Gazeta Mapo

Faqe 8

procedura të reja për pronat, verifikim para regjistrimit në Hipotekë Para regjistrimit të pasurive do të verifikohen vendimet e gjykatave dhe aktet noteriale, rastet kur kërkesat për regjistrim do të refuzohen

Drejtor Artur Zheji - Kryeredaktor Arion Sulo - E enjte, 13 shtator 2012. Numër 686. Viti III botimit. Çmimi 30 lekë. 1.5 euro. www.mapo.al e-mail: gazetamapo@gmail.com. Adresa: BLV "Gjergj Fishta"

në brendësi

Marrëveshja e ujërave Raporti sekret i Panaritit: Ish-kreu i Gardës dje në gjykatë

Ndrea Prendi: Më 21 janar po përgatitej atentat me snajper kundër Berishës Një person i instruktuar në Gjermani po përgatitej të vriste me armë snajper kryeministrin Berisha. Prokuroria manipuloi provat kundër meje, kemi qëlluar në ajër me plumba luftarakë”

FAQE 5

Kompromis me çdo kusht me Greqinë, na presin skenarë ekstremë

Ministri i Jashtëm, Panariti u shpërndan deputetëve një raport konfidencial ku parashikohen 3 skenarët për zhvillimin e ngjarjeve pas rrëzimit të Marrëveshjes së Ujërave nga Gjykata Kushtetuese.

1-Rinegocimi i marrëveshjes. 2-Lënia në heshtje ku grekët zbatojnë marrëveshjen e rrëzuar. 3-Vështirësimi i menjëhershëm i marrëdhënieve dypalëshe, me implikime shumë negative. Propozimi: Rinegocim për një marrëveshje të re, me gjykim ndërkombëtar, ose me arbitrazh. Faqe 2

Gjendet e masakruar me gurë dhe gjysmë e zhveshur nëna e dy fëmijëve Misteri në Zharrëz,

Kufiri detar mes Greqisë dhe Shqipërisë

tërmet nga Zoti apo nga nafta?!

Në Zharrës, ku “lufta” për naftën përplas prej muajsh banorët me kompaninë “Bankers”. Nga frika e banorëve se lëkundjet do të zhdukin fshatin, tek dyshimet e “Bankers Petroleum” se ata janë pre e spekulimeve

FAQE 16-17

op-ed / 18-19

Trupi i një gruaje rreth të 35-ave është gjetur poshtë një ure në Qafë-Thanë. Në gjoks kishte një tatuazh me inicialet G.M. Në mesnatë, mbërrijnë në morg familjarët e një gruaje nga Ostreni i Librazhdit, por verifikimet vazhdojnë

NgërÇ

NGA bujar kapexhiu

Shqipëria nuk është asgjë tjetër përpos Krua.

Krua i magjishëm, që buçet nga...

Janë katër faktorë revolucionarizues që imponojnë-dhe mundësojnë-ndryshime substanciale për funksionimin më efikas të sistemeve shëndetësore të sotme.

Kosova ime, e kaluara dhe e ardhmja

koment Daniel Serwer

Energjia elektrike; që nesër të mos jetë shumë vonë

Miqtë e mi në Prishtinë më kërkuan një refleksion personal...

Ofertë miqësore

6 kronikë

lit. “Ajo që është shumë e rëndësishme për të shtruar rrugën drejt integrimit europian është konsensusi, të folurit me njëri-tjetrin, dhe ja tek jemi sot këtu tek institucioni i Avokatit të Popullit. Kjo tregon se konsensusi është jo vetëm i mundur, por edhe se me konsensus Shqipëria ecën përpara”, - tha Ëollfarth. Duke iu drejtuar... Faqe 7

debati / 19

Suplement

4 faktorët për një revolucion të sistemit shëndetësor

Shqipëria është Krua

sipas meje Edison Ypi

Ambasadori i OSBE-së në Tiranë, Eugen Ëollfarth mbështet idenë e zgjedhjes së një presidenti konsensual. Pas takimit të zhvilluar dje me Avokatin e Popullit, Igli Totozani, ambasadori i OSBE-së tha për mediat se Presidenti i ardhshëm duhet të zgjidhet me konsensus sa më të gjerë, teksa mori si shembull zgjedhjen e Avokatit të Popul-

Dy nga problemet më të mëdha, me të cilat përballet njerëzimi në ditët tona, janë rritja e mirëqenies nëpërmjet zhvillimit të qëndrueshëm dhe forcimi i sigurisë kombëtare dhe asaj ndërkombëtare.

Letër kërcënuese gjyqtarit të Dajtit, merret në mbrojtje nga BRISK Në 1-vjetorin e vrasjes së gjyqtarit Skerdilajd Konomi, kërcënohet përmes një letre gjyqtari Ardit Mustafaj.

I kërkohet të heqë dorë nga një çështje.

CMYK

Tonin Gjuraj

Një replikë për arsimin me Dom Gjergj Metën Sulmi që Dom Gjergj Meta, intelektual dhe prift katolik, i bëri arsimit privat në MAPO Weekend-in e datës 1 shtator, ngjan me sulmin që pothuajse 250 vjet më parë iu bë Jezuitëve, me pretekstin se ata nuk kishin dhënë ndonjë mendje me cilësi, “asnjë njeri gjatë treqind viteve!” Po ashtu, sulmi ngjan me “humorin” që pati bërë Volter-i për pedagogjinë e Jezuitëve, duke thënë se “nuk më kanë mësuar gjë tjetër përveç latinishtes dhe budallallëqeve”. Ky sulm ndaj pedagogjisë së Jezuitëve, në fakt, është përsëritur disa herë (shih ‘Pedagogët e Mëdhenj’, Libra për një shoqëri të hapurBotime Toena). Por, a mund të ketë njeri të arsyeshëm, që ta...

2

MAPO

E enjte, 13 shtator 2012 www.mapo.al

politika

Ministri i Jashtëm, Panariti u shpërndan deputetëve një raport konfidencial, ku parashikohen 3 skenarët si zhvillohen ngjarjet pas rrëzimit të Marrëveshje së Ujërave nga Gjykata Kushtetuese

Marrëveshja e ujërave

Raporti sekret i MPJ: Ja si do hakmerret Greqia Tre skenarët: Rinegocimi i marrëveshjes, lënia në heshtje ku grekët zbatojnë marrëveshjen dhe vështirësimi i menjëhershëm i marrëdhënieve të Greqisë me Shqipërinë, me implikime shumë negative

Skenari i dytë është që pala greke mund të vijojë të njohë marrëveshjen e rrëzuar nga Gjykata Kushtetuese, pasi këtë ka lënë të kuptohet në notat verbale që ka shkëmbyer me MPJ-në

Fejzi Braushi Vendimi i Gjykatës Kushtetuese i vitit 2010, me anë të cilit u rrëzua Marrëveshja e Ujërave mes Shqipërisë dhe Greqisë, i ka hapur shumë punë qeverisë shqiptare. Kjo pasi si pasojë e këtij vendimi mund të rrezikohen seriozisht marrëdhëniet mes dy shteteve dhe si pasojë, kjo mund të bëhet shkak për bllokimin nga ana e shtetit helen të integrimit të vendit tonë në BE. Paralajmërimi është bërë nga vetë Ministria jonë e Punëve të Jashtme, në një raport që ia ka paraqitur për informim komisionit parlamentar të Punëve të Jashtme, ku ndër të tjerat paraqet dhe skenarët e mundshëm të zhvillimit të ngjarjeve. Që në krye të këtij raporti bëhet e ditur se ekzistojnë tre skenarë të zhvillimit të mëtejshëm të situatës, rinegocimi i marrëveshjes, që sipas MPJ-së ka pak gjasa të ndodhë, pasi pala greke nuk pranon të hyjë më në këtë proces. Skenari i dytë është që pala greke mund të vijojë të njohë marrëveshjen e rrëzuar nga Gjykata Kushtetuese, pasi këtë ka lënë të kuptohet në notat verbale që ka shkëmbyer me MPJ-në. Dhe skenari i tretë që sipas MPJ-së parashikohet dhe më ekstremi, është ai i vështirësimit të menjëhershëm të marrëdhënieve mes dy vendeve, me pasoja në procesin integrues të Shqipërisë. Ndërkohë që MPJ parashikon gjithashtu dhe dy rrugë të tjera për zgjidhjen e situatës, njëra nëpërmjet gjykimit ndërkombëtar ose arbitrazhit.

Raporti i Ministrisë së Jashtme Skenarët e mundshëm të zhvillimit të ngjarjeve 1- Rinegocimi i marrëveshjes. Politikisht, ka pak mundësi që pala greke të pranojë rinegocim, të paktën për afate të parashikueshme. Arsyet janë të lidhura me debatin e brendshëm politik në Greqi dhe pozicionin e vështirë në të cilin mund të vendosej shumica qeverisëse për shkak se “shumica e mëparshme e negocioi dhe përfundoi marrëveshjen, ndërsa shumica aktuale nuk është në gjendje ta zbatojë“.

2- Pala greke mund ta lërë në heshtje, duke vijuar respektimin nga ana e saj të vijës detare të përcaktuar në marrëveshjen e rrëzuar (siç ka njoftuar me Notën Verbale të datës 25 shkurt 2010, ku çështja trajtohet si një problem i njëanshëm i palës sonë). Ky do të ishte skenar i papërshtatshëm për palën tonë, sepse mban hapur mundësinë e shfrytëzimit të kësaj çështjeje nga ana e Greqisë në një rrethanë të caktuar, ku Shqipërisë do t’i nevojitej mbështetja e Greqisë.

Precedentë: Mosmarrëveshja për kufirin mes Kroacisë dhe Sllovenisë, kur kjo e fundit kërkoi zgjidhje të këtij problemi pikërisht në momentin final,

Faksimil e eraportit të MPJ-së për marrëveshjne e deti me Greqinë

kur diskutohej anëtarësimi në fund të negociatave i Kroacisë në BE. Bllokimi nga ana e Greqisë për shkak të kundërshtisë për emrin kushtetues të anëtarësimit të Maqedonisë në NATO dhe bllokimi i miratimit për fillimin e bisedimeve për anëtarësimin e Maqedonisë në BE. 3- Skenari më ekstrem do të ishte vështirësimi i menjëhershëm i marrëdhënieve të Greqisë me Shqipërinë, me implikime shumë negative si në marrëdhëniet dypalëshe, ashtu dhe në proceset integruese të Shqipërisë e në disa organizata ndërkombëtare (KiE, OSBE etj). Me rrethanat e tanishme ky skenar nuk ka gjasa të ndodhë. Në takimin e zv/kryeministrit dhe ministrit të Jashtëm, zotit Meta me ministrin Plotësues të Jashtëm grek, zotin Droutsas, ky i fundit ka dhënë mesazhe pozitive dhe miqësore, por pala greke pret që pala jonë të marrë nismën për të zhbllokuar situatën.

Opsionet për zgjidhjen e procesit të delimitimit detar Zgjidhja e kësaj situate mund të bëhet me rinegocim për një marrëveshje të re me palën greke, me gjykim ndërkombëtar, ose me arbitrazh.

Rinegocim i marrëveshjes me palën greke Nëse dy palët shprehen dakord, pala jonë është e detyruar të hyjë në bisedime me një projekt, i cili mban parasysh të gjitha përcaktimet e vendimit të Gjykatës Kushtetuese. Në këtë

rast do të duhet të ngrihet një grup pune ndërinstitucional, i pajisur me plotfuqinë e kryetarit të shtetit për negocimin, ndjekjen e procedurave të brendshme të miratimit në përputhje me ligjin “Për traktatet dhe marrëveshjet”, nënshkrimin, si dhe hyrjen në fuqi të saj. Mundësia për rinegocim duket shumë e zbehtë. Pala greke është shprehur zyrtarisht se “ka negociuar marrëveshjen në besim të mirë” dhe se ka vendosur “të respektojë atë që është rënë dakord midis palëve” (Nota Verbale e datës 25 shkurt 2010 e Ambasadës greke në Tiranë: “Greece intends to honor the Agreement”).

Zgjidhje me gjykim ndërkombëtar ose me arbitrazh Nëse palët nuk bien dakord për rinegocim të marrëveshjes dhe kanë dëshirë ta zgjidhin çështjen në një periudhë afatshkurtër, mund ta kanalizojnë atë në dy drejtime: 1. Në kuadrin e përgjithshëm të së drejtës ndërkombëtare, duke qenë se ka ekzistuar një vullnet shtetëror për zgjidhjen e dhënë në marrëveshjen e nënshkruar, ende të paratifikuar dhe e pahyrë në fuqi sipas së drejtës ndërkombëtare, pala greke mund të kërkojë mjete ligjore për aktivizimin e marrëveshjes që e ka cilësuar të drejtë dhe të lidhur me vullnet të mirë.

Nëse pala greke vendos të ndjekë këtë shteg, ajo mund t’i drejtohet Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë për mosrespektim nga ana e Shqipërisë të dispozitave të Konventës së Vjenës për të drejtën e traktateve. Argumenti i palës greke: (a) negocimi është bazuar në mirëbesim dhe vullnet të mirë, dhe (b) legjislacioni i brendshëm nuk mund të jetë pengesë për zbatimin e një marrëveshjeje ndërkombëtare - neni 27, 46, 47 dhe 66 i asaj Konvente.

2. Palët kanë mundësinë t’i drejtohen për zgjidhje sistemit të Konventës për të Drejtën e Detit. Pjesa XV e Konventës paraqet një sistem të de t aj u a r t ë z g j i d hj e s s ë m o smarrëveshjeve që mund të lindin ndërmjet palëve lidhur me interpretimin dhe zbatimin e Konventës. Ajo i kërkon shteteve palë të zgjidhin mosmarrëveshjet me mjetet paqësore të parashikuara në Kartën e OKB-së.

Konventa adopton parimet e Kartës

Kufiri detar mes Shqipërisë dhe Greqisë

Rinegocimi me Greqinë nga mazhoranca e re Çështja e rinegocimit të marrëveshjes së ujërave mes Shqipërisë dhe Greqisë ka detyruar dje ministrin e Jashtëm, Edmond Panariti, që të japë shpjegime para komisionit të Politikës së jashtme. Përveç raportit të paraqitur me shkrim, ministri i është përgjigjur interesit të pyetjeve të deputetëve të opozitës, të cilët ishin dhe iniciuesit e kësaj seance dëgjimore. Panariti theksoi se që pas vendimit të Gjykatës Kushtetuese që e rrëzoi marrëveshjen e parë, nuk ka patur dhe nuk ka negociata me palën greke. Ai bëri të ditur se vetë Ministria e Jashtme ngriti një grup pune për të analizuar situatën dhe më pas, me urdhër të Kryeministrit është ngritur një grup tjetër pune ndërministror për

të studiuar çështjen nga ana teknike, për të nxjerrë më pas dhe propozimet me të cilat do duhet të paraqiten nga pala shqiptare në bisedimet me palën greke nëse ato do të zhvillohen.

“Qëndrimi ynë është që negociatat do të nisin atëherë kur ne të jemi të përgatitur, atëherë kur ne do ta gjykojmë që është me interes kombëtar që këto negociata duhet të nisin dhe jo bazuar në vullnetin për hapjen nga pala greke. Nëse rinegocimi do t’i lihet mazhorancës tjetër, kjo do të varet se sa do të zgjasin procedurat dhe është plotësisht e mundshme që kjo t’i kalojë edhe qeverisjes së ardhshme.

Krijimi i grupeve negociatore është atribut i Presidentit”, - tha Panariti duke iu përgjigjur pyetjeve.

së Kombeve të Bashkuara për mosmarrëveshjet në fushën e së drejtës së detit. Pas shkëmbimit të pikëpamjeve, palët me marrëveshje mund t’i drejtohen një procedure pajtimi sipas Aneksit V të Konventës. Palët së bashku caktojnë pajtuesit, formën e raportimit dhe përgjegjësinë për kostot. Palët mund të mos i pranojnë rekomandimet e dhëna nga pajtuesit.

Por, nëse palët dështojnë që të arrijnë marrëveshje me këto mjete, atëherë vihen në lëvizje procedurat që sjellin vendime detyruese. Mekanizmi detyrues i krijuar nga Konventa parashikon tri alternativa për zgjidhjen e m o s m a r r ë ve s h j e ve : G j y k a t ë n Ndërkombëtare për të Drejtën e Detit,

krijuar në përputhje me Aneksin VI të Konventës (Gjykatën e Hamburgut), Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë (ICJ) dhe Gjykatën e Arbitrazhit adhoc, sipas Aneksit VII të Konventës. Çdo palë është e lirë të zgjedhë një ose më shumë mënyra me një deklaratë të shkruar që depozitohet pranë Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së në çdo kohë. Vendi ynë nuk ka bërë asnjë deklaratë sipas nenit 287, ndërsa Greqia ka deklaruar se preferon Gjykatën e Hamburgut. Nëse palët në një mosmarrëveshje nuk kanë aprovuar të njëjtat procedura, automatikisht mosmarrëveshja i nënshtrohet arbitrazhit, gjithmonë nëse palët nuk bien dakord ndryshe.

E enjte, 13 shtator 2012 www.mapo.al

MAPO

3

Projektligji i ri / Deklaratat e pasurive të zyrtarëve nuk do të bëhen më publike nga Inspektorati i Lartë, pa u verifikuar më parë

Pasuritë e politikanëve, ndalohet publikimi pa u kontrolluar Deklaratat e pasurive të zyrtarëve nuk do të bëhen më publike nga Inspektorati i Lartë, pa u verifikuar më parë prej këtij të fundit dhe pa u shoqëruar me certifikatën e vërtetësisë së të dhënave. Mazhoranca ka votuar dje e vetme (opozita u largua nga salla) dhe në mungesë kuorumi (në momentin e votimit ishin të pranishëm vetëm 11 deputetë nga 13 që duhet të jenë minimalisht) dy projektligjet që kanë të bëjnë me “Deklarimin dhe kontrollin e pasurive të të zgjedhurve dhe nëpunësve publikë” dhe atë “Për parandalimin e konfliktit të interesit”. Mes ndryshimeve u përfshi dhe një nen që ndalon ILDKP-në të bëj publike deklaratat e pasurisë pa i verifikuar më parë. Propozimi ishte i kryetarit të komisionit, Ilir Rusmali, i cili nisur nga publikimi i deklaratave të pasurisë së zyrtarëve në media dhe përdorja e tyre politikisht, ka kërkuar që në ligj të përfshihet dhe një paragraf që parashikon që publikimi të bëhet vetëm duke u shoqëruar nga një vërtetim apo certifikatë të nxjerrë nga ILDKP-ja, ku të vërtetohet se nga hetimi i kryer, pasuria është vënë në mënyrë ligjore. “Bëj

hetimin dhe pastaj publiko të dhënat. Është instrument i mjaftueshëm për të gjitha palët, dhe për transparencën dhe për të drejtën e informimit”, - tha Rusmali. Por ky propozim është kundërshtuar nga dy përfaqësueset e opozitës që gjendeshin ende në atë kohë në sallë, Vasilika Hysi dhe Ermonela Felaj, të cilat këmbëngulën se një propozim i tillë nuk ka vlerë për sa kohë ai që deklaron pasurinë e di se ajo deklaratë e firmosur prej tij do publikohet. “E di si është kjo, ‘gërmo Tare gërmo se qenin e ngordhur do gjesh”. Nëse ai ka thënë të vërtetën dhe ka bërë deklarimin, nuk ka arsye të mos publikohet”, - tha Felaj. Propozimi ka gjetur kundërshtimin edhe të deputetit demokrat Ilir Bano, i cili ka hyrë në debat të gjatë me kryetarin e komisionit, pasi sipas tij një amendim i tillë nuk ka kuptim për sa kohë deklarata bëhet nga vetë zyrtari. Por sipas Rusmalit, një mekanizëm i tillë do bënte të mundur që ILDKP-ja të mos publikojë vetëm deklaratën e pasurisë, por edhe verifikimet apo mashtrimet që mund të bëjë një zyrtar me deklaratën e vet. “Kolegu im miliarder

që vjen nga opozita, ose e ka vënë pasurinë në kundërshtim me ligjin dhe ai duhet të marrë gjëmimet e gjithë botës, ose ky njeri miliarder që vjen nga opozita është kontrolluar nga ILDKP-ja dhe kjo i ka thënë, hallall vëlla se i ke me djersën e ballit. Por është dhe rasti që është kontrolluar nga Inspektorati dhe i ka thënë, jazëk të qoftë se je kokrra e hajdutit. Ka shkuar dhe te prokuroria dhe prokuroria, pavarësisht kësaj, e ka mbyllur çështjen. Këto gjëra duhet t’i dinë shqiptarët dhe nuk duhet të dinë vetëm pjesën e parë, pra faktin që kolegu paska shumë pare”, - tha Rusmali.

Wollfarth: Kryeprokurori i ri në maj të 2013-ës, duhet njeri i kualifikuar “Taksa”, Kryeministri: Rama shkoi tek dyqanet e deputetëve të tij TIRANË Premtimi i parë për këtë

fushatë elektorale i Partisë Socialiste se do të heqë taksën e biznesit të vogël ka sjellë reagimin e kryeministrit Berisha në mbledhjen e djeshme të qeverisë.

Duke e filluar fjalën e tij me të dhëna optimiste për gjendjen ekonomike në vend, Berisha është fokusuar më pas tek deklarata e Ramës. “…Dua t’i them kryetarit të opozitës se më është dukur i ngratë, teksa shkonte tek dyqanet e deputetëve të tij në Durrës për të bërë deklarata. Të paktën të zgjidhte biznese të tjera dhe jo të deputetëve të tij, gjë të cilën e pa i gjithë Durrësi, pasi nuk kishte asgjë më të pabesueshme se kjo. Jo se nuk ka njerëz që marrin mallra e ushqime me listë, sigurisht që ka, por mos shko tek dyqani i deputetit, mos e politizo. Ai është një biznes si gjithë të tjerat. Me këtë nuk them se nuk ka njerëz që nuk kanë para për të blerë, nuk them se nuk ekziston lista, por u them se ne po bëjmë gjithçka për punësimin e qytetarëve dhe kjo është bërë e qartë si drita e diellit.

Në Shqipëri nuk ka rritje të papunësisë në këtë kohë, por ka rënie progresive të papunësisë, pra ka krijim të vendeve të punës. Të kesh një rritje të shitjeve në këtë nivel, do të thotë një vëllim qartësisht më i lartë. Dhe kjo, kur të tjerët në rajon i kanë shitjet e

rritjet me minuse, me ulje progresive”, - tha ai. Berisha i sugjeroi Ramës që para se të bëjë deklarata t’u referohet të dhënave zyrtare. “…Opozita bëri një vit luftë dhe shpërndau me qindra email-e kundër Institutit të Statistikave, por ç’do t’u thonë institucioneve ndërkombëtare, ç’do t’i thotë Drejtorisë së Përgjithshme Ekonomike në Komisionin Europian, që thotë se Shqipëria pati rritje 4 herë më të madhe se mesatarja e rajonit; ç’do t’u thonë atyre që pohojnë se në Shqipëri, si i vetmi vend, nuk u rrit papunësia, po u ul; ç’do t’i thonë Organizatës Botërore të Tregtisë që fakton se në Shqipëri investimet e huaja arritën 1 miliard e 30 milionë dollarë. Sa bëjnë betejë me statistikat, më mirë t’i studiojnë ato!”, - tha ai.

Ambasadori i OSBE: “…

Vazhdon të më bëjë përshtypje pozitive puna e znj.

Ina Rama, si Prokurore e Përgjithshme e Shqipërisë.

Ajo po e drejton dhe e ka drejtuar këtë zyrë në kohë sfiduese” TIRANË Për një pjesë të demokratëve, deklarata e djeshme e ambasadorit të OSBE-së, në Tiranë Eugen Wollfarth për mandatin e kryeprokurorit të ardhshëm u konsiderua e papritur. Wollfarth zhvilloi dje një takim me Prokuroren e Përgjithshme, Ina Rama, në zyrën e kësaj të fundit, ndërsa përcolli një mesazh të qartë se kur ajo duhej të largohej nga detyra që mban. “…Viti 2013 ka për të qenë, me siguri, një vit shumë i gjallë për shkak të zgjedhjeve të përgjithshme, por bazuar në faktin që ndryshimet kushtetuese hynë në fuqi në maj 2008, maji do të ishte një datë e mundshme për ndërrimin e prokurorit të përgjithshëm.

Por kjo mbetet për t’u diskutuar. Lejomëni të përsëris se ajo që është më e rëndësishme është që të gjendet, të identifikohet dhe të përzgjidhet një personalitet i kualifikuar për të kryer si duhet këtë punë shumë kërkuese”, - tha dje Wollfarth. Dy ditë më parë, në një intervistë televizive, kryetari i grupit parlamentar të PDsë, Astrit Patozi, deklaroi se në bazë të vendimeve të Gjykatës Kushtetuese, vetë Kushtetutës dhe ligjit për prokurorinë, mandati i Ina Ramës konsiderohet i përfunduar në fund të muajit nëntor. Patozi kërkoi madje që pasardhësi i Ramës

Ambasadori i OSBE-së në Tiranë Eugen Wollfarth

ipëri. Ambasadori i OSBE-së tha se gjatë takimit u diskutua edhe për ngjarjet e 21 Janarit. “Prokuroria e pavarur po punon për ngjarjet e 21 janarit. Në fakt, folëm shkurtimisht edhe për këtë çështje. Do të doja të shprehja një dëshirë, edhe në emër të Prezencës së OSBE-së në Shqipëri: ekzistojnë mundësitë për ta mbështetur akoma më shumë “Viti 2013 ka për të qenë, me siguri, një vit shumë punën e rëndëi gjallë për shkak të zgjedhjeve të përgjithshme, sishme hetuese por bazuar në faktin që ndryshimet kushtetuese të Prokurorit të Përgjithshëm hynë në fuqi në maj 2008, maji do të ishte një lidhur me këtë datë e mundshme për ndërrimin e prokurorit të çështje, me të gjitha elementet përgjithshëm. Por kjo mbetet për t’u diskutuar.” që mund të ofrojë shteti i tive puna e znj. Ina Rama, si Proku- Shqipërisë. Deri tani, një pjesë e rore e Përgjithshme e Shqipërisë. madhe e hetimeve janë kryer nga Ajo po e drejton dhe e ka drejtuar stafi i vetë Prokurores së Përgjithkëtë zyrë në kohë sfiduese dhe i ka shme. Kësaj pune mund t’i shtokushtuar gjithmonë shumë rëndësi heshin përpjekje shtesë nga faktit të të punuarit në mënyrë të pa- burime të tjera, përfshirë minisvarur, në dobi të drejtësisë në Shq- tritë. Kjo do të përshpejtonte atë që ipëri”, - tha Wollfarth. Sipas amba- unë do ta konsideroja një hetim sadorit, posti i saj është një pozicion shumë, shumë të rëndësishëm”, kyç në sistemin e drejtësisë në Shq- tha ai për mediat.

