14 15 qershor mapo ok

Intervista

histori

kontrapedal

Halim Kosova: Mjekësia falas si dhuratë nga qeveria, gënjeshtër filantropike

Zemra e fortë e të voglit Rejan

Vladimir Myrtezai

Historia e vogëlushit me vrimë në zemër, që arriti të mbijetonte jashtë çdo parashikimi. Pas disa krizave , mjekët shqiptarë ngritën duart lart duke mos dhënë asnjë shpresë për Rejan Numanin, djalin e vogël nga Durrësi...

Faqe 6

Mjeku i njohur dhe deputet i PD bën radiografinë e sistemit shëndetësor. Gjendja në të cilën ndodhet, arsyet dhe terapia që propozon.

Faqe 10

pyetësori

Behar gjoka

esse

Moikom zeqo

single & the city Iva tiço

E shtunë-diel 14-15 qershor 2014

Drejtor artur Zheji- Kryeredaktor Arion Sulo - Numër 1235 Viti V botimit. Çmimi 30 lekë. 1.5 euro. www.mapo.al e-mail: gazetamapo@gmail.com. Adresa: BLV "Gjergj Fishta"

Gjyqtarët që zvarritën ekstradimin e gëzim Çelës

Vendimi që shpëtoi nga burgu bosin e drogës Historia e Gëzim Çelës dhe Astrit Bushit, që rrëfen njëherazi dhe dosjen e zezë të drejtësisë shqiptare! Faqe 8-9

mapo libri

editorial

intervista ide

sipas meje

Busulla

Nuk e dua një shtet të përbashkët për të gjithë shqiptarët

Manual për kurva

Mustafa Nano

Edison Ypi

Artur zheji

Faqe 3

Nisma

“Në librin e tij monumental të kujtimeve “Përkulja dhe rënia e tiranisë shqiptare”, që padrejtësisht ka mbetur jashtë vëmendjes, Spartak Ngjela, duke portretizuar të burgosurit politikë që ishin kundër Europës, jep një ndarje të tyre në “turq” dhe në “sovjetikë”.

Faqe 17

Ministri prezanton katër fazat e reformës së transportit ndërqytetas. E para do të nisë me ridimensionimin e linjave në: kryesore, ushqyese dhe ekspres. Si do të funksionojnë stacionet dhe sistemi i biletimit

Faqe 4

REPORTAZH

Holanda: Mirësevini në Vendet e Larta Nga Alfred Lela Ajo që dimë për një vend nuk është pothuajse kurrë çka ky vend është në fakt. Megjithatë, kur avioni i Lufthansa-s bën pikiatën e zakonshme diku afër aeroportit Schiphol...

Faqe 29

brazil 2014

Transporti pa furgonë, ja katër fazat e projektit “Haxhinasto”

Ismail Kadare: Përkulja... e Spartak Ngjelës, një vepër monumentale

Faqe 25

Faqe 27

Spanja, turpërim boteror nga hollanda Cunami holandez ka përmbytur kampionët e Botës duke fituar me rezultatin 5-1. Dy gola Van Persi, dy gola Arien Roben dhe një gol Stefan De Vrij ishin arkitektët e shkurorëzimit të kampionëve të Botës.

Edhe pse Spanja ishte e para që gjeti rrugën e rrjetës... Faqe 14-15

2

E shtunë E shtunë - e diel - e diel 14-1513-14 qershor prill 2014 2013 www.mapo.al

MAPO MADAME

E përmuajshme, Nr. 43, Viti III i botimit, 2014, Çmimi 300 Lekë

me Madame

PËLLUMB KULLA ÇILJETA XHILAGA ALTIN RRAKLLI DRINI ZEQO EVI REÇI ENDRIT MERTIRI JERIDA SAKAJ HARIS VONGLI

Nr. 43 Viti III i botimit maj 2014

Çmimi 300 Lekë

dossier E GJITHË BOTA ME NJË SELFIE

Brigel Gjoka BALET PA KONVENCIONE

fashion

Vlashent Sata

RAPSODI BOHEMËSH

ARTI I TË DHËNIT

TEDI Papavrami

Prej ndikimit të të atit. Gjyshit. Rolit ekuilibrues të grave të jetës së tij. Më vonë kanë qenë Prusti, Bahu, Frojdi…që e kanë bërë këtë që është. Jo thjesht violinistin e madh që njohim të gjithë. Por edhe Tedin me profilin e vet psikologjik, për të cilin vendos të flasë

E shtunë-diel, 14-15 Qershor 2014

3

www.mapo.al

Editorial

Foto e javës

Busulla Artur zheji

Rama-Hollande

javore

libri

E shtunë-diel,14-15 qershor 2014 Na vizitoni çdo ditë në www.mapo.al

Në brendësi Halim Kosova: Mjekësia falas si dhuratë nga qeveria, gënjeshtër filantropike Mjeku i njohur dhe deputet i PD bën radiografinë e sistemit shëndetësor. Gjendja në të cilën

5 4 4 6 14

Aktualitet

Himarjotët “ në protestë”: Jo bashkimit me Labërinë

Politikë

Kadare: Otomanistët dhe “sovjetikët” i bashkon armiqësia me Europën

Basha në Fier: Pushteti në PD i përket votës dhe askujt tjetër

Nisma

Transporti pa furgonë, ja katër fazat e projektit “Haxhinasto”

Historia

Zemra e fortë e të voglit Rejan

24

Botërori

Holanda shpërfytyron 5-1 kampionët e Botës

Personazh

Erjona Kakeli: Helena e fitores sime

Eneda Tarifa Një post i ri si Presidente

Thonë se busulla është një shpikje e gjenisë kineze që daton shumë shekuj më parë. Parimi i saj është i thjeshtë. Një gjilpërë shumë e ndjeshme në një fushë të rrumbullakët, përgjithësisht të rrafshët. Gjilpëra rrëfen gjithmonë Veriun dhe kështu, një udhëtar kudo që ndodhet zbulon koordinatat, mbasi ka një pikë të caktuar. Mbas Veriut, 180 gradë në të kundërt të tij është Jugu, në të djathtë Lindja dhe në të majtë Perëndimi. Me këto 4 pika, orientimi i të humburve në pyll, në shkretëtirë apo në det, thjeshtohet pa masë.

Tani nëse e transferojmë konceptin e busullës në koordinatat e sotme politike, duket se gjilpëra e saj është përgjithësisht e paqëndrueshme.

Pa dyshim, turneu ndërkombëtar shumëjavor i Ramës ishte një sukses. Nga kancelarja Merkel, te kryeministri italian Renzi, entuziazmi i Fyles në Tiranë dhe ngjitja e shkallëve në Elysee, në takimin kokë me kokë me presidentin francez Hollande, janë këto stacione premtuese për karrierën kryeministrore. Edhe thashethemet pozitive që qarkullojnë mbi përshtypjet e mira të kancelares Merkel nga takimi me kryeministrin tonë të gjatë, janë një gjë e mirë.

Edhe një vizitë e pritshme në Tiranë e portugezit Barroso, presidenti i Komisionit Europian, do të vlerësohej pa dyshim një sukses inkurajues.

Në këtë sferë gjilpëra e busullës shënon arritje. Europianët po vënë nota të mira në dëftesën parashkollore të qeverisë Rama. Nga ana tjetër, është mbresëlënëse kapja e njëpasnjëshme e disa segmenteve të trafikut të drogave të forta, e kryesisht kokaina. Mbresëlënëse është gjithashtu se si, për çudi, u shuan atentatet me tritol që shpërthyen me breshëri disa muaj më parë. Mirëpo këtu gjilpëra e busullës luhatet pa kuptim.

Sepse askush nuk di se çfarë ndodhi.

Vërtet, çfarë ndodhi?

Pse ndaluan si me magji këto shpërthime tritoli? Ngase u ekspozuan shumë dhe u kapën bazat e sulmeve, apo?!..

Shpjegim shterues nuk ka. Dhe askush nuk pyet më tej. Aq më tepër tani që filloi edhe Botërori. Sidoqoftë, lajmi i mirë që nuk përbën lajm, është i qartë: sulmi urban me tritol pushoi, ashtu si dhe shpërtheu. Si një tërmet kapriçioz. Por i frikshëm.

Mirëpo nëse për një pjesë të ministrave dhe superdrejtorëve të emëruar ka një habi paraprake, në besimin e deleguar dhe në lidhje me ekspertizën dhe aftësitë e tyre për të drejtuar punët e qeverisë, të habit dhe të surprizon pozitivisht ‘përshëndetja’ optimiste që e madhja franceze ‘Le Monde’ bën përmes një interviste me Ramën. Ku flitet pa dyshime dhe pa skepticizëm për kantieret reformatore të kryeministrit shqiptar.

Ndonëse deri më tash, ne, kemi parë dhe prekur vetëm kantieret verbale, të cilave gazetari francez nuk ua dyshon as ekzistencën dhe as eficiencën.

Ne pra, që jetojmë përkëtej Europës së Bashkuar, padyshim që induktohemi me pozitivitet nga këto puhiza që premtojnë kohë më të mira për shqiptarët. Simbas ndërkombëtarëve dhe gazetarit të “Le Monde”.

Dhe në këtë hap ndërkombëtar, gjilpëra e busullës dridhet nga gëzimi dhe nuk lodhet së treguari horizonte të reja dhe të gëzueshme.

Mirëpo thënë këto, ata që jetojnë të përditshmen shqiptare më shumë se gjermanët, francezët, çekët apo portugezët, ndjejnë ca mospërputhje të ndjeshme me busullën vendase. E cila shënon ndërkohë mjaft pikëpyetje.

Lufta kundër korrupsionit ka bërë përparime, thuhet dhe shkruhet.

Pse të mos e besojmë?

Por si?

Më parë duhet ta shohim. Ose së paku ta prekim. Dhe pse jo, edhe ta ndjejmë.

Vërtet ndaj qeveritarëve të kaluar, të qeverisë që shkoi, sot opozitë, ka një stivë dosjesh në Prokurori.

Porse gjithmonë jashtë familjes politike, që sot qeveris. Pra është një luftë kundër korrupsionit, me një interes dhe me një përfitim jo të vogël politik nga pas. Këtu busulla shqetësohet disi. Sepse dihet, edhe busulla e di, që korrupsioni është përtej të majtës dhe të djathtës dhe ndërkombëtar gjithashtu.

Më pas vijnë emërimet ndër poste të ndryshme.

Këtu kemi plot raste që këto emërime bëhen dhe zhbëhen në jo pak raste. Mbasi në foltore të PD dalin akuza, foto dhe shkrime. Shpesh që nuk përgënjeshtrohen dot.

Më i spikaturi i kohëve të fundit është edhe kryetari i Këshillit të Qarkut, Sadrit Danaj. Të cilin edhe media italiane e akuzon në ndërkohë shumë rëndë. Media të mëdha e serioze, të cilat me sa di, nuk kanë interesa grupi apo partish në Shqipëri. Uroj me gjithë zemër që Sadriti të mbrohet dhe të dalë krejtësisht i pafajshëm, por ndërkohë busulla dridhet dhe nuk di nga t’ia mbajë.

Për të mos folur këtu për treguesit ekonomikë që nuk po lëvizin për mirë. E vetmja shtyllë treguese që po rritet duket se janë çmimet. Siguracionet e makinave, çmimet e konsumit të gjerë dhe përgjithësisht ajo që quhet kostoja e jetës.

Akoma nuk shënohet asgjë konkrete që të fillojë të konturohet në kantieret e sipërpërmendura. As në fushën e arsimit apo të kulturës, as në fushën e punësimit dhe as në fushën e legalizimeve dhe të çlirimit të energjive financiare të mbërthyera në tregun e pasurive të patundshme.

Ndoshta është ende herët dhe klima e përgjithshme ekonomike ndërkombëtare nuk është aspak në favor. Busulla e shumëpërfolur në këtë shkrim, tek na tregon koordinatat e horizontit, përmes të cilave ne mundohemi të vizatojmë trajektoren e kësaj qeverisjeje, pëson luhatje të herëpashershme 180-gradëshe.

Që na vënë në dyshime për kantieret reformatore të Kryeministrit.

Kohëzgjatjen dhe cilësinë e prodhimit që këto kantiere do të nxjerrin në dritë.

Gjithmonë duke shpresuar që e kemi gabim dhe do të përgënjeshtrohemi.

4

E shtunë E shtunë - e diel - e diel 14-1513-14 qershor prill 2014 2013 www.mapo.al

aktualitet

Refuzimi i Malajt, Nishani nis procedurat për emrin e ri Pas mosdhënies së pëlqimit nga Kuvendi për emërimin e Alaudin Malajt në postin e anëtarit të Gjykatës së Lartë, Presidenti i Republikës njoftoi dje vijimin e procedurave ligjore për plotësimin e vendit vakant në trupën e kësaj gjykate. Sipas një njoftimi nga Presidenca, ‘në vijim të procedurave të filluara më datë 20 janar 2014 për përzgjedhjen e kandidatit për një vend vakant në

Gjykatën e Lartë, me qëllim për t’i dhënë edhe personave të tjerë mundësinë për të konkurruar, ftohen subjektet e interesuara që brenda datës 30 qershor 2014 të paraqesin kërkesën për t’u përzgjedhur si anëtar të Gjykatës së Lartë”. Në seancën plenare të 22 majit, mazhoranca rrëzoi dekretin e Presidentit që emëronte Alaudin Malajn në postin e anëtarit të Gjykatës së Lartë.

Basha në Fier: Pushteti në PD i përket votës dhe askujt tjetër “Askush nuk ka tagër t’ju thotë se për kë të votoni e për kë të mos votoni; askush nuk ka tagër t’iu bëjë suflerin. Partia do të mbetet e lirë, ashtu siç ka lindur dhe është synimi im madhor, objektivi im numër një në krye të PD-së, ta zgjeroj e konsolidoj këtë liri për anëtarësinë e PD-së” TIRANË Kryetari i opozitës, Lulzim Basha shfrytëzoi pjesëmarrjen e tij në një prej seksioneve të Fierit për të thënë se i vetmi pushtet në PD është vota e qytetarit. Në një degë demokrate që prej vitesh njihej si mbështetëse e deputetit të ndjerë, Sokol Olldashi, Basha ka sqaruar se askujt nuk mund t’i diktohet vota dhe se do të jenë vetëm demokratët që do të zgjedhin drejtuesit e tyre. “Pushteti në PD i përket votës.

Këtë ju kam premtuar kur kam kandiduar, jua kam përsëritur pasi më keni zgjedhur, këtë ju përsëris edhe sot. Zgjedhja nuk është në dorën time, zgjedhja është në dorën tuaj, gjithsecilit prej jush. Ju do të zgjidhni me votë, ju do të përcaktoni me votë njerëzit dhe njerëzit do të marrin përgjegjësitë për shkak të votës suaj. Askush nuk ka tagër t’ju thotë se për kë të votoni e për kë të mos votoni; askush nuk ka tagër t’ju bëjë suflerin. Partia do të mbetet e lirë, ashtu siç ka lindur dhe është synimi im madhor, objektivi im numër një, në krye të PD-së, ta zgjeroj e konsolidoj këtë liri për anëtarësinë e PD-së”- u shpreh Basha i shoqëruar edhe nga koordinatori për Fierin Ylli Asllani i cili është njëkohësisht këshilltar i Presidentit, Bujar Nishani. Kryetari i demokratëve tha gjatë takimit të zhvilluar në seksionin numër dy të Fierit se projekti i PD-së po kthen besimin, jo vetëm tek demokratët, por edhe tek të gjithë shqiptarët. “Kjo parti e ka një projekt sot, ka një projekt ringritjeje përmes hapjes, bashkimit, ribashkimit, fillimit të ri. Po të mos ishte kjo, nuk do të kishim pasur këtë vërshim anëtarësie që ne kemi pasur sot e kësaj dite, nga jugu në ve-

ri dhe që jemi dëshmitarë se po ndodh në Tiranë. Ka një projekt ringritjeje, përmes një opozite të mbështetur mbi fakte dhe argumente që sot dëgjohet, respektohet, pse jo edhe përqafohet nga qytetarë e votues që ndoshta dje as nuk mund t’u shkonte mendja t’i kthenin sytë nga PD. Përmes këtij angazhimi, ne po rikthejmë shpresën dhe besimin, kaq të nevojshëm, në dyert e vatrat e çdo shqiptari e jo vetëm çdo demokrati”, tha Basha. Në seksionin numër dy janë zhvilluar gjatë ditës së djeshme edhe zgjedhjet për kryetar. Prej kohësh në strukturat e Partisë Demokratike po zhvillohen zgjedhjet për kryetar nga seksioni grup-seksioni e deri tek dega e partisë. Gjatë gjithë këtij procesi që po menaxhohet përmes udhëzimit të dalë nga qendra përmes një grupi koordinatorësh, Basha ka vënë theksin tek ribashkimi i gjithë demokratëve. Sipas tij, bashkim dhe ribashkim do të thotë asnjë i mënjanuar, i nënvleftësuar apo edhe i paragjykuar. Basha ka theksuar prej kohësh se fillimi i ri, ringritja, është alternativa më e mire për PD-në për t’u kthyer nesër në shumicë qeverisëse. Kryetari i demokratëve është shprehur gjithashtu se do të mbetet dera e hapur për këdo që kërkon të militojë me këtë forcë politike. Takimi i djeshëm në Fier do të vijojë më të tjera takime të kryetarit demokrat, i cili me sa duket këto kohë do të përqendrohet më shumë tek zgjedhjet brenda partisë sesa tek aksioni opozitar, të paktën deri në fund të qershorit kur pritet të merret një vendim për marrjen ose jo të statusit të vendit kandidat nga këshilli i ministrave të BE-së.

Basha i bashkohet lutjeve në Kishën e Laçit Me mijëra pelegrinë nga e gjithë Shqipëria por edhe jashtë saj, kishin nisur rrugën e pelegrinazhit për në Kishën e Laçit që në orët e para të mëngjesit të ditës së enjte, për t’u vendosur në këtë vend të shenjtë g jatë natës. Ceremonia u bë në pritje të 13 Qershorit, festës së Shën Ndout, apo Shën Antonit të Padovës, emrin e të cilit mban dhe kisha, por edhe e g jithë zona, e cila ka famën e një vendi që bën mrekulli. Mes pelegrinëve ishte edhe kreu i Partisë Demokratike, Lulzim Basha, i cili iu bashkua ceremonisë të enjten në mbrëmje, që përkonte edhe me 40-vjetorin e lindjes së tij.

“Nuk është hera e parë që vij këtu dhe, me ndihmën e Zotit, shpresoj të mos jetë hera e fundit. Besoj se mbi gjithçka flet vetë prania e njerëzve, të cilët në këtë natë të Shën Ndout mblidhen këtu, i luten Zotit, ndajnë me njëri-tjetrin sublimitetin e këtij pelegrinazhi, dhe bashkë me të edhe shpresën dhe besimin për një të ardhme më të mirë”, - tha Basha.

Transporti pa furgonë, ja katër fazat e projektit Ministri Haxhinasto prezanton katër fazat e reformës së transportit ndërqytetas. E para do të nisë me ridimensionimin e linjave, në kryesore, ushqyese dhe ekspres. Si do të funksionojnë stacionet dhe sistemi i biletimit Në dy vitet në vijim transporti ndërqytetas synon të arrijë në dimensione krejt të tjera, nëse një plan prej katër fazash i Ministrisë së Transportit do të realizohet.

Planin për shndërrimin e një transporti modern ndërmjet qyteteve të Shqipërisë e ka prezantuar dje në një takim me grupe të interesit, ministri i Transportit, Edmond Haxhinasto. Qysh këtë vit do të nisë aplikimi i fazës së parë të reformës, e cila synon që tërësia e linjave pa kriter që ka sot Shqipëria të stabilizohet duke ndjekur këtë logjikë, ku të ekzistojnë linjat kryesore, linjat ushqyese dhe linjat ekspres. Marrim shembull linjën e Elbasan –Tiranë, që do të ketë linjën

kryesore me autobusë, e rakorduar me orare dhe stacione. Kjo linjë do të furnizohet nga linjat ushqyese, të tilla si Librazhd-Elbasan, Cërrik –Elbasan etj.

Ndërsa linja ekspres do të jetë një linjë taksi, që do të shërbejë nga Elbasani drejt Tiranës sipas nevojave të udhëtarëve. Ministri Haxhinasto tha se furgonët dhe minibusët që kryejnë linjën qendrore me reformën mund të funk-

sionojnë me linjat ushqyese.

Faza e dytë do të përfshijë ndërhyrje në infrastrukturë, veçanërisht për ngritjen dhe organizimin e stacioneve të autobusëve. Do të vihen në dispozicion stacionet e trenave, të cilët mund të jenë në shërbim të udhëtarëve ndërqytetas me autobus. Kjo fazë do të përfshijë riorganizimin e mënyrës së informimit për qytetarët, për linjat, për oraret, për vendndodhjet, për ndalesat, apo për stacionet. Parashikohet një platformë moderne, ku biletimi.Faza e tretë do të përfshijë riorganizimin e operatorëve që janë sot në treg. Reforma parashikon që të gjithë operatorët që janë sot në tregun e transportit ndërqytetas do të jenë pjesë e këtij koncepti të ri, duke marrë pjesë në shoqëri aksionere me asetet e tyre. Faza e katërt dhe e fundit është ajo që do të realizojë një sistem të integruar shërbimi ose të ashtuquajturin Shërbimin Kombëtar të Transportit të Udhëtarëve, që do të ketë parasysh rinovimin e flotës, riorganizimin e linjave, riorganizimin e biletimit, intermodalitetin.

Debate tek Siguria, miratohet në parim drafti për Agjencinë e Inteligjencës Nuk kanë të sosur debatet në komisionin e Sigurisë mes opozitës dhe mazhorancës. Prezantimi i projektligjit për Agjencinë e Inteligjencës dhe Mbrojtjes, u shoqërua dje me debate mes anëtarëve të komisionit edhe pse shumica e këtyre debateve nuk kishin lidhje me objektin e diskutimit. Deputeti i PD-së, Flamur Noka e cilësoi projektligjin si një sulm të shumicës për të goditur Presidentin. “A po zhvishni Presidentin nga kompetencat?” Agjencitë konsultative janë shprehur kundër ligjit. Me këtë ligj komandant i FA bëhet kryeministri. Me këtë ligj ka kthim prapa në demokracinë tonë.

Ndalojeni këtë akt të rëndë anti- kushtetues”,- tha ai. Zv.ministri i Mbrojtjes, Dritan Hila sqaroi se drafti i ri ka ndryshuar me 50% nga i vjetri. Ai ka theksuar se ligji ekzistues ka devijime dhe pse i konsultuar me NATO-n. “Ligji i ri është fokusuar vetëm tek FA. Ai është në konsultim me shërbimet sekrete të vendeve mike”, - sqaroi ai. Pas disa debateve shterpë mes anëtarëve të komisionit, projektligji për Agjencinë e Inteligjencës dhe Mbrojtjes u miratua në parim vetëm me votat e shumicës.

Në këtë projektligj parashikohet që e drejta e emërimit të drejtorit të kësaj agjencie t’i jepet sërish kryeministrit dhe jo më Presidentit.

E shtunë - e diel 14-15 qershor 2014

5

www.mapo.al

Hapet Zyra e Punës në Korçë, dikur kazino KORÇË “Në 4 muajt e parë të vitit kemi 32 mijë

të punësuar më shumë. 32 mijë njerëz që paguajnë taksa dhe sigurime shoqërore më shumë”, - kështu deklaroi nga Korça kryeministri Edi Rama, gjatë inaugurimit të Zyrës së Punës në këtë qytet, ambiente që dikur shërbenin si kazino. Sipas Ramës, qeveria po vendos një gur themeli për punësimin. Më tej Rama shtoi se qeveria ka

3-fishuar fondet e nxitjes së punësimit.

Ministri i Mirëqenies Sociale, Erion Veliaj, i pranishëm në këtë takim, tha se simbolika e të kthyerit të një kazinoje në zyrë pune është shumë e fuqishme.

Sipas tij, rezultati i parë i Zyrës së Punës në Korçë janë 100 të papunë, të cilët nisin punë këtë javë. Veliaj shtoi se zyra e re, e hapur në qendër të qytetit, ka një kuptim që është

vendosur aty, pasi sot punësimi është në qendër të debatit publik. “Këto zyra janë ndërmjetësit më të mirë për të punësuar të papunët, sidomos në sistemin privat”, - u shpreh ai. Nga ana tjetër, zv.kryeministri Niko Peleshi theksoi se ky është projekti i parë i modernizimit të shërbimeve publike.

“Zyra e Punës plotëson standardet europiane”, - tha Peleshi.

Himarjotët kundër ndarjes territoriale: Jo bashkimit me Labërinë Gjatë debatit nuk kanë munguar edhe thirrjet në gjuhën greke: “Himarjot lind, nuk bëhesh. Edhe nëse ne bashkohemi, Himara mbetet Himarë” TIRANË Një pjesë e banorëve të Himarës nuk janë dakord më ndarjen e re territoriale. Në një takim konsultues për reformën e re administrativo-territoriale, disa banorë janë shprehur kundër ndarjes së re për Himarën, duke kërkuar që të mbeten një zonë autonome. “Nuk duam të bashkohemi me Vranishtin. Bashkimi do sjellë vetëm dëmtime”, - tha njëri prej banorëve, i pranishëm në takim. Të pranishmit debatuan konkretisht për projekt-hartat me 39 dhe 47 zona funksionale të miratuara nga komisioni parlamentar për reformën administrativo-territoriale. I pranishëm në këtë takim, Ministri i Shtetit për Çështjet Vendore, Bledi Çuçi sqaroi konkretisht se njësitë vendore të Himarës, Vranishtit dhe Lukovës përbëjnë një zonë funksionale më vete që do t’i sigurojnë banorëve të kësaj zone më shumë të ardhura. “Me bashkimin e këtyre njësive parashikohet një rritje e buxhetit të investimeve me rreth 40 milionë lekë në vit’, tha ai. Ministri Çuçi vuri në dukje se Komuna e Vranishtit do të jetë një vlerë e shtuar për ekonominë e Himarës dhe Lukovës pasi zotëron potencial agro-bujqësor dhe agro-turizmi gjatë gjithë vitit, me pyjet dhe kullotat më të mëdha të kësaj zone. Por nuk kanë qenë të këtij mendimi banorët e ftuar në takim të cilët shprehën kundërshtimin për bashkimin me fshatrat e Labërisë pasi në këtë mënyre, thanë ata, humbasin identitetin.

Përfaqësues të PBDNJ-së kërkuan të merret parasysh mendimi i atyre që quajtën ‘komuniteti grek në Himarë’, ndërsa nuk munguan as artikulimet për autonomi të kësaj bashkie. “Ne nuk jemi dakord kurrën e kurrës. Ne pranojmë vetëm atë që na kanë lënë stërgjyshërit tanë. Se çështja duhet parë me kujdes, sepse këta janë me dyshtetësi të gjithë”, - u shpreh një banor. Tonet janë rritur në këtë takim, kur pjesa tjetër e banorëve të Himarës, pjesëmarrës në këtë takim, kanë qenë pro një njësie

të madhe administrative. “Unë Himarën e dua të jetë me 15 fshatra dhe jo me 3, siç e duan këta të tjerët”,protestoi një banor gjatë debatit. Gjatë debatit nuk kanë munguar edhe thirrjet në gjuhën greke: “Himarjot lind, nuk bëhesh! Edhe nëse ne bashkohemi, Himara mbetet Himarë”. Një tjetër banor ka kërkuar që të mos bashkohen kulturat. “Ne nuk duam të shpërbëhet Himara. Ne nuk duam të vemi në Vlorë për një certifikatë familjare apo për një lidhje kurore”, - u shpreh një himarjot. Por, përpos debateve në njoftimin për shtyp të Ministrisë së Shtetit për Çështjet Vendore, paraqitet vetëm njëra anë e medaljes. “Në takim pati shumë diskutime frytdhënëse, ku dominuan rekomandimet pro krijimit të një Himare më të madhe, duke përfshirë edhe Vranishtin. Ky takim është pjesë e rreth 50 takimeve konsultuese për ndarjen e re territoriale, që janë planifikuar të zhvillohen gjatë muajve qershor dhe korrik në rrethet kryesore të vendit…”, - thuhet ndër të tjera në njoftimin e ministrisë.

Bollano letër Samaras: Ndarja, skenar kundër minoritetit Kreu i OMONIA-s, Vasil Bollano u është ankuar krerëve të shtetit grek për ndarjen e re administrative. Përmes një letre, Bollano shprehet i shqetësuar, sepse sipas tij, ka përpjekje për të bashkuar zonat ku jetojnë pakicat greke me zona të banuara nga popullsi myslimane shqiptare. Sipas tij, në mënyrë të ngjashme vitet e kaluara, duke shfrytëzuar mungesën e politikave kombëtare nga pala greke, është arritur ndryshimi i popullsisë në qytetet e Sarandës, Gjirokastrës, Delvinës, Korçës etj. Në letrën e tij drejtuar kryeministrit Samaras dhe ministrit të Jashtëm, Venizelos, Bollano shkruan: “Zona e vetme urbane ku shumica dërrmuese e popullsisë është me origjinë greke, është Himara. Për këtë arsye, objektiv themelor i ndarjes së re administrative e Shqipërisë është ndryshimi i popullsisë lokale. Kjo do të ndodhë nëse aplikohen disa skenarë katastrofikë, të cilat kundërshtojnë Kushtetutën shqiptare dhe traktatet ndërkombëtare”.

Bollano citon Kushtetutën shqiptare, e cila parashikon se, që të bashkohen ko-

munitetet, duhet të kenë interesa të përbashkëta ekonomike, histori e traditë të përbashkët, dhe duhet të konsultohen e të japin miratimin e tyre për çdo ndryshim. Bollano thotë se këto qëndrime zbulojnë qëllimet e shtetit shqiptar kundër minoritetit grek, edhe tani që Greqia po jep mbështetjen e plotë për marrjen e statusit kandidat në Bashkimin Europian. OMONIA propozon që Bashkia Himarë të jetë bashkim i njësisë së Himarës dhe Lukovës, zgjidhje që sipas saj, është e përshtatshme dhe garanton respektimin e parimeve të Kartës Europiane për vetëqeverisje lokale. “Organizata e OMONIAS, duke dëshiruar që të mbajë një qëndrim konstruktiv për një reformë të cilën vendi ka nevojë, sepse ndihmon në zhvillimin ekonomik dhe afron perspektivën evropiane, është dakord që kjo reformë të zhvillohet, por sipas variantit të 5-të të saj. Ky variant parashikon krijimin e bashkisë së Himarës, duke shkrirë zonën aktuale ku shtrihet bashkia e Himarës, me komunën e Lukovës...”, thuhet në letrën e Bollanos.

Panairi i makinerive bujqësore, Panariti: Ofertë serioze për fermerët TIRANË Ministri i Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe Administrimit të Ujërave, Edmond Panariti vizitoi dje Panairin e Parë Ndërkombëtar të Makinerive Bujqësore për Europën Juglindore. Pasi vizitoi me radhë të gjitha stendat e Panairit, ku kryesisht në të merrnin pjesë biznese nga vendi fqinj, Italia, Panariti në një prononcim për mediat tha se nëpërmjet këtij panairi, Shqipërisë i vjen një ofertë integrale e makinerive bujqësore që mbulojnë të gjithë ciklin e prodhimit. “Padyshim këto janë pajisje të teknologjisë së lartë, të cilat garantojnë cilësi të lartë të punimeve në bujqësi, të grumbullimit të produktit, të paketimit, të ambalazhimit, përpunimit të tij, dhe padyshim kjo përbën dhe një ofertë shumë serioze por edhe shumë interesante për të gjithë fermerët, për të gjithë agropërpunuesit, për të gjithë tregtuesit dhe shpërndarësit, por njëkohësisht edhe për industrinë ushqimore shqiptare…”, - tha Panariti.

6

E shtunë - e diel 14-15 qershor 2014

www.mapo.al

Historia e vogëlushit me vrimë në zemër, që arriti të mbijetonte jashtë çdo parashikimi

Rejani dhe Ana Rafti, drejtoresha e Marrëdhënieve me Qytetarët në kryeministri

Zemra e fortë e të voglit Rejan Pas disa krizave në zemër, mjekët shqiptarë ngritën duart lart duke mos dhënë asnjë shpresë për Rejan Numanin, djalin e vogël nga Durrësi. Ai ishte vetëm njëmuajsh kur u shtrua në spitalin pediatrik të Tiranës, ndërsa sot është 4-muajsh dhe ka arritur të përballojë me sukses një operacion të gjatë e të komplikuar në zemër.

Operacioni u bë i mundur pas ndërhyrjes së drejtoreshës së Marrëdhënieve me Qytetarët në Kryeministri, Ana Rafti, dhe bashkëpunimit në kohë rekord të shtetit shqiptar me spitalin në Stamboll.

