonjës. Me natyrshmëri dhe me një

E shtunë-diel, 01-02 mars 2014

www.mapo.al

Djali im, 9 vjeç, qëndronte para meje, por me shpinë nga unë. Në një moment kthehet dhe vë re që po lotoja. Si një gjë që nuk e duron dot (habitem...), e pengon ky fakt dhe, mesa kuptoj, sepse babanë e përjeton si një figurë të fortë. Heroin e tij, nga bota e filmave vizatimorë që shikon, me kartona. M’u kthye me qesëndi duke më pyetur: “Pse po qan, o..babo?! Iii....më tregoi me gisht: Je çun mami.... ti!”– një shprehi ngasëse mes nesh kjo e fundit, si raport force në këtë rast... stil prej “maceje të zezë” në shoqërinë shqiptare reagon ashpër, duke na bërë të qartë qëndrimin dhe arsyetimin e tij të argumentuar për qëndrimin emocional e fëmijëror të një shoqërie që, edhe pse e dalë nga një traumë gati pesëdhjetëvjeçare, vazhdon të ushqehet si një shoqëri e plakur, me idhuj të së kaluarës në krye, në një vetëdëshpërim mjeran mbarsur me nostalgji e përmallje. Për macen e zezë e shpesh të vetmuar të shoqërisë shqiptare duhet folur. Një nga portretizimet që unë ndaj për Fatos Lubonjën është pa pikë e presje skicimi i saktë i gazetarit Baton Haxhiu në një dalje televizive: pa dyshim që Fatos Lubonja është një aset me vlerë në shoqërinë tonë të pastraumës (si udhëtim i konstruktuar i ndërgjegjes) dhe një dimension i zgjeruar i koncepteve dhe i frymës novatore të shoqërive të hapura, dhe këtë e ka provuar me vepër (libra, ese, refleksione, publicistikë) dhe me qëndrime publike në situata kyçe të zhvillimeve në vend. Vektori (macja e zezë) Lubonja dhe vektori në famë Vaçe (voce) janë në konflikt gjuhe/lënde. I pari është gjallë, dhe për shkak të zgjedhjes së tij nuk lufton për famë, por është i ngarkuari i ndërgjegjes (i angazhuar

në shoqëri) që korrekton shoqërinë; e dyta (Vaçe Zela) nuk është më në këtë botë dhe, në lëndë, është e interpretueshme(si ngjyrim) se vjen nga projeksionet e lumtura dhe të pandërgjegjshme që nuk hyjnë në kauza, por në famë. Pra ndryshon materia, zhvendosjet e territorit kulturor etj. Të tjerat janë rrjedhë e dy profileve si argument mes Lubonjës, si mace e zezë e sistemit, dhe zërit të një talenti që u realizua në kujtesën kolektive.1 Në këtë pikë ndahen të gjitha debatet në dy qëndrime të thjeshta: në bardh e zi, ku secili nga ne ndërton pozicionin e tij të argumentit. Lubonja është nga të paktë ish të burgosur të ndërgjegjes, që nuk u moleps në asnjë grupim mirëfilli politik dhe vendosi të jetojë me mungesën e karriges, si një intelektual dhe si aset i rrallë prej opozitari të pakompromis. Lubonja, macja e zezë e pushteteve në një nivel të pakrahasueshëm si ai. Një i mbijetuar nga e kaluara e zymtë, ku vuajti për 17 vite radhazi, siç dhe e ka rrëfyer, në një formë gati jashtënjerëzore. Sot e përgjithnjë, shoqëritë, sidomos ato postkomuniste, kanë nevojë për zërin e njerëzve të drejtpërdrejtë, të njerëzve të hapur, që shprehen dhe

argumentojnë në publik pa petkun e fjalës politically correct. I gjendur sot në rrebeshin e një sulmi (linçimi) publik, më shumë se kurrë (unë e di që ai nuk ka nevojë të mbrohet, se nuk është në stilin e tij) ka nevojë që njerëzit të shprehen hapur në krah a kundër tij mbi argumentet që ai ngre. Me siguri që ai, përmes provokimit, na vë në lëvizje, në një shoqëri të marrakotur nga formulat e politikës së ditës, për të dalluar qartë në një klasifikim të moderuar të shoqërive të hapura me të gjitha shkarkesat që sjell injoranca dhe mosangazhimi ynë ndaj kujtesës historike për t’i dhënë arsye pozicionit aktiv të qytetarit në një shoqëri me synime për të qenë e hapur. Në këtë konflikt publik të Lubonjës, herë dhe me tone të ashpra dhe irracionale e herë me vështrime prej kirurgu, që nuk lë të shpëtojë asgjë në opinionin publik, ka nevojë dhe për vështrime të reja, nga shumë pika pamjeje, që nëse kemi humbur njërën apo tjetrën palë, kemi fituar një diskutim të rishikuar mbi të kaluarën dhe figurat publike, tabutë e palëvizshme të provokuara në kulturë, histori, shkencë, politikë dhe art; por, edhe për të bërë të mundura ngjyrime të tjera të lëndës së

njerëzve në fitim të elokuencave të karaktereve dhe personazheve urbane. Tabloja e konfliktit ndihmon si diskutim në ripërtëritjen e ndërgjegjes aktive, aq shumë e nevojshme për shoqëritë me një të kaluar të izoluar kulturalisht. Fakti që ndër ne ekziston një nga të shumtët, të dënuarit e ndërgjegjes, si i mbijetuar dhe një opozitar pa kompromis, sot është vlerë e shtuar dhe e rrallë e shoqërisë; pasuri e një shoqërie të hapur. Në pamundësinë e tashme për ta viktimizuar Lubonjën kam ndjerë që shpesh ka mbetur vetëm në format e tij të opozitarit, dhe ka qenë një keqardhje e madhe, si një nga rastet e varfërimit të shoqërive për zërat e veçantë e të guximshëm. Për këtë vetmi të shpeshtë e të pamolepsur e kam dashur Lubonjën gjithherë pa kusht, edhe në ato raste kur nuk bie dakord me të. Ndjeshmëritë për të mos rënë dakord janë pjesë e lirive që nuk dhurohen lehtësisht, por janë pjesë e misionit të njeriut të moderuar e herë të mbivendosur, si modul i parehatshëm që nuk bashkëjeton dot në formatet politike e sociale. Fushata e sharjeve kundër tij më ngjau e trishtë: pasione të pakontrolluara e patetike, shfryrje, mungesë modeli, inate etj. Për ta bërë më të kuptueshëm qëndrimin tim ndaj Lubonjës, do huazoj një detaj të bukur jetësor nga grimcat e shumta që ndajmë me miqtë tanë. Fjala është për një bisedë me një mike timen, (jashtë Shqipërisë) që nuk dua t’ia bëj publik emrin, por një nga ato gra me dinjitet e reputacion publik, që më fliste për trajtat apo prirjet e dashurisë, për mashkullin (figurë mjaft e njohur dhe ky) që dinte ta dashuronte ndryshe...Më shpjegonte se “të gjithë dashurojnë dhe përpiqen ta kthejnë dashurinë në objekt, në pronë, në formë të përveçme, të izoluar. Unë – më thoshte ajo – kam një dashuri pa kushte, të lirë dhe pavarësisht nga ai. Unë e dua atë edhe kur ai të mos më dojë më, jo e ndërvarur si pronë e personalizuar, por si liri e tij, e ndryshueshme, që është edhe liria ime njëherësh!” Ky vështrim mbi dashurinë m’u duk me vend kur kemi të bëjmë me dashuri të ndriçuara, të pakushtëzuara, një koncept jo aq i traditës me të cilën jemi mësuar. Kështu duhet pranuar (dashur) Fatos Lubonja: ta duash pa pritur që të ta kthejë dashurinë, i lirë, i pavar ur, keqan,qorr, mace e zezë. Duhet pranuar si kategori, fjala vjen, e një të vërtete që bart, e së shëmtuarës, e sprovës që nuk rresht së reaguari. Duhet dashur si parehati e mendjes, si qenie disi e rrallë dhe e domosdoshme. Jo gjithkush ka një kurajë të tillë, pasi vetë qenia njerëzore është e prirë nga afritë, kompromiset, ujditë e vogla, tradhtitë e shumta, larushitë e dallimeve njerëzore e kështu me radhë. Të dal-

lueshmit si Lubonja janë të rrallë. Nëse nuk e marrim kështu siç është, do biem në shumë kurthe të shpëlara e masturbuese; do humbasim një nga kolonat e mëdha të raportit njerëzor, si raportet e njeriut me lirinë. Historia e njerëzve të mbijetuar nga e kaluara e tyre, si nga dy botë (bardhë e zi), janë një pasuri me shumë ngjyra. Ata meritojnë respekt për kauzat e humbura (të disa prej tyre) në një kohë tmerrësisht të vështirë që u ra për hise. Duhet pra një hap heshtje, i përmbajtur. Shumë njerëz të penës, në debatet e tyre, orientohen në trajtesa konstruktive mbi përmbajtjen, duke mos rënë në ngasjen e formave kalimtare. Qasja ime në këtë rast udhëhiqet nga parimi i ruajtjes së asaj që është e rrallë, siç është rasti me macet e zeza – po deshët edhe me delen e zezë. Le ta lëmë të çelur lundrimin e mendimit ndryshe, edhe kur prek një masë të gjerë njerëzish, edhe kur përplaset diku me ta. Qoftë edhe për këtë ia vlen. Por po të kthejmë kokën pas në histori, do dallojmë qëndresa të vetmuara e antikonformiste, me një kurajë gati të mbinatyrshme, ose të çmendur për të mbrojtur bindjet e tyre. Të kujtojmë jetë si ajo e Atë Zef Pllumit, Dom Simon Jubanit, Hafiz Ali Korçës, Martin Camajt (në arrati) Dom Nikollë Mazrekut, Frederik Rreshpjes, Kasem Trebeshinës, Bilal Xhaferrit, Isuf Vrioni e shumë qëndresëtarë të tjerë të ndërgjegjes, si: Spartak Ngjela, Maks Velo, Daut Gumeni, Ejll Çoba, Visar Zhiti, Ali Oseku, Edison Gjergo, Uran Kostreci, Namik Kasaruho.. e plot të tjerë që nuk më vijnë me radhë... Atyre u duhet afruar qoftë edhe tjetër hap nderimi “njerëzor, tepër njerëzor”. Sot jetojmë në një tablo tjetër nga pesëdhjetë vite më parë kur për shkak historik shihnim në një kontekst bardh e zi, për fat të keq. E sotmja pozon për ne raporte të reja vlerash qoftë edhe tregu. U desh një funeral dhe mënyra se si u sollëm me të, për të na zgjuar në një konflikt zgjedhjeje apo gjykimi kritik të një modeli. Sot është koha kur superpozojnë shumë vektorë të shpejtë që prodhojnë yje për shkak dhe të industrisë së tregut të lirë ku të gjithë mund të klikojmë e zgjedhim. Janë të kategorive të ndryshme në tregun e tyre nga tallava e deri në majat e formateve të pazbuluara ende si vlerë në kohë. Mes vektorit Lubonja dhe tregut të lirë të tablosë me ngjyra do ketë me patjetër klikime të shumta pro dhe kundra. Por mes dashurisë pa kusht (Vaçes si talent e Lubonjës si parehati intelektuale) dhe maceve të zeza, publiku nuk duhet të ndalojë të duartrokasë! Në një shoqëri sa më të hapur. 1 A nuk është e ngjashme me famën e një futbollisti sot, ku pothuajse askush nuk e sheh si përmbajtje, por si famë, si katapultim automatik apo si “talent”?!

CMYK

e shtunĂŤ-e diel, 01-02 mars 2014

www.mapo.al

fenomen

Mafia pushton televizionin

Në shtëpi me “armikun”

Nga Iva Tiço faqe 20

personzh single & The City privatësi Fenomen Çdo të shtunë e të diel

www.mapo.al

personazh

Iris Luarasi:

Feministe? Jo, jam aktiviste kundër dhunës në familje Shpesh lufta e saj dhe e kolegeve në mbrojtje të grave perceptohet si ajo e feministeve agresive që luftojnë burrat. Gazetarja, pedagogia dhe aktivistja e luftës kundër dhunës në familje, Iris Luarasi flet për angazhimin e saj me Qendrën e Këshillimit të grave dhe vajzave dhe për linjën më të re të këshillimit për burrat dhunues. Arritjet, vështirësitë dhe sfidat drejt një shoqërie më të ndërgjegjësuar dhe më pak të dhunshme Është java përpara 8 Marsit, Ditës Ndërkombëtare të Gruas, ku debati rikthehet i nxehtë nëse duhet protestuar apo festuar, kur për të miliontën herë kritikohet mënyra sesi festojnë masivisht gratë shqiptare, duke u përpjekur për të marrë maksimumin e kënaqësisë nga mbledhjet së bashku, drekat jashtë qytetit dhe dhuratat simbolike në një ditë në vend që të mblidheshin e të manifestonin për më shumë të drejta...Iris Luarasi, aktiviste prej vitesh në mbrojtje të grave dhe vajzave të dhunuara, e mendon pak më butë sesa rryma e opinionit kritikues. Për të, nëse kjo i bën vërtet të lumtura – qoftë edhe për një ditë–ia vlen të festohet edhe në këtë mënyrë. “Dikur unë kam qenë një nga ato që thosha: Ç’tmerr është kjo mënyrë e të kremtuarit të 8 Marsit me gratë që mblidhen bashkë me njëra-tjetrën nëpër lokale! Ka disa kohë që e kam ndryshuar këtë perceptim. Gjatë eksperiencës kam njohur shumë gra, të cilat 8 Marsin e kanë të vetmen ditë kur lejohen nga

Përtej privatësisë

burri të dalin nga shtëpia. Do më dukej e tepërt që në një ditë të tillë t’u mbash konferencë dhe t’u flasësh për dhunën në familje. Nëse gruaja atë ditë është e lumtur, kjo është fantastike. Nuk i hyj pjesës së paragjykimeve. Me rregull duhet të ishte një ditë ku protestohej, por ndonjëherë duhen thyer edhe rregullat. Burrat harbohen 364 ditët e vitit dhe asnjë nuk e sheh këtë si fenomen i çuditshëm”, –thotë Irisi, duke shtuar se puna e saj dhe e kolegeve nuk shtrihet vetëm në ditë të caktuara për ndërgjegjësimin e grave – dhe jo vetëm –mbi të drejtat e tyre dhe luftën kundër dhunës në familje. Ato janë aty, në frontin e parë dhe jo ashtu siç perceptohen shpesh, si feministet agresive që luftojnë rolin e privilegjuar të burrave në Shqipëri. Ajo zbulon sesi edhe burrat janë bërë pjesë e kësaj lufte ndaj dhunës në familje, sesi burra të dhunuar janë asistuar ndër vite dhe flet për punën më të re, atë të rehabilitimit të burrave dhunues... Vijon faqe 18

Kjo është nisja e një dite të gjatë pune që mbyllet vetëm aty nga ora 22:00

Menada Zaimi Mirëmëngjes! Dy kafe të lutem…

për Menada Zaimin. Orët intensive në “Agon Channel” dhe ato të ëmblat e mbrëmjes në shtëpi me vajzën e vogël 3-vjeçare Mishel dhe bashkëshortin Arsen Hoxha. Një rrëfim i qartë dhe me ngjyra të vërteta, si të na kishte nisur disa fotografi

faqe 19

Faqe 17

E shtunë - e diel 01-02 mars 2014

www.mapo.al

personazh

Shpesh lufta e saj dhe e kolegeve në mbrojtje të grave perceptohet si ajo e feministeve agresive që luftojnë burrat. Gazetarja, pedagogia dhe aktivistja e luftës kundër dhunës në familje, Iris Luarasi flet për angazhimin e saj me Qendrën e Këshillimit të grave dhe vajzave dhe për linjën më të re të këshillimit për burrat dhunues. Arritjet, vështirësitë dhe sfidat drejt një shoqërie më të ndërgjegjësuar dhe më pak të dhunshme

Iris Luarasi

Dhuna në familje, luftohet më mirë duke kuptuar burrat Vijon nga faqja 17 Keni hapur linjën për rehabilitimin e dhunuesve. Si lindi kjo nismë nga një Qendër që ofron kryesisht këshillim për gratë dhe vajzat e dhunuara? Kishim Qendrën e Këshillimit për gra dhe vajza kundër dhunës në familje, e cila është themeluar që në 1996-ën, dhe gjatë gjithë kësaj eksperience me viktimat mendon se po i fuqizon duke i mbështetur psikologjikisht dhe emocionalisht. Nëpërmjet partnerëve kemi pasur mundësi t’u sigurojmë strehim, konsulencë ligjore falas, kurse profesionale dhe vjen një moment që shumica kthehen te shtëpia ku janë dhunuar. Kjo edhe për shkaqe financiare. Duket ndonjëherë se e gjithë puna shkon dëm. Padyshim që janë më të mësuara dhe dinë si të kërkojnë ndihmë. Ndodh edhe që rikthehen në qendër. Nisëm të mendonim se nuk ishte cikli i plotë i shërbimeve. Duhej të punonim dhe me ata që e shkaktonin dhunën. Mësuam se në vendet e zhvilluara, rehabilitimi i dhunuesve ishte shumë i përhapur si një nga mënyrat më të mira për të reduktuar dhunën në familje. Shpesh, ka burra që pendohen për dhunën e ushtruar dhe po t’u ofrosh disa teknika për ta menaxhuar zemërimin, mund ta kontrollojnë veten. Investuam në këtë aspekt. Pamë disa qendra në Zvicër ku kishte funksion të jashtëzakonshëm. A mendoni se kjo mënyrë funksion në Shqipëri? Mendon se burrat shqiptarë do e pranonin problemin dhe do kërkonin ndihmë? Edhe në Zvicër kishte nisur shumë ngadalë procesi. Por tani 50 % klientëve shkojnë me dëshirën e tyre dhe është shërbim që gjeneron të ardhura, sepse paguhet. Sigurisht që është shumë larg nga situata në Shqipëri. Deri tani kemi pasur tri raste burrash dhunues në linjën tonë të këshillimit. Në ligjin kundër dhunës në familje, gjykata e dërgon dhunuesin në shërbime rehabilitimi. Rasti i parë ishte negativ, ku dhunuesi shfaqi agresivitet ndaj këshilluesit, por dy rastet e tjera janë shumë bashkëpunues dhe kanë dëshirë të ndryshojnë. Filozofia e qendrës së burrave është krejt e ndryshme nga ajo e grave. E sheh dhunën në familje nga një këndvështrim mashkullor, mundohet të justifikojë gjëra që i shpëtojnë në zemërim e sipër një burri. Është një linjë ku burrat gjejnë mbështetje, flasin hapur çfarë i detyron ta shkaktojnë këtë dhunë. Shumica e tyre nuk marrin kënaqësi nga dhuna që ushtrojnë, madje dhe pendohen. Duke marrë parasysh edhe mentalitetin në Shqipëri, është më e lehtë të flasësh me dikë që nuk e njeh dhe që është aty për të ndihmuar. Rregullat e ruajtjes së konfidencialitetit janë shumë strikte. Kjo linjë këshillimi është vetëm një nga gjërat, pasi aktiviteti ynë po shtrihet më gjerë. Çfarë aktivitetesh dhe shërbimesh të tjera ofron kjo qendër këshillimi? Kemi krijuar klubet e djemve dhe të burrave, po punojmë me djem në shkolla për parandalimin e dhunës. Jemi pjesë e një projekti rajonal “Care International”, ku marrin pjesë Shqipëria, Kosova, Serbia dhe BosnjeHercegovina. Katër vendet kanë partneritet

