Gazeta Mapo

Faqe 15

Plani Urbanistik Basha: Njësia 11 kryeqendër e Transportit publik Terminali multimodal i pasagjerëve, bulevardi i ri dhe rehabilitimi i lumit të Tiranës, së bashku me ndërtimin e arterieve rrugore në të dyja anët, janë projektet që përfshijnë njësinë 11 Basha dje në njësinë 11

Drejtor Artur Zheji - Kryeredaktor Arion Sulo - E hënë, 15 tetor 2012. Numër 718. Viti III botimit. Çmimi 30 lekë. 1.5 euro. www.mapo.al e-mail: gazetamapo@gmail.com. Adresa: BLV "Gjergj Fishta"

në brendësi

Dëshmia e vrasësit 80-vjeçar:

Naço: Qeveria duhet të dialogojë me grevistët Nënkryetari i Kuvendit dhe deputeti i LSI-së thotë se qeveria dhe politika duhet të ulet dhe të negociojë me ish-të përndjekurit, por edhe ata nga ana e tyre nuk duhet të bëjnë kërkesa ekstraligjore.

FAQE 6

Furtunë në polici, Burgaj firmos 38 lëvizje në Tiranë dhe rrethe Lista e plotë e lëvizjeve të drejtuesve të policisë e miratuar dje. Ndryshojnë të gjithë zv/drejtorët e rretheve FAQE 7

Aishes i preva kokën pasi i bëra testin e shtatzënisë

Zbardhet misteri i vrasjes horror në Xhafzotaj të Durrësit.

Policia arreston Shaban Norjen, fqinjin 80-vjeçar që e kishte përdhunuar që 13 vjeçe Aishe Vatën.

Analiza e ADN-s së fijes së flokut dhe pështymës në trupin e viktimës zbuluan autorin. Norja rrëfen në polici: Fëmija ishte i imi, i thashë që ta nxirrte, por ajo nuk pranoi. Më tha më mirë më vrit e më pas më prit kokën.

Si nisi historia dhe kush është Shaban Norja, 80-vjeçari që lëvizte me pistoletë në brez dhe i tregoi policisë se kishte shkuar me dhjetëra gra në fshat.

Facebook-u i Ajshe Vatës më 5 tetor: Gjerdani më i bukur krahët e fëmijës. Faqe 2-3

Shaban Norja, 80-vjeçari i dyshuar për masakrimin

Kujtimet e Geraldinës: Ëndrra që pa mbreti Zog para se të vdiste Shkrehet CEZ, defektet nga shiu shkaktojnë terr në të gjithë vendin

FAQE 15

op-ed / 18-19

Suplementi mapo libri UET Press sjell në shqip “Geraldina e shqiptarëve” dhe dokumenton rrugëtimin e mbretëreshës të rrëfyer po prej saj. Libri “Geraldina e shqiptarëve” do të

NgërÇ

NGA bujar kapexhiu

Vae Victis (Mjerë Humbësi)

koment Edison Ypi

Aty nga fundi i viteve ‘70 qarkulloi nëpër Tiranë një thashethem sikur një gazetar...

Më 12 tetor 2012 nga Oslo u njoftua se juria e posaçme për dhënien e çmimeve të...

Recensa e Zogajt

Si një klithmë për një qytetërim të humbur “Shkretëtira”, një roman nga nobelisti francez Le Clezio

Ekzekutoi pronarin e lokalit, se i kërkoi të dilte jashtë Lajmi i fundit Një ngjarje e rëndë ndodhi mbrëmjen e djeshme në rrethin e Shkodrës, kur një 35-vjeçar u qëllua me breshëri automatiku nga bashkëfshatari i tij. Viktima është identifikuar si Luan Tahiri, 35 vjeç, banor i fshatit Kosmaç të rrethit të Shkodrës. Sipas policisë, ai është qëlluar me automatik nga Fatjon Hoxhani, i cili është arrestuar menjëherë pas ngjarjes. Krimi i

Europa nobeliste

koment Eugjen Merlika

promovohet ditën e enjte në mjediset e Universitetit Europian të Tiranës, ku do të marrin pjesë personalitete nga fusha të ndryshme dhe padyshim Oborri i familjes mbretërore.

Faqe 10-11

rëndë ndodhi në lokalin e viktimës rreth orës 22:00 të mbrëmjes së djeshme, pas një sherri të mëparshëm mes autorit dhe viktimës. Policia tha se Tahiri dhe Hoxhani ishin konfliktuar më parë mes tyre për arsye ende të pa qarta, ndërsa në mbrëmje 30-vjeçari ka shkuar i armatosur me automatik në lokalin e viktimës. Ai ka qëlluar menjëherë drejt tij, duke... FAQE 7

Debati për taksat Zona Shengen

Berisha: Rama me teorinë e Marksit Kreu i PS: Asgjë s'do jetë njësoj pas fitores

FAQE 4-5

15 ekonomi

Preçi: Zgjedhjet e 2013-s rrezikojnë rritjen e borxhit Përtej politizimit të panevojshëm të problematikës së mprehtë që krijon rritja e borxhit publik, eksperti i ekonomisë Zef Preçi propozon që borxhi duhet të vihet nën një monitorim dhe llogaridhënie të rreptë parlamentare

CMYK

koment / 19

FAQE 14

Faqe 16

artur zheji

‘Globalizmi’, një enciklopedi perfekte e Adrian Civicit Së pari, duhet thënë se ky është një shkrim i vonuar. Por libri i Civicit qëndron i paepur në kohë dhe është një domosdoshmëri për çdo bibliotekë. Shpesh dëgjojmë e flasim për Globalizmin, ndeshemi e përleshemi në debate, pro dhe kundër kësaj metafore dhe rrjedhojave reale të kësaj dukurie që do të jetë padyshim e ardhmja e qytetërimit...

2

MAPO

e hënë, 15 tetor 2012 www.mapo.al

f kus

Vrasësi ka rrëfyer se takimet me vajzën i kryente në një apartament në lagjen 8 të Durrësit, pak metra nga Medreseja ku ajo kryente studimet

Masakra në DURRëS

“E vrava pas testit të shtatzënisë, s’pranoi të hiqte fëmijën” Shaban Norja rrëfen në polici se herën e parë kur ajo ishte 13 vjeç e ka përdhunuar vajzën, ndërsa më pas ajo i ka “shkuar vetë”. “I thashë nxirre fëmijën, por ajo nuk pranoi”. Është i qetë dhe i ftohtë dhe para hetuesve nuk ka shfaqur në asnjë moment shenja të pendesës. Shaban Norja, 80 vjeç, i akuzuar për vrasjen e 18-vjeçares, e cila ishte tremuajshe shtatzënë me fëmijën e tij, ka pranuar krimin para agjentëve të policisë dhe madje ka zgjeruar ato që ata tashmë i dinin prej ekspertizave, duke u përmendur emrat e grave në atë zonë me të cilat kishte shkuar. Në dy dëshmi i moshuari “mostër” ka shpjeguar fillimisht lidhjen me vajzën dhe më pas edhe motivet e krimit. “Duket si aktor. Ishte mjaft i aftë dhe skenarët që na ka thënë janë afër të pabesueshmes”, thonë punonjës në policinë e Durrësit.

Norja ka qenë ndër personat që janë shoqëruar të parët për t’u pyetur në lidhje me ngjarjen e rëndë. Burri me precedentë penal e që dukej se ishte identifikuar si i dyshuar për shkak të sjelljes së tij prej të forti dhe historive të mëhershme me gratë, është ulur para hetuesve që ditën e ngjarjes së rëndë dhe me qetësi ka mohuar krimin, por ka pranuar lidhjen me vajzën, madje edhe faktin që ajo ishte shtatzënë me fëmijën e tij. “Shkoja shumë mirë me të, madje unë i mbushja telefonin, i bëja dhurata i jepja para për të blerë rroba”, ka deklaruar ai para inspektorëve. Ai ka thënë se kishte filluar historinë në kohën kur vajza ishte e mitur.

“Po, unë e kam pasur marrëdhënie me Aishen që kur ajo ishte 13 vjeçe”, ka rrëfyer ai, duke shtuar se herën e parë ai e ka përdhunuar vajzën. “Fillimisht e kërcënova me armë, e kapa me dhunë. Pastaj ajo vinte vetë”, ka rrëfyer burri që akuzohet për vrasjen makabre.Ai ka rrëfyer se takimet me vajzën i kryente në një apartament në lagjen 8 të Durrësit, pak metra nga Medreseja ku ajo kryente studimet, duke shfrytëzuar në këtë mënyrë kohën që ajo ndodhej në shkollë. Burri që nuk ka pasur problem të tregojë para policisë se ka pasur marrëdhënie edhe me gra të tjera në fshat, ka thënë se vrasjen e ka kryer kur ka mësuar për shtatzëninë dhe vajza s’ka pranuar ta hiqte fëmijë. “Aisheja erdhi dhe më tha që ishte shtatzënë, nuk e besova,

Facebook i Ajshe Vata më 5 tetor: Gjerdani më i bukur krahët e fëmijës Shenjat për dramën që po i ndodhte 18-vjeçarja i ka shfaqur në profilin e saj në Facebook, në pjesën publike të tij.

Dy apo tre mesazhet që ajo ka ndarë me të tjerët kishin lidhje me martesën dhe mëmësinë. Në një nga mesazhet Ajshe Vata shkruan se “gjerdani më i bukur për nënën janë krahët e fëmijës rreth qafës së saj”, mesazhi është publikuar më 5 tetor, ndërsa edhe më herët ajo kishte ndarë mesazhe që kishin lidhje me gjendjen e saj. Vata duket se kishte mësuar për fëmijën dhe nuk donte ta hiqte atë. bleva diku në një farmaci një nga ato testet dhe ashtu ishte”, ka rrëfyer ai në procesverbalin e policisë, ndërsa ka shpjeguar se është grindur me vajzën pasi i ka kërkuar që të hiqte fëmijën, por ajo nuk ka dashur. Ai ka thënë se ka lënë një takim me 18-vjeçaren në vendin ku takoheshin gjithmonë. Një dhomë në hyrje të rrugicës pranë shtëpisë së saj, ku janë gjetur edhe rrobat e saj dhe të tij. Ai ka thënë para policisë se vajza kishte kërkuar që ta vriste, duke thënë se nuk do e hiqte fëmijën, madje ai thotë se ka qenë viktima ajo që ka kërkuar t’i priste kokën, në mënyrë që njerëzit të mos e njihnin. “Ashtu bëra, e qëllova me pistoletë në kokë dhe pastaj preva dhe ia flaka kokën”, ka rrëfyer 80-vjeçari. Ai ka dhënë para policisë informacione për vendin ku kishte hedhur kokën dhe i shoqëruar nga dy makina policia i ka shoqëruar ata pas në vendin e krimit.

“Po, unë e kam pasur marrëdhënie me Aishen që kur ajo ishte 13 vjeçe”, ka rrëfyer ai, duke shtuar se herën e parë ai e ka përdhunuar vajzën.

“Fillimisht e kërcënova me armë, e kapa me dhunë.

Pastaj ajo vinte vetë”, ka rrëfyer burri që akuzohet për vrasjen makabre

Autori i vrasjes Shaban Norja

80-vjeçari, 4 vjet abuzim me viktimën e tij

18-vjeçarja u gjend me kokë të prerë 500 metra larg shtëpisë

Historia e Ajshe Vatës duket se fillon me një abuzim të ndodhur në kohën kur ajo ende ishte në 9-vjeçare. Burri që e vrau atë ka pohuar në polici se fillimisht e ka përdhunuar vajzën 13-vjeçe, duke e kërcënuar atë me pistoletë dhe më pas ka pasur një lidhje me të, sipas tij, edhe me dëshirën e saj. Sipas burimeve nga policia, i dyshuari shfrytëzonte faktin e frekuentimit të shkollës nga vajza për ta takuar atë në orë të ndryshme të ditës, madje për të bërë më të lehta takimet ai kishte marrë me qira një apartament në një lagje pranë shkollës së mesme të vajzës. Banorë të zonës i kanë thënë policisë se e kishin parë para se të ndodhte ngjarja burrin i cili hynte dhe dilte në apartamentin e marrë me qira, me vajzën. Ndërkohë, sipas të dhënave të policisë edhe pse ende nuk ka informacion, Norja mund të ketë edhe histori të abuzimit me femra të tjera. Ai ka pranuar se ka pasur marrëdhënie me disa nga gratë në fshat, duke pohuar se i afroheshin vetë, por sipas policisë dyshimet se ai mund të ketë përdorur armën për këtë janë të mëdha.

Katër ditë më parë familja Vata dhe fshati Vllazërim u trondit nga një ngjarje e rëndë: trupi pa jetë i një 18-vjeçare u gjend me kokë të prerë.

Vajza u identifikua si Ajshe Vata, 18 vjeçe, ndërsa ngjarja makabër shokoi gjithë opinionin publik. Trupi i gjymtuar i vajzës u gjet nga një bari që po kulloste lopët në një arë me misër rreth 500 metra nga shtëpia e saj.

18-vjeçarja është masakruar rreth orës 2 të mëngjesit të së enjtes, pasi kishte dalë nga shtëpia për të takuar një person, që fillimisht u dyshua si i dashuri i saj, ndërsa pas hetimeve re-

Shtëpia e Aishe Vatës

zulton të jetë 80-vjeçari Shaban Norja. Policia e Durrësit tha se viktimës i ishte prerë koka dhe është masakruar. Ndërkohë, sipas policisë, në telefonin e vajzës së masakruar nuk është gjetur asnjë komunikim me persona jo të afërm dhe dyshohet se takimi me personin që mund të ketë kryer krimin është bërë përmes rrjeteve sociale.

Policia thotë se familja kishte kuptuar largimin e viktimës dhe në orët pas mesnatës ka dalë ta kërkojë atë në zonë, por nuk ka gjetur asnjë shenjë, derisa fqinji i tyre gjeti në mëngjes trupin e pajetë.

e hënë, 15 tetor 2012 www.mapo.al

MAPO

3

Norja akuzohet për vrasje në rrethana cilësuese, duke marrë parasysh masakrimin e trupit dhe faktin që viktima ishte shtatzënë

ADN-ja tregoi vrasësin, shenjat e tij mbi trupin e viktimës Policia thotë se ndaj 80-vjeçarit dyshimet u hodhën fillimisht nga babai i viktimës. Në trupin e vajzës u gjetën një fije floku, pështymë dhe shenja të duarve të autorit të dyshuar

Viktima Aishe Vata

Profili gjenetik i vrasësit.

Sipas policisë është zbuluar pas pështymës, një fije floku dhe shenjave të duarve të gjetura në gjoksin e viktimës, të cilat kanë përcaktuar se 80-vjeçari ka qenë me të edhe natën e krimit. Sipas policisë, edhe pse që në fillim kishin ngritur dyshime të forta se vrasja ishte kryer nga i moshuari, ata nuk kanë pasur prova të mjaftueshme për ta arrestuar atë

Fillimisht ka qenë babai i viktimës ai që ka orientuar policinë drejt të dyshuarit 80-vjeçar, i cili dyshohet për masakrimin e 18-vjeçares Ajshe Vata, nisur kjo edhe nga një histori e mëparshme abuzimi prej Shaban Norjas. Ndërkohë më vonë ka qenë analiza e ADN-së që ka dhënë përgjigjen përfundimtare për autorësinë e krimit, sipas policisë. Analiza është kryer në kohë rekord dhe përgjigjet e saj kanë drejtuar policinë drejt Norjas si baba i fetusit që mbante 18-vjeçarja, ndërsa kanë përcaktuar se ai ishte edhe profili gjenetik i vrasësit.

Sipas policisë, kjo e dyta është zbuluar pas pështymës, një fije floku dhe shenjave të duarve të gjetura në gjoksin e viktimës, të cilat kanë përcaktuar se 80-vjeçari ka qenë me të edhe natën e krimit.

Sipas policisë, edhe pse që në fillim kishin ngritur dyshime të forta se vrasja ishte kryer nga i moshuari, ata nuk kanë pasur prova të mjaftueshme për ta arrestuar atë.

Policia tha se kur është pyetur për dyshime ka qenë babai i vajzës që ka vënë gishtin te 80-vjeçari, i cili kishte një histori abuzimi me një nga vajzat e tjera të familjes së tij dhe që është parë prej tij si një person që mund të kishte kryer aktin. Sipas policisë, Norja jetonte fare pranë shtëpisë së viktimës dhe kishte pasur më herët

marrëdhënie me familjen të cilës i kishte shitur tokën kur kishin ardhur në Durrës, por ka përdorur këtë status për të abuzuar. Policia tha se menjëherë pas ngritjes së dyshimeve nga babai, Norja është përfshirë në listën e 41 personave të cilëve u është marrë ADN-ja, analizat për këtë të fundit duket se janë kryer ndër të parat, duke pasur parasysh edhe dyshimet që kishte mbi 80-vjeçarin, i cili kishte precedentë të mëparshëm penalë.

Ndërkohë që pas konfirmimit të profilit gjenetik policia ka ushtruar kontroll në godinën ku ishte kryer takimi i fundit i tij me vajzën dhe ka gjetur aty rrobat e saj dhe rrobat e burrit me shenjat e gjakut të vajzës si dhe thikën e pistoletën me të cilën ishte kryer krimi. I marrë në pyetje pas zbulimit të këtyre provave, 80-vjeçari ka pranuar krimin dhe i shoqëruar nga dy makina policie i ka çuar ata në vendin ku kishte hedhur kokën rreth 150 metra nga vendi ku u gjet më parë trupi i vajzës. Falë dëshmive, policia ka zbardhur edhe dinamikën e ngjarjes, ndërsa ka mësuar se ai ka thirrur nëpërmjet telefonit Ajshen. Policia tha se ka gjetur mesazhet dhe thirrjet telefonike të tij ndaj vajzës në telefonin e 80-vjeçarit, ndërsa në celularin e vajzës këto ishin fshirë dhe aty ndodhej vetëm numri i të arrestuarit.

Vendi ku u gjet trupi i Aishe Vatës

Muhamet Vata: Jam i turpëruar nga shtatzënia e vajzës Muhamet Vata, babai i 18-vjeçares së gjetur me kokë të prerë, ndihet i turpëruar nga e bija tashmë në varr.

Në një intervistë televizive ai ka pohuar se nuk do të kishte pranuar njerëz në shtëpi për mort, nëse do të kishte dijeni se e bija është shtatzënë. Babai i 18-vjeçares ka deklaruar se ka mësuar nga gazetat se e bija ishte në muajin e tretë të shtatzënisë dhe pas këtij momenti, nuk ka ndërmend të bëjë asnjë ceremoni tjetër në kujtim të Aishes. “E kam marrë vesh nga gazetat.

Nuk e dija që ajo ishte shtatzënë. Nuk pres asnjeri për të pestat, se na ka turpëruar”, – thotë para kam-

erave Vata. Në këtë intervistë ai ka kujtuar edhe njëherë natën e krimit, ndërsa shpreh habinë sesi një vajze të sprovuar me punë të rënda i është prerë koka në atë mënyrë. Sipas Muhamet Vatës, autori duhet ta ketë gënjyer të bijën, ose ndoshta e ka droguar, që më pas t’i priste lehtësisht kokën. “Ajo ishte e fuqishme, bënte punë të rënda”, – ka shprehur habinë Muhamet Vata, i cili nuk ka mbetur jashtë rrethit të të dyshuarve nga policia. I pyetur për sjelljen e së bijës, ai ka shtuar se ajo nuk i kishte hapur asnjëherë probleme, pasi ishte vajzë e urtë dhe e sjellshme.

Shtëpia e Shaban Nurjes

4 7465 02

MAPO MAPO

qershor 20122012 e13hënë, 15 tetor www.gazetamapo.com www.mapo.al

politika

Kreu i qeverisë ka akuzuar Ramën se po përpiqet që të mashtrojë bizneset me taksën progresive. Berisha deklaroi që e djathta i mbetet besnike taksës së sheshtë, ndërsa premtoi ulje të mëtejshme të taksave

Berisha: Taksa progresive, Rama me teorinë e Marksit Manifesti i Marksit po shëtit nëpër Shqipëri: Taksa progresive. Zoti Rama zotohet se sapo të vijë në pushtet do të vendosë taksën e pashpirt të Karl Marksit” - tha Kryeministri.

Sistemi tatimor do të jetë një nga çështjet që do të bëjë dallimin e alternativave politike në fushatën elektorale të zgjedhjeve të ardhshme.

Ndërsa Partia Socialiste bëri të ditur tri ditë më parë se në programin e saj kishte si zgjidhje për situatën ekonomike dhe për luftimin e varfërisë, vendosjen e taksës progresive, ku ai që fiton më shumë paguan më shumë, dje ka ardhur përgjigjja e demokratëve të cilët i mbeten besnikë formulës së zbatuar prej tyre në këta shtatë vjet, pra të taksës së sheshtë ose taksës proporcionale. Ka qenë vetë kryeministri Berisha ai që ka deklaruar prerazi dje mbajtjen e kësaj takse, duke sulmuar në të njëjtën kohë alternativën socialiste si mishërim të teorive marksiste.

“Por sot, manifesti i Marksit po shëtit nëpër Shqipëri: Taksa progresive. Zoti Rama zotohet se sapo të vijë në pushtet do të vendosë taksën e pashpirt të Karl Marksit” - tha Kryeministri. Teori kjo, sipas Berishës, që ka si pasojë të vetme dhe direkte ngarkimin e biznesit me një barë më të madhe fiskale dhe për rrjedhojë zvogëlimin e fuqisë së tij për të punësuar njerëz. “Taksë e cila ka si rezultat përfundimtar shuarjen nëpërmjet taksave, të qindra e mijërave vendeve të punës” - tha më tej Berisha. Ndaj ka theksuar Kryeministri e djathta i përmbahet qëndrimit të saj të aplikuar në këto vite për një taksë të sheshtë dhe progresive. Por duke synuar gjithmonë uljen e barrës tatimore për bizneset dhe individët, çka sipas tij do të vijo-

jë të ndodhë edhe në mandatin e tretë nëse demokratët do të fitonin zgjedhjet e ardhshme parlamentare.

Ulja e taksave, sipas kreut të qeverisë, do të kishte efekt direkt te biznesi i cili do ndihej më i fuqishëm dhe do të rriste punësimin. “Me këtë rast, unë ju garantoj se sa kohë kjo qeveri të jetë në pushtet - dhe e shoh që në horizont po del gjithnjë e më i qartë mandati 2013-2017 - nuk do të ketë rritje taksash, e kundërta do të ndodhë, sërish do të ketë ulje të tjera.

Unë ju garantoj se taksat nuk do të rriten. Përkundrazi, ato do të ulen.

Ulja e taksave është rruga më e sigurt për zgjerimin e lirisë së tregut, rruga më e sigurt për krijimin e vendeve të punës. Le t’ia lëmë zotit

“Unë e dëgjova zotin Rama, i cili u betua para biznesmenëve të partisë se do të luftojë monopolet. Por ai harroi se në krah kishte Shkrelin, i cili kishte marrë 80 për qind të lejeve të ndërtimit, me Eftimin që ndodhej në fund të sallës”

Rama, taksën e Marksit dhe të vazhdojmë me taksën e sheshtë, taksën proporcionale dhe jo taksën mizore progresive. Taksa proporcionale është e ndershme. Secili paguan në proporcionin e vet, njëlloj siç është parashikuar në librat e shenjtë, në kohërat më të hershme dhe që sot ka dhënë efekte të shkëlqyera”- shtoi kryeministri Berisha. Ai ka sulmuar kreun socialist edhe për zotimin tjetër të bërë prej tij, atë për të luftuar monopolet. Sipas Berishës, ishte pikërisht Rama ai që gjatë kohës që drejtonte Bashkinë e Tiranës krijoi një sistem të mirëfilltë monopoli sidomos në fushën e ndërtimit. “Unë e dëgjova zotin Rama, i cili u betua para biznesmenëve të partisë se do të luftojë monopolet. Por ai harroi se në krah kishte Shkrelin, i cili kishte marrë 80 për qind të lejeve të ndërtimit, me Eftimin që ndodhej në fund të sallës. Zoti Rama betohej kundër monopoleve, në një kohë kur në krye të bashkisë ai ishte arkitekti i monopoleve në Bashkinë e Tiranës.

Ai u zotua se do të vendoste taksën progresive, por tha se do të paguani më pak. Kjo është matematika kokëposhtë e zotit Rama! E vërteta është se kur flet për taksën e korrupsionit është shumë i ndershëm me këtë rast, se ishte taksa e 20-përqindëshit dhe ai e ka të qartë sesi i tatonte ndërtuesit e Tiranës me 20 për qind të të gjithë ndërtimit. Në përpjekjen e tij për të lëvizur sistemin fiskal, ai ka një donkishotizëm të vërtetë” – tha Berisha.

F.Braushi

Berisha dje në panairin “Work and Study”

Fule: PD-PS të bëjnë marrëveshje për tre kushtet e statusit Bashkimi Europian i bën thirrje politikës shqiptare që të tregojë maturi që të mos shpërdorojë shansin që iu dha Shqipërisë për të marrë statusin e vendit kandidat, por të plotësojë sa më parë detyrimet që iu lanë deri në muajin dhjetor. Komisioneri për Zgjerimin e BE-së, Shtefan Fule, duke folur nga Brukseli për mediat shqiptare, bëri të qartë se ajo që presin parterët europianë nga Shqipëria është që partitë politike të dialogojnë dhe të plotësojnë sa më shpejt çështjet që u lanë si detyra shtëpie. Ai bëri të ditur se pret që të shohë vazhdimin e dialogut të nisur një vit më parë me marrëveshjen e nëntorit mes Ruçit dhe Patozit. “Rekomandimi është i qartë dhe autoritetet do të jenë të afta t’i përmbushin kërkesat brenda javëve ose muajve. Kjo është në dorën e tyre. Gjëja më e rëndësishme është se unë kur shoh këto çështje të pazgjidhura, kam parasysh se duhet të vazhdojë ajo që nisi si një bashkëpunim i mirë midis qeverisë dhe opozitës.

Unë shpresoj që tani me këtë rekomandim pozitiv të dhënë nga Komisioni të dyja palët, qeveria dhe opozita, jo vetëm që do të reflektojnë për këtë gjë, por do ta marrin atë si një kërkesë për të mbyllur me marrëveshje edhe kushtet e mbetura. Po e përsëris edhe

njëherë, tani është koha që ata të vendosin vetë për një gjë të tillë”- tha Fule. Megjithëse Komisioni Europian ka dhënë rekomandimin që Shqipërise t’i jepet statusi i vendit kandidat, në qëndrimet e zyrtarëve në Bruksel ekziston shqetësimi se konfliktet politike që rikthehen vazhdimisht mund ta dëmtojnë dialogun politik për axhendën europiane. Sipas përfaqësuesve europiane, Tirana zyrtare duhet të bëjë shumë më tepër për të bindur BE-në se stabiliteti demokratik dhe procesi i integrimit europian janë tashmë të garantuara dhe nuk cenohen nga konfliktet e vazhdueshme politike. Tri janë çështjet të cilave klasa politike shqiptare duhet t’u japë zgjidhje para muajit dhjetor, kur dhe instancat më të larta të BE-së do duhet të marrin vendimin përfundimtar për rekomandimin e dhënë nga Komisioni Europian për statusin e vendit kandidat për Shqipërinë. Më konkretisht KE ka kërkuar që brenda këtyre dy muajve të mbyllet votimi i projektligjit “Për Gjykatën e Lartë”, atij “Për Nëpunësin Civil” si dhe reforma parlamentare.

Sipas zyrtarëve të Ministrisë së Integrimit, afati maksimal brenda të cilit duhet të ketë një rezultat konkretë për këto tri çështje nga ana e klasës politike shqiptare është 28 nëntori.

“Rekomandimi është i qartë dhe autoritetet do të jenë të afta t’i përmbushin kërkesat brenda javëve ose muajve. Kjo është në dorën e tyre

Stefan Fule

e hënë, 15 tetor 2012 www.mapo.al

MAPO

5

Pas 5 muajsh armëpushim mes Ps dhe LSI, dje Ermonela Felaj në Facebook, ka akuzuar sërish partinë e Metës si patericë që mban pushtetin

Ermonela Felaj: LSI është paterica e Saliut Përpjekjet e lidershipit socialist për t’u afruar me pjesën e larguar vite më parë prej saj, Lëvizjen Socialiste për Integrim, duket se nuk janë një gjë natyrale. Tashmë ato ndihen si dy pjesë të largëta dhe kjo jo vetëm për një pjesë të elektoratit apo bazës, por edhe për figura të njohura të PS-së, të cilët ndryshe nga lideri i tyre që ka rregulluar jo pak sjelljen e tij publike ndaj kësaj force, vazhdojnë të flasin me fjalorin e pas zgjedhjeve të 2009-s, ku LSI u konsiderua si paterica e PD-së dhe kryeministrit Sali Berisha. Duke debatuar edhe ajo si një pjesë e mirë e deputetëve socialistë në rrjetin social facebook, Felaj kundërshton çdo përpjekje për ta konsideruar PS-në si një këmbë e pushtetit, duke

Ermonela Felaj

theksuar se ajo që mban sot qeverinë është Lëvizja Socialiste për Integrim. “LSI është paterica e Saliut dhe PS është përballë me njerëzit dhe këtë e kanë kuptuar të gjithë ata që kanë sy për të parë, mendje për të menduar” - shprehej Felaj në faqen e saj. Një vlerësim ky që del përtej qëndrimeve zyrtare që ka mbajtur kohët e fundit PS ndaj LSI-së, që pas takimit të famshëm të Gjirit të Lalzit dhe disa takimeve të tjera që kanë zhvilluar kryetarët respektivë të këtyre dy forcave, Edi Rama dhe Ilir Meta. Vetë Rama që nga ajo kohë është treguar i matur në deklarimet e tij, megjithëse politikisht e ka cilësuar LSI-në si pjesë e qeverisjes dhe përballë PS-së në opozitë.

Rama: Asgjë nuk do të jetë më njësoj pas fitores më 2013 “Shqipëria mund të bëhet Shqipëria europiane, ku gjithsecili ka një mundësi dhe gjithsekujt talenti i vet, vullneti i vet, përpjekjet e veta mund t’i vlejnë dhe nuk do t’i shkojnë dëm.”

Platforma e Nanos, Malaj: Do të jem në PS Deputeti i Partisë Socialiste, Arben Malaj, ka deklaruar se çdo angazhim politik do të jetë brenda PS-së. I pyetur për projek-tplatformën e Nanos, që do të prezantohet në Asamblenë Kombëtare të PS-së, Malaj u shpreh se vetëm brenda PS-së do të japë kontribut, duke mos mohuar faktin se ka ndihmuar Fatos Nanon për platformën, në kapitullin e ekonomisë. “Kur kam pranuar angazhimet e mia në PS, kam thënë që çdo gjë duhet bërë brenda PS-së, dhe jo jashtë saj.

Kam pranuar të jem anëtar i PS-së, dhe kam pranuar të jem pjesë e PS-së, dhe nuk kam pranuar që të bëj propagandë për kryetarin e radhës të PS-së. Pra, përgjigjja ime është e qartë, që unë do jem në PS për të dhënë kontributin tim brenda saj”, është shprehur Malaj.

Dy ditë më parë në një intervistë për “Mapo”-n, mbështetësi i Fatos Nanos, Enver Reçi, ka pohuar se kontribut në platformën e Nanos

ka dhënë edhe Arben Malaj. Në një intervistë për “Abcneës”, Malaj ka folur edhe mbi kushtet që duhet të plotësojë Shqipëria deri në muajin dhjetor. Sipas tij, politika duhet të rrisë bashkëpunimin për të fituar statusin. “Është rasti për të rritur bashkëpunimin mes palëve. Nuk besoj se kërkesat e PS-së janë antikushtetuese. Dhe këto vijnë nga arroganca e numrave ku ndryshimet në Rregulloren e Kuvendit u bënë në mënyrë krejtësisht të njëanshme. Dhe kjo u vu re edhe në votimin e anëtarëve të KQZ-së, ku anëtarët u votuan me 129 vota, ndërsa kryetarja u zgjodh në mungesë konsensusi. Jam i bindur që të dyja partitë politike do ta bëjnë një zgjidhje, qoftë edhe në minutën e fundit. Besoj se shumë shpejt do të gjendet një zgjidhje mes palëve, pasi asnjërës nuk i intereson një refuzim i statusit në këtë moment i cili është i fundit”, u shpreh Malaj.

Kryesocialisti Edi Rama në takim me të rinjtë socialist në qytetin e Elbasanit ka premtuar se pas zgjedhjeve të 2013 asnjë gjë nuk do të jetë e njëjtë. Sipas tij, projekti për një “Rilindje shqiptare” do t’i japë një tjetër dimension qeverisjes së vendit. “Asgjë nuk do jetë më njësoj pas fitores së vitit 2013 në rast se ne e realizojmë fitoren përmes rrugës së shtrirjes së dorës dhe të dëgjimit të atyre që kemi rreth e rrotull e të komunikimit me ta, për t’iu thënë se Shqipëria mund të bëhet Shqipëria europiane që ne duam; Shqipëria mund të bëhet Shqipëria europiane ku gjithsecili ka një mundësi dhe gjithsekujt talenti i vet, vullneti i vet, përpjekjet e veta mund t’i vlejnë dhe nuk do t’i shkojnë dëm”, është shprehur Rama, duke vënë gishtin e përgjegjësisë kryeministrit Berisha, se po punon për interesat personale dhe familjare. “Shqipëria që duam mund të bëhet Shqipëria ku “Kurrë më” kryeministri të mos shkojë në oborret e shkollave për t’u bërë propagandë kundër opozitës fëmijëve dhe atyre që në shkollë duhet të shkojnë për të mësuar historinë e këtij vendi, historinë e kontinentit ku ne jetojmë dhe njëkohësisht për t’u përgatitur që nesër të mos jenë qytetarë të dorë së dytë, por qytetarë të lirë dhe të barabartë në familjen europiane”, theksoi Rama. Kryesocialisti ftoi të rinjtë për të qenë bashkë në një Rilindje Shqiptare, sepse “kjo është në fund të fundit një betejë për një Shqipëri më të mirë”.

Blushi

Në takim “Unë jam FRESH” kanë marrë pjesë edhe deputeti Ben Blushi, Taulant Balla si dhe sekretari për rininë, Erjon Veliaj. Blushi gjatë fjalës së tij tha se “Zgjedhjet e vitit të ardhshëm do të jenë një koncert. Secili nga ne duhet të ketë një biletë, vota e vitit do të jetë një biletë

Kreu i PS, Edi Rama

Kryesocialisti ftoi të rinjtë për të qenë bashkë në një Rilindje Shqiptare, sepse “kjo është në fund të fundit një betejë për një Shqipëri më të mirë”

për një Shqipëri më të mirë dhe të drejtë, arsim më publik, Shqipëri më të bukur. Megjithatë, pasja e një bilete nuk mund të mjaftojë, sepse secili prej nesh duhet të shpërndajë një biletë për të bërë atë Shqipëri që ne duam”, deklaroi Blushi. “Unë jam FRESSH”, është projekti më i ri i të rinjve eurosocialistë shqiptarë, i promovuar nga kryetari i Partisë Socialiste disa javë më parë në kryeqytet. Manifesti i “FRESSH”, është një projekt interaktiv, me shumë dimensione ku veç bashkimit të të rinjve që kërkojnë ndryshimin, mishëron edhe vullnetin, ambicien dhe shpresën për të jetuar në një Shqipëri më të mirë.

04 6

MAPO MAPO

13Eqershor hënë, 15 tetor 2010 2012 www.gazetamapo.com www.mapo.al

politikë

Nënkryetari i Kuvendit dhe deputeti i LSI-së, Nasip Naço, parashikon se në zgjedhjet e 2013-s kjo forcë do të dyfishojë rezultatin dhe Ilir Meta mund të jetë, pse jo, dhe kryeministër

Naço: Qeveria duhet të dialogojë me grevistët “Dialogu mes palëve do të japë një zgjidhje përfundimtare, edhe qeveria duhet të dialogojë, por edhe ata të mos vendosin kushte të papranueshme për të shkelur ligjin. Mendoj se ka akoma kohë, jo vetëm mazhoranca por edhe politika, të ndërmjetësojë për zgjidhjen e kësaj greve.”

Intervistoi: Fernanda Cenko

Më 10 tetor Komisioni Europian propozoi që Shqipëria të marrë statusin e vendit kandidat për në BE, por me disa kushte. E meritonte?

Mendoj se është një fitore historike për të gjithë klasën politike shqiptare, por edhe për popullin shqiptar brenda dhe jashtë vendit.

Sigurisht është e vonuar, edhe pse falënderova klasën politike, ia lë gjithë përgjegjësinë asaj që Shqipëria e mori për herë të tretën statusin, dhe sërish të kushtëzuar. Përsëri nuk është vonë, ka kohë, edhe pse është e kushtëzuar, kjo do të thotë që ka akoma kohë. Dua të përfitoj nga intervista për t’i bërë thirrje gjithë klasës politike të majtë apo të djathtë të ulen dhe të dialogojnë dhe të bëhen në kohë reformat për të marrë statusin. Kjo klasë politike i ka gjitha mundësitë, e ka treguar që kur do dialogon. Duhet të lihen mënjanë interesat e ngushta personale, për t’i hapur rrugë integrimit.

Po kemi Gjykatën e Lartë dhe Reformën Parlamentare...

Unë mendoj se edhe ligji për Gjykatën e Lartë, apo edhe rregullorja e Kuvendit është e arritshme.

Jeni optimist se në dhjetor do e marrim statusin?

Mendoj që në një farë mënyrë kushtëzimi është një shuplakë për klasën politike dhe ne e kemi marrë këtë mesazh nga politikanët e civilizuar europianë. Besoj dhe shpresoj se në kohën e duhur ne do t’i përfundojmë të gjitha detyrat. Në dhjetor ne bëhemi gati për të marrë statusin.

Të kalojmë tek tema e ditës, greva e urisë.

Grevistët kanë kërkuar që të kenë një takim me zotin Meta, meqë është pjesë e qeverisë.

Ka pasur përfaqësues të LSI-së që kanë pas ur k o nt ak te m e i s h - t ë d ë n u ar it e ndërgjegjes?

Po, ministri i Shëndetësisë, Vangjel Tavo.

Si ministër edhe si mjek, ka qenë pranë tyre.

Besoj se kontaktet i ka marrë edhe në emër të LSI-së. Moralisht mbështes grevën e kësaj shtrese. Sigurisht që për mjetet që kanë zgjedhur nuk jam dakord. Është zgjedhur mënyra e gabuar për të bërë presion.

Po kërkohet dialog...

Dialogu mes palëve do të japë një zgjidhje përfundimtare, edhe qeveria duhet të dialogojë, por edhe ata të mos vendosin kushte të papranueshme për të shkelur ligjin. Mendoj se ka akoma kohë, jo vetëm mazhoranca por edhe politika të ndërmjetësojë për zgjidhjen e kësaj greve, e cila po kalon në ditën e 23-të, dhe po kalon limitin njerëzor.

A do i përgjigjet Meta thirrjes?

Besoj se këtë pyetje duhet t’ia bëni zotit Meta. Unë di që zoti Meta e ka bërë një prononcim publik, duke i mbështetur moralisht, por nuk mbështet format e tyre të të protestuarit.

Mos ndoshta Meta i druhet negociatës, për shkak të koalicionit me Berishën? Ky i fundit nuk pranon...

Kjo s’ka të bëjë me mazhorancën. Koalicioni ynë ka qenë i qëndrueshëm, por në raste të veçanta ne dallohemi kryekëput nga pjesa tjetër. Ne jemi në qeverisje, nuk jemi qeveria.

Kështu që secili mban vetë qëndrimin e vet publik dhe moral ndaj kësaj greve.

Problemi është ta parandalojmë, tentativat për vetëflijim kanë bërë xhiron e botës…

Unë nuk mendoj dhe nuk jam nga ata që të mendoj se kush ua shpuri benzinën dhe kush ia vuri flakën. Unë mendoj që ne, klasa politike, i ka të gjitha mundësitë të ulen e të dialogojë që kjo grevë të mos kalojë në ekstremitetet e saj.

Jeni në dijeni se çfarë po bëhet me zgjedhjen e Kryeprokurorit?

Kjo është kompetencë e Presidentit. Besoj se personi që do të dekretohet do të jetë një nga figurat më të njohura, me integritet moral dhe profesional nga sistemi gjyqësor.

Figurë e njohur? Kemi emër deri tani?

Jo. Besoj se i takon kjo pyetje Presidentit.

Koha se kur duhet të dekretohet, Presidenti është shprehur qartë. Besoj në javët që vijnë.

Si janë marrëdhëniet e LSI-së me PD-në?

Në fillim, po ta vini re, një pjesë e mirë e klasës politike të PD-së dhe LSI-së kanë qenë skeptikë ndaj këtij koalicioni, se mendohej se do të kishte bashkëqeverisje për një muaj. Koha i dha të drejtë këtij koalicioni, PD dhe LSI i dha një stabilitet ekonomik dhe politik. Kemi bërë së bashku një sërë reformash për t’u integruar në BE. Më 2013, vetëm? Apo sërish koalicion?

Lidershipi dhe kreu i saj është shprehur qartë se ne kemi bërë një koalicion për katër vite. Ne nuk jemi seksion i PD-së, por kemi një identitet si në qeveri edhe në pushtetin lokal. Programi ynë është përfshirë në pjesën më të madhe në programin e kësaj mazhorance dhe vitin që do vijmë së bashku me strukturat do të vendosim se çfarë do të bëjmë.

Më 2013, nga përllogaritjet që keni bërë, si i mendoni zgjedhjet në Berat?

Mendoj se gjatë këtyre 8 vjetëve qarku i Beratit është një forcë e konsoliduar. Arriti që më 2009, edhe pse pa komisioner, edhe me vështirësitë e sistemit morëm një deputet, është një forcë plotësisht e organizuar.

Me plot gojë mund të themi që LSI-ja në qarkun e Beratit është lokomotiva e së majtës.

Kemi kreun e qarkut, kemi komuna dhe bashki, kemi këshilltarë pothuaj baras me PD-në dhe PS-në. Në të ardhmen objektivi ynë është që të jemi fort lokomotivë e së majtës, por të jemi edhe forca e parë politike në qarkun e Beratit.

Po në rang vendi, si e parashikoni rezultatin e 2013-s për LSI-në ?

Do të dyfishojmë dhe trefishojmë votat.

LSI-ja do të jetë një forcë relativisht e konsoliduar, e votuar, edhe, pse jo, Ilir Meta kryeministër më 2013.

Balla: U privatizua edhe Aerodromi i Ushtrisë në Vlorë Deputeti i Partisë Socialiste, Taulant Balla, ka drejtuar sërish gishtin nga Ministria e Mbrojtjes për pronat e Ushtrisë. Balla nga Vlora ka denoncuar privatizimin e Aerodromit Ushtarak, sipërfaqe kjo që i është kaluar Ministrisë së Ekonomisë. “Sot po ju tregojmë një pronë tjetër që dëshmon batërdinë e ministrit të Mbrojtjes me pronat e ushtrisë. Kjo pronë, që dikur ishte aerodromi i ushtrisë në Vlorë, ka një sipërfaqe marramendëse, 302 400 metra katrorë, të cilën Arben Imami tashmë e ka bërë gati për ta shitur sipas vetë dokumentacionit që na vënë në dispozicion, ku tregohet sipërfaqja dhe komunikimi me Ministrinë e Ekonomisë për të filluar procedurën e shitjes”, tha Balla. Duke patur parasysh shtrirjen e madhe të kësaj prone, brenda vijës së verdhë të Bashkisë Vlorë, Balla ka theksuar se pronat publike duhet të marrin parasysh

nevojat e komuniteteve që i rrethojnë dhe mirëqenien e tyre. Nisur edhe nga vendndodhja brenda vijës së verdhë të qytetit, kjo sipërfaqe mund të shërbente për institucione të rëndësishme sociale, të cilat do t’i shërbenin më së miri komunitetit të zonës. “Në fakt për këtë pronë nuk kishte pse të fillonte procedura e shitjes, përkundrazi, për këtë pronë kaq të madhe, pothuajse në një prej zonave më të rëndësishme për zhvillim në qytetin e Vlorës, duhej të ishte vënë në dispozicion të këtij komuniteti lokal që rrethon këtë pronë. Për të ngritur këtu institucione të jetës sociale të çdo komuniteti, këtu ka nevojë për një shkollë, një qendër shëndetësore, ka nevojë për qendra të trajtimit të moshave të treta, ka nevojë për ambiente në dispozicion të kohës së lirë, fusha futbolli e të tjera me radhë”, u shpreh Balla nga qyteti bregdetar.

E hënë 15 tetor 2012 www.mapo.al

aktualitet

MAPO

7 11

Ekzekutoi me automatik pronarin e lokalit, pranga autorit Shkodër Një ngjarje e rëndë ndodhi mbrëmjen e djeshme në rrethin e Shkodrës, kur një 35-vjeçar u qëllua me breshëri automatiku nga bashkëfshatari i tij. Viktima është identifikuar si Luan Tahiri, 35 vjeç, banor i fshatit Kosmaç të rrethit të Shkodrës. Sipas policisë, ai është qëlluar me automatik nga Fatjon Hoxhani, i cili është arrestuar menjëherë pas ngjarjes. Krimi i

rëndë ndodhi në lokalin e viktimës rreth orës 22:00 të mbrëmjes së djeshme, pas një sherri të mëparshëm mes autorit dhe viktimës. Policia tha se Tahiri dhe Hoxhani ishin konfliktuar më parë mes tyre për arsye ende të pa qarta, ndërsa në mbrëmje 30-vjeçari ka shkuar i armatosur me automatik në lokalin e viktimës. Ai ka qëlluar menjëherë drejt tij, duke i shkaktuar vdekjen e

Gjatë protestës së djeshme të gazetarëve

menjëhershme, ndërsa më pas ka tentuar të largohet nga vendi i ngjarjes. Më të marrë njoftimin për ngjarjen e rëndë, uniformat blu u nisën drejt fshatit Kosmaç, ku pas pak minutash kryen arrestimin e 30-vjeçarit Fatjon Hoxhani, të cilit iu sekuestrua edhe arma e krimit një automatik tip “Kallashnikov”. Mbi të dyshuarin tashmë rëndon akuza e vrasjes me dashje.

Ish të përndjekurit në ditën e 23 të grevës së urisë

Të përndjekurit: Qeveria të ulet, në grevë deri në plotësimin e kërkesave Përkeqësohet gjendja e grevistëve të urisë në ditën e 23-të. Njëri prej tyre shtrohet në spital në gjendje të rëndë. Policia lejon takimet e grevistëve me miqtë dhe familjarët. Tetë ish-të përndjekurit: Në grevë deri në plotësimin e kërkesave Tiranë Ish-të përndjekurit politikë thonë se janë të vendosur t’i shkojnë deri në fund grevës së urisë, që tashmë ka hyrë në ditën e 24-t. Edhe pse shumë prej tyre janë larguar për shkak të gjendjes së rëndë shëndetësore, tetë ish-të përndjekur vijojnë të qëndrojnë në gjysmëçadrën e sajuar në hyrje të “Komunës së Parisit”. Moti i keq dhe shirat e ditëve të fundit kanë vështirësuar së tepërmi gjendjen e grevistëve të urisë, të cilët thonë se do të qëndrojnë aty deri në plotësimin e kërkesave të tyre që lidhen me dëmshpërblimin.

Por edhe pas 24 ditësh në uri të plotë, ende nuk ka një sinjal pozitiv që mund

të çojë në zgjidhjen e situatës, pasi përfaqësuesit e grevës janë shprehur të zhgënjyer edhe nga takimi me Presidentin e Republikës. Në këto kushte, grevistët, edhe pse në gjendje të rëndë, nuk tërhiqen nga kërkesat e tyre dhe greva e urisë. Njëri prej grevistëve ka deklaruar për se do qëndrojnë në grevë derisa të plotësohet kërkesa e tyre për të marrë 4 këste të dëmshpërblimit.

“Gjendja jonë sa vjen e përkeqësohet, por me përmirësimin e marrëdhënieve me policinë, që lejoi familjarët, por edhe median, na ka bërë të ndihemi mirë psikologjikisht. Ne jemi të vendosur në kërkesat tona ekonomike, duam të plotësohen 4 këste të dëmshpërblimit që na takojnë me ligj. Jemi për një pension për të burgosurit politikë që janë gjallë. Na është shkelur e drejta, dinjiteti, nuk mund të dal ndryshe nga kjo grevë vetëm se i vdekur”- tha grevisti Besim Valteri. Sipas tij, disa nga shokët e tij që ndodhen në grevë urie janë në gjendje të rëndë. “Fatmiri me tension shumë të lartë, Lavdosh Beqo është shumë rëndë, Ramazan Spahiu dhe Llazi Koci gjithashtu”- tha Vlateri, tek-

sa shprehet i vendosur të qëndrojë në grevë deri ditën e fundit të jetës. Apele për dialog ka bërë edhe koordinatori i grevës së urisë, Skënder Tufa, i cili kërkoi nga qeveria zgjidhje paqësore dhe imediate të situatës së tyre, pasi gjendja e grevistëve është rënduar si për shkak të kushteve shëndetësore ashtu edhe për shkak të kushteve të motit. “I bëjmë apel të ulemi dhe të diskutojmë, se në themel përveç vuajtjeve 50-vjeçare është gjaku i Gjergj Ndrecës dhe Lirak Bejkos. Nuk mund të presim gjatë, se po vdesin. Do i luteshim të na mirëkuptonin dhe të bënim zgjidhje paqësore, ne jemi të hapur”- tha Tufa.

Pikërisht për shkak të kushteve tepër të rënda shëndetësore, një prej grevistëve është larguar nga çadra ku ndodhen shokët e tij, për t’u shtruar në spital. Mesditën e djeshme grevisti Fatmir Lloçi u dërgua në spital në gjendje të rëndë shëndetësore. Mjekët kanë rekomanduar që të operohej 10 ditë më parë nga mëlçia, por Lloçi ka refuzuar spitalin disa herë. Ndërkohë që gjatë ditës së djeshme policia ka lejuar grevistët të vizitohen nga famil-

jarë dhe persona të tjerë që janë solidarizuar me ta. Pas një bllokade gati prej 48 orësh, uniformat blu kanë pranuar që grevistët të takohen me personat që shkojnë t’i vizitojnë, duke marrë më parë leje prej tyre. Deputeti socialist Pandeli Majko ka zhvilluar një takim me grevistët e urisë, ku ka shprehur solidaritetin dhe ka kërkuar ndërhyrje të menjëhershme nga qeveria, pasi gjendja e ish-të përndjekurve është vërtet e rëndë. Gjithashtu, grevistët janë vizituar edhe nga Fatos Lubonja, i cili ka qëndruar disa minuta në çadrën e të përndjekurve në shenjë solidariteti me kërkesat dhe sakrificën e tyre. Rreth mesditës në çadrën e grevës së urisë kanë shkuar edhe përfaqësues të Avokatit të Popullit, pas kërkesës së përfaqësuesve të shoqërisë civili për të negociuar me qeverinë rreth kërkesave të ish-të përndjekurve. Një biznesmen u ka ofruar dyshekë dhe batanije grevistëve të urisë, duke lehtësuar kështu sadopak qëndrimin e tyre në një ambient me lagështi dhe gati në qiell të hapur pas shirave të dy ditëve të fundit.

Furtunë në polici, Burgaj firmos 38 lëvizje në Tiranë e rrethe Tiranë Drejtori i Përgjithshëm i Policisë, Hynsi Burgaj, ka firmosur lëvizjen e 38 oficerëve madhorë të policisë, mes të cilëve dy drejtorë qarqesh, disa drejtorë të kufirit dhe migracionit në Tiranë dhe rrethe si dhe të gjithë zv.drejtorët e policisë në qarqe. Lëvizjet në polici janë motivuar me ndryshimin e strukturës dhe marrjen e gradave të reja nga disa prej oficerëve të ngritur në detyrë.

Por pas nuk mbetet as situata kriminale e muajve të fundit, kur në vend janë shënuar një sërë krimesh të rënda.

Sipas urdhrit të Burgajt, largohet nga detyra drejtori i policisë së Lezhës, Muharrem Furriku, i cili emërohet në Drejtorinë e Përgjithshme të Policisë. Po ashtu Burgaj emëron në krye të drejtorisë së policisë Berat Altin Qaton. Në morinë e lëvizjeve të fundit bie në sy transferimi i Krenar Ahmetajt nga drejtori i njësisë së qarkullimit rrugor në Tiranë në detyrën e zv.drejtorit për rendin në drejtorinë e policisë së Durrësit. Po ashtu, Burgaj ka lëvizur të gjithë zv.drejtorët në rrethe, duke “shkundur kështu” të gjitha drejtoritë e policisë në qarqe.