Blerina Gjoka

R

Zemra e Rejanit të vogël kishte qenë më e fortë se çdo parashikim, më e fortë se çdo krizë. Ai ia doli për mrekulli dhe tani buzëqesh si çdo fëmijë tjetër.

Pasi e mbajtën disa ditë në gjendje gjumi mjekët e zgjuan dhe ai, gjëja e parë që bëri, u buzëqeshi atyre dhe mamasë së tij si për t’i falenderuar për gjithë këtë mund e dhimbje që u kishte shkaktuar pa dëshirën e tij.

ejan, një foshnjë 4-muajsh ngjan shumë me moshatarët e tij, aq i vogël, i qeshur dhe rrezaton vetëm dashuri. Por ndryshe nga foshnjat e tjera, atij i është dashur të përballet me vdekjen që në ditët e para të ardhjes në jetë. Është përballur dhe ia ka dalë të fitojë duke zgjedhur të jetojë….atëherë kur të gjithë i kishin hequr shpresat se zemra e tij e vogël do të arrinte të përballonte kaq shumë.

Blerina Numani, mamaja e Rejanit, na tregon një rrugëtim të vështirë e të dhimbshëm që në fund përfundoi me një buzëqeshje. Një muaj pasi e kishte lindur Rejanin, djali i dytë i saj, ai u sëmur rëndë dhe ajo vrapoi për në spital, tek pediatria e Durrësit. Mjekët fillimisht nuk e kuptuan problemin e vërtetë të Rejanit duke e mjekuar atë me antibiotikë për ftohje, ndërkohë që djali i vogël kishte rrahje të larta të zemrës. Pas pak ditësh, duke mos parë asnjë përmirësim, mjekët e Durrësit e këshillojnë që të udhëtojë drejt Tiranës për t’i bërë një ECO zemrës së djalit.

Ardhja në Tiranë do të sillte dhe lajmin bombë për nënën e re. Pas një ekzaminimi të shpejtë, foshnja e saj u shtrua me urgjencë në reanimacion dhe mjekët i thanë se djali kishte rrahje të shpejta të zemrës (takikardi) dhe kishte pësuar disa kriza të forta para se të shtrohej.

Mjekët e pediatrisë Tiranë e mjekuan dhe e mbajtën nën kontroll të vazhdueshëm për një periudhë kohe, por Rejan nuk po jepte shenja përmirësimi duke shfaqur dhe rezistencë ndaj ilaçeve.

Vajtje-ardhjet e nënës nëpër korridoret e spitalit u bënë më të dhimbshme.

Ajo i shihte mjekët në sy, por në vend që ata t’i jepnin forcë, mblidhnin supet në pamundësi….deri sa një ditë i thanë hapur se s’mund të bënin më asgjë për djalin e saj të vogël. “E vetmja shpresë për ty është ta nxjerrësh jashtë vendit. Këtu nuk mund të bëjmë operacione në zemër për fëmijë kaq të vegjël…ia kemi bërë të

gjitha çfarë mundëm e çfarë dimë…nuk mund të bëjmë më asgjë për të”. Mjekët i thanë se i kishte ditët e numëruara, madje i thanë që nuk mund të shtynte as 48 orë…

Nënës iu errën sytë, iu duk sikur një vorbull e padukshme po ia merrte krijesën e saj…ndërsa ai luftonte pa fund me jetën…ajo dhe mjekët nuk mund ta ndihmonin më…

Ajo pyeti se si mund ta realizojë këtë, por i thanë se duhej të kryente dhjetëra procedura, letra e analiza….duhej të gjente paratë…Paratë? “Unë jam pa punë, burri merr vetëm 300 mijë lekë të vjetra në muaj…ne as shpenzimet e spitalit në Tiranë s’po i përballonim dot”.

E la ecejaken nëpër spital dhe u nis drejt qendrës së Tiranës. “As vetë nuk e dija se çfarë do të kërkoja, se si do të bëhej diçka për tim bir, por doja të besoja se ka akoma një shpresë, se diku, dikush do të bënte një mrekulli dhe do të bënte të mundur që djali im i vogël të vazhdonte të rrinte mes nesh”. (Blerina qan gjatë gjithë kohës që tregon, edhe pse tani këta lot janë lot të kujtimit të asaj vuajtjeje, pasi vuajtja ka kaluar.)

E copëtuar nga dhimbja me dy fjali në kokë: “Gjej një mundësi për ta nxjerrë jashtë shtetit. Ne s’mund të bëjmë më asgjë”, nëna e Rejanit troket tek dera e Kryeministrisë. Në mes të dhjetëra njerëzve që trokasin çdo ditë në derën e Kryeministrisë për hallet e tyre, roja tek dera e pikasi që kjo grua ishte ndryshe nga të tjerët, halli i saj ishte më i madh se hallet për pronat a papunësia dhe e futi brenda.

“Më pritën Monika dhe Ana (e para, specialiste dhe e dyta, drejtoreshë e Marrëdhënieve me Qytetarët). Më dëgjuan hallin. Unë duke qarë me dënesë, mezi arrija t’ua thosha dhe nuk e harroj kurrë kur Ana më tha: Djali yt do të shkojë jashtë shtetit, djali yt do të kurohet pa pritur asnjë procedurë, asnjë letër.

Qetësohu! Do të bëhet e pamundura për ta shpëtuar!”

Nëna e Rejanit, Blerina

Dhe këto fjalë nuk kishin qenë thjesht fjalë ngushëlluese, pasi stafi i Kryeministrisë kontaktoi me kryeministrin Rama dhe më pas me Ministrinë e Shëndetësisë dhe në kohë rekord u bë e mundur dërgimi i Rejanit në Turqi me të gjitha shpenzimet e shtetit shqiptar.

Blerina thotë se Ana e lajmëroi pa kaluar një javë se gjithçka ishte gati dhe ajo bashkë me djalin do të niseshin për në Stamboll.

Udhëtimi për në Stamboll dhe akomodimi në spitalin e njohur për kardiokirurgjinë “Mehmet Akif Ersoy” ishte për të drita e parë e shpresës për jetën e të voglit të saj.

“Mjekët turq e ekzaminuan me urgjencë dhe e shtruan. Më thanë se djali kishte një vrimë të madhe mes zemrës e mushkërive. Kishte një damar të aortës

së zemrës të ngushtë, si dhe kapakët e zemrës të dëmtuar nga krizat e shumta që kishte kaluar”. Ata më thanë se do të bënin gjithçka për ta shpëtuar por…ai ishte shumë i vogël, dhe operacioni ishte shumë i vështirë tek fëmijë kaq të vegjël.

“Me ndihmën e Zotit dhe me shpresën se Rejan do të reagojë mirë, ne do të bëjmë të pamundurën”, - i thanë mjekët. Gjatë gjithë qëndrimit në spital përkthyesi i konsullatës shqiptare i ndihmoi prindërit e Rejan që të merreshin vesh me mjekët, ndërsa nga pamundësia financiare për të përballuar qëndrimin në Stamboll, spitali turk u vuri në dispozicion fjetje dhe ushqim të dy prindërve.

Vetëm pas një muaji e gjysmë mjekim të vazhdueshëm mjekët turq vendosën të ndërmerrnin hapin e madh për jetën e vogëlushit…të bënin operacionin.

“Më datë 15 maj, Rejan u fut në sallën e operimit. Nga ora 8 e mëngjesit dhe deri në 4 të pasdites që zgjati operacioni kanë qenë orët më të vështira të jetës sime…Mjekët më kishin thënë të përgatitesha për më të keqen, sepse mundësitë që ai t’ia dilte mbanë nuk ishin shumë të mëdha”.

Por zemra e Rejanit të vogël kishte qenë më e fortë se çdo parashikim, më e fortë se çdo krizë. Ai ia doli për mrekulli dhe tani buzëqesh si çdo fëmijë tjetër.

Pasi e mbajtën disa ditë në gjendje gjumi mjekët e zgjuan dhe ai, gjëja e parë që bëri, u buzëqeshi atyre dhe mamasë së tij si për t’i falenderuar për gjithë këtë mund e dhimbje që u kishte shkaktuar pa dëshirën e tij.

Kur u kthye në Tiranë, tashmë një vogëlush i rritur (4-muajsh) Rejan nuk harroi t’i dërgonte një tufë me lule dhe Anës, për të cilën duket se prindërit do t’i flasin gjithë jetën.

Blerina nuk arrin dot të falenderojë sa duhet….ajo do që t’i falenderojë të gjithë, Anën, Kryeministrin, mjekët, përkthyesin…etj….dhe Zotin që ia dha dy herë jetën të birit.

Intervista

personazh

Eneda Tarifa Një post i ri si Presidente

Halim Kosova:

Mjekësia falas si dhuratë nga qeveria, gënjeshtër filantropike

Gjithmonë ka qenë në planet e mia një karrierë akademike dhe jo më kot kam bërë studimet pasuniversitare në UET.

faqe 10-11

faqe 13

I n t e rv i st ë h i sto r i r ep o rta z h n o sta lg j i K u lt u r ë Çdo të shtunë e të diel

Spanja, turpërim botëror

www.mapo.al

Vendimi që shpëtoi nga burgu bosin e drogës Aleksandra Bogdani

Holanda shpërfytyron 5-1 kampionët e Botës Cunami holandez ka përmbytur kampionët e Botës duke fituar me rezultatin 5-1. Dy gola Van Persi, dy gola Arien Roben dhe një gol Stefan De Vrij ishin arkitektët e shkurorëzimit të kampionëve të Botës.

Edhe pse Spanja ishte e para që gjeti rrugën e rrjetës, dallga holandeze përmbysi spanjollët.

Faqe 14-15

Si e rifitoi lirinë në Shqipëri trafikanti i kokainës me 5 dënime në Itali. Cirku me drejtësinë shqiptare dhe kush janë gjyqtarët e Apelit që firmosën pezullimin e ekstradimit. Historia e Gëzim Çelës, që është njëherazi dhe dosja e zezë e drejtësisë shqiptare

L

igjet i ngjasojnë rrjetës së merimangave, ku “mizat” e mëdha kalojnë lehtësisht e ato të voglat ngecin në kurth. Në Shqipëri, ligjet dhe një pjesë e mirë e sistemit të drejtësisë mbahen në këmbë enkas për njerëz si Gëzim Çela. Nuk mund të thuash se “i forti” i Fushë-Kuqes, i vetmi që ia mbathi nën hundën e policisë gjatë operacionit të dy ditëve më parë, bën pjesë në atë grup njerëzish të paprekshëm nga autoritetet. Jeta e tij, të paktën në dekadën e fundit ka kaluar mes burgut dhe lirisë, po asnjëherë e shkëputur nga rrjetet e narkotrafikut. Megjithatë, ai ia ka dalë gjithherë të gjunjëzojë drejtësinë e kalbur shqiptare. Historia e tij është pak a shumë e njohur. Në vitet 1994-2000, Gëzim Çela drejtonte një rrjet prostitucioni me rrënjë të ngulura thellë në Modena dhe Udine të Italisë. Në këtë organizatë kriminale që ushqehej me biznesin e dhunshëm të seksit kishte shq-

iptarë, italianë, bullgarë. Të dhënat e hetimeve të kryera në Itali tregojnë se banda e tij ka kaluar nga shfrytëzimi i prostitucionit tek trafiku i drogës, aq sa në vitet 2002, gazetat më të mëdha italiane do ta cilësonin Gëzim Çelën një ndër grosistët më të njohur. Asokohe në Shqipëri, ishpolici i kthyer në bandit po përballej për herë të parë me Gjykatën e Tiranës për njërin prej hetimeve të kopsitura nga drejtësia italiane. Këtu fillon edhe dosja shqiptare e Gëzim Çelës, që është në fakt një dosje e zezë për sistemin tonë të drejtësisë.

2002-2014; si të shpëtosh pa lagur?!

Në 8 maj të vitit 2002, me kërkesë të Italisë, Gjykata e Tiranës e dënoi Gëzim Çelën me 7 vjet e 6 muaj burg për shfrytëzim prostitucioni, krijim të organizatës kriminale, kalim të paligjshëm kufiri dhe armëmbajtje pa leje. Dënimi u reduktua në 5 vjet, por edhe kaq ishin shumë për të. I arrestuari me të madh nga RENEA filloi të ankohej...

8

E shtunë - e diel 14-15 qershor 2014

www.mapo.al

Dossier Si e rifitoi lirinë në Shqipëri trafikanti i kokainës me 5 dënime në Itali. Cirku me drejtësinë shqiptare dhe kush janë gjyqtarët e Apelit që firmosën pezullimin e ekstradimit. Historia e Gëzim Çelës, që është njëherazi dhe dosja e zezë e drejtësisë shqiptare

Astrit Bushi

Vendimi që shpëtoi nga burgu bosin e drogës Aleksandra Bogdani

L

Ky vendim i Apelit është marrë më 2 korrik 2013 nga kryetari i trupës, Astrit Haxhialushi, njëherazi anëtar i KLD-së, Edlira Petri dhe Shkëlqim Miri. Arsyeja: shkalla e parë nuk ka verifikuar nëse drejtësia italiane ka llogaritur apo jo burgun që Çela ka bërë në Shqipëri.

igjet i ngjasojnë rrjetës së merimangave, ku “mizat” e mëdha kalojnë lehtësisht e ato të voglat ngecin në kurth. Në Shqipëri, ligjet dhe një pjesë e mirë e sistemit të drejtësisë mbahen në këmbë enkas për njerëz si Gëzim Çela. Nuk mund të thuash se “i forti” i Fushë-Kuqes, i vetmi që ia mbathi nën hundën e policisë gjatë operacionit të dy ditëve më parë, bën pjesë në atë grup njerëzish të paprekshëm nga autoritetet. Jeta e tij, të paktën në dekadën e fundit ka kaluar mes burgut dhe lirisë, po asnjëherë e shkëputur nga rrjetet e narkotrafikut. Megjithatë, ai ia ka dalë gjithherë të gjunjëzojë drejtësinë e kalbur shqiptare. Historia e tij është pak a shumë e njohur. Në vitet 1994-2000, Gëzim Çela drejtonte një rrjet prostitucioni me rrënjë të ngulura thellë në Modena dhe Udine të Italisë. Në këtë organizatë kriminale që ushqehej me biznesin e dhunshëm të seksit kishte shqiptarë, italianë, bullgarë. Të dhënat e hetimeve të kryera në Itali tregojnë se banda e tij ka kaluar nga shfrytëzimi i prostitucionit tek trafiku i drogës, aq sa në vitet 2002, gazetat më të mëdha italiane do ta cilësonin Gëzim Çelën një ndër grosistët më të njohur. Asokohe në Shqipëri, ishpolici i kthyer në bandit po përballej për herë të parë me Gjykatën e Tiranës për njërin prej hetimeve të kopsitura nga drejtësia italiane. Këtu fillon edhe dosja shqiptare e Gëzim Çelës, që është në fakt një dosje e zezë për sistemin tonë të drejtësisë.

2002-2014; si të shpëtosh pa lagur?!

Në 8 maj të vitit 2002, me kërkesë të Italisë, Gjykata e Tiranës e dënoi Gëzim Çelën me 7 vjet e 6 muaj burg për

shfrytëzim prostitucioni, krijim të organizatës kriminale, kalim të paligjshëm kufiri dhe armëmbajtje pa leje. Dënimi u reduktua në 5 vjet, por edhe kaq ishin shumë për të. I arrestuari me të madh nga RENEA filloi të ankohej për një sëmundje të rëndë, tumor në kockën e gjurit. Bileta e lirisë ishte një raport mjekoligjor i marrë në spitalin Ushtarak të Tiranës, e njohur nga gjykata pa kryer ende 3 vjet burg. Një kartë e tillë nuk i piu ujë para drejtësisë turke, ku u kap për trafik heroine pak kohë pas lirimit në Shqipëri.

U dënua me 6 vjet burg dhe pasi i shleu në Turqi, u kthye në Rinas ku u arrestua sërish. Koha kishte ecur, e bashkë me të edhe hetimet e palës italiane. Në shtator të vitit 2012, kur u arrestua në Rinas si i kërkuar ndërkombëtar, drejtësia italiane kishte dhënë 5 dënime për Gëzim Çelën; ai i kishte borxh Italisë 19 vjet, 9 muaj dhe 29 ditë burgim. Ajme; ishte me fat që u kap në tokën shqiptare, ku gjyqësori është streha e duhur për të bërë cirk me drejtësinë. Një proces i thjeshtë ekstradimi që zakonisht zgjat 40 ditë u kthye në një liturgji të gjatë të sistemit gjyqësor.

Nëse futesh në labirinthet e vendimeve gjyqësore, nuk del kurrë me një mendim të qartë në kokë. Sa për saktësi, gjyqtari i shkallës së parë, Artur Gaxhi vendosi ekstradimin e Gëzim Çelës në Itali më 23 janar 2013. Pretendimit të avokatit, se Çela nuk mund të vuante dy herë të njëjtin dënim, gjyqtari i përgjigjet: “Në kërkesën për ekstradim janë përshkuar disa vendime penale që e shpallin atë fajtor, përveç atij për të cilin është dënuar nga drejtësia shqiptare. Së dyti, në vendimet e dënimit janë përfshirë episode të tjera krimesh, që nuk janë shqyrtuar nga gjykatat shqiptare”. Dy

Në foto: Lart, Gëzim Çela.

Djathtas, vendimi i Gjykatës së Apelit që pezulloi ekstradimin e Gëzim Çelës

Nëse drejtësia do të kishte funksionuar që me të parën, Gëzim Çela, i identifikuar si kreu i rrjetit të kokainës ShqipëriKosovë do të ishte në burgjet italiane. Edhe pse në botën e krimit, “një bie, mijëra ngrihen”, ca para do të ishin kursyer megjithatë në luftën e ndrojtur të autoriteteve me krimin

vjet më pas, ende nuk është vendosur nëse Gëzim Çela duhet apo jo të vuajë dënimin në Itali. Shkak u bë një vendim i Gjykatës së Apelit, që pezullon ekstradimin dhe ia poston mbrapsh, si patate të nxehtë çështjen, Gjykatës së Tiranës. Ky vendim i Apelit është marrë më 2 korrik 2013 nga kryetari i trupës, Astrit Haxhialushi, njëherazi anëtar i KLD-së, Edlira Petri dhe Shkëlqim Miri. Arsyeja: shkalla e parë nuk ka verifikuar nëse drejtësia italiane ka llogaritur apo jo burgun që Çela ka bërë në Shqipëri. I çliruar nga ekstradimi i shpejtë, i forti i FushëKuqes e kthen shtëpinë në një hangar të madh droge. Të vetmet kokëçarje për të janë një proces i zvarritur dhe ndalimi për të dalë jashtë Shqipërie.

Sa herë paguajmë për luftën antikrim!

Nëse drejtësia do të kishte funksionuar që me të parën, Gëzim Çela, i identifikuar si kreu i rrjetit të kokainës Shqipëri-Kosovë do të ishte në burgjet italiane. Edhe pse në botën e krimit, “një bie, mijëra ngrihen”, ca para do të ishin kursyer megjithatë në luftën e ndrojtur të autoriteteve me të njëjtët persona, që amnistohen më pas nga drejtësia. Tanimë, kreu i bandës së Fu sh ë -Ku q e s ë sht ë n ë a r r at i . E a s ku s h n u k p r e t q ë t ë g j e n d e n përgjegjësitë për historinë e lirimit të tij nga burgu. Të kontaktuar dje nga MAPO, zyrtarë të Ministrisë së Dre-

E shtunë - e diel 14-15 qershor 2014

9

www.mapo.al

Historia e Gëzim Çelës me drejtësinë nuk është një përjashtim nga rregulli; është bash rregulli vetë.

Vetëm në dy vitet e fundit, vrasës e viktima, emra të njohur të krimit i ka bashkuar në të njëjtin fat, “gjyqi” me drejtësinë. Arben Tollia në Durrës, Arben Çeta në Elbasan, Gjin Nika në Kurbin e Astrit Gjepali në Rrogozhinë u vranë brenda një viti, fill pas lirimit të parakohshëm nga gjykatat

dëshmia

“Zbërthehet” kolumbiani: Do merrja 1 mln euro për kokainën në Shqipëri Shtetasi kolumbian i arrestuar në Rinas ka pohuar për Prokurorinë se në Shqipëri do të vinin 25 kilogramë kokainë. “Paratë do t’i ndaja në llogari të ndryshme dhe do t’i nisja me bankë”

K

Kartela penale e Gëzim Çelës 4 nëntor 2002 Gjykata e Modenas e ka dënuar me 4 vjet burg dhe 1 mijë euro gjobë për shfrytëzim prostitucioni

jtësisë lanë të kuptohet se nuk ka nisur ende inspektim për vendimin e Gjykatës së Apelit, që e shtyu në kalendat greke ekstradimin e tij. Hetimi ndërkohë po nxjerr në dritë fakte të reja për trafikun e drogës. Më së pari, Gëzim Çela dhe të tijtë punonin të pashqetësuar jo vetëm brenda vilës 3-katëshe në Fushë-Kuqe, por edhe jashtë saj. Informacionet e para janë servirur në Prokurorinë e Krimeve të Rënda nga Shërbimi Informativ, i cili kishte të dhëna që oborrin e shtëpisë buzë rruge shtrohej për t’u tharë, sasi e madhe kanabisi. Përgjimi dhe vëzhgimet në terren identifikuan “ushtarët” e rinj të Gëzim Çelës; një korrier nga Korça, një kimiste, “ustalleshë” në certifikimin e cilësisë së heroinës dhe kokainës, ndihmës të tjerë nga Laçi dhe Kosova. Andrallat me drejtësinë nuk e kishin penguar Gëzim Çelën të shtrinte tentakulat e biznesit në Amerikën Latine, prej nga importonte kokainë.

Një laborator i dytë në Ferizaj do të shërbente si ndalesë e parë për drogat e rënda, të cilat mbërrinin më pas në Shqipëri përmes rrugës tokësore. Përgjimet kanë hedhur dritë mbi bashkëpunëtorët e të njëjtit rangu të botës së padukshme. Por për ta, nuk ka prova. Arjan Shanaj, një personazh mjaft i njohur në Fier u arrestua për armëmbajtje pa leje. E njëjta a ku z ë e d h e p ë r Ast r it Bu sh i n , kontingjent i vjetër i krimit në Shqipëri, Spanjë e Itali. Për dosjen e trashë penale

për vrasjen e një punonjësi policie, rrëmbimin e një producenti të njohur spanjoll dhe grabitjen me armë të vilave në Itali e Spanjë, Astrit Bushi u dënua vetëm me 3 vjet e 4 muaj burg dhe 300 mijë lekë gjobë. E këtu kthehemi sërish, për të zezën tonë tek drejtësia!

Drejtësia; “wall of shame”

Historia e Gëzim Çelës me drejtësinë nuk është një përjashtim nga rregulli; është bash rregulli vetë. Vetëm në dy vitet e fundit, vrasës e viktima, emra të njohur të krimit i ka bashkuar në të njëjtin fat, “gjyqi” me drejtësinë. Arben Tollia në Durrës, Arben Çeta në Elbasan, Gjin Nika në Kurbin e Astrit Gjepali në Rrogozhinë u vranë brenda një viti, fill pas lirimit të parakohshëm nga gjykatat.

Blenë vdekjen me para! Të tjerë “përfitues” nga vrimat ligjore në “rrjetën e merimangës”, e përdorën lirinë e shpejtë për të kryer të tjera krime. Ngjarje të tilla nuk kalojnë pa zhurmë, po punë e madhe: çudia tri ditë zgjat. “Kupola” e gjyqësorit është e zënë me punë të tjera, e askujt nuk i ka hyrë gjemb në këmbë për firmën që hedh në fund të një vendimi gjyqësor. Reforma në drejtësi është një “këngë” tjetër e shpërdoruar rëndshëm nga politika. Kryeministri vetë parashikon që ajo të zgjasë nja 10 vjet të mira, aq sa na duhen për t’u integruar në Europë. Sot për sot, Shqipëria e ligjeve të panumërta jeton nën thundrën e ligjit të të fortëve!

12 maj 2004 Gjykata e Modenas e ka dënuar me 4.6 vjet burg dhe 1 mijë euro gjobë 11 tetor 1995 Gjykata e Modenas e ka dënuar me 1.8 vjet burg 12 nëntor 1999 Gjykata e Udines e ka dënuar me 4.4 vjet burg 8 shkurt 2010 Prokuroria e Modenas, në bashkim të dënimeve ka vendosur si dënim të përgjithshëm 11 vjet, 10 muaj e 29 ditë burgim 5 dhjetor 2008 Gjykata e Assise të Apelit të Triestes e ka dënuar me 10 vjet, 11 muaj dhe 149 mijë euro gjobë 28 gusht 2012 Prokurori i Udines, në bashkim të dënimeve ka vendosur 22 vjet, 9 muaj e 29 ditë burg. 3 vite i janë falur, duke lënë në fuqi dënimin prej 19 vjet, 9 muaj e 29 ditë burg

Gjykata e Tiranës 8 maj 2002 E ka dënuar me 7 vjet e 6 muaj burg.

Përfiton uljen e 1/3 së dënimit dhe lirohet në mënyrë të parakohshme

olumbiani me nënshtetësi spanjolle, Cesar Augusto Pelaez pranon se në Shqipëri kishte ardhur për të marrë një pjesë të parave të kokainës së kapur në Mal të Zi më 6 qershor të këtij viti. Në një rrëfim të gjatë për Prokurorinë e Krimeve të Rënda, kolumbiani i arrestuar në Rinas pak ditë më parë ka sqaruar me detaje kohën e qëndrimit në Shqipëri, personat që do takonte dhe mënyrën se si do transferonte 1 milion euro në llogaritë bankare të bosëve kolumbianë të drogës. Në dëshminë e tij, Pelaez thotë se ishte kontaktuar në qytetin e Bogotas nga dy shtetas kolumbianë, njërin prej të cilëve e njihte, pasi kishte kryer dhe më parë transport parash për kokainën e trafikuar në disa vende të botës. Ky person i ka dhënë numrin e një shtetasi shqiptar, i cili do të paguante një pjesë të parave për sasinë prej 25 kilogramë kokainë që ishte nisur nga Ekuadori në një ngarkesë bananesh që kishte si destinacion një magazinë në qytetin e Fierit. I arrestuari thotë se ai do të kontaktonte me shqiptarin, të cilit do t’i telefononte nga hoteli pasi lënda narkotike të mbërrinte nga Mali i Zi në një kontejner të modifikuar, në fundin e të cilit ndodhej sasia rekord e kokainës të kapur ndonjëherë në Ballkan. Ai pranon se ka ardhur në Shqipëri më 19 maj dhe gjatë kësaj kohe ka qëndruar në disa hotele në kryeqytet, duke u kujdesur vazhdimisht t’i njoftojë personit që do paguante paratë vendin e tij të qëndrimit. Por gjithçka ka ndryshuar, sipas tij kur ka parë në lajme se autoritetet malazeze kishin sekuestruar një sasi prej 250 kilogramë kokainë në një ngarkesë me banane. Pas këtij lajmi Cesar Augusto Pelaez thotë se ka tentuar largimin nga Shqipëria derisa u arrestua më 9 qershor në aeroportin e Rinasit, pasi karta e tij e identitetit u dyshua si e falsifikuar. Kolumbiani ka treguar për prokurorinë edhe mënyrën se si do të realizohej kalimi i parave në rast se transaksioni kryhej me sukses dhe kokaina mbërrinte në Shqipëri. Sipas tij, në Shqipëri ai ka mbajtur kontakte me një shqiptar që fliste spanjisht, i cili do t’i jete edhe shumën e parave prej rreth 1 milion euro sapo ngarkesa të mbërrinte në Fier. Më pas, Cesar Augusto Pelaez thotë se do të kontaktonte me një shtetas spanjoll në Barcelonë, i cili do të vinte në Shqipëri ose do të kontaktonte me disa të njohur të tij në vendin tonë, një pjesë e të cilëve janë drejtorë bankash. Nëpërmjet tyre, shtetasi spanjoll do të bënte të mundur kalimin e parave në disa llogari bankare të shtetasve të huaj, duke e ndarë shumën prej 1 milion euro në disa transaksione. Kjo mënyrë do të shmangte vëmendjen e autoriteteve nga shumat e parave, të cilat do të ishin të ndara në disa transaksione me vlera të vogla. Por këto veprime nuk janë realizuar, pasi kokaina nuk ka mbërritur në Shqipëri e për pasojë shtetasi kolumbian nuk i ka marrë paratë nga të cilat do të fitonte 200 mijë euro. Pas kësaj dëshmie, ndaj shtetasit kolumbian është vendosur masa e sigurisë “arrest me burg” si i dyshuar në trafikun e narkotikëve që nis nga Kolumbia dhe kishte si destinacion Shqipërinë.

Një javë më parë autoritetet malazeze ndaluan ngarkesën prej 250 kilogram kokainë e cila ndodhej në një kontejner me banane që kishte si destinacion kompaninë “Rrapo” në qytetin e Fierit. Një ditë pas sekuestrimit të lëndës narkotike në Mal të Zi, Ministri i Brendshëm Saimir Tahiri tha se kokaina nuk kishte si destinacion Shqipërinë. Por dëshmia e “korrierit” kolumbian hedh dritë mbi një skemë të mirorganizuar të trafikut të kokainës, vlera e së cilës në treg kap shifrën e rreth 30 milionë eurove.

10

E shtunë-diel, 14-15 qershor 2014

Intervistë

www.mapo.al

Mjeku i njohur dhe deputet i PD, bën radiografinë e sistemit shëndetësor. Gjendja në të cilën ndodhet, arsyet dhe terapia që propozon

Halim kosova:

Mjekësia falas si dhuratë nga qeveria, gënjeshtër filantropike “Realisht, paratë për të nuk janë dhuratë e qeverisë për qytetarët e saj, por në fakt ato u janë marrë disa qytetarëve nëpërmjet taksave, për t’u bërë me to “filantropë” me pjesën tjetër të popullatës, e cila ka më pak apo aspak të ardhura”.