me ministritë përkatëse të arsimit për të hapur një program si pjesë e kurrikulës në shkolla, që t’u mësojë djemve gjithçka rreth dhunës në familje dhe masat për ta parandaluar. Janë kurrikula për shkollat 9-vjeçare vjeçare dhe të mesme. Mendoj se është zgjidhja më e mirë dhe duhet ta kishim bërë më parë. Për të reduktuar dhunën në familje, nëse nuk punon me atë që e shkakton dhunën, nuk mund të flasësh për shifra më të ulëta. Ky program është si bebja jonë. E kemi marrë më shumë dashuri dhe seriozitet. I gjithë stafi prej 9 djemsh dhe burrash janë profesionistë nga fusha e Psikologjisë dhe Sociologjisë dhe kanë kaluar një cikël shumë të gjatë trajnimesh dhe do të vazhdojnë deri në fund të 2014-ës. A mendoni se ky shërbim i ri për burrat do e ekuilibrojë pak atë perceptimin e shoqërisë se shoqatat në mbrojtje të grave nuk janë gjë tjetër veçse feministet në luftë kundër burrave? Ka një keqkuptim me organizatat në mbrojtje të grave, sepse duken sikur urrejnë burrat. Nuk ka qenë ky konceptimi. Nëse është e mundur të punohet me burrin, patjetër që i jepet një shans punës me burrin. Nuk është e mirë të shkatërrohet një familje dhe psikologjia e linjës së këshillimit nuk ka qenë asnjëherë divorci si zgjidhje e parë, por zbutja e konfliktit, pajtimi i palëve. Që nga gjeneza nuk është menduar si një luftë që e bëjnë vetëm gratë kundër burrave. Pjesë e qendrës sonë kanë qenë edhe shumë burra të mençur. Kjo është luftë e shoqërisë kundër dhunës. Ka pasur edhe burra viktima të dhunës, megjithëse të rrallë. Në 17 vjet vetëm 18 raste janë shënuar, por edhe këta i trajtojmë si viktima të dhunës në familje. Nuk ka rëndësi gjinia. Personalisht nuk e kam parë si luftë kundër burrave dhe e mira është të sqarohet kjo. Në rast se do të kishte burra dhunues, që duan të ndjekin vullnetarisht seanca rehabilitimi, si e marrin informacionin për këtë qendër? Gjatë 16 ditëve të dhunës (nëntor-dhjetor) kemi organizuar një seri workshop –esh me djem në shkolla, prodhuam një poster me numrin dhe adresën e qendrës që burrat e interesuar, një tryezë e rrumbullakët me Ministrinë e Arsimit dhe Sporteve, u bë një anketim i madh me burra për të parë nga këndvështrim mashkullor sesi perceptohet dhuna në familje, një konferencë kombëtare për angazhimin e djemve dhe burrave në luftën kundra dhunës. Tani do fillojmë projektin me punën e djemve nëpër shkolla, të gjitha këto janë pjesë që ndihmojnë dhe bëjmë sa më shumë PR për qendrën që kemi krijuar.

"Ka një keqkuptim me organizatat në mbrojtje të grave, sepse duken sikur urrejnë burrat. Nuk ka qenë ky konceptimi. Nëse është e mundur të punohet me burrin, patjetër që i jepet një shans punës me burrin. Nuk është e mirë të shkatërrohet një familje"

Krahasuar me vitet e shkuar, ndërgjegjësimi i publikut është rritur shumë. Më parë duhej shumë punë që të bindje gratë e dhunuara se ajo që u kishte ndodhur nuk ishte e drejtë.

Duke parë shifrat që kap dhuna në familje, a bëheni pesimiste se kjo situatë nuk ka për të ndryshuar? Unë jam natyrë optimiste dhe asnjëherë nuk mendoj se burrat shqiptarë janë ndryshe nga burrat zviceranë, gjermanë apo të tjerë. Mendoj se po t’i lësh të pandëshkuar ligjërisht çdo njeri tenton të sillet njësoj. Profili i dhunuesve është i njëjti. Shifrat e dhunës nuk janë më të larta nga vendet tjera. Në Shqipëri një në tri gra dhunohet, por kjo është statistikë botërore. Edhe në Angli një në katër gra dhunohet. Shifra e Shqipërisë nuk është ekstremisht e madhe, por për numrin e popullsisë kemi pasur një numër shumë më të madh vrasjesh të grave këto kohët e fundit dhe kjo është alarmuese. Mendoj se çdo njeriu i duhet dhënë pak ndihmë dhe disa mekanizma që të përpiqet të ndryshojë. Nëse ne do të asistojmë 100 burra dhe sikur 30 nga këta të rehabilitohen, është sukses i jashtëzakonshëm. Do të kemi 30 familje të lumtura nga 100 të palumtura, nëse ky shërbim nuk do të ekzistonte. Në Zvicër pamë që një pjesë e mirë e klientëve ishin kosovarë dhe shqiptarë që kishin emigruar dhe përderisa kishte funksionuar me të njëjtin target-grup , pse të mos funksiononte në Shqipëri?! Gjatë eksperiencës me Qendrën e Këshillimit për gra kanë ardhur të na takojnë burra që kërkojnë ndihmë për të ndryshuar. Pikërisht për këtë grup njerëzish ia vlente që shërbimi të ngrihej. Nga eksperienca e Qendrës së grave të dhunuara, a ndihen ato sikur e kanë merituar dhunën e pësuar? Sa e vështirë ka qenë t’i bindnit për të kundërtën? Krahasuar me vitet e shkuar, ndërgjegjësimi i publikut është rritur shumë. Më parë duhej shumë punë që të bindje gratë e dhunuara se ajo që u kishte ndodhur nuk ishte e drejtë. Ato e mendonin si çështje e fatit të keq; kishin lindur gra, nënat e tyre ishin rrahur nga bashkëshorti, kur ishin fëmijë rriheshin nga babai e vëllezërit e më pas nga bashkëshorti... Përpjekja më e madhe ishte t’i bindje se nuk ishte mënyra normale e të jetuarit dhe përpjekjet mëdha bëheshin për ndërgjegjësim. Ka ende zona ku ekziston ky mentalitet, por numri i grave që nuk i di të drejtat e veta, është shumë më i vogël tani. Numri i atyre që telefonon në linjën e këshillimit,

në numrat: 0800 40 40 dhe 042233408, është i madh. U bëj thirrje kujtdo që ndihet e dhunuar fizikisht, emocionalisht dhe seksualisht të marrë në telefon dhe të kërkojë ndihmë. Është shtuar numri i telefonatave, i denoncimeve dhe këshillimeve ballë për ballë, dhe kjo nuk flet për një shtim të dhunës, por rritjen e ndërgjegjësimit. A mendoni se duhet rregulluar ligji kundër dhunës në familje? bashkë me organizata të tjera kemi lobuar për të hartuar ligjin dhe mblodhëm 20 mijë firma që ta detyronin parlamentin shqiptar ta miratonte. Ligji u mor nga legjislacionet më të mira perëndimorë, por gjatë rrugës e sheh se mungojnë gjëra të tjera dhe gjatë kësaj periudhe janë hartuar edhe akte nënligjorë. Një nga gjërat më të rëndësishme që kemi ndihmuar për realizim ka qenë krijimi i mekanizmit të referimit në të gjitha njësitë vendore që i jep detyrë të caktuar punonjësve të shtetit që nga njësia bashkiake, sistemi arsimor, shëndetësor, policia, gjykata të gjitha organizmat që kanë një mundësi për të kontribuar ndaj luftës kundër dhunës në familje. Gjatë zbatimit të ligjit në punë e sipër del nevoja për të bërë ndryshime por është normale. Deri tani ligji ynë kundër dhunës në familje është ligj shumë i mirë. Kur sheh gjithë atë agresivitet të shprehur në formën e dhunës ndaj grave, a e mendoni se jemi një shoqëri ku burrat urrejnë gratë? Nuk e besoj. Njerëzit janë njësoj në këtë botë. Aty ku nuk vepron ligji njeriu tenton të bëhet më i dhunshëm, aty ku kanë frikë nga ligji funksionon në baza më të drejta barazia dhe emancipimi. Ky është problem global, është problem i shoqërisë dhe mbi të gjitha i zbatimit të ligjit. “A mile in her shoes” është një fushatë ndërkombëtare, ku burrat marshojnë me këpucë me taka kundër dhunës së grave. A mund të bëhet edhe në Shqipëri kjo? A ka djem dhe burra të gatshëm të dalin në mbrojtje të grave në këtë formë, meqë jemi edhe në prag të 8 Marsit? Këto janë forma të ndryshme të marrëdhënieve me publikun që përdoren për të tërhequr vëmendjen e një mase të caktuar. A mund të ndodhë në Shqipëri? Patjetër. Ka burra dhe djem që nuk e kanë problem fare ta bëjnë këtë për hir të një kauze. Do gjenim plot bura dhe djem që do ecnin në bulevard me taka për të mbështetur luftën kundër dhunës në familje, por problemi është sa do të kishte efekt për pjesën tjetër të shoqërisë dhe nuk do të përfundonte duke u parë si qesharake.

E shtunë - e diel 01-02 mars 2014

www.mapo.al

pertej privatësisë Kjo është nisja e një dite të gjatë pune që mbyllet vetëm aty nga ora 22:00 për Menada Zaimin. Orët intensive në “Agon Channel” dhe ato të ëmblat e mbrëmjes në shtëpi me vajzën e vogël 3-vjeçare Mishel dhe bashkëshortin Arsen Hoxha. Një rrëfim i qartë dhe me ngjyra të vërteta, si të na kishte nisur disa fotografi

Mirëmëngjes! Dy kafe të lutem… Cili është mëngjesi yt rutinë? Kafe! Dy kafe të shkurtra njëra pas tjetrës. Nuk ngjan shumë e shëndetshme, por...! Cili do të ishte mëngjesi yt ideal? Më pëlqen të ruaj rutinën, i thjeshtë, me kafe, mundësisht jashtë, në diell. Jashtë shtëpisë, cili është vendi i preferuar për kafen e mëngjesit? Një bar afër shtëpisë, më shumë se i preferuar, më kursen kohë. Me kë dëshiron të jesh gjatë asaj kohe? Bashkëshortin, ai duhet të jetë me patjetër! Ka plot raste që na bashkohen miqtë tanë të përbashkët. A të pëlqen puna që bën, profesioni që ke? E kam pasion! Nuk më është shuar shpresoj kurrë, megjithëse më venitet herë pas here për një arsye a tjetër. Pa pasion nuk mendoj dot se mund ta bëja një punë! A u devijon shpesh detyrimeve apo afateve ditore që ke? Jam një “borxhlie” e madhe ndaj të afërmve të mi. U devijoj shpesh detyrimeve shpirtërore, atyre që lidhen me kohën që ndajmë bashkë! Cila është “gënjeshtra e bardhë” më e përdorur në kësi rastesh? Nuk preferoj të gënjej, tregohem e sinqertë dhe shpesh e pamirëkuptuar për sinqeritetin që tregoj. Ose nuk hap telefonin, kur s’kam ç’të them e lë të kalojë pak kohë...sa të ftohet situata. A je dembele? Nëse po, kur të ka kushtuar më shumë ky dembelizëm? Pa vullnet të hekurt në disa raste. I adhuroj njerëzit me vullnet. Kryesisht ata që e forcojnë edukimin e tyre. Më ka kushtuar një master!

Ku të zë dreka zakonisht? Në punë. Cilat janë restorantet më të preferuara për drekën tënde? Ai i punës...hahaha Fton apo të ftojnë më shpesh për dreka? S’e kam bërë ndonjëherë këtë llogari. A je kursimtare? Bëj sikur. Ia dal në çdo rast të shpenzoj edhe për ndonjë blerje pa vlerë. Jo gjithmonë, të kuptohemi. A ke në rit gjumin apo pushimin e drekës? Kurrë! Kur ke qenë e vogël, a ta kanë diktuar prindërit pushimin e detyruar të drekës? Bëje rrenga për t’i shpëtuar? Jo. Jam marrë që e vogël me sport ndaj, gjatë asaj kohe kam qenë në stërvitje! Çfarë ke ruajtur që nga fëmijëria? Sinqeritetin. Cila është koha që mbart për ty kujtimet më të bukura? Kur u bëra me një vajzë! Deri në momentin që vjen një fëmijë as që e kuptojmë ç’do të thotë ta kesh. Po kujtimet e hidhura? Dita kur humba nënën time, nga një sëmundje e rëndë. Ç’ndodh me sekretet e tua? I rrëfen diku, i shkruan diku, i mban vetëm për vete...? Ke mbajtur ditar? Nuk jam tip ditarësh! Nuk mendoj se kam sekrete, të paktën jo nga ato që ia vlejnë të shkruhen apo të rrëfehen në fshehtësi. Çfarë ka në portofolin tënd? Para mjaftueshëm për të mbyllur emergjencat e rastit. Plot kartëvizita dhe një foto të mamit tim kur ishte 20 vjeç.

Në mëngjes e gjen gjithmonë menjëherë atë që kërkon në dollapin e rrobave? Kurrë! Cila është ngjyra që mbizotëron në shtëpinë tënde? Të errëta në dimër, me ngjyra në verë! Ekziston një aromë të cilën ti e preferon për produkte kozmetike, ushqime të paketuara, aromatizues ambienti apo makine?

Aromë pishe. Nuk vlen për ushqimet, sigurisht. Çfarë CD ke në makinë? Asnjë! Dëgjoj radio! Çfarë muzike ke zile telefoni? Ato tradicionale, në varësi të llojit të telefonit! A ke miq të vjetër? Nëse po, a takoheni shpesh me ta? Kam miq të vjetër, nuk takohem shpesh me ta, por dëgjohemi shpesh në telefon. A je e hapur për miqësi të reja apo duhet kohë e prova për t’u bërë mik i yti? Jam e hapur, por kriteret e “pranimit” i kam të forta...(hahaha) Ku rri zakonisht me miqtë? City Lounge! Në ç’orë mbyllesh zakonisht në shtëpi? Pra kur mbaron zakonisht dita jote? Prej të paktën një viti, në orën 22:00. Cila është mbrëmja e zakonshme në shtëpinë tënde? Ne të tre, unë Mishel dhe Arseni. Shpesh o njëri, o tjetri vetëm me vajzën, për shkak të angazhimit në punë. Dhe gjithnjë në përpjekjen e vështirë për ta vënë të voglën në gjumë përpara nesh. Po idealja cila do të ishte? Të vija rregullisht në shtëpi në orën 18:00, darkën ta konsumonim gjithmonë të gjithë bashkë. Kur shkon për të fjetur? Pas mesnate. Cila është uniforma jote e gjumit? Pizhama, mundësisht me topa, me lule, me vija... Kush është njeriu i fundit që i thua “Natën e mirë dhe gjumë të ëmbël”? Arseni.

E Eshtunë shtunë- e- ediel diel01-02 13-14mars prill2014 2013 www.mapo.al www.mapo.al

fenomen

I ka përhapur tentakulat thellë duke përfshirë në rrjetin e saj politikanë, njerëz të medias, muzikës, kinemasë apo edhe profesionistëve të rinj, mjekë, inxhinierë, ekonomistë, studentë, etj... E kemi fjalën për lojën më të re që vjen në format televiziv në Digitalb. Autori i saj, Sokol Shameti zbulon të gjitha sekretet e emisionit misterioz

single and the city

Iva Tiço Kjo rubrikë është trillim. Çdo përkim me ngjarje dhe personazhe realë nuk është aspak i rastit

Në shtëpi me “armikun”