Lista e plotë Arben Hajdarmataj, drejtori i policisë Lezhë Altin Qato, drejtori i policisë Berat Muharrem Furriku, drejtor për rendin Nuri Loca, drejtori i kufirit Durrës Ferdinand Gjeta, drejtor i kufirit Dibër Roland Pelushi, drjetor i kufirit Tiranë Selman Tema, drejtor i kufirit Vlorë Saimir Boshnjaku, specialist në Drejtorinë e Përgjithshme Medi Çanga, shef sektori në shkollën e policisë Admir Abrija, drejtor kufiri në Gjirokastër Ylber Zyberi, drejtor kufiri Korçë Fatmir Amuli, drejtor kufiri Shkodër Gazment Hamitaj, shef i komisariatit nr.1 Dritan Dorda, shef i komisariatit nr.2 Gëzim Ngjeçi, zv.drejtor për krimet e rënda Tiranë Erzen Breçani, zv.drejtor për rendin, Tiranë Erzen Cera, zv.drejtor për krimet e rënda Elbasan Gëzim Prebiba, zv.drejtor për rendin, Berat

Albert Seferi, zv.drejtor për krime të rënda, Dibër Gentian Shehaj, zv.drejtor për rendin, Dibër Artan Hasani, zv.drejtor për krime të rënda, Durrës Krenar Ahmeti, zv.drejtor për rendin, Durrës Dorian Muça, zv.drejtor për krime të rënda, Elbasan Gjelosh Prendi, zv.drejtor për rendin, Elbasan Lorenc Meta, zv.drejtor për krime të rënda, Fier Taulant Kondi, zv.drejtor për rendin, Fier Ndue Doçi, zv.drejtor për krime të rënda Gjirokastër Myftar Demirlika, zv.drejtor për rendin, Gjirokastër Ilir Gjoçi, zv.drejtor për krime të rënda, Korçë Lavdim Durbaku, zv.drejtor për rendin, Korçë Adriatik Tafçiu, zv.drejtor për krime të rënda, Kukës Xhafer Elezi, zv.drejtor për rendin, Kukës Ferdinand Mara, zv.drejtor për krime të rënda, Lezhë Eduard Caka, zv.drejtor për rendin, Lezhë Ilir Dedja, zv.drejtor për krime të rënda, Shkodër Asllan Shyti, zv.drejtor për rendin, Shkodër Artan Pjetërnika, zv.drejtor për krime të rënda, Vlorë Helidon Veizi, zv.drejtor për rendin, Vlorë

protesta

Gazetarët: Të negociohet me grevistët Tiranë Sikundër kishin paralajmëruar një ditë më parë, një grup gazetarësh, kryesisht reporterë të grevës së urisë, zhvilluan një tubim para godinës së Këshillit të Ministrave, në shenjë proteste për mosreagimin ndaj kërkesave të ish-të burgosurve politikë të ngujuar prej më shumë se dy javësh në grevë urie. Gazetarët, të mbështetur dhe nga shoqëria civile, kërkuan mbështetjen e qytetarëve në shenjë solidariteti për gjendjen e rëndë të grevistëve të urisë.

Në këtë tubim gazetarët protestuan edhe për moslejimin e ushtrimit të profesionit të tyre nga ana e forcave të policisë që sigurojnë mbarëvajtjen e grevës së urisë. Gazetarët duke u sensibilizuar me grevën, i bënë apel kryeministrit Berisha që të ulet dhe të nisë një dialog me ish-të përndjekurit, ndërkohë që i bënë thirrje grevistëve që të heqin dorë nga grevat sakrifikuese. Rreth orës 12:00, grupi i gazetarëve firmosi një peticion përpara Kryeministrisë, ku kërkonte dialog mes qeverisë dhe grevistëve të urisë me qëllim shmangien e humbjes së jetëve njerëzore. Më pas gazetarët dhe përfaqësues të shoqërisë civile udhëtuan më këmbë drejt çadrës së grevës së urisë në hyrje të lagjes “Komuna e Parisit”. Pas negociatave me policinë, një përfaqësi e gazetarëve vizitoi grevistët e urisë, gjendja e të cilëve sa vjen e përkeqësohet. Gjatë qëndrimit para kordonit policor u shënua edhe një incident me një person të panjohur, i cili në rolin e protagonistit tha se ofronte zgjidhjen e çështjes së ish-të përndjekurve. Personi që nuk njihej nga asnjë prej koordinatorëve të grevës, qëndroi deri në fund të protestës së gazetarëve, ndërsa më pas u shoqërua nga një makinë policie pas një takimi të përzemërt me disa agjentë policie që ndodheshin në zonën ku zhvillohet greva e urisë.

8

MAPO

e hënë, 15 tetor 2012 www.mapo.al

fenomen Asnjëri në vendin e vet

botimi Në hirin e një zemre të zgjuar Liri “Një zemër inteligjente”, idenë e të cilit Alain Finkielkraut e përkëdhelte prej vitesh, do të kishte mbetur në hije po qe se Nicolas Guerpillon nuk do t’i kishte bërë një ditë propozimin

Ky libër është një analizë gjakftohtë e dhënë përmes faktesh të jetuara nga vetë autori. Ajo që e dallon këtë libër nga shkrimet e tjera politike është gjuha e përzgjedhur me të cilën është shkruar

Dosje fenomen Vitrina e librit recensë botime

www.mapo.al

Mbreti Zog, gjatë gjithë jetës së tij, ka refuzuar qëllimisht të mbante ditar zyrtar apo personal, duke ia ndaluar këtë gjë edhe mbretëreshës. Kujtimet në librin “Geraldina e shqiptarëve”, të autores Gwen Robyns, janë të rrëfyera nga goja e mbretëreshës pasi shkrimtarja ka kaluar orë e orë bisedash për të risjellë të freskëta, të paprekura nga koha, ditarin e “pashkruar” të Mbretëreshës.

Recensa e Zogajt

Mbretëresha Geraldinë

“Geraldina e shqiptarëve” vjen në shqip në 100-vjetorin e shtetit shqiptar, nga UET Press, dhe dokumenton rrugëtimin e Geraldine Apponyi të rrëfyer po prej saj

Kujtimet e geralidnës: Ëndrra që pa mbreti Zog para se të vdiste Si një klithmë për një qytetërim të humbur “Shkretëtira”, një roman nga shkrimtari nobelist francez Le Clezio, botuar nga “Toena”

“Mëngjesin e 31 janarit 1938, silueta e gjatë dhe e hollë e një vajze të re veshur me një fustan blu stolisur me të bardhë, u shfaq në ballkonin e një vile në Tiranë, kryeqytetin e Shqipërisë. Dielli dimëror rrëzëllente në flokët e saj të verdhë teksa përshëndeste sipas mënyrës shqiptare; dora e djathtë e kthyer nga poshtë, e mbajtur horizontalisht përmbi zemër, për të treguar se ju mbaj në zemrën time. Për herë të parë qytetarët e thjeshtë të Tiranës morën vesh se, më në fund, beqari dyzetedyvjeçar, mbreti Zog, kishte zgjedhur një nuse dhe dukej qartë se vajza e re u kishte

hyrë në zemër…” Ngjan tamam si një hyrje nga ato që ta mbërthejnë si me kleçkë fantazinë e nuk vonon të zhytesh në thellësitë e imagjinatës, duke parafytyruar - vajzën flokartë dhe mbretin e dashuruar pas saj, përshkrimi me të cilin ka zgjedhur të hapë librin shkrimtarja australiane Gwen Robins “Geraldina e shqiptarëve”. I njohur si mjaft tërheqës nga të gjitha femrat, mbreti nuk i mbante sekret miqësitë me to, por asnjëra nuk ishte e denjë për t’u bërë mbretëresha e tij. Disa bukuroshe nga Europa Qendrore pranuan ftesën e mbretit Zog për...

Faqe 9

Shtëpia botuese UET Press i ka sjellë në shqip kujtimet e mbretëreshës së shqiptarëve, të rrëfyera prej saj, nën narracionin romantik të shkrimtares nga dita njohjes me mbretin e shqiptarëve, martesa, jeta në ekzil, vdekja e mbretit e shumë e shumë rrëfime të tjera mbretërish, oborresh e intrigash politike…

10

E hënë, 15 tetor 2012 www.mapo.al

dosje “Geraldina e shqiptarëve” vjen në shqip në 100-vjetorin e shtetit shqiptar, nga UET Press, dhe dokumenton rrugëtimin e Geraldine Apponyi të rrëfyer po prej saj. Libri “Geraldina e shqiptarëve” do të promovohet ditën e enjte në mjediset e Universitetit Europian të Tiranës, ku do të marrin pjesë personalitete nga fusha të ndryshme dhe padyshim Oborri i familjes mbretërore.

Botohen kujtimet “e pashkruara” të mbretëreshës Gerladinë Mbreti Zog, gjatë gjithë jetës së tij, ka refuzuar qëllimisht të mbante ditar zyrtar apo personal, duke ia ndaluar këtë gjë edhe mbretëreshës.

Kujtimet në librin “Geraldina e shqiptarëve”, të autores Gwen Robyns, janë të rrëfyera nga goja e mbretëreshës për ta sjellë këtë biografi -afërmendsh të autorizuarpasi shkrimtarja ka kaluar orë e orë bisedash për të risjellë të freskëta, të paprekura nga koha, ditarin e “pashkruar” të Mbretëreshës.

Suadela Balliu

“Mëngjesin e 31 janarit 1938, silueta e gjatë dhe e hollë e një vajze të re veshur me një fustan blu stolisur me të bardhë, u shfaq në ballkonin e një vile në Tiranë, kryeqytetin e Shqipërisë. Dielli dimëror rrëzëllente në flokët e saj të verdhë teksa përshëndeste sipas mënyrës shqiptare; dora e djathtë e kthyer nga poshtë, e mbajtur horizontalisht përmbi zemër, për të treguar se ju mbaj në zemrën time. Për herë të parë qytetarët e thjeshtë të Tiranës morën vesh se, më në fund, beqari dyzetedyvjeçar, mbreti Zog, kishte zgjedhur një nuse dhe dukej qartë se vajza e re u kishte hyrë në zemër…”

Ngjan tamam si një hyrje nga ato që ta mbërthejnë si me kleçkë fantazinë e nuk vonon të zhytesh në thellësitë e imagjinatës, duke parafytyruar - vajzën flokartë dhe mbretin e dashuruar pas saj, përshkrimi me të cilin ka zgjedhur të hapë librin shkrimtarja australiane Gwen Robins “Geraldina e shqiptarëve”.

I njohur si mjaft tërheqës nga të gjitha femrat, mbreti nuk i mbante sekret miqësitë me to, por asnjëra nuk ishte e denjë për t’u bërë mbretëresha e tij. Disa bukuroshe nga Europa Qendrore pranuan ftesën e mbretit Zog për të vizituar Shqipërinë me qëllimin për t’u martuar. Duke qenë se ai ishte mysliman

i sertë, një nga kërkesat e tij ishte që mbretëresha e ardhshme të ishte e virgjër dhe, me keqardhje, bukurosheve iu desh të ktheheshin te familjet e tyre, pasi nuk e përmbushnin këtë kusht. Kontesha njëzetedyvjeçare Geraldinë Aponi vinte nga një familje e shquar hungareze dhe mbahej si një nga vajzat e reja më tërheqëse në fisnikërinë europiane. Prej bukurisë së saj, ajo njihej si Trëndafili i Bardhë i Hungarisë…

Stili vërtet ngjan me një përrallë, ku autorja e përshkruan mbretëreshën Geraldinë të bukur si princeshë përrallash, po ashtu edhe ngjarjet që pasurojnë librin; historia e një monarkie jetëshkurtër e mbushur plot intriga e komplote.

Nuk i është dashur tjetër për ta shkruar veçse kujtimet e rrëfyera nga goja e mbretëreshës për ta sjellë këtë biografi -afërmendsh të autorizuar- pasi shkrimtarja ka kaluar orë e orë bisedash për të risjellë te freskëta, të paprekura nga koha, ditarin e Mbretëreshës. Biografisë i kanë ardhur në ndihmë edhe kujtime nga miq e të afërm me mbretëreshën; si princi Leka, bashkëshortja e tij Suzanë, kontesha Virginia Appony, motra e mbretëreshës, Skënder Zogu nipi i mbretit, e të tjerë të afërm, që e kanë plotësuar tablonë me të gjitha ngjyrat e kujtimeve.

Një mbretëreshë e hijshme, madhështia e së cilës u gërshetua me hidhërimin e pasigurinë. Jo si të gjitha përrallat -edhe pse në të vërtetë nuk ishte përrallë- historia e konteshës hungareze Geraldine Apponyi nuk përfundon me atë frazën “Dhe jetuan të lumtur përgjithmonë”. Vetëm sa nis e tillë: m e b a l l o t m o n d a n e, p r it j e t mbretërore, pallatin, oborrin, dasmën madhështore, lindjen e princit trashëgimtar për t’u kthyer më pas në një histori udhëtimesh pafund ekzili, një mbretëreshë e destinuar të rrijë larg mbretërisë së saj. E megjithatë, një historie e mbushur me emocione, detaje mbi një dashuri të madhe që ajo kishte për mbretin, e cila e shoqëroi dhe i dha forcë të përballonte lëngimin nga sëmundja dhe vdekjen e tij. Në

Geraldina me të birin Leka I

libër vijnë të rrëfyera edhe ngjarje nga arena politike, por ajo që ka dashur të theksojë autorja dhe vetë mbretëresha është historia e saj e dashurisë, e cila e lexuar në rreshta bën të ëndërrojë çdo grua.

“Përpjekja ime më e ethshme gjatë rrëfimit të historisë së Hirësisë së saj, mbretëreshës Geraldinë të shqiptarëve, ka qenë ‘kapja’ e ngjyrimeve të fjalëve dhe të mendimeve të saj. Gjatë shumë bisedave me të, mbetesha vazhdimisht e shtangur nga fakti se, edhe pas pesëdhjetë vjetësh ecejakesh andej-këndej, ajo mbante mend gjithçka. Pamjet përshkruese të njerëzve dhe të ngjarjeve të shumë kohëve më parë, ende ruajnë shkëlqimin si diamant.

Detajet e këtyre ngjarjeve nuk janë zvetënuar nga koha e as nga mosha” - zbulon autorja në parathënien e librit shkruar në origjinal në gjuhën angleze. Shtëpia botuese UET Press e ka sjellë në shqip -ashtu si i ka hije të tingëllojnë rrëfenjat e një mbretëreshe të shqiptarëve. Libri “Geraldina e shqiptarëve” do të promovohet ditën e enjte në mjediset e Universitetit Europian të Tiranës, ku do të marrin pjesë personalitete nga fusha të ndryshme dhe padyshim Oborri i familjes mbretërore.

Një libër për ta njohur mbretëreshën sipas versionit të saj, me zërin e saj, me kujtimet e saj. Nga autorja Robyns ky libër është ndoshta përmbushja e dorëshkrimit të papërfunduar, të nisur nga vetë mbretëresha. Në libër gjenden të pasqyruara edhe copëza nga letrat

që mbretëresha i shkruante nga Tirana dhe Egjipti, mëndeshës së saj, baroneshës Ruling, të cilat u shitën në një ankand publik në Zvicër dhe u blenë nga një shqiptar, mbështetës i monarkisë, i cili i njihte njerëzit që kishin dalë në fotografitë e albumit që shoqëronte këto letra. Dy qind letrat u dhanë falas bashkë me albumin, pasi u cilësuan pa ndonjë vlerë të madhe. “Tani ato gjenden në Bruksel dhe unë pata mundësinë t’i shfletoj”-vijon Robins.

Mbreti Zog, gjatë gjithë jetës së tij, ka refuzuar qëllimisht të mbante ditar zyrtar apo personal, duke ia ndaluar këtë gjë edhe mbretëreshës, të gjitha thëniet që i referohen atij janë marrë nga shënimet që u diktonte mbretëreshës, ministrit të Oborrit, kolonelit Sotir Martini, si edhe adjutantit, kolonel Selmanit. “Në vorbullën e luftës së Hitlerit, ky vend i vogël por i trazuar kishte mbetur në hije, madje edhe ishte anashkaluar paturpësisht. Këtu, të paktën, shpresoj të korrigjoj disa nga gabimet e historianëve” - shkruan Gwen Robyns.

Jeta e mbretëreshës nuk është vetëm historia e ëmbël e një dashurie të qëndrueshme -sipas autores- por edhe një sagë guximi dhe karakteri të fortë përballë pengesash të pakalueshme në një vend të vogël, i cili përdorej si gur shahu në fushën ndërkombëtare të luftës. Libri është shkruar përpara se mbretëresha Geraldinë të rikthehej në Shqipëri pas 63 vitesh ekzil dhe pak muaj më pas ajo do të mbyllte sytë në vendin që e bëri mbretëreshë.

Titulli: Geraldina e shqiptarëve (biografi e autorizuar) Autorja: Gwen Robyns Përktheu: Xhilda Dervishi Redaktoi: Alfred Lela dhe Irma Vuci Botimet: UET Press

E hënë, 15 tetor 2012 www.mapo.al

11

Geraldina rrëfen

Ëndrra që pa mbreti Zog para se të vdiste Mbreti duket se parashikoi kthimin e Geraldinës në Shqipëri. Në këto çaste i rrëfeu ëndrrën: sesi e kishte parë mbretëreshën Geraldinë, përsëri të bukur, por në moshë të thyer, teksa qëndronte në një anije që lundronte drejt portit të Durrësit

Prej atyre të vërtetave, megjithëse përshkrimet e autores australiane Gwen Robyns të ndezin fantazi përrallash në librin prej 231 faqesh mbi jetën e mbretëreshës Geraldinë.

Shtëpia botuese UET Press i ka sjellë në shqip kujtimet e mbretëreshës së shqiptarëve, të rrëfyera prej saj, nën narracionin romantik të shkrimtares nga dita njohjes me mbretin e shqiptarëve, martesa, jeta në ekzil, vdekja e mbretit e shumë e shumë rrëfime të tjera mbretërish, oborresh e intrigash politike…

Disa pjesë të shkëputura nga libri në ditët më të rëndësishme të Geraldinës në fronin e mbretërisë së shqiptarëve. Herë të rrëfyera nga Robins e herë të gjalla nga kujtimet në vetë të parë të mbretëreshës Geraldinë…

Njëzetenjëvjeçarja, kontesha Geraldinë Aponyi, u trondit kur mori vesh për kërkesën e mbretit Zog që ajo të vizitonte Tiranën. Mendimi se mund të ishte një mbretëreshë e vërtetë dhe jo e fantazuar, nuk i kishte shkuar asnjëherë ndër mend. E rritur në një mjedis të sofistikuar në Hungari dhe Austri, i njihte mjaft mirë protokollet që shoqëronin botën e oborreve e që mbulonin jetën dhe gjërat e tyre të përditshme, si dhe veprimtaritë e thjeshta që asaj i pëlqenin aq shumë. Pas takimit me delegacionin nga Tirana, që zgjati mbi disa javë, familja Aponyi vendosi se nëse vizita do të organizohej me kujdes dhe nëse Geraldina nuk do të donte të fejohej, atëherë ajo mund të kthehej në Budapest në punën e saj në muze, por shtypi nuk duhej ta merrte vesh…

“Por unë nuk e njoh fare. Mbreti është njëzet vjet më i madh se unë. S’kam parë ende asnjë fotografi të tijën. Dhe ata kërkojnë të shkoj në Shqipëri, kur kam një punë të këndshme në muze. E di që ekziston mundësia që të fillosh të dashurosh dikë, megjithëse nuk e do në fillim, por duhet që dashuria të zgjasë përgjithmonë.”

Më 10 janar Geraldina i ktheu përgjigje mbretit. Ajo s’kishte qenë kurrë në mëdyshje që kur u takuan për herë të parë në ballo, ndaj u kishte shkruar të afërmve në Hungari: E dashuroj! E kam vendosur: Do të martohem! Dua të qëndroj këtu.

Mijëra qytetarë të thjeshtë të Tiranës dhe të fshatrave malore përreth, të mbledhur në kryeqytetin e vogël pasi kishin marrë vesh lajmin rreth fejesës së afërt të mbretit, shpërthyen në brohoritje dhe duartrokitje kur dëgjuan të shtënat e topit, që zyrtarizonin fejesën. Ata brohoritën edhe më fort kur ajo i përshëndeti dhe hodhi mbi turmë copa buke dhe monedha argjendi, një traditë e vjetër shqiptare.

Duke qenë se dasma do të ishte vetëm një ceremoni civile, u mbajt në hollin e mbushur plot me lule të pallatit mbretëror. E ndjekur nga gjashtë shoqërueset e saj, të gjitha në të bardha, princesha Geraldinë hyri në dhomë duke ecur drejt mbretit, i cili dukej mjaft tërheqës me uniformën e tij të bardhë, me dekorata në supe dhe shpatën. Teksa princesha Geraldinë e zuri për krahu, mbreti i vuri në gishtin e saj të katërt të dorës së djathtë një diamant të stërmadh katërmbëdhjetë karat ngjyrë blu, për ta kombinuar me diamantin bardheblu që i kishte dhuruar si unazë fejese. Dëshmitarët e mbretit ishin konti Çiano dhe kunati i tij turk, princ Abdi, ambasador i Shqipërisë në Francë. Ceremonia zgjati pak minuta. Pastaj mbreti vuri dorën e saj që dridhej mbi krahun e tij dhe e drejtoi nusen nga ballkoni për të përshëndetur turmën prej mijëra vetash në sheshin ‘Skënderbej’.

“Të kam folur shumë për mënyrën sesi i respektojmë ne femrat, veçanërisht nënat. Ishte e domosdoshme që ti të ishe e virgjër dhe çdo vajzë e huaj që vjen për martesë, duhet t’i nënshtrohet një vizite mjekësore. Unë mburrem me faktin se kam aftësinë t’i njoh njerëzit dhe më mjaftoi vetëm të shikoja sytë e tu. Nuk të thashë asgjë për këtë vizitë, pasi e dija që nuk do të kishe pranuar. Por, në të njëjtën kohë, më duhej t’i jepja prova Parlamentit, kështu që e mora këmishën tënde të natës dhe ia dërgova kryetarit.

Por Zogu ishte një mbret i njëmendtë. Të vetmet çaste kur mbretëresha Geraldinë e kishte mbretin tërësisht për vete ishin dy udhëtimet që ndërmorën në male. Mbreti donte t’i tregonte nuses bukuritë e vendit të tij.

Nostalgjike për Krishtlindjet e fëmijërisë në Nagi Aponi, mbretëresha bisedonte me një gëzim fëminor se ç’dhurata do t’u bënte mbretit, princeshave, stafit të vet dhe miqve në Oborr. Ajo donte t’u dhuronte bizhu për kostumet popullore stafit të vet, por kur mbreti e dëgjoi këmbënguli. Do të mendojnë se janë stoli të vërteta, - qeshi. Pas kësaj, iu desh ta kthente përmbys gardërobën e saj për të gjetur shaje, të brendshme, t’i mbështillte si dhurata, pasi nuk kishte kohë për të blerë gjëra të tjera dhe dyqanet në Tiranë nuk shisnin dhurata të vockla Krishtlindjesh.

Vetëm dy ditë para lindjes së foshnjës, mbretëresha Geraldinë u tmerrua kur dëgjoi zhurmën kumbuese të mijëra njerëzve që shtyheshin drejt pallatit. Thashethemet për planin e pushtimit të vendit nga Italia ishin përhapur dhe shqiptarët donin ta mbështesnin mbretin, por edhe kishin nevojë që ai t’u tregonte sesi qëndronin punët e shtetit. Kaluan rojat dhe u shtynë përmes portave në kopsht; ishin burra, gra dhe fëmijë.

Po dridhesha. Në fillim m’u duk sikur dëgjova një rënkim të thellë dëshpërimi, pastaj fjalët u bënë më të qarta dhe

mund të kuptoje që po thërrisnin për armë dhe municion.

Mbreti dërgoi dikë jashtë që të përpiqej t’i qetësonte, por pa dobi. Ata thërrisnin pa pushim derisa vetë Mbreti doli në tarracë dhe u kërkoi të ktheheshin në shtëpi në paqe dhe në emër të Zotit. U tha se qysh nga lindja e tij, detyra e tij kishte qenë të shpëtonte nderin dhe pavarësinë e Shqipërisë dhe se deri në fund të jetës do të mbronte pavarësinë dhe integritetin e vendit të tij. Turma u qetësua pak, por aty-këtu mund të dëgjoje rënkime. Unë qëndroja brenda në Pallat. Mbreti erdhi e më mori për dore dhe më drejtoi për nga tarraca.

Gratë u çuditën, pushuan së qari dhe më uronin, pasi dalja ime hidhte poshtë thashethemin se unë isha larguar nga Shqipëria. Tani mund të më shihnin me sytë e tyre dhe u shpërndanë me qetësi. Përgjatë dhjetë ditëve, gjinekologu, profesor Ueibel, i ardhur nga Vjena, e paralajmëroi mbretëreshën se, siç pati parashikuar, do të kishte një lindje të ngadalshme.

Mbreti ishte në një gjendje qetësie teksa dëgjonim muzikën e tij të preferuar, xhaz dhe tango. Papritur, pata një ndjesi këputjeje dhe u ndjeva e pafuqishme. Kërkova leje që të shkoja të çlodhesha dhe u futa menjëherë në shtrat.

Rashë në një gjumë të thellë dhe u zgjova në orën dhjetë, kur pashë shtratin tim të lagur qull. Nuk kisha kaluar ndonjëherë situatë të tillë, prandaj u frikësova aq shumë saqë thirra Mbretin, i cili menjëherë solli disa doktorë dhe i telefonoi një gjinekologu me emër në Vjenë, i cili më kishte vizituar në fillimet e shtatzënisë. Doktori i tha Mbretit që fëmija duhej hequr. Falënderoj Zotin që ime gjyshe nga ana e mamasë po rrinte me ne në atë periudhë. Ajo me qetësi dhe vendosmëri i urdhëroi doktorët që ishin mbledhur rreth shtratit tim se nuk duhej në asnjë mënyrë të më hiqnin fëmijën.

Ndoshta kënaqësia e pafundme e të pasurit të një fëmijë në bark me jepte qetësi dhe mirëkuptim, çka e ndihmonte shumë tim shoq dhe mua më bëri ta dashuroja këtë vend dhe këtë popull për gjithë jetën.

Megjithëse gjatë ditës mbretëresha kishte shumë dhimbje, i mungonte prania qetësuese e të shoqit, që ishte mbyllur në dhomën e konferencave. Në katin e sipërm, një grua po i sillte në jetë këtij populli një princ.

Në katin e poshtëm një burrë po punonte për ta shpëtuar kombin prej harresës.

Në orën tre të mëngjesit, filluan përpëlitjet e shtatzënës dhe pas tri orësh u lind djalë, një trashëgimtar.

Mbreti hyri në dhomë duke mbajtur një kuti të gjatë prej palisandre. E vendosi në tavolinën pranë shtratit, e hapi dhe nxori një pistoletë bronzi. Ishte një armë e vjetër shqiptare, vepër arti, me dorezë fildishi të gdhendur me mjeshtëri. Mbreti e vuri pistoletën pranë foshnjës, pastaj ia mori dorën e vockël dhe ia vendosi pranë dorezës së armës. U bëfsh i fortë dhe trim si paraardhësit e tu, - e uroi.

