17 18 gusht mapo

aktualitet

SHQUP brenda 20 gushtit i kalon PD, Berisha kërcënon ish-ushtarakët Zbardhen dy vendimet që kalojnë Shtëpitë e Ushtrisë në Tiranë dhe Fier si seli të PD-së. Berisha: Gjika, i kërcënuar nga Rama me burg, po prish ndërtime me leje

Faqe 4

aktualitet

hylli i dritës

Debatet për SHQUP; turpi i vetëm, reagimi i Ramës

Ardian Ndreca

Publicisti dhe politikani Preç Zogaj është çdo javë në MAPO Weekend me një grafi të imët të njollave dhe dritës në hartën e zhvillimeve politike të javës.

Nga e shtuna në të shtunë. Nga lajmi në lajm.

Faqe 13

Iva tiço

Idi, essi,uni ylli pango

single & the city profil

Angela Merkel

E shtunë-diel 17-18 gusht 2013

Themelues henri Çili- Kryeredaktor Arion Sulo - Numër 989 Viti iV botimit. Çmimi 30 lekë. 1.5 euro. www.mapo.al e-mail: gazetamapo@gmail.com. Adresa: BLV "Gjergj Fishta"

Njerëzit e rinj të PD së Bashës Cila do të jetë kupola e re e demokratëve pas humbjes së zgjedhjeve dhe garës së 22 korrikut.

Ekuilibri politik mes të rinjve dhe figurave të vjetra për të mos përçarë partinë, dhe cili do të jetë ndikimi i Berishës? Synimi i Topallit për post drejtues dhe emrat e pretendentëve për numrit dy të PD dhe kryetarin e grupit parlamentar. Forumi/ Artan Hoxha dhe Dritan Hila komentojnë sfidat e PD në opozitë dhe profilin e ekipit të ri të Lulzim Bashës

intervista e javës

editorial

dilema zhvillimi

peregrinUs

SHQUP, Shtëpia e Ushtrisë (Popullore) apo shtëpia e lirisë?

Tregu, prona dhe mjedisi: konflikt juridik apo zgjedhje politiko-sociale ?

Pasioni nuk është bir i biznesit

alfred lela

Peza: Senatorët e PS? Qeverisja do të ketë nevojë për energji të reja dhe përvoja të vjetra Ish-gazetari, tashmë deputet i PS, shprehet se qeveria e re duhet të shmangë gabimin fatal që bëri qeveria e Berishës dhe e Metës, duke ndërtuar një kabinet me arkitekturë vertikale Faqe 10-11

ADRIAN CIVICI

Faqe 3

Faqe 26

Gjergj Meta

Faqe 28

Reportazhi i 1942

Përtej Privatësisë

Si dukej fabrika e Birra Korça para 71 viteve

Alketa Vejsiu

Rekord i Birra Korça në ditët e festës. Të dielën atmosfera ndizet nga kitaristi i “Guns’N Roses”.

Ambasadorë e këngëtarë në pesë netët e birrës

Faqe 14-15

Pyetësori Kim Mehmeti: Nuk ka njeri që e meriton admirimin Përballë pyetjeve të Prustit, këtë radhë është shkrimtari Kim Mehmeti me gjithçka është…

Faqe 23

Në biznes, me “Class" dhe pse u përfshi në fushatën e Rilindjes Pse-të e përfshirjes në fushatën për ‘Rilindjen Kombëtare’. X-Factor dhe familja. Në të gjitha këto role e kemi parë apo imagjinuar. Por tani duhet të mësohemi ta shohim në biznes. Me një atelie fustanesh dhe një revistë të re me emrin e saj dhe logon “Class” Faqe 17

2

e shtunë-e diel, 17-18 gusht 2013

www.mapo.al

PUSHIME DHE PLAZH

Zbuloni dimensionin tonë në artikujt verorë …

²adër plazhi poliestër, Dia. 2 m

1.690 L

²adër, Dia. 2 m

890 L

Kodi: 16402

Kodi: 16399

Suport çadre PP 44 x 44 x 14 cm

880 L

Karrige plazhi + jastëk me rrjetë plastike 83 x 56 x 90 cm

Kodi: 16403

²antë termus 6 L

1.595 L

990 L

Kodi: 17882

Kodi: 16719

Shtrojë plazhi natyrale 60 x 180 cm

199 L

Shezlong me konstrukt metalik dhe rrjetë plastike 185 x 58 x 29 cm

Kodi: 16953

2.950 L

1.350 L

Kodi: 17562

Artikuj për peshkim E Re New

Peshqir pambuku “Valerio Monte” duke filluar nga

Vera na fton në ditët e saj me ngrohta të shijojmë natyrën në të gjithë dimensionin e saj.

Buzë detit, në mal, kudo ku freskia të përqafon, bashkuar me shoqërinë e miqve dhe familjeve tona. Secili nga ne po mendon për pushimet. ²do zgjedhje bëhet e përshtatshme dhe fal kënaqësi nëse ju keni me vete edhe aksesorët e duhur për të shijuar në maksimum aventurat e planifikuara.

Në MEGATEK do të gjeni produktet më cilësore dhe me çmimet më ekonomike në treg.

Për më shumë produkte shfleto katalogun online në website MEGATEK.

Shtrojë plazhi natyrale 60 x 180 cm + shapka

Krahë plazhi “Tweety’’

390 L

590 L

Grepa Trab Akura 130 BN 02 15 copë

Kodi: 17862

Kodi: 16952

150 L Kodi: 52124

Plumbçe sferë, 20 gr skorevole 10 copë

220 L Kodi: 64323

Imitues Trab Sabiki Luminos

300 L Kodi: 52141 Kallam SHIMANO, JOY 10600 4 m

1.800 L Kodi: 52167

Filispanjë Hikaru 0.20mm

350 L

Kodi: 52183

Dyshek tek me ajër 185 x 79 x 22 cm

1.950 L Kodi: 17880

Komardare rrethore 91cm

590 L

Kodi: 17861

Autobuzi Megatek-Citypark FALAS, çdo 30 minuta!

Kontakt:

Autostrada Tiranë-Durrës, Km 7 Shqipëri www.megateksa.com; info@megateksa.com Linja e shërbimit për klientin: 04 23 88 333

E shtunë-diel, 17-18 gusht 2013

3

www.mapo.al

Editorial

Foto e javës

SHQUP, Shtëpia e Ushtrisë (Popullore) apo shtëpia e lirisë?

Alfred Lela

N

Nga fushata virtuale Thuaj Po Shqipërisë per lojtarin me origjine shqiptare Adnan Januzaj

javore

personazh

E shtunë-diel, 17-18 gusht 2013 Na vizitoni çdo ditë në www.mapo.al

Në brendësi Njerëzit e rinj të PD së Bashës

Cila do të jetë kupola e re e demokratëve pas humbjes së zgjedhjeve dhe garës së 22 korrikut.

Ekuilibri politik mes të rinjve dhe figurave të vjetra për të mos përçarë partinë, dhe cili do të jetë... faqe 8-9

11 4 5 13 21 14

Intervista

Alfred Peza: Qeverisja do të ketë nevojë për energji të reja dhe përvoja të vjetra

Politikë

SHQUP brenda 20 gushtit i kalon PD, Berisha kërcënon ish-ushtarakët

Alketa Vejsiu

Në biznes, me “Class

Aktualitet

Rama mbledh të mërkurën qeverinë në Vlorë

Preç Zogaj

Debatet për SHQUP; turpi i vetëm, reagimi i Ramës

Mapo Libri

Zvicra dhe Shqipëria, historia e panjohur që bashkon dy vendet

Speciale

Reportazhi i gazetës “Tomorri” mbi fabrikën e “Birra Korça” në vitin 1942

Kim Mehmeti: Nuk ka njeri që e meriton admirimin

Kolona / ide/ debate

26

Dilema zhvillimi

28

peregrinus

24

recensë

29

Idi, essi,uni

28

Hylli i dritës

31

profil

Adrian Civici Ylli Pango

Gjergj Meta

Ardian Ndreca

Astrit Cani

Angela Merkel

ë fillim duhet t‘i hedhim një sy akronimit. Ç’do me thënë SHQUP? Do të thotë, Shtëpia Qendrore e Ushtrisë Popullore, e kjo nga ana e vet është njëfarë celule, le të themi rekreative, e krijuar në kohë të komunizmit për aktivitetet sociale e kulturore të oficerëve të forcave të armatosura.

Për ata që e kanë të vështirë të piketojnë SHQUPin në hartën urbane të Tiranës, (për shkak të mungesës së shenjave apo aktiviteteve publike që e bëjnë të zëshëm këtë institucion), ai ndodhet në të djathtë të urës së rrugës së Elbasanit (kur zbret nga Brryli) pak pa shkuar te BKT dhe Kisha Katolike. Nuk ka ndonjë tregues të tij përveç kulprës përherë të gjelbër që shtrihet mbi rrethim: pas këtij gardhi mund të ndodhej gjithçka, por ja që qëllon të jetë ajo që disa, këto ditë e kanë quajtur njëfarë ‘supernove artistike të ushtrisë shqiptare’. Rrethimi me mure e kulpër, ky të jetuar ‘si në rrethim’ duhet të jetë bartur si psikologji nga koha që kjo ngrehinë dhe fryma e saj mëshiron: komunizmi. Shkurt, qyteti nuk ka akses te kjo ndërtesë e ky institucion dhe as institucioni nuk ka akses dhe lidhje me qytetin.

Por, një vendim i qeverisë për shndërrimin Trashëgiminë e asaj e SHQUP në seli të Partisë Demokratike ka që quhej ‘ushtria ngritur peshë dy seg- popullore’ e dinë të mente: eksponentë të Partisë Socialiste dhe gjithë: bunkerizim i ish-ushtarakët. Të dy vendit, heqje e grupet i lidh me godinën dhe historinë e saj një gradave të fill nostalgjik, dhe kjo ushtarakut; vrasjet në ndoshta ua përligj zulmën e deklaratave dhe kufi; retorikë idiote protestave, por jo aq sa anti-amerikane të bien në grotesk. Të bëhen qesharakë, me fjalë të tjera. Është e trashë dhe e pavend përpjekja për të krijuar një lidhje mes trashëgimisë së ‘ushtrisë popullore shqiptare’ me ‘Shqipërinë vend anëtar të NATO-s’.

Dy gjëra krejt të kundërta. Ato portrete të thinjura ish-ushtarakësh aktualë kanë qenë dikur profile idhnake oficerësh thatimë, retorikës anti-NATO të të cilëve sot mund t’i gjendet shoqja në Kubë, Korenë e Veriut apo Iran.

Trashëgiminë e asaj që quhej ‘ushtria popullore’ e dinë të gjithë: bunkerizim i vendit, heqje e gradave të ushtarakut; vrasjet në kufi; retorikë idiote anti-amerikane. SHQUP është në fakt një nga outpostet e fundit të kujtimit të kësaj trashëgimie dhe ndoshta bash për këtë ish-ushtarakët e duan aty dhe të pacenuar: si shenjë të një kohe që kthim mund të mos ketë, por simbolikën dhe nostalgji prodhon ende.

Përkundër kësaj qëndron një propozim dhe një fakt postmodern: të shndërruarit e SHQUP në seli të Partisë Demokratike të Shqipërisë. Këmbimi i Shtëpisë Qendrore të Ushtrisë Popullore me shtëpinë e lirisë. Simbolikisht zgjidhja është e gjetur. Sidomos për atë se Partia Demokratike ka qenë forca e parë politike që ka kërkuar me gjenuinitet anëtarësimin e Shqipërisë në NATO, një lëvizje e pritur ftohtë nga Partia Socialiste, dhe sigurisht nga ata që sot janë nën statusin e ish- ushtarakut.

Por, edhe fizikisht godina do t’i hapej qytetit; do rrëzoheshin gardhiqet bashkë me kulprën, dhe një ndër rrugët kryesore të Tiranës do të pajosej me bardh-e-blunë e selisë së demokratëve. Qyteti do të bëhej me një ‘zemër’ të re dhe në oborrin e SHQUP-it të vjetër do të plazmohej jeta opozitare e pakicës parlamentare dhe alternativës së saj politike.

SHQUP, as si simbolikë, as si arkitekturë, as si estetikë nuk i thotë gjë Tiranës apo banorëve të saj. Segmenteve nostalgjike të ‘ushtrisë popullore’, apo atyre që duan ta përdorin për kapital politik, patjetër. Por zgjedhja është aty, e thjeshtë dhe postmoderne: Shtëpinë Qendrore të Ushtrisë Popullore apo shtëpinë e lirisë?

4

E shtunë-e diel, 17-18 gusht 2013

Qeveria zbardh vendimin, SHQUP brenda 20 gushtit i kalon PD Zbardhen dy vendimet që kalojnë Shtëpitë e Ushtrisë në Tiranë dhe Fier si seli të PD-së. Berisha: Vendimi nuk u zbardh se nuk ishte dekretuar nga Presidenti Brenda datës 20 gusht, Shtëpia Qendrore e Ushtrisë, e njohur ndryshe edhe si SHQUP, do të kalojë ligjërisht në përdorim të Partisë Demokratike. Këshilli i Ministrave ka publikuar dje në faqen e tij zyrtare në internet vendimin e kalimit të këtij objekti nga pronësi e Ministrisë së Mbrojtjes te Ministria e Brendshme, e cila do të lidhë kontratë huapërdorjeje me Partinë Demokratike, për ta përdorur si seli qendrore të kësaj force. Ndërkohë që po gjatë ditës së djeshme, sikur të mos mjaftonte debati që ka hapur kalimi i SHQUP-it në përdorim të PD-së, qeveria ka miratuar edhe një vendim të dytë, me anë të të cilit i jep sërish kësaj force politike në përdorim një pjesë të Shtëpisë së Ushtrisë në Fier.

SHQUP Pas një jave debatesh dhe protestash nga përfaqësues të komunitetit të ushtarakëve në vend, qeveria ka publikuar vendimin e plotë për kalimin e SHQUP-it si seli të PD. Që në nisje të mbledhjes, kreu i qeverisë duke marrë shkas nga debatet që ka shkaktuar ky vendim i marrë që një javë më parë, ka sqaruar se ai nuk ishte publikuar në faqen e Këshillit të Ministrave, pasi me miratimin e tij kishte ndodhur një gabim formal, sepse ishte miratuar para se të dekretohej nga Presidenti heqja e kësaj prone nga lista e inventarit të pronave të paluajtshme shtetërore, në përgjegjësi administrimi të Ministrisë së Mbrojtjes.

“Kjo qeveri nuk fsheh asnjë vendim e asnjë gërmë. Vendimi nuk u zbardh, pasi ishte bërë një gabim.

Vendimi për kalimin e SHQUP-it në pronësi të Bashkisë së Tiranës, me destinacion për Partinë Demokratike, nuk mund të vinte në mbledhjen e qeverisë pa u dekretuar nga Presidenti i Republikës dhe qeveria nuk mund të marrë asnjë vendim, me të cilin parakalon kompetencat e Presidentit të Republikës. Ndaj vendimi u mbajt dhe nuk mund të zbardhej se, në rast se Presidenti nuk do ta dekretonte, vendimi mund të bëhej i paqenë”, - tha Kryeministri. Ndaj tashmë që ky propozim është miratuar edhe nga kreu i shtetit, qeveria vendosi që ta bëjë vendimin publik. Sipas këtij vendimi që ka hyrë në fuqi menjëherë, përcaktohet “kalimin në përgjegjësi administrimi nga Ministria e Mbrojtjes te Ministria e Brendshme, të pa-

surisë së paluajtshme, të konfirmuar nga Zyra Vendore e Regjistrimit të Pasurive të Paluajtshme, Tiranë, me emërtimin ‘Shtëpia Qendrore e Ushtrisë’. Sipas pikës 2 të këtij vendimi, kjo pronë hiqet nga lista e inventarit të pronave të paluajtshme shtetërore, në përgjegjësi administrimi të Ministrisë së Mbrojtjes. Ndërkohë që në pikën 3 përcaktohet se procedurat e kalimit të pronësisë dhe vënia në dispozicion të përdoruesve të rinj të bëhet brenda datës 20 gusht. “Ministria e Mbrojtjes dhe Ministria e Brendshme, brenda datës 20.8.2013 të përfundojë procedurat e marrjes në dorëzim të pronës”, - thuhet në pikën 3 të këtij vendimi, ndërkohë që në pikën 4 të tij ngarkohet Ministri i Brendshëm të lidhë kontratën e huapërdorjes sipas Kodit Civil, me subjektin politik Partia Demokratike e Shqipërisë. Përgjegjësi për zbatimin e këtij vendimi përveç Ministrit të Mbrojtjes dhe atij të brendshëm, sipas vendimit është edhe kreu i ZRPP-së.

Fier Ndërsa debati mes ushtarakëve dhe qeverisë është përqendruar te SHQUP-i, Partia Demokratike ka marrë në përdorim edhe një ambient tjetër të ushtrisë. Bëhet fjalë për katin e pestë të Shtëpisë së Ushtrisë në bashkinë Fier, e cila aktualisht është pronësi e Ministrisë së Brendshme. Sipas vendimit të publikuar, edhe ky dje në faqen e Këshillit të Ministrave, “Kati i pestë i ndërtesës me emërtimin ‘Shtëpia e Ushtarakëve’, me vendndodhje në Fier, t’i jepet për mjedise Partisë Demokratike të Shqipërisë, për zyra vendore në Fier”. Në vendim ngarkohet ministri i Brendshëm të lidhë kontratën e huapërdorjes sipas Kodit Civil, me Partinë Demokratike të Shqipërisë.

“Kjo qeveri nuk fsheh asnjë vendim e asnjë gërmë.

Vendimi nuk u zbardh, pasi ishte bërë një gabim. Vendimi për kalimin e SHQUP-it në pronësi të Bashkisë së Tiranës, me destinacion për Partinë Demokratike, nuk mund të vinte në mbledhjen e qeverisë pa u dekretuar nga Presidenti i Republikës”

www.mapo.al

d e b at i

Berisha kërcënon ish-ushtarakët: Po protestuat prapë, do ju heq pensionin

Kryeministri Sali Berisha nuk e ka kapërdirë dot që ushtarakët që gëzojnë statusin e “ish-ushtarakut” protestuan para disa ditësh para godinës së SHQUPit, duke u shprehur kundra kalimit të saj në përdorim të Partisë Demokratike. Duke konsideruar këtë protestë si një veprim që bie ndesh me statusin e ish-ushtarakut që ata gëzojnë, i ka paralajmëruar ata se, në rast se do të dalin sërish në protesta të tilla, atëherë do të humbasin favoret që përfitojnë nga ky status.

“Dolën më në protestë në shkelje të statusit, një nga një do të humbasin statusin. Ata marrin një pension të veçantë, sepse kanë një status. Po! Atyre u ikën statusi dhe të marrin pensionin si qytetar pastaj. Se kanë një status, u jepet një pension më i veçantë”, - tha Berisha. Më tej ai ka ironizuar edhe deklaratat e bëra prej tyre në atë protestë, kur deklaronin se në këtë shtëpi kishin kënduar edhe artisë të mëdhenj të Ansamblit të Ushtrisë, si Vaçe Zela. Sipas Berishës, këta artistë të nderohen duke u vendosur nga një pllakat në shenje respekti, por duke këmbëngulur se Shtëpia Qendrore e Ushtrisë nuk mund të rrinte më në atë gjendje. “Më thonë se ka kënduar Vaçe Zela, le të vendosim një pllakë aty, apo Gaqo Avrazi, njeri i nderuar. Atëherë, hajde t’i nderojmë me një pllakë. Por neve nuk na duhen ahengjet që bënte Petrit Dume dhe Hito Çako”, - u shpreh Berisha, i cili theksoi në të njëjtën kohë se kjo godinë kishte 12 vjet që kishte humbur funksionet dhe se ishte kthyer në ambient për ceremoni dasmash dhe vdekjesh. Ai ka sulmuar edhe Ramën, duke i kujtuar atij se selia e PS-së ka një hapësirë dy herë më të madhe se ajo që ka aktualisht PD. “E mbyll, duke i thënë zotit Rama se në atë ciuciun e djeshëm ke treguar të gjithë moralin e shpëlarë që ke si njeri. Selia e Partisë Socialiste ka një hapësirë dy herë e gjysmë më shumë sesa selia e Partisë Demokratike dhe askush nuk e ka vënë kurrë në diskutim. Ai qëndrim ishte një qëndrim i hapur armiqësor ndaj forcës kundërshtare, por vetë fjalori ishte gjëja më e denjë për piktorin. Fjalori ishin ngjyrat e tij”, - u shpreh Kryeministri.

Braçe: Nishani duhet hetuar për konflikt interesi dhe korrupsion Socialistët janë të bindur se e gjithë procedura e kalimit të SHQUP-it në përdorim të Partisë Demokratike si seli qendrore e saj është haptazi në kundërshtim me ligjin. Në një reagim të tijin, deputeti socialist Erion Braçe, duke iu referuar deklaratës së djeshme të kryeministrit, është shprehur se tashmë u vërtetua paligjshmëria e vendimmarrjes së qeverisë, pasi vendimi ishte miratuar pa marrë më parë pëlqimin e Presidentit. Por edhe tashmë që Presidenti ka dhënë këtë pëlqim me anë të dekretit të tij, Braçe thekson se sërish kjo vendimmarrje e kreut të shtetit është e paligjshme, pasi ajo bie në kundërshtim me qëndrimin e mbajtur nga Shefi i Shtabit të Përgjithshëm.

“Dekreti i Presidentit është haptazi i paligjshëm kur Shefi i Shtabit të Përgjithshëm as ka propozuar, as ka miratuar, madje ka refuzuar në përputhje me ligjin nxjerrjen nga plani i përhapjes së forcave të armatosura të SHQU-së“, - shprehet Braçe. Duke e konsideruar këtë si një çarje mes pjesës politike të drejtimit të forcave të armatosura dhe asaj ushtarake, Braçe ka paralajmëruar hetim për vetë kreun e shtetit dhe qeverinë. “Nëse provohet që në atë godinë ka interesa, ashtu siç provohet që mbi atë godinë ka interesa të tjera biznesi të parashikuara në planin urbanistik të Tiranës, atëherë më lejoni t’ju them se hetimi duhet të jetë më i gjerë sesa aq, dhe hetimi duhet të shkojë deri në verifikimin e rastit të konfliktit të interesit dhe korrupsionit në vendimmarrje të niveleve më të larta të drejtimit të shtetit shqiptar, duke përfshirë Presidentin e Republikës, Kryeministrin, qeverinë, Ministrinë e Mbrojtjes dhe natyrisht edhe Bashkinë e Tiranës“, - tha Braçe.

E shtunë-e diel, 17-18 gusht 2013

5

www.mapo.al

pËr shqup Rama mbledh qeverinë në Vlorë "Kjo zyrë do të jetë e hapur çdo ditë dhe do të mirëpresë çdo qytetar e qytetare që dëshiron të ndajë me mua opinionet, shqetësimet, dëshirat për mbarëvajtjen e jetës ekonomike e sociale në Vlorën tonë të dashur" Fejzi Braushi

Fillimi i javës së ardhshme do të shënojë dhe fundin e pushimeve për qeverinë e re. Kryeministri i zgjedhur, Edi Rama do të mbledhë kabinetin e tij qeveritar në mbledhjen e parë të mërkurën, në datë 21 gusht në qytetin e Vlorës, ku dhe vetë u zgjodh deputet. Megjithëse nuk mësohet se cila është simbolika e përzgjedhjes së Vlorës si qyteti ku duhet të mblidhet për herë të parë qeveria e re, nuk është e vështirë të merret me mend se kjo të bëj së pari me faktin se Vlora konsiderohet si bastioni kryesor i socialistëve, por edhe se aty qind vite më parë mbajti punimet qeveria e parë e shtetit të pavarur shqiptar. Kjo mund të konsiderohet edhe një imitim i Ramës nga Berisha pasi ky i fundit për 100 vjetorin e pavarësisë e mblodhi qeverinë pikërisht në selinë e parë të qeverisë së 1912-ës. Burime nga PS kanë bërë të ditur se nuk bëhet fjalë më për një mbledhje vetëm të përfaqësuesve socialistë, por e të gjithë ministrave, përfshi këtu edhe ata që i përkasin LSI-së. Mbledhja do të nisë në mesditën e së mërkurën do të mbahet në një nga hotelet e qytetit. Të njëjtat burime kanë bërë të ditur se ajo me shumë mundësi do të zgjasë dy ditë dhe do të shërbejë më shumë për kolaudimin e strukturave drejtuese të secilit dikaster. Mësohet se një nga pikat kryesore që do diskutohet do të jetë diskutimi i draft-strukturave që ka përgatitur secili prej ministrave sipas porosive të dhëna më parë nga kryeministri i ardhshëm Edi Rama. Pra bëhet fjalë për përcaktimin e strukturës drejtuese të çdo ministrie, ku ministrat respektivë do duhet të përcaktojnë sesa zëvendësministra duhet të ketë secila ministri, cilat duhet të jenë drejtoritë që duhet të krijohen apo ato që duhet të shkrihen. Natyrisht pritet të bëhet dhe rakordimi mes ministrive të ndryshme për kalimin e drejtorive të caktuara në varësi të ministrive që mbulojnë më nga afër çështje të caktuara. Kjo për shkak se me strukturën e re të qeverisë disa nga ministritë aktuale janë ndarë, duke bërë të nevojshme ndarjen edhe të drejtorive. Një pikë e dytë në rendin e ditës së kësaj mbledhje do të jetë dhe diskutimi mbi programin e punës së çdo ministrie në kuadër edhe të programit të qind ditëve të para të hartuar nga dy përfaqësuesit Ilir Beqja dhe Edmond Haxhinasto. Bëhet ditur gjithashtu se në këtë mbledhje do t’i kushtohet vëmendje edhe diskutimit të një dokumenti të veçantë i cili është quajtur si Kodi i Etikës së sjelljes së ministrit, ku natyrisht pritet të përcaktohen normat e përgjithshme të komunikimit të ministrit, si titullari më i lartë në çdo dikaster. Në varësi të ecurisë së zhvillimeve do të varet edhe kohëzgjatja e mbledhjes së parë të qeverisë, e cila mësohet se mund të zgjasë edhe dy ditë.

Berisha: Gjika, i kërcënuar nga Rama me burg, po prish ndërtime me leje Në mbledhjen e djeshme të qeverisë, kryeministri në detyrë, Sali Berisha ka prekur edhe një nga çështjet më të mprehta të kësaj vere, atë aksionit të bashkisë Vlorë për të prishur ndërtimet me leje dhe pa leje në vijën bregdetare. Duke marrë shkas pikërisht nga vendimi i kryebashkiakut të Vlorës, Shpëtim Gjika, se do të prishë edhe ndërtimet me leje por që bie ndesh me planet rregulluese, ka bërë të qartë se kjo gjë nuk do të lejohet. Për këtë ai i ka kërkuar ministrit të Brendshëm dhe inspektorateve të tjera që të mos lejojnë prishjen e asnjë ndërtimi me leje. “Kryetari i Bashkisë, Shpëtim Gjika, i cili ka katër muaj që nuk u jep rrogat punonjësve të bashkisë së Vlorës, sepse i ka shpenzuar fondet për fushatë, i kërcënuar në të gjitha format nga piktori dhe Koço Kokëdhima, kap ruspat dhe thotë se nuk pyes për ligje dhe vendime gjykatash. Të sqarojmë qëndrimin tonë. Kjo qeveri do të mbështesë deri ditën e fundit, çdo veprim ndaj çdo ndërtimi pa leje kudo që të jetë dhe kjo nuk ka asnjë diskutim. Zoti ministër i Brendshëm, do të përdoret e gjithë forca e ligjit dhe nuk do të ketë njëri që t’i prekë kujt shtëpinë me leje”, - deklaroi Berisha. Ai i ka kujtuar Gjikës se nuk mund të prishë ndërtime të cilat vetë i ka lejuar, pa i shpronësuar më parë qytetarët. “Në qoftë se do që të prishësh një shtëpi me leje, mund ta bësh pa asnjë vështirësi, por ka procedura dhe procedurat janë shumë të njohura, shtetëzim, shpronësim, por jo banditizëm. Edhe i ke dhënë leje, edhe thua ta prishësh”, - tha Kryeministri. Sipas tij, i gjithë ky veprim i Gjikës është thjesht larje hesapesh mes vetë socialistëve dhe se ka ardhur si pasojë e kërcënimeve që i ka bërë Rama. “Nuk mbrojmë asnjë ndërtim pa leje, as edhe një të vetëm, por këtë që bëjnë për qëllime hesapesh njëri me tjetrin, këtë nuk do të mund ta bëjnë kurrë në kurriz të qytetarëve. Mesa po shoh unë, kjo është një propagandë terrori që bën Shpëtim Gjika, sepse e kanë kërcënuar me burg dhe diku ia kanë kapur fijet”, - tha Kryeministri. Ndërkohë që sa i përket ndërtimeve pa leje apo abuzimeve me territorin në vijën bregdetare, kryeministri i zgjedhur, Edi Rama ka vënë dje në dispozicion të qytetarëve një hapësirë të re në internet, ku ata mund të denoncojnë çdo tentativë të abuzimit me ligjin. “StopRrenimit.com është hapësira ku secili prej qytetarëve mund të kontribuojë në betejën jetike kundër kancerit të abuzimit me territorin në bregdet - po edhe në qytetin tuaj”, - shprehet Rama në mesazhin e tij lidhur me këtë nismë.

www.otofon.al

KLINIKA TIRANE Rr. Qemal Stafa Nr. 51 Tel: +355 4 2234242 Mob: +355 662053170 Mail: info@otofon.al

KLINIKA DURRES Rr. Aleksander Goga.

Tel: +355 52 230447 Mob: +355 662053164 Mail: info@otofon.al

PROBLEME ME DEGJIMIN? BEJ KONTROLLIN FALAS PRANE KLINIKES TONE

6

EEshtunë-e shtunë - diel, e diel17-18 13-14gusht prill 2013 2013 www.mapo.al www.mapo.al

Përmet

Mitropolia e Gjirokastrës: Grupe paramilitare ushtruan dhunë shumëformëshe në dëm të klerikëve dhe besimtarëve të Përmetit

vendimet

Qeveria jep 12 koncesione për HEC-e dhe energji nga era

Përplasje Përmbarim-Kishë, hiqet kryqi nga Pallati i Kulturës Alimadhi: “Përmbarimi thjesht ka ekzekutuar një vendim të formës së prerë të Gjykatës Kushtetuese, veprim që duhej të ishte zbatuar 10 vite më parë” Përplasje mes zyrës së Përmbarimit dhe Komunitetit Ortodoks në Përmet.

Në bazë të një vendimi të gjykatës, zyra e Përmbarimit ka ekzekutuar dje vendimin e Gjykatës Kushtetuese, si dhe ka dorëzuar pranë Bashkisë së Përmetit Pallatin e Kulturës, të zënë 16 vite më parë nga Kisha Orthodokse. Përmbaruesit kanë hasur në rezistencën e priftërinjve ortodoksë, si dhe besimtarëve që ndodheshin në kishë. Përmbaruesit të mbështetur dhe nga policia private kanë ndërhyrë me forcë, duke larguar nga Pallati i Kulturës, ikona të kishës, këmbana, si dhe materiale të tjera.

Përmbaruesit kanë hequr kryqin nga godina e Pallatit të Kulturës dhe kanë vendosur atje flamurin shqiptar. Kryetari i zyrës Përmbarimore, Fatos Alimadhi, deklaroi se përfaqësuesit e kishës kanë përdorur forcën dhe presione për të bllokuar punën. “Përmbarimi thjesht ka ekzekutuar një vendim të formës së prerë të Gjykatës Kushtetuese, veprim që duhet të ishte zbatuar 10 vite më parë”,- tha Alimadhi. Përfaqësuesit e Kishës Ortodokse në Përmet pretendojnë pronësinë e truallit, ndërkohë që të gjitha shkallët e gjyqësorit kanë rrëzuar pretendimet e saj. Ambientet në Pallatin e Kulturës tashmë do t’i kalojnë

Bashkisë së Përmetit. Godina dykatëshe, dikur krenaria e përmetarëve, ka heshtur së funksionuari në vitin 1997. Prej 16 vitesh objekti në fjalë është bërë “mollë sherri” midis Bashkisë së Përmetit dhe Kishës Ortodokse. Të dyja palët kanë pretenduar pronësinë, por askush nuk i ka dalë zot. Pallati i Kulturës u ndërtua 51 vjet më parë, në vitin 1962. Pas Luftës së Dytë Botërore, në truallin ku është ngritur Pallati i Kulturës dhe lulishtja e qytetit, jetonin në baraka 30 familje. Në vitin 1958 u shpërngulën, pasi sistemi komunist hartoi një plan rregullues. Në nëntor të vitit 1962 u inaugurua lulishtja e qytetit së bashku me Pallatin e Kulturës.

Gjykata Kushtetuese në vitin 2002 ka vendosur në favor të pushtetit vendor, por prej 11 vitesh ky objekt u mbajt forcërisht nga Kisha Ortodokse. Pallati i Kulturës funksionoi si objekt fetar prej 26 majit 1997, falë një vendimi të Komisionit të Pronave të rrethit të Përmetit. Pallati i Kulturës, me sipërfaqe rreth 6000 metra katror, figuron me nr. pasurie 16/9, ndërsa zyra e Përmbarimit ka tentuar 15 herë të ekzekutojë vendimin e Gjykatës Kushtetuese, por fatkeqësisht janë penguar nga përfaqësuesit e Kishës.