Mafia pushton televizionin Si lindi ideja e “Mafia”? Pak muaj më parë unë nuk e dija se si mund të bëhej “Mafia” emision. Por doja aq shumë ta shihja në trajtë programi televiziv, sa u detyrova ta bëj vetë, meqenëse s’e kishte bërë askush tjetër. Pasi drafti i programit ishte endur disa kohë nëpër sirtarë të ndryshëm, drejtuesit e Digitalb – të cilëve u jam mirënjohës –patën vullnetin pozitiv dhe dëshirën për ta eksploruar si format. Nuk e njihja këtë lojë deri në vitin 2003 kur disa kolegë të mitë të atëhershëm më prezantuan me të. Duke qenë se isha i vetmi në atë rreth shoqëror me një sfond profesional si punëtor i medias, u mundova të perceptoja si do të dukej në ekran, për t’ia ofruar edhe publikut një vend në rreshtin e parë sepse m’u duk tepër kurioze ajo që ndodhte në atë tavolinë, ku disa njerëz mblidheshin dhe zhbirilonin me mendje mendjet e njëri tjetrit. Nuk mendoj se jam i vetmi që e ka pasur këtë dëshirë. Besoj se mund të jem ndër të parët që jam orvatur konkretisht për ta realizuar. Pse ky emër? Nuk di si ta marr këtë pyetje. Është një ankesë apo një kërshëri? Pse ky emër?! Sepse ky është emri i vërtetë i lojës. S’mund ta quanim “kaladibrançe”. Sigurisht në vende të ndryshme njihet me emra të ndryshëm. Por krijuesi akademik i saj, Dmitry Davidoff (i cili ishte thjesht një pedagog psikologjie e kurrgjë tjetër) e pagëzoi kështu për ta bërë më kurioze për studentët e tij. Ne e lamë në po këtë trajtë për ta bërë më kurioze për audiencën televizive. Nga një lojë psikologjike në ish-Bashkimin Sovjetik, në një emision televiziv. Sa e vështirë ishte ta bëje televizive? Më e vështirë është të provosh të tërheqësh vëmendjen e publikut pa përdorur truke të sofistikuara televizive: xixa, flutura, ngjyra, 12 lepuj që kërcejnë pupthi çdo 12 minuta etj., etj. Mjerisht kemi krijuar një shije të keqe televizive këto 20 vjetët e fundit, në prirjen e përgjithshme për ta bërë televizionin komercial dhe fare edukues. Mafia është një program televiziv ku i vetmi “spektakël” është një mendje e mençur. Është një reality show, por aty të gjithë hyjnë për të mos qenë vetvetja. Besoj se kjo e bën një rast specifik dhe interesant për t’u ndjekur nga publiku. Pasi gjendet një filozofi për programin që ke dëshirë t’i japësh teleshikuesit, gjithçka mbetet është thjesht një teknikalitet. Si është e organizuar një puntatë? Në formën e një debati të gjatë që vjen në kreshendo. 12 personazhe ulen rreth një tryeze të rrumbullakët e cila ka në syprinën e saj butaforinë e një qyteti pa emër. Produksioni u jep personazheve nga një zarf. Brenda gjendet roli që do të luajë gjatë gjithë emisionit. Rolet janë tre: “Qytetarët” të cilët janë shumica, “Mafia” që janë vetëm tre prej lojtarëve, si dhe “Polici” i cili është singular, unik, bonus dhe pa çift. Ajo që gjithmonë nis si një lojë e relaksuar, në fund kthehet në një makth të paimagjinueshëm dhe tension shumë të fortë. Duhet ta ndiqni një puntatë deri në fund për ta marrë plotësisht shijen e vërtetë të saj. Po të ftuarit si zgjidhen? Duke u munduar të ruhet një balancë sa më e drejtë midis personazheve VIP, atyre të politikës, medias, muzikës, kinemasë apo edhe profesionistëve të rinj, mjekë, inxhinierë, ekonomistë, studentë, etj. Mundohemi të reflektojmë

në tavolinën e rrumbullakët me miniaturë qyteti, një strukturë sa më besnike të demografisë sonë qytetare. Mafia është një lojë qytetare. A kanë qenë të hapur për t’u bërë pjesë e “Mafia» personazhet që ftoni? Ka pasur nga ata që nuk kanë pranuar? Mafia ka pasur fatin e mirë dhe të keq që ishte tërësisht e panjohur për shumicën e personazheve që u ftuan të marrin pjesë në të. Ata me karakter më sportiv dhe me një sens sfidues intelektual, nuk ngurruan ta provojnë dhe menjëherë më pas u shndërruan në “besimtarë” të thekur të këtij formati. Po ka pasur edhe disa personazhe, kryesisht nga politika, kryesisht nga ajo e djathta, që ngurruan të pranojnë ftesën. Nuk jam aspak i qejfmbetur me ta. Disa kishin pandehma onomastike ndaj lojës. Disa u druheshin komenteve. Disa sinqerisht nuk kishin nerva të uleshin në një tryezë me kolegë të tyret edhe politikanë e të matnin forcën e argumentit në diçka që nuk ishte thjesht recitimi i deklaratës së përditshme për shtyp. Si parashikohet të vazhdoje ky emision? A është cikël me numër të caktuar puntatash? Ky është një cikël i plotë prej 12 puntatash që do të transmetohen një herë në javë në Digitalb në kanalin T+ dhe +HD. Sa emisione keni realizuar dhe kush kanë qenë të ftuar? Janë transmetuar dy puntatat e para nga 12 të regjistruara paraprakisht. Kanë marrë pjesë mbi 60 personazhe, të cilët kanë luajtur dy ose tri herë në puntata të ndryshme me kundërshtarë të ndryshëm. Mund të përmend personazhe si Grida Duma, Elisa Spiropali, Ermal Hasimja, Olta Xhaçka, Delina Fico, Marin Mema, Henri Çili, Blendi Salaj, Alfred Lela, Dritan Shakohoxha, Erion Kristo, Desada Metaj, Ilir Paço, artistë si Ermal Mamaqi, Niada Saliasi, Vedat Bajrami i Stupcave nga Kosova, Xuxi, Gent Bejko, Salsano Rrapi, Kastro Zizo, Mentor Haziri, Bjordi Mezini apo Neda Karafili e shumë e shumë të tjerë të cilëve u kërkoj përunjësisht ndjesë nëse s’po ua radhit emrat këtu jo për shkak mungese dëshire. Por s’dua të harroj edhe emra që jam i sigurt se me lojën e tyre do të bëhen të dashur për publikun si ekonomistja Besmira Pema, apo mjeku Eno Haxhiraj, biznesmenia Ori Kuçi, studenti Alion Çaçi, inxhinieri Samir Hereni, stomatologia Ervina Mançka e plot e plot të tjerë. Si është pritur nga publiku? Mund të them që pritja që i është bërë nga publiku e tejkalon dukshëm atë që kishim menduar me këtë sezon të parë të emisionit. Sidomos një pjesë e madhe e audiencës, e cila është tejlodhur nga formatet e njëjta me emra të ndryshëm. Gjithashtu, një element interesant që ngjall kuriozitet është mënyra sesi sillen për publikun personazhet që marrin pjesë në këtë format. Disa politikanë që teleshikuesi është mësuar t’i shohë vetëm në panele klishe debatesh ku nuk qeshet kurrë, këtu i shikon të lidhin aleanca me rivalë politikë, me këngëtarë ose të sulmohen e të kritikohen ashpër me argumente nga një student apo i ri tjetër. Nga Kosova po na vijnë reagime mjaft pozitive dhe publiku i atjeshëm e ka pritur me të vërtetë shumë mirë këtë format. Nga Shqipëria ku sigurisht oferta televizive është më e fortë, jemi në termat e kuriozitetit të përzier me habi. Edhe kjo bën audiencë gjithsesi dhe jemi shumë të kënaqur.

ur vjen puna për disa gjëra, unë kënaqem me eksperiencën e të tjerëve, pa u dashur ta kaloj mbi shpatullat e mia. Për shembull, e di që duhani të plak lëkurën dhe të zverdh dhëmbët, ndaj dhe nuk e kam provuar kurrë. Apo se dekoloranti të shkatërron flokët dhe se një brune natyrale pas një jave duket një bionde rrënjëzezë me pamje tmerrësisht të rëndomtë, ndaj dhe nuk kam guxuar ndonjëherë të bëhem e tillë. Apo se jetesa me vjehrrën në shtëpi është një sakrificë e jashtëzakonshme, një luftë e përditshme që nuk të shpie asgjëkundi, e në fund të së cilës të gjithë dalin të humbur… Nuk kam pse ta provoj në kurriz (edhe pse të them të drejtën, nuk është se deri tani ndokush më ka propozuar zyrtarisht që mamaja e tij të bëhet vjehrra ime), për ta ditur se thjesht me atë gruan të cilën nuk e njoh, nuk kam si të jetoj në një shtëpi. Sepse shembuj vërdallë ka nga të gjithë, që nga më komikët e deri tek ata tragjikët fare, ku vetëm vdekja e vjehrrës (nga shkaqe natyrore ama, asnjëherë nga kërpudhat), ka bërë që në fund fare të gjithë të jetojnë të lumtur. Kur themi komikë, të tillë më duken mua, sepse ato nuset që i kanë këto vjehrra, i përjetojnë si gjëja më tragjike në botë. Për shembull, një shoqja ime kalon në krizë nervash kur në shtëpi gatuhen spageti: në kujtim të kohëve të dikurshme dhe atyre makaronave të zeza e të gjata, të paketuara në letër kafe, e vjehrra ka ruajtur zakonin e thyerjes së spagetit “Barilla” më tresh. E kotë të themi sa është munduar kjo shoqja ime t’ia mbushë mendjen se kuzhina kontemporane nuk e pranon këtë huq, vjehrra nuk dëgjon madje nga ajo anë. Nuk është dakord madje as që spagetit të marrin valë në dy tenxhere të ndryshme, në njërën të thyera e në tjetrën të pathyera, e të kënaqen të gjitha palët, sepse familja është familje dhe në të ushqimi është i përbashkët… Ndërsa shoqja ime nuk dorëzohet, shpik lloj-lloj marifetesh që të arrijë e para tek tenxherja ku vlon uji, por s’ia del dot…Dhe ai ‘krrak, krrak’ që i ndan spagetit më tresh do t’i shkaktojë infarkt ndonjë ditë. Janë pastaj dhe ato historitë e tjera, ku vjehrrat nxjerrin rrobat nga lavatriçja për t’ia treguar të birit e për t’i thënë: “shiko gruaja jote, mirë që i ka të thara e s’lan dot me dorë, po s’di as t’i fusë në lavatriçe, ndaj dhe na i ka bërë çarçafët për turp”. Apo ato të tjerat, që kanë të bëjnë me zgjim të hershëm edhe kur s’ke punë, sepse ndryshe vjehrra do u ankohet fqinjëve që nusja fle deri në drekë dhe s’do t’ia dijë për gjë. Apo ca histori të tjera, ku nusja nuk ndrron dot modelin e kolltukëve, ngjyrën e mureve apo të perdeve, sepse nuk është ajo zonjë shtëpie, por ajo tjetra, që ka qeverisur aty për vite me radhë dhe nuk do e lërë pushtetin si pa të keq vetëm se një pispiruqe pretendon se ka më shumë gusto se ajo. Pale pastaj fëmijët e vegjël: ata janë gjithmonë të bukur, të zgjuar dhe plot temperament si i ati. Dhe nëse janë shëndetlig, grindavecë apo largqoftë, kanë nevojë të vënë syze, gjithmonë i ngjajnë së ëmës… Shoqet e nuses nuk shkelin kurrë në shtëpi, sepse shtëpia nuk është han me katër porta për llogje grash. Kurse kushërirat e vjehrrës dhe sorollopi mund të hanë, të pinë, të flejnë me ditë të tëra aty dhe duhet të respektohen deri në detaj. Menyja për të tilla dreka festive është standarde, si sebepet e 20 viteve më parë: sallatë me domate e kastravec, dekoruar me ullinj anës e përqark (në pjatë të përbashkët ku fusin pirunin të tërë, jo tas dhe pjata të vockla të veçanta, siç propozon nusja), byrek me djathë, pulë e pjekur dhe pilaf që hidhet në pjatë me formën e filxhanit të çajit… Epo mirë, do thonë mamatë, ç‘të keqe ka këtu? Kush pa keq nga pilafi dhe byreku me djathë?! Asnjë të keqe, do thoshin nuset, veç asaj që asnjë ditë nuk e ndjen veten si në shtëpinë tënde, kur gatuan dhe ha si të duash, i lan ose nuk i lan rrobat, si të kesh qejf dhe fle sa të kesh fuqi… Kjo për rastet komike, që dhe mund të durohen. Sepse ka dhe ca raste të tjera, që fatmirësisht janë shumë të rralla. Nga ato rastet ku doktor Frojdi do vinte vulën “kompleksi i Edipit” dhe do ikte pa dhënë ndonjë përgjigje, nga ato rastet kur vjehrra e shikon nusen si atë armiken që i mori çunin… Dhe këtu nis tragjedia. Jo me ankesa tek fqinjët e muhabete me gratë e fisit, por me sherre e shamatë, nga ato që e bëjnë të mundur bashkëjetesën. Ja, këtë nis të më tregojë mikesha ime që pasi u martua dhe jetoi dy vjet me një vjehrrë të tillë, nuk ia doli më dhe u kthye tek e ëma ku jetoi pesë vjet të tjerë, duke e kthyer burrin në të fejuar, me të cilin dilnin, shkonin andej-këndej dhe në mbrëmje ai kthehej në shtëpi, përndryshe të ëmën e kapnin krizat e ankthit dhe rriskonte të vdiste… Derisa një ditë zemra nuk e mbajti më. “E shkreta, gjynah… Ama po të mos ndodhte, s’dihej sa mund të vazhdonim ashtu. Rrezik nuk do jetonim kurrë bashkë dhe nuk do e kishim as vajzën”, - thotë kjo shoqja ime teksa po gatuan darkën, ku na ka mbledhur ne vajzat. Kur ‘krrap, krrap’ vjen një zhurmë nga aneksi… “Nuk i ha dot makaronat pa i thyer”, thotë. Po kjo ia paska futur kot fare?! Mund të kishte jetuar njëqind vjet rehat me të vjehrrën e të kënaqeshin si shoqe të ngushta duke thyer makarona.

romani

reagimi

Oriana Fallaci, një Penelopë moderne

31 personalitete firmosin në mbrojtje të Qosjes

recensë personazh pyetsori shënime vitrina Çdo të shtunë / dielë

www.mapo.al

në brendësi

Botimi

Dimitriadis: Psikanaliza letrare e një vendi që vdes “Vdes si një Vend” është vepra që e kurorëzoi shkrimtarin grek Dimitris Dimitriadis si një nga autorët më të spikatur të letërsisë bashkëkohore europiane. Sjellja e veprës në shqip synon të eksperimentojë me një terren të njohur për lexuesin shqiptar

Carlo Bollino:

Prapaskenat e negociatave për armët kimike Libri nuk është PER Edi Ramën, maksimalisht mund të jetë MBI Edi Ramën, ose më mirë EDHE mbi Edi Ramën

Fenomeni

Një nismë për të nxitur leximin A mjafton një fushatë për të nxitur leximin?!. “Sigurisht që jo. Leximi nuk bëhet më fushata dhe as unë nuk bie dakord se nëse blejmë sot më 1 Mars 1 Libër ne do të shpëtojmë kulturën

“Heshtje e dyfishtë”, libri i gazetarit të njohur italian rreket të zbulojë skenat dhe prapaskenat e asaj që u quajt “java kimike” në Shqipëri, që me publikimin e projektit amerikan për transferimin e arsenalit kimik të diktatorit sirian në Shqipëri, protestat qytetare dhe vendimin e kryeministrit Edi Rama për t’i thënë “JO” SHBA-së

Faqe 21

“Tani që të gjithë jemi më të qetë, ju tregoj të vërtetën e armëve kimike në Shqipëri”. Libri “Heshtje e dyfishtë” i gazetarit italian Carlo Bollino, tregon të gjitha sekretet dhe prapaskenat e projektit amerikan për të transferuar në Shqipëri arsenalin kimik të diktatorit sirian Bashar al-Assad dhe të negociatave të vështira me qeverinë shqiptare. Përmes dëshmitarëve dhe fakteve, libri synon të hedhë dritë mbi të parin dhe më të madhin mister politik të Shqipërisë së Edi Ramës, duke i dhënë përgjigje pyetjeve përmes një investigimi të mirëfilltë gazetaresk: Përse armët kimike duhet të vinin pikërisht në Shqipëri? Përse Kryeministri heshti aq gjatë? Çfarë ndodhi me të vërtetë gjatë negociatave me Departamentin Amerikan të Shtetit? Kush qëndronte pas protestave në shesh? Si shpjegohet heshtja e gjatë e opozitës? Ky është një libër i mirëfilltë gazetaresk i modelit “instant-book”, që aplikohet për herë të parë në Shqipëri. Libri botohet nën logon e Shtëpisë botuese “Toena”.

E shtunë-diel, 01-02 mars 2014

www.mapo.al

Intervista

Carlo Bollino

Arsyet pse Rama refuzoi armët kimike “Për Edi Ramën – shkruan gazetari Bollino- ai 21 gusht është një ditë e veçantë, mbledhja e parë informale e qeverisë së ardhshme të thirrur enkas në Vlorë, si qytet simbol i triumfit elektoral socialist, por edhe në vendin që mbetet emblema e flamurit dhe e bashkimit kombëtar. Lokali i përzgjedhur është ‘Hotel Nju-Jork’, ku pak ditë më parë kishte qëndruar ambasadori amerikan Aleksandër Arvizu. “Po përse ky emër?” pyet një gazetar, që duke mos arritur të kapë asnjë detaj mbi mbledhjen në vazhdim, u mjaftua të rrëmonte mbi historinë e hotelit: “Ka një shkak, - u përgjigj pronari, Shezai Aliaj, - dhe është pasi jam ortak me një të afërmin tim që jeton në Nju-Jork, dhe ai kish dëshirë t’i vendosnim këtë emër. Pastaj shpreh edhe mirënjohjen për qytetin dhe shtetin amerikan, që ka mbështetur Shqipërinë gjatë tërë kohës.”

Zoti Bollino, pse një libër vetëm për një çështje? A sjell ky libër të dhëna, sekrete dhe prapaskenat e negociatave që nuk janë ezauruar tashmë në media nga protagonistët dhe joprotagonistët e “armëve kimike”? Objektivi i librit është pikërisht rindërtimi i të gjitha prapaskenave të një historie që u tregua vetëm pjesërisht nga media. Këto të dhëna zbulohen përmes dokumenteve zyrtare, apo dëshmive të burimeve tuaja? Unë kam përdorur burime të ndryshme dhe shumë dëshmi të mbledhura nga disa prej protagonistëve që kanë marrë pjesë drejtpërdrejt në negociata. Dëgjova dhjetëra dëshmitarë, edhe pse më pas zgjodha të publikoj vetëm atë pjesë të rrëfimeve që pata mundësinë ta verifikoj në mënyrë të kryqëzuar. Të gjitha buri-

Në librin tim unë mohoj faktin që rusët kanë pasur një rol në negociatat me Shqipërinë. Dhe besoj se jap dhe provat që e tregojnë këtë. Negociatat janë bërë gjatë gjithë kohës vetëm mes Shteteve të Bashkuara dhe Shqipërisë. Pikë.

met në libër i kam lënë me qëllim anonim, të shënuar secili me një gërmë të alfabetit: kjo për t’i siguruar burimit sa më shumë sinqeritet dhe mundësi për të treguar të vërtetën. Sigurisht, si autor i librit, marr përsipër personalisht përgjegjësinë e pohimeve të tyre. Pas protestave të nëntorit dhe vendimit të kryeministrit Rama për t’i thënë “Jo” kërkesës së SHBA-së, lindën shumë pikëpyetje nëse bëri mirë apo keq me këtë qëndrim....u perceptua në opinionin publik se ai “u thye” nga presioni i protestave, ndërsa ai vetë u justifikua me pamundësinë teknike të vendit tonë për t’u bërë pjesë e këtij procesi...cili është versioni juaj? Ua lë lexuesve mundësinë për të krijuar një gjykim. Vetë kam krijuar bindjen se në kushtet që u krijuan, Edi Rama bëri mirë që refuzoi armët kimike, edhe pse ai refuzim për Shqipërinë ishte një rast i humbur. Si gazetar me eksperiencë të gjatë në këtë profesion, cili është mendimi juaj personal për këtë çështje? Duhej të pranonte qeveria shqiptare të bëhej pjesë e një procesi kaq të rëndësishëm, duke mos përfillur frikën dhe paranojën e protestuesve për rrezikshmërinë? Sipas meje, arsyet pse Edi Rama refuzoi janë kryesisht dy dhe janë të lidhura me njëratjetrën: Arsyeja e parë është se negociatorët amerikanë nuk ofruan të gjitha garancitë që kryeministri kërkoi në 50 ditë tratativa, duke filluar që nga një marrëveshje e shkruar. Në mungesë të një marrëveshjeje të shkruar, Rama zgjodhi të mos komunikonte me opinionin publik dhe ky, për shkak të informacionit të pakët, nisi protestat. Protestat, që kapërcyen nivelin e kontrollit, ishin arsyeja e dytë se pse Edi Rama refuzoi Çfarë përfitimesh do të kishte Shqipëria duke u bërë pjesë e një projekti të tillë që mbështetej nga OKB dhe SHBA? Përfitimi i parë do të ishte politik: Shqipëria mund të përforconte akoma më shumë marrëdhëniet me Shtetet e Bashkuara dhe kjo nuk është pak. Përfitimi i dytë do të ishte ai mjedisor: Shqipëria do të ndihmohej për të bonifikuar rreth njëzet hot-spote të ndotura, për të cilat negociatorët amerikanë kishin premtuar

rreth 100 milionë dollarë. E gjitha, përkundër një rreziku për Shqipërinë, sipas mendimit tim, shumë, shumë të ulët. Mendoni se të njëjtat lëndë kimike që do të vinin në Shqipëri, pas disa ditësh, do të zbarkojnë në një port italian, pa shkaktuar ndonjë alarm të veçantë Është folur g jithashtu se Shqipëria ishte në negociata dhe me Rusinë po për këtë çështje....Çfarë na sjell libri juaj për këto negociata, për të cilat ka pak ose aspak informacione? Në librin tim, unë mohoj faktin që rusët kanë pasur një rol në negociatat me Shqipërinë. Dhe besoj se jap dhe provat që e tregojnë këtë. Negociatat janë bërë gjatë gjithë kohës vetëm mes Shteteve të Bashkuara dhe Shqipërisë. Pikë. Nga prologu mund krijohet përshtypja se ky është një libër për Ramën dhe hapat e parë të qeverisjes së tij, si njohës i mirë i politikës shqiptare, besoni se me kryeministër Edi Ramën do të ndryshojë mënyra tradicionale e të bërit politikë në vend, se fjala reformë dhe zhvillim nuk do të mbeten klishe të fjalorit politik, por do të marrin kuptim konkret? Libri nuk është PËR Edi Ramën, maksimalisht mund të jetë MBI Edi Ramën, ose më mirë EDHE mbi Edi Ramën. Unë besoj se Edi Rama ka marrë drejtimin e qeverisë me vullnetin për të ndryshuar vendin dhe për të transformuar fjalën “reforma” në vepra konkrete. Megjithatë, unë besoj se është e gabuar t’i delegohet vetëm kryeministrit, qeverisë apo forcave politike detyra e ndryshimit: unë besoj se reformat, për të qenë të dobishme, duhet të dëshirohen dhe mbështeten sidomos nga qytetarët. Dhe për reformë nuk nënkuptoj vetëm aspektin teknik dhe legjislativ, por edhe etik dhe moral. Një politikan, një zyrtar ose një VIP kur është arrogant, i korruptuar, pikësëpari izolohet dhe krijohen distancat dhe ndëshkohet nga shoqëria e më pas nga gjykatësit. Është e drejtë që kush qeveris të marrë përsipër fajin nëse shoqëria dhe ekonomia nuk përmirësohen, por kur kjo arrihet, duhet të jemi ne qytetarët në gjendje të themi: merita më e madhe është e jona, pasi mbi të gjithë, jemi ne që e përmirësuam Shqipërinë.

E shtunë-diel, 01-02 mars 2014

www.mapo.al

botimi

“Vdes si një Vend” është dhe parabola shqiptare e një vendi ku shtetrrethimi i gjatë komunist dhe ngjarjet e ’98-ës nuk i përkasin një filmi bardhë e zi të së kaluarës, por vazhdojnë të kërkojnë një autor për t’u ngjitur në skenën e “teatrit të maskave”

31 personalitete në mbrojtje të Qosjes

Dimitris Dimitriadis: Psikanaliza letrare e një vendi që vdes “Vdes si një Vend” është vepra që e kurorëzoi shkrimtarin grek Dimitris Dimitriadis si një nga autorët më të spikatur të letërsisë bashkëkohore europiane. Sjellja e veprës në shqip synon të eksperimentojë me një terren të njohur për lexuesin shqiptar Eleana Ziakou

“Vdes si një Vend” është psikanaliza letrare e një vendi që dekompozohet ngadalë, rrëfimi tronditës i një gruaje real-imagjinare, që shikon me tmerr sesi trupi i saj merr përmasat e vendit të saj të kalbëzuar dhe si përthahet çdo burim nga rrjedhin lëngjet e saj jetësore. Rrëfimi ka formën e një kronike postmoderne ku me një vërtetësi rrënqethëse dhe në mënyrë fantazmagorike përshkruhet Greqia e Hybris, demonit të dhunës dhe intolerancës, e fanatizmit ideologjik dhe fetar, e mendësisë mesjetare, korruptive, ksenofobike, nacionaliste, ajo e shterpësisë krijuese dhe shpirtërore. Ndonëse në tekst nuk përcaktohet koha dhe hapësira gjeografike, aludimi rreth periudhës së luftës civile greke, asaj të diktaturës së kolonelëve, si dhe jehona e ngjarjeve të Majit ‘68 në Francë lidhet me botimin e parë të librit në vitin 1978, ku kujtimet dhe plagët e historisë, gjallonin ende si fantazma të pakallura. ‘Mesjeta Shqiptare’ e Dimitriadis

“Vdes si një Vend” është vepra që e kurorëzoi Dimitris Dimitriadis si një nga autorët më të spikatur të letërsisë dhe teatrit bashkëkohor europian. Krahas veprës së tij teatrale, Dimitriadis shquhet si poet, prozator, eseist dhe konsiderohet si përkthyesi më i mirë i autorëve të tillë si: Maurice Blanchot, Georges Bataille, Jean Genet, Jean Paul Sartre, Marguerite Duras, William Shakespeare, Samuel Beckett, Ëilliam Tennessee, Ëitold Gombroëicz, etj. Fama e Dimitriadis në skenën e teatrit evropian i detyrohet kryesisht zbulimit të tij prej Patrice Chéreau, një nga regjisorët më të talentuar evropianë të 40-të viteve të fundit. Pak kohë pas ngjarjeve të Majit të ’68-ës, vepra e parë e Dimitriadis “Çmimi i revoltës në tregun e zi” (Le prix de la révolte

au marché noir), u ngjit në skenën e Theatre de la Commune d’Aubervilliers në Paris në regjinë e Chéreau dhe admirimin e spektatorëve të tillë, si Jean Paul Sartre dhe Simone de Beauvoir. Por, suksesi më i madh i Dimitriadis erdhi me ngjitjen e veprës së tij të përkthyer në shumë gjuhë “Vdes si një Vend” në skenën famshme të Teatrit “Odeon” të Parisit në vitin 2010, si dhe nderimin e tij si “Autori Bashkëkohor i Vitit” në Paris. Mungesa e kohës dhe e vendit i jep tekstit një frymëmarrje universale dhe diakronike, çka e bën këtë vepër të jetë aktuale qoftë edhe 36 vite pas shkrimit të saj. Siç thotë dhe autori në intervistën e tij dhënë për gazetën franceze “Le Monde” pas suksesit të veprës së tij në vitin 2010 në Francë: “Në Greqi jetojmë këtu e shumë kohë nën dritën e një ylli të vdekur. Ajo që unë ndjeva 35 vite më parë, sot tingëllon më se aktuale. Libri im është parabola e një vendi që vdes, mbasi refuzon të pranojë tranzicionin e tij, është armiqësor përsa i përket identiteteve të tjera - një vend i cili është rehatuar për 1000 vite, i cili nuk pranon të njohë atë çka e cilëson si “armik” dhe që është i paaftë të kuptojë se perspektiva e shpëtimit të tij vjen prej pranimit të “tjetrit”. Greqia karakterizohet nga një ngurtësi statike dhe nga një mentalitet i pandryshueshëm: ne ngërthehemi pas zakoneve të vjetra psikologjike dhe shoqërore, ushqehemi nga një traditë e vdekur, të cilën as që përpiqemi ta ndryshojmë. Kriza nuk mund të kapërcehet pa thellimin e vetëdijes sonë historike, e cila nënkupton vetëdijesimin se “e vjetra” ka vdekur dhe diçka e re duhet të lindë. Sikurse poeti T.S. Eliott thotë: “In my end is my beggining” – por duhet ta thuash atëherë kur fillon mbarimi”. Sjellja e veprës “Vdes si një Vend” në shqip

synon të eksperimentojë me një terren të njohur për lexuesin shqiptar. “Vdes si një Vend” është dhe parabola shqiptare e një vendi ku shtetrrethimi i gjatë komunist dhe ngjarjet e ’98-ës nuk i përkasin një filmi bardhë e zi të së kaluarës, por vazhdojnë të kërkojnë një autor për t’u ngjitur në skenën e “teatrit të maskave”. Ajo që Dimitriadis përshkruan si “Mesjeta e Mitrës”, në kontekstin shqiptar mund të përshkruhet si “Mesjeta Shqiptare”: bunkerizimi i truve të njerëzve, karrige elektrike që varen në ajër mbi kokat e njerëzve, që kanë vetëm dy emra “miq të popullit” dhe “armiq të popullit”, tufëzimi i njerëzve në kooperativa financiare piramidale, çetëzimi i njerëzve sipas parullës “vetë zot, vetë shkop”, kallashnikovizimi i tyre deri në dhëmbë, politikanë të krimbur deri në veshë, kanonizim i fjalës “plumb qorr”, viktima anësore, jetë për dhjam qeni, “Shqipëria e kontradiktës, e luftës, e errësirës, mashtrimit, ahengut dhe biznesit”. Gjuha e librit është një gjuhë midis ëndrrës dhe zhgjëndrrës, i ngjan një lumi të rrëmbyer që mbledh gjithçka që ndesh gjatë rrjedhës së tij dhe në grykëderdhje drejt katharsis vjell gjithë vrerin e tij. Njeriu-vend i Dimitriadis zbret në Hadin e skutave më të errëta të psikikës njerëzore dhe na sjell një rrëfim nga ferri i të gjallëve. Nëse për Sartrin “Ferri janë të tjerët”, për Dimitriadis edhe “Parajsa janë të tjerët”. Nëse një vend është pre e grykësisë së politikanëve të saj makbethianë, nëse flijon trupat e arsyes, të vetënjohjes, të lirisë, artin e të jetuarit, të të krijuarit, të njohjes dhe pranimit të tjetrit për të ndërtuar kështjella paranojake, ai është i destinuar “të jetojë nën dritën e një ylli të vdekur”. *Autorja është përkthyese në shqip e librit “Vdes si një Vend”

Personalitete dhe anëtarë të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë kanë reaguar dje publikisht ndaj sulmeve mediatike që kanë vijuar këto ditë të Kryetarit të Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës, kundër akademikut Rexhep Qosja. Në kumtesën e nënshkruar nga 31 personalitete në fushën akademikë shkruhet: “Publiku shqiptar është bërë këto ditë dëshmitar i një sulmi mediatik të Kryetarit të Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës, akademik Hivzi Islami, kundër akademikut Rexhep Qosja, çka ka provokuar një debat dhe në rrjetet sociale, duke marrë trajta të ekzagjeruara, të papranueshme për kulturën e komunikimit intelektual. Si pjesë e komunitetit shkencor dhe kulturor shqiptar, nuk mund të mos shprehim keqardhjen tonë për degradimin e lirisë së shprehjes në një agresion të hapur verbal, me insinuata dhe akuza personale, që dalin nga korniza e një debati normal shkencor, me një gjuhë dhe fjalor të papajtueshëm me normat e etikës profesionale dhe të moralit akademik. Ne gjykojmë se «debate» të tilla zhgënjejnë gjithë shqiptarët dhe zhvleftësojnë në sytë e publikut rolin e komunitetit shkencor në proceset e emancipimit dhe demokratizimit të shoqërisë shqiptare; se ato nuk u shërbejnë proceseve të integrimeve kombëtare, dhe nuk i përgjigjen kërkesës urdhëruese të kohës për bashkimin e gjithë institucioneve dhe forcave të gjalla të kombit për të përballur sfidat e mëdha që qëndrojnë përpara dy shteteve shqiptare dhe gjithë shqiptarëve kudo që jetojnë, duke na paraqitur keq edhe në sy të botës. Duke qenë të hapur për një debat normal, që respekton lirinë e mendimit dhe të drejtën e kujtdo për të shprehur opinionin e vet, ne e shohim me shqetësim transferimin e gjuhës së urrejtjes e të përbaltjes nga politika në debatin shkencor intelektual, si dhe të frymës konfliktuale, që na përçan, në vend që të na bashkojë në këtë epokë të re integrimesh. Akuzat joparimore kundër personaliteteve të jetës sonë kombëtare dhe kulturore, nga çdo anë qoftë, nuk mund të jenë veçse një model i mjerimit intelektual, që nuk e meriton as klasa intelektuale, as publiku.”- shkruajnë akademikët. Deklarata e tyre mbyllet në fund me një skicë të shkurtër të veprimtarisë së akademikut nga Kosova, Rexhep Qosja. Nënshkruesit 1. Akademik Arben Puto 2. Akademik Luan Omari 3. Prof. Dr. Rexhep Meidani 4. Akademik Jorgo Bulo 5. Akademik Besim Elezi 6. Akademike Floresha Dado 7. Akademik Petraq Petro 8. Akademik Muzafer Korkuti 9. Akademik Ethem Likaj 10. Akademik Salvator Bushati 11. Akademik Vasil Tole 12. Akademik Asoc. Anesti Kondili 13. Akademike Asoc. Efigjeni Kongjika 14. Akademik Asoc. Kosta Barjaba 15. Prof. Dr. Paskal Milo 16. Prof. Dr. Pëllumb Xhufi 17. Prof. Dr. Nasho Jorgaqi 18. Prof. Dr. Petrit Malaj 19. Prof. Dr. Ksenofon Krisafi 20. Prof. Dr. Sabit Brokaj 21. Prof. Dr. Ago Nezha 22. Prof. Dr. Afërdita Onuzi 23. Prof. Dr. Enver Hysa 24. Prof. Dr. Bardhosh Gaçe 25. Prof. Dr. Ali Xhiku 26. Prof. Dr. Aleksandër Dhima 27. Prof. Dr. Zana Shuteriqi 28. Prof. Dr. Klara Kodra 29. Prof. Dr. Hajri Shehu 30. Prof. Dr. Xhelal Gjeçovi 31. Dr. Moikom Zeqo 32. Dr. Ndue Zef Toma 33. Daut Gumeni 34. Limos Dizdari 35. Skënder Minxhozi 36. Agim Mero 37. Shpëtim Çuçka

E shtunë-diel, 01-02 mars 2014

fenomeni

A mjafton një fushatë për të nxitur leximin?!. “Sigurisht që jo. Leximi nuk bëhet më fushata dhe as unë nuk bie dakord se nëse blejmë sot më 1 Mars 1 Libër ne do të shpëtojmë kulturën.

www.mapo.al

libra të rinj Roman Titulli: Penelopa në luftë Autori: Oriana Fallaci Përktheu: Beti Njuma Shtëpia Botuese “Pegi”

Historia tërheqëse e një romani feminist dhe provokues

Një nismë për të nxitur leximin “A e bëjmë një fushatë për kulturën? Blini 1 libër sot, më 1 Mars" Ndërkohë që ishte në shtëpinë e përkthimit në Romë, teksa shikonte libraritë plot me njerëz nga mëngjesi në mbrëmje e aq më tepër me aktivitete pa fund e nisma nga më të ndryshmet Mimoza Hysës, iu ndërmendën libraritë bosh të Tiranës. “Ja që librarët tanë janë të varfër edhe në ide, ndaj dhe thashë ta provoj një herë sepse nëse nuk ka shitje, i gjithë zinxhiri i botimeve myket”, - nis dhe më shpjegon shkrimtarja dhe përkthyesja e njohur, nismën e saj më të fundit, që nisi me thirrjen në facebook; Blini 1 libër më 1 Mars”, por që menjëherë u përkrah nga shumë njerëz. “Ta lëmë takimin në librari! Edhe librat kanë nevojë për ajër të pastër! Ta presim pranverën me një libër!. Blini një libër që t’ju shoqërojë në shëtitjet tuaja pranverore. Shpëtojeni një libër nga mbyllja e myku dhe ai do t’ju shpëtojë ju, do t’ju hapë mendjen.”shkruan Mimoza në faqen e shpërndarë deri tani nga qindra lexues që premtojnë se nuk do të mungojnë në takimin me librin. Për autoren Hysa mungesa e ideve dhe kreativitetit është një mangësi në komunikimin e lexuesit me librin. Dhe librari si pikë kyçe e këtij komunikimi është krejtësisht indiferent për ta kapërcyer këtë hendek. Është indiferent edhe ndaj ideve dhe nismave individuale që vijnë nga njerëzit e letrave, siç është dhe kjo nismë. “Do kishte qenë shumë bukur që libraritë ta organizonin vetë një ditë të tillë, ose të paktën të përkrahnin idenë”- thotë Hysa e cila ndan shqetësimin se zinxhiri shkrimtar-përkthyes-botues-librar-lexues nuk po funksionon ndaj kjo nismë vlen jo vetëm për zgjuar libraritë e fjetura por dhe secilën nga hallkat e këtij zinxhiri që duhet të bashkëveprojë për të mbërritur deri tek lexuesi. “Ndoshta kjo nismë vlen për të zgjuar të gjithë njerëzit e letrave të cilët mund të kontribuojë me idetë e tyre. Nuk mund t’ia vëmë fajin gjithmonë lexuesit që nuk lexon.” Por a mjafton një fushatë për të nxitur leximin?!. “Sigurisht që jo. Leximi nuk bëhet më

“Ja që librarët tanë janë të varfër edhe në ide, ndaj dhe thashë ta provoj një herë sepse nëse nuk ka shitje, i gjithë zinxhiri i botimeve myket”, - nis dhe më shpjegon shkrimtarja dhe përkthyesja e njohur, nismën e saj më të fundit, që nisi me thirrjen në facebook; Blini 1 libër më 1 Mars”, por që menjëherë u përkrah nga shumë njerëz.