N.Perndoj të jetë njeri me integritet, duke shtuar se puna e deritanishme e organit të akuzës linte për të dëshiruar. Por ndryshe nga qëndrimi i Patozit apo edhe shumicës së zyrtarëve të lartë të selisë blu, për ambasadorin e OSBE-së puna e Ina Ramës ka qenë pozitive. ”…Do të doja të shtoja që vazhdon të më bëjë përshtypje pozi-

4

MAPO

e ENJTE, 13 SHTATOR 2012 www.mapo.al

politika

Premtimi i Ramës: Do heqim referencat TIRANË “Rënia dramatike e punësimit, e shoqëruar me humbje të vendeve të punës, është një konstante e vazhdueshme që duhet ndalur me çdo kusht. Është një rrënim i mëtejshëm që duhet ndalur me çdo kusht”, - tha dje kryetari i PS-së, Edi Rama para drejtuesve të kompanisë ANAS SHPK, e cila operon në fushën e tregtimit të automjeteve dhe pjesëve të këmbimit.

Gjatë një vizite të zhvilluar dje në këtë kompani, kryetari i PS-së është interesuar nga afër me situatën që po

kalon ky biznes. Për përfaqësuesit e kompanisë, ky biznes është një investim prej 70 milionë eurosh në vit, që ishte në rritje nga viti në vit, por që ka disa vite që po rënkon. “Ajo që ne jemi shumë të angazhuar për të rivendosur menjëherë është norma europiane lidhur me trajtimin e këtij biznesi. Nga ana tjetër, në tërësi për biznesin e madh si gjenerator kryesor për ekonominë kombëtare, është heqja e taksës së korrupsionit, heqja e taksës së kohës, janë dy taksa që nuk llogariten në

statistikat zyrtare, por janë dy taksat më të rënda për biznesin. Pastaj me radhë, heqja e referencave, shtimi i sigurisë për biznesin në raport me krimin dhe në raport me gjithë mjedisin e molepsur që vetëm e tkurr biznesin, dhe vendosja e sipërmarrësit shqiptar në piedestal. Sipërmarrësi shqiptar përfundimisht duhet të çlirohet nga gjithë zinxhirët e frikës, nga gjithë zinxhirët që sot e mbajnë lidhur e tkurrur dhe do të kthehet në një figurë simbol për zhvillimin e vendit”, - tha Rama.

Figura e Zogut, Berisha: Majko po bëhet kurban nga enveristët “Unë shoh se zoti Majko rrezikon të bëhet kurban i mbretërisë, për fajin e vetëm se bëri një deklaratë në përputhje të plotë me vendimet e Parlamentit shqiptar për mbretin” TIRANË Deklarata e deputetit të PS-

së, Pandeli Majko se kërkon një rishikim të historisë për figurën e Ahmet Zogut, për të cilin sipas tij, duhet të jepet kontributi dhe vlerat që ai ka pasur, i ka shkuar fort për shtat qëndrimit të deritanishëm të kryeministrit Sali Berisha. Për pasojë, kreu i ekzekutivit ka shfrytëzuar vendimin për dhënien e një fondi shtesë Bashkisë Vlorë për financimin e projektit “Rikonceptimi i Sheshit të Flamurit”, në kuadër të 100-vjetorit të Pavarësisë, për të kaluar tek debati që përçoi të majtët deklarata e Majkos. “…Unë shoh se zoti Majko rrezikon të bëhet kurban i mbretërisë, për fajin e vetëm se bëri një deklaratë në përputhje të plotë me vendimet e Parlamentit shqiptar për mbretin. Është Parlamenti shqiptar ai që ka vendosur referendumin dhe ka qenë në unison i gjithë spektri politik.

Ju garantoj se nuk do kishte ndonjë deputet, të majtë, të qendrës apo të

djathtë që do të votonte për t’i rikthyer të drejtën për të ardhur në pushtet, një trashëgimie tradhtare”, - tha dje Berisha në mbledhjen e qeverisë, duke shtuar se reagimet kundër Majkos shoqërohen nga “ngarkesa enveriste”. “…Kur ne votuam së bashku për referendumin dhe unë e dekretova atë me një marrëveshje të të gjitha forcave politike, gjykoj se forcat politike bënë një hap shumë të madh përpara në rivlerësimin e historisë së kombit të tyre. Po kështu, rikthimi pas referendumit i familjes, votimi i ligjit në parlament për t’i dhënë një status asaj. Tani përpiqen të gjejnë armiq vetëm e vetëm se zoti Majko pati kurajën t’i qëndrojë historisë, i çliruar nga ngarkesa enveriste e saj. Por këto janë punë të tyre, ne si Komision do të duhet të vazhdojmë të bëjmë çdo përgatitje. Ftoj

Deklarata e Majkos: “Largimi i Zogut nga Shqipëria në prill 1939, në ditën e pushtimit nga Italia, ishte një akt juridik që i tregonte botës se Shqipëria po pushtohej, dhe si i tillë duhej vlerësuar”

edhe një herë bashkitë e komunat e vendit të bashkëngjiten në këtë periudhë që ta festojmë këtë ngjarje, duke nderuar të gjithë ata, të cilëve u detyrohemi shumë. E vërteta është se historia jonë 100-vjeçare nuk ka qenë e thjeshtë. Ajo ka qenë shumë e vështirë, çka do të thotë se patriotët, atdhetarët, ata që ishin promotorët e saj janë përballur me vështirësi shumë të mëdha, por i kanë kapërcyer ato dhe sot Shqipëria është e pavarur dhe feston 100-vjetorin e saj”, - tha ai. Për herë të parë, Kryeministri vlerësoi edhe propozimin e kryetarit të Bashkisë së Vlorës, Shpëtim Gjika, për projektin e “Rikonceptimit të Sheshit të Flamurit”. “Bashkia e Vlorës ka bërë projektin dhe ne sigurisht që do ta bashkëfinancojmë atë. Unë dua të përgëzoj kryetarin e Bashkisë së Vlorës, zotin Gjika. Uroj që shembulli i tij të frymëzojë edhe kryetarët e tjerë të bashkive e komunave. 100-vjetorin ne e kemi parashikuar ashtu siç është, një festë mbarëkombëtare dhe një mundësi kontributi të qeverisë qendrore dhe asaj vendore, që ta festojmë në mënyrën më dinjitoze. Natyrisht, ky është një shembull i zotit Gjika, i cili ka marrë një iniciativë pozitive. Ka edhe iniciativa të tjera që do të studiohen”, - shtoi Berisha. N.Perndoj

Nga mbledhja e djeshme e qeverisë

Përvjetori i Azemit, Topi akuzon Berishën: Nuk e zbardhi vrasjen!

Pandeli Majko: “... Më ka marrë malli ta pi një kafe me “kokëderrin” Azem! Të “zihemi” sërish…Dhe të qeshim me kohën dhe kalimtarët e saj” TIRANË Në 14-vjetorin e vrasjes së liderit dhe simbolit të Lëvizjes Studentore të Dhjetorit ‘90, Azem Hajdari, e djathta shqiptare shfaqet e përçarë për atë që është bërë deri më tash në funksion të zbardhjes së plotë të ngjarjes. Në një deklaratë për shtyp, një prej ish-funksionarëve më të rëndësishëm të PD-së ndër vite, aktualisht kryetar i FRD-së, Bamir Topi, ka akuzuar dje Berishën se nuk ka mbajtur premtimin për zbardhjen e plotë të vrasjes. “…Duke ngushëlluar familjen dhe duke vlerësuar lart figurën dhe kujtimin e Azem Hajdarit, FRD-ja rikujton premtimin e pambajtur të politikës, të lidershipit të PDsë për zbardhjen e plotë të vrasjes së tij, për një proces gjyqësor ku të

përgjigjen të gjithë ideatorët, frymëzuesit, organizatorët dhe zbatuesit e aktit kriminal të 12 shtatorit.

Njëherësh FRD thekson me forcë se nderimi më i mirë që politika shqiptare mund t’i bëjë Azem Hajdarit do të ishte respekti për idealet dhe aspiratat për të cilat ai jetoi, punoi dhe u sakrifikua, angazhimi real dhe i sinqertë për një demokraci funksionale, integrim europian dhe shtet të së drejtës, - premtime këto të pambajtura nga klasa e vjetër politike”,- thuhet në njoftimin e FRD-së. Sipas kësaj force politike, nderimi për Azem Hajdarin kërkon edhe reflektim nga politika shqiptare, “për shmangien e partive të vjetra përfshirë edhe partinë që krijoi vetë Azemi me studentët, nga parimet, vlerat dhe idealet e dhjetorit ‘90”.

Edhe Pandeli Majko, deputet i PS-së, ka surprizuar dje me një koment në Facebook për figurën e Azem Hajdarit. “…Sot është përvjetori i vrasjes së Azem Hajdarit. Ishim kundërshtarë politikë dhe po ashtu edhe miq. La pas një djalë të palindur

Bamir Topi

që sot mban emrin e tij…12 shtatori është një reflektim për të kujtuar “armiqtë miq” që humbën gjatë rrugës së jetës të mbushur me moralistë, shokë, njerëz të mirë, karaktere prostitutash dhe qen pekimez!.. Më ka marrë malli ta pi një kafe me “kokëderrin” Azem! Të “zihemi” sërish…Dhe të qeshim me kohën dhe kalimtarët e saj”, - shkruan Majko.

Ndërsa kryeministri Berisha dhe zyrtarë të lartë të PD-së kanë ndjekur dje

Berisha: “Ne nderojmë sot Azem Hajdarin në këtë 100-vjetor të pavarësisë sonë, por mendimi i parë që na vjen natyrshëm në mendje të gjithë shqiptarëve”

ritualin e përvitshëm, atë të zhvillimit të homazheve në Memorialin e Azem Hajdarit, që ndodhet pak metra larg selisë së PD-së. “…Ne nderojmë sot Azem Hajdarin në këtë 100-vjetor të pavarësisë sonë, por mendimi i parë që na vjen natyrshëm në mendje të gjithë shqiptarëve është se pa veprën e tij, pa trimërinë e tij, pa kurajën e tij, asnjë nga ne nuk e merr me mend se si do të ishim sot në 100-vjetorin e Pavarësisë…Ai hapi për shqiptarët dyert e lirisë, hapi për shqiptarët dyert e dinjitetit dhe në rast se sot ne jemi të lirë, në rast se sot ne jemi njerëz me dinjitetin e njerëzve të lirë, ia detyrojmë këtë, më shumë se çdokujt tjetër Azem Hajdarit dhe atyre studentëve që ai udhëhoqi me aq mençuri në dhjetorin e vitit ‘90.

Nderojmë ne sot kujtimin e Besnik Çeres, një demokrat i thjeshtë, por vëlla në ideale, në shpirt dhe në zemër me tribunin e lirisë Azem Hajdari, i cili ra këtu në krye të detyrës”, - tha Berisha.

N.Perndoj

kronika

E enjte, 13 shtator 2012 www.mapo.al

MAPO

5

“Më 21 janar s’kam bërë asnjë vepër penale, por kemi mbrojtur heroikisht Kryeministrinë. Çdo gardist ka qëlluar në ajër dhe prokuroria ka abuzuar me provat”

Ish-kreu i Gardës, Ndrea Prendi dje në gjyq

Prendi: Më 21 janar po përgatitej atentat me snajper për Berishën Ish-kreu i Gardës, Ndrea Prendi, dëshmon për herë të parë për informacione mbi organizimin e një atentati kundër Berishës. “Prokuroria manipuloi provat kundër meje, kemi qëlluar në ajër me plumba” Leonard Bakillari Tiranë Ish-komandanti i Gardës së Republikës, Ndrea Prendi, pohon për herë të parë informacionin e një atentati me snajper kundër kryeministrit Sali Berisha më 21 janar. Gjatë seancës së djeshme, ish-kreu i Gardës dëshmoi për më shumë se 1 orë mbi demonstratën dhe të dhënat që kishin marrë nga policia, e që flisnin për një skenar të organizuar për të eliminuar Kryeministrin e vendit. Sipas Ndrea Prendit, policia e sinjalizoi Gardën e Republikës se një person i trajnuar në Gjermani mund të qëllonte Kryeministrin, në momentin që ai do të largohej nga Kryeministria drejt banesës së tij. “Na kanë sjellë informacion vetëm policia, se një snajper do të qëllonte Kryeministrin, ndërsa një informacion tjetër

fliste se Kryeministria dhe Presidenca do të sulmoheshin me lëndë kimike dhe toksike”- deklaroi në seancë Ndrea Prendi. Sipas tij, informacionet tregonin se do të kishte sulme ndaj institucioneve të rëndësishme të vendit me armë kimike. “Garda mori dhe një tjetër informacion, se një person i instruktuar në Gjermani po përgatitej të vriste me armë snajper kryeministrin Berisha”- tha Prendi. Duke mohuar akuzën e ngritur nga prokuroria për vrasjen e demonstruesit Faik Myrtaj, Ndrea Prendi tha se asnjë prej dëshmive të dhëna deri tani nuk e ka ngarkuar atë me përgjegjësi. “Më 21 janar s’kam bërë asnjë vepër penale, por kemi mbrojtur heroikisht Kryeministrinë. Çdo gardist ka qëlluar në ajër dhe prokuroria ka abuzuar me provat dhe ligjin e Gardës së Republikës. Është aluduar me pistoletën time dhe të shoferit tim. Janë manipuluar provat”- tha ish-kryegardisti i akuzuar për vrasje. Më tej ai sqaroi se në kushtet e vetëmbrojtjes ka urdhëruar të qëllohet në ajër me plumba luftarakë, por kurrsesi në drejtim të turmës. Prendi pranoi të ketë qëlluar edhe vetë me pistoletë, por në ajër dhe jo në drejtim të turmës, siç pretendon organi i akuzës.

Më pas ai sqaroi se është goditur nga

Informacione

30.12.2010 Informacion mbi një mesazh elektronik për organizim sulmesh me lëndë kime të zyrës së Presidentit dhe Parlamentit në disa vende të Europës, përfshirë edhe Shqipërinë

17.01.2011 Informacion mbi përgatitjet e një shtetasi me rrezikshmëri për akt kriminal ndaj Kryeministrit të vendit, ku për realizimin e këtij akti priteshin snajperë nga shtetas shqiptarë në Gjermani

një tullë duke humbur ndjenjat dhe më pas i është nënshtruar mjekimit në ambientet e brendshme të Kryeministrisë. Ndrea Prendi deklaroi se është i pafajshëm dhe për si provë, sipas tij, shërbejnë edhe dëshmitë e dhëna në këtë proces, ku asnjë prej dëshmitarëve s’ka thënë asgjë për fajësinë e tij. “Së shpejti do paraqes prova dhe fo-

to që zbardhin të plotë 21 Janarin”është shprehur Prendi. Duke folur për informacionet që kishte Garda e Republikës në ngjarjen e 21 janarit, Ndrea Prendi është ndalur edhe te Shërbimi Informativ Shtetëror, që nuk ka dhënë asnjë informacion as para dhe as gjatë demonstratës. “ShISh s’na ka dhënë asnjë informacion, ndërkohë që e kishte për detyrë me ligj që të bënte një gjë të tillë. Jemi përballur me sulm barbar dhe sipas ligjit u detyruam të përdorim armët”- u shpreh Prendi. Më tej ish-komandanti i Gardës tregoi se është takuar me ministrin e Brendshëm të asaj kohe, Lulzim Bashën, të cilit i ka kërkuar të ringrinte kordonin e policëve në rrethimin e jashtëm të Kryeministrisë. “Kam takuar ministrin e Brendshëm në Kryeministri, që të vendoste kordonin, pasi ishte e pamundur që të mbroja Kryeministrinë me 200 gardistë që kisha në dispozicion”- përfundoi dëshminë e tij ish-komandanti i Gardës, i akuzuar nga prokuroria për vrasjen e demonstruesit Faik Myrtaj. Në bankën e të pandehurve ndodhet edhe majori i Gardës së Republikës, Agim Llupo, mbi të cilin rëndojnë akuzat e vrasjes së Ziver Veizit dhe Hekuran Dedës.

korçë

Vrau shokun në ditën e verës, arrestohet Korçë- Pranga pas 6 muajsh të riut, vrau shokun pas një konflikti dhe plagosi një tjetër. Një ngjarje e rëndë e cila ka tronditur jo pak banorët e fshatit Barç në rrethin e Korçës, natën e ditës së verës duke u gdhirë 14 marsi, kthehet në vëmendjen e uniformave blu. Prangoset gjatë mbrëmjes së kaluar njëri prej autorëve të dyshuar të kësaj vrasje.

Policia lokale ka bërë të ditur se ka arrestuar shtetasin Danjel Veshi, 27 vjeç, banor i lagjes 8 në Korçë, të cilit me vendim të Gjykatës së Korçës i është dhënë masa e arrestit me burg në mungesë për veprat penale “Heqje e paligjshme e lirisë” si dhe “Plagosje e rëndë me dashje me pasojë vdekjen”. Gjithçka ka nisur ditën e verës, e cila është kthyer në një tragjedi të vërtetë mes dy grupesh të rinjsh. Viktima e kësaj ngjarjeje ishte Olger Kreka, ndërsa i plagosuri Saimir Yzeiri të dy nga qyteti i Korçës.

Betohet Zeneli, Nishani: Të rritet përgjegjësia në drejtësi Anëtari më i ri i Gjykatës së Lartë merr detyrën. Kryetarja e Gjykatës së Lartë: Duhet proces serioz për ligjin, jashtë çdo interesi partiak Anëtari më i ri i Gjykatës së Lartë, Artan Zeneli, u betua dje në ambientet e institucionit. Në ceremoni ishte i pranishëm edhe Presidenti i Republikës, Bujar Nishani, si dhe kryetarja e Gjykatës së Lartë, Shpresa Beçaj. Gjatë fjalës së tij, kreu i shtetit theksoi se in-

stitucioni i Presidencës do të mbështesë reformat në fushën e drejtësisë, duke nënvizuar rëndësinë e konsensusit për ligjin e Gjykatës së Lartë. “Gjykata e Lartë duhet të jetë tempulli i drejtësisë”,- tha Nishani, duke shtuar se “ajo duhet të garantojë se në asnjë rast nuk duhet të ketë drejtësi të munguar”. Kreu i Shtetit, duke shprehur angazhimin institucional për reformën në drejtësi, theksoi se “prioritet do të jetë konsolidimi i pavarësisë së institucioneve të drejtësisë, rritja e përgjegjshmërisë dhe efikasitetit të tyre”. Kryetarja e Gjykatës së

Lartë, Shpresa Beçaj, duke vlerësuar këtë ceremoni, theksoi se “momente të tilla solemne nxisin te secili nga ne jo vetëm frymën e bashkëpunimit si trupë gjyqësore, por njëkohësisht risjellin në vëmendjen tonë se dhënia e drejtësisë është obligim përkundrejt qytetarit dhe përgjegjësi në përmbushjen e detyrës sonë”. Sipas saj, plotësimi i vendeve vakante, nisur nga problematika e krijuar vitet e fundit në Gjykatën e Lartë shpreh optimizëm për të vendosur objektiva dhe standarde të reja gjykimi.

Beçaj, duke marrë shkas nga diskutimi

Artan Zeneli

aktual i amendamenteve të ligjit për Gjykatën e Lartë, i bëri thirrje forcave politike të çojnë përpara këtë angazhim nëpërmjet një procesi serioz dhe gjithëpërfshirës, përtej dhe mbi çdo interes politik. Artan Zeneli u zgjodh anëtar i Gjykatës së Lartë me 117 vota pro, dy kundër dhe tre abstenim në seancën kuvendore, ku u votua dekreti i ishpresidentit Bamir Topi. Zeneli u dekretua nga presidenti më 1 shkurt të këtij viti. Ai ka një karrierë të gjatë në sistemin shqiptar të drejtësisë dhe i përket brezit të juristëve të viteve ‘90.

6

MAPO

e ENJTE, 13 SHTATOR 2012 www.mapo.al

kronikë

Në 1-vjetorin e vrasjes së gjyqtarit Skerdilajd Konomi, kërcënohet përmes një letre gjyqtari Ardit Mustafaj.

Kërcënohet me letër gjyqtari i Dajtit, merret në mbrojtje nga BRISK Letër anotime gjyqtarit Ardit Mustafaj. I kërkohet të heqë dorë nga një çështje. Urdhër i posaçëm mbrojtjeje për gjyqtarin e kërcënuar Leonard Bakillari

Tiranë Një gjyqtar i Krimeve të Rënda është marrë në mbrojtje të rreptë nga forcat e “Brisk”-ut, pas një kërcënimi që mbërriti në adresë të tij në 1-vjetorin e vrasjes së gjyqtarit Skerdilajd Konomi. Këtë radhë, në qendër të kërcënimeve ka qenë gjyqtari Ardit Mustafaj, të cilit nëpërmjet një letre anonime i kërkohet të japë dorëheq jen nga një çështje, por pa e specifikuar se për cilën dosje bëhet fjalë. Lajmi konfirmohet nga burime të rezervuara, të cilat thanë se kërcënimet në adresë të gjyqtarit kanë mbërritur nëpërmjet një letre anonime të gjetur në banesën e tij në lagjen “Ali Demi” në kryeqytet. Letra kishte përmbajtje kërcënuese dhe ndër të tjera paralajmëronte gjyqtarin që të mos bëhej palë me atë që kishin bërë të tjerët para tij. Ky kërcënim ka vënë në alarm gjyqtarin Mustafaj, i cili ka denoncuar ngjarjen pranë Komisariatit Nr. 1 në Tiranë, si dhe ka vënë në dijeni Komisionin e Mbrojtjes së Gjyqtarëve dhe Prokurorëve, të cilët janë mbledhur me urgjencë, duke miratuar dhe një

Artur Zheji: Eh... vajzat e viteve ’80

NR. 8 (255), VITI VII BOTIMIT SHTATOR 2012 ÇMIMI 300 LEKË

REPORTAZH

a!

Gjyqtari Ardit Mustafaj

urdhër të posaçëm mbrojtjeje për gjyqtarin e kërcënuar. Mësohet se janë shtuar forcat e sigurisë fizike për gjyqtarin dhe po ashtu është marrë në mbrojtje familja dhe banesa e tij, e cila survejohet gjatë gjithë kohës nga agjentët e BRISK-ut. I kontaktuar për këtë çështje, gjyqtari Ardit Mustafaj tha se nuk kishte asnjë prononcim, duke shtuar se mediat mund të bëjnë verifikime të nevojshme. Ndërsa burime pra-

Preç Zogaj: Lamtumirë armë, lamtumirë përqafim

në policisë pohuan se në datën 9 shtator, gjyqtari i Krimeve të Rënda ka denoncuar një kërcënim me anë të një letre anonime. Denoncimi ka vënë në alarm strukturat shtetërore dhe forcat e sigurisë, të cilat kanë marrë në mbrojte të rreptë gjyqtarin e kërcënuar, ndërsa kanë nisur hetimet për identifikimin e autorëve të dyshuar për rastin.

Hetuesit që kanë marrë në dorë çështjen po kryejnë verifikimet e nevojshme për

Edison Ypi: Kurva hyjnore

JO VETËM POLITIKË SI ZAKONISHT

...NAZIME, A TI JE A...? HALLALL TA BOFT ZOTI...

PYETËSORI 33

GJERGJ META

NË EUROPË MUND TË HYJMË EDHE PA TURQINË DORËSHKRIM

ENIGMAT E NATËS KUR U MBYT ‘KATËRI I RADËS’

E PËRMUAJSHME

MONIKA LUBONJA RIMISHËRON GERALDINËN

10 GRATË E SHEKULLIT

VAÇE ZELA-Fatos Tarifa; HELENA KADARE-Elisa Spiropali; LIRI BELISHOVA-Henri Çili; MUSINE KOKALARI- Luljeta Lleshanaku, Amik Kasoruho, Ardian Vehbiu, Robert Elsie; DRITA PELINKU-Artan Imami; MOSKO XHAVELLA-Roland Tasho; MOTRAT QIRIAZI-Artan Lame; DORA D’ISTRIA- Moikom Zeqo; TEFTA TASHKO KOÇO-Adrian Civici; Revista MAPO-GERALDINE APPONYI

I kontaktuar për këtë çështje, gjyqtari Ardit Mustafaj tha se nuk kishte asnjë prononcim

identifikimin e të dyshuarve, por ende nuk është bërë e mundur gjetja e personit që ka dërguar letrën në banesën e gjyqtarit të Krimeve të Rënda. Për shkak të sekretit hetimor, por edhe ndjeshmërisë së kësaj çështjeje, burimet nuk bëjnë me dije përmbajtjen e letrës kërcënuese, por shprehet se ajo ka si qëllim heq jen dorë të gjyqtarit nga një çështje që ka aktualisht në gjykim, por pa e specifikuar atë. Referuar kalendarit të çështjeve të gjykuara nga gjyqtari i kërcënuar rezulton se gjatë këtij viti, Ardit Mustafaj ka qenë kryesues në të paktën 6 procese gjyqësore që kanë të bëjnë me trafik narkotikësh, tentativë vrasjeje ndaj punonjësve të policisë, apo dhe gjobëvënie, por edhe me procesin kundër Dritan Dajtit. Sipas faqes së internetit të Gjykatës së Krimeve të Rënda, rezulton se të gjashtë proceset ku kryesues i trupit gjykues ka qenë gjyqtari Mustafaj kanë përfunduar shqyrtimin gjyqësor dhe është dhënë vendimi. Ndërkohë, gjyqtari i kërcënuar është pjesë e trupave gjyqësore në disa çështje të tjera që janë në fazën e gjykimit, me akuza të rënda si trafik droge dhe armësh. Mësohet se gjyqtari Ardit Mustafaj është pjesë e trupës gjyqësore që po gjykon të pandehurin Dritan Dajti, i akuzuar për vrasjen e katër punonjësve të policisë, ngjarje kjo e ndodhur tre vjet më parë në plazhin e Durrësit.