Në fillim e kundërshtova kërkesën e tij, iu luta që të mos shkoja. Nuk mund ta lija Mbretin në këtë moment torturues. Nuk mund ta lija popullin tim. As vendin tim. Doja të qëndroja me këta njerëz që më kishin pranuar si Mbretëreshën e tyre. Im shoq më shpjegoi me durim dhe qetësi se koha në të cilën jetonim nuk lejonte që të gjenim strehë nëpër male. Mënyrat e të luftuarit të asaj kohe e bënin të pamundur që një grua në kushtet e mia dhe me foshnjën njëditëshe të jetonin maleve. Ai më tha se italianët kishin zgjedhur qëllimisht këtë moment, me shpresën se do të na kapnin të dyve; edhe mua, edhe djalin tim, prandaj e kishin vënë me shpatulla për muri.

Gjatë kohës që mbretëresha Geraldinë po mërgon-

te, mbreti Zog u përball me vendimet më të rëndësishme të jetës së tij.

Kur arriti në Follorinë, mbreti menjëherë shkoi në dhomën e hotelit ku rrinte shtrirë mbretëresha, ende në shtroja. Ai u përkul pranë saj, e puthi dhe u largua pas dy minutash. Duke kujtuar ato çaste kohë më vonë, mbretëresha pati përshtypjen se njeriu i pikëlluar dhe thatim që kishte përpara, gati sa nuk po binte shakull. Ishte një mbret që kishte humbur mbretërinë, por që ende nuk kishte gjetur ndonjë rol të ri.

Tre muaj udhëtime të vazhdueshme, tre muaj shqetësimi të përhershëm për t’u dhënë drejtim tridhjetë e gjashtë njerëzve të llastuar dhe të hutuar. Në këtë aspekt, mbreti Zog dha prova të qarta se ishte jo vetëm i zoti të drejtonte vendin, por edhe të shtronte egot e karakteret e ndryshme brenda familjes së vet, përfshirë këtu gruan dhe motrat e tij.

Kur u kthye nga Londra, mbreti e zhvendosi familjen në Bretanjë, me frikën se në Paris mund të kishte sulme ajrore. Qëndruan në një hotel të rehatshëm dhe shijuan për një kohë të shkurtër qetësinë e natyrës përreth.

Ishte e vetmja periudhë e jetës sonë kur të dy vendosëm të shpërfillnim praninë e princeshave dhe t’i linim pas problemet. Bënim ekskursione vetëm, nga mëngjesi deri në mbrëmje vonë, më këmbë ose me makinë. Gjetëm një restorant të vogël që lartësohej mbi shkëmbinj, me vetëm katër tavolina, pronë e një peshkatari francez, që shumicën e jetës e kishte kaluar në Marok. Ai gatuante për ne gjuhëza deti, që i zinte në mëngjes, dhe për tim shoq përgatiste gjellë orientale të veçanta. Restoranti quhej Kismet, që do të thotë ‘Fat i mirë’ dhe kështu na u duk. Për mua… ky ishte muaji i mjaltit.

Vitet që do të pasonin, do të ishin një makth për mbretëreshën Geraldinë, makth që ajo, edhe sot e kësaj dite, nuk guxon ta kujtojë. Pas vitit 1950, shëndeti i bashkëshortit të saj përkeqësohej nga dita në ditë.

Kishte momente shprese kur dukej se po e merrte veten, por këto shpresa shuheshin mizorisht nga përsëritja e vazhdueshme e sëmundjes. Gjatë atyre njëmbëdhjetë vjetëve, mbretëresha ka ndenjur gjithmonë përkrah tij, duke e ruajtur me pikëllim, pasi, pavarësisht kurave që merrte, ai dobësohej gjithmonë e më tepër. Jetuan për ca kohë në Kanë dhe mbretëresha e mjekonte vazhdimisht të shoqin. Ajo ishte e sigurt që gjithë sëmundja e tij buronte prej ulçerës që nuk ishte mjekuar si duhej në Vjenë. Tani asgjë nuk mund ta shëronte. Më 3 janar 1961, Familja mbretërore dhe shoqëruesit e saj u shpërngulën në Paris. Çdo ditë e shikoja Mbretin teksa dobësohej e dobësohej dhe nuk e kuptoja përse. Dukej sikur personaliteti, shpirti, e gjithë qenia e tij po ikte pak e nga pak. U përpoqa të merrja disa mendime nga mjekë të jashtëm. Prisja ta vizitonte edhe profesori më i mirë në Paris, deri kur mjeku kujdestar erdhi të më njoftonte se atij po i vdiste e ëma, prandaj e kishte të pamundur të takonte tim shoq.

Kaluan edhe tri ditë para se mbreti të binte në koma. Tri ditë agonie, shqetësimi dhe pikëllimi të pamatë për mbretëreshën Geraldinë, teksa shikonte njeriun të cilit i kishte përkushtuar jetën e vet, të shkonte. Ditën e tretë, mbreti u përmend për një kohë të shkurtër, të mjaftueshme për të parë princin Leka ulur pranë tij.

Në këto çaste i rrëfeu ëndrrën: sesi e kishte parë mbretëreshën Geraldinë, përsëri të bukur, por në moshë të thyer, teksa qëndronte në një anije që lundronte drejt portit të Durrësit.

Pasditen e së dielës së 9 prillit 1961, princi Leka, që kishte qëndruar pa lëvizur pranë shtratit të të atit gjatë ditëve të fundit, shkoi te varrezat në Tie, pranë Orlit, për të marrë masat për funeralin e mbretit, pasi të gjithë e kishin kuptuar se do të ndodhte në ditët e ardhshme.

Mbretëresha Geraldinë po pushonte në dhomën ngjitur, që ishte boshatisur, në pritje të një pacienti. Njëri prej shqiptarëve e zgjoi dhe i tha: Hajde, shpejt! Kur ajo hyri në dhomën e mbretit, ky hapi sytë, psherëtiu thellë dhe vdiq. “Zoti më dha kurajë t’i mbyllja sytë e tij të bukur para se të gjunjëzohesha para shtratit për t’u lutur.”

Mbreti i Shqiptarëve, Zogu i parë, mbreti i të gjithë bijve të shqipes, që u kishte mbijetuar pesëdhjetë e pesë atentateve, nuk jetonte më. Vajtimi i tyre dëgjohej në gjithë spitalin Krishtlindjet e vitit 1985, ishin të parat e princit Leka me mbretëreshën Geraldinë. Miqtë thonë se ishte mjaft e çuditshme kur dëgjojnë këtë djalosh të vogël, mijëra milje larg Shqipërisë, që flet shqip me të gjyshen, por edhe më i çuditshëm ishte fakti që diskutonin çdo ditë rreth jetës në Afrikë.

Përveç familjes sime, jetën ua kam përkushtuar edhe disa miliona Shqiptarëve të Lirë. Lutem për ta çdo ditë dhe nuk do t’i tradhtoj kurrë.

12

E hënë, 15 tetor 2012 www.mapo.al

“Tre kryeministra, Berisha, Nano dhe Meta, që kanë mishëruar rivalitetet, përballjet, përplasjet dhe konfliktualitetin politik gjatë viteve të tranzicionit, kanë përfunduar në një varkë, në një llogore, në një anë të spektrit politik" shkruan në librin e tij Preç Zogaj

Asnjëri në vendin e vet Rudolf Marku

Preç Zogaj është një poet lirik, me një ndjeshmëri të rrallë të verbit shprehës, me një elegancë jo të zakonshme të fjalës poetike dhe të formave poetike-dhe ne e dimë se shpesh këtu në viset tona elegancës ndodh që t’ia zërë vendin, ngaqë çmohet nga populizmi entuziast, palatueshmëria muskulore e shprehjes; është një poet me një integritet të dukshëm dhe me një origjinalitet po aq të dukshëm, tipare këto që kanë bërë që Preç Zogaj të ketë vendin e vet prestigjioz në poezinë shqipe. Por Preç Zogaj është ndër ata intelektualë që mendon se Poezia dhe intelektualizmi puritan nuk janë të mjaftueshëm për vende si ky i yni. Për këtë arsye lexuesi shqiptar është ndeshur dhe vazhdon të ndeshet jo vetëm me poezitë lirike dhe me shkrimet plot erudicion dhe shije të Zogajt për letërsinë botërore, por dhe me analizat e tij për politikën dhe shoqërinë shqiptare, me analizat e tij për protagonistët e sotëm të politikës e të zoo-politikës shqiptare. Si është e mundur pajtimi i poezisë lirike, i frymës antimateriale me materien e vrazhdë të politikës brenda një libri dhe brenda një autori? Zogaj ka provuar dhe vazhdon të provoje se këto realitete kaq të ndryshme mund të pajtohen tek ata intelektualë që besojnë se edhe në realitetet e deformuara të shoqërive postkomuniste rilindja morale nuk është utopi, dhe se humbja e pozitave politike të intelektualit kritik veçse e afirmon të vërtetën, se nomenklatura politike e shoqërive postkomuniste karakterizohen nga cinizmi, korrupsioni, privatizimi i hapësirave politike dhe hipokrizia. Preç Zogaj me shkrimet dhe librat e tij politikë vazhdon traditën e intelektualit kritik të Europës Lindore, e atij intelektualit kritik që sot na shfaqet si një qenie pothuajse në zhdukje . Është thënë dhe vazhdon të thuhet se, për shumë e shumë arsye, intelektuali kritik në vendet postkomuniste duket se e ka humbur një pjesë të madhe të prestigjit të vet etik. Dikur intelektuali kritik ishte arkitekti i përmbysjes së komunizmit, ishte ëndërrimtari praktik i luftës kundër së keqes. Për fat të keq shumica e intelektualeve kritikë shqiptarë sot ekzistojnë në zonën e rehatshme të një antikonformizmi të shtirë dhe teatral. Nuk është e rastit që intelektualët kritikë të sotëm janë ndër njerëzit

më të pasur në shoqëritë e tyre, ngase antikonformizmi i kontrolluar, i telekomanduar dhe shtirak, ose i vetëkontrolluari dhe ai i përllogarituri, është një biznes tepër fitimprurës. Rasti i Preç Zogajt është krejt i ndryshëm. Ai, së bashku me disa intelektuale të tjerë të paktë aktivë dhe antikonformistë, duket se ndjek traditën e shkrimeve të Konicës, Nolit, Pader Gjergj Fishtës, Lazër Shantojës dhe Ismail Kadaresë, duke provuar se intelektuali kritik, kur atij nuk i mungojnë guximi dhe përkushtimi ndaj së vërtetës, si dhe forca e mposhtjes së joshjes se pushtetit, mund të ekzistojnë dhe në kushtet e shoqërisë shqiptare. Kam në dore librin e Zogajt të titulluar “Të gjithë nëpër vendet e tyre”. Është një libër mes analizës së ngjarjeve politike të periudhës 2005-2009 dhe kronikës së dëshmuar nga afër. Titulli mund të lexohet si ironizim i disiplinës militariste në partitë politike të sotme (Të gjithë nëpër vendet e tyre të kujton një urdhër të artikuluar me ton urdhëror që një oficer ua drejton ushtarëve të ndrojtur të sapo rekrutuar; por mund të lexohet dhe si një përfundim ironik i asaj që gjithsecili në fund të fundit shkon në vendin e vet, pavarësisht nga pretendimet e rreme dhe lojërat aktoreske). Tek titulli ndihet poeti Preç Zogaj, duke na paralajmëruar se ky libër i shkruar për politikën shqiptare në formën e kujtimeve personale nuk do të jetë thjesht një kronikë ngjarjesh a ca shkrime gazetash të mbledhur në një libër. Në të kundërt, ky libër është një analizë gjakftohtë e dhënë përmes faktesh të jetuara nga vetë autori. Ajo që e dallon këtë libër nga shkrimet e tjera politike është gjuha e përzgjedhur me të cilën është shkruar çdo fjali, një përkujdesje stilistikore dhe estetike që shkon paralelisht me respektin për të vërtetën. Por një e vërtetë që duhet zbuluar, sepse siç ndodh te ne, të vërtetat janë dhe ekuacionet më të vështira për t’u provuar. Shoqërinë shqiptare e ka përshkuar dhe e përshkon në mënyrën më dinake politika e harresës, aq e leverdishme për pasardhësit direkt të komunizmit, të cilët ndodhen në krye të partive të sotme politike. Në këtë politikë të amnezisë së qëllimshme, e vërteta mbulohet me shtresa gënjeshtrash, kështu që të flasësh për të vërtetën në Shqipëri duhet një punë arkeologjike.

Zogaj i kushton një vëmendje të posaçme

tragjedisë së Gërdecit, si një epitomë e së vërtetës që masakrohet, një e vërtetë që ndodh para syve tanë dhe shtrembërohet po para syve tanë. Preç Zogaj i provon të vërtetat e shtrembëruara prej politikanëve shqiptare të ditës, me një durim prej një kimisti, të cilit për të paraqitur reaksionin kimik në epruvetën e laboratorit i duhet të na japë dhe tymin, dhe erën e pakëndshme, madje dhe mbeturinat që kanë mbetur pas reaksionit kimik. Duke lexuar me kujdes librin e Zogajt, lexuesi i vëmendshëm arrin vetë në konkluzionet se shumica e partive politike në vendin tonë nuk kanë asgjë me retorikën antikomuniste dhe as me platformat e tyre të përkthyera nga platformat e partive europianë të cilave ata pretendojnë t’u ngjajnë. Partia në pushtet, për shembull, është një parti e ngritur mbi bazën e njohjeve personale dhe mbi bazën e mentalitetit të klanit. Dhe mentaliteti komunist i krijuesve të kësaj partie ka sjellë fragmentarizmin, copëtimin dhe ishullimin e saj, populizmin banal, mobilizimin e masave për të delegjitimuar kundërshtarët politikë, klonimin e udhëheqësit karizmatik komunist të dikurshëm, i cili vendos vetë për çdo gjë, sepse di çdo gjë,

edhe histori, edhe filozofi, edhe letërsi, edhe mjekësi, edhe teologji, edhe ekonomi, edhe fizikë bërthamore. Duke qenë ndër shkrimtarët më të talentuar të letërsisë shqipe, Zogaj nuk bën analizën e shoqërive postkomuniste.

Ai preferon ta sjellë të besueshëm para syve tanë realitetin e politikës shqiptare aq të detajuar, sa lexuesit vetvetiu i mbetet të arrijë te konkluzionet. P.sh. te konkluzioni se e kaluara nuk zhduket, se ajo vjen te ne e paftuar dhe sjell pushtetin e saj përmes politikës së harresës. Libri i Preç Zogajt na sjell protagonistët e politikës shqiptare, Berishën, Ramën, Nanon, Metën, Cekën, Ngjelën, Topin dhe sa e sa të tjerë përmes përshkrimesh të gjalla, aq të gjalla, sa atij i duhet të përmendë e të përshkruajë dhe figura të civilizimit e të mirësisë si Pater Zef Pllumin a Fernando Pesoan. Përshkrimi me hollësi i prapaskenave të votimeve neutralizohet me gjuhën poetike të përshkrimit të mirësisë njerëzore. Shkruan Zogaj “Tre kryeministra, Berisha, Nano dhe Meta, që kanë mishëruar rivalitetet, përballjet, përplasjet dhe konfliktualitetin politik gjatë viteve të tranzicionit, kanë përfunduar në një varkë, në një llogore, në një anë të spektrit politik...

Bashkimi i tyre, ndërkaq, sikur do të na tregojë se kemi jetuar gjatë gjithë këtyre viteve brenda një mashtrimi të madh... Në të vërtetë, në të gjithë vendet ish-komuniste ekziston ndjenja se njerëzit janë të tradhtuar nga politikanët. Të tradhtuar nga parodia e retorikave antikomuniste, që veçse u vjen në ndihmë trashëgimtarëve direkt të komunizmit; të tradhtuar nga korrupsioni epidemik; të tradhtuar nga mjegulla e hapësirës politike që më tepër i zbulon sesa i mbulon qëllimet e politikanëve të ditës; të tradhtuar nga format e certifikuara të harresës; të tradhtuar nga metamorfizimi kafkian i elitës së djeshme politike në një elitë të re ekonomike; të tradhtuar se politika e privatizimit në të vërtetë nuk na qenka politika e tregut të lirë, por politika e ngritjes në piedestal të një klase përfituesish. Për ketë arsye libri i Preç Zogajt, ashtu si dhe vetë autori i këtij libri, na kujtojnë edhe një here sesa të nevojshme e ka shoqëria shqiptare praninë përherë e më të madhe të zërit të intelektualeve kritikë në realitetin e shurdhimit të madh të së vërtetës.

100 vjetori i pavarësisë

Një altar me 100 poezi Visar ZHITI

Doli njëkohësisht në Shqipëri dhe Kosovë antologjia “Muza e Mëmëdheut”, me 100 poezi nga 100 poetë, të përzgjedhur nga të gjitha trevat shqiptare, kushtuar Atdheut.

Qysh në krye dua të them se Antologjia për Atdheun është si një altar... Në hershmërinë e tyre altarët ishin prej guri, pranë ujërave e pyjeve nën qiellin e hapur, por dhe në shpella, të nëndheshëm dhe të fshehtë dhe shpesh jo të bërë nga njeriu, por njeriu linte aty dhuratat për perënditë, ushqimin e tyre. Më pas u kalua të tryezat e praruara të katedraleve nëpër metropolet modernë. Flijimet e dikurshme i shërbejnë të sotmes dhe sakrificat e sotme i shërbejnë të ardhmes, por çuditërisht edhe të shkuarës, se ne, teksa përgatisim ardhmërinë, ribëjmë dhe lashtësinë tonë, gjithçka në dobi të jetës. Përkushtime pa fund, martirizime të njohura e të panjohura janë bërë për ty dhe në qoftë se dhe ti di të përkushtohesh, do të kuptosh më mirë veten dhe kohën dhe do të kenë kuptim e arsye puna, krijimi, ndërsa gëzimi i tyre do të jetë i shumëfishtë. Altari më i bukur ku gjejmë ushqim shpirtëror, është Poezia, i padukshëm dhe i gjithkundshëm, i parrënueshëm, ku blatohen ndjenja, vizione, ide, nëpërmjet Fjalës, që është dhe lëndë, histori dhe arkeologji e mendimit, mbartëse e përvojave jetësore, identitet, kujtesë e mrekullueshme e botës.

Vjen nga mijëvjeçarët dhe do të shkojë nëpër mi-

jëvjeçarë, e shpikur nga populli i pafundmë, nga të shumtët që s’janë më, prandaj ka dhe peshën e shenjtë të amanetit. Janë vrarë për Fjalën. E dëshmon libri. E para është Fjala. Dhe e fundit, nëse ka fund. 100 poezi nga 100 autorë në 100-vjetorin e shpalljes së pavarësisë së shtetit modern shqiptar. Që derdhin të nxehtë këtë magmë, e cila formëzohet në reliev monumental. Shpaloset kjo arritje e epërme si dëshirë perëndish e përpjekje titanike e një populli. Jepet rrugëtimi dhe qëndresa ndaj sulmeve dhe prapshtive të fuqive të mëdha, betejat shekullore, fitorja, ajo lumturi që përftohet nga të paturit atdhe, prajshmëria e peizazhit të tij, që sikur del nga brendësia e njerëzve të saj dhe po ashtu futet brenda shpirtit të tyre, me një diell tëndin e hënë tënden, me malet dhe detet, me krenarinë dhe bujarinë, lumenjtë dhe gjakun, me plagomat, copërlimin, heronjtë, të vrarët, me zërat dhe shpresat dhe flatra ëndrrash që përshfaqen gjithandej. Dashuria për atdheun nuk është as arkaike, as pengesë në kohët moderne. Përkundrazi. Kur do atdheun tënd, kupton dhe atdheun e tjetrit dhe kjo dashuri nuk duhet të jetë në dëm të (at)dherave të tjerë.

Harta e dashurisë kështu bëhet e gjithë bota… Antologjia i ngjan një bible dhe eposi njëkohësisht, një

shumësie të madhe zërash e shpirtrash, të folmesh arbërore dhe bëmash, që vijnë nga të gjitha anët, nga larg dhe afër, megjithëse në atdhe asgjë nuk është dhe nuk duhet të jetë e largët, nga të gjitha qendrat dhe secila bëhet qendër në këtë antologji, janë grumbulluar të njohur, me famë edhe përtej atdheut, emblematikë, të pavdekshëm, më pak të njohur, të beftë, të panjohur, të rizbuluar, bashkohen këtu dhe krijojnë mozaikun shekullor, të pritur aq gjatë... * * * Ditën kur themeluesi i shtetit modern shqiptar, Ismail Qemali, do të ngrinte në Vlorë Flamurin Kombëtar dhe Shqipëria do të shpallej e pavarur pas shekujsh robërie, do të mbërrinte nga Kosova, hipur mbi një nga kuajt e historisë, luftëtari dhe strategu Isa Boletini. Leshrat e tij dhe jelet e kalit ishin të përzhitura nga baroti. Ra më gjunjë emblematikisht dhe puthi Flamurin. Edhe kjo antologji është si një lloj rënieje më gjunjë, gjithë hijeshi dhe krenari, para altarit të Atdheut nën flatrat gjithë puthje të shqiponjës metaforike. Dhe duhet të besojmë se atë që zgjodhi këto poezi, pse jo, e zgjodhi dhe Atdheu të na i sillte nga andej... (shkëputur nga pasthënia e librit)

L ibr a t ë rin j

E hënë, 15 tetor 2012 www.mapo.al

13

në vitrinat e librarive Suplementi “Libri” në MAPO çdo fillim jave do të sjellë sugjerimet e tij për lexuesin e vet shqiptar. Librat më të rinj që shtëpitë botuese shqiptare publikojnë në stendat e librarive.

Roman

Kujtime

Titulli: E zhveshur përpara teje Autore: Sylvia Day Përkthyese: Meril Orti Shtëpia Botuese: OMSCA-1

Titulli: Udhëtimi i elefantit Autori: Jose Saramago Përktheu: Nasi Lera Botimet: Dudaj

Një libër që arrin të ndezë lexuesit

Saramago heton dobësitë e njerëzve

Sylvia Day është autorja e shumë romaneve më të shitura sipas “New York Times-it” dhe “USA Today” dhe bestsellerit ndërkombëtar. Romanet e saj janë përkthyer në shumë gjuhë të botës: rusisht, japonisht, portugalisht, gjermanisht, çekisht, italisht dhe tajlandisht. Ajo ka marrë një sërë çmimesh: çmimin e kritikës për librin më të mirë nga “Romantic Times”, çmimin EPPIE të The Electronic Publishing Industry Coalition, çmimin e “National Readers”, çmimin “Reader’s Croën” dhe shumë herë është përzgjedhur ndërmjet finalistëve për çmimin prestigjioz “RITA Award of Excellence” për romancierët. Ajo tani sapo ka përfunduar “E pasqyruar tek ti”, vazhdimi i “Lakuriq përpara teje”. Romani “E pasqyruar tek ti”, që do të dalë në qarkullim në ShBA, më 28 tetor të këtij viti, (ShB OMSCA-1 i janë dhënë origjinalet e këtij romani dhe po punohet me përkthimin e tij), ka zënë vend që tani në 10-shen e parë të Amazon-it.

Në vitin 1551 mbreti i Portugalisë, Zhoa III, i dhuroi kryedukës Maksimilian të Austrisë, dhëndrit të Karlit të Pestë, një elefant të Azisë, së bashku me kujdestarin e tij Subhronë. Nga Lisbona në Vjenë, duke kaluar përmes rrafshnaltave të Kastijës, Mesdheut, Xhenovës dhe rrugëve të Alpeve, Salomoni, objekt strategjish absurde, përshkon Europën sipas trilleve mbretërore, grindjeve ushtarake dhe interesave klerikale, duke ngjallur në rrugëtimin e tij entuziazmin e banorëve të mrekulluar.

“Udhëtimi i elefantit”, një ndërthurje e fakteve reale dhe të sajuara, është një roman shumë i bukur koral, një reflektim mbi jetën dhe kushtin njerëzor, ku humori dhe ironia, armë e qartësisë së pamëshirshme të autorit, bashkohen me dhembshurinë me të cilën José Saramago heton dobësitë e njerëzve.

Monografi

Kujtime

Enver Memishaj Lepenica “Major Ahmet Lepenica” Botoi: “Geer”

Titulli: Lufta kundër pavarësimit të Shqipërisë Autori: Ismail Strazimiri

Për komandantin e Luftës së Vlorës

Një dëshmi për Pavarësinë

Kjo është monografi kushtuar komandantit të përgjithshëm të Luftës së Vlorës, Ahmet Lepenicës. Libri i shkruar nga Enver Memishaj-Lepenica përfshin një numër të konsiderueshëm dokumentesh të kohës mbi jetën dhe veprimtarinë e njërit prej njerëzve më të shquar të Labërisë, që gjithë jetën ia kushtoi luftërave për liri e pavarësi të Shqipërisë. Fëmijëria, shërbimi ushtarak në ushtrinë turke si bashkëluftëtar i Qemal Ataturkut, veprimtarinë e tij para dhe pas shpalljes së Pavarësisë në Vlorë, pjesëmarrja në luftën e Vlorës, në mbrojtjen e Kongresit të Lushnjës, luftën e tij për të mos lejuar copëtimin e Shqipërisë, marrëdhëniet me qeverinë e Nolit e deri në vdekjen e tij, trajtohen në këtë botim të hedhur në treg në 100-vjetorin e pavarësisë. Kjo monografi vjen në vazhdën e shumë të tillave që janë botuar së fundmi për figura të lëna disi në harresë në të shkuarën.

Libri i Ismail Strazimirit nuk është thjesht një libër kujtimesh. Në përmbajtjen e tij autori ka tejshkruar biseda të rëndësishme me veprimtarë të kohës, vendës e të huaj, të zhvilluara nga ai vetë; letra të pritura e të dërguara; shënime të rëndësishme për njohjen e procesit historik; informata dhe të dhëna që nuk gjenden në shkrimet teknokratike historiografike. Midis argumenteve themelore ku shfaqet zbulimi i Ismail Strazimirit janë: përhapja e esadizmit nëpër Shqipëri; konflikti i anadollakëve me europeistët për qeverisjen e saj. Ajo që sjell në kulturën historike shqiptare Ismail Strazimiri është dëshmia se parësia shqiptare, nëse mund të kuptojmë me këtë klasën qeverisëse me pushtet politik të mbështetur mbi tagrin etnozakonor, që për fat të keq vijon edhe sot, përgjatë kohëve nuk dëshmohet gjithnjë njëlloj ka anën e vet të errët e të ndritur: në një brez ka arritur të bëjë shumë për vendin e vet e në një brez tjetër ka dështuar ose i ka bërë të zezën atdheut.

Tregime

Roman

Titulli: Rrëfimet e Athinës Autore: Eglantina Kume Ideatorë dhe moderator: Flora Dervishi dhe Teuta Dhima

Titulli: Zoli Autori: Colum Mccann Shqipëroi: Jorgji Qirjako Shtëpia botuese: Dituria

Rrëfimet e një shqiptareje nga Athina Eglantina Kume ka lindur në qytetin e Durrësit dhe u diplomua në Akademinë e Arteve. Ajo ka interpretuar në disa filma artistikë dhe u bë e njohur si protagonistja e filmit: “Ngadhënjim mbi vdekjen”. I takon brezit të parë të TVSHsë si drejtuese e emisioneve të ndryshme dhe regjisore e emisioneve për fëmijë. Ka punuar si mjeshtre montazhi në shumë filma artistikë në Kinostudion “Shqipëria e Re”. Deri në vitin 1991 kur emigroi në Greqi.

Gjatë kësaj kohe ka botuar disa vëllime me poezi: “Dy pika qiell”, “Lajtmotiv” etj. si dhe librin me tregime “Mos”. Ky është libri më i fundit me tregime që sërish e merr spunton nga jeta e saj në Greqi e pikërisht në Athinë. Kume është fituese e çmimit letrar “Kadmus”, e organizuar nga Klubi i Shkrimtarëve Shqiptarë në botë: “Drita” dhe shtëpia botuese “Toena”. Është gjithashtu staf i revistës letrare-artistike “Pelegrin”.

Frymëzua nga një histori e vërtetë I mbështetur në historinë e vërtetë të poetes rome Papusza, dhe i vendosur në sfondin e Luftës së Dytë Botërore, Zoli është një histori dashurie, një rrëfim për humbjen dhe një parabolë për Europën e ditëve tona. Ky roman përfaqëson portretizimin e fuqishëm të një gruaje, e cila edhe pse e braktisur nga njerëzit e saj, i ka kaluar me sukses të gjitha sprovat me të cilat e ka përballuar fati, duke u udhëhequr nga dëshira e paepur për liri dhe, në të njëjtën kohë, duke ruajtur pastërtinë e shpirtit të saj. Shkrimtari irlandez Colum Mccann, profesor i letërsisë në European Graduate School në Zvicër dhe në Hunter College në Nju-Jork. Është autor i një sërë veprash artistike, të botuara në më tepër se 30 gjuhë të botës e të vlerësuara me çmime ndërkombëtare dhe i shumë artikujve në New York Times, Atlantic Monthly, Times, Irish Times dhe La Republica. Më 2003, Esquire, gazetë që botohet në SHBA që prej 1932, e ka cilësuar Mçann si romancierin e ri “më të njohur e më të shquar”.

Faqe 13

14

E hënë, 15 tetor 2012 www.mapo.al

recensë

përkthimi

“Shkretëtira” konsiderohet një roman i rëndësishëm, madje një roman kyç në korpusin e pasur të veprës së autorit. Ky është romani që vulosi identikitin e tij si zbulues dhe mbrojtës i kulturave të harruara të minoriteteve dhe racave të goditura në histori nga fati i keq"

Si një klithmë për një qytetërim të humbur

Në hirin e një zemre të zgjuar Titulli: Një zemër inteligjente Autori: Alain Finkielkraut Përktheu nga frëngjishtja: Urim Nerguti Botimet: Tirana Times (R&Z)

“Shkretëtira”, një roman nga shkrimtari nobelist francez Le Clezio, botuar nga “Toena” Preç Zogaj

Pas botimit dy vite më parë të romanit të mrekullueshëm “Refreni i urisë”, shtëpia botuese “Toena” ka hedhur në qarkullim javët e fundit nga i njëjti autor romanin “Shkretëtira”, të përkthyer nga Amantia Kapo. Ky është një roman të cilin nobelisti francez Le Clezio e shkroi në vitet tetëdhjetë, në moshën e tij të mesme fiziologjike dhe letrare, në një periudhë kur gëzonte famën e një prej shkrimtarëve të gjallë më të mirë të Francës dhe ishte vazhdimisht në kërkim të zbulimeve dhe nisjeve të reja që do ta çonin drejt marrjes së çmimit Nobel në letërsi në vitin 2008. Siç ka vënë në dukje kritika, veprat e Le Clezios kanë shenjën e dekadave. Në vitet gjashtëdhjetë ai evokonte absurditetin e skizofrenisë me romanin “Procesverbali”, që e pat bërë menjëherë të njohur. Në vitet shtatëdhjetë-tetëdhjetë u tërhoq nga subjektet e udhëtimeve dhe eksplorimeve, duke evokuar sensualitetin dhe diellin, kulturat e zhdukura dhe ekzotizmin e përtejmë, kryesisht me romanet “Kërkuesi i arit” apo “Shkretëtira”. Librat e tij të viteve nëntëdhjetë, si “Diego dhe Frida” apo “Njerëz të mjegullave”, janë si një homazh për ëndrrat e harruara. Në vitet dymijë i rikthehet së kaluarës me temën familjare, duke shkruar për babanë e tij romanin “Afrikani” dhe “ Refreni i urisë”, kushtuar vajzës që ishte nëna e tij.

“Shkretëtira” konsiderohet një roman i rëndësishëm, madje një roman kyç në korpusin e pasur të veprës së autorit. Ky është romani që vulosi identikitin e tij si zbulues dhe mbrojtës i kulturave të harruara të minoriteteve dhe racave të goditura në histori nga fati i keq. Në thelb “Shkretëtira” është një roman për një popull të zhdukur, për “popullin blu” të Saharasë, për luftëtarët epikë të shkretëtirës, që kanë ardhur nga thellësitë e shekujve me legjendën e tyre të pastër, por që do të përballen si një ekzotikë tragjike e historisë me politikat dhe ushtritë koloniale të Francës, me armët moderne të zjarrit me të cilat këto ushtri do të masakrojnë një specie të rrallë të gjinit njerëzor, siç është populli i vjetër i shkretëtirës. Le Clezio e ka ndërtuar romanin me parimin binar të çiftëzimit të kohërave, personazheve, pjesëve, gjendjeve. Në një anë kemi marshimin, eksodin e “popullit blu” me prijësit, magët dhe shenjtorët e tyre në dhjetëvjeçarin e parë të shekullit të njëzetë në përpjekjen e tyre të dëshpëruar për t’i shpëtuar urrejtjes dhe përndjekjes së ushtrive të krishtera franceze. Skenat biblike të kësaj arratije dhe endjeje të stërmundimshme për jetë a vdekje alternohen në libër me ngjarje dhe tablo nga jeta e Afrikës së Veriut dhe Francës në vitet tetëdhjetë. Këto periudha të një largësie shtatëdhjetëvjeçare lidhen me njëra tjetrën, veç të tjerash, me induksonin në kohë të dy personazheve kryesore të romanit, të Nuriut dhe Lalas. Nuriu është personazhi që do të çojë deri në fund aventurën e popullit blu për të çarë rrethimin fatal të fatit; do të marrë pjesë në betejat e dëshpëruara të kalorësve kundër topave dhe mitralozave, do të shohë tretjen në

Botimi i romanit “Shkretëtira” në shqip është padyshim një ngjarje për letrat shqipe. “Toena” ka guxuar me një libër me peshë të shkruar në stilin tipik të butësisë intensive, që është karakteristikë e Le Clezios, jo aq i lehtë për t’u sjellë në shqip me besnikëri nga origjinali shkretëtirë të grave dhe fëmijëve të uritur, do të shohë masakrat e mercenarëve të mobilizuar dhe të paguar nga Franca kundër fiseve autoktone, do të jetë një prej të mbijetuarve të pakët nga ky gjenocid, do të përjetësohet në besëtytninë e një Sekreti që ajri dhe qielli i shkretëtirës ruajnë për kohën dhe trashëgimtarët e pakët të atij populli. Kurse Lala është një vajzë e re jetime, që ka në rremba gjakun e të parëve të saj të shkretëtirës. Është rritur në një familje që ka tepruar nga masakrat e dikurshme, duke jetuar në thirrjen e pavdekshme të racës dhe shkretëtirës, duke dëgjuar në vetminë dhe paanësinë e dunave zërin e Njeriut Blu, të atij që quhet Es Ser, domethënë Sekreti, që është vetë zëri i erës, detit, dritës; një zë që vjen njëkohësisht me vështrimin e çuditshëm, që shqipton fjalë që ajo nuk i kupton e që i përsërit vazhdimisht, papushim. Lala është vajza blu e shkretëtirës në kohën moderne, që formohet mes të gjallëve dhe vegimeve, mes kujtimeve dhe jehonës së baladave të vjetra: “Një ditë, oh një ditë, korbi do të bëhet i bardhë, deti do të thahet, do të gjejmë mjaltë në lulet e kaktusit, do të bëjmë një shtrat me degët e akacies, oh një ditë nuk do të ketë helm në gojën e gjarpërinjve dhe fishekët e pushkëve nuk do të sjellin më vdekje, por kjo do të jetë dita kur unë do ta lë të dashurin tim”. Mundimet e popullit të shkretëtirës dhe masakrat e europianëve mbi të janë dhënë nga autori me një realizëm tronditës, që ka tingëllimin e një britme elegjiake dhe tonin e padisë së madhe para gjyqit të historisë. Kurse pjesa që i kushtohet adoleshencës së parë të

Lalës, raportit të saj me shkretëtirën dhe legjendat, ngjan të jetë partitura e një poeme lirike për pastërtinë, çiltërsinë, besimin dhe shpresën e pandotur nga sëmundjet e civilizimit. Jo më kot këtë pjesë të romanit autori e ka titulluar “lumturia”.

Por syri i prishur do të drejtohet edhe mbi ketë lule të racës, një pasanik do të dojë ta marrë si mantenutë. Atëherë Lala vendos të arratiset nga vendbanimi i saj në shkretëtirë me ndihmën e një bariu të ri, Hartanit, një memec që ka tepruar nga populli i dikurshëm blu gjithashtu, që ngjan më shumë me një shpend dykëmbësh të shkretëtirës sesa me një njeri të vërtetë.

Gjatë odisesë së tyre nëpër shkretëtirë në drejtim të një porti ku Lala do të marrë rrugën drejt qytetit francez të Marsejes, do të ndodhë që ata të bëjnë dashuri në një prej netëve. Vetëm kur të ketë mbërritur në shtëpinë e hallës së saj në Marsejë, si një emigrante nga Afrika e Veriut, Lala do të kuptojë se ka mbetur me barrë.

Mbërritja e saj në Marsejë shënon fillimin e pjesës së dytë të romanit, të cilën autori e ka titulluar “Jeta në skllavëri”. Në këtë pjesë Le Clezio sjell një tablo të zvetënimit të jetës në kryeqendrën e jugut të Francës dhe jo vetëm aty, me kontrastet e mëdha shoqërore, me shëmtimin e ziftit dhe betonit, me kafshimet e egra të urbanizmit mbi faqen e pastër të natyrës, me egoizmin dhe varfërinë, me kultin e parasë dhe prostitucionit, me cektësinë dhe perëndimin e skrupujve. Lala, heroina e tij, nuk mund të ketë një fat të mirë në këtë botë të prishur. Ajo punësohet si pastruese në një hotel, pastaj do t’i buzëqeshë fati në kuptimin që qytetërimi bashkëkohor ka për fatin: do të bëhet fotomodele, do të pozojë për një fotograf, do të mahnisë sallonet e Parisit me bukurinë e saj të pagjasë që nuk kuptohet nga vjen, ku e ka origjinën dhe çfarë kumti përcjell me atë pamje që përkujton fillimin e jetës. Por ajo do të ndjejë gjithnjë e më fort shqelmat e ferishtes në barkun e saj, do ta thërrasë prej larg shkretëtira dhe do të kthehet për të lindur fëmijën e saj blu atje ku ka lindur vetë, rrëzë trungut të një fiku, aty ku fillon Sahara. Në këtë kuptim “Shkretëtira”, përveçse një memorial madhështor për një popull të masakruar ashtu siç ishin indianët e Amerikës pak a shumë, është edhe një metaforë e fillimit, e virgjërisë, e pastërtisë, e çiltërsisë, “retorikë e një pranie dhe vibracioni të pastër të njeriut primitiv”, siç ka shënuar kritika franceze për ketë roman. Shkretëtira si realitet dhe parabolë përdoret për lartësuar një vend vital dhe ekzemplar, ku liria është kaq e gjerë sa hapësira dhe kaq e thjeshtë si rëra.

Botimi i romanit “Shkretëtira” në shqip është padyshim një ngjarje për letrat shqipe. “Toena” ka guxuar me një libër me peshë të shkruar në stilin tipik të butësisë intensive, që është karakteristikë e Le Clezios, jo aq i lehtë për t’u sjellë në shqip me besnikëri nga origjinali. Lexuesit do të zbulojnë edhe në këtë libër shkrimtarin e nisjeve të reja dhe aventurave poetike që u kurorëzua si i tillë me kurorën e çmimit Nobel katër vjet më parë.

Liri “Një zemër inteligjente”, idenë e të cilit Alain Finkielkraut e përkëdhelte prej vitesh, do të kishte mbetur në hije po qe se Nicolas Guerpillon nuk do t’i kishte bërë një ditë propozimin e papërballueshëm për të ndërtuar bibliotekën ideale, dhe po qe se Shlomo Malka nuk do t’i kishte pritur bisedat e Finkielkraut-it dhe Guerpillon-it në RCJ, në radion që drejtonte.

Nga Alain Finkielkraut

Mbreti Solomon e luste të Përjetshmin t’i jepte një zemër të zgjuar.

Në të dalë të një shekulli të shkretuar nga gjëmat e përbashkëta të burokratëve, domethënë të një zgjuarsie pastërtisht funksionale, dhe të të lajthiturve, domethënë të një sentimentaliteti të përgjithshëm, binar, abstrakt, sovranisht shpërfillës ndaj veçantisë dhe brishtësisë së fateve individuale, kjo lutje, ngaqë e pajisur me një mendjemprehtësi ndjenjore, ka ruajtur, siç pohonte Hannah Arendt, tërë vlerën e saj.

Megjithatë, Zoti hesht. Mbase na vështron, por nuk përgjigjet, nuk del nga vetëpërmbajtja e tij, nuk ndërhyn në punët tona. Çfarëdo punësh që të kemi, çfarëdo që të përfytyrojmë për t’ia mbushur kohën dhe bindur veten tonë për aktivizimin e Tij, Ai na braktis te vetja jonë.

Kërkesën tonë, me ndonjë gjasë suksesi, ne s’mund t’ia drejtojmë as drejtpërdrejt Atij, as Historisë, këtij avatari modern të teorisë së mirësisë së Zotit, por vetëm letërsisë. Ky ndërmjetësim nuk është një siguri: megjithatë, pa të, ne s’do të futeshim kurrë te hiri i një zemre të zgjuar. Dhe mbase do t’i njihnim ligjet e jetës, por jo drejtësinë e saj.

I tillë është të paktën basti i nëntë leximeve që vijojnë. I jam dorëzuar emocionit tim për të zgjedhur “Shakaja” të Milan Kunderas, “Gjithçka kalon” të Vassili Grossman, “Historia e një gjermani” të Sebastian Haffner, “Njeriu i parë” të Albert Camus, “Njolla” të Philip Rotth, “Lord Jim” të Joseph Conrad, “Fletore nga nëndhesa” të Fedor Dostojevskit, “Washington Square” të Henry James, “Gostia e Babettës” të Karen Blixen. Dhe në këto lexime jam përpjekur të vë tërë seriozitetin tim, tërë vëmendjen e kërkuar nga zbërthimi i enigmave të botës.

e hënë, 15 tetor 2012 www.mapo.al

ekonomi

MAPO

15

Work & Study, mundësi konkrete për punësim Panairi i Dhomës së Tregtisë, Work & Study, shënoi dje ditën e tretw. Dje ishte radha e Kryeministrit Berisha tw vizitonte panairin, një iniciativë e përbashkët e Dhomës së Tregtisë dhe Industrisë së Tiranës, Bashkisë së Tiranës dhe Ministrisë së Punës, Çështjeve Sociale dhe Shanseve të Barabarta. Panairi “Punë dhe Studim” organizohet për të tretin vit në këtë format novator që rrit ndërveprimin e midis fuqisë së punës në treg dhe sipërmarrjes, me përfitim të ndërsjellë. Në stendat e tij, kompani të ndryshme kanë ofruar 3 mijë vende pune dhe shumë kompani e sipërmarrje të tjera paraqesin potencialet e tyre për punësim. “Ky panair është dëshmi e një potenciali të madh të bizneseve, për gjenerim të

Kryeministri dje në stendën e UET gjatë vizitës në panairin “Work and Study”

vazhdueshëm të vendeve të punës,” - u shpreh Kryeministri, në përshëndetjen drejtuar të pjesëmarrësve në panair. Berisha theksoi se “Për një shoqëri të lirë, të bazuar në vlerat e tregut, rezultante e të gjitha rezultanteve është punësimi i qytetarëve. Punësimi në kushtet e tregut të lirë është dëshmia më e

sigurt e funksionimit të lirisë së tregut. Punësimi përbën kushtim më themelor që qytetari i këtij vendi të lirë të mund të mbrothësojë, të mund të ndërtojë jetën e tij e të familjes dhe të ardhmen. Ndaj, ju përgëzoj për këtë çështje që keni vendosur në fokus të këtij panairi”. Ky është edicioni i tretë me universitetet më të mira

shqiptare dhe botërore, të cilat do të ofrojnë mundësi të shkëlqyera arsimimi dhe bursa e lehtësira të mëdha financiare. Po kështu në Panair ka agjenci punësimi dhe kompani të mëdha dhe serioze të cilat ofrojnë vende pune dhe internship. Në këtë panair përveç ekspozimeve të Enteve dhe Kompanive më të Mëdha Punëdhënëse dhe ato të Edukimit Kombëtar dhe Ndërkombëtar, do të ketë dhe aktivitete informuese dhe trajnuese në partnership me Komisionin Europian, Ministrinë e Ekonomisë Tregtisë dhe Energjetikës, Agjencinë për Promovim dhe internacionalizim të Kompanive italiane dhe Dhomën e Tregtisë së Tiranës.

Plani Urbanistik, Basha: Njësia 11 kryeqendër e transportit publik Terminali multimodal i pasagjerëve, bulevardi i ri dhe rehabilitimi i lumit të Tiranës, së bashku me ndërtimin e arterieve rrugore në të dy anët e tij, janë projektet madhore që përfshijnë njësinë 11, tha kryebashkiaku Basha Njësia bashkiake 11 do të kthehet në kryeqendrën e transportit të kryeqytetit në kuadër të Planit të Ri Urbanistik, i cili ka vijuar dje prezantimin në Njësinë bashkiake nr.11. Kryetari i Bashkisë së Tiranës, Lulzim Basha, gjatë takimit me qytetarët tha se me këtë plan njësia bashkiake nr.11 kthehet në një zonë të fuqishme të zhvillimit ekonomik. Në këtë njësi bashkiake do të ndërtohet terminali multimodal i pasagjerëve dhe marrëveshja për studimin e fizibilitetit të tij u nënshkrua pak ditë më parë. “Kjo është edhe ‘kërthiza’ e transportit publik të qytetit të Tiranës”, tha ai. Në njësinë 11 do të gërshetohen treni, trami, autobusët urbanë dhe interurbanë, taksitë, por edhe funksionet e tjera të shërbimit dhe aty do të zgjidhen në mënyrë të përhershme dhe përfundimtare sfidat e transportit urban. “Është një gjenerator i fuqishëm punësimi dhe do të jetë një ndër zhvillimet kryesore afatmesme që do të nisë së shpejti nga puna dhe që do u japë mundësi jo vetëm banorëve të kësaj zone, por banorëve të Tiranës anembanë, për të përfituar nga një ofertë e

Lulzim Basha gjatë takimit me banorët e njësisë 11

mirë punësimi”, tha Basha. Nga ky stacion multimodal, e gjithë ajo që sot njihet si Hekurudhë, deri te Stacioni Hekurudhor dhe që ka pasur jo pak problematika për këtë njësi bashkiake, shndërrohet në një arterie të fuqishme urbane, zhduket traseja e trenit, zëvendësohet në kohë me shinat e tramit me rrugë urbane e trotuare në të dy krahët. Nga ana tjetër Bulevardi i ri dhe rehabilitimi i lumit të Tiranës, së bashku me ndërtimin e arterieve rrugore, në të dy anët e tij, janë një tjetër projekt madhor që përfshin zonën. Basha bëri gjithashtu të ditur se grupi i punës ka finalizuar opsionet për zhvendosjen e tregut të gjësë së gjallë, jashtë vijës administra-

tive të Tiranës. Unaza numër 4 e qytetit do të kalojë te rruga “Pandi Dardha”, duke u lidhur me rrugën “Don Bosko” dhe duke vazhduar më tej, duke formuar këtë unazë në të gjithë qytetin. Janë propozuar jo vetëm zgjerimet, por edhe ndërtimet e akseve të segmenteve të munguar, siç është bashkimi i rrugës “Hysni Gërbolli” me rrugën “Egnatia” apo “Besnik Ceka“, duke shkuar deri te “Qemal Draçini”, aksi kryesor i rrugës “Gjergj Legisi”, duke u bashkuar me rrugën “Allaman Dervishi”.

Plani ka parashikuar zgjerimin e akseve kryesore, rrugën e Kastriotëve, Gramozi, apo e Balshajve, por një aks me shumë rëndësi për lëvizjen në

Një aks shumë i rëndësishëm që mendohet të zhvillohet, jo vetëm nga aspekti i transportit publik por edhe lëvizshmërisë së mjeteve, është ai që do të bëjë lidhjen me terminalin, duke shfrytëzuar trupin e sotëm hekurudhor

Kodër - Kamëz është edhe plotësimi i unazës së Kodër - Kamzës, duke lidhur rrugën “Ramadan Çitaku” me rrugën “Simon Rrota”. Një aks shumë i rëndësishëm që mendohet të zhvillohet, jo vetëm nga aspekti i transportit publik por edhe lëvizshmërisë së mjeteve, është ai që do të bëjë lidhjen me terminalin, duke shfrytëzuar trupin e sotëm hekurudhor. Përveç linjës së tramit, në të dyja anët e saj do të ketë rrugë për mjete, sikundër do të krijohet edhe infrastruktura e nevojshme për këmbësorët. Në Njësinë bashkiake nr.11 parashikohet ndërtimi i 9 çerdheve, 7 kopshteve, 3 shkollave 9-vjeçare dhe një shkolle të mesme.

Shkrehet CEZ, ndërprerje energjie nga shiu në të gjithë vendin Kryeqyteti dhe gati i gjithë vendi dje është përfshirë nga mungesa disaorëshe e energjisë elektrike. Burimet zyrtare nga CEZ njoftuan se shkak kanë qenë defektet e krijuara si rezultat i motit të keq. Por nga ana tjetër angazhimi i qeverisë për heqje e licencës ndaj kompanisë duket se ka krijuar shkrehje në të gjithë organizimin e punës. Nga praktikat e mëparshme një shi i zakonshëm si ai i dy ditëve të fundit nuk ka shërbyer si shkak për të zhytur vendin në errësirë. Por ekspertët e fushës e komentojnë ikjen e dritave sidomos në Tiranë si një formë presioni që kompania po i bën qeverisë, e cila tashmë ka nisur procedurat për largimin e saj nga Shqipëria.

Por sipas CEZ-it, shkaku për ndër-

prerjet në Tiranë është një defekt në nënstacionin e Selitës, ndërsa në qytetet e tjera energjia është ndërprerë nga avaritë e shkaktuara nga moti i keq. Sipas njoftimeve, ndërprerje energjie pati në Gjirokastër, Sarandë, Dropull dhe në Bashkinë e Vlorës.

Ndërsa në veri, zona më e prekur është ajo e Lezhës. Sipas CEZ-it, ekipet e saj po punojnë për riparimin e defekteve të shkaktuara në zona të ndryshme të vendit. Ndërsa mbrëmë mbasdite vonë burimet zyrtare të kompanisë njoftuan se një pjesë e defekteve janë riparuar dhe ka nisur furnizimi normal me energji. Mirëpo gjithë këto defekte masive ndodhin edhe për shkak të mungesës së investimeve në rrjet. Sipas kontratës së

privatizimit, në 5 vitet e para kompania duhet të investonte rreth 200 milionë euro, por ky detyrim nuk është përmbushur as në 20 për qind të tij.

Nga të dhënat zyrtare të Entit Rregullator të Energjisë mësohet se realizimi i investimeve ka qenë në masë të ulët, rreth 20% të planit të investimeve të miratuara nga ERE për vitin 2011. Ky ka qenë edhe argumenti kryesor se pse ERE nuk ka miratuar kërkesën e CEZ-Shpërndarjes për rritjen e çmimit të energjisë ndaj konsumatorëve. Sipas të dhënave zyrtare, CEZ kishte planifikuar një nivel të përgjithshëm të investimeve për vitin 2011 në shumën 4.9 miliardë lekë. Sipas CEZ-it, ky nivel përfaqësonte një rritje prej 13%, përkundrejt vlerës së

miratuar nga ERE për 2010-ën. Sipas planifikimeve të deklaruara nga CEZ, plani i investimit për 2011-ën ndiqte strategjinë e investimit të përshkruar më sipër. Ky investim do të përfshinte instalimin dhe zëvendësimin e

matësve të energjisë për të gjithë konsumatorët. Puna që do të kryhej për instalimin e 25 000 matësve të rinj në lidhje të reja. Zëvendësimi i matësve ekzistues me të rinj dhe zëvendësimi i të gjithë matësve me probleme teknike do të kapë shifrën 90 000.

Shuma prej 40 milionë eurosh parashikonte gjithashtu instalimin e elektro-matësve me lexim të vazhdueshëm për klientët e mëdhenj në kuadër të projektit ‘Converge’, projekt që kishte nisur që në vitin 2010. Ndërsa parashikohej të aplikoheshin shtrirje progresive të linjave 20 kv në zonat kryesore urbane. Do të shtrohej gjithashtu një gjatësi totale prej 60 km të linjave tensionit të mesëm dhe rindërtimi i rreth 250 kabinave.