fushata dhe as unë nuk bie dakord se nëse blejmë sot më 1 Mars 1 Libër ne do të shpëtojmë kulturën. Por sigurisht që kjo është një nxitje, është një hap. Nëse ti nxit një fushatë e bën këtë për të zgjuar idetë që ato të vazhdojnë dhe të jenë të përhershme. Pra ta nisim me “Bli 1 libër me 1 Mars” dhe ndërkohë të mendojmë të organizojmë një nismë tjetër më 10 mars e kështu me radhë. Ftoni një shkrimtar në libraritë tuaja që atë ditë t’u sugjerojë blerësve libra. Leximi nuk funksionon me fushata, por fushatat shërbejnë për të afruar lexuesin e pamësuar me librarinë si vend ku mund të kalohet një fare kohe duke shfletuar libra. Le të ziejnë atë ditë librarët një ibrik të madh me çaj kinez apo çaj mali se nuk u kushton gjë dhe të mirëpresin lexues. Blerja e librit është hallka e fundit që i shërben të gjithë zinxhirit të botimeve: botues, shkrimtare, përkthyes, redaktore e lexues. Pa ndërgjegjësim të lexuesit, i gjithë zinxhiri është i dështuar”. Dhe ndërgjegjësimi i lexuesit për Mimoza Hysën është aq e rëndësishme sa mendon të jetë shtylla mbi të cilat do të ‘ndërtojë’ emisionin e saj “Oda e hapur” që do të nisë së shpejti në TVSH. Si vazhdim i emisionit ‘Oda e librit’, Hysa po projekton një emision për librin që të mos jetë i mërzitshëm, sikundër shpesh shihen emisionet mbi librin. “Është konceptuar si një orë e hapur letërsie. Do të rrëfehen aty historitë më të bukura të romaneve bashkëkohorë dhe autorëve pak të një njohur nga publiku në sallë, të cilët do të jenë gjimnazistë. Librat që do të përzgjidhen nuk janë pjesë e teksteve shkollore. Mendoj se çdo puntatë do të jetë ora ideale e letërsisë, ku i ftuari, njeri i letrave, do të rrëfejë një histori. Sigurisht që do të zgjidhen ata shkrimtarë, përkthyes etj., që do të dinë të rrëfejnë bukur”- thotë Hysa. Sipas saj ka ardhur koha që shkrimtari të dalë nga strofulla e vetmisë së tij dhe të komunikojë drejtpërdrejt me lexuesin. Aida Tuci

Rrëfimi i rritjes së një Penelope moderne, nga vashë naive në grua të pjekur e cinike, nga Amerika e ëndërruar në të vërtetën, nga dashuria sublime në tokësoren. Ky është romani i parë i Oriana Fallaci-t. I botuar për herë të parë në 1962 në njëmbëdhjetë vende të botës, te “Penelopa në luftë” autorja e re përshkruan me kurajë një dashuri antikonvencionale dhe kozmopolite. Është historia e një shkrimtareje të re, të dërguar në Amerikë për të gjetur frymëzim për subjektin modern të një filmi. Historia e një gruaje e cila, e huaj në Nju Jork, nuk ngurron të sfidojë padrejtësitë e një shoqërie maskiliste, duke u përballur me tematika, si: homoseksualiteti, aborti dhe integrimi racial, që janë aktuale edhe sot. Fallaci flet për veten, për takimin e saj me Amerikën dhe për idenë mbi Amerikën: atë të parën, iluzionin, dhe atë të mëpasshmen, realitetin. Libri, i përkthyer në dhjetëra gjuhë të botës, na paraqet një zë të ri dhe të fortë, pa komplekse dhe frikëra, ashtu siç ndoshta duhet të ishin të gjithë zërat e njëzetecavjeçarëve. Lexuesit, të pasionuarit, por edhe kritikët e Oriana Fallaci-t do të zbulojnë një shkrimtare të re, naive, por gjithmonë të drejtpërdrejtë e sypatrembur, siç ka ditur të ishte vetëm ajo. Për gjithë të tjerët, mbetet historia tërheqëse e një romani feminist dhe provokues. Roman Titulli: Trupi i njeriut Autori: Paolo Giordano Përktheu: Adrian Beshaj Shtëpia Botuese “Dudaj”

Njeriu mes jetës dhe luftës Për ushtarët e një toge që komandohet nga nënoficer Antonio Reneja, misioni në Afganistan është prova e parë e madhe e jetës së tyre. Në çastin e nisjes, ende nuk e dinë ende se vendi ku do të dërgohen është një nga më të rrezikshmit e krejt zonës së konfliktit. Të sfilitur nga vapa, nga mërzia dhe nga frika e ndonjë kërcënimi që mund të vijë nga çasti në çast, ushtarët rindërtojnë në bazë jetën që njohin. Por natën, në heshtjen e plotë, arrijnë të ndiejnë rrahjet e zemrës, gumëzhimën e organeve të tjera të brendshme – veprimtarinë e pareshtur të trupit njerëzor. Rasti kur do të detyrohen të futen në territorin armik do të jetë gjithashtu ai kur secili, papritur, do të duhet të bëjë llogaritë me atë që kanë lënë pezull. Dhe kur të kthehen, do ta kenë kapërcyer në mënyrë të pakthyeshme vijën që ndan rininë nga mosha e rritur. “Një ndjeshmëri kirurgjike dhe një rrëfim i besueshëm si në përshkrime, ashtu dhe në dialogë. Faqe të shkëlqyera dhe të pamëshirshme.”- shkruan Massimo Gramellini në La Stampa. Paolo Giordano ka lindur në Torino në vitin 1982. Me romanin e tij të parë, “Vetmia e numrave prim” (2008), botuar në më shumë se dyzet vende, mori shumë vlerësime, mes të cilave çmimin Strega dhe çmimin Campiello Opera Prima. Bashkëpunon me gazetën “Corriere della Sera” dhe me “Vanity Fair”-in.

esse

POLITICAL MIND

Libra dhe Krishti i tradhtuar...

Pse gënjejnë politikanët (II)

Rudolf Marku

Ylli Pango

Ndoshta vetëm në fëmijëri librat mund të ndikojnë me

forcë, me aq forcë, sa të bëhen pjesë e jetës sonë. Në vitet e mëvonshme ne admirojmë, impresionohemi...

G ë nj e sht r a p ë r l av d i . Gënjeshtra për të rritur

lavdinë personale e atë familjare, origjinën patriot i ke, l av d i n ë at ë r o r e, gjyshore e stërgjyshore...

Pikëpamje profil Economicus Ideologji esse Çdo të shtunë / dielë

Mapo Lunch / Mira Kazhani

Hervin Çuli

www.mapo.al

Barbara Kolm Rritja e taksave ndëshkon masat dhe dobëson shtetin Presidentja e Institutit Hayek të Vjenës dhe drejtorja e Austrian Center of Economics, e pranishme në Tiranë shpjegon pse liberalizmi ekonomik do shpëtonte shtetet nga kriza; pse monedhë e përbashkët nuk do të thotë treg i përbashkët; dhe u bën thirrje njerëzve t’u kthehen përgjegjësive të tyre, sepse qeveritë dhe ndërhyrjet e saj nuk i shpëtojnë ata nga problemet.

Sot Fondacioni për Liri Ekonomike promovon edicionin e parë të Forumit të Tiranës për Lirinë Ekonomike. Aktiviteti është një forum i cili synon të jetë i përvitshëm dhe do të zhvillohet të shtunën e fundit të çdo muaji shkurt, me idenë për të mbledhur në Tiranë një numër lektorësh, diskutantësh, aktorësh publikë, politikë dhe ekonomikë, mbi elementë apo indikatorë të lirisë ekonomike në Shqipëri dhe rajon. Forumi i Tiranës për Liri Ekonomike është në traditën e forumeve periodike që organizohen në vende të ndryshme të botës, ku diskutohen çështje, debate, tema të mprehta të lirisë ekonomike që kanë ndodhur gjatë një viti në Shqipëri, në rajon apo në botë, të cilat kanë impakt në zhvillimin e vendit.

Faqe 25

Ky aktivitet i FLE-së nga vetë qëllimi i tij do të përpiqet të promovojë dhe të lançojë ide, pikëpamje, qasje liberale mbi elementë të lirisë ekonomike, mbi elementë të politikave publike mbi funksionimin apo disfunksionimin e këtyre politikave gjithnjë në funksion të lirisë së tregut dhe lirisë së sipërmarrjes në funksion të zhvillimit. Forumi do të ketë referues të huaj dhe shqiptarë dhe për këtë vit folësi kryesor është Barbara Kolm nga Instituti Hayek në Vjenë, e cila do të argumentojë rëndësinë e tregjeve të lira në vendet në zhvillim. Po ashtu do të kumtojë edhe Lulzim Basha, kryetar i Bashkisë së Tiranës dhe i Partisë Demokratike, i cili do të flasë për kërcënimin në ekonomi nga largimi prej politikave liberale...

E shtunë-diel, 01-02 mars 2014

www.mapo.al

INTERVISTE IDE

Barbara Kolm

Rritja e taksave ndëshkon masat dhe dobëson shtetin Presidentja e Institutit Hayek të Vjenës dhe drejtorja e Austrian Center of Economics, e pranishme në Tiranë shpjegon pse liberalizmi ekonomik do shpëtonte shtetet nga kriza; pse monedhë e përbashkët nuk do të thotë treg i përbashkët; dhe u bën thirrje njerëzve t’u kthehen përgjegjësive të tyre, sepse qeveritë dhe ndërhyrjet e saj nuk i shpëtojnë ata nga problemet.

ot Fondacioni për Liri Ekonomike promovon edicionin e parë të Forumit të Tiranës për Lirinë Ekonomike. Aktiviteti është një forum i cili synon të jetë i përvitshëm dhe do të zhvillohet të shtunën e fundit të çdo muaji shkurt, me idenë për të mbledhur në Tiranë një numër lektorësh, diskutantësh, aktorësh publikë, politikë dhe ekonomikë, mbi elementë apo indikatorë të lirisë ekonomike në Shqipëri dhe rajon. Forumi i Tiranës për Liri Ekonomike është në traditën e forumeve periodike që organizohen në vende të ndryshme të botës, ku diskutohen çështje, debate, tema të mprehta të lirisë ekonomike që kanë ndodhur gjatë një viti në Shqipëri, në rajon apo në botë, të cilat kanë impakt në zhvillimin e vendit. Ky aktivitet i FLE-së nga vetë qëllimi i tij do të përpiqet të promovojë dhe të lançojë ide, pikëpamje, qasje liberale mbi elementë të lirisë ekonomike, mbi elementë të politikave publike mbi funksionimin apo disfunksionimin e këtyre politikave gjithnjë në funksion të lirisë së tregut dhe lirisë së sipërmarrjes në funksion të zhvillimit.

Forumi do të ketë referues të huaj dhe shqiptarë dhe për këtë vit folësi kryesor është Barbara Kolm nga Instituti Hayek në Vjenë, e cila do të argumentojë rëndësinë e tregjeve të lira në vendet në zhvillim. Po ashtu do të kumtojë edhe Lulzim Basha, kryetar i Bashkisë së Tiranës dhe i Partisë Demokratike, i cili do të flasë për kërcënimin në ekonomi nga largimi prej politikave liberale në Shqipëri, si edhe shumë folës të tjerë. Në këtë intervistë para takimit, Barbara Kolm argumenton disa nga idetë e saj mbi liberalizmin ekonomik. Nesër në Forumin e Tiranës për Liri Ekonomike ju do diskutoni mbi rëndësinë e tregut të lirë për vendet në zhvillim. Nëse do e përmblidhnim me pak fjalë, pse është i rëndësishëm tregu i lirë për vende si yni? Ka një arsye morale dhe një ekonomike. Po e nis me atë ekonomike. Nëse kemi ose nxisim tregun e lirë, ose nisim një reformë për tregun e lirë, të gjithë sektorët do lulëzojnë sepse ata do jenë të decentralizuar, sepse njerëzit dhe tregu e dinë më mirë se ç’duhet, sesa qeveria, sepse siç ka thënë Hayek, individi mendon dhe vepron, jo qeveria. Arsyeja morale është më e rëndësishme, mbështetet te liria, konkurrenca, te përgjegjësia personale, që janë çështje morale. Si presidente e Institutit Hayek, cilat janë mendimet e këtij ekonomisti liberal që mendoni se duhet të gjejnë në ditët tona? Nëse shohim pas në histori, kur Theçer u bë kryeministre, Britania ishte në një gjendje jo e mirë, shërbimi shëndetësor nuk funksiononte mirë, infrastruktura nuk funksiononte, kishin nivele të larta borxhi dhe Theçer tërhoqi qeverinë, shtetin, bëri reforma shumë të mira, uli taksat, lejoi liberalizmin, zvogëloi rolin e qeverisë, lejoi lirinë për të zgjedhur dhe kjo liri bashkë me përgjegjshmërinë individuale janë shumë të rëndësishme për shoqërinë. Kjo duhet të ndodhë edhe sot. Kjo do lehtësonte krizën.

Kriza financiare ka pasur disa shkaqe. Në SHBA çdokush blinte shtëpinë e tij, kjo gjë është shumë e mirë, por nëse nuk i ke paratë për këtë, kush do paguajë?! Kjo është një politikë e gabuar. Është mirë të mendosh që jemi të barabartë, por nuk jemi, nuk kemi të njëjtat talente, nuk jemi njëlloj dhe kjo është gjë e mirë sepse në të kundërt do ishte shoqëri shumë e mërzitshme. Pastaj në këtë treg të mbirregulluar financiar kishte shumë njerëz inteligjentë, por që ishin lakmitarë dhe nuk krijonin produkt dhe gjithë mekanizmi i kontrollit dështoi.

Ndërhyrja e shtetit, sistemi i përkrahjes sociale janë fajtorët e krizës financiare sipas jush? Kriza financiare ka pasur disa shkaqe. Në SHBA çdokush blinte shtëpinë e tij, kjo gjë është shumë e mirë, por nëse nuk i ke paratë për këtë, kush do paguajë?! Kjo është një politikë e gabuar. Është mirë të mendosh që jemi të barabartë, por nuk jemi, nuk kemi të njëjtat talente, nuk jemi njëlloj dhe kjo është gjë e mirë sepse në të kundërt do ishte shoqëri shumë e mërzitshme. Pastaj në këtë treg të mbirregulluar financiar kishte shumë njerëz inteligjentë, por që ishin lakmitarë dhe nuk krijonin produkt dhe gjithë mekanizmi i kontrollit dështoi. Pastaj të shohim Greqinë. Grekët kanë pasur një sjellje të veçantë ndaj qeverisë: ata marrin gjithçka prej saj, por nuk i kthejnë asgjë. Nëse nuk ke asnjë të ardhur si qeveri sepse njerëzit nuk paguajnë taksat, atëherë do marrësh hua nga paratë e të tjerëve dhe do ecësh mirë deri sa të mbarojnë, dhe grekët e zgjatën këtë kohë derisa paratë mbaruan. Në këtë rast duhet të shkurtosh shpenzimet dhe përkrahjen sociale dhe të rifillosh. Dhe në fakt jemi përballë rolit të madh të shtetit në shumë vende. Sa i rrezikshëm është për ju etatizmi? Të shohim çfarë po ndodh në disa shtete europiane, ku kriza nisi në vitin 2008. Gjermanët i kishin bërë detyrat e tyre të shtëpisë me paraardhësin e Merkelit, Gerhard Schroder, ai preu shpenzimet sociale, bëri reformën e tregut të lirë, reduktoi ndikimin e BE-së, reduktoi përgjysmë sasinë e parave për të. Gjermania u bë produktive përsëri, por shtete të tjera nuk janë ende produktive. Austria p.sh, qeveria e re është konservatore dhe të hënën ata rritën taksat e duhanit, të pijeve alkoolike, të sigurimeve, kjo nuk e ndihmon Austrinë të bëhet konkurruese. E njëjta gjë ka ndodhur edhe në Shqipëri…

E shtunë-diel, 01-02 mars 2014

www.mapo.al

Nëse kemi ose nxisim tregun e lirë, ose nisim një reformë për tregun e lirë, të gjithë sektorët do lulëzojnë sepse ata do jenë të decentralizuar, sepse njerëzit dhe tregu e dinë më mirë se ç’duhet, sesa qeveria, sepse siç ka thënë Hayek, individi mendon dhe vepron, jo qeveria. Arsyeja morale është më e rëndësishme, mbështetet te liria, konkurrenca, te përgjegjësia personale, që janë çështje morale.

Nuk mund të ketë barazi; është e pamundur dhe e mërzitëshme...

Kjo nuk ka kuptim, sepse ndëshkon masat. Zakonisht partitë socialiste thonë që ndëshkojnë të pasurit dhe rrisin taksat, por në fakt nuk ndëshkon ata, i ndëshkon të gjithë, sepse e vuajnë masat rritjen e çmimeve dhe kjo dëmton konkurrencën, e pengon shtetin të jetë produktiv. Austrian Economics Center që ju drejtoni edhe këtë vit do të organizojë një tur takimesh nëpër Europë, duke u ndalur dhe në Tiranë, ku do të diskutohet e ardhmja e Bashkimit Europian. Çfarë synon ky tur? Arsyeja pse ne organizojmë free market road show është t’i ndërgjegjësojmë njerëzit për rëndësinë e lirisë individuale dhe për faktin që ajo mund të mbrohet vetëm në një shtet të lirë, që përkrah konkurrencën e lirë dhe ku çdo individ ka përgjegjësitë e tij. Këto janë disa nga parakushte që çdo shoqëri e suksesshme duhet t’i përmbushë. Por në disa shtete këto parakushte nuk

ekzistojnë, për shembull rritja e taksave është diçka e keqe për individët dhe vendin, sepse vendi nuk do jetë më konkurrues me shtetet e tjera apo rajonet e tjera dhe kur nuk ka konkurrencë, nuk ka zhvillim ekonomik. Gjithashtu turi ynë fokusohet edhe në çështje europiane për të ndihmuar shtetet që nuk janë ende pjesë e BE-së dhe që duan të anëtarësohen, të përgatiten për të qenë konkurrues siç janë shtetet e tjera. Një qëllim tjetër është të fokusohemi te sipërmarrja, të gjejmë mënyrat për të ndërtuar një shoqëri ku njerëzit të besojnë në biznes. Shqipëria për shembull është një vend i tillë, njerëzit duan të hapin biznese të vogla, dyqane. Ne duam ta zhvillojmë këtë shpirt sipërmarrjeje. Për ta arritur këtë duhet të ndërtojmë terrenin e duhur dhe terreni i duhur ndërtohet nga taksat e ulëta, nga burokracia e paktë, forca e ligjit, besimi në gjykata, konkurrenca e lirë…Shtetet që kanë besuar në këtë, kanë arritur të

zhvillohen më shumë nga të tjerat. Si Kili për shembull. Çështja e tretë që do prekim është një çështje shumë specifike në disa vende si brenda dhe jashtë BE-së, largimi i trurit, humbja e inteligjencës së brezit të ri. Çfarë duhet të bëjmë për të krijuar mjedisin e duhur që ta ndalojë këtë largim të trurit? Nga një anë kemi emigracionin e lirë, por në anën tjetër duhet të marrim masa që të krijojmë kushte në vend për t’i mbajtur të rinjtë, për t’i joshur të qëndrojnë dhe punojnë aty, t’u krijojmë mundësitë e duhura. Mendoni që po funksionon si duhet Bashkimin Europian sot si një Bashkim Ekonomik? Si e shihni ju si liberale rolin e këtij shteti qendror, siç është struktura e BE-së? Ka dy pamje të Europës. Flasim në fillim për Europën, që është diçka e rëndësishme, e përbashkët, me një vijë të vetme kufitare, një treg plotësisht i hapur, tregti e lirë, pa kufij. Kjo është njëra anë që nisi me projektin e madh të paqes më shumë sesa 50 vjet më parë me atë që baballarët që themeluan këtë union Shuman, De Gasperi kishin në mend. Por tani kemi shtuar gjithmonë e më shumë shtresa burokracie dhe kemi lejuar ngritjen e një strukture të madhe. Pse duhet të kemi kujdes? Europa, për të cilën kemi nevojë, duhet të ketë lëvizje të lirë të mallrave dhe të njerëzve. Kjo është shumë e rëndësishme nga një anë, por nga ana tjetër ne kemi diversitet, jo vetëm shumë gjuhë, por edhe diversitet gjeografik dhe kulturor dhe ky është një avantazh që nuk duhet ta vrasim me rregulla, ndërhyrje. Këtu ka diçka që duhet korrigjuar, duhet rirregulluar, riliberalizuar përsëri siç ishte 15 vjet më parë. Nga një anë është mirë që ne kemi një union, por duhet të jemi konkurrues, duhet ta promovojmë konkurrueshmërinë midis shteteve sepse kjo nxit zhvillimin ekonomik. Dhe në këtë fazë, ju do ishit inkurajuese për dëshirën e Shqipërisë për integrim, për të marrë statusin kandidat e më pas anëtarësimin? Shqipëria është në një fazë shumë interesante. Nga një anë nuk është duke dalë nga kategoria e vendeve në zhvillim, por në anën tjetër nuk duhet të bëjë gabimin e disa shteteve të tjera që ta mendojë BE-në si zgjidhje të problemeve, por si mundësi për të shkuar në drejtimin e duhur, për t’u siguruar që shteti ligjor funksionon, duhet të sigurohet që konkurrenca të jetë e pranishme. Pra të ndjekë një treg të përbashkët, të vetëm, por për të nuk duhet të kemi shumë rregulla dhe nuk kemi nevojë për një monedhë të përbashkët. Fakti që kemi euron mund të duket i mirë, por me ç’çmim do e kemi atë? Kjo duhet menduar.