Mitropolia e Gjirokastrës: Klerikët u dhunuan barbarisht

Përmbaruesit kanë hasur në rezistencën e priftërinjve ortodoksë, si dhe besimtarëve që ndodheshin në kishë. Përmbaruesit të mbështetur dhe nga policia private kanë ndërhyrë me forcë, duke larguar nga Pallati i Kulturës, ikona të kishës, këmbana, si dhe materiale të tjera

Mitropolia e Gjirokastrës dënoi përdorimin e dhunës në kishën e Përmetit, ndërsa theksoi se e gjithë kisha është në krah të besimtarëve të Enorisë së Hyrjes në Tempull të të Tërëshenjtës Mari. “Sot në Përmet, Komuniteti Ortodoks u bë dëshmitar i shkeljes më brutale të çfarëdo nocioni mbi demokracinë, të drejtat e njeriut në veçanti, atij të ushtrimit të lirë të besimit siç sanksionohet në Kushtetutë, si edhe të kushteve elementare që duhen garantuar për të në kuadrin e shtetit të së drejtës së barabartë. Që në mëngjes, ndërsa i tërë Komuniteti Ortodoks vazhdon përjetimin e së Kremtes të Fjetjes së Tërëshenjtës Mari, Pashkës së Verës, grupe paramilitare (me ndihmën e nëpunësve të Bashkisë dhe me mbështetjen e heshtur të autoritetit bashkiak), me pretekstin se trajtonin një çështje gjyqësore, ushtruan dhunë shumëformëshe në dëm të klerikëve dhe besimtarëve të Përmetit”, - thuhet në deklaratën e Mitropolisë së Gjirokastrës.

Berisha: Dosjet gati, ministrat e rinj nuk dinë të lexojnë Kryeministri Berisha ka orientuar ministrat që të bëjnë dorëzime dinjitoze. Dje gjatë mbledhjes së Këshillit të Ministrave, ai ka porositur të gjithë anëtarët e kabinetit që pasardhëseve t’u lihen mbi tavolinë të gjitha dosjet e projekteve. “Jemi në mbledhjet e fundit dhe kërkoj në mënyrë të vendosur që pasardhësve tuaj t’u lini në tavolinë listën e projekteve në vazhdim dhe për çdo projekt në vazhdim, në drejtorinë përkatëse duhet të jetë dosja, të cilën duhet ta keni kontrolluar. Të mos harroni se në këto karrige ulen njerëz që nuk dinë të lexojnë as dosjet dhe mund të thonë se nuk gjetëm dosje”, - ironizoi më tej

ai. Ai i porositi ministrat që të merrnin me vetë një kopje të dosjes sipas drejtorive përkatëse. “Me disiplinë të hekurt do të lihet lista e çdo projekti, në ç’fazë është, ku dhe sa duhet për t’u përfunduar. Një kopje të dosjes e marrin ata, dhe një kopje ministri, në mënyrë që ta ndjekim. Kjo është trashëgimia jonë, së cilës, po deshën t’i vënë vizë a kryq, të bëjnë si të duan, por ne kemi funksionuar në mënyrë që shteti të funksionojë, ekonomia të funksionojë, zhvillimi të funksionojë”, - tha kryeministri Berisha duke vënë theksin te fakti se janë mijëra projekte në vijim në të gjithë sektorët. Ai tha gjithashtu se qeveria dhe

administrata nuk kanë pësuar shkrehje për zgjedhje, por e kundërta ka ndodhur. Kryeministri ka bërë një bilanc të zhvillimeve ekonomike në vend, duke e nisur nga plani i të ardhurave buxhetore për muajin korrik. Ai tha se të ardhurat fiskale u rritën me 7 për qind më shumë se në korrikun e vitit që shkoi. Doganat kanë mbledhur 16 për qind më shumë sesa në korrikun e vitit të shkuar. Në qoftë se doganat janë në 95 për qind të planit në tërësi, kjo sepse ka hyrë në fuqi ligji për heqjen e TVSHsë për të gjitha llojet e makinerive, për panelet diellore e për gjithçka që përdoret për prodhim në Shqipëri dhe

megjithatë, krahasuar me vitin e kaluar, doganat janë në nivelin 16 për qind më shumë, tha Berisha, duke vënë theksin se akuzat e Ramës për shkrehje të administratës janë të pavërteta.

Berisha cilësoi si zhvillime pozitive ato në tregun financiar në vend, ku bonot po blihen me interesat më të ulëta, rekord. “Inflacioni i muajit të kaluar ishte 0.8 për qind më i ulët se muaji korrik i një viti më parë dhe kjo jo se njerëzit kanë mbyllur gojën e nuk po hanë, siç shkruan shtypi i Partisë Socialiste, por se ka një prodhim të madh, të gjithanshëm, si rezultat i politikave të nxitjes së prodhimit”, - tha kryeministri.

Në mbledhjet e fundit të saj, qeveria e demokratëve ka miratuar një lumë koncesionesh për hidrocentrale të vogla në të gjithë vendin.

Projektet kanë qenë në procedura dhe kanë kohë që presin vendimin e qeverisë, por dje Këshilli i Ministrave ka miratuar më shumë se 10 të drejta koncesionare në energjetikë.

HEC-et

Qeveria ka miratuar dy parqe eolike për prodhimin e energjisë me erë dhe dhjetë hidrocentrale, me koncesione, të cilat u akordohen për zhvillim të mëtejshëm kompanive.

Kryeministri Berisha sqaroi se procedura e koncesionit është një proces shumë i gjatë, i cili fillon me studimin fillestar të burimit, ndonjëherë edhe me vëzhgimin e tij më shumë se një vit, me studimin e gjeologjisë, pronës e shumë aspekteve të tjera, duke lënë kështu të nënkuptohet se nuk janë vendime që po stisen ditët e fundit. Por kryeministri i zgjedhur, Edi Rama është shprehur më parë se vendimet e qeverisë pas humbjes së zgjedhjeve, sidomos për koncesionet, do të zhbëhen.

Koncesionet për HEC-et e vogla kanë nisur që në vitin 2007 dhe me dhjetë hidrocentralet që u dhanë dje, numri i tyre shkon 370, nga 444 hidrocentrale të vogla, të mesme e të mëdha që janë përllogaritur për t’u ndërtuar, pa llogaritur ato mikro, që janë me mijëra, për të cilat kërkohet një kuadër më nxitës.

Lejet

Koncesionet i përkasin HEC-ve në lumin Zalli i Qarrishtës. Të drejtën e ka fituar shoqëria “Gener 2”, sh.p.k. Është miratuar kontrata e koncesionit ndaj kompanisë “Valbona Project Company”, sh.p.k., për ndërtimin e hidrocentraleve mbi lumin Valbona”, Gjithashtu është dhënë autorizimi për ndërtimin e centralit elektrik me erë nga parqet eolike të vendosura në zonën e Libohovës, qarku Gjirokastër, dhënë shoqërisë “POWER WIND ENERGY”. Gjithashtu është miratuar autorizimi i ndërtimit të centralit elektrik me erë nga parqet eolike të vendosura në zonat Graçen, Tregan, Shushicë dhe Papër, qarku Elbasan, dhënë shoqërisë “EN. ERGY”, sh.p.k. Po kështu janë miratuar edhe të drejtat koncesionare për hidrocentralin “Kaçinar”, që i jepet shoqërisë “I-AS”; për hidrocentralin “Selca 2 dhe Mesmal”, që i jepet shoqërisë “Kutrolli Nima”; për hidrocentralin “Gafer”, që i jepet shoqërisë “Eurobiznes”; për hidrocentralin “Gafer”, që i jepet shoqërisë “Paster”; për hidrocentralin “Blac”, që i jepet shoqërisë “Preng Bip Perkeqi” dhe HEC-in Vlushë, që i jepet shoqërisë “Aurora Konstruksion” sh.p.k.

I n t e rv i st ë h i sto r i r e p o rta z h n o sta lg j i K u lt u r ë Çdo të shtunë / dielë www.mapo.al

intervista

Peza: Senatorët e PS? qeverisja do të ketë nevojë për energji të reja dhe përvoja të vjetra Ish-gazetari, tashmë deputet i PS, shprehet se qeveria e re PS-LSI duhet të shmangë gabimin fatal që bëri qeveria e Berishës dhe e Metës, duke ndërtuar një kabinet me arkitekturë vertikale

Njerëzit e rinj të PD së Bashës Zogaj në 7 ditë

Debatet për SHQUP; turpi i vetëm, reagimi i Ramës Publicisti dhe politikani Preç Zogaj është çdo javë në MAPO Weekend me një grafi të imët të njollave dhe dritës në hartën e zhvillimeve politike të javës. Nga e shtuna në të shtunë. Nga lajmi në lajm.

Si do ta bëjë Basha kryesinë e re të PD dhe ekuilibrat që ai është i detyruar të ruajë. Pse në kupolën e partisë duhet të bëhet vend si për të rinjtë, ashtu edhe për figurat e vjetra, për të shmangur në këtë mënyrë ndarjet që do ta dëmtonin. Cili do jetë ndikimi i Berishës në zgjedhjet për kryesinë e re, dhe sa i lirë do të jetë kryetari i ri të afrojë figura që janë “armiqësuar” me Berishën

N

djekësve të vëmendshëm të politikës nuk u ka shpëtuar në këtë gusht të vakët me lajme një detaj në dukje i vogël, por që mund të parathotë një pjesë të ngjarjeve në kupolën e lartë të demokratëve, të cilët prej shtatorit duhet të bëjnë llogaritë me daljen në opozitë pas 8 viteve në pushtet. Kryetari i ri në takimet e para zyrtare me ndërkombëtarët (Sequi i BE dhe Wilton i OSBE), ishte në zyrën historike të Berishës, por në krah të tij kishte dy djem të rinj, jo me aq histori në PD. Deputetët, Oerd Bylykbashi, Drejtor Kabineti i Berishës dhe Gerti Bogdani, kryetar i Forumit Rinor të PD-së, shoqëronin Bashën në kontaktet e para me dy nga përfaqësuesit e trupit diplomatik një javë pasi kryetari i Bashkisë së Tiranës fitoi ndaj Sokol Olldashit, një prej pjesëtarëve të “gardës së vjetër” të demokratëve. A është ky epilogu i fillimit të ndërtimit të një “kupole” të re në PD, pa liderin historik Sali Berisha?! Kjo në fakt do të zbulohet vetëm në vjeshtë, pasi

Faqe 7

PD më herët të ketë kryer zgjedhjet për kryetarë lokalë dhe më vonë edhe ato për Kuvendin dhe Këshillin Kombëtar prej nga do të votohet edhe kryesia e re e Partisë Demokratike. Sidoqoftë, i gjithë procesi i zgjedhjeve partiake që do të formësojë PD e re do të zhvillohet nën influencën e ish-kryetarit Berisha, atë të kryetarit të ri, Basha dhe atë të grupit të kundërshtarëve të këtij të fundit në parti, të mbledhur rreth kandidatit rival Sokol Olldashi. Influenca e secilit prej këtyre faktorëve, përfshi edhe interesat dhe lidhjet e grupeve të tjera rreth tyre, do të ndikojë ndjeshëm në “fytyrën” që do të ketë opozita e re, qoftë në emrat që ajo do të promovojë, qoftë edhe në qëndrimet që do marrë.

Në fakt, vendimet duhet t’i marrë kryetari i ri, Basha. Ky i fundit ka barrën të ringrejë një parti të aftë për të fituar sërish besimin e shqiptarëve dhe duhet të krijojë një ekip që mund ta mundësojë këtë.

Askush nuk e vë në dyshim që...

8

E shtunë-diel, 17-18 gusht 2013

forum

www.mapo.al

Si do ta bëjë Basha kryesinë e re të PD dhe ekuilibrat që ai është i detyruar të ruajë. Pse në kupolën e partisë duhet të bëhet vend si për të rinjtë, ashtu edhe për figurat e vjetra, për të shmangur në këtë mënyrë ndarjet që do ta dëmtonin. Cili do jetë ndikimi i Berishës në zgjedhjet për kryesinë e re, dhe sa i lirë do të jetë kryetari i ri të afrojë figura që janë “armiqësuar” me Berishën

Njerëzit e rinj të PD së Bashës Vladimir Karaj

N

djekësve të vëmendshëm të politikës nuk u ka shpëtuar në këtë gusht të vakët me lajme një detaj në dukje i vogël, por që mund të parathotë një pjesë të ngjarjeve në kupolën e lartë të demokratëve, të cilët prej shtatorit duhet të bëjnë llogaritë me daljen në opozitë pas 8 viteve në pushtet. Kryetari i ri në takimet e para zyrtare me ndërkombëtarët (Sequi i BE dhe Wilton i OSBE), ishte në zyrën historike të Berishës, por në krah të tij kishte dy djem të rinj, jo me aq histori në PD. Deputetët, Oerd Bylykbashi, Drejtor Kabineti i Berishës dhe Gerti Bogdani, kryetar i Forumit Rinor të PD-së, shoqëronin Bashën në kontaktet e para me dy nga përfaqësuesit e trupit diplomatik një javë pasi kryetari i Bashkisë së Tiranës fitoi ndaj Sokol Olldashit, një prej pjesëtarëve të “gardës së vjetër” të demokratëve. A është ky epilogu i fillimit të ndërtimit të një “kupole” të re në PD, pa liderin historik Sali Berisha?! Kjo në fakt do të zbulohet vetëm në vjeshtë, pasi PD më herët të ketë kryer zgjedhjet për kryetarë lokalë dhe më vonë edhe ato për Kuvendin dhe Këshillin Kombëtar prej nga do të votohet edhe kryesia e re e Partisë Demokratike.

Sidoqoftë, i gjithë procesi i zgjedhjeve partiake që do të formësojë PD e re do të zhvillohet nën influencën e ish-kryetarit Berisha, atë të kryetarit të ri, Basha dhe atë të grupit të kundërshtarëve të këtij të fundit në parti, të mbledhur rreth kandidatit rival Sokol Olldashi. Influenca e secilit prej këtyre faktorëve, përfshi edhe interesat dhe lidhjet e grupeve të tjera rreth tyre, do të ndikojë ndjeshëm në “fytyrën” që do të ketë opozita e re, qoftë në emrat që ajo do të promovojë, qoftë edhe në qëndrimet që do marrë.

Në fakt, vendimet duhet t’i marrë kryetari i ri, Basha. Ky i fundit ka barrën të ringrejë një parti të aftë për të fituar sërish besimin e shqiptarëve dhe duhet të krijojë një ekip që

mund ta mundësojë këtë. Askush nuk e vë në dyshim që (siç është në traditën e kryetarëve të partive shqiptare) ai do të afrojë dhe bëjë vend në pozicione të rëndësishme për përkrahës dhe mbështetës të tij. Në fakt, kjo duket se është edhe ajo që zbërthen në një mënyrë apo në një tjetër edhe daljet publike me Bogdanin dhe Bylykbashin në krah. Por përtej kësaj, Basha nuk do të jetë krejt i pavarur për të marrë vendime dhe propozuar, të themi, një gardë të re drejtuese. Së pari, ish-kryetari Berisha, me gjithë dorëheqjen, mbetet një figurë me ndikim në PD dhe përzgjedhja e tij do të jetë një nga faktorët që do të vendosë për ata që do të drejtojnë partinë. Jozefina Topalli duket se do jetë një nga ish-ët e rëndësishëm, që megjithëse nuk ka një histori të marrëdhënieve të mira me kryetarin e ri, duket se do të mbetet pjesë e strukturave drejtuese në PD dhe me gjasa të ruajë një vend në podiumin e kryesisë së Kuvendit, ku këtë herë mund të duhet të ulet si nënkryetare. Siç mësohet, ajo nëpërmjet mbështetjes që po i jep Berishës dhe indirekt Bashës (ishte e vetmja nga figurat e larta që vlerësoi garën e 22 korrikut), po kërkon të ruajë një rol të rëndësishëm në PD. E ardhmja e Topallit në PD është vërtet interesante, po të kihet parasysh se rivaliteti femëror për një nga vendet e nënkryetares është mjaft i fortë. Si kandidate të mundshme dhe që kanë në këtë situatë të re ca pikë më shumë se Topalli në PD shihen edhe Jorida Tabaku dhe Majlinda Bregu.

Shefi i kabinetit të Berishës duket se po ashtu ka një vend në kupolën e re të partisë.

Oerd Bylykbashi mund të jetë një nga sekretarët e PD së drejtuar nga Basha. Për shkak të marrëdhënieve me ish-kryetarin historik (por edhe me të riun) dhe ndikimit që ai ka në parti, vende në kryesi mund të ketë edhe për Genc Pollon, Arben Imamin, Eduard Selami apo të tjerë ish-ministra të qeverisë ‘Berisha’, pavarësisht marrëdhënieve të tyre

A është ky epilogu i fillimit të ndërtimit të një “kupole” të re në PD, pa liderin historik Sali Berisha?!

Kjo në fakt do të zbulohet vetëm në vjeshtë, pasi PD më herët të ketë kryer zgjedhjet për kryetarë lokalë dhe më vonë edhe ato për Kuvendin dhe Këshillin Kombëtar prej nga do të votohet edhe kryesia e re e Partisë Demokratike

me kreun e ri të PD. Këta të fundit kanë një histori me PD, përfshi këtu edhe armiqësime disavjeçare me Berishën dhe janë rikthyer prej tij në parti e po ashtu mund të kenë përkrahjen e tij për t’u ngjitur në organet drejtuese të saj. Të tre përfliten për postin e Sekretarit të Përgjithshëm apo, të themi, numrit dy menjëherë pas Bashës.

Ky i fundit ndërkohë do të përpiqet t’i japë ngjyrat e veta partisë duke afruar njerëz dhe mbështetës të tij. Aldo Bumçi, Gerti Bogdani, Jorida Tabaku apo edhe ish-ministri i Drejtësisë, Enkelejd Alibeaj, i cili edhe pse nuk është përfshirë në Kuvend nga vendimi i Berishës, është aktiv prej kohësh në përkrahje të Bashës. Ende është e paqartë mbi pozicionet për të cilët këta figura do të garojnë, ndërsa flitet se Bumçi mund të jetë kryetari i ri i grupit parlamentar të PD-së, një vend që për mjaft kohë e ka mbajtur Astrit Patozi. Figura të tjera si Albana Vokshi, Sherefedin Shehu, Edi Paloka, Eduart Halimi, mund të jenë po ashtu ndër zgjedhjet për në kryesinë e re. Kjo e fundit duhet në një mënyrë apo tjetër të tregojë se PD po ndryshon dhe po ashtu të ruajë brenda saj edhe eksperiencën apo edhe emrat me peshë.

Sfidantët ose qëndrestarët Përzgjedhja më e vështirë duket se ka të bëjë në grupin e kundërshtarëve të Bashës.

Kryetari i ri nuk ka gjasa të hasë rezistencë në rrethe, ku me shumë mundësi të preferuarit prej tij do të fitojnë zgjedhjet përkundrejt rivalëve. Diçka që tashmë ka ndodhur në PS, kur kjo ndërroi duar në 2005-ën. Kjo sigurisht do të zvogëlojë pushtetin e një grupi të tërë në PD që në zgjedhje u përfaqësua me kandidaturën e Sokol Olldashit. Ata që mund të shihen edhe si përfaqësues të “gardës së vjetër” do duhet të akomodohen brenda kryesisë së re dhe të kenë hapësirën e tyre. Qoftë Olldashi, qoftë Patozi, që janë shprehur publikisht si kundërshtarë të

Bashës apo akuzuan si jo të ndershme zgjedhjen e tij në krye të PD-së, janë deklaruar se nuk do të pranojnë asnjë post vendimmarrës në PD. Por ata, për të ruajtur pozitat e tyre në parti, do të kenë nevojë të jenë të përfaqësuar në kryesi për të mos dalë fare nga loja.

Për Bashën mbajtja në kryesi e këtij grupi do të jetë një lojë jo fort e lehtë. Ai nuk do t’u lëshojë atyre “pushtet” që mund ta cenojë dhe njëkohësisht duhet të tentojë t’i mbajë ata të bashkuar në PD, për të mos rrezikuar një ndarje që do ta dëmtonte më shumë opozitën, e cila del e dobët prej zgjedhjeve.

Përtej këtyre tri grupimeve kryesore që pritet të jenë edhe fytyra e re e PD-së, sigurisht shumë më e ndryshme se ajo që deri tani përfaqësohej thuajse nga vetëm Berisha, janë të paktën edhe dy grupe më të largëta, qëndrimi ndaj të cilëve do të jetë përcaktues për PD-në e re. I pari është grupi i atyre që janë larguar prej kësaj partie.

Qoftë ish-numri dy i saj, Bamir Topi dhe njerëzit rreth tij që themeluan FRD-në, qoftë të tjerë të veçuar që nuk kanë gjetur vend as te kjo parti, si Besnik Mustafaj, apo të larguarit së fundmi në procesin e krijimit të listave për deputetë. Nuk dihet ende nëse PD e Bashës do të ketë një vend për këta, edhe pse ajo që dihet është se kjo e fundit do të ketë nevojë edhe për këto personazhe jo fort të bindur dhe në një pjesë në “krizë” marrëdhëniesh me ish-kreun Berisha. Hapja e Bashës ndaj tyre do të tregojë në njëfarë mënyre edhe sa i pavarur është ai nga Berisha, ndërsa përtej kësaj, PD me siguri do t’i duhet të tërheqë edhe personazhe krejt të rinj e të panjohur në politikë apo ata që njihen si të ardhurit nga shoqëria civile. E gjithë kjo sidoqoftë mbetet një pazull ende i pazgjidhshëm, ndërsa duket se kreut të ri i takon njëfarësoj edhe një detyrë akrobati që duhet të ruajë balancat mes “të vjetërve” dhe prurjeve të reja që në një masë do të kenë firmën e tij.

E shtunë-diel, 17-18 gusht 2013

9

www.mapo.al

Jehona e zgjedhjeve të qershorit ka filluar të zbehet. E po kështu edhe 22 korriku. Zgjedhja e Lulzim Bashës në krye të PD tashmë është një ngjarje e vjetër. Por kjo më shumë për shkak të gushtit dhe pushimeve. Me ardhjen e vjeshtës demokratët do të kenë me ç’të merren. Në radhë presin; analiza e humbjes, riorganizimi i strukturave dhe zgjedhja e të gjithë drejtuesve nga niveli më i ulët deri te numri dy i partisë. Sërish një deja vu me PS e 2005-ës, kur Rama mori me vete në selinë rozë njerëzit e tij të besuar, mjaftistë, shoqëri civile apo punonjës të Bashkisë? Dritan Hila dhe Artan Hoxha komentojnë sfidat e demokratëve në opozitë dhe skicojnë profilin e ekipit të ri politik të tij.

Dritan Hila

Artan Hoxha

Golgota e Lulëzim Bashës për të çuar PD në fitore është e gjatë. Do t’i duhen aftësi personale, lidership i spikatur, energji, njohje dhe aplikim i intrigës, afrim i segmenteve civilë. Dhe të gjitha këto nuk do të jenë të mjaftueshme ta bien në pushtet pa një dekompozim dhe shthurje të së majtës.

Është më se e kuptueshme se elementët e rinj janë më të rëndësishëm për të gjetur, pasi nga e shkuara ne i njohim se kush janë elementët më të mirë të Partisë Demokratikë

Basha të mos mbajë në kurriz kostot e brezit të vjetër të PD

Sfida e PD, gjetja e ekuilibrit mes trashëgimisë dhe situatës së re

1

1

Cilat janë sipas jush sfidat e Partisë Demokratike në planin e brendshëm, dhe çfarë lloji opozite shihni se do të modelojë kreu i ri, Lulzim Basha?

Për momentin kemi një lloj amullie, e diktuar nga muaji gusht. PD mori pjesë në zgjedhje, i humbi ato, zgjodhi kryetarin e ri, dhe asgjë s’ka lëvizur. U dëgjuan disa kundërshti të Olldashit dhe Patozit, dhe shfaqje besnikërie të Alibeajt e Palokës, por vetëm kaq. Si fillim Bashës do t’i duhet të mbajë PD-në e unifikuar. Kjo nuk ngjan mision i pamundur. Nuk u dallua ndonjë kundërshtar alternativ me program më bindës se Basha, sesi mund të përmbysin të majtën nga pushteti. Sa paraqiti Olldashi, më shumë ngjante me planet fantazmagorike të “Mërgatës së qyqeve” të viteve ‘45-’90 për përmbysjen e Hoxhës, sesa platformë serioze e partisë më të madhe opozitare. Petullat e bëra me ujë, nuk ngopin askënd. Kanë kundërshti individuale, por ky është muhabet “pse Lena dhe jo Prena”.

Prania e Berishës në krah të Bashës, ia lehtëson punën. Kush ka ngasje për aventura skizmatike, silueta e Berishës ia heq oreksin. Prania kokulur e Imamit, Pollos dhe kompani, nuk është inkurajuese për askënd.

Sfida e dytë e Bashës është shkëputja nga hija e Berishës, fakt që e vonon pjekjen e tij dhe krijimin e profilit personal. Megjithatë, sfumimi i Berishës do të jetë rrugë e gjatë, një shuarje politike natyrale e tij. Por Bashës do t’i duhet pas një viti të paraqesë emrat e ekipit të tij politik, dhe këtu fillon e përpjeta. Do t’i duhet të përzgjedhë njerëz që janë besnikë, por edhe që frymëzojnë elektoratin; do t’i duhet të promovojë, por edhe të këpusë koka; t’i marrë vetë vendimet kur do të bëjë luftën dhe kur paqen. Në qoftë se deri më sot e kemi parë si bashkëpunëtor të Berishës, tani presim të shikojmë profilin e tij si vendimmarrës.

Sa i takon gjykimit për modelin e Bashës në opozitë, jemi ende herët për të folur. Jeta politike është e vagullt për shkak të pushimeve, dhe qeveria e re nuk ka filluar punë. Nuk ka pse harxhon fishekë në ajër. Rasti i vetëm kur mbajti qëndrim si lider i ri i opozitës, ishte lidhur me vizitën e Edi Ramës në Turqi. Ishte një reagim sa për të thënë, që ndoshta më shumë ia kishin kërkuar sesa e ndjente. Megjithatë, gjuha ishte korrekte.

2

Është thënë nga Berisha se PD duhet të hapet për brezin e lirisë, dhe se të rinjtë e lindur pas viteve ‘90 duhet të jenë edhe në

drejtim. Pra debati për brezat, ripërtëritjen, kombinimin e të vjetërve dhe të rinjve po hapet dhe në PD. Gjykoni se figurat me përvojë politike (por dhe humbëse në 23 qershor) duhet të bëjnë një hap pas, apo duhet gjykuar mbi valencën e secilit?

Në metodologjinë e statistikës, njëzetepesë vjet korrespondojnë me një brez. Pra ka ardhur koha e ndërrimit të atyre që filluan pluralizmin edhe nga pikëpamja mjekësore. Pasi politikisht, koha iu kishte ikur shumë më herët. Imami, Ceka, Pollo, Tritan Shehu etj., etj, ka kohë që nuk kanë më lëng. I provuan të gjitha; u shtrydhën nga të gjithë; nuk lanë gjë pa bërë; nuk kanë më se çfarë të ofrojnë, nëse ndonjëherë kanë pasur diçka të tillë. Nëse Basha do të mbajë në kurriz kostot e emrave të sipërpërmendur, atëherë i jep garanci së majtës se çfarëdo zullumi të bëjë, do të arrijë atë që nuk mundi Berisha: qëndrimin në pushtet për tri mandate.

Golgota e Lulëzim Bashës për të çuar PD në fitore është e gjatë. Do t’i duhen aftësi personale, lidership i spikatur, energji, njohje dhe aplikim i intrigës, afrim i segmenteve civilë. Dhe të gjitha këto nuk do të jenë të mjaftueshme ta bien në pushtet pa një dekompozim dhe shthurje të së majtës. Duhet të kemi parasysh se në këto vite, fitorja apo humbja e së majtës, nuk ka qenë çështje numrash të cilat ajo gjithmonë i ka pasur, sesa teka të liderëve të saj që e çonin atë rreshtim politik në humbje apo fitore. Në të kundërt nga një lider i së majtës, që ka preokupimin vetëm për të bashkuar të majtën, dhe fitoren e ka të garantuar, Lulzim Bashës do t’i duhet të kalojë nivelin e 50 % të elektoratit, që e djathta edhe e bashkuar, asnjëherë nuk e ka kaluar. Një stekë bajagi e vështirë për t’u kapërcyer, pa shpikur ndonjë marifet të ri. Apo mendon se mjafton të rrijë në krye të PD (dhe për këtë kujdeset Berisha) dhe ardhja në pushtet është e garantuar për shkak të konsumit të kundërshtarit? Është një teori e provuar dy herë me sukses. Por herën e parë në krye të opozitës ishte Berisha, i cili jo vetëm mbante të bashkuar PD-në, por kishte edhe aftësi të trembte kundërshtarin. Herën e dytë ishte e majta, e cila nuk kishte nevojë të sajonte ndonjë shpikje të re, mjaftonte të bashkohej. Nëse do ketë një herë të tretë, atëherë lind nevoja e sanksionimit me Kushtetutë që një herë në tetë vjet në Shqipëri bëhet rotacioni politik, duke i kursyer kështu vendit shpenzimet elektorale; militantëve emocionet; ne opinionistëve kohën, dhe juve, bojën e gazetës.

Cilat janë sipas jush sfidat e Partisë Demokratike në planin e brendshëm, dhe çfarë lloji opozite shihni se do të modelojë kreu i ri, Lulzim Basha?

Sfida kryesore e Partisë Demokratike është gjetja e ekuilibrit optimal mes trashëgimisë së të shkuarës dhe përshtatjes me situatën e re që e pret në rolin e opozitës dhe me ambicien për të ardhur në pushtet në momentin më të parë të volitshëm. Për këtë qëllim PD-së i duhet që të reflektojë mbi të shkuarën dhe të gjejë tezat e duhura të një opozitarizmi modern, europian, të fortë dhe kurajoz. Se si do të jetë opozita demokratike e ardhshme, kjo varet shumë nga vetë Partia Demokratike dhe kryetari i saj tashmë i ri, Lulzim Basha, por varet dhe nga rrethanat me të cilat ajo do të ndeshet, në veçanti me sjelljen e mazhorancës së re.

Mazhorancë e cila për shkak të numrave në Kuvend dhe të një ekstremizmi opozitar socialist në katër vitet e shkuara, rrezikon të jetë një mazhorancë arrogante, ndoshta dhe e dhunshme. Nëse do të jetë kështu, do të thotë që opozita demokratike do të jetë një opozitë e vështirë dhe për këtë duhet të përgatitet. Nëse mazhoranca e re nuk do të sillet në mënyrë arrogante dhe të dhunshme, opozita demokratike ka sfidën që të gjejë opozitarizmin e duhur europian dhe konstruktiv me këtë të ardhme.

2

Është thënë nga Berisha se PD duhet të hapet për brezin e lirisë, dhe se të rinjtë e lindur pas viteve ‘90 duhet të jenë edhe në drejtim. Pra debati për brezat, ripërtëritjen, kombinimin e të vjetërve dhe të rinjve po hapet dhe në PD. Gjykoni se figurat

me përvojë politike (por dhe humbëse në 23 qershor) duhet të bëjnë një hap pas, apo duhet gjykuar mbi valencën e secilit?

Edhe përbërja e ekipeve drejtuese të Partisë Demokratike duhet të reflektojë optimumin mes sfidave dhe situatës së re dhe trashëgimisë më të mirë të së shkuarës. Është më se e kuptueshme se elementët e rinj janë më të rëndësishëm për të gjetur, pasi nga e shkuara ne i njohim se kush janë elementët më të mirë të Partisë Demokratikë edhe në kuptimin individual.

Prandaj, gjetja e udhëheqësve të rinj lokalë në nivelet e mesme dhe deri në nivelet e larta duhet të jetë sfida më e parë e procesit të riorganizimit të Partisë Demokratike në opozitë. Nëse do të gjejmë ekuilibrin e përshtatshëm të parimit zgjedhor “një anëtar-një votë”, por edhe të mbajtjes gjithmonë të hapur të organizatës partiake, besoj se nga një proces i tillë do të dalin drejtuesit e të gjitha niveleve, si rregull më të përshtatshmit, më të duhurit, ata të cilët me të vërtetë do të realizonin atë opozitë që mund të bëjë Partia Demokratike dhe që do të ishte dhe në të mirë të dobisë publike.

Gjetja e udhëheqësve të rinj lokalë në nivelet e mesme dhe deri në nivelet e larta duhet të jetë sfida më e parë e procesit të riorganizimit të Partisë Demokratike në opozitë.

10

Intervistë

E shtunë-e diel, 17-18 gusht 2013

www.mapo.al

Ish-gazetari, tashmë deputet i PS, shprehet se qeveria e re PSLSI duhet të shmangë gabimin fatal që bëri qeveria e Berishës dhe e Metës, duke ndërtuar një kabinet me arkitekturë vertikale

Alfred Peza Senatorët e PS? Qeverisja do të ketë nevojë për energji të reja dhe përvoja të vjetra “Qeverisja e vendit për një mazhorancë si jona, nuk do të jetë një proces aq i lehtë sa duket në letër. Kemi përpara një garë të gjatë me pengesa, e cila herë pas here është e detyrueshme të marrë formën e një stafete. E cila në momente të tjera do të ketë nevojë me siguri për energji të reja dhe përvoja të vjetra”

A

lfred Peza përkundër zërave të përhapur në momentin kur ai hyri në PS, thotë se nuk ka pritur ndonjë post ministri nga Rama. Arsyeja? I ka kërkuar vetë kryetarit që të mos përfshihej në qeverinë e re, menjëherë pas zgjedhjeve. Gjithsesi shtegu mbetet i hapur, jo vetëm për të, por edhe për peshat e rënda politike të PS, të cilët nuk u përshinë në bllok në kabinetin e propozuar nga Edi Rama dhe Ilir Meta. Mbetet i hapur pasi sipas Pezës, qeverisja e vendit nuk do të jetë e lehtë. Nënkupton se ajo do të ndryshojë gjatë rrugës si nevojë për të pasur energji të reja dhe përvoja të vjetra.