Z. Kosova, si ishministër i Shëndetësisë, si ju duket puna e bërë deri më tash nga ministri i ri i Shëndetësisë? Çdo ministri shëndetësie, pavarësisht se cilit krah politik do t’i përkiste, unë do t’i uroja sukses në punën e tij, si për rëndësinë që kujdesi shëndetësor ka në jetën e përditshme të çdo banori të këtij vendi, ashtu dhe për faktin që ky është sektori me të cilin kam lidhur ëndrrat dhe jetën time profesionale për shumë e shumë vite me radhë. Sistemin e kujdesit shëndetësor e kam parë dhe gjykuar mbi të nga këndvështrime të ndryshme, që nga viti 1973, kur për herë të parë u ula në auditorët e Fakultetit të Mjekësisë në Tiranë e në vazhdim…Në opinionin tim për punën e deritanishme të ministrit aktual të Shëndetësisë, nuk do të dëshiroja të isha paragjykues, por angazhimet publike paraelektorale të tij jo vetëm që nuk ishin dhe nuk janë reale, por për mendimin tim mbeten akoma listë dëshirash. Në programin e Partisë Socialiste mbi shëndetësinë “nënvizohej” qartë dhe me nihilizëm se “shëndetësia shqiptare nuk parandalon, nuk diagnostikon, nuk kuron dhe nuk rehabiliton”, me një fjalë, nuk bën asgjë. Kjo tendencë mohuese e gjithë punës së deritanishme, të përpjekjeve dhe arritjeve të jashtëzakonshme që ka realizuar shëndetësia jonë në vitet e demokracisë, është e pamerituar. Padyshim ka shumë për të bërë, apo mund të themi që jo çdo gjë ka shkuar sipas parashikimeve. Në programin e PS-së në asnjë rresht nuk kërkohet përmirësim i mëtejshëm i reformave të ndryshme, por në vend të përmirësimit kërkohet rrafshimi i çdo gjëje dhe nisja nga e para, pra terapia e shokut. Gjatë viteve të demokracisë sistemi ynë shëndetësor ka pësuar shumë ndryshime, duke fituar lirinë aq shumë të domosdoshme për zhvillimin e tij. Ai u pajis me teknologji moderne, barna të shumëllojshme, shtim të jashtëzakonshëm të spektrit dhe volumit të ekzaminimeve të ndryshme,

të pamundura më parë, si dhe ka ndryshuar në mënyrë të jashtëzakonshme legjislacioni në këtë sektor, duke hapur shumë hapësira në të mirë të pacientit dhe qytetarit. Në fakt, suksesi i vërtetë në drejtim të rritjes së cilësisë së shërbimit në sektorin e kujdesit shëndetësor nuk varet vetëm nga rritja e numrit të ilaçeve të rimbursueshme, buxhetit për këtë sektor, apo dhe ndryshimeve në legjislacion. Ai vjen në radhë të parë kur ekziston dëshira, vullneti dhe për më tepër sistemi i duhur menaxherial për të mbikëqyrur dhe kontrolluar siç duhet se ku “derdhet” buxheti i destinuar për këtë sektor. Mjekësia eficiente në të vërtetë nuk është shumë e kushtueshme…Nuk duhet harruar asnjëherë fakti se cilësia në sektorin e kujdesit shëndetësor, në radhë të parë është produkt njerëzor. Për këtë arsye, punonjësit e këtij sektori duhen trajnuar në mënyrë të vazhdueshme. Për këtë qëllim, në Spitalin Universitar Obstetrik Gjinekologjik “Mbretëresha Geraldinë” na kanë shërbyer në vazhdimësi shumë trajnime me stafin mjekësoroadministrativ nga ekspertë amerikanë të ardhur në vendin tonë nëpërmjet programeve të USAID- it. Gjithashtu, një ndikim të fuqishëm në këtë drejtim kanë dhënë krijimi dhe angazhimi i Institutit të Siguracioneve Shëndetësore, si edhe institucionalizmi i cilësisë në qendrat tona shëndetësore me anë të Qendrës Kombëtare të Cilësisë dhe Akreditimit, si dhe ai i Edukimit të vazhdueshëm profesional mjekësor. Këto institucione “injektuan” në shëndetësinë tonë vizione, mekanizma dhe metoda të reja menaxheriale në drejtim të përmirësimit të vazhdueshëm. Nisur edhe nga ky fakt, më bëjnë përshtypje shumë emërime në poste të rëndësishme jo vetëm të personave të paaftë, por për më keq akoma, të evidentuar me fakte për abuzime në detyra të mëparshme. Gjithashtu ka emërime pa kualifikimin e duhur në pozicione kyçe në drejtim, pa kritere apo konkurse në të tilla raste, fenomen i cili padyshim do të ketë koston e vet negative në të ardhmen e këtij sektori. Pra, nëse do të gjykosh saktë punën e

dikujt në të ardhmen, është e rëndësishme të analizosh atë që ai po bën tani, sepse kuptohet, pa ndërtuar saktë të tashmen, kurrë nuk mund të jesh i suksesshëm në të ardhmen...Së fundmi, se kush do të drejtojë Ministrinë e Shëndetësisë nuk varet as nga unë e as nga opozita e sotme, por gjej rastin të përsëris edhe një herë faktin se, e konsideroj shumë të rëndësishme gatishmërinë tonë si opozitë për të ofruar alternativa të vlefshme në të ardhmen e sistemit tonë të kujdesit shëndetësor, por në të njëjtën kohë do të denoncojmë çdo “iniciativë” që dëmton interesin e qytetarëve, apo devijon fondet publike nga interesi i tyre. Për të parën, deri tani rrugët i shoh të mbyllura, ndërsa për të dytën, ajo varet krejtësisht nga ne dhe mendoj se do ta bëjmë në mënyrë profesionale, si dhe të kuptueshme lehtë për çdo qytetar në vazhdimësi…Edhe një herë theksoj faktin se, çdo iniciativë në të mirë të sistemit tonë të kujdesit shëndetësor, që të jetë e realizueshme dhe e besueshme, duhet të ketë përbri faturën financiare për realizimin e premtimeve të bëra. Për sa kohë që kjo faturë do të mungojë, ato do të mbeten vetëm listë dëshirash. Ç’do të thotë sipas jush ‘reformë në shëndetësi’ dhe, a mund të reformohet një sektor i tillë kompleks, ku bëhen bashkë jo vetëm varfëria lëndore, por edhe mentaliteti i trashëguar punist i “mjekut falas për të gjithë” dhe i “dhuratës apo bakshishit” nën dorë, si domosdoshmëri?

Politika dhe shëndetësia ndikohen nga njëra-tjetra në mënyrë të pashmangshme.

Fakt është se, kur midis tyre ekziston mirëkuptimi dhe mirëpërdorimi i mundësive, reflektimi nuk vonon të shfaqet në të mirë të qytetarit. Sigurisht që një politikë koherente dhe e fuqishme s’ka si ta dëmtojë; përkundrazi, ajo mund ta ndihmojë ndjeshëm sektorin e kujdesit shëndetësor.

Nuk ka objektiv që nuk arrihet në jetë kur ekziston dëshira, vullneti dhe ke dijet e duhura për të. Sekreti tashmë është i qartë, çdo arritje sado e madhe qoftë ajo, mund të

E shtunë-diel, 14-15 qershor 2014

realizohet vetëm duke bërë me saktësi gjërat e vogla, të thjeshta, të përditshme, të cilat sado të parëndësishme duken fillimisht, së bashku arrijnë qëllimin. Tema e diskutimit sot mbi reformën në sistemin e kujdesit shëndetësor është temë e kohës edhe për shumë vende të zhvilluara dhe ndodh kudo ku kërkohet përmirësim në të. Kjo është aq e vërtetë, sa në shumë fushata elektorale vitet e fundit ajo ka qenë shpesh edhe thelbi i debateve midis forcave të ndryshme politike. Përqendrimi i diskutimeve rreth reformës shëndetësore të një vendi konsiderohet madje edhe si tregues i zhvillimit shoqërorodemokratik të tij. Kondita e vetme që ky debat të shkojë në të mirë të qytetarëve është se ai duhet të zhvillohet larg retorikave partiake e pa emocione, duke u bazuar patjetër në argumente, objektiva të matshëm, si dhe me eksperienca të verifikueshme shkencërisht. Reforma më e rëndësishme për sistemin shëndetësor do të ishte në radhë të parë ndërtimi i sistemit të informatizimit, ku nëpërmjet tij do të kishim mundësi të identifikonim dhe evidentonim problemet tona me saktësi, si dhe do të mbanim nën vëzhgim se ku përfundonte çdo qindarkë e shpenzuar për këtë sektor. Në vazhdim, mendoj se shumë e rëndësishme do të ishte gjithashtu që me fondet në dispozicion të arrish të bësh më të mirën e mundshme për sistemin. Kjo mund të arrihet nëpërmjet rritjes së transparencës menaxheriale, pra suksesi nuk vjen gjithmonë nga sasia e lekëve që ke, por nga mënyra sesi i shpenzon ato, duke shmangur gjithashtu investime të rrezikuara apo të keqllogaritura paraprakisht, gjë që ka ndodhur edhe në të shkuarën.

Së fundmi, sistemi ynë shëndetësor do të jetë më i efektshëm dhe me mundësi më të mira parandaluese për gabime, kur brenda tij t’i krijoheshin të gjitha mundësitë qytetarit për ta mbikëqyrur atë. Vetëm ai ka mundësi të verë “notën” për atë që ky sistem ofron realisht për të, sepse është pikërisht qytetari ai që financon këtë sistem, duke pritur nga ai më të mirën e mundshme për shërbim ndaj tij. Pra, duhet që sistemin shëndetësor t’ju kthejmë pronarëve të ligjshëm, qytetarëve të cilët paguajnë dhe e përdorin atë.

A është shëndetësia falas një iluzion, apo mund të bëhet?

Deri pak kohë më parë, personalisht nuk e besoja që ndër të tjerat edhe slogani “mjekësi falas për të gjithë”, lançuar nga PS-ja gjatë fushatës elektorale të 23 qershorit, të kish pasur ndikimin e vet në rezultatin e këtyre zgjedhjeve. Por tani jam i bindur për këtë, kjo nga biseda dhe takime me shumë qytetarë dhe pacientë nga të katër anët e vendit. Pra, në të vërtetë, fitorja e mazhorancës në thelb nuk ishte gjë tjetër, veçse fitore e bazuar në premtime, të cilat qytetarët “presin” të bëhen realitet…Kujdesi mjekësor i ofruar falas si dhuratë nga qeveria është gënjeshtër “filantropike”, ai duhet hequr sa më parë nga përdorimi, sepse nuk është gjë tjetër tashmë veçse abuzim. Realisht, paratë për të nuk janë dhuratë e qeverisë për qytetarët e saj, por në fakt ato u janë marrë disa qytetarëve

11

www.mapo.al

nëpërmjet taksave, për t’u bërë me to “filantropë” me pjesën tjetër të popullatës, e cila ka më pak apo aspak të ardhura. Pra, në këtë rast qeveria bën transferimin e parave nga xhepi i disa qytetarëve, në favor të disa të tjerëve. Ajo që mungon këtu është transparenca, mosllogaritja apo më keq akoma, keqllogaritja e tyre. Personalisht mendoj se do të ishte shumë transparente, por e vlefshme të përdorej bashkëpagesa, si një mundësi reale për të ndihmuar qytetarin në rast nevoje…

Për të mos u zgjatur shumë me përgjigjen e kësaj pyetjeje, unë do të shtroja një pyetje tjetër në mbështetje të argumentit tim: A mund të më thoni një vend të vetëm europian me shëndetësi falas, zonë në të cilën ne presim të integrohemi sa më parë...?

Si mjek, ku i shihni të metat e sistemit, duke nënkuptuar me sistem vetë rrjetin e mjekëve; dmth, sa i bazuar është një lloj paragjykimi ose tendence ndaj mjekëve që i sheh ata si sharlatanë, apo që shohin te pacienti klientin dhe jo njeriun?

Padyshim, sistemin e kujdesit shëndetësor do ta konsideroja që po ecën në rrugën e duhur kur brenda tij të shihja zgjidhjen jo vetëm të interesave të pacientëve e qytetarëve, por dhe të vetë punonjësve të shëndetësisë, pa djersën e të cilëve ky sistem nuk mund të funksionojë, pse jo dhe të gjithë aktorëve të tjerë që ushtrojnë veprimtarinë e tyre në këtë sektor. Asnjëherë plotësimi vetëm i nevojave të qytetarëve nuk mund të arrijë i vetëm objektivat e dëshiruara në këtë sistem. Lënia pas dore e plotësimit të kushteve normale të punës për personelin mjekësor, si dhe pamundësia e shpërblimit në rrugë transparente për punën e bërë nga ta, bazuar në kualifikimin dhe aftësitë e tyre profesionale, në mënyrë të vazhdueshme ka lënë si të vetmen mënyrë shpërblimi lekun nën dorë.

Mungesa e reformave në këtë drejtim, jo vetëm që po konsolidon këtë lloj mënyre shpërblimi, por në të njëjtën kohë po konsolidon korrupsionin në këtë sektor, të cilin e konsideroj si faktor shumë të rëndësishëm në shkatërrimin e marrëdhënieve mjek-pacient. Pra, korrupsioni në sektorin shëndetësor nxit pakënaqësinë në komunitet, duke humbur kredibilitetin dhe respektin ndaj stafit mjekësor, dëmton partneritetin midis sistemit të kujdesit shëndetësor dhe komunitetit si hallkë shumë e rëndësishme për arritjen e objektivave të caktuara, si dhe çon drejt degradimit të vazhdueshëm këtë sistem. Nga ana tjetër, dëshiroj të theksoj faktin se, sa më të vonuara të jenë reformat në sistemin e kujdesit shëndetësor, aq më shumë do të “çimentohet” mënyra e shpërblimit nën dorë, e cila edhe tani ekziston gati në shkallën e “ligjërimit” të saj. Kjo mënyrë shpërblimi sigurisht që është më e lehtë, direkt në xhep dhe e pataksuar, por që pengon shumë në të vërtetë prosperitetin e çdo shërbimi.

Mjekët paguhen pak, thonë disa, dhe kur ata të trajtohen me respekt sa i takon rrogës, korrupsioni në mjekësi do

Deri pak kohë më parë, personalisht nuk e besoja që ndër të tjerat edhe slogani “mjekësi falas për të gjithë”, lançuar nga PS-ja gjatë fushatës elektorale të 23 qershorit, të kish pasur ndikimin e vet në rezultatin e këtyre zgjedhjeve. Por tani jam i bindur për këtë, kjo nga biseda dhe takime me shumë qytetarë dhe pacientë nga të katër anët e vendit.

të ulet, në mos ndalet. A ju duket e vërtetë kjo?

Në realitet, i gjithë personeli mjekësor, përpara se të shkojë tek pacienti duhet të përfundojë arsimimin përkatës në Fakultetin e Mjekësisë, Infermierisë etj., pra të studiojnë.

Ata këtë e bëjnë me të njëjtët libra, në të njëjtat klasa dhe banga e në përgjithësi me të njëjtët pedagogë. Ndryshimi midis tyre ndodh kur ata dalin në jetë e vendosen përballë pacientit, dijet dhe mësimet e përfituara jo të gjithë i përdorin në të njëjtën mënyrë.

Këndvështrimi me të cilin personeli mjekësor sheh qytetarin apo pacientin kur është përballë tij, si mundësi për ta ndihmuar atë, apo si mundësi për të plotësuar nevojat e tij personale, mendoj se në thelb janë dy mundësitë me të cilat qytetarët e pacientët sot ndeshen në sistemin tonë shëndetësor.

Vazhdimi i situatës aktuale, në mënyrë të padukshme, të fshehtë, por konstante po dëmton dhe do të vazhdojë të dëmtojë humanizmin në këtë sektor, aq shumë i rëndësishëm për funksionimin e tij, duke prodhuar papërgjegjshmëri në vazhdimësi. Kjo situatë, pa dyshim, do të ishte “djepi” i mirërritjes të së keqes edhe në sektorin e kujdesit shëndetësor në vend. Mënyra se si personi i korruptuar “lulëzon” në sytë e të tjerëve, do të ishte shembulli më i keq për t’u promovuar në shëndetësi e kudo.

Duke qenë se spitalet në Shqipëri janë të dy pronësive, (shtetërore dhe private), si i shihni ata përballë njëri-tjetrit? Ku janë epërsitë dhe mangësitë e njërit përballë tjetrit?

Ndër hapat e suksesshëm të reformës në sistemin tonë të kujdesit shëndetësor ishte dhe krijimi i sektorit privat të shërbimeve shëndetësore nga vendas dhe të huaj. Sektorin publik, ashtu edhe atë privat i kam konsideruar dhe i konsideroj si hallka shumë të rëndësishme në sistemin e kujdesit shëndetësor në vend. Kombinimi korrekt dhe balancimi i tyre plotësojnë më mirë nevojat e përditshme të qytetarëve. Ajo që mendoj se është shumë e rëndësishme dhe që mungon për momentin apo ekziston vetëm në letër, është ndarja me kufij të qartë midis shërbimit shëndetësor publik dhe atij privat. Mungesa e kësaj lloj ndarjeje të qartë, në radhë të parë është në kurriz të qytetarit, por sigurisht në radhë të dytë edhe të vetë sistemit shëndetësor publik. Tjetër fenomen që dukshëm vihet re në marrëdhëniet midis këtyre dy lloj shërbimesh, është fakti se sistemi shëndetësor publik konsiderohet falas, por në shumicën e rasteve që të marrësh shërbim e duhur në të duhet të paguash nën dorë, ndërsa shërbimi shëndetësor privat funksionon shpeshherë edhe nëpërmjet punës së mjekëve nga spitalet publike, të cilët ushtrojnë profesionin e tyre në to edhe gjatë orarit të punës, për të cilën ata edhe paguhen rregullisht nga shteti. Nga sa më sipër rrjedh natyrshëm pyetja: Pse disa profesionistë janë shumë të interesuar për të marrë detyrën e shefit të shërbimit me të gjitha mënyrat, qoftë edhe me rrugë abuzive..? Përgjigjen për të mund ta japin strukturat e auditit apo dre-

jtoritë përkatëse në Ministrinë e Shëndetësisë, të cilat e kanë të thjeshtë të verifikojnë çdo situatë të disfavorshme në kurriz të sistemit shëndetësor publik. Kjo, por dhe shumë arsye të tjera më bën që në diskutimin tim mbi ”Arsimin e Lartë në Republikën e Shqipërisë”, në komisionin parlamentar përkatës, të propozoj që të sanksionohet me ligj konflikti i interesit në përzgjedhjen e shefave të shërbimit. Ky pozicion është hallkë shumë e rëndësishme në mbarëvajtjen e sistemit shëndetësor jo vetëm atë universitar, por padyshim me reflektim në të gjithë sistemin e kujdesit shëndetësor në vend.

Qeveria është hapur ‘si vaji në lakra’ si me thënë, në një numër reformash: shëndetësi, pensione, arsim etj. Cila prej tyre është në fakt e mundshme sipas jush?

Në fakt, çdo sektor që ju përmendni është i rëndësishëm në përmirësimin e jetës së përditshme të qytetarëve dhe besoj se do të ishin shumë të mirëpritur nga ata. Eksperienca e deritanishme në drejtim më ka mësuar që përmirësime të shpejta dhe pa shpenzime mund të arrihen në çdo sektor edhe vetëm duke përdorur mënyra të reja organizative, duke i gjetur vendit të punës njeriun e duhur, si dhe padyshim duke eliminuar hallka të ndryshme burokratike. Pra, gjej rastin edhe një herë të përsëris faktin se çdo përmirësim i arritur, në radhë të parë është produkt njerëzor. Këto përmirësime të shpejta dhe të dukshme, jo vetëm që ndryshojnë situatën, por gjithashtu rrisin besimin tek qytetarët, personelin mjekësor, si dhe pa dyshim tek donatorët, si faktor shumë i rëndësishëm në rrugën e zhvillimit të vendit.

Një pyetje jo mjekësore për ta mbyllur, edhe pse mund të ketë të bëjë me shërimin apo operacionin: çfarë po ndodh në PD? A është e sëmurë, e ligështuar partia juaj dhe, a ka ndonjë gjë që s’shkon, që duhet operuar? Cila do ishte sipas jush një ‘kurë për PD’?

Për Partinë Demokratike, si në çdo sektor tjetër në jetën e përditshme të vendit, nuk do të kishte zgjidhje më të mirë se transparenca. Transparenca e proceseve brenda saj, mendoj se do të ishte ilaçi më i mirë për të, si për situatën aktuale, ashtu edhe për të ardhmen e saj. Personalisht nuk kam eksperiencë në jetën partiake, por mendoj nga sa jam i informuar se deri tani ky proces po ecën në drejtimin e duhur. Herë pas here dëgjoj zëra se procesi i zgjedhjeve në PD po ecën ngadalë apo duhet të ishte tashmë i përfunduar. Mendoj se më shumë se shpejtësia, vlerë do të kish saktësia e hapave të ndërmarrë në këtë drejtim. Kjo e vlefshme për të mos u përsëritur edhe ndonjë gabim ndoshta si në të kaluarën. Padyshim që nuk mund të fsheh faktin që një pjesë të mirë të kohës PD-së ia merr përpjekja që ajo në vazhdimësi bën në Parlament për të mbrojtur institucionet e pavarura, apo ligje konsensuale të firmosura bashkërisht në fund të legjislacionit të kaluar.

Këtë ballafaqim me të cilin ndeshet sot PD në Kuvend e jashtë tij, e konsideroj vendimtare si për të ardhmen e vendit, ashtu dhe për integrimin e tij në Europë.

12

E shtunë-diel, 14-15 qershor 2014

SHPALLJE KËRKESE PËR SHPRONËSIM PUBLIK Ministria e Transportit dhe Infrastrukturës shpall kërkesën për shpronësim për interes publik të pasurive të paluajtshme pronë private, që preken nga ndërtimi i rrjetit kryesor të kanalizimeve dhe Impiantit të Përpunimit të Ujrave të Përdorura në Plazhin e Velipojës.

Subjekti kërkues, i këtij objekti, është “Ujësjellës Fshat” Sh.a, Shkodër. Me anë të këtij publikimi në shtyp kërkojmë të vëmë në dijeni personat të cilët preken nga ky shpronësim. Vënia në dijeni konsiston në masën e vlerësimit të llogaritur, në bazë të Vendimit nr.138, datë 23.03.2000 të Këshillit të Ministrave,“Për kriteret teknke të vlerësimit dhe përllogaritjes së masës së shpërblimit për pasuritë pronë private që shpronësohen, të pasurive që zhvlerësohen dhe të të drejtave të personave të tretë, për interes publik” i ndryshuar, për pronarët sipas listës emërore bashkalidhur.

Pronarët që kanë emrin në listën emërore dhe personat e tretë, brenda 15 ditëve nga plotësimi i këtij afati për publikim, kanë të drejtë të paraqesin pretendimet e tyre lidhur me çmimin, sipërfaqen titullin e pronësisë, apo llojin e pasurisë që kanë në pronësi, të shoqëruara me dokumentat përkatëse në Ministrinë kompetente (Ministria e Transportit dhe Infrastrukturës).

Ky publikim bëhet vetëm për pasurinë e llojit: pemtore.

Pronarët do të kompensohen për efekt shpronësimi pas miratimit të kërkesës për shpronësim nga Këshilli i Ministrave dhe pasi të kenë paraqitur dokumentacionin respektiv të pronësisë pranë “Ujësjellës Fshat” Sh.a, Shkodër (subjekti kërkues në bazë të ligjit nr.

8561, datë 22.12.1999 “Për shpronësimin dhe marrjen në përdorim të përkohshëm, të pasurisë pronë private për interes publik”).

Vlera totale e shpronësimit është 4 681 940 (katërmilion e gjashtëqind e tetëdhjetë e një mijë e nëntëqind e dyzetë) lekë.

www.mapo.al

TENDER I HAPUR KOMBËTAR Banka e Shqipërisë kërkon të realizojë objektin e prokurimit: “Shërbimi katering në ambientet e Bankës së Shqipërisë, për një periudhë një vjeçare”.

Banka e Shqipërisë fton kandidatët e interesuar, të marrin pjesë në procedurën e prokurimit “Tender i Hapur Kombëtar”, për realizimin e objektit të prokurimit si më sipër, me fond limit 6.500.000 Lekë”.

Dokumentet e tenderit mund të tërhiqen pranë Sektorit të Prokurimeve të Departamentit të Administrimit, të Bankës së Shqipërisë, me adresë: ish-Hotel Dajti, Blv. "Dëshmorët e Kombit”, Tiranë, Tel. 042235576, çdo ditë nga ora 10.00 – 13.00 nga çdo person i autorizuar, me paraqitjen e një kërkese me shkrim. Tërheqja e dokumenteve mund të bëhet vetëm pasi të keni bërë paraprakisht pagesën e pakthyeshme prej 2.000 lekësh, në Sektorin e Financës të Bankës së Shqipërisë, që ndodhet në adresën: Rruga e Dibrës, Kompleksi “Halili”, Kulla B. Oferta duhet të paraqitet në zyrën e Sektorit të Prokurimeve, pranë Departamentit të Administrimit, në Bankën e Shqipërisë, deri më datë 08 Korrik 2014, ora 11.00, kohë në të cilën do të hapet edhe tenderi, ku ftohen të marrin pjesë kandidatët ose përfaqësuesit e autorizuar të tyre.

LISTA EMERORE E PRONAREVE QE SHPRONESOHEN NGA NDERTIMI I IMPIANTIT TE UJERAVE TE PERDORURA PER ZONEN E VELIPOJES FSHATI "Paluaj", ZK. 3072, Shkoder Nr

Emri

1 Emiljan 2 Luigj

Atesia

Nik Dede

Mbiemri

Nika Suka

Zona Numri Sip. Siperfaqja Kadastr. Pasurise Totale (m2)

3072 3072

Rudolf MaRku Komunistët e djeshëm janë islamikë të sotëm

966/7 966/5

8,050 9,820

8050 9820

TOKE Pemtore TOKE Vlera ARE Çmimi VleraÇmimi Totale (leke/m2)(leke) (leke/m2) (leke) 262 262

2109100 2572840

5 Maji Dëshmorët tuaj, të atyre dhe ndoshta tanët

TENDER I HAPUR KOMBËTAR

Shenime

2109100 Konfirmim ZVRPP 2572840 Konfirmim ZVRPP 4681940

fRaNCY Një austriake në jetën e Ahmet Zogut

Nr. 26 (271), Viti iX botimit maj 2014 Çmimi 300 Lekë

Jo vetëm politikë si zakonisht

Banka e Shqipërisë kërkon të realizojë objektin e prokurimit: “Transporti i punonjësve të Bankës së Shqipërisë, për një periudhë një vjeçare”.

Banka e Shqipërisë fton kandidatët e interesuar, të marrin pjesë në procedurën e prokurimit “Tender i Hapur Kombëtar”, për realizimin e objektit të prokurimit si më sipër, me fond limit 1.900.000 Lekë”.

Dokumentet e tenderit mund të tërhiqen pranë Sektorit të Prokurimeve të Departamentit të Administrimit, të Bankës së Shqipërisë, me adresë: ish-Hotel Dajti, Blv. "Dëshmorët e Kombit”, Tiranë, Tel. 042235576, çdo ditë nga ora 10.00 – 13.00 nga çdo person i autorizuar, me paraqitjen e një kërkese me shkrim. Tërheqja e dokumenteve mund të bëhet vetëm pasi të keni bërë paraprakisht pagesën e pakthyeshme prej 2.000 lekësh, në Sektorin e Financës të Bankës së Shqipërisë, që ndodhet në adresën: Rruga e Dibrës, Kompleksi “Halili”, Kulla B. Oferta duhet të paraqitet në zyrën e Sektorit të Prokurimeve, pranë Departamentit të Administrimit, në Bankën e Shqipërisë, deri më datë 09 Korrik 2014, ora 11.00, kohë në të cilën do të hapet edhe tenderi, ku ftohen të marrin pjesë kandidatët ose përfaqësuesit e autorizuar të tyre.

e diel EKSKLUZIVE

/ INTERVISTA

ME FILOZOFIN

FRANCEZ, LUC

FERRY: BOTA

ASNJËHERË NUK

KA QENË MË

MIRË

VITI VIII NR. 16 (261),

BOTIMIT MARS

300 LEKË 2013 ÇMIMI

JO VETËM POLITIKË SI ZAKONISHT

30 lekë

30 lekë

30 lekë

30 lekë

FOTO ESSE Natë shqiptare në Oslo

MIRA MEKSI Kur fatin ta shkruajnë librat

30 lekë

30 lekë

BELL ALASTAIR CAMP RAMËS

DJES SË EDI

NJERIU I RILIN E PËRMUAJSHME

30 lekë

J BESNIK MUSTAFA në Ngatërresat me kufirin francez emrin Le Pen STEFAN ÇAPALIKU Gjurmët e ujkut oriental te shqiptarët

E përmuajshme

E përmuajshme Z, LUC FERRY: BOTA FILOZOFIN FRANCE INTERVISTA ME EKSKLUZIVE /

Rrëfimi i pazakontë i arkitektit dhe shkrimtarit atipik. I lindur në Paris, i rritur në Korçë dhe Tiranë dhe i degdisur zgafellave të Gulagut komunist shqiptar; i tradhtuar, siç thotë, ‘nga shoqëria’. Jeta dhe fati i një personazhi që nuk bën paqe as me veten dhe as me botën, i dikujt që nuk di dhe nuk do të jetë ‘politikisht korrekt’.

çdo ditë gazeta ‘MAPO’

PLUS çdo muaj revistat ‘MAPO’

dhe ‘MADAME MAPO’

300 LEKË MARS 2013 ÇMIMI VIII BOTIMIT NR. 16 (261), VITI

AFAJ BESNIK MUST Ngatërresat në me kufirin francez emrin Le Pen LIKU STEFAN ÇAPA Gjurmët e ujkut tarët oriental te shqip FOTO ESSE Natë shqiptare në Oslo MIRA MEKSI Kur fatin ta shkruajnë librat

PBELL ALASTAIR CAM

S

JES SË EDI RAMË

NJERIU I RILIND ME

Më ka tradhtuar shoqëria

MË MIRË

JO VETËM POLITIKË SI ZAKONISHT

E PËRMUAJSH

e përmuajshme

MAKS VELO

KA QENË ASNJËHERË NUK

e luftës në Kosovë, njohin nga koha Campbell vjen në Shqiptarët e në Kosovë. të Tony Blair-it.

Press. Në një ushtarakisht i fushatave botim i UET të tij për të ndërhyrë me Tony Blair, Eshtë spin doctor-i e të tjera. vendimin e shefit atyre ditëve: Vitet e mia e strategjisë në politikë, kur mbronte me Ditarët e librin, rëndësinë Shqipëri pikërisht me Henri ÇILIN flet për bashkëbisedim

në Kosovë, nga koha e luftës në Shqiptarët e njohinnë Kosovë. Campbell vjen Tony Blair-it. një ë ushtarakisht i fushatave të i UET Press. Në Eshtë spin doctor-i n e shefit të tij për të ndërhyre mia me Tony Blair, botim e të tjera. isë në politikë, kur mbronte vendimi Ditarët e atyre ditëve: Vitet t me rëndësinë e strategj Shqipëri pikërish me Henri ÇILIN flet për librin, bashkëbisedim

Agjencia e Abonimit të Shtypit (Arben Trenova): 04 223 52 05 • 068 20 47 825 Posta shqiptare: 04 237 5598 • 068 50 24 159 Agjencia e Abonimit Adrion: 04 224 0018 • 069 20 36 768 Agjencia e Abonimit, Durrës (Agim Memko): 0692372850

E shtunë-diel, 14-15 qershor 2014

13

www.mapo.al

personazh

Gjithmonë ka qenë në planet e mia një karrierë akademike dhe jo më kot kam bërë studimet pasuniversitare në UET. Por për aq kohë sa kam akoma lidhje me artin, do të vazhdoj ta bëj. Në një të ardhme kur të stopoj, do t’i hyj fuqishëm...”

Eneda Tarifa Një post i ri si Presidente Nuk i ka lënë angazhimet e saj muzikore dhe do të vazhdojë të jetë moderatorja e spektaklit “Portokalli” edhe sezonin e ardhshëm. Por krahas tyre, Eneda Tarifa i ka shtuar edhe diçka të re listës së gjërave që bën dhe kësaj here bëhet fjalë për rolin e presidentes; jo në botën politike, as atë të biznesit, por në akademi si Drejtuese e “UET Alumni”, rrjetit të të diplomuarve në Universitetin Europian të Tiranës.

Eneda rrëfen për eksperiencën e saj të re dhe projektet që ka drejt botës universitare... T’i lërë të gjitha për një karrierë akademike? Ku i dihet...

S

hija e saj në të veshur është gjithnjë e patëmetë; qoftë kur bëhet fjalë për në skenën e ‘Portokallisë’, qoftë në skenën underground të klubit “Rockstock” kur këndon fundjavave live, qoftë edhe kur bëhet fjalë për një takim me nota disi më zyrtare dhe akademike si mbledhja e asamblesë së shoqatës “UET Alumni”, ku fundi i zi laps deri në gjunjë, këpucët me taka të holla e elegante dhe këmisha moderne por edhe klasike njëherazi, shtuar këtu edhe dosjeve me disa materiale të printuara që i ka marrë me vete e po u hedh edhe një sy të fundit në një prej bankave të auditorëve të mëdhenj, të bëjnë të kuptosh që Eneda Tarifa e ka marrë me të gjithë seriozitetin e duhur rolin e ri si Presidente e këtij rrjeti ish-studentësh e të diplomuarish nga Universiteti Europian i Tiranës. Ajo u votua një muaj më parë nga komuniteti i kolegëve të saj, të cilët si ajo, i kanë besuar studimet dhe mbajnë një diplomë nga UET e me votim unanim e zgjodhën atë si presidenten e tyre, duke zëvendësuar kështu Ervin Salianjin, Avokatin e Qytetit, që e mbante më herët këtë post.

“Votëbesimi i asamblesë më gëzoi shumë! Është një pozicion më së shumti honorifik, pasi ka të bëjë me pozicionin pas studimeve dhe konkretisht studimeve në Sociologji që kam kryer në UT dhe kam bërë një Master shkencor këtu. Kam qenë gjithnjë e gatshme të vij e të marr pjesë në aktivitete e të jap kontributin tim, qoftë edhe vetëm me prezencën time, si çdo alumni tjetër në botë”, - thotë Eneda, ndërsa pret të nisë takimin e radhës me asamblenë, i cili për të është i dyti që pas emërimit në krye të shoqatës. E megjithëse një gjë krejt e re, jo vetëm për natyrën e angazhimeve të saj, që më së shumti janë artistike, por edhe natyrën e vetë këtij organizimi në Shqipëri, që është ende shumë i ri dhe do rrugë të konsolidohet si në kolegjet dhe universitetet më të mirë të Perëndimit. Por Universiteti Europian i Tiranës është pionier në këtë dhe ka disa vjet që e ka futur këtë traditë, ndërsa vijojnë të diplomohen breza studentësh.

“Në botë, Alumni-t bëjnë çdo gjë për mbarëvajtjen apo për imazhin e universitetit. Në fund të fundit është një detyrim jo vetëm material ndaj universitetit tënd, por edhe moral

për atë çka ke marrë dhe ke dhënë njëkohësisht gjatë këtyre viteve”, vijon Eneda, duke i quajtur vitet e studimit si një zhvillim shpirtëror që kanë ardhur në një moment të caktuar në jetë. “ Këtë pozicion e kam shpirtërisht të lidhur më shumë sesa diçka që do ta shtoj në kurrikulumin tim apo që do të më vlejë materialisht”, - thotë ndërsa nis të radhisë planet që ka vënë përpara në axhendën e saj të re si presidente. Flet për ndërtimin e nj rrjeti interaktiv të të diplomuarve të të gjitha niveleve në UET, për mbledhje fondesh në shërbim të aktiviteteve akademike apo edhe sociale të universitetit.