Sipas edhe disa intervistave të mëparshme, ju keni rezervat tuaja ndaj euros. Nuk besoni tek Eurozona? Duhet të jetë një eurozonë e ndryshme. Shtete shumë të suksesshme si Suedia nuk janë pjesë e Eurozonës, pse duhet të bashkohen të gjithë? Kemi ca shtete që janë në probleme të mëdha, Greqia, Spanjë, Italia, por problemi më i madh është Franca sepse Franca nuk prodhon më, nuk është konkurruese më. Atje do të ketë një periudhë shumë më të vështirë, ata do të kërkojnë të marrin hua shumë para, por Europa nuk do jetë e gatshme t’ia japë. Nuk mendoj që Gjermania që ka paguar kaq shumë për Greqinë dhe shtetet e tjera do paguajë dhe për Francën. Vërtet dyshoj! Por Gjermania nuk e ka lejuar daljen e Greqisë nga Eurozone dhe pse dhe ju vetë e keni shprehur këtë si alternativë për Greqinë dhe vetë grekët e kanë dashur? Sepse Merkel ka bërë një lëvizje shumë të zgjuar si politikane. Ajo e ka bashkëlidhur BE-në me Euron, gjë që është plotësisht e gabuar. Po të isha politikane do kisha bërë të njëjtën gjë, por si ekonomiste dhe si individ duhet të them që BE nuk ka të bëjë fare me euron. Ne kemi euron për shkak të një marrëveshje të francezëve me gjermanët të Kolit me Miteranin, por ne të gjithë e dimë që shpërndarja në nivel ndërkombëtar nuk ka funksionuar mirë. Për ta mbyllur, si një përkrahëse e madhe e liberalizmit ekonomik, që shihni zgjidhjen e të gjithë problemeve nëpërmjet tij, si e shpjegoni që nuk funksionon ai dhe vetëm ai në të gjithë botën? Ju përmendët Thatcher, por edhe alternative e saj në një çast u zëvendësua nga një tjetër… Unë mendoj që demokracia është mënyra më e mirë. Dhe në demokraci ne kemi gjithmonë ulje-ngritje, megjithatë ne kemi harruar përgjegjësinë sociale. Ne mendojmë që shteti siguron kopshtet, shkollat, spitalet, kujdesin shëndetësor. Kjo nisi vite më parë kur Bismarku nisi me sistemin e pensioneve. Mund të ishte ide e mirë atëherë kur njerëzit nuk jetonin kaq shumë, por tani duhet rimenduar roli i individit në shoqëri, roli i familjes në shoqëri dhe këtë duhet të bëjnë edhe partitë politike, duhet të kenë një lider të fortë, një që është i aftë të bëjë reforma. Reformat duhen bërë në një kohë të shkurtër. Shikoni Estoninë, vendet baltike. Sa shpejt ato iu larguan gjendjes së dikurshme dhe përparuan. Apo Gjeorgjia, ku janë bërë shumë reforma në investime, dhe u investuan shumë para. Është çështja a beson në qeveri apo jo? Unë do thosha nuk besoj në qeveri. Unë besoj te ligji, por pjesa tjetër na takon ne, është përgjegjshmëria jonë.

E shtunë-diel, 01-02 mars 2014

POLITICAL MIND

www.mapo.al

Fushatat elektorale janë e po bëhen gjithnjë e më të shtrenjta për kandidatët. Nëse nuk blen direkt vota me këto para (gjë që ka ndodhur rëndom kohët e fundit), politikani duke shpenzuar para, prapë fiton akses që të influencojë zgjedhësit e procesin politik. Në cilindo rast dhe kjo është një formë e spikatur e mashtrimit elektoral

Pse gënjejnë politikanët (II) Prof. Dr. Ylli Pango Gënjeshtra për lavdi. Gënjeshtra për të rritur lavdinë personale e atë familjare, origjinën patriotike, lavdinë atërore, gjyshore e stërgjyshore, është gjithashtu e njohur në politikë. Kjo është një lloj tendence për të krijuar një lloj “brand”-i familjar, që e bën politikanin më të besueshëm, të dashur, të lavdishëm në sy të popullit. Mjaft nga ofiqarët publikë gënjejnë a mburren lidhur me të kaluarën e tyre, aftësitë e sukseset në fusha të ndryshme profesionale a shoqërore, ushtarake, dikur me trimërinë e tyre në luftë, historitë e luftës a heroizmin e baballarëve a gjyshërve, dhe kur njihet e vërteta, këto fabrikime më shumë dëshmojnë inferioritet, poshtërim sesa heroizëm. Tek ne, disa politikanë të viteve ‘90 nxituan, shpesh të lustruar dhe nga mediat servile, të japin imazhe heroike të betejave të tyre për demokraci. Kështu, dikush që shëtiti mes bulevardit mbi një makinë në ditët përpara rrëzimit të monumentit të diktatorit, u përpoq t’i japë vetes imazhin e një heroi mbi tank, që pengoi diktaturën të mitralonte njerëzit në protestë, ndërkohë që njerëzit që shëtisnin në bulevard atë ditë, shihnin me habi një makinë të vjetër ku dy burra shpalosnin madhështi, kinse ktheheshin nga Blloku ku po përgatitej gjëma, pasi kishin negociuar me sukses atje për të mos goditur popullin dhe kishin shpëtuar mijëra jetë të pafajshme. Në këtë rast e raste të tjera, duke imituar lavdinë luftarake të politikanëve komunistë të 45 viteve diktaturë, fabrikuar në vepra nga Enveri, postkomunistët ndjeheshin deficitarë dhe kërkonin me të njëjtat mjete të fabrikonin një imazh heroik të së shkuarës së afërt, gatigati të tashmes, duke mos duruar dot deri në bërjen e historisë që do të vërtetonte dikur “heroizmin” e tyre a “lavdinë luftarake”, nëse ajo do të ishte vërtet e tillë. Përveçse etje për lavdi, kjo është dhe një nevojë për të qenë pjesë e një të kaluare historike ku kanë qenë pjesë të gjithë ata që mbahen për protagonistë, e ku mosmarrja pjesë shtron pyetjen: “Po ku ishe ti atëherë?” Ekzagjerimi i rekordeve, profesionale, militare a heroike është i zakonshëm për politikanët e shkon deri tek fabrikimi i sajesave të tëra. Të gënjesh lidhur me lavditë e shkuara e të tashme personale, shërbimet ushtarake, lavdinë luftarake, biografinë e lavdishme familjare, është një rrugë e lehtë për një kandidat a politikan që veç paraqitjes si hero, e ndihmon atë për t’u parë në një dritë pozitive nga populli edhe në aspekte për të cilat elektorati ka interes të jesh i tillë. Kështu elektoratit i pëlqen që deputeti a politikani i vet i preferuar të jetë i fortë, i disiplinuar, patriot. Kjo jep avantazhe, përmirëson imazhin tek të tjerët por edhe te vetja, sidomos kur fillon e beson në ato që ke sajuar për veten e kur mendon se vërtet je bërë personi që dëshiron të jesh…Kjo është gati-gati një sindromë që përhapet, dhe sa më shumë shfaqet, aq më sfidues bëhet. Janë të shumtë ata që e kanë e vazhdojnë ta kenë këtë në politikë, ku kjo sindromë spikat më tepër për faktin që politikani është shumë më i dukshëm e lehtësisht i diskreditueshëm. Por, për hir të së vërtetës, ky tipar spikat edhe mes njerëzve të thjeshtë që duan të bëhen të famshëm, nëpërmjet brand-it të sajuar jo vetëm për veten, por kur ka mundësi edhe për familjen. Arsyet janë jo vetëm lavdia, dëshira për t’u shquar, përfitimi financiar, por edhe vetmia e

nevoja për shoqërizim. …Më interesantja arrihet kur njerëzit fillojnë të besojnë gënjeshtrat që kanë sajuar vetë. Kjo ndodh sidomos kur gënjeshtra ndërtohet si një varg të tillash, madje kalon në një fabul a histori të tërë. Në një aspekt, të gjithë gënjejnë. Gënjeshtrat janë të zakonshme në shoqërinë njerëzore. Më e rrallë është të sajosh një varg gënjeshtrash të lidhura e që pasojnë njëratjetrën e të vazhdosh të jetosh me to së paku për ca kohë. Një gënjeshtër e vetme është një akt i vetëm, por të sajosh një varg mashtrimesh ke nevojë për fantazi, mani lavdie e një grup a kast mbështetës. Edhe në këtë fushë jo vetëm politikanët, por dhe mjaft njerëz të zakonshëm moralisht e profesionalisht, angazhohen në gënjeshtra, mashtrime. Ja tek kemi një shembull të kohëve të fundit: dikush boton një biografi të Lasgush Poradecit pa e njohur fare atë dhe familja indinjohet. Dhe kjo për të përfituar pak lavdi në kurriz të të lavdishmit. Dikush tjetër më diabolik, njeri i vetmuar që jeton gjithë jetën pa asnjë raport shoqëror e as seksual, gjen mbështetje në median mishngrënëse që ushqehet me sensacionin dhe sajon lloj-lloj historish për çdo njeri të njohur, hyn në detaje të jetës personale a familjare, dashurore a politike, kinse njeh mirë fakte a është dëshmitar i tyre. Dhe të gjithë këto janë raste jo politikanësh dhe jepen për të kuptuar se fenomeni është më i gjerë, njerëzor, dhe politikani shpesh është pjesë e kësaj edhe thjesht si qenie njerëzore. Ndërkohë ka sigurisht specifika për të. Për politikanin rruga drejt gënjeshtrës fillon si pa kuptuar. Ndofta fillon me diçka për të cilën ai është i etur. Si figurë publike ai duhet të ketë një përvojë jete që do ta bënte atë më të dashur për votuesit. Madje më të shquar krahasuar me politikanë të tjerë. Vetëm një gjë mungon për ta patur këtë dashuri: ai nuk e ka këtë përvojë. Atëherë ai fillon të gënjejë. Gënjeshtra elektorale. Politikanët e quajtur të suksesshëm, sidomos në zgjedhje, tentojnë të jenë pragmatistë dhe e justifikojnë veten edhe kur s’kanë turp ta gënjejnë disi ose edhe me thasë, elektoratin. Si pjesë të detyrës së tyre si përfaqësues të popullit, në një demokraci funksionale, ata argumentojnë se edhe nëse nuk realizohen premtimet, së paku qëllimi i mirë është kryesori, dhe nuk është keq që populli të mbahet me shpresa të bukura. Pastaj qoftë edhe realizimi minimum i tyre, sidomos kur vijnë zgjedhjet e tjera, është diçka. Në fund të fundit kaq janë mundësitë. Në një takim elektoral përpara zgjedhjeve të vitit 2001, kandidati me integritet moral e tejet i ndërgjegjshëm V., njeri i vuajtur që kishte kaluar edhe disa vjet burg për arsye politike, duke dashur të jetë sa më i ndershëm e realist, ju thotë zgjedhësve se natyrisht ai dhe partia që përfaqësonte, do të bënin çmos t’i ndihmonin për të zgjidhur hallet e tyre të panumërta por natyrisht ata, zgjedhësit, nuk duhet të prisnin që ata t’ju zbrisnin parajsën mbi tokë. Njerëzit dëgjonin dhe jo pak syresh filluan të shprehnin dyshime nëse ja vlente a jo të zgjidhej ky politikan që pothuaj nuk premtonte asgjë, a së paku premtonte pak, ndryshe nga të tjerët. Në zonë erdhi menjëherë për ndihmë, një kandidat i një zone tjetër, pehlivani M., i vlerë-

suar nga partia si akrobatik për zgjedhjet dhe fitues i disa fushatave elektorale. “Nuk bëhet kështu fushata”, i sqaroi ai kolegut. “Më ndiq dhe do kuptosh”. “Çfarë deshët ju?- pyeti ai njerëzit. “Shkollë? Dy do t’jua bëjmë” “Ujë? 24 orë...do e keni”. “Rrugën? Do ta keni më të mirë se Bulevardin e kryeqytetit”. Njerëzit duartrokitën. H. i fitoi zgjedhjet në zonën e tij. V. natyrisht i humbi. Deri ku duhet të shkojë premtimi politik në zgjedhje, gënjeshtra politike, e vërteta, sinqeriteti i atij që kërkon të zgjidhet? “Sa i dëgjojnë e sa i kuptojnë zgjedhësit premtimet e komplikuara programore elektorale? Sa i besojnë ata ato të thjeshtat?” Eksperienca së paku tek ne, por edhe më gjerë tregon se shpesh fitojnë M-të dhe rëndom humbasin madje nuk kandidohen më nga partitë V-të. Cila është masa e pranueshme e gënjeshtrës që e kuptojnë të gjithë që është gënjeshtër politike, por e pranojnë si brenda kufijve të së lejueshmes për politikanin? Le të marrim një politikan që flet kundër korrupsionit orë e pa kohë, por ndërron kostume të shtrenjta shumë shpesh; rrallë kush nëmos askush do të merret me të deri me këtë aspekt, ndonëse dihet se njeriu i thjeshtë nuk ndërron dot kaq shumë kostume me rrogën e zakonshme por as edhe vetë ai politikan, s’do e bënte dot këtë vetëm me rrogën e vet sado të lartë ta ketë. Ky është minimumi i të lejueshmes. E keqja është se tek ne ka kohë që pranohet e gëlltitet si i natyrshëm a pranohet se s’ke ç’i bën, dhe maksimumi i rrenës e sidomos elektorale. Madje shpesh ajo nuk kuptohet për

shkak të fjalëve të vështira për masën e zhurmës e spektaklit të fushatave që përjetohen më shumë si shfaqje në zonat rurale, se sa si vigjilje të ndryshimeve të mëdha të premtuara në jetën e tyre. Një emigrant i viteve të fundit në Bruksel, më thoshte se nuk besonte më asnjërën palë, por ç’mund t’ju bënte ai, …prapë do ngelej keq, e prandaj kishte ikur… Ka psikologë që duke mos e humbur shpresën, (por flitet për demokracitë më të zhvilluara), mendojnë se nëse zgjedhësit kanë ide të mira dhe të dhëna të sakta, të bollshme e logjike reale, për të mbështetur kërkesat e tyre, mund të arrijnë t’i bëjnë politikanët e politikëbërësit, të bëjnë çfarë dëshirojnë ata. Të tjerë mendojnë se zgjedhësit gjithnjë do të kenë pak ose aspak influencë tek politikanët. Kjo sepse politikanët e zgjedhur e zyrtarët e lartë që rrjedhin soje, kanë mjaft ide të mira vetë, por shpesh nuk i marrin vendimet të bazuar në të dhëna apo sipas nevojave të zgjedhësve a të zhvillimit të vendit. Ata më shumë priren të dëgjojnë e të influencohen nga njerëzit me të cilët kanë raporte të afërta. Në raste të tjera më negative, ata nuk merren fare me problemet, impresionohen më shumë nga historitë personale të njerëzve të veçantë (ose i përdorin këto për tu paraqitur gjoja si të impresionuar, apo për të impresionuar të tjerët); se sa nga faktet, nevojat e njerëzve, faktet a të dhënat. Kjo sepse ngjarjet ata i mbajnë mend më lehtë se numrat, shifrat, statistikat, problemet e vërteta të komplikuara që kërkojnë zgjidhje. Vini re se sa shpesh tregohen ngjarje (përralla) në fushata elektorale me njerëz a zgjedhës të thjeshtë që e kanë takuar politikanin, kandidatin a liderin në rrugë e i kanë thënë kaq e kaq gjëra të mënçura apo histori të dhimbshme personale sinjifikative për të dëshmuar poshtërsinë e qeverisë që duhet të rrëzohet e shpresën e madhe tek qeveria që po vjen. Pse ndodh kjo? Sepse politikanët nuk kanë më nge të bëjnë studime, të lexojnë, të analizojnë e preferojnë a e gjejnë natyrisht më të lehtë të konkludojnë a bëjnë efekt nëpërmjet disa rasteve të mbledhura nga bisedat rastësore, takimet me miq, apo edhe sajesave- pjella të fantazisë së vet. Këtu fillon edhe dhjamosja e politikanit, jo vetëm fizike por kryesisht e si fillim ajo mendore Paratë, donacionet, financimet politike. Fushatat elektorale janë e po bëhen gjithnjë e më të shtrenjta për kandidatët. Nëse nuk blen direkt vota me këto para (gjë që ka ndodhur rëndom kohët e fundit), politikani duke shpenzuar para, prapë fiton akses që të influencojë zgjedhësit e procesin politik. Në cilindo rast dhe kjo është një formë e spikatur e mashtrimit elektoral. Këtu tek ne, madje blerja e votave, pra ky lloj mashtrimi elektoral, është nga më të hapurat e më banalet dhe në jo pak raste realizohet edhe me shuma qesharake për individët e familjet në nevojë. Ndërkohë, ai që kandidon e fushata e tij po i ngjasojnë gjithnjë e më shumë modelit të zgjedhjeve të vendeve më të zhvilluara, ndonëse atje ka rregulla të forta loje e ajo që bëhet me paranë, ka të bëjë edhe me premisën që politikani të jetë sa më pak i korruptueshëm. Kurse tek ne ndodh e kundërta dhe e përbashkëta me ta, qëndron vetëm në faktin që pa para nuk mund të hyhet më në zgjedhje…

E shtunë-diel, 01-02 mars 2014

www.mapo.al

esse

Të gjitha këto më vijnë ndërmend tek shoh fëmijët që klikojnë të etur keyboard-et e kompjuterave a që komunikojnë me celularët e tyre (jo përmes celularëve të tyre, por me celularët e tyre). I qeshin me dashurinë më të madhe kompjuterit a gaxhetit elektronik që mbajnë...