Tani që perdja e zg jedhjeve është ulur dhe ngjarjet janë futur në rrjedhën normale, cili është bilanci personal që bëni? A ia vlejti kalimi nga media si një zë influent i saj, në politikë?

Garën e parë elektorale si kandidat për deputet i PS në zgjedhje, e konsideroj një eksperiencë unike. Bilanci është më shumë se pozitiv: pavarësisht se isha i renditur në një vend të sigurt të listës së kandidatëve për deputet të PS në qarkun e Elbasanit, garova shumë fort dhe fitova me votat e qytetarëve duke nxjerrë nga politika kandidatin e PD që kisha përballë; kontribuova për rritjen e ndjeshme të votave të fituara nga PS në rrethin e Peqinit në raport me 4 vjet më parë; e nxora PS forcë të parë politike në një nga zonat më të vështira në Shqipëri, ku kandidatët rivalë, i gjithë shteti dhe strukturat e tij, pushteti qendror e ai lokal u bënë një, kundër meje; i riktheva PS fitoren për herë të parë pas shumë e shumë vitesh në Peqin. Për të gjitha këto dhe shumë arsye të tjera, sigurisht që kalimi në politikë, si fillim ia vlejti. Aq më tepër që hyj tek ajo kategori njerëzish që mendohen shumë kur marrin një vendim të rëndësishëm për jetën. Pasi unë vendos, nuk njoh më kthime pas. Gjatë 18 viteve karrierë në gazetari, kurrë nuk punova dy herë në të njëjtën media. Sepse dua të realizohem duke provuar eksperienca të reja, ndaj shoh vetëm përpara.

Duke luftuar çdo ditë me dashuri, durim dhe pasion për të arritur në

pikën që i kam caktuar vetes në horizont. Kur fillova gazetarinë, askush nuk më njihte. Tani që hyra në politikë, startova siç thoni ju, si një zë influent i medias. Kjo, fitorja e garës sime të parë elektorale, por mbi të gjitha fitorja e opozitës së bashkuar me 83 mandate në zgjedhje, më bëjnë të besoj se hodha hapin e duhur, në kohën dhe në vendin e duhur. Jam i lumtur që isha Kryeredaktori i opozitës më të madhe, gazetës “Koha Jonë” në qershorin e 1997, kur u rrëzua Saliu i Parë. Tani, pas 15 vjetësh, që u bëra kandidati i parë për deputet i PS, kur rrëzuam me votë Saliun e Dytë.

Duke dhënë ndihmën time modeste, për të hedhur poshtë profecinë e Namik Hotit, për mënyrën e ikjes së Sali Berishës nga pushteti. Unë isha aty, kur për herë të parë në histori, Shqipëria u fut në normalitet demokratik, pasi realizoi për herë të dytë radhazi (2005, 2013) rotacionin normal të pushtetit me votë.

Si gazetar keni raportuar dhe edituar për një kohë të gjatë lajme nga fushatat dhe proceset elektorale, ndërsa më 23 qershor ishit subjekt i tyre. A ka ndryshim mes asaj që i përcillet opinionit publik mbi zgjedhjet dhe asaj që shihet brenda tyre?

Sigurisht që ka shumë ndryshime mes asaj që ndodh realisht në terren dhe asaj çfarë mediat raportojnë në lidhje me fushatën elektorale. Për shkak se kemi redaksi të varfra, mungesë profesionalizmi dhe politika editoriale të ndikuara apo diktuara nga interesat politiko- ekonomike të botuesve, gazetarët nuk arrijnë të futen thellë për të bërë skanerin e procesit. Por mjaftohen me raportime krejt sipërfaqësore, shpeshherë shumë larg të vërtetave, nevojës dhe interesit publik. Treguesi më i mirë është dështimi spektakolar i mediave për të parashikuar humbjen e thellë të mazhorancës qeverisëse në këto zgjedhje. Duke treguar veç të tjerash, edhe kapjen e saj nga pushteti.

Në ditën e prezantimit tuaj si deputet i PS, Rama ka thënë se tani, Peza nuk do të jetë më vëzhgues nga kolltuku i analistit, por një pjesëtar i ekipit të Rilindjes.

Ndërsa ju e motivuat hyrjen në politikë me ambicien për të ndryshuar gjërat, pasi politika e bën të mundur këtë. A mendoni njësoj pas disa muajve, kur politika është e dominuar nga 2-3 njerëz?

Qenien në politikë e konceptoj si një mundësi për t’iu shërbyer qytetarëve. Jo vetëm nëpërmjet procesit ligjbërës në Parlament. Në të kaluarën, modeli i deputetit në rrethe ishte ai i Drejtorit të Kuadrit në rastin më të mirë, ose i Bajraktarit të zonës, në rastin më të keq. Në fakt, deputeti zgjidhet nga qytetarët si njeriu që do të ndërlidhë zonën e tyre elektorale me kryeqytetin. Për të njohur, identifikuar dhe çuar hallet dhe problemet e njerëzve në qeveri dhe shtet, e për të ndihmuar në zgjidhjen e tyre nëpërmjet implementimit të politikave të qeverisë në terren, mbi bazën e sistemit të meritokracisë.

Nëpërmjet sigurimit të fondeve, projekteve dhe investimeve, për të sjellë progres, zhvillim, hapje vendesh pune, përmirësimin e jetesës dhe infrastrukturës etj. Nëse një deputet e bën punën e tij me përkushtim, me pasion dhe vizion, atëherë ai me siguri që arrin të ndikojë fuqimisht në ndryshimin e gjërave në zonën e tij.

Për rrjedhojë, nëse secili e bën shkëlqyeshëm punën në çdo zonë elektorale të vendit, atëherë Shqipëria do të ndryshojë. E për këtë, nuk është nevoja të jesh domosdoshmërisht Edi Rama, Ilir Meta apo Sali Berisha…Më falni, Lul Basha.

Megjithëse kam kritikat dhe rezervat e mia për sistemin elektoral në Shqipëri, fatkeqësisht, vazhdojmë të vuajmë nga sindroma e të qenit një popull me 3 milionë kryeministra… Ky vend do të ndryshojë rrënjësisht, atëherë kur secili prej nesh do të bëjë shumë mirë punën e tij, kudo që të ndodhet në piramidën shoqërore.

Në Shqipëri është vërtetuar se biznesi më fitimprurës është politika. Sipas jush, cila është fusha më e fuqishme, politika apo media? Po ajo ku ka më shumë liri?

Në të gjithë botën demokratike, media konsiderohet si një pushtet më vete, krahas pushtetit ekzekutiv, legjislativ dhe atij të drejtësisë. Por,

E shtunë-e diel, 17-18 gusht 2013

fatkeqësisht në Shqipëri, ai që duhet të ishte pushteti i katërt, është shndërruar në vazhdim të partive politike, me mjete mediatike. Pra, media, në vend të misionit të saj për të qenë një biznes i informimit dhe i argëtimit të opinionit publik, është shndërruar në masën më të madhe, në një rrip transmesioni i pushtetit politik. Media e ka humbur besueshmërinë dhe peshën në opinionin publik. Duke dalë nga tregu dhe rregullat e saj të kërkesë-ofertës.

Duke hequr dorë në luftërat dhe betejat e saj për të drejtën, për të vërtetën në interes të opinionit publik. Modeli i suksesit në media, u bë modeli i atij që i shërben me zell dhe qorrazi pushtetit, duke pritur që t’i fitojë zemrën qeverisë për t’u shpërblyer për këtë, me para reklamash të pamerituara, me prona, tendera, privatizime, ndikim në vendimmarrjet politike, etj. Respekti dhe përkulja ime, shkon për të gjitha ato media dhe gazetarë (megjithëse të pakët në numër) që arritën të rezistonin për të mbajtur të ndezur flakën e lirisë profesionale. Në këto kushte, politika duket të jetë më e fuqishme se media sot në Shqipëri. Por, siç tregoi edhe 23 qershori, qeveria dhe mazhoranca munden më lehtë duke patur një media të dobët, të shitur dhe të pashitshme. Abraham Lincoln thotë: “Ata që u mohojnë lirinë të tjerëve, nuk e meritojnë atë për veten e tyre”. Ndaj, qeveria e re do të jetë aq e fuqishme nesër, sa do të ketë përballë një media të lirë, profesionale dhe të pasur. Ç’rreziqe duhet të shmangin Rama e Meta në bashkëqeverisje, për të mos rënë në sindromën e qeverisë Berisha, ku ministrat u shndërruan në një minikabinet brenda kabinetit?

Qeveria jonë me Ilir Metën, duhet të shmangë gabimin fatal që bëri qeveria e Berishës me të, duke ndërtuar një kabinet me arkitekturë vertikale.

Ku LSI mori ministritë që i takuan, duke emëruar nga ministri, deri tek pastruesja dhe punëtori më i thjeshtë i zyrës më të parëndësishme.

Përkundër kësaj, qeveria jonë duhet te jetë me arkitekturë horizontale, ku të ndërthuren dhe harmonizohen në të gjitha dikasteret dhe në të gjitha hallkat, vlerat profesionale e njerëzore, programet dhe idetë e përbashkëta, në funksion të zhvillimit dhe integrimit të vendit.

Pyetja që bëjnë të gjithë pas zgjedhjeve dhe pas shpalljes së qeverisë së re është: Çfarë ndryshimi mund të ndodhë kur tre nga ministrat e Ramës kanë qenë 3 muaj më parë ministrat e Berishës?

11

www.mapo.al

Nuk e kam hasur ndonjëherë këtë pyetje, në takimet që bëj me shumë njerëz çdo ditë. Aq më pak kur bëhet fjalë për më pak se 10% të ministrave të qeverisë. Megjithatë, edhe Berisha kur ndërtoi qeverinë më 2005 kishte në kabinet ministra që kanë qenë pjesë e qeverive së PD përgjatë 19921997 apo të qeverive të PS përgjatë 1997- 2005 dhe askush nuk e bëri këtë pyetje. Sikundër më 2009, Berisha kishte në kabinet një ish kryeministër socialist, e kështu me radhë.

Ky është një fenomen që ndodh në çdo qeveri të botës demokratike. Shembuj të tillë në Italinë apo Greqinë fqinje, mund të gjenden me duzina.

Sepse qeveritë ndryshojnë dhe politikanët duke qenë profesionistë dhe për një kohë të gjatë në Parlament, bëhen pjesë e qeverive që ndryshojnë, për t’i dhënë programe, impulse, pjekuri dhe ritme të reja qeverisjeve.

Pas shpalljes së kabinetit të projektuar “Rama”, ajo që ra në sy ishte se shumë ministra jo vetëm janë të rinj në moshë, por edhe në eksperiencë. Nisur nga anëtarët e ekipit, si e shikoni ju qeverinë e 4 viteve të ardhshme: A krijon ky formacion shpresë për të bërë ndryshime të rëndësishme në vend?

Kam dëgjuar shumë teori dhe komente këto ditë rreth përbërjes së qeverisë Rama. Dua të them se për mua, është një kabinet shumë i mirë, i ndërtuar si një ekip kompakt dhe i harmonizuar në moshë, ekspertizë dhe eksperiencë për të realizuar një program ambicioz si ai Për një Rilindje Shqiptare, apo për Një Shqipëri Europiane. Unë nuk besoj kurrë se kjo është një përpjekje e Edi Ramës për të ndërtuar pas fitores së 23 qershorit, një Parti Socialiste të vetën dhe aq më pak, një qeverisje për veten. Unë besoj se qeveria Rama është hapi i parë drejt ndërtimit të Partisë Socialiste të Re në një Shqipëri të Re të shekullit të 21. Ku deputetët dhe ministrat, nuk besoj se do të vlerësohen mbi bazën e moshës, por mbi bazën e kontributeve, vlerave dhe meritave. Sepse në politikë, nuk ka të rinj dhe të vjetër, por të mirë dhe të këqij.

Rama këmbënguli se kjo nuk është qeveri teknike. Por po ta shohësh dhe krahasosh me qeverinë e mëparshme, është shumë larg të qenit, politike…

Si mund të jetë teknike, një qeveri e dalë nga një proces politik si ai i zgjedhjeve të 23 qershorit dhe nga një mazhorancë me 83 nga 140 mandatet e Parlamentit të ri? Një kabinet që ka në përbërje mbi 90% të përbërjes së saj, njerëz të zgjedhur me votën e

Berisha kishte në kabinet një ish kryeministër socialist, e kështu me radhë. Ky është një fenomen që ndodh në çdo qeveri të botës demokratike. Shembuj të tillë në Italinë apo Greqinë fqinje, mund të gjenden me duzina qytetarëve? Nëse qeveri politike, konsiderohet një kabinet që ka në përbërje vetëm emra që mbajnë postet më të larta politike të partisë, atëherë këtu ka një keqkuptim të madh. Sepse i bie që Kryesia apo Sekretariati i Partisë gjatë qenies së PS në opozitë, duhet të konsideroheshin si qeveri hije. Në Shqipëri, tradita, sistemi ynë elektoral dhe modeli ynë kushtetues, nuk favorizojnë si në Britani për shembull, ndërtimin e qeverive hije të cilat votëbesohen ditën e zgjedhjeve për të marë në dorë fatet e qeverisjes së vendit.

Jashtë qeverie kanë mbetur Ben Blushi, Pandeli Majko, Fatmir Xhafaj, Valentin Leskaj , Blendi Klosi apo emra të tjerë me peshë politike në PS. Ç’mund të ndodhë me ta? Sa të mundshme e shihni krijimin e një grupi të pakënaqurish në PS dhe, a mund të krijojnë ata një alternativë sfiduese për Ramën?

Qeverisja e vendit për një mazhorancë si jona, nuk do të jetë një proces aq i lehtë sa duket në letër. Kemi përpara një garë të gjatë me pengesa, e cila herë pas here, është e detyrueshme të marrë formën e një stafete. E cila në momente të tjera, do të ketë nevojë me siguri për energji të reja dhe përvoja të vjetra. Emrat që përmendni ju dhe shumë të tjerë që nuk përmenden në këtë pyetje, janë asete të vyera të PS, të majtës dhe politikës shqiptare. Asnjë lider nuk

ka luksin që të mos i marrë në konsideratë. Por, ka një keqkuptim tjetër të madh dhe një perceptim të gabuar për politikën dhe procesin e politikëbërjes në Shqipëri. Të jesh në politikë, të kontribuosh dhe të mbash pesha të mëdha në mbarëvajtjen e qeverisjes së vendit, nuk është e thënë që të jesh domosdoshmërisht pjesë e qeverisë. Sepse ekzekutivi është vetëm një aspekt i ushtrimit të pushtetit në mazhorancë. Qenia deputet në sallën e Kuvendit, drejtues grupi parlamentar, drejtues Parlamenti, komisionesh parlamentare, drejtues i strukturave të rëndësishme të partisë, janë gjithashtu detyra dhe funksione po aq të rëndësishme, në mos më tepër, sesa thjeshtë dhe vetëm qenia ministër ose jo. Në këto kushte, nuk shoh asgjë nga ato që ju pyesni, në horizontin e Partisë Socialiste.

Kapërcimi juaj nga media në politikë u shoqërua në atë kohë me zërat se ambiciet e Pezës nuk janë thjesht për një mandat deputeti, por për t’u sprovuar si anëtar i kabinetit Rama… Prisnit ju një post ministror përderisa latë një vend protagonist në media?

Ata që kanë përhapur këto zëra, thjeshtë tregojnë se sa pak më njohin.

Kam qenë i vendosur që ditën e parë që kam hyrë në politikë, ta përjashtoja veten nga çdo mundësi për t’u bërë pjesë e qeverisë së re, menjëherë pas zgjedhjeve. Kam qenë unë ai që ia kam kërkuar këtë Edi Ramës dhe drejtuesve të tjerë të lartë të PS. Sepse unë u largova nga media, pasi dhashë dhe mora shumë prej saj, duke qenë në kulmin e karrierës sime. Më koshiencë të plotë. Për të filluar një etapë të re e të rëndësishme, në jetën dhe karrierën time. I bindur se kam përpara një rrugë të vështirë. Ndaj, për të shkuar sa më larg dhe sa më lart kësaj godine ndjellëse e plot kurthe me emrin politikë, mua më duhet që t’ia filloj nga themelet. Duke iu përkushtuar gjatë mandatit tim të parë, zgjedhësve dhe zonës sime elektorale; njohjes së Parlamentit dhe parlamentarizmit, njohjes së teknologjisë së prodhimit të ligjeve, funksionimin e komisioneve parlamentare, Grupit Parlamentar të PS, strukturës së PS, etj. Veprimi i parë që do të bëj pasi të marr mandatin e deputetit në Parlament, është të marr teserën e PS dhe të filloj jetën partiake nga baza, në një nga organizatat e saj. Nuk kam hyrë në politikë dhe nuk e pranova ofertën e PS dhe të Edi Ramës, në këmbim të një posti ministror. Por, në këmbim të mundësisë për të kontribuar, shërbyer dhe për t’u realizuar personalisht në një dimension të ri.

Kë shihni ju si drejtues të grupit parlamentar të PS? Zgjedhja e drejtuesit të grupit parlamentar të PS nuk është çështje e shijeve dhe preferencave të mia personale, apo kujtdo tjetri. Por, çështje e vendimmarrjes dhe e zgjedhjes së të gjithë deputetëve dhe e lidershipit të PS. Normalisht që është ende herët për të gjykuar qeverinë e re, por disa shenja mund të komentohen.

Fjala vjen, disa prej tyre u kanë bërë ftesa në Facebook qytetarëve për të dhënë mendime se si e duan policinë, se si e duan bregdetin…

Keni komente për këtë “fillim entuziast” të tyre?

Edhe unë kam një pyetje për ju: Përse nuk ju bën përshtypje drejtimi i qeverise sot nga Sali Berisha nëpërmjet Facebook-ut, por një ftesë krejt e zakonshme e disa ministrave të rinj drejtuar qytetarëve, se si ata dëshirojnë që të qeverisen nesër? Pse nuk ju bën përshtypje që Kryeministrit të sotëm i duket vetja si Ban Ki Mon, duke thënë se komunikon me njerëzit nga 50 shtete nëpërmjet Facebookut? Por, ju bën kaq shumë përshtypje një anketë e ministrave të ardhshëm për qytetarët shqiptarë që i besuan votën e tyre? Megjithë rolin e pazëvendësueshëm të rrjeteve sociale, sondazheve dhe mjeteve të tjera të matjes së prirjeve dhe kërkesave të opinionit publik, sigurisht që për qeverinë dhe ministrat e rinj, busulla orientuese në punën e tyre, do të jetë programi i qeverisë që do të paraqitet dhe miratohet në shtator në Parlament.

Diçka për zhvillimet në opozitën e re. Si e shihni zgjedhjen e Bashës përballë Olldashit, lëvizjet e tij të para dhe çfarë opozite parashikoni të keni përballë?

Të dielën kur britanikët rrëzuan konservatorët pas 18 vjetësh nga pushteti dhe i dhanë votën Partisë Laburiste, duke u gdhirë e hëna, Tony Blair mori urimin nga kundërshtari politik dhe në orën 09.00 të 2 majit 1997, hyri në 10 Downing Street për të filluar punën si Kryeministër i Britanisë së Madhe. Ndërsa në Shqipëri, qeveria e re pritet të fillojë punë, 11 javë pas ditës së zgjedhjeve. Duke zbuluar në këtë mënyrë, një gabim trashanik të Kushtetutës, që duhet korrigjuar sa më parë. Periudhë kjo, që veç të tjerash, po i shërben qeverisë në ikje, që të vrapojë sa të mundë, për të mbuluar të gjitha zullumet apo për të përfunduar të gjitha paudhësitë që kishte projektuar për 4 vitet e ardhshme. Shqiptarët ia dogjën skenarin, duke i dhënë Sali Berishës mësimin që ai kurrë nuk e ka besuar se do ta merrte në këtë jetë. Ndaj, për të mbuluar shkaqet e vërteta të humbjes së thellë të 23 qershorit dhe për t’iu larguar “si djalli temjanit”, analizës së rezultatit, nxitoi që t’i tundte përpara syve demokratëve të tërbuar si demi, copën e kuqe të garës për pasardhësin e tij në krye të PD. Se ç’farë ndodhi në procesin e drejtuar nga Berisha mes Bashës dhe Olldashit, unë skam ç’di shtoj më shumë se ajo që ka analizuar Nr. 2 i PD, Astrit Patozi.

Por, ajo që mund të shtoj është se Basha është një lloj lideri që vuan atë që sociologët e quajnë “sindromi i kungullit” i cili për të qëndruar në këmbë, do një hu’ ku të mbështetet. Ose siç i thonë nga fshatrat e Peqinit, ai vuan si lider, sëmundjen e bostanit që rritet në hije. Megjithatë, deri tani, Lul Basha si lideri i ri i opozitës së re, ka trashur vetëm zërin. Pavarësisht kësaj përpjekje të sforcuar për t’u dukur bas me zë baritoni, kam parë tek ai shenja pozitive. Gjatë fushatës për zgjedhjet për Kreun e Bashkisë së Tiranës, kuptoi që për të fituar, duhej të largonte nga skena Sali Berishën.

Ndërsa pas zgjedhjes si Kryetar i PD, gjuha e përdorur në një status në Facebook-un e tij zyrtar, ishte shumë modern në raport me fjalorin e artikuluar prej tij publikisht. Pas largimit të Fatos Nanos nga skena politike më 2005 dhe Sali Berishës më 2013, Lulzim Basha ka shansin që një në 3 milionë shqiptarëve i jepet një herë të vetme në jetë, që të bëhet përfaqësuesi i një brezi të ri liderësh politikë përkrah Edi Ramës dhe Ilir Metës, për të ndërtuar Shqipërinë e re demokratike të post-tranzicionit të vështirë dhe të gjatë postkomunist.

Intervistoi Arion Sulo

12

e shtunë-e diel, 17-18 gusht 2013

Agim Nesho

BOSHTET E MBIVENDOSURA TË POLITIKËS SË JASHTME

Për një diplomaci aktive në shekullin XXI

Autori merr, në një analizë të hollësishme kritike, aktorët më me peshë në shtrirje globale, si dhe marrëdhëniet që Shqipëria lypset të ndërtojë me çdonjërin prej tyre, duke parashtruar, në të njëjtën kohë, rrugët e kahet që duhen ndjekur për t’u orientuar me sens realist në zhvillimet e vrullshme të botës së sotme. Teza e Neshos lidhur me boshtet e mbivendosura të politikës së jashtme, tezë që përbën edhe strumbullarin e këtij libri, sjell një risi në politikën tonë të jashtme, si dhe i shërben instrumentit të aplikimit të saj, diplomacisë.

Autori përpunon dhe hedh idenë e tri boshteve ku mund e duhet të mbështetet politika jonë e jashtme. Libri është i pajisur me një bibliografi të pasur artikujsh dhe botimesh nga autorë shqiptarë e të huaj.

www.mapo.al

E shtunë-diel, 17-18 gusht 2013

13

www.mapo.al

Zogaj në 7 ditë Publicisti dhe politikani Preç Zogaj është çdo javë në MAPO Weekend me një grafi të imët të njollave dhe dritës në hartën e zhvillimeve politike të javës. Nga e shtuna në të shtunë. Nga lajmi në lajm.

Debatet për SHQUP; turpi i vetëm, reagimi i Ramës SHQUP po bëhet më ‘ushtarak’ se ç’u pandeh në fillim: protesta, deklarata kundërthënëse, prononcime gjeneralësh e së fundi edhe nga kryeministri i zgjedhur Rama, që gjeti rastin t’i kujtonte sërish Berishës “Një milion shuplakat”, duke patur parasysh votat që ka marrë shumica e re…Të gjitha këto po ravijëzojnë një debat aty ku dukej se nuk kishte pse. A mos është ky një konflikt antropologjik: SHQUP është shumë “socialist” për të qenë seli “demokrate”?

PD e meriton një seli të denjë Si një prej dy partive të mëdha në vend, PD e ka merituar me kohë një seli të denjë, nuk po themi më të mirë, por sëpaku të ngjashme në përmasa dhe cilësi me selinë e Partisë Socialiste. Gjatë viteve në pushtet PD i ka patur të gjitha mundësitë të largohet nga ndërtesa e rëndomtë pa oborr ku ndodhet akoma, por me sa duket partia ka qenë në plan të dytë në raport me qeverisjen. Tani që demokratët dolën në opozitë, partia del sërish në plan të parë sa i takon aksionit politik. Këndej edhe vendimi për të kaluar në një seli të denjë. Pse SHQUP-i? Sepse me sa duket nuk ka rreth e rrotull një vend më të përshtatshëm që të mos ketë konflikte ligjore pronësie dhe funksionesh apo papërputhshmëri të tjera penguese për aktin. Ka qenë e pritshme që të ketë reagime të karakterit nostalgjik nga ish-ushtarakë, siç ka ndodhur më parë me ndërtesa të tjera me njëfarë simbolike nga e kaluara, që kanë marrë funksione të tjera në shoqërinë e hapur. Ky është një vend i lirë, por përtej protestave dhe kundërshtimeve të ndryshme, ato që përcaktojnë drejtësinë e vendimit janë e vërteta dhe ligjshmëria. E vërteta është se SHQUP-i është ndërtesë dhe pronë publike, pavarësisht se administrohej deri dje nga Ministria e Mbrojtjes. E tillë do të jetë përsëri, por do të përdoret me kontratë huaje nga Partia Demokratike. E vërteta tjetër është se ish-Shtëpia Qendrore e Ushtrisë ka vite që ka dalë nga funksionet e veta dhe nuk përfaqëson asnjë lloj simbolike domethënëse për t’u ruajtur. E vërteta tjetër: ish-ushtarakët dhe jo vetëm ata nuk posedojnë mbi pronat publike të drejta që nuk ua njeh ligji. Nuk po zgjatemi më tej me këtë enumeracion. Sa i takon bazës ligjore, ajo është cituar në vendimin e qeverisë. Megjithatë, dua ta përsëris se protestat e ish-ushtarakëve, apo të atyre që jetojnë me nostalgjinë e oazeve të mbetura socialiste, nuk janë një gjë e papritur. Ato duhen përballuar me argumente. I papritur për mua ishte reagimi i Ramës. Më vjen keq ta them, por turpi i vetëm në këtë histori ishte pikërisht reagimi i Ramës, ky që cituat ju në pyetjen tuaj. Në demokraci votat janë të llojllojshme. Ka vota partie, ka vota zgjedhjeje, ka edhe vota proteste. Vetëm në komunizëm “votat tona ishin të gjitha plumb për armikun”. Për fat të keq, kryesocialisti që tani është kryeministër i zgjedhur, vazhdon të tradhtojë nga një artikulim në tjetrin një mendësi të vjetër që na kthen dekada prapa dhe, më e keqja, propozon një edicion të ri konfliktualiteti që nuk i duhet fare vendit.

Në tregun e vakët politik të verës është hedhur ideja e Polit të Qendrës. A e shihni të mundur, apo më saktë, a ka terren për një rikonfigurim të tillë paselektoral?

Poli i Qendrës? Shkelje syri për mazhorancën e re Edhe informacioni im për këtë ide është i vakët. Zakonisht ide të tilla marrin jetë ose jo para zgjedhjeve. Ideja e Polit të Qendrës u dogj në faktin e rreshtimit të LSI-së me koalicionin e Partisë Socialiste dhe daljes më vete të FRD së Topit dhe Aleancës Kuq e Zi të Spahiut. Tani që zgjedhjet kanë përfunduar, partitë normalisht po zënë vend në pozicionet respektive që kishin në zgjedhje.

Partitë e ish-opozitës janë në pushtet. Nuk shoh se ndonjëra prej tyre ka ndërmend të largohet nga pushteti. Atëherë i bie që Polin e Qendrës ta krijojnë parti që kanë dalë në opozitë. Kjo nuk ka sens tani. Duam apo nuk duam, kjo do të kuptohej si shkelje syri mazhorancës së re. Më e pakta. Përvojat e kaluara na tregojnë se Shqipëria ka shpikur apo perfeksionuar edhe një trajtë të përçudnuar të opozitarizmit, që është opozita e opozitës.

Dje në mbledhjen e qeverisë u bënë publikë disa tregues pozitivë të trendit të ekonomisë, si ulja e inflacionit 1.5 për qind dhe një performancë më e mirë në mbledhjen e të ardhurave nga doganat dhe tatimet. A mos vallë ekonomia tekanjoze funksionon më mirë “pa qeveri”?

Ekonomia po përshëndet qeverinë në ikje Inflacioni është mbajtur në normat e parashikuara gjatë gjithë këtyre viteve dhe kjo ka bërë që kriza në Shqipëri të mos jetë tronditëse, apo shumëballëshe, siç themi për tërmetet. Megjithatë edhe unë u habita që inflacioni kishte shënuar akoma më shumë rënie këtë periudhë. Specialistët mund të thonë fjalën e tyre për këtë dukuri. Duket si një shaka e fatit që ekonomia po e përshëndet me disa tregues pozitivë qeverinë në ikje. Kjo nuk do të thotë që analizat e PD-së të injorojnë shkaqet reale të humbjes duke ia lënë fajin rastësisë. Por nga ana tjetër, këto të dhëna më duket se janë një thirrje për më shumë pozitivizëm nga qeveria e re.

Ambasadori në ikje, Arvizu ka bërë një takim të gjatë në selinë e PS me ministrin në ardhje, Saimir Tahiri…

Amerikanët, gjithnjë të interesuar për Rendin Normalitet. Shprehje interesimi për programin socialist të rendit që ka qenë shumë ambicioz në pretendime, por edhe konfuz në strukturë. Inkurajim për ministrin e ri, Saimir Tahiri. Ambasadorët amerikanë në Shqipëri janë interesuar gjithnjë me përparësi për çështjet e rendit.

Ilir Meta në një intervistë për ABC News i ka quajtur diversione përpjekjet për ta konsideruar mazhorancën me dy krerë.

Ndërkohë pak pas shpalljes së përbërjes së qeverisë së re, Rama priti në një takim ministrat e PS, por jo ata të LSI…

‘Çdo parti çifligjet e veta’, e shkatërron qeverisjen E paska patur me Ramën! Mënjanë shakatë, shqetësimi për qeverinë me dy krerë vjen nga një përvojë e keqe e katërvjeçarit të kaluar.

Shumë njerëz thonë: Kur Meta iu imponua Berishës si kryeministër i vogël i ministrive të veta, me Ramën do ta ketë më të lehtë sepse tani edhe deputetë ka më shumë, edhe Ramën mund ta trembë më shumë. Qeveria duhet të jetë unike, pavarësisht se kompozohet nga dy apo tri parti. Funksionimi me parimin “çdo parti çifligjet e veta” e shkatërron qeverisjen.

Publiku, i majtë apo i djathtë, nuk do që kjo të ndodhë. Sepse një qeveri e keqe u bën dëm të gjithëve. Ja pra, nuk bëhet fjalë për diversion.

Por duhet të presim që qeveria të fillojë punën, me urimin që funksionimi i saj të përgënjeshtrojë parashikimet për qeverinë biqefale.

‘World Literature Today’ në një shkrim të gjatë argumenton se Ismail Kadare duhet të fitojë Nobel-in këtë vit. Është një pritje e gjatë shqiptare, në fakt…

Kadare është nobelist pa çmim Më pëlqeu shumë artikulli i Nina Sabolik, maqedonase, doktorante në Arizona State University të SHBA-së. Një shkrim i thellë, i vërtetë për një prej shkrimtarëve më të mëdhenj të gjallë të botës, që është bashkatdhetari ynë Ismail Kadare. Në këtë shkrim ajo nxjerr në pah me fuqinë e fakteve dhe arsyetimeve mëvetësinë e dhuntisë letrare nga regjimi. Një studiuese e paanshme, Nina Sabolik pohon në një formë polemiste përmbajtjen antikomuniste të veprës së Kadaresë në

Tani që demokratët dolën në opozitë, partia del sërish në plan të parë sa i takon aksionit politik. Këndej edhe vendimi për të kaluar në një seli të denjë. Pse SHQUP-i? Sepse me sa duket nuk ka rreth e rrotull një vend më të përshtatshëm që të mos ketë konflikte ligjore pronësie dhe funksionesh apo papërputhshmëri të tjera penguese për aktin.

komunizëm. Ajo e nominon solemnisht shkrimtarin tonë kandidat për çmimin Nobel në letërsi për vitin 2013. Personalisht, si shkrimtar dhe qytetar shqiptar do të doja t’i shprehja mirënjohjen më të thellë. Nobeli për Kadarenë- e kemi thënë më parë- do të jetë Nobeli për letrat dhe kulturën shqiptare, për gjuhën shqipe.

Nuk mund të them se rruga e Kadaresë drejt çmimit Nobel kalon nëpërmjet eliminimit të ndonjë paragjykimi për të nga juria e Stokholmit. Kur mendoj se çmimin Nobel e mori vitin e kaluar një shkrimtar kinez që jeton sot e kësaj dite në legalitetin e Kinës komuniste dhe kur mendoj se një poet i jashtëzakonshëm si Borges vdiq pa e marrë këtë çmim, më shkon mendja se Kadare nuk e ka marrë deri më sot për arsye më komplekse ku përfshihet edhe rastësia. Në stilin e tij elegant dhe ironik, Borges thoshte teksa po kalonin vitet “është zakon të mos e marr Nobel-in”. Kjo shprehje shkon ta themi për Kadarenë tonë, shpresojmë jo përgjithmonë. Është thënë se çmimi Nobel në letërsi përfaqëson bashkimin e veprës së përsosur letrare me fatin, rrethanën. Kadare e përmbush plotësisht kushtin e parë- veprën.