“Kjo është më e vogla që mund të bëjmë. E sigurisht një reklamim i universitetit, të përballjes së tij në treg, takime me studentë që janë diplomuar në UET, por që jetojnë e punojnë jashtë shtetit. Fokusi im kryesor është kategorizimi i të gjithë të diplomuarve dhe pastaj do të nis me aktivitetet”. Është optimiste se gjithçka do të ecë mirë dhe ndërsa flet aq e bindur, duket se ia ka marrë menjëherë frerët në dorë rolit të ri. “Po hasem me gjëra të reja, por duke kërkuar gjeneron puna vetë. Mendoj që pas sezonit të pushimeve, në shtator të organizojmë dy aktivitete shumë të mira, të cilat do t’ia propozoja edhe asamblesë sot. Duhet të kuptojmë të gjithë ne ish-studentët që duhet t’ia kthejmë universitetit mbrapsht atë që ia

“Votëbesimi i asamblesë më gëzoi shumë! Është një pozicion më së shumti honorifik, pasi ka të bëjë me pozicionin pas studimeve dhe konkretisht studimeve në Sociologji që kam kryer në UT dhe kam bërë një Master shkencor këtu. Kam qenë gjithnjë e gatshme të vij e të marr pjesë në aktivitete e të jap kontributin tim, qoftë edhe vetëm me prezencën time, si çdo Alumni tjetër në botë”

kemi marrë. Pikërisht për këtë është kjo strukturë”. Nëse dikush do të pyeste se si ia del të jetë edhe në botën akademike me gjithë angazhimet e saj në jetën artistike kulturore, Eneda të përgjigjet se po nuk pati njëherazi katër apo pesë angazhime, i duket sikur nuk po bën asgjë.

Kur vjen fjala tek angazhimet, sapo i ka mbyllur ato dy më të rëndësishme të karrierës për këtë vit, sezonin e ‘Portokallisë’ dhe atë në ‘Rockstock’, i cili u finalizua me një festival madhështor në datat 5, 6, 7 qershor e që mblodhi emrat më të njohur të botës së rrokut nga të gjitha trojet shqiptare. “Një festival që pati shumë feedback. Të gjithë gjetën artistët e tyre të preferuar atje.

Ishte i mirorganizuar. Mendojmë ta zgjerojmë dhe ta bëjmë çdo vit dhe

Eneda Tarifa dhe Elton Deda në natën e fundit të Festivalit "Rockstock"

me grupe të tjera të reja dhe me një të ftuar nderi të huaj. Këtë vit kemi pasur Ian Paice-n, bateristin legjendar të ‘Deep Purple’ si qershia mbi tortë”.

Megjithëse club-i i rrokut i ka mbyllur dyert për verën në kryeqytet, grupi i këngëtarëve dhe instrumentistëve që luajnë live aty do të lëvizin në një turne në Kosovë.

“Pastaj gushti... pushime, pushime dhe vetëm pushime...”, thotë Eneda duke zbuluar se do të udhëtojë drejt Jugut në plazhet e qeta të detit Jon, bashkë me bashkëshortin Erjon Zaloshnja e të bijën, Arian e vogël. “Aria është një fëmijë i mbarë dhe shumë e mirë dhe më lë kohën e duhur të punoj”, ndërsa ka nisur të gëzojë kur e njeh nga ekrani i televizorit apo i dëgjon zërin kur ajo këndon.

Shtatori do e rikthejë sërish në Tiranë për t’ia nisur aty ku e ka lënë, sërish me “Portokalli” në sezonin e ri, sërish në Rockstock në netët live e sërish me rolin e saj konstruktiv si Presidente e “UET Alumni”, që duket se e afron çdo ditë e më shumë me një dëshirë të saj të hershme, karrierën akademike. “Gjithmonë ka qenë në planet e mia dhe jo më kot kam bërë studimet pasuniversitare në UET. Por për aq kohë sa kam akoma lidhje me artin, do të vazhdoj ta bëj. Në një të ardhme kur të stopoj, do t’i hyj fuqishëm...”, - përfundon ajo, ndërsa rikthehet në sallën e madhe në godinën e Universitetit Europian të Tiranës, ku po e presin të diplomuarit për të diskutuar rreth çështjeve me interes për rrjetin e tyre dhe vetë universitetin e për t’u përshëndetur në fund me një festë të gëzueshme...

Suadela Balliu

8

14

E shtunë - e diel 14-15 qershor 2014

Premier Liga, më e përfaqësuara në “Brazil 2014”

Botërori 2014

Premier Liga angleze është kampionati më i përfaqësuar në kampionatin botëror të futbollit që po luhet në Brazil. Sipas statistikave rezulton se nga 763 lojtarët pjesëmarrës në këtë eveniment, 107 lojtarë janë nga Premier Liga dhe 13 lojtarë nga Liga e parë angleze, pra gati 20% të lojtarëve të Botërorit vijnë nga kampionati anglez i futbollit. Pas Anglisë

Italia është zakonisht një startuese e avashtë në këtë kompeticion, por grupi në të cilën ata ndodhen nuk i ofron shumë komoditete për shkak se së bashku me Anglinë pjesë e grupit D janë edhe Uruguai me Kosta Rikën

www.mapo.al

renditen Spanja, Gjermania dhe Italia, kjo e fundit ka pësuar një rënie të ndjeshme vitet e fundit, pasi dhe Seria A ka humbur shkëlqimin e dikurshëm për shkak të krizës që ka prekur gadishullin Apenine. Sipas statistikave, klubet më të përfaqësuara janë Mançester Junajtid dhe Bajern Mynih me nga 14 lojtarë. Pas tyre vjen Barcelona

me 13, Çelsi, Reali, Juve dhe Napoli me nga 12. Rusia është e vetmja përfaqësuese pjesëmarrëse në botëror, që të 23 lojtarët që ka në gjirin e saj luajnë në kampionatin siberian. Ndërsa Gana, Uruguai dhe Bregu i Fildishtë kanë një rekord tjetër, në gjirin e tyre vetëm një prej 23 të grumbulluarve luan në kampionatin vendas.

“Magjia” taktike e Italisë dhe evolucioni prej fitores ndaj Anglisë në Euro 2012 Prandeli ka ruajtur surprizë dhe po i mban të gjithë pezull me skemat që mund të vërë në jetë. Askush nuk mund ta parashikojë se si do të luajë Italia

D

y vjet nga penalltia ndëshkuese e Andrea Pirlos, Anglia do të përballet sërish me Italinë të shtunën në mbrëmje me kujtimet e vazhdueshme të asaj nate në Kiev, kur panë veten jashtë “Euro2012” në fazën çerekfinale. Gjithsesi, “të kaltrit” janë përmirësuar më shumë në lojën e tyre dhe Roy Hodgson do ta ketë të vështirë të parashikojë se si italianët do të vendosen në fushë në ndeshjen e parë hapëse të grupit D, për Kupën e Botës 2014.

Trajneri italian, Cesare Prandelli i ka mbajtur letrat e mbyllura duke eksperimentuar me taktikat e tij në tre miqësoret e fundit, ku skuadra e tij është përgatitur për Kupën e Botës. Taktikat e lojës kanë ndryshuar gradualisht nga formacioni 3-5-3 që ai ka përdorur me sukses në Poloni dhe Ukrainë, tek ai 4-3-2-1 që ka përdorur në ndeshjet kualifikuese me opsione të ndryshme në mesfushë dhe sulm. Ai ndihet krenar për faktin që skuadra e tij mund të përballojë me sukses tranzicionin gjatë dy sistemeve të ndryshme loje.

Shtylla kurrizore e ekipit mbetet edhe për këtë kompeticion juventine, me Gianluigi Buffon në portë, Giorgio Chiellini në mbrojtje dhe Andrea Pirlon në mesfushë. Mario Balotelli mbetet lojtari kryesor, i cili ka vazhduar të performojë më kombëtaren italiane pavarësisht se skuadra e tij Milan, ndodhet në një moment të keq. Prandelli ka bërë edhe disa ndryshime thelbësore me lojtarët e rinj që ka thërritur në ekip si Ciro Immobile, Lorenzo Insigne dhe Marco Verratti.

Verratti është më fantastiku i treshes që siguroi titullin kampion me Pescaran në Serie B dy vjet më parë. 20 vjeçari është konsideruar si Pirlo i ardhshëm i

Paris Saint- Germain, skuadër me të cilën ai aktualisht luan. Ai fillimisht ka qenë në dyshim nëse do të përzgjidhej në skuadrën finale me 23 lojtarë, por kapiteni i Milanit Riccardo Montolivo pësoi një dëmtim të rëndë gjatë ndeshjes me Irlandën, duke humbur në këtë mënyrë Botërorin. Ndeshja e fundit miqësore e luajtur në shtëpi kundër modestëve të Luksemburgut përfundoi në barazim 1-1, por ajo ishte një mundësi e mirë për të testuar kombinimin e Pirlos dhe Verrattit së bashku në fushën e lojës për herë të parë.

“Kemi provuar një sistem të dyfishtë loje”, ka pranuar Pirlo gjatë konferencës për shtyp. “Na pëlqen ky opsion, Verratti dhe unë kuptohemi shumë mirë dhe kjo na ndihmon të shkëmbehemi në fushë duke i mbajtur kundërshtarët të surprizuar”. Gazeta italiane La Stampa shkruan se Anglia është e fiksuar me Pirlon dhe do të mundohet të bllokojë 35-vjeçarin me çdo kusht. Varratti është arma sekrete në këtë rast, pasi ai mund të lirojë presionin e krijuar mbi Pirlon dhe të lejojë Italinë të luaj lojën e saj.

Prandelli ka deklaruar disa herë se 23 lojtarët e tij duhet të jenë të përgatitur pasi secili prej tyre mund të nisë lojën si titullar në Brazil. Insigne dhe Immobile impresionuan të dy në fitoren 5-3 kundër Fluminense në ndeshjen e fundit dhe tranjeri mund të befasoj duke i përzgjedhur ata si titullar në ndeshjen kundër Anglisë. Prandelli nuk dëshiron “pasagjerë” në skuadër dhe këtë e kanë treguar testet fizike intensive të zhvilluara dy herë në ditë gjatë muajt prill. 56 vjeçari ka mësuar nga eksperienca e tij në Kupën e Konfederatave dhe pranon se i duhen më shumë lojtarë atletë sesa

Shtylla kurrizore e ekipit mbetet edhe për këtë kompeticion juventine, me Gianluigi Buffon në portë, Giorgio Chiellini në mbrojtje dhe Andrea Pirlon në mesfushë. Mario Balotelli mbetet lojtari kryesor, i cili ka vazhduar të performojë më kombëtaren italiane pavarësisht se skuadra e tij Milan, ndodhet në një moment të keq.

të talentuar teknikisht. Në Manaus moti parashikohet të jetë shumë i lagësht, gjithashtu ky qytet është përballur me protesta të shumta gjatë këtyre ditëve.

“Të gjithë kanë qenë të frikësuar nga Manaus, kështu që ne jemi kurioz të shikojmë se si është luash atje”, ka thënë Chiellini.

Italia është zakonisht një startuese e avashtë në këtë kompeticion, por grupi në të cilën ata ndodhen nuk i ofron shumë komoditete për shkak se së bashku me Anglinë pjesë e grupit D janë edhe Uruguai me Kosta Rikën. “Ne jemi një ekipi i pjekur i cili i di limitet e tij dhe për shkak të kësaj ne jemi të prirur të fitojmë ndeshjet që janë për tu fituar”, ka deklaruar kapiteni i skuadrës, Buffon.

Përgatiti: K. Sinani

Media botërore kryqëzon Nishimuran, favorizoi Brazilin

J

aponezi Nishimura është bërë protagonist i medias pas ndeshjes së parë të Botërorit Brazil-Kroaci. Jo vetëm dy gabime që i kushtuan shumë Kroacisë, por edhe gaf a të tjera g jatë ndeshjes ishin shenja të një arbitrimi të dobët. Nishimura bëhet kështu “kurbani i parë i medias për ato që nuk shkuan në ndeshjen e të Ejtes. Gazeta më e madhe sportive argjentinase “Ole” hapet me titullin provokues “Jaja.. pones”, duke thumbuar komshinjtë për një fitore që sipas të përditshmes, nuk e meritonin. “Ole”

thekson se arbitri dhuroi një 11-metërsh inekzistent. Edhe Spanjollja Marca fliste në versionin e saj online për “favorizim”.

Ndërkohë, edhe e përditshmja tjetër argjentinase “Clarin” e cilëson të tepruar vendimin e kryesorit për të akorduar një 11-metërsh në rastin e rrëzimit të Fred në zonën kundërshtare.

Në Kroaci e kanë përjetuar këtë edhe më shumë, madje gazeta “Jutarnji list” nuk kursehet në kritika duke shkruar: “Turp, vendimet e arbitrit ishin të padrejta”.

Për “Vecernji list”, Kroacisë iu ho-

qën armët për të luftuar si e barabartë me Brazilin, ndërsa për “Sportske Novostki” faji i humbjes është pjesërisht edhe i Neymar që u shfaq në formë fantastike. Për spanjollen “Sport”, në fokus janë dy golat e Neymar por edhe vendimet e dyshimta të arbitrit, ndërsa për “El Pais”, fitorja e Brazilit erdhi falë ndërhyrjeve të pavenda të Nishimuras.

Me vendimet e gjyqtarit është tallur edhe gjermania “Bild”: “Fred u prek shumë lehtë nga Lovren, por ai u hodh në fushë duke imituar notarët në pishinë

dhe arbitri japonez akordoi një 11 metërsh”. Në rreshtat e britanikes “The Guardian” shkruhet se penalltia doli nga hiçi dhe madje thuhet se Brazili mori një dorë nga arbitrimi. “ The Times” përqendrohet kryesisht te paraqitja e Brazilit duke nënvizuar se Selecao zhvilloi një 90 minutësh të dobët.

Për “La Gazzetta dello Sport”, barazimi do të ishte rezultati më i drejtë, ndërsa “O Globo” në Brazil e pranon që: “Neymar vendosi fatin e takimit pas akordimit të një 11-metërshi të gabuar”.

E shtunë - e diel 14-15 qershor 2014

15

www.mapo.al

Shuhet alarmi, Ronaldo: Jam ok!

Ylli i Real Madridit, Kristiano Ronaldo do të jetë në fushë në sfidën ndaj Gjermanisë, që është edhe sfida e parë e Portugalisë në Botërorin “Brazil 2014”.

Lajmin e ka dhënë vetë fituesi i “Topit të artë”, i cili përmes një prononcimi në shtypin iberik ka theksuar se forma e tij është maksimale. “Jam në formën time

më të mirë. Do të luaj ndaj Gjermanisë.

Mbrëmë u stërvita me një fasho akulli në gjurin e majtë, kjo për të mbrojtur këmbën. Janë gjëra normale për një atlet, sidomos kur ka shumë impenjime”, - ka thënë Ronaldo për televizionin publik spanjoll. Kjo deklaratë e fituesit të “Topit të artë” i ka dhënë fund ankthit

që zgjaste prej më shumë se 24 orësh në kampin portugez, por dhe në zemrat e të gjithë sportdashësve, të cilët duan të shijojnë magjitë që ylli portugez dhuron në fushën e gjelbër. Shqetësimi për gjendjen e Ronaldos lindi mbrëmjen e së hënës, kur 29-vjeçari braktisi stërvitjen me përfaqësuesen portugeze 15 minuta

pas fillimit dhe për më tepër me lot në sy. Paçka atij episodi, edhe mjekët kanë siguruar se gjendja fizike e kampionit të Europës është nga më të mirat. Ronaldo më herët ka vuajtur nga një problem në nyjet lidhëse mes tendinës dhe gjurit të këmbës së majtë, por që fatmirësisht duket se është rikuperuar.

Holanda shpërfytyron 5-1 kampionët e Botës

Spanja, turpërim botëror nga Holanda Arbi Fortuzi

C

unami holandez ka përmbytur kampionët e Botës duke fituar me rezultatin 5-1. Dy gola Van Persi, dy gola Arien Roben dhe një gol Stefan De Vrij ishin arkitektët e shkurorëzimit të kampionëve të Botës. Edhe pse Spanja ishte e para që gjeti rrugën e rrjetës, dallga holandeze përmbysi spanjollët. Ksabi Alonso ishte i pari që çeli spektaklin e golave, pas një 11-metërshi të siguruar nga Diego Kosta, më tej nisi vrulli portokalli, ku Robi Van Persi ishte i pari që përcolli topin në rrjetën e Kasilias, pas një krosi të shkëlqyer nga e majta e Blind. Më tej ishte një super Roben, që në fillimin e pjesës së dytë arriti të driblonte Piken dhe të gjendej i vetëm përballë Kasilias, nga ku ishte tepër e lehtë për bavarezin për të shënuar, duke e çuar rezultatin në 2-1. Spanjollët kërkuan të reagojnë, por ishte e pamundur të ndalej vrulli i portokallinjve, të cilët përmes De Vrij shfrytëzojnë një përgjumje të portierit Kasilias dhe të shënonte pas një goditjeje këndi golin e tretë për të tijtë. Më tej në fushë ishin vetëm nënkampionët e Botës, të cilët i dhanë formë të plotë hakmarrjes së tyre duke shënuar edhe dy gola të tjerë. Fillimisht Robi Van Persi, i cili realizoi golin e dytë personal. Edhe në këtë rast ka qenë gafa e Kasijasit që i dha mundësi lojtarit të Mançester Juanjtid të dërgojë topin në rrjetë. Shfaqjen e golave e mbylli Roben. Pas një inkursioni të mirë në qendër të zonës, bavarezi mjaft i shpejtë driblon portierin, apo atë çka mbeti nga ai dhe shënoi golin e pestë.

Fundi i lojës përkoi edhe me fundin e makthit të spanjollëve, të cilët nuk treguan as edhe një grimcë të ekipit kampion bote. Madje spanjollja “Marka” ka çelur gazetën e saj me titullin “Humiliasion Mundial”, që përkthehet turpërim botëror. Ndeshja e zhvilluar në stadiumin “Arena Fonte Nova” të Salvadorit, nën vëzhgimin e 56 500 tifozëve në shkallët e

stadiumit dhe gati 1 miliard shikuesve nga e gjithë bota shfaqi dy anë. Në pjesën e parë një lojë të barabartë me një Spanjë më konkrete dhe që rrezikoi më shumë, ndërsa pjesa e dytë foli vetëm për portokallinjtë, të cilët përmes Roben dhe Van Persit i dhanë një leksion skuadrës së Del Boskes. Kjo fitore ishte një sinjal i fortë për këdo. Skuadra e Van Gal me këtë fitore u duk se u tha të gjithëve se duhet të llogarisin edhe Holandën mes favoritëve, jo me fjalë, por me vepra, ashtu sikur s’e kishte parashikuar edhe më optimisti. Hakmarrja për finalen e Botërorit 2010 në Afrikën e Jugut ka ardhur e plotë, deri në kufijtë e turpërimit për Spanjën. Kjo ndeshje ishte e para e grupit “B” për kampionatin botëror të futbollit. Spanja ndeshjen e ardhshme do të përballet me Kilin dhe nëse kampionët e botës duan të shkojnë në finalen e Rio de Zhaneiros duhet të ndërrojnë diçka në lojën e tyre. Edhe pse i vetmi lajm pozitiv për iberikët është fakti se Spanja edhe në 2010ën në Afrikën e Jugut në ndeshjen e parë humbi ndaj Zvicrës, ndërsa në fund u shpall kampion bote.

Nga krahu tjetër, Holanda do të përballet me Australinë dhe rruga drejt fitimit të vendit të parë në grupe duket në zbritje, ndërsa optimizmi për një finale të mundshme është gjithnjë në rritje. Me dyshen Roben-Van Persi, Holanda duket një skuadër e frikshme, e cila do luftojë deri në fund për t’u shpallur ajo kampione e botës.

Shokohet Franca, humbet Riberinë Botërori i “Brazil 2014” ka marrë një lajm të hidhur dje nga kampi francez, pasi fantazisti i Bayern Mynihut nuk do të jetë pjesë e Botërorit. Ky lajm ka shokuar jo vetëm ambientin francez, ku pritej një rikuperim i tij, por dhe sportdashësit, të cilët tashmë do t’i duhet të shtojnë listës së mungesave edhe Riberinë. Tekniku francez, Didier Deshams ka bërë të ditur se fantazisti nuk ia ka dalë të rikuperojë dhe nuk do jetë pjesë e Botërorit. Veç tij në këtë Botëror do të mungojnë lojtarë si Falkao, Van der Vart, Montolivo apo Valdes. Po ashtu do të mungojnë edhe Walcot i Anglisë, apo Gundogan dhe Thiago Alcantara.

Mësohet se Riberi vuan nga një problem muskulor dhe nuk ka mundur të rikuperojë në kohë për t’u nisur me grupin drejt Francës. Ai vuan nga një problem në shpinë prej javësh, problem i cili rezultoi fatal për lojtarin që u rendit i treti në klasifikimin e UEFA-s për “Topin

e Artë”, pas Kristiano Ronaldos dhe Lionel Messit. Tekniku Deshamps ka thirrur në kombëtare lojtarin e Montepellierit, Remy Cabella, si dhe Morgan Sxheniderlin, të Southampton, duke lënë sërish mënjanë Saimir Nasri. Edhe federata franceze e futbollit është shprehur nëpërmjet një komunikate me shkrim se mesfushori 31-vjeçar nuk do të jetë pjesë e Francës në Botëror. “Pas testeve të kryera në 30 maj ishin parë përmirësime të vogla, të cilat i jepnin një shpresë të vogël Riberisë për të luajtur në Botëror”, lexohet në komunikatën për shtyp .

“Por mëngjesin e sotëm gjatë një stërvitjeje më intensive, lojtari ka ndjerë një dhimbje të madhe, e cila e ka detyruar të ndërpresë seancën stërvitore.

Analizat kanë konfirmuar dëmtimin e tij dhe stafi mjekësor ka marrë vendimin që lojtari të mos vazhdojë më seancat stërvitore”.

Arushë Panda për të parashikuar ndeshjet e Botërorit Në Botërorin e Afrikës së Jugut ishte Oktapodi Paul që i surprizojë të gjithë, duke gjetur 8 rezultate të sakta nga 8 prova të bëra, duke u kthyer kështu në një gjallesë të shenjtë. Këtë vit do të jenë dy arushë Panda, të cilët do të jenë pasardhësit e Oktapodit Paul. Kjo zgjedhje vjen për shkak se pandat janë një specie në rrezik zhdukjeje dhe për të promovuar këtë specie të veçantë dhe të mrekullueshme, FIFA në bashkëpunim me një grup humanistësh kinezë kanë zgjedhur të promovojnë këtë specie dhe ku ka më mirë se një eveniment madhështor si Botërori i Brazilit 2014. Arushët do vihen në provë 64 herë. Gjatë fazës së grupeve Pandat do zgjedhin mes tre “pjatancave” ushqimore me përmbajtje të njëjtë, secila prej tyre do të përfaqësojë një shenjë si tek skedinat, 1X2. Në fazën e eliminimit të direktë pandat do të zgjedhin mes dy pemëve, ku në majën e tyre do të kenë flamurin e përfaqësuesve kombëtare që do të përballen.

Meksika nis me këmbën e mbarë Meksika ka nisur mbarë aventurën e saj në Brazil 2014”, duke mposhtur Kamerunin me rezultatin 1-0, ndeshje kjo e vlefshme për grupin A. Golin e vetëm të takimit e shënoi Oribe Peralta në minutën e 61-të. Kjo fitore e ngjit Meksikën në vendin e parë së bashku me Brazilin në kuotën e tri pikëve, ndërsa Kroacia dhe Kameruni janë në kuotën e 0 pikëve. Kjo ishte fitorja e parë në histori e Meksikës ndaj një skuadre afrikane. Sfida dhurojë mjaft emocione dhe pati edhe polemika, pasi gjyqtari i takimit anuloi për pozicion jashtë loje 3 gola (2 për Meksikën dhe 1 për Kamerunin), të gjitha në pjesën e parë. Ndeshja u dominua nga amerikano-latinët deri në minutën e 70-të, më pas ishin kamerunasit që morën në dorë frenat e lojës, por pa sukses. Ndeshjet e ardhshme të grupit A janë, Meksikë- Brazil dhe Kamerun- Kroaci.

8

16

E shtunë - e diel 14-15 qershor 2014

www.mapo.al

Zgjidhni Kontratën

e Sigurimit të Jetës dhe Shëndetit në Udhëtim

Shoqëri Sigurimi Jete

Me këtë kontratë ju përfitoni mbulimet e mëposhtme: • Dëmshpërblim për vdekje natyrore • Ndihmë shëndetësore (në rast sëmundje ndje apo aksidenti) • Shpenzime riatdhesimi

Për më shumë informacion: Rr."Brigada VIII", Vila Nr. 3/1, Tiranë, Shqipëri Tel: + 355 4 22 37 549 Fax: +355 4 22 37 530 Cel: +355 69 20 84026 e-mail: contact@sicred.com.al

ju uron udhëtim të mbarë dhe të sigurt!

recensë

pyetësori

Kur Ali Pashë Tepelena frymëzon letërsi

Behar Gjoka: Më i çmuari, një autograf i Camajt

Libri “Portreti i Belinit” na çon në Venecian e shekullit XIX, një rrugëtim që personazhi kryesor e bën duke mbajtur në çantë një libër, për Ali Pashën, shkruar nga Aleksandër Duma

Behar Gjoka është studiues, por krijon edhe vetë.

Pra, është shkrimtar. Megjithatë, ndër këto përgjigje ngre krye studiuesi më shumë. Për nga konciziteti dhe skrupuloziteti të paktën.

recensë personazh pyetesori shënime librari Çdo të shtunë / dielë

www.mapo.al

Ismail kadare

Otomanistët dhe “sovjetikët” i bashkon armiqësia me Europën

“Në librin e tij monumental të kujtimeve “Përkulja dhe rënia e tiranisë shqiptare”, që padrejtësisht ka mbetur jashtë vëmendjes, Spartak Ngjela, duke portretizuar të burgosurit politikë që ishin kundër Europës, jep një ndarje të tyre në “turq” dhe në “sovjetikë”.

Në dukje naive, tabloja jepte saktë tharmin e historisë dhe të fatalitetit shqiptar. “Turqit”, otomanistët e dikurshëm dhe “sovjetikët”, komunistët e shekullit XX, i bashkonte e njëjta strategji: armiqësia me Europën. Çdo gjë mund të lëvizte, ajo asnjëherë”

Faqe 17

18

E shtunë-diel, 14-15 Qershor 2014

intervista

www.mapo.al

Në librin “Një enigmë me disa të panjohura. Rreth dosjes Bilal Xhaferi”, botuar së fundmi nga Shtëpia botuese “Onufri”, përveçse zbulohen për lexuesit të panjohurat e dosjes Xhaferi nëpërmjet dëshmive nga bashkëkohësit dhe dokumenteve arkivore, botohet dhe një bisedë e gjatë e shkrimtarit Ismail Kadare, ku ceken shumë çështje të letërsisë shqipe

Ismail Kadare Otomanistët dhe

“sovjetikët” i bashkon armiqësia me Europën “Në librin e tij monumental të kujtimeve “Përkulja dhe rënia e tiranisë shqiptare”, që padrejtësisht ka mbetur jashtë vëmendjes, Spartak Ngjela, duke portretizuar të burgosurit politikë që ishin kundër Europës, jep një ndarje të tyre në “turq” dhe në “sovjetikë”. Në dukje naive, tabloja jepte saktë tharmin e historisë dhe të fatalitetit shqiptar. “Turqit”, otomanistët e dikurshëm dhe “sovjetikët”, komunistët e shekullit XX, i bashkonte e njëjta strategji: armiqësia me Europën. Çdo gjë mund të lëvizte, ajo asnjëherë” “Vitet 1989-1990, pikërisht atëherë kur priste me padurim kthimin në Europë, Shqipëria ishte pranë një gremine, që ende sot mbahet e fshehtë: rikthimi në kampin lindor komunist. Mbahet e fshehtë se një pjesë e autorëve që do të vinin në skenë këtë tragjedi, jo vetëm janë gjallë, por disa janë ende në politikën shqiptare: në parlament e gjithkund. Është kjo arsyeja kryesore pse Shqipëria, e vetmja në Europë, nuk i hap qilarët e saj të errët, më të frikshmit në kontinent. Që të mos zgjatem, Shqipëria vërtet u shkëput nga kampi sovjetik më 1960, por kjo ndarje jo vetëm nuk e bëri atë më europiane, siç u ëndërrua në atë kohë, por e bëri dyfish kundëreuropiane. Bashkimi Sovjetik, duke i njohur mirë shefat shqiptarë, nuk e hoqi asnjëherë shpresën se ata do të ktheheshin prapë te çerdhja e vjetër. Ai e mbikëqyrte Shqipërinë nga larg. Mesazhet ishin të qarta: bëni ç’t’ju shkrepet në kokë, veç atje mos t’ju shkojë mendja: tek Europa! Ky ishte pakti i heshtur. Zbulimi sovjetik, qysh më 1945, ishte vendosur këmbëkryq në Tiranë. Çerdhet kryesore të tij ishin Komiteti Qendror i Partisë, Instituti i Marksizëm-Leninizmit, Sigurimi. Me gjithë ulërimat e pafundme kundër Moskës, besoj se nga mijëra agjentët sovjetikë nuk është zbuluar ende asnjë”, - kështu shprehet shkrimtari Ismail Kadare në librin “Një enigmë me disa të panjohura. Rreth dosjes Bilal Xhaferi”, botuar së fundmi nga Shtëpia botuese “Onufri”, publikuar në suplementin e librit në Mapo, të javës së kaluar. Sot po botojmë një pjesë tjetër nga biseda e gjatë e shkrimtarit me autoren e librit.

Aida Tuci ...Megjithatë, rusët nuk arritën dot ta ndërprisnin rrugën e Shqipërisë drejt Europës. Ç’mendoni për shkaqet e kësaj? Është e vërtetë se rusët nuk e arritën dot, por kjo s’është meritë e jona. Madje do të shtoja, as e jona, as e askujt. Është një kthesë, një trill i fatit historik i paparashikueshëm. Pak më lart, kur fola për mesazhet antieuropiane staliniste, që vinin nga Moska, mesazhe të tipit: mbahuni dhe pak, së shpejti punët do të rregullohen, prita që ju të më bënit pyetjen: ç’janë këto mesazhe staliniste? Në atë kohë Rusinë e drejtonte Gorbaçovi liberal, ai që nismëtoi frymën liberale kudo.

Mirëpo ju në atë kohë keni qenë e vogël dhe s’mund t’i dini në hollësi gjërat.

Pra, në atë kohë, në krye të Rusisë ishte vërtet Gorbaçovi, mik i Perëndimit etj., etj., por në atë kohë pikërisht, nën këmbët e tij po ndodhte befasia më e madhe e kohës: Gorbaçovi ishte duke u rrëzuar. Këtë as e dinte, as e parashikonte

askush, as ai vetë. Kundër tij po vepronte një puç i gjerë, ndoshta më i gjeri në histori, i cili përpara rrëzimit kishte shtënë në dorë kyçet e shtetit, ndër të tjera, policinë e fshehtë dhe Ministrinë e Jashtme. Pra, kishte dy Rusi sovjetike: një liberale, që po binte, dhe një staliniste, që po ngrihej. Shqipëria jonë e dashur, siç mund ta merrni me mend, ishte si gjithmonë me anën e gabuar, pra me Rusinë e keqe. Është përmendur edhe herë të tjera se ditën kur puçistët kujtuan se fituan, në Tiranë janë bërë shumë darka festive. Për fat, ngazëllimi ishte i shkurtër, sepse vërtet puçistët arritën të përmbysnin Gorby-n, por, ndërkaq, në rrethana të errëta u përmbysën edhe vetë. Se ç’ndodhi atë natë gushti në Moskë nuk ishte fort e qartë. Ajo që dihej ishte se, si pasojë e kacafytjes së shurdhër moskovite, bashkë me stalinistët, u shemb dhe ëndrra e vjetër e filosovjetikëve shqiptarë, kthimi te Moska. Stalinistët e Tiranës e humbën toruan plotësisht. Kështu shpjegohet çoroditja e paparë, paniku, kaosi, veprimet kundërthënëse, dyfytyrësia proverbiale, hapja dhe mbyllja e portave të ambasadave. Çoroditja si një mallkim i trashëguar vazhdoi edhe pas ikjes së tyre nga pushteti. Po ai kaos e ai mendim i errët bëri që, mu në mes të zjarrmisë proeuropiane, Shqipëria, pa dijeni të Parlamentit, gjysmë fshehtazi hyri në Ligën Islamike! Si një mjegull spikatte turbull ankthi i vjetër: çështja e Europës. Pavarësisht nga maskat që mund të vinin partitë, ajo kishte qenë dhe mbetej thelbi i gjithçkaje. Me Europën ose kundër Europës. Në librin e tij monumental të kujtimeve “Përkulja dhe rënia e tiranisë shqiptare”, që padrejtësisht ka mbetur jashtë vëmendjes, Spartak Ngjela, duke portretizuar të burgosurit politikë, që ishin kundër Europës, jep një ndarje të tyre në “turq” dhe në “sovjetikë”. Në dukje naive, tabloja jepte saktë tharmin e historisë dhe të fatalitetit shqiptar. “Turqit”, otomanistët e dikurshëm dhe “sovjetikët”, komunistët e shekullit XX, i bashkonte e njëjta strategji: armiqësia me Europën. Çdo gjë mund të lëvizte, ajo asnjëherë.