CMYK

16

MAPO

e hënë, 15 tetor 2012 www.mapo.al

7465 02

MAPO

13 qershor 2012 www.gazetamapo.com

e hënë, 15 tetor 2012 www.mapo.al

intervista

MAPO

17

Eksperti i ekonomisë, Zef Preçi shpjegon lidhjen e krizës ekonomike me sistemin bankar dhe rritjen e nivelit të borxhit

Preçi: Zgjedhjet e 2013 rrezikojnë rritjen e borxhit Përtej politizimit të panevojshëm të problematikës së mprehtë që krijon rritja e borxhit publik, eksperti i njohur i ekonomisë Zef Preçi propozon që borxhi duhet të vihet nën një monitorim dhe llogaridhënie të rreptë parlamentare. Në një intervistë për MAPO-n ai analizon implikimet e fundit të krizës në ekonominë e vendit Si e vlerësoni vendimin Bankës së Shqipërisë për uljen e normës bazë të interesit në 4%, në minimumin e historik?

Vendimi i autoritetit qendror monetar (Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë) për uljen e normës bazë të interesit në 4% është padyshim një vendim që duhet përshëndetur dhe shkon në harmoni me masat e tjera monetare që synojnë zvogëlimin e efekteve të krizës globale, që tashmë është e pranishme gjerësisht edhe në ekonominë tonë kombëtare. Në të njëjtën kohë duhet pranuar se kjo masë është ndërmarrë me vonesë – ky nivel i normës së interesit në vendet e BE-së është aplikuar qysh në vitin e parë të krizës aktuale, d.m.th. në gjysmën e parë të vitit 2008, ndërsa mekanizmat monitorues të bankës sonë qendrore ndaj bankave tregtare që veprojnë në Shqipëri, mekanizmat që mundësojnë zbatimin e tij janë ende të dobët dhe joefikas. Gjithashtu, vlen të theksohet se masa të tilla nuk japin efekt të menjëhershëm, por në vendet me një mbikëqyrje efikase është e sigurt se ndikojnë më shumë në nxitjen e zgjerimit të aktivitetit të sipërmarrjes private më shumë se thjesht në lirësimin e kostos së parasë për qeverinë. Po kështu, për shkak të kohës së nevojshme për t’u bërë efektive, ndërhyrjet e bankës qendrore, si rregull, kërkojnë një periudhe kohe që vlerësohet 3-6 muaj, por që në rastin e vendit tonë nuk rezulton që të jetë shënuar ndonjë efekt real në mbështetjen e zgjerimit të sipërmarrjes përmes kreditimit as edhe mbas një viti e gjysmë…

Kjo masë është marrë prej rreth një viti, si duhet të pasqyrohej në treg kjo masë dhe cilat kanë qenë efektet?

Në këndvështrimin potencial, ulja e normës bazë të interesit duhej të çonte në uljen e kostos së parasë, d.m.th. në kredi më të lira e për rrjedhoje në zgjerimin e kreditimit të ekonomisë reale, me më shumë mundësi ripagimi nga huamarrësit e bankave; në kosto më të lirë të bonove të thesarit, d.m.th. në lehtësimin relativ të detyrimeve të qeverisë ndaj bankave, bizneseve dhe qytetarëve që marrin pjesë në tregun e bonove të thesarit; në ngushtimin e diferencës ndërmjet nivelit të interesave të depozitave dhe atyre të kredive. Shkurt, pritej që nga një masë e tillë të kishte një situate “win-win” për të gjitha palët dhe rritje të konkurrueshmërisë ndërmjet bankave në përzgjedhjen e klientëve të tyre, identifikimin dhe shfaqjen e avantazheve konkurruese dhe krahasuese të bankave tregtare etj. Për rrjedhoje, pritej që bashkë me uljen e normës së interesave për depozitat (që në fakt ka ndodhur si rezultat i uljeve me disa pikë për qind të normës bazë të interesit gjatë dy viteve të fundit), para së gjithash të inkurajoheshin biznesi dhe qytetarët për t’u afruar te bankat dhe nga zgjerimi i kreditimit bëhej i mundur vazhdimi i aktiviteteve ekonomike të këtyre të fundit, mbajtja e punëtorëve në punë dhe zgjerimi i aktivitetit, pagimi i taksave, shtimi i fitimeve si bazë për ripagimin e kredive etj.

Si i vlerësoni politikat monetare të Bankës Qendrore?

Në aspektin e arritjeve në përballimin e krizës, autoriteti qendror monetar i vendit tonë, gjatë tre-katër viteve të fundit, mund të karakterizohet nga një bashkëpunim intensiv

Zef Preçi

me autoritetet fiskale (Ministrinë e Financave/ Qeverinë); nga rishikimi dhe plotësimi i kuadrit ligjor që mbështet pavarësimin e degëve/filialeve të bankave të huaja dhe procesin e likuidimit të aseteve (kolateralit) në rastet e falimentimit të bizneseve apo të pamundësisë së tyre për ripagimin e detyrimeve ndaj bankave tregtare; komunikimi më intensiv me publikun për masat apo ndërhyrjet e këtij autoriteti në sistemin bankar, me qëllim sigurimin e mbështetjes së këtij të fundit (publikut) përballë rreziqeve që sjell kriza globale etj. Nga ana tjetër, siç e përmenda edhe me lart, sistemi ynë bankar vazhdon të vuaje nga mungesa e konkurrencës ndërmjet bankave; transparenca e pamjaftueshme ndaj klientëve, huamarrësve dhe depozituesve (megjithë përpjekjet e muajve të fundit); kostot të fshehta dhe në mjaft raste disa herë më të larta se kostot e shërbimeve të njëjta bankare në vendet e origjinës të bankave tregtare që operojnë në Shqipëri; në mjaft raste transparencë e pamjaftueshme në likuidimet e kolateraleve; shfaqje të korrupsionit në radhët e stafeve si shkak për rritjen e huave problematike, në ndonjë rast edhe pse janë në pronësi jo-shtetërore, vendimmarrjet për huadhënien etj., kryhet nën influenca politike etj.

Sa të rrezikuara janë financat publike shqiptare nga borxhi publik?

Siç dihet, stoku i borxhit të çdo vendi përbëhet nga totali i borxhit publik të emetuar brenda dhe jashtë vendit dhe që duhet shlyer në periudhat që vijnë. Sa më e madhe të jetë pesha e këtij borxhi ndaj Produktit të Brendshëm Bruto (PBB), aq më e madhe është edhe pesha e interesave të paguar çdo vit kundrejt PBB. Kjo temë është trajtuar disa herë dhe këndvështrimet janë të ndryshme. Më këtë dua të them se përtej shqetësimit për afrimin apo edhe mbërritjen e nivelit prej 60% të këtij borxhi, shqetësimi duhet të jetë në analizën e destinacionit të përdorimit të fondeve që merren borxh, në ç’kushte është marrë borxhi (kohëzgjatja dhe norma e interesi), çfarë efekti multiplikator shkaktojnë shpenzimet publike etj. Ne rastin e vendit tonë, mendoj se kufiri i sotëm i borxhit, i korrigjuar me atë pjesë të borxhit që nuk evidencohet në sistemin e sotëm të llogarisë kombëtare (borxhet e shtetit ndaj kompanive private që kanë kryer investime publike, por që nuk janë rimbursuar

Fushata elektorale e 2013-s nuk mund të mos nxitë edhe rritjen e mëtejshme të borxhit dhe është në interesin e ekonomisë kombëtare si mbajtja e ritmeve të larta të shpenzimeve publike, ashtu edhe përcaktimi i qartë i përparësive të këtyre shpenzimeve ende; borxhet ndërmjet vetë kompanive private; një numër huash bankare që janë ristrukturuar formalisht, por që në fakt janë shpenzuar nga biznese që nuk kanë më aftësi ripaguese etj.) duhet të jetë objekt diskutimi në qarqet akademike dhe profesionale me synim disiplinimin e zhvillimeve të ardhshme në këtë fushë.

Fillimi “de facto” i fushatës elektorale për zgjedhjet parlamentare të vitit 2013 nuk mund të mos nxitë edhe rritjen e mëtejshme të borxhit dhe është në interesin e ekonomisë kombëtare si mbajtja e ritmeve të larta të shpenzimeve publike, ashtu edhe përcaktimi i qartë i përparësive të këtyre shpenzimeve. Në vlerësimin tim, përtej politizimit të panevojshëm të problematikës së mprehtë që krijon rritja e borxhit publik, si dhe duke parë implikimet eventuale të kësaj dukurie në procesin e anëtarësimit në Bashkimin Europian, do të ishte e nevojshme që të ndërmerren hapat e nevojshëm institucionalë e ligjorë, e nëse duhet edhe kushtetuese për vendosjen e tij (borxhit publik) nën një monitorim, kontroll dhe llogaridhënie të rreptë parlamentare. Në kushtet e sotme, qenia e ekonomisë sonë kombëtare në mbi 80% të saj në pronësi private dhe pesha specifike relativisht e ulët e shpenzimeve buxhetore për administratën publike përbën një avantazh që duhet vlerësuar edhe në gjykim-

in e gjendjes dhe problematikës së borxhit publik në këtë ekonomi.

Cili është rekomandimi juaj për përdorimin e të ardhurave nga privatizimi i “Albpetrolit”?

Privatizimi i shoqërisë publike “Albpetrol” dhe dhënia me koncesion e disa të drejtave ekskluzive të shtetit që ka gëzuar deri me sot kjo shoqëri strategjike, duket se është ende në fillimet e veta dhe, nisur nga kompozimi i konsorciumit, posaçërisht nga mungesa e përvojës sektoriale të investitorit strategjik, me gjithë “joshjen” e padiskutueshme që mundëson vlera e lartë e ofruar, më bën skeptik të besoj se ky proces do të mund të finalizohet një ditë. Nëse kjo do të ndodhë në të vërtetë, është shumë e rëndësishme që një pjesë e mirë e të ardhurave nga privatizimi të përdoret për uljen e borxhit publik, për shlyerjen e detyrimeve të prapambetura të qeverisë ndaj operatorëve ekonomikë privatë që kanë kryer investimet me fondet e veta, si dhe për vazhdimin e investimeve të reja në dobi të zgjerimit të punësimit, nxitjes së eksporteve shqiptare në vendet e rajonit dhe të BE-se, shtimit të prodhimit vendas dhe futjen në qarkullimin ekonomik të burimeve natyrore që disponon aktualisht ekonomia jonë kombëtare. Vlerësimet më serioze dhe të besueshme mbi pritshmërinë e rritjes ekonomike në vitin që po mbyllim dhe vitin 2013 tregojnë se kriza ekonomike globale tashmë ka dhënë efektet e veta negative kryesisht në ngadalësimin e rritjes ekonomike në vendin tonë, se ky vit (2012) është viti me rritjen ekonomike më të ulet qysh nga viti 2008, që njihet edhe si viti i fillimit të krizës, dhe se në vitin 2013 pritet një rritje ekonomike më e lartë se viti që po mbyllim. Në të vërtetë ky është edhe “lajmi i mirë”, d.m.th. një tregues i besueshëm se ekonomia shqiptare po rifillon ngritjen e saj mbas krizës globale dhe se ndërmarrja e politikave fiskale, monetare dhe ekonomike në favor të përshpejtimit të kësaj rritjeje është shumë e dëshirueshme. Është kjo arsyeja përse në rastin e finalizimit të privatizimit të shoqërisë publike “Albpetrol” dhe të pagimit të shumës së shpallur në buxhetin e shtetit, shtohen shanset për një kapërcim më të shpejtë të pasojave të krizës dhe vendosjen e ekonomisë sonë kombëtare në shinat e një rritjeje ekonomike të qëndrueshme.

OpEd

18

MAPO

E hënë 15 tetor 2012 www.mapo.al

01

“Paratë zakonisht tërhiqen, nuk kërkohen”.

Jim Rohn

02

“Paratë nuk kërkohen për të blerë një nevojë të shpirtit”.

Henry David Thoreau

03

“Një burrë ka njëqind dollarë dhe ju e lini me dy dollarë. Kjo është zbritja”.

Mae West

Opinione dhe Editoriale

Bujar Kapexhiu Nga

Europa nobeliste M

ë 12 tetor 2012 nga Oslo u njoftua se juria e posaçme për dhënien e çmimeve të përvitshme kishte vendosur që për këtë vit të vlerësonte me Çmimin Nobel për mbrojtjen e Paqes Bashkimin Europian.

Këtë radhë juria nuk ka bërë vlerësimin e punës së një njeriu gjatë një viti, por ka mbajtur parasysh veprimtarinë e një bashkësie 500-milionëshe, në një hark kohor prej më shumë se gjysmë shekulli, gjashtëdhjetë vjetësh. Në fakt, dokumenti i themelimit të bërthamës së parë të këtij organizmi të stërmadh mban datën 18 prill 1951. Ajo ishte dita e konceptimit të krijesës, e sendërtimit të idesë, që kryente hapin e parë në një rrugë të gjatë e aspak të lehtë, asaj të bashkimit të realiteteve të ndryshme etnike, kulturore e politike në një bashkësi shtetesh sovrane. Atë ditë në Paris, gjashtë Vendet pararendëse të Bashkimit (Franca, Gjermania Federale, Italia, Holanda, Belgjika e Luksemburgu), firmosën traktatin me të njëjtin emër të kryeqytetit francez dhe i dhanë jetë CECA-s (Bashkësia europiane e qymyrit dhe çelikut), organizmit të parë zyrtar të BE. Në drejtimin e saj u emërua Jean Monnet (Zhan Moné), një nga pionierët e europeizmit që, së bashku me të tjera personalitete të jetës politike të kontinentit, si Adenaueri, De Gasperi, Schumani, Spaaku, Spinelli etj., i vunë themelet Europës së re. Ata drejtues politikë e Burra Shteti, që të nesërmen e përfundimit të Luftës së Dytë Botërore, e cila flijoi në makinën e saj të vdekjes 60 milionë banorë të kontinentit, patën largpamësinë, fisnikërinë, guximin dhe ndershmërinë të shiheshin sy ndër sy, fitimtarë e të mundur. Ata morën një vendim, ndoshta më të rëndësishmin e historisë njerëzore, atë të shmangies së luftërave n’Europë mes popujve të tyre. “Kurrë më luftë mes europianëve”, ky ishte betimi i atyre shtetarëve, që u kthye në një thirrje vetëdijes së popujve të tyre, thirrje e cila u përvetësua e u kthye në një program mendësie e jete, i përcjellë nga një brez në tjetrin, duke patur si përfundim një epokë pa luftëra, më të gjatën në historinë e kontinentit.

Europa kishte qenë, gjatë mijëvjeçarësh, qendra e përplasjes së bashkësive të ndryshme, e ndeshjes së kombeve e luftës mes popujve, nën emblema mbretërish, perandorish, republikash, besimesh fetare, kulturash fisnore, ideologjish kundërshtare, duke shprehur në vazhdimësi etjen e pashuar për zotërime gjithnjë e më të mëdha. Këto luftëra, dukuri

koment Eugjen Merlika

Madhështia e Europës, e qytetërimit të saj, u shpreh më së miri në mposhtjen e atyre vështirësive, në kapërcimin mendësor e psikologjik të trashëgimisë historike, në hedhjen mbas krahëve të një të shkuare plot gjak e mosmarrëveshje, të gatishmërisë për të ndërtuar një të ardhme mbi themele krejtësisht të ndryshme. Ato themele ishin mendësia e shoqërive të hapura e solidare, respektimi i vlerave të krishtera, i të drejtave njerëzore, i lirive vetjake e shoqërore, i bashkimit në ndryshueshmërinë e vështrimeve, i traditave dhe veçantive të secilit popull...

përherë të pranishme në historinë e saj, kishin përcaktuar e shkruar dhe historinë e botës që për gati tre mijëvjeçarë u njëjtësua me atë të saj. Këto luftëra, që kishin rrënjosur thellë armiqësinë në nënvetëdijen e atyre popujve, me gjithë përparimet e jashtëzakonshme të shoqërive të tyre në fushat e ndryshme të qytetërimit, kulturës, ekonomisë, vështirësonin shumë arritjen e synimit të krijimit të mbibashkësisë.

Madhështia e Europës, e qytetërimit të saj, u shpreh më së miri në mposhtjen e atyre vështirësive, në kapërcimin mendësor e psikologjik të trashëgimisë historike, në hedhjen mbas krahëve të një të shkuare plot g jak e mosmarrëveshje, të gatishmërisë për të ndërtuar një të ardhme mbi themele krejtësisht të ndryshme. Ato themele ishin mendësia e shoqërive të hapura e solidare, respektimi i vlerave të krishtera, i të drejtave njerëzore, i lirive vetjake e shoqërore, i bashkimit në ndryshueshmërinë e vështrimeve, i traditave dhe veçantive të secilit popull. Nga armiq shekullorë duhej të bëheshin miq të mirë, bashkudhëtarë e bashkëpunëtorë në sendërtimin e një projekti madhor që do të kalohet nga një brez në tjetrin, që nuk mund të jetë prodhim apo ekskluzivë e një populli, e një brezi, e një klase politike të caktuar, por rezultat i ballafaqimit të përvojave e ideve më të mira të brezave, të popujve, të mendimeve të ndryshme politike. Kjo qe sfida që përballoi Europa Perëndimore e pas luftës, sfidë që e fitoi e për të cilën ligjërisht duhet të jetë krenare. Rruga e rritjes ka kaluar në faza të ndryshme, ka patur pengesat e vështirësitë e saj, ka patur shpejtimet apo ngadalësimet e saj, por nuk ka njohur ndalesa. Kriza ekonomike me të cilën matet sot Europa dëshmon atë të vërtetë por, me gjithë përmasat e saj të pazakonta e pasojat e dhimbshme, nuk besoj se do të përcaktojë fundin e projektit europian.

Pa hyrë në historinë e krijimit dhe zhvillimit të institucioneve të Europës së Bashkuar, në këtë ditë të veçantë të krenarisë së saj “Komiteti i Nobelit do të përqendrohet në atë që e quan si rezultatin më të rëndësishëm të BE; në zotimin e kurorëzuar me sukses për paqen, pajtimin, demokracinë e të drejtat njerëzore. Roli i qëndrueshmërisë, i luajtur nga Bashkimi, ka ndihmuar në kthimin e pjesës më të madhe t’Europës nga një kontinent lufte në një kontinent paqeje.”

Ky ishte një pjesë e arsyetimit të dhënies së çmimit, që u prit në mënyra të ndryshme n’Europën e sotme. Nga

Zona Shengen

entuziazmi i drejtuesve të qeverive dhe institucioneve, te pavëmendja e pjesës së madhe të njerëzve që luftojnë me vështirësitë e krizës, te skepticizmi deri në ironi e kundërshtim i forcave politike skajore të djathta e të majta, besoj se ka vend për një përsiatje të thelluar. Duke e quajtur dhënien e çmimit, si rrallë herë, të përshtatshëm e në lartësinë e duhur, mendoj se duhet të jetë objekt i një vetëshqyrtimi të punës së saj nga ana e Europës. Këtu pikëpyetjet mund të jenë më shumë se një, por dua të pohoj vetëm njërën, në këndvështrimet e saj të ndryshme.

Duke u kthyer për një çast me mendim në periudhën e ndarjes së Europës mes komunizmit e demokracisë, a e quan ajo të mjaftueshme kryerjen e detyrës së saj historike për mbrojtjen e të drejtave të njeriut, duke u mjaftuar vetëm me respektimin e tyre në shoqëritë e saj ?

A ka diçka therëse në ndërgjegjen e saj kur ajo, për gjysmë shekulli, ka bashkëjetuar, në emër të mbrojtjes së paqes, me Lindjen e diktaturave komuniste, duke anashkaluar, duke heshtur ose, në rastin më të mirë, duke kritikuar me gjysmë zëri shkeljen sistematike, të përhershme, të pashembullt të të drejtave njerëzore në gjysmën më të pafat t’Europës? A e shikon sot të drejtë ajo faktin se, për hir të interesave ekonomike apo për afërsi ideologjike të ndonjë përbërëseje të tyre, shoqëritë e Europës kanë heshtur për krimet e komunizmit?

Përballë këtij vlerësimi madhor që merr sot, me të drejtë BE, a ka vend për vetëqortim para faktit se ende nuk pranon të verë në një plan viktimat e nazifashizmit me ato të komunizmit në rrafsh kontinental, e t’i trajtojë njëlloj në të gjitha drejtimet, në të gjitha fushat, duke filluar nga kujtesa historike, e zhvendosur krejtësisht në dobi të të parëve?

Pa pritur të marr përgjigje për këto pyetje që në këta njëzet vjet janë kthyer në retorike, si qytetar i Shqipërisë e i Europës, shpresoj e uroj që vlerësimi i Nobelit të jetë një shtysë e fuqishme për të çuar përpara edhe procesin e europianizimit të Ballkanit Perëndimor, një proces që duhet konceptuar e vlerësuar në termat e tij të vërtetë, jo si një hyrje në botën e ëndrrave, por si mundësi zhvillimi e pjesëmarrjeje në BE, me të njëjtat të drejta por edhe me të njëjtat detyra si të tjerët.

Duke u kthyer për një çast me mendim në periudhën e ndarjes së Europës mes komunizmit e demokracisë, a e quan ajo të mjaftueshme kryerjen e detyrës së saj historike për mbrojtjen e të drejtave të njeriut, duke u mjaftuar vetëm me respektimin e tyre në shoqëritë e saj ? A ka diçka therëse në ndërgjegjen e saj kur ajo, për gjysmë shekulli, ka bashkëjetuar, në emër të mbrojtjes së paqes, me Lindjen e diktaturave komuniste, duke anashkaluar, duke heshtur ose, në rastin më të mirë, duke kritikuar me gjysmë zëri shkeljen sistematike, të përhershme, të pashembullt të të drejtave njerëzore në gjysmën më të pafat t’Europës?

E hënë 15 tetor 2012 www.mapo.al

MAPO

19 11

Civici ka hyrë pra në këtë ‘alkimi’ ku prodhohet doktrina e re, e shpallur apo e fshehtë, që drejton aktualisht botën në të cilën jetojmë. Dhe sjell për ne mekanizmin, zemberekun dhe kundërshtitë e këtij procesi. Një sy, në Vendin ku më të shumtit janë qorra, është padyshim një dhuratë e vyer.

‘Globalizmi’, një enciklopedi perfekte e Adrian Civicit

S

ë pari, duhet thënë se ky është një shkrim i vonuar. Por libri i Civicit qëndron i paepur në kohë dhe është një domosdoshmëri për çdo bibliotekë. Shpesh dëgjojmë e flasim për Globalizmin, ndeshemi e përleshemi në debate, pro dhe kundër kësaj metafore dhe rrjedhojave reale të kësaj dukurie që do të jetë padyshim e ardhmja e qytetërimit tonë. Merr të lexosh një libër dhe befas kupton se ke në të ekstraktet e zgjedhura me kujdes të qindra librave. Të qindra kryeveprave të atyre që njihen sot si Guru-të e ekonomisë dhe sociologjisë botërore.

Me thjeshtësinë dhe inteligjencën e një profesori me pasionin e bletës punëtore, hapen disa dhjetëra korridore përpara lexuesit. Dhjetëra korridore që të çojnë shpejt dhe drejtpërsëdrejti në të gjitha thesaret e dijes dhe tezave që kanë të bëjnë me një botë të panjohur, ndonëse jetojmë çdo ditë brenda saj. Në të vërtetë autori bashkëbisedon dhe citon në mënyrë interpretative me ata që sot i japin botës atë fizionomi që ka sot.

Ne jetojmë sot në një Univers global, kjo është një thënie e stërthënë, porse rizbulohet ndryshe dhe thellë.

Shqipëria është një qelizë e vogël dhe e druajtur në raport me këtë organizëm përbindshor për kah përmasat dhe volumet e kapitaleve, interesave dhe fabrikave të veta kulturore dhe ëndërrimtare.

Sot një shqiptar vishet me xhinse amerikane ose turke, në vartësi të xhepit; u jep Coca ose Pepsi fëmijëve; vozit në një makinë kryesisht gjermane; pi verë italiane, franceze apo

kaliforniane; qëndron përpara një kompjuteri amerikan apo japonez; përdoron programet kompjuterike të Gates; viziton miqtë në face book; çon mesazhe me telefon të prodhimit finlandez; sheh në tv fotomodelet e famshme shqiptare në pasarelat e New Yorkut; pi çaj kinez apo që vjen nga Cejloni; përdor prezervativë italianë; blen porcelane çeke apo kineze; dhe përkujdeset që domosdo të dijë aq fjalë që duhen në anglisht.

Gjithkund, nga çdo pore e informacionit botëror, rrjedhin miliarda info për gjithkënd dhe për çdo vend të botës. Dollari, euro dhe yeni ngrenë stuhi apo bëjnë të lindë dielli në ishullin tonë shqiptar.

Heq ja e vizave dhe lëvizja e njerëzve dhe kapitaleve ka rrëzuar edhe barrierën e fundit, fillimisht të vetë izolimit e më pas të bllokimit të shqiptarëve. Sot, shumë më shumë nesër, pasaporta, anglishtja dhe portofoli ynë do të na mundësojnë që të ndjekim shtegtime dhe sipërmarrje, krejtësisht pa barriera. Është kjo një New World, qytetarë të barabartë të së cilës, duam s’duam, shumë shpejt do të jemi, gjithsesi do të përfshihemi. Në kategorinë e dytë apo në kategorinë e tretë, por ndoshta, falë gjenisë individuale që çlirohet nga liria e konkurrimit në nivel botëror, janë mundësitë e kapërcimit dhe tejkalimit të etapave dhe kohës së bjerun nga e kaluemja.

Mjafton të shikojmë zhvillimin tonë të brendshëm. Shumica e ‘kapitenëve’ të sipërmarrjes apo politikës shqiptare vijnë nga andej që dikur thirrej me përbuzje ‘askund’. Apo nga

radhët e atyre që thirreshin dikur ‘valixhe drursa’.

Mirëpo nga ky ‘askund’ dolën milionerë, shpikës, kryeministra dhe kampionë. Të ndrydhur artificialisht në periferi, ata nuk kishin dot pistë.

Një pistë për të garuar si të gjithë të tjerët, në sipërmarrje, në sport, në kulturë dhe në protagonizëm. Dhe sapo Pistat u hapën, relievi njerëzor ndryshoi sakaq.

Dhe Tirana e përbuzjes dhe cinizmit qesharak, u ‘pushtua’ dhe u çlirua sërish.

Sërish dhe më mirë. Pavarësisht efekteve anësorë që çdo revolucion sjell me vete.

Ky shpërthim energjish që solli liria ‘globale’ në Shqipërinë e vogël, ky ‘globalizim’ i brendshëm, është vetëm reagimi ‘kimik’ dhe shndërrues, që bartet në një qelizë.

Mirëpo, parimi është Një.