E enjte, shtator E enjte, 13 qershor 5 prill 2012 2010 www.gazetamapo.com www.mapo.al

rrethe

MAPO

05 7

Var veten 25-vjeçarja në një pemë pranë shtëpisë Tiranë Vetëvaret një 25 vjeçare në një pemë pranë shtëpisë. E gjejnë pjesëtarët e familjes, të cilët e nisin për në spital, por rrugës ajo ndërroi jetë. Mirlanda Ademi, 25 vjeçe, banues në lagjen Shkozë të Tiranës, ndërroi jetë pasditen e të martës. Vajza ishte gjetur nga të afërmit e saj në pjesën e pasme të shtëpisë së tyre, në lagjen Shkozë të Tiranës, në një distancë prej

rreth 1 kilometër larg ish-uzinës së autotraktorëve. Ende nuk dihen shkaqet e vetësakrifikimit të 25-vjeçares, por hetimet paraprake të policisë në lidhje me ngjarjen flasin për një vetëflijim që ka lidhje me një situatë intime të saj.

Burimet e policisë thanë se hetimet janë përqendruar në së paku dy pista që kanë të bëjnë me jetën e saj private. Versioni i parë në të

cilin po punon policia është ai i një vetëvrasjeje që ka të bëjë me dyshimet se vajza ka pasur një lidhje intime dhe e ka humbur atë. Burimet e policisë thanë se ky është një dyshim. Për shkak të humbjes së saj vajza ka rënë në dëshpërim dhe ka gjetur si rrugë të vetme vetëflijimin. Pas marrjes në pyetje të familjarëve, policia po punon për zbardhjen e plotë të shkaqeve.

Gjendet e masakruar me gurë dhe gjysmë e zhveshur nëna e dy fëmijëve

Vendi ku i gjet viktima, në afërsi të Qafë-thanës

Trupi i një gruaje rreth të 35-ave është gjetur poshtë një ure në Qafë-thanë. Në gjoks kishte një tatuazh me inicialet G.M. Në mesnatë, mbërrijnë në morg familjarët e një gruaje nga Ostreni i Librazhdit, por verifikimet vazhdojnë Irena Vreto Pogradec Një grua rreth të 35-ave,

nënë e dy fëmijëve është gjetur e masakruar poshtë një ure në afërsinë e doganës së Qafë-Thanës. Skena makabre është parë fillimisht nga një bari i zonës, i cili ka dhënë alarmin në polici. Forca të shumta të policisë së Pogradecit, të përforcuara edhe nga ekspertë nga Tirana, kanë nisur hetimet për të zbardhur identitetin e gruas së masakruar dhe autorin e këtij krimi të rëndë.

Burime nga vendi i ngjarjes i thanë

MAPO-s se gruaja ka qenë pjesërisht e zhveshur, ndërsa pranë trupit të saj janë gjetur një palë kominoshe. Nga këqyrja e trupit gjithashtu u zbulua një tatuazh në gjoksin e majtë me inicialet G.D. “Viktima është rreth 1.76 e gjatë dhe rreth moshës 35 vjeç. Kishte tipare të bukura dhe rrobat që iu gjetën pranë ishin të kushtueshme”,-tha një burim i policisë. Nga hetimet e para, policia dyshon se ajo është vrarë me gurë. Nga këqyrja e trupit janë konstatuar plagë të rënda në kokë, por edhe në pjesë të ndryshme të trupit. Pas hetimeve në vendngjarje, viktima është dërguar në morgun e Pogradecit, ku i është nënshtruar autopsisë. Mjekët ligjorë konstatuan se 35-vjeçarja kishte kryer lindje, çka të bën të mendosh se ishte edhe nënë. Gjatë gjithë pasdites së djeshme, policia e Pogradecit, në bashkëpunim edhe me atë të Korçës, kanë kaluar në sitë të gjitha vajzat që janë deklaruar të zhdukura në këtë zonë. Ndërsa në

Skeda e viktimës Seksi: Femër Mosha: Rreth 35 vjeç Gjatësia: 1.76 Shenja dalluese: Një tatuazh në gjoksin e majtë, në shkronjat G.D. Tipare: Flokët e gjatë, tipare të bukura

orët e vona të mbrëmjes, pranë morgut të Pogradecit kanë mbërritur familjarët e një gruaje të zhdukur nga fshati Ostren i Librazhdit, të cilët kanë kërkuar të shohin kufomën. Burime zyrtare nga policia e Korçës bëjnë me dije se gruaja e zhdukur nga Librazhdi ishte nënë e dy fëmijëve, ndërsa deri në mesnatë nuk kishte përfunduar identifikimi i plotë. “Ka shumë gjasa të jetë trupi i së zhdukurës, por identifikimi vazhdon, pasi koka e saj ka qenë e dëmtuar”,-thonë burimet nga grupi hetimor. Fillimisht, policia kishte dyshuar se mos viktima ishte një këngëtare nga Maqedonia, edhe për shkak të rrobave të shtrenjta që janë gjetur pranë saj.

Grupi hetimor pohoi dje se gruaja është vrarë në vendin ku edhe u gjet trupi i saj, ndërsa skena e krimit lë të hapur pistën e një vrasjeje “pasioni”. “Dyshimet tona janë se ajo mund të jetë vrarë nga i dashuri i saj, por pa identifikuan trupin e pajetë është e vështirë të arrish në

konkluzione të sakta”,-tha një drejtues i policisë së Korçës për MAPO-n. Policia po heton rreth emrave të vajzave të zhdukura në rrethin e Korçës dhe më gjerë, ndërkohë që po bashkëpunon edhe me policinë maqedonase për gjetjen e identitetit të viktimës. Nga vendi i krimit janë marrë të gjitha materialet, si rrobat e gruas dhe objekte të tjera që do të ndihmojnë në zbardhjen e ngjarjes si dhe në kapjen e autorëve. Trupi i viktimës ndodhet në morgun e qytetit të Pogradecit, në pritje të identifikimit, ndërsa policia po kërkon një emër për viktimën, por edhe autorin e këtij krimi makabër. Në ndihmë të policisë lokale kanë mbërritur mbrëmë edhe ekspertët nga Policia e Shtetit, të cilët kanë nisur hetimet në terren. Deri në orët e vona të mbrëmjes së djeshme, nuk është bërë i mundur identifikimi i gruas së masakruar, e cila dyshohet se është një këngëtare maqedonase, e nisur për koncert në Pogradec.

Shkodër, vritet për gjakmarrje një 49-vjeçar Marash Tonaj u vra në fshatin Vuksanaj. Dyshimet bien mbi njerëzit e Nikë dhe Lula Pjollit, krim për të cilin akuzohet i vëllai i viktimës Shkodër Gjakmarrja ka shënuar një tjetër viktimë në Shkodër. Vrasja ka ndodhur rreth orës 10 të paradites së djeshme, në fshatin Vuksanaj të komunës Shalë në Dukagjin, në një prej rrugëve të fshatit. Viktima Marash Tonaj, 49 vjeç, ka qenë duke ecur në këmbë në një prej rrugëve të fshatit ku banon, kur është qëlluar me armë zjarri duke gjetur vdekjen e menjëhershme. Si-

pas policisë, është bërë identifikimi i autorëve dhe mendohet se vrasja është kryer për gjakmarrje. Sipas banorëve të këtij fshati, viktima ka qenë njeri i rregullt që nuk përzihej në punët e të tjerëve dhe nuk kishte konflikt me njeri. Më 13 korrik të vitit 2003, në këtë fshat janë vrarë bashkëshortët Nikë e Lula Pjolli dhe i dyshuar ka qenë vëllai i viktimës, shtetasi Nikë Tonaj. Madje dhe policia pati identifikuar si autor të kësaj ngjarjeje pikërisht Nikë Tonajn, i cili është dënuar në mungesë me 25 vjet burgim. Konflikti mes familjes Pjolli dhe asaj Tonaj ishte për vijën e ujit për vaditje, ku dy palët pretendonin të kishin radhën e vaditjes. Ndërsa bashkëshortët Pjolli kanë

shkuar te burimi në pyll, rreth 1 orë e gjysmë larg banesës dhe kanë marrë të ndryshojnë vijën e ujit duke e kaluar vaden në arën e tyre, ata janë qëlluar me automatik duke gjetur vdekjen e menjëhershme dhe duke lënë jetimë 6 fëmijë, dy djem e katër vajza. Policia pati akuzuar si autor komshiun e tyre Nikë Tonaj, i cili kishte konflikt të njohur për këtë qëllim me Nikë Pjollin. Por për vrasjen e dyfishtë, banorët tregojnë se nuk ka bërë burg njeri dhe Nikë Tonaj me familje si dhe disa të afërm të tij janë shpërngulur nga Shala .Ndërsa vëllai i tij Marashi ka vazhduar të jetojë atje deri në paraditen e 12 shtatorit 2012, kur është qëlluar për vdekje. D.Kolaj

Sipas policisë, është bërë identifikimi i autorëve dhe mendohet se vrasja është kryer për gjakmarrje. Sipas banorëve të këtij fshati, viktima ka qenë njeri i rregullt që nuk përzihej në punët e të tjerëve dhe nuk kishte konflikt me njeri...

8

MAPO

E enjte, 13 shtator 2012 www.mapo.al

sociale

Nis rikonstruksioni i rrugës “Endri Keko” në kryeqytet Bashkia e Tiranës nis rikonstruksionin e një tjetër rruge tejet të amortizuar në kryeqytet, që do t’iu shërbejë 3000 qytetarëve. Me një investim prej 34 570 234 lekësh (pa TVSH), rruga “Endri Keko” që lidh bulevardin “Zhan D’Ark” me rrugën ”Sadik Petrela”, me gjatësi 420 m, do të ndërtohet me parametra modernë. Kreu i Bashkisë, Lulzim Basha ka inspektuar dje

punimet, ndërsa ka bërë të ditur se ky investim, i përfshirë në buxhetin e vitit 2012, pas konsultimeve me qytetarët do të përfundojë brenda 10 muajsh. “Bashkia ndodhet në fazën e zbatimit të projekteve të hartuara me profesionalizëm dhe të prokuruara në transparencë të plotë, në muajt e kaluar dhe brenda marsit të vitit të ardhshëm, shumica e

këtyre punimeve do të kenë përfunduar dhe me përfundimin e tyre, brenda një viti e gjysmë do të kemi realizuar të njëjtin volum punësh publike, që qyteti dhe Bashkia kanë njohur për 11 vitet e kaluara”, - theksoi Basha. Më tej ai bëri të ditur se ka përfunduar dhe projekti teknik për rehabilitimin e shtratit të Lanës dhe pritet financimi i tij nga qeveria shqiptare.

Edmond Rrushi dhe Altin Veshti, në garë për drejtimin e QSUT

Ndryshojnë procedurat, verifikim pronave para regjistrimit Udhëzim i ri / Para regjistrimit të pasurive do të verifikohen vendimet e gjykatave dhe aktet noteriale, rastet kur kërkesat për regjistrim do të refuzohen Jonida Tashi Përcaktohen procedurat e reja për regjistrimin e pasurive të paluajtshme.

Sipas udhëzimit të ri, të miratuar dje nga qeveria, para regjistrimit të pronave do të verifikohen vendimet e dhëna nga gjykatat për to, aktet noteriale dhe ato administrative. Në udhëzimin e ri “Për përcaktimin e elementeve të akteve që verifikohen nga Zyra e Regjistrimit të Pasurive të Paluajtshme dhe të procedurës për nxjerrjen e urdhrit të regjistruesit”, janë përcaktuar rregullat e hollësishme për regjistrimin e kontratave të shitjes për një pasuri të paluajtshme, regjistrimin e pasurive të paluajtshme, të fituara me parashkrim fitues, si dhe regjistrimin e kalimit të pronësisë me anë të ligjit, me vendim të gjykatës apo të një akti administrativ. Sipas udhëzimit, regjistrimi i fitimit apo i kalimit të së drejtës së pronësisë për pasuritë e paluajtshme, të njohura ose të fituara me anë të ligjit, vendimit gjyqësor, aktit administrativ apo me parashkrim fitues, do të bëhet nga zyrat e regjistrimit të pasurive të paluajtshme, pas verifikimit të plotë të elementeve të aktit që njeh ose përmban fitimin e së drejtës së pronësisë. “Përveç përjashtimeve të përcaktuara me ligj, zyrat e regjistrimit të pasurive të paluajtshme bëjnë veprime në regjistrin e një pasurie të paluajtshme vetëm kur ato rrjedhin nga tituj pronësie të pronarit të fundit të saj, të regjistruar më parë në regjistër. Çdo veprim në regjistër, që ka

si efekt ndryshimin e gjendjes juridike të një pasurie të paluajtshme, bëhet kur akti ose vendimi gjyqësor që e konstaton atë, është regjistruar më parë në regjistrin e pasurive të paluajtshme”, - përcaktohet në udhëzim.

Vendimet gjyqësore Para regjistrimit të pasurive të paluajtshme, punonjësit e ZRPP-së do të verifikojnë vendimet e dhëna nga gjykatat për pronat. Fillimisht do të verifikohet nëse vendimi gjyqësor ka marrë formën e prerë, dhe më pas nëse të paktën njëra nga palët ndërgjyqëse (ose trashëgimlënësit e palës ndërgjyqëse) figuron në regjistrat e pasurive të paluajtshme që administrohen nga ZRPP-ja, pronare e pasurisë mbi të cilën gjykata ka disponuar me vendim. Nëse pasuria, mbi të cilën gjykata ka disponuar sipas vendimit, figuron pronë shtetërore ose në emër të një institucioni a enti publik, do të procedohet duke verifikuar nëse ka qenë palë në gjykim pikërisht ai institucion a ent publik që ka pasur të drejtën e pronësisë mbi pasurinë. Po kështu do të verifikohet nëse në gjykimet që kanë për objekt kundërshtimin e vendimit të Komisionit të Kthimit dhe Kompensimit të Pronave është thirrur si palë ndërgjyqëse në gjykim pronari (apo trashëgimtarët e tij), në emër të të cilit figuron prona e regjistruar në regjistrin e pasurive të paluajtshme. Nëse prona figuron pronë shtetërore ose në emër të një institucioni a enti publik, do të procedohet duke verifikuar nëse institucioni a enti publik që ka në pronësi pasurinë, dhe Avokatura e Shtetit kanë qenë palë në gjykim apo jo. Pjesë e verifikimeve do të jetë nëse në gjykim, me objekt kundërshtimin e procedurave apo të kontratës së shitjes së pasurive publike/shtetërore, të kryera nga Agjencia Kombëtare e Privatizimit/ Drejtoria e Administrimit dhe Shitjes së Pronave Publike, në Ministrinë e Finan-

Fillimisht do të verifikohet nëse vendimi gjyqësor ka marrë formën e prerë, dhe më pas nëse të paktën njëra nga palët ndërgjyqëse (ose trashëgimlënësit e palës ndërgjyqëse) figuron në regjistrat e pasurive të paluajtshme që administrohen nga ZRPP-ja, pronare e pasurisë mbi të cilën gjykata ka disponuar me vendim.

cave, është thirrur si palë në gjykim apo palë e interesuar institucioni a enti publik, që ka të drejtën e pronësisë mbi pasurinë e paluajtshme, dhe/ose Avokatura e Shtetit. Në përfundim do të verifikohet nëse në dispozitivin e vendimit, të dhënat për pronën, pasuri e paluajtshme, janë të plota dhe lejojnë regjistrimin e vendimit. Krahas vendimit të gjykatave, për regjistrimin e pronave do të kontrollohen edhe aktet noteriale.

Në udhëzim janë përcaktuar edhe rastet kur kërkesat për regjistrimin e pronave do të refuzohen.

Rastet kur refuzohen kërkesat për regjistrim 1 Kur vendimi gjyqësor nuk ka marrë formë të prerë.

2 Kur, sipas vendimit të gjykatës, në dhënien e vendimit është vënë në lëvizje me kërkesë, përveç rasteve të çeljes së trashëgimisë.

3 Kur në pjesën urdhëruese të vendimit (dispozitivi) të gjykatës përcaktohet se është vendosur vërtetimi i faktit juridik të pronësisë, përveç rasteve të dhënies së vendimit para datës së hyrjes në fuqi të Kodit të Procedurës Civile (1 nëntor 1994), nëse nuk krijon mbivendosje me titujt e tjerë.

4 Kur të dhënat për pasurinë nuk janë të plota e nuk kanë të përcaktuara, minimalisht, kufijtë dhe pozicionin gjeografik të pasurive të paluajtshme

(vendndodhjen e pronës/ numrin e regjistrimit në regjistrat hipotekorë ose kadastralë të pasurisë, kufitarët e pronës dhe/ose sipërfaqet).

5. Kur në aktet noteriale nuk plotësohen elementet e formës.

6. Kur në aktet administrative: nuk kanë përfunduar afatet ligjore për ankimin, administrativ dhe gjyqësor; nuk plotësohen elementet e formës, sipas shtojcës 3, të këtij udhëzimi; ekzistojnë regjistrime të pronësisë për pasurinë e paluajtshme në favor të personave të tjerë, fizikë ose juridikë.

7. Kur dokumentet e paraqitura për regjistrim krijojnë mbivendosje me një pasuri të regjistruar më parë.

Bordi drejtues i QSUT-së miraton dy kandidaturat që do t’i përcillen kryeministrit Berisha Nëndrejtori i Legalizimeve, me profesion jurist, Edmond Rrushi; dhe kardiokirurgu Altin Veshti, i njohur për shpëtimin e qindra zemrave të fëmijëve, do të jenë dy emrat që do t’i përcillen Kryeministrit të vendit për të drejtuar spitalin më të madh të vendit, “Nënë Tereza”. Vendimi është marrë pasditen e djeshme nga Bordi drejtues i QSUT-së, ku dy kandidaturat e përzgjedhura janë miratuar në mënyrë unanime nga të pestë anëtarët e bordit. Burime nga Ministria e Shëndetësisë bëjnë të ditur se krahas dy kandidaturave të përzgjedhura ka pasur edhe aplikime të tjera, por bordi ka vendosur që emrat e tyre të mos i bëj publikë. Në Bordin drejtues të QSUT, që kryesohet nga ministri i Shëndetësisë, Vangjel Tavo, bëjnë pjesë: rektori i Universitetit të Tiranës, Dhori Kule; dekani i Fakultetit të Mjekësisë, Bajram Hysa; drejtoresha e ISKSH-së, Elvana Hana; si dhe kryetari i Këshillit të Profesorëve të Fakultetit të Mjekësisë, Mentor Petrela. Sipas Ligjit për Arsimin e Lartë, emrat e kandidatëve që miratohen në Bordin e QSUT-së duhet t’i përcillen për emërim kryeministrit të vendit, Sali Berisha. Tashmë i takon këtij të fundit të vendosë se kujt do t’ia besojë drejtimin e spitalit “Nënë Tereza”, një juristi apo një mjeku. Gjithsesi, para marrjes së këtij vendimi nga kreu i qeverisë, në oborret e QSUT-së përflitet se emri që do ta drejtoj këtë spital është numri dy i ALUIZN-it, që vjen nga radhët e PD-së. Pas largimit të Saimir Ivzikut, aktualisht QSUT drejtohet nga drejtori i komanduar Besim Boci, i cili ka mbajtur postin e nëndrejtorit të këtij spitali. Me zgjedhjen e drejtorit të ri të QSUT-së do të ndryshojnë edhe dy nëndrejtorët e këtij spitali.

Kandidaturat për këto poste përzg jidhen nga Bordi i QSUT-së, ndërsa emërimi i tyre bëhet nga drejtori i spitalit dhe rektori i Universitetit të Tiranës.

Altin Veshti

Transplantet, miratohet hapja e bankave të organeve Pak muaj pas miratimit të ligjit të ri për transplantet, qeveria ka vendosur kriteret për hapjen dhe mbylljen e bankave të indeve, qelizave dhe organeve. Bankat e indeve, qelizave dhe organeve do të jenë strukturat shëndetësore që do të kryejnë përzgjedhjen, vlerësimin, testimin e indeve, qelizave dhe organeve; ekzaminimin dhe përpunimin e tyre; konservimin, ruajtjen, etiketimin dhe paketimin e indeve, qelizave e organeve dhe dokumentimin e të dhënave për to; shpërndarjen e indeve, qelizave dhe organeve të destinuara për transplantim.

Sipas vendimit të miratuar dje nga qeveria, hapja dhe mbyllja e bankave të indeve, të qelizave dhe të organeve do të bëhet me urdhër të ministrit të Shëndetësisë, në përputhje me kriteret e përcaktuara. Krahas përcaktimeve në ligjin e transplanteve, në vendim thuhet se “banka e indeve, e qelizave dhe e organeve duhet që: të ketë parashikuar në statusin e saj objektin e veprimtarisë, që do të kryejë në përputhje me legjislacionin në fuqi; të ketë një plan të shërbimeve që do të ofrojë, i cili të përmbajë llojin e indeve, të qelizave dhe të organeve që do të mbledhë e përpunojë”. Ministri i Shëndetësisë urdhëron mbylljen e bankës së indeve, të qelizave dhe të organeve në rastet kur vërtetohet një nga këto situata: nuk plotëson kushtet e nevojshme për ushtrimin e aktivitetit të saj sipas kritereve të përcaktuara në këtë vendim; ka shkelje të ligjeve dhe akteve nënligjore në fuqi; nuk zbaton brenda kushteve dhe afateve detyrat e lëna nga Ministria e Shëndetësisë për korrigjimin e shkeljeve.

Pse MAPO Academe?

esse Ermonela JAHO Demistifikimi ëndrrës për t’u bërë këngëtar operistik

Është në fakt një ‘thyerje’ e gazetarisë së përditëshme, një kalim nga ‘breaking news’ në ‘breaking views’, nga lajmi i parë te pikëpamja, ose pikëpamjet e ekspozuara dhe të debatuara. Është një përpjekje e parë për të shërbyer si urë mes botimeve apo konferencave akademike dhe shtypit të përditshëm. Sigurisht, pa pretendimin e përditësimit të akademikes, kjo do të qe e pamundur, por për njëfarë zbutjeje të hendekut që ekziston mes shkrimit akademik dhe shkrimit për kronikën e së përditëshmes. Në këtë vazhdë, ky numër i radhës i MAPO Academe sjell, me shkurtime, një pjesë të artikujve të revistës ‘Academe” (Vol. 1-Pranverë, 2012) botim i Akademisë Shqiptare të Arteve dhe Shkencave.

www.mapo.al

4 faktorët për një revolucion të sistemit shëndetësor Janë katër faktorë revolucionarizues që imponojnë—dhe mundësojnë—ndryshime substanciale për funksionimin më efikas të sistemeve shëndetësore të sotme. Ata janë: (1) faktori social, (2) revolucioni teknologjik në shendetesi, (3) revolucioni informatik dhe (4) faktori menaxherial analiza

Energjia elektrike; që nesër të mos jetë shumë vonë Dy nga problemet më të mëdha, me të cilat përballet njerëzimi në ditët tona, janë rritja e mirëqenies nëpërmjet zhvillimit të qëndrueshëm dhe forcimi i sigurisë kombëtare dhe asaj ndërkombëtare. Të dyja këto prob-

leme ndërthuren mes tyre, si edhe me shumë faktorë të tjerë me ndikim në zhvillimin social dhe ekonomik të çdo vendi, por një ndër faktorët kryesorë dhe problematikë mbetet sigurimi i energjisë elektrike...

10

E enjte, 13 shtator 2012 www.mapo.al

mjekësia Qëndrat shëndetësore apo spitalet që paguhen me paratë publike e kanë brënda mureve gjatë v itit më shumë personel mjekesor e sanitar se sa të sëmurë duhet të gjejnë rrugë e alternativa të reja për të mbijetuar në tregun e sotëm konkurues shëndetësor

4 faktorët për një revolucion të sistemit shëndetësor Isuf KALO Akademia Shqiptare e Arteve dhe e Shkencave

Janë katër faktorë revolucionarizues që imponojnë—dhe mundësojnë—ndryshime substanciale për funksionimin më efikas të sistemeve shëndetësore të sotme. Ata janë: (1) faktori social, (2) revolucioni teknologjik në shendetesi, (3) revolucioni informatik dhe (4) faktori menaxherial 1.Faktori social.