Lidhur me raportet shkrimtar-diktator ju përmendni disa shembuj të huaj. A mund të themi se te ne ka qenë i njëjti fenomen?

Pa asnjë dyshim që ka qenë ashtu. Më 1944, kur komunistët morën pushtetin në Shqipëri, poeti më i madh i vendit dhe një nga më të mëdhenjtë e kësaj pjese të Europës, Lasgush Poradeci, ishte 48 vjeç. Përveç veprës poetike, që ngjante edhe më luksoze në sfondin disi të ashpër të letrave shqipe, kishte gjithçka tjetër për përhiroren (aureolën) e poetit: Studimet shumëvjeçare

Ndërsa në rastin e Lasgush Poradecit, si ndërmjetës midis tij dhe tiranit, kishte qenë një liqen, ndër më të bukurit e Europës, mua, në vend të liqenit, më kishte rënë në pjesë rrugica më e çartur e kontinentit. Rrallëkush i shmangej tundimit që, kur binte fjala për raportet me sunduesin, të mos niste nga Sokaku i famshëm në Austri, një lloj prarimi elitar, dy-tri histori dashurie, fejesën me një nxënëse të Institutit “Nëna Mbretëreshë” dhe, kryesorja, një fantaksje, që me pak mirëdashje mund të quhej krisje prej poeti e me pak keqdashje, çmenduri. Ishte kjo e fundit që, me sa dukej, e shpëtoi. Sunduesit shqiptar do t’i jetë dukur jo fort i rrezikshëm, sidomos në krahasim me shkrimtarët me hije kërcënuese, që e kishin lënë ndërkaq Shqipërinë, si Ernest Koliqi e Mithat Frashëri. Me kalimin e kohës, terrori forcohej. E bashkë me të etja për pushtet. E pas saj sëmundja e lavdisë. E me të, smira që s’mungon kurrë. Nga shkrimtarët e mbetur prej mbretërisë, dy prej tyre, Dh.Paskon dhe P. Markon, i futi shpejt e shpejt në burg. Më pas,

pas prishjes me jugosllavët, me të njëjtin ngut do t’i nxirrte, me shpjegimin se ai s’kishte dashur, por ç’t’i bënte jugosllavëve që kishin ngulmuar!

(Stalini s’donte për Mandelshtamin, por ç’t’i bënte Pasternakut!) Dy të tjerë, Spasse dhe Xoxa, pas një kërcënimi paralajmërues me shkas biografi k, u lanë të qetë. Më ngatërrestari i të gjithëve, peshkopi Fan Noli; që e kishte bërë lëmsh Shqipërinë me komplote, kundërkomplote e drama të Shekspirit, për fatin e mirë të tiranit ndodhej në mërgim dhe, i lodhur nga gjithçka, po bëhej gati në moshën shtatëdhjetëvjeçare të hynte si student për muzikë! Mbetej vetëm Lasgush Poradeci, poeti me hije princi, që e kishte shpallur veten “zog i qiejve”, aq i mënjanuar nga jeta, saqë dukej se do të mjaftonte vetëm një shkelm për ta kthyer prapë atje, midis yjsh, që në të vërtetë ishin dhe titujt e dy veprave kryesore të tij, “Vallja e yjeve” dhe “Ylli i zemrës”. Ndodhja e një poeti të tillë në një diktaturë komuniste, ngjante si një gabim i stinës. Vendet aleate, Rusia, Hungaria e të tjerë, nuk jepnin shembull kaq të spikatur. Në Rusi për shembull, kishin qenë një grup i përzier, tokësorësh e qiellorësh, Blloku, Majakovski, Ahmatova, Cvjetajeva, Bulgakovi, Pasternaku, që ishin gjendur pak a shumë bashkë. Kurse ky paskësh qenë më i vetmuar se vetmia vetë. I papërsëritshëm në asgjë, u duk se edhe zgjidhjen e çështjes së tij e gjeti vetë. E përjashtoi veten nga gjithçka, duke ia bërë të qartë paktin tiranit të ri. Ai pakt përmblidhej në dy fjalë: “zëre se s’jam!”. Kështu ai shestoi atë që u quajt vdekja e tij për së gjalli. Për dyzet vjet nuk do të ndihej askund. Ai e dinte këtë mjeshtëri, ndoshta të vetmen, pas artit. Në kohën e mbretërisë kishte lidhur një pakt të ngjashëm me mbretin Zog. Thelbi ishte i thjeshtë: ti je zog në tokë, unë në qiej. Secili në punë të vet. Pakti me sunduesin e ri, për çudi, po ecte. Gjëmonin mitingjet nga brohoritjet “Rroftë”! për sunduesin, po aq sa ç’ishte e kundërta: heshtja për poetin. Në vend të rroftë! ishte mos rroftë! për të mos thënë mos qoftë! E në qoftë se këto do të dukeshin disi të tepruara, puna do të përfundonte te një gjetje disi e mesme: udhëheqësi rroftë! poeti mungoftë!

Ai mungonte aq shumë dhe aq gjatë, saqë një pjesë e njerëzve, për të mos thënë gjysma e Shqipërisë, e dinin të vdekur. Pakti për një çudi të madhe vijonte. Poeti më i madh i vendit, vazhdonte të rronte me kostumin e vdekjes. Fjala “vdekëronte” u përdor, me sa dukej, për herë të parë për të. Frika nga shkrimtarët e përjetshëm, më i madhi tmerr i çdo tirani, qetësohej prej kurtizanëve të tij. Si mund të ishte i përjetshëm, pa qenë i jetshëm? Dyshimet megjithatë nuk mun-

E shtunë-diel, 14-15 Qershor 2014

19

www.mapo.al Në rastin e Lasgush Poradecit, si ndërmjetës midis tij dhe tiranit, kishte qenë një liqen, ndër më të bukurit e Europës, mua, në vend të liqenit, më kishte rënë në pjesë rrugica më e çartur e kontinentit. Rrallëkush i shmangej tundimit që, kur binte fjala për raportet me sunduesin, të mos niste nga Sokaku i famshëm...

Përkulja... e Spartak Ngjelës, një vepër monumentale

gonin. Ishte vërtet i mënjanuar, apo hiqej ashtu?

Për çdo rast do të merreshin masat kundër tij.

Dhe ato u morën: të egra si askund, çnjerëzore.

Si ai që i jep plumbin e fundit viktimës së rrëzuar, për t’u bindur për vdekjen e tij, regjimi shqiptar sajoi një kinse devizë, një maksimë, një klishe: poet i mirë, por njeri i keq!

Kjo është bërë në modë tani. Sidomos në rrjetet sociale. A mund të tregoni si funksiononte në atë kohë për Lasgush Poradecin?

Janë ca gjëra që ecin në çdo kohë. Çdo vend komunist kishte zyra të veçanta që merreshin me poshtërimin e njerëzve të shquar të kulturës.

Shquhej për këtë Gjermania Lindore. Dhe Rusia natyrisht, nëna e të gjithave. Për Lasgushin, pëshpërima më e përhapur ishte kinse çmenduria e tij. Kjo ishte edhe më e lehtë për t’u besuar, për shkak të sjelljeve të tij tepër të çuditshme.

Por s’ishte kjo që e dëmtonte, madje bënte të kundërtën. Kurse shpifjet ishin të shëmtuara si për rrallëkënd. Përveç egocentrik, e bënin mosmirënjohës, shpirtkazmë me gruan, shpërfillës e cinik të pashoq. Sunduesi shqiptar nuk e ka takuar asnjëherë poetin më të madh të Shqipërisë. Pas vdekjes së të dyve, kur u kujtuan se sa turpëruese ishte kjo për tiranin kinse artdashës e frankofil shqiptar, u sajuan me shpejtësi ca shënime ditari të tij, ku të dëshmohej e kundërta: adhurimi për poetin. Për fatin e keq të tij dhe për fatin e mirë të poetit, ishte një skenë ku të dy personazhet u gjendën përbri njëri-tjetrit si në teatër: bregu i liqenit të Ohrit.

Dihej botërisht se sa i pandarë ishte ky liqen prej poetit. Lidhej me gjithçka të tij, me poezinë, me metaforat e rralla, së fundi me vetë emrin Poradeci, që poeti, duke e marrë prej tij, e kishte shpallur, si të thuash veten, si bir për shpirt i liqenit. Pikërisht në breg të ujanës së famshme, sunduesi i Shqipërisë e kishte bërë zakon të kalonte çdo vit pjesën më të madhe të verës. Ishin, pra, përbri njëri-tjetrit, disa qindra hapa larg, dhe këtë s’kishte njeri që s’e dinte.

Poeti e kalonte verën pothuajse i vetmuar në “kullën” e tij, siç e quante shtëpizën e vogël jo larg bregut. Dyqind hapa më larg, sunduesi ftonte herë pas here miq, kryesisht anëtarë të Byrosë Politike, gjysma e të cilëve ishin budallenj, por edhe njerëz të kulturës, aktorë nga Korça, për shembull, zyrtarë të rrethit, apo gazetarë a filozofë të huaj majtistë. (Të njëjtën gjë, por me më tepër luks, bënte disa kilometra më tej, në vilën e tij të pushimit, në pjesën jugosllave të liqenit, shemri i tij i përjetshëm, Titoja.) Pikërisht në këtë skenë idilike, vit pas viti, sunduesi i Shqipërisë deshi t’i tregonte shpërfilljen e tij poetit më të madh të

shqiptarëve. Mbreti Zog, ishte si ishte, më dërgoi dy herë mjekun e tij, kurse ky i tanishmi, as që ka pyetur ndonjëherë jam apo s’jam gjallë. Këto qenë fjalët që më besoi një pasdite vere në breg të liqenit që mbante emrin e tij. S’të shoh. Pra s’je.

Ky ishte urdhri i diktatorit. Ky ishte vërtet urdhri, por sunduesi ishte i rremë në sytë e poetit. Ndaj dhe urdhri i tillë do të ishte: i rremë. Përgjigjja e Lasgush Poradecit ishte ndoshta më e pashembullta në hyllësinë e komunizmit. Në pamje të parë dukej sikur poeti e kishte ulur kryet, duke pranuar mosqenien e vet. Ai kishte veshur kostumin e vdekjes dhe ashtu, si hije, u hoq mënjanë. Ndërsa vetëvrasja e Senekës kishte vazhduar një natë të tërë, vetëshuarja e Lasgush Poradecit do të zgjaste dyzet vjet. Dyshimet herë pas here rizgjoheshin: është shuar vërtet? Mos po e fsheh kurorën, e bashkë me të skeptrin? Përgjuesit, që nuk i ndaheshin, kumtonin të kundërtën: ishte i shuar vërtet. S’jepte asnjë shenjë jete, as vjershe, as mendime kundër shtetit. Tirani shqiptar duhej të ndiente dehjen e ngadhënjimit; e kishte mposhtur poetin mu në truallin e vet pogradecar e kjo ishte njëlloj si ta kishte mposhtur midis yjsh, banor i të cilit qe shpallur.

Kështu vazhdonte kjo histori, gjersa një ditë, poeti, që prej kohësh pritej të ikte më në fund nga kjo botë, me fjalë të tjera, të vdiste, brenda vdekjes, siç thuhej, dha një shenjë. S’ishte as vjershë kundër shtetit, as mahi a testament, por tjetër gjë: kishte rënë në dashuri. Ishte mbi 80 vjeç kur ndodhi kjo. Tirani ndërkaq nuk kishte mbushur as 70, dhe dihej se prej kohësh u kishte lënë lamtumirën grave. E kishte marrë vesh vallë? Dhe si e kishte kuptuar? Si sfidë të poetit, si humbje të bastit me të?

Për dashurinë Që shemb një burrë...

Vargjet e ndoshta poezisë më të bukur të tjetrit, të shkruara, me sa dukej, për këtë rast, tingëllonin vërtet enigmatike. Poeti pranonte një rrëzim të tij, një shembje. Dukej sikur i thoshte tiranit: u ktheva në jetë për t’u shembur, por jo prej teje, prej një gruaje. Në kohën e errët të urrejtjes, ai i qe përkulur dashurisë. Pyetjes që aq shumë i tmerroheshin të gjithë: ku ishe ti, Adam?, ai mund t’i përgjigjej: sa ishte ai, unë s’isha.

Dukej se s’kishte vend për të dy.

Pyetjes tjetër, se ç’bëri aq sa të kujtohej kaq mallëngjyeshëm, do t’i përgjigjeshim ne të tjerët.

Ashtu, i pajetshëm, siç ishte, na mbrojti ne të tjerëve prej dufi t të herëpashershëm psiko-tiranik, alla Neron. Shkrimtarëve të mëdhenj të vetmuar, iu binte disa herë ky fat i rrallë: ai i rrufepritësit. Etja e tiranit për rrënim, furia e tij, përz-

ier me dehjen që i jepte mposhtja e një princi të artit, përplaseshin e shkriheshin në radhë të parë te ky, pa i arritur të tjerët. Por të tjerët, të shushatur, siç ishin nga tmerri, në vend që t’i ishin mirënjohës, e braktisën në vetminë e tij. Lasgush Poradeci ishte shkrimtari më i vetmuar i galaktikës komuniste, e ndoshta i krejt planetit. Ne që e donim ishim fare të paktë, jo më tepër se një grimcë rëre në ranishten e pafund të harrimit.

Diktatori vdiq më 1985. Ia kishte lënë, më në fund, vendin, por poetit ende s’po i dilte e ftohta e vdekjes. Më 1986, botuesit tim francez, Claude Durand, që ndodhej në Shqipëri, ia tregova historinë e të parës sfidë të tij, që ishte njëherësh, e fundmja: dashurinë e tij. Atë për një grua. Atë që shembte një burrë. Novelën “Ikja e shtërgut”, që isha duke shkruar ndërkaq për të, e mbarova me ngut, në mënyrë që Durand-i ta merrte me vete, bashkë me dorëshkrimin e “Hijes” e të “Vajzës së Agamemnonit”. Lasgushi, ndonëse ishte ende gjallë, s’dinte asgjë, dhe s’do ta merrte vesh kurrë. Vdiq në vitin 1988, në kohën që në mes të Tiranës po ngrihej shtatorja e diktatorit. Në dimrin e vitit 1991, shtatorja do të rrëzohej e do të hiqej zvarrë përmes Tiranës. Pak kohë më pas, në breg të liqenit të Ohrit, si një shenjë hyjnore do të ngrihej befas shtatorja e atij që dukej sikur kishte qenë pa jetë tokësore, për ta pasur atë në bronz: Lasgush Poradecit. Ngrihej si një mrekulli te bregu i liqenit, të cilin ai po e merrte përsëri, pikërisht tek ai breg ku rronte e nuk rronte, ku vdiste e nuk vdiste dot... E kishte marrë pra, prapë liqenin, dhe pas tij, gjithçka tjetër që kishte humbur. Sepse poetët kanë, veç të tjerash, veçantinë që edhe po të duan të humbin, nuk humbin dot...

Ju folët kaq hollësisht dhe kaq bukur për poetin e madh. Do të më lejoni t’ju bëj një pyetje delikate, që ndoshta është bërë dhe e bezdisshme për ju: raportet tuaja me sunduesin e Shqipërisë, siç e quajtët. Në qindra studimet, brenda dhe jashtë Shqipërisë, nuk mungon asnjëherë ky motiv.

Ju kuptoj fare mirë. Motivi është pothuajse i pashmangshëm në shumicën e rasteve, kur shkrimtarët kanë jetuar në regjime të tilla. Siç është thënë dhe përsëritur shumë herë, në rastin tim ka një arsye më tepër: qenia jo vetëm nga

i njëjti qytet, por nga e njëjta lagje, madje pranë të njëjtës rrugicë me një emër të krijuar enkas për metafora, ose gjykime paradigmatike: “Sokaku i të marrëve”. Ndonëse nuk e kam vështirë të bëj metafora, nuk do të abuzoj me to. Në vend të tyre, do t’ju tregoj një ngjarje pak kohë pas rënies së komunizmit, që lidhet pikërisht me këtë sokak. Ndodhesha midis një gazetari dhe një kineasti që po më merrte në intervistë, kur një banor i sokakut, që njihej si skulptor, thirri që larg: O I. Kadare, kjo është rrugica jote, që e ka emrin “Sokaku i të marrëve”, por duhet ta dish, bashkë me atë kineastin që të merr në film, se dy të marrët e vërtetë të këtij sokaku nuk jeni ju të dy, domethënë ti me Enver Hoxhën, por jam unë, X.Y. i marri i vërtetë, sepse ju të dy ikët, kurse unë mbeta këtu, i treti, i vërteti... Fjalë më pa logjikë, sido që t’i ktheje, vështirë se mund të gjeje në këtë botë. Asnjë zbërthim metafizik a psikotik, frojdian a fromian, s’hynte në punë.

Megjithatë, për një habi të madhe, sa herë që ka rënë fjala për raportet sundues-artist, ndodhia te “Sokaku i të marrëve” më është dukur se i afrohej disi, qoftë dhe për një grimë kohe, një të vërtete, që mundësitë njerëzore s’e kapnin dot.

Shkurt, mund të thuhej se raportet aq shumë të përfolura kalonin nëpërmjet një kushtëzimi që veç marrëzia mund ta zbërthente. Ndërsa në rastin e Lasgush Poradecit, si ndërmjetës midis tij dhe tiranit, kishte qenë një liqen, ndër më të bukurit e Europës, mua, në vend të liqenit, më kishte rënë në pjesë rrugica më e çartur e kontinentit. Rrallëkush i shmangej tundimit që, kur binte fjala për raportet me sunduesin, të mos niste nga Sokaku i famshëm. Fill pas tij, si ta kishin bërë me fjalë, kapërcenin te “Dimri i vetmisë së madhe”. Gati-gati u bë zakon që ky roman të quhej si i “Enver Hoxhës”. Madje, në këtë pagëzim, nganjëherë merrte me vete edhe pjesën e dytë të diptikut, “Koncert në fund të dimrit”, aq sa aty-këtu mund të dëgjohej mendimi se I.K. s’ishte shkrimtar i keq, por ç’e do, i prishnin punë ato 1200 faqet për Enver Hoxhën! Të sqarohej se s’ishin aspak 1200 faqe, por rreth 50, madje edhe ato, të ndara bashkërisht me shefi n e komunistëve sovjetikë, Hrushovin, madje përveç tij, me një portret në grup të 80 shefave të komunizmit botëror, që jepeshin kalimthi që nga Dolores Ibaruri te Moris Thorezi, gjer te shefi i komunistëve kinezë, që përshkruhej i mbyllur si i çmendur në shpellë, kjo nuk ishte punë e autorit. Ashtu siç nuk ishte punë e tij të shpjegonte se kjo mbledhje e Olimpit komunist botëror në Moskë, më 1960, nuk ishte aspak një himn për komunizmin, por përkundrazi, një elegji, një requiem për të. Olimpi i komunizmit në këtë roman, është një Olimp i shpërbërë, në ditët më të këqija të tij, sipas francezit Eric Faye. Pra, një Olimp në zi. E bashkë me të, gjithë tabloja e botës komuniste jepet në këtë diptik në një zymti e dramaticitet të thellë. Tmerret, ankthet, trishtimi, vrasjet alla Shekspir, fantazmat e gjer te mikrofonat e përgjimit, që të varrosura bashkë me viktimat vazhdojnë të punojnë ende nën tokë, kanë bërë që kritika botërore ta krahasojë tablonë me ferrin e Dantes. Bota e kuptoi drejt këtë vepër ndaj dhe ajo u përkthye e vazhdon të botohet gjithkund. Sipas dokeve të letërsisë, vepra e shkrimtarit shqiptar, duke qenë e atij, është njëherësh e letërsisë shqipe dhe asaj europiane e botërore. Ajo nuk mund të gjykohet ndryshe veçse si e tillë.

20

E shtunë-diel, 14-15 Qershor 2014

www.mapo.al

Recensë Libri “Portreti i Belinit” na çon në Venecian e shekullit XIX, një rrugëtim që personazhi kryesor e bën duke mbajtur në çantë një libër, për Ali Pashën, shkruar nga Aleksandër Duma

Kur Ali Pashë Tepelena frymëzon letërsi A Pashai i Janinës ka pasur një karakter të veçantë, përderisa Duma e më vonë dhe Viktor Hygo kanë shkruar libra mbi jetën e tij. Aleksandër Dumas përzien në mënyrë tepër kurioze Ali Pashën me dramën e romanit të tij të famshëm, Konti i Monte – Kristos. Duhet patjetër që Pashai i Janinës të ketë luajtur një rol tepër të madh, që dy poetët më të mëdhenj si edhe romancieri më i madh i kohës të jenë impresionuar nga kjo figurë e egër

li Pashë Tepelena, një nga figurat me kontroverse të historisë së Shqipërisë, vijon të jetë frymëzim për shkrimtarët e huaj. Historiani dhe shkrimtari i njohur britanik Jason Goodwin, e ka marrë sërish figurën e këtij shqiptari për ta vendosur në librin e tij të tretë, pjesë e trilogjisë thriller me personazh kryesor detektivin osman Jashim. Libri “Portreti i Belinit” sapo ka dalë në treg nga Shtëpia botuese “Saras”, dhe na çon në një udhëtim të jashtëzakonshëm, thellë në histori. “Aventurat e detektivit Jashim këtë herë shpërngulen nga Stambolli në një tjetër kryeqendër të rëndësishme të shekullit XIX, Venecia. Detyra e Jashimit është të gjejë vendndodhjen e një pikture, realizuar nga piktori i njohur italian Gentile Belini, një portret që ai ia ka bërë Mehmet Pushtuesit. Në këtë rrugëtim sa thriller aq edhe historik, Goodwin na jep një leksion të jashtëzakonshëm historie, duke zbuluar të vërtetat e nëndheshme që mbajnë lidhur vendet. Libri është një përballje e Lindjes me Perëndimin, për të kuptuar se këto dy botë e dy kultura do të jenë gjithnjë kultura iluminuese për njëra-tjetrën”, - thotë redaktorja e librit, Alda Bardhyli. Sipas saj, ajo çfarë e bën grishës botimin e këtij libri në shqip, është fakti se një personazh i famshëm i historisë sonë udhëton gjatë gjithë kohës me personazhin kryesor. Ai është Ali Pasha. “Gjurmët e Ali Pashës ndjehen ende sa herë flitet për perandorinë otomane pas viteve 1800. Në “Portreti i Belinit”, Ali Pasha vjen si një figurë frymëzuese me jetën e tij për një detektiv osman, por edhe për nënën e Sulltan Mahmutit të II, Validenë. Dhurata që ajo zgjedh t’i bëjë Jashimit për kontributin e tij të denjë për sulltanin, është një libër biografik, i shkruar nga shkrimtari i njohur Aleksandër Duma për Ali Pashën. Ky libër e shoqëron Jashimin në Venecia, dhe është guida më e mirë që ai mund të kishte për t’i shkuar deri në fund misionit të tij”, - thotë Bardhyli. Ali Pasha ka qenë një nga figurat më interesante për rezistencën që bëri në shekullin XIX. Aleksandër Duma ishte i tërhequr nga kjo figurë dhe diplomacia e tij, sa i kushtoi atij jo vetëm biografinë që shkëmbehej si dhuratë në Perandorinë Otomane, por shkroi dhe Konti i Monte-Kristos, i pasionuar pas kësaj figure. Dumas e bazoi historinë e tij në ngjarjet e Ali Pashës dhe bijës së tij, duke pasur parasysh poemën e hershme të Bajronit, «Don Zhuani», ku i riu Don Zhuan është në prag të vdekjes pasi anija e tij mbytet, por Don Zhuani shpëtohet nga një vajzë shumë e bukur me emrin Haidee. Sig-

urisht, çdokush në Europë, duke përfshirë edhe Dumas, dinte mbi takimin e Bajronit me Ali Pashë Tepelenën, dhe mbi miqësinë e vazhdueshme mes tyre, por edhe për antagonizmin e madh të Bajronit ndaj turqve. Ky takim dhe poemat e shkruara më pas nga pena e Bajronit, kanë krijuar një valë shokuese në të gjithë Europën dhe kanë revolucionarizuar letërsinë europiane.

Madje, edhe poetët e mëdhenj gjermanë si Gëte, kanë thënë se Bajroni ishte i vetmi pasardhës i vërtetë i tij. Ishte vizita e Bajronit tek Ali Pasha në Shqipëri, ajo që krijoi gjithë atë revolucion. Ja cila ishte arsyeja pse u frymëzua Dumas të shkruante mbi Ali Pashën. Pashai i Janinës ka pasur një karakter të veçantë, përderisa Duma e më vonë dhe Viktor Hygo kanë shkruar libra mbi jetën e tij. Aleksandër Dumas përzien në mënyrë tepër kurioze Ali Pashën me dramën e romanit të tij të famshëm, Konti i Monte –Kristos. Duhet patjetër që Pashai i Janinës të ketë luajtur një rol tepër të madh, që dy poetët më të mëdhenj si edhe romancieri më i madh i kohës të jenë impresionuar nga kjo figurë e egër. Tek “Portreti i Belinit”, Valideja e quan atë një politikan të zotin, dhe një njeri me një energji të jashtëzakonshme që ka sfiduar dhe Napoleonin.... “Aq sa është një roman letrar dhe trillim historik, aq edhe një mister. Hetimi i shpie këta detektivë mendjemprehtë, guximtarë dhe tërheqës në Venecia, ku lexuesit fatlumë përjetojnë një periudhë të magjishme të historisë së Venecias”, shkruan Usa Today. Fabula e “Portreti i Belinit” kërkon të hedhë dritë edhe mbi gjenezën e portretit. Belini shkoi në Stamboll në vitin 1479 me ftesë të Sulltanit, dhe la gjurmë të jashtëzakonshme në Pallatin e tij, të cilat dukeshin me aq dritë sa ai i kërkoi t’i bënte një portret, për të mbetur i pavdekshëm.

E vërteta e pikturës së Mehmed Pushtuesit

Katër dhjetëvjeçarë pas ngjarjeve të përshkruara në këtë libër, Sir Henri Lajard, eksplorator dhe arkeolog i shkëlqyer dhe ambasador i Madhërisë së Saj, Mbretëreshës, në Portën e Lartë në Stamboll, u pezullua nga detyra pas ndryshimeve të bëra në qeverinë angleze.

Qeveria e ardhshme propozonte të mbahej një qëndrim i rreptë me Turqinë në pjesën europiane.

Sir Henri Lajard njihej si njeri shumë dashamirës ndaj orientalëve.

I dëshpëruar, në vend që të kthehej në shtëpinë e të parëve të tij (mbase është e tepërt të themi që u josh nga pikturat e Kanaletos, pa përmendur këtu rrënojat dhe kornizat e kolonave të lashta), Sir Henri dhe bashkëshortja e tij e re shkuan në

Venecia. Blenë një pallat që quhej Ca’ Cappello, në mos gaboj jo larg nga Ca’ d’Aspi. Në janar të vitit 1884, ndërsa hipte në gondolën e vet, i afrohet një plak i varfër, i cili i kërkoi që t’i shiste një pikturë të vjetër për pesë paund. Pa i hedhur pikturës as sytë dhe në nxitim e sipër, sepse ishte me vonesë, Sir Henri nuk pranoi. Hipi në varkë dhe u largua menjëherë. Kur mbërri në shtëpi e gjeti pikturën mbështetur pas derës dhe e vari në një dhomë të veçantë. Zonja Lajard jetoi edhe njëzetetre vjet pas tij. Ajo ndenji në Venecia, e denjë si vejusha e tij, por shumë e dhënë pas jetës në shoqëri.

Banorët më të rinj të pallatit si Henri Xhejm, e njihnin pallatin Lajard me emrin Frigoriferi. Në testamentin e saj, portretin e Sulltanit Mehmed II pikturuar nga Belini, zonja Lajard ia linte muzeut “National Gallery” në Londër. Hollësitë për dëmtimin e pikturës, që me sa dukej kishte ndodhur kur ishte hequr nga dërrasa dhe ishte hedhur në kanavacë dhe për restaurimin e bërë në shekullin XIX, mund të merren nga galeria. Edhe dëmtimi, edhe restaurimi u quajtën aq të rënda, sa kuratorët me shumë kujdes e kanë etiketuar pikturën si atribuuar dhe jo pikturuar nga Xhentile Belini. Piktura vazhdon udhëtimin nëpër botë.

Pak kohë më parë ishte në Venecia dhe para saj, në mbarim të shekullit të kaluar tërhoqi jashtëzakonisht shumë njerëz kur u paraqit në Stamboll.

Vërtet për t’u çuditur, që teksa shkruaja këtë libër, Sotheby’s në Londër shiti në shumën prej gjysmë milion paund, një portret të njëjtë, por më të vogël të Mehmedit II, pothuajse me po ato përmasa si ai që Palevski pa në pallatin d’Istria. Me sa duket ishte ndonjë kopje e vonë e pikturës së Belinit.

Për sa i përket albumit me vizatime nga i ati, të cilin Xhentile Belini ia kishte dhuruar Sulltan Mehmedit në vitin 1480, në të vërtetë ishin dy albume. Njëri në letër, blerë në një treg në Smirna në vitin 1823 dhe gjendet në British Museum, tjetri, punuar më imët, në pergamenë, ruhet në muzeun e Luvrit. Ai u zbulua në papafingon e një shtëpie në Guenne të Francës, në vitin 1886. Hani i Turqve mbeti rrënojë pa vënë dorë njeri deri në vitin 1860, kur u ble nga bashkia dhe u kthye në gjendjen e tanishme. Në vijim të motos së restauruesve, com’era, dov’era, u bë çdo përpjekje e mundshme për të rimodeluar ndërtesën si pallat bizantin i shekullit të dymbëdhjetë. Rrjedhimisht, të gjitha gjurmët e madhështisë së parë, si dhe të rrënimit të saj u fshinë krejt. E veshur me mermer ngjyrë gri dhe e ristrukturuar nga brenda, tani ajo është ndoshta ndërtesa më e shëmtuar në Kanalin e Madh.

E shtunë-diel, 14-15 Qershor 2014

21

www.mapo.al

PYETESORI Një takim me shkrimtarë dhe lexues përmes pyetje-përgjigjesh që zbulojnë ‘të fshehta’ të lehta të procesit të leximit...

Behar Gjoka

Më i çmuari, një autograf i Martin Camajt Behar Gjoka është studiues, por krijon edhe vetë. Pra, është shkrimtar. Megjithatë, ndër këto përgjigje ngre krye studiuesi më shumë. Për nga konciziteti dhe skrupuloziteti të paktën.

Kam një libër me autograf prej Martin Camajt, që për mua është një simbolikë e vyer, por kam edhe të një poeti, që ma dha një ditë me shënim dhe në darkë më mori në telefon e më pyeti se si të duket libri… Ende nuk e kam lexuar… sepse nuk e di se në cilën skutë të bibliotekës ka rënë…

-Libri më i vjetër që keni në bibliotekën tuaj…

Poppolo Lingua e Lett. Albanese, Papas Gaetano Petrotta, botuar në Palermo në vitin 1932.

-Librat i zg jidhni nga autori apo zhanri?

Më tepër nga autori, por ka edhe raste nga zhanri, sidomos për interesa studimore dhe kritikës letrare.

-I keni lexuar të gjithë librat që keni në bibliotekë?

Pjesën me të madhe, por ka edhe libra që janë dhuruar bujarisht nga poetët, që janë shtuar këtë periudhë…

-Libri i parë që keni lexuar…

Ariu gjeti një llullë…

-Libri i parë që keni kursyer për ta blerë…

Molieri, me komeditë e tij, kur isha nxënës në shkollën e mesme.

-Me kë i ndanit librat kur ishit gjimnazist apo student?

Me miq shumë të ngushtë, me shokët dhe shoqet e shkollës, në gjimnaz dhe në shkollë të lartë… Një shoqe e shkollës së mesme më pati marrë novelat e Çehovit dhe më tha se më ka humbur. Kur isha student në Filologjikun e Tiranës, e pyes mos e ke Çehovin, ajo pa e zgjatur tha shkojmë ta marrim, veçse kur e mori në dorë, duke iu dridhur buza, tha- Po ta kthej! E mora me shumë dëshirë.

-A keni patur kartë anëtarësimi në Bibliotekën e qytetit?

Po, qysh në vitin e parë të shkollës së mesme.

-Sa shpesh shkonit në Bibliotekë dikur, dhe a vazhdoni ta frekuentoni edhe sot?

Dy deri tri herë në javë… Tani, pothuajse çdo ditë…

-I keni marrë ndonjëherë një mikeshe apo miku një libër dhe me ndërg jeg je nuk ia keni kthyer më?

Nëse po, cili është ai libër dhe përse?

Po, Fjalori i Gjuhës Shqipe, botim i vitit 1954.

-Keni humbur libra që i keni pasur shumë të dashur?

Patjetër, hëm, thuhet se të japësh librin, është budallallëk, e ta kthesh atë, je dy herë budalla, thuhet ama.

-A lexonit dikur libra të ndaluar?

Mund të na përmendni disa tituj dhe si i siguronit?

Po, kur isha student dhe në specializim për kritikë letrare; Idioti, Vëllezërit Karamazov të Dostojevskit, Lahuta e Malcisë e At Fishtës, drama dhe romane të Kamysë, Sartrit, romanin Kështjella të Kafkës, botime këto të Kosovës, me ndihmën e profesorëve të kohës.

-Dhurimin e librave është një rit që e vlerësoni, apo librat preferoni t’i zgjidhnit vetë?

E pranoj dhuratën, por gjithsesi më tepër parapëlqej që librat t’i zgjedh vetë, për të futur në bibliotekë librat që më interesojnë.

-Cilat janë zakonet tuaja të leximit?

Lexoni shtrirë në kurriz, përmbys, në tryezën e punës ?

Në të gjitha mënyrat, por më tepër në tryezën e punës, sepse një pjesë të madhe të kohës e shpenzoj me radhitjen e studimeve dhe shkrimeve të ndryshme.

-Në çfarë g juhe tjetër përveç shqipes lexoni?

Kur isha student, në vitin e dytë, prof. i rusishtes, Ylvi Basha, më pati dhënë si detyrë kursi librin Eug jen Onjegin të Pushkinit dhe e kam lexuar dhe shijuar në gjuhën origjinale. Për nevojat studimore, më duhet të shfletoj nganjëherë në anglisht dhe më të rrallë në frëngjisht.

-Çfarë po lexoni këto ditë?

Romanin ‘Shansi i dytë’, të autorit shqiptar Erjus Mezini, që mori çmimin e Panairit të Prishtinës.

-Mbani shënime kur lexoni?

Gjithnjë kam mbajtur dhe mbaj shënime. Dikur veçoja frazat e bukura, ndërsa tani gjithçka që më intereson, por edhe vijoj që t’i nënvizoj librat… nuk lexoj dot pa lapës në dorë… hëm kam provuar leximin në Ipad, por më duhet të kem fletore shënimesh…

-Në letërsi ju tërheq më shumë proza apo poezia?

Më shumë lexoj prozën, por më pëlqen poezia…

Kur shenjoni një autor që ju pëlqen, lexoni gjithçka të tij apo vetëm librat më përfaqësues?

Për interesa studimore, gjithçka të shkruar, kurse për kënaqësi, rrekem të përzgjedh, sepse koha është e çmuar…

-Cilët janë ata libra apo autorë që ju reko m a n do n i s e duh e n l ex u a r patjetër?

Don Kishoti i Mançës, madje tri herë, siç nënvizon Unamuno, njohësi më i mirë i Servantesit, në rini, për të qeshur me bëmat e heroit, në mes moshë, për t’u vu në mendime dhe në pleqëri për të qarë me fatin e tij… Homer, Eskil, Shekspir, Gëte, Balzak, Tolstoi, Borhes, Markes, Kamy, Pastërnak, Camaj, Trebeshina, Marko, Shkreli, Kadare, Pashku, Pipa etj., lista është tepër e gjatë…

-A ka një libër që ju e konsideroni si Librin Total?

Komedia Hyjnore e Dante Aligerit.

-Po t’ju thonë se në Arkën e Noes së Librave duhet të shtini 3 libra për t’i shpëtuar nga Apokalipsi, cilët do ishin?

Iliadën e Homerit, Don Kishotin e Mançës të M. Servantesit, Mesharin e Gjon Buzukut.

-Na thoni një maksimë për librat që e mbani mend ose e përsërisni shpesh…

Para se të diskutosh, merr frymë thellë.

Para se të flasësh, dëgjo. Para se të kritikosh, analizo. Para se të shkruash, mendo. Para se të bësh keq, ndje. Para se të heqësh dorë, provo.

Para se të vdesësh, Jeto Shekspir.

-Na thoni një varg të preferuar poezie…

Se s’dashuronim unë e ti, po dashuronte dashuria…

-Cili është personazhi i preferuar i romaneve që keni lexuar?

Shvejku.

-Autografi më i çmuar apo më i çuditshëm që keni në bibliotekën tuaj?

Kam një libër me autograf prej Martin Camajt, që për mua është një simbolikë e vyer, por kam edhe të një poeti, që ma dha një ditë me shënim dhe në darkë më mori në telefon e më pyeti se si të duket libri…

Ende nuk e kam lexuar… sepse nuk e di se në cilën skutë të bibliotekës ka rënë…

22

E shtunë-diel, 14-15 Qershor 2014

www.mapo.al

Librari

Don Kishoti ka humbur mendjen duke e tepruar me leximin e librave mbi kalorësinë, dhe kështu niset që të hahet me të vjetrit, fillimisht duke i bërë vetes një parzmore (prej kartoni) dhe një kalë (një gërnjar me një këmbë në varr), dhe pastaj duke e nderuar veten me titullin Kalorës

Roman Titulli: Tre Musketierët Autor: Alexandre Dyma Përktheu: Mira Meksi Shtëpia Botuese: Onufri

Për herë të parë botimi integral në shqip i “Tre Musketierët»

1001 libra që duhen lexuar para se të vdisni

Simplicissimus-i Aventurier Hans von Grimmelshausen Jetëgjatësia: L. 1622 (Gjermani), V. 1676 Publikuar për herë të parë: 1668 Titulli origjinal: Der abenteuerliche Simplicissimus Pseudonimi: German Schleifheim von Sulsfort Ndryshe nga Don Kishoti i Cervantes-it (me të cilin mund të krahasohet kjo novelë tërheqëse), Der abenteuerliche Simplicissimus, mbetet një diamant relativisht i fshehur i novelës aventureske. Në fakt, është mister përse ky portret i rëndësishëm i Europës të shkatërruar nga lufta para gati 400 vitesh nuk është “bërë” film hollivudian apo muzikal në Broadway.

Ndoshta e para novelë me të vërtetë gjermane, tregon pjesërisht rrëfimin autobiografik të një djali ferme të përfshirë në Luftën tridhjetëvjeçare (1618-1648), kur trupat e pakontrollueshëm i shkatërruan fshatrat gjermane dhe popullsia u shfaros nga luftërat, vrasjet, uria dhe zjarri.

Grimmelhausen ishte vetëm fëmijë kur u zu mes trupave ndërluftuese hesiane dhe kroate. Si djali rrëfimtar, ai nuk kursen asgjë teksa përshkruan familjen e tij dhe të tjerë fshatarë të pafat që kapen dhe torturohen nga mercenarët plaçkitës. Djaloshi nuk arrin të kuptojë tablonë e zymtë të dhunës ekstreme, përdhunimit dhe plaçkitjes që ndodh rreth tij, por pavarësisht kësaj, ai përshkruan çdo gjë që sheh me një zgjuarsi magjepsëse dhe vulgare. E ndarë në kapituj episodikë, aventurat e Simplicus-it janë tërheqëse dhe përshkrimet e tij të luftës janë veçanërisht mbërthyese, jo si lajmërimet e një lajmëtari lufte. Për më tepër, kalimet e tij të herëpashershme në fantazi dhe filozofi (kjo në një kohë kur magjia, fallhedhja dhe profecia ishin në krye) janë plot me interes historik.

Princesha e Clèves-it Marie-Madelaine Pioche de Lavergne, Comtesse de La Fayette Datat:L. 1634 (Francë), V. 1693 Botuar për herë të parë: 1678 Botuar për herë të parë nga: C. Barbin (Paris) Titulli në origjinal | La Princesse de Clèves Kjo histori e thellë e një dashurie të ndaluar që ndizet dhe reziston derisa e merr një vdekje jonatyrale, zhvillohet në oborrin e Henry-t II të Francës gjatë viteve të fundit të mbretërimit të tij. Heroina e re e titullit hyn në një shoqëri ku marrëdhëniet dashurore jashtëmartesore të të pushtetshmëve dhe të bukurave përbën të vetmin veprim të rëndësishëm. E vendosur që ta mbrojë princeshës nga kjo botë edhe teksa e prezanton me të, e ëma bie dakord për një martesë të parakohshme me Princin e Clèves, të cilin princesha e respekton por nuk e dashuron me pasion.

Ajo bie kokë e këmbë në dashuri me Duc de Nemours, burrin më të kërkuar në oborr, i cili gjithashtu e pëlqen.

Dashuria e tyre kurrë nuk konsumohet, dhe as nuk përcaktohet aksidentalisht apo nga fati; inkurajohet dhe i rezistohet njëkohësisht gjatë një serive skenash skandaloze intimiteti dhe tradhtie që u panë nga vetë shoqëria e la Fayette si një skandal letrar, jo thjesht sepse

konsideroheshin si të papranueshme, por për shkak të qëllimit të tyre të qartë.

Në një skenë, Nemours, i vetëdijshëm që Princesha po e sheh, vjedh një portret të sajin që i përket bashkëshorti të saj. Nemours sheh reagimin e Princeshës, duke vënë re që ajo nuk bën asnjë për të ndërhyrë. Në një skenë të dytë, Princesha i rrëfen të shoqit që ajo është e dashuruar me një tjetër burrë, teksa Nemours, burri në fjalë, e sheh fshehurazi dhe dëgjon rrëfimin e saj. Në një skenë të tretë, Nemours-i, i spiunuar nga shërbyesit e bashkëshortit të saj, ndjekë Princeshën te shtëpia e saj në fshat, ku e sheh të pikturojë një pikturë në të cilën përfaqësohet ai. Të gjitha këto skena provokojnë një trazirë të madhe dhe të pazgjidhshme te Princesha, por i ofrojnë lexuesit modern një eksperience të narratives imponuese dhe të kompleksitetit emocional.

Oroonoko Aphra Behn Jetëgjatësia: L. 1640 (Angli), V. 1689 Botuar për herë të parë: 1688 Botuar për herë të parë nga: W. Canning (Londër) Titulli në origjinal: Oroonoko; apo, The Royal Slave “Ai nuk kishte asgjë barbare në natyrën e tij...”

Renditja e titullit në origjinal tregon drejtimin e narrativës: nga fillimet romantike të trilluara në fshatin afrikano perëndimor të Coramantienit, te skllavërimi i heroit, te ngjarjet pasuese në Surinam, për të cilat vetë Behn mund të ketë qenë dëshmitare gjatë 1660së.

Oroonoko është një luftëtar princ, nipi i mbretit, me të cilin ai përplaset për të bukurën Imoinda, e dashura e Oroonoko-s dhe objekt i dashurisë xheloze dhe impotente të Mbretit. Si hakmarrje për këmbënguljen e të dashuruarve, mbreti e shet Imoinda-n si skllave, ndërsa Oroonoko tradhtohet në skllavëri. Dy të dashuruarit takohen sërish në Surinam, ku ata tani quhen Clemene dhe Caesar. I paduruar për të qenë i lirë, Caesar-i bind skllevërit që të ngrenë krye ndaj persekutuesve të tyre; skllevërit kapen dhe Caesar-i rrihet me kamxhik gati deri në vdekje. Clemene tani është shtatzënë dhe, e frikësuar që fëmija e tyre gjithashtu mund të bëhet skllav, ata bëjnë një pakt vrasjevetëvrasje që përmbyllet në tragjedi, megjithëse jo ashtu si e kishte menduar Caesar-i.

Historia e shkurtër e zgjeruar e Behn-it i jep një rol përfshirës të veçantë rrëfimtarit, i cili jo vetëm që është një “dëshmitare okulare” për shumë nga ngjarjet që ajo i rrëfen si “histori të vërteta”, por i referohet vetes si një aktore në këtë histori. Megjithatë, si femër ajo nuk është në gjendje që ta shpëtojë Oroonoko-n nga “bota e errët” ku ai ka rënë. Rezultati është një pasiguri e përgjithshme çuditshëm e shtrembëruar që ende është shumë prekëse: romanca ekzotike përzihet me një rrëfim therës të tregtisë së skllevërve dhe, në Surinam, marrëdhëniet midis banorëve vendas karaibiano-indian, pronarëve anglez të plantacioneve, skllevërve dhe holandezëve. Ndërgjegjja historike, e lexuesit dhe e autorit bashkohen këtu.

Romani “Tre Musketierët” i Aleksandër Dyma, u botua fillimisht me kapituj në gazetën “Siècle”, nga marsi gjer në korrik të vitit 1844. Më pas u botua me volume, po në vitin 1844, nga Shtëpia botuese “Baudry”, dhe u ribotua më 1846 te “Fellens dhe Dufour” me ilustrimet e Vivant Beauce. Romani tregon aventurat e një gaskonasi trim të çartur tetëmbëdhjetëvjeçar me emrin D’Artanjan, që vjen në Paris të bëjë karrierë në trupën e musketierëve. Krijon miqësi me Atosin, Portosin dhe Aramisin, musketierë të mbretit Luigji XIII. Këta katër burra do t’i kundërvihen kryeministrit, kardinalit Risheljë dhe agjentëve të tij, mes të cilëve konti Roshfor dhe bukuroshja misterioze Miledi dë Uinter, për të shpëtuar nderin e mbretëreshës së Francës, Ana e Austrisë. Me duelet, betejat, përleshjet e shumta dhe zhvillimet romaneske, “Tre Musketierët” është shembulli tipik i romanit kalorësiak dhe suksesi i romanit qe aq i menjëhertë dhe aq i madh, sa vetë Dyma e përshtati veprën për pjesë teatrale dhe i rimori të katër heronjtë për të shkruar edhe dy romane të tjera: “Njëzet vjet më vonë” dhe “Vikonti i Bargelonne-s, ose Dhjetë vjet më vonë” në vitet 1847-1850, duke krijuar kështu trilogjinë e tre musketierëve. Përherë e më popullore, kjo vepër ka frymëzuar një numër shumë të madh filmash dhe pjesësh teatrale. Ky përkthim mjeshtëror nga frëngjishtja i Mira Meksit më parë ishte botuar në tri pjesë nga shtëpitë botuese “Naim Frashëri” dhe “Dituria”.

Roman Titulli: Ura e Margaritës Autor: Odise Kote Shtëpia Botuese: Toena

Gjirokastra me legjendat dhe historitë njerëzore Ura e Margaritës - një roman i habitshëm, përplot kode, apele simbolesh dhe nënkuptimesh. Si asnjëherë, si askund, Gjirokastra vë përballë dy parabola metaforike, në të vërtetë, dy koncepsione ekzistenciale të jetës, mitin e vertikalitetit, të kështjellës, mendjes së mbyllur me mitin e horizontalitetit, partneritetit, urave, mendjes së hapur. E gjitha kjo, në qytetin e fillimshekullit XVII, ku trillet, legjendat, gojëdhënat, udhët e vjetra ilirike rrinë si patkoi i fatit te portat e thinjura ku troket bubullueshëm arkitektura otomane. Në rrënjë të këtij ngërthimi se si mbin një histori e jashtëzakonshme dashurie e flijimi. Një urë dashurie përballë kështjellës së gjakut. Legjendë?

Legjenda që rri si mjegull dimërore mbi çatitë e ngrehinave.

Madje mu aty, në mossqarim, në atë gjendje pezullie, mjegullim faktesh, datash, personazhesh, të thënash, bërje besh, zhbërje të tyre, kundërthënie e deri në be të rreme, qëndron ende e ngurtësuar magma, fuqia e vërtetë, ekzistenca e saj, ajo që turbullon prej disa shekuj mendjet e ndërgjegjet. Në moskuptim. Në moszbërthim. Qyteti asnjëherë nuk e sqaroi legjendën e vet. Përkundrazi, çdo ditë u kujdes ta mjegullojë më tepër atë. Ashtu si di ai: me mjegull Gjirokastre...Një nga veçantitë e letërsisë që shkrimtari Odise Kote lëvron janë qytetet që ai zgjedh për t’i vënë në qendër të romaneve të tij. Berati dhe kodikët e purpurt në kontekstin e Luftës së dytë Botërore kanë qenë tema kryesore e romanit të mëparshëm të tij “Betimi i rremë”. Dhe Gjirokastra me legjendat dhe historitë njerëzore të papërsëritshme që ka prodhuar gjatë historisë së çuditshme të konvertimit të fesë nën trysninë e pushtuesit otoman, është sfondi i rëndësishëm i romanit të ri “Ura e Margaritës”. Kalaja, pashai, haremi, qyteti i Gjirokastrës me ndërtimet karakteristike e mjeshtërore, Margarita që nuk e pranoi dot Hanushenë brenda saj dhe nuk iu nënshtrua destinës të stisur për të që nga Anadolli i largët, e çmendura me mendje të kthjellët Ifigjenë, janë disa nga pikat e forta të romanit “Ura e Margaritës”. Një roman i shkruar si një poemë me vargje homerike dhe një rrëfim me ngjyresa të kohës dhe të folmes së qytetit karakteristik të Gjirokastrës”.

Biografi Titulli: E papërsëritshmja Vaçe Gjinia: Biografi Autori: Violeta Librazhdi – Kadzadej Shtëpia botuese: Saras

Vaçe Zela, jashtë skenës

Një biografi për këngëtaren Vaçe Zela, shkruar nga Violeta Librazhdi Kadzadej, i kushtohet ikonës së muzikës shqiptare. “E papërsëritshmja Vaçe” e ka titulluar shkrimtarja botimin e saj, në të cilin tregon kujtime të fëmijërisë së artistes që u nda nga jeta në 6 shkurt të këtij viti. Libri paraqet copëza kujtimesh që na kthejnë pas në kohë dhe tregojnë thjeshtësinë e një jete mbi të cilën u ngrit një art i madh. Autorja, mike fëmijërie e këngëtares, na zbulon emocione e përjetime personale nga jeta në Lushnjë të Vaçe Zelës. Është një përshkrim i thjeshtë për një njeri të thjeshtë, për një artiste të madhe. Kjo është biografia e parë që na prezanton Vaçe Zelën jashtë kornizave të skenës. Lexuesi do të zbulojë përmes këtij libri njeriun Vaçe Zela, pa shkëlqimin e dritave të skenës.

personzh single & The City privatësi Fenomen Çdo të shtunë e të diel

www.mapo.al

Erjona Kakeli Helena e fitores sime Helena ishte roli në shfaqjen “Ëndrrat e një nate vere”, që Erjona Kakelit i dhuroi çmimin si Aktorja më e mirë e Vitit në ceremoninë e ndarjes së çmimeve “Kult 2014”, dhënë pak ditë më parë dhe jo vetëm kaq...Ajo tregon lidhjen e këtij roli me ngjarje të rëndësishme të jetës. Cilat janë ato? Aktorja na i rrëfen vetë

K

Ky rol për mua është shumë i dashur, sidomos tani që më dhuroi edhe një çmim”, - vijon ajo duke qeshur, - por nuk them dot më i dashuri. Pasi dihet puna jonë; dashurohemi me çdo personazh”

anë kaluar vetëm tri ditë nga mbrëmja e 10 qershorit në sallën e Teatrit dhe Operës së Baletit, ku u zhvillua ceremonia e ndarjes së çmimeve “Kult” për vitin 2014, nga ku u përzgjodhën 10 personalitetet e vitit në fushën e artit dhe të kulturës dhe ende nuk është shkundur nga emocionet që e kapluan dhe befasia që e zuri kur dëgjoi t’i thirrej emri si fituesja e çmimit në kategorinë “Aktorja më e mirë e Vitit”... Fjalët për ta përshkruar me zor i vijnë, por përpiqet ta rindërtojë skenën pa harruar asnjë detaj, as atë më të vocklin.

“Nuk e dëgjova mirë emrin tim e m’ u duk sikur e dëgjova vetëm unë. Në fakt jo, isha unë! M’u mpi i tërë trupi e fillova të kisha dridhjen tipike të emocionit që kam para çdo shfaqjeje! Dhe, sekonda tjetër ishte të mblidhja veten e të qartësoja çfarë do të thosha, e sa më shkurt”, - e nis rrëfimin Erjona ndërsa kthjellohet ç’ka thënë e ç’ka lënë pa thënë, mundohet ta ndreqë e si të ishte tamam atje, mbi skenë, duke ngritur statujën e duke bërë falënderimet e rastit, por pa emocionet dhe hutimin e mbrëmjes, shton: “Edhe pse shumë gabime

bëra, sepse nuk falënderova John Blondell, regjisorin e shfaqjes, i cili më besoi këtë rol pas një audicioni që u bë në Teatrin Kombëtar, mes shumë aktoreve të reja dhe të brezit tim”.

Emocionet e asaj mbrëmjeje i kishte krejt të ligjshme, jo vetëm ngaqë vërtet nuk e kishte pritur vlerësimin- e kjo jo nga ato klishetë që përsërisin shpesh fitimtarët pasi janë shpërblyer për t’u treguar modestë - por ndryshe nga sa janë procedurat e këtyre çmimeve, ku fituesi lajmërohet të paktën disa orë më parë për të qenë i përgatitur, askush nuk e kishte lajmëruar e as nuk i kishte dhënë një indicie të vogël se ajo do ta fitonte atë çmim. “Nuk më kishte telefonuar askush! Aq më tepër që ishte hera parë që unë nominohesha… Se mos keqkuptohet, pritshmëria, dëshira, shpresa, është besoj për të tërë të nominuarit”.

Nga nominimi i parë drejt e në çmimin e parë që Erjona Kakeli ka marrë në karrierën e saj si aktore.

Fatsjellësja dukej se ishte Helena, roli i interpretuar prej saj në shfaqjen “Ëndrrat e një nate vere”. “Ky rol

Faqe 23

për mua është shumë i dashur, sidomos tani që më dhuroi edhe një çmim, - vijon ajo duke qeshur, – por nuk them dot më i dashuri. Pasi dihet puna jonë; dashurohemi me çdo personazh”. Më impenjativin për vitin që lamë pas - i cili ka qenë edhe vit shumë i frytshëm për karrierën e saj, i mbushur me role- ajo veçon rolin e Tiresias tek “Edipi Mbret”, tragjedia e Sofokliut, vënë në skenë nga Ilir Bokshi. “Mund të them se për ca kohë nuk besoj të interpretoj rol aq të veçantë”, - pohon Erjona.

Por roli i Helenës i ka dhuruar shumë. Me të mori diplomën e aktores në Akademinë e Arteve, një pjesë e vënë në skenë aty nga regjisori Altin Basha- pedagogu i saj që bashkë me Mario Ashikun i kanë dhënë bazat e profesionit dhe e njohën me Shekspirin- dhe do të bëhej sërish Helena shkas që ajo të fitonte edhe çmimin “Kult”. “Tani pres që të bëhet film shqiptar “Ëndrra e një nate vere”, - zbulon ajo...

Vijon në faqen 24

8

24

E shtunë - e diel 14-15 qershor 2014

www.mapo.al

pertej privatësisë

Ajo nuk është aspak e fjetur, madje ka një natyrë të gjallë e energjike dhe sapo ka shënuar sukses në karrierën e saj të re si aktore me filmin “Femrat”. Por kur nuk ka xhirimet e emisionit për fëmijë që do të prezantojë së shpejti dhe sidomos tani që ka përfunduar shkolla, Enxhi Cuku ka dëshirë të hyjë në botën magjepsëse të gjumit e të dremitë disa orë të mira në drekë. Edhe në mbrëmje shtrihet herët dhe kur nuk ka gjumë, e thërret ajo. Fundja, bukuroshet nuk i thonë kurrë gjumit të bukurisë.

Vijon nga faqja 23 ...Por nuk ishte vetëm Helena që e ka përfshirë aq shumë vitin e kaluar. Kur nis t’i numërojë janë aq shumë angazhime, sa ndoshta me secilin mund ta kishte fituar ndonjë çmim. Nga Festivali i Dramës Shqipe, ku mori pjesë me shfaqjet “Fqinjët” dhe “Emil” të Ruzhdi Pulahës, në rolet e Bardhës dhe Dorinës, me regji të Alfred Trebickës, te turneu me teatrin shëtitës nëpër Shqipëri me dramën “Shtëpia e Bernarda Albës”, me regji të Kiço Londos, për të kaluar te Tiresia e “Edipi Mbret”, me regji të Ilir Bokshit dhe Helena tek “Ëndrrat e një nate vere nga Bondell”, e për ta mbyllur me një angazhim kinematografik, rolin e Arditës në komedinë romantike të Rudina Vojvodës, Femrat” .

“A kam më kohë për angazhim tjetër?! Bëj shaka. Filmi ka qenë një eksperiencë fantastike. Më kishte marrë malli shumë, pasi kisha që në 2004ën që nuk luaja në film. Kisha shumë frikë se mos ndikonte loja e teatrit në film, por jo, ia dola E kam shijuar shumë suksesin dhe shikueshmërinë e këtij filmi”, - tregon duke theksuar se mes teatrit dhe filmit, dy dashuri të pandashme, vetëm në rast se do e detyronin me forcë për të zgjedhur vetëm njërën, do të anonte nga teatri.

Dyzime të tilla nuk ka kur bie fjala që të përziejë dashurinë me punën, pasi me partnerin e saj, Salsano Rrapin kanë bashkëpunuar, jo vetëm në filmin “Femrat”, por edhe në shfaq je të tjera në Teatrin “Skampa” të Elbasanit. “Është partneri ideal në skenë dhe jo vetëm. Të krijon siguri në skenë. Është nga ata kolegë që e dinë shumë mirë, që sa më mirë të jetë partneri, aq më mirë del edhe ti vetë. Nuk është aspak e vështirë të punohet dy nga një familje, pasi ia dimë këtij profesioni dhe kuptohemi e jemi tolerantë me njëri-tjetrin”, - thotë ajo.

Kur e pyet nëse kanë ndonjë projekt të ardhshëm për të bashkëpunuar, të përgjigjet: “Po, të rimodelojmë shtëpinë”...E nuk ndalet së qeshuri.

Tashmë, ndërsa vera është përpara, mundohet të pushojë e të shijojë shpërblimin që i erdhi nga një vit i mbushur me punë. “Kur mendon që këtë çmim e kanë marrë aktore që as nuk krahasohem me karrierën e tyre të gjatë e të suksesshme, ka një rëndësi shumë të madhe për mua. Por mendoj se shpërblimi më i madh është që kam pasur fatin të jem kaq e angazhuar”.

Angazhimet nuk kanë mbaruar ende. Në projektet më të afërta në axhendë është Bitola, ku do të shkojnë për të rivënë në skenë “Ëndrrat e një natë vere”, e që më pas do të kthehet në skenën e Teatrit Kombëtar. “Korriku e gushti do të jenë muajt që do vendosin, pasi për të gjitha veprat që do të vihen, rolet do të fitohen me audicione”, tregon Erjona e ndërsa hedh një vështrim pas në fillimet e karrierës, kujton se ka bërë goxha rrugë të gjatë duke i hedhur hapat një nga një. “E sigurisht që nuk ka qenë fushë me lule”. Por ka edhe nga ato raste, ku mundi dhe talenti që kanë ardhur ashtu qetë, jo duke bërtitur me të madhe, të shpërblejnë në një mbrëmje ku e ulur në sallë dëgjon se je fituese...

Suadela Balliu

Një bukuroshe e fjetur me emrin Enxhi Cili është mëngjesi yt rutinë?

Zgjohem në mëngjes pasi kam fjetur ca orë të mira, ha mëngjes, bëj një dush dhe pushoj.

Cili do të ishte mëngjesi yt ideal?

Të zgjohesha në një jaht.

Jashtë shtëpisë, cili është vendi i preferuar për kafen e mëngjesit?

Unë nuk pi kafe.

Me kë dëshiron të ishe në këtë gjerbje kafeje, mëngjesi?

Do shoqëroja mamin.

A të pëlqen puna që bën, profesioni që ke?

Gjithmonë edhe më shumë A i devijon shpesh detyrimeve apo afateve ditore që ke?

Sado t’i devijoj duhen bërë, kështu që nuk bëj naze.

Cila është “gënjeshtra e bardhë” më e përdorur në kësi rastesh?

Jam rrugës.

A je dembele? Nëse po, kur të ka kushtuar më shumë ky dembelizëm?

Mund të jem ndonjëherë dembele në disa gjëra, pooor...për xhirime asnjëherë.

Ku të zë dreka zakonisht?

Në përgjithësi në shtëpi, përveçse kur jam me xhirime.

Cilat janë restorantet më të preferuara për drekën tënde?

Te nëna ime.

Fton apo të ftojnë më shpesh për dreka?

Edhe ftoj, edhe më ftojnë.

A je kursimtare?

Më pëlqen ideja e te kursyerit, por nuk e vë në parim.

A ke në rit gjumin apo pushimin e drekës?

Pushimi i drekës të sjellë gjumin, kështu që s’i shmangem dot.

Kur ke qenë e vogël, a ta kanë diktuar prindërit pushimin e detyruar të drekës? Bëje rrenga për t’i shpëtuar?

Edhe sot e kësaj dite më thonë ndonjëherë të pushoj në vaktin e drekës.

Pushoja në momentin që e ndjeja vetë të nevojshme. Çfarë ke ruajtur nga fëmijëria?

Nga fëmijëria kam ruajtur shumë kujtime. Si individ, po të njëjtin edukim që mora në vegjëli e kam dhe sot, por tani është formuar akoma dhe më mirë.

Cila është koha që mbart për ty kujtimet më të bukura?

Çdo kohë ka bukurinë dhe kujtimet e saj.

Po kujtimet e hidhura?

Nuk kam kujtime të hidhura, dhe sikur...unë gjithmonë marr anën e bukur dhe pozitive të gjërave. Ç’ndodh me sekretet e tua? I rrëfen diku, i shkruan diku, i mban vetëm për vete...? Ke mbajtur ditar?

Kur isha e vogël kam mbajtur ditar shumë herë, ku shkruaja lloj-lloj gjërash, por gjithmonë humbte çelësi dhe ditari përfundonte i prishur. J më pëlqen që gjërat e mia t’i mbaj vetëm për vete. Më mirë se vetja, asnjë s’mund të m’i ruajë sekretet. Çfarë ka në portofolin tënd?

Në portofol mbahen paratë normalisht, por kam qejf ta mbush edhe me kartëvizita.

Në mëngjes e gjen gjithmonë menjëherë atë që kërkon në dollapin e rrobave?

Edhe sikur ta planifikoj çfarë të vesh, në momentin e fundit më prishet mendja. Jam natyrë shumë e pavendosur. J por nuk është se u dedikohem shumë veshjeve, mjafton të ndihem rehat dhe varet nga ambienti ku duhet të shkoj.

"Kur isha e vogël kam mbajtur ditar shumë herë, ku shkruaja lloj-lloj gjërash, por gjithmonë humbte çelësi dhe ditari përfundonte i prishur. Më pëlqen që gjërat e mia t’i mbaj vetëm për vete. Më mirë se vetja, asnjë s’mund të m’i ruajë sekretet"

Cila është ngjyra që mbizotëron në shtëpinë tënde?

E kuqe dhe bezhë.

Ekziston një aromë, të cilën ti e preferon për produkte kozmetike, ushqime të paketuara, aromatizues ambienti apo makine?

Më pëlqen shumë aroma e vaniljes. Çfarë CD ke në makinë?

Nuk kam makinë. Çfarë muzike ke zile telefoni?

Shumicën e kohës e mbaj me dridhje, për të mos thënë gjithmonë. Më shqetëson zilja.

A ke miq të vjetër? Nëse po, a takoheni shpesh me ta?

Unë nuk kam shumë shoqëri. Jam me idenë “pak dhe saktë”. Kam 2 shoqe të ngushta gjimnazi.

Ajeehapurpërmiqësitërejaapoduhet kohë e prova për t’u bërë mik i yti?

Më pëlqen shumë të njoh njerëz, të zë shoqëri, por shoqëria e vërtetë shihet në raste të vështira.

Ku rri zakonisht me miqtë?

Në kohën e lirë shkojmë në kinema, në teatër, dalim një drekë ose pimë diçka në bar pasditeve. Por edhe në shtëpi ia kalojmë shumë mirë së bashku. Kur je në shoqëri të mirë, s’ka shumë rëndësi ambienti.