Nëse globalizmi është milionafishi i kësaj që përjetuam këtu, në këtë cep të botës, mund të germëzojmë një Dituri të Re. Por kujdes, këtu thërrisni profesor Civicin dhe librin e tij, të koncentruar dhe të thjeshtë. Nëse duam të kuptojmë të tjerët dhe përmes të të kuptuarit të të tjerëve të kuptojmë vetveten, duhet shfletuar ajo që ka shkruar një pelikan i dijeve ekonomike. Pelikani, ky shpend bujar, ushqen zogjtë e vet me peshkun që ka gjuajtur anembanë detit, por që më parë e ka përtypur, përzgjedhur dhe ruajtur në sqepin e tij të madh si hambar.

Në këtë libër, pra, kemi një manual enciklopedik, ku flasin të gjithë. Të gjithë më të mëdhenjtë e Globit, për

koment Artur zheji

Globalizmin. Për shumë të mirat dhe shumë jo të mirat e tij. Është një çelës pra, që hap shumë dyer, një çelës i mirë shqiptar, që të inicion në një botë të re, në të cilën banojmë dhe jetojmë pa e kuptuar.

Nëse duam të jemi edhe ne ‘pushtues’ të Botës, pushtues të realiteteve dhe të standardeve të saj, të rregullave të reja dhe të ligjësive që përbëjnë skeletin e saj, kemi nevojë për një busull dhe për një hartë.

Civici na ka dhënë një të tillë, me modestinë e të vetëdijshmit, që shqiptarët konkuistadorë apo europianistë kanë nevojë të pajisin anijet e tyre, me busull dhe hartë. Sepse boll lundruan duke këqyrur yjet dhe duke u mbytur më së shumti.

Sot në Botë ka një superclass, si shkruan David Rothkopf në librin e tij të famshëm me të njëjtin titull: ‘Superclass’.

Ka pra, një elitë ekonomike dhe një elitë të influencave. Një elitë që mblidhet në konferencat botërore që mbahen në Davos të Zvicrës, apo që refuzojnë që të shkojnë aty.

A do të ketë vallë një ditë një Qeveri Planetare dhe një Parlament Planetar?

Shtetet e Bashkuara të Botës? Ash-

tu si parashikon Jaques Attali?

A do ta arrijnë dhe a do ta kalojë BRIKU - Brazili, Rusia, India dhe Kina, fuqinë e Triadës - Amerika e Veriut, Europa Perëndimore dhe Japonia?

Sepse BRIKU po ecën më shpejt se Triadat.

Mos vallë globalizmi do të jetë një realitet që fsheh një diktaturë të ardhshme botërore amerikane? Ashtu si thotë Henry Kissinger, ish-Sekretar i famshëm Shteti i ShBA-së, i cituar në këtë libër nga Civici: ‘Globalizmi nuk është gjë tjetër veçse emri i ri i hegjemonisë amerikane’.

Apo globalizmi ‘konsiston në krijimin e kushteve dhe në dhënien e mundësive për individë dhe shoqëri të lira që të ndërtojnë një nivel jetese të denjë për shpresat dhe pritshmëritë e tyre’, si shkruan Amartya Sen, çmim Nobel në ekonomi.

Nëse doni të interceptoni edhe injorancën difuze të shumicës së politikanëve që na udhëheqin dhe përdorin termin e gabuar në kontekstin e gabuar, duhet të këshilloheni edhe me këtë libër, që do të ish, si dhe thamë më lart, gjetja e një harte ‘thesaresh’, për të ndërmarrë një udhëtim të ri, në agoranë e bashkëbisedimit dhe alkimisë së kulturës së re botërore, ekonomike dhe sociale.

Civici ka hyrë pra në këtë ‘alkimi’ ku prodhohet doktrina e re, e shpallur apo e fshehtë, që drejton aktualisht botën në të cilën jetojmë. Dhe sjell për ne mekanizmin, zemberekun dhe kundërshtitë e këtij procesi.

Një sy, në Vendin ku më të shumtit janë qorra, është padyshim një dhuratë e vyer.

Vae Victis (Mjerë Humbësi)

A

ty nga fundi i viteve ‘70 qarkulloi nëpër Tiranë një thashethem sikur një gazetar italian, emri i të cilit kurrë s’u muarr vesh, ngaqë sipas disave ishte Enzo Biagi, e sipas disa të tjerëve Sergio Zavoli, kishte thënë; “Shqipëria është si një mumje, që ashtu e ballsamosur mund të vazhdojë të ekzistojë përgjithmonë, por nëse do preket dhe do t’i hyjë fare pak ajër i freskët, ajo mumje do shkatërrohet, do bëhet pluhur e hi, në çast”.

S’lypsej të na e kujtonte thashethemi, Biagi, Zavoli; E dinim.

Kur “mumja” nuk u hap e as nuk u prek, por u shpartallua, nga frika e bërjes pluhur e hi në çast, shumë shqiptarë ikën. Ah sa gabim që bënë. Se Shqipëria, megjithse u shpartallua, jo vetëm nuk u shkatërrua, por përkundrazi, mes vështirësish prej Sizifi, shumë shpejt nisi të mëkëmbet. Dhe sot, nga skëterrë shkuar skëterrës, është plot e përplot me shqiptarë që punojnë, fitojnë, udhëtojnë, me njerëz të shëndetshëm, shtëpi të reja, me vila, me autostrada, supermerkate, hotele, restorante, plazhe. Ka nga ata që edhe pse i shohin këto nuk i besojnë. Le të mos i besojnë. Ka edhe që nuk besojnë se orizi hahet me shkopinj, por orizin me shkopinj e ha gjysma e Botës.

Sidoqoftë, ideja se çmimi i çprangosjes që shqiptarët e sarkofagut do paguanin ishte tepër i lartë dhe do vazhdonte për shumë kohë, mbeti. Jo vetëm si ide, por edhe si sfidë, të cilën, në tërësinë e tyre, shqiptarët po e përbal-

koment Edison Ypi

lojnë me një sukses mahnitës. Por ndërkohë u pa qartë se ky çmim nuk ishte sa i thashethemit që profetizoi rrënimin imediat dhe total, dhe as sa i joni që thoshim se ky vend nuk bëhet pa u zhdukur të gjitha gjurmët e Diktaturës, pra pa u hedhur në erë e gjithë Shqipëria me nja tre milionë ton tritol dhe pa u shuar nga faqja e dheut të paktën 999 në 1000 shqiptarë.

Ideja e çmimit të lartë pra mbeti. Por as në ment na shkonte se mund të ndodhte diçka e padëgjuar, çudia e çudirave, diçka halucinante; Që ai çmim të vazhdojë të paguhet po prej ish-të burgosurish politikë. Në një mënyrë të krejtësisht origjinale.

Përmes një harakiri të çuditshëm, duke zbatuar një heroizëm propagandistik bolshevik, duke aplikuar një klishe’ të pa praktikuar kurrë më parë nga askush, huazuar nga librat dhe filmat e Diktaturës sipas modeleve rusë me heronj që i vënë zjarrin vetes për të mirën e Atdheut, popullit, partisë, etj.

Të bënin disa ish-të burgosur politikë ndonjë, apo dy, apo tre, apo pesë, apo dhjetë, apo edhe njëzetë gabime të çfardoshme, s’do kishte gjë më të natyrshme për njerëz që vijnë nga

burgjet dhe torturat më çnjerëzore që njeh Historia e rruzullit. Gjithkush do t’ua falte, të gjithë do ishin në anën e tyre. Por një grup ish-të burgosurish politikë nuk po bëjnë një apo njëzet gabime. Ata po i bëjnë të gjitha gabimet njëherësh. Madje kjo që ata po bëjnë, nuk është as gabim, është katastrofë.

Po kërkojnë tu paguhet vuajtja.

Nuk paguhet vuajtja.

Unë them, për shembull, se vuajtja e Nënës t’ime, gjatë një nate të vetme duke pritur në shi’ tek Ura e Milotit për të vajtur në Spaç ngaqë shoferat nuk e merrnin sepse e dinin ku shkonte, nuk paguhet dot as me floririn e gjithë botës.

Nëqoftëse pretendon të të paguhet puna, s’ke lidhje me Politikën.

Nëqoftëse pretendon të të paguhet vuajtja, s’ke lidhje me asgjë. Është e pafalëshme të mos e dinë këto gjëra kaq të thjeshta ish të burgosurit tanë.

Paguhet talenti, zotësia, dedikimi, fitorja, madje jo rrallë paguhen edhe paaftësia dhe budallallëku, por nuk paguhen kurrën e kurrës vuajtja, aq më pak vuajtja e disa individëve për burgosjen e të cilëve dhanë sa mundën ndihmesën e tyre gjithë të tjerët.

Ska pretendim më absurd, turp më të madh se të pretendosh të të paguhet vuajtja. Nëse e bën këtë, tregon se je futur në burg me hesap, dhe në fund të fundit, s’ke vuajtur. Tingëllon cinike, por kështu është.

Vuajtja nuk është sasi, që matet.

Vuajtja është cilësi, që instrumentat për ta matur ende nuk janë shpikur. Më

thuaj sa vlen të shohësh një pink crepuscolar nga Kepi i Rodonit ?! Për dikë zero, për dikë tjetër një mijë tonelata flori. Po pra. Sepse vuajtja varet nga ndjeshmëria. Që dikush e ka, dikush tjetër nuk e ka. Kjo është arësyeja që jo rrallë njerëz të cilët nën Diktaturë kanë bërë tre vite internim kanë vuajtur shumë më tepër se disa të tjerë që kanë bërë nga 15 vite burg.

Nuk ka ndodhur kurrë gjatë Diktaturës, as edhe me 1 shqiptar të vetëm, të pretendojë apo shpresojë, morpo edhe në ëndërr ta shohi, se pas shembjes së Diktaturës do vinte një ditë që për vuajtjen do paguhej.

Të burgosurit e ndërgjegjes nuk bëjnë burg për të marrë por vetëm për të dhënë. Sepse të përndjekurit e vërtetë janë njerëz fisnikë, me mendje të hapur, me zemër të madhe, me shpirt të gjërë.

E vetmja kërkesë , qëllim, shpresë, e tyre ishte të bëheshin të lirë. Ata gjithmonë e kanë ditur se i lirë nuk bëhesh duke u bërë i pasur por vetëm duke u bërë i ditur. Të ketë ndodhur ndryshe, është ekuivalente me të kesh mbetur përgjithmonë i burgosur.

Shqiptarët nuk po dëshmojnë solidaritet me grevën e një grupi ish të burgosurish. Sepse kanë turp të shohin me sytë e tyre se si përdhoset ideali, si degjenerohet qëllimi, ku katandiset zotnilliku.

Po habiten dhe po dëshpërohen ish të burgosurit tanë nga kjo mungesë solidariteti. Gabim e kanë. Se po ta shohësh nga një kënd tjetër, ku ka më mirë se ta mbash larg e të mos përdho-

sesh përsëri sot nga prania e po ajo turmë që të spiunoi dhe bëri sa mundi për të të mbajtur në burg dje.

Demokracia nuk është e kundërta e Diktaturës. Po të ishte kështu Demokracia do ishte ekuivalente me Diktaturën. Demokracia është diçka që nuk ngjan fare as me njërën as me tjetrën. Sado absurde t’i duket ndonjërit, Demokracia është rendi i të gjithëve. Edhe i xhelatëve të Diktaturës, spiunave, hetuesve, prokurorëve, gjykatësve të asaj kohe.

Po ta shohësh me vëmëndje, duke i qëndruar larg asaj greve, shqiptarët kanë braktisur diçka në këtë mes. Por jo ish të burgosurit. Kanë braktisur ata që po duan të burgosin edhe një herë ish të burgosurit, kanë braktisur përfaqësuesit politikë të së majtës politike plot me pinjoj të Diktaturës që qëndrojnë në zanafillë të kësaj tragjedie. Kjo është arësyeja e disa “çudirave” që po shoqërojnë atë grevë. Që kur Policia rri larg, i thonë të vijë të kujdeset. Kur policia vjen dhe kujdeset që greva të zhvillohet si duhet, pa ushqime, dhe sidomos pa benzinë, policisë i thonë të largohet, etj.

Se sa i duan ish të burgosurit ata të cilët grevës së tyre po i bëjnë jehonë mediatike, do merret vesh pas pak kur ajo grevë dhe ata ish të burgosur të mos u duhen më për propagandë.

Shih si po i ndjekin ish të burgosurit ata që po duan të vinë në pushtet duke i djegur të gjallë. Me afrime, largime, mënjanime, si duke i ndjekur me thep-shqekëz.

20

MAPO

e hënë, 15 tetor 2012 www.mapo.al

f i l m i Organizatorët e Festivalit të Filmit

Festivali i Filmit Shqiptar do të zhvillohet në Kinema “Millennium” dhe në gjithë hapësirën dhe anekset e pedonales, nga data 3 deri më 9 nëntor, ditë të cilat, sipas organizatorëve, pritet të kthehen në një festë të madhe të filmit shqiptar mbarëkombëtar

T

ë gjithë shqiptarët e kanë identifikuar fillimisht si Tano Karidi. E kanë urryer dhe e kanë dashur njëkohësisht personazhin që u vrau heroin e tyre. Remo Girone, aktori i njohur italian që te shqiptarët hyri me personazhin e Tano Karidit, do të vijë për herë të parë në Shqipëri si i ftuar i Festivalit të 13-të të Filmit Shqiptar, që do të zhvillohet në fillim të nëntorit. Ky fakt është konfirmuar gjatë konferencës së djeshme për shtyp të drejtorit të Qendrës Kombëtare Kinematografike, Artan Minarolli; producentit dhe përfaqësuesit të Giffonit në Shqipëri, Namik Ajazit; dhe Caludio Gubitosit, drejtori i Giffoni Film Festival, që këtë vit ka dhënë ndihmesën e tij për realizimin e festivalit. “Këtë vit ka pasur një seri evenimentesh për të cilat kam ardhur tri herë brenda muajit në Shqipëri. Falënderoj edhe njëherë Universitetin e Arteve që më akordoi ‘Honoris Causa’. Me Giffonin do të jemi pjesë e Festivalit të Filmit Shqiptar, si partnerë, dhe do të bashkëpunojmë në shumë nivele si organizatorë. Së pari, duke sjellë artistë italianë dhe tashmë Remo Girone e pranoi ftesën. Me të do të bisedoj edhe për të zhvilluar një masterklas me studentët. Kemi ftuar dhe Raul Bovën, një artist tjetër italian, si kontributi ynë për 100- vjetorin tuaj të pavarësisë”, ka theksuar Claudio Gubitosi. Bova ende nuk ka konfirmuar praninë e tij. Një ftesë i ka shkuar edhe aktorit të njohur Robert de Niro. “Zoti Minarolli ka qenë iniciatori që t’i dërgohet një ftesë De Niros, duke pasur parasysh edhe dëshirën që ai shprehu për të vizituar Shqipërinë

Remo Girone, aktori i njohur italian do të vijë si i ftuari special i Festivalit të 13-të të Filmit Shqiptar

Ja vipat që do të shkelin në tapetin e kuq të festivalit shqiptar gjatë takimit me presidentin Nishani në vizitën e tij të parë në Amerikë. De Niros i është çuar një ftesë zyrtare dhe jemi në pritje. Për ardhjen e tij po lobojnë persona që kanë kontakte të vazhdueshme dhe njohje me De Niron. Gjithçka varet nga axhenda e tij”, ka thënë Namik Ajazi. Festivali i Filmit Shqiptar do të zhvillohet në Kinema “Millennium” dhe në gjithë hapësirën dhe anekset e pedonales, nga data 3 deri më 9 nëntor, ditë të cilat, sipas organizatorëve, pritet të kthehen në një festë të madhe të filmit shqiptar mbarëkombëtar, pasi në program janë përzgjedhur edhe filma nga Kosova e Maqedonia. “Kemi gjetur mbështetjen e Giffonit dhe besoj se do realizojmë një festival dinjitoz dhe shpresoj që të kthehet në një festë të madhe për 100-vjetorin”, tha Minarolli. Festivali i Filmit që do të mbahet nga data 3 deri më 9 nëntor do të hapet me filmin “Nëntori i Dytë”, i cili vjen në një version të restauruar dhe do të pasojë po atë natë me shfaqjen speciale të filmit “Besa” të Roland Sejkos. Në Festivalin e 13-të të Filmit Shqiptar do të konkurrojnë 15 filma të gjatë artistikë që janë krijuar në Shqipëri e Kosovë, prej vitit 2007 deri më sot.

“Ne dhe Lenini”, regjia Saimir Kumbaro; “Maya”, regjia Pluton

Vasi; “Muajt e Mjaltit”, regjia Goran Paskaljeviç; “Sekretet”, regjia Spartak Pecani; “Ballkan Bazar”, regjia Edmond Budina; “LindjePerëndim-Lindje”, regjia Gjergj Xhuvani; “Koha e Kometës”, regjia Fatmir Koçi; “Gjallë”, regjia Artan Minarolli; “Shqiptari”, regjia Johannes Naber; “Gomerët e kufirit”, regjia Jeton Ahmetaj; “Amnistia”, regjia Bujar Alimani; “Out of touch”, regjia Andi Deliana; “Përtej rrugës”, regjia Yll Çitaku; “Mao Ce Dun”, regjia Besnik Bisha; dhe “Pharmakon”, regjia Joni Shanaj; janë filmat artistikë. Janë ngritur dy juri. Ajo e filmit artistik përbëhet nga Muharrem Fejzo, Aurel Plasari, regjisori irlandez Mark Cousins, Isa Qosja dhe italiani Claudio Fragasso. Ndërsa filmat e shkurtër do të vlerësohen nga: Astrit Alihajdaraj nga Kosova; Mujë Buçpapaj, drejtor i Zyrës Shqiptare të të Drejtave të Autorit në Tiranë;dhe Arben Zharku, producent, aktor nga Kosova. “Jemi munduar që të krijojmë një juri të besueshme, sepse në edicionet e kaluara ka pasur paragjykime për çmimet. Po hartojmë listën e të gjitha çmimeve që do jepen dhe do të shoqërohen me një vlerë monetare, për t’i dhënë një farë kuptimi. Shpresojmë që ky organizim të kthehet në një festë të

Veç filmave, do të ketë edhe aktivitete të tjera si workshope, masterklase me njerëz, autorë të rëndësishëm, që t’i shërbejnë komunitetit të kineastëve”, ka theksuar Namik Ajazi, i cili gjatë konferencës njoftoi edhe çeljen e edicionit të tetë të “Giffoni Shqipëria”, që këtë vit vjen me të tjera risi, të cilat i prezantoi themeluesi i këtij formati, Claudio Gubitosi

madhe për këtë 100-vjetor. Kostoja është më e vogël se vitet e kaluara, 30% më pak materialisht”, ka theksuar Minarolli. Ndërkohë, studentët do të kenë hapësirën e tyre të projeksionit të filmave në Teatrin Kombëtar. “Ne duam të bëjmë gjithçka të detajuar, duke nisur nga prezantimi i filmit, i katalogut dhe gjithçka ka të bëjë me atë sesi do të jetë veshur ambienti i kinemasë, zona e pedonales, ambienti i konferencave në Galerinë e Arteve dhe ato të produksioneve të studentëve në Teatrin Kombëtar dhe Teatrin e Komedisë. Veç filmave, do të ketë edhe aktivitete të tjera si workshope, masterklase me njerëz, autorë të rëndësishëm, që t’i shërbejnë komunitetit të kineastëve”, ka theksuar Namik Ajazi, i cili gjatë konferencës njoftoi edhe çeljen e edicionit të tetë të “Giffoni Shqipëria”, që këtë vit vjen me të tjera risi, të cilat i prezantoi themeluesi i këtij formati, Claudio Gubitosi.

“Këtë vit Shqipëria do të bëhet qendra e Giffonit në Ballkan, duke sjellë filma dhe nga Maqedonia, Mali i Zi dhe Kosova, që është risi e këtij edicioni”, ka theksuar Gubitosi.

“Giffoni Shqipëria” nis nesër rrugëtimin në Durrës, ku do të shfaqen filmat më të mirë për të rinj të dy viteve të fundit.

sport

Historike

e hënë, 15 tetor 2012 www.mapo.al

Sportisti austriak i disiplinave ekstreme Felix Baumgartner, ka përfunduar me sukses avanturën e tij për të kryer hedhjen më të lartë me parashutë, dhe njëkohësisht më të shpejtë në histori.

43-vjeçari Baumgartner, është njeriu i parë që sfidoi shpejtësinë e zërit, madje

duke e tejkaluar edhe barrierën e 1217 km/orë, që është edhe muri supersonik.

Baumgartner kishte të veshur një kostum mbrojtës me presion. Rekordi për hedhje nga lartësia është ai i vitit 1960, i kolonelit të Forcave Ajrore Joe Kittinge, i cili u hodh nga 31 kilometra. Kështu,

Baumgartner ka thyer 4 rekorde, atë të ngjitjes me balonë në distancën më të lartë, që i tejkaloi me pak metra 39 kilometrat, atë të hedhjes nga ajo lartësi, arritjen dhe më pas tejkalimin e shpejtësisë së zërit si dhe kohëzgjatjen e një njeriu në rënie të lirë.

Një fitore e bukur në shifra dhe në lojë për Shqipërinë e 19-vjeçarëve, që përkthehet me fitoren e parë në grup.

Pjesa e parë ishte kryevepër

Moto GP

21

Baumgartner, njeriu që tejkaloi shpejtësinë e zërit

Lojë, gola dhe ritëm! Kuqezinjtë e Strakoshës mposhtin Belgjikën Kombëtarja A zhgënjen tifozët, ndërsa kolegët e tyre të moshave dhurojnë emocione edhe me rivalë më të fortë se ta, duke arritur suksese të rëndësishme. Ndonëse e nisën keq, me një humbje 0-3 me Italinë, djelmoshat e Foto Strakoshës kanë bërë një ndeshje kryevepër ndaj Belgjikës, duke arritur një fitore 1-3, që i katapulton në vendin e dytë, me 3 pikë sa edhe belgët dhe me 1 pikë disavantazh ndaj Italisë kryesuese në kuotën e 4 pikëve. Përballja me Bjellorusinë mund të vendosë gjithçka dhe Shqipëria është ende në lojë për një kualifikim historik në një grup tejet të vështirë.

Kuqezinjtë e trajnerit Foto Strakosha kanë dëshmuar sërish një futboll të bukur e kualitativ, me lojtarë vërtet premtues, që me verpimet e tyre bënë të duartrokasë stadiumi i Vlorës. Kavazaj, ashtu si në kualifikuesen e parë në grup ndaj Italisë, që u humb me rezultatin 3-0, ka qenë sërish protoagonist i fushës së blertë me driblimet dhe startin mrekullues, teksa ka kurorëzuar atë eurogol, të parë rrallëherë në stadiumet tona, në minutën e 26-të.

Pasi ka marrë një top në mesfushë nga organizatori i lojës së kuqezinjve, Kabashi, pjesë e Juventusit në Itali, prishtinasi Kavazi ka ecur pak hapa dhe nga një largësi prej 35 metrash ka lëshuar një predhë të kalibruar, drejt

MAPO

Çani shpreson te fitorja me Slloveninë Sulmuesi shënoi kundër Islandës, ndërsa me shpresën që këtë herë goli të vlejë më shumë, beson te fitorja kundër Sllovenisë. "Duhet vetëm të mendojmë të luajmë mirë, të shohim gjithë rreziqet që mund të kemi me ndeshjen me Slloveninë dhe të shohim ca do të bëhet dhe ishalla të arrijmë tre pikët", u shpreh Edgar Çani, sulmues i kombëtares.

Kombëtarja shqiptare vijon përgatitjet në Durrës. Gjatë seancave stërvitore trajneri De Biazi është fokusuar te taktika për të evituar gabimet e evidentuara në tre ndeshjet e para të eleminatorëve të Botërorit 2014, ndërsa kundër Sllovenisë pritet të bëjë edhe ndryshimin në formacion.

Bezhani: Fusha, “ok” për ndeshjen me Slloveninë

e në trekëndëshin e portierit belg, që është zënë në befasi, i dalë disi nga porta e tij. Ky moment ka qenë edhe pika kulmore e kësaj ndeshjeje, ndërkohë që në pjesën e dytë janë realizuar edhe tre gola të tjerë, një për belgët dhe dy për tanët. Shifrat i ka ngritur në 2-0 Kabashi, nga pika e penalltisë, në minutën e 76-të, ndërsa belgët kanë rihapur gjithcka tri minuta më vonë. Kabasele, lojtari mik, ka shënuar në portën e Tomas Strakloshës, jo aq i angazhuar sa në ndeshjen pararendëse me Italinë, duke dhënë përshtypjen se do të vua-

Formula 1

Pedroza triumfon në Japoni, Lorenco mbetet 28 pikë para

Fetel fiton në Kore dhe lë pas Alonson në renditje

Daniel Pedrosa ka triumfuar në Çmimin e Madh Japonisë, duke mbajtur gjallë shpresat e tij të pakta për titullin kampion në këtë Botëror të MotoGP. Piloti spanjoll i Honda la pas rivalin e tij Jorge Lorenzo për të fituar për të dytin vit radhazi garën e zhvilluar në cirkuitin Montegi. Po ashtu, ky është suksesi i katërt për Pedrosa në pesë garat e fundit të këtij sezoni në Moto GP, ndërsa tani ai numëron 28 pikë më pak se Lorenzo në klasifikimin e përgjitshëm.

Gjithsesi, kur mbeten vetëm tre gara deri në fund të Botërorit, shanset e spanjollit për titullin janë të pakta, duke para edhe paraqitjen e patriotit të tij të Yamaha. Lorenzo nuk ka ndërmend të lëshojë nga duart titullin dhe konfirmimi për këtë është vendi i dytë në Japoni. Në podin e fituesëve është ngjitur edhe Alvaro bautista, i cili kaloi finishin i treti, duke lënë pas Andrea Doviciozo dhe Casey Stoner, protagonist i një tjetër paraqitjeje të dobët. Vazhdon të zhgënjejë edhe Valentino Rosi. Italiani duhet të kënaqet vetëm me vendin e shtatë, ndërsa ky është konfirmimi se piloti i Ducati pret vetëm të mbyllë këtë sezon për të nisur atë të ardhshmin me skuderinë Jamaha.

Sebastian Fetel ka fituar Çmimin e Madh të Koresë në Formula 1 dhe njëkohësisht është bërë lideri i ri i kampionatit botëror. Piloti gjerman i Red Bullit u nis nga vendi i dytë dhe përfundoi në krye duke fituar 25 pikë të tjera dhe duke qenë tani 6 pikë para Alonsos në renditjen e këtij sezoni. Para se të niste gara koreane, ishte Alonso që kishte 4 pikë epërsi ndaj kampionit të botës në fuqi. Fetel bëri një nisje të shkëlqyer duke lënë menjëherë prapa shokun e tij të skuadrës, Ueber dhe duke e mbajtur kryesimin e garës nga fillimi deri në fund. Alonso, piloti i shkëlqyer i Ferrarit u përpoq të bënte gjithçka duke u mbrojtur mirë në start nga sulmet e Hamiltonit dhe të konkurrentëve të tjerë, por makina e tij nuk ishte aq e shpejtë sa ai të sulmonte dy makinat Red Bull. Meklaren Mercedes u paraqit shumë keq në Kore, pasi Baton doli nga gara që në xhiron e parë, i goditur nga një makinë tjetër, ndërsa Hamilton u rendit vetëm në vendin e 10-të.