Faktori i parë lidhet me zhvillimin dhe demokratizimin e vazhdueshëm të shoqërisë dhe, në këtë kuadër, me të drejtat universale të individit, ose të grupeve specifike të popullsisë, ndër të cilat gjithnjë e më shumë po dalin në pah, si prioritete, edhe të drejtat që kanë të bëjnë me kujdesin shëndetësor. Këto të drejta janë tashmë të kodifikuara dhe të shpallura si në shumë vende të botës edhe në Shqipëri. Respektimi dhe zbatimi i tyre, si edhe monitorimi i këtij procesi janë detyrë e çdo shteti. Rigoroziteti me të cilin këto të drejta respektohen shërben si një ndër treguesit e shkallës së demokratizimit për çdo vend. Në një vend skandinav, si Suedia, respektimi i të drejtave dhe masat për kujdesin shëndetësor të qytetarëve monitorohen sistematikisht dhe i raportohen çdo vit popullsisë së vendit përmes treguesve të matshëm.

Në shoqëritë feudale, kujdesi shëndetësor ndaj popullatës ishte i pa organizuar, i pa strukturuar dhe krijimi i spitaleve, ose i qendrave kuruese u inicua së pari vetëm për të varfërit. Ai funksiononte në saje të donacioneve filantropike të aristrokacisë në mënyrë sporadike, kryesisht si bamirësi. Edhe në sistemet diktatoriale, ndonëse fondet për shëndetësinë vilen (në mënyrë të hapur apo të

fshehtë) nga taksat dhe kontributet e detyrueshme prej qytetarëve, shteti e propagandon kujdesin shëndetësor me mburrje si një shërbim “falas”, si dhuratë, ose si shprehje e humanizmit të tij. Në shoqëritë moderne, përkundrazi, sistemi shëndetësor është i institucionalizuar, i rregulluar dhe i kontrolluar nga shteti. Ai funksion me fonde që vijne përmes taksave direkte ose nga kontributet në agjensitë e sigurimeve; sidoqoftë, në terësi, si system, ai përbën obligim dhe përgjegjësi publike me llogaridhënie të detyrueshme ndaj qytetarëve.

2.Revolucioni teknologjik Faktori i dytë revolucionarizues për sistemin tonë shëndetsor është i lidhur me novacioet në mjete, në aparatura, në medikamente, në metoda dhe në procedura të reja shëndetsore, të cilat kanë munguar deri dje, por të cilat hapin sot mundësi dhe hapësira veprimi të mvdha dhe lejojnë ndërhyrje parandaluese, diagnostikuese dhe kurative të reja dhe më efikase, që nuk ekzistonin, nuk njiheshin, ose nuk zbatoheshin më parë.

Mjete, aparatura, metoda dhe procedura të tilla lejojnë sot që trupi njerëzor të ekzaminohet në çdo detaj, deri edhe në thellësi të organeve dhe të qelizave të tij, madje edhe të geneve dhe të kromozoneve, pa lënë thuase asgjë të panjohur në të. Sipas revistës mjekësore të mirënjohur, JAMA, ndikimi i teknologjisë së re mjeksore në kohën tone është impresionues: Jetëgjatësisë mesatare e njeriut në botë është rritur nga 49 vjet në vitin 1900, në 77 vjet në vitin 2000. Po kështu, vdekshmëria për shkaqe kardiake, në Shtetet e Bashkuara, është ulur 56 për qind, ndërsa ajo nga insulti cerebral është ulur 70 për qind.

Revolucioni teknologjik i ka rritur shëndetësisë prestigjin, ambicjet dhe “oreksin”. Mjekësia e sotme nuk njeh limite në synimet për realizimin e çdo dëshire apo ëndrre utiltare të saj. Para se arritjet e saj të jenë të mira pë vetë mjeksisë, ato janë të mira publike për qytetarët e një vendit dhe, në radhë të

Revolucioni teknologjik i ka rritur shëndetësisë prestigjin, ambicjet dhe “oreksin”.

Mjekësia e sotme nuk njeh limite në synimet për realizimin e çdo dëshire apo ëndrre utiltare të saj

pare, për të sëmurët. Mjeksia e transplanteve, e cila dikur ishte një utopi futuriste, është sot në lulezim të pandalshëm, madje ajo ka hedhur me sukses hapat e saj të para, në nefrologji, edhe nëvendin tonë. Nëse në vitet 1960 ardhja e aparatit të parë të elektrokardiogramës, në ish-Spitalin N. 1 të Tiranës, u quajt modernizim, sepse mundësoi konfirmimin diagnostik të infarktit të miokardit, i cili quhej atëherë sëmundje realtivisht e rrallë, sot infarkti dhe sëmundjet e zemrës përballohen për nga shpeshtësia, si endemi, me një mori aparaturash të sofistikuara. Teknologjia dhe proceduarat diagnostikuese dhe kuruese jetëshpëtuese kanë parë, nga njëra dekadë në tjetrën, një progres të jashtëzakonshëm. Bashkë me to është rritur edhe jetëgjatësia e pacientëve dhe numri i jetëve të shpëtuara. E njëjta gjë mund të thuhet edhe për vlerën e barnave të reja. Në tregun shqiptar qarkullojnë sot mbi 8,000 medikamente (nga 400 që rekomandon si thelbësore Organizata Botërore e Shëndetësisë), shumë prej të cilave janë barna të reja, me fuqi dhe spekter mjekues shumë më të gjerë sesa ato të një dekade më parë. Por ndërsa ambicjet dhe potencialet e shëndetësisë për të realizuar mrekullira të reja në dobi të njerëzimit janë të pakufishme, për fat të keq, buxheti financiar në dispozicion të saj është tejet i limituar.

3.Revolucioni informatik Progresi i jashtëzakonshëm në fushën e teknologjisë së informacionit përbën një faktor tjetër esencial për modernizimin e sistemeve shëndetsore. Kompjuterizimi i të gjitha hallkave të sistemit shëndetsor (duke fil-

luar nga ai klinik, përmes transferimit dhe ruajtjes së kartelave dhe dosjeve me të dhënat klinike të të sëmurëve në dosje elektronike), do mundësojë të unifikohen definicionet dhe mënyrat e matjes të parametrave të duhura, ndjekjen në vazhdimësi, trasferimin horizontal dhe vertikal të të dhënave dhe krahasimin e rezultateve të tyre mes mjekëve dhe qendrave shëndetësore të ndryshme, të cilat, me sistemin e sotëm, të trashëguar që nga sovjetikët, është e pamundur të kryhen.

Kompjuterizimi do t’i shndërrojë arkivat e pluhurosura të statistikave nëpër spitalet dhe poliklinikat tona në banka dinamike të dhënash, mbi bazën e të cilave do të mund të njihet performancë reale dhe cilesia e kujdesit shëndetësor, si edhe të bëhen plane veprimi për përmirësimin e tyre të vazhdushem në të ardhmen.

Krijimi i një rrjeti të gjerë Interneti falas në dispozicion të qendrave shëndetësore si edhe të mjekëve, si individë, dhe lidhja me Qendrat Ndërkombëtare të Evidencës Mjekësore Shkencore si, Libraritë Conchran, do të mundesojë njohjen e shpejtë të tyre me të rejat e mjekësisë dhe marrjen e përgjigjes për vendimmarrje klinike të sakta në praktikën tone mjekësore. Mungesat e sotme në këtë drejtim e mbajnë shëndetsinë tonë larg nga ajo europiane dhe e bëjnë të pamundur krahasimin e besueshëm dhe dinamik të rezultateve tona reale me ato europiane.

Kompjuterizimi, në terësinë e sitemit shëndetsor, do përbënte hapin më vigan të ndryshimit të pritshëm në të.

Rrjeti i telemedicinës, i iniciuar së

11

E enjte, 13 shtator 2012 www.mapo.al

Krijimi i një rrjeti të gjerë Interneti falas në dispozicion të qendrave shëndetësore si edhe të mjekëve, si individë, dhe lidhja me Qendrat Ndërkombëtare të Evidencës Mjekësore Shkencore si, Libraritë Conchran, do të mundesojë njohjen e shpejtë të tyre me të rejat e mjekësisë dhe marrjen e përgjigjes për vendimmarrje klinike të sakta në praktikën tone mjekësore

Isuf Kalo

fundi në Shqipëri falë mbështetjes nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, është një ogur i mirë në këtë drejtim.

Ai do të mund të përhapet dhe të operojë në të gjithë territorin e vendit tonë për konsultime të shpejta në raste urgjencash, ose në raste të vështira, nga çdo skaj i vendit me institucionet shëndetsore qendrore në Tiranë.

Informacioni është forcë; ai përbën një thesar, të cilin, , sistemi që disponojmë sot nuk lejon ta shfrytezojmë maksimalisht. Interneti i disponueshëm lirisht kudo në sistem është oksigjeni i tij. Ai shpresohet të implementohet me urgjencë dhe të përdoret gjerësisht në dobi të eficencës së mjekësisë tonë.

4.Revolucioni menaxherial.

Ky revolucion u bë pjesë qendrore e agjendës së sitemeve shëndetsore për shkak të pamundësisë së përballimit (sot, por akoma më shumë në të ardhmen) të kostos financiare për shërbimet që ofron sistemi, në raport me resurset, e pamjaftueshme, që disponohen. Tradicionalisht, shëndetsia nuk është marrë me “nikoqirllëkun” e parasë dhe as me tërësinë e implikimeve ekonomike në punën e saj. Ajo trashëgoi një indiferentizëm dhe injorancë të thellë për to. Duke ndjekur me pasion ëndrrat profesionale, për mrekullitë dhe të pamundurat në dobi të shëndetit të njerëzve, ajo historikisht ka besuar se popullsia dhe qeveritë do i jepnin mbështetje financiare të pakursyer në misionin e saj human dhe fisnik. Mirëpo, edhe pse jeta dhe shendeti i njeriut shpallen kudo si “thesari më i çmuar”, financimi i shëndetsisë ka qenë dhe mbetet i limituar. Për këtë arsye, shëndetësia

është e detyruar këtej e tutje të mos bëjë teprime dhe të mos i keqpërdorë ato resurse të mangëta që ka në dispozicion. Ajo, si asnjëherë më parë, po mëson dhe po zbaton sot “ekonomizmin” dhe menaxhimin e sistemit me kosto sa më efektive Në këtë kontekst Shëendetesia e re po adapton më sëpari një politikë të re menaxheriale në kuptimin e përzgjedhjes së prioriteteve investuese prej nga pritet të prodhohet më së pari më shumë shëndet dhe shërbime efektive për popullatën .

Kjo pëerben nje hap jo të e lehtëe sepse do duhet të cvendos peshën e investimeve dhe të veprimtarise nga ajo e sotmje tradicionale e fokusuar gabimisht tek sëmundjet dhe tek kujdesi i super specializuar spitalor terciar i tyre tek fusha e shëndetit publik , tek maksimalizimi i prodhimit të shëndetit me anë të fuqizimit të faktorëve social ekonomik e komunitar që e determinojnë atë . Kjo në prespektivën afat mesem dhe afat gjatë do e minimizonte semundshmërinë dhe për pasojë edhe tepërimet e sotme të shpenzimeve për to Revolucioni menaxherial i shëndetesise se re synon të jetë shumëdimensional : (a) Menaxhim financiar. Menaxhimi i suksesshëm i vlerave monetare ka të bëjë me alokimin dhe investimin e duhur në funksion të maksimalizimit të efektit të tyre, por edhe të një numri resursesh të tjera të vyera të tij, në radhë të pare, të resurseve njerëzore, për të rifreskuar dhe rinovuar dijet, aftesitë dhe kompetencat profesionale të stafeve. Në këtë aspekt priten edhe ndryshime në rolet e

Kompjuterizimi, në terësinë e sitemit shëndetsor, do përbënte hapin më vigan të ndryshimit të pritshëm në të. Rrjeti i telemedicinës, i iniciuar së fundi në Shqipëri falë mbështetjes nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, është një ogur i mirë në këtë drejtim. Ai do të mund të përhapet dhe të operojë në të gjithë territorin e vendit tonë për konsultime të shpejta në raste urgjencash...

tyre, veçanërisht kualifikimi dhe shtimimi i përgjegjësive të infermiereve, një pjesë e mire e të cilave, tashmë me arsim universitar, mund të kryejnë detyra dhe të marrin kompetenca shume më të gjera, të cilat u kanë qenë mohuar deri më sot.Eshtë positive që ky proces i edukimit e zhvillimit të te vazhdushëem profesional ka nisur dhe është tashmë institucionalizuar tek ne . Ai synon tani të perfshije jo vetëm mjeket por edhe stafin infermieror dhe atë ndihmës. (b) Menaxhim strukturor, me çka kuptojmë miradministrimin e mjeteve, të aparaturave dhe të logjistikës për t’i mirëmbajtur, rinovuar dhe shpërndarë ato drejtësisht dhe sidomos për t’i shfrytëzuar efektivisht.Një system i posacem për verifikimin dhe kalibrimin periodik të eficencës , saktësise dhe sigurisë së tyre si dhe një kuader i qartë regulator i përdorimit apo mos përdorimit të mëtejshem janë domosdoshmëri (c) Menaxhim i informacionit, çka do të thotë rimodelimi i mënyrës së regjistrimit, të mbledhjes dhe të përdorimit të të dhënave klinike, epidemiologjike dhe shkencore në dobi të përmirësimit të performancës dhe të cilësisë së kujdesit për të sëmurët.

Kompjuterizimi i plotë i sistemit shëndetesor do mundësoi që informacioni i mbledhur të jetë relevant i besushem, dhe i përdoreshëm, në dobi të qytetarëve dhe pacientëve nga të gjithe aktorët e shëndetesisë. (ç) Menaxhim i kohës së paguar të punës (koha është flori, apo jo?), për ta shfrytëzuar atë plotësisht dhe pa humbje në dobi të sëmurëve.sidomos ne sektorin public ku vrehen mjaft keqpërodrime të saj Në ndihmë të këtij komponenti, shëndetësia shqiptare ka tashmë një aleat të ri, me kompetencë të lartë në këtë fushë. Ky është Instituti ose Fondi i siguracioneve shëndetsore, i cili, i pozicionuar midis shëndetësisë dhe qytetarëve, si “arkë e përbashkët” e fondeve të mbledhura për shëndetësinë, do të kryejë në dobi të të sëmurëve rolin e blerësit të vetëm të shërbimeve shëndetsore, duke përzgjedhur për ta ato

shërbime që janë më efektive, me më pak rreziqe dhe me kosto më të ulët.

Krijimi i një Fondi universal të përbashkët për shëndetësinë, me kontributin e vetë qytetarëve dhe pjesërisht të shtetit, për të mbuluar shpenzimet shëndetsore të të gjithë popullsisë së vendit, pa përjashtim, është një hap gjigand drejt modernizimit të shëndetësisë tonë. Ai do zbatojë parimin etik esencial të shëndetsisë sonë të sotme: atë të solidaritetit social për mbrojtjen universale shëndetsore të popullsisë, sidomos të shëndetit të personave më të varfër, nga katastrofa financiare e lidhur me sëmundjet.

Roli i ISKSH si bleres i vetëm i sherbimeve nga Institucionet shendetesore autonome bazuar ne kontraten e dyanëshme paraprake,për gamen e shërbimeve , koston dhe cilesine ështe nje nga zgjidhjet e deshmuara si më të suksesëshme per optimizimin e mardhenieve t e sistemeve te sotme shendetesor me tregun . Ky rol duhet fuqizuar dhe mbështetur me mekanizma regulator e buxhetor për të kapërcyer veshtiresite e natyrëshme te rritjes dhe perfeksionimit të metejshëm te tij . (d) Menaxhim organizativ. Ky i fundit përbën një sfidë po aq të madhe dhe ka të bëjë, nga njëra anë, me rivlerësimin sistematik të detyrave dhe të objektivave të qendrave shëndetsore, në raport me kapacietet ekzistuese, ose me potencialet e pa shfrytëzuara të tyre dhe, nga ana tjetër, me rivlerësimin e nevojave dinamike të popullsisë. Një menaxhim organizativ më i mirë i sistemit tonë të shëndetsisë do ndihmonte për rikonfigurimin, decentralizimin (ose përqëndrimin) ose ndryshimit të profilit të detyrave , kompetenceve e kapaciteteve të tyre në dobi të rritjes së performancës dhe produktivitetit të vetë sistemit.

Qëndrat shëndetësore apo spitalet që paguen me paratë publike e kanë brënda mureve gjatë v itit më shumë personel mjekesor e sanitar se sa te sëmurë duhet të gjejnë rrugë e alternmativa të reja për të mbijetuar në tregun e sotëm konkurues shëndetësor

12

E enjte, 13 shtator 2012 www.mapo.al

analiza

Cila është kërkesa për energji elektrike në Shqipëri? A mund të orientohemi ne nga të dhënat mbi vendet e Bashkimit Europian dhe mbi vendet e tjera të Ballkanit?

Energjia elektrike; që nesër të mos jetë shumë vonë Përparim FUGA Universiteti Europian i Tiranës Dy nga problemet më të mëdha, me të cilat përballet njerëzimi në ditët tona, janë rritja e mirëqenies nëpërmjet zhvillimit të qëndrueshëm dhe forcimi i sigurisë kombëtare dhe asaj ndërkombëtare. Të dyja këto probleme ndërthuren mes tyre, si edhe me shumë faktorë të tjerë me ndikim në zhvillimin social dhe ekonomik të çdo vendi, por një ndër faktorët kryesorë dhe problematikë mbetet sigurimi i energjisë elektrike.

Energjia si kusht i domosdoshëm për zhvillimin dhe sigurinë Një ndër format kryesore të energjisë që nevojitet për zhvillimin e një vendi është energjia elektrike. Sidoqoftë, edhe pse kërkesat për energji elektrike në shkallë globale janë të mëdha dhe vijnë duke u rritur, në shumë vende të botës këto nevoja nuk arrijnë të plotësohen. Aktualisht, mbi 1.6 miliard njerëz në rajone të ndryshme të globit nuk kanë mundësi të përdorin energjinë elektrike, ndërsa 2.4 miliardë të tjerë mbështeten në djegien e biomasës tradicionale për gatim dhe ngrohje, pasi nuk mund të përdorin gazin, naftën, ose ndonjë burim tjetër të energjisë.

Në ditët tona, prodhimi vjetor i energjisë elektrike në shkallë botërore është rreth 20 mijë TWh, përafërsisht sa 11 përqind e energjisë së rrezatimit diellor që bie mbi Tokë gjatë 1 ore (174 mijë TWh). Siç tregohet në Figurën 1, rreth 70 përqind e energjisë elektrike që prodhohet në botë aktualisht përftohet nga djegia e lëndëve fosile (nafta, gazi dhe qymyri); rreth 18 përqind nga shfrytëzimi i energjive të rinovueshme dhe rreth 13 përqind nga energjia bërthamore.

Quo vadis?

Problemi i sigurimit të energjisë elektrike është parësor për çdo komb dhe për çdo shoqëri dhe kërkon një vështrim më largpamës, pasi ndërtimi i sistemeve për prodhimin dhe shpërndarjen e energjisë elektrike ka nevojë për financime të mëdha, kërkon njerëz të ditur dhe teknologji të përparuar në shumë sfera të ekonomisë dhe, mbi të gjitha, kërkon kohë, pasi zhvillimi i energjetikës nuk mund të zhvillohet sot për nesër. Njëherazi, fuqizimi i potencialit energjetik të vendit është dhe jë detyrim për plotësimin e kërkesave të brezave që do të vijnë. Duke e vlerësuar situatën në këtë kontekst, planifikimi i rritjes së prodhimit dhe të konsumit të energjisë elektrike në Shqipëri me ritme 3-5 përqind është i pamjaftueshëm. Një planifikim i tillë mund të na shpëtojë nga shqetësimi se “a do kemi drita sot dhe nesër?”, si edhe dhe nga meraku nëse “do të ketë apo jo reshje këtë vit, që të mos mbetemi në errësirë vitin që vjen?”; por një rritje me këto ritme e prodhimit dhe e konsumit të energjisë elektrike nuk i përgjigjet aspak synimit për një zhvillim të gjithanshëm,

të shpejtë dhe të qëndrueshëm të vendit, me objektiv afrimin gjithmonë e më shpejt me vendet e tjera të Ballkanit dhe të Bashkimit Europian. Llogaritje të thjeshta tregojnë se arritja e një objektivi të tillë kërkon një rritje me disa herë të burimeve të prodhimit të energjisë elektrike.

Cila është kërkesa për energji elektrike në Shqipëri? A mund të orientohemi ne nga të dhënat mbi vendet e Bashkimit Europian dhe mbi vendet e tjera të Ballkanit? Duke e konsideruar si shumë të lartë dhe jashtë mundësive të vendit tonë një nivel konsumi të energjisë elektrike si në vendet e BE-së, për qëllime llogaritje mund të marrim për bazë nivelet e këtij konsumi nga vendet e tjera të Ballkanit, aq mëtepër që shumë faktorë klimatikë janë të përafërt. Llogaritje tregojnë se për të arritur këto nivele në harkun e 20 viteve të ardhëshme, do të duhet të planifikohet një rritje e konsumit vjetor të energjisë elektrike për frymë të popullsisë me ritme rreth 8-10 përqind, e cila është thuajse e pamundur.

Por, edhe sikur të mbetemi në rritjen prej 3-5 përqind, llogaritjet tregojnë se, me këto ritme, në vitin 2030, Shqipërisë do i duhet të konsumojë mbi 50-70 përqind më shumë energji elektrike sesa konsumon aktualisht, pra rreth 3,000 kWh për frymë, sasi kjo e cila nuk mund të sigurojmë kurrsesi me kapacitetet ekzistuese të prodhimit të energjisë elektrike.

Për të mundësuar këtë, Shqipëria duhet t’i rrisë kapacitetet e prodhimit të energjisë elektrike me të paktën 1,500-2,000 MW. Nëse vendi ynë nuk do ta rrisë prodhim e energjisë elektrike disa herë, atëherë nuk mbetet rrugë tjetër veçse të ngadalësohen zhvillimi, të kufizohet mirëqenia, të frenohet rritja e popullsisë, etj. Një tjetër alternativë mbetet blerja e energjisë elektrike nga jashtë, nga një treg, i cili sa vjen e bëhet më konkurent, më i kufizuar dhe në të cilin çmimet pritet vetëm që të rriten. Mbështetja tek importi i energjisë, pa as më të voglin dyshim, do të ketë kosto të lartë, pasi jo më kot thuhet se “nuk ka asgjë që të kushtojë më shumë sesa mungesa e energjisë”.

Por, a mundet Shqipëria ta rrisë prodhimin e energjisë elektrike disa herë, ose të paktën ta dyfishojë atë? A është kjo realisht e mundur dhe cilat janë disa nga alternativat dhe pengesat në këtë drejtim?

Energjia hidrike Shpesh herë thuhet se “Shqipëria ka ujë”, pra mendohet se vendi ynë mund ta sigurojë energjinë e duhur elektrike nëpërmjet potencialit të saj hidrik, i cili llogaritet të jetë rreth 3,000 MW. Një shtesë prej 400-500 MW në kapacitetet e prodhimit mund të sigurohet nga përdorimi i burimeve alternative si, energjia diellore, ajo e erës, etj. Kapacitete të tjera mund të sigurohen nga ndërtimi i HEC-ve të vegjël. Është fakt që burimet hidrike janë të dorës së parë, pasi energjia elektrike në Shqipëri

Përparim Fuga

Një planifikim i tillë mund të na shpëtojë nga shqetësimi se “a do kemi drita sot dhe nesër?”, si edhe dhe nga meraku nëse “do të ketë apo jo reshje këtë vit, që të mos mbetemi në errësirë vitin që vjen?”; por një rritje me këto ritme e prodhimit dhe e konsumit të energjisë elektrike nuk i përgjigjet aspak synimit për një zhvillim të gjithanshëm...

13

E enjte, 13 shtator 2012 www.mapo.al

prodhohet kryesisht (në masën mbi 90 përqind) nga shfrytëzimi i burimeve hidrike të vendit nga disa hidrocentrale (të ndërtuara kryesisht mbi lumin Drin), me një kapacitet total të instaluar prej 1,600 MW dhe kapacitet efektiv rreth 500 MW. Dyfishimi i prodhimit të energjisë mund të arrihet duke shfrytëzuar tërë potencialin hidrik të vendit, nëpërmjet ndërtimit të disa HEC-ve të ngjashëm me ata të ndërtuar mbi lumin Drin, si edhe përmes një numri të konsiderueshëm HEC-esh të vegjël, por që me prodhimin e tyre mundësojnë plotësimin e nevojave lokale me humbje relativisht të vogla në rrjetet e transmetimit.

Eksperienca botërore dhe eksperienca jonë, tregojnë se ndërtimi i HEC-ve të tillë kërkon financime të mëdha (ndoshta më shumë se 2-3 miliard euro), kërkon teknologji të avancuar, si edhe përfshirjen e shumë aktorëve, vendas dhe të huaj, në projektimin dhe ndërtimin e burimeve hidrike për prodhimin e energjisë. Një tjetër kufizim vjen jo vetëm nga fakti se potenciali hidrik varet nga kushtet klimatike, por edhe sepse rritja e prodhimit të energjisë nga burimet hidrike është në varësi të faktorit topologjik, pra nga një relief i përshtatshëm për krijimin e baseneve

ujore, që për një vend me territor të kufizuar, si Shqipëria, vjen gjithmonë duke u ngushtuar edhe për shkak të ndërtimeve të mëparshme.

Në trajtimin e këtij problemi sigurisht nuk mund të lihen mënjanë problemet që shoqërojnë ndërtimet e hidrocentraleve si, ndryshimet klimatike, problemet nga zhvendosjet e popullsisë, përmbytjet e tokave bujqësore, mbulimi me ujë njëherë e përgjithmonë i pasurive minerale, çlirimi i Co2 etj. Gjithsesi, ndërtimi i hidrocentraleve në Skavicë, mbi lumin Drin, dhe i atyre mbi lumin Devoll dhe Vjosë, janë një domosdoshmëri, madje janë alternativa kryesore për të mundësuar hopin energjetik të Shqipërisë drejt një vendi me potencial energjetik që plotëson nevojat e veta për zhvillim dhe mirëqenie më të lartë.