Hapja na ka dhënë mundësi të njohim shumë shkrimtarë të mëdhenj bashkëkohës. Kadare nuk qëndron asnjë milimetër më poshtë se romancierët e mëdhenj nobelistë të njëzet vjetëve të fundit. Në botë ka më shumë nobelistë sesa çmime. Kadare është nobelist pa çmim. Duhet pritur e shpresuar që “sateliti” i fatit dhe rrethanave që i vjen rrotull planetit të letërsisë të ndalet te Kadareja. Ne nuk mund ta bëjmë më të madhe Shqipërinë tonë të vogël, por mund të bëjmë më shumë për veprën e Kadaresë. Në shembullin e Nina Sabolik.

Himara i është ofruar edhe njëherë pjesë tjetër të Shqipërisë me profilin e një incidenti ndëretnik, shkaktuar nga një grup i përhershëm ekstremistësh grekë në përvjetorin e tretë të vdekjes së Aristotel Gumës. Megjithatë, ngjarja shuhet shpejt sikur të ishte porositur enkas për gushtin e plogësht të mediave…

Paranoja nuk zë në Himarë Në kohën tonë ngjarjet më të mëdha janë mediatike, domethënë ato që raportohen. Ajo që ndodhi në Himarë është një provokim nga ekstremistët grekë të “Agimit të Artë” për të shtuar kapital politik në Greqi. Nacionalistët grekë e kanë luajtur gjithnjë këtë kartë dhe janë bërë qesharakë se nuk nxirret dhjamë nga pleshti, thotë populli ynë. Himara ka qenë denbabaden safi Shqipëri. Në Himarë ka një pjesë popullsie që flet greqisht dhe shqip, sikurse ka një pjesë tjetër që flet vetëm shqip.

Bilinguizmi atje duhet respektuar. Në këtë kontekst, vrasja e Aristotel Gumës ka qenë një akt kriminal i dënueshëm që nuk duhet të përsëritet më. Ekstremistët grekë janë krejtësisht jashtë realitetit tek rreken të eksportojnë në Himarë paranojat e tyre. E kanë kot.

Paranoja nuk zë në Himarë. Në Himarë dhe në mbarë Shqipërinë zë politika e fqinjësisë së mirë me Greqinë, që është politika konstante e partive demokratike dhe socialdemokratike në të dyja vendet.

14

E shtunë-diel, 17-18 gusht 2013

speciale

www.mapo.al

Shkrimi i gazetës “Tomorri” në vitin 1942, kur Fabrika e "Birra Korça" ishte një nga pioneret e para të teknologjisë moderne në Shqipëri

Gazeta "Tomorri" në vitin 1942

“Birra Korça” Reportazh mbi industrinë tonë

Fabrika e Birrës Korça 1928

Triumf i qytetërimit, mekanik – atje ku njeriu duket si mizë përpara vepravet të tija – Fabrika më e madhe në Shqipëri – Një histori e paprerë prodhimi

E

kam dëgjuar këtu dhe shumë kohë, godinat e saj i kam parë në reklamat e ndryshme, por sa për hollësira isha një fshatar i përsosur. S’më ka sjellur nonjëherë fati dhe në qytetin e Korçës nuk kam qëndruar kurrë më tepër se dy orë.

Në këtë udhëtim e kisha si qëllim kryesor, dhe më qënë se mbarova tërë punërat e vogla, një nga ditët e fundit i thashë shokut: - do të vish dhe ti? Le të lëmë mënjanë bisedimet letrare kulturale shtëtitjet e kota në natyrën e bukur të qytetit tuaj. Sa do të ndjejmë pakë ftohtësinë e metalit, do të meremi me numra dhe “ligje prodhimi” do të hyjmë në botën tonë industriale.

Më shikonte i habitur sikur i drejtohesha një personi të tretë, sikur bisedon- ja për një botë të huaj. Ku do të shkojmë? Në “birrën Korça”.

Më shikoi me syrin e fajtorit, sikur ka bërë diçka kundra qytetërimit.

Kam aqë kohë në këtë qytet dhe s’kam vajtur një herë në këtë fabrikë. Një rast i mirë dhe për mua.

Mëkatin e mikut tim – marë lejë nga poezia dhe kapërcej kufjt e llogjikës– e kanë një rëndësi analoge. Jamë i sigurt për shëmbëll- e dinë të gjithë këtë, nuk është mendimi im përsonal – se ka njerëz në Romë - vendasqë s’kanë vajtur akoma në San Pietro, ka Athinjotë që s’janë ngjitur akoma në Akropoli, kurse nuk janë të paktë ata njerëz që nisen nga hapësirat më të largëta të botës, vetëm e vetëm për të parë këto vende dhe monumenta të shënjta.

Por nuk besojnë kurrë se mund të jetë njeri në epokën tonë që të mos interesohet për diçka materialistike, një maqinë, një godinë kolosale, dhe sa e sa të tjera që karakterizojnë epokën e sotçme. Me gjithë këtë – më falni për këtë paralelizëmmikrografik – ka shumë Korçarë që s’kanë idenë më të vogël mbi fabrikën e birrës.Kur iu afruam fabrikës, shoku im ç faqi dyshimin e tij………… dhaskalik: Drejtori i përgjithshëm i kësaj shoqërie të madhe Italo- Shqiptare Com.Um-

berto Uberti, kur dëgjoi qëllimin tonë të papritur gazetaresk, la çdo punë për të kënaqur etjen tonë – dikush do të kujtojë etjen materialistike, do të keqkuptojë falën; dhe kjo do të bëhet më vonë. Një shishe birrë sot nuk është kënaqsi e vogël, dhe pas pakë udhëhiqemi nga inpektori mekanik i fabrikës.

Ky njeri është dhe propaganda më e mirë e kësaj pije. E shikoj nga përpara me atë trupin e tij të rrumbullak dhe më vjen për të qeshur.

Mendoj me një herëse kush e di se sa shishe birre ka pirë ky njeri gjer sot. Por është aqë fisnik, aq i mirë me të gjithë. Me gjithë peshën e trupit përpiqet të kënaqë tërë qejfin tonë, ngjitet në shkalla më të larta, futet në bodrumet e ndryshme, ku lagështia dhe e flakta e rrethojnë nga çdo anë. Njeri i qetë, i sigurt, dhe gjithmonë gati për çdo shpjegim që kërkon rasti, dhe padijenia e jonë mekanike. Maqina vigane që s’i kam menduar kurrë.

Kurrë s’më ka shkuar mendja se birra ka aqë belara. I jepja gjithmonë një thjeshtësi prodhimit që nuk largote nga punimi i mullirit të thjeshtë. Sa isha i gënjyer! Një sistem i komplikuar, një numër i math maqinash që të humbasin mendjen. Nuk di se nga ku filluam, ç’rrugë kaluam që të përfundojmë në maqinat e fundit, ku del birra e përsosur. Në trurin t’im qarkullojnë kazane kolosale, depo me lëngje të ftohta, me mijra sulina që kalojnë nga dhoma në dhomë, nga maqina në maqinë. Erë, elektrik, uji i ftohtë, uj’ i ngrohtë, dhe nuk di se ç’gjë tjetër. Sa i vogël dukem përparakëtyre maqinave kolosale!

Dhe njëkohësisht sa i madh duket njeriu kur shikon veprat e tij! Këtu futet elbi, më sipër kalon mulliri dhe bëhet miell, bëhet pluhur, mbasi pastrohet nga çdo element i huaj, dhe më sipër akoma e shohim lëng. Këtu do të mbetet afër një muaj për të marrë tërë cilësirat e birrës së vërtetë. Këtu bëhet brumosja e mikrobeve, të cilat me cilësin e tyre kimike do ta bëjnë këtë

lëndë birrë të përsosur. Por puna nuk mbaron këtu. Lëngu në fjalë do të kalojë nga sulina të tjera dhe do të përfundojë në magazinën e fundit. Maqina të tjera, këtu, që çdo njera ka punën e saj delikate.

Mbyllen shishet – një liturgji e tërë është pastrim i tyre nga maqina të posaçme – me një mënyrë të çudiçme, dhe me një mënyrë akoma më të çudiçme vulosen dhe transportohen vetë në një maqinë tjetër ku do të kalojnë nga një …… banjo në ujë të zier. Që këtej do të transportohen në një banjo të kundërtë – uji i ftohtë në kulm – dhe birra është gati për t’u pirë.Çuditem dhe një herë akoma me veprën e njeriut, me djallëzin e tij, do të thoshnja. Maqina të tjera për ujin mineral, ujin e f amshën “Kristal” që prodhon“Birra Korça”. Nuk zgjatemi edhe më tepër se do të bëhet mendja e jonë turshi.

Dhe pas këtyreve, të pa mësuar, kërkoj çlodhjen që nuk u vonova ta gjej nëzyrën e qetë të drejtorit. Na duhen dhe disa shpjegime, disa informata akoma, që i gjejmë në eksperiencën e madhe të drejtorit të përgjithshëm Com. Um-berto Umberti. Fabrika e “Birra Korçës” u themelua në 1929 dhe prodhimi i sajë flloi në1931. Zhvillimi i sajë në lëmin e përbotshëm. U pasurua me maqina të reja dhenuk qëndron, nuk mjaftohet në këto. Ndjekin kurdoherë në prodhimin e birrës shkencën e re. Ky është parimi i shoqërisë që qëllimi i sajë nuk është vetëm aimaterialistk, siç e konstatoi dhe vetë.E shikoj i habitur, kurse në mendjen t’ime janë ngulur kazanet vigane,maqinat kolosale. Duhet të kesh tru shumë të fortë e të zhvilluar që të mbash në ment tërë këto terma shkencore- mekanike, tërë këto shifra të një fabrike kolosale. Më vjen turp për vehten t’ime të varfër. Sa i vogël jam përpara këtij qytetërimi.Prodhimi i fabrikës s’uaj mund të ushqejë tërë Shqipërinë?- Dhe diçka më tepër. Por baza e jonë nuk është vetëm në sasinë, por më tepër

Fabrika e Birrës Korça 2013

Fabrika e “Birra Korçës” u themelua në 1929 dhe prodhimi i sajë flloi në1931.

Zhvillimi i sajë në lëmin e përbotshëm. U pasurua me maqina të reja dhenuk qëndron, nuk mjaftohet në këto. Ndjekin kurdoherë në prodhimin e birrës shkencën e re. Ky është parimi i shoqërisë që qëllimi i sajë nuk është vetëm aimaterialistk, siç e konstatoi dhe vetë.

shikojmë kualitetin. Në këtë pikpamje këmi arrirë birrat më të mira të huaja. Mund të themi akoma se lënda e jonë është më e fshehtë, më e pastër se ajo e huaj që e trazojnë me lëndë të tjera kimike, jo të vlefshme për shëndetin t’onë. Po t’ishte puna për një pije tjetër, do të heshtnja, por pija nuk është pijëme kuptimin që i kemi dhënë fjalës, birra është plotë amillo dhe vitamina dhe i mungon alkoli. Pi njeriu një shishe birrë dhe është sikur ka ngrënë një drekë të pasur. Nuk është mendim personal ky, por por ai i shkencës. Pastaj reklama s’ka vënd sot, sepse nuk arrijmë dot nevojën e vendit në këto kohëra anormale.- Fabrikat sigurisht, në këtë pikpamje gjejnë një vështirsi në prodhim, dhe besoj se edhe fabrika e juaj gjithashtu.- Ne na mungon elbi, që sikundër dini dhe vetë vendi nuk prodhon dhe aqë. Elementi i parë na vinte nga jashtë. Tani me të drejtë të pengohemi, por nuk do të qëndrojmë kurrë prodhimin tonë, atë që mundemi të bëjmë. Birra siç ju thashë nuk është pije luksi, shpesh herë ësht një nevo-

E shtunë-diel, 17-18 gusht 2013

15

www.mapo.al

40 mijë të pranishëm, ambasadorë, këngëtarë të huaj dhe nga më të njohurit në vend, në festën e birrës në Korçë

Rekord i “Birra Korça”

Kitaristi i “Guns’N Roses” ndez festën e së dielës jë, një farë ushqim shëndetsor.

- Sa punëtorë ushqen fabrika sot?

- Janë 220 Shqiptarë dhe 25 Italianë specialistë. Duhet të shtojmë se këta përveç punës që fituan duke u bërë specialista, suguruan jetën e tyre, u futën në një qytetërim mekanik që s’kanë vevojë jetese. Nga ana tjatër shoqëria e jonë kujdeset për çdo gjë që i përket shëndetit dhe sigurimit të jetës së tyre. Mësuan të jetojnë mirë, kanë një punë që me gjithë vështërsitë që ndjen sotë fabrika, përpiqet të mos mbeten pa punë, të mos dalin rrugës. Është nevojë të shtojmë akoma se në kohën kur Korça u okupua prej ushtrisë Greke, dhe pas ngjarjeve të ditura historike, me kthimin tonë në Korçë punëtorët u paguan tërë muajin dhe me rrogën e tyre që kishin edhe kur fabrika punonte. Me fjalë të tjera kujdesja e jonë për punëtorin përmblidhet në këtë frazë: Bëjmë çka është e mundur që t’i përmirsojmë dhe t’i sigurojmë një jetë të mirë. Dhe drejtori me thjeshtësinë që e karakterizon vazhdoi: …dhe nëse një ditë fabrika e jonë pushon historinë e prodhi-

mit të sajë të pa prerë, qyteti i Korçës nuk do ta harrojë kurrë. Ishim të parët ne që u pajisëm me ujë e korent, ujin e famshëm të malit Morava që e solli fabrika jonë dhe ushqen sotë një pjesë të madhe të qytetit.

Ishim të parët në Shqipëri që krijuan për të mirën e vendit magazinat “Figoriferike” me të cilat do të pasurojmë më vonë tërë qytetet, atje ku prodhohet më tepër djathi, bulmeti u përmirsua dhe njëkohësisht prod-honjësit e tij shpëtuan nga spekullimet e specialistëve të huaj. Nuk është njëgjë e vogël kjo, kur mendojmë se Shqipëria prodhon një sasi të madhe bulmeti, sasia që gjen sotë prodhimin e saj më të përsosur. Pas një bisedimi të gjerë falenderoj drejtorin dhe largohem. Një mendimmë mundon akoma: po të kishim dhe disa fabrika aqë të përsosura si kjo e shoqërisë “Birra Korça” do të gjendeshim në një gradë industriale shumë të zhvilluar dhe lëndët t’ona të para do të gjenin predestinancionin e tyre të vërtetë, dhe ç’farë nuk na dhuron një fabrikë aqë e madhe!

Gazeta “Tomorri” 18 korrik 1942 Nënshkruar: Petrit Avreni

N

ata e tretë e festës së Birrës gëlon nga qytetarët. Të gjithë kërcejnë mbi tavolina me gota birre në duar. Festa në mënyrë të pavetëdijshme duket se ka marrë krahë, ndërsa “Birra Korça” e cila feston ditëlindjen e saj të 85-të, është ajo që mbetet përcaktuese për gjithfarë efektesh dhe ngjyrash që marrin mbrëmjet njëra pas tjetrës. Sikundër ka ndodhur edhe në dy mbrëmjet e kaluara, festa ka nisur në të njëjtin orar dhe ka vijuar deri në orët e para të mëngjesit, ku në çdo cep të parkut qytetarët janë grupuar me njëri-tjetrin me gotat e “Birra Korça” në duar vetëm për të qenë prezentë në festën madhështore. Mbrëmjes nuk i kanë munguar as përf aqësuesit diplomatikë, ku e para për këtë festë të sivjetshme ka qenë ambasadorja çeke. Nga nata në natë shifra e gotave të konsumuara me “Birra Korça” është rritur pa masë, ku deri në orët e para të së shtunës qytetarët kanë shijuar më tepër se 35 000 gota dhe rreth 5 000 shishe nga “Birra Korça”. Mes kërcimeve të shumta, këngës dhe atmosferës festive, “Birra Korça” është renditur edhe njëherë e para përsa i përket preferencave të qytetarëve, të cilët kanë qëndruar në radhë enkas për të konsumuar vetëm këtë birrë. Për 5 netët e kësaj feste organizatorët kanë planifikuar surpriza të shumta dhe një show të veçantë, në mënyrë që Festa e Birrës të provojë edhe njëherë

vlerën e saj. Ajo që nisi në fillim si një festë 3-ditore dhe si një sfidë e vërtetë për një qytet, tashmë është shndërruar në atraksionin më të madh veror në vend për 5 net.

Edhe përfaqësuesit diplomatikë nuk i kanë munguar mbrëmjeve të deritanishme, por organizatorët tregohen të rezervuar në zbulimin e surprizave për të mos humbur efektin e tyre. Mbrëmja e parë është hapur nga ambasadori gjerman, më tej është vijuar me ambasadorin e OSBE-së dhe ishparlamentarin britanik, John Grogan, i cili ka qenë i ftuari special i “Birra Korça” dhe që ka shprehur mbresa të veçanta për këtë festë dhe birrën e qytetit, ndërsa në mbrëmjen e tretë, për të dytin vit radhazi është bërë pjesë ambasadorja çeke, Bronislava Tomasova dhe ambasadori holandez. Ashtu si çdo përfaqësi diplomatike, edhe ata janë mirëpritur me “Birra Korça”, birrën që ka bërë historinë e këtij qyteti, ndërsa edhe njëherë nuk i kanë kursyer komplimentet e tyre për cilësinë që ajo ka. “Është impresionuese se si kjo birrë është kaq e shijshme. Ka një cilësi që mund të krahasohet me birrat e huaja dhe është shumë kompetitive. Unë jam i lumtur që po e shijoj një birrë të tillë dhe në një festë të tillë”, - u shpreh kreu i prezencës së OSBE në Shqipëri, z. Robert Wilton. Festa pritet të shënojë dhe kulmin e saj mbrëmjen e së dielës, ku do të performojë kitaristi i “Guns ‘N Roses”, Ron Thal Bumblefoot.

CMYK

16

e shtunë-e diel, 17-18 gusht 2013

www.mapo.al

Nr. 36 Viti II i botimit gusht 2013

Çmimi 300 Lekë

MAPO MADAME

E përmuajshme, Nr. 36, Viti II i botimit gusht 2013, Çmimi 300 Lekë

ÇFARË QUAJNË

SEXY

DOSSIER

SEXY

BURRAT SHQIPTARË

HOT, dhe në pushime

rë Ve enxehtë

Me Arnita Beqirajn, Dorela Hysën dhe Afroviti Gogen

Me Madame

AGIM NESHO BRISEIDA MEMA BALINA BODINAKU VENERA LUMANI DREN ABAZI ARDI ASLLANI

Ta Shohësh Botën me Optikë Elitare! Është optika më prestigjoze në Shqipëri.

Përfaqësuese e autorizuar e

CARTIER për të gjithë rajonin.

Grand Optika Group sh.p.k, Hotel Sheraton, Tirana ,Albania Tel:0673001000; 0674006606; info@grandoptika.al; www.grandoptika.al

Grand

optika

Kur duam dhe ne të dukemi trendy!

Nga Iva Tiço

faqe 20

pertej privatësisë Isli Islami

Dita është më e bukur kur nis herët

faqe 19

Fenomen

Eros made in Albania Janë të bukura, sensuale dhe kanë provokuar me foto nudo, video të nxehta dhe filma pornografikë. faqe 20

personzh planeti single privatësi Fenomen Çdo të shtunë e të diel

www.mapo.al

Alketa Vejsiu Në biznes, me “Class”

Nuk mund t’i hynte në formë tjetër kësaj rruge. Dhe meqë kërkon që klasi ta shoqërojë në çdo hap dhe është e bindur që kushdo me dëshirën e mirë për ta jetuar jetën bukur, është klas, e ka zgjedhur këtë si emrin e biznesit të saj. Që ka nisur me një atelie fustanesh nusesh dhe shumë shpejt do jetë në duart e lexuesve dhe në formën e një reviste...

Alketa Vejsiu, pas një mungese të gjatë në media, rrëfen planet e biznesit, por edhe përgatitjet e ‘X-Factor’, të vërtetën e angazhimit në fushatën e Rilindjes Kombëtare dhe kohën e ëmbël me fëmijët e saj...

Ë

shtë i gjithi një ajër tjetër brenda ateliesë së Alketa Vejsiut, ku shqisat i kap pashmangshmërisht një nga ato dehjet e ëmbla. Gjëja e parë që të vjen ndër mend pas kësaj është emri mbi portën ku sapo ke kaluar dhe pse vetja të duket pafundësisht larg prej andej. “Class” në fakt është e vetmja gjë nga ato që lë jashtë dhe e gjen edhe brenda. Është gjithçka aq perfekte sa duket sikur po të hedhësh dhe një hap e do shembet gjithë ajo harmoni që varet në ajër. Mirëpo nuk është aspak vendi ku duhet të ecësh në majë të gishtave e të belbëzosh me drojë. Alketa e para, e qeshur dhe mikpritëse, të fton që në sallonin e saj të fustaneve të nuseve të vish vërdallë si në sallonin e shtëpisë tënde. Shumë klas rreth e rrotull? Shumë luks dhe elegancë? Shumë atmosferë mbretërore? E ç’të keqe ka, kur Alketa vetë është e bindur, tej klisheve, që klienti është mbret, ...ose princeshë, për të qenë më afër natyrës së këtij biznesi që kujdeset për nuset e ardhshme që dita më e veçantë e jetës, të jetë fiks siç e kanë ëndërruar. Prandaj asgjë nuk është e tepërt: as fustanet e markave të njohura përfshirë “Jenny Packham” që vesh princeshën Kate Middelton, të varura një zgjatje dore larg, as dhomat e zhveshjes të arreduara në mënyrë luksoze, ku vajzat mund të

veshin penjuar sateni e të pinë çaj në mes të seancave të provës, as ajo komo e bardhë viktoriane që ka brenda lingërie-të e dantellta të ditës speciale...Aty një nuse mund të gjejë vërtet gjithçka, por nuk është vetëm kaq, është e sigurt që në çdo moment që do kalojë brenda sallonit do ndihet e ledhatuar jo vetëm nga copat cilësore mbi lëkurë, por dhe nga aroma dhe muzika që vallëzojnë në ajri, nga shërbimi llastues, nga gjithçka që do e shndërrojnë vizitën e saj në atelie “Class” në një eksperiencë të mrekullueshme! Po sigurisht nuk duhet të fluturojmë pa kthim nga realiteti ku ekzistojnë dhe konkurrentët: shumë atelie dhe agjenci dasmash, disa prej të cilave kanë krijuar tashmë emrin e tyre në treg. Mirëpo Alketa Vejsiu, jo vetëm e ka ëndërruar me detaje të gjithën, por edhe e ka menduar mirë.

Pse pikërisht një biznes i tillë mes shumë mundësive?

Sepse gjithmonë ka vend në treg për diçka të re. Ka me dhjetëra kompani mode që nisin, mbyllen apo ekzistojnë prej vitesh në botë…

Sepse është një punë që më apasionon e bën që të jem, si të thuash, një stampë që vulos momente dhe ngjarje të lumtura në jetët e njerëzve. Sepse mendoj që është një aktivitet që mund ta ushtroj mirë për formimin aka-

demik dhe praktik që kam në fushën e medias, e marketingut dhe biznesit.

Sepse më pëlqen të ndërtoj një portofol biznesi që ka lidhje me të bukurën, median e marketingun. Sepse mendoj që Class mungonte. Sepse është një industri me risqe të ulëta dhe shanse të larta për të qenë sukses kur bëhet siç duhet.

Si të lindi ideja e hapjes së sallonit?

Ka qenë shtysa e një mikes time shumë të dashur duke udhëtuar me tren që më nxiti drejt materializimit të këtij projekti. Ka qenë edhe mungesa e shpeshtë e fustaneve të duhur në evente të ndryshme televizive... Mikja ime më tha: “Ti komunikon shumë mirë me njerëzit… Fokusohu tek kjo aftësi e spikatur, është brenda teje shpirti i sipërmarrjes. Vendos një standard të ri për shërbimet në Shqipëri. Do të jetë sukses!”. Ndodh që një blic drite në një moment të caktuar të ndriçon një projekt, një ide. E kam njeri shumë të mbarë në jetë ndaj si supersticioze që jam besoj që ky bekim do të më prijë mbarë.

Pse ke zgjedhur këtë emër për biznesin tënd?

Kam pasur gjithmonë një ndjeshmëri të veçantë ndaj detajeve dekorative, gastronomisë së sofistikuar, ndriçimit special me të

Faqe 17

cilin merrem në çdo mjedis ku shkoj (përfshirë dhe restorantet e Tiranës, ku në disa vende besnike ku shkoj, e dinë tashmë që kur unë hyj, gradienti i dritave duhet të ulet :-)), deri tek muzika që duhet të jetë speciale…Të gjitha këto i sintetizova në një emër “CLASS”. Class do të thotë për mua të realizosh një ngjarje të bukur me shije dhe elegancë pa kapërcyer asnjë element që të bën ta jetosh jetën në atmosferë e frymëzim. Tek “Class”do të jetë një sallon vetëm për fustane nusesh, apo do të ofrojë dhe shërbime të tjera?

Class është një atelier multi brand fustane mbrëmjesh dhe nusërie dhe një strukturë që ofron dhjetëra shërbime për të kënaqur nevojat e klientit në një ditë të rëndësishme Fustanet përrallore dhe dekorimi i mjediseve janë dy shërbimet bazë.

Ti thjesht do i japësh emrin, apo do jesh dhe vetë e angazhuar në veprimtarinë e tij të përditshme?

Projektet e suksesit duan skuadra njerëzish të apasionuar. Jam me fat që i kam gjetur këta njerëz. Kam një vit e gjysmë që punoj vetë personalisht sigurisht. Nuk është rasti im që t’i vë emrin dhe të pretendoj suksesin… (vijon në faqen 18)

18

EEshtunë-e gusht shtunë - diel, e diel17-18 13-14 prill2013 2013 www.mapo.al www.mapo.al

personazh

Pse-të e përfshirjes në fushatën për Rilindjen Kombëtare. X-Factor dhe familja. Në të gjitha këto role e kemi parë apo imagjinuar. Por tani duhet të mësohemi ta shohim në biznes. Me një atelie fustanesh dhe një revistë të re me emrin e saj dhe logon “Class”

Alketa Vejsiu

Në biznes, me “Class” Nuk mund t’i hynte në formë tjetër kësaj rruge. Dhe meqë kërkon që klasi ta shoqërojë në çdo hap dhe është e bindur që kushdo me dëshirën e mirë për ta jetuar jetën bukur, është klas, e ka zgjedhur këtë si emrin e biznesit të saj. Që ka nisur me një atelie fustanesh nusesh dhe shumë shpejt do jetë në duart e lexuesve dhe në formën e një reviste...Alketa Vejsiu, pas një mungese të gjatë në media, rrëfen planet e biznesit, por edhe përgatitjet e ‘X-Factor’, të vërtetën e angazhimit në fushatën e Rilindjes Kombëtare dhe kohën e ëmbël me fëmijët e saj...

(vijon nga faqa 17) Energjizoj çdo qelizë të “Class” dhe i jap çdo ditë pak nga vetja dhe jeta ime në mënyrë sistematike. Kam punuar mbi një vit e gjysmë duke kontaktuar e takuar kompani ndër më prestigjiozet në Europë e përtej Kontinentit. Jam gëzuar shumë kur mbërritën në Tiranë drejtorët e shitjeve të dy kompanive dhe më thanë që Atelier Class mund të qëndronte shkëlqyeshëm edhe në Milano edhe në Paris për mënyrën se si është konceptuar dhe arreduar.

Në të vërtetë “Class” ka dhe ekskluzivitetin e disa markave të njohura të fustaneve, për Shqipërinë. Si është arritur kjo kur bëhet fjalë për shtëpi botërore mode, shumë të vlerësuara gjithandej?

Ishte një tratativë e vështirë, por e fituar, marrja e ekskluzivitetit të Jenny Packham (Nr. 1 në Britaninë e Madhe për fustanet e nusërisë dhe të mbrëmjes që vesh princeshën Kate Middleton apo Vera Wang, lider në USA apo Aimme Montenapoleone, marka më prestigjioze e modës italiane (100% Made in Italy).

E vështirë të sjellësh në konsideratën e disa kompanive të mëdha e prestigjioze tregun shqiptar, por me ca sekrete në negociata ja dolëm.

Je vazhdimisht duke folur si një bizneswoman dhe dukesh në petkat e tua. Këto plane duan të thonë që në të ardhmen do i kushtohesh biznesit?

Më apasionon pafund biznesi. Në moshën 18-vjeçare kam themeluar e kam qenë drejtuese në Agjencinë e Marketingut “On Time Concept” së bashku me një kolege tjetër duke vijuar paralel edhe studimet e larta për Menaxhim Biznesi. Në Fakultetin Ekonomik kam spikatur veçanërisht në marketing e menaxhim. Dy vitet e fundit ngadalësova pak ritmin e punës e iu përkushtova shkollës për t’i marrë më të mirën asaj periudhe ku njeriu formohet e lexon…Menaxhimi Strategjik ishte 10 absolute. Më të vështirë kam pasur Kontabilitetin e Financën, por me punë edhe aty arrihen rezultate pavarësisht prirjeve natyrale. Të gjitha i kam bërë sepse kam pasur një vizion: të ndërtoj një markë. Marka ime sot është Class By Alketa Vejsiu dhe, meqë përmenda kohën e shkollës po flas me termat e saj: kjo markë do të diversifikohet si portofol në disa drejtime.

Ke thënë që je duke punuar dhe për revistën “Class”. Me çfarë do arrish ta bësh ndryshe nga gjithë revistat e tjera në treg? Është një revistë shumë origjinale ajo që po projektohet. Format që nuk është parë asnjëherë në treg. Do të quhet “Class” për të sjellë tek njerëzit Class 360 gradë të konsultuar nga unë dhe kolegët e mi të specializuar në fusha të ndryshme të jetës. Ju drejtohet të gjithëve dhe s’ka të bëjë me njerëzit që kanë mundësi e standard të caktuar ekonomik. “Class” është kushdo me pak

dije, Class je ti!

Je e prirur ndaj zgjedhjeve elegante dhe mesazhit pozitiv, por, a je e bindur që këto “shesin”? Ke vendosur që në fillim të mos bësh kompromis me komercializmin?

Mendon se ekziston një publik i tërhequr ndaj këtij stili mondan e elitar të themi, që është dhe një blerës i mirë?

Do ketë ndonjë element komercial patjetër se s’do të doja të kisha një stok revistash në redaksi, por do të ketë një mesazh në fund, një punë informuese, kulturuese, orientuese, frymëzuese…Pas numrit të parë pres vërejtjet. Them që kam gjetur një formulë interesante…

Ta lëmë pak biznesin, për të folur për një fushë po aq intriguese: politikën. Ke qenë e angazhuar gjatë fushatës së PS-së, ke mbajtur një fjalim ku ke thënë që nuk je socialiste, por që do e votosh këtë parti pasi beson në Rilindjen që ajo premton. Cila është e vërteta e këtij angazhimi?

S’ka asnjë të vërtetë tjetër përveç asaj që dukej e që u dëgjua me zë të lartë. Unë isha aty me një qëllim të vetëm: të jepja një model të qytetares dhe profesionistes së lirë të medias që s’ka asnjë barrierë përpara lirisë së fjalës, sepse kjo është demokracia, si dhe të vija fjalën time në funksion të një ndryshimi të domosdoshëm të vendit tim, meqë kam fatin të dëgjohem.

Vetëm kaq? Po tashmë që PS fitoi, parashikohet një përfshirje në strukturat drejtuese apo administrative?

Absolutisht jo. Unë jam shumë e lumtur dhe e qetë në jetën dhe rrugën time. Ajo dalje do të më mbetet historike në jetë dhe e di që sa herë do t’i rikthehem për ta parë do të ndjehem krenare që thashë timen, duke mposhtur atë frikë që ligështon njerëzit që duan të thonë gjëra me zë të lartë, por mpaken se mos pushteti u hakërrehet e paguajnë kosto për këtë. Kjo bie ndesh me mendësinë time prej qytetareje të lirë europiane. Ka humbje më të madhe për secilin nga ne sesa të humbasësh lirinë? Pastaj doja edhe të frymëzoja ata qytetarë që kishin disa pikëpyetje nëse duhet t’ia jepnin votën Rilindjes Kombëtare. Në atë fjalim që secili mund ta gjejë në youtube, e motivova bindjen time.

Po meqë po flasim për angazhim dhe shpresa qytetare, cila është “rilindja” konkrete që pret në jetën tënde si qytetare tani?

Ai mesazh i thjeshtë kishte vlerë atëherë kur Partia Socialiste ishte në opozitë, sepse sot një pjesë e mirë e njerëzve janë të prirur të bëhen palë me pozitën, por unë dëshiroj ta them sërish me zë të lartë: besoj fort tek lidershipi i Edi Ramës, tek vizioni dhe projekti i tij për një Shqipëri europiane, tek rekrutimi i njerëzve të aftë në radhët e administratës në një shoqëri shansesh të barabarta dhe mospërjashtimi i të djathtëve të aftë

Alketa Vejsiu

Më apasionon pafund biznesi. Në moshën 18-vjeçare kam themeluar e kam qenë drejtuese në Agjencinë e Marketingut “On Time Concept” së bashku me një kolege tjetër duke vijuar paralel edhe studimet e larta për Menaxhim Biznesi. Në Fakultetin Ekonomik kam spikatur veçanërisht në marketing e menaxhim. Dy vitet e fundit ngadalësova pak ritmin e punës e iu përkushtova shkollës për t’i marrë më të mirën asaj periudhe ku njeriu formohet e lexon…Menaxhimi Strategjik ishte 10 absolute

nga vendet e punës pavarësisht bindjeve politike, tek Shqipëria e ndërtimeve me leje dhe tek mbyllja e kapitullit “Kam një copë tokë e po bëj një kat shtëpi, po lë dhe ca kunja gati për katin tjetër”, tek zhvillimi i turizmit dhe vendosja e disa standardeve të domosdoshëm për pushuesit shqiptarë dhe thithje e turistëve dhe investitorëve të huaj, besoj tek infrastruktura moderne, tek përmirësimi i sistemit shëndetësor e shërbimeve në spitale që janë në kushte mjerane, tek Shqipëria jeshile me natyrë dhe bujqësi të begatë, tek një Shqipëri me rend, ku njerëzit nuk vriten në mes të plazhit, tek Shqipëria me një sistem drejtësie funksional.

Ky interes ndaj politikës do të thotë që në mos sot me qeverinë ‘Rama’, një ditë, e shihni veten brenda saj?

E kanë bërë këtë edhe J Lo dhe Beyonce për Obamën…asnjëra nuk është pjesë e politikës, apo jo? Vitet e fundit kam qenë vërtet e interesuar për zhvillimet në vend sepse nuk mund të mos jem kur politika prek çdo ditë jetën time dhe të shoqërisë sonë. Çdo gjë që shkon kundra asaj që është përparimtare, paguhet ndër breza….Dhe gjëja që kushton më shumë është koha e jetës sonë. Çdo gjë e paguajmë shtrenjtë me kohën që ikën e na bën të jetojmë cilësisht keq. Të jesh indiferent ndaj politikës do të thotë të mos duash veten, fëmijët e tu, jetën tënde!

Ndërrojmë temë, sepse bashkë me krijimin e qeverisë po afron sezoni i ri i ‘X-Factor’. Çfarë mund të thuash për edicionin e ri, për njerëzit e përfshirë në të?

Kemi përfunduar xhirimet e audicioneve dhe vilave. Live Show-t nisin në tetor. Kemi vokale dhe personazhe që godasin këtë vit. Në tetor nisin netët Live. E dua shumë këtë format. Ka të rinj, ka ëndrra, ka garë, ka muzikë, ka ngjyra dhe drita, ka

gëzim… Në Tv Klan punohet shumë qetë dhe mirë. Teknologjia ka ekzaltuar punën kreative. Do jetë një sezon fantastik. Kënaqësia më e madhe është kur shoh në ngjarje të ndryshme artistike dhe muzikore këngëtarët që promovon ky format.

Them “janë krijesat e ‘X Factor” dhe kënaqem për ndihmesën që u është dhënë për t’u evidentuar talentin…

Një pyetje klishe, por në rastin tënd që pak flet për jetën private, ndoshta i shpëton pak asaj: Sa kohë të ngelet për familjen? Ç’marrëdhënie ke ndërtuar me vajzën që po rritet ngadalëngadalë dhe me djalin, i cili ndryshe nga vajza, ka lindur në një periudhë më aktive për ty?

Ka g jithmonë kohën e vet ekskluzive familja. Udhëtojmë shumë dhe është pjesa më e bukur e jetës e shpenzuar më mirë se çdo sekondë tjetër për emocionin dhe përmbushjen që fal.

Argëtuese janë koncertet që bëjmë me karaoken që kemi në shtëpi. Nicol i pëlqen shumë lapsat dhe ngjyrat, bën punë shumë të bukura me baltë dhe e adhuroj kur e shoh të zhytet në botën e saj si skulptore e vogël. Çdo ditë kthehet nga kopshti dhe vjen tek puna e më thotë “dua të të ngjaj, por s’do bëhem si ty. Do bëhem ose arkitekte, ose stiliste…”.

Po punoj që të nisë mësimet e pianos, siç jam e përgatitur që, nëse s’do ketë dëshirë ose talent, s’do ta detyroj të bëjë atë që dua unë e që ajo nuk e do. Shoppingu na pëlqen të dyjave shumë J. Lionel është i vogël ende. Është një eksplorator që nuk ndalet. I kam rritur e shpenguar, të gëzojnë lirinë e të jetojnë natyrën. Janë të qetë e s’më kanë lodhur shumë.

Kam qenë dhe vijoj të jem prezente në jetën e tyre dhe kam bindjen që fëmijët nuk bëhen vetë, janë produkt i një edukimi të vazhdueshëm dhe kryesori është modeli i familjes që shohin dhe jetojnë çdo ditë.

E shtunë-e diel, 17-18 gusht 2013

19

www.mapo.al

pertej privatësisë I biri Gabriel, është protagonisti i jetës dhe ditëve të drejtoreshës së Agjencisë Shqiptare të Zhvillimit të Investimeve (AIDA), e cila na rrëfen shumë detaje nga ditët e saj, variantin e zakonshëm dhe ideal të tyre, duke befasuar madje me disa zgjedhje, siç është të mosngarit e makinës në kryeqytet, diçka e rrallë, aq më tepër për një drejtoreshë

Isli Islami

Dita është më e bukur kur nis herët Për spikerin e lajmeve të mëngjesit në Top Channel zgjimi herët është pa dyshim një nga detyrimet kryesore të profesionit. Dhe jo vetëm! Është rutina e këndshme që e bën ditën edhe më të bukur dhe i jep më shumë orë për ta shijuar, mes aromës së kafesë apo edhe një shëtitjeje të vogël ku pjesa më e madhe e qytetit fle. Ish studenti i UET hap derën e privatësisë duke nga zbuluar ca sekrete të vogla të jetës së përditshme që nisin përpara daljes në transmetim në edicionin e mëngjesit dhe vijojnë deri netëve vonë kur u thotë njerëzve të dashur natën e mirë!

Cili është mëngjesi yt rutinë?

Mëngjesi rutinë është zgjimi herët, kujdesi personal, kafe sa hap sytë dhe përgatitje për të dalë në transmetim. Mundohem ta bëj shumë ngadalë këtë proces, e ashtu ndodh thuajse çdo ditë, me përjashtim të ndonjë rasti të veçantë kur zgjimi, kafeja e mëngjesit dhe përgatitja bëhet me shpejtësinë e erës.

Cili do të ishte mëngjesi yt ideal?

Nuk kam ndonjë mëngjes ideal specifik, megjithatë them se zgjimi vonë është një nga gjërat që nuk më pëlqen. Do të preferoja shumë një shëtitje qoftë edhe 15 minutëshe fill pas zg jimit, megjithatë kjo është thuajse gjithmonë e pamundur.

Jashtë shtëpisë, cili është vendi i preferuar për kafen e mëngjesit?

Cilido vend që është i qetë, pa preferencë të veçantë.

Me kë dëshiron të jesh në këtë gjerbje kafeje, mëngjesi?

Me një mik a mikeshë do ishte ideale, por meqenëse më rastis ta pi shpesh vetëm, jam mësuar dhe me këtë.

A të pëlqen puna që bën, profesioni që ke?

Absolutisht po.

A i devijon shpesh detyrimeve apo afateve ditore që ke?

Detyrimeve them se jo, ndërsa afateve ditore ka ndodhur shpesh. Ka disa gjëra që mund t’i kem zgjidhur apo përmbushur ditën e fundit të afatit, ashtu siç mund të bëja ndonjëherë në shkollë, të mësoja ditën e fundit J. Cila është “gënjeshtra e bardhë” më e përdorur në kësi rastesh?

Nuk kam pasur shumë kohë...Mendoj se nuk është vetëm e imja.

A je dembel? Nëse po kur të ka kushtuar më shumë ky dembilizëm?

Jam dembel mjaftueshëm, sa për të mos më prishur punë.

Ku të zë dreka zakonisht?

Në punë ose në shtëpi. Rrallë në ndonjë vend tjetër.

Cilat janë restorantet më të preferuara për drekën tënde?

Personalisht preferoj 2 apo 3 maksimumi. Ka të bëjë edhe gjendja në të cilën ndodhem. Them: “sot jam për x restorant”, duke pasur parasysh çfarë ofrohet atje.

Fton apo të ftojnë më shpesh për dreka?

Hmm... kam përshtypjen se më ftojnë . Gjithmonë pë r shkak të orareve të mia, që janë më elastike se ato të të tjerëve.

A je kursimtar?

Po të thosha jam, do gënjeja J. A ke në rit gjumin, apo pushimin e drekës?

Gjumi i drekës, sidomos për ata që zgjohen më herët se të tjerët është “domosdoshmëri e domosdoshme” – kështu e quaj me shaka.

Kur ke qenë i vogël a ta kanë diktuar prindërit, pushimin e detyruar të drekës? Bëje rrenga për t’i shpëtuar?

Mbaj mend që bëhej një rrëmujë e madhe vetëm që të flinim, ndërkohë që nuk na flihej. Gjumi ishte gjëja e fundit që na shkonte nëpër mend. Megjithatë, fitonin më të mëdhenjtë, gjumi bëhej. Nuk mbaj mend të kem bërë ndonjë rreng për t’i shpëtuar gjumit, po edhe nëse kam bërë, nuk do të ketë funksionuar. Çfarë ke ruajtur që nga fëmijëria?

Përveç kujtimeve, asgjë mendoj.

Isli Islami Nuk kam ndonjë mëngjes ideal specifik, megjithatë them se zgjimi vonë është një nga gjërat që nuk më pëlqen. Do të preferoja shumë një shëtitje qoftë edhe 15 minutëshe fill pas zgjimit, megjithatë kjo është thuajse gjithmonë e pamundur

Cila është koha, që mbart për ty kujtimet më të bukura?

Nuk do të dija të zgjidhja.

Po kujtimet e hidhura?

Periudha e gjimnazit. Ç’ndodh me sekretet e tua? i rrëfen diku, i shkruan diku, i mban vetëm për vete...?

Ato që mund të rrëfehen, i rrëfej. Diku ku e di që mundem. Çfarë ka në portofolin tënd?

Para, karta, dhe me shpresën se ndodhet një recetë të cilën nuk e gjej dhe duhet kërkuar.

Në mëngjes e gjen gjithmonë menjëherë atë që kërkon në dollapin e rrobave?

Nuk e di pse nuk gjej dot asgjë që kërkoj në dollap, edhe sikur të jetë para syve. Më duket sikur gjërat fshihen enkas kur i kërkoj unë. Për këtë arsye i kam gati që në darkë.

A ke miq të vjetër? Nëse po a takoheni shpesh me ta?

Kam. Miqësia, për mua, funksionon në bazë takimi, të marrësh e të japësh, jo vetëm ta kesh në “bordero”. Përpos kësaj, varet nga situata dhe nga kushtet.

Një prej miqve më të mirë e takoj më rral-

lë, sepse jeton jashtë.

A je i hapur për miqësi të reja apo duhet kohë e prova për t’u bërë mik i yti?

Duhet të kalosh male, dete, lugina, kodra, brinja, gërxhe, pyje të gjelbëruar e lumenj të kulluar J. Në ç’orë mbyllesh zakonisht në shtëpi? Pra kur mbaron zakonisht dita jote?

Saktësisht, dita mbyllet kur kuptoj që jam vonë për gjumë.

Cila është mbrëmja e zakonshme në shtëpinë tënde?

Rrallë herë i kaloj mbrëmjet në shtëpi.

Po idealja, cila do të ishte?

Po që nuk e di!? Duhet krijuar urgjent një ide!

Kur shkon për të fjetur?

Zakonisht në mesnatë apo një e mëngjesit , por ka dhe përjashtime, është e kuptueshme.

Cila është uniforma jote e gjumit?

Uniforma e gjumit përbëhet gjithmonë nga dy pjesë që nuk kanë asnjë lidhje me njëra-tjetrën.

Kush është njeriu i fundit që i thua “Natën e mirë dhe gjumë të ëmbël”?

Zakonisht është i njëjti person.

20

EEshtunë-e gusht shtunë - diel, e diel17-18 13-14 prill2013 2013 www.mapo.al www.mapo.al

Janë të bukura, sensuale dhe kanë provokuar me foto nudo, video të nxehta dhe filma pornografikë. Ja kush janë shqiptaret që po bëjnë famë botërore me anë të seksit!

Eros made in Albania

single and the city

Iva Tiço Kjo rubrikë është trillim. Çdo përkim me ngjarje dhe personazhe realë nuk është aspak i rastit

Kur duam dhe ne të dukemi trendy!

Një lepurushe shqiptare për Playboy-n gjerman

Një video seksi për t’u bërë e famshme Myla Sinanaj gjithashtu kërkon me doemos Iris Shala, vajza nga Prishtina që jeton në të bëhet e famshme. Për t’ia dalë ka xhiruar Graz të Austrisë e ka nisur karrierën si një video pikante me një sozi të basketbolaktore dhe top modele në Austri dhe në listit Kris Humphries, ish bashkëshortit të botimin gjerman të revistës Playboy ajo Kim Kardashian. Xhirimet janë bërë nga e është shpallur “Playmate” e muajit korrik. njëjta kompani që shpërndau ne 2007 Fotot e 22 vjeçaresh seksi po bëjnë xhiron e videon seksi te Kim Kardashian . Duke qenë internetit dhe duhet thënë që janë shumë të se Kim ia arriti të bëhej e famshme pas nxehta dhe provokuese! Nëse para një muaji kësaj, të njëjtën gjë po synon edhe shqiptarshqiptarët nuk e njihnin, tanimë ajo është ja Myla. bërë shumë e famshme “E zhveshur” nga suksesi Vildane Zeneli është një tjetër vajzë e hirshme shqiptare me dëshirën për të pasur një karrierë ndërkombëtare në fushën e modës. Tipare joshëse, forma të harkuara dhe guxim për të pozuar nudo.

Vildanja duket se i ka të gjitha ato që kërkohen për t’u bërë e famshme. Ajo ka publikuar jo vetëm fotografi por edhe video ku shfaqet nudo.

Shqiptarja e parë e filmave pornografikë Pornostarja Breanne Benson është shqiptarja e vetme që njihet në industrinë e filmave për të rritur dhe ka arritur të ngjitet në majat e kësaj industrie. Revista amerikane Complëx e ka renditur 29-vjeçaren në vendin e 18-të në listën e njëqind yjeve porno më të mira në botë. Breanne, e cila ka lindur në Tiranë, ka studiuar psikologji dhe seksualitetin njerëzor, ndërsa në vitin 2003 ka filluar karrierën pornografike. Ajo e ka nisur karrierën e saj duke bërë fotografi erotike, ndërsa në vitin 2004 nisi me skenat seksuale me femra. Prej vitit 2009 ajo xhiron skena pornografike edhe me meshkuj. Pak kohë më parë ajo është ankuar për mesazhet fyese dhe kërcënuese që ka marrë nga ana e shqiptarëve në adresën e saj të internetit.

Të them të drejtën nuk jam shumë e dhënë pas teknologjisë. Madje, për të qenë e sinqertë deri në fund, nuk ia kam haberin fare. Mbaj mend në kohën e shkollës, në orën e informatikës, unë dhe shoqja ime e ngushtë ishim të vetmet në klasë që për të kaluar nga një program në tjetrin, e fiknim fare kompiterin… le pastaj të tregoj se ç’kam heq kur u futa në punë dhe mendohej se unë dija mirë disa programe (ende për exel-in, i them një shoqeje të zyrës dhe kam shpikur shprehjen se kam fobi nga kuadratet, prandaj nuk punoj dot aty). E meqë jemi tek momenti i sinqeritetit, po ju them edhe se kurrë nuk kam përdorur skype dhe as që ia kam idenë se si funksionon. Nuk kam parë kurrë filma në internet dhe vetëm para ca muajsh, mësova të dëgjoj këngë në youtube. Prandaj mendoj se ndonjë ditë mund të jem e aftë edhe për të parë filma…

Gjithsesi, me këto gjërat e reja nuk jam dhe aq mbrapa.

Tani ç’është e drejta, ka një tre vjet që kam një faqe në twitter dhe akoma nuk e di se ç’të bëj me të, ama në facebook jam njësh fare. Çfarë nuk bëj: komentoj andej-këndej, shkarkoj foto dhe ngarkoj aplikime, shkoj te muret e shoqeve dhe ato bëjnë vizita rregullisht tek i imi. Dhe mirë që jam bërë mjeshtre në facebook, se ndryshe nuk do kisha se nga të mësoja gjithë ato gjëra të reja. Më saktë do lija nam dhe nuk do dija të përktheja gjithë ato shenja pikësimi e gërma që tregojnë buzëqeshje të caktuara. Si puna e dy pika dhe një kllapë, që në varësi të hapjes apo të mbylljes së kllapës tregojnë se surrati është i buzëqeshur apo i trishtuar. Dhe një sërë pikësimesh të tjera, për zemër, qarje, puthje, përqafim… dalëngadalë po përparoj dhe në një fushë tjetër, që në facebook (mos duhet të shkruaj fcb, si gjithë dynjaja?!) përdoret rëndom: shkurtimi i fjalëve vetëm me ca gërma. Le pastaj kur futet në mes anglishtja dhe italishtja, ç’të të them, rrezik do na duhet të kemi një fjalor për këtë punë, një tip fjalori që mund të quhej shkurtimi shpipo anglo italiane shqip, apo SHSHAI – Shqip (ja pra si bëhen shkurtimet). Kështu gjithë dynjaja nuk do vuante nja dy vjet si puna ime kur të shihte andej-këndej llafe të tilla si LOL (dmth të qeshësh me të madhe lough out loud), TVB (të dua shumë, ti voglio bene) dhe do gjente tak-fak përkthimin e një llafi që muajin e fundit po e shoh gjithmonë e më shumë, por që mos dukem injorante nuk guxoj të pyes LMAO. Apo që të mos kaloj në drama sentimentale, si shoqja ime e ngushtë, e cila pas një viti vuajtjesh dhe dramash se ishte ndarë me të dashurin, ra në kontakt sërish me të. Filluan të frekuentoheshin si shokë dhe ndërsa mikeshën time e mbante shpresa se shumë shpejt do lidheshin prapë, nuk hapte muhabete për të shkuarën, që të mos ziheshin nga e para… Madje silleshin sikur s’kishin pasur kurrë gjë. Derisa një ditë kjo i nis një mesazh të thjeshtë shoqëror, ku e pyet nga bëhet. Dhe ai i kthen përgjigjen Te DPTSH. Hë, si do e përkthenit ju? Shoqja ime normal, e përktheu – të dua përjetësisht shpirt. Dhe e entuziazmuar, iu përgjigj – edhe unë Te DPTSH. Kur në sekondë ai e merr mbrapsht në telefon dhe i thotë – po ti ç’po bën te Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve? Se nuk po të shoh...

Nuk di ç’i tha kjo mikesha ime. Më vjen zor ta pyes, sepse në fakt nuk e kam dëgjuar më të më thotë që po takohet më me eksin e saj... Madje edhe këtë histori nuk na e kishte treguar deri dy ditë më parë, kur më vjen një sms nga zemra ime që thotë vetëm kaq – TKS. Normalisht që unë nuk di çfarë domethënë. Do doja të përkthehej të kam shpirt. Por sapo shoqja ime më tregon këtë histori stepem dhe nuk shkruaj “edhe unë”. Ku i dihet me këto teknologjirat dhe trendet e sotme. Po sikur të jetë ndonjë gjë tjetër dhe unë të lë nam? Më mirë po i nis dy pika dhe një d të madhe :D. Një qeshje e madhe nuk merret për keq. Kaq gjë e kam mësuar unë.

in memoriam

lexime vere

Ai ishte i të gjithëve

Për të ndezur dhe ushqyer të gjitha dëshirat njerëzore

Në Tetovë u përkujtua një vjetori i ndarjes nga jeta të kryetarit të parë të PDSH-së, Arbër Xhaferi. Në akademinë përkujtimore u fol për personalitetin dhe veprimtarin e Arbën Xhaferit...

Pas një hyrje që rrjedh si një lumë-po iu lutemi shumë: Zhytuni në të. Dhe leni valët që t’iu pushtojnë-Skënder Sherifi e fton lexuesin në një udhëtim madhështor. Ah, Çfarë udhëtimi! Ëshë një ekspeditë e vërtetë, plot surpriza...

recensë personazh pyetsori shënime vitrina Çdo të shtunë / dielë www.mapo.al

pyetsori

Kim Mehmeti:

Nuk ka njeri që e meriton admirimin “Sa do që tingëllon e pabesueshme, unë kurrë nuk kam menduar se do bëhem ky që jam” do të shprehej në një intervistë të tij shkrimtari dhe publicisti Kim Mehmeti. E megjithatë motoja e tij është “Të jesh i kënaqur me atë që ke dhe atë që je!”. Përballë pyetjeve të Prustit, këtë rradhë është shkrimtari Kim Mehmeti me gjithçka është…

Zvicra dhe Shqipëria

historia e panjohur që bashkon dy vendet Ngjashmëri befasuese me të drejtën zakonore të malësive shqiptare me atë të banorëve të Alpeve, por dhe shumë pikëtakime historike mes Zvicrës dhe Shqipërisë do të zbulojë lexuesi në librin “Historia e Zvicrës”, të autorit Thomas Maissen Genc Lafe

kritika

Kur tradhëtohen

Testamentet

Mbi përkthimin e librit “Testamentet e tradhtuara” botime Pika pa Sipërfaqe sjellë në shqip nga Balil Gjini

Z

vicra dhe Shqipëria janë dy vende të vogla, të cilat në rrjedhën e historisë së tyre përgjithësisht nuk kanë pasur pika takimi. Si rrjedhim edhe njohuritë e lexuesit shqiptar për këtë vend të vogël të Europës Qendrore janë në përgjithësi të pakta dhe të përcipta. Historia e Zvicrës, e historianit të mirënjohur Thomas Maissen, e plotëson këtë zbrazëti. Një tekst mjaft i pasur, që lexohet rrjedhshëm dhe me ëndje, ku shqyrtohet historia e Zvicrës, që nga fillimet e veta, në kohën e lulëzimit të Mesjetës, si besëlidhje e disa trevave malore kundër mbizotërimit të Habsburgëve në to e deri në ditët e sotme. Nuk bëhet fjalë aspak për një renditje të thatë kronologjike datash dhe ngjarjesh, përkundrazi, duke u nisur prej të dhënash të shumta, merren në shqyrtim interpretimet tradicionale dhe ofrohen interpretime të reja të historiografisë zvicerane. Tabloja që përvijohet së këtejmi është dinamike: historia e Zvicrës shtjellohet, së pari, në kuadrin e përgjithshëm të Perandorisë së Shenjtë Romake të

Faqe 21

Kombit Gjerman, pjesë e së cilës ishin trevat që do të formonin Konfederatën, e më pas në kuadrin e zhvillimeve europiane ndërmjet dy superfuqive të kohës, Habsburgëve dhe Francës.

Kundërvënia e interesave të tyre do të ishte shkaku i thuajse të gjitha luftërave për një periudhë gati 300-vjeçare thuajse në mbarë Europën. Mjaft interesante janë zhvillimet e periudhës napoleonike e në vijim, të pasura me kundërthënie e përplasje interesash të fuqive europiane, të cilat ishin shpesh përcaktuese për fatet e Konfederatës. E po aq interesante janë zhvillimet e mëpasshme, lindja e shtetit federal, më 1848, zhvillimi ekonomik dhe shndërrimet sociale që rrodhën prej tij. Me mjeshtëri është trajtuar edhe rrjedha e historisë në shekullin XX, janë analizuar shkaqet se përse Zvicra nuk u prek nga dy luftërat botërore, si dhe periudha e ndërlikuar e pak e njohur e pasluftës, deri në rënien e murit të Berlinit, dhe rrjedhojat e kësaj ngjarjeje epokale në jetën e Zvicrës, në një kuadër botëror tashmë global.

Vijon në faqen 22

22

E shtunë-diel, 17-18 gusht 2013

www.mapo.al

Zvicra dhe ngjashmëria me të drejtën zakonore të malësive shqiptare M

e interes për lexuesin shqiptar është edhe përshkrimi antropologjik dhe i zhvillimit ekonomik të shoqërisë zvicerane, si dhe i së drejtës zakonore, që rregullonte juridikisht jetën e bashkësive malore të Alpeve, e cila shfaq ngjashmëri befasuese me të drejtën zakonore të malësive shqiptare. Në libër lexuesi do të kuptojë edhe arsyet e rrjedhës kryekëput të ndryshme të zhvillimeve në këto bashkësi, duke u nisur nga kushte antropologjike të ngjashme me ato të bashkësive malore shqiptare.

Rrëfimi, mjaft i pasur në informacione, prek thelbin e ngjarjeve dhe karakterizohet nga një ton i kthjellët e i qetë, dhe herë-herë me humor të matur. Ai merr në shqyrtim gjithçka, shpjegon ose vendos në vendin e vet edhe disa nga mitet kryesore të themelimit të Konfederatës, si betimi i Rütlit, goditja me shigjetë e Wilhelm Tellit apo beteja e Marignanos. Rrëfimi i historianit ndërtohet mbi faktet thelbësore dhe mbi analizën tërësore të tyre, duke përjashtuar emocionet dhe subjektivitetin. Në përshkrimin e drejtimeve të historiografisë zvicerane të fillimeve të Kohës së Re dhe në shekullin XIX lexuesi shqiptar do të gjejë sërish një tablo të njohur për të, të ngjashme me atë që ka mbizotëruar deri vonë në historiografinë shqiptare e ballkanike dhe që shpesh gjëllin ende në shkrime e punime historike. Një shembull interesant është shpjegimi i mitit të prejardhjes së zviceranëve dhe nga fisi (i hamendësuar si i lirë) kelt i Helvetëve që kishte banuar në ato troje dhe shpikja e një vendi që nuk ka ekzistuar kurrë, Helvetias, në funksion të përligjjes së formimit të një bashkësie me prejardhje dhe kujtesë historike të përbashkët.

Një mit që i ka rrënjët e veta në fund të Mesjetës, i cili, edhe pse krejt i pambështetur shkencërisht, ende është i prekshëm në emërtimin e sotëm zyrtar, “mbigjuhësor” të shtetit, Confoederatio Helvetica, megjithëse Helvetët e lashtë, keltë, nuk kanë lidhje me zviceranët e sotëm, të përcaktuar si një komb

vullneti, i ngjizur prej katër etnish të ndryshme, gjermane dhe romane.

Historia e Zvicrës dhe lexuesi shqiptar Por për publikun shqiptar rëndësia e këtij libri nuk përfundon me Zvicrën.

Përmes tij lexuesi njihet edhe me shumë ngjarje e zhvillime historike të Perandorisë së Shenjtë Romake (e cila më 1512 mori përcaktorin kufizues “e Kombit Gjerman”), një formacion shtetëror i çlirët, jo i centralizuar dhe me struktura juridike ndërvarësie mjaft të ndërlikuara. Hapësira shqiptare, e cila në rrjedhën e historisë që nga ndarja e Perandorisë Romake e këtej i takoi kryesisht Bizantit e më pas Perandorisë Osmane, ka pasur shumë pak lidhje të drejtpërdrejta me Perandorinë e Shenjtë Romake, që përfshinte gjatë Mesjetës Europën Qendrore dhe Veriore, deri në brigjet e detit Baltik, si dhe, fillimisht, rajonet veriore dhe qendrore të Italisë.

Rrjedhimisht, të pakta janë njohuritë e drejtpërdrejta historike të shqiptarëve për këtë Perandori me strukturë të pazakontë. Mjaft e paktë ka qenë ndaj saj edhe vëmendja e historiografisë shqiptare, e strukturuar sipas këndvështrimit kombëtar dhe parimeve të materializmit historik, që e trajtonte luftën e klasave si forcën kryesore lëvizëse të shoqërisë duke shpërfillur gjerësisht periudhën që i parapriu lindjes së kombeve moderne. Madje në tekstet shkollore të historisë, të hartuara pas revolucionarizimit shkatërrues të shkollës shqiptare (1967), këtij formacioni shtetëror në librat e historisë nuk i përmendet më as emri. Edhe pas viteve ’90 shumë të pakta janë botimet e specializuara në gjuhën shqipe rreth kësaj Perandorie. Kështu, përmes këtij libri, lexuesi shqiptar mund të plotësojë një zbrazëti kronike të koncepteve të rëndësishme, të cilat kanë të bëjnë me zhvillimet historike të një pjese të madhe të Europës, të domosdoshme për të kuptuar rrënjët dhe shkaqet e zhvillimeve në kontinentin tonë në Kohën e Re, si dhe zhvillimet e tragjeditë europiane të shekullit XX.

Titulli: Historia e Zvicrës Autor: Thomas Maissen Përktheu: Genc Lafe Shtëpia Botuese: DITURIA

Shqiptarët dhe Zvicra...

Por Zvicra, si vend i begatshëm, i qeverisur për së mbari dhe në mënyrë demokratike me pjesëmarrje të drejtpërdrejtë të banorëve të saj, si shtet me kulturë e pa varfëri, ishte bërë që gjatë Rilindjes shëmbëlltyra e Shqipërisë së ardhshme të pavarur. Ngjashmëria e relievit si vende kryesisht malore dhe me pasuri të shumta të natyrës, me pyje e burime të pasura ujërash, me banorë të përshkruar si krenarë, të guximshëm e të vendosur për mbrojtjen e lirive e të dinjitetit njerëzor kishin frymëzuar vizionin e një Zvicre të Ballkanit jo vetëm te shumë intelektualë shqiptarë, po edhe te miq të huaj të Shqipërisë. Kjo shpjegon edhe pritjen entuziaste nga publiku shqiptar (veçanërisht nga rinia shkollore) të dramës “Vilhelm Teli” të shkrimtarit të njohur gjerman Fridrih Shiller (Friedrich von Schiller), përkthyer nga Skënder Luarasi (1934), e cila u vu në skenë edhe nga

Për procesin e vështirë të përkthimit Një sfidë e vërtetë ka qenë përkthimi i koncepteve të shumta juridike të Perandorisë së Shenjtë Romake të Kombit Gjerman, por edhe i nocioneve të ndryshme juridike e antropologjike specifike zvicerane, për të cilat shumë shpesh nuk ka barasvlerës semantikë në gjuhën shqipe. Për këtë arsye, ka qenë e nevojshme që krahas përkthimit të jepet edhe përmbajtja semantike e koncepteve, në kllapa ose me shënime në fund të faqes, të cilat mungojnë në origjinal, duke qenë se libri është shkruar për një publik që i ka njohuritë themelore lidhur me historinë e Zvicrës. Po për hir të saktësisë, në tekst janë sjellë (mes kllapash) edhe emërtimet e këtyre koncepteve në origjinal.

Një zgjedhje e tillë ndoshta e bën leximin më pak të zhdërvjellët, por kjo mbetet e vetmja në kushtet kur terminologjia përkatëse në gjuhën shqipe nuk është ende e ngulitur. Si përfundim, kjo vepër e rëndësishme historike bashkëkohore është një ndihmesë themelore për njohjen e një pjese të atij mozaiku interesant dhe të vetëm në llojin e tij, që është historia e Europës dhe rrjedhimisht një ndihmesë e drejtpërdrejtë për afrimin kulturor dhe shpirtëror të kombit shqiptar me Europën si hap i parë dhe i domosdoshëm për një integrim të mirëfilltë në kontinentin, i cili mendohet dhe dëshirohet të jetë natyrshëm edhe shtëpia e kombit shqiptar.

grupe amatore të kohës. Nga fundi i shek. XIX Zvicra nisi të bëhet një vend studimesh edhe për shqiptarët. Në ndër të parët, në mos i pari fare, që u diplomua atje (në Universitetin e Gjenevës) ishte A. Z. Çajupi. Nga fillimi i shek. XX, e sidomos në vitet e Luftës së Parë Botërore në Zvicër po krijohej një koloni e vogël shqiptare. Gjatë viteve të luftës Mithat Frashëri zhvilloi atje veprimtari politike e botuese për çështjen kombëtare. Edhe kolonia shqiptare e Zvicrës u angazhua pas luftës për mbrojtjen e Shqipërisë dhe kundër shpërnguljes së popullsisë çame myslimane për në Turqi. Në vitet 1925-1935 në Gjenevë u botua gazeta “Liria kombëtare”, organ i Komitetit të Çlirimit Nacional (KONARE), dhe materiale të tjera të kësaj organizate demokratike e antifashiste. Por edhe Shqipëria nuk mbeti jashtë vëmendjes së shoqërisë Zvicerane. Publicistja dhe veprimtarja shoqërore Nowlle Roger (pseudonim i Hélène Pittard) në fillim të viteve ’20 erdhi në Shqipërinë e pavarur që po mëkëmbej dhe, siç përmendet te vepra “Historia e popullit shqiptar” (vëll. III, f. 200) ndihmoi për organizimin e shoqatave të grave shqiptare. Vitet e fundit është botuar shqip edhe një libër i saj me përshtypje e kujtime “Nëpër udhët e Shqipërisë”. Në Zvicër ka sot një mërgatë të madhe shqiptare, kryesisht nga Kosova dhe Maqedonia, e cila ka dhënë ndihmesë të shquar sidomos në mbështetje të luftës së popullit të Kosovës për liri e pavarësi. Që nga vitet ’90 të shekullit të kaluar edhe nga Shqipëria pati një valë mërgimi ekonomik në Zvicër. Territori i përmbledhur i Zvicrës ka bërë që edhe shqiptarët e atjeshëm të jenë më të organizuar për ruajtjen e gjuhës shqipe dhe mbrojtjen e zhvillimin e kulturës kombëtare. Prandaj besojmë se ky libër do të tërheqë vëmendjen e tyre dhe do të shërbejë që ata të njohin më mirë historinë e vendit ku sigurojnë jetesën e familjeve të veta atje si dhe në vatrat e lashta nga kanë dalë.

Autori është përkthyesi i veprës “Historia e Zvicrës”

E shtunë-diel, 17-18 gusht 2013

www.mapo.al

Pyetësori i Prustit “Sa do që tingëllon e pabesueshme, unë kurrë nuk kam menduar se do bëhem ky që jam” do të shprehej në një intervistë të tij shkrimtari dhe publicisti Kim Mehmeti. E megjithatë motoja e tij është “Të jesh i kënaqur me atë që ke dhe atë që je!”. Përballë pyetjeve të Prustit, këtë rradhë është shkrimtari Kim Mehmeti me gjithçka është…

Kim Mehmeti: Nuk ka njeri që e meriton admirimin Cila është ideja jote për lumturinë?

Jetojë me bindjen se lumturia është emërtim i vetë gënjimit njerëzorë për ta përballur frikën gjatë udhëtimin drejtë vdekjes! Të lumtur janë vetëm të pa lindurit dhe fëmijët e pavetëdijshëm se shumëçka në jetë, s’është gjë tjetër përpos orvatje të harrosh se çdo e nesërme që presim të na sjellë lumturinë e dëshiruar, në të vërtet është më pikëlluese se çdo e djeshme!

Cila është frika më e madhe?

Mos të më ndodh që në fund të jetës të mos kem me çka ta arsyetoj lindjen time! Të mos më ndodh që pasardhësve të mi t’ua lë në trashëgimi turpin.

Kë person të gjallë admironi më shumë?

Nuk ka njeri që e meriton admirimin, po ka shumë që e meritojnë respektin dhe kujdesin tim! Dhe ata janë miqtë e mi të paktë si dhe të njerëzit që i dua e më duan!

Cili është ai tipar i të tjerëve që të ngjall mëshirë?

Mos vetëdija e tyre për atë që bëjnë! Më dhimbsen edhe ata që nuk e kanë kuptuar se jeta është e shkurt për t’i shijuar gjitha lëngjet e saj, por e mjaftueshme të shijosh lezetshëm atë që ta ofron sofra jote jetësore, ajo pranë së cilës je ulur!

Ekstravaganca jote më e madhe?

Asgjë që kam bërë gjatë jetës nuk më është dukur ekstravagante! Edhe vozitjet e natës nëpër shkretëtirat e paskajshme, edhe notin e natës i vetëm në det, nuk i kam bërë shkaku i ndonjë ekstravagance, por pse kjo më ka bërë të jem më pranë vetvetes.

Cili është udhëtimi yt i preferuar?

Udhëtimet rinore nëpër shtetet arabe, ato nëpër shkretëtirat e paskajshme ku asgjë nuk të pengon të shkosh në cilin drejtim të duash, por vetë kjo mundësi të bënë të ndjehesh i humbur! Pra ku e kupton se ne jemi mësuar të jetojmë vetëm në mjedise me adresa e udhërrëfyes të saktë, se na trishtojnë hapësirat ku nuk ka kufij e kufizime!

Në ç’rast mund të gënjesh?

Nëse nëpërmjet saj mbrojë ndonjë të vërtetë apo diçka njerëzore!

Personi që përçmon më shumë?

Nuk ka njeri që e meriton përçmimin, por vetëm keqardhjen! Përçmimi ndaj tjetrit është sëmundje. Unë nuk vuaj nga ky virus që ua brenë qenien njerëzve të dobët!

Cilat fjalë ose shprehje përdor më shpesh?

Më shpesh e përdori shprehjen: “E them më sinqerisht!”

Pengu yt më i madh?

Jam aq i ngarkuar me pengje pse nuk u kam afruar më shumë të dashurve të mi, sa ato nga ndonjëherë edhe më ngulfasin! Jetoj me ngarkesës që të dashurit e mi më dhanë më të bukurën që patën, e unë atyre nuk ua dhurova as kohën që e meritonin ta ndaja me ta!

Kur dhe ku ke qenë i lumtur?

Thuajse asnjëherë!

Në ç’gjendje shpirtërore je tani?

Në paqe me vetveten, paqe që e arrij në terren thuajse të pamundur – mes shqetësimit të përhershëm timin shpirtëror!

Nëse do të mundeshe të ndryshoje diçka nga vetja, çfarë do të ishte?

Do të doja ta çliroja vetveten nga ai në mua që përjetë me lodhi me bindjen se më i plot do ndjehesha atje ku nuk ndodhem tani! Ç’gjë e konsideron arritjen tënde më të madhe?

Harmoninë familjare mbi të cilën mbështeten të gjitha arritjet tjera! Pa këtë harmoni vështirë se do mund të isha ky që jam, unë i sotmi që jetojë me bindjen se i kam realizuar thuajse të gjitha pretendimet që janë varur nga unë!

Po të vdisje dhe të mund të mishëroheshe në një tjetër njeri, apo diçka tjetër, çfarë do të dojë të ishe?

Atë që do jem: baltë e dhe që do ushqejë e mbi të cilin do rriten lule!

Cili është sendi më i çmuar që zotëron?

Një unazë prej bakri që e ka mbajtur në gisht ime më kur ka ardhur nuse!

Cilën quan pikën më të thellë të mjerimit?

Të mos mund t’i shikosh drejtë në sy ata që të duan!

Të jetosh tërë jetën i maskuar ashtu që një ditë edhe ti vetë të mos e dish cilën e ke maskë, e cilën fytyrë të vërtetë!

Ku do të pëlqente të jetoje?

Aty ku jetoj sot- në fshatin tim pranë Shkupit! Mbase shkaku se jam lodhur nga të jetuarit jashtë vendlindjes dhe duke iu nënshtruar thirrjes së brendshme gënjeshtare se mund të ndjehem më mirë atje ku nuk ndodhem tani!

Ndër veprimtaritë që merresh, cila është e preferuara juaj?

Krijimtaria letrare!

Cila është karakteristika juaj më e spikatur?

Nuk di ta fsheh atë që e mendoj! Kjo më bënë të “pambrojtur” përballë të tjerëve, kjo u jep përparësi të tjerëve të dinë çka mendoj edhe për ta. Por njëkohësisht, kjo më bënë të jetojë pa shtrëngimin e maskës së rrejshme në fytyrë!

Veçoria që pëlqen më shumë te një mashkull?

Mbase këtë më së miri e dinë femrat! Unë dua të besoj se veçorit që duhet t’i ketë një mashkull janë ato që i posedoj unë!

Veçoria që pëlqen më shumë te një femër?

Bukurinë dhe mençurinë- dy gjërat që rrallë i gjen së bashku te një femër e vetme! Dhe duke mos mundur ato t’i gjesh te një femër e vetme, ne bëhemi gjurmues të epur të femrës ideale!

Cilët janë shkrimtarët e preferuar?

Janë të shumtë, kryesisht ata që i kam lexuar në rini, si Prusti, Kamy e disa të tjerë.

Cili është heroi yt në art dhe kulturë?

Nuk kam të tillë!

Cilët ke heronj në jetën reale?

Nuk kam as heronj të kësaj natyre!

Cilat gjërat nuk të pëlqejnë fare?

Bisedat e kota sa për ta harxhuar më të çmueshmen që kemi-kohën!

Si do të të pëlqente të vdisje?

Ashti siç vdiq im atë: të bie në gjumë e të vazhdoj fjetjen e përjetshme i buzëqeshur!

Cila është motoja juaj?

Të jesh i kënaqur me atë që ke dhe atë që je!

23 lexime vere

Tregim/novela Titulli: Vite pa stinë Autori: Preng Maca Botimet: PEN Albania

Një frymë e re në letërsinë shqipe Fitues i konkursit “Gjergj Fishta” për vëllimin me poezi “Duke të pritur ty”, shkrimtari dhe poeti Preng Maca këtë rradhë vjen me vëllimin me tregime dhe novela titulluar “Vite pa stinë”, botuar nga Qendra PEN në Shqipëri. Ky është vëllimi i parë në prozë i autorit Maca pas tri vëllimeve me poezi “Letra pa adresë” , botuar në vitin 2000, “Koha mes nesh” botim i vitit 2008, dhe “Duke të pritur ty”, botuar në vitin 2010. Pa dyshim që dhe Maca është përfaqësuesi i shkollës poetike të Lezhës. E si i tillë ai ka sjell një frymë të re, frymë lirizmi dhe bashkëkohore në poezinë dhe së fundmi dhe me prozën e tij. “Njëmijë herë e kam menduar, se në çfarë gjëje dallohen njerëzit që shkruajnë nga të tjerët? A mundet ndonjëherë që krijimi i tyre ne letër t’i afrohet shpjegimit të njerëzve të interesuar për poezinë? A është vallë i shënuar ky grupim njerëzish që shkruajnë, a e pret në rrugë “legalizimi” i veprës së tyre shpesh modeste? Në rrugën e gjatë e të mundimshme të artit, ata që ia dalin të dallohen janë më fatlumët, se ndoshta shumë prej atyre që “bien” rrugës, nganjëherë fshehin vlera të vërteta të artit të tyre të pa inaguruara… A mund të shpjegohet: Arti i njeriut të artit?”-këto janë vetëm disa nga pyetjet që shtron autori Preng Maca në novelën “Refleksione” ku shpjegon marrëdhënien e shkrimtarit, me veprën e tij dhe me lexuesin. Ky i fundit kur të marrë në dorë këtë libër do të kuptoj shumëçka…

Histori Titulli: Buda dhe budizmi Autori: Hans H. Penner Shtëpia botuese: Helga-s Secrets

Të zbulosh kozmosin e Budës Kozmologjia budiste përmban dy elementë: hapësirën dhe kohën. Hapësira në budizëm ndahet në tri mënyra hierarkike, në tri sfera. Secila prej tyre përfshin disa fusha. Ato quhen: Sfera e Paformë, Sfera vetëm e Formës dhe Sfera e Ndjesi-Dëshirave.

Megjithëse kozmosi mund të mos ketë fillim e fund dhe ndonëse jeta është proces lindjesh, vdekjesh e rilindjesh, vini re që ka një fillim dhe një fund për secilën jetë në veçanti. Në të gjitha sferat e kësaj kozmologjie komplekse, pavarësisht se sa zgjat secila jetë. Gjithçka edhe vetë sferat qeverisen nga ligji i origjinës së ndërvarur të të gjitha gjërave të kushtëzuara: të gjitha gjërat lindin, vdesin dhe rilindin. Në fillim të legjendave të Budës, na thuhet se ishte parashikuar që ai do të bëhej ose Monark Universal ose një I Ndriçuar. Megjithëse i ati donte shumë që ai të bëhej Monark Universal, ne e dimë përfundimin. Ideja që dua të nxjerr është që teksti nuk e trajton njërin si më me vlerë se tjetrin, dhe që Buda e bëri shumë të qartë këtë në momentin e vdekjes, kur tregoi se si e donte funeralin e tij. Doktrina e karmës është ndryshimi i tretë që duhet përmendur para se të shohim kozmologjinë budiste.

Doktrina e karmës tregon se ne dhe vetëm ne jemi përgjegjës për veprimet tona dhe se shumica e veprimeve tona të tashmë janë të kushtëzuara nga veprimet tona të së kaluarës dhe do të kushtëzojnë veprimet tona në të ardhmen. Ekzistenca pra reflekton kozmologjinë në faktin që edhe ajo nuk ka fillim e mbarim. Karma shpesh përkufizohet si rrota që përshkruan ekzistencën si përsëritje e lindjeve, vdekjeve dhe rilindjeve. Siç do ta shohim, karma është një përbërës i nevojshëm në kozmologjinë budiste, siç është dhe biografia e Budës.

24

E shtunë-diel, 17-18 gusht 2013

www.mapo.al

Kritikë Kur tradhëtohen Testamentet

Mbi përkthimin e librit “Testamentet e tradhtuara” botime Pika pa Sipërfaqe sjellë në shqip nga Balil Gjini

Astrit Cani

M

ilan Kundera gjithmonë m’ishte dukur eseist i maskuar, prandaj i snoboja romanet e tij. Deri një ditë kur vendosa me lexue një ese të tij: Testamantet e tradhtuara. Falë saj, Kundera më bindi dhe ma ndryshoi perceptimin për krejt veprën e tij. Për qejf fillova ta përkthej, e për respekt e mora me ngadalë. Mbas do kohësh kur kisha mbërritur n’atë pikë sa me mujtë me i dhanë fund procesit, pyeta me gjeta ndonjë botues, por më thanë se dikush ma kishte kaluar dhe e kishte përkthyer krejt librin para meje. Kështu, mos me humbë kohë, u tërhoqa. Por njohja e thellë e këtij libri më lejon të jem ndër kritikët e tij, sidomos kur kam edhe një përkthim në sirtar. Libri është Testamentet e tradhëtuara, botime Pika pa Sipërfaqe, përkthyer nga Balil Gjini. Ai fillon me romanin me namë të Rabelais. Në shqipen e premiuar të Gjinit na vjen kështu: “Qysh në fazat e fillimta libri i hap kartat: kjo që rrëfehet këtu nuk është serioze [...]”.

Varianti im që flen në terrin e një sirtari: “Qysh prej fjalive të para libri loz me letra të hapura: ajo çka po tregohet nuk është e njëmendtë [...]” Të paktën fjala “serioze” duhet shqipëruar sipas ngjyresës, pra: “e njëmendtë”. Shembull: ajo që i ndodh Gregor Samsës është shumë serioze (madje është tmerrësisht e rëndë), por nuk është e njëmendtë, është jashtë njëmendësisë. “Serioze” në gjuhët latine ka këtë sfumaturë ose ngjyresë kryesore, pra “e njëmendtë”. Kurse në shqip, një gjë që nuk është “serioze” mund të jetë një tallje. Por tek Metamorfoza që morëm shembull, nuk kemi tallje me lexuesin. Më poshtë, po në faqen e parë, kemi: «Aty është gjithçka: “e vërteta dhe e pavërteta”, alegoria, satira, gjigantët dhe njerëzit normalë [...]. “Vraisemblable” dhe “invraisemblable” e përkthen si “e vërteta” dhe “e pavërteta”».

Ndërkohë që e gjasshmja dhe e pagjasshmja janë gjegjëset e përsosura në shqip të këtyre fjalëve. Ndërkohë fjalën gege ‘e pagjasshme’, përkthyesi më poshtë e përdor, por ku nuk ka rëndësinë kategorizuese që ka më sipër. Gjini shqipëron aty ku s’duhet dhe nuk shqipëron ku duhet.

Vijon libri: «[...] S. Rushdie, në Vargjet satanike, bën që dy heronjtë e tij, pas shpërthimit të një avioni, të bien duke llomotitur, duke kënduar, duke u sjellë në mënyrë komike dhe të pagjasshme. Ndërsa “përsipër, mbrapa, poshtë, në zbrazëtirë”, fluturojnë karrige me shpinore të fushkëta, gota prej kartoni, maska për oksigjen dhe pasagjerë, njëri Gibraeel Farishta, “noton” në ajër me krahë fluture, me stil bretkosë, mbështillet si lëmsh, shtrin krahët e dhe këmbët në pafundësinë e këtij të quajturi agshol...»

Kurse, përkthimi im: Teksa «nga sipër, nga prapa, nga poshtë tyre vareshin në atë boshllëk» sedilje të përkulshme, gota letre, maska oksigjeni dhe pasagjerë, njëri prej tyre, Xhebrail Farishta, notonte «në ajër, krol, bretkosë, dhe kruspullosej si një top, dhe prapë hapte këmbë e krahë mbi gruntin gati të pafundëm të pragzbardhjes».

Balili e bën të pagjasë jo vetëm rënien rushdiane ku personazhet ia shtrojnë me muhabet, por edhe avionin. Vetëm në avionat me të cilët ka fluturuar B. gjatë përkthimit, në vend të (sièges à dossier inclinable) “sediljeve të përkulshme”, kemi “karrige me shpinore të fushkëta”. Pra në vend të një avioni të Indian AirLines, kemi një tonin të Lazarati Airlines, ku piloti-shkrimtar na tymoska barin magjik, dhe në vend të sediljeve të përkulshme shifka “karrige me shpinore të fushkëta”...

Notin krol, B. Gj. e jep fjalë për fjalë si “not me krah fluture”... Kurse shprehja ‘në pafundësinë e këtij të quajturi agshol’ për të thënë se e gjitha po ndodh mbi sfondin ose gruntin e zbardhjes së ditës, na dëshmon se përkthyesi tashmë është ‘bërë dru’. Kundera, i cili s’ka gisht në këtë mes, duke cituar përkthimin frëng të Rushdisë, thotë: «dans la quasi-infinité de cette quasi-aube». Emrin e person-

Në 1-vjetorin e ndarjes nga jeta të intelektualit Arbën Xhaferi, miqtë sjellin kujtimet me të

Ai ishte i të gjithëve

Milan Kundera

Kopertina e librit "Testamentet e tradhtuara"

azhit B. e lë Gibraeel, kur fare mirë mund ta shqipërojë Xhebrail, ose Xhibrail simbas dy trajtave shqipe të variantit musliman t’emrit të krye-engjëllit. U morëm me tre paragrafët nistorë.

Shohim tani kapitullin kunderian mbi Kafkën sipas Brodit. Pra kapitullin më në spikamë të temës së tradhtimit të testamentit.

Gjini përkthen kështu: “Kësisoj ne nuk habitemi që Brodi, adhurues i romantikës femërore, për të cilin pallimi nuk ishte realitet, por “simbol i ndjenjës”, nuk kishte mundur të përshquante asgjë të vërtetë tek Brunelda, zaten as hijen e një përvoje reale, por vetëm përshkrimin e “tmerreve ndërshkuese, përcaktuar ndaj atyre që nuk ndjekin rrugën e mbrothtë”. Nga file-i i përkthimit tim të 2007s, kopjoj: «Nuk duket e çuditshme pra që Brodi, adhurues romantik i grave, për të cilin koito-ja nuk është një realitet por një «simbol i ndjenjës», s’ka parë te Brunelda asgjë të vërtetë, as hijen e një eksperience reale, por vetëm përshkrimin e «ndëshkimeve të tmerrshme rezervuar atyre që s’ndjekin udhën e drejtë». Dhe origjinali, që është më i thjeshtë se çdo përkthim:“On ne s’étonne pas que Brod, adorateur romantique des femmes,

pour qui le coït n’était pas réalité mais «symbole du sentiment», n’ait pu vir rien de vrai dans Brunelda, pas l’ombre d’une expérience réelle, mais seulement la description des «horribles punitions destinées à ceux qui ne suivent pas le bon chemin».” Vini re se “le coït” B. e jep me fjalë “pallimi” e sa keq tingëllon kjo në këtë libër estetike, ku fill mbrapa flitet për “simbolin e ndjenjës”... Koito nuk domethënë pallim por çiftim, por edhe po t’ishte ashtu, nuk duhej shqipëruar. “Udha e drejtë” për të cilën flet çdo bibël a qitap, në asnjë libër fetar nuk rezulton si “rruga e mbrothtë”. Sipas B. prapë (faqja 273), tregimi i përsosur i Kafkës “Ein hungerkuenstler” qenka Një kampion i agjërimit. Fjalia e plotë në përkthim është: «Shkagimi nuk i përket automatikisht gjithçkaje që s’ishte botuar, sepse përmes veprave “të vlefshme” radhit edhe novelën Një kampion i agjërimit, e cila, në çastin kur e shkroi letrën, nuk ekzistonte veçse në dorëshkrim.» Në radhë të parë Gjini duhet të ketë parasysh se fjala frënge ‘parmi’, nuk do të thotë përmes(!) pavarësisht ngjashmërisë grafike dhe fonetike. Ajo do të thotë ndërmjet, ose midis. Në radhë të dytë “Artisti i urisë” nuk është novelë! Dhe nuk titullohet Një kampion i agjërimit. Duhet me ia ripërkthye lexuesit këtë fjali, duke i thënë se Kafka n’amanetin letrar që i la Brodit, nuk dënoi me djegie çdo gjë që kishte shkruar, pasi mes veprave të tij mund të ruhej tregimi Artisti i urisë... etj. Në faqen 277 përkthyesi Gj. tregon se nuk e njeh fare Kafkën, kur përkthen pjesën e fundit të Procesit. Ndërkohë që shumë mirë mund të kishte kopjuar e ndrequr pak përkthimin e Gj. Vlashit. Rëndësia e Testamenteve është aq qendrore në veprën e Kunderës, sa ky libër mund të jetë pa frikë edhe testamenti i tij. Çdo shtrembërim i tij meriton një “j’açuse” të madhe botnisht. *autori është përtkhyes

Në Tetovë u përkujtua një vjetori i ndarjes nga jeta të kryetarit të parë të PDSH-së, Arbër Xhaferi. Në akademinë përkujtimore u fol për personalitetin dhe veprimtarin e Arbën Xhaferit, si një publicist, ideolog, politikan dhe familjar. Kryetari i PDSH-së, Menduh Thaçi në fjalimin e tij theksoi se Arbën Xhaferi ishte shtylla e lëvizjes shqiptare në Maqedoni që u angazhua rreth kauzës së drejtë kombëtare me emblemën e PDSH-së. “Do të flas për atë që dëshironte dhe punonte Arbën Xhaferi. Dhe ajo është, puna krenaria, qëndresa dhe betejat që zhvillojmë ne bashkërisht në realizimin e kauzës shqiptare këtu në Maqedoni dhe më gjërë. Veprimtaria e Arbën Xhaferit nuk është vetëm ide, opnion apo analizë është shumë më shumë se kaq. Njëzet vjet më parë, më 1993 Arbën Xhaferi iu bashkangjit lëvizjes sonë të re e cila si atëherë ,ashtu edhe sot është i vetmi organizim i shqiptarëve të Maqedonisë që angazhohet për kauzën tonë të drejtë e ajo është Partia Demokratike Shqiptare.

Bashkërisht kemi kaluar shumë situata të rënda, por si atëherë ashtu edhe sot ne nuk dorëzohemi, ne nuk guxojmë të dëshpërohemi sepse ne jemi në rrugë të drejtë sado që e vështirë të jetë ajo. Arbën Xhaferi, jo vetëm që nuk e duronte nënshtrimin, përuljen por edhe I luftonte ato. Atë e bëjmë edhe ne”, theksoi Thaçi. Një fjalim rasti ka pasur edhe kryetari i AAK-së, Ramush Haradinaj i cili ka theksuar se Arbën Xhaferi dhe mençuria e tij duhet të jetë një udhërrëfyes për shqiptarët. “E kam pasur rastin ta njoh. Ai ishte i të gjithëve.

Në momentin e ndarjes nuk kisha rastin të jem, por sot jam i pranishëm në këtë përvjetor. Qasja e tij ishte e saktë, komplekse dhe mbetet udhërrëfyes për ne shqiptarët për një zhvillim të mbarë”, theksoi Haradinaj. Në këtë akademi folën edhe miq dhe familjarë të Arbën Xhaferit.

Shënim mbi librin “Love” të shkrimtarit shqiptar Skënder Sherifi

Për të ndezur dhe ushqyer të gjitha dëshirat njerëzore Pas një hyrje që rrjedh si një lumë-po iu lutemi shumë: Zhytuni në të. Dhe leni valët që t’iu pushtojnë-Skënder Sherifi e fton lexuesin në një udhëtim madhështor. Ah, Çfarë udhëtimi! Ëshë një ekspeditë e vërtetë, plot surpriza dhe aventura të parashikueshme, një kalërim fort i shijshëm përmes hapësirave dhe kohërave, por edhe përmes formave të shprehjes artistike, që civilizimet e ndryshme, prej antikeve e deri te këto bashkëkohoret e sodit, na i kanë vënë në dizpozicion. Skënder Sherifi e bëri një xhiro gjigante përreth Europës, një rrotullim tjetër rreth Botës, prej nga urtësia e thellë e Indisë, deri te energjia e vrullshme e Amerikës, prej literaturës së madhe botërore, deri te imazhet më të mrekullueshme që na i ofron arti i shtatë kinematografik. Skënder Sherifi është Princi sharmant, Veziri i madh, Magjistari suprem, i dituri sublim që na i dhuron të gjitha telentet e tij në shërbimin ekskluziv të Dashurisë, me shkronjë të madhe, ngase kështu e kërkon nderi i Aristokracisë për këtë ndjenjë aq fine dhe fisnike. Por pas një leximi të tillë, kam frikë që nuk na ngelet asgjë për të dëshiruar. Jo, jo... e kam gabim...absolutisht gabim! Përkundrazi ky libër është një nxitje fantastike, për ti ndezur dhe ushqyer të gjitha dëshirat njerëzore. Dhe po citoj me këtë rast dhe me plot qejf fjalën e Poetit tonë të madh Flaman, zoti Hugo Claus “Ruani dëshirën!”

Geer Van Istendael (autori është shkrimtar flaman i njohur dhe figurë intelektuale në Belgjikë)

hylli i dritës

Peregrinus

Idi, essi,uni

Përshtypje udhtimit: prej Tuzit në Triepsh

Pasioni nuk është bir i biznesit

Pse komunikimi verbal mes shqiptarëve është shpesh problematik?

Ardian Ndreca

Gjergj Meta

Ylli Pango

Pikëpamje profil Economicus Ideologji esse Çdo të shtunë / dielë www.mapo.al

profil

Angela Merkel

“Dora” e sigurt në kohë të vështira

Tregu, prona dhe mjedisi: konflikt juridik apo zgjedhje politiko-sociale ?

31 ide për zhvillimin, në një kohë kur Shqipëria ballafaqohet si me shenjat e krizës ashtu dhe me potencialin e kalimit nga vend në zhvillim në vend të zhvilluar, do të jetë një agorë e re në MAPO Weekend. Akademiku dhe ekonomisti Adrian Civici do të sjellë një analizë dhe interpretim të asaj që ka ndodhur, po ndodh dhe pritet të ndodhë. Për t’i dhënë shpjegim sloganit tashmë të famshëm të presidentit amerikan Klinton: It’s the economy, stupid!

Ndotja e ujërave dhe lumenjve, shkatërrimi i argjinaturave, erozioni, humbja e tokës bujqësore, dëmtimi i pyjeve, shpërdorimet me shtretërit e lumenjve, plazhet e ndotura, ndërtimet e çrregullta e të shëmtuara në çdo cep të territorit etj., janë profilizuar tashmë si fenomene e debate shumë aktuale në Shqipëri. Ne ndeshemi përditë në ekranet e televizioneve me banorë të shqetësuar se po iu shemben shtëpitë nga rrëshqitja e dheut, me shtretër lumenjsh që zgjerohen në dëm të tokave bujqësore apo që shkatërrojnë këmbët e urave, me ujëra lumenjsh tejet të ndotur, me ekskavatorë e kamionë që vazhdojnë të pashqetësuar

Faqe 25

të shfrytëzojnë inertet e shtretërve të lumenjve e përrenjve apo akoma më keq, rërën e plazheve, me pronarë apo përdorues të inerteve të revoltuar që tundin para kamerave lejet e shfrytëzimit të burimeve natyrore, me ministra, politikanë e qeveritarë të lartë që betohen se do bëjnë të pamundurën që ta ndalojnë degradimin e mjedisit, që do kujdesen për një Shqipëri me mjedis të pastër, etj.

Të gjitha këto dëshmojnë se Shqipëria po bëhet gjithnjë e më shumë e ndërgjegjshme për sfidën e mbrojtjes së mjedisit dhe pasojave fatale që vijnë nga neglizhimi i saj për shëndetin e banorëve, për degradimin e mjedisit në tërësinë e tij...

26

E shtunë-diel, 17-18 gusht 2013

www.mapo.al

Dilema zhvillimi

25

31 ide për zhvillimin, në një kohë kur Shqipëria ballafaqohet si me shenjat e krizës ashtu dhe me potencialin e kalimit nga vend në zhvillim në vend të zhvilluar, do të jetë një agorë e re në MAPO Weekend. Akademiku dhe ekonomisti Adrian Civici do të sjellë një analizë dhe interpretim të asaj që ka ndodhur, po ndodh dhe pritet të ndodhë. Për t’i dhënë shpjegim sloganit tashmë të famshëm të presidentit amerikan Klinton: It’s the economy, stupid!

Tregu, prona dhe mjedisi : konflikt juridik apo zgjedhje politiko-sociale ?

N

dotja e ujërave dhe lumenjve, shkatërrimi i argjinaturave, erozioni, humbja e tokës bujqësore, dëmtimi i pyjeve, shpërdorimet me shtretërit e lumenjve, plazhet e ndotura, ndërtimet e çrregullta e të shëmtuara në çdo cep të territorit etj., janë profilizuar tashmë si fenomene e debate shumë aktuale në Shqipëri. Ne ndeshemi përditë në ekranet e televizioneve me banorë të shqetësuar se po iu shemben shtëpitë nga rrëshqitja e dheut, me shtretër lumenjsh që zgjerohen në dëm të tokave bujqësore apo që shkatërrojnë këmbët e urave, me ujëra lumenjsh tejet të ndotur, me ekskavatorë e kamionë që vazhdojnë të pashqetësuar të shfrytëzojnë inertet e shtretërve të lumenjve e përrenjve apo akoma më keq, rërën e plazheve, me pronarë apo përdorues të inerteve të revoltuar që tundin para kamerave lejet e shfrytëzimit të burimeve natyrore, me ministra, politikanë e qeveritarë të lartë që betohen se do bëjnë të pamundurën që ta ndalojnë degradimin e mjedisit, që do kujdesen për një Shqipëri me mjedis të pastër, etj.

Të gjitha këto dëshmojnë se Shqipëria po bëhet gjithnjë e më shumë e ndërgjegjshme për sfidën e mbrojtjes së mjedisit dhe pasojave fatale që vijnë nga neglizhimi i saj për shëndetin e banorëve, për degradimin e mjedisit në tërësinë e tij, si dhe për imazhin e keq të Shqipërisë turistike që e përmendim çdo ditë si një nga sfidat më të mëdha të zhvillimit. Zona të tëra, veçanërisht ato turistike të bregdetit Jon vuajnë prej vitesh nga konfliktet e pronësisë duke mos na krijuar mundësi të zhvillojmë një turizëm modern; ndërtimet pa kriter, shembjet e tyre me fushata duke krijuar male mbeturinash inerte e pluhur pa fund; ujëra të ndotura që vazhdojnë të derdhen në det e liqene; lugina lumenjsh të mbushura me mbeturina plastike; plehra që digjen jashtë çdo standardi të përpunimit të tyre, etj.

Duke i gjykuar në thelbin e tyre, shumë nga përpjekjet tona, më tepër fokusohen në evidentimin dhe përfshirjen e problematikës së mjedisit në zhvillimet aktuale, sesa në problematikën dhe filozofinë e vërtetë të konceptit të administrimit të mjedisit në kuadrin e strategjive të zhvillimit të qëndrueshëm. Në debatin e ashpër por dhe në kompromisin e vështirë por të domosdoshëm ndërmjet ekonomistëve dhe ambientalistëve (sidomos po të kemi parasysh çështjen e importit të plehrave) tashmë po përzihen dhe duhet të përzihen gjithnjë e më shumë dhe juristët, sidomos në raportet ndër-

mjet të drejtave të pronës private dhe të drejtës mjedisore.

Një nga pyetjet më urgjente që kërkon përgjigje është: përse në shumicën dërrmuese të rasteve vërehet një konflikt i hapur juridik ndërmjet të drejtave private dhe të drejtave për mbrojtjen e mjedisit?; deri ku mund të shkojë e drejta mjedisore pa u vënë në konflikt me të drejtën private dhe detyrimet për kompensime financiare ndaj tyre? Ambientalistët dhe përgjithësisht “mbrojtësit e mjedisit”, në shumicën dërrmuese të rasteve nuk kanë mundësi të mbështeten në “të drejtën mjedisore” për të mbrojtur kauzën e tyre, duke gjetur si rrugë të vetme protestat publike, sensibilizimin e opinionit publik apo shtrëngimin e politikanëve e institucioneve që të veprojnë në këtë drejtim.

Presidenti i UET, Prof. Dr. ADRIAN CIVICI

Rivlerësim i mekanizmave të politikave publike

Debatet e sotme ndërkombëtare mbi zhvillimin e qëndrueshëm kanë, veç të tjerave, dhe meritën e madhe të fiksimit të parimeve të reja për një administrim të kujdesshëm të burimeve natyrore, për një rritje ekonomike të harmonizuar dhe në përputhje me ekuilibrat ekolog jike. Të gjitha mekanizmat që përfshihen në gamën e koordinimit të politikave publike dhe institucioneve të tregut janë duke u rivlerësuar.

Shqetësimi për të ardhmen e përbashkët ka shtruar për zgjidhje gjetjen e raporteve të reja ndërmjet koncepteve e praktikave aktuale të optimumeve ekonomike dhe rishpërndarjen për shumë gjenerata të burimeve natyrore. Diskutimet për lidhjet e ndërsjella ndërmjet cilësisë së ambientit dhe të drejtave të pronësisë kanë hapur pista të reja kërkimesh në fushën ekonomike e atë juridike. Ato kanë shkuar dhe më tej duke hapur konflikte të natyrës politike e sociale. Përcaktimi i të drejtave të pronësisë ngre disa pikëpyetje të mëdha si në lidhje me tipet e pronësisë, (publike, private apo kolektive) që duhen privilegjuar, ashtu dhe në fushën e qartësimit të të drejtave mbi rolin e tregut, institucioneve të tij dhe aktorëve të ndryshëm që veprojnë në këtë mjedis.

Lidhjet ndërmjet mënyrave të qeverisjes dhe mekanizmave të tregut janë akoma të paqarta edhe në nivel ndërkombëtar. Kështu p.sh., në fushën e klimës, të drejtat e pronësisë janë të lidhura me një vlerësim global të kapaciteteve të riciklimit të pasurisë natyrore kolektive. Kjo bën që, debatet aktuale mbi përcaktimin e kuotave të ndotjes apo shpërndarjes së

Të gjitha këto dëshmojnë se Shqipëria po bëhet gjithnjë e më shumë e ndërgjegjshme për sfidën e mbrojtjes së mjedisit dhe pasojave fatale që vijnë nga neglizhimi i saj për shëndetin e banorëve, për degradimin e mjedisit në tërësinë e tij, si dhe për imazhin e keq të Shqipërisë turistike që e përmendim çdo ditë si një nga sfidat më të mëdha të zhvillimit.

kuotave të tregtueshme të ndotjes, të integrojnë problemet e efikasitetit të resurseve dhe të shfrytëzimit të ekuilibruar e afat-gjatë të tyre.

Nga ana tjetër, në fushën e biodiversitetit dhe mbrojtjes së ekosistemeve, të specieve apo resurseve gjenetike, parimi i pasurisë kombëtare i atribuon shteteve pushtetin dhe të drejtën e administrimit të resurseve, dhe për pasojë edhe përcaktimin e modaliteteve të shfrytëzimit dhe ndarjes së fitimeve prej tyre. Edhe marrëveshja mbi biodiversitetin është bërë një mollë sherri ndërmjet vendeve në zhvillim dhe atyre të zhvilluara, sidomos në fushën e të drejtës për patentat mbi materien e g jallë dhe rregullave të tregtisë ndërkombëtare.

Konfliktet juridike të lidhura me administrimin e resurseve të quajtura natyrore po nxjerrin në evidencë domosdoshmërinë e zgjedhjeve sociale fondamentale: duhet të favorizohet cilësia e jetës dhe një shpërndarje e ekuilibruar e pasurive publike të nevojshme për zhvillimin e gjeneratave të ardhshme, apo duhet të lejohet të veprojë logjika e ftohtë e efektivitetit ekonomik dhe konceptet e praktikat e sotme territoriale, juridike e politike me theks te dukshëm rajonal dhe nacional? Zgjidhja më e pranueshme duket se është zgjerimi dhe kompletimi i të drejtave mjedisore si një armë e fuqishme juridike që do të ekuilibrojë interesat ekonomike, të drejtat private të pronësisë dhe ruajtjen e mjedisit. E drejta e mjedisit, veçanërisht në nivel kombëtar nuk mund të jetë më vetëm një e drejtë memece, ose e drejtë e heshtur që nuk imponon detyrime juridike, por vetëm

E shtunë-diel, 17-18 gusht 2013

norma sjelljeje të rekomanduara për aktorët apo subjektet juridike.

Të drejtat e pronësisë: opsion i administrimit të mjedisit?

Në gjysmën e dytë të shek. XX, veçanërisht mbas vitit 1977, debatet mbi lidhjet e ndërsjella ndërmjet cilësisë së ambientit dhe të drejtave te pronësisë njohën një zhvillim te vrullshëm. Në këtë debat janë përfshirë pa përjashtim, si ambientet shkencore ashtu dhe autoritetet publike e ato joqeveritare. Ai ka hapur fusha të reja kërkimi e refleksioni, si në sferën e problemeve ekonomike, ashtu dhe në atë juridike duke u imponuar si një degë e re në fushën e të drejtës. Organizatat ekologjike e ambientaliste po e përdorin gjithnjë e më shume këtë degë të re të së drejtës për ankimin dhe procedimin juridik të pasojave që rrjedhin nga administrimi shtetëror i mjedisit dhe privatizimi i hapësirave mjedisore të rrezikuara. Duke u pozuar si alternativa e zgjidhjes së problemeve që mjedisi shtron para ekonomisë, përcaktimi i të drejtave të pronësisë evidenton dhe disa pikëpyetje që kanë të bëjnë me përcaktimin e tipit të pronësisë (publike, private, kolektive apo partneritet publik-privat), me rolin e tregut, të institucioneve të tij, dhe me qartësimin e të drejtave të aktorëve kryesorë të këtij procesi.

Analiza ekonomike e problematikës mjedisore mbështetet në vënien në dukje të pasojave indirekte e të pakontrollueshme të tregut të quajtura efekte anësore ose externalitete. Në gjuhën ekonomike ky fenomen interpretohet si aktivitet i një aktori ekonomik që mund të shfrytëzojë të mirat materiale të një individi tjetër apo të një kolektivi njerëzish pa e integruar koston e tyre në çmimin e mallit të tij. P.sh., një uzinë e prodhimit të letrës që ndot një lumë, apo një qendër e prodhimit të inerteve buzë një lumi, mund të shkaktojë një humbje të të ardhurave apo të mirëqenies të përdoruesve të këtij lumi (fermerë, peshkatarë, pushues, banorë të zonës,etj.) pa përfshirë në çmimin e letrës apo zhavorrit këtë dëm (ose shpenzimet që duhen bërë për të eliminuar pasojat e ndotjes). Kështu pra, disa lloj kostosh të aktiviteteve ekonomike i shpëtojnë rregullave të tregut dhe nuk paguhen nga përfituesit e tyre.

Prezenca e efekteve anësore bën që ndarja e të ardhurave dhe përfitimeve ndërmjet individëve apo grupeve të caktuara shoqërore të mos jetë e drejtë dhe e ekuilibruar, aq më tepër në kushtet e një ekonomie liberale.

Duke u nisur nga ky konstatim, ekonomisti

27

www.mapo.al

britanik Arthur Pigou, që veç të tjerave ishte dhe profesori i John Keynes-it, propozoi korrigjimin e fenomeneve jashtë tregut të lidhura sidomos me ambientin, nëpërmjet mjeteve e instrumenteve të tilla si taksat dhe subvencionet. Nga njëra anë taksat që kompensojnë ndotjet e mjedisit, rigjenerimi i të cilit kërkon shpenzime; dhe nga ana tjetër subvencionet që kompensojnë dëmtimin e mjedisit të papaguara nga ata që përfitojnë nga shfrytëzimi i këtij mjedisi. Ekzistenca e një kostoje te jashtme është pra një kondicion i mjaftueshëm për t’i hapur rruge ndërhyrjes se shtetit dhe përputhjes te kostove sociale me ato private.

Por një nga ekspertët më të njohur në këtë fushe, ekonomisti tjetër britanik Ronald Coase, babai i “teorisë së kostos së transaksioneve” dhe laureat i çmimit Nobel në ekonomi në vitin 1991, e kritikon karakterin optimal të instrumenteve ekonomike të Pigou-s dhe sugjeron një zgjidhje më pak ndërhyrëse, duke i lënë një hapësirë më të madhe lojës së lirë të konkurrencës. Nisur nga konceptet e të drejtës romake res nullius – se elementet e mjedisit si uji, ajri, etj. janë të pa-pronësueshëm – ai ka përpunuar teorinë e të drejtave të pronësisë: cilado qoftë ekzistenca fillestare e kostove sociale, tregu do të orientohet drejt zgjidhjes më të mirë vetëm atëherë kur aktorët ekonomikë do të arrijnë të negociojnë ndërmjet tyre koncesione reciproke në lidhje me të drejtat e tyre pronësore.

Shembulli më evident është ai i ndotjes së mjedisit: kur të drejtat e pronësisë janë të përcaktuara qartë, interesi ekonomik individual nxit si ndotësit ashtu dhe “viktimat” që të negociojnë direkt ndërmjet tyre deri sa të gjejnë një mirëkuptim në lidhje me nivelin e pranueshëm të ndotjes.

Arsyetimi mbështetet në shpërndarjen e të drejtave që përcaktojnë kuadrin e negociatave duke bërë që optimumi ekonomik dhe mjedisor të arrihet pavarësisht nga sistemi i përcaktimit juridik të të drejtave.

Cila është forma më e mirë e pronësisë: private apo e përbashkët ?

Format e pronësisë mbi burimet natyrore përbëjnë objekt debati ndërmjet eksperteve që interesohen për fushën e veprimit të të drejtave të pronësisë. Rryma më dominuese shpreh preferencat e saj në favor të privatizimit të burimeve natyrore. Në këtë rast, pronësia private kërkon që komuniteti t’i njohë pronarit të drejtën që të përjashtojë të gjithë të tjerët nga ushtrimi i të drejtave që i përkasin. Por ndërkohë po lind dhe një teori e re, e zhvilluar në kuadrin e “ekonomisë së re institucionale” veçanërisht nga ekonomistja

dhe politologia amerikane Elinor Ostrom, me çmimin Nobel në ekonomi në vitin 2009, e cila konsiston në faktin se duhen zhvilluar e organizuar metoda të reja për administrimin e të mirave të përbashkëta. Ostrom së bashku me ekologjistin amerikan Garreth Hardin, në kuadrin e debateve dhe punimeve të fokusuara në “administrimin kolektiv të të mirave të përbashkëta” dhe shqetësimit për “tragjedinë e pasurive kolektive, sidomos atyre natyrore”, insiston në shmangien e privatizimit të natyrës dhe mjedisit në përgjithësi duke afirmuar karakterin e papërvetësueshëm të burimeve natyrore, dhe privilegjon gjetjen e modaliteteve për administrimin e përbashkët komunitar të këtyre burimeve. Kjo mund të arrihet nëpërmjet decentralizimit të kompetencave menaxheriale dhe mbështetjes më shumë në rregullat e traditës se sa në rregullat e centralizuara të fiksuara nga qeveritë. Paralelisht me administrimin e burimeve natyrore nga “të drejtat individuale të pronësisë” apo nga Shteti, duhet të ekzistojë dhe një rrugë e tretë që është “administrimi komunitar apo kolektiv i këtyre të mirave të përbashkëta” nëpërmjet rregullimeve të nevojshme institucionale.

Kjo shkollë mendimi është shfaqur si një reaksion përballë dështimeve të përsëritura të projekteve të aprovuara e zbatuara pa pjesëmarrjen e komuniteteve lokale. Ajo i referohet kryesisht vendeve në zhvillim në të cilat janë implementuar shumë projekte të rëndësishme pa marrë aspak në konsideratë mënyrat historike-tradicionale të administrimit të burimeve natyrore.

Grupi i eksperteve në favor të pronësisë së përbashkët, të përfaqësuar nga Shoqata ndërkombëtare për studimin e pronësisë së përbashkët, paraqitet si kundërshtare radikale e pronësimit privat të resurseve natyrore. Megjithatë, sipas ekspertëve të njohur ndërkombëtarë në çështjet e zhvillimit të qëndrueshëm dhe burimeve të rinovueshme F.Berkes dhe M.Falque, zgjidhja e dilemës së burimeve natyrore të përbashkëta mund të gjendet në lidhjet komplementare dhe kompatibël ndërmjet burimeve, teknologjisë së shfrytëzimit të tyre, regjimit të të drejtave të pronësisë dhe tërësisë së institucioneve për administrimin e tyre. Ideja e kombinimit të sistemeve të pronësisë mund të jetë shumë më efikase se privilegjimi absolut i vetëm njërit prej tyre.

Po roli i shtetit, cili duhet të jetë?

Në këtë debat, autoritetet publike gjykohen vetëm nëpërmjet defekteve të konstatuara gjatë ndërhyrjes së tyre. Prona publike mbi një

burim natyror kërkon që shteti të përjashtojë individët apo grupet e veçanta nga përdorimi i pavarur i një burimi, dhe në funksion të një rregulli me origjinë politike të përcaktojë se cili ka të drejtën e përdorimit të këtij burimi.

Roli i shtetit duhet të kufizohet në formulimin e rregullave që disiplinojnë të drejtat e pronësisë. Por shumë argumente dëshmojnë në favor të tezës se përcaktimi i të drejtave të pronësisë si një nga zgjidhjet për administrimin e të mirave të përbashkëta nuk mund të imponohet pa ndihmën e autoriteteve publike: garancia e të drejtave të pronësisë nuk mund të ekzistoje pa forcën e ligjit dhe autoritetin administrativ publik ; kur kemi të bëjmë me pasuri kolektive për të cilat nuk ekziston mundësia e një ndarjeje fizike, vetëm lejet apo autorizimet (leje për ndotjen e ajrit, ujit, tokës, autorizim për shfrytëzimin e energjisë se erës, etj.) e bazuara në rregulla institucionale mund ta zgjidhin problemin; kur pasojat mbi ambientin konsiderohen si të parikuperueshme, d.m.th, kur periudha e ripërtëritjes së tyre është më e gjatë se cikli ekonomik i shfrytëzimit të tyre, apo në rastet kur një ekuilibër natyror i shkatërruar nuk mund të rivendoset sepse kushtet iniciale te krijimit të tij janë shkatërruar – atëherë autoritetet publike nëpërmjet rregullave e ligjeve të ashpra duhet të bllokojnë tejkalimin e kufirit ekstrem të pakthyeshmërisë së ekuilibrit.

Parë nën këtë kënd vështrim, niveli i mbrojtjes së ambientit nuk mund të përcaktohet në funksion të optimumeve të tregut, por në funksion të parimit të parandalimit të efekteve të pakthyeshme. Për këtë, nga ana e çdo qeverie apo shteti duhet të kihen në konsiderate disa norma globale të cilat nuk duhet të anashkalohen apo neglizhohen, duke eliminuar kështu riskun e pasojave të pariparueshme për të sotmen e të ardhmen.

Si përfundim, mund të thuhet se autoritetet publike mbeten aktori qendror në administrimin e burimeve natyrore. Teoritë dhe praktikat e mbështetura në domosdoshmërinë e përcaktimit të qartë të të drejtave të pronësisë, më shumë sesa rritjen e prezencës së Shtetit, kërkojnë modifikimin e rolit të tij, duke privilegjuar më shumë një shtet-mediator, një shtet “ligjor” ndërmjetës e garantues, sesa një shtet planifikues, imponues apo ndërhyrës me forcë e në mënyrë subjektive e klienteliste në çështjet e mjedisit.

28

E shtunë-diel, 17-18 gusht 2013

Hylli i dritës

Peregrinus

Kushedi a asht njohtë Át Anton Harapi me shkrimtarin arbëresh prej Zaret Josip Rela, i cili në vitin 1918, i komanduem prej austrohungarezëve punonte në Triepsh, ku madje edhe shestonte veprën e tij të pambarueme “Pengtorët”!

Kush nuk ka pasione nuk është më i gjallë. Aftësia për të pasur pathos, përveçse adrenalinën e dëshirës për të arritur diku, ka natyralisht me vete edhe përmasën e pësimit dmth të vuajtjes për të arritur diku dhe diçka.

Gjergj Meta

Ardian Ndreca

Përshtypje udhtimit: prej Tuzit në Triepsh

T

uzi asht nji katund i madh ase nji qytezë e vogël në kambë të Deçiçit i zhvilluem në kohën e Mbasluftës së Dytë e i zmadhuem sidomos mbas viteve ’90. Afërsia me Podgoricën nuk ka mujtë me e ndihmue, pse vetë kryeqyteti malazez asht nji konglomerat ndërtesash të shëmtueme të stilit komunist që nuk e përfaqson aspak shtetin e vogël ballkanik.

Tuzi në verë asht si nji furrë që djeg natë e ditë.

Anës rrugës kryesore kafehanet e pafundme janë të mbushuna deri në mesnatë me njerëz që flasin shqip e serbisht.

Në sheshin ku çdokush që njeh sadopak historinë e atij vendi, heroizmin e Bratilës me 6 prill 1911 kur Ded Gjo Luli ngriti flamurin shqiptar, do të pritte me pa bustin e Ded Gjo Lulit, nuk gjen tjetër veçse nji trumë të stilit boshnjak, në formë kafazi që mund të kundrohet prej pazarit të Khartumit deri në Sarajevë. Ma tej xhamia me minare të bardhë prej ku qysh në nadje heret nis ajo që shkrimtari Paolo Rumiz e ka quejtë “lufta akustike” e Ballkanit. Ushtria e decibelëve me uniformë arabe çan ajrin e randë ende pa lind drita, edhe pse në këtë vend asht vështirë me besue se ndokush mund ta kuptojë atë gjuhë! Ndërsa medreseja madhështore jashtë Tuzit i asht kushtue Mehmet Fatihut II, prania e të cilit në historinë tonë nuk e di nëse asht për t’u kujtue kësodore!

Rreth e rrotull nji kotje e pafund që s’len pa kaplue as dy policët e patrullës që pijnë si të tretun në mendime kafen në nji bar buzë rrugës që çon pluhun.

Tuzi vitet e fundit ka përjetue ardhjen e disa mija myslimanëve boshnjakë prej Bijelo Poljet, të cilët qeveria malazeze i ka vendosë në lagjen Karabushko, në hymje të qytezës. Zhvendosja e tyne në Tuz asht ba për me mundë përfundimisht praninë shqiptare si shumicë në ketë qytezë kufitare. Partitë politike shqiptare në Mal të Zi, të tepërta për numrin e kësaj etnie, nuk kanë ndonji randësi politike dhe nuk mbrojnë identitetin kombtar. Nji pjesë e tyne asht kthye në patericë të partisë së Gjukanoviqit, të tjerët bajnë hije pothuejse kot.

Në të djathtë të rrugës që merr nga jugu, mes nji kopshti të gjelbëruem – që asht edhe vendi i vetëm ku kanë mundë me gjetë azil statuja e Nanë Terezës dhe busti i Ded Gjo Lulit, gjindet kisha e françeskanëve. Këta të fundit, me aktivitete dhe botime shqip, janë ndër të paktit që mbajnë gjallë frymën kombtare. Tuzi ka shumë shpirtna. Vitet e komunizmit titoist nuk kanë ikë pa pasoja. Kah ana tjetër përmes nji shtrese enveristash kosovarë të diasporës ka hy nji frymë e keqe gjoja nacionaliste që vijon ende. Islami radikal, i toleruem prej malazezëve, ka përparue shumë në dekadat e fundit e për çudi edhe berishizmi ka lanë gjurmë të këqija ndër shqiptarët e kësaj treve. Tuzi asht diçka e tjetërsueme, diçka për t’u harrue, nji vend ku deri tash humbja dhe harresa janë ulë kambëkryq.

Lamë mbrapa Tuzin e ngjitemi maleve të mbulueme me shkozë, frashën e dëllinja. Kudo ndihet era e sherbelës dhe e trumzës së thame, poshtë, në të djathtën, Cemi si nji kordon blu herë duket e herë zhduket mes zajesh, pranë arash me kollomboq e vneshtash të harlisuna. Vijojmë rrugën e thepisun drejt Grudës.

Larg kah perëndimi fusha e Podgoricës duket e mjegullueme prej ajrit të nxehtë. Nji plak e nji fëmijë na përshëndesin me përzemërsi anës rrugës që ndan me mure të thata gurësh kopshtet me misër, kumbulla, manda e hardhija. Gjithçka duket se asht e braktisun. Të gjitha këto katunde kanë mbetë shkretë, shumica e banorëve kanë ikë për me jetue në Amerikë. Mbërrijmë tek kisha e Grudës, por nuk asht ma ajo e vjetra ku Át Anton Harapi çonte meshë dikur. Pranë saj ka mbetë në kambë e damtueme dhe e braktisun qela ku françeskani shirokas pat jetue

www.mapo.al

në vitet 1918-19. Më vijnë ndër mend përshkrimet e tija mjeshtrore tek “Andrra e Prêtashit”. Ndihen vetëm gungallat. Hyjmë me kujdes në qelën që asht damtue shumë prej termekut të vitit 1979. Përtokë janë do libra shkollet të hjedhun, do revista kishtare shqip e kroatisht, shtretën të vjetër, kandila me voj gurit e almise të ndryshme. Në nji krah shihet lugina e Cemit e sipër, përtej lumit, Kalajt e ma nalt shtëpia e bajraktarit të Grudës; në krahun e djathtë - krenare në braktisjen e saj – rrin e vetmueme shtëpia e Prêtash Cukës me nji qiparis përbri; sipër Suka e Grudës. Qe si e përshkruente Harapi tek “Andrra e Prêtashit” nji mbasdite veret sot e 95 vjet ma parë: “Dielli ishte në të rám. Hijet kishin marrë brigjet e thata të Cemit, e, si t’ishin kah endin nji pëlhurë të zbetë, por të madhnueshme mbi atë brî mali, me turrin e lehtë të nji flladi, kandshëm po u kapshin në Sukën e Grudës.

Shkrepat, vetmue prej rrezeve të diellit, rrethue me njomsín e shërbeles së përqukueme e aty këtu prej ndo’ i lisi të rrallë, merrshin nji trajtë vigane”.

E njejta pamje, të njejtit njerëz. Asgja nuk ndryshon mes këtyne shkrepave të thatë. Udhërrëfyesi na tregon kudo për luftna, për të vramë, për vorre shqiptarësh dhe anmiqsh. Turqit dhe malazezët kanë lanë ndër këto male eshtnat e tyne pa mujtë me zhgulë e me shfarosë farën e këtyne fatosave shtatnaltë, burra e gra me shikim të ngultë e të thellë e me fytyra të ambla e të bardha.

Kushedi a asht njohtë Át Anton Harapi me shkrimtarin arbëresh prej Zaret Josip Rela, i cili në vitin 1918, i komanduem prej austro-hungarezëve punonte në Triepsh, ku madje edhe shestonte veprën e tij të pambarueme “Pengtorët”!

Ngjitemi ma nalt drejt Triepshit. Rruga asht e mirë, kishat në ledina janë të godituna, shtëpiat janë të reja e të hijshme. Mungojnë vetëm banorët.

Shohim të rrënueme kazermën e “Ushtrisë popullore”, e cila dikur mbikqyrte vendasit. Tej nga verilindja shihet Rrapsha e pak ma poshtë Veleçiku. Atje tej asht Shqipnia. Çudi, pse edhe këtu s’më duket se jam në nji vend të huej! Jo për tjetër po për gjakun që kanë derdhë banorët e Hotit, Grudës e Triepshit për me mbetë me Shqipni: luftna të pandërpreme prej 1878 e deri në 1920. Kush mund t’i harrojë sakrificat e gjakun e fatosave si Çun Mula, Nik Lekë Pepaj, Smajl Martini, Marash Uci, Prelë Toma, Pllum Gjeka, Gjokë Doda, Ded Gjo Luli, Baca Kurti, Ismail Marku e shumë e shumë të tjerë!

Sivjet famullia e Triepshit feston 250 vjetorin e saj. Arkivi i Propagandës, prej të cilit studiues të vlertë si Peter Bartl e Italo Sarro kanë botue me qindra dokumente, asht plot me fakte që flasin për malsinë e Mbishkodrës e për Triepshin në veçanti. Këto fise u gjinden për shekuj me rradhë mes dy rreziqesh: pushtuesve osmanë dhe sllavëve. Prania e Kishës katolike qe themelore përgjatë shekujve për mos me lejue as sllavizimin dhe as turqizimin e asaj treve, tue u ba kështu faktor në ruejtjen e përkatsisë etnike e fetare.

Sidomos françeskanët nuk i lanë asnji çast vetëm malsorët e veriut të Shqipnisë, tue ua zbutë zemrat dhe tue mbajtë të gjallë frymën kombtare.

Sot Malsia asht braktisë. Njerzit janë shpërngulë në Amerikë. Ata që janë ulë në fushë gjinden gjithnji mes dy zjarresh të pafikuna, kah nji anë sllavët kah ana tjetër islamikët gjithnji e ma radikal. Historia nuk ka ndryshue. Ndërkaq malsia e Krajës asht sllavizue pothuejse krejt. Nuk dihet sesi do të shkojnë punët, por me tkurrjen e malsorëve, shqiptarizma në Mal të Zi këtu e pesëdhjetëvjet asht e shenjueme me u shkri.

La mbrapa Deçiçin, Bratilën, Vuksanlekajn e drejtohem kah Shqipnia, ndoshta shpresa e fundit vjen prej këtej, nji shpresë që na shtyn me besue se shqiptarët do të munden me vijue me qenë të tillë në ketë tokë, dashninë ndaj së cilës e kanë dëshmue me gjak.

Pasioni nuk është bir i biznesit

F

jalët e titullit të këtij shkrimi janë shqiptuar prej portierit të kombëtares italiane Gianluigi Buffon në Vatikan, në një konferencë për shtyp, pas një takimi që bashkë me fantazistin e skuadrës argjentinase Lionel Messi patën me Papën Françesku para disa ditësh. Takimi ishte në kuadër të një ndeshjeje miqësore që skuadrat italiane dhe argjentinase patën me njëra-tjetrën. Dihet tash botërisht edhe pasioni i Papës Françesku për futbollin dhe për një skuadër argjentinase që ai e ka ndjekur me pasion në kohën kur ka qenë Arqipeshkëv i Buenos Airesit. Në këtë takim me dy futbollistët e mirënjohur Papa u kërkoi atyre përveç shumë gjërave edhe që të ruajnë gjithmonë pasionin e amatorit, të atij që e dashuron sportin, që ka pasionin për sportin, atë pasion që ne e kultivojmë për sportin apo gjëra të tjera qysh në fëmijëri.

Në konferencën për shtyp, dy futbollistët, përveçse shprehën gjithë entuziazmin e tyre për këtë takim të veçantë me Papën argjentinas, u përcollën edhe mediave e njerëzve të thjeshtë disa mesazhe shumë të rëndësishme, ndër të cilat sigurisht ajo e Gianluigi Buffon, që përbën edhe titullin e këtij shkrimi e që ka një rëndësi shumë të madhe.

Koha që ne jetojmë e ka sjellë edhe futbollin e sportin si shumë pasione të tjera që të jenë pre e etjes për fitim.

Nuk janë të panjohura problemet e calciopolit, të kompanive të basteve n d ë r ko m b ë t a r e p ë r s h i t b l e r j e ndeshjesh, problemi i dopingut dhe lëndëve të tjera për të rritur aftësitë etj.

Në përvojën time, gjithashtu kam njohur shumë njerëz që pasionin për futbollin e kanë kaluar në pasion për skedinat apo bastet sportive, duke u bërë në këtë mënyrë të varur prej këtyre veseve moderne. Dhe vesi e mbyt pasionin. Kjo ndodh jo vetëm me sportin, por me të gjitha ato pasione që si shkëndija na bëjnë të dëshirojmë gjëra të mira, por që me anë të vesit shkatërrohen. Sporti në fakt është kthyer në biznes, në një nga industritë më të mëdha të kohëve moderne, me shitblerje lojtarësh sikur të ishin mall e jo persona. Të flasësh për etikë në botën sportive është sikurse të flasësh me një gjuhë të huaj, por po të shkosh në zanafillën e pasionit për sportin, shikon se aty gjenden edhe dëshirat e elementët më genuinë të të qenit njeri. Dëshira për garë që do të thotë vendosmëria për të arritur objektiva në jetë, për të qenë më i mirë sesa je, e ky është momenti etik, shpesh ngatërrohet me ambicien për të arritur diku duke kapërcyer mbi të tjerët apo duke e kthyer këtë pasion në një rrugë përfitimi vetëm material apo vetëm personal. Fjalët e Messit në konferencën e shtypit në Vatikan janë sigurisht shumë shpresëdhënëse dhe ndriçuese. Ai tha se “Lufta për të arritur synimet që i ke vënë

vetes, (duhet luftuar) pa i bërë keq askujt. Nuk duhet me mendu vetëm për veten, por mbi të gjitha duhen respektuar të tjerët për të qenë një person më i mirë”.

Të kesh pasion në jetë është një element i domosdoshëm për t’u ndjerë e për të qenë i gjallë. Kush nuk ka pasione nuk është më i gjallë. Aftësia për të pasur pathos, përveçse adrenalinën e dëshirës për të arritur diku, ka natyralisht me vete edhe përmasën e pësimit dmth të vuajtjes për të arritur diku dhe diçka. Të jesh amator e të kesh pasion për diçka domosdoshmërisht do të thotë edhe të sakrifikosh për atë gjë me qëllim përmbushjen e saj.

Rruga për përmbushjen e qëllimeve dhe synimeve në jetë nuk mund të shkëputet nga përmasa e pathos-it, por

Të jesh amator e të kesh pasion për diçka domosdoshmërisht do të thotë edhe të sakrifikosh për atë gjë me qëllim përmbushjen e saj as nga përmasa komunitare. Një nga detyrat që në fakt Papa u la sportistëve, e nëpërmjet tyre të gjithë të tjerëve, është që ata të jenë një shembull frymëzimi për më të rinjtë. Kjo përmasë dëshmie që ne të rriturit e kemi përgjegjësi, shtohet edhe më shumë tek ata njerëz që kanë një përmasë publike. Njerëzit e suksesshëm në të gjitha fushat kanë përgjegjësi për të tjerët e nuk mund ta anashkalojnë këtë përgjegjësi, pasi janë modele dhe ndiqen, në të mirë apo në të keq.

Ja pse nga ai takim ndërmjet dy sportistëve dhe Papës u paraqit edhe ideja e një nisme ndërkombëtare, një projekt i promovuar nga Akademia Papnore e Shkencave, me qëllim bashkëndarjen e përvojave të ndryshme edukuese të pranishme në botë.

Dhe ja ku sporti ka përveçse përmasën e pathos-it, të dëshmisë edhe atë të edukimit. I janë bashkëngjitur këtyre nismave deri tani dy shkolla, njëra italiane dhe tjetra argjentinase, e ndoshta ky shkrim shërben si shkas pse jo edhe për shkollat tona, të cilat kanë nevojë urgjente për promovimin e përmasave edukuese dhe përmirësimin e tyre, në mënyrë që fëmijëve t’u garantohet një edukim sa më integral.

Në fund të konferencës për shtyp Buffon e mbylli me një shprehje shumë të bukur, duke thënë se “duhet ruajtur i njëjti pasion e njëjta thirrje si atëherë kur kemi qenë fëmijë”, e ky pasion nuk është “bir i biznesit”.

E shtunë-diel, 17-18 gusht 2013

29

www.mapo.al

Idi, essi,uni PSIKOLOGJIA SOCIALE SHQIPTARE

24

Imazhi i Shqipërisë dhe shqiptarëve pas viteve ’90 dhe si lidhet ai me përshtypjet e të huajve për ne para hapjes. Reputacioni i shqiptarit të keq. Psikologu, prof. dr. Ylli Pango, në një rubrikë të përjavshme për MAPO W do të trajtojë probleme të ngjashme sociologjike e filozofike, si një lloj ure mes realitetit dhe interpretimit të tij.

Pse komunikimi verbal mes shqiptarëve është shpesh problematik?

Prof. Dr. Ylli Pango …Vijon nga numri i shkuar jerëzit kanë aftësinë për të komunikuar në mënyrë të strukturuar nëpërmjet gjuhës.

Gjuha transmeton saktë mesazhe të qëllimshme a të paqëllimshme, ndjenja, mendime, qëndrime etj. Neve na intereson këtu aspekti social i këtij komunikimi. Ka mjaft nënkuptime e detaje në komunikimin verbal, që flasin për historinë e marrëdhënieve, problemet mes interlokutorëve etj. Këto duhet të kapen e ky është problem sidomos për ne shqiptarët, sidomos në komunikime publike, emisione tv, debate, por dhe biseda të përditshme. Çdo sherr, debat, moskuptim në bisedë është një histori fyerjesh, armiqësish, mërish personale a politike, urrejtjeje etj. Ka mjaft shembuj konkretë.

Në këtë aspekt duhet analizuar e njohur mirë komunikimi verbal. Ai kalon nëpërmjet disa fazash si formulim mesazhi-transmetim-perceptim –interpretim-vlerësim-dhënie përgjigje. Kur e formulon mesazhin duhet të kesh parasysh karakteristikat e marrësit, gjë që ne shqiptarët pak e marrim parasysh. Liderët politikë tentojnë nganjëherë për të qenë më të afërt e më të kuptueshëm, por maksimumi shkojnë deri në imitim dialekti të audiencës. Në përgjithësi, mesazhi i tyre nuk merret vesh, apo është monoton, i mërzitshëm, jo rrallë me fjalë të pakuptueshme, deklarativ dhe shpesh sjell shpërqendrim vëmendjeje tek publiku i zakonshëm, madje dhe gogësima. Folësi duhet të vihet patjetër në rolin e tjetrit. (Por edhe marrësi në atë të dhënësit.) Këtë ne pothuaj nuk e marrim parasysh.

Duhet marrë parasysh gjithashtu kompetenca linguistike, kulturore e përgjithshme, mosha (fëmijë p.sh), pikëpamjet, perceptimet e tyre, kombësia, problemet e marrësve. Kështu thuhet me humor, se në Shqipëri ka njerëz që nuk zotërojnë më shumë se 300 fjalë dhe në këtë rast komunikimi me ta është i vështirë. Marrësi nuk të merr vesh, ndaj ka dalë edhe shprehja shqiptare që, dikush që nuk të kupton, i duket se po i flet në gjuhë të huaj, apo më me humor që “po e shan nga nona”). Kompetenca komunikuese sociale ka gjithashtu rëndësi. Sa i njeh karakteristikat e audiencës, situatën sociale (ka situata kur marrësi është i acaruar p.sh) dhe sa i merr parasysh këto që të kuptohesh prej saj). Dhe më pas mbi këtë bazë duhet të riformulohet mesazhi. Ka pastaj mesazh verbal shoqëruar me atë joverbal, që kërkon zbërthim, dekodim nga marrësi. Dhe këtu duhet të merren parasysh karakteristikat e marrësit, aftësia e tij për të kuptuar situata, çfarë është përçuar në mesazh, kuptimet e fshehta. Më pas vjen vlerësimi i mesazhit dhe fakti nëse do të vendosësh a do dhe si do t’i përgjigjesh. Edhe këtu kompetenca komunikuese e marrësit është me rëndësi; shkathtësia e tij sociale e linguistike në raport me dhënësin. Vetëm duke i marrë parasysh këto mund të sigurohet vijimësia ose jo e bisedës, që mes shqiptarësh jo rrallë ndërpritet e acarohet që në fillim.

Komunikimi verbal kërkon qartësi, qetësi, fokusim, politesë, etiketë e logjikë. Ka shumë faktorë pra që ndihmojnë në kuptimin e tij. Siç e thamë, minutat e para janë shumë të rëndësishme për suksesin e komunikimit të mëtejshëm. Çdokush ka pritshmëri e norma si duhet të jetë takimi i parë dhe vepron sipas këtyre pritshmërive. Po nuk u përputhën pritshmëritë me faktin, komunikimi do të jetë joefektiv, biseda nuk do të rrjedhë butë e do të duhen negociata. Tek ne sidomos, këto raporte janë shumë të zhdrejta e komunikimet janë shpesh problematike. Veç nivelit të ulët të kulturës së përgjithshme, ndofta edhe për shkak të heqjes së logjikës si lëndë nga shkolla e mesme e mospërfshirjes së saj dhe të oratorisë në asnjë universitet pothuaj. Për një komunikim fillestar verbal duhen edhe disa parakushte si formalitet, si shtrëngimi i duarve, prezantimi i vetes, kontakti i syve, diskutimi i temave neutrale si koha etj., predispozita miqësore, buzëqeshja etj., që inkurajojnë komunikimin. Gjestet inkurajuese, shprehja e ngrohtë e fytyrës, tundja pohuese e kokës, inkurajimi, shfaqja e interesit tek ajo që thotë tjetri etj. Ka pra disa aspekte të komunikimit verbal që janë të përgjithshme dhe i vlejnë prezantimit efektiv. Edhe pozicionimi pozitiv i trupit përf-

N

shihet këtu, lëvizja e duarve, jo kthimi i kurrizit audiencës, kontakti i syve. Këto duhet ta shoqërojnë gjithnjë një komunikim të mirë verbal. Këto zhvillojnë më tej e mbajnë bisedën gjallë, shmangin frikërat e japin siguri, ngrohtësi, hapje, luftojnë ndrojtjen, nervozitetin.

Veç këtyre, të dëgjuarit duhet të jetë efektiv. Kjo sepse, sidomos shqiptarët, më shumë shpenzojnë energji për të përgatitur atë që do të themi, sesa me dëgju atë që thotë tjetri. Është aftësi të dëgjosh efektivisht. Ja disa këshilla: ji gati të dëgjosh; ji mendjehapur dhe koncentrohu në drejtimin kryesor të mesazhit të folësit; shmang hutimin; shty gjykimin final derisa të kesh dëgjuar gjithçka; ji objektiv; mos mendo për pyetjen tjetër ndërkohë që tjetri jep informacion; mos u mbështet në një a dy pika në dëm të të tjerave; mos e stereotipizo folësin; shmang paragjykimet për të (racë, seks, etni, shtresë sociale, përkatësi politike, paraqitje, veshje). Të gjitha këto shpesh shqiptarët nuk i bëjnë.

Ata flasin përgjithësisht me parti pris, njëanshmërisht, politikisht e pothuaj kurrë nuk i japin të drejtë kundërshtarit apo nuk pranojnë humbjen e debatit. Reflektimi dhe qartësimi janë gjithashtu me rëndësi. Reflektimi është feedback-u që ne japim karshi asaj që na u tha. Ai është edhe perifrazimi i mesazhit të dërguar tek ne me fjalët tona duke kapur esencën e fakteve dhe ndjenjat e shprehura; pas kësaj i komunikohet folësit se si e kemi kuptuar atë.

Radha e të folurit është gjithashtu me mjaft rëndësi. Ndërveprimi komunikues social ndjek një radhë rregullash, tërësi syresh që kuptohen në mënyrë implicite nga shumica e pjesëtarëve të një shoqërie a kulture. Po nuk u mbajtën këto rregulla nuk ka komunikim, ose dalin shumë vështirësi komunikimi. Kur ka synime të caktuara që do të arrihen me bisedën, duhen vënë rregulla të caktuara që në fillim. Shqiptarët as venë e as i zbatojnë ca rregulla. Disa rregulla do të ishin: Secili radhën e vet për të folur; flet vetëm një person në një kohë; lejohen vetëm pauza të vogla. Kur janë dy njerëz në komunikim është më e lehtë (tek ne dhe kjo është e vështirë). Kur ka më shumë debatues tek ne, si në emisionin ‘Opinion’ e të tjerë, kjo bëhet shumë më e komplikuar dhe kalon në rrëmujë debatuese. Këtu edhe drejtuesi shpesh është nxitës i kësaj rrëmuje debatuese, pasi mendon se kjo e bën debatin tërheqës (me zënka) për publikun. Kjo bazohet në mentalitetin që publikut tonë “i pëlqen sherri”, “do gallatë”, gjë që edhe po të ishte e vërtetë, në fakt jo për të gjithë, do të sillte dëm të madh. Kjo sepse kësisoj niveli më i lartë i debatit e komunikimit kështu nuk do të edukohej kurrë te shqiptari. Përkundrazi. Biseda me qetësi si në filmin amerikan të shkollës së oratorisë, nuk quhet bisedë.

Gjuha që zgjidhet për të folur lidhet me natyrën e relacionit social midis dy folësve, p.sh. ndryshimi në status midis folësve, paraqitet edhe në mënyrën si ata i flasin njëritjetrit. Te ne jo rrallë shfaqet barazitizmi në bisedë, formuar e ushqyer që nga koha e Enverit. Këtu nuk është fjala për të cenuar të drejtat e barabarta, por për të respektuar hierarkinë e të dëgjuarit të më të diturit e më profesionistit kur flitet për një temë të caktuar. Mes nesh edhe këtu shpesh nuk ka radhë e shqiptarët tentojnë të flasin si kompetentë për gjithçka. Ka gjithsesi disa rregulla që duhen njohur e i ka edhe kultura jonë, sidomos ajo qytetare. Miqtë e ngushtë përdorin në komunikim emrat; më të ulëtit në status përdorin mbiemrat për më të lartët në status. Por dhe të barabartët mund t’i përdorin të dyja. Njeriu me status më të lartë mund ta ndryshojë nivelin e intimitetit duke iu drejtuar atij në mënyrë më intime, kurse i ulëti nuk duhet ta ndryshojë intimitetin. Për përcaktimin e mënyrës së adresimit ka rëndësi edhe shkalla e përvojës sociale të përbashkët (solidaritet semantik) e dy komunikuesve. Këta kanë e mund të kenë më shumë familjaritet në komunikim. Të tillë janë fqinjët, miqtë, bashkënxënësit etj. Kurse ata që janë me statuse të ndryshme nuk duhet të kenë intimitet (pushteti semantik). Tek ne përdoret shpesh shprehja “u bëmë si këmbët e dhisë” ose sipas një batute filmi “u bëmë një me Hodo leckamanë”. Po kështu përcaktohet përdorimi i “ju” dhe “ti”. Te ne më rrallë për-

Gjuha që zgjidhet për të folur lidhet me natyrën e relacionit social midis dy folësve, p.sh. ndryshimi në status midis folësve, paraqitet edhe në mënyrën si ata i flasin njëritjetrit. Te ne jo rrallë shfaqet barazitizmi në bisedë, formuar e ushqyer që nga koha e Enverit. Këtu nuk është fjala për të cenuar të drejtat e barabarta, por për të respektuar hierarkinë e të dëgjuarit të më të diturit e më profesionistit kur flitet për një temë të caktuar. Mes nesh edhe këtu shpesh nuk ka radhë e shqiptarët tentojnë të flasin si kompetentë për gjithçka.

doret “ju”në krahasim me “ti”. Në disa gjuhë ka humbur përdorimi i “ti”, p.sh. në anglisht. Në frëngjisht jo: “Ju” është formale e “ti” familjare. Kjo sepse Franca ka luftuar më shumë për barazinë, konteksti është historik. Po te ne? Natyrisht për shkaqe historike gjithashtu, por edhe për arsye të mungesës së kulturës e edukatës në masë të gjerë.

Sasia e fjalëve të përdorura e shpeshtësia e marrjes së fjalës tregojnë gjithashtu status social kudo në botë, por edhe në shoqërinë tonë. Sa më i lartë statusi i dikujt, aq më shumë i adresohet fjala e aq më shumë flet e dëgjohet. Lideri p.sh tek ne e merr fjalën disa herë.

Kjo shfaqet në mitingje, mbledhje, takime, media, por edhe në jetën e përditshme. Kjo sepse supozohet që dinë më shumë e opinioni i tyre ka më tepër rëndësi për jetën e mjaft njerëzve. Duke folur më shumë njerëzit me status të lartë, përpiqen dhe mbajnë lart edhe pozicionin e tyre. Pra, edhe statusi edhe faktorët kulturorë e socialë ndikojnë aspektet cilësore e sasiore të tipit të gjuhës së përdorur në biseda.

Lëvizjet që dëmtojnë komunikimin verbal janë: zëri monoton, pozicioni rixhid e të qëndruarit gjatë në të njëjtin vend, format stereotipe të paraqitjes në publik, si tribunat, podiumet e dikurshme të sistemeve totalitare, që jo rrallë e vënë në gjumë dëgjuesin. Shumë vonë, vetëm pas rreth 20 vjetëve, u ndryshuan këto për politikanët edhe te ne. Së fundmi, në podium del e zbret pas fjalës vetëm folësi. Volumi dhe intonacioni i zërit duhet gjithashtu të ndryshojnë rregullisht e strategjikisht për të theksuar disa pika, që të krijojë e reduktojë tensione, stimulojë e informojë audiencën. Lëvizja duhet menaxhuar në mënyrë të ngjashme. Kur ne lëvizim nga një hapësirë fizike te tjetra, dëgjuesit mund të shfokusojnë e rifokusojnë sytë si dhe të ndërrojnë pozicionet e kokave dhe të trupit. Ndërkohë që lëvizjet fizike janë të vogla krahasuar me lëvizjet e zellshme, ato shërbejnë për të krijuar një gjendje më të ngritur emocionale. Lëvizja konstante është distraktuese dhe folësit duhet të jenë në dijeni të këtij zakoni ankthioz.

Duhen përdorur po kështu efektivisht gjatë fjalës materialet mbështetëse. Sot këtojanë të tipit, imazhe, tinguj, muzikë, videoklipe, grafikë. Ka rëndësi edhe radha e paraqitjes së pikave të fjalimit, si bëhen kalimet nga njëra te tjetra dhe hapja e mbyllja e tij. Ka folës që fillojnë fort e mbyllin butë, ca bëjnë të kundërtën. Përdorimi racional i kohës ka po ashtu shumë rëndësi.

Interesant është të shihet raporti verbal- joverbal në komunikimin e shqiptarëve. Në përgjithësi këto raporte janë të ndryshme në situata të ndryshme. Tek ne pjesa joverbale është shumë e theksuar edhe si mesdhetarë, por edhe për shkak të mundësive shprehëse jo aq të mëdha të njerëzve me kulturë gjuhësore të mangët. Nga ana tjetër edhe te shqiptarët, disa raporte janë të njëjta me botën.

Kështu edhe te ne, njeriu me status të lartë ka goxha shprehje joverbale për të shoqëruar fjalën, me pozicionin e trupit, staturën etj. Komunikimi verbal e ai joverbal ndërveprojnë në disa mënyra: përsëritje, konflikt, plotësim, zëvendësim (në vend të fjalës gjesti), rregullim, moderim (theksim, apo intensifikim ose dezintensifikim i emocioneve, neutralizim i tyre (si pokeristi që tenton të mos shprehë gjë në fytyrë), ose maskim i emocionit të ndjerë me një tjetër). Kur ka konflikt mes tyre (verbal e joverbal), mund të dërgohen edhe mesazhe të gabuara e të krijohen konflikte. Shqiptarët janë tipikë për këto. Kjo ndodh shpesh (ky konflikt) edhe kur ka hutim, frustrim, pasiguri etj. P.sh mund të thuash diçka e të mos e shohësh tjetrin në sy. Me këtë mund të shkaktosh edhe dyshim. Kur ka përzierje të tilla mesazhesh, njerëzit përqendrohen shumë te mesazhet joverbale për të zbuluar të vërtetën. Shqiptari në përgjithësi, zor se i kupton nuancat e holla të sjelljeve joverbale. Ai shpesh i konfondon ato dhe krijon kështu premisa për konflikt.

Ndryshe ndodh me francezët, e sidomos anglezët që sofistikohen që herët të përdorin komunikimin joverbal në detaje të holla. Tek ne ka përgjithësisht mesazhe joverbale shumë të ashpra e krudo. Aftësia për të lexuar mesazhet fine joverbale është gjithashtu aftësi e veçantë, që nuk iu takon të gjithëve.

Kjo temë nuk shteret me kaq.

30

E shtunë-diel, 17-18 gusht 2013

Fjalëkryqi klasik

Funeral në hapësirë për dymijë dollarë Fjalëkryqi klasik është një nga lojërat enigmatike më të përhapura në botë. Fjalëkryqet e para filluan të botoheshin që në shekullin e XVIII dhe vazhdon të jetë e preferuar edhe në ditët e sotme.

Koha e fillimit ____:____ Koha e mbarimit ____:____

Horizontalisht:

1. Janë të famshme ato të Zvicrës. 9. Vegël pune krahu. 13.

Organizatë Bujqësore. 14. Sergei, poet i famshëm rus. 16. Zotëron.

17. Është lojë fati. 18. Kosova në makina. 19. Ana e mprehtë e thikës.

22. Vazo në mes. 24. Gaqo, ish-ministër. 28. Vetë, pa ndonjë shkak, shtytës a ndikim të jashtëm. 29. I ka cuca në mes. 31. Pjesë këmbimi.

33. Ent Tregtar. 34. Shtet në Europë. 36. Udhëzimet që jepen nga një organ drejtues për vijën që duhet ndjekur e duhet zbatuar. 38.

Punim shkencor rreth një çështjeje. 43. Ai që është i dhënë pas diçkaje me ëndje e me dashuri. 44. Ulja pak nga pak e vlerës së fondeve themelore (të makinave, të ndërtesave etj.) për shkak të konsumimit të tyre. 45. Pacino i kinemasë. 46. Trupa Ushtarake.

47. Kumbarë. 48. Njësia e matjes së rezistencës elektrike. 49. Fjala që mbyll lutjen fetare. 50. Industria Sapunit. 51. Thirrje që i drejtohet dikujt për të hyrë në ndeshje a në një garë me të.

Vertikalisht:

Qytet i vendit tonë. 2. Garancia bankare për marrjen e një kredie.

3. Shëndoshje jashtë mase e trupit. 4. Tommy ... Jones aktor i njohur i kinemasë amerikane. 5. Pjesëz mohuese. 6. Që nuk plotpjesëtohet me dy. 7. Agjensia Italiane e lajmeve. 8. Përemër vetor. 10. Në rregull. 11. Qytet i vendit tonë. 12. Zbardhja e ditës. 15. Nard i politikës. 20. Njësi e vlerësimit të shahistëve. 21. Hijeshi, nur. 23.

Njësia monetare e Indisë. 25. Karrocë e tërhequr prej kuajsh, që përdorej dikur si taksi. 26. Skuadër Speciale. 27. Kontrolli i njohurive të nxënësve. 30. Edinson, futbollist i njohur uruguajan.

32. Gjata, aktore e njohur. 34. Shpend me trup të madh, me krahë pak të zhvilluar, me qafë e me këmbë të gjata, që vrapon shpejt.

35. Nderi, cipa e njeiut. 37. Hoxhë që drejton një xhami. 38. Pa asnjë shkak. 39. Pëlhurë e trashë. 40. Universtiet Zviceran. 41. Ndërtohet për të penguar ujërat e një lumi. 42. Përemër pronor.

Sudoku | nivel mesatar

Plotësoni vendet bosh në mënyrë që çdo rresht e kolonë të ketë numrat nga 1-9.

Koha e fillimit _____:____ Koha e mbarimit ____:____

Numërkryq

Gjeni figurën duke bashkuar pikat

Çdo herë e më shumë po rritet magjepsja e njeriut me hapësirën, e ndonjëherë edhe në mënyrë bizare, siç është rasti i firmës amerikane “Elysium Space” që dërgon trupat e djegur të të ndjerëve në orbitën e Tokës.

Rezervimet tashmë kanë filluar për "fluturimin memorial hapësinor” që do të mbahet vitin e ardhshëm nga Cape Canaveral. Anija kozmike me mbetjet djegura në kapsulë, pas lansimit do të kalojë në orbitë, për t’u djegur pastaj në atmosferën e Tokës. Familjarët përmes një aplikacioni mund të dinë vendndodhjen e saktë të kapsulës, ndërsa një ish-inxhinier i NASA-s, Thomas Civeit, themelues i kompanisë, kështu shpjegon idenë e tij: “Ky projekt do interesojë njerëzit që mendojnë se gjithësia është vend i veçantë dhe i mrekullueshëm”.

Megjithatë, firma e tij nuk është e vetmja që merret me “fluturimet memoriale hapësinore”. Kompania “Kaletis” ofron shërbime të ngjashme për pesëmijë dollarë, ndërsa në ofertën e saj ka edhe fluturim me njëmijë dollarë, që nënkupton fluturimin në gravitetin zero dhe kthimin në Tokë

Horoskopi javor DASHI (20/III-20/IV)

DEMI (21/IV-20/V)

Do luftoni fort sot për ta larguar rutinën nga jeta juaj ne çift dhe do ndiheni me mire për këtë fakt. te dy do tregoheni me te hapur dhe do provoni eksperienca te reja. Beqaret edhe pse do mërziten mjaft për shkak te vetmisë nuk duhet te dorëzohen apo te bien ne pesimizëm. Ne planin financiar do kryeni transaksione me rëndësi te madhe dhe situata do jete goxha e qëndrueshme.

Jeta ne çift do jete përgjithësisht e qete dhe aspak problematike. Edhe pse tundimi mund te jete i forte për një person qe do takoni rishtazi nuk do e tradhtoni atë qe keni ne krah. Beqaret me shume gjase do gjejnë personin e tyre te ëndrrave dhe do ndihen te plotësuar. Ne planin financiar duhet ta shtrëngoni pak rripin sot qe ta keni te nesërmen te siguruar.

BINJAKET (21/V-20/VI)

GAFORRE (21/VI-22/VII)

Atmosfera ne çift do jete mjaft e ngrohte gjate kësaj dite dhe do keni mundësinë te flisni me qetësisht me partnerin tuaj. Do i zgjidhni një nga një te gjitha problemet qe keni pasur. Edhe për beqaret do jete dite me fat. Mundësitë për te njohur persona te rinj do jene te shumta. Financiarisht do përballeni me momente te vështira kështu qe duhet te bëni kujdes me shpenzimet.

Do ndërtoni një mur te forte sot i cili do e mbroje jetën tuaj sentimentale. Pritet qe dita te jete e mire dhe te mos keni asnjë kontradikte me partnerin. Beqaret nuk duhet te nxitohen për te krijuar një lidhje. Njihuni mire me personat qe do takoni e me pas mendohuni çfarë hapash te hidhni. Ne planin financiar do keni surpriza te njëpasnjëshme te cilat sigurish do ua ngrenë moralin.

LUANI (23/VII-22/VIII)

Plotësoni tabelën me numrat e dhënë!

Numra me 3 shifra: 193, 214, 259, 410, 459, 487, 698, 785.

Numra me 4 shifra: 0001, 5526, 5874, 6062, 6523, 7413, 8254, 9854.

Numra me 5 shifra: 00012, 00245, 14258, 14475, 19652,

20144, 21444, 25757, 28542, 30155, 51145, 69805, 78999, 84850, 90517, 99771.

Numra me 6 shifra: 015965, 110145, 147859, 155548, 185618, 232569, 245801, 280702, 428232, 541299, 587774, 652632, 765656, 789652, 824022, 855166.

Dite e vështirë kjo e sotmja për ata qe janë ne një lidhje. Nuk do bini dakord për shume gjera me partnerin dhe kjo do e acaroje atmosferën. Për beqaret do ketë surpriza te njëpasnjëshme. Përgatituni për një dite shume ndryshe nga ato qe keni jetuar deri me sot. Financat do jene te mira, por duhet ende pune qe te keni përmirësimet qe keni dëshiruar.

PESHORJA (23/IX-22/X)

AKREPI (22/X-21/XII)

Venusi, perëndesha e dashurisë do jete aleati juaj me i forte gjate kësaj dite. Ky planet do ua ndriçoje mendimet dhe do e dini mire çfarë hapash te hidhni për ta çuar me tej lidhjen. Beqaret do parapëlqejnë me shume flirtet dhe aventurat afatshkurtra sesa lidhjet serioze. Mundësitë nuk do mungojnë. Ne planin financiar është momenti i duhur për te investuar.

Do e mbroni gjithë kohës jetën tuaj ne çift gjate kësaj dite dhe nuk do lejoni askënd te ndërhyjë ne te. Komunikimi me partnerin do jete shume i mire. Beqaret i pret një dite emocionuese dhe me një takim fantastik.

Shfrytëzojeni sa te mundni! Ne planin financiar duhet te merrni disa masa strikte ne mënyrë qe situata te mos behet problematike.

Nëse marrëdhënia ne çift nuk ka qene aq e mire sa me pare duhet te tregoheni edhe me te kujdesshëm sot. Mundohuni te flisni hapur me partnerin tuaj dhe t’i zgjidhni me qetësi te gjitha konfliktet. Beqaret nuk duhet te bëjnë asnjë lloj sakrifice për te bere për vete dike. Lërini gjerat te rrjedhin vete. Financiarisht do jeni me fat dhe nuk do keni asnjë problem.

UJORI (20/I-19/II)

Gjeni 10 ndryshimet

VIRGJERESHA (23/VIII-22/IX)

Pas një periudhe te vështirë për jetën tuaj ne çift, sot do fillojnë te lindin rrezet e para te diellit. Do i kuptoni gabimet qe keni bere dhe do dini te kërkoni falje. Beqaret duhet te joshin personat qe do takojnë, por jo te kalojnë limitet. Financat do jene goxha te dobëta. Shmangni sa te mundni shpenzimet për gjera te kota sepse situata mund te vështirësohet edhe me shume.

SHIGJETARI (22/XI-21/XII)

Ngjyrosni pjesën me pikë dhe zbuloni figurën

www.mapo.al

Jeta juaj ne çift do jetë mjaft e privilegjuar gjate kësaj dite. Do bashkëpunoni për gjithçka me atë qe keni ne krah dhe nuk do keni as mosmarrëveshjen me te vogël. Beqaret nuk do e kenë shume mendjen tek krijimi i një lidhjeje, por duke folur me miqtë do ndryshojnë paksa mendim. Financat fatmirësisht nuk do kenë asnjë problem.

BRICJAPI (22/XII-20/I) Dita nuk do jete shume e mire për ata qe janë ne një lidhje. Nuk do keni ndarje përfundimtare megjithatë do vendosni te qëndroni pak larg njeri-tjetrit për te reflektuar mbi te ardhmen. Beqaret do takojnë persona te rinj dhe do ndihen me se miri pranë tyre.

Ne planin financiar do keni fat dhe një përmirësim te ndjeshëm te situatës. Kujdes mos shpenzoni shuma marramendëse.

PESHQIT (20/II-19/III) Me ne fund do i konkretizoni disa projekte qe keni menduar për jetën tuaj ne çift dhe do ndiheni me te plotësuar. Harmonia dhe mirëqenia do mbizotërojë gjate gjithë kohës. Beqaret do njihen me persona mjaft tërheqës me te cilët do ia vleje te krijoni një lidhje.Neplaninfinanciarnukduhettekryeni shpenzime shume te mëdha.

E shtunë-diel, 17-18 gusht 2013

31

www.mapo.al

profil

Revista Forbes e rendit zonjën Merkel, 59 vjeç, si njeriun e dytë më të fuqishëm në botë, pozicioni më i lartë i arritur ndonjëherë nga një grua.

Angela Merkel

“Dora” e sigurt në kohë të vështira Nga BBC

K

ancelarja Angela Merkel ka kultivuar imazhin e një lideri të kujdesshëm, pragmatik e me këmbë në tokë, duke e merituar nofkën “Mutti”nëna e kombit. Udhëheqësja konservative është mjaft përpara në sondazhe, ndërsa po garon për mandatin e tretë në zgjedhjet e 22 shtatorit. Vetëm dy liderë të tjerë të pasluftës e kanë arritur këtë rekord: Konrad Adenauer dhe Helmut Kohl.

Revista Forbes e rendit zonjën Merkel, 59 vjeç, si njeriun e dytë më të fuqishëm në botë, pozicioni më i lartë i arritur ndonjëherë nga një grua.

Merkel drejton Kristian-Demokratët (CDU), të cilët qeverisin me motrën e tyre bavareze, CSU. Ajo e mori postin në vitin 2005, pas një gare të ashpër që e shtyu atë drejt një koalicioni të madh e të parehatshëm me të majtët e qendrës SPD. Pavarësisht njëfarë rezistence nga CDU, në vitet e fundit ajo ka rënë dakord për shumë masa të majta, si paga minimale në disa sektorë apo braktisja e energjisë bërthamore, lëvizje këto që duket se e kanë minuar të majtën e qendrës, e cila ndodhet në opozitë që prej vitit 2009. Por kriza e eurozonës e ka testuar deri në limit talentin e saj për konsensus, aq sa ajo nuk harron asnjëherë t’u kujtojë europianëve se kriza është ende larg prej përfundimit.

Duke shtrënguar qesen e parave…

Merkel është kthyer në simbolin e kursimit fiskal, duke lëshuar receta për shkurtime të thella buxhetore e mbikëqyrje të rreptë nga BE, si kurë për borxhet kronike të Europës Jugore. Mesazhi i saj është që vendet e zhytura thellë në borxhe si Greqia, Irlanda, Italia, Spanja dhe Portugalia, mund të rikthehen në konkurrencën globale vetëm duke vënë rregull në buxhetet kombëtare dhe ulur shpenzimet për shërbime publike.

Gjermania, ekonomia më e fuqishme e eurozonës, është gjithashtu paguesi më i madh i borxheve, ndaj edhe zonja Merkel e ka drejtuar në një masë të madhe axhendën e saj tek masat e BE-së për të rikthyer besimin tek euro. Por roli i saj për vendosjen e kushteve të ashpra për vendet e goditura nga kriza ka përhapur armiqësinë ndaj saj. Madje, disa protestues në Greqi dhe Spanjë e kanë krahasuar atë me Hitlerin, duke pohuar se Gjermania po i impononte axhendën e saj pjesës tjetër të Europës. Në një intervistë për BBC-në në qershor 2013, Merkel tha se Europa ka nevojë për më mobilitet në tregun e punës për të zgjidhur papunësinë, me më shumë të rinj të gatshëm për të kërkuar punë në vende të tjera të BE-së. Elasticiteti i Gjermanisë dhe suksesi me eksportet ka rritur popullaritetin e saj në shtëpi, ku shihet gjerësisht si “dora e sigurt në kohë të vështira”.

Ajo konsiderohet më shumë pragmatiste se karizmatike. Herët në karrierën e saj politike, kishte nga ata që e quanin

të mërzitshme, provinciale dhe krejt pa shije, imazh të cilin ajo u mundua të shkundë me veshjet e shndritshme e plot ngjyra dhe me një prerje të re flokësh.

Zonja Merkel rifitoi zgjedhjet e 2009-ës me vota të mjaftueshme për të prishur koalicionin e mëparshëm me SPD-në dhe të krijonte një aleancë me një parti të vogël pro biznesit: Demokratët e Lirë (FDP). Në dhjetor 2012, ajo i para-

Ajo konsiderohet më shumë pragmatiste se karizmatike. Herët në karrierën e saj politike, kishte nga ata që e quanin të mërzitshme, provinciale dhe krejt pa shije, imazh të cilin ajo u mundua të shkundë me veshjet e shndritshme e plot ngjyra dhe me një prerje të re flokësh lajmëroi gjermanët se nuk kishte vend për vetëkënaqësi, megjithëse theksoi se qeveria e saj e kishte çuar papunësinë në nivelin më të ulët që prej ribashkimit më 1990.

Tensionet e eurozonës

Kritikët thonë se ishte ngurrimi i saj për të vënë dorë mbi falimentin, ai që dobësoi besueshmërinë e eurozonës në kohën e shpërthimit të krizës më 2010.

Investitorët iu shmangën borxhit kombëtar të Greqisë, Portugalisë dhe ekonomive të tjera të sëmura, duke i shtyrë kostot e borxheve të tyre në nivele të paqëndrueshme.

Ka shumë politikanë europianë që besojnë se këmbëngulja e saj për masa drastike zhyti Europën më thellë në recesion.

Në fakt, zonja Merkel vendosi se masat fiskale ishin vetëm njëra anë e zgjidhjes: një reformë e thellë në BE do të ishte e domosdoshme. Ajo loboi për një union bankar në BE, projekt ende në ‘pelena’, dhe për transferimin e pushtetit mbikëqyrës drejt Bankës Qendrore Europiane dhe Komisionit Europian. Kjo politikë ka dëmtuar aleancën tradicionale të Gjermanisë me Francën, dikur motori i BEsë. Presidenti francez, Francois Hollande, një socialist ka një marrëdhënie të tensionuar me zonjën Merkel. Ai është në ankthin e mbrojtjes së sovranitetit kombëtar dhe lehtësimit të dhimbjeve nga masat shtrënguese, ndërkohë që sondazhet i sugjerojnë se shumë votues kanë humbur besimin tek ai. Zonja Merkel u ka mbijetuar ndërkohë disa aksioneve të dhimbshme politike. Në janar 2013, CDU humbi zgjedhjet në Saksoninë e Poshtme përballë opozitës. Kjo e ktheu Dhomën e Lartë të Parlamentit në favor të opozitës, çka mund të sillte bllokim të ligjeve të qeverisë. Në garën aktuale, ajo ka humbur gjithashtu kontrollin në disa zona të rëndësishme si Baden-Wuerttemberg, një pikë tradicionalisht e fortë për CDU. Si një grua protestante e Gjerman-

isë Lindore, zonja Merkel theu udhëheqjen e mykur të CDU-së, e dominuar tradicionalisht nga burra katolikë të Gjermanisë Perëndimore. Ajo ka kaluar gjithashtu një divorc, megjithëse mbajti mbiemrin e burrit të parë dhe në “partinë e familjes” nuk ka asnjë fëmijë. Analistët thonë se ajo përuli shumë vetë në parti me rolin e saj vendimtar, përfshirë edhe një gjigant si ish-kancelari Helmut Kohl. Kur ai u zbulua në një skandal fondesh të fshehta, Merkel qe ish-aleatja e parë e Kohl që u prish publikisht me burrin që e futi në kabinet, duke kërkuar dorëheqjen e tij përmes një artikulli në faqen e parë.

Ky akt e vendosi atë në pole position, kur partia kuptoi se i duhej një fillim i ri.

Background-i në shkencë

E lindur në Hamburg, Angela Merkel ishte veçse disa muajshe kur të atit, një pastor Lutheran iu dha drejtimi i një

famullie në një qytet të vogël të Gjermanisë Lindore. Ajo u rrit në zonë rurale në periferi të Berlinit komunist dhe shfaqi talent të madh për matematikën, shkencat dhe gjuhët. Ajo fitoi një doktoraturë në fizikë, por më vonë punoi si kimiste në një akademi shkencore të Berlinit Lindor. Nuk u mor asnjëherë me politikë, por në moshën 36-vjeçare ajo u gjend e përfshirë në kulmin e lëvizjeve për demokraci të 1989 dhe pas rënies së Murit të Berlinit, Merkel u bë zëdhënësja e qeverisë së pas zgjedhjeve demokratike.

U bë anëtare e CDU-së dy muaj para bashkimit të Gjermanive dhe brenda tre muajsh ajo ishte pjesë e kabinetit të Kohlit si ministre e Gruas dhe Rinisë.

Ajo forcoi pozitat e saj në parti derisa u zgjodh në krye të saj në vitin 2000 dhe e para kancelare femër e Gjermanisë më 2005. Merkel është e martuar me një profesor kimie nga Berlini, Joachim Sauer, por çifti nuk ka fëmijë.

CMYK

32

e shtunë-e diel, 17-18 gusht 2013

www.mapo.al

Nr. 20 (265), Viti Viii botimit korrik 2013 Çmimi 300 Lekë

Speciale/ anthony’S pier 4, një ikonë më pak për BoStonin

Jo vetëm politikë si zakonisht

primo ShllakU Ka ardhë koha me e standardizue gegnishten ema anDrea Leximet bëhen në shtrat si dashuria DeShmia arkitektura dhe diktatura sipas petraq kolevicës eni VaSili Çfarë kryeministri do të isha...

LULZIM BASHA

e përmuajshme

Lideri i ri i opozitës

INTERVISTE EKSKLUZIVE: Shefi i ri i i demokratëve flet për herë të parë për shtypin pas garës për postin e Berishës. Jeta e 39-vjeçarit në pole position: kryetar i Bashkisë së Tiranës dhe Partisë Demokratike. Si e sheh raportin e ri me Berishën dhe vendin e liderit historik në parti. Telefonata me Sokol Olldashin. A do të rikandidojë për Bashkinë e Tiranës? Çfarë do të thotë me ‘rivitalizim’ të PD, dhe pse i quan ‘iluzione’ zërat për aleancë me Metën? Rama e Meta, sipas Bashës, janë një.