Në ç’orë mbyllesh zakonisht në shtëpi? Pra kur mbaron zakonisht dita jote?

Në këtë periudhë le të themi në 7 të mbrëmjes, pasi mbaroj xhirimet.

Cila është mbrëmja e zakonshme në shtëpinë tënde?

Mblidhemi për të ngrënë darkë, mund të bisedojmë për diçka në familje. Më pas mund të shohim një film ose program në TV. Po idealja, cila do të ishte?

Kjo që përmenda është shumë mirë.

Kur shkon për të fjetur?

Ka raste që bie herët për të fjetur, kur nuk pushoj në drekë. Por gjumit asnjëherë nuk i them jo. Edhe kur nuk më flihet më pëlqen të shtrihem derisa të më zërë gjumi.

Cila është uniforma jote e gjumit?

Pizhamet.

Kush është njeriu i fundit që i thua “Natën e mirë dhe gjumë të ëmbël”?

I marr të gjithë me radhë anëtarët e familjes, nuk e mbaj mend kujt i them të fundit. J

kontrapedal

sipas meje

Bulëza urbane si marrëzi në zheg

Manual për kurva

Vladimir Myrtezai

Edison Ypi

Ish një pasdite nga ato që ndjell fillimvera, plot lëvizje

e gjallëri të zhurmshme. Një botë çlodhëse plot ngjyra dhe reflekse të multiplikuara në xhamat...

Që ta di çfarë këshillash të jap, duhet të di çfarë kurve

je. Ta zemë se je kurvë e nivelit më të lartë, superkurvë, lavire. Ta bësh gjoksin sa të lopës...

Pikëpamje intervistë Economicus Ideologji esse Çdo të shtunë / dielë

www.mapo.al

MUSTAFA NANO Nuk e dua një shtet të përbashkët për të gjithë shqiptarët 50 biseda me protagonistë të jetës publike në Shqipëri dhe jashtë saj do vijnë çdo fundjavë në MAPO. Për të debatuar ide klasike, sjellë ide të reja dhe ndoshta anatemuar ide të mbrapshta. Ekonomistë, politikanë, shkrimtarë, gazetarë, politologë e të tjerë do të shpjegojnë idetë e veta dhe nëpërmjet tyre veten dhe shoqërinë.

Mustafa Nano, ose siç njihet më së shumti, Muçi, nuk është një personazh tipik. Ai sillet e flet sikur është jashtë kohe e më tepër, sikur do të dalë jashtë kohe. Të tilla i ka edhe përgjigjet ndaj pyetësorit të MAPO-s. A është ekstravagant Muçi? Rebel me atipizëm të kërkuar? Një lloj antikonformisti i pafre? Një dandy brenda një trendy që ekziston veç në kokën e tij? Sigurisht që mund të jetë të gjitha nga pak e shumë më tepër. Por Muçi doesn’t care.

Përgjigjet e tij, po.

Dita e Çlirimit: 28 apo 29 nëntori?

S’kam ide. Dhe nuk është se më ha meraku shumë për data. Por nisja e sherrit për këtë punë pa u sqaruar e saktësuar më parë prej historianëve ka qenë një punë e poshtër.

Shenjat e cilit pushtues duken më qartë në fizionominë sociale shqiptare?

Në fizionominë sociale, po thoni? Po të turqve, sigurisht. Kanë qëndruar gjatë, shumë gjatë, në këto anë.

Kur themi ‘qytet’ në kuptimin ‘polis’, cili prej vendbanimeve shqiptare e meriton këtë emërtim?

Nëse me polis kuptojmë polis, asnjë qytet.

WikiLeaks, mirë apo keq?

Më shumë mirë se sa keq.

Faqe 25

Gegnishtja apo standardi?

Kështu si e shtroni, e kam përgjigjen të lehtë fare: standardi.

Shqipëri etnike, apo kështu si jemi mjafton?

Me Shqipëri etnike kuptoni një shtet të përbashkët për të gjithë shqiptarët? Jo, faleminderit. Sikur ta kisha unë në dorë këtë gjë, do bëja çmos ta pengoja hëpërhë.

Do ishte një entitet jo eficient. Dhe më e bukura është se s’ka nevojë ta pengosh. Është thjesht i pamundur. Hëpërhë, thashë.

A ka një rrezik neo-otoman për Shqipërinë?

Nëse me Shqipëri kuptoni Republikën e Shqipërisë, jo... >>

26

E shtunë-diel, 14-15 Qershor 2014

www.mapo.al

Jugosllavët ndikuan bajagi, por ishte në logjikën e lëvizjeve komuniste, që kjo të ndodhte. Në këtë kuptim, më bën më shumë përshtypje ndarja nga jugosllavët në fund, sesa subordinimi ndaj tyre në fillim.

Vijon nga faqja 25 A ka pasur një rrezik anglo-amerikan për Shqipërinë?

Keni edhe më mbrapa pyetje të tilla me humor?

Si do i përshkruanit gjurmët në histori të Ahmet Zogut, Enver Hoxhës, Sali Berishës…?

Në këtë rast, po të isha piktor, do gjendesha i sulmuar nga asosacioni i një zhgarravine. Por edhe pa qenë piktor, është e njëjta gjë.

Ballist, i Legalitetit, partizan apo asnjanës?

Legalist, por në kuptimin politiko-kulturor të termit.

A ishte Partia Komuniste Shqiptare vepër e jugosllavëve?

Jugosllavët ndikuan bajagi, por ishte në logjikën e lëvizjeve komuniste, që kjo të ndodhte. Në këtë kuptim, më bën më shumë përshtypje ndarja nga jugosllavët në fund, sesa subordinimi ndaj tyre në fillim.

Në rrafsh simbolik, si do e shpjegonit Hamza Kastriotin?

Ai është një nga personazhet historikë, që më bëhet njësh me ethosin shqiptar. Ka dhe të tjerë, sigurisht, që Shqipëria duket sikur i ka nxjerrë nga rropullitë.

Po Mbretëreshën Geraldinë?

Ka shkëlqyer me mungesën e vet. Nuk e di nëse do të shkëlqente me praninë.

Partizani, Tirana, Dinamo, Vllaznia apo Besa?

Kam qenë tifoz me Partizanin. Prej Panajot Panos, të cilin e kam parë me sytë e mi në dy vitet e fundit. Dhe e mbaj mend si

luante.

A është frymëzuese figura e Krishtit?

S’do mend. Tok me atë të Muhametit. Janë bërë luftëra pafund në emër të këtyre figurave. Dhe vazhdojnë të bëhen.

Nëse do i përballnit si simbole fetare, historike, sociale por edhe kulturore, cili ka ndikuar më shumë historinë e njerëzimit, Krishti apo Muhameti?

Më duket se Krishti, por jo për shkak të dominimit të Perëndimit në pjesën më të madhe të historisë. Krishtërimi është vetëm një pjesë e qytetërimit perëndimor.

Bestytnitë; i njihni, i sundoni apo ju sundojnë?

Të gjithë kemi momentet tona bestyte.

Si do e përkufizonit Haxhi Qamilin?

E përfytyroj shpesh si grua, si kryetare parlamenti.

A është Gjergj Kastrioti mishërimi i pragmatizmit dhe njëkohësisht indiferencës fetare të shqiptarëve?

E dini? Po vë re që shqiptarët e sotëm nuk janë dhe aq indiferentë. Kohët e fundit po vihet re një eksitim i fortë fetar këtej nga anët tona.

‘Mbahu nëno mos kij frikë, se ke djemtë në Amerikë’…premtim romantik apo përshkruese e rolit të Diasporës në jetën e Shqipërisë?

Diaspora ka luajtur një rol në fillim të shekullit të shkuar. Por tani e shoh të shushatur, të çoroditur, të çorganizuar. Dhe më mirë që është kështu. Edhe një Diasporë vitale do na duhej neve!

21- Feja e shqiptarit është shqiptaria!

A është një kredo e tejkaluar?

Jo, përkundrazi, mendoj se duhet ta riaktualizojmë e kontekstualizojmë këtë kredo, por jo domosdoshmërisht në kurriz të feve. Do doja që shqiptarët të ndiheshin shqiptarë më së pari, e pastaj myslimanë apo të krishterë.

Për këtë diell! Për ideal të Partisë!

Për nder të familjes; Për Shqipëri apo, Për Zotin?

“Për këtë dhé e për këtë qiell”, është më mirë. Megjithëse pjesa e dytë e be-së, të çon prapë atje, në qiell.

Tradita dhe folklori shqiptar njohin pritën dhe jo duelin. Pse? S’më kish shkuar mendja. Në fakt, nuk më duket gjithnjë kështu. Edhe dueli njihet.

Gjergj Elez Alia në duel ka dalë. Me bajlozin.

Por pusia, ndoshta keni të drejtë, duhet të jetë më e pranishme si mise-en-scène folklorike. Pusia na shkon ne shqiptarëve më shumë se dueli.

A është Kanuni, libri më pak i lexuar dhe më shumë i interpretuar ndër shqiptarë?

Me siguri, po.

A keni menduar ndonjëherë ‘ky vend nuk bëhet’?

Jo, shprehja “ky vend nuk bëhet” nuk më pëlqen. Por mendoj gjithnjë ashtu si Berluskoni mendon ndonjëherë për vendin e vet, d.m.th., që “ky është vend muti”, gjë që në thelb mund të jetë e njëjta gjë.

Kur dëgjoni ‘o sa mirë me qenë shqiptar!’ sikletoseni apo rrëqetheni?

Jooooo, emocione të tilla të skajshme

provoj në situata të tjera. Slogane të tilla më lënë indiferentë. Fare indiferentë. Mund t’më ngacmonin, ndoshta, në një situatë të ndezur luftarake.

Poet Kombëtar: Fishta apo Naimi?

Pse? S’e di ç’d.m.th., poet kombëtar. Ç’do të thotë për ju ‘e djathtë’ dhe, a ekziston e djathta shqiptare?

Nuk ka në Shqipëria as parti të djathtë, as parti të majtë. Ka tek-tuk njerëz të majtë e të djathtë.

A shihni vazhdimësi të PPSH-së në PSSH? Jo. Një optikë të tillë të thjeshtëzuar ka rrezik të mos e kam pasur as në vitin 1991.

1913, 1939, 1944, 1997…cilin do konsideronit ‘Vit të mbrapshtë’?

Për mua, çdo vit që ka shkuar është i mbrapshtë. Përfundim trishtues? Po, e di, por ja që kështu e mendoj. Shpresoj që vitet që do vijnë të jenë të ndryshëm.

Ka një alarm rreth ekzistencës së shtypit të shkruar. A do dhe si mund të mbijetojë?

Do mbijetojë, por mundësitë për të bërë biznes me të do të jenë më të vogla.

Cila është pyetja që gjithmonë keni dashur të bëni, dhe kujt?

S’kam ndonjë pyetje të tillë. Ose kam vazhdimisht.

Cila është pyetja që gjithmonë keni dashur t’ju bëjnë?

Shihni përgjigjen nr. 30. *Botuar së pari në revistën e përmuajshme MAPO.

E shtunë-diel, 14-15 Qershor 2014

27

www.mapo.al

reportazh

Holanda: Mirësevini në Vendet e Larta Alfred Lela Hagë/Amsterdam Ajo që dimë për një vend nuk është pothuajse kurrë çka ky vend është në fakt. Megjithatë, kur avioni i Lufthansa-s bën pikiatën e zakonshme diku afër aeroportit Schiphol, në katrorët e kujdesshëm të parcelave që duken si shami dore të shtrira nga një grua sqimatare, shquhen lopë në tufa. Të feks në mendje informacioni i stivuar mirë në kujtesë për këtë vend, të cilin je gati ta prekësh për pak. Ai është ndër të tjera vendi i lopëve. I asaj race të plleshme e të bëshme që njihen si lopë holandeze. Fermat e shumta shtrirë në të dyja anët e rrugës Amsterdam-Hagë dhe markatat që ekspozojnë rrota të verdha e të mëdha djathi vendas e fusin edhe më në ekuacion lopën holandeze.

Të mëdha janë lopët, por jo aq sa për të të shpëtuar sysh mullinjtë e erës, këta sfinksa të rrafshirës që në ngenë e lëvizjes së krahëve duket sikur nuk janë për asgjë. Rreth 1800 mullinj ere rrotullojnë helikat e tyre nëpër kodra apo fusha të tokës holandeze. Një përllogaritje e vendos kapacitetin e tyre të prodhimit diku te 2000 megavatët.

Ndër këta shpendë të çuditshëm prej çeliku shkëlqyes, shpërndarë aty-këtu nëpër territor, gjen paraardhës të tyre të ndryshkur, të ngathët e nganjëherë në prehje. Këto gjëra të së vjetrës dikur viheshin në lëvizje me anë të ujit. Holandezët të thonë se mullinjtë kanë lindur bashkë me këtë vend: janë pjesë e stofit kombëtar, si me thënë.

Në njëfarë mënyre, në shikim të parë Holanda ngjan një vend në mes të bezdisë, ngulitur diku ndanë ujit të madh e erërave të forta.

Këtë ndjesi të krijojnë kanalet e shumta ujore të përhapura gjithandej që duken si zinxhirë të ndryshkur rreth qafës së kësaj rrafshulte të bukur. Kjo vetëm në pamje të parë: kur zbret e fillon të kuptosh diçka nga thelbi i Holandës gjen se, me pak kreativitet, ata janë kthyer në njëfarë vargu me perla.

Në Amsterdam për shembull, që mund të quhet edhe qyteti i kanaleve, kjo mujshari e ujit është kthyer në një benefit. Këto kanale me ujë të murrmë janë një mjet turistik për të ekspozuar Amsterdamin e vjetër e të ri për të shpjeguar historinë dhe të ardhmen e këtij qyteti. Në Shqipëri do të ishim mjaftuar me folklorin: me atë se si një kuçedër misterioze i mbante dhe i lëshonte ujërat sa herë donte duke mbjellë përmbytje e zi mbi popullin e varfër.

Holandezët kanë bërë të kundërtën.

Ndoshta e kanë kapur shpejt se puna dhe kreativiteti dhe jo folklori e tejkalojnë natyrën dhe e përshtatin atë. Njëqind kilometra kanale e përshkojnë ose rrethojnë Amsterdamin dhe mbi lumin Amstel, kanalin e madh ujor,

ngrihen rreth 1500 ura. Më simpatikja ndër to është Magere Brug (ura hollake), e cila pasi është ndërtuar e rindërtuar disa herë që nga viti 1691, nga viti 2003 e këtej përdoret vetëm për këmbësorët dhe çiklistët.

Një histori që u tregohet turistëve rreth origjinës së kësaj ure, apo variantit të saj të parë, ka notat e një legjende. Dy motra të pasura jetonin në anët e përkundërta të lumit Amstel dhe dëshironin që të mund ta vizitonin njëra-tjetrën çdo ditë. Siç e kanë legjendat, ato ishin shumë të zëna, jo aq mirë me shëndet e ndoshta shumë krenare për të ecur çdo ditë tek ura më e afërt. Kështuqë ndërtuan një urë të ngushtë. Sa për veten, si me thënë.

Në një variant tjetër të historisë, njëra prej motrave quhet Mager dhe prej këndej rrjedh emri i urës, dhe jo nga ngushtësia e saj.

Sigurisht e vërteta nuk mund të jetë kurrë një dhe e vetme, ashtu siç ne kurrë, sipas Heraklitit, nuk mund të ecim dy herë në breg të të njëjtit lumë. Të këtij Amsteli për shembull, që e bën Amsterdamin qytet të lundrueshëm, emrin e të cilit në Shqipëri e dimë nga birra e famshme homonime. As atij lumit tjetër të epshit, gjithashtu të njohur këtu te ne, Red Light District, nuk mund t’i shkohet dy herë të njëjtit breg. Sepse, siç e kanë historitë me lumenj, ata të gjithë rrjedhin dhe asnjë në kundërrymë.

Nga qendra e botës, në qendrën e pushtetit Amsterdami, nëse je duke kërkuar një krahasim të përciptë e që s’të mundon, është për Hagën si New York-u për Washington-in.

Nëse Haga ka qeverinë, parlamentin, gjykatat emërmëdha të krimeve të luftës, që nga Afrika deri në ish-Jugosllavi, Amsterdami ka kredon e një qyteti kozmopolit e hedonist. (Për kujtesë, edhe New York-u quhej dikur New Amsterdam.)

Haga është një qytet me këmbë në tokë. Ka hijeshinë e klasikes dhe hijen e guvernës.

Duket sikur kredoja holandeze strict and fair (strikt dhe i paanshëm) është krijuar në Hagë dhe për Hagën. Kjo moto në fakt duket se kryen rrethin e përsëritjeve sidomos kur vendasit e politikës apo shoqërisë civile takohen me gazetarë të ardhur nga Shqipëria, Kosova e Maqedonia. Shërben ndoshta pavetëdijshëm edhe si kundërpamje: ne këtu i bëjmë gjërat strikte dhe të paanshme, ndryshe nga ju andej.

Kundërshtimi i brendshëm rrjedh i turbullt si Amsteli nëpër Amsterdam. Ç’t’u thuash holandezëve. Kryeministri i vendit shkon e vjen në zyrë çdo ditë me biçikletë. Ky mjet dyrrotak duket se është simboli tjetër i holandezit. Qytetet kanë korsi të dedikuara për biçikletat dhe lumi i tyre nuk ndalet ngado ta kthesh kokën. Sheh vajza të

Episodi 1

Shqiptarët fluturues Një holandez që ka punuar në Shqipëri në mesvitet ‘90 dhe në Kosovë së fundmi, tregon dy episode groteske. Si pjesë e misionit të tij në Tiranë, atij i duhej të miratonte një listë me nëpunës shqiptarë që do shkonin në një study trip në Holandë.

Në listën që i dha titullari, ishte edhe një 95-vjeçar. Kur holandezi nuk e pranoi listën me të moshuarin në të, shqiptari ia priti se do të anulonte gjithë grupin duke hedhur kështu në erë projektin. Vite më vonë një ministër shqiptar i Kosovës, kur holandezi këmbëngulte te standardet, ia preu shkurt: “Ti nuk je këtu për të dhënë ide, por për të implementuar idetë e mia!!!”

Episodi 2

Një dëshmor holandez për Shqipërinë Në qershor të vitit 1914 u vra në qytetin e Durrësit koloneli Lodewijk Willem Johan Karel Thomson, komandant i trupave holandeze që erdhën me Princin gjerman Von Wied. Ai ishte ngarkuar me organizimin e xhandarmërisë. Koloneli u vra në përpjekje me trupat e Esat pashë Toptanit që kundërshtonin Mbretin Wied të caktuar nga Fuqitë e Mëdha për drejtimin e Shqipërisë. Për vrasjen e tij Fan Noli ka shkruar poezinë “Thomsoni dhe Kuçedra”. Në nderim të tij është ngritur edhe një bust në bronz nga Bashkia e qytetit të Durrësit, në afërsi të Torres Veneciane.

Episodi 3 vogla 6 a 7-vjeçare që ngasin, me një konfidencë që të xhelozon, biçikleta gjigante (edhe më të mëdha se ato që dikur në Shqipëri quheshin ‘28-she’). Biçikleta ngjan si zgjatim i holandezit modern. Dhe, ato janë gjërat më të thjeshta në botë: të gjitha të errëta, të pandërlikuara, nganjëherë të prira nga një kosh.

Thjesht një interpretim i sigurisë dhe thjeshtësisë së jetës së holandezit. Ajo që në Shqipëri është e padukshme dhe e paqenë, siguria, është zëvendësuar, në panik e sipër, me bërtitësen, vanitozen. E kundërta ndodh në këtë mëhallë të botës futur në gji të Detit të Veriut.

E lartë në demokraci, liri shtypi, kreativitet, sipërmarrje, por prapë brenda fatit të vet gjeografik, e quajtur modestisht The NetherlandsVendet e Ulëta.

Kjo është një ndër mijëra pamjet e Holandës.

Patate a la hollandaise Kafeja në Holandë është e tmerrshme.

Sigurisht, nëse përjashton importin amerikan Starbucks që në Amsterdam e gjen lehtë, si në aeroport ashtu dhe në qytet, por në Hagë vetëm në stacionin qendror të trenit. Kafeja e këtij ka një shije ndryshku dhe duket se holandezët, si të gjithë popujt e veriut, janë në paqe me këtë brutalitet të shijes. Po kaq të gërditshme kanë patatet e skuqura (fries), të cilat i mbysin në majonezë. Kjo përzierje e çuditshme është një lloj ushqimi kombëtar i preferuar. Patate a la hollandaise.

29

www.mapo.al

Sipas meje

E shtunë-diel, 14-15 Qershor 2014

Manual për kurva Edison Ypi Për të mos humbur orientimin brenda laryshisë marramendëse të kurvave; e re, e vjetër, e bukur, e pabukur, amatore, profesioniste, me apo pa patentë, atë çfarë një kurvë sot duhet të dijë, le ta ilustrojmë me një rast tipik.

Që ta di çfarë këshillash të jap, duhet të di çfarë kurve je.

Ta zemë se je kurvë e nivelit më të lartë, superkurvë, lavire.

Ta bësh gjoksin sa të lopës. T’i frysh buzët si idh. Ti bësh dhëmbët si të kalit, të bardha si gëlqere. Të veshësh në behar një kanotjere me harqe nga mbrapa që shpatullat e lëmuara të duken si ythë, t’i thuash babit “ik o idiot”, t’i klithësh mamit “qepe moj shtrigë”, të mos lexosh kurrë një libër, si lavire që je, ti këto i di. E vetmja këshillë për ty lavire është të mos e teprosh. Se po e teprove ti lavirja, merre me ment çbëhet me inferioret e tua, kurvat e tjera, për shembull, me kurvën mediatike.

Nëse je kurvë mediatike gazete, mos rresht së ngrituri në qiell laviret e çfardolloji. Kushtoju lavireve faqe të tëra. Dashnorët, partnerët, prirjet seksuale, dhe sa më tepër perversione.

Po qe kurvë mediatike televizive, shfrytëzoje si duket video-kurvllëkun. Disa cilësi të lavires që kanë të bëjnë me pamjen e jashtëme i ke të domosdoshme.

Fto në studio hajdutët më të mëdhenj të pushtetit, politikës, biznesit, me të cilët mund të bësh kombinime interesi nga më të ndryshmet. Vetëm ata. Me të ndershmit, fukarenjtë, kotheret, s’ke punë, nga ata s’del gjë.

Kurvë e Shoqërisë Civile.

Sillu gjithë kohën nëpër konferenca dhe sympoziume me një laptop në krah. Në kohën që do teprojë nga sympoziumet, ulu bëj kalkulime si t’i vjedhësh të gjitha paret. Në pamundësi 80 %.

Kurva politike.

Kurva e kurvave, maksikurva, superkurva, hyperkurva, pra kurva politike, s’ka nevojë t’i japësh këshilla. Për perfeksionisten e kurvllëkut, kurvën politike

që gëlltit gjithçka, këshillat janë e vetmja gjë që nuk e merr por e jep.

Kurvë e zakonëshme, ose kurvë ordinere.

Për shkak të numurit tepër të madh dhe në rritje, si dhe laryshisë marramendëse, e re, e vjetër, e bukur, e pabukur, amatore, profesioniste, me ose pa patentë, kurvat ordinere janë më të vështirat për tu dhënë këshilla.

Megjithatë, çfarë një kurvë ordinere sot duhet të dijë, le ta ilustrojmë me një rast tipik që vlen për të gjitha kurvat, edhe të sipërpërmendurat.

E ke njohur, ta zemë, në një Pub ose në Fejsbuk. Jeni ulur në një kafene. Ti kurvë ai budalla, keni nja gjysëm ore që s’po hapni asnjë muhabet. Kur befas atij i bie celulari. Kujdes. Ti nuk je budallaqe, je kurvë ordinere. Nuk duhet t’i lejosh vetes gabime aq trashanike sa t’i thuash; “Merru me mua, mos u merr me celularin”.

Se po t’i thuash këtë, budallait që mbahet për gjeni do t’i duket vetja legen që nuk bën çfarë do vetë por çfarë i thua ti kurva. Prandaj ruaj gjakftohtësinë. Këto situata nuk përballohen me ngutje, por me mendjemprehtësi, me diplomaci.

Se tani e mori në celular atë një tjetër si ty, por pas pak do të marri në celular ty një tjetër si ai. Duke u marrë gjithë kohën me zile dhe celulara, do ju përpijë heshtja të dyve. S’është problem. S’ka kohë më të përshtatëshme se heshtja për ta kqyrur njëri-tjetrin si kau-pelën, lopa-lopin.Mes shikimesh epshore, do këmbeni dhe ndonjë llaf. Po, por kujdes. Se, ngaqë kokërruari aq ment ka, muhabeti mund të rrëshqasi nëpër tema të rrezikëshme. Për Shqipërinë, për shembull. Ose edhe më zi akoma, për ndonjë katund të Shqipërisë.

Po ra fjala për të tilla, do të marri

për katunare, domethënë kurvë katundi, prandaj urgjent degdise muhabetin në Itali, Francë, Amerikë, Gjermani. Ku jetohet mirë, ka shkolla të mira, gjëra të shëndetëshme për të ngrënë, shoqëri për së mbari, punë të lehta që paguhen sa s’ta merr mendja, dhe plot gjëra të tjera të mrekullueshme.

Nuk është çudi të të thotë edhe “Kurvë”. Jo për ofendim. Thjesht sepse ashtu i dukesh. Në këtë rast bëji sqarimin përkatës. Thuaji se po të jeshë kurvë ti, i bie që të jetë kurvar ai. Nëse këto cilësime nuk i bëjnë asnjë përshtypje, thelloje qartësimin. Thuaji se nuk ka “goca të mira”, “goca të këqia”, “goca të bukura”, “goca të pabukura”, goca kështu e goca ashtu, “çuna të mirë”, “çuna të këqinj” etj., por ka vetëm “goca të mira dhe kurva”, “kurvarë dhe çuna të mirë”. Në diktaturë kishim shumë më tepër

Ndërkohë, nëse këshillat e këtij manuali për kurva femra ti lexuesja ime e shtrenjtë nuk i zbaton dot, madje as nuk i kupton dot, çështja ndryshon rrënjësisht. Bëj të vetmen gjë që në vendin e dominuar nga kurvat dhe kurvarët një femre si ty i lejohet. Hidhu nga një grataçiel. Coptohu mbi trotuar. Prit nja dhjetë minuta sa të vijë një mjek ta masi pulsin. Prit dhe nja 35 minuta të tjera sa të vijë një ambulancë t’i mbledhi copat e hallakatura në një thes.

Pastaj, si kurvë që s’je, ngjitu ku vendin e ke, në Qiell.

kurva se goca të mira. Në Demokraci kemi më tepër goca të mira se kurva. Meqënëse edhe atëhere kur dominon kurvat edhe tani që janë në shumicë gocat e mira, ka pasur dhe ka “çuna të mirë” që vdesin për kurva dhe kurvarë që flijohen për “goca të mira”, sa dhe “goca të mira” që ngordhin për kurvarë dhe kurva që lënë kokën për “çuna të mirë”, ky mish-mash çunash dhe gocash, kurvash dhe kurvarësh, është arësyeja që edhe atëhere edhe tani nga martesat e shqiptarëve dalin vetëm bastarda. Nga ky qartësim ai nuk do kuptojë gjë. Ç’rëndësi ka kupton a s’kupton një budalla.

Rëndësi ka të pushkatohet koha.

Të iki dita e kafenesë të vijë nata e krevatit, të zbardhi nata e qefit të nxijë dita e muhabetit.

Po ra fjala për politikë, thuaji se politika është kurvë dhe kurva politikë. Ai, i mahnitur nga kjo dituri kaq e thellë, mund të pyesi “Po unë si kurvar a jam politikan ?” Thuaji “Akoma jo”. Po s’kuptoi gjë, thuaji; “Edhe je edhe s’je, edhe s’je edhe je”, dhe je në rregull.

Ky ishte manuali për kurvat femra.

Manuali për kurvat meshkuj një herë tjetër.

Ndërkohë, nëse këshillat e këtij manuali për kurva femra ti lexuesja ime e shtrenjtë nuk i zbaton dot, madje as nuk i kupton dot, çështja ndryshon rrënjësisht.

Bëj të vetmen gjë që në vendin e dominuar nga kurvat dhe kurvarët një femre si ty i lejohet. Hidhu nga një grataçiel. Coptohu mbi trotuar.

Prit nja dhjetë minuta sa të vijë një mjek ta masi pulsin. Prit dhe nja 35 minuta të tjera sa të vijë një ambulancë t’i mbledhi copat e hallakatura në një thes. Pastaj, si kurvë që s’je, ngjitu ku vendin e ke, në Qiell.

29

www.mapo.al

Sipas meje

E shtunë-diel, 14-15 Qershor 2014

Manual për kurva Edison Ypi Për të mos humbur orientimin brenda laryshisë marramendëse të kurvave; e re, e vjetër, e bukur, e pabukur, amatore, profesioniste, me apo pa patentë, atë çfarë një kurvë sot duhet të dijë, le ta ilustrojmë me një rast tipik.

Që ta di çfarë këshillash të jap, duhet të di çfarë kurve je.

Ta zemë se je kurvë e nivelit më të lartë, superkurvë, lavire.

Ta bësh gjoksin sa të lopës. T’i frysh buzët si idh. Ti bësh dhëmbët si të kalit, të bardha si gëlqere. Të veshësh në behar një kanotjere me harqe nga mbrapa që shpatullat e lëmuara të duken si ythë, t’i thuash babit “ik o idiot”, t’i klithësh mamit “qepe moj shtrigë”, të mos lexosh kurrë një libër, si lavire që je, ti këto i di. E vetmja këshillë për ty lavire është të mos e teprosh. Se po e teprove ti lavirja, merre me ment çbëhet me inferioret e tua, kurvat e tjera, për shembull, me kurvën mediatike.

Nëse je kurvë mediatike gazete, mos rresht së ngrituri në qiell laviret e çfardolloji. Kushtoju lavireve faqe të tëra. Dashnorët, partnerët, prirjet seksuale, dhe sa më tepër perversione.

Po qe kurvë mediatike televizive, shfrytëzoje si duket video-kurvllëkun. Disa cilësi të lavires që kanë të bëjnë me pamjen e jashtëme i ke të domosdoshme.

Fto në studio hajdutët më të mëdhenj të pushtetit, politikës, biznesit, me të cilët mund të bësh kombinime interesi nga më të ndryshmet. Vetëm ata. Me të ndershmit, fukarenjtë, kotheret, s’ke punë, nga ata s’del gjë.

Kurvë e Shoqërisë Civile.

Sillu gjithë kohën nëpër konferenca dhe sympoziume me një laptop në krah. Në kohën që do teprojë nga sympoziumet, ulu bëj kalkulime si t’i vjedhësh të gjitha paret. Në pamundësi 80 %.

Kurva politike.

Kurva e kurvave, maksikurva, superkurva, hyperkurva, pra kurva politike, s’ka nevojë t’i japësh këshilla. Për perfeksionisten e kurvllëkut, kurvën politike

që gëlltit gjithçka, këshillat janë e vetmja gjë që nuk e merr por e jep.

Kurvë e zakonëshme, ose kurvë ordinere.

Për shkak të numurit tepër të madh dhe në rritje, si dhe laryshisë marramendëse, e re, e vjetër, e bukur, e pabukur, amatore, profesioniste, me ose pa patentë, kurvat ordinere janë më të vështirat për tu dhënë këshilla.

Megjithatë, çfarë një kurvë ordinere sot duhet të dijë, le ta ilustrojmë me një rast tipik që vlen për të gjitha kurvat, edhe të sipërpërmendurat.

E ke njohur, ta zemë, në një Pub ose në Fejsbuk. Jeni ulur në një kafene. Ti kurvë ai budalla, keni nja gjysëm ore që s’po hapni asnjë muhabet. Kur befas atij i bie celulari. Kujdes. Ti nuk je budallaqe, je kurvë ordinere. Nuk duhet t’i lejosh vetes gabime aq trashanike sa t’i thuash; “Merru me mua, mos u merr me celularin”.

Se po t’i thuash këtë, budallait që mbahet për gjeni do t’i duket vetja legen që nuk bën çfarë do vetë por çfarë i thua ti kurva. Prandaj ruaj gjakftohtësinë. Këto situata nuk përballohen me ngutje, por me mendjemprehtësi, me diplomaci.

Se tani e mori në celular atë një tjetër si ty, por pas pak do të marri në celular ty një tjetër si ai. Duke u marrë gjithë kohën me zile dhe celulara, do ju përpijë heshtja të dyve. S’është problem. S’ka kohë më të përshtatëshme se heshtja për ta kqyrur njëri-tjetrin si kau-pelën, lopa-lopin.Mes shikimesh epshore, do këmbeni dhe ndonjë llaf. Po, por kujdes. Se, ngaqë kokërruari aq ment ka, muhabeti mund të rrëshqasi nëpër tema të rrezikëshme. Për Shqipërinë, për shembull. Ose edhe më zi akoma, për ndonjë katund të Shqipërisë.