Energjia fosile Një tjetër mundësi është prodhimi i energjisë elektrike nëpërmjet TECve që punojnë me lëndë djegëse fosile.

Sot për sot, në Shqipëri ato janë jashtë funksionit, ndërkohë që përdorimi i tyre krijon probleme me mjedisin.

Vetë rezervat e vendit me naftë, me qymyr dhe me gaz janë relativisht të vogla, ndërsa importi i tyre si lëndë djegëse në këto instalime mund të shoqërohet me kosto të rritura për

Gjithsesi, ndërtimi i hidrocentraleve në Skavicë, mbi lumin Drin, dhe i atyre mbi lumin Devoll dhe Vjosë, janë një domosdoshmëri, madje janë alternativa kryesore për të mundësuar hopin energjetik të Shqipërisë drejt një vendi me potencial energjetik që plotëson nevojat e veta për zhvillim dhe mirëqenie më të lartë.

faktin se rezervat e këtyre lëndëve djegëse po shkojnë drejt shterimit, jo vetëm brenda vendit, por edhe në shkallë botërore.

Statistikat tregojnë se energjia nga lëndët djegëse fosile është ndër më kryesoret në vendet e Ballkanit dhe rënia e prodhimit për shkak të kufizimeve të pritshme në këto lëndë, sigurisht do bëjë që vendet e rajonit tonë të ndjejnë vështirësi në plotësimin e nevojave të tyre për energji, madje edhe të rrisin çmimin e energjisë që mund të eksportojnë. Një situatë e tillë u shfaq që këtë vit kur, gjatë tremujorit të parë, vendet e Ballkanit ndaluan eksportin e energjisë elektrike, së paku për një periudhë ende të papërcaktuar. Gjithsesi, përdorimi i TEC-ve ekzistuese do t’i shërbente nevojave të vendit duke e zbutur disi kërkesën për energji. Ndërkohë, situata mund të ndryshojë në mënyrë tepër të favorshme nëse Shqipëria bëhet rrugë kalimi e gaz–sjellësve nga vendet e Azisë, çka do të mundësonte furnizimin me gaz të Shqipërisë dhe, njëherazi, ndërtimin e termocentrale të fuqishme për prodhimin e energjisë elektrike.

Energjia bërthamore Një alternativë shumë e debatuar është ajo e shfrytëzimit të energjisë bërthamore. Me rreth 439 reaktorë në mbarë botën, aktualisht mundësohet prodhimi i një sasie të konsiderueshme energjie elektrike, e cila pritet të arrijë maksimumin e saj në periudhën 2010-2015. Arsyeja kryesore e tendencës në rënien e prodhimit të energjisë elektrike nga centralet bërthamore është se mbi 82 përqind e këtyre centraleve kanë tashme nga 17 deri në 30 vjet në përdorim, ndërsa koha mesatare e një instalimi të tillë luhatet në rreth 40 vjet.

Pavarësisht nga sa u tha më sipër, centralet bërthamorë janë instalime kompakte; ato ofrojnë kapacitete të mëdha prodhimi të energjisë elektrike dhe, rrjedhimisht, me ndërtimin e një centrali me kapacitet 1,000 MW, apo edhe të dy centraleve “binjakë” me nga 600 MW secili, sigurisht që kapaciteti prodhues i energjisë elektrike në Shqipëri mund të dyfishohet apo të trefishohet.

Po a është kjo një mundësi reale?

Së pari, për të ndërtuar një central bërthamor me kapacitet rreth 1,000 MW do të duhen rreth 1 deri 2 miliard euro si edhe një kohë relativisht e gjatë për ndërtimin e centralit (pasi

nga marrja e një vendimi politik deri në fillimin e funksionimit të një centrali bërthamor kërkohen së paku 10 deri në 15 vjet). Faktorë të tjerë pengues të rëndësishëm janë edhe mungesa e qëndrueshmërisë së vijës bregdetare, niveli i lartë sizmik i vendit, mungesat e theksuara në potencial nj e r ë z o r, n ë i n f r a s t r u kt u r ë n rregulluese e licencuese, kuadri i mangët ligjor, etj. Ndërkohë, një tjetër vështirësi e madhe për alternativën bërthamore në Shqipëri lidhet edhe me mundësinë e futjes së një centrali bërthamor në rrjetin elektrik të vendit pasi, si rregull, kapaciteti i shtuar për prodhimin e energjisë elektrike nuk duhet të kalojë më shumë se 10 përqind të kapacitetit ekzistues, ndërsa ndërtimi dhe vënia në shfrytëzim e një centrali bërthamor me kapacitet minimal prej 400-600 MW gati e dyfishon këtë kapacitet.

Për të shkuar çështjes deri në fund, duhet thënë se mësimet e nxjerra nga aksidentet bërthamore, përfshirë edhe atë të Fukushimës, kanë shtruar me kohë kërkesën për teknologji të re, e cila është ende në fazë eksperimentimi dhe pritet të shfaqet në treg në fillim të viteve 2030. Pikërisht për këtë arsye, shumë nga vendet me përvojë në energjetikën bërthamore kanë “frenuar” ndërtimin e centraleve të reja dhe po presin teknologjinë e së ardhmes. Kjo përbën një arsye të rëndësishme edhe për ne që të vlerësojmë situatat dhe të rishikojmë me kujdes alternativën bërthamore në Shqipëri. Kjo arsye përbën një argument të rëndësishëm edhe për Agjencinë Kombëtare të Energjisë Bërthamore që të rishikojë programin e saj, të jetë më realiste në aktivitetet që realizon, për të mos shpenzuar pa efektivitet fondet dhe asistencën teknike ndërkombëtare.

Energjitë e rinovueshme Një alternativë më e lehtë për t’u marrë në konsideratë në vendin tonë, pasi ajo kërkon më pak kohë dhe investime, është shfrytëzimi i energjisë diellore dhe asaj të erës. Pa dyshim që një investim në këtë drejtim mund të ndihmojë në zbutjen e kërkesës për energji, por, për potencialin e kufizuar që mund të ofrojnë këto burime alternative në raport me kërkesën, nuk duket se investimet në këtë drejtim mund t’i shërbejnë përmushjes së kërkesave mjaft më të mëdha për energji. Ato vetëm se mund ta zbusin “urinë” energjetike të vendit.

14

MAPO

e enjte, 13 SHTATOR 2012 www.mapo.al

15

E enjte, 13 shtator 2012 www.mapo.al

esse

Konkurimi është seleksionimi i parë që bën dallimin midis amatorit dhe profesionistit, midis endërrimtarit dhe realizuesit të ëndrrës, midis studentit dhe një Dive

Ermonela JAHO Demistifikimi ëndrrës për t’u bërë këngëtar operestik Teksa po të nisja të shkruaja këtë ese mbi talentet e reja në muzikën vokale, u përpoqa të kthehem mendërisht në kohë 20 vjet më parë, duke u munduar të kujtoj se ç’pyetje më preokuponin mua në atë moshë. Një nga skenarët kryesorë që imagjinoja në atë kohë ishte takimi me një këngëtare profesioniste të shquar, e cila e jetonte jetën e saj nëpër bot,ë me artin që unë vetë inspiroja të krijoja një ditë. Do isha gati të udhëtoja si Bach-u, 400 kilometra në këmbë, për të dëgjuar Buxtehude-n që i binte organos, vetëm e vetëm për të mësuar se ç’hapa konkrete do më duhej të hidhja unë vetë të nesërmen, një javë më vonë, pas një muaji apo pas një viti për të realizuar ëndrrën time.

Shkurt, doja ta demistifikoja një artist të suksesshëm apo të famshëm nga shkëlqimi, nga zhurma dhe nga hiperbola.

Duke pranuar kufizimet e mia, do të desha të përqendrohesha specifikisht në fushën e kantos dhe, në mënyrë të veçantë, të shprehja disa mendime për këngëtarët e rinj, të cilët aspirojnë të konkurojnë dhe të fitojnë jetesën e tyre nëpërmjet këndimit operistik. Duke reflektuar mbi këtë subjekt, po përpiqesha të kujtoja emrin e një këngëtareje profesioniste me famë botërore, e cila nuk ka fituar një konkurs dhe, të them të drejtën, asnjë emër nuk më vinte në mendje. Të gjithë kolegët e mi, me të cilët kam patur rastin të punoj, kanë dalë nga konkurse ndërkombëtare të rëndësishme.

Konkurimi është seleksionimi i parë që bën dallimin midis amatorit dhe profesionistit, midis endërrimtarit dhe realizuesit të ëndrrës, midis studentit dhe një Dive. Shkurt, nëqoftëse ëndrra jote, që nga vitet e femijërisë deri në akademinë e arteve, ka qenë që ti të bëhesh këngetare opere, pikesynimi tënd kryesor është që ti të përgatitesh në një mënyrë të tillë që të arrish të fitosh një nga këto konkurse. Sakrificat nuk mbarojnë aty, por kjo duhet të jetë drita e shpresës në fund të një tuneli të gjatë dhe të errët, të cilën besimi tënd duhet ta përdorë si udhërrëfyese.

Evenimente të tilla janë të shumta.

Fitorja në njërin prej tyre të hap shumë

dyer dhe të ofron oportunitete profesionale, të cilat asnjë karrierë tjetër provinciale nuk mund të t’i ofrojë.

Cilat janë hapat e përditëshme që duhen bërë për të arritur një synim të tillë? Më poshtë unë rendis ato më kryesoret: (1)Disa orë punë në ditë për të perfeksionuar tekniken e këndimit me mësuesen apo mësuesin e zërit, si edhe në mënyrë individuale; (2)Dëgjim i përditshëm i literaturës operistike nga këndvështrime artistike të ndryshme, sidomos dëgjimi i shfaqjeve “live”; (3)Përqëndrim në njohjen e detajuar të gjuhëve të huaja; (4)Studim i foniatrisë; (5)Përgatitje me “coach” e roleve të ndryshme që do të bëhen pjesë e repertorit tënd.

Rëndësinë e një mësueseje apo të një mësuesi të mirë këndimi e kam kuptuar dhe e kuptoj për ditë e më shumë në jetën time profesionale. Roli i saj apo i tij është kaq i madh, sa mund të them pa ndrojtje se ai është ndër ata faktorë që do të përcaktojnë nëse ti do të bëhesh ose jo një këngetar profesionist. Jam e sigurt se shumë nga ata këngetarë, të cilët do të lexojnë këshillën time të parë, do të shprehin habi duke thënë se është e pamundur të punosh disa orë në ditë për teknikën e këndimit, pasi nuk mund të këndosh përditë me orë të tëra.

Kjo është e vërtetë, por kjo nuk të pengon të punosh për teknikën disa orë në ditë. Teknika përfshin ushtrimet për frymëmarrjen, diafragmën, pozicionin e gjuhës, diksionin e qartë dhe, më në fund, vënien e të gjithë këtyre komponentëve në shërbim të këndimit.

Dëgjimi i përditshëm i literaturës operistike është një faktor tjetër, tepër i rëndësishëm, për përgatitjen e përditshme drejt konkurimit, por edhe gjatë jetës prefesionale. Kur je duke u formuar si artist, është e rëndësishme që të krijosh opinionin tënd për muzikën, por edhe për interpretuesit e mëdhenj të çdo kohe. Duke dëgjuar fillimisht me kuriozitet dhe, më vonë, në fazën profesioniste, në mënyrë kritike, jo vetëm do krijosh botëkuptimin tënd muzikor, por edhe do të marrësh mësimet e para

Dëgjimi i përditshëm i literaturës operistike është një faktor tjetër, tepër i rëndësishëm, për përgatitjen e përditshme drejt konkurimit, por edhe gjatë jetës prefesionale se çfarë funksionon në skenë përpara se të bëhesh protagonist i saj. Zhvillimet e sotme teknologjike e bëjnë të mundur këtë detyrë, edhe pse njerëzit që koleksionojnë më dhjetëra produksione të së njëjtës opera nga këngetarë të ndryshëm për një periudhë 100-vjeçare janë tepër të rrallë. Shfaqjet “live” të operave të ndryshme janë, gjithashtu, një element që nuk duhet të mungojë në mozaikun e formimit të një artisti. Niveli mund të jetë i ndryshëm, por nuk duhet të neglizhohen edhe interpretimet e dobta; ndonjëherë, artisti mëson më shumë nga një shfaqje mediokre, sesa nga dy vëllime librash teorikë, sepse kupton pikërisht atë çka duhet të evitojë dhe arsyet përse.

“Kufijtë e gjuhës time janë kufijtë e jetës time”, shprehej filozofi Ludeëig Ëittgenstein në Tractatus Logico-Philosophicus. Sa e vërtetë është kjo maksimë në jetën e përditshme, veçanërisht në botën e operas! Diferenca e

këtij elemeti në karrierën prefesionale është kaq e madhe, saqë shpesh here unë habitem sesi mund të ndodhë që ai të injorohet kaq shumë nga këngëtarët, sidomos nga këngëtarët e rinj. Studimi i përditshëm dhe i kujdesshëm i italishtes dhe frëngjishtes, sidomos i diksionit, është një nga ata elementë, të cilët mund të bëjë dallimin midis fitores në një konkurs apo në një audicion dhe dështimit në të. Ndiqni me vëmendje çdo këngëtar legjendar në Internet, në arie të famshme, të vlerësuara dhe të pëlqyera nga të gjithë, dhe gjëja e parë që do t’ju bjerë në vesh është diksioni i përkryer. Një përkujdesje ndaj diksionit i shton efektit të muzikës së kënduar mbi 20 përqind të goditjes që shkakton ajo. Nuk është nevoja të shtoj këtu se anglishtja duhet njohur patjeter, për të komunikuar kudo dhe në çdo rrethanë që ka të bëjë me biznesin.

Foniatria është një degë e mjeksisë që merret me studimin dhe trajtimin e e aparatit të të folurit dhe të të kënduarit. Mbaj mend se shumë vite më parë, kjo lëndë ofrohej akoma në Akademinë e Arteve në Tiranë, por u hoq nga kurrikula, me sa mbaj mend, akoma pa u larguar unë nga Shqipëria. Kërkimet e mia në këtë fushë kanë qenë më shumë personale, por mendoj se një klasë e tillë duhet t’u ofrohet këngëtarëve të rinj në shkollat tona, ashtu siç u mësohet anatomia piktorëve. Literatura në këtë fushë është gjerë edhe në Internet dhe studimi i saj do të kishte përfitime të padiskutueshme për çdo këngëtar.

Një coach apo një trainer i mirë,

gjithashtu, ka një peshë jashtëzakonisht të madhe në formimin e një këngëtari të ri, por edhe të një profesionisti.

Për këtë aspekt të profesionit të këngetarit mund të shkruash një libër të tërë por unë, me pak fjalë, mund të them se, pas mësuesit të kantos, i cili duhet të jetë udhërrëfyesi tend teknik, një “coach” i mirë është udhërrëfyesi tënd artistik. Po kështu, mendimi se rolet duhen studiuar vetëm atëherë kur të jepet mundësia për t’i vënë ato në skenë është i gabuar. Shumë këngëtarë ankohen se nuk u ka ecur fati profesional në jetë, por e vërteta është se kur fati mund të ketë trokitur në derën e tyre, ata nuk kanë qenë gati. Në një profesion, në të cilin konkurenca është ndërkombëtare dhe në shumë drejtime, koha është një kapital i çmuar, të cilin nuk mund ta nënvleftësosh.

Rrugët për t’u bërë një artist i vërtetë janë të shumta, ashtu siç janë të larmishme edhe karakteret njerëzorë.

Në këtë ese të shkurtër unë nuk pretendoj t’u kem dhënë pergjigje të gjitha pyetjeve që mund të ketë një artist i ri për një profesion kaq kompleks sa këndimi. Sidoqoftë, unë mbetem me shpresën se mendimet e shprehura këtu mund t’u shërbejnë të rinjve që aspirojnë të bëhen artistë si një hartë orientuese drejt një profesioni sa të mundimshëm, aq edhe përmbushës.

Asnjë vend dhe asnjë komb nuk mbajnë monopolin e krijimit të artistëve të mëdhenj. Eksperienca njerëzore ka provuar se jo kushdo mund të bëhet artist i madh, por kjo experience ka provuar, gjithashtu, se artistët e mëdhenj mund të vijnë nga kudo.

16

MAPO

e ENJTE, 13 SHTATOR 2012 www.mapo.al

intervista

“Po të kisha çadër do flija jashtë”, thotë e moshuara, që tregon se lëkundjet përsëriten shpesh dhe se njerëzit janë trembur, por ajo nuk di të thotë se nga vijnë tronditjet

Misteri në Zharrëz, tërmet nga Zoti apo nga Nafta?!

Në Zharrës, ku “lufta” për naftën përplas prej muajsh banorët me kompaninë “Bankers”. Nga frika e banorëve se lëkundjet do të zhdukin fshatin, tek dyshimet e “Bankers Petroleum” se ata janë pre e spekulimeve Nga i dërguari ynë Vladimir Karaj

Mahmude Baha mezi mbahet në një shkop druri, ndërsa qëndron në portën e madhe të shtëpisë së saj në Zharrëz të Fierit. Na kqyr me habi si të huaj që kalojmë para derës së saj.

E moshuara që jeton vetëm, na fton brenda kur merr vesh se duam të shohim dëmet që i janë shkaktuar shtëpisë nga lëkundjet e tokës.

Ngadalë, duke hedhur fillimisht shkopin dhe më pas këmbët ajo na hap dyert e shtëpisë së re, që ka ndërtuar i biri i cili jeton në Greqi me të shoqen dhe mbesat dhe me shkop tregon plasaritjet në mur. Më pas na zbret në shtëpinë e vjetër, ku të çarat dhe suvaja e rënë janë më të dukshme.

“Po të kisha çadër do flija jashtë”, thotë e moshuara, që tregon se lëkundjet përsëriten shpesh dhe se njerëzit janë trembur, por ajo nuk di të thotë se nga vijnë tronditjet përveç asaj që ka dëgjuar nga fqinjët e në lagje që përgjithësisht bëjnë fajtor “Bankers Petroleum”, kompaninë që shfrytëzon puset e naftës në këtë zonë. Kjo e fundit e mohon kategorikisht të jetë përgjegjëse. “Janë tërmete..Akuzat ndaj nesh janë absurde”, thotë Omer Dashi, Drejtor i Komunikimit pranë ‘Bankers Petroleum Albania’. Një përgjigje sqaruese për banorët e zonës nuk ka ardhur as nga një grup pune i ngritur prej Agjencisë Kombëtare të Burimeve Natyrore (AKBN), të cilët thonë se po hetojnë situatën dhe madje ishin në Sharrëz në të njëjtën ditë që ne u ndodhëm aty. Të zgjedhurit lokalë, edhe pse pak gjë kanë në dorë, lëshuan ultimatum tre ditë më parë pas një mbledhje të Këshillit të Komunës se kërkonin përgjigje të menjëhershme nga qeveria dhe madje pezullim të aktivitetit të kompanisë derisa situata të ishte e qartë.

2 mijë metra nën tokë

Era e naftës që fillon e të çan hundët sapo i afrohesh Fierit është shoqëruese e pashmangshme e vizitës tonë në Zharrës, kryeqendrën e tetë fshatrave të njërës prej zonave naftë mbajtëse të Shqipërisë (Patos Marinëz). Banorët e kësaj zone u bënë të famshëm kur tentuan të bllokojnë dhe madje sulmuan puset dhe depozitat e naftës së “Bankers Petroleum”, sepse akuzojnë kompaninë se proceset e saj të punës shkaktojnë lëvizje sizmike që u kanë shkaktuar dëmtime të shtëpive. E fundit tronditje ishte ajo e datës 9 shtator rreth mesditës dhe ajo shënoi edhe të fundit bllokim rruge të banorëve të zonës që kërkuan sërish ndërhyrje për të ndaluar tërmetet për të cilën akuzojnë kompaninë. Puset e naftës dhe depozitat pranë rrugës nuk e bëjnë as miqësore dhe as shumë pik-

toreske pamjen në të dy anët e rrugës deri në qendër të Zharrës ku ndodhet edhe komuna dhe ku presim të marrim informacionin e parë zyrtar mbi situatën. Por Taulant Gremi (Garxenaj), kryekomunar në mandatin e dytë, i cili na pret menjëherë në zyrë, është siç thotë po kaq i paqartë sa ne. “E vërteta ndodhet 2 mijë metra nën tokë”, thotë Gremi dhe që mendon se vetëm një hetim specialistësh do mund të nxirrte të vërtetën.

Nga ana tjetër, Gremi na sqaron se Bankers bashkë me nënkontraktorë është punëdhënësi më i madh në zonë dhe njëkohësisht burimi kryesor i të ardhurave për fshatrat, komunën dhe qarkun. Vetë ai thotë se nuk ka të dhëna të sakta për numrin e të punësuarve prej kompanisë e që janë banorë të komunës së drejtuar prej tij, por ashtu si në kohën e Albpetrolit lidhja e atyre, që durojnë erën e naftës dhe jetojnë në këtë zonë pavarësisht saj, me naftën është mjaft e fortë. Një pjesë e mirë e banorëve janë naftëtarë, një pjesë tjetër janë specialistë e inxhinierë e mjaft prej tyre kanë aq kohë që kanë puse nafte në oborre saqë i dinë shumë mirë edhe dëmet edhe të ardhurat që vijnë prej saj. Por ajo që ndodh tani atje është diçka e re.

Lëkundjet e tokës dhe dyshimi se ato shkaktohen prej proceseve të Bankers i kanë futur banorët haptaz në konflikt me kompaninë, ndërsa kryekomunari që duhet të qëndrojmë mes investitorit strategjik dhe votuesve të tij thotë se ndodhet në një situatë ku ndihet i pafuqishëm qoftë të bindë banorët, qoftë të ndërmarrë masa të atilla që do mund të sqaronin situatën. Kjo e fundit fryhet sa herë ka lëvizje toke dhe shpërthen deri në sulme ndaj depoz-

Pus nafte dhe kishëz në Zharrës

itave, si ai i para disa muajve kur tonelata nafte u derdhën në tokë pas dëmtimit të tyre.

Revolta, legjenda dhe frika

Banorët e Zharrës kanë të drejtë të dinë se përse u lëviz toka nën këmbë. Ndoshta edhe zemërimi i tyre për faktin që nuk marrin përgjigje mund të përligjet, derisa mjaft prej tyre thonë se kanë gdhirë jashtë netët pas lëkundjeve, pasi nuk e dinë se kur këto do të përsëriten. Por ky zemërim i tyre ndaj Bankers përzihet vend e pavend me mitin që ushqehet nga thashethemet dhe ndonjëherë edhe nga frika. Një titullar i komunës thotë se njerëzit kanë filluar të flasin për avionë fantazmë që vijnë të fotografojnë zonën. Ndërkohë që banorë të tjerë tregojnë se kanë frikë se toka mund të shembet një ditë prej

lëkundjeve në atë fazë që ta zhdukë të gjithë fshatin apo zonën. Një fqinjë e nënë Mahmudesë na tha se dyshonte vërtetë se një gjë e tillë mund të ndodhte, pasi siç kishte dëgjuar, thellësia prej sipërfaqes n ë z o n ë n ku sh k a kt o h e sh i n lëkundjet nuk ishte më shumë se 1 mijë metra. Ndërsa na thotë se ndjeheshin krejt të braktisur, gruaja që mban në dorë nipin thotë se dikush duhet të gjente një zgjidhje për situatën, qoftë edhe duke i shpërngulur, para se të ndodhte katastrofa.

E sikur të mos mjaftonte e gjithë kjo, në dy apo tre prej shtëpive ku fotografuam plasaritjet, njerëzit kishin frikë edhe të flisnin me emër.

Një pjesë, ngase punojnë në shtet e mendojnë se kjo mund t’u sillte

probleme në punë, të tjerë ngaqë kanë krijuar bindjen se policia (një teori që përsëritej) do të shoqëronte këdo që do të fliste se kishte pësuar dëme apo do të pranonte të fotografohej pranë mureve të çara e suvave të rëna.

Situata në një pikë bëhej aq absurde saqë banorët që pranuan të flisnin me emër veç nënë Mahmudesë, që zor se mund të ketë ndonjë frikë në atë moshë dhe kryetarit të komunës, ishte dhe një grua që pasi na tregoi pasqyrën e thyer plasaritjet në shtëpi dhe tmerrin e përjetuar na dha edhe një tablo të ndarjeve brenda në fshat, ku njerëzit enden në kërkim të fajtorëve por edhe të atyre që ata i shohin afër fajtorëve. Hysnie Jaupaj tha se nuk i fliste dikujt në fshat,

REPUBLIKA E SHQIPËRISË MINISTRIA E BRENDSHME

REPUBLIKA E SHQIPËRISË MINISTRIA E BRENDSHME

Departamenti i Administratës Publike

Departamenti i Administratës Publike

SHPALLJE E REZULTATIT TË KONKURIMIT

SHPALLJE E REZULTATIT TË KONKURIMIT

Në përputhje me nenin 13, pika 7 të ligjit Nr. 8549, datë 11.11.1999, “Statusi i Nëpunësit Civil” si dhe pikën 20 të Vendimit të Këshillit të Ministrave Nr. 231, datë 11.05.2000 “Për Pranimin në Shërbimin Civil dhe Periudhën e Provës ”, z. Patriot ÇOBAJ

Në përputhje me nenin 13, pika 7 të ligjit Nr. 8549, datë 11.11.1999, “Statusi i Nëpunësit Civil” si dhe Vendimin e Këshillit të Ministrave Nr. 342, datë 14.07.2000 “Për lëvizjen paralele dhe ngritjen në detyrë ”, z. Faik JATA

është fitues i konkursit për pozicionin DREJTOR NË DREJTORINË E PESHKIMIT NË MINISTRINË E MJEDISIT, PYJEVE DHE ADMINISTRIMIT TË UJRAVE.