Rudolf Marku

Libra dhe Krishti i tradhtuar... 1. Ndoshta vetëm në fëmijëri librat mund të ndikojnë me forcë, me aq forcë, sa të bëhen pjesë e jetës sonë. Në vitet e mëvonshme ne admirojmë, impresionohemi, zbavitemi nga leximi i librave, ne madje mund të korrigjojmë disa nga pikëpamjet tona të mëparshme nga leximi i tyre, por më shumë të ngjarë ka që tek librat që lexojmë në periudhën pas fëminisë të gjejmë pohimin e asaj që dimë, e asaj që ne besojmë se është kështu, dhe jo ndryshe. Ashtu siç ndodh në aferën e dashurisë, më vonë, tek lexojmë pa pasionin e fëminisë, tek lexojmë me kokë dhe jo me zemër, ne kërkojmë tek librat reflektimin e vetvetes tek një objekt tjetër. Por, jo kur lexojmë në moshën e fëminisë. Në rrugicën me kalldrëme pas shtëpisë sonë ishte edhe Dyqani i vetëm ku shiteshin librat. Shitësi, një burrë shtatgjatë, i dobët, me syze miopi dhe me ca mustaqe të holla që e bënin të dukej si një karakter strambo i filmave të Felinit, pavarësisht emrit të tij (Qamil), më dukej dhe njeriu më i përshtatshëm për t’u gjendur brenda dyqanit të librave. Gjithmonë mbante në banakun e drunjtë një libër që lexonte (a shtirej se lexonte?). Ishte i mirësjellshëm. E njihte pasionin tim për librat, madje e dinte se çfarë librash më pëlqenin më tepër. Ka ardhur një libër i ri, më thosh sikur të ishte duke më besuar një sekret. Një libër që flet për udhëtime të largëta. Kaq duhej që unë ta pranoja atë libër si një libër të cilin e kisha pritur prej kohësh. Udhëtime të largëta! Dhe aventurat që janë pjesë e pashmangshme e udhëtimeve të largëta. Ah, pikërisht libri që kam pritur. Libri kishte një titull të drejtpërdrejtë “Udhëtimet e Guliverit”. Me ilustrime, me fletë të mëdha dhe gërma të mëdha. Ndryhesha në dhomën e katit të dytë të shtëpisë për tri pasdite rresht. Paraditeve shkoja në shkollë. Mësuesit e vinin re se diçka nuk shkonte në atë shpërqendrimin tim, në ato përgjigjet tjetër për tjetër dhe sidomos në atë përçmimin tim ndaj fizkulturës, orës ushtarake dhe matematikës. Mendja më rrinte te Guliveri dhe udhëtimet e tij. Ah, ju të gjorë, mendoja tek shihja nxënësit e klasës (jo të gjithë, vetëm ata që nuk i kisha shokë dhe mësuesit e shkollës!). Ju kurrë nuk do ta merrni vesh se në këtë botë ka jetuar një njeri që quhej Guliver dhe i cili ka bërë dhe aventurat më të çuditshmet që mund të bëjë njeriu! Isha i bindur se autori i këtij libri, njëfarë Jonathan Swift, ma kishte besuar leximin e librit të vet vetëm mua. Për disa ditë dhe muaj i shihja kuajt me dashamirësinë më të madhe, dhe isha i bindur se ata më kuptonin se vetëm unë e dija përçmimin e tyre për racën njerëzore. Mundohesha të tregohesha sa më i sjellshëm përballë tyre, që të mund të ndryshonin mendimin të paktën ndaj m eje...N jë d it ë m adj e n d a l a n ë r r u g ë xhuxhmaxhuxhin fatkeq me të cilin tallej i gjithë qyteti (Tefik Qosja), dhe e pyeta me kureshtje nëse kishte qenë ndonjëherë në vendin e Liliputëve. Nuk e bëra për ta fyer. Dyshoja vërtet se mund të kishte ardhur po nga ai vend ku e kishin hedhur dallgët e detit Guliverin. Ai më pa me pikëllimin më të madh (më njihte si fëmijën më paqësor të qytetit) dhe më tha se nuk e priste këtë sharje nga unë...E kishte marrë si sharje pa e ditur kurrë se çfarë do të thoshte vend i Liliputëve...Një ditë, kur Komiteti i rrethit ku punonin njerëzit më të rëndësishëm të qytetit tonë, u përfshi nga flakët

(pakujdesia e pastrueses, siç u zbulua dhe më vonë, dhe jo vepër armiqësore), nxitova të hyja tinëzisht në korridorin e katit të parë, në korridorin me shkresa të djegura të cilat vazhdonin të nxirrnin tym. Nuk isha i shtyrë nga ndonjë kureshtje (aq më tepër se kisha bezdi nga çfarëdo gjëje që lidhej me zyrat dhe zyrtarët). Thjesht doja të bëja atë që kishte bërë Guliveri për të shpëtuar Pallatin kur Pallati i Mbretëreshës ishte përshirë nga flakët: u sigurova që nuk më shihte njeri dhe urinova mbi shkresat që ende digjeshin, i sigurt që me këtë gjest bëja detyrën time modeste të një zjarrfikësi vullnetar. Më vonë vijnë leximet e Oliver Twist, përrallat gjermane të vëllezërve Grim, përrallat ruse, Kashej i pavdekshëm, Hans Kristian Anderseni, dhe një libër që quhej Tom Sawyer, dhe vazhdimi i tij që quhej Aventurat e Huckleberry Finn. Pasi lexova i mahnitur aventurat e tyre, iu luta tim eti me këmbëngulje që të më ndërtonte një lloj barake prej druri dykatëshe, në mesin e kopshtit tonë. Kopshti, jo aq larg nga shtëpia e madhe ku banonim, ndodhej buzë lumit Drin, të cilin përnjëherë fantazia ime e shndërroi në lumin e Mississippi-it...Ngula këmbë të flija në barakën e drunjtë (gjatë pushimeve të verës) dhe kërkesa ime u pranua...Fillova të obsesionohem me Lumin, me magjinë e ujërave të qeta gjatë natës, me shkëlqimin dhe reflektimin e hënës dhe me vezullimin e rrezeve hënore në ujërat e lumit, me misterin e frikshëm të lumit, me ato pllaq-plluqet e papritura- zhurmimin e kërcimit të peshqve mbi sipërfaqen e ujërave të lumit(kur më vonë kam lexuar tregimet e Hemingwayt, Nick Adams-in e kam parë si një mik të fëminisë me të cilin kishim ndarë së bashku aventurat tona)… Natën ecja bregut tërë kallamishte dhe xunktha dhe shkurre – marinë. Ishte një botë që ndryshonte nga jeta e ditës në qytet. Këtu nuk shihje as Reshit Jevgun, policin që e kishte frikë i gjithë qyteti, as mësuesit, as zyrtarët e dhjamur dhe as pijanecët e zhurmshëm të qytetit, dhe as Hasijen e tmerrshme që bërtiste në zyrën e Drejtorit të shkollës se asnjë mësues, dhe sidomos, ai, Drejtori i Shkollës, i pamartuar ende, nuk kanë të drejtë që t’i bërtasin djalit të saj, për arsyen se djali i saj 16-vjeçar e ka kohën për t’u martuar, dhe jo për të shkuar në shkollë, se e ka më të madh atë mikun nga vetë drejtori i shkollës...Më vonë, gjatë këtyre bredhjeve natën, zbulova një ishull të vogël në mesin e lumit. Ja dhe Robinson Crusoe që mund të takohet e të njihet me Hack Finn-in dhe Tom Sawyer-in. Ishte ëndrra ime që të mund t’i bëja të gjithë së bashku, Tomin dhe Hackun dhe Robinsonin dhe Guliverin, dhe atë Rusin e Bardhë për të cilin thoshin se priste që t’i vinte një letër nga një qytet që quhet Shën Petersburg, dhe Marka Fanën me Pal Kallmetin, që besohej se kishte fjetur një natë me Perandoreshën e Japonisë, dhe Antonio Lunën që sapo ishte kthyer nga udhëtimi i tij misterioz në Hënë. Pastaj do të ftoja dhe vagabondin e qytetit tonë, Dan Kasuqen që i fuste gjarpërinj të gjallë në çantë mësueses së matematikës, a Din Kalibobën që mburrej se dinte rusisht vetëm e vetëm se kishte parë zonjushë Kristinën, mësuesen e muzikës, tek bënte dashuri me një marinar rus, apo Caf Qorrin dhe Kasheren dhe Lalin e Memës dhe Kaceren... Kisha kuptuar se fëmijët më të mbrapshtë, xhagajdurët dhe vagabondët ishin dhe tipat që ngjaso-

nin më tepër me karakteret e librave që lexoja...Librat më kishin dhënë mosbesimin bindës për tipat e shpëlarë dhe të pangjyrë, për zyrtarët që ecnin si njerëzit më të ditur dhe të cilët përbuzeshin së pari prej grave të veta; për shumicën e mësuesve që kishin ardhur nga vendet e largëta për të na “hapur sytë”-siç i pëlqente një mësuesi shkurtalaq të lëndës së marksizmit të na kujtonte herë pas here (e transferuan nga shkolla jonë kur e kapën në flagrancë me pastruesen e shkollës), për Darvinin e shkollës sonë (një djalë bullafiq që kishte ardhur nga Jugu. I ati ishte ndër njerëzit më të frikshëm të Qytetit-ishte Kryetar i Policisë, dhe ai, i biri, pa e pyetur kush, na thoshte ne, fëmijëve të Lagjes- Më ka bërë natyra! Caf Qorri e rrihte me rripin e pantallonave duke i thënë-Thuajse të ka bërë Zoti. Por ai prapë se prapë: Më ka bërë natyra! Dhe nga kjo të gjithë ne e thërrisnim- Darvin, sepse besonim se e meritonte atë emër.) 2. Vjen një kohë tjetër, kur pas librave, a paralel me shfletimin e tyre, fillon të lexosh historitë e çuditshme të njerëzve, fatet e tyre të çuditshëm, surealë, të dhimbshëm dhe njëkohësisht aq qesharake, të ngjashëm aq shumë me librat që kisha lexuar...Besoj se ishte vazhdimi i leximit të librave të fëmijërisë. Nëse nuk je mësuar me leximin e librave, nuk arrin që të lexosh as dhe fytyrat e njerëzve. Ja ku më shfaqet fytyra paqësore e Gjokë Andrrës. Kishte sytë më të paqtë që kam parë ndonjëherë. Vinte në shtëpinë tonë për të na ndrequr tjegullat e çatisë. Nëna përgatiste drekën dhe ne prisnim që Gjokë Andrra të mbaronte punën e të ulej me ne në tavolinë. Nuk e fillonim drekën pa u ulur dhe ai në tryezë. Im atë ngjitej në çati për t’ia kujtuar se ne po e prisnim. Kur ja që im atë zbret nga çatia duke qeshur. Prapë? e pyet nëna. Prapë-pohon im atë. Dhe ai na e tregon historinë e Gjokë Andrrës. Gjoka kishte sëmundjen më origjinale në botë, sëmundjen e Gjumit. Duke pirë kafe, filxhani i ngrin në dorë, përkulet pjerrtaz pakëz, dhe me filxhanin e kafesë në dorë, flen. Ngjitet mbi çatitë e shtëpive, dhe pas pesë minutash fle. Atje, në çatinë e pjerrët. Shtëpia jonë është dykatëshe, e lartë. Por ai është mbështetur tek gryka e oxhakut, dhe atje fle për katër palë qejfe. Natën kthehet në shtëpi me një karrocë të tërhequr nga kuaj. Jeton në anën tjetër të lumit Drin, kështu që i duhet të kalojë urën e qytetit. Por rrugës e zë gjumi, dhe kur, pas katër orëve, zgjohet, sheh se ka arritur në Shkodër. I duhet ta kthejë prapë karrocën pas, dhe të niset prapë... Një ditë, kur bënte shërbimin ushtarak (në kohën e Italisë, më tha im atë), e kishin caktuar roje të një depoje ushqimore të ushtrisë. Hajdutët e dinin sëmundjen e tij, kështu që në rastin e parë që e zë gjumi, hajdutët arrijnë që të grabisin qetësisht të gjithë ushqimet e depos. E çojnë në gjyqin ushtarak, dhe atje gjykatësi është i përgatitur që ta dënojë keqas, për neglizhimin e detyrës, se nuk ka qenë në gjendje të ruajë Depon e ushqimeve të Ushtrisë...kur papritur gjykatësi dëgjon në sallën e gjyqit një gërhitje të zhurmshme, dhe sheh se i pandehuri që mendohej të priste që të dëgjonte gjithë ankth vendimin e gjykatës dhe vitet e dënimit, është duke fjetur...Apo rasti i Mefi Fantazmës. Asaj gruas plakë që thuhej se natën flinte në varrezat e qytetit, duke qenë gjatë ditës njeriu

më normal që mund të imagjinoje. Vinte në shtëpinë tonë dhe kërkonte t’i bënim një kafe të fortë. Kishte kaluar 30 vitet e para të jetës në Itali, që kur e kishin adaptuar foshnjë. Pastaj në moshën 30-vjeçare, pas vdekjes së të shoqit në një aksident automobilistik, ishte kthyer në Shqipëri ku nuk njihte asnjë njeri nga të vetët. Prindërit që e kishin braktisur foshnjë kishin vdekur me kohë. Kthimi në Shqipëri ishte për të një mënyrë arratisjeje. Nëse prindërit e kishin braktisur foshnjë me dashjen e tyre, dhe i shoqi e kishte braktisur pa dashjen e vet, ajo kishte vendosur që ta braktiste-me dashjen e vet dhe njëkohësisht padashjen e vet-Jetën e saj...Arratisje nga jeta. E kisha shumë të lehtë që ta kuptoja dhe Mefi Fantazmën, dhe Pal Kallmetin, dhe Marka Fanën, dhe Rusin e Bardhë, dhe Gjokë Andrrën, dhe Caf Qorrin. I kisha takuar vite më parë në faqet e librave. I kisha takuar në ishujt e vetmuar të Oqeanit Paqësor, në xhunglat e Indisë në përshkrimet e librave të Kiplingut, në lumin Mississippi a në Londrën e mjegullt dhe në çatitë me tjegulla të kuqe të Kopenhagen-it... 3. Të gjitha këto më vijnë ndërmend tek shoh fëmijët që klikojnë të etur keyboard-et e kompjuterave a që komunikojnë me celularët e tyre (jo përmes celularëve të tyre, por me celularët e tyre). I qeshin me dashurinë më të madhe kompjuterit a gaxhetit elektronik që mbajnë. Ia besojnë intimisht, me mirëbesimin më të madh, emocionet më të thella mjetit elektronik, kureshtjen e tyre, habinë, ekzaltimin, mërzitjen, zhgënjimin, të gjithë thesarin e shpirtit...Fëmijë me fëmijëri të humbur në labirinthet a ngatërruara të elektronikes. Kujtoj me mall të gjithë karakteret e çuditshme që kam njohur gjatë fëminisë time, ata të librave dhe ata të qytetit tim të fëminisë, që shpesh me çuditë e veta ia kalonin dhe vetë librave. Ku janë tani? A ka mbetur ndonjë fëmijë në botë që të mund të çuditet e të mrekullohet prej tyre?... Më vonë shoh dy adoleshentë, ndoshta nxënës shkolle, që e kanë braktisur ditën e shkollës që të jenë së bashku. Nuk kam se si të mos mendoj për Romeo dhe Xhuljeten... Janë ulur në një tavolinë, në një kafene të High Street Kensingtonit. Jo larg ku është dhe rrugica ku ka jetuar për disa vite poeti Ezra Pound...Por ja që secili prej tyre nxjerrë i-Padin dhe telefonin smart dhe fillojnë komunikimin elektronik. Jo me njëri-tjetrin. Tani të japin përshtypjen se janë dy njerëz që nuk e njohin njëritjetrin, dhe që ndodhen në të njëjtën tavolinë rastësisht. Dy ishuj të largët. Romeo dhe Xhuljeta? Kam frikë se ata vetë nuk i njohin as dhe emrat e karaktereve shakespeariane. Më dhemb në shpirt tek i shoh se sa të ndarë që janë. Me mijëra kilometra mes tyre. E kuptoj se nuk kanë lidhje me librat. E kuptoj se librat për ta janë një e kaluar e largët, e vjetër, e harruar. Dhe më vjen të qaj. Më vjen ndërmend një poezi e një autori anglez, i cili botoi gjithë jetën e vet thjesht me inicialet A.E. Poezia me titull “Germinal”: In ancient shadows and twilights,/ Where childhood had strayed/The World’s great sorrows were born/And its heroes were made/In the lost boyhood of Judas/ Christ was betrayed”.. Edhe unë vetë e besoj se Krishti është tradhtuar në fëmijërinë e humbur të Judës.

E shtunë-diel, 01-02 mars 2014

Ha 75 kilogramë keçap në vit

Fjalëkryqi klasik 1

12 16

Fjalëkryqi klasik është një nga lojërat enigmatike më të përhapura në botë. Fjalëkryqet e para filluan të botoheshin që në shekullin e XVIII dhe vazhdon të jetë e preferuar edhe në ditët e sotme.

20 24

29 32

37 41

42 47

Koha e fillimit ____:____ Koha e mbarimit ____:____

Shumë nga ne kemi vartësi nga diçka, ndërsa Melissa Ibbitson është e varur nga keçapi dhe nga ushqimi i saj i preferuar konsumon 75 kilogramë në vit. Studentja britanike thuajse me secilin ushqim ha edhe keçap duke përfshirë edhe sallatën. Miqtë e saj, të cilët e dinë për dashurinë që ka ndaj kësaj salce, gjatë festave i sjellin dhurata që doemos duhet të përfshijnë edhe keçap. “Prindërve të mi nganjëherë u vjen turp, sepse kur dalim për darkë shfrytëzoj mbi 12 qeska me keçap”. “Ha vërtet shumë, nuk mund ta imagjinoj se çfarë i bëj organizmit tim me të”, ka deklaruar Melissa.