Kuqezinjtë e trajnerit Foto Strakosha kanë dëshmuar sërish një futboll të bukur e kualitativ, me lojtarë vërtet premtues, që me verpimet e tyre bënë të duartrokasë stadiumi i Vlorës

nim fatin e keq në fundin e lojës, si gjithmonë. Por nuk ka ndodhur kështu, sepse kuqezinjtë e Strakoshës vijojnë të jenë autoritarë e të saktë në fushën e blertë, duke sfiduar jo vetëm homologët belgë, por edhe shiun që nuk ka pushuar së rëni. Derisa del në dritë edhe goli i tretë dhe i sigurisë përfundimtare, shënuar nga Shehaj në minutën e 80-të. Trajneri Strakosha i ka konsumuar të tria zëvendësimet e lejuara, duke dashur të freskojë skuadrën dhe t’u japë mundësi sa më shumë lojtarëve për t’u bërë pjesë e këtij suksesi.

Fusha e stadiumit kombëtar Qemal Stafa që u rëndua gjatë ndeshjes me Islandën për shkak të reshjeve të shumta të shiut nuk do të krijojë asnjë problem për ndeshjen e të martës me Slloveninë. “Dranazhimi ajo fushë e ka në mënyrë të përsosur dhe ju do të shihni që fill pas ndeshjes çdo gjë u tha. Punëtorët kanë hyrë dhe pothuajse kanë meremetuar gjitha defektet që kishte në fushë dhe tani po punojnë me rul. Besoj se fusha do të jetë në mënyrë të shkelqyer”, thotë Viron Bezhani, kryetar i Bordit të Sh.A të stadiumit “Qemal Stafa”. Ndeshja me Slloveninë ndoshta mund të jetë e fundit në stadiumin kombëtar Qemal Stafa.

Formula 1

Ksavi, shuplakë Zhoze Murinjos: S’do të jetë kurrë më i miri në botë Mjaftoi vetëm një El Clasico për të ndezur shkëndijat e rivalitetit mes Barcelonës dhe Realit të Madridit.

Një javë pas sfidës së “Camp Nou”, polemikat në aksin Barcelonë-Madrid janë bërë të zakonshme, dhe pas thumbimeve në Mourinhos për Mesin dhe katalanasit, vijnë tashmë ngacmimet nga kampi blaugrana ndaj trajnerit Los Blancos, që këtë herë kanë për protagonist, Ksavi Hernandez.

Mesfushori i Barcës, në një intervistë për mediat katalanase ka folur për pozicionin e Mesit brenda dhomave të zhveshjes, për marrdhëniet me trajnerin Vilanova dhe për ironitë e Zhoze Murinjo. “Në skuadrën e Barcelonës nuk është Mesi që komandon, përkundrazi ai është personi më i qetë dhe më i komunikueshëm. Mesi është një njeri i jashtëzakonshëm. Për mua ai është më i miri në historinë e futbollit. Ai është shumë i thjeshtë kur luan, dhe krahasuar me Ronaldon është shumë më tepër

Ksavi Hernandez

argëtues”. Një përgjigje e shkurtër dhe e qartë për teknikun e madrilenëve por dhe për Zlatan Ibrahimoviç, që kishin aluduar se është argjentinasi ai që bën ligjin në dhomat e zhveshjes së katalanasve. por mesfushori nuk ndalet me kaq, por thumbon Murinjon dhe për lojën që ai aplikon te Los Blancos duke

theksuar se filozofia e futbollit të tij nuk do ta bëjë kurrë më të mirin në botë. “Murinjo nuk do të puthte me lojën e tij te Barça. Kam simpati për të sepse ka punuar këtu tre vjet si asistent, por futbolli i tij nuk është ai që kërkohet te katalanasit. Ai aplikon një futboll spekulativ dhe për këtë arsye nuk do të arrijë të jetë kurrë pjesë e historisë”. Ksavi krahasoi dhe Tito Vilanovën me Guardiolën duke pranuar se kanë pak diferenca mes tyre dhe pse Pep mbetet i vecantë për të. “Nuk dua t’i heq asnjë meritë Titos, por Guardiolës i detyrohem shumë sepse më ka përmirësuar në planin futbollistik. Sigurisht që Vilanova dhe Pep kanë pak ndryshime me njëri-tjetrin. Në aspektin taktik janë pothuajse të ngjashëm, vetëm se Guardiola ishte më i afërt në stërvitje ndërsa Tito ruan më shumë distance, por gjithsesi arrin të transmetojë shumë mirë idetë e tij në këtë mënyrë”.

22

MAPO

E hënë, 15 tetor 2012 www.mapo.al

Banorja më e moshuar e Ballkanit

Fjalëkryqi klasik

Fatime Ibraimi, e cila jeton në Maqedoni, ka 113 vjet dhe është banori më i moshuar i Ballkanit. Mediat maqedonase raportojnë se ajo është e nacionalitetit turk dhe është e lindur në vitin 1898 ose 1899 dhe jeton vet në një fshat në Shtip.

Asnjëherë nuk ka shkuar në shkollë dhe flet vetëm turqisht. Atë çdo ditë e viziton vajza e saj 73-vjeçare, Sejda, e cila është fëmija i shtatë me radhë i 113-vjeçares.

Fatimja nuk ka librezë shëndetësore, ndërsa ka thënë se asnjëherë nuk i është nevojitur ndihma mjekësore. Ajo ka lindur dhjetëra fëmijë. Djali më i moshuar i ka vdekur, ndërsa vajza më e moshuar ka 80 vjet dhe jeton në Turqi.

1

2

3

4

5

10 15

11

16

Një garë e pazakontë është organizuar nga portali danez Singlesex.dk, në të cilën garojnë meshkujt me penisin më të vogël. Faqja e internetit vendosi t’i shpërblente meshkujt për të cilët “natyra nuk ka vepruar si duhet”.

Garuesit duhet të dërgojnë fotografi nga organi i tyre i krenarisë, ndërsa femrat e regjistruara në këtë faqe do të vendosin se cili është fituesi. Mashkulli me penisin më të vogël do të fitojë ‘iPhone 5’, ndërsa mashkulli me pensin e dytë më të vogël do të shpërblehet me një ‘iPad 3’. Gara është e hapur deri më 31 janar të vitit të ardhshëm.

Horoskopi i ditës

DASHI (20/III-20/IV)

DEMI (21/IV-20/V)

BINJAKET (21/V-20/VI)

GAFORRE (21/VI-22/VII)

Ju duhet te merreni me disa njerëz qe ju nuk i njihni shume mire – por ju thjesht keni llojin e duhur te energjisë për te ndërtuar ura. Ne fakt madje dhe barrierat e gjuhës nuk janë aq shume problematike për ju!

Ju duhet te shmangni tendencën për te mbajtur hundën përpjetë. Është me e lehte për te bere njerëzit te dëgjojnë me te vërtetë nëse ju bëni te njëjtën gjen ne kthim, dhe energjia a sotme mund te jete e një lloji te vështirë.

Sot e gjitha është rreth jush – prandaj sigurohuni qe te bëni qe njerëzit tuaj temarrinnjëvendmbrapa!

Kjomundtejeteevështirë, porpër aq kohe sa ju te bëni me te mirën, ju mund te rrini te sigurt se gjerat kane te ngjare qe te shkojnë sipas mënyrës suaj.

Ju sot keni kërkesa konfliktesh për te trajtuar – një pjesë e juaja me te vërtetë ka nevoje për ca kohe ne vetmi për tu qetësuar dhe karikuar, ndërkohë qe dikush i rëndësishëm – ose një grup – ka nevoje me te vërtetë për prezencën tuaj.

35 40

VIRGJERESHA (23/VIII-22/IX)

PESHORJA (23/IX-22/X)

AKREPI (22/X-21/XII)

Ju ndjeni një ndjenje me te thelle emocionuese mbi diçka qe ka filluar ne një mënyrë te vogël shume kohemepare.Kjomundtejete njëdashuriereosenjëpune e re, por ne një mënyrë disi te habitshme ju përfundimishtkeniklikuarmetedhe jeni gati për me tepër.

Ju sot e mbani veten për fjalën tuaj – askush tjetër nuk ka nevoje qe ta beje këtë për ju. Kjo mund te jete si një lloje tërheqje, por ju duhet te gjeni se gjerat fillojnë te bëhen akoma me mire njëherë pasi ju te keni kaluar bregun.

Ju do te merrni kontakte nga dikush qe keni shume kohe duke pritur – dhe është një lajm i mire. Kjo mund te jete një oferte për pune ose një shkelje syri nga një vajze e bukur online, ju e keni marr mesazhin dhe është koha për te bere lëvizjen tuaj.

Mos u strukeni tutje nga turpi për te ndërmarr rreziqe te mëdha, por ju gjithashtu nuk jeni personi i sakte për ti vene te gjitha ne rrezik për momentin. Beni qe dikush tjetër ta beje këtë ose largohuni nga tavolina – për këtë kohe sigurisht.

SHIGJETARI (22/XI-21/XII)

BRICJAPI (22/XII-20/I)

UJORI (20/I-19/II)

PESHQIT (20/II-19/III)

Gjendja juaj emocionale është pothuajse e përkryer sot dhe ju mund ta ndani këtë energji te mire me pothuajse këdo përreth jush – për aq kohe sa ata te jene te hapur ndaj saj, sigurisht. Kapni disa pike dhe vazhdoni te lëvizni!

Pavarësisht sesa te errëta gjerat mund te duken sot – dhe vizualiteti është mjaft i kufizuar – ju duhet ti qëndroni programit. Ju jeni te sigurt se ne disa do te jeni te kënaqur qe e bëtë këtë, kur e gjithë kjo te qartësohet.

Ju duhet te këshilloheni me dike, ose me një grup me te cilin ju ndieni një lidhje – shanset janë te mira se energjia juaj sociale mund te lidhet me ju se bashku madje edhe me tepër për momentin.

Ju thjesht duhet te zgjasni një dore.

Ju jeni duke pasur një kohe te vështirë duke shkuar mire me dike te rëndësishëm – ndoshta shefin tuaj – fale një ndryshimi ne opinion.

Madje edhe nëse i mbani mendimet tuaja për veten, pak nga e vërteta rrjedh jashtë.

19 22

28

23

24

29

25

30 34

37

38

41

39

42

43

44

45 Koha e fillimit ____:____

46

47

Koha e mbarimit ____:____

48

49

Horizontalisht:

Vertikalisht:

1. Synime dhe shpresa për t'ia arritur një qëllimi të lartë. 7. Zyko Kamberi i letërsisë shqipe. 10. Ent Veterinar. 11. Xhevahir, poet i njohur. 15. Ishte burri i Helenës, para se ta rrëmbente Paridi. 18. Bota, rruzulli i Tokës. 20. Mund të marren edhe masa të tilla. 22. E patrajtë. 26. Lloj rreshjeje. 27. Komiteti i Helsinkit. 28. Funksion shtetëror a shoqëror që i ngarkohet dikujt. 30.

Përdoret një i tillë për të pjekur bukë, a kulaç. 31. Pjesëz mohuese. 33. Madhësia që del nga pjesëtimi i shumës së disa madhësive me numrin e këtyre madhësive. 34. Ekziston, ose... 35. Enciklopedia Botërore. 38. Notë muzikore. 39. Djalë, ose... 40. Avni i historisë së Shqipërisë. 43. Anton, i famshëm i komenteve sportive. 46. D'Argento, aktore e njohur italiane.

47. Në rregull në Amerikë. 48. Qytet në Kroaci. 49. Mekanizëm që përdorej në të kaluarën për t'u prerë kokën të dënuarve me vdekje.

1. Kushtet në të cilat jetojmë ose zhvillohet një veprimtari. 2. Ndjenjë keqardhjeje që i lind dikujt për një punë a veprim të gabuar që ka bërë. 3. Pushim, qetësi. 4. Ngadalë. 5. Pjesëz mohuese. 6. La, kryeqyteti i Maltës. 7. Qytet i vogël turistik në brigjet e detit Jon. 8. Simboli kimik i arit. 9. Përemër vetor.

12. Zvogëlim në numër. 13. simboli kimik i heliumit. 14. Tre të katërtat. 16.

Erseka në makina. 17. Universiteti Tiranës. 19. Lunë në Itali. 21. I njëjtë, i ngjashëm. 23. Lidhja zyrtare e një çifti. 24. Repart Special. 25. Përgjegjësia që ka dikush kur prish një rregull. 29. Përemër pronor. 32. Ai që punon bashkë me një tjetër dhe i ndan fitimet me të. 36. Skulpturë, që paraqet pjesën e sipërme të trupit të njeriut që nga mesi e lart. 37. Ndotje e ajrit. 39. Përshtypje e madhe që bën një ngjarje a një lajm. 41. Notë muzikore. 42. Shkoi.

44. Denis, ish-drejtues në Formula 1. 45. Këshilli Industrial.

Sudoku | nivel mesatar 3

8 5

7

2 9 LUANI (23/VII-22/VIII)

14

33

36

Fjalëkryqi klasik është një nga lojërat enigmatike më të përhapura në botë. Fjalëkryqet e para filluan të botoheshin që në shekullin e XVIII dhe vazhdon të jetë e preferuar edhe në ditët e sotme.

9

18

27 32

8

13

21

26 31

7

12

17

20

Mashkulli me penisin më të vogël shpërblehet me iPhone

6

8

4

1 7

5 1

3

8

5 2

1

Plotësoni vendet bosh në mënyrë që çdo rresht e kolonë të ketë numrat nga 1-9.

5

3

7

4 1

1 8

9 7

9

2

7

4 1

1

6

4

6

5

5 4

6 3

3

6 8

9

5

9

4

5 2

6

Koha e fillimit ____:____

3

6

Koha e mbarimit ____:____

Numërkryq

Shah | nivel mesatar Gjeni figurën duke bashkuar pikat

0

1

2

3

6

Plotësoni tabelën me numrat e dhënë!

Numra me 3 shifra:

23201, 24382, 25222, 35234, 51552, 53242, 65214, 70154, 72153, 78985, 90280.

123, 220, 309, 562, 667, 720, 805, 821.

Koha e fillimit ____:____ Koha e mbarimit ____:____

I bardhi lëviz dhe fiton në të dy rastet e e dhena në skemën e mësipërme. Sfidat e dhëna janë të përzgjedhura nga profesionistë të vërtetë të lojës së Shahut

023156, 102112, 105255, 232152, 265189, 358953, 415212, 415263, 451412, 552564, 621545, 624642, 698748, 729056, 911348, 952415.

2012, 2025, 2156, 4152, 4211, 4621, 5139, 7524.

Numra me 5 shifra:

Ngjyrosni pjesën me pikë dhe zbuloni figurën

Përgjigjet nr të djeshëm

V

Gjeni 10 ndryshimet

Numra me 6 shifra:

Numra me 4 shifra:

R

A

R O

N

10608, 11080, 1489, 20132, 21548, E

E F

E G

J

A

T

R

I

S

M

E

M

I

R

A

T

H

U

M

B

I

B

U

L

T

A R

U

A

D

G

A

J

C L

I P

I

R

S

A

R

Q

E

O

S P

L

E

P

P

R

E

I

T

R

J

E

R

A

S

I

N

S

U

Z

U

K

I

E

L

U

L

O

Z

A

A

K

A

G

R

U

E

S

T

I L

O

T

E

K

O

S

E

R

I

R

T N

S

I

D

A

I

A

Z

E

M

M

E

R

I

T A

6

3

2

5

9

6

8

5

7

5

2

6

3

2

1

4

4

4

7

9

6

5

2

1

4

3

2

0

1

5

2

6

2

6

3

2

1

4

7

8

4 0

8

K

S

8

5

4

1

5

2

1

6

3

2

O

Q

1

2

1

2

0

3

2

0

2

1

1

R

E

1

5

6

3

2

9

6

5

4

8

4

B J

A P

L

0

7

8

4

8

5

4

7

1

5

2

4

6

5

1

5

2

6

3

2

0

1

2

6

3

5

9

5

4

8

7

5

4

1

5

2

1

0

2

6

3

5

9

6

8

5

7

4

8

5

4

1

5

2

1

4

faqja e fundit

SOT 1844

E hënë, 15 tetor 2012 www.mapo.al

MAPO

23

15 tetor Friedrich Nietzsche Friedrich Wilhem Nietzschhe (Fridrih Niçe) u lind më 15 tetor 1844 në Ryken të Lajpcigut, në Saksoni. Ai është një nga filozofët më të shquar gjermanë të shek. të 19-të dhe një nga kritikët më të ashpër të Krishterimit (dhe i fesë në përgjithësi), i Idealizmit gjerman, i Feminizmit dhe i Modernizmit në përgjithësi.

Konsiderohet si një mjeshtër i aforizmave filozofike të krijuara në formë eksperimentale. Për këtë arsye, ai është urryer, adhuruar, keqinterpretuar dhe ndoshta mbetet edhe

sot e kësaj dite filozofi më i vështirë për t’u kuptuar. U rrit në gjirin e një familjeje protestante, ndërsa i ati ishte prift. Ky i fundit vdiq kur Friedrich ishte vetëm 4 vjeç, pasi vuante nga një sëmundje mendore. Së bashku me të ëmën dhe të motrën Elizabeth, ai u transferua në Naumburg, ku do të jetonte për tetë vite me radhë. Friedrich ishte një adoleshent tepër kurioz, një nxënës i shkëlqyer dhe në momentin e përballjes me besimin fetar nisi të anonte nga ateizmi. Studioi filozofi në Uni-

versitetin e Lajpcigut, ku do të njihej me veprat e Shopenhauerit, të cilat do të përbënin pikënisjen e frymëzimit të tij filozofik. Nietzsches i përket një nga thëniet më të famshme në histori: ‘Zoti ka vdekur’, por kuptimi nuk është aspak ai i supozuar. Nietzsche flet për bashkëkohësit e tij, hipokrizia e të cilëve lë të kuptohet se ata në fakt jetojnë ‘sikur Zoti të kishte vdekur’. Sipas Nietzsches ‘... ka ekzistuar vetëm një i krishterë i vërtetë, dhe Ai vdiq në Kryq’.

Johannes Kneifel

Neo-nazisti që u bë pastor

Kur ishte adoleshent, Johannes Kneifel u bë anëtar aktiv i skenës neo-naziste. Ai u nda nga prindërit, të cilët e dërguan në një shkollë me konvikt, pasi nuk mund t´a përballonin më tepër.

“Unë vij nga një e shkuar e turpshme,” thotë ai.

Panorama e ekstremistëve të djathtë dukej sikur ishte gjëja e duhur për të. “Ndihesha sikur isha çliruar dhe po bëja diçka për të cilën isha krenar,” thotë Kneifel.

GAZETA

MAPO info@mapo.al cel: 068 20 20 5555477 Gazetamapo@gmail.com cel: 068 477

Johannes Kneifel ishte 17 vjeç kur rrahu për vdekje një burrë. Pas pesë vitesh burg, ish neo-nazisti kaloi nëpërmjet një transformimi radikal. Tashmë ai po studion teologji, për t´u bërë pastor.

Ka një buzëqeshje të natyrshme në fytyrën e Johannes Kneifel teksa ai flet për ndryshimin radikal të jetës së tij. Dikur një ekstremist i djathtë dhe neo-nazist i dhunshëm, ai tashmë studion teologji. Është një kthesë e dukshme. Në të ardhmen, Kneifel do të kujdeset për shpëtimin e shpirtrave të varfër. Në të shkuarën, jeta e tij udhëhiqej nga urrejtja dhe dhuna, të pirit dhe propagandës së djathtë ekstremiste.

Kur ishte adoleshent, Johannes Kneifel u bë anëtar aktiv i skenës neo-naziste. Ai u nda nga prindërit, të cilët e dërguan në një shkollë me konvikt, pasi nuk mund t´a përballonin më tepër.

“Unë vij nga një e shkuar e turpshme,” thotë ai. Panorama e ekstremistëve të djathtë dukej sikur ishte gjëja e duhur për të. “Ndihesha sikur isha çliruar dhe po bëja diçka për të cilën isha krenar,” thotë Kneifel.

Në shkollën me konvikt pranë Hanoverit, ai nisi një jetë dyfishtë. Gjatë ditës ishte një student i mirë, ndërsa në mbrëmje dhe gjatë fundjavave ai jetonte

jetën e një racisti.

Ai pranon se gjatë asaj kohe jo thjesht e bënte këtë gjë; përkundrazi, ishte një racist i bindur. Ai llogaritej si një anëtar i grupimit nazist. “Jam i bindur se asokohe Johannes kishte miqtë e gabuar, të cilët ishin në gjendje ta manipulonin atë, më shumë se ç´mund të bënim ne për t´a udhëzuar,” kujton ish-drejtori i tij Eckhard Nühring.

Së bashku me një tjetër të ri neo-nazist, Kneifel bëri krimin, i cili do t´i ndryshonte rrënjësisht jetën. Në dhjetor të vitit 1999, në moshën 17-vjeçare, ai dhe shoku i tij u drejtuan për nga shtëpia e një banori të papunë të zonës.

44-vjeçari ishte etiketuar “hipi” në qytet, për shkak se ai ishte një kampion i paqes dhe kundër dhunës.

Dy adoleshentët kishin pirë së tepërmi dhe kishin si qëllim për t´i dhënë “një mësim” hipisë, sepse ai kishte guxuar t´i kritikonte ata herë pas here. Ata e rrahën 44-vjeçarin derisa ai humbi ndjenjat dhe më pas u larguan, duke e lënë të plagosur rëndë. Burri humbi jetën më pas në spital.

Sulmi fatal e dërgoi Kneifel në burgun gjerman më të madh të të rinjve.

Vendimi i gjykatës ishte: pesë vite burgim për vrasje me dashje. Në gjyqin ndaj

tij, ekspertë të shëndetit mendor i atribuan çrregullime të shumta psiqike dhe hodhën dyshimet nëse ai nuk mund të shkëputej ndonjëherë nga dhuna.

Pastori i burgut Dieter Kulks e shoqëroi Kneifel kur ai u nda nga ekstremistët e djathtë dhe nisi të ndiqte shërbesat fetare të kishës. Për pastorin, ndryshimi i Kneifelit ishte i besueshëm, për shkak se ai e kishte pranuar gjithmonë fajësinë e tij. “Kjo është ajo çka ngriti pyetjen, se kujt duhet t´i përgjigjej për fajin e tij dhe se kush mund t´a falte atë për këtë faj,” kujton Kulks. “Ky ishte fillimi i pyetjeve fetare.”

Johannes Kneifel doli nga burgu si një i krishterë, i pasigurt në lirinë e rigjetur. Shumë shpejt ai e gjeti qëndrueshmërinë në një kongregacion të shenjtë baptist.

Në vend të propagandës së ekstremit të djathtë ai lexonte Biblën. Në vend të inxhinierit, ai ëndërronte që të bëhej pastor. Pas një viti praktikë me baptistët, Kneifel vendosi të studiojë teologji. Ai e shkruajti në një libër historinë e tij, kthimin nga neo-nazist në pastor. Për të, ky ishte reflektimi më i dhimbshëm i mundshëm në jetën e tij të re. Për kritikët, ishte mëse e dukshme se ish-neonazisti po kërkonte vëmend-

Drejtor: Artur Zheji Kryeredaktor: Arion Sulo. Zv/kryeredaktor: Alfred Lela, Aleksandra Bogdani.

Politika: Nevila Përndoj, Fejzi Braushi. Kronika: Leonard Bakillari, Dashamir Biçaku Rrethe: Vladimir Karaj.

Ekonomia: Blerina Hoxha. Sociale: Jonida Tashi. Kultura: Aida Tuci. Sporti: Jeton Selimi.

Komentatorë&Analistë: Gentian Elezi, Arjan Vasjari, Prof. Asoc. Dr. Adrian Civici.

Karikatura: Bujar Kapexhiu. Faqosja: Florenc Elezi. Ilir DRIZARI, Kujtim Bisha Koordinatore: Shkëndi çili.

Korrektore: Lila Plasari, Brunilda Meno. Adresa: Bulevardi Gjergj Fishta pranë UET

je dhe donte të bënte emër, akuzë të cilën Kneifel nuk e pranon. “Njerëzit që largohen nga ekstremistët e djathtë shpesh tërhiqen në heshtje dhe anominat, sepse me një të kaluar të tillë është shumë e vështirë që të pranohesh në shoqëri,” thotë ai.

Shumë shpejt Kneifel nisi të punojë si pastor në një kongregacion të pavarur baptist protestant. Ai donte të punonte në një vend ku kishte njerëz të tjerë “që kishin humbur rrugën”. Veçanërisht ai donte të punonte me fëmijë dhe adoleshentë, me shpresën se mund t´i ndihmonte me anë të biografisë së tij.

Ai thotë se “zbulova që me të kaluarën time mund të jem dikush me të cilin këto njerëz mund të flasin, gjë që nuk mund t´a bëjnë kurrë më përfaqësues të tjerë të kishës. “Gjëja më e rëndësishme për mua është që të vazhdoj e t´i them vetes se gabimi im është shlyer dhe se kam shansin t´ja filloj nga e para. Një shans që m´u dha nga Zoti dhe shoqëria.”

Vetëm nëse ai vetë e jeton këtë fillim të ri, ai mund të jetë një shembull për të tjerët. “Dua që t´i bëj njerëzit që janë në situata të ngjashme, që të kuptojnë se mund t´ja dalin mbanë e të nisin një jetë të re.” Nga Richard Fuchs, DW

Email: v.perleka@gmail.com Vera_perleka@hotmail.com

CMYK

24

MAPO

e hënë, 15 tetor 2012 www.mapo.al

Libri i ri

i Tonin GjurajT

Seri artikujsh, të botuar fillimisht në gazetën “Panorama”, me një synim të përcaktuar: për t’i zgjeruar, për t’i redaktuar dhe për t’i sistemuar më pas në një libërth si ide dhe si debate për arsimin e lartë në Shqipëri. Cilësia, reforma, masivizimi , kërkimi shkencor, liria akademike, menaxhimi më i mirë i arsimit tonë të lartë, i parë në optikën e debatit midis universitet publik dhe atij privat

ISBN 978-99956-39-71-6

9 789995 639716

Promovimi i librit: Sot më15 tetor 2012, ora 18:00 në hollin e UET