është fitues i konkursit, për pozicionin DREJTOR NË DREJTORINË E MENAXHIMIT TË BURIMEVE NJERËZORE NË DREJTORINË E PËRGJITHSHME TË SHËRBIMEVE MBËSHTETËSE NË MINISTRINË E BRENDSHME.

Adresa: Sheshi Skënderbej, nr.3, Tiranë, Shqipëri, Kutia Postare Nr.1751 Tel/Fax:+355 4 2 251241, 2 235937

Adresa: Sheshi Skënderbej, nr.3, Tiranë, Shqipëri, Kutia Postare Nr.1751 Tel/Fax:+355 4 2 251241, 2 235937

www.pad.gov.al

www.pad.gov.al

e ENJTE, 13 SHTATOR 2012 www.mapo.al

MAPO

17

“Janë tërmete..Akuzat ndaj nesh janë absurde dhe spekulime”, thotë Omer Dashi, Drejtor i Komunikimit pranë ‘Bankers Petroleum Albania’.

Mahmude Baha

ngase ky kishte thënë që lëkundjet mund të ishin edhe tërmet. Vetë Jaupaj që nuk e ka hequr nga dhoma pasqyrën e thyer prej lëkundjeve, thotë se pret një komision që të vijë e të shohë dëmet që u janë bërë.

Hetimet pa përgjigjet...

Rasti e solli që grupi i AKBN-së

që drejtohej nga Sazan Guri të na gjente në zyrën e kryetarit të komunës. Vinin nga zyrat e “Bankers” dhe bisedën me kryekomunarin e bënë ndërsa ne ishim prezent në zyrë, ndoshta ngaqë asgjë prej atyre që u tha aty nuk ishte sekret. Rezultate hetimi nuk kishin, por ndërkohë

Mbetje të puseve të “Albpetrol”

REPUBLIKA E SHQIPERISE BYROJA SHQIPTARE E SIGURIMIT OFERTE PUNESIMI Byroja Shqiptare e Sigurimit si person juridik pa te drejte fitimi ushtron aktivitetin e saj ne zbatim te ligjit 10076 dt 12.02.2009, dhe eshte e interesuar te punesoje Juristë me kohe te plote, qe te permbushin kriteret si me poshte:

1. Te kete mbaruar studimet e larta per Drejtesi.

2. Te kete njohuri te mira te Kodit te Procedures Civile, Kodit te Punes etj.

3. Avantazh perbejne njohja e Ligjit 10076 dt 12.02.2009 “Per sigurimin e detyrueshem ne sektorin e transportit” dhe Ligjit 9267, datë. 29.07.2004 “Për veprimtarinë e sigurimit, të risigurimit dhe ndërmjetësimit në sigurime dhe risigurime”, Rregullores 53 dt 25.06.2009 te AMF, Rregullores se Brendshme te Keshillit te Byrove etj.

4. Te kete pervoje pune profesionale jo me pak se 3 vjet.

5. Te kete aftesi shume te mira analitike dhe te jete I gatshem te punoje ne grup, me orare te zgjatura dhe ne terren.

6. Te kete njohuri shume te mira te paketes MS Office.

7. Te kete njohuri shume te mira te gjuhes angleze (e preferueshme).

8. Kualifikime apo studime pasuniversitare (e preferueshme).

9. Te mos jete i denuar per mashtrim, falsifikim apo per krime te ndryshme.

10. Patente e klasit B (e preferueshme)

Inkurajojme studentet qe kane perfunduar studimet per drejtesi brenda apo jashte vendit me rezultate te shkelqyera te aplikojne prane BSHS. Dokumentacioni duhet te permbaje:

- Letren e Interesit.

- CV personale me fotografi.

- Kopje te noterizuar te diplomes se arsimit te larte, (masterit apo doktoratures nese ka) te shoqeruar me listen e notave.

- Deshmi penaliteti.

- Deshmi qe percaktojne kualifikimet dhe pervojen perkatese.

- Referenca te ndryshme nga punedhenes te meparshem.

Dokumentacioni duhet te dergohet me poste, brenda dates 18 Shtator 2012 ne adresen e meposhtme: Byroja Shqiptare e Sigurimit Rr. Gjergj Fishta, Pall Edil-Al-It, Kati i Dyte Tirane Shqiperi Vetem kandidatet e perzgjedhur do te kontaktohen permes telefonit dhe/ose e-mailit.

Një nga shtëpitë e prishura në Zharrës

kishin marrë garanci nga kompania se do mund të hetonin pa limit.

Madje Bankers, veç portave të hapura për të hetuar ishte e gatshme të ndihmonte zbardhjen e misterit të lëkundjeve. Një grup njerëzish nga komuniteti dhe specialistë të AKBN-së do t’i përvisheshin punës për të sqaruar njëherë e mirë nëse Bankers ishte fajtore apo toka nën këmbët e banorëve të Zharrës e Sheqishtës lëvizte prej tjetër vullneti të pakontrollueshëm nga njeriu. Njerëzit vërdallë, sidomos ata që bëjnë plotësisht fajtore Bankers, s’para janë optimistë për atë që mund të bëjë ky grup apo pushteti vendorë që për ta ashtu siç e thonë diku nën zë e diku me zë ja-

Zemërim i tyre ndaj Bankers përzihet vend e pavend me mitin që ushqehet nga thashethemet dhe ndonjëherë edhe nga frika. Një titullar i komunës thotë se njerëzit kanë filluar të flasin për avionë fantazmë që vijnë të fotografojnë zonën.

në të “shitur” te kompania. Por ndryshe nga ajo që na bën të besojmë ky pohim as kompania nuk është e kënaqur me hetuesit. Zyrtarë të saj na përmendin një grup personash që sipas tyre nxisin thashethemet dhe spekulimet se fajtore për lëkundjet është Bankers, kanë në listë veç emrit të deputetit të PS Armando Subashi që i sulmoi me një deklaratë publike pak ditë më parë edhe ato të dy apo tre personave që janë ngarkuar të hetojnë atë që po ndodh në zonë. Kreu i grupit Sazan Guri na tha shkurt se nuk do të fliste pa pasur një hetim që sipas tij do të kryhej në ditët në vijim edhe në bashkëpunim me komunitetin.

(Vijon nesër)

OpEd

18

MAPO

E enjte 13 shtator 2012 www.mapo.al

01 02

Bujar Kapexhiu

Për të kuptuar Europën duhet të jesh gjeni - ose francez.

Nëse detyrohemi të përdorim forcën, kjo vjen ngaqë ne jemi Amerika.

Nga

Ne jemi kombi i nevojshëm. Ne nuk përkulemi. Ne shohim thellë në të ardhmen.

03 Opinione dhe Editoriale Vendimi, Banka e Shqipërisë merr 1 hektar trotuar rreth “Hotel Dajtit” Kam qenë vajzë e vogël gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe jam mësuar të çlirohem nga amerikanët.

Madeleine Albright

Kosova ime, e kaluara dhe e ardhmja Miqtë e mi në Prishtinë më kërkuan një refleksion personal rreth së kaluarës dhe së ardhmes së Kosovës, me rastin e përfundimit të pavarësisë së mbikëqyrur.

Përgatita këtë shkrim.

K

osovën e kam parë për herë të parë në vitin 1998. Ajo ishte në luftë. Më pak se 15 vjet më vonë, jo vetëm që është në paqe, por edhe shtet i pavarur, në gjendje që të përmbushë kërkesat komplekse dhe të vështira të Marrëveshjes Gjithëpërfshirëse të Paqes, të cilën Beogradi e refuzoi, por Prishtina e pranoi. Si mbërriti Kosova këtu dhe ku do të shkojë në të ardhmen?

Kujtimet e mia të asaj vizite të parë në Kosovë tani janë të mjegullta. Por do të ishte vështirë ta harroje vizitën në Këshillin për të Drejtat dhe Liritë e Njeriut, ku delegacionit tonë të Institutit për Paqe iu treguan dokumentet për shkeljet e të drejtave të njeriut. Ne po ashtu vizituam administratën serbe të provincës, që mohoi abuzimet dhe refuzoi ftesën tonë për ta vizituar Këshillin, që ndodhej më pak se 200 metra larg.

Ne shkuam në Malishevë, ku kishte pasur sulme si nga shqiptarët, ashtu e d h e n g a s e rb ë t . Ha s ë m n ë kontingjentin e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, ashtu si edhe në Misionin Diplomatik Vëzhgues në Kosovë.

Pas luftës unë do të përqendrohesha në përmirësimin e raporteve: së pari midis shqiptarëve në Lansdowne më 1999, e më pas midis Kosovës dhe serbëve të Beogradit, në një takim në Sofje më 2000, për t’u përqendruar më pas në raportet midis serbëve dhe shqiptarëve në Gjilan dhe komuna të tjera, ashtu si edhe në tërë Kosovën. Gjatë tërë kohës e kam pasur mbështetjen si të serbëve - disa prej të cilëve ishin bashkëpunëtorë të lartë në USIP ashtu edhe të shqiptarëve. Vëllezërit Bajraktari punuan për mua në vitet 2000, morën titullin e masterit në Princeton dhe Harvard, derisa tani punojnë për zyrtarë të Qeverisë amerikane në Shtëpinë e Bardhë dhe Departamentin e Mbrojtjes.

Më vonë do të kthehesha në të njëjtën ndërtesë, në të cilën kisha takuar administratorët serbë, për t’u takuar me Jock Coveyn, Gary Matthewsin, Bernard Kouchnerin dhe Hans Haekkerupin, administratorë të OKB-së. Michael Steiner, me të cilin kisha punuar në Dayton, ishte zhvendosur në një ndërtesë tjetër, që tani po rinovohet për Ministrinë e

koment Daniel Serwer

Pas luftës unë do të përqendrohesha në përmirësimin e raporteve: së pari midis shqiptarëve në Lansdowne më 1999, e më pas midis Kosovës dhe serbëve të Beogradit, në një takim në Sofje më 2000, për t’u përqendruar më pas në raportet midis serbëve dhe shqiptarëve në Gjilan dhe komuna të tjera, ashtu si edhe në tërë Kosovën.

Jashtme të Kosovës. Nuk më kujtohet ta kem pasur kënaqësinë ta takoja Soren Jessen-Petersenin në Prishtinë, por ai vinte për bisedime herë pas herë në Washington, ashtu si dhe Kai Eide, Nebojsha Çoviq, Dushan Batakoviq, Ati Sava, Peshkopi Artemije, Ramush Haradinaj, Veton Surroi, Rada Trajkoviq, Hashim Thaçi, Alush Gashi dhe shumë të tjerë. Gjatë vizitave në Prishtinë unë takohesha me Ibrahim Rugovën, që më shërbente Coca-Cola dhe më mbushte xhepat me gurë - ato janë ende këtu në zyrën time.

Gradualisht u bë shumë më e rëndësishme që të flisje me kosovarët (ma merr mendja se ky është termi i pranuar joetnik për ata që e konsiderojnë Kosovën shtëpi të tyre), sesa me ndërkombëtarët. Sot, ambasadorja amerikane ende ka peshë të madhe në Kosovë, por ajo do të jetë e fundit nga ndërkombëtarët që ka një raport të tillë me vendasit. Piter Feith, që kishte fuqi alla-Bonn në fushën e ligjvënies dhe largimit të zyrtarëve, kurrë nuk i përdori ato me mençuri. Përfundimi i misionit të tij të Zyrës Ndërkombëtare Civile është shenjë e progresit të njëmendtë, madje edhe nëse disa e shohin gotën si gjysmë të zbrazët.

Misioni i OKB-së në Kosovë ka vetëm një rol të vogël. EULEX-i, Misioni i Bashkimit Europian në Kosovë për Sundimin e Ligjit, ende siguron prokurorët dhe gjyqtarët ndërkombëtarë, por stafi i tepërt i tij tani po reduktohet. Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Europë (OSBE) do të jetë mbase një prej shtyllave të fundit të ndërkombëtarëve, pasi përpjekjet e saj për demokratizim janë të domosdoshme për të mbështetur zgjedhjet e lira dhe të drejta, lirinë e medias dhe një shoqëri të hapur.

Kosova po shënon progres të njëmendtë, por ai nuk mjafton për të më kënaqur. Në këtë aspekt kam dy shqetësime: një në rrafshin ndërkombëtar dhe tjetrin në atë të brendshëm.

Rreth nëntëdhjetë njohjet ndërkombëtare, për të cilat Kosova mburret me të drejtë, nuk kanë qenë të lehta për t’u siguruar, por ky shtet ka nevojë për më shumë. Fushata e Beogradit kundër njohjeve dhe anëtarësimit në OKB është e padenjë për një fuqi të mirë, por ajo ka pasur më shumë sukses, sesa shumica prej nesh do të kishte pritur dhe ka gjasa të vazhdojë. Në vend që të hyjë me lehtësi në Asamblenë e Përgjithshme pa shumë njohje bilaterale, ashtu si bëjnë shumë shtete të reja, Kosovës do t’i duhej të mblidhte rreth 130 njohje, të domosdoshme për një shumicë prej dy të tretash.

Madje edhe atëherë problemi i vetos ruse do ta bëjë miratimin në Këshillin e Sigurimit të OKB-së çështje të diplomacisë së nivelit të lartë.

Problemet e brendshme janë po ashtu të rëndësishme. Nuk mund të ketë dyshim rreth legjitimitetit të institucioneve të Kosovës për shumicën dërrmuese të popullatës.

Askush madje nuk propozoi referendum për pavarësinë, për shkak se rezultati i tij ishte evident. Por legjitimiteti duhet të ruhet, e jo vetëm të fitohet një herë. Ekzistojnë dy çështje, një e vjetër dhe në rënie, tjetra e re dhe në rritje. E para ka të bëjë me serbët. E dyta me shqiptarët. Këto çështje janë të ndërlidhura. Që të dyja po ashtu prekin çështjen e legjitimitetit ndërkombëtar.

Pak serbë e mirëpritën pavarësinë e Kosovës, por shumica e tyre që jetojnë në pjesën jugore të lumit Ibër e kanë pranuar. Ata gëzojnë të drejtat e tyre për vetëqeverisje në bazë të Planit Ahtisaari dhe marrin pjesë në institucionet e Kosovës, por numri i tyre është shumë i vogël. Beogradi kurrë nuk heziton që ta përmendë numrin e vogël të të kthyerve dhe

Ofertë miqësore

numrin e lartë, shpesh të ekzagjeruar, të refugjatëve që ende ndodhen në tokën serbe, por natyrisht që nuk inkurajon kthimet, për shkak se një gjë e tillë do të legjitimonte institucionet e Kosovës. Është detyrë e kosovarëve besnikë që të mundohen ta përmirësojnë këtë gjendje, duke e bërë të qartë se serbët janë të mirëseardhur. Kjo nënkupton trajtimin e tyre në mënyrë adekuate, mbrojtjen e tyre nga abuzimet dhe respektimin e të drejtave të tyre. E kuptoj se kjo është e vështirë për disa njerëz, për shkak të trajtimit të keq të shqiptarëve nën administrimin serb. Por, kjo është gjëja e duhur për t’u bërë dhe gjëja më e mirë, për hir të Kosovës dhe njohjes ndërkombëtare. Askush në Madrid nuk do ta shqyrtojë njohjen e Kosovës, po qe se flitet për keqtrajtimin e serbëve atje.

Ekziston edhe një problem tjetër midis shqiptarëve. Shteti i Kosovës është i pavarur, por ka pranuar sovranitetin e kufizuar. Unë e shoh gotën gjysmë të mbushur. Shumica e njerëzve në Kosovë i pranojnë disa prej kufizimeve - nuk njoh askënd që e do largimin e NATO-s. Është shumë e përshtatshme të kesh prokurorë dhe gjyqtarë ndërkombëtarë në sistemin gjyqësor të Kosovës, në mënyrë që rastet ndëretnike të mund të trajtohen dhe Gjykata Kushtetuese të marrë vendimet e vështira. Por, kufizimet e tjera konsiderohen të padrejta nga shumica e kosovarëve. Disa madje do t’i ktheheshin edhe dhunës për ta ndryshuar gjendjen, për shembull në Veri.

Të tjerëve do të mund t’u pëlqente që Kosova, në kundërshtim me Kushtetutën e saj, të heqë dorë nga pavarësia dhe t’i bashkohet Shqipërisë.

Krahas kufizimeve ndërkombëtare, ekziston një ndjesi e fuqishme te një pjesë e popullatës shqiptare se shteti i Kosovës nuk ka krijuar mundësi të mjaftueshme ekonomike dhe se është i korruptuar. Si një i huaj që nuk ka investime në Kosovë, e kam të vështirë ta di se sa e rëndë është gjendja, por kur një avokat i njohur më thotë se asnjë i burgosur nuk mund të sigurojë dënim të lehtë pa paguar ryshfet, unë shqetësohem. Shqetësohem edhe për thashethemet rreth trafikimit të njerëzve dhe drogës, për raportet rreth nepotizmit dhe parregullsitë e dukshme në blerjet e Qeverisë.

Të bëhem më i qartë. A e di se gjërat

janë më keq në Kosovë, sesa në Serbi, Maqedoni apo Shqipëri? Nuk e di. Vite më parë, kur iu ankova një zv.kryeministri serb rreth korrupsionit në Kosovë, ai u përgjigj: mos e mashtro veten, të gjithë bosët e krimit të organizuar janë ende në Beograd. Por Kosova është një shtet i ri që ka nevojë të madhe për njohje ndërkombëtare. Për ta marrë atë që do, Kosova duhet ta dëshmojë se është në gjendje ta rregullojë shtëpinë e vet.

Unë flas troç. Është mënyra ime.

Por unë kam po ashtu ëndrra të mëdha. Ëndrra ime është që Kosova, pasi që ka dalë nga mbikëqyrja ndërkombëtare, vazhdon të bëjë gjërat e duhura: ajo trajton serbët në mënyrë korrekte dhe kthen një numër më të madh në shtëpi, ajo mbron kishat dhe manastiret, bën përpjekje serioze kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, gjen një mënyrë për të bashkëpunuar me Beogradin në zbatimin e Planit të Ahtisaarit dhe vendos sundimin e ligjit në tërë territorin. Investimet e huaja rrjedhin në fabrika, bujqësia lulëzon. Forcat kosovare të sigurisë, që nuk kanë ndonjë punë në shtëpi, fillojnë të angazhohen në operacione të NATO-s. Kosova i bashkohet Partneritetit për Paqe, bëhet kandidat për anëtarësim në NATO dhe BE, si dhe merr datën për të filluar negociatat me Bashkimin Europian.

Koha po fluturon. Është 2020-ta.

Kosova tani është anëtare e NATOs, e cila e ka tërhequr KFOR-in.

Prishtina ka përshpejtuar përgatitjet për anëtarësim në Bashkimin Europian dhe e ka zënë hapin me Beogradin. Dy presidentët vendosin që të përmbushin kërkesat e BE-së për raporte të mira fqinjësore, duke pranuar njëra-tjetrën dhe duke vendosur marrëdhënie diplomatike.

Ambasadori amerikan, i respektuar por jo mbret, është i befasuar, por i kënaqur. Disa politikanë të vjetër kosovarë insistojnë rreth një referendumi për anëtarësim në BE dhe njohjes nga Serbia, që miratohet me shumicë dërrmuese. Anëtarësimi është caktuar për 2022-in. Do të doja të isha në Prishtinë për atë gjë! *Daniel Serwer është studiues në Institutin për Lindjen e Mesme dhe profesor në Shkollën për Studime të Avancuara Ndërkombëtare të Universitetit John Hopkins.

E enjte 13 shtator 2012 www.mapo.al

MAPO

19

Përveç konstatimit të “traditës”, nuk gjendej në argumentin tuaj drita e faktit se si e ku universitetet publike në Shqipëri qenkërkan të lidhura ngushtë me kërkimin, me qëllim që të lidhen pastaj me të vërtetën, që ju nënkuptoni.

—Tonin Gjuraj

Një replikë për arsimin me Dom Gjergj Metën

S

ulmi që Dom Gjergj Meta, intelektual dhe prift katolik, i bëri arsimit privat në MAPO Weekend-in e datës 1 shtator, ngjan me sulmin që pothuajse 250 vjet më parë iu bë Jezuitëve, me pretekstin se ata nuk kishin dhënë ndonjë mendje me cilësi, “asnjë njeri gjatë treqind viteve!” Po ashtu, sulmi ngjan me “humorin” që pati bërë Volter-i për pedagogjinë e Jezuitëve, duke thënë se “nuk më kanë mësuar gjë tjetër përveç latinishtes dhe budallallëqeve”. Ky sulm ndaj pedagogjisë së Jezuitëve, në fakt, është përsëritur disa herë (shih ‘Pedagogët e Mëdhenj’, Libra për një shoqëri të hapurBotime Toena). Por, a mund të ketë njeri të arsyeshëm, që ta besojë këtë, kur dihet gjerësisht se pedagogjia e Jezuitëve kishte një bilanc pozitiv gjatë dy shekujve mësimdhënie, midis viteve 1548 -1762, madje edhe në ditët e sotme.

Në rast se duam të japim një gjykim të shëndoshë për arsimin privat, do të ishte mirë që kjo të bëhej në mënyrë sa më realiste dhe të paanshme, sa i takon efektshmërisë së këtij edukimi në dekadën e fundit, larminë e programeve që ofron, statistikat e të punësuarve në këtë sektor, kontributin dhe pozicionin e disa prej operatorëve cilësorë, në mënyrë të diferencuar etj. Kjo nuk nënkupton, natyrisht, shmangien e defekteve që ky sektor bart, por sulmi en bloc dhe denoncimi i sektorit, në konsolidim e sipër, më ngjan i padrejtë.

Trashëgimia komuniste na ka bërë thelbësisht mosbesues –fillon, pak a shumë, opinionin e tij Dom Gjergji. Atëherë pse ky mosbesim ndaj sektorit privat të arsimit që në lindje? A mos vallë, nuk ka asnjë institucion të tillë cilësor në vend?

Nëse duam të gjykojmë paanshmërisht, e vërteta është se ka disa të tillë dhe kjo duhet artikuluar qartë, pa frikë, në mënyrë që e vërteta – siç përforconi ju, t’ju bëjë të lirë. Mosbesimi dhe frika ndaj sektorit privat (a është vetë Kisha, në fakt,

kundër tregut, kundër kapitalizmit?) ju bën të heshtni shumë të vërteta, apo t’i thoni ato si ju pëlqejnë ju (po përdor fjalët tuaja nga MAPO Weekend, datë 8 shtator). Kur sulmoni arsimin privat në bllok, mos bini edhe ju në konformizëm të llojit “hajt, pse t’i diferencojmë, t’i fusim të gjithë në një thes”, ndërkohë që kritikoni të tjerët për prirje konformiste. A është, në fakt, kristiane të denoncosh kolektivisht? Tjetra: a është kristiane të nisesh nga një premisënegative,sigjojamungesaetraditës?

Ju vetë insistoni që të jemi politically correct kur artikulohen publikisht. Ju ndoshta keni të drejtë kur denonconi numrin e madh të universiteteve private të licencuara në vend, por që të jeni konstruktiv dhe/ose politically correct deri në fund, krahas denoncimit, nuk mund të heshtni për disa universitete cilësore në Shqipëri, përfshirë UET-in (madje shumë më cilësor se shumë prej universiteteve shtetërore që, sipas jush, kanë “traditë”), ku ju vetë keni qenë pjesë e veprimtarive të rëndësishme akademike dhe shkencore. Kardinali Gianfranco Ravasi, ministër Kulture i Vatikanit, zgjodhi UET-in për të nisur dialogun besimtarë-jobesimtarë. Mos vallë ju mungon edhe juve, si shumë shqiptarëve, guximi për të vërtetën!

Të jeni i sigurt, se për universitetet publike (shtetërore, në fakt), as kontrolli mbi kriteret e dokumentacionit, në disa raste, nuk ndodh fare, nisur nga premisa e gabuar se janë “shtetërore” dhe “nuk kanë probleme”, gjë të cilën ju nuk e denonconi, përkundrazi lartësoni “traditën” e tyre. Por, a ka gjithmonë një Day One në një krijim, në një sipërmarrje, apo tradita vetëkrijohet, apo vjen nga Lart! Sipas jush, nëse ke “traditë” (jetëgjatësi) je automatikisht cilësor! Me fjalë të tjera, meqenëse universitetet privatë janë dukuri e dekadës së fundit, nuk kanë traditë dhe cilësi dhe për rrjedhojë nuk mund të ekzistojnë!

Ju besoni se universiteti është një fakt

elitar (MAPO Weekend, 1 shtator) dhe se demokratizimi i sistemit universitar është dëmi më i madh që i bëhet dijes. Universiteti ishte elitar në një fazë shumë më të hershme, kur strehonte vetëm shkencën, pasi, siç mund të merret me mend, numri i atyre që dinin “shkrim e këndim” ishte shumë i kufizuar. Natyrisht që kishte edhe arsye të tjera, por më vonë universitetet strehuan profesionet, krahas shkencës, gjë që solli edhe tensionin e parë: nëse universiteti është shkencë apo profesion. Por ky është një tjetër debat.

Revolucionet industriale, shoqëritë e konsumit dhe zhvillime të tjera domethënëse moderne e ridimensionuan me themel rolin e universiteteve dhe pozitën e tyre në shoqëri. Është e vërtetë që universiteti u masivizua edhe në Shqipëri, veçanërisht dekadën e fundit, por një dukuri e tillë ka ndodhur që në vitet ’50 të shekullit të kaluar në ShBA, më ’68-ën në Francë e në vende të tjera europiane. Po ashtu, zhvillime të kësaj natyre ndodhën rëndom në vitet ’70, ’80 e ’90, pothuajse kudo. Zgjerimi apo “demokratizimi” pranohet në vetvete si një lloj tensioni tjetër, por ishte i pashmangshëm, pas zhvillimeve industriale dhe postindustriale.