Horoskopi i ditës

Horizontalisht:

1. Njeri që mendon e gjykon në mënyrë të cekët, që sillet e vepron pa i menduar thellë pasojat. 10. Shpend, ose... 12. Gabime në cepa. 13. Pemë e lartë. 14. Ka edhe një të tillë futbolli. 16. Vjedhje, rrëmbim. 18. Ai që mban qëndrim tepër të rreptë e të ngurtë ndaj normave e rregullave të vendosura. 19. Ndoci, aktore humoriste. 20. Elbasani në makina. 22. Baba. 24. Ent Tregtar. 25. Makineri që përdoret për të endur pëlhurë. 28. Pjesa që i bie dikujt, kur ndahet një e tërë a një trashëgimi. 30. Bukuri, hijeshi. 31. Kohë më parë. 32. Lloj drithi që bën kokrra shumë të vogla. 33. Agjensi Kulturore. 34. Vijë e thyer, që formon kënde me drejtim të kundërt. 37. Shkoj. 38. Besim shpirtëror. 39. Dru i lartë i vendeve të ngrohta që bën kokrra të vogla. 40. Shtet në gadishullin Arabik. 42. Teatri Kombëtar. 43. Në gjendje të vështirë e pa rrugëdalje. 45. Që jep të ardhura, që sjell fitim. 48. Simboli i një shteti. 49. Riçard, ish-president amerikan që ka dhënë dorëheqjen.

4 5 3 1 9 4 5 2 8

8 3 1 4

9 5

4 6 1

7 4 5

4 3 2

1. Sëmundje që shfaqet me dhembje të herëpashershme e të forta të kokës. 2. Pengesa që i dalin përpara dikujt në një punë. 3. Diskutim i gjerë, i hapur për një çështje me rëndësi. 4. Ana e jashtme artistike e diçkaje. 5. Lloj shpendi. 6. Hekura të kthyera në formë L. 7. Historia Vietnamit. 8. Trajtë a formë e veçantë e diçkaje. 9. Pemë që bën lule me erë të mirë. 10. Kryerja, realizimi i diçkaje. 11. Sigla e Gjirokastrës. 14. Secila nga dy gjymtyrët e sipërme të trupit të njeriut nga supi deri te dora. 15. Shtet i SHBA-së. 17. Repart Industrial. 21. Kohë e ftohtë. 23. Shpend me trup të madh. 26. Ai që sillet kot rrugëve e bën punë të këqija, rrugaç. 27. Barut i imët, që vihej në bubëzën e armëve të vjetra me strall. 29. Grup i vogël besimtarësh që janë shkëputur nga një bashkësi e madhe fetare. 31. Maçok në dialekt. 35. Të lutem! 36. Firma e veshjeve të përdorura. 38. Oficeri në shah. 41. Këngëtar i njohur italian. 43. Parti Franceze. 44. Kilometra, sigla. 46. Përemër vetor. 47. Lëvizja Studentore.

3 8 6

2 6

5 7 8 2

2 Plotësoni vendet bosh në mënyrë që çdo rresht e kolonë të ketë numrat nga 1-9.

7 9 6 8 4

1 7 4 5

7 2 3 1

3 1 6 5

3 7 1

9 1 3 4 7 8 1 3 7 1

5 8 9 2

8 7

DASHI (20/III-20/IV)

DEMI (21/IV-20/V)

Priten disa probleme sot ne jetën tuaj ne çift prandaj duhet te tregoheni te kujdesshëm dhe te matur. Debatet do jene mbi disa tema delikate te cilat kishit kohe qe nuk i kishit prekur. Beqaret do kenë fat me takimet, por do ngurrojnë te hedhin hapa me tej. Ne planin financiar nuk do keni për çfarë te shqetësoheni sepse situata do jete mjaft e stabilizuar.

Si ju ashtu dhe partneri juaj jeni te mençur dhe nuk do bëni asgjë qe ta prishe harmoninë. Ne mesdite mund te merrnin edhe ndonjë surprize nga ai qe keni ne krah. Beqaret do bëjnë për vete mjaft persona dhe do e kenë veten ne dore për te bere zgjedhjen e duhur. Te ardhurat do fillojnë qe sot te kenë disa përmirësime. Vazhdoni me te njëjtën mënyrë menaxhimi.

BINJAKET (21/V-20/VI)

GAFORRE (21/VI-22/VII)

Dite jo vetëm e bukur, por edhe pasionante kjo e sotmja për te dashuruarit. Do lini gjithçka tjetër pas dore vetëm e vetëm qe te kaloni kohe me partnerin. Edhe beqaret do kenë ndryshime pozitive ne jetën e tyre sentimentale. Ka gjasa qe duke filluar qe sot ata te ndryshojnë menjëherë status. Ne planin financiar ndikimi i yjeve do jete negativ. Kujdes me shpenzimet.

Lidhjaneçiftdopërmirësohetedhemetepër gjate kësaj dite. Do jeni me te hapur dhe me tolerante me personin qe keni ne krah. Beqaretduhettepresinende për te gjetur princin e kaltër. Akoma nuk ka ardhur momenti i përshtatshëm. Sektori i financave do qëndrojë po njësoj. Do kryeni shpenzimet e domosdoshme, por nuk do keni mundësi te kryeni investime marramendëse.

Vertikalisht:

Sudoku | nivel mesatar

Koha e fillimit _____:____

Koha e mbarimit ____:____

Numërkryq

LUANI (23/VII-22/VIII)

Disa kujtime jo te mira te se shkuarës mund ta prishin qetësinë qe ka ekzistuar kohet e fundit ne lidhjen tuaj. Tregohuni shume te kujdesshëm dhe mos merrni vendime te nxituara. Beqareve do iu pëlqejë pavarësia qe kane dhe nuk do kërkojnë një lidhje. Financat do jene te mbrojtura. Te paktën ne këtë sektor nuk do keni për çfarë te qaheni apo për çfarë te shqetësoheni.

PESHORJA (23/IX-22/X)

Jeta juaj ne çift do ece ashtu si ju e kishit parashikuar sot. Do ndiheni me se miri dhe nuk do preferoni te shkëputeni për asnjë çast prej tij. Beqaret do kenë një dite normale dhe pa asgjë te veçante. Mire do jete qe ata t’i marrin gjerat shtruar dhe te mos nxitohen. Financat nuk do jene te ekuilibruara për pjesën me te madhe te personave.

Gjeni figurën duke bashkuar pikat

Plotësoni tabelën me numrat e dhënë!

Ngjyrosni pjesën me pikë dhe zbuloni figurën

Numra me 3 shifra: 072, 095, 145, 147, 152, 210, 256, 325, 415, 418, 419, 632, 721, 810, 854, 995. Numra me 4 shifra: 0222, 1114, 1115, 1222, 2816, 6571, 6587, 7155, 7485, 8547, 8748, 8965. Numra me 5 shifra: 15585, 20555, 22145, 42898, 45525,

56484, 56934, 65988, 81645, 85555, 89961, 96526. Numra me 6 shifra: 023181, 152145, 152612, 201599, 449514, 505252, 515181, 542821, 556718, 759207, 784854, 847682, 54152, 912552.

SHIGJETARI (22/XI-21/XII) Çifteve do iu konkretizohen disa dëshira te hershme por mjaft te rëndësishme. Dita e sotme do jete akoma me e bukur se dikur. Beqaret do vazhdojnë te ëndërrojnë për dashurinë sepse do jene pa fat për ta gjetur atë. Sektori i financave do vazhdoje te jete ne një gjendje te qëndrueshme edhe sot. Ruajini sa te mundni këtë situate.

UJORI (20/I-19/II)

Gjeni 10 ndryshimet

www.mapo.al

Do afroheni edhe me shume me partnerin tuaj gjate kësaj dite dhe marrëdhënia ne çift do jete akoma me e ngrohte se dikur. Mund te flisni edhe për disa tema delikate dhe te zgjidhni disa çështje me rëndësi. Beqaret do jenetehapurdhedopranojnëtegjithaftesat. Priten edhe surpriza. Financat ne përgjithësi do jene te pandryshueshme.

VIRGJERESHA (23/VIII-22/IX)

Do dashuroheni si dy adoleshente sot me partnerin tuaj dhe emocionet do jene te njëpasnjëshme e te fuqishme. Shfrytëzojeni çdo sekonde. Beqaret do jene me te sigurte pe rate qe duan te bëjnë dhe do lëvizin çdo gur për ta gjetur princin e kaltër. Buxheti duhet pasur ne vëmendje. Një problem sado i vogël mund t’iu kushtoje jashtë mase.

AKREPI (22/X-21/XII)

Dite mjaft e favorshme kjo e sotmja sidomos për beqaret. Do takoni personin qe keni ëndërruar për kaq kohe dhe do ndiheni te plotësuar. Te dashuruarit nuk do kenë asnjë problem, por dita do jete e zakonshme. Financat do kërkojnë me shume kohe dhe përkujdesje. Po ia dolët edhe sot t’i mbani te stabilizuara do jeni te qete për shume kohe.

BRICJAPI (22/XII-20/I) Disa nga ëndrrat tuaja te dashurisë do bëhen realitet gjate kësaj dite fale atij qe keni ne krah. Për te ju jeni ajo qe ka me shume rëndësi se gjithçka tjetër. Beqaret do argëtohen pa fund me miqtë dhe nuk do mërziteni nëse nuk do e gjejnë princin e kaltër. te ardhurat do kenë disa vështirësi, kështu qe duhen ulur menjëherë shpenzimet e panevojshme.

PESHQIT (20/II-19/III) Ju qe jeni ne një lidhje do prisni shume nga kjo dite, por asgjë nuk do shkoje si e kishit menduar. Ai qe keni ne krah do jete me kokëfortë se ju dhe nuk do toleroje ne asnjë çast. Beqaret ka mundësi ta gjejnë me ne fund shpirtin e tyre binjak. Ne planin financiar do keni probleme serioze. Këshillohuni sa me pare me ndonjë specialist.

E shtunë-diel, 01-02 mars 2014

www.mapo.al

Mapo lunch

Hervin Çuli

Mira Kazhani

r uga për në Teatrin Kombëtar më zgjon kujtime kohërash të vjetra, por edhe më fal një tis krenarie. Si gazetare rrugën time e kam nisur nga Kultura, sepse “fatkeqësisht” media asnjëherë nuk ka ditur t’i japë vendin që i takon artit duke e lënë gjithmonë të fundit në listën e prioriteteve (gati e neveris këtë fjalë, por kjo më vjen ndër mend tani). Dikur në kafen para Teatrit i shihja të gjithë Ata të mëdhenjtë e skenës, teksa takoheshin me shumë dashuri me njëri-tjetrin dhe ne të vegjëlve as nuk na ‘hidhnin sytë’. Ata ishin një tjetër Shqipëri, dhe me të drejtë deri -diku. Por sot rruga ime nuk ndërmend vetëm këto imazhe njerëzish; disa prej të cilëve po më dalin edhe sot prej vërteti para syve: Ja p.sh, Luiza Xhuvani sapo takoi një të panjohur gjatë pedonales dhe duket si rrallëherë e qeshur dhe aspak në melankoli. Ca më tutje dy vajza në të 20-at sapo i kërkuan të bëjnë një foto Luftar Pajës, i cili është i veshur thjesht dhe ndihet se pasurohet nga buzëqeshjet e dy vajzave, aspak të bukura por të reja, e që fundja sapo i dhanë artistit një fllad adhurimi. E kush nuk ka nevojë? Ndoshta unë, sot nuk kam?! Mendja më vërtitet në bisedën që do të bëj me Hervin Çulin, i cili nuk është një drejtor i emëruar. Ai e fitoi drejtorllëkun, sepse kështu duhet të funksionojë kjo botë. Kur të bëjnë drejtor je shumë i padëshirueshëm për njerëzit, ndërsa kur bëhesh me forcat e tua, me konkurs, me meritë, me cv, me eksperiencë, je drejtori i të gjithëve de facto dhe jo vetëm de juro. Në Teatër nuk kam shkelur që nga koha kur mblidhje dromca lajmesh, nëpër shfaqje premierë dhe e fundit ka qe-

në, si spektatore në një shfaqje të Edmond Budinës, ku luanin një mori aktorësh dhe në mos gaboj quhej “Rrëshajat”. Pata aq ftohtë atëherë sa thava, u bëra kallkan në atë mbrëmje dimri. Sot që po shkoj jam pak fluide. Herë më duket Teatri një modë e shkuar greke dhe herë trendy, më i lavdishëm në kohërat kur Zuckerberg i bën milionat rrush e kumbulla në whatssap. Sa hap e mbyll sytë u gjenda para tij. Teatri. Ai është moshuar edhe më. Duket si plaga që kalb përbrenda. Pyetja e vetme është: A do t’ia dalë Hervini? Çuli vjen me nxitim nga salla e madhe dhe unë i kërkoj që bisedën ta bëjmë diku pranë skenës. -Mirë, si të duash ti Mira, veç se është ftohtë dhe dukesh që je vesh pak hollë. Për mua s’ka problem. Nuk e di pse e hoqi beretën e tij gri mjaft simpatike, e la në zyrë dhe me hapat e tij të mëdhenj ecëm me nxitim drejt sallës. Ai flet pafund. Pa e pyetur fare madje! Më tregon për dy sfidat e tij, që unë për pak i thashë fjalën që e neveris, prioritetet. -Sfida ime e parë është ngrohja, zgjidhje emergjente e ngrohjes dhe infrastrukturës. Por hartoj disa projekte që kanë të bëjnë me një pompë nxehtësie. Është një aparaturë që siguron kondicionim në dimër dhe verë (më sqaron ai, sërish pa pasur unë nevojë ta pyes). Kushton 88 mijë euro (mendja më rri ndërkaq edhe mua sot tek Zuckerbergu, i cili mund të na kish dhuruar atë pompën pa teklif). Pjesa tjetër është më e vështirë. Nuk jam fluturak dhe të siguroj që jam me këmbë në tokë. Ndërhyrja do të jetë e pjesshme, nëse mund ta quaj një arnim i mirë i Teatrit. Të vjen keq që artistët para 13 vjetësh nuk e lanë Edi Ramën që të ndërtonte Teatrin e ri? Mbajtja medoemos e kësaj ndërtese të kalbur

Çuli është gjithë energji. Më rrëmbeu aq dëgjimin, sa harrova të kisha ftohtë kur përnjëherë ndjeva një bbrrrrrr...! Salla e teatrit është një magji. Karriget e kuqe, perdja që hapet dhe mbyllet. Parketi prej druri i cili bën të ndihen hapat siç zemra ndien rrahjet. Gati-gati po sondoj dhe unë me tipologjinë Stanislavski. Nuk më duket një emër më simpatik ai i djaloshit të facebook. Kur mendoj se sa herë kam bërë sherr në whatssap, besoj verbërisht se kjo bota e re është çmendur kot së koti!

tashmë, mos qelbi edhe të ardhmen. Ti në atë kohë ishe kundër apo asnjanës? -Mendoj se isha asnjanës, por gjithsesi sot që e mendoj ndiej pendesë që atëherë nuk e mbështeta atë projekt. Si ishte projekti? Unë nuk e kujtoj mirë se kam qenë fillestare në atë kohë si gazetare. -Do të ndërtoheshin kulla, ku në katet e para do të ishte dhe Teatri. Por nuk ia vlen të kthehemi pas. Ajo që është bërë nuk zhbëhet më. Tani do arnojmë…Sfida e dytë janë kontratat e aktorëve. Këtu ka njerëz që po dalin në pension dhe marrin një rrogë relativisht shumë të mirë pa luajtur prej kohësh asnjë rol. Jashtë ka talente të cilëve nuk iu hapet dera. Në sezonin tjetër besoj do kem mbyllur historinë e kontratave të përkohshme, të përhershmet nuk do të ekzistojnë më. Kjo e ka dëmtuar tmerrësisht teatrin. Por ndërkaq më duhet të zgjidh borxhe të mëdha për aktorët e brendshëm dhe të jashtëm. Janë miliona shpërblime të firmosura. Por para nuk ka. Ku do t’i gjeni? -Duhet gjetur një mënyrë. Po punoj për këtë gjë. Lexova Preç Zogajn që ju mbështeste por edhe bënte pak diversion. Në fakt, nëse ju nuk do e kishit mbështetur vullnetarisht Rilindjen, do e kishit fituar konkursin? -Me këtë qeveri do e kisha fituar konkursin. Nuk mendoj se Rilindja më kish ndonjë detyrim. Unë nuk kam asnjë marrëdhënie me Edi Ramën. Nuk keni folur me të para, ose qoftë edhe pasi morët detyrën? -Jo, asnjëherë. Kam 13 vjet pa e takuar Edi Ramën. Përpara se të futesha në konkurs i kam bërë një mesazh, ku i shpreha ambicien time.

Nuk m’u përgjigj. Ju erdhi keq që nuk morët asnjë reagim nga ai? -Jo, pastaj ishte konkursi. Gjërat rrodhën kështu. Nuk kam patur kohë të mendoj shumë gjatë. Dy javët e para të detyrës nuk kam vënë gjumë në sy. Nuk arrija dot të flija. Tani jam qetësuar dhe mund të them që jam me këmbë në tokë. Çfarë të thotë Çani, miku yt, i Teatrit dhe armiku i Rilindjes? -Çanit i them shpesh që do i toleroja 1001 defekte që ka, sepse është një dashnor i Teatrit. Ai dhe show i tij janë shndërruar në atelienë më të mirë promovuese të Teatrit. Mira, të lutem shkruaj që unë kam 1002 defekte, se do më mërzitet ai pastaj. Për pjesën e Rilindjes dhe politikën, secili nga ne ndan qëndrime të kundërta, por kjo nuk më pengon ta kem e ta quaj mik. A mendoni se shkolla ruse e Teatrit është pak demodé? -Të kundërshtoj katërcipërisht këtu! Tipologjia e shkollës sonë stanislavskiane është shumë e mirë. Nuk duhet të na mërzisë kjo. Vetë do të vini në skenë ndonjë pjesë? Më saktë, çfarë do donit? -Jam dashnor i pandreqshëm i Çehovit. Ndoshta do të vija ‘Tri motrat’. Çuli është gjithë energji. Më rrëmbeu aq dëgjimin, sa harrova të kisha ftohtë kur përnjëherë ndjeva një bbrrrrrr...! Salla e teatrit është një magji. Karriget e kuqe, perdja që hapet dhe mbyllet. Parketi prej druri i cili bën të ndihen hapat siç zemra ndien rrahjet. Gati-gati po sondoj dhe unë me tipologjinë Stanislavski. Nuk më duket një emër më simpatik ai i djaloshit të facebook. Kur mendoj se sa herë kam bërë sherr në whatssap, besoj verbërisht se kjo bota e re është çmendur kot së koti!

CMYK

e shtunĂŤ-e diel, 01-02 mars 2014