Po ra fjala për të tilla, do të marri

për katunare, domethënë kurvë katundi, prandaj urgjent degdise muhabetin në Itali, Francë, Amerikë, Gjermani. Ku jetohet mirë, ka shkolla të mira, gjëra të shëndetëshme për të ngrënë, shoqëri për së mbari, punë të lehta që paguhen sa s’ta merr mendja, dhe plot gjëra të tjera të mrekullueshme.

Nuk është çudi të të thotë edhe “Kurvë”. Jo për ofendim. Thjesht sepse ashtu i dukesh. Në këtë rast bëji sqarimin përkatës. Thuaji se po të jeshë kurvë ti, i bie që të jetë kurvar ai. Nëse këto cilësime nuk i bëjnë asnjë përshtypje, thelloje qartësimin. Thuaji se nuk ka “goca të mira”, “goca të këqia”, “goca të bukura”, “goca të pabukura”, goca kështu e goca ashtu, “çuna të mirë”, “çuna të këqinj” etj., por ka vetëm “goca të mira dhe kurva”, “kurvarë dhe çuna të mirë”. Në diktaturë kishim shumë më tepër

Ndërkohë, nëse këshillat e këtij manuali për kurva femra ti lexuesja ime e shtrenjtë nuk i zbaton dot, madje as nuk i kupton dot, çështja ndryshon rrënjësisht. Bëj të vetmen gjë që në vendin e dominuar nga kurvat dhe kurvarët një femre si ty i lejohet. Hidhu nga një grataçiel. Coptohu mbi trotuar. Prit nja dhjetë minuta sa të vijë një mjek ta masi pulsin. Prit dhe nja 35 minuta të tjera sa të vijë një ambulancë t’i mbledhi copat e hallakatura në një thes.

Pastaj, si kurvë që s’je, ngjitu ku vendin e ke, në Qiell.

kurva se goca të mira. Në Demokraci kemi më tepër goca të mira se kurva. Meqënëse edhe atëhere kur dominon kurvat edhe tani që janë në shumicë gocat e mira, ka pasur dhe ka “çuna të mirë” që vdesin për kurva dhe kurvarë që flijohen për “goca të mira”, sa dhe “goca të mira” që ngordhin për kurvarë dhe kurva që lënë kokën për “çuna të mirë”, ky mish-mash çunash dhe gocash, kurvash dhe kurvarësh, është arësyeja që edhe atëhere edhe tani nga martesat e shqiptarëve dalin vetëm bastarda. Nga ky qartësim ai nuk do kuptojë gjë. Ç’rëndësi ka kupton a s’kupton një budalla.

Rëndësi ka të pushkatohet koha.

Të iki dita e kafenesë të vijë nata e krevatit, të zbardhi nata e qefit të nxijë dita e muhabetit.

Po ra fjala për politikë, thuaji se politika është kurvë dhe kurva politikë. Ai, i mahnitur nga kjo dituri kaq e thellë, mund të pyesi “Po unë si kurvar a jam politikan ?” Thuaji “Akoma jo”. Po s’kuptoi gjë, thuaji; “Edhe je edhe s’je, edhe s’je edhe je”, dhe je në rregull.

Ky ishte manuali për kurvat femra.

Manuali për kurvat meshkuj një herë tjetër.

Ndërkohë, nëse këshillat e këtij manuali për kurva femra ti lexuesja ime e shtrenjtë nuk i zbaton dot, madje as nuk i kupton dot, çështja ndryshon rrënjësisht.

Bëj të vetmen gjë që në vendin e dominuar nga kurvat dhe kurvarët një femre si ty i lejohet. Hidhu nga një grataçiel. Coptohu mbi trotuar.

Prit nja dhjetë minuta sa të vijë një mjek ta masi pulsin. Prit dhe nja 35 minuta të tjera sa të vijë një ambulancë t’i mbledhi copat e hallakatura në një thes. Pastaj, si kurvë që s’je, ngjitu ku vendin e ke, në Qiell.

30

E shtunë-diel, 14-15 Qershor 2014

Është koha e ‘Djaloshit Merimangë’

Fjalëkryqi klasik 1

2

3

4

5

13 16

8

10

22

23

32 36

38

43 46

24

25

33

37

42 45

12

28

31 35

11

19

27

30

34

9

15 18

21

41

7

14

26 29

6

17

20

39

40

Fjalëkryqi klasik është një nga lojërat enigmatike më të përhapura në botë. Fjalëkryqet e para filluan të botoheshin që në shekullin e XVIII dhe vazhdon të jetë e preferuar edhe në ditët e sotme.

44

47

48

49 Koha e fillimit ____:____

50

51

Koha e mbarimit ____:____

52

Horizontalisht: 1. Dita ose nata më e gjatë e vitit. 5. Shtypshkronjë, ndryshe.

13. Sigla e Kolonjës. 14. Helm, ose... 15. Pjesë e një qyteti. 16.

Qytet i vogël në rrethin e Kolonjës. 18. Një nga veprat e Homerit. 20. Pije e fortë alkoolike. 21. Kam njohuri, ose ... 22.

Vrap i shpejtë. 24. Targa e makinave të Librazhdit. 26. Vuajtje e rëndë shpirtërore që vjen nga një fatkeqësi, nga një lajm i keq e papritur, nga fjalët e hidhura që thotë dikush etj. 28.

Makinë në Kosovë. 29. Mbahet në këngët labe. 31. Lezha në makina. 33. Lloj sporti. 34. Në rregull. 35. Në majë të bishtit.

36. Vegël muzikore frymore. 40. Repart Special. 41. Është e fortë te qeni. 43. Organizatë Sigurimi. 44. Njësi ushtarake në Perandorinë Osmane. 45. Maku te drama"Toka jonë". 46.

Fotografi në dialekt. 48. Universiteti Juridik. 49. Qendër Ushtarake. 50. Qytet në Shqipërinë e Mesme. 51. Notë muzikore. 52. Një roman i famshëm i Sterjo Spasses.

Vertikalisht: 1. Lëngu që del nga tretja e një lënde zakonisht të ngurtë në ujë a në një lëng tjetër. 2. Shtet në jug të Afrikës. 3. Vegël e posaçme, e pajisur me dylbi, që përdoret në aviacion për të matur këndet.

4. Edi, ish-pilot i Ferrarit. 5. Bashkim monopolist i disa ndërmarrjeve të mëdha. 6. Industria Energjitikës. 7. Gjithmonë në dialekt. 8. Një ujë i njohur mineral. 9. Ngjarje ose veprim që shqyrtohet nga ana ligjore. 10. Maja e mprehtë e shiringës. 11.

Një lojë argëtuese. 12. Bie në fund. 14. Vakt pa çifte. 17. Ent Zviceran. 19. Targa e makinave të Peshkopisë. 23. Një nga trajtat e pashtjelluara të foljes. 25. Është shumë i mprehtë. 27.

Shkova, ose... 28. Klub Sportiv. 30. Vend i fshehtë. 32. Federata Futbollit. 35. Millan, ish-futbollist i Tiranës. 36. Zihni, shkrimtar.

37. Kuka, luftëtar patriot. 38. Armë e rëndë artilerie. 39. Vendi ku lidhen si xhungë dy skaje të një filli. 42. Ashtu del një lojtar kur nuk arrin të godasë topin. 47. Durrësi në makina.

Sudoku | nivel mesatar 8 7 9

3 1 6

6

5 7 4

8 9

7 1 3 1 2 3 6 9 4 5 1 6

4 8 9

2 4 1

7 9

8 5 1

8 1 7

3

6 2

8 6 7

9 3 8 4 8 9

9 8 5

2

6 4 7

1 9

Plotësoni vendet bosh në mënyrë që çdo rresht e kolonë të ketë numrat nga 1-9.

Koha e fillimit _____:____

3

Koha e mbarimit ____:____

Numërkryq

Vetëm katër vjeç, por mund të ngjitet në pothuajse çdo gjë. Telat mbrojtës që janë dy metra e gjysmë, Jayden Hughens mund ti kaloj me lehtësi duke u ngjitur në të, për të kaluar në anën tjetër. Shumë shpesh, djaloshi lëshohet edhe murit teposhtë, duke dalë nga dritarja e katit të dytë. Kur për herë të parë ai ka shkuar tek gjyshja e tij, që jeton në lagje, i pa shoqëruar nga prindërit, ajo është befasuar duke e lajmëruar menjëherë nënën e tij. Prindërit e Jayden, kanë vendosur dyer të larta druri, në mënyrë që ai të ketë sa më të vështirë daljen jashtë, kurse pemët afër mureve i kanë prerë. Emma Hughens, që është nëna e djaloshit, ka thënë se ‘është e lodhur nga vëzhgimi prej 24 orëve, që duhet bërë djaloshit të tij’. Të gjithë fqinjët janë njoftuar me aftësitë e ‘djaloshit merimangë’ dhe kujdesen që ai të mos largohet shumë nga shtëpia.

Horoskopi i ditës DASHI (20/III-20/IV)

DEMI (21/IV-20/V)

Ambienti planetar do jete mjaft i ngrohte gjate kësaj dite. Do merreni vesh me se miri me partnerin dhe gjithçka do shkoje për mrekulli. Beqaret nuk duhet ne asnjë mënyrë te refuzojnë ftesat qe do ju bëhen sepse kane për te humbur mundësi shume te mira. Ne planin financiar nuk ka për te ndodhur asgjë e keqe sepse do dini si ti menaxhoni te ardhurat.

Do i jepni me shume prioritet se kurrë jetës suaj ne çift gjate kësaj dite dhe marrëdhënia me partnerin do filloje te përmirësohet. Komunikimi do mbizotërojë gjate gjithë kohës. Beqaret nuk duhet te krijojnë shume iluzione ne jetën e tyre sentimentale sepse do zhgënjehen tej mase.

Financat do jene te shkëlqyera, kjo fale një ndihme te madhe te disa familjareve.

BINJAKET (21/V-20/VI)

GAFORRE (21/VI-22/VII)

Planetët do e mbrojnë gjate gjithë kohës jetën tuaj ne çift gjate kësaj dite dhe do ju afrojnë me shume me njeri-tjetrin. Beqaret do gjendjen qe ne orët e para te mëngjesit përpara disa zgjedhjeve te vështira. Mendohuni mire para se te vendosni. Financat do jene ne një gjendje me te qëndrueshme dhe mund t’ia lejoni vetes ndonjë shpenzim me tepër.

Dite harmonike dhe e mbushur me emocione te forta kjo e sotmja për te dashuruarit. Do jeni te matur me xhelozinë dhe nuk priten mosmarrëveshje. Beqaret nuk duhet ne asnjë mënyrë te tregohen impulsive sepse do bëjnë gabime qe do ju ndikojnë tek e ardhmja. Ne planin financiar nuk duhet te ndërmerrni rreziqe edhe sikur gjendja e te ardhurave te jete e mire.

LUANI (23/VII-22/VIII)

Ambienti yjor do ju mundësojë te afroheni edhe me tepër me partnerin tuaj dhe te flisni për gjithçka me te. Atmosfera do ngrihet nga momenti ne moment. Beqaret nuk duhet t’iu bien me shkelm mundësive qe do iu jepen sepse me vone ato edhe mund te mungojnë. Financat do jene goxha delikate, prandaj gabimi me i vogël mund t’iu kushtoje shtrenjte.

PESHORJA (23/IX-22/X)

8

Gjeni figurën duke bashkuar pikat

0 2 4 0 Plotësoni tabelën me numrat e dhënë!

Ngjyrosni pjesën me pikë dhe zbuloni figurën

Numra me 3 shifra: 152, 240, 280, 286, 326, 441, 625, 634, 642, 657, 685, 925.

Numra me 4 shifra: 1526, 1596, 2216, 4124, 5415, 5748, 5896, 6321.

Numra me 6 shifra: 125222, 142102, 152632, 155562,

162542, 162642, 165391, 202039, 218665, 246152, 286559, 321452, 362141, 551612, 569582, 615661, 858255, 863261, 934583, 963251.

Numra me 7 shifra: 1993221, 5148575, 6214526, 8751452.

Raporti juaj me atë qe keni ne krah do lere shume për te dëshiruar gjate kësaj dite.

Nuk do merreni vesh dhe secili do kërkojë te jete shefi. Beqaret do i harrojnë ato qe kane kaluar dhe do mendojnë te joshin persona te tjerë. Ne planin financiar do keni vështirësi ta stabilizoni gjendjen, por me pak durim dhe përpjekje edhe mund t’ia dilni.

SHIGJETARI (22/XI-21/XII) Mëngjesi do jete delikat për te dashuruarit, por me kalimin e orëve do i kuptoni gabimet e bëra dhe do mundoheni ta përmirësoni situatën. Beqaret do tregohen te disponueshem për te pasur njohje te reja. E gjithë jeta do ndryshoje njëherë e mire për ta. Ne planin financiar do keni shume fat. Gjendja do jete shume me e mire nga sa ju e keni pritur.

UJORI (20/I-19/II)

Gjeni 10 ndryshimet

www.mapo.al

Do i qëndroni shume besnike partnerin tuaj sot edhe pse tundimi do jete i madh.

Partneri do ndihet mjaft krenar qe ju ka ne krah dhe do mendoje t’iu beje një propozim impresionues. Beqaret do jene me humor te mire dhe do i pranojnë te gjitha ftesat qe do iu bëhen. Me financat duhet te jeni te kujdesshëm.

VIRGJERESHA (23/VIII-22/IX)

Do keni fat me shumice gjate kësaj dite ne jetën tuaj ne çift. Ambienti do filloje te ngrohet tej mase dhe do ndiheni për mrekulli ne krahët e atij qe dashuroni. Beqaret do pëlqejnë personat me te cilët i lidhin interesa te përbashkëta. Pamja nuk ka shume rëndësi. Me financat po arritët sot te ruani ekuilibrin do e keni me te lehte ta përmirësoni situatën.

AKREPI (22/X-21/XII)

Nëse jeni ne një lidhje asgjë nuk do shkoje sipas parashikimeve. te dy do jeni te ceket ne mendime dhe do debatoni për gjera te kota. Merrni kohet e duhur për te qëndruar pak vetëm dhe te reflektuar. Beqaret do realizojnë një takim i cili do ju pëlqejë ne çdo pike. Ne planin financiar do jeni luftarake dhe te vendosur ta përmirësoni sa me shpejt gjendjen e te ardhurave.

BRICJAPI (22/XII-20/I) Duhet te bëni me shume lëshime ne jetën tuaj ne çift sot ne mënyrë qe lidhja me partnerin te ece ne rrugën e duhur. Po kërkuar te vendosni vete për çdo gjë do keni probleme dhe debate. Beqaret ka rrezik te pranojnë te dalin me personat e gabuar te cilët shume shpejt do iu bëjnë te vuajnë. Ne planin financiar me pak optimizëm dhe durim mund t’ia dilni te mos keni probleme.

PESHQIT (20/II-19/III) Nuk do i kushtoni rëndësinë e duhur partnerit tuaj dhe duke e lënë pas dore ka rrezik te filloni dalëngadalë ta humbni. Beqaret do jene gati te bëjnë çdo lloj sakrifice për te arritur atë qe dëshirojnë. Personi i ëndrrave me ne fund do behet pjese e jetës se tyre. Ne planin financiar gjendja do jete delikate dhe priten goxha vështirësi.

E shtunë-diel, 14-15 Qershor 2014

www.mapo.al

Kontra

Vladimir Myrtezai

I

sh një pasdite nga ato që ndjell fillimvera, plot lëvizje e gjallëri të zhurmshme. Një botë çlodhëse plot ngjyra dhe reflekse të multiplikuara në xhamat e lokaleve, saqë të dukej që po jetoje në një skenë të lumtur ku mbi gjithçka superpozoheshin ngjyra dhe mbivendosje të përsëritura njollash në lëvizje. Një nga ato gëzime në rrugë, ku dashje pa dashje lakuriqësia e femrave të zhveshura në rrugë e bënte situatën të lyrtë e plot cytje të kuriozitetit mashkullor. Do mund të arratiseshe si të duash me secilën syresh dhe të mplekseshe në fantazi në forma nga më të befta, pasiqë të gjitha pothuajse ruanin një stil të ndryshëm e karaktere nga më të llojtat për të zhvendosur kënaqësinë në secilën nga ato. Në një liri që nuk se ta kontrollon kush.

Mendja m’u arratis herët në kohë në njerëz që të vijnë në sy pa trokitur si rezultat i përshtypjes dhe shenjave që ata kanë lënë gëzueshëm në memorien e gjithkujt. M’u duk sikur më feksi para syve Severino Vuksha. Nga mbiemri po ta zhvendosje në gjuhën serbe do qe përngjashmërisht një ujk i vërtetë seksi në kohë të hershme. Një histori dhe mpleksje shenjash që ia vlen ta sjell në rrëfim. *** Ishte koha kur luhej fshehtazi këlluç dhe pihej fërnet me kafe, ose një shkartisje pijesh që porositej shkurt si “kaçurrel”. Ishte koha ku flirtet njerëzore qenë të fshehta, ose të dubluara ndër njerëz të tretë për të ndihmuar një lidhje. Qe po ajo kohë kur njerëzit bënin gjeste të marra për të shpjeguar dendësinë e forcës dashurore sy partnerëve, ose thyenin ora dore e gjëra të shtrenjta dhe bënin akte mazokizmi të dukshme në formë dedikimi e besnikërie për dashnoret misterioze. Kishte një ndryshim të dukshëm: koha përjetohej si e ndaluar dhe ritmet e njerëzve po ashtu. Marrëzitë bënin të mundur lëvizjen, ajrin dhe arratitë e fshehura, duke ndjellë një erë të marrë, të brendshme e të shthurur në fantazinë e njerëzve, si një majë e dukshme a si një puls i çartur jete: i fshehur për të lëmuar edhe më tej frustracionet e mbyllura të njerëzve, me një dukje rreshtore, kuadratizuar rregullit standard hapësirash gjallimi. Natyra ishte po e njëjta gjë, si aleancë – një sfond baritës me ulje-ngritje të pakta, e herë-herë me një zheg të padurueshëm e të thatë.

Xhirot e njerëzisë mbrëmjeve po të njëjta, me rituale që përsëriteshin; me njerëz që e afronin pamjen paksa të pandryshuar në rutinën e tyre, aq sa mund të mos dalloje as edhe një detaj shprese. Beqarët, të pozicionuar në vende të përhershme, në pamundësinë e tyre për të ndryshuar strategji dhe vëmendje, ëndërronin me sy hapur të qenurit çift, pavarësisht se ajo kohë t’i vriste ëndrrat.

Autobusët e rrallë fizarmonikë rrëshqitnin ngadalë në pikat urbane dhe tërhiqnin njerëz të mbetur stacionesh me radhë të përsëritura, në një metafizikë monumentale në tiktakun e kohës utopike. Për nga ritmi dhe apatia, ky qytet do t’i ngjante rregullit, monotonisë së një spitali, ku si aksidente e fishkëllima të larta jete do ishin disa lajme në formë aksidentesh nga bota e politikës dhe e ngjarjeve të reduktuara mbi rrezikun e imperializmit amerikan dhe revizionizmit të disa vendeve komuniste të asaj kohe. Të dukej që çdo gjë lexohej dhe qe në kontroll të mbyllur nga një makineri e fshehtë, dhe njerëzit që nuk e shpallnin hapur që jetonin gati së bashku në rregulla të qarta e të përcaktuara mirë.

Role dhe hapësira pushtetesh të kontrolluara mirë, ku në masë ruhej një kuriozitet për një pakicë, që me fije të padukshme mbante nën kontroll jetën e gjithsecilit, dhe ku njerëz të dorëzuar kishin hyrë në një qerthull kolektiv ku merrnin dhe jepnin gjëra të kufizuara e të kontrolluara marrëdhëniesh

edal

Bulëza urbane si marrëzi në zheg që kishin të bënin me përditshmërinë, dhe kur gjërat ndodhnin ngadalë, si në slow motion, në një simetri të akullt e të pandryshueshme. Por, e gjithë tabloja shkatërrohej nga bulëza irracionaliteti të pazakontë, poshtë pjesës së padukshme të njerëzve, pikërisht ndër arratisje çmendurake të fantazisë, si rrathë ajri, të yshtur me jetë. Mbi lëkurë shfaqej tjetër gjë, nën të dëshira e ëndrra për tokën idilike, ku njeriu mund të provojë mjaltin dhe gjakun e jetës së mohuar.

Severino Vuksha ishte një artist i një lloji krejt të veçantë, që jetonte diku nga lagjja e katolikëve.

Riosh, krejt i thinjur e simpatik, i dhuntisur me një inteligjencë që, më shumë se e tillë i ngjante besimit ngjitës në subjekte tabu për shumicën e njerëzve.

Dukej sikur kish lindur në Rilindjen e hershme, ku banonte përputhshmërisht nën rite dhe marrëdhënie si dikur në atë kohë, duke sfiduar të tashmen për të gjetur mistikën e saj.

Mund të them se ishte i panatyrshëm, dhe ruante një lloj sjelljeje krejt të kundërt e krejt të përveçme krahasuar me gjindjen që e rrethonte.

Severino krijonte vorbulla tërheqëse dhe dukej si një truall lirie për të tjerët. Ndjente një dobësi karnale e të dhunshme për femrën, dhe e kishte strumbullar të motivuar të ditës së lume. Femrën e kishte të rrjedhur në ballë, që në çastin që e zbulonte si kërshëri të parë, dhe e shijonte si një territor mistik plot tjerrje e vello të mistershme. Atë e ndiqte një tis blu në të gjithë harkun e fatit të tij, dhe vijonte një jetë si mes besimtarësh të flirtit human, të kthyer në dishepuj të një udhëheqësi mistik që shquhej mes njerëzve.

Severino Vuksha kishte një pamje krejt moderne, të freskët dhe të ngjashme me njerëz të artit që nuk hanë fort diskutim për shijet dhe preferencat. Në të pavetëdijshmen e tij arti nuk se ishte gjë tjetër veç një magjie me drejtim nga Rilindja e hershme, dhe në të gjitha përsiatjet e tij në fushën e kërkimit i ngjante në mënyrë rrëqethëse skenave të dashurisë, amshimit dhe mistikës. Qendra ku ai përsillej pambarimisht, si një lirik i vërtetë në nota të theksuara romantike dhe në një touch të vazhdueshëm me erosin. Magjia e të qenurit mistik, nën vellon e një panatyrshmërie që, me thënë të vërtetën, i rrinte mjaft mirë në shpërfaqjet e tij në qytet.

Atë e hante meraku për një formë jetese si në libra.

Ishte një përjashtues i rregullit në një vertikale magjepsëse; diçka e ngjashme me personazhe të së kaluarës, si nga koha e Balzac-ut dhe Stendal-it, ku rishtarë të rrugës përpiqeshin të ishin në qendrat mondane e të lëshoheshin në to me gjithsej, për të hyrë në vallen e fatit e për të shkëlqyer me mish e me shpirt si yje që bënin shenjë për një botë të kundërt, që bëhej e ngjashme në një postim fiktiv.

Ky artist enigmatik jetonte në një vend ku llava e kolektivizmit ishte motori bazë, dhe ku fshehjet erotike ishin si pluskime dëshirash të fshehura; si projektime të yllta e të papërshkrueshme; si format më të larta të transit mendor, ku njeriu kryhet me gjithë çka, pa mundësi të tjera hierarkike e pa ndonjë kapital: një cytje e egos për të rrëmbyer kështjella që bënin ndonjë shenjë, në të njëjtën valë ëndërri-

mi. Janë situata të atilla që zor të shpjegohen me fjalë: vetëm bëmat e një marrëdhënieje që natyra njerëzore propozon thellë në dëshira të papërmbushura – këto e thonë shumë më mirë atë përvojë.

Një hare e shurdhërt plot kuisje seksuale, si i vetmi terren jete i tjetërllojtë.

Rastet e arratisë së njerëzve duke zhburgosur më së shumti raportet rutinë drejt shpirtrave disi të hapur e të lirë, të ngjashëm me “kurvërimin” çlirues, si një njësi bazë deliri, për të mos e mbyllur hapësirën njerëzore në një ngasje të përfundme dhe të hekurosur një herë e mirë. Severino qe një çelës dëshirash; një fenomen më shumë interes për të kuptuar se si në rrethana lirie me kusht, historia e shpirtrave të ndjeshëm dhe të zhvendosur nga rregulli mund të ishin edhe vatra dashurish të ndaluara, të mbarsura me raporte të skajshme për kohën. Është interesante se si me erë e instinkt do mund të gjesh dhe të përshkruash jetë të gjalla dhe intimitete të pasura, që përfliteshin në provincë si filma e drama njerëzore.

Me Severinon ishim takuar disa herë, si e njëjta specie që në atë kohë mbaheshim si njerëz të veçantë për një jetesë plot shabllone. Në fakt, pak a shumë, të gjithë piktorët ishin të veçantë në dukje, të ngasur nga histori të tilla të tripluara e të folura në qytet.

Për mungesë shpalljesh të hapura marrëdhëniesh mister mes grave e femrave në zë, duhej me patjetër të zbarkoje në të tilla takime e maniera të fshehura, për të ndërtuar kështu një histori erosi të ndaluar.

Gjuetia e femrave të bukura kish një anatomi që orvatej për të ngritur një grackë në një marrëdhënie, më shumë për çudanëri se sa për pragmatizëm fiziologjik. Ngjanin si histori të pjella nga barku i rrugës, por, në fakt, kisha bindjen se, si kudo, ashtu si bimësia ujore, edhe bota njerëzore kishte shkaktesat e veta natyrale, për të ushqyer fantazinë dhe kuriozitetin, si dhe erën erotike, në të njëjtën formë derdhëse, si një gjë krejt e natyrshme dhe afër gjakut e mishit.

Si kurioz i madh që isha, e ngacmoja Severinon që të më rrëfente se si e kishte zgjidhur raportin me femrat e me gratë, dhe se çfarë e bënte atë kaq tërheqës e të kërkuar nga ato, meqë kishim dëgjuar në qytet për aventura dashurish të dhunshme, të rrëmbyera, dhe herë-herë edhe me akte publike me nam. Por, më shumë se rrëzimi i këtyre kështjellave me zë, interesohesha për procesin se si ai e ndërtonte të gjithë gjuetinë e tij. I palodhur në punën për këtë qëllim, përveçse dhe tërheqës, ai nuk reshte, si një ushtrim i përditshëm për të qenë në ballë të rrezikut drejt femrave më të bukura në qytet; një lloj Don Zhuani, që më shumë spektakolonte sesa ushqehej nga natyra normale e një mashkulli. I kudogjendur në ambiente publike, dhe për shkak të profesionit, ai më pohonte shpesh se marrëdhënia me seksin tjetër është kimi, është tingull dhe më shumë një rrethanë çliruese. Nuk se ka gjallesë njerëzore, më thoshte, që nuk e ka bazën e pëlqimit në vetvete, dhe pikërisht për këtë duhet të ndjellësh kiminë/ tërheqjen për të kuptuar që je në një valë gjaku me atë zë të heshtur që vjen rrotull teje. Duhet të jesh i aftë ta zbulosh dhe, më tej, ta ndjellësh për ta cytur,

31

e më pas ta pushtosh me të gjitha mjetet, që ta rrëzosh duke i dhenë shkak rrethanën si një pohim jokundërshtues i saj. E dëgjoja dendur Severinon dhe më çudiste se si edhe në shkretëtirën e thatë, ku nuk mbin as edhe një bimë, do mund të ndjellësh erën... Por, edhe si një mënyrë mbijetese për ta mbipopulluar boshin me lulet e projeksionit – nuk mund të jetë gjë tjetër.

Vite më vonë më kujtua rasti kur jetoja për disa kohë në Augzburg, takimi me vajzën e një miku malazez, që ishte martuar me një gjermane.

Shoqërohej me një koreano-jugor, diçka e verdhe dhe e shpëlarë. Me një xhelozi të lehtë për zgjedhjen e saj krejt të panatyrshme, e pyeta se pse duhej të ishte një korean e jo një gjerman, ose thjesht nga Europa. Ma shpjegoi thjesht, me një përgjigje asgjësuese, duke më pohuar se ishte një natyrë njerëzore fort e rrallë dhe mjaft frymëzuese. U shtyva më tej me një gjest që i lashë të kuptoja se qe shumë pak për të ajo peshë e lehtë, dhe në përfytyrimin tim jo një mashkull që i shkonte për shtat. Më tha shkurt se ti e shikon të gjithë marrëdhënien nga ana seksuale. Mbeta disi keq. M’u gjegj akoma duke më pohuar se ti e sheh në prerje të gabuar perceptimin tim për një mashkull. Më tha përsëri se nuk e shoh nga pikëpamja seksuale këtë çështje, por si një zonë kulturore, ku dhe kryej mjaftueshëm nevojat e mia.

Ngela si i sfiduar, sepse në perceptimin tim, asaj femre i duhej një hamshor i gjallë, për ta përmbushur, që të mos e mundonte gjithë atë bukuri.

Metrika e shprehjes në kohën e Severinos kishte të tjera gjëra në tavë. Një psikologji force dhe sipërmarrjeje të lumturisë së tjetrit, në formë projeksioni dhe dëshirash të varura në shoqëri të mbyllura e të kontrolluara. Me një opinion të ngrysur e të zymtë njerëzish, ku raportet e seksit peshoheshin para së gjithash si fuqi, si dominante e jetëgjatësisë në dashuri, por edhe me kapërcime marrëzish romantike, ku në vend të librave luhej në një dyfishim të stërmunduar heronjsh të stampuar në psikën e marrëdhënieve të dyfishta.

Rrëfimi i fundit i Severinos qe një përrallë e thjeshtuar, se si e vishte ai tregimin me dritë – një dritë e epërme, që e pozojnë sisteme dhe individë që vijnë nga mbyllja apo nga mbijetesa në një shkretëtirë. Më tregonte se si në autobusin e qytetit kishte ndjekur një alamet femre, që për nga pamja dukej krenare dhe e paepur ballazi kimisë në rrugë apo rastësisë fatlume. Më pas – më tregonte Severino – e ndoqa në rrugën e drejtë, ku kishte vetëm trotuare të zbrazëta e me zheg. I fola nga afër dhe nisi të komunikonte, dhe më tha se e kishte të pamundur lidhjen. Ngula këmbë – vazhdoi Severino – duke i folur lehtë dhe duke ecur në krah të saj.

Vazhdonte të më përgjigjej negativisht, por ngula këmbë ta shoqëroja, dhe në horizont pashë një tufë ligustrash që po afroheshim pranë ndërtesës së komitetit të partisë. Iu luta sërish duke e shoqëruar me hap më të shpejtë, por si duket – vijoi Severino, – u afruam afër pemëve dhe që të dy ndjemë një lloj freskie. Po e ndiqja akoma dhe, teksa po humbisja shpresën, më hodhi një vështrim të turbullt e m’u gjegj se ku mund të takoheshim. Isha i bindur – rrëfente Severino – që vetë skenografia e ngjarjes ndikoi për mrekulli tek ajo, se unë isha në një moment të gabuar e të thatë kur i kërkova lidhjen. Rasti i fundit qe një nga pjesët e vetëreflektimit të Severinos në raport me rrethanën, se si mund të pushtohej realisht gjendur në një situatë absurde: thatësi, një kështjellë dëshire, eros, pesimizëm dhe shpresë.

Femra është bërë me madhështi, pasi jepet si një shkak njerëzor, që ka të bëjë me atmosferën, spontanitetin dhe mistikën mashkullore – vijoi ai.

Një rrëfenjë e vendosur në kohë utopie, për të gjalluar figurina të çapit njerëzor, që i ngjajnë flirteve që përvëlojnë në lëkurë.

E kam takuar Severinon këto kohë, i kthyer nga emigracioni, dhe vura re se nuk kishte ndryshuar: ishte e njëjta gjë, i gjithi në flirt me blerësit e artit të tij në rrugë, me qindra histori flirtimi dhe molepsje dëshirash të lëna përgjysmë, si makth i ndërsyer në pambarim për seksin tjetër dhe erosin e mbyllur skutave të pikturave të tij. Kishte një mani që e bënte të estetizonte në një tingull me sharm e kanonik.

Ishte i vyer e tërheqës në kohën utopike: tanimë veçse artikulonte dëshira, në formë të pandryshuar, si oksigjenin që thithte e jetonte, pa e kuptuar ende përjetimin, ose i pozuar si gjithmonë, sipas mënyrës së tij, si një dëshirë a shenjë agresive jete, me dihatjet e mashkullit në rrugë.

32

E shtunë - e diel 14-1513-14 qershor E shtunë - e diel prill2014 2013 www.mapo.al www.mapo.al