A nuk jeni disi jorealist kur deklaroni në mënyrë kategorike se sigurisht nuk mund të krahasohet asnjë universitet privat me UT, i cili ka tashmë një traditë të konsoliduar? Kur këmbëngulni përsëri te “tradita” si kriter që përcakton standardin e një universiteti? Sipas këtij arsyetimi, për arsye të “traditës”, Universiteti i Kajros apo Charles University në Pragë, për shembull, duhet të ishin shumë më cilësorë sesa duzina e universiteteve anglosaksone, të lindura shumë më vonë, si Harvard, Oxford, Cambridge, apo Stanford University. Më lejoni të përmend (besoj jeni në dijeni), se në vitin 2011, nga 50 universitetet më të mira të botës, sipas dy sistemeve botërore të renditjes, Times dhe Shanghai, 45 prej tyre kishin formën

debati

Tonin Gjuraj

Kur sulmoni arsimin privat në bllok, mos bini edhe ju në konformizëm të llojit “hajt, pse t’i diferencojmë, t’i fusim të gjithë në një thes”, ndërkohë që kritikoni të tjerët për prirje konformiste. e pronësisë publike sipas modelit anglosakson (ose private në manaxhim) dhe vetëm 5 ishin shtetërore. Pra, manaxhimi i ndërtuar mbi parime private, përtej paragjykimit për formën e pronësisë, ka përparësi dhe garanton sukses. UET ka shprehur gatishmërinë që forma e pronësisë të mos jetë fitimprurëse, por me manaxhim me natyrë private, me kushtin që kjo të shoqërohet me një reformë tërësore financiare, ku të përfshihen të dy sektorët: shtetërori dhe joshtetërori.

Përveç konstatimit të “traditës”, nuk gjendej në argumentin tuaj drita e faktit se si e ku universitetet publike në Shqipëri qenkërkan të lidhura ngushtë me kërkimin, me qëllim që të lidhen pastaj me të vërtetën, që ju nënkuptoni. A mos vallë ai rasti i plagjiaturës së mikut tuaj në Romë, shfaqet vetëm në universitetet private në Shqipëri, të cilët ju i denigroni plotësisht dhe në bllok, duke mos guxuar qoftë edhe për “konformizëm” të evidentoni atë përvojë pozitive që disa prej tyre kanë sjellë në këta 10 vjet: botime dinjitoze, nxitje debatesh për çështje të reformave në arsimin e lartë, përkthime

të librave nga më dinjitozët dhe më të fundit në shumë disiplina, konferenca të rëndësishme shkencore, kombëtare dhe ndërkombëtare, promovime librash etj.

Ju jeni mosbesues edhe ndaj rankimeve (renditjes) të bëra prej agjencive të huaja, duke bërë analogji me vlerësimet që bëhen për zgjedhjet në Shqipëri, me logjikën: e mirë për Shqipërinë. Është e drejta juaj të parashtroni dyshime serioze për këto vlerësime, por nga ana tjetër nuk jepni ndonjë propozim konkret, as nuk sugjeroni rrugë apo mënyra të daljes prej “hendekut”. Pra, sipas jush, kompania gjermane CHE (Centre for Higher Education) që rankoi universitetet shqiptare më 2011, nuk është serioze dhe nuk duhet besuar.

Atëherë,këduhettëbesojmëne,sepsejuvetë e kritikoni, më të drejtë, mosbesimin! As te serioziteti, besueshmëria dhe disiplina gjermane nuk paskërkeni besim!

Në përfundim, në emër të mungesë së “traditës”, nuk besoj se është kristian sulmi ndaj nismave, ndërmarrjeve apo punëve që përfshijnë në vetvete vizion, pasion dhe sakrificë. Në vend të sulmit, lutemi, na ndihmoni, që reforma arsimore të ndodhë realisht, që të jetë e ndershme, e drejtë dhe e barabartë. Kjo do të ishte sjellje konstruktive dhe antikonformiste. Më lejoni ta mbyll me Lazër Shantojën, sa i përket shkollave private, i cili që në vitin 1924 do të shkruante (natyrisht në një kontekst krejt tjetër politiko-shoqëror): “...Duhet pra me thane se Shteti nuk ka te drejte te monopolixoje Shkollen, e kjo e pa drejte e Shtetit asht kaq e kjartë qi sot nder shum Shtete te botes populli i lir ka rivendikue te drejten e natyrshem te vehten qi shkollat private jo vetem te durohen por edhe te mbahen prej Shtetit”. (Ora e Maleve, Shkoder, e Shtunde, 23 Fruer 1924, nr.9) *Tonin Gjuraj, Rektor i Universitetit Europian të Tiranës, ish-ambasador i Shqipërisë në Izrael.

Shqipëria është Krua

S

hqipëria nuk është asgjë tjetër përpos Krua. Krua i magjishëm, që buçet nga errësira e mistershme e thellësisë së tokës. Me ujë të kristaltë që e ndrit Dielli dhe Qielli me një mijë ngjyra. Dhe rrjedh tatëpjetë për të sjellë gjelbërimin, gjallërinë, jetën. Me të gjitha bukuritë, vështirësitë, ndërlikimet, lodhjet, sëmundjet e saja. Shqipëria është Kroi ku vijnë të heqin etjen, të shplodhen, të freskohen, dhe natyrisht të marrin ujë të gjithë. Burra e gra, të rinj e të vjetër, si dhe të sëmurë për të shëruar plagët.

Por në këtë Krua më tepër vijnë vasha të turpshme me bucela ndër duar. Që në Krua këmbejnë isharete të vështira, shenja të fshehta, kode të komplikuara, madje edhe pusulla, me të dashuruarit, domethënë me trimat, të cilët në krua vijnë kinse për tu freskuar. Kroi Shqipëri është ai uji i cili nga shkëmbi del; “Porsi malli i trimit që buçet përpjetë /porsi malli i vashës që djeg më të fshehtë /obobo si Malli që nuk vdes përjetë”.

Konica, jo si ne që jemi lindur e do vdesim në Shqipëri symbyllur pa qënë në gjendje të kqyrim ndonjë gjë interesante, Konica pra, edhe aq pak sa jetoi në Shqipëri, vuri re diçka marramendëse, fandaksëse, frymëndalëse, gjeniale; Se fshatarët e Shqipërisë e gustojnë ujin e Kroit, si francezët verën. Nëse është Krua me

sipas meje

Edison Ypi

ujë që, i deh ose jo, që ka ose s’ka shijen që i bën të ëndërrojnë, etj. Ata, fshatarët shqiptarë, sipas Konicës, në marrdhënien me Kroin shkojnë edhe më larg, madje shumë më larg e më lart; nga shija e një pike të vetme të ujit të Kroit, ata kanë aftësinë të dallojnë nëse një Krua është mashkull, është femër, diçka e ndërmjetme, apo të dyja bashkë. E ndërsa fshatarët e Shqipërisë kanë aftësinë që me nuhatje të dallojnë çfarë lloj njeriu është ky apo ai Krua, vet’ Konica kishte aftësinë për të dalluar çfarë lloj kroi është njëri apo tjetri individ shqiptar. Kështuqë, pa as më të voglin dyshim, “shqiptar-krua” apo “krua-shqiptar” është një binom i pandashëm, një simbiozë fatale, absolutisht e pa evitueshme. Ç’Krua i gjallë e plotë jetë është Shqipëria !

Me ujë që del i pastër dhe ndotet rrugës duke gjarpëruar. Por edhe nëse ndotet gjatë rrjedhës, po kaloi 40 gurë, përsëri mund të pihet. E mund të

ndotet e të shëmtohet e të helmohet përsëri e përsëri pafund herë, e po aq herë mjaft të kalojë aq gurë, e ujin e Kroit Shqipëri apo të Shqipërisë Krua, përsëri mund ta pish, e përsëri mund të dehesh e ëndërrosh sa të duash.

Kroi Shqipëri gjarpëron nëpër pyje dhe shkëmbinj, derisa bashkë me kronj të tjerë në lumin e gjërë, e bashkë me lumin e gjërë përfundon në detin e pafundëm.

Kroi Shqipëri në disa vende ka dhe pellgje. Mbi sipërfaqen e pasqyrtë të të cilave pellgje mund edhe të shihesh, dhe të dashurosh vetveten. Nëpër këto pellgje ka edhe peshq, ngjala, gjarpërinj, alga, myshk, që mund t’i peshkosh në lloj-lloj mënyrash, t’i hash e të ngopesh, por mekujdes se mund edhe mund të helmohesh.

Aty-këtu mbi këtë Krua ka urëza të ngushta të improvizuara nga banorët, ata që gustojnë ujërat si verërat. Duke kaluar me kujdes mbi ndonjërën prej këtyre urëzave, mund të hidhesh nga njëra anë e Kroit në tjetrën. Si dhe mund të kthehesh nga ana që ishe, po nga e njëjta urëz, apo edhe nga ndonjë tjetër urëz pak më tutje a pak më tëhu.

Mbi mesin e njërës nga këto urëza ndodhi ajo përballja proverbiale e atyre të dyve kur njëri i tha tjetrit; Kthehu nga erdhe, se unë nuk ia hap rrugën budallait. Dhe tjetri ia priti; Po more, pa merak, po kthehem nga erdha, se unë nuk jam si ti që budallait rrugën

s’ja hap, unë rrugën budallait ia liroj, unë budallain e lë të kalojë.

Kroi Shqipëri është gjithashtu ai kroi ku një ujk që zbriste nga lart ku sapo kishte ngrënë mish, u takua me një qingj që ngjitej nga poshtë rrjedhës ku sapo kishte hequr etjen me ujin e Kroit.

Ujku i tha qingjit; “Do të ha, se ma ndote ujin. S’mund ta shuaj etjen me ujë të ndotur prej teje”. “E pamundur ta kem bërë unë këtë krim, unë qingji i butë mor zoti ujk. Se unë ujë piva teposhtë, ku uji vinte nga erdhe zotrote.” “Leri llafet”, i tha ujku qingjit.

“Do të ha”, dhe e hëngri.

Në rrjedhë të Kroit po ndërtohen disa hidrocentrale që do bëjnë dritë.

Përgjatë kroit ka disa mullinj që bluajnë drithë me mokrra, mullixhinj, nuse tradhëtare, vjehrra inatçesha.

Gjithashtu në anët e këtij Kroi janë hedhur kufomat e kushedi se sa të pushkatuarve dhe të varurve në kohën e kurvit. Por shumica e këtyre vendeve ende nuk dihet, dhe e kotë ta zgjasim.

Ka pafund fakte se Shqipëria është Krua.

Mirpo po dëgjojmë se Shqipëria është Grua.

E pamundur.

Gruaja mund të jetë e bukur ose e pabukur. Shqipëria është vetëm e bukur.

Gruaja mund të jetë e pastër ose e papastër. Shqipëria është vetëm e pastër.

Gruaja mund të jetë puntore ose dembele. Shqipëria është vetëm punëtore.

Gruaja mund të jetë gënjeshtare, mashtruese. Shqipëria është vetëm e sinqertë.

Gruaja ndonjëherë tradhëton.

Shqipëria kurrë nuk tradhëton.

Jo në realitetin iluzor të moralistave, por në jetën e vërtetë, gruaja mund të jetë edhe e përdalë. Shqipëria kurrë.

Ka edhe plot prova të tjera pse Shqipëria nuk mund të jetë Grua por vetëm Krua.

Po të ishin Mozambiku, Maroku, Brazili, Luksemburgu, Egjipti, burra, dhe Amerika, Anglia, Greqia, Italia, Rusia, Finlanda, Japonia, gra, me gjithë pangjajshmërinë absolute me Japoninë e largët grua, dhe Luksemburgun e afërt burrë, gjithsesi mund të ishte edhe Shqipëria grua. Por ata s’janë burra, ato s’janë gra, dhe Shqipëria s’është grua. Po të ishte Shqipëria grua, a s’më thua; cili është burri i saj? Berati, Leskoviku, Durrësi, Kukësi, Devolli, Thethi, Përmeti, Fieri?

Të gjithë ata janë burrat e saj, burrat e Shqipërisë. Që domethënë se Shqipëria është një grua me shumë burra, diçka e pahijshme kjo, apo jo ?

Edhe sikur ta thotë, princi i metaforave, mbreti i krahasimeve, perandori i hiperbolave, Shqipëria nuk është as burrë as grua, Shqipëria është Krua.

20

MAPO

E enjte, 13 shtator 2012 www.mapo.al

sport

Akuzat ndaj PSG

Rumenige: Rroga e Ibrës më bën me dhimbje barku!

“Kur dëgjoj për rrogën vjetore të Ibrës ndiej një dhembje në barku, sepse është një shumë e barabartë me atë që ne do të paguajmë për Havi Martinez në pesë vjet.” Karl Heinz Rumenige, presidenti i Bajernit të Mynihut e vë gishtin te PSG, që në këto kohë po i derdh paratë lumë në xhepat e lojtarëve, duke e prishur “fair-play”-in financiar në futbollin e

kontinentit. Shifra prej 14 milionë eurosh për cdo sezon që merr suedezi Ibrahimovic e skandalizon kreun e bavarezëve, ndaj apelon: “UEFA duhet të fillojë e t’i dënojë ata që thyejnë rregullat. Kur njihesh me shpenzimet marramendëse të klubeve të tilla si Mancester Siti dhe Celsi, e kupton se ata duhet të kenë humbje të mëdha, por ne të

gjithë kemi një detyrim për të respektuar rregullat e lojës së drejtë financiare, kështu që nuk do të lejohen më borxhe më të larta se 15 milionë euro për sezon. Pastaj të shohim nëse Ibra dhe sheikët e PSG mund t’i justifikojnë milionat e shumta. Tashmë është i qartë rregulli në futbollin evropian: nuk mund të shpenzosh më shumë se ke fituar.”

Duka: Skuadra, e pakolauduar!

Zvicra, më e forta Presidenti i FSHF-së analizon përballjen me helvetët, teksa pranon faktin se Shqipëria nuk është në gjendje të përballojë dy ndeshje radhazi Xhani De Biazi nuk preferoi të kthehet në Shqipëri pas humbjes 2-0 me Zvicrën, por ka udhëtuar direkt drejt Italisë, sikurse të gjithë futbollistët kuqezi që luajnë në kampionatet e huaja morën linjat përkatëse, për të shmangur orët e tepërta të udhëtimit dhe mbase edhe sikletin që do të kishin përballë pyetjeve të mediave shqiptare. Në aeroportin e Rinasit mbërritën vetëm lojtarët që luajnë në kampionatin shqiptar dhe stafi i Federatës Shqiptare të Futbollit, që shoqëroi kombëtaren në Zvicër.

Presidenti Armand Duka nuk ngurroi të jepte opinionin e tij për ndeshjen e Lucernës, duke këmbëngulur se kuqezinjtë ua dhuruan vetë fitoren kundërshtarëve me gabimet krejtësisht të shmangshme në mbrojtje. “Humbëm për fajin tonë. U ndëshkuam nga gabimet tona dhe ua dhuruam fitoren kundërshtarëve. Më vjen keq sepse e kishim mundësinë që të merrnin një pikë, por tashmë ndeshja iku dhe nuk kemi përse ta qajmë më,” shprehet Duka. Kreu i qeverisë së futbollit shqiptar, mendon se kombëtares i duhet më shumë kohë për t’u konsoliduar, për shkak të largimeve dhe afrimeve të shumta në organikë. “Skuadra jonë është e pakolauduar dhe kuptohet se do të ishte e vështirë sepse u larguan lojtarë me peshë.” Ndesh-

ja e radhës e kuqezinjve është ajo e 12 tetorit me Islandën në “Qemal Stafa”, ku sipas Dukës duhet marrë patjetër fitorja, pa menduar për përballjen me Slloveninë 4 ditë më pas.

“Ajo që duhet të bëjë Shqipëria është që t’i mendojë ndeshjet me radhë, jo sin ë këtë rast, që përpara Qipros e kishim mendjen te Zvicra. Për sfidat e tetorit duhet të mendojmë për Islandën, më pas për Slloveninë. Ne nuk kemi këllqe të përballojmë dy ndeshje radhazi. Do të ishim shumë të kënaqur pot ë merrnim katër pikë, por Zvicra me pikë të plota tregon se është ajo më e forta e grupit dhe kandidatja për të shkuar në Brazil”. Pas dy ndeshjeve të para, Grupi E kryesohet nga Zvicra, me 6 pikë të plota, Islanda, Shqipëria Norvegjia dhe Qipro kanë nga 3 pikë, ndërsa Sllovenia mbyll tabelën e klasifikimit me 0 pikë.

Vokrri: UEFA nuk varet nga Serbia

Vokrri ka përdorur gjuhën e ashpër në Zvicër ndaj Mishel Platinis dhe UEFA-s. Ai loboi në vendin helvet për njohjen e Kosovës, ndërsa më parë Vokrri kishte marrë premtime nga udhëheqësit e futbollit gjerman se do ta mbështesin fuqishëm Kosovën në këtë drejtim. Gjatë qëndrimit në Gjermani, Vokrri është takuar me futbollistë që luajnë nëpër skuadrat g jermane.

Ndërkohë, numri një i futbollit kosovar është ndalur të flasë edhe rreth deklaratave të fundit të presidentit të UEFA-s, Mishel Platini, i cili të hënën ka thënë se do të bisedojë me Serbinë për ta gjetur një zgjidhje për futbollin kosovar, në mënyrë që ky i fundit të mos mbetet i izoluar. “Plat-

ini mund të bisedojë me Serbinë sa të dojë, por për çështjet tona s’ka përse diskuton me serbët. Kosova është shtet nga 17 shkurti 2008 dhe FIFA e UEFA mund t’i marrin vendimet vetë, pa u këshilluar me askënd”, përfundoi Vokrri.

Tragjedia e Hillsbrout, 96 tifozë humbën jetën për fajin e policisë!

Pas 23 vitesh zbulohet e vërteta. Kryeministri Kameron u kërkon ndjesë familjeve të viktimave Janë dashur 23 vjet për të zbuluar shkaqet e vdekjes së 96 personave në Hillsbrou të Shefildit. Tragjedia u provokua nga mbipopullimi i një sektori të stadiumit nga tifozët e Liverpulit, por dje, faji u është hequr nga supet Redsave, sepse sië shpjegon kryeministri britanik Kameron, “ka pasur gabime të qarta operative në përgjigjen ndaj tragjedisë dhe më pas ka psur tentativa që donin ta hidhnin fajin mbi tifozët”.

Trag jedia ndodhi përpara gjysmëfinales së FA Cup mes Notingem Forrest dhe Liverpulit, ndeshje që duhej zhvilluar pikërisht në stadiumin e Shefildit. Dhe është pikërisht për shkak të tentativave të auto-

riteteve për të mbuluar ngjarjen që Kameron u ka kërkuar “dy herë ndjesë” familjeve të viktimave duke pranuar se “një ndërhyrje më e shpejtë dhe profesionale” nga ana e rendit do të kishte mundur të shpëtonte shumë jetë.

Nga sa ka dalë deri më tani, duket se hetimet janë njollosur nga “modifikime thelbësore” të 164 dëshmive me objektivin për të nxjerrë të larë agjentët e policisë dhe stjuartët nga përgjegjësitë. Analiza e dokumenteve, përfshirë edhe filmimet

televizive, kanë përgënjeshtruar deklaratat e policisë, që i përshkruanin tifozët sit ë dehur dhe të dhunshëm, duke treguar se “rastet e sjelljeve agresive dhe të dhunës verbale nga ana e tifozërisë ishin të izoluara dhe të shkaktuara nga zhgënjimi dhe dëshpërimi, teksa pjesa më e madhe e tifozërisë mundohej që të ndihmonte stjuartët duke larguar të vdekurit dhe të plagosurit”. Familjet e tifozëve të vdekur në tragjedi, të mbledhur në Katedralen e Liverpulit, e kanë pritur me një duartrokitje punën e bënë nga Paneli Hetues, organ i thirrur apostafat për këtë ëështje. “Për gati ëerekshekulli, familjeve të 96 viktimave dhe të mbijetuarve të tragjedisë, u është dashur që të kurojnë një plagë të hapur në pritje të përgjigjeve të pyetjeve që kishin,” ka dashur të theksojë Xhejms Xhons, peshkopi i Liverpulit.

J.S

Merkato Juventusi mendon për Fernando Torres

Arsenali futet në valle për Didie Drogban

Juventusi nuk limitohet kur mendon për Fernando Torres. Bëhet e ditur se “Zonja e Vjetër” mund të jetë në gjurmët e Fernando Torres, në rast se Çelsi gjatë merkatos së dimrit dëshiron të shkojë pas Radamel Falkaos, i cili luan për Atletikon e Madridit. Nëse kolumbiani do të zbarkonte në “Stamford Bridge”, vështirë se spanjolli Torres do të pranonte qëndrimin në stol si rezerva e tij dhe me shumë gjasa do të kërkojë një ekip tjetër.

Arsenali është i interesuar që ta rikthejë Didie Drogban në Premierligë.

Sulmuesi nga Bregu i Fildishtë e la Çelsin gjatë verës, për t’iu bashkuar ekipit kinez Shanghai Shenhua. Mirëpo, londinezët do të tentojnë ta bëjnë të vetin 34-vjeçarin, si zëvendësues ideal të Robin van Persit. Drogba mund të largohet së bashku me bashkëlojtarin Nikolas Anelka. Përpos “topçinjve”, atë e kërkon edhe Juventusi dhe Liverpuli. Edhe Zhoze Murinjo, me të cilin punoi në Londër, gjatë verës e shikoi mundësinë që ta transferonte në Real Madrid. Gjithçka do të vendoset gjatë dimrit, kur të hapet afati kalimtar i janarit.

Herri Redknap: Po pres ofertën e duhur Strategu Herri Redknap ka thënë se është në pritje të ofertës së duhur para se të vendosë që t’i kthehet profesionit të trajnerit. 65-vjeçari u largua nga Totenhami këtë verë, si pasojë e një sezoni me ngritje dhe rënie, ndërsa vendin e tij e zuri ish-trajneri i Çelsit, Andre Vilas-Boas.

“Varet se çfarë do të vijë, duhet të jetë diçka vërtet joshëse që unë ta pranoj.

Do të presim dhe të shohim se çfarë do të vijë”, ka pohuar Redknap, i cili ishte edhe kandidati kryesor për të marrë stolin e përfaqësueses së Anglisë, e cila në orët e fundit iu besua Roi Hoxhson, që zevëndësoi kështu italianin Fabio Kapelo.

Interi do të blejë në janar Xhuzepe Rosin Interi duket se ka bërë gati ofertën për të siguruar shërbimet e Xhuzepe Rosit, dhe ta shkëpusë atë nga Vilareali që në merkaton e janarit. Tuttosport, ka bërë të ditur prej kohësh interesin e ziklatërve për ‘Pepiton’, dhe idea e drejtuesve të Interit është blerja definitive e futbollistit për vlerën e 4-5 milion eurove.

E enjte, 13 shtator 2012 www.mapo.al

ekspozita

MAPO

21

Jetmir Idrizi është shpallur fituesi i konkursit “Gjon Mili” për ciklin e fotografive titulluar “Muzeu i kujtimeve të këqija”

Cikli i fotografive “Muzeu i kujtimeve të këqija” që u shpall fitues i konkursit

Çmimi i fotografisë “Gjon Mili” për të mbijetuarit e burgut të Spaçit Jetmir Idrizi, fituesi i çmimit ndërkombëtar të fotografisë, ka sjell përmes fotove historinë e të mbijetuarve Liri Belishova, Tanush Kaso e Saimir Maloku Aida Tuci Fotografi kosovar Jetmir Idrizi është shpallur fitues i konkursit ndërkombëtar të fotografisë “Gjon Mili” që zhvillohet në Prishtinë, Kosovë. Cikli i fotografive bardh e zi, titulluar “Muzeu i kujtimeve të këqija”, u përzgjodh nga një juri ndërkombëtare mes 20 pjesëmarrëse nga vende të ndryshme të botës.

Cikli i realizuar nga Idrizi në burgun e Spaçit ka në fokus të mbijetuarit e burgut më famëkeq të komunizmit. Vlerësuar nga juria ndërkombëtare për shkak të llojshmërisë së aspekteve të ndërthurura në këtë cikël, të cilat janë: cilësia e lartë e fotografisë, por gjithashtu edhe qasja konceptuale politike e punimit, Jetmir Idrizi sjell përmes fotos historinë e të mbijetuarve Liri Belishova, Tanush Kaso e Saimir Maloku. Kjo qasje, sipas kryetares së jurisë Silvia Eiblmayr, nuk e ka prekur vetëm nivelin kosovar, por gjithashtu edhe nivelin më global nga perspektiva historike.

“Fotografitë bardhezi të Idrizit nuk transmetojnë vetëm rrethanat dhe faktet aq komplekse historike, sepse kuptimi i fotografive është gjithmonë i kushtëzuar nga dhe në varësi të kontekstit. Andaj fotografitë e Idrizit shoqërohen në fund me përshkrimin e historisë të personazheve që ai ka zgjedhur për këtë cikël.

Jetmir, urime së pari për çmimin “Gjon Mili”. Ju keni sjellë një cikël

fotografish titulluar “Muzeu i kujtimeve të këqija”, një dedikim siç jeni shprehur për të mbijetuarit në burgjet komuniste të Enver Hoxhës. Çfarë ju ngacmoi për të shkuar deri në Spaç për realizimin e këtij cikli fotografish?

Arsyeja pse zgjodha këtë teme nuk është e rastësishme. Kisha dëgjuar shumë rreth kohës së komunizmit në Shqipëri. Kam lexuar dhe dëgjuar histori të ndryshme, shkruar në median e shkruar dhe atë elektronike. Jam, në fakt, edhe një ndjekës i rregullt i emisionit “Histori me zhurmues”, që jepet në TV Klan dhe historitë që kam dëgjuar aty më nxitën dëshirën që të mësoja më shumë rreth asaj kohe. Kështuqë erdha në Shqipëri për të realizuar këtë cikël fotografish. Do kisha dashur që t’i falenderoja shumë gazetarët e programit “Histori me Zhurmues”, që më kanë ndihmuar me kontaktet me disa prej personazheve të mi në këtë cikël, që kanë vuajtur në burgjet e komunizmit.

Cilët janë këto personazhe dhe historia e tyre që ju sillni në këtë cikël fotografish?

Gjithçka nis në burgun e Spaçit, për të cilin kam lexuar se do të shndërrohet në muze. Dhe personazhet e mi në foto janë persona që kanë kaluar vite në burgun e Spaçit, por dhe të internuar. Ata janë Liri Belishova, Tanush Kaso e Saimir Maloku.

Për ju ishte hera e parë që vizitonit Spaçin. Çfarë ju bëri përshtypje atje?

Atë ditë që udhëtoja për në Spaç binte shumë shi. Rruga për të shkuar deri atje ishte shumë e vështirë. Përveç burgut, që për mua ishte i tmerrshëm, më bënë përshtypje disa tabela të vogla që kishin mbetur ende ku ishin të shk-

Fotografi, Jetmir Idrizi

Gjithçka nis në burgun e Spaçit, për të cilin kam lexuar se do të shndërrohet në muze. Dhe personazhet e mi në foto janë persona që kanë kaluar vite në burgun e Spaçit, por dhe të internuar.

Ata janë Liri Belishova, Tanush Kaso e Saimir Maloku. ruara parulla të kohës së komunizmit.

Mendoja sesa të fortë kanë qenë ata njerëz që kanë jetuar për njëzet ose më shumë vite në atë burg. Për mua, Spaçi ishte një vend i tmerrshëm. Pastaj erdha në Tiranë për të takuar pikërisht këta njerëz.

Një nga personazhet që ju keni sjellë në këtë cikël fotografish titulluar “Muzeu i kujtimeve të këqija” ishte dhe Liri Belishova. Ku e takuat dhe cilin kujtim të saj ju rrëfeu?

Liri Belishovën e takova në shtëpinë

e saj. Biseduam për rreth një orë dhe ajo më rrëfeu gjithë kalvarin e vuajtjeve.

Ajo grua më ka lënë një mbresë të veçantë. Edhe pse ishte vërtet në gjendje jo të mirë shëndetësore ajo u ngrit nga krevati për të më rrëfyer rreth jetës së saj. Një histori shumë e dhimbshme.

E vlerësoj shumë faktin se përkundër të gjitha vuajtjeve, moshës dhe sëmundjes, ajo ishte aq e fortë. Kjo më emocionoi shumë. Ajo më rrëfeu për kohën që ka qenë në burg. Më tregoi për burrat e jetës së saj Nako Spiron dhe Maqo Çomon, sesi i pari u pushkatua dhe i dyti u burgos nga Enver Hoxha si dhe për fatin e keq të vajzës së saj Drita Çomo. Kujtimet e saj, që unë kam fiksuar në këtë cikël, janë fotografitë që ajo kishte ruajtur me dy bashkëshortët dhe një poezi dedikuar nënës (asaj), shkruar nga e bija Drita Çomo.

Dhe këto ishin kujtime të këqija për Liri Belishovën?

Nuk janë këto kujtime, por fati i tyre i keq. Ajo do të kishte dashur që të mos ndodhnin ajo që u ndodhi dy burrave të saj, ashtu siç do të kishte dashur që vajza e saj Drita Çomo të kishte pasur

mundësi të kurohej e ndoshta sot ajo do të ishte gjallë, po të kishte pasur kujdesin e duhur ndaj saj. Mendoj se ajo që u ndodhi atyre janë kujtime të këqija.

Po historitë e tjera që keni zgjedhur nga personazhet e tjerë për të rrëfyer përmes fotografish cilat janë?

Kam sjellë historinë e Saimir Malokut me disa kanaçe me të cilat ai arriti të krijonte një antenë për të parë kanalet e huaja dhe për këtë bëri burg. Gjithashtu, historinë e Tanush Kasos, që nuk kishte ideale komuniste dhe donte të krijonte një parti opozitare e për këtë u dënua me 20 vjet burg. Tanush Kaso “e rrëfen” këtë histori përmes një fotografie me një shokun e tij të rinisë, që kishin të njëjtat bindje, në kohën kur ishte student. Me vjen keq që nuk ia kujtoj emrin.

A do të ketë mundësi publiku shqiptar ta shohë këtë cikël fotografish? Një ekspozitë në Tiranë keni planifikuar?

Shpresoj që do të kem mundësinë ta vazhdoj këtë histori akoma dhe të publikoj një libër me foto dhe gjithashtu, gjithsesi, një ditë do të realizoj edhe një

t

22

MAPO

E enjte, 13 shtator 2012 www.mapo.al

Autolarja ofronte seks

Fjalëkryqi klasik

Policia në Malajzi ka ndaluar një ‘promocion’, në të cilin autolarja myshterinjve të rregullt u ofronte seks pa pagesë. Shpërblimi i pazakontë ishte si produkt i përbashkët i autolarjes dhe një salloni për masazh. Gjatë një kontrolli në sallonin për masazh në Kuala Lumpur, policia ka marrë vesh rreth partneritetit duke kapur disa klientë, të cilët kishin kartat e shpërblimit të fituara në autolarje. “Për ta fituar shpërblimin, gjegjësisht, seksin pa pagesë, klientët është dashur ta vizitojnë autolarjen disa herë në një periudhë të caktuar kohore. Secila e dhjeta larje e automjetit sillte shpërblimin që ishte seks pa pagesë”, ka thënë një polic. Katër meshkuj janë të dyshuar si udhëheqës të sallonit për masazh, ndërsa nëntë vietnameze janë arrestuar nën dyshimin se kanë punuar si prostituta.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

15

11

12

13

16

17

18 20

21

22

19

23

24

25

26 29

Hollande e përshëndeti me dorë sportisten e verbër Presidenti francez, Francois Hollande e ka pritur para-olimpisten e verbër, Asi El Hanun, të cilës i ka thënë se ka përshëndetur me dorë nga tribunat, por ajo nuk e ka vërejtur. Siç raporton OraInfo, derisa ajo e ka pyetur se ai i ka pëlqyer gara e saj, Hollande i ka thënë: “Jemi të mahnitur. Gruaja dhe unë të kemi përshëndetur nga tribunat, por duket se ju nuk na keni vërejtur”. Ndërkaq, sportistja ia ka kthyer: “Për fat të keq, nuk ju kam parë”

Horoskopi i ditës

DASHI (20/III-20/IV)

DEMI (21/IV-20/V)

BINJAKET (21/V-20/VI)

GAFORRE (21/VI-22/VII)

Do filloni te lodheni pak nga jeta se bashku me partnerin e cila do ju kerkoje me shume angazhime. Mundohuni te jeni me te arsyeshem. Jeta ne cift sigurisht qe ka edhe te keqijat e saj, por ka dhe avantazhe. Ruani pozitivitetin.

Jeta ne cift do shkoje shume mire. Mundohuni te mos merziteni per gjera te kota dhe organizoni cdo gje deri ne detaje. Edhe beqaret duhet t’i hedhin hapat nje nga nje ne dashuri qe te mos rrezohen. Ne pune do keni disa veshtiresi.

Raporti me partnerin do jete dinamik dhe plot momente te kendshme. Sot me shume se kurre do e kuptoni qe monotonia e vret nje cift dhe do e largoni ate. Per beqaret do jete dite me shume fat.

Jeta profesionale do ju sjelle kenaqesi pa fund.

Jeta ne cift do jete mjaft harmonike sot. Duhet te perfitoni plotesisht dhe te mundoheni te hiqni edhe ate pak merzitje qe ju ka ngelur. Beqaret do kene mundesi te takohen me dike interesant dhe do e mendojne seriozisht te ardhmen me te.

30

31

VIRGJERESHA (23/VIII-22/IX)

PESHORJA (23/IX-22/X)

AKREPI (22/X-21/XII)

Sot duhet te mendoheni mire per te ardhmen e lidhjes suaj. Do keni disa probleme te vogla por gjithcka do rregullohet me pare sesa ju mendonit. Beqaret nuk do kene shume deshire per njohje te reja e aq me teper per lidhje serioze.

Jetasentimentaledoshkoje shume mire si per çiftet ashtu edhe per beqaret. Ju çiftedokalonimomentete paharrueshme me partnerinndersabeqaretdotakojne dike interesant. Kujdes duhet te tregoni ndaj miqve, sepse po mundohen t’iu prishin pune.

Beqaret nuk po durojne dot me te jene vetem. Fatmiresisht gjerat do permiresohen. Priten takime te rendesishme me persona te mrekullueshem.

Ne jeten profesionale do merrni vendime te cilat do ndryshojne te ardhmen tuaj.

Asgje nuk do shkoje mire sot dhe do jete veshtire te gjendet ilaci i duhur.

Merrni masa per te mbyllur te carat e marredhenies suaj. Ju beqare jeni me mire vetem dhe do benit mire mos mendonit ta gjenit sot personin e zemres.

SHIGJETARI (22/XI-21/XII)

BRICJAPI (22/XII-20/I)

UJORI (20/I-19/II)

PESHQIT (20/II-19/III)

Nuk do ju mungoje gjalleria sot ne jeten sentimentale, por do keni ulje dhe ngritje.

Sa me shume energji te keni aq me shume nuk do dini si te veproni. Nje keshille: mos beni asgje me inat dhe lerjani kohes cdo gje. Ne jeten profesionale cdo gje do shkoje shkelqyeshem.

Do perkujdeseni per partnerin dhe gjithcka do shkoje mire me ju te dy.

Edhe per beqaret do jete dite e mire megjithse do e vendosin ata vete nese do krijojne nje lidhje apo jo.

Ne pune jeni shume te afte te realizoni projekte te medha.

Sot beqaret do gjuhen nga shigjeta e Kupidit. Me ne fund do arrini ate qe keni pritur prej kohesh. Gjithsesi kjo nuk do te thote qe te harroni familjen apo miqte. Per ciftet do jete nje dite e zakonshme. Ne jeten profesionale gjithcka do shkoje mire.

Nese jeni ne cift mos pranoni asnje ftese te miqve per te filluar ndonje aventure dashurore. Nese doni qe gjerat te shkojne mire harrojini aventurat rinore.

Ju beqare nuk duhet te merziteni qe jeni vetem sepse sot do kete takime interesante.

32

27

33

34

38

39

42

43

35

28

36

37

40

41

44

45

47

48

46

Koha e fillimit ____:____ Koha e mbarimit ____:____

49

51

50

Horizontalisht: 1. Riparimi i një vepre arti të dëmtuar, a e një monumenti me vlerë historike. 10. Skuadër futbolli italiane. 15. Shtet në Amerikën Qendrore. 16. Muza e elegjisë që paraqitej me një lirë muzikore në dorë. 17. Nxjerr tinguj. 18. Përemër vetor. 19. Mama, shkurt.

20. Ndarje administrative në Zvicër. 24. Një ishull turistik i famshëm spanjoll. 26. Pjesa e sipërme e anijes. 27. Dhoma në dialekt. 29. Mënyra se si rron dikush. 34. Që nuk plotpjesëtohet me dy. 35. Lëvizja e rrymave të ajrit. 37. Katër në fund. 38. Lloj i veçantë gjipsi shumë i bardhë. 40. Qemal, dëshmor. 42. Gjysma e tornos. 43. Elbasani në makina. 44. Zotëron. 45. Pemë e lartë.

47. Sjellja e mirë. 48. Kafshë e vogël pa skelet. 50. Lloj rreshjeje.

51. Shqyrtimi i rrethanave në të cilat është kryer një krim.

Vertikalisht: 1. Ai që ikën nga vendi i vet për të jetuar në një vend tjetër. 2. Skuadër futbolli ukrainase. 3. Pluhur. 4. Asambleja Ndërkombëtare. 5. Rruga. 6. Repart Ushtarak. 7. Industria e Rëndë. 8. Mënyrë dredharake që përdoret për t'ia arritur një qëllimi. 9. Institut Studimesh. 10.

Humb gjallërinë. 11. Gëzim, regjizor i njohur. 12. U rrëzua. 13. Organizatë Tregtare. 14. Popullsi që nuk ka një vendbanim të caktuar. 21.

Ndërmarrje Komunale. 22. Kujdestaria e tepruar. 23. Këngëtar i njohur italian. 25. Zonë Operative. 28. Fatos i letërsisë. 30. Lëvdatë e tepruar. 31. Ent Bashkiak. 32. Poet i famshëm persian. 33. Pjesëz mohuese. 36. Agalliu, një nga parodistët e Vlorës. 39. Dëshira të tepruara. 40. Ndajfolje sasie. 41. Lakër turshi. 44. Drejtim. 46. Agjensi Bujqësore. 48. Këshilli Teknik. 49. Repart Industrial.

Sudoku | nivel mesatar 6

2 3

7 4

1

7

2 8 9

9

7

4

1 5

9

1

2 8 3

5 3 LUANI (23/VII-22/VIII)

Fjalëkryqi klasik është një nga lojërat enigmatike më të përhapura në botë. Fjalëkryqet e para filluan të botoheshin që në shekullin e XVIII dhe vazhdon të jetë e preferuar edhe në ditët e sotme.

14

7 1

4

3

8

8 6 4

7

8

9

4 1

2

4

2 1

7 6

2 4 5

6

6

3

9 3

9 8 9

Plotësoni vendet bosh në mënyrë që çdo rresht e kolonë të ketë numrat nga 1-9.

4

3

Koha e fillimit ____:____

3

5

Koha e mbarimit ____:____

Numërkryq 2 4 1 0 6

Shah | nivel mesatar Gjeni figurën duke bashkuar pikat

Plotësoni tabelën me numrat e dhënë!

Numra me 3 shifra:

240825, 355831, 516093, 520232, 526325, 543402, 558179, 563259, 592558, 592618, 635241, 793595, 845145, 854152, 924156, 987481.

032, 241, 265, 272, 285, 413, 434, 519, 541, 574, 815.

Koha e fillimit ____:____ Koha e mbarimit ____:____

I bardhi lëviz dhe fiton në të dy rastet e e dhena në skemën e mësipërme. Sfidat e dhëna janë të përzgjedhura nga profesionistë të vërtetë të lojës së Shahut

Numra me 4 shifra:

0021, 2567, 3259, 5263, 5748, 9514, 9587, 9631.

Ngjyrosni pjesën me pikë dhe zbuloni figurën

Përgjigjet nr të djeshëm

Gjeni 10 ndryshimet

K

O

A

M

P

E

J

E

T

N

E

T

J

A

P

E

D

I

A

T

O

K

N

S

I

I

O

P

M

C

N

R

A

O

T

I

S

I

A

B

I

0526452, 4648036, 5232516, 7485145.

025635, 055055, 149551, 217701,

M

I

Numra me 7 shifra:

Numra me 6 shifra:

O

I

B B

E

M

I

L

R

U

Z

A

A

N

C

I

F

E

R

T

A S

E

G

E

R

K

U

T

E

O

T

I

G

I

I

N

O

V

V

A

N

D

A

A

P

R

S

D

C P

R

R

E

A

P V

I

R

E

A

T

A

S

I

K

T

S

I

L

R

D R

E

A

C E

5

2

3

6

2

1

0

2

3

6

5

9

8

5

6

4

8

7

4

1

4

1

4

1

5

2

1

6

3

5

5

9

6

5

2

1

4

8

5

4

1

1

1

1

1

5

2

4 9

D

R

7

9

5

8

R

E

6

3

2

0

1

5

2

6

3

6

6

6

8

7

8

7

8

4

8

4

2

3

7

4

1

0

1

1

6

0

3

0

3

0

2

6

3

5 5

I

M

T

O

6

9

5

8

4

7

4

5

1

5

2

6

A

N

3

5

2

6

5

9

8

5

8

4

7

4

1

R

I

5

8

5

4

2

5

1

6

2

5

3

6

9

E

A

5

8

5

7

5

1

4

8

5

9

6

5

2

1

4

5

2

1

0

2

3

8

0

2

6

3

6

9

2

1

4

7

8

9

6

1

0

4

2

faqja e fundit

SOT 1968

E enjte, 13 shtator 2012 www.mapo.al

MAPO

23

13 shtator Shqipëria del nga Traktati i Varshavës Shqipëria e ndërpreu mbështetjen për Traktatin e Varshavës që në vitin 1961, pas konfliktit kino-sovjetik, kur qeveria komuniste e vijës së ashpër staliniste u rreshtua me kinezët duke akuzuar sovjetikë si revizionistë të vijës komuniste. Pas pushtimit të Çekosllovakisë, Shqipëria protestoi duke u tërhequr formalisht nga Traktati i Varshavës më 13 shtator 1968 edhe pse krisja e madhe kish ndodhur 7 vjet më parë.

Traktati i Varshavës ndahej në dy degë: Komite-

ti Politik Konsultativ, i cili koordinonte të gjitha veprimtaritë joushtarake dhe Komanda e Përbashkët e Forcave të Armatosura të Paktit, e cila kishte autoritet mbi trupat e caktuara nga shtetet anëtare. Komanda drejtohej nga Komandanti Suprem, i cili ishte në të njëjtën kohë zëvendësministri i parë i Mbrojtjes i Bashkimit Sovjetik. Zyrat e Traktatit të Varshavës ndodheshin në Moskë. Të gjitha shtetet komuniste të Europës Qendrore e Lindore ishin anëtare,

përjashto Jugosllavinë. Anëtarët e Paktit të Varshavës u betuan se do të mbronin njëritjetrin në rast sulmi të një apo më shumë anëtarëve. Traktati theksonte gjithashtu se marrëdhëniet ndërmjet anëtarëve bazoheshin në mospërfshirje në punët e brendshme të njëri-tjetrit dhe respektin për pavarësinë dhe sovranitetin territorial. Ky rregull u shkel de facto nga ndërhyrjet sovjetike në Hungari në vitin 1956 dhe Çekosllovaki në vitin 1968.

Bill Moggridge

Projektuesi i laptopit të parë

Konfigurimi bazë që Moggridge krijoi, shkrirja e një çante me një makinë shkrimi, me një ekran që ngrihet kur është në përdorim dhe futet në guaskë, është e vetmja gjë që po sfidohet nga lindja e kompjuterit tabletë. Për projektuesit, ky lloj përkufizimi është një ambicie kryesore, e arritur nga pak...

GAZETA

MAPO info@mapo.al cel: 068 20 20 5555477 Gazetamapo@gmail.com cel: 068 477

Bill Moggridge, i cili u nda nga jeta para dy ditësh, në moshën 69-vjeç, projektoi laptopin e parë në botë, Grid Compass. Por të qenit i pari nuk të bën të famshëm në botën dixhitale - të bën aftësia për të krijuar diçka aq të lirë sa e bën të gjithëpranishme, që kërkon më shumë kohë. Kur Grid më në fund doli në shitje më 1982, çmimi ishte të paktën 8 000 USD. Konsumatorët e parë ishin të limituar kryesisht te përdoruesit ushtarakë, të cilët i pëlqenin formën robuste dhe tastierën me çelësa të shkurtër dhe të gjerë. Më 1982, një nga Grid-ët fluturoi në orbitë në bordin e një anijeje kozmike. Ekrani ishte relativisht i vogël, 320x240 piksel. Peshonte 5 kilogramë dhe kishte një memorie gati amnezike, 340kb.

Ishte një hap përpara në fushën e vet, me atë ekranin e sheshtë dhe kasë të fortë prej magnezi-aliazh dhe një modem telefoni të ndërtuar në të. Moggridge nuk ishte i interesuar për famë.

Ai kishte një të folur të qetë, paksa ngurrues dhe modest, antiteza e showmen-ëve projektues të viteve ‘80, me dëshirat e tyre për të rënë në sy dhe kostume rozë. Por, gjithsesi, ia doli me sukses të krijonte diçka që shumë pak projektues kishin arritur të bënin. Ai ishte përgjegjës për një prototip: një formë e re për një objekt të ri, që përcaktoi modelin që më pas u bë universal, dhe që ende vazhdon, katër dekada më vonë. Është një arritje që të fal më shumë kënaqësi sesa përpunimet e pafundme që mbajnë të zënë me punë shumicën e projektuesve sot. Konfigurimi bazë që Moggridge krijoi, shkrirja e një çante me një makinë shkrimi, me një ekran që ngrihet kur është në përdorim dhe futet në guaskë, është e vetmja gjë që po sfidohet nga lindja e kompjuterit tabletë. Për projektuesit, ky lloj përkufizimi është një ambicie kryesore, e arritur nga pak. Moggridge bëri më shumë sesa stilimin e një koncepti ekzistues të menduar nga inxhinierë dhe projektues software-sh.

Pa të ndoshta projekti nuk do të ishte projektuar kurrë. John Ellenby, personi përgjegjës për fillimin e Grid-it, kishte nevojë të bindte investitorët që intuita e tij për një kompjuter që mund ta marrësh me vete kishte një të ardhme. Ai i kërkoi Moggridge të punonte me të për krijimin e një koncepti të thjeshtë. Ishte modeli më i detajuar i Moggridge-t që joshi fondet e nevojshme për realizimin e projektit.

Moggridge u lind në Londër, i biri i një artisteje, Helen, dhe një nëpunësi civil, Henry. Ai studioi Projektim industrial në Central School of Art and Design, që ka nxjerrë kaq shumë projektues britanikë, që nga Terence Conran e me radhë. Më 1969 ai hap studion e vet. Punët e tij - thekëse bukësh që e nxjerrin riskën e bukës vetë, telefona zyre, sisteme komunikimi marine dhe instrumente mjekësore ishin çka prodhoheshin në shumicën e studiove të vogla industriale në Londrën e asokohe. Puna ishte e kufizuar dhe mungonte stili i veçantë. Por Moggridge, i cili tashmë kishte përvojë pune në Shtetet e Bashkuara, pa se jeta mund të ishte më shumë sesa një dietë e vazhdueshme elektroshtëpiakesh. Tre vite më vonë ai u zhvendos në Palo Alto (Kaliforni), dhe siguroi kontratën për Grid-in. E vendosi atë në zemër të Silicon Valleyt që ishte në prag të një rritje të shpejtë, përtej çdo parashikimi.

Moggridge bashkëthemeloi IDEO, kompaninë konsulente që pretendon autorësinë e projektimit të mouse-t të parë për Apple-n, dhe që tani me 500 punonjësit e vet ka një shtrirje në të gjithë botën. Ajo çka zgjonte interesin e Moggridge ishin njerëzit që përdornin teknologjinë, dhe ajo çka ata bënin me të, sesa vetë teknologjia. E magjepste mënyra sesi ekrani vepronte midis aparatit dhe përdoruesit. E bëri mënyrën sesi njerëzit e përdornin aparatin për të kryer një punë, gurin e themelit për një projektim, në vend që të mundohej të prodhonte një objekt skulpturor të bukur. Në Royal College of Art, në Londër, jepte mësim për atë

Më 1969 ai hap studion e vet. Punët e tij - thekëse bukësh që e nxjerrin riskën e bukës vetë, telefona zyre, sisteme komunikimi marine dhe instrumente mjekësore - ishin çka prodhoheshin në shumicën e studiove të vogla industriale në Londrën e asokohe...

Drejtor: Artur Zheji Kryeredaktor: Arion Sulo. Zv/kryeredaktor: Alfred Lela, Aleksandra Bogdani.

Politika: Nevila Përndoj, Fejzi Braushi. Kronika: Leonard Bakillari, Dashamir Biçaku Rrethe: Vladimir Karaj.

Ekonomia: Blerina Hoxha. Sociale: Jonida Tashi. Kultura: Aida Tuci. Sporti: Jeton Selimi.

Komentatorë&Analistë: Gentian Elezi, Arjan Vasjari, Prof. Asoc. Dr. Adrian Civici.

Karikatura: Bujar Kapexhiu. Faqosja: Florenc Elezi. Ilir DRIZARI, Kujtim Bisha Koordinatore: Shkëndi çili.

Korrektore: Lila Plasari, Brunilda Meno. Adresa: Bulevardi Gjergj Fishta pranë UET

që quhej projektim ndërveprues, dhe mbi këtë subjekt ka pasur shumë publikime, përfshi këtu edhe librin e tij Designing Interactions, botuar më 2006. Çelësat, dorezat dhe butonat fizikë të epokës analoge po shkëmbeheshin me menu ekranore; dhe projektuesve u duhej të kuptonin se si kjo ndryshoi natyrën e punës së tyre.

Projektimet e tij, mësimdhënia, publikimet dhe roli në drejtimin e një prej grupeve projektues më influencues në botë, i dhanë Moggridge respektin dhe dashurinë e profesionit. Më 2010 ai fitoi çmimin Prince Philip për proj e kt i m , u c a kt u a P r o j e kt u e s Mbretëror për Industrinë, shërbeu si administrator i Muzeut të Projektimeve dhe Michele Obama i dorëzoi një çmim për arritjet e jetës. Moggridge u zhvendos nga Kalifornia në New York para tre vjetësh, për t’u bërë drejtori i Muzeut Kombëtar të Projektimit Cooper Hewitt, një degë e Institutit Smithsonian. Ishte një emërim i guximshëm, për një organizatë që kishte lidhje më të afërta me të kaluarën e projektimit sesa të ardhmen.

Nën drejtimin e tij, ndërmori hapa të guximshëm për të shkuar përtej origjinës së tij si një muze i arteve dekorative elegante, për të eksploruar botën më të madhe të projektimeve, ashtu siç kishte praktikuar edhe ai vetë.

CMYK

24

MAPO

e enjte, 13 SHTATOR 2012 www.mapo.al