Gazeta Mapo

Faqe 9

Konsultimet në Njësinë 3, Basha: Plani i jep fund persekutimit të pronarëve “Plani i jep fund persekutimit të padrejtë që mungesa e transparencës i ka bërë pronarëve legjitimë, autoktonë apo të rinj"

Drejtor Artur Zheji - Kryeredaktor Arion Sulo - E enjte, 18 tetor 2012. Numër 721. Viti III botimit. Çmimi 30 lekë. 1.5 euro. www.mapo.al e-mail: gazetamapo@gmail.com. Adresa: BLV "Gjergj Fishta"

Nano, “Honoris Causa” nga UET:

E majta dhe e djathta?

Na duhet një alternativë më produktive

Gjykata “mbyll” grevën, pranga për mashtrim koordinatorit Asllan Patrioti, koordinator i grevës së ish-të përndjekurve arrestohet me urdhër të Prokurorisë me akuzën e vjedhjes me anë të mashtrimit të 700 eurove. Gjykata e Tiranës përsërit vendimin e vitit 1994, duke urdhëruar shpërndarjen e grevës së urisë. Reagojnë ish-të përndjekurit: Protestën do ta vazhdojmë tek Ambasada Amerikane. Gjergj Ndreca rikthehet nga Greqia te çadrat e grevistëve: Nuk e njohim vendimin e gjykatës, protesta do të vazhdojë Gjykata e Tiranës vendosi të shpërndajë grevën e urisë që po zhvillojnë ish-të përndjekurit politikë, me një vendim të ngjashëm si ai i vitit 1994. Një ditë pasi policia e Tiranës depozitoi padinë për shpalljen të paligjshme të grevës së urisë, gjykatësja Ariana Caco pranoi kërkesën, me kushtin që brenda 15 ditësh policia të paraqesë padinë që do

Nga ceremonia e djeshme në Sheraton

Universiteti Europian i Tiranës i ka akorduar ish-kryeministrit Fatos Nano titullin “Doctor Honoris Causa”, me motivacionin mbi kontributet e rëndësishme në politikë dhe aktivizimin në botën akademike. Nano bën skanerin ç’ka shkuar mirë apo keq dhe si e sheh ai të nesërmen: Dhurata më e bukur për 60-vjetor. Kjo është një nga mënyrat më të denja për bashkëpunimin e botës akademike me politikën. Një mjedis si ky nuk mund ta gjesh në të gjitha institucionet e arsimit të lartë Faqe 10-11

ERE zbardh tri arsyet për heqjen e licencës së CEZ Zyrtarët e Entit Rregullator të Energjisë shpjegojnë arsyet se përse CEZ-Shpërndarje do të futet në proces konsultimi për heqjen e licencës

FAQe 9

të shqyrtohet në themel. Në vendim nuk përcaktohet afat kohor për shpërndarjen e grevës, ndërsa të paditurve u njihet e drejta e ankimimit në Gjykatën e Apelit. Sipas kërkesës së policisë, rezulton se ish-të përndjekurit që janë në grevë urie prej 26 ditësh nuk kanë kërkuar dhe as u është dhënë leje nga Drejtoria... Faqe 2-3

Dëshmia e Norjes para gjykatësve: Ajshja më tha të mos vetëvritesha Shaban Norja pranon krimin publikisht, thotë se vajza kishte tri ditë që i lutej që ta vriste. Rrëfimi para prokurorit: Atë natë mora sëpatën me vete. Ajo ecte e para. Nuk foli asnjë fjalë, u kthye me kurriz dhe unë e

qëllova me pistoletë. Ra në tokë, i tronditur nga ajo çfarë kisha bërë, nisa të qaj për disa minuta mbi trupin e vajzës, më dhimbsej”

Shaban Norja në gjyq

op-ed / 18-19

NgërÇ

NGA bujar kapexhiu

koment Ermira Danaj

editorial / 19

Suplement

E vërteta historike dhe logjika e rishkrimit të historisë

Reagimet pas ekstremeve Rasti i fundit i ndezjes së qirinjve një mbasdite Tirane në kujtim të kushedisatës...

Nga Fatos Tarifa

Triumfi i së gabuarës?

New York Times Paul Krugman

5 kronikë

Në këto javë përmbyllëse të fushatës, secila anë dëshiron që ju të besoni se pikërisht ata...

Transferimi i pushteteve në Shqipëri, dhjetor 1912- shtator 1914 Sipas erës

Ka qarë edhe është betuar se nuk kishte dashur ta vriste vajzën që mbante fëmijën e tij, por fjala para gjykatës e burrit të akuzuar për një nga krimet... Faqe 6-7

Nga Prof.Dr. Romeo Gurakuqi

Gardisti Llupo: S’kam marrë urdhër, Prokuroria s’më ka pyetur në 15 muaj I akuzuari për vrasjen e Ziver Veizit, Agim Llupo tha se nuk kishte marrë urdhër për të qëlluar mbi demonstruesit më 21 janar

CMYK

Faqe 16

Alfred Lela

Mirë Imami shet, po Balla a e ka një plan?

Deputeti socialist Taulant Balla, prej ditësh, ndjekur nga kamera dhe kronikat bukur të gjata të një televizioni prestigjioz si Top Channel, ka ndërmarrë një udhëtim në ‘Shqipërinë tjetër’ të tij. Me një listë në dorë e cila shenjon ish-repartet ushtarake nxjerrë në shitje nga Ministria e Mbrojtjes, z.Balla...

2

MAPO

13 qershor 2010 www.gazetamapo.com

E enjte, 18 tetor 2012 www.mapo.al

f kus

MAPO

05 19

Pas padisë së policisë, Gjykata e Tiranës vendos të shpërndajë grevën e ish-të përndjekurve. Vendimi, i ngjashëm me atë të vitit 1994

Gjykata përsërit vendimin e ’94-s: Të mbyllet greva e urisë Gjykata e Tiranës ka miratuar kërkesën e Policisë për shpërndarjen e grevës së urisë, me argumentin se ka pasur vepra penale. MAPO zbardh vendimin e gjykatës së vitit 1994, që shpërndau grevën e urisë së ish-të përndjekurve politikë Leonard Bakillari

që kërkonin dëmshpërblimin. Asokohe, të orgaTiranë Gjykata e Tiranës vendosi të shpërndajë nizuar në Shoqatën Kombëtare të të Dënuarve grevën e urisë që po zhvillojnë ish-të përndjeku- Politikë, disa përfaqësues paraqitën në Këshillin rit politikë, me një vendim të ngjashëm si ai i vitit e Ministrave një peticion me 10 pika, kryesisht 1994. Një ditë pasi policia e Tiranës depozitoi me karakter ekonomik. Pasi kërkesa e tyre nuk padinë për shpalljen të paligjshme të grevës së u pranua nga qeveria e kohës, të dënuarit poliurisë, gjykatësja Ariana Caco pranoi kërkesën, tikë nisën një grevë urie, që njësoj si tani u cilëme kushtin që brenda 15 ditësh policia të paraqesë sua e paligjshme nga Gjykata. Në vendimin e padinë që do të shqyrtohet në themel. Në vendim datës 5 gusht të vitit 1994 gjyqtari Artan Zeneli nuk përcaktohet afat kohor për shpërndarjen e pranoi padinë e Qeverisë së kohës, duke urdgrevës, ndërsa të paditurve u njihet e drejta e an- hëruar pezullimin e grevës së urisë që po zhvilkimimit në Gjykatën e Apelit. Sipas kërkesës së lohej nga të përndjekurit politikë. Asokohe, gjypolicisë, rezulton se ish-të përndjekurit që janë qtari që tashmë është pjesë e Gjykatës së Lartë, i në grevë urie prej 26 referohet një dekreti të ditësh nuk kanë kërkuar vitit 1991 që kishte si qëllim dhe as u është dhënë leje të rregullonte marrëdnga Drejtoria e Policisë së hëniet mes punëdhënësve Qarkut Tiranë, për zhvildhe punëmarrësve, palimin e saj. Në këtë rast, varësisht faktit se situata policia është institucioni e të përndjekurve të përshtetëror i ngarkuar me bashkët me këtë dekret ligj për garantimin e renkishte vetëm anën ekodit dhe sigurisë publike, nomike të saj. “Duke qenë çka, sipas gjykatës, e legjise greva e shpallur ka timon këtë organ si palë karakter ekonomik dhe në procesin gjyqësor. Por sy n o n p l o t ë s i m i n e argumenti më i fortë kërkesave ekonomike të është ai i veprave penale anës së paditur dhe duke që kanë ndodhur gjatë qenë se këto probleme grevës së urisë, siç ishte janë të karakterit të rasti i djegies së shtetasit rëndësishëm shoqëror, Gjergj Ndreca nga një unë si gjyqtar i vetëm tjetër grevist, i cili po heçmoj se ato duhet t’i tohet tashmë nga Prokuronënshtrohen një gjykiria. “Konkretisht në datat mi të drejtë, objektiv 08.10.2012 dhe 10.10.2012, dhe të paanshëm dhe janë regjistruar dy incidenpër të ruajtur këtë obte të rënda, ku pjesëmarrëjektivitet, çmoj se gresi i grevës së urisë, shtetasi va e urisë e nisur nga Gjergj Ndreca dhe Irakli ana e të paditurve Bejko, kanë tentuar të djeduhet të pezullohet gin veten me lënde djegëse deri në përfundim të në ambientet e grevës, ku gjykimit të çështjes”kanë pësuar dëmtime të rënthuhet në vendimin e vitit Faksimile e vendimit të da, të rrezikshme për jetën. gjyqtarit Artan Zenesë uri e 1994 për grevën Përsa i përket dëmtimit me li, dhënë në gusht të vitit zjarr të shtetasit Gjergj Ndreca, Prokuroria e Rre- 1994. Për të arritur në këtë përfundim, gjykatësi thit Gjyqësor Tiranë, ka regjistruar procedimin i referohet nenin 9 të dekretit nr.7458 datë penal në ngarkim të personit nën hetim Perikli 22.01.1991 “Për të drejtën e grevës”, thuhet se “Kur Shqevi, akuzuar për veprën penale të “plagosjes greva shoqërohet me veprime të paligjshme, palët së rëndë me dashje”- argumenton në kërkesën e i drejtohen gjykatës. Gjykata përcakton përgjegjësisaj policia e Tiranës. Në këto rrethana, policia i në e palëve, veprimet që ato duhet të kryejnë dhe është drejtuar me kërkesë Gjykatës së Tiranës, kur ka pasoja financiare, cakton palën që detyroduke kërkuar ndërprerjen e grevës së urisë deri në het të zhdëmtojë”. paraqitjen e një padie për vlefshmërinë e këtij tubimi të organizuar nga një grup ish-të përndjekurGreva sipas Kodit të Punës… ish politikë. Kjo kërkesë, sipas gjykatës, duhet pranNjë nen i ngjashëm citohet në bazën ligjore të uar, pasi jemi para një tubimi ku ka ndodhur një ve- padisë që pas 18 vitesh, në situatë gati të ngjashme, për penale, për të cilën po heton prokuroria, çka për- policia i drejton gjykatës, duke i kërkuar shpërndarbën shkak për shpërndarjen e grevës së urisë pasi jen e grevës së urisë të ish-të përndjekurve politikë. është kryer një krim. “Gjykata duke e konsideruar se Bëhet fjalë për Nenin 197/9 të Kodit të Punës, që ka këto incidente gjatë zhvillimit të kësaj greve urie (tu- si objekt efektet e grevës së paligjshme në rastet e bimi) mund të përsëriten dhe se këto incidente mund konflikteve mes punëdhënësit dhe punëmarrësit. të vënë në rrezik jetën ose shëndetin e pjesëmarrësve, Aty shprehimisht citohet se “Kur greva shoqërohet urdhëron shpërndarjen e grevës së urisë që po zhvil- me veprime të paligjshme, palët i drejtohen lohet nga një grup ish-të përndjekurish politikë”- gjykatës, e cila përcakton përgjegjësitë e palëve, vethuhet në vendimin e gjykatës. primet që ato duhet të kryejnë, cakton dëmin e shkaktuar dhe detyrimet e palës që duhet të zhdëmGreva e 1994-s dhe vendimi i gjykatës tojë”. Por këtë radhë, një nen i tillë nuk është marrë Rreth 18 vite të shkuara, një tjetër grevë ish-të në konsideratë nga gjykata, e cila me sa duket ka përndjekurish është mbyllur me vendim gjykate, gjetur një zgjidhje tjetër për shpërndarjen e grevës me të njëjtat argumente ligjore si ai i djeshmi. së urisë, duke u kujdesur për sigurinë e pjesëmar“Mapo” zbardh vendimin e gjyqtarit Artan Ze- rësve në grevë për shkak të ngjarjeve kriminale të neli, marrë në vitin 1994 për ish-grevistët e urisë ndodhura gjatë zhvillimit të saj.

Në vendimin e datës 5 gusht të vitit 1994 gjyqtari Artan Zeneli pranoi padinë e Qeverisë së kohës, duke urdhëruar pezullimin e grevës së urisë që po zhvillohej nga të përndjekurit politikë

Nenet ku u bazua gjykata për grevën e urisë Neni 197/9 i Kodit të Punës Efektet e grevës së paligjshme 1) Kur greva nuk është e ligjshme, punëdhënësi mund të ndërpresë marrëdhëniet e punës me grevistët. Ai ka të drejtë që ndaj punëmarrësve që nuk rifillojnë punën brenda tri ditëve, të zgjidhë kontratën e punës me efekt të menjëhershëm, si dhe t’u kërkojë atyre shlyerjen e dëmit të shkaktuar. Në këtë rast nuk zbatohen dispozitat për procedurat e pushimit nga puna.

2) Kërkesa për dëmshpërblim mund të drejtohet edhe kundër sindikatës që organizon grevën.

3) Kur greva shoqërohet me veprime të paligjshme, palët i drejtohen gjykatës, e cila përcakton përgjegjësitë e palëve, veprimet që ato duhet të kryejnë, cakton dëmin e shkaktuar dhe detyrimet e palës që duhet të zhdëmtojë.

4) Nëse rrethanat e lejojnë, gjykata mund të vendosë rifillimin e punës.

Kodi i Procedurës Civile Neni 32 Padia mund të ngrihet: a) për të kërkuar rivendosjen e një të drejte ose interesi të ligjshëm që është shkelur; b) për vërtetimin e qenies ose mosqenies së një marrëdhënieje juridike ose një të drejte; c) për njohjen e vërtetësisë ose pavërtetësisë së një dokumenti me pasoja juridike për paditësin.

Neni 202 Kur lejohet sigurimi i padisë Me kërkesën e paditësit, gjykata brenda 5 ditëve lejon marrjen e masave për sigurimin e padisë, kur ka arsye të dyshohet se ekzekutimi i vendimit për të drejtat e paditësit do të bëhet i pamundur ose i vështirë.

Sigurimi i padisë lejohet kur: a) padia mbështetet në prova me shkresë; b) paditësi jep garanci, në masën dhe në llojin e caktuar nga gjykata, për dëmin që mund t’i shkaktohet të paditurit nga sigurimi i padisë.

Garancia mund të kërkohet edhe për rastin e parashikuar nga shkronja “a” e këtij neni Neni 204 Sigurimi i padisë mund të kërkohet edhe përpara ngritjes së padisë në gjykatën e vendit ku ka banimin paditësi ose ku ndodhet pasuria me të cilën do të sigurohet padia. Në këtë rast gjykata cakton një afat jo më shumë se pesëmbëdhjetë ditë, brenda të cilit duhet të paraqitet padia në gjykatë.

Ligji nr.8773, datë 23.4.2001 “Për Tubimet” Neni 2 pika 5 Tubime” kuptohen grumbullimet, manifestimet, mbledhjet dhe parakalimet me karakter paqësor dhe pa armë, në të cilat një grup personash shprehin kërkesat dhe pikëpamjet e tyre për probleme për të cilat janë të interesuar dhe përfshin edhe tubimet urgjente. Kur grupe njerëzish grumbullohen në mënyrë spontane dhe nuk cenojnë rendin publik, veprimtaria e tyre nuk përfshihet në përkufizimin e tubimit.

Neni 9 Një tubim në një shesh ose vendkalim publik mund të shpërndahet nga forcat policore me uniformë, vetëm në rastet kur: b) gjatë zhvillimit të tij kryhen krime; Neni 16 Mbajtja e një tubimi në vende të hapura për publikun mund të ndalohet dhe të mbyllet, nëse ka filluar, kur: c) ekziston rrezik për jetën ose shëndetin e pjesëmarrësve.

E enjte, 18 tetor 2012 www.mapo.al

MAPO

3

Asllan Patrioti është arrestuar për vjedhje me anë të mashtrimit. Policia: E kapëm në flagrancë me 700 euro

Policia arreston për mashtrim koordinatorin e grevës, rikthehet Ndreca Asllan Patrioti u arrestua me urdhër të prokurorisë, me akuzën e vjedhjes me anë të mashtrimit. Policia: Kërcënonte një italian për 700 euro, me pretendimin se i kishte gjetur makinën e vjedhur. Rikthimi i Gjergj Ndrecës nga Greqia ngre moralin e të mbeturve në grevë Dashamir Biçaku Tiranë Asllan Patrioti, njëri prej

Greva, Bardhi: Viktimat e aleancës së Ramës kanë marrë 256 mijë $ TIRANË Partia Demokratike nuk ndryshon qëndrim sa i përket mënyrës sesi janë dëmshpërblyer ish-të përndjekurit grevistë. Zëdhënësja e PD-së, Silvi Bardhi, iu referua dje të dhënave që ministri i Drejtësisë, Eduard Halimi, paraqiti në komisionin e Ligjeve, dy ditë më parë.

“Z.Halimi njohu deputetët e aleancës Rama-Tufa se viktimat e kësaj Aleance që ndodhen në çadrat e ngritura me urdhër të Edi Ramës te studio e Kristaq Ramës, kanë marrë së bashku, lekë, dhe lekë privatizimi 256 mijë dollarë. Përveç tyre, ata kanë marrë apartamente banimi, së paku 240 mijë dollarë të tjera dhe kanë privatizuar me çmime simbolike me lekë privatizimi fabrika, objekte dhe toka turistike mbi 400 mijë dollarë.

Pra, në zbatim të ligjit të dëmshpërb-

limit të të përndjekurve politikë, vetëm zotërinjtë që po grevojnë në studion e Kristaq Ramës dhe deklarojnë çdo ditë se nuk kanë marrë asgjë, janë dëmshpërblyer me lekë për këstin e parë dhe sipas ligjit edhe të atë të dytë me lekë privatizimi dhe fabrika në linja prodhimi, objekte apo troje turistike me rreth 900 mijë dollarë” - tha Bardhi. Ajo shtoi se “Personi me tre emra dhe me vilë luksoze në Korfuz, i cili ditën që do të vendosej rekomandimi për statusin e vendit kandidat në Bruksel për Shqipërinë, me porosi do të lyente me benzinë dhe do t’i vinte flakën në rrugë para mediave të veta një grevisti me probleme serioze mendore, ka marrë në përputhje me ligjin një apartament 3+1 si edhe dëmshpërblimin prej 530 mijë lekësh”.

Topi: Qëndrimi i qeverisë ndaj grevistëve, kriminal TIRANË Kryetari i partisë “Fryma e Re Demokratike”, Bamir Topi, deklaroi dje nga qyteti i Elbasanit se indiferentizmi nga ana e qeverisë ndaj grevës së urisë të ish-të përndjekurve politikë është kriminal. Sipas tij, qeveria nuk ka pasur në plan të parë qytetarin, por veten dhe familjarët e saj. Ndërsa ka zhvilluar një takim me mbështetësit e FRD-së në qytetin e Elbasanit, Topi ka theksuar se kjo parti do të

dijë të komunikojë me qytetarët. “Partitë e vjetra mashtrojnë me premtimet e tyre, por FRD-ja do të mbajë premtimet”- tha Topi. Kryetari i FRD-së u shpreh gjithashtu gjatë takimit se Elbasani është një qytet i traditës qytetare, mikpritjes, por edhe i seriozitetit në organizim. Po dje, kryetari i FRD-së ishte edhe ne Korçë, ku mori pjesë në hapjen e degës së kësaj force politike.

Historia nis nga qershori i këtij viti, kur italiani denoncoi vjedhjen e makinës së tij. “Policia e gjeti dhe ia ktheu makinën pronarit, por që prej asaj kohe, Asllan Patrioti kërcënonte shtetasin italian, me pretendimin se kishte ndikuar në gjetjen e makinës së tij, duke i kërkuar 700 euro”

koordinatorëve të grevës së urisë u arrestua mbrëmë nga policia e Tiranës, me akuzën e vjedhjes me anë të mashtrimit. Përmes një njoftimi për shtyp, Policia bëri me dije se Patrioti u arrestua në kushtet e flagrancës, teksa po merrte nga shtetasi italian me inicialet M.N shumën e 700 eurove. Historia nis nga qershori i këtij viti, kur italiani denoncoi vjedhjen e makinës së tij. “Policia e gjeti dhe ia ktheu makinën pronarit, por që prej asaj kohe, Asllan Patrioti kërcënonte shtetasin italian, me pretendimin se kishte ndikuar në gjetjen e makinës së tij, duke i kërkuar 700 euro”,-tha mbrëmë zëdhënësja e policisë së Tiranës. Sipas saj, urdhri për arrestimin e Patriotit është firmosur nga Prokuroria e Tiranës, ndërsa koordinatorit të grevës i janë gjetur paratë në cilësinë e provës materiale. E ndërsa Patriotit i komunikohej akuza në policinë e Tiranës, grevistët e urisë besonin se ai ishte shoqëruar për të negociuar zbatimin e vendimit të gjykatës, për shpërndarjen e grevistëve.

Kthehet Gjergj Ndreca

Rikthimi i Gjergj Ndrecës ka ngritur moralin në çadrën e grevistëve të urisë, pas një dite tensionesh për shkak të vendimit të Gjykatës së Tiranës. Ndreca i është afruar çadrave të grevës brenda një ambulance rreth orës 21.00 të mbrëmjes, prej nga bëri thirrje për vazhdimin e protestës deri në plotësimin e kërkesave. “Këtu po vetëflijohen vëllezërit e mi” -tha Ndreca për mediat, duke kërkuar të rikthehej në grevë, edhe pse gjendja shëndetësore nuk ia lejonte një gjë të tillë. I pyetur për shëndetin, i vetëdjeguri me benzinë 1 javë më parë tha se “Kam probleme me sytë, shikoj pak.

Nuk e kam ndjekur grevën sepse kam qenë në reanimacion. Gjykata ju merr të keqen të burgosurve politikë. Ne nuk e njohim këtë gjykatë dhe as këtë qeveri. Ne njohim Gjykatën e Hagës, Strasburgut. Ne nuk njohim gjykata që thonë nuk njohim grevën e urisë,” -tha Ndreca.

Edhe pse Ndreca ka kërkuar t’u bashkohet grevistëve të tjerë, policia nuk e ka lejuar një gjë të tillë. Ambulanca ku ai ndodhej është shoqëruar nga forcat e policisë drejt spitalit.

Reagimi i grevistëve

Që prej orës 10.00 të mëngjesit, kur ish-të përndjekurit në grevë u njohën me vendimin e Gjykatës, situata ka qenë e tensionuar pranë çadrave të ngritura 26 ditë më parë. Koordinatorët e grevës thanë për mediat se nuk kanë

ndërmend ta ndërpresin protestën e tyre dhe se në nxirren me forcë nga policia, kanë gati një tjetër vend. Ata kanë refuzuar të firmosin procesverbalin që i vinte në dijeni për vendimin e gjykatës. Koordinatori i grevës së urisë së ish-të burgosurve politikë, Asllan Patrioti, në një deklaratë të ashpër theksoi se nëse përdoret forca kundër grevistëve, do të ketë viktima. “Kam heshtur se do bënim mbase negociata, kërkuam të ulim gjakrat, dhe u bëj thirrje, të ulin gjakrat, ndryshe do kesh kufoma. Ne duam dëmshpërblim për ligjin. Çfarë u pengon të na e jepni? Nëse ti tenton t’i nxjerrësh me forcë këta njerëz, të siguroj se do kemi probleme”-i bëri ai thirrje kryeministrit të vendit.

Ish-të përndjekurit në grevë thanë mbrëmë se po u shkelen të drejtat dhe se një qëndrim të tillë nuk e kanë hasur as në regjimin e Enver Hoxhës. “Na kanë ndaluar cigaret dhe takimet me familjarët. Ne kemi qenë në burgjet e Enverit, maskara ka qenë, por 5 minutshin e familjes e kishte në rregull maskarai. Familjet kanë ardhur dhe nuk i lënë. Ku jemi, në burg apo internim”,-tha Asllan Patrioti për mediat.

Asllan Patrioti, dje në grevën e urisë

Ndreca i është afruar çadrave të grevës brenda një ambulance rreth orës 21.00 të mbrëmjes, prej nga bëri thirrje për vazhdimin e protestës deri në plotësimin e kërkesave

4

MAPO

e enjte, 18 tetor 2012 www.mapo.al

politika

Rama në Bukuresht: Në 2013 do të jemi në qeveri Gjatë qëndrimit në Bukuresht kreu i opozitës, Edi Rama u takua me kryeministrin rumun, Viktor Ponta. Nga rrjeti social “Twitter” Rama është shprehur se takimi ka pasur si kryefjalë perspektivën europiane dhe bashkëpunimin midis Shqipërisë dhe Rumanisë. “Diskutuam për bashkëpunimin në kushtet e të qenit në opozitë, por që nesër do jetë në qeveri”, - u shpreh Rama në lidhje me këtë takim. Selia rozë

informon se kryetari Rama ka pasur një takim edhe me studentët shqiptarë, ku ka shpalosur programin “Për një Rilindje Shqiptare”. “Bukuresht, me studentët shqiptarë në Hotel Continental, ku qëndroi Ismail Qemali deri ditën e nisjes drejt Vlorës,1912. Pas takimit ku folëm për ëndrrat, shpresat, përpjekjet e tyre dhe Shqipërinë që duam të kemi”, - shkruan Rama në ‘Twitter’, duke sjellë në kujtesë për 100-vjetorin e Pavarësisë

edhe plakun e mençur. Partia Socialiste në njoftimin e saj sqaroi se Rama dhe Ponta diskutuan edhe për qëndrimin e Rumanisë për Kosovën. Kryesocialisti Rama ndodhet prej dy ditësh në Rumani, ku pritet të takohet edhe me personalitete të larta. Sipas selisë rozë, Rama ka shpalosur programin e Partisë Socialiste për një “Rilindje Kombëtare”, duke nënvizuar se pas 2013-ës PS do të jetë në qeveri.

Berisha: Gati të punoj për kushtet, por opozita po tregohet konfuze Kryeministri Sali Berisha shprehet i gatshëm për bashkëpunim me opozitën, me qëllim miratimin e tri kushteve të mbetura për statusin e vendit kandidat në dhjetor TIRANË Kryeministri Sali Berisha mo-

ri pjesë dje në punimet e ditës së parë të Kongresit Statutor të Partisë Popullore Europiane (PPE) që po zhvillohet në kryeqytetin rumun, Bukuresht. Më herët Berisha zhvilloi takime të veçanta me ish-ministrin italian, Franco Frattini, zëvendëskancelarin dhe ministrin e Jashtëm të Austrisë, Michael Spindelegger dhe Kryeministrin e Finlandës, Jyrki Katainen. Pjesë e bisedimeve gjatë këtyre takimeve ishte edhe statusi i vendit kandidat për Shqipërinë. Kështu, gjatë takimit që kryeministri Berisha zhvilloi me kryetarin e grupit ad hoc në PPE për politikat e jashtme, Franco Frattini, ky i fundit u interesua për hapat e mëtejshëm të procesit të integrimit, pas raportit të Komisionit Europian që propozoi dhënien e sta-

tusit të vendit kandidat për Shqipërinë. Nga ana e tij, Kryeministri e cilësoi si një dokument historik raportin dhe vlerësoi si të drejta kërkesat e KE-së për miratimin e tri akteve legjislative para marrjes së vendimit nga Këshilli Europian në dhjetor të këtij viti. Berisha nënvizoi se këto akte janë tashmë në Kuvend dhe presin votën e opozitës socialiste, në mënyrë që këto kërkesa të fundit të plotësohen në kohë me konsensus. “Kryeministri siguroi gatishmërinë e mazhorancës për të hedhur hapat e fundit bashkë me opozitën, si akte në interesin më të mirë të vendit.

“Pavarësisht situatës së vështirë politike, Shqipëria dhe mazhoranca qeverisëse kanë bërë shumë përpjekje dhe ka arritur shumë në rrugën e modernizimit dhe integrimit

Kryeministri theksoi se qëndrimet bllokuese dhe konfuze të opozitës po vonojnë miratimin e këtyre ligjeve në kohën e duhur”, - thuhet në njoftimin për shtyp të Kryeministrisë. Berisha zhvilloi një takim edhe me zëvendëskancelarin dhe ministrin e Jashtëm të Austrisë, Michael Spindelegger. Në takim, zëvendëskancelari Spindelegger e cilësoi raport-progresin e Komisionit Europian në lidhje me Shqipërinë si shumë pozitiv dhe e siguroi Kryeministrin për mbështetjen e palëkundur të Austrisë në procesin e vendimmarrjes për statusin kandidat dhe në hapat e mëtejshëm për integrimin europian. Ai theksoi se, pavarësisht situatës së vështirë politike, Shqipëria dhe mazhoranca qeverisëse kanë bërë shumë përpjekje dhe ka arritur shumë në rrugën e modernizimit dhe integrimit. Edhe gjatë këtij takimi Berisha i cilësoi si të drejta kërkesat e KE-së për dhënien e statusit dhe u angazhua se mazhoranca do bëjë gjithçka të mundur që të përmbushë këto detyrime, por nënvizoi se “për këtë është e nevojshme që opozita gjithashtu të heqë dorë nga bllokimi i ligjeve të kërkuara nga BE-ja”.

Sali Berisha

Statusi, reforma parlamentare futet për miratim në seancën e sotme e fjalës së kreut të opozitës në parlament, mazhoranca u ka ofruar socialistëve si zgjidhje që ai të flasë pas fjalës kryesore që mban Kryeministri. Por sipas socialistëve kjo zgjidhje nuk është e pranueshme, pasi së pari nuk arrihet të identifikohet se cili mund të konsiderohet fjalim kryesor, si dhe nuk i jep mundësinë opozitës që të përgjigjet për çdo ndërhyrje që mund të bëjë kreu i ekzekutivit.

Dy draftet që përbëjnë paketën e reformës parlamentare janë përfshirë pa patur një konsensus paraprak mes palëve. Në rend të ditës dhe Gjykata e Lartë.

Fejzi Braushi

Kuvendi përfshin për miratim në rendin e ditës së seancës së sotme dy nga tri çështjet e lëna nga Komisioni Europian si kushte për të marrë statusin e vendit kandidat. Bëhet fjalë për nismën për disa ndryshime në ligjin “Për Gjykatën e Lartë”, e cila për hir të së vërtetës ka qenë në rendin e ditës edhe në seancat e shkuara, si dhe për draftin e reformës parlamentare. Meg jithatë, kjo nuk nënkupton miratimin e këtyre dy nismave për shkak se palët nuk kanë mundur të gjejnë paraprakisht një zgjidhje për çështjet të cilat kanë bërë të pamundur miratimin e tyre deri më tani. Burime pranë të dyja partive kryesore të përfaqësuara në Kuvend kanë bërë të ditur se nuk ka patur asnjë zhvillim të ri në drejtim të gjetjes së një konsensusi për secilën nga këto dy çështje.

Rendi i ditës

Kuvendi ka publikuar dje në mbrëmje rendin e ditës të seancës së

Gjykata e Lartë

sotme, ku veç çështjeve të pritshme për t’u diskutuar, janë dhe dy nga nismat që për t’u miratuar kërkojnë konsensusin edhe të opozitës. Bëhet fjalë për pikën e gjashtë të rendit të ditës dhe që ka të bëjë me shqyrtimin e propozimeve të reformës parlamentare. Më konkretisht, miratimin e projektvendimit “Për shtesa dhe ndryshime në Rregulloren e Kuvendit”, si dhe projektligjin “Për disa shtesa dhe ndryshime në ligjin ‘Statusi i deputetit”. Të dyja këto nisma përbëjnë paketën e propozimeve për reformën parlamentare, miratimi i së cilës është vendosur nga KE si kusht për dhënien e statusit të vendit kandidat. Por duket se kemi të

bëjmë me një vendim të drejtueses së Kuvendit për ta përfshirë këtë çështje në rendin e seancës së sotme, dhe jo një vullnet të shprehur paraprakisht nga palët për ta miratuar këtë reformë me konsensus. Të kontaktuar nga gazeta dy nga anëtarët e grupit të punës që funksionoi për disa muaj për këtë çështje, Jemin Gjana dhe Ditmir Bushati kanë bërë të ditur se çështja që mban ende të bllokuar arritjen e konsensusit për reformën, pra koha e fjalës së kreut të opozitës në parlament mbetet ende pa zgjidhje. Gjithashtu, burime nga PS-ja kanë bërë të ditur se përfaqësuesit e kësaj force nuk kanë dhënë asnjë pëlqim deri më tani për

Gjana dhe Bushati thanë se çështja që mban ende të bllokuar arritjen e konsensusit për reformën mbetet ende pa zgjidhje kalimin e kësaj pakete propozimesh në seancën e sotme. Çka lë të kuptohet qartë se futja e reformës parlamentare në seancën e sotme është vetëm një tentativë politike që mazhoranca të tregojë se është opozita ajo që pengon plotësimin e kushteve të BE-së. Mësohet se lidhur me kohën

Si pikë e shtatë e rendit të ditës së seancës së sotme është përcaktuar për votim projektligji “Për disa ndryshime dhe shtesa në ligjin ‘Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës së Lartë të Republikës së Shqipërisë”. Kjo është hera e tretë që ky projektligj futet në rend të ditës, pavarësisht se opozita ka bërë të qartë se s’do ta votojë atë për sa kohë mazhoranca nuk i jep zgjidhje çështjes së kreut të Qarkut të Fierit.

Por ashtu si në rastin e reformës parlamentare, edhe në atë të nismës për ndryshime në ligjin e Gjykatës së Lartë mazhoranca duket se kërkon të vërë opozitën para një situate që ta bëjë atë të ndjehet përgjegjëse për zvarritjen që po i bën këtyre dy çështjeve dhe nëpërmjet tyre edhe procesit të integrimit. Gjatë seancës së sotme pritet të bëhet betimi edhe i 7 anëtarëve të rinj të KQZ-së.

E enjte, 13 qershor 18 tetor 2010 2012 www.gazetamapo.com www.mapo.al

kronikë

MAPO

05 5

Përleshje me thika në gjimnaz, 2 të plagosur Përleshje me thika para gjimnazit “Kostandin Kristoforidhi” në Elbasan, plagosen dy adoleshentë.

Ngjarja ka ndodhur gjatë orëve të paradites jashtë mureve të shkollës, por në afërsi të saj. Dy të plagosurit janë dërguar me urgjencë në Spitalin Kirurgjik, ku edhe morën ndihmën e parë mjekësore. Sipas të dhënave spitalore ata ndodhen jashtë rreziku për jetën. Ndërkohë

janë intensifikuar shërbimet e policisë në shkolla për të bërë të mundur edhe kapjen e të dyshuarve për ngjarjen.

Agjentët kanë arritur të identifikojnë autorët e krimit, të cilët janë gjithashtu në të njëjtën moshë me të plagosurit. Dy të rinjtë janë shpallur në kërkim dhe pritet arrestimi i tyre. Shkaku i konfliktit ka qenë banal dhe raste të ngjashme nuk kanë munguar në shkolla. F.S.

ambasadori

Vrasja e 74-vjeçarit

Arrestohet njëri prej vëllezërve Agim Llupo, dje në gjykatë

Gardisti Llupo: S’kam marrë urdhër, Prokuroria s’më ka pyetur në 15 muaj I akuzuari për vrasjen e Ziver Veizit, Agim Llupo tha se nuk kishte marrë urdhër për të qëlluar mbi demonstruesit më 21 janar.

“Prokuroria ka gjetur tek unë fajtorin dhe kjo gjë më shqetëson. Prokuroria nuk ka kryer asnjë veprim hetimor ndaj meje” Leonard Bakillari Tiranë Ish-majori i Gardës së Re-

publikës, Agim Llupo, i akuzuar nga prokuroria për dy vrasje në demonstratën e 21 janarit, ka akuzuar prokurorinë për njëanshmëri në hetim, duke mos bërë sipas tij asgjë për të zbuluar të vërtetën.

Llupo tha se prokuroria nuk ka kryer asnjë veprim hetimor për të vërtetuar se ai është fajtor sikundër akuzohet, pasi prej 15 muajsh është mbajtur në burg pa i marrë asnjë dëshmi. Që në nisje të seancës së djeshme gjyqësore ndaj tij dhe ish-komandantit të Gardës, Ndrea Prendi, gjithashtu i akuzuar për vrasje, gardisti Agim Llupo ka kërkuar të bëjë një deklaratë. Në mungesë të avokatit të tij, Llupo ka lexuar një material, ku sipas tij përshkruan pozicionin e tij në raport me drejtësinë lidhur me ngjarjet e 21 janarit. “Prokuroria ka

gjetur tek unë fajtorin dhe kjo gjë më shqetëson. Prokuroria nuk ka kryer asnjë veprim hetimor ndaj meje që në momentin që jam arrestuar. Sipas akuzës, e vërteta doli në shesh dhe unë jam fajtori, por kjo nuk është e vërtetë. Asnjëherë kërkesat e avokatëve të mi nuk janë marrë parasysh nga prokuroria”, - tha Llupo në sallën e gjyqit.

Më tej ai tregoi para gjykatës se më 21 janar nuk kishte pasur asnjë urdhër për të qëlluar, madje në cilësinë e zv/komandantit të njësisë speciale nuk kishte dhënë asnjë urdhër të tillë për vartësit.

“Nuk ka pasur asnjë urdhër për hapje zjarri dhe pushim zjarri, por ligji i Gardës e lejon këtë gjë. Kam hapur zjarr në protestë, por kam qëlluar vetëm në ajër. Vetë ligji i Gardës legjitimon hapjen e zjarrit

“Sipas akuzës, e vërteta doli në shesh dhe unë jam fajtori, por kjo nuk është e vërtetë. Asnjëherë kërkesat e avokatëve të mi nuk janë marrë parasysh nga prokuroria”, - tha Llupo

kur cenohet institucioni. Unë kam qenë duke kryer detyrën dhe kam zbatuar ligjin”, - tha i pandehuri.

Po ashtu, i akuzuari për vrasje tregoi se ditën e ngjarjes nuk ka qenë në kushte të mira fizike, pasi përveçse është qëlluar me gurë nga protestuesit, ka pasur temperaturë për shkak të gazit lotsjellës që ka hedhur policia. “Jam goditur me gurë në kokë nga protestuesit. Kam pasur plagë në shpatull dhe në këmbë. Nuk kam qenë në gjendje të mirë fizike, pasi kisha temperaturë të lartë dhe kur vajta për t’u mjekuar më thanë se efekti vinte nga gazi lotsjellës”,tha Llupo. Pas përfundimit të deklaratës nga i akuzuari për vrasjen e Ziver Veizit dhe Hekuran Dedës, gjykata vijoi seancën me leximin e tri deklarimeve të dhëna nga dëshmitarë të cilët nuk ndodhen në Shqipëri. Dëshmitë e dy prej miqve të Aleks Nikës dhe deklarimet e gazetarit Fatos Mahmutaj, i plagosur në ngjarjet e 21 janarit, kanë mbyllur seancën e djeshme gjyqësore ndaj të pandehurve Ndrea Prendi, Agim Llupo dhe Margarit Kume. Prendi dhe Llupo akuzohen nga prokuroria për vrasjen e shtetasve Faik Myrtaj, Ziver Veizi dhe Hekuran Deda, ndërsa Kume, shoferi i komandantit të Gardës, akuzohet për kryerjen e veprimeve që pengojnë zbulimin e të vërtetës.

Policia e Kukësit ka arrestuar mëngjesin e djeshëm Avdi Laçin, i cili në bashkëpunim me vëllanë vranë të atin për paratë e pensionit Kukës Policia e Kukësit ka arrestuar njërin prej vëllezërve që vranë të atin vetëm pak orë pas krimit. Përmes një njoftimi për shtyp, policia lokale bëri me dije se kishte vënë në pranga 36-vjeçarin Avdi Laçi, ndërsa ka shpallur në kërkim vëllanë e dytë. Mësohet se dy vëllezërit e kishin ekzekutuar babanë me kallashnikov vetëm pak minuta pasi ishte kthyer nga Komuna ku kishte marrë pensionin. Burime nga policia e Kukësit thanë se dy vëllezërit i kërkonin babait 74-vjeçar paratë e pensionit për të luajtur kumar. Sipas policisë së Kukësit ngjarja e rëndë ndodhi rreth orës 15:00 të së martës, në fshatin Bardhoc, komuna Tërthore. “Shtetasit Avdi Sali Laçi, vjeç 36

dhe vëllai i tij, Vexhi Laçi 31 vjeç, dyshohen se në banesën e tyre për motive të dobëta kanë vrarë me armë zjarri babain e tyre, shtetasin Sali Laçi, vjeç 74”, njoftoi policia. Sipas saj, forca të shumta të antikrimit kanë shkuar në vendin e ngjarjes të njoftuar nga fqinjët, por dy personat që akuzohen për krimin ishin larguar menjëherë nga vendngjarja. Fillimisht policia dyshoi për përfshirjen në krim të vetëm njërit prej vëllezërve.

36-vjeçi që sipas policisë luante kumar dhe ishte shfaqur edhe më herët i dhunshëm, ishte i dyshuari kryesor për krimin, por pas sqarimit të rrethanave dhe marrjes në pyetje të dëshmitarëve, duket se ai është ndihmuar edhe nga vëllai më i vogël. Banorë të zonës thanë se familja Laçi jetonte në varfëri dhe se vëllezërit ishin të papunë, por edhe nuk duket se kërkonin të punonin. Banorët thanë se 36-vjeçari dhe vëllai i tij luanin shpesh kumar dhe duket se i harxhonin të ardhurat e vetme të familjes për këtë qëllim.

Kushërinjtë zihen për pronën, kapen 10 kallëpe tritol Elbasan Policia e Elbasanit tha dje se ka shmangur një tragjedi në Belsh të këtij qyteti. Një konflikt për një pronë, për të cilën palët pretendonin se ishin pronarë, për pak sa nuk është kthyer në një kasaphanë të vërtetë. Ka qenë ndërhyrja e menjëhershme e policisë që mësohet se ka ndalur konfliktin mes dy palëve. Konflikti ka ndodhur mes pjesëtarëve të një fisi. Ramadan Bali, 45 vjeç, së bashku me dy djemtë e xhaxhait të tij, A.Bali dhe B.Bali, përkatësisht të moshave 40-45 vjeç, për motive pronësie janë konfliktuar e më pas kanë goditur me sende të forta duke u shkaktuar dëmtime në pjesë të trupit shtetasve S.Bali dhe Xh.Bali të moshave 30-35 vjeç, të cilët ishin të afërmit e tyre. Në konflikt janë përfshirë edhe pjesëtarë të tjerë dhe si pasojë janë dëmtuar 4 shtetas. Pas mjekimit ata ndodhen jashtë

rrezikut për jetën. Ka qenë ndërhyrja e menjëhershme e policisë, e cila ka shpërndarë palët dhe ka shoqëruar disa prej tyre në komisariat. Në banesat e njerëzve të përfshirë në konflikt është kryer një kontroll nga policia. Nga dëshmitë e para agjentët kishin informacion që 45-vjeçari Ramadan Bali kishte në banesën e tij një sasi tritoli, me të cilën kishte kërcënuar se do ta përdorte kundër palës tjetër. Nga kontrolli i shtëpisë së tij u gjetën dhe u sekuestruan në cilësinë e provës materiale 5 kallëpe lëndë plasëse me ambalazh plastik me mbishkrimin ‘Magnum 395’, si dhe 5 pako me ambalazh letre, lëndë plasëse tritol. Ndaj Ramadan Balit u mor masa e arrestit në flagrancë për mbajtje të armëve, lëndëve plasës pa leje të organeve kompetente, deri në sqarimin e ngjarjes së regjistruar dje në Belsh. F.S.

2 6

MAPO

13 qershor 2010 www.gazetamapo.com

E enjte, martë,1816tetor tetor2012 2012 www.mapo.al

f kus

MAPO

05 19

Edhe pse pistoleta ende nuk është gjetur nga ana e policisë, Nishani thotë se e beson plotësisht dëshminë e 80-vjeçarit

Prokurori: Komshinjtë panë vrasësin me vajzën në mesditë Shaban Norja u shoqërua tri herë, në dy marrje në pyetje mohoi lidhjet me vajzën dhe atësinë e fëmijës. Krimin e rrëfeu vetëm pasi ishin gjetur thika dhe këmisha e gjakosur Elitjona Doko

sërish i lirë, por që mbahej nën vëzhgim nga Krahas skenës së krimit, prokurori i dosjes ana e policisë. Prova e parë që prokuroria dis“Ajshe Vata”, Sokol Nishani, dha detaje edhe ponoi për të implikuar autorin ishte këmisha për mënyrën sesi drejtësia ra në gjurmët e au- e gjakosur, dhe grisur, si dhe thika që u gjet torit. Sipas Nishanit, pas marrjes në dijeni të nga policia gjatë kohës që i bënë krehje zonës ngjarjes së rëndë të ndodhur, ku trupi u gjet për gjetjen e kokës së vajzës. Pas ekzaminimnë orët e para të mëngjesit të së enjtes, paralel it të gjakut, i cili ndodhej në bluzë dhe provave me mbledhjen e provave në vendngjarje, nisi të tjera të mbledhura në vendngjarje, gjithçka puna për shoqërimin e personave të cilët dys- të çonte drejt Shaban Norjas, i cili u ndaluar hoheshin të kishin pasur kontaktet e fundit për herë të tretë nga policia, për të mos u lënë më me vajzën, kryesisht për ditën që mbeti e ekze- i lirë. I gjendur përballë provave të mjaftueshme dhe të pakontestueshme, që ky kutuar, por edhe u kërkuan ishte autori, Nishani sqaroi se tabulatet e kompanive përai vendosi të rrëfehej para hetkatëse të numrit të celularit uesve të çështjes, duke pranuqë Ajshja kishte, me qëllim ar autorësinë e krimit makzbardhjen e telefonatave të abër. “Mënyra e ndërtimit të fundit që kjo kishte bërë apo “Mënyra e ndërtimit të skenës së krimit nga hetuesit marrë. Mes shumë të skenës së krimit nga hetuesit e çështjes përkonte me rrëfishoqëruarve, tregon Nishani, e çështjes përkonte me min e Shabanit. Madje, Shabaishte dhe Shaban Norja, pasi rrëfimin e Shabanit. Madje, ni na shoqëroi për te vendi ku komshinjtë kishin dëshmuar Shabani na shoqëroi për te kishte hedhur kokën dhe se i kishin parë bashkë ditën vendi ku kishte hedhur kokën sëpatën me të cilën kishte kryqë ndodhi ngjarja. Në dëshdhe sëpatën me të cilën kishte er prerjen e kokës”, tha prokuminë e tij të dhënë në polici, kryer prerjen e kokës” rori dhe sipas tij pati një përnë ditën e parë që u gjet trupi, puthshmëri mes dëshmisë së Nishani thotë që Shabani ka tij për mënyrën e kryerjes së deklaruar se e njihte viktimën vetëm nga larg dhe se nuk kishte kon- krimit dhe asaj që raporti ekspertizës mjeko-ligtakte me të. Pas kësaj deklarate ai është lënë i jore u ka dërguar për goditjen nga prapa me lirë, për t’u shoqëruar më pas ditën e dytë. plumb në kokë, apo për goditjen e qafës deri “Pas publikimit të lajmit që Ajshja ishte në 6 herë me sëpatë. Edhe pse pistoleta ende shtatzënë dhe priste një fëmijë tre muajsh, nuk është gjetur nga ana e policisë, Nishani thotë Shabani ka pranuar përpara oficerëve gjyqë- se e beson plotësisht dëshminë e 80-vjeçarit, i sorë se e njihte vajzën dhe se kishin kryer mar- cili deklaron ta ketë hedhur në lumë. “Për ne rëdhënie seksuale metë, por që nuk e kishte nuk ka asnjë dyshim që ky është autori i ngjarjes, vrarë ky i fundit dhe se autori mund të ishte kemi prova të pakontestueshme dhe të mjafbabai i fëmijës që ajo priste, pasi, sipas tij, tueshme për ta dënuar, nuk kemi asnjë provë që mund të ishte ndjerë xheloz dhe e kishte vrarë tregon se mund të ketë një bashkëpunëtor të në gjaknxehtësi e sipër”, tregon prokurori. Më dytë, edhe pse ne nuk i kemi mbyllur përfundipas Nishani shpjegon se 80-vjeçari është lënë misht hetimet”, deklaron prokurori.

Prokurori

ekzaminim

Prokurori kërkon ekspertizë mendore për Norjen I braktisur në fatin e tij, burri që akuzohet se abuzoi për 4 vjet me radhë me një vajzë katër herë më të vogël se vetja, ka filluar të lëshohet mendërisht. Shaban Norja, autori i vrasjes horror, ndodhet i vetëm në një qeli në dhomat e paraburgimit në Durrës.

Që prej ditës së arrestimit, Shabanin e ka vizituar vetëm avokati i tij dhe prokurori i çështjes, Sokol Nishani, ndërsa është braktisur plotësisht nga dy fëmijët e tij, edhe me kërkesën e këtij të fundit nuk ka pranuar të takojë askënd nga të afërmit, edhe pse nuk dihet nëse ka pasur që kanë kërkuar ta takonin. Sipas prokurorit të çështjes, gjendja e tij emocionale në ditën e fundit që e ka takuar ka qenë e rënduar, ndaj është kërkuar që t’i bëhen ekzaminimet përkatëse për gjendjen e tij mendore, menjëherë pas përfundimit të masës.

Shaban Norja dje në gjykatë

Rrëfimi rrëqethës i 84-vjeçarit: Mora sëpatën me vete. Ajo ecte e para “Ajo nuk foli asnjë fjalë, u kthye me kurriz dhe unë e qëllova me pistoletë. Ajo ra në tokë, i tronditur nga ajo çfarë kisha bërë, nisa të qaj për disa minuta mbi trupin e vajzës, më dhimbsej” Shaban Norja, autori i vrasjes së 18-vjeçares Ajshe Vata, me të cilën kishte një lidhje prej më shumë se 4 vitesh, dhe babi i foshnjës tremuajshe që Ajshja priste, ka shfaqur shenja pendese gjatë një intervistimit të dytë që i është bërë nga prokurori i çështjes, Sokol Nishani, në prani edhe të avokatit të tij mbrojtës Osman Dashi. Në një prononcim të fundit të dhënë, përfaqësuesi i organit të akuzës, Sokol Nishani, ka hedhur dritë mbi mënyrën e ekzekutimit të 18-vjeçares, raportin që çifti kishte krijuar si dhe lëvizjet që autori i vrasjes Shaban Norja kishte bërë pas masakrimit të 18-vjeçares.

Sipas Nishanit, autori pretendon se ka mësuar për shtatzëninë e vajzës rreth dy-tri javë para se të ndodhte krimi, ndërsa

zbardh bisedën që ky i fundit ka bërë në atë moment. “Ajshja erdhi më takoi pikërisht në kasollen e vjetër vetëm pak metra larg banesës së saj, ku ne takoheshin zakonisht.

Ishte shumë e frikësuar dhe nga sytë i dilnin lot, më tha që ishte shtatzënë. U shokova në ato momente dhe i thashë që unë nuk jam babai i foshnjës që ajo priste. Por me sytë e përlotur m’u betua që unë isha dhe se nuk kishte pasur marrëdhënie intime me asnjë person tjetër. Unë e besova, sepse e njihja

Vendi ku u gjet trupi i pajetë i 18-vjeçares

“Ajo nuk foli asnjë fjalë, u kthye me kurriz dhe unë e qëllova me pistoletë.

Ajo ra në tokë, i tronditur nga ajo çfarë kisha bërë, nisa të qaj për disa minuta mbi trupin e vajzës, më dhimbsej, ndërsa më pas mora sëpatën dhe e qëllova 5-6 herë...”

mirë personalitetin e saj, ndaj i ofrova ndihmën time që të abortonte fëmijën për dy arsye, në radhë të parë sepse ajo ishte një vajzë e re dhe kishte jetën përpara, por edhe për faktin se unë isha burrë plak dhe se nuk mund t’i ofroja një të ardhme. Ajshja e refuzoi ndihmën time, duke më thënë se nuk do të bënte një veprim të tillë, më mirë ta vriste se të hiqte fëmijën”, ka treguar Shabani para prokurorit. Ndërsa rrëfehej përpara prokurorit, Shabani ka thënë se gjatë këtyre dy javëve është takuar shpesh me Ajshen dhe se ajo ia përsëriste vazhdimisht kërkesën për ta vrarë, pasi për të ishte e vetmja mënyrë për të fshirë turpin që kishte bërë. Pikërisht ditën që ka ndodhur ngjarja Shabani tregon se është takuar me Ajshen në mesditën e 10 tetorit dhe se kishte vazhduar me kërkesën që duhet t’i jepte fund jetës së saj, duke i thënë që ka ardhur koha që ajo të vdiste. “Ti mua duhet të më vrasësh, jo vetëm të më vrasësh, por të më presësh kokën, të më zhdukësh, madje më digj që familjarët të mos më identifikojnë dhe të mos marrin vesh kurrë që unë kam qenë shtatzënë”, kanë qenë

E enjte,16 18tetor tetor2012 2012 E martë, www.mapo.al www.mapo.al

MAPO

7

Nuk kam dash me e vra. Kishte tre ditë e tre net, që m’u luste: “Aman, më vrit, se nuk mund ta heq fëmijën”

Dëshmia para gjykatësve:

E vrava nga zori, ajo më tha të mos vetëvritesha

Gjykata vendos masë sigurie me burg për Shaban Norjan, autorin e masakrës në Xhafzotaj. 80-vjeçari pranon krimin publikisht, thotë se vajza kishte tri ditë që i lutej që ta vriste Elitjona Doko

Çfar kërkoj nga gjykata? Atë që kam ba nga zori e kam ba, nuk kam dashur. Kur e kam bërë, sikur vrava veten time. I thashë do të vras dhe ty dhe veten, më tha “Jo, mos e vra veten tone, se do e marrin vesh të gjithë pastaj”

këto fjalët që autori pretendon që Ajshja i ka thënë atij. “Dola nga shtëpia rreth orës 23:00, pa e kuptuar djali dhe nusja që sapo ishin kthyer nga Italia, mora pistoletën dhe një sëpatë dhe me motorin tim u nisa drejt kasolles ku kisha lënë takim me Ajshen”, rrëfehen ngjarjen i akuzuari për krimin makabër. Ai i ka dhënë prokurorisë detaje të mjaftueshme për mënyrën sesi kanë shkuar gjërat mesnatën e 10 tetorit. “Ajo nuk vonoi shumë të vinte dhe rreth orës 23.15 minuta ajo mbërri aty, ndërsa më pas unë mora pistoletën dhe mjetet e tjera që m’u donin për ta vrarë Ajshen dhe ecëm në këmbë drejt vendit ku dhe u gjet e pajetë”, ka thënë ai, duke lënë të kuptohet se vajza nuk kishte kundërshtuar, madje kishte ecur përpara deri te vendi ku ndodhi krimi. “Ajo nuk foli asnjë fjalë, u kthye me kurriz dhe unë e qëllova me pistoletë. Ajo ra në tokë, i tronditur nga ajo çfarë kisha bërë, nisa të qaj për disa minuta mbi trupin e vajzës, më dhimbsej, ndërsa më pas mora sëpatën dhe e qëllova 5-6 herë në anën e majtë të qafës për t’i prerë kokën”, rrëfehet Norja, që, sipas

prokurorit, ka qenë pas kësaj në një gjendje jo të mirë mendore. “Në pamundësi për ta djegur, pasi nuk ma mbante zemra, vendosa t’i mbështjell kokën me tre qese që të mos i rridhte gjaku, për ta flakur në kanalin mes shkurreve, i cili ndodhej vetëm pak metra nga vendi i vrasjes së bashku me sëpatën që e kisha përdorur për t’i prerë kokën”, ka treguar autori i krimit. Ai ka thënë se pas kësaj është larguar me motor drejt autostradës Tiranë-Durrës, dhe më pas ka shkuar në hyrje të qytetit të Shijakut, ku dhe ka hedhur në lumë pistoletën. “Pas këtyre lëvizjeve kam shkuar sërish në kasollen ku takohesha me Ajshen, kam hequr bluzën e gjakosur, e kam copëtuar me një thikë dhe i kam hedhur vetëm 10-15 metra në një vendgrumbullim plehrash larg banesës së Ajshes”, tregon autori i vrasjes Shaban Norja.

Version plotësisht i vërtetuar nga prokurori përsa i përket skenës së krimit, por jo dëshirës së vajzës për t’u ekzekutuar, pasi i vetmi dëshmitar mbetet 80-vjeçari dhe se versioni i vajzës tashmë nuk mund të vërtetohet kurrë.

Ka qarë edhe është betuar se nuk kishte dashur ta vriste vajzën që mbante fëmijën e tij, por fjala para gjykatës e burrit të akuzuar për një nga krimet më makabre në vend pak njerëz mund të prekë, ndërsa ai dyshohet si përdhunuesi e më pas masakruesi i 18-vjeçares Ajshe Vata, me të cilën kishte, siç ka thënë edhe vetë, 3-4 vjet i lidhur. Dje gjatë masës së sigurisë 80-vjeçari është përlotur ndërsa tregonte se përse kishte kryer vrasjen dhe se, sipas tij, ishte vajza që i kishte kërkuar të kryente krimin. Prokuror i çështjes, Sokol Nishani, kërkoi masën e sigurisë “Arrest me burg“ për 80-vjeçarin, nën akuzën e vrasjes në rrethana të tjera cilësuese, vepër penale për të cilën parashikon ligji mbi 20 vite burg. Ndërkaq, lidhur me çështjen, avokati i 80-vjeçarit, Osman Dashi, ka pohuar se është dakord me vendimin e organit të akuzës, pasi provat dëshmojnë se ai është autori i ngjarjes, ndonëse do të kërkojë rrethana lehtësuese në gjykim për shkak të moshës së vjetër. Gjykata pasi dëgjoi palët, dëgjoi edhe vetë të akuzuarin që ka pohuar para gjykatës dhe publikisht vrasjen dhe përçudnimin e kufomës së 18-vjeçares, ka vendosur masën e sigurisë me burg për të. Më poshtë dëshmia e Shaban Norjas në sallën e gjyqit: I pandehur keni për të thënë diçka?

Të çohem në këmbë?

Po. Zoti gjykatës, unë nuk kam dash me e vra as i herë atë. Nuk kam dash me e vra. Kishte tre ditë e tre net, që m’u luste: “Aman, më vrit, se nuk mund ta heq fëmijën”. Unë i thosha: “Paret do t’i jap unë, do të çoj unë, unë prezent, qite fminë”. Nuk ngjojte kurrë, kurrën e kurrës. E kam ngju tre net e tre ditë.

“E kam të ndalume sipas fesë që kam”, më thojte, - “Duhet të më vratç, që të mos më njohë njeri. Më vrit, ma prit kokën, ma hidh larg që mos më njohin njerëzit, mos ta marri vesh njeri që unë kam qënë shtatzënë”. Çfarë lidhje keni ju me vajzën?

Urdhëro! Çfarë lidhje keni patur me viktimën?

Po me atë kisha tre katër vjet i lidh unë. Me vajzën kisha lidhje të ngushtë.

Ajo pat mbet shtatzënë dhe …

Nga kush ka ngelur shtatzënë?

Po nga unë ka mbet, se më thanë që janë bërë dhe analiza dhe unë e kam bërë.

Sa kohë kishte që e dinit që vajza ishte shtatzënë?

Dy javë, tre javë, s’e mbaj mend mirë. Çfarë kërkoni përfundimisht nga gjykata? Çfar kërkoj nga gjykata? Atë që kam ba nga zori e kam ba, nuk kam dashur.

Kur e kam bërë, sikur vrava veten time.

I thashë do të vras dhe ty dhe veten, më tha “Jo, mos e vra veten tone, se do e marrin vesh të gjithë pastaj”.

Nga ta dimë ne që këto që thoni ju janë të vërteta?

Këto që po i them me gjithë shpirt...

Request for proposal GRD-RFP-2012-014 For “Purchase of Banking Materials” Societe Generale Albania Bank invites proposals from eligible and qualified companies for: 1 – Purchase of Banking Materials.

The complete Request for Proposal Documents is available for download at Societe Generale Albania Bank’s website www.societegenerale.al/ Engagement >> Auctions section, or upon request to: procurement.al@socgen.com .

Proposal must be delivered on or before: 1 – October 24th, 2012, 12:00 hrs (CET) for Request for proposal GRD-RFP-2012-014 in a sealed envelope marked with: Banka Societe Generale Albania General Resources Department Blv. Deshmoret e Kombit Twin Towers, Tower 1, 9th floor Tirana, Albania To the attention of:

Mr. Igli Kasneci General Resources Manager Name of the bidding service provider

Proposals sent by fax or email will not be accepted.

8

MAPO

e enjte, 18 tetor 2012 www.mapo.al

E enjte, 18 tetor 2012 www.mapo.al

ekonomia

MAPO

9

Basha: Plani i jep fund persekutimit të pronarëve Konsultimet për Planin e Përgjithshëm Rregullues kanë vijuar me Njësinë Bashkiake Nr 3. Kryetari i Bashkisë, Lulzim Basha ka garantuar banorët e kësaj njësie se ky plan nuk do të miratohet pa u dëgjuar zëri i çdo qytetari, pasi siç tha ai ‘ky është plani më i rëndësishëm për zhvillimin e qytetit për sot dhe për brezat që do të vijnë”. Kryetari i Bashkisë ka nënvizuar se plani urbanistik do t’u ofrojë në mënyrë transparente, mundësi zhvillimi të gjithë pronarëve të Tiranës, autoktonë apo të rinj. Miratimi i këtij plani, sipas

kryetarit të Bashkisë i pret rrugën çdo arbitrariteti dhe i bën transparente lejet e ndërtimit, për çdo qytetar dhe sektorin e ndërtimit. “Plani i jep fund persekutimit të padrejtë që mungesa e transparencës i ka bërë pronarëve legjitimë, autoktonë apo të rinj, por në të njëjtën kohë respekton zhvillimin e qëndrueshëm dhe bën të mundur që harmonia midis interesit publik dhe interesit privat, t’i japë plotësisht kësaj pjese të qytetit fytyrën e një lagjeje dhe të një qyteti evropian” – u shpreh Basha. Kreu i

Bashkisë ka prezantuar projektet strategjike për zonën ku shtrihet Njësia 3, siç është zgjatimi i dy krahëve të Lanës, duke ruajtur të njëjtin profil, deri tek ndërprerja me rrugën “Sadik Petrela”. Përsa i përket infrastrukturës së transportit publik, përveç linjave të autobusëve propozohen kalimet e tramit në Unazën 3 të qytetit dhe në aksin e rrugës së “Dibrës”, si pjesë e linjës lindje-perëndim (Kombinat-Kinostudio). Në këtë njësi bashkiake, plani parashikon ndërtimin e 3 çerdheve, 2 kopshteve dhe 1 shkolle 9-vjeçare.

shkurt

Vodafone Albania prezanton shërbimin “Vodafone Call Me Back”

ERE zbardh tri arsyet për heqjen e licencës së CEZ Zyrtarët e Entit Rregullator të Energjisë shpjegojnë arsyet se përse CEZShpërndarje do të futet në proces konsultimi për heqjen e licencës. Performanca e keqe e CEZ ka destabilizuar tregun e energjisë dhe buxhetin e shtetit Javën që vjen Enti Rregullator i Energjisë do të marrë në shqyrtim nisjen e procedurave për heqjen e licencës për të drejtën e ushtrimit të aktivitetit ndaj kompanisë së shpërndarjes së energjisë, CEZ. Entela Çipa, përfaqësuese e ERE-s ka sqaruar për mediat se janë kryesisht tri arsye se përse Enti Rregullator i Energjisë do të marrë në shqyrtim heq jen e licencës. E para dhe më kryesorja është mosimportimi i energjisë nga ana e CEZ-it për mbulimin e humbjeve në sistemin e shpërndarjes, pasi siç e ka bërë ERE publike, CEZ ka detyrimin ligjor që të importojë sasinë totale të humb-

jeve në rrjetin e shpërndarjes, gjë të cilën nuk po e kryen. Humbjet e energjisë në rrjet aktualisht janë 50 %.

Së dyti, operatori me pronësi çeke i shpërndarjes së energjisë nuk i është përmbajtur planeve të tij për të investuar, që kishte paraqitur në momentin që bleu nga qeveria shqiptare Operatorin e Shpërndarjes së Energjisë (OSSH). Për vitin 2011, realizimi i këtij plani ishte vetëm 39%.

Së treti, CEZ nuk ka likuiduar faturat ndaj kompanive në sektorin energjetik, përkatësisht KESH-it dhe OST-së, duke krijuar në këtë mënyrë një situatë të rënduar financiare në të gjithë tregun energjetik. I gjithë ky destabilitet që e ka zanafillën nga keqadministrimi i CEZ-it ka sjellë pasoja negative direkte në buxhetin e shtetit. Vetëm këtë muaj kostoja në buxhet llogaritet rreth 63 milionë euro. Prej të cilave, buxheti pagoi rreth 13 milionë euro borxhe direkt në arkën e CEZ-it, si fatura të papaguara ndërmarrjeve të ujësjellësit.

Dhe nga ana tjetër, qeveria lëshoi një letërgaranci 50 milionë euro për importin e energjisë deri në fund të vitit, e cila do të administrohet nga KESH si një borxh që do të merret

deklarata

Entela Çipa, përfaqësuese e ERE-s, ka sqaruar për mediat se janë kryesisht tri arsye se përse Enti Rregullator i Energjisë do të marrë në shqyrtim heqjen e licencës. E para dhe me kryesorja është mosimportimi i energjisë nga ana e CEZ-it për mbulimin e humbjeve në sistemin e shpërndarjes

në bankat e nivelit të dytë. Por sipas vendimit të qeverisë, për këtë qëllim ky detyrim do t’i faturohet CEZ-it.

Destabiliteti i krijuar në tregun e energjisë u vu në dukje edhe nga Komisioni Europian nëpërmjet Raportit të Progresit, ku u vlerësua se reformat në sektorin e energjisë lënë për të dëshiruar. “Humbjet në

Bordi drejtues i ERE

shpërndarje dhe në rrjet janë rritur dhe mbledhja e faturave është përkeqësuar më tej”, thuhet në raport. Pavarësisht disa përmirësimeve në prodhimin e energjisë gjatë gjysmës së parë të 2012, kjo situatë ka çuar në vështirësi financiare për KESH-in, që ka qenë i detyruar të kërkojë subvencione dhe hua të garantuara nga shteti, vë në dukje KE. “Për më tepër, një konflikt midis K E S H- it d h e ko m p a n i s ë s ë shpërndarjes CEZ mbi borxhet mbetet e pazgjidhur dhe mund të rrezikojë stabilitetin e sektorit të energjisë”, njofton Raporti i Progresit.

Sipas pasojë e kësaj situate, ka pasur pak progres në sigurimin e furnizimit me energji. Shqipëria ka përmirësuar kapacitetin e interkonjeksionit përmes inaugurimit të një nënstacioni të ri në Tiranë, por nevojiten përpjekje të mëtejshme për të plotësuar lidhjet e interkonjeksionit me shtetet fqinjë, këshillon Komisioni Europian. Kapaciteti i gjenerimit të energjisë është përmirësuar përmes ndërtimit të hidrocentraleve të vegjël, por vendi mbetet tepër i varur nga kushtet hidrologjike.

Vodafone Albania sapo ka nxjerrë në treg shërbimin më të ri për klientët me parapagesë për të lehtësuar komunikimin e tyre: Vodafone Call Me Back. Ky shërbim u mundëson klientëve që të kryejnë një telefonatë edhe nëse nuk kanë kredit të mjaftueshëm. Klientët mund të hyjnë në menynë #123# dhe nëpërmjet opsionit CallMeBack do mund të njoftojnë falas numrin Vodafone që dëshirojnë të telefonojnë. Ky i fundit do të njoftohet me një SMS për kërkesën e klientit. Gjithashtu klientët mund të dërgojnë SMS falas kundrejt numrit 144 me tekstin “Më telefono_(hapësirë)_(numrin e personit që klienti dëshiron t’i telefonojë)” p.sh.: Me telefono 06XXXXXXXX. Klientët mund të dërgojnë deri në 5 kërkesa në muaj , maksimumi 2 në ditë.

Subvencione për racat cilësore të bagëtive Ministria e Bujqësisë në fillim të vitit të ardhshëm do të nisë programin që parashikon shtimin e subvencioneve në fushën e blegtorisë. Konkretisht bëhet fjalë për një projekt që do të subvencionojë fermerët për mbarështimin e tufave të bagëtive të imta me 100 krerë, të racave të rralla, me qëllim përmirësimin racor të tyre.

Programi u njoftua nga ministri i Bujqësisë, Genc Ruli gjatë një vizite në Qendrën e Transferimit të Teknologjive Bujqësore në Qarkun e Korçës. Në Qendrën e Transferimit të Teknologjive Bujqësore në Korçë mbarështohen bërthama racore të bagëtive të imta në nivel të lartë gjenetik. Aty gjenden lloje të ndryshme dhish dhe dhensh, të huaja dhe autoktone. Fermerët në këtë qark mund të përdorin këto bagëti për të mbarështuar tufat e tyre. Qendra ka laboratorë specifikë për kryerjen e analizave dhe siguron ekspertizës teknike për strukturat e shërbimit këshillimor dhe fermerët.

Alpha Bank në Greqi blen të gjithë kapitalin aksionar të Emporiki Bank S.A. Alpha Bank në Greqi njoftoi se në 16 tetor 2012, u firmos me bankën Credit Agricole S.A kontrata për blerjen e të gjithë kapitalit aksionar që ajo zotëron në Emporiki Bank. Sipas kësaj kontrate, shitblerja e Emporiki Bank do të përfundojë brenda datës 31/12/2012, natyrisht mbasi të merren miratimet nga autoritetet përkatëse. Sikurse është bërë e njohur, përpara përfundimit të transaksionit, Credit Agricole S.A. do të rikapitalizojë bankën në një shumë prej 2.85 miliardë eurosh, duke injektuar edhe një shumë prej 0.5 miliardë eurosh, përveç injektimit të shumës prej 2.3 miliardë eurosh që është bërë në korrik 2012. Gjithashtu, Credit Agricole S.A. do të nënsh-

kruajë një obligacion të konvertueshëm në vlerën 150 milionë euro të emetuar nga Alpha Bank, që sipas zgjedhjes së Credit Agricole S.A., mund të konvertohet në aksione të zakonshme të Alpha Bank, sipas kushteve dhe afateve të caktuara në marrëveshjen për emetimin e obligacionit. Alpha Bank do të blejë të gjithë kapitalin aksionar të Emporiki Bank kundrejt një shume simbolike, në përputhje me kushtet dhe afatet e përcaktuara nga Fondi Grek i Stabilitetit Financiar. Transaksioni do të rezultojë për grupin e kombinuar në një rikapitalizim të pastër në shumën prej 3 miliardë eurosh dhe kontribuon në planin e kapitalizimit të vetë Alpha Bank. Alpha Bank do të vazhdojë me

integrimin dhe përfundimin e ristrukturimit të Emporiki Bank, ndërmarrë nga Credit Agricole S.A që nga blerja në vitin 2006. Integrimi pritet të sjellë përfitime financiare thelbësore, duke përfshirë ndërmjet të tjerave, përfitime nga sinergjia e shpenzimeve operative, që vlerësohen në 150 milionë në vit. Transaksioni përfaqëson një hap të rëndësishëm në strukturimin e sektorit bankar grek, ku Alpha Bank dhe Emporiki Bank së bashku do të kenë një pjesë tregu prej 19% të depozitave në Greqi dhe 25% në kreditim, si dhe pjesën më të madhe për huatë hipotekare dhe kreditë për kompanitë.

Shuma totale e parashikuar e aktiveve në mars 31, 2012 do të jetë 78 miliardë euro.

Transaksioni përfaqëson një hap të rëndësishëm në strukturimin e sektorit bankar grek, ku Alpha Bank dhe Emporiki Bank së bashku do të kenë një pjesë tregu prej 19% të depozitave në Greqi

10

MAPO

E enjte, 18 tetor 2012 www.mapo.al

Universiteti Europian i Tiranës i ka akorduar ish-kryeministrit Fatos Nano titullin “Doctor Honoris Causa”, me motivacionin mbi kontributet e rëndësishme në politikë dhe aktivizimin në botën akademike

Nano merr “Honoris Causa” nga UET:

Dhurata më e bukur për 60-vjetor Detajet e ceremonisë solemne në “Sheraton”, Fatos Nano: Kjo është një nga mënyrat më të denja për bashkëpunimin e botës akademike me politikën.

Një mjedis si ky nuk mund ta gjesh në të gjitha institucionet e arsimit të lartë

Rektori i UET, Tonin Gjuraj

Jonida Tashi

U

niversiteti Europian i Tiranës i jep titullin “Doctor Honoris Causa” liderit historik të së majtës shqiptare, Fatos Nano. Në një ceremoni solemne, sa elitare aq edhe akademike, të zhvilluar mbrëmë në mjediset e “Hotel Sheraton”, drejtues, profesorë, akademikë dhe studentë të Universitetit Europian të Tiranës kanë ekzekutuar vendimin e marrë nga Senati i këtij universiteti për dhënien e titullit “Honoris Causa” ish-kryeministrit të vendit, “Për kontributet e rëndësishme në politikë dhe aktivizimin në botën akademike”. Pa mundur t’i fshehë emocionet, si dhe duke dhënë falënderime nga zemra për vlerësimin që i ka bërë UET, Nano e cilësoi këtë vendim si dhuratën më të bukur që i është bërë për ditëlindjen e 60-të: “E vlerësoj ceremoninë e sotme, jo vetëm në planin akademik dhe njerëzor; jam shumë i impresionuar që kjo ndodh - po tregohem i sinqertë - është dhurata më e bukur për 60-vjetorin tim. Por më lejoni të ndaj me ju vlerësimin që kjo është një nga mënyrat më të denja për partneritetin, afrimin, bashkëpunimin midis botës akademike dhe politikës. Besoj është një mënyrë e denjë, sepse është e mbështetur në procedura standarde të qytetërimit të kohës. Bëhet në sytë e publikut”.

Ceremonia Para se akrepat e orës të shkonin 18:00, studentët, pedagogët e UET dhe mjaft personalitete nga bota akademike kishin zënë vendet duke pritur politikanin që s’i shpëton vëmendjes së askujt. E para në sallën e madhe ka hyrë bashkëshortja e tij, Xhoana Nano. E veshur “shik” me të zeza, siç do t’i takonte një ceremonie solemne ku i nderohej bashkëshorti, Xhoana ka grishur qetësinë e sallës me një aureolë buzëqeshjesh, e para uljes ka shtrënguar duart me miqtë e Nanos, midis të cilëve nuk mungonte as Arben Malaj. Fill pas saj ka hyrë në sallë Fatos Nano, i veshur me mantelin bojëqielli të UET, që ndriçohej edhe më shumë nga dritat e kamerave të televizioneve dhe blicet e aparateve. Të pranishmit në ceremoni e kanë pritur në këmbë e me duartrokitje, të cilat politikani i përktheu në fytyrën e tij me buzëqeshje falënderimi. Fjalën e hapjes në ceremoni e ka mbajtur presidenti i UET, Prof. Dr. Ardian Civici, i cili duke shprehur vlerësimin për Fatos Nanon kujtoi se ai ka qenë një nga profesorët e shumë ekonomistëve të njohur sot në vend: “Sot kemi nderin dhe kënaqësinë të nderojmë me titullin ‘Honoris Causa’ një nga personalitetet e shquara të botës akademike shqiptare, që ka qenë edhe një nga profesorët tanë. E njohim edhe si një politikan të suksesshëm për sa i përket reformave në vend”. Pas presidentit të UET, dy rekomanduesit e titullit në Senatin e UET, Prof. Dr. Engjëll Pere dhe Prof. i Asociuar, Tonin Gjuraj kanë shpjeguar arsyet e propozimit të tyre. Prof. Dr. Peraj vlerësoi se roli i ish-kryeministrit Fatos Nano nuk ndalet vetëm në ekonomi dhe politikë, por edhe në kontributin e dhënë në botën universitare: “Ai ka qenë pedagog, por nuk është pedagogjia, sigurisht, kontributi i tij më i madh për arsimin: Fatos Nano, si ish-kryeministër i Shqipërisë i hapi udhë zgjerimit të autonomisë së universiteteve dhe u bë instalues i zgjedhjeve për në strukturat dre-

jtuese të tyre. Ai mund të konsiderohet si një prej themeluesve të arsimit të lartë privat në Shqipëri”.

Ndërsa rektori i UET, Tonin Gjuraj, duke vlerësuar figurën shumëdimensionale të Nanos, u shpreh se ai është një prej reformatorëve të njërës gjysmë të ylberit politik shqiptar, me stilin e tij tolerant të të bërit politikë, brenda dhe jashtë grupimit të tij politik. “Si në parti edhe në qeveri ai ka qenë përfshirës dhe jo përjashtues i elitave akademike”, - theksoi Gjuraj. Vendimi i marrë nga Senati Akademik i UET është certifikuar edhe nga Komisioni i Vlerësimit të Titujve Akademikë në Ministrinë e Arsimit. Nën tingujt e himnit “Honoris Causa” dhe mes trokitjes së duarve, presidenti i UET, Ardian Civici ka ftuar Fatos Nanon për t’i akorduar titullin e nderit, e duke i lënë radhën për të folur. Ish-kryeministri i vendit vlerësoi faktin se “një mjedis si ky nuk mund ta gjesh në të gjitha institucionet e arsimit të lartë”. Ai e ktheu pas kohën për arsimin, duke sjellë në vëmendje “që me procesin e nisur në kohën e duhur, disa vite më parë, po plotësohet një vakuum shumë i rëndësishëm në kontekstin kombëtar, të integrimit të Shqipërisë në botën e qytetëruar, në BE, me universitete që mishërojnë iniciativën sipërmarrëse të botës akademike dhe mbledhin në një komunitet aftësi të spikatura, të cilat nuk kanë nevojë t’i emërtoj, sepse keni ditur t’i mblidhni në një mjedis, në një institucion të shquar siç është UET”. Por gjatë fjalës së tij që zgjati për më shumë se 60 minuta, ai foli qartë, ngadalë, jo vetëm për arsimin, por edhe për politikën, edhe për ekonominë, profesionin e tij të parë. Duke bërë bilancin e 22 viteve demokraci, ish-kryeministri Fatos Nano ka shfrytëzuar marrjen e titullit “Honoris Causa” nga UET për të shpallur pikëpamjet e tij politiko-ekonomike, që shumë shpejt do t’i paraqesë në një plan konkret.

Mbylljen e fjalës, që Nano e ka lënë bisedë të hapur për të ardhmen, e kanë shoqëruar sërish duartrokitjet dhe më pas ai është larguar nga salla për të qëndruar disa minuta në hollet e hotelit për të biseduar me miqtë dhe kolegët e tij, por insistimi i gazetarëve për një prononcim sado të shkurtër për zhvillimet politike në vend, nëse do të merrte pjesë në Asamblenë Kombëtare të Partisë Socialiste ditën e premte, bëri që ai të kthejë veç një përgjigje të prerë për ta: “Ka disa ditë që mbështetës të figurës së ish-kryeministrit në Partinë Socialiste janë shprehur për mediat se Fatos Nano do të rikthehet pranë PS-së shumë shpejt dhe me një platformë të re politike, ka gjëra më të rëndësishme në këtë vend për të diskutuar”. Dhe kështu, me një cigare në dorë e ftoi veten për të dalë në oborr, ndërsa të ftuarit nisën të largohen. Fatos Nano është personaliteti i tretë shqiptar që nderohet me titull “Honoris Causa” nga Universiteti Europian i Tiranës, pas ish-presidentit të Kosovës, Behgjet Pacolli dhe shkrimtarit Dritëro Agolli.

“Meqë edhe ne si universitet, si institucion që pranojmë, mëtojmë, prodhojmë dhe rrezatojmë intelektualizëm; meqë toleranca, hapja, fryma e konsensusit, dhe përfshirja janë kolona që na mbajnë dhe na prijnë, si rektor i Universitetit Europian të Tiranës, si diplomat, pedagog, por sidomos si intelektual i këtij vendi, pata nderin t’i propozoj senatit të UET-it titullin akademik “Doctor Honoris Causa” për z. Fatos Nano”.

Modelet i kemi marrë nga jashtë. Konfliktualiteti im me Berishën ndër vite. Fryma e San Exhidios dhe si u sollëm politikisht me të. Ç’strategji zhvillimi duhet të kishte adoptuar Shqipëria. Fatos Nano në një fjalim të gjatë para Senatit të UET-it e të tjerëve nga bota akademike bën një skaner të ç’ka

Prof. Dr. Engjëll Pere “Një tjetër aktivizëm i tij e lidh me ne të botës universitare, duke na e bërë edhe më të afërt. Ai ka qenë pedagog, por nuk është pedagogjia, sigurisht, kontributi i tij më i madh për arsimin: Fatos Nano si ish-kryeministër i Shqipërisë, i hapi udhë zgjerimit të autonomisë së universiteteve dhe u bë instalues i zgjedhjeve për në strukturat drejtuese të tyre. Ai mund të konsiderohet si një prej themeluesve të arsimit të lartë privat në Shqipëri”.

shkuar mirë apo keq dhe si e sheh ai të nesërmen.

E majta dhe e djathta? Na duhet një alternativë më produktive Nga Fatos Nano

E

vlerësoj ceremoninë e sotme, jo vetëm në planin akademik dhe njerëzor; jam shumë i impresionuar që kjo ndodh -po tregohem i sinqertë- është dhurata më e bukur për 60-vjetorin tim. Por më lejoni të ndaj me ju vlerësimin që kjo është një nga mënyrat më të denja për partneritetin, afrimin, bashkëpunimin midis botës akademike dhe politikës. Besoj, është një mënyrë e denjë, sepse është e mbështetur në procedura standarde të qytetërimit të kohës. Bëhet në sytë e publikut dhe megjithëse edhe për shkak të përvojës sime në qeveri nuk mund të mos jem i ndjeshëm ndaj mjaft procedurave të tjera që nuk janë kurdoherë transparente, që të çojnë në lindjen e institucioneve të tilla. Duhet të vlerësoj që me procesin e nisur në kohën e duhur, disa vite më parë, po plotësohet një vakuum shumë i rëndësishëm në kontekstin kombëtar, të integrimit të Shqipërisë në botën e qytetëruar, në BE, me universitete që mishërojnë iniciativën sipërmarrëse të botës akademike dhe mbledhin në një komunitet aftësi të spikatura, të cilat nuk kanë nevojë t’i emërtoj sepse ku keni ditur t’i mblidhni në një mjedis, në një institucion të

shquar siç është UET. Më lejoni ta shfrytëzoj këtë moment për të nisur me ju, shpresoj, një proces që do të na ndihmonte reciprokisht, por do të ndihmonte edhe publikun, të zhvillohej më tej partneriteti i politikës me botën akademike.

Natyrisht, në funksion të nivelit të zhvillimit të vendit, të sfidat e të cilat dukemi dhe jemi maturuar për t’u përballuar dhe janë kryesisht sfida të integrimit, por edhe të kompeticionit rajonal dhe global me vende dhe kombe që kanë hyrë në këtë rrugë edhe shumë përpara Shqipërisë, por njëkohësisht me të në procesin e rënies së mureve, rënies së komunizmit dhe shtrimit në hapësirën universale të parimeve dhe realiteteve të demokracisë moderne. Besoj se kam të drejtë të them që jemi maturuar të gjithë së bashku për të nisur një arsyetim më cilësor, më të thelluar, mbi bazën e një përvoje tashmë më shumë se 20-vjeçare. Në funksion të një alternative, që në këtë rast nuk ka konotacion politik, unë do të preferoja dhe do ta vlerësoja në këtë proces një alternativë akademike, profesionale dhe intelektuale, që do të na mundësonte të shërbenim në pozicionet e nderuara që përfaqësojmë dhe që na njeh publiku. Të shërbenim për të

E enjte, 18 tetor 2012 www.mapo.al

Fatos Nano, gjatë ceremonisë së dhënies së titullit “Doctor Honoris Causa” nga Universiteti Europian i Tiranës

ndihmuar vendimmarrësit në tërësi, institucionet politike apo shtetërore, për të ndihmuar grupet e interesit dhe faktorë të tjerë të shoqërisë civile, gjetjen ose ofrimin minimalisht të propozimeve për zgjidhje më racionale të investimit kombëtar për zhvillim, për zgjidhje më të ekuilibruara që do ta bënim të qëndrueshëm zhvillimin tonë ekonomik dhe shoqëror, për zgjidhje më të qëndrueshme politike që do ta bënin edhe politikën aq të qetë, sa ç’duhet për të mbështetur dinamika kompetitive të zhvillimit kombëtar dhe të integrimit, pra dinamika që na lejojnë të barabitemi, të konkurrojmë dhe të mos humbasim minimalisht në kontaktet e njohura në bazë marrëveshjesh ose jo, ashtu si edhen lëvizjet e lira të njerëzve të vlerave, kapitaleve dhe ideve, me kombet e tjerë në rajon apo më gjerë, duke i përdorur më mirë resurset kombëtare, eksperiencën kombëtare dhe natyrisht të gjithë përfaqësuesit. Duke i stimuluar në një proces dhe një mjedis, që natyrisht duhet të mbështetet shumë më tepër se deri më sot te merita dhe te vlerësimi i saj nëpërmjet rezultatit që e bën cilindo sektor të zhvillimit kombëtar konkurrues dhe jo humbës në kompeticionin me të tjerët. Ka natyrisht mjaft çështje për të diskutuar. Unë sot nuk dua të bëj autoritetin fundor, dua thjesht të nis një proces që shpresoj dhe jam i angazhuar ta vazhdojmë së bashku për të shqyrtuar, së bashku me publikun, analiza dhe konkluzione që do të vijnë nga procese profesionale arsyetimi për politikën dhe shoqërinë, për strategjinë e zhvillimit kombëtar, veçanërisht ekonomik, për marrëdhëniet e Shtetit të së Drejtës dhe së drejtës së qytetarëve në raport me një situatë që asnjëherë nuk ka për t’i kënaqur të gjithë.

Por, sot ka probleme që duam s’duam vijnë në mënyrë periodike dhe mbeten kronike në formë rekomandimesh për integrim, dhe i gjithë rrethi i fenomeneve që natyrshëm shoqërojnë këtë zhvillim, sepse me një vështrim vertikal mbi zhvillimin dhe eksperiencën 20 e ca vjeçare në demokraci, duket se nuk ka vetëm grupime të ndryshme politike, ballafaqim apo konflikte shpesh edhe të egër midis tyre, ka edhe koncepte të ndryshme, ka edhe qasje të ndryshme ndaj zhvillimit kombëtar, zhvillimit të institucioneve demokratike, ndaj skemës dhe hapësirës në të cilin përfaqësuesit e ndryshëm, jo vetëm politikë, duhet të integrohen dhe të kontribuojnë në realizimin e

aspiratave kombëtare për zhvillim dhe integrim. Tashmë duket se janë të qarta, siç janë pak a shumë të konturuara dy grupimet e mëdha të qendrës së majtë dhe të djathtë, edhe konceptet përkatëse. Ne, natyrisht, në çaste si ky, kur kjo analizë maturohet, detyrohemi për respekt të kritereve akademike të arsyetimit, të vlerësojmë edhe pasoja të ndryshme, për rrjedhim të shqyrtojmë mundësinë e një alternative më produktive të vendit. Po përpiqem të jem pak më eksplicit. Jo vetëm në përvojën time, por meqenëse periudha e shërbimit tim politik zë një pjesë të konsiderueshme të historisë sonë në demokraci dhe të ballafaqimeve të njohura që kanë ndodhur, duket se ka vend për të shqyrtuar dallimet dhe pasoja, ndikimet mbi shoqërinë apo ekonominë, mbi institucionet dhe njerëzit të një koncepti centralizues e të autoritetit përballë një koncepti të delegimit të autoritetit. I pari mbetet tipar i qendrës së djathtë, i dyti është afirmuar si tipar i së majtës së re. Kjo mund të na sillte në arsyetime akoma më ekzigjente. Meqenëse, mesa kuptoj unë, ajo që i ka bashkuar, larg fasadës së konflikteve politikanët shqiptarë të çdo krahu në shërbimin për vendin, përveç karrierës respektive, ka qenë filozofia e mos humbjes së kohës për të shpikur modele, por e përdorimit, shpresoj, racional të saj, për të adoptuar edhe në Shqipëri modele të konsoliduara dhe efikase të demokracisë dhe institucioneve të saj, të ekonomisë së tregut, modele të afirmuara në Europë, në vendet e zhvilluara të Perëndimit dhe huazimi, përshtatja, edukimi i përfaqësueseve, ligjbërësve, administratës, aktorëve të interesit me legjislacionin dhe ekspertizën përkatëse. Ndërkaq, kur them 20 vjet nuk janë pak për t’u ndjerë të maturuar për arsyetime, për më shumë racionalitet alternativ, kam parasysh në jetën shumëplanëshe të vendit, mjaft nga problemet që vazhdojnë të jenë aty e të mos zgjidhen, nga fusha e pronësisë tek ajo e dhënies së të drejtës, po marr dy shina të forta të funksionimit të shoqërisë. Ndoshta kanë sjellë edhe përplasje, ndoshta burojnë nga përplasje ose clash-e legjislative, apo të modelit institucional të zgjedhur edhe për shkakun e natyrshëm, që shpresoj të jemi mësuar ta tresim, sepse i kemi marrë asistencë, vëmendje, trajnime dhe iniciative reciproke, kanë filluar në realitet, dhe në Shqipëri ka sektorë të jetës, legjislacionit, të zhvillimit të institucionit apo shoqërisë, ku shfaqet

Për shkak të historisë së njohur të marrëveshjeve dhe konflikteve të mëdha të dy grupimeve kryesore në këta 20 vjet, dhe natyrisht meje dhe Berishës, si drejtues të tyre, shpesh iniciativa të tilla degradonin në gjysmë produkti, meqenëse PD nuk e pranoi p.sh. marrjen e Kontrollit të Lartë të Shtetit, që e mori PR, por principi dhe tradita që ky institucion duhet t’i takojë opozitës për të kontrolluar qeverinë krijoi të drejtën e qytetarisë për shumë vjet.

Sot përjetojmë të kundërtën atë që të gjithë, madje dhe partneritetet, na monitorojnë e ngrenë në mënyrë të vazhdueshme që të frenohet përqendrimi i të gjitha pushteteve në një dorë”

dallimi midis modelit amerikan, federal, presidencial ekzekutiv dhe modelit europian parlamentar me mazhoranca të kontrolluara rigorozisht nga loja parlamentare.

Po të hedh ndonjë hap më tutje, mund të arsyetonim nëse Shqipërisë në shekullin e ri, si shtet i pavarur dhe pas periudhës së pubertetit, në demokraci i shërbejnë më mirë përvojat modelet, skemat e kontrollit vertikal pushtetushtrues, mbi të gjitha iniciativat që prodhojnë zhvillim, apo alternativisht i shërben më mirë një skemë ku autoritetet përfaqësues të niveleve të ndryshme qendrore e vendore, administrative, ekzekutive dhe legjislative, qeveritare dhe jo qeveritare, sipërmarrëse dhe ofruese shërbimesh për shoqërinë të konkurrojnë dhe të maksimalizojnë kontributin e tyre për një zhvillim më të qëndrueshëm dhe një dinamikë më të lartë ekonomike për vendin. Ekonomike sepse aspekti fundor në të cilën do duhet të vazhdojmë të matemi me vendet që na rrethojnë dhe me tregjet globale që po lundrojnë gjithnjë e më të pambrojtur, është ekonomia ajo që vendos, mbi, për fat të keq, edhe treguesit e autoritetit, kredibilitetit apo të integrimit me dinjitet të përfaqësuesve të vendit në mjedisin global.

Rrjedhimisht përfaqësues të shquar të botës akademike do të vazhdojnë ta kenë të vështirë për t’u bërë bashkautorë të iniciativave rajonale apo globale në rast se ekonomia kombëtare çalon, dështon në ballafaqimin me tregjet e tjera. Më tutje, unë besoj se ka vend për të përfshirë në arsyetime dhe analiza më të thelluara zgjidhjen fundorë të disa çështjeve që ende vazhdojnë ta tërheqin nga mbrapa integrimin tonë në BE, që nga çështjet e pronësisë, të drejtësisë tek ato të një administratë të mbështetur mbi meritën dhe të pacenueshme nga rotacionet politike si edhe një skenë që do të ishte më efikase për vendin në marrëdhëniet e sipërmarrjes me përfaqësuesit që mund të na çonte deri te një nga aspektet më të diskutueshme si pjesë e luftës kundër korrupsionit në vendet me demokraci ende të brishtë si vendet tona në raport me praktika të konsoliduar të funksionimit të shtetit dhe institucioneve në vendet e zhvilluara, siç është praktika e lobingut të legalizuar, iniciativa dhe grupe interesash që i shërbejnë një pjesë të rëndësishme të perspektiva kombëtare të zhvillimit.

Besoj se do të ishte një proces që do t’i shërbente shoqërisë, një proces që do të na jepte edhe kënaqësi profesionale. Jam i bindur se i njoh mjaft nga kolegët për të kuptuar duke qenë më të lirë nga trysnia politike e kohës, sesi mund të çliroheshin kapacitete të shquara që kemi arritur të krijojmë në më pak më shumë se 20 vjet nga rrethana; trysni dhe skema që largojnë dhe nuk i maksimalizojnë kontributet dhe efektet e profesionalizimit në të gjitha fushat.

Besoj se kjo do të ndihmonte, jo vetëm botën akademike, të bëhej më e spikatur dhe më frytdhënëse, më afër vendimmarrjes dhe zgjidhjes së sfidave kombëtare, por jam i bindur që kjo do të ndihmonte dhe kritikën që të rritej, të vlerësohej dhe të stabilizohej si një profesion i vështirë, që kërkon kualifikime dhe aftësi partneriteti me të gjithë faktorët. E them këtë sepse, duke ardhur nga bota e politikës, unë i vlerësoj shumë sidomos një mjedis si ky, që të jem i sinqertë, ndoshta jam dhe i gabuar, nuk mund ta gjesh në të gjitha institucionet e arsimit privat, s’po e ngacmoj mikun tim Dhori Kulen sot, por dhe aty jo të gjithë janë fëmijë të së njëjtës familje, pra një institucion kaq aktiv sa ju mendoj se gjëja e fundit që do të bënte në çfarëdo rrethanash, trysnish apo konflikte interesi do të ishte, mosrespektimi i kritereve akademike të meritës në karrierë, pra moskonsiderimi i rezultateve profesionale në promovimin e përfaqësuesve në politikë, kjo nuk ndodh akoma.

Nga eksperienca ime modeste, më lejoni të ndaj me ju shqetësimin që kërkon përgjigje se përse iniciativa të dobishme, standarde në zhvillimet bashkëkohore të provuara me sukses shpesh ndërpriten. P.sh. në historinë e shkurtër të politikës shqiptare pas viteve ‘90, ka një vend të caktuar marrëveshja e San Exhidios, në zjarrin e armëve të ’97-ës, ku përfaqësuesit kryesorë të

MAPO

11

partive parlamentare arritën, me frymën e krishterë të komunitetit, të ndërtojnë disa principe që i ofroheshin klasës politike për t’i respektuar si frymë, në zgjidhjen e disa sfidave themelore që kanë të bëjnë me raportet e politikës me sovranitetin dhe pushtetin. Sovraniteti në fund të fundit ka të bëjë me ushtrimin e pushtetit, dhe marrëveshja funksionoi, të paktën në dy legjislaturat ku grupimi i majtë që unë drejtoja kishte mazhorancën konkretisht në një drejtim sensitiv që edhe sot pengon integrimin e të gjitha kontributeve për një zhvillim më dinamik të vendit. Mbi bazën e asaj marrëveshjeje mazhoranca që unë kisha vendosi t’i lejonte dhe që t’i lëshonte opozitës më shumë hapësirë në jetën parlamentare dhe institucionale të vendit seç i kishte dhënë vota emocionale e ’97-ës. Në Shqipëri të gjitha votimet janë tmerrësisht emocionale.

Pra opozita, nga ‘97 deri më 2005 mori dhe ruajti të drejta përfaqësimi më shumë sesa vota popullore, në drejtimin e komisioneve parlamentare, të institucioneve më të larta të auditit shtetëror, në drejtimin e delegacioneve apo pjesëmarrjen në përfaqësim ndërkombëtar të vendit etj. Për shkak të historisë së njohur të marrëveshjeve dhe konflikteve të mëdha të dy grupimeve kryesore në këta 20 vjet, dhe natyrisht meje dhe Berishës, si drejtues të tyre, shpesh iniciativa të tilla degradonin në gjysmë produkti, meqenëse PD nuk e pranoi p.sh. marrjen e Kontrollit të Lartë të Shtetit, që e mori PR, por principi dhe tradita që ky institucion duhet t’i takojë opozitës për të kontrolluar qeverinë krijoi të drejtën e qytetarisë për shumë vjet. Sot përjetojmë të kundërtën atë që të gjithë, madje dhe partneritetet, na monitorojnë e ngrenë në mënyrë të vazhdueshme që të frenohet përqendrimi i të gjitha pushteteve në një dorë. Unë besoj se po të nisim një proces të tillë, do të mund të fitonim të drejtën publike të diskutimit dhe për të ushtruar një trysni pozitive ndaj përfaqësuesve politike ndaj disa çështjeve që ende kanë mbetur pa përgjigje dhe që janë etike për zhvillimin kombëtar. P.sh: a kemi një model të kristalizuar përfundimisht dhe të mbështetur me prioritete të studiuara të ekonomisë që duke maksimalizuar resurset kombëtare, jo vetëm materiale por dhe njerëzore, të jemi të sigurt që do të kemi aftësi konkurruese në integrim nga tregjet rajonale dhe më gjerë. Unë besoj se kjo është më e dobishme sesa polemikat e shteteve mbi saktësinë e shifrave të rritjes apo mosrritjes, që nga GDP deri te të ardhurat personale. Dhe, meqenëse dhe në këtë fushë trysnia pozitive e partnerëve ndërkombëtarë ka qenë dhe mbetet e pranishme, atëherë ka vend për të diskutuar që pas një investimi të jashtëzakonshëm që ka bërë mazhoranca në vitin e 8-të të qeverisë për ndërtimin dhe modernizimin e infrastrukturës së vendit (rrugë, energji dhe diçka më tutje, shpresojmë deri në klasifikim) të mund të nisim arsyetimin përmbyllës të drejtimeve prioritare te të cilat duhet përqendruar investimi kombëtar, trajnimi njerëzor, kapacitetet e reja, legjislacionit të përshtatshëm, i lehtësirave apo politikave më dobiprurëse që rregullon marrëdhëniet e sipërmarrësve me legjislacionin dhe shtetin, i politikave fiskale, të shpërndarjes, të rishpërndarjes së fondeve dhe të ardhurave publike. Me një ekspertizë të mesit të vitit 2000 të bërë nga qeveria në partneritet me qendra me reputacion dhe të specializuara në studime të tilla, rezulton se Shqipëria, për të pasur aftësi të qëndrueshme kompetitive në procesin e integrimit, mund të përqendrohej në tre sektorë themelorë zhvillimi, që do të kristalizonin dhe mbronin në luftën e kompeticionit global më mirë resurset dhe karakteristikat institucionalo-gjeografike.

Pra, duket se ka mjaft propozime, interesa, shumë hapësirë që diskutimi dhe partneriteti midis botës akademike dhe asaj politike të fokusohej, të nxiste gjetjen e zgjidhjeve e më racionale për një zhvillim kombëtar më të qëndrueshëm dhe konkurrues. Le ta vazhdojmë këtë bisedë në tituj më të ardhshëm. *Fjala e mbajtur pas marrjes së titullit ‘Doctor Honoris Causa’.

CMYK

12

MAPO

e enjte, 18 tetor 2012 www.mapo.al

historia

Pse MAPO Academe?

Transferimi i pushteteve në Shqipëri, dhjetor 1912- shtator 1914

Është në fakt një ‘thyerje’ e gazetarisë së përditëshme, një kalim nga ‘breaking news’ në ‘breaking views’, nga lajmi i parë te pikëpamja, ose pikëpamjet e ekspozuara dhe të debatuara. Është një përpjekje e parë për të shërbyer si urë mes botimeve apo konferencave akademike dhe shtypit të përditshëm. Sigurisht, pa pretendimin e përditësimit të akademikes, kjo do të qe e pamundur, por për njëfarë zbutjeje të hendekut që ekziston mes shkrimit akademik dhe shkrimit për kronikën e së përditëshmes. Në këtë vazhdë, ky numër i radhës i MAPO Academe sjell, dy kumtesa të Fatos Tarifës dhe Romeo Gurakuqit, mbajtur në konferencën e fundit të Akademisë Shqiptare të Arteve dhe Shkencës

E vërteta historike

dhe logjika e rishkrimit të historisë

Historianët tanë…janë mbështetur dhe mbështeten, shumë here në mënyrë të pandërgjegjshme, në dy shkolla historike tashmë të diskredituara, siç janë pozitivizmi dhe historicizmi. Aderimi në secilën nga këto shkolla i ka penguar shumë prej tyre të shohin tablonë më të gjerë historike.

www.mapo.al

14

E enjte, 18 tetor 2012 www.mapo.al

Teza Historianët tanë…janë mbështetur dhe mbështeten, shumë here në mënyrë të pandërgjegjshme, në dy shkolla historike tashmë të diskredituara, siç janë pozitivizmi dhe historicizmi.

Aderimi në secilën nga këto shkolla i ka penguar shumë prej tyre të shohin tablonë më të gjerë historike.

E vërteta historike

dhe logjika e rishkrimit të historisë

Fatos Tarifa Historia dhe politika Çështje të tilla si studimi objektiv i historisë, e vërteta historike, apo çështje që kanë të bëjnë me rivlerësimin dhe rishkrimin e historisë kanë qenë dhe mbeten filozofikisht shumë të ndërlikuara dhe politikisht shumë sensitive.

Historia dhe studimi i saj nuk janë thjesht diçka për të kaluar kohën, por kanë një rëndësi politike të jashtëzakonshme. Platoni thoshte se “ata që shkruajnë historinë, sundojnë shoqërinë”, ndërsa Pierre Bourdieu, në analizën që i bën prodhimit kulturor dhe kapitalit simbolik, argumenton se monopoli i së drejtës për të formuluar përcaktime zyrtare nënkupton edhe “përdorimin e legjitimuar të dhunës fizike dhe simbolike”. A nuk thoshte George Orwell se “Kush kontrollon të kaluarën, kontrollon të ardhmen dhe kush kontrollon të sotmen, kontrollon të kaluarën”? Kjo shpjegon përse politikanët, kudo dhe kurdoherë, kanë dashur dhe janë përpjektur që t’i falsifikojnë faktet historike dhe t’i interpretojnë ngjarjet historike sipas interesave të tyre. “Gënjeshtra mbi faktet historike dhe shkatërrimi i provave ka qenë për shumë shtetarë, diplomatë, politikanë dhe shkrimtarë pjesë legjitime e ushtrimit të pushtetit…Falsifikuesit shpesh herë janë shtyrë nga dëshira për të justifikuar veprimet e tyre, ose të partisë së tyre nga pikëpamja e interesave të atyre [grupeve], mbështetjen e të cilave ata kanë dashur të fitojnë, ose [të grupeve] që ata kanë dashur të neutralizojnë…Një ndër detyrat kryesore të kërkimeve historike është pikërisht të zbulojnë falsifikime të tilla” (Ludvig von Mises).

Pikërisht sepse falsifikimi i historisë dhe kërkesa për rishkrimin e saj janë çështje shumë të komplikuara dhe sensitive, shumë prej atyre (në radhë të parë historianë) që do të duhej të flisnin si për nevojën e rishkrimit të historisë sonë kombëtare, ashtu edhe për rrezikun e shtrembërimit të saj, kanë preferuar heshtjen në vend të prononcimit publik. Në trajtimin e kësaj çështjeje unë vetë shkruaj dhe flas jo si historian, pasi i tillë nuk jam, por si një njohës i sociologjisë historike të krahasuar dhe si studiues i politikës. Historia e një kombi nuk është pronë as e histo-

rianëve, as e politikanëve. Të parët janë studiuesit dhe shkruesit e saj dhe duhet të jenë këta që zbulojnë të vërtetat historike dhe garantojnë mbrojtjen e tyre nga çdo falsifikim dhe nga çdo përpjekje për revizionimin e tyre. Politikanët, nga ana e tyre, nuk kanë asnjë të drejtë të ndërhyjnë në interpretimin e historisë, ndërkohë që, në Shqipëri, kjo është pikërisht ajo çka ata kanë bërë për dekada me radhë dhe vazhdojnë të bëjnë edhe sot. Politikanët kanë për detyrë të përmirësojnë të sotmen dhe të planifikojnë të nesërmen e popullit të tyre, jo të udhëzojnë sesi duhet interpretuar e djeshmja.

Në Shqipëri, ashtu si edhe në vende të tjera, marrëdhënia mes politikës dhe historisë ka qenë dhe mbetet një marrëdhënie shumë e vështirë. Kjo marrëdhënie është e tillë që, në çdo kontekst nacional të dhënë, jo vetëm historia ka ndikuar ose mund të ndikojë në procesin politik, por edhe vetë historia mund të jetë politizuar, ose të politizohet. Në Shqipëri i kemi parë të ndodhin të dyja këto. Përdorimi apo keqinterpretimi i historisë për qëllime politike natyrisht nuk është një dukuri vetëm shqiptare.

Jacques Revel argumenton se historia nuk ka qenë asnjëherë një fushë dhe një subjekt për të cilin janë interesuar dhe interesohen vetëm historianët profesionistë; për të kanë qenë dhe janë të interesuara të gjitha klasat në pushtet dhe institucionet e tyre, duke u përpjekur vazhdimisht të mobilizojnë “resurset konjitive, argumentative dhe simbolike të së kaluarës”. Po kështu, disa kohë më parë, një numër profesorësh të njohur në Oksford, në Kembrixh dhe në disa prej universiteteve britanike më të mira bënë publikisht të njohur shqetësimin e tyre se “keqinterpretimi i të kaluarës mund të deformojë kuptimin nga publiku të ngjarjeve të rëndësishme historike”, se “një histori e keqe mund të çojë në analiza politike të këqia dhe në politika të këqia”, dhe se “një histori e keqe krijon probleme reale duke shtrembëruar kuptimin e çështjeve bashkëkohore kur politikanët dhe njerëz të tjerë e përdorin historinë si retorikë për të evokuar epoka të kaluara,...ose thjesht për ta rishkruar atë për qëllime politike”.

Rivlerësimi i historisë ngarkon me përgjegjësi cilëtdo (individë apo insti-

Të rishkruash historinë e një populli është një pretendim i jashtëzakonshëm dhe një projekt kolosal dhe, nëse perifrazojmë filozofin e shquar David Hume, pretendime të jashtëzakonshme kërkojnë një dokumentacion të jashtëzakonshëm.

tucione) që marrin përsipër ta bëjnë këtë. Në shkencë nuk është e pamundur të marrësh një rrugë të gabuar, por seduktive dhe politikisht oportune.

Por, nëse jemi të ndershëm me veten tonë, si shkencëtarë, dhe kemi vullnetin të ndjekim të vërtetën kurdo që e shohim atë, duke përdorur të gjitha faktet që kemi në dispozicion, të padeformuara nga retorika dhe nga autoriteti, të ekzaminuara në mënyrë skrupuloze dhe kurajoze dhe të verifikuara në masën më të madhe të mundshme, pavarësisht se ku na çojnë ato, atëherë mund të themi se kemi marrë rrugën e drejtë. Nëse nuk mund të gjykojmë me mendjen tonë, nëse nuk kemi kurajon dhe vullnetin të vemë në dyshim autoritetet, atëherë ne lehtësisht mund edhe të manipulohemi nga ata që janë në pushtet.

Vitet e dundit, historianë dhe studiues të ndryshëm kanë ngritur me të drejtë dy çështje me rëndësi shumë të madhe për historiografinë shqiptare dhe, në përgjithësi, për shkencat tona shoqërore: (1) çështjen e nevojës së rishkrimit të historisë tonë kombëtare dhe (2) çështjen e depolitizimit të gjuhës me të cilën duhet shkruar historia. Unë bashkohem me shqetësimin e shprehur nga shumë historianë se tekstet e historisë duhet të spastrohen nga parokializmi dhe nga “terminologjia e papërshtatshme që përdoret kur është fjala për paraqitjen e historisë së popujve” të tjerë. Por, unë nuk u jap të drejtë atyre që kërkojnë të evitojnë cilësime të tilla si “barbar”, kur është fjala për krimet dhe masakrat e bëra nga pushtues të huaj. “Nuk është e vërtetë që në histori, për të evituar gjykimet e mbështetura mbi vlera, nuk lejohet të flitet për akte

barbare”.

Epistemat historike Historia e çdo populli nuk shkruhet vetëm një herë, ajo rishkruhet, por jo sa herë që ndërrohen partitë politike në pushtet, siç kërkohet aktualisht në Shqipëri. Kohë të reja mund të zbulojnë fakte të reja historike dhe faktet e reja mund të bëjnë të domosdoshme rivlerësimin dhe rishkrimin e historisë së një populli. Po kështu, kuptimi ynë mbi të kaluarën nuk është dhe s’mund të jetë kurrë tërësisht i saktë dhe përfundimtar, por është në një “fluks të vazhdueshëm”. Për këtë arsye, merita e historianit është që, kurdoherë që është domosdoshme dhe e mundur, ta paraqesë historinë në një dritë të re për ta kuptuar më mirë atë. Por, që dikush, nisur nga konsiderata ekstra-akademike, të pretendojë se historia duhet doemos të rishkruhet, pa zbuluar dhe pa sjellë ai vetë, ose studiues të tjerë, asnjë fakt të ri që do të përgënjeshtronte trajtimin e derisotëm të ngjarjeve apo të periudhave të caktuara historike, kjo do të ishte një aventurë, të cilës çdo popull dhe çdo historian i mençur do të duhej t’i shmangeshin.

Historia e Shqipërisë, veçanërisht historia e periudhës moderne të saj, natyrisht mund të rivlerësohet dhe të rishkruhet, por vetëm mbi bazën e fakteve të reja, te dokumentuara përtej çdo dyshimi. Për historinë, dokumentet kanë po atë vlerë dhe rëndësi që kanë faktet empirike në shkencat natyrore dhe ato shoqërore. Të rishkruash historinë e një populli është një pretendim i jashtëzakonshëm dhe një projekt kolosal dhe, nëse perifrazojmë filozofin e shquar David Hume, pretendime të jashtëzakonshme kërkojnë dokumen-

15

E enjte, 18 tetor 2012 www.mapo.al

tacion të jashtëzakonshëm.

Në veprën e tij Les Mots et les choses, përkthyer dhe botuar në anglisht nën titullin The Order of Things: An Archaeology of the Human Sciences (Rendi i g jërave: Arkeolog jia e shkencave humane), Michel Foucault zhvillon një ndër temat e tij qendrore, atë se të gjitha periudhat historike janë karakterizuar nga një sërë kushtesh esenciale, të cilat bëjnë të mundur interpretimin me vërtetësi të ngjarjeve historike, pra i bëjnë ato ose të pranueshme, ose të merren si të mirëqena. Foucault argumenton se, me kalimin e kohës, këto kushte ndryshojnë dhe kjo bën që një epistemë e një periudhe të caktuar historike, që do të thotë njohja shkencore e saj, të zëvendësohet nga një epistemë tjetër. Këtë nocion fukojam, Jean Piaget e krahason me nocionin “paradigmë”, të formuluar nga Thomas Kuhn në veprën e tij të njohur Struktura e revolucioneve shkencore.

Unë nuk di ndonjë rast që historianët shqiptarë, në këto njëzet vitet e fundit, të kenë shtjelluar dhe argumentuar një epistemë apo një paradigmë të re, duke hedhur dritë mbi cilëndo periudhë të rëndësishme të historisë së popullit shqiptar, çka do ta bënte imperative rishkrimin e historisë së kësaj apo të asaj periudhe. Një ndër arësyet pse kjo nuk ka ndodhur është se historianët tanë, me aq sa jam i informuar për studimet e tyre, janë mbështetur dhe mbështeten, shumë here në mënyrë të pandërgjegjshme, në dy shkolla historike tashmë të diskredituara, siç janë pozitivizmi dhe historicizmi. Aderimi në secilën nga këto shkolla i ka penguar shumë prej tyre të shohin tablonë më të gjerë historike. Ata, të cilët mund të konsiderohen pozitivistë, nuk mbajnë

sa duhet parasysh faktin se historia nuk ka për detyrë të regjistrojë të gjitha ngjarjet e së kaluarës, por vetëm ato ngjarje që bëjnë kuptim historikisht, çka kërkon gjetjen e një kriteri që bën të mundur dallimin e asaj që është historikisht domethënëse nga ajo që nuk është e tillë. Të tjerë, ata që mund të konsiderohen historicistë, me të drejtë kërkojnë që për të kuptuar një ngjarje apo një dukuri historike duhet të njohin e të kuptojnë evolucionin që ka bërë të mundur atë ngjarje apo dukuri. Sidoqoftë, gabimi i historicistëve ka qenë dhe mbetet besimi i tyre në idenë se analiza e së kaluarës, si e tillë, përmban në vetvete informacion mbi atë sesi do të zhvillohen ngjarjet në të ardhmen.

Vlerat, objektiviteti dhe rishkrimi i historisë Çdo shkencë, pra dhe ajo që studion historinë, nuk “prodhon” dhe as nuk zbulon kurrë të vërteta përfundimtare.

“Gjithmonë do të mbeten disa pyetje që s’marrin përgjigje, madje edhe pyetje që janë të pazgjidhshme, si edhe probleme, zgjidhja e të cilave është përtej aftësisë madje edhe të mendjeve më të shquara”. Një shkencë që pretendon se ka zbuluar të vërtetën e fundit nuk është shkencë; ajo është fe. Shkenca e vërtetë nuk njeh kufij përfundimtarë në atë sferë të realitetit që ajo studion dhe as autoritete të padiskutueshme. As historiografia nuk mund të pretendojë se mund të jetë tërësisht objektive, ose se mund të zbulojë të vërtetën “përfundimtare” për ngjarje, për periudha, ose për personalitete historike që ajo studion. Ajo, përkundrazi, synon dhe bën përpara duke zbuluar fakte të dokumentuara dhe të vërteta të pjesëshme që i sqarojnë më mirë, ose në një mënyrë të

Historiografia nuk mund të pretendojë të jetë tërësisht objektive, ose se ajo mund të zbulojë të vërtetën “përfundimtare” për ngjarje, për periudha, ose për personalitete historike që ajo studion. Ajo, përkundrazi, synon dhe bën përpara duke zbuluar fakte të dokumentuara dhe të vërteta të pjesëshme që i sqarojnë më mirë, ose në një mënyrë të re ngjarjet historike dhe rolin historik të personaliteteve dhe të grupeve të caktuara shoqërore.

re ngjarjet historike dhe rolin historik të personaliteteve dhe të grupeve të caktuara shoqërore.

Unë besoj se objektiviteti në studimin shkencor të realitetit shoqëror (të realitetit historik apo atij aktual) nuk mund të jetë kurrë absolut; objektiviteti është gjithnjë relativ. Po kështu, asnjë studiues nuk mund të gjykojë për ngjarje ose dukuri shoqërore i çveshur tërësisht nga vlerat e tij politike e morale.

Edhe pse studiuesit e shkencave sociale dhe historianët, pothuajse pa përjashtim, shpallin se ata, në çdo rast, i ndajnë vlerat nga faktet, ose origjinën e një teze nga vlefshmëria e saj, unë mendoj se kërkimi në fushën e historisë dhe në shkencat sociale influencohet pothuajse gjithnjë―edhe pse jo gjithnjë në të njëjtën masë―nga personaliteti, nga formimi kulturor, nga vlerat dhe nga interesat e vetë studiuesit. Një fakt i tillë, siç shkruan Leon Bramson, do të shokonte vetëm një pozitivist, për të cilin “shkenca është bërë Jerusalemi i Ri”.

Ndarja e plotë e fakteve nga vlerat individuale është diçka thuajse e pamundur në shkencat sociale dhe në historiografi, përderisa cilësitë e tyre humane, si individë njerëzorë, janë ndër mjetet e studimit që përdorin si sociologët, ashtu edhe antropologët, historianët, studiuesit e shkencave politike etj. Unë i përmbahem tezës se vlerat janë funksionale për studiuesin e shkencave sociale dhe për historianin, ashtu siç ato janë të tilla edhe për individët e tjerë që ata studiojnë. Shumica e studimeve historike, sociologjike, politike, antropologjike dhe psikologjike orientohen dhe ndikohen në presupozimet, në metodat, në problemet dhe në konceptet e tyre nga filozofitë sociale dhe politike të vetë autorëve të tyre, të cilët, sado që të përpiqen, nuk mund të mbeten spektatorë, ose studiues neutralë të ngjarjeve apo të dukurive.

Një “shkencë e kulluar”, e cila, siç besojnë ata historianë dhe ata studiues të shkencave sociale që frymëzohen nga imazhi Njutonian, do t’i ngjante fizikës, vështirë se është e mundur në hisotiografi dhe në shkencat sociale. Pavarësisht kësaj, studiuesit e shkencave sociale dhe historianët kanë detyrimin që të jenë sa më shumë objektivë që është e mundur―d.m.th. që të mbështeten në kritere ndërsubjektivisht të verifikueshme, për të konfirmuar përgjithësimet që ata bëjnë kurdoherë që kjo është e mundur dhe të mos lejojnë shtrembërimin e qëllimshëm të fakteve. Kjo është në të njëjntën linjë me standardin weberian. Për Weberin, “Studiuesi i shkencave sociale [dhe i historisë] nuk mund të heqë dorë tërësisht nga përkushtimi i tij ndaj vlerave....Çështja është që në rolin e tij si studiues, duhet të ekzistojë një sistem i veçantë nënvlerash, i cili të ketë përparësi tek ai; kjo do të thotë që qartësia konceptuale, konsistenca dhe përgjithësimi, nga njëra anë, dhe saktësia empirike dhe verifikueshmëria, nga ana tjetër, janë produkt i çmuar i kërkimit”.

Në të njëjtën linjë arësyetimi me Weberin, unë mendoj se, në vend që të kërkojmë interpretime të çveshura tërësisht nga vlerat tona njerëzore (morale ose politike), ne, si studiues të historisë dhe të jetës së shoqërisë, lipset të bëjmë kujdes dhe të dimë të mbajmë një pozitë, e cila na bën të balancuar, të moderuar dhe reflektivë në gjykimet dhe në vlerësimet tona. Qendrimi i moderuar (jo ekstremizmi), argumenti i balancuar, respekti për mendimin e tjetrit dhe toleranca ndaj tij janë virtytet kryesore të një historiani dhe të një studiuesi objektiv të jetës shoqërore. Si studiues, ne duhet të jemi të ndërgjegjshëm për kufizimet tona dhe të pranojmë se mund të jemi edhe të njëanshëm apo paragjykues dhe, në atë masë që kjo është e mundur, t’ia bëjmë këtë të qartë edhe publikut me të cilin komunikojmë. Norman Davis argumenton se “Objektiviteti i plotë është i pamundur.

Ne duhet të synojmë të arrijmë objektivitetin, por s’mundemi kurrë të arrijmë atje. Sidoqoftë, një historian duhet të përpiqet të jetë i paanshëm dhe ta

shohë çdo ngjarje nga këndvështrime të ndryshme. Shanset më të mira për t’iu qasur të vërtetës janë kur, përpara se të gjykojmë [mbi ngjarje dhe dukuri të caktuara] krijojmë perspektiva të ndryshme [për vlerësimin e tyre]. Historiani ka për detyrë të jape një gjykim, por edhe të deklarojë qartë: ‘ky është opinioni im dhe këto janë faktet që unë sjell përpara jush’”.

Ka shumë periudha dhe ngjarje të historisë së Shqipërisë, të cilat është e domosdoshme të rivlerësohen seriozisht dhe të rishkruhen. Të tilla nuk janë vetëm periudha e monarkisë zogiste, ose ajo e Luftës së Dytë Botërore apo ngjarjet e vitit 1997 por, për mendimin tim, në radhë të parë―dhe mbi të gjitha―periudha e socializmit shtetëror (1945-1990), si edhe rivlerësimi i figurave historike kryesore të asaj periudhe.

Unë nuk mendoj se historianët shqiptarë, ose ndonjë historian i huaj, kanë zbuluar deri më sot dokumente historike të reja dhe kaq të rëndësishme saqë e bëjnë të domosdoshme sot rivleresimin e ngjarjeve që çuan në shpalljen e pavarësisë së Shqipërisë në vitin 1912, ose rolin e figurave të tilla të shquara dhe madhore në historinë e kombit tonë si, Ismail Qemali, Fan S. Noli, Luigj Gurakuqi etj., dhe as të figurave të tilla famëkeqe si, Esat Pashë Toptani etj. Nga ana tjetër, është tërësisht e mundur dhe e domosdoshme që të rivlerësohen ngjarje dhe figura historike të periudhës së Luftës së Dytë Botërore, të gjysmëshekullit komunist, si edhe të këtyre dy dekadave të fundit.

Këtë periudhë të fundit e theksoj veçanërisht sepse, përgjithësisht, mendohet se studimi i të sotmes është detyrë vetëm e sociologëve, e ekonomistëve dhe e studiusve të shkencës politike dhe jo detyrë e historianëve. Fatkeqësisht, një pikëpamje të tillë e gjejmë jo vetëm tek historianë të rinj, por edhe tek ndonjë prej historianëve tanë më të shquar.

Prof. Kristo Frashëri, për shembull, shprehej pak kohë më parë se, nëse ai, “si historian”, nuk ka marë pjesë në debate mbi “çështjet politike, ekonomike e shoqërore të ditës”, këtë e ka bërë pasi “këto janë çështje me të cilat merren zakonisht analistët e ditës”. Historianët, sipas tij, duhet të merren me “çështje që tashmë kanë hyrë në histori”, pra me “ngjarje që kanë ndodhur jo më pak se 40-50 vjet më parë”. Në fakt, siç vinte në dukje me të drejtë Ludvig von Mises, “Asnjë analizë e periudhës së sotme nuk mund të jetë johistorike. Ekzaminimi dhe përshkrimi i të sotmes janë domosdoshmërisht një analizë historike e së kaluarës që po mbaron dhe e momentit që sapo kaloi”.

Në përfundim, dëshiroj të theksoj se rishkrimi i historisë së një populli dhe reviozionimi i saj janë dy gjëra krejt të ndryshme; duke pranuar të parën, unë jam kundër të dytës, domethënë kundër revizionimit të historisë, të cilin e kuptoj si shtrembërim të qëllimtë të fakteve historike, duke i paraqitur faktet dhe ngjarjet e së kaluarës, ose personalitete historike të caktuara, në një dritë më shumë ose më pak të favorshme, nisur ose nga motive ideologjike, ose nga qëllime politike të caktuara, fjala vjen, për të demonizuar kundërshtarin, ose për t’ia hedhur fajin tjetërkujt.

Ajo që unë propozoj është që qeveria shqiptare të mos futë hundët në çështjet shkencore që kanë të bëjnë me vleresimin dhe rishkrimin e historisë së Shqipërisë dhe të mos bëjë presion mbi historianët shqiptarë për ta revizionuar historinë tonë kombëtare dhe për t’i shkruar tekset bazë të saj sipas interesave të politikës së ditës, përndryshe do të përsëritnim historinë e vjetër, kur Enver Hoxha vendoste se kush ishte Haxhi Qamili dhe pse duhej shpallur armik Sejfulla Malëshova. Nëse duam ta quajmë të perënduar atë kohë, duhet të çmojmë më shumë lirinë intelektuale dhe të udhëhiqemi vetëm nga e vërteta, e cila, siç thoshte Francis Bacon, nuk është pjellë e autoritetit por e kohës, dhe të cilën nuk mund ta zbulojnë as qeveria, as historianët e huaj, por vetëm integriteti, puna e palodhur, talenti dhe profesionalizmi i studiuesve tanë.

16

E enjte, 18 tetor 2012 www.mapo.al

historia Objekti i trajtesës është shqyrtimi i procesit të ndërtimit të një autoriteti të brendshëm politik dhe institucional shqiptar, të njohur nga Fuqitë e Mëdha në harkun kohor 1913-1914 dhe rruga e ndjekur për realizimin e këtij legaliteti.

Transferimi i pushteteve në Shqipëri, dhjetor 1912- shtator 1914 Prof.Dr. Romeo Gurakuqi Objekti i trajtesës është shqyrtimi i procesit të ndërtimit të një autoriteti të brendshëm politik dhe institucional shqiptar, të njohur nga Fuqitë e Mëdha në harkun kohor 1913-1914 dhe rruga e ndjekur për realizimin e këtij legaliteti. Me fjalë të tjera, bëhet fjalë shqyrtimin e procesit të përputhjes së përpjekjeve të brendshme shtetformuese shqiptare me aktet ndërkombëtare që njohen pavarësinë e Shqipërisë dhe krijimin e saj si principatë autonome, neutrale dhe nën garancinë e gjashtë Fuqive të Mëdha. Ky proces i përputhjes dhe i vënies në jetë të së drejtës së brendshme me aktin ndërkombëtar që njohu pavarësinë e Shqipërisë, ka qenë një proces i vështirë, që u zgjat në kohë dhe nuk u arrit të përmbyllej plotësisht në praktikë, për shkak të ndërhyrjes së një seri rrethanash të brendshme shqiptare të lidhura me orientimet krejtësisht të përkundërta politike e kulturore të qendrave pushtetare në këtë vend në harkun kohor dhjetor 1912 janar 1914 dhe më tutje, ndërhyrjes ushtarake të fuqive fqinje, Greqisë, Serbisë, Malit të Zi dhe Italisë, mungesës së bashkërendimit të plotë të politikave në lidhje me Shqipërinë midis krijueses së shtetit shqiptar, Perandorisë Austro-Hungareze dhe Mbretërisë së Italisë dhe vendosjes në kahe të kundërta politike dhe ushtarke të dy fuqive që kanë pasur qendrime serioze dhe të verteta në lidhje me krijimin e shtetit shqiptar në Ballkan, Mbretërisë së Bashkuar dhe Perandorisë Austro-Hungareze.

Në harkun kohor dhjetor 1912 deri në janar 1914, kur pushteti perandorak osman ra, në Shqipëri kanë vepruar këto autoritete: 1. Ka qenë autoriteti i përkohshëm nacional shqiptar i shpallur me 28 nëntor 1912 në Vlorë i drejtuar nga Ismail Qemali, i cili filloi sendërtimin e pushteteve shteterore të Shqipërisë dhe bëri përpjekjet maksimale për shtrirjen e autoritetit kombëtar në të gjithë Shqipërinë.

2. Krahinat e Shqipërisë së Jugut gjendeshin të pushtuara prej trupave greke, të cilat kishin pushtuar të gjithë hapësirën minimale të pretenduar nga kryeministri Venizellos në Konferencën e Ambasadorëve dhe prisnin sanksionimin ndërkombëtar të aneksimit të kësaj hapësire nën Mbretërinë e Greqisë.

3. Shqipëria e Veriut dhe Qendrore gjendej në pushtimin e trupave serbe dhe malazeze. Pas dorëzimit të Shkodrës nga ana e Essad Pashës trupave malazeze me datën 23 prill 1913 dhe pas hyrjes me 14 maj 1913 trupave ndërkombëtar të drejtuara nga nën admirali britanik Sir Cecil Burney, për qytetin më të madh të Shqipërisë, filloi periudha e administrimit prej Komisionit Ndërkombëtar të Admiralëve, periudhë që zgjati nga data 14 maj 1913 deri me 18 tetor 1913. Nga kjo datë e fundit dhe deri me ardhjen e Princ Wiedit, do të jetë KNK institucioni që do ta ad-

ministrojë qytetin përmes trupës ndërkombëtar të drejtuar më pas nga koloneli britani Phillips, si guvernator civil dhe komandant ushtarak i qytetit.

4. Krahinat e tjera, si për shembull Malësia, Mirdita, Malësia e Lezhës dhe ultësirat në mes lumejve Buna dhe Mat, nuk vareshin nga ndonjë autoritet qeverisës dhe vazhdonin të administroheshin në bazë të normave e të zakoneve të tyre tradicionale. Pak më vonë disa forma administrative autonome u formuan në Lezhë nën kryesinë e bajraktarit Ded Coku dhe në Shëngjin nën drejtimin e prijësit të fisit të Shkrelit Vat Marashi, ky i fundit i shkëputur nga administrimi i Lezhës e si rrjedhim në një lloj konflikti me ate.

5. Zgjerimi i shtrirjes së autoritetit të Qeverisë së Përkohshme në veri të Beratit u bllokua prej Essad Pashë Toptanit, i cili, pasi u largua nga Shkodra me forca të konsiderueshme ushtarake paramilitare dhe pas tërheqjes së trupave ushtarake të Serbisë, mori kontrollin e plotë të Shqipërisë Qendrore dhe u përpoq ta drejtonte lëvizjen e kësaj pjesë të Shqipërisë për një princ otoman, në hudhinë që ai deshironte. Synimi i tij ishte të përmbyste Qeverinë e Përkohshme të Vlorës dhe të merrte drejtimin e shtetit të ri shqiptar në duart e veta. Pavarësisht se Essadi shkoi në muajin qershor 1913 në Vlorë dhe pranoi madje edhe postin e ministrit të brendshëm, ai u përpoq ta shfrytëzojë këtë emërim për organizimin e xhandarmërisë shqiptare, me synime krejtësisht përsonale. Duke përfituar nga pushtimi grek i Shqipërisë së Jugut dhe nga përparimi i trupave serbe në Shqipërinë Veriore dhe Lindore, që e kishin pamundësuar praktikisht veprimtarinë e Qeverisë së Përkohshme të Vlorës, Essadi, filloi përpjekjet për përmbysjen e Ismail Qemalit. Fillimisht ai njoftoi njohjen e suzerenitetit të Sulltanit dhe paraqiti flamurin e tij, që ishte skicuar nga një shqiponjë me një gjysmë henë. Më pas ai bëri thirrje për shpërndarjen e Qeverisë së Vlorës dhe formimin e një qeverie të re me qendër në Durrës.

Pas refuzimit të prerë të kërkesës nga Ismail Qemali, Essadi më 12 tetor 1913 ngriti një qeveri të tij në Durrës të quajtur, Senati i Shqipërisë Qendrore.

Qeveria e Durrësit u formua jo rastësisht në një moment shumë vendimtar për rrjedhat centralizuese që do të duhej të merrte administrimi i Shqipërisë, me ardhjen e KNK në Vlorë, kur ekzistonte mundësia e njohjes së Qeverisë së Përkohshme dhe pranimi i saj si qeveri e ligjshme e Principatës të sapoformuar të Shqipërisë. Nisma e Essad Pashë Toptanit errësoi qendrimet patriotike dhe bashkimin e shqiptarëve. Ajo qeveri shërbeu si alibi e qarqeve shoviniste fqinje dhe fuqive të Antantës për mosnjohjen e qeverisë së Ismail Qemalit dhe forcave patriotike me orientim laik që mbështeteshin nga Austro-Hungaria,

Princ Vidi duke zbarkuar në Durrës

Ismail Qemali me dy djemtë

dhe për të treguar me gisht mungesën e aftësisë shtetformuese të shqiptarëve.

Kufijtë e qeverive të pavarura njëra nga tjetra nuk ishin vendosur asnjëherë në mënyrë të saktë, por autoriteti më efiçient e secilës prej tyre ushtrohej në rajonet e mëposhtme: Qeveria e Vlorës e ushtronte pushtetin e saj më efektiv nga rrjedha e lumit Shkumbin deri në jug, duke përfshirë Elbasanin dhe Beratin; qeveria e Durrësit në territoret në mes lumejve Mat dhe Shkumbin, me Tiranën dhe pjesën shqiptare të Dibrës; qeveria e Shkodrës e ushtronte veprimtarinë e vet në qytet dhe në rrethina, në një distancë të përmendur më lart.

Sa më sipër tregon qartë se situata në Shqipërinë e gjysmës së dytë të vitit 1913 ishte një anarki e plotë dhe vetëm ndërhyrja e KNK do të fillonte korrigjimin e situatës në terren.

Krijimi i Komisionit Ndërkombëtar të Kontrolli u parashikua nga vendimi final i adaptuar nga përfaqësuesit e Fuqive të Mëdha mbi organizimin e Shqipërisë me 29 korrik 1913, gjegjësisht parashikuar në pikat 4, 5, 6. Misioni kryesor i KNK ishte organizimi i Principatës së Shqipërisë dhe plotësimi i tranzicionit të këtij entiteti nga sundimi otoman në pavarësi. Kësisoj, KNK do të jetë organizmi tranzitor në rrugën e transformimit të Statusit të Shqipërisë në shtetësi të plotë, proces i cili ishte parashikuar të zgjaste pak kohë nga fuqitë, por që rrjedhat ndërkombëtare e nxorën atë plotësisht jashtë limiteve kohore të parashikueshme, duke e mbyllur pa sukses këtë fazë të

parë të shtetësisë. KNK ka qenë instrument i një lloj protektorati ndërkombëtar nën të cilin u vendos Shqipëria e re, organizëm ky që kufizoi ushtrimin e plotë të sovranitetit, përmes formave të kontrollit shumëplanësh dhe njëkohësisht shumë të sterholluara për të funksionuar normalisht. Ky instrument i kujdestarisë se gjashtë Fuqive europiane lindi nga frika e krijimit të ndonjë zbrazëtie pushteti. Megjithatë, në këndvështrimin tonë, puna e këtij institucioni në tre muajt e parë të jetës së vet, u perqendrua dallueshëm në shmangien dhe dezintegrimin e plotë të të vetmit institucion kombëtar që e kishte filluar me kohë misionin e tranzicionit të pushtetit: Qeverisë së Përkohshme të Vlorës. Duke mos e njohur Qeverinë e Përkohshme të Vlorës, të lindur nga një kuvend kombëtar mbarëshqiptar, koncerti i Fuqive të Mëdha la menjanë përpjekjen e brendshme për të materializuar shtetësinë, duke mos njohur njëkohësisht edhe parimin e vetvendosjes dhe duke filluar nga e para sëndërtimin e elementëve përbërës shtetëror të Principatës së Shqipërisë.

Mosnjohja e Qeverisë së Përkohshme të Vlorës mendoj se ka ardhur për arsye politike, të lidhura fillimisht me statusin e papërcaktuar të Shqipërisë në momentin e formimit të saj (Qeverisë së Vlorës), por edhe me kontradiksionin e hapur në qendrimet politike të pjesmarrësve në Koncertin Europian. Si qeveri e krijuar nga një kuvend kombëtar gjithpërfshirës që njëkohësisht shpalli pavarësinë e Shqipërisë dhe e para qeveri e Shqipërisë që arriti të artikulohet si përfaqësue-

17

E enjte, 18 tetor 2012 www.mapo.al

Esat Pasha, majtas

se e gjithë shqiptarëve dhe kërkoi njohjen ndërkombëtare, ajo normalisht do të duhej të kishte përparësi në bashkëpunimin e organizmit ndërkombëtar që mori përsipër konfigurimin e shtetit. Austriakët, me mbështetjen e pasigurtë të italianëve, i janë përmbajtur linjës së njohjes së Qeverisë së Përkohshme të Ismail Qemalit, dhe kanë bërë përpjekje pa fund për t’ia imponuar KNK pranimin e kësaj qeverie, si qeveri e të gjithë vendit, sikurse në fakt pjesa përparimtare e shoqërisë shqiptare e njihte atë. Por shtetet e tjera të Antantës, veçanërisht Franca, janë imponuar për ta trajtuar atë njëlloj me qeverisjet lokale të krijuar rishtasi nepër Shqipëri, e veçanërisht për ta barazuar statusin e saj me krijesen që realizoi njeriu i tyre, Essad Pashë Toptani. Mungesa e shtrirjes së integritetit në të gjithë hapësirën territoriale të vendit nuk mund të përbënte një argument të mjaftueshem për këtë mosnjohje, për shkak të vështirësive të krijuara nga pushtimet e huaja, serbe, greke dhe malazeze, me të cilat nuk po e zgjidhnin dot as fuqitë garantuese të pavarësisë së Shqipërisë. Gjithsesi, territori i kufizuar në të cilin Qeveria e Përkohshme e ushtroi aktivitetin, sherbeu si alibi shumë e fortë për errësimin e pozicionit të saj teorik nacional.

Me këmbënguljen e përfaqësuesve të vendeve të Antantës, KNK u prir drejt politikës së konsiderimit si qeverisje krahinore të të gjitha autoriteteve të ndërtuara në Shqipëri, ndonëse kjo nuk u zyrtarizua për shkak të rezistencës së AustroHungarisë që mbështeste Qeverinë e Përkohshme të Ismail Qemalit. Prandaj si KNK në tërësi ashtu edhe Fuqitë e veçanta, në praktikën e marrëdhënieve me “pushtetet krahinore”, i njihnin Qeverisë së Përkohshme të Vlorës një peshë të veçantë. Por vendet e Antantës përfituan nga paqartësia e politikës italiane, indiferentizimi gjerman dhe penguan njohjen e Qeverisë së Përkohshme si qeveri e të gjithë Shqipërisë. Orientimi politik që KNK mori ishte që të gjitha këto qeverisje krahinore të vendoseshin gradualisht nën kontrollin e një qeverisjeje qendrore që do të krijohej me mbërritjen e Princit në Shqipëri.

Në fillim të muajit dhjetor 1913, si për ta përforcuar këtë linjë të përgjithshme, anëtari francez në KNK, Krajewsky, propozoi këtë ndarje administrative për Shqipërinë: 1. Shqipëria Qendrore, ose Durrësi, që përfshinte territorin në mes lumenjve Mat dhe Shkumbin; 2.Shkodra, së bashku me zonat fushore të saj; 3.Mirdita së bashku me bajrakët në aleancë me atë: Selishtë,

Perlat dhe Kthellë; 4. Malësia e Madhe dhe krahinat Malore në Veri dhe në Lindje të Shkodrës (këto dy rajonet e mësipërme gëzonin praktikisht pavarësinë, ndaj delegati francez, propozoi që për disa kohë këto rajone të vazhdonin të njiheshin me disa privilegje të veçanta); 5 Vlora së bashku me krahinat e Beratit dhe Elbasanit; 6dhe 7 do ishin dy distriktet ende nën pushtimin grek respektivisht me qendra administrative në Korçë dhe në Gjirokastër. Propozimi francez synonte të shmangte me çdo kusht Qeverinë Përkohshme nga pozicioni parësor si bazë e gatshme për qeverisjen e ardhshme të Principatës së Shqipërisë së drejtuar nga Princ Wied. Vendet e tjera të Antantës ndoqën aleatin e tyre në këmbënguljen që pranimi nga ana e Princ Wied-it i fronit të Shqipërisë, të mos kushtëzohej me aprovimin e Qeverisë së Përkohshme.

Situatës kaotike që mbizotëronte në Shqipërinë e fundvitit 1913 dhe fillimit të 1914, iu shtuan përpjekja e Komitetit Xhonturk “Bashkim dhe Përparim” dhe e rretheve të caktuara nostalgjike pro otomane në Shqipëri, për të vendosur në fronin e Shqipërisë një princ të origjinës turke dhe Ekspedita e Essad Pashes në Shqipërinë Mesme, që synonte të krijonte një qendër pushtetare rivale ndaj qeverisë së Vlorës, së drejtuar nga ai me qendër në Durrës. Puçi ushtarak në histori njihet si Komploti i Beqir Grebënesë. Ai komplot erdhi si rezultat i vonesës së madhe mbi 6 mujore, të krijuar në aktivitetin e fuqive të mëdha në përfundimin e ndërtimit institucional të Shqipërisë së dalë nga vendimet e Konferencës së Ambasadorëve në Londër. Kjo vonesë kishte mundësuar jo vetëm rizgjimin e ëndrrave të otomanistëve për të rimarrë pushtetin në Shqipëri, por edhe ambicjet e përfaqësuesve më të spikatur të klasës feudale vendase për t’iu kundërvënë forcave kombëtariste shekullare, që kishin filluar të ndërtonin shtetin e pavarur shqiptar pas vendimeve të Kuvendit të Vlorës së nëntorit 1912, në mënyrën e tyre të sinqertë dhe atdhetare. Viktimë e ambicjeve dhe intrigave të forcave konservatore otomaniste ra edhe Ismail Qemali dhe qeveria që ai drejtonte me aq përkushtim patriotik. Qendra rivale pushtetare në Shqipëri e krijuar në dy muajt e fundit të vitit 1913 nga Essad Pashë Toptani, është shembulli më i qartë i riorganizimit të këtyre forcave të së shkuarës. Në fund të fundit, ky rivalitet ishte pjesë e udhëkryqit ku ndodhej shteti i ri: Ismail Qemali dhe qeveria e tij, duke u mbështetur nga shumica e shqiptarëve, ishin të

vendosur që Shqipëria të bëhej një shtet europian, të qeverisej për këtë nga një princ nga dinastitë europiane, dhe këtë kryetari i qeverisë ia kishte bërë të qartë Portës së Lartë.

Në këtë situatë të vështirë rivaliteti e presioni politik, në mbrëmjen e datës 10 janar 1914, Ismail Qemali, duke vënë mbi të gjitha interesat e Shqipërisë, në bashkëpunim të ngushtë me KNK, shpalli se për të shpëtuar vendin nga rënia në një luftë civile dhe shkatërrimi, ishte i përgatitur ta dorëzonte autoritetin e tij në duart e KNK, në qoftë se ky institucion do ta merrte këtë angazhim për të gjithë Shqipërinë.

Pas dorëheqjes së Ismail Qemalit, Essad Pasha mbeti përsoni i vetëm me ndikim në Shqipëri, që kishte një program politik të qartë, ishte në zotërim të shumave të mjaftueshme parash për të realizuar objektivat e tij politike Megjithëse ishte “prishësi kryesor i njësisë shqiptare”, ai serish konsiderohej tanimë e vetmja forcë reale në vend, me të cilen do të duhej të bëheshin llogaritë. Pas një kundërshtimi të ashpër nga ana e tij, me datën 30 janar 1914, përfaqësuesit e KNK ia arritën të firmosin me Essad Pashë Toptanin një memorandum në gjuhën turke, të vetmen të cilen ai zotëronte mirë, mbi bazën e të cilit ai duhej ta dorëzonte administratën e Shqipërisë Qendrore në duart e KNK-së. Ky organizëm më pas do të duhej ta caktonte atë në krye të përfaqësisë që do të shkonte në Europë për t’i ofruar fronin e Shqipërisë Princ Wied-it.

Marrëveshja i siguroi atij de facto realizimin e objektivit personal politik për mbizotërimin e ardhshëm në skenen politike të Shqipërisë së trazuar.

Në prag të ardhjes së Princ Wied, KNK arriti të vendoste nën administrimin e drejtorit administrativ të çështjeve të brendshme, përveç Vlorës, Durrësit e Shkodrës, edhe Lezhën e Shengjinin.

Kësisoj, me përjashtim të Shqipërisë së Jugut nën pushtimin grek, pjesa tjetër e Shqipërisë u bashkua formalisht nën një administratë të vetme.

Misioni i parë si direktorat ekzekutiv dhe ligjvënës në Shqipëri nga ana e KNK u realizua. Deri me ardhjen e Princit dhe shpalljen e Statutit Organik, KNK do të kryej funksionet e tij si direktorat, për të kaluar më pas në funksionet mbikqyrëse e kontrolluese deri në momentin e dezintegrimit dhe shpërndarjes faktike.

Qeveria e parë shqiptare në Princ Wied rezultoi një dështim i plotë, që nuk arriti të bindë botën dhe as shqiptarët se ky vend mund t’u rezistonte përpjekjeve për absorbim nga fqinjët ballkanikë.

Pavarësisht përpjekjeve të nacionalistëve për të predikuar doktrinen e unitetit, qeveria nuk u rezistoi dot intrigave politike, në qendër të të cilave ka qenë, në planin e jashtëm Italia, dhe në planin e brendshëm njeriu më i pushtetshëm në këte qeveri, Essad Pashë Toptani. Mbretërimi i Wied-it duhet të vendoset në kontekstin e marrëdhënieve ndërkombëtare të kohës, kur fuqitë europiane që ishin marrë vesht për krijimin e Shqipërisë, ishin përfshirë në një pështjellim të pangjashëm dhe pas fillimit të luftës, i gjithë themeli mbi të cilin ishte arritur konsensusi për Shqipërinë dhe Princ Wied-in, u shpërbë për të mos u rikthyer më kurrë mes tyre.

Me 15 prill 1914 KNK përfundoi procesin e përpunimit të Projekt Statutit Organik të Shqipërisë, mbi bazën e të cilit, pas aprovimit të qeverive të Fuqive të Mëdha, do të funksiononte sistemi qeverisës i Principatës së Shqipërisë. Me 29 prill 1914, KNK arriti të aprovojë ad referendum Rregulloren e Brendshme të funksionimit të KNK (Rregullorja e Organizimit

të KNK në Shqipëri dhe Ushtrimi i Funksioneve të tij). Me aprovimin e Rregullores përvijohet në mënyrë përfundimtare procesi i shndërrimit të KNK nga një institucion ndërkombëtar me funksione drejtuese direktive, në një institucion me funksione kontrolluese, garantuese dhe mbikqyrëse. Ndoshta në rastin e Shqipërisë së vitit 1914, do të ishte dashur që funksioni qeverisës i KNK të ishte zgjatur edhe disa muaj dhe formimi i qeverisë nga ana e Princ Wied do duhej të ishte shtyrë deri në përpunimin e aprovimin përfundimtar të Statutit Organik nga një asamble nacionale. Kjo do i kishte mundësuar Princ Wied-it të mbështetej më fuqimisht nga një organizëm qeverisës i pavarur e veprues dhe do të kishte mundësuar lënien menjanë e izolimin e forcës më të fuqishme konservatore të Shqipërisë së asaj kohë, Essad Pashë Toptanit dhe rrethit të tij neohamidian. Duke formuar menjëhere qeverinë dhe duke i dhënë Essadit vendin e premtuar, qeveria e Wied-it do të përfshihej në një spirale krizash nga të cilat ajo nuk do të arrijë të dalë më asnjëherë. Shqipëria e atëhershme vuante nga shkëputja me të kaluarën, vuante nga mospasja e një grupimi të gjërë shoqëror të emancipuar, vuante nga ekzistenca e një klasë drejtuese që e kishte pak të zhvilluar ndjenjën e përgjegjësisë kombëtare dhe rendte ende me fantazmat e ruajtjes së çifligjeve të dhuruara personale. Kurse forcat e emancipuara të shoqërisë shqiptare, ata që ndërtuan Shqipërinë e Vlorës, përbënin një pakicë gati të papërfillshme dhe të pafuqishme për të ndërmarrë nisma që thyenin tabutë konservative të një shoqërie të sapodalë në liri. Kjo liri e brishtë, e shoqëruar me cungime të rëndësishme territoriale, të sanksionuara edhe me marrëveshje ndërkombëtare, e ndjekur hap pas hapi nga etja e shfrenuar e fqinjëve grabitçarë, e kishte çorientuar kahun e drejtimit përparimtar të kësaj shoqërie, e kishte lënë atë prehë të pambrojtur nga aventurierët që fatkeqësisht në atë kohë (mbase edhe në vijim), ishin me shumicë. Sidoqoftë, në analizë të fundit, vendosja e Kontrollit Ndërkombëtar në Shkodër më pas edhe në Shqipëri ishte, sipas mendimit tonë, një zhvillim pozitiv, një hap i rëndësishëm në shkëputjen me të kaluarën, një shtysë për forcat e brendshme përparimtare, ende të dobëta, dhe për vetë procesin e ri mëvetësues dhe qytetërues që do të duhej të kalonte shteti i ri shqiptar. Sikur rrjedha e marrëdhënieve ndërkombëtare nuk do të shkonte drejt ballafaqimit të armatosur, zhvillimi politik, ekonomik dhe qytetërues brenda shtetit shqiptar, nën këtë ombrellë garancie, mendojmë se do të kishte qenë në parametra tejet të ndryshëm: Shqipëria do të bëhej shtet, fillimisht një Principatë e më pas Mbretëri, me në krye një sovran europian; ndasitë e brendshme do të vinin gradualisht duke u shuar; strukturat administrative e institucionale të shtetit do të bëheshin funksionuese; trupat greke, serbe e malazeze do të tërhiqeshin dhe mbrojtja e trojeve etnike shqiptare jashtë kufijve të Londres 1913, do të ishte një realitet veprues; Turqia do të shkurajohej nga ëndrra e saj për rikthim; Italia e diskretituar para forcave kombëtariste do të zhvendosej e turpëruar dhe e humbur nga bregu shqiptar i Adriatikut dhe Jonit; Austro-Hungaria do të vazhdonte të mbështeste rrugën e konsolidimit të projektit të saj të kahershëm për themelimin e shtetit ilirik, tashmë jo në kundërshti me Anglinë, por në aleance me atë; Fuqitë së bashku do të detyroheshin të garantonin me vepra jetën e shtetit të ri ballkanik që krijuan vetë.

OpEd

18

MAPO

E enjte 18 tetor 2012 www.mapo.al

Opinione dhe Editoriale

01

Izraeli është i vetmi vend në Lindjen e Mesme, ku arabët mund të zgjidhen në parlament në zgjedhje demokratike.

02

Franca nuk mundet ta pranojë se nuk është më fuqi dominuese në kulturën botërore. Kjo, si në të majtë e si në të djathtë të politikës franceze. Ata vazhdojnë të mendojnë se amerikanët janë kauboj primitivë ose fermerë që s’kuptojnë asgjë.

03

Nëse je i fuqishëm, ka më shumë gjasa që të mos i dëgjosh e as shohësh sinjalet që vijnë nga jashtë.

Adam Michnik, gazetar polak

Bujar Kapexhiu Nga

Reagimet pas ekstremeve R

asti i fundit i ndezjes së qirinjve një mbasdite Tirane në kujtim të kushedisatës vajzë të vrarë në Shqipëri, nga njëra anë të jep shpresë për ca reagime të mëtejshme, por nga ana tjetër të bën të reflektosh edhe për reagimet tona të mëparshme, jo vetëm në lidhje me dhunën ndaj grave (nëse mund ta quajmë vetëm dhunë, apo tashmë vrasja e grave dhe vajzave është fenomen më vete që duhet shkëputur nga dhuna që i përfshin të gjitha).

Dhe në këtë reflektim më kujtohet se si rasti në fjalë, i kushedisati pra në Shqipëri, vërtet mund të shokojë dikë nga makabriteti, por nëse do të ishte vetëm kaq do të ishte një fatkeqësi e madhe, madje dëshpëruese.

Le të kthehemi pak pas në këto vite për të parë se çfarë ka ndodhur (duke bërë një listë shumë të shkurtër dhe aspak shteruese) dhe sesi kemi reaguar ne. E kam shumë merak të them “ne”, se në përgjithësi prapë “ne” vdesim pak t’ia ngjeshim fajin të tjerëve, si për shembull “ku jeni ju shoqata grash që nuk dilni në protestë, ku jeni ju të tjerë që s’dilni në protestë” etj. etj. Në fakt, për sa kohë do vazhdojmë me “ne” dhe “ata” që duhet të protestojnë e të ngrënë zërin, kam shumë frikë se asgjë nuk do ndodhë dhe po ne do të vazhdojmë të prodhojmë ngjarje të tilla.

Dhe këtu pikërisht fillon reflektimi mbi reagimet tona vetëm ndaj ekstremeve. Do i rikthehem vrasjes së vajzave dhe grave pak më tej, dhe po kaloj në disa raste të tjera. Para një viti një grup minatorësh në Bulqizë u detyruan të protestonin në mënyrë ekstreme, duke ndërmarrë një grevë urie 1400 metra nën tokë.

Kërkesat e tyre ishin më baziket e mundshme, megjithatë iu desh të rrinin ca kohë aty nëntokë, të merreshin edhe me policinë që herë pas here shkonte t’i nxirrte jashtë etj. etj.

Ishte i vetmi moment kur vëmendja jonë u përqendrua pak tek ata. Kur them vëmendja jonë, i referohem vëmendjes sonë të përgjithshme nëpërmjet mediave (sepse ndërkohë disa grupe të rinjsh që nuk presin format ekstreme të protestës për mbështetje, ishin aty, duke i mbështetur minatorët). Ndërkohë që në ato miniera kishte vite që minatorët e shkretë punonin në kushte të tmerrshme (sikurse vazhdojnë) dhe një pjesë e tyre kishin humbur edhe jetën. Por për sa kohë protestat e minatorëve ishin protesta normale, askush nga ne (me përjashtime shumë të vogla) nuk e vrau mendjen. Madje, siç ndodh përherë, filluam dhe t’i gjejmë anët politike,

koment Ermira Danaj

Një rast tjetër reagimi ndaj ekstremit ishte ai i vajzës 17-vjeçare të vrarë për gjakmarrje. Por ama gjakmarrja ka kaq vite që po e gërryen shoqërinë tonë, por për sa kohë bëhej sipas rregullave nuk na shqetësonte dhe aq shumë.

Cilat rregulla mund të jenë në një fenomen të tillë vrastar jo vetëm të familjeve që prek direkt por të gjithë neve? Është e pamundur të mos e kuptojmë se çdo çështje e tillë na prek të gjithëve si shoqëri, dhe ndoshta do të ishte më mirë që të mos prisnim ekstremin për të reaguar. Ne kemi vite që shikojmë një shtet të dorëzuar plotësisht ndaj këtij fenomeni, trishtohemi pak kur shikojmë ndonjë rast në TV dhe me kaq e kemi larë ndërgjegjen tonë.

Dhe ndërkohë, fenomeni vazhdon e vazhdon të gërryejë shoqërinë ku ne jetojmë të gjithë bashkë, dhe jo secili/a në hapësirën e tij private.

ky është i atij, ai është i këtij. Duke harruar se kushdo të ishte i kujtdo, kushtet në minierë vazhdojnë të jenë të tmerrshme, Bulqiza vazhdon të jetë një qytet ekstremisht i varfër edhe pse në ato miniera nxirret krom, dhe se privatizimi i minierave është bërë në formën më antisociale të mundshme. Qëkur minatorët dolën nga greva e urisë nëntokë, asgjë nuk ka ndryshuar, dhe vëmendja jonë nuk është më te ta, pavarësisht se humbjet e jetës prej këtyre kushteve kanë vazhduar.

Sikurse thashë, duke mos qenë aspak shteruese, po i referohem rastit të fundit të grevës së të përndjekurve politikë. Problemet e tyre kanë vite që janë aty, të shtruara mirë e mirë, por duhej që protesta e tyre të shkonte deri në vetëdjegie që të tërhiqte vëmendjen tonë. Përndryshe nuk ishin shumë interesantë sa për të na tërhequr vëmendjen.

Fatkeqësisht, përsëri reagimi ynë vjen vetëm mbas një rasti ekstrem, se përndryshe do të ishim duke u marrë me ndonjë gjë tjetër. Dhe përsëri varet sesa do zgjasë, se shumë shpejt vëmendja mund të na tërhiqet nga ndonjë gjë tjetër që të na duket më ekstreme akoma.

Ka pasur dhe ca raste të shkëputura fatkeqe të disa qytetareve të hipur në tarracën e një pallati, duke na përplasur ballit problemin e pronave, të strehimit, të shitjes së apartamenteve, shtojeni listën vetë. Dhe vëmendja jonë për këto probleme ka qenë për aq sa ka zgjatur kronika televizive, duke harruar që ne të gjithë jemi pjesë e kësaj shoqërie, dhe padrejtësitë që prekin dikë, diku mund të prekin këdo nga ne.

Një rast tjetër reagimi ndaj ekstremit ishte ai i vajzës 17-vjeçare të vrarë për gjakmarrje. Por ama gjakmarrja ka kaq vite që po e gërryen shoqërinë tonë, por për sa kohë bëhej sipas rregullave nuk na shqetësonte dhe aq shumë. Cilat rregulla mund të jenë në një fenomen të tillë vrastar jo vetëm të familjeve që prek direkt por të gjithë neve? Është e pamundur të mos e kuptojmë se çdo çështje e tillë na prek të gjithëve si shoqëri, dhe ndoshta do të ishte më mirë që të mos prisnim ekstremin për të reaguar. Ne kemi vite që shikojmë një shtet të dorëzuar plotësisht ndaj këtij fenomeni, trishtohemi pak kur shikojmë ndonjë rast në TV dhe me kaq e kemi larë ndërgjegjen tonë. Dhe ndërkohë, fenomeni vazhdon e vazhdon të gërryejë shoqërinë ku ne jetojmë të gjithë bashkë, dhe jo secili/a në hapësirën e tij private.

Dhe vijmë te çështja e dhunës

Sipas erës

ndaj grave, meqë kështu e quajmë zyrtarisht. Rasti i Aishes është më i fundit (nuk i dihet se ndërkohë ndonjë vajzë apo grua tjetër mund të jetë duke u dhunuar diku në Shqipëri). Por, le të themi që numri i grave dhe vajzave të vrara në Shqipëri këto vitet e fundit është numër me dy zero. Mbaj mend para shumë vitesh, një baba vrau vajzën e tij se kishte shkuar pa leje në pub. I gjithë fshati e përgëzoi se kishte ruajtur nderin e familjes dhe fshatit. Babai bëri shumë pak vite burg, sepse e paskërkësh kryer vrasjen në depresion e sipër. Në depresion e sipër e kanë kryer edhe shumë burra të tjerë që kanë vrarë gratë pasi dhe i kanë dhunuar sistematikisht apo vajzat për shkak të ruajtjes së nderit. (Kjo çështja e nderit është ajo që duhet ta rishikojmë mirë, se këto vitet e fundit vetëm nder që s’kemi treguar e ruajtur). Nuk mund t’i citoj këtu emrat e grave dhe vajzave të vrara këto vitet e fundit, por besoj se kushdo, që nuk bindet sesa shumë raste janë, mund t’i gjejë statistikat dhe emrat madje. Vrasja e vajzave dhe grave nuk është një fenomen që po ndodh sot, dhe sikur e thashë rasti i fundit ndoshta ishte shokues prej detajeve.

Por këtu nuk duhet të na shqetësojë makabriteti, por fenomeni, dhe nuk janë të rëndësishëm më emrat e përveçëm. Makabër ishte dhe rasti i babait që e hodhi foshnjën 3-ditëshe nga materniteti, se dyshonte se nuk ishte i tij. Dhe në vend që t’i bëhej gjyqi babait vrasës, të gjithë i bënin gjyqin moral nënës. Reagimi ynë nuk duhet të zgjasë për aq kohë sa një ngjarje mbetet në TV. Nëse do të vazhdojmë të merremi me rastet në veçanti nuk do të zgjidhim asgjë, ose shumë pak. Ne duhet të reagojmë ndaj fenomeneve, dhe jo vetëm në rastet ekstreme. Për ata që kanë merak se ç’ka bërë shoqëria civile, ishte kjo shoqëri që çoi në Parlament nismën për ligjin kundër dhunës në familje. Por këto fenomene nuk mund të zgjidhen vetëm nga një palë e vetme. Nëse gjykatësit nuk e zbatojnë këtë ligj, nëse gratë e dhunuara nuk kanë ku të “mbyten” nëse denoncojnë dhunën dhe pranojnë të durojnë, nëse fëmijët tanë edukohen që mund të dhunojnë dhe mund të dhunohen, një ligj nuk mund të zgjidhë gjë, as një konferencë dhe as shumë konferenca, apo tryeza qofshin. Përveç shoqërisë civile (në këtë rast i referohem atyre shoqatave që

punojnë me çështjen e dhunës ndaj grave) mbështetje duhet nga shteti (nëpërmjet arsimit, policisë, mbështetjes sociale etj.) dhe sidomos nga ne të tjerët që jemi shoqëria në tërësi, nëpërmjet reagimeve të përditshme ndaj çdo rasti dhune, ndaj vajzave apo ndaj djemve, fëmijëve, të rriturve, të moshuarve, kujtdo. Çdo padrejtësi para së cilës mbyllim sytë dhe nuk reagojmë, na bën edhe ne viktima të saj. *Pedagoge e asociuar në UET.

Dhe vijmë te çështja e dhunës ndaj grave, meqë kështu e quajmë zyrtarisht. Rasti i Aishes është më i fundit (nuk i dihet se ndërkohë ndonjë vajzë apo grua tjetër mund të jetë duke u dhunuar diku në Shqipëri). Por, le të themi që numri i grave dhe vajzave të vrara në Shqipëri këto vitet e fundit është numër me dy zero. Mbaj mend para shumë vitesh, një baba vrau vajzën e tij se kishte shkuar pa leje në pub. I gjithë fshati e përgëzoi se kishte ruajtur nderin e familjes dhe fshatit.

Babai bëri shumë pak vite burg, sepse e paskërkësh kryer vrasjen në depresion e sipër...

E enjte 18 tetor 2012 www.mapo.al

MAPO

Në duelin publikja dhe privatja në Shqipëri, kjo e fundit e ka fituar tashmë betejën, pavarësisht ceneve. Pyetja ‘cila publike’ dhe ‘cila private’, sigurisht është tjetër gjë. Në kronikën e radhës, një shpjegim, në mos qoftë nismë e deputetit, ndoshta duhet të vijë si pyetje e gazetarit të TCh: Po plani juaj, cili është, z.Balla?

— Alfred Lela

Mirë Imami shet, po Balla a e ka një plan?

Triumfi i së gabuarës?

N

ë këto javë përmbyllëse të fushatës, secila anë dëshiron që ju të besoni se pikërisht ata kishin idetë e duhura për të zgjidhur problemet e ekonomisë ende të brishtë të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Prandaj, ja dhe disa gjëra që duhet t’i dini: Në rast se kërkoni rezultate, administrata Obama e kishte gabim për diçka: në atë se ishte tepër optimiste për mundësitë e një rimëkëmbjeje të shpejtë. Mirëpo republikanët e kishin gabim në gjithçka.

Ja edhe diçka për këtë optimizëm të gabuar: Në parashikimet tani famëkeqe të janarit të vitit 2009, ekonomistët që punonin për administratën e ardhshme parashikuan se pjesa më e madhe e ndikimit të krizës financiare të vitit 2008 do të mbetet pas dhe se shkalla e papunësisë do të jetë nën 6 për qind. Qartazi, kjo gjë nuk ndodhi.

Pse kishte gabuar administrata?

Nuk kishte të bënte me një besim të ekzagjeruar në pushtetin e planit të vet të stimulimit; raporti parashikoi një rimëkëmbje dukshëm të shpejtë edhe pa stimuj. Në vend të kësaj, njerëzit e presidentit Obama dështuan të çmojnë atë që tani është dituri e përgjithshme ndër analistët ekonomikë: krizat e rënda financiare shkaktojnë dëme të qëndrueshme ekonomike dhe duhet shumë kohë për rimëkëmbje.

Ky vëzhgim i njëjtë, natyrisht, ofron një arsyetim të pjesshëm për dobësimin e vazhdueshëm të ekonomisë. Dhe pyetja që do të duhej të shtrojmë, duke e pasur parasysh realitetin jo të kënaqshëm, është se çfarë mund të ofrojë politika për mundësi më të mira të trajtimit të dëmit. Kampi i Obama-s këmbëngul për një rol më aktiv qeveritar; propozimi i tij i fundit ekonomik, “Akti amerikan i punës”, mund të ketë tentuar të përshpejtojë rritjen, duke mbështetur shpenzimet publike dhe vënë paratë në duart e njerëzve të gatshëm t’i përdorin ato. Republikanët, nga ana tjetër, insistojnë se shtegu drejt prosperitetit parasheh shkurtime të ashpra në shpenzimet e qeverisë.

Dhe këtu republikanët e kanë fatalisht gabim.

Demonstrimi më i fundit shkatërrimtar i këtij gabimi vjen nga Fondi Monetar Ndërkombëtar, i cili sapo ka publikuar Parashikimin Ekonomik Botëror, një raport që kombinon parashikimet afatshkurtra me analiza të thella ekonomike. Ky raport është një dokument i zbehtë dhe shqetësues, i cili na thotë se ekonomia botërore po ecën dukshëm më keq sesa pritej, me rrezikun në rritje të një recesioni global. Mirëpo raporti nuk e tregon vetëm anën e zezë, përmban po ashtu edhe analiza të kujdesshme të arsyeve pse gjërat po shkojnë kaq keq. Dhe ajo që kjo analizë konstaton është një pjesë disproporcionale e lajmeve të këqija që vijnë nga shtetet që i binden një lloji të politikave të kursimit, të cilat republikanët duan t’ua imponojnë amerikanëve.

The New York Times Paul Krugman

Në rast se fiton Obama, sipas të gjitha gjasave do të imponojë stimuj modestë, me qëllim të shndërrimit të rimëkëmbjes graduale, që duket se tashmë ka nisur të ndodhë në një kthim më të shpejt të punësimit.

Republikanët, megjithatë, janë të vendosur për një doktrinë ekonomike e dëshmuar e rrejshme, ç’është e vërteta katastrofike, në shtetet tjera. Nuk pritet që ata të ndryshojnë pikëpamje përballë përvojave të dukshme. Mbi të gjitha, gjërat nuk shkojnë sipas mënyrës ortodokse republikane, në asnjë aspekt të politikave ekonomike. Partia mbetet kundërshtare e rregullimeve efektive financiare, përkundër katastrofës së vitit 2008; mbetet e obsesionuar ndaj rreziqeve të inflacionit përkundër viteve të tëra alarmesh të rreme. Prandaj dhe nuk duket e gatshme të heqë dorë nga këndvështrimet e veta politikisht të volitshme për krijimin e vendeve të reja të punës.

Epo mirë, nuk e thotë këtë me shumë fjalë. Ajo të cilën raporti vërtet thotë është: “Aktiviteti i pesë vjetëve të fundit ka zhgënjyer më shumë ekonomi me plane gjithnjë e më agresive të konsolidimit fiskal”. E kjo, pak a shumë, është e njëjta gjë.

Për republikanët që i janë kushtuar qasjes që punon për shkurtim të shpenzimeve në një ekonomi depresioni - “konsolidim fiskal”, siç e quan FMN-ja - është gjë e mirë, jo e keqe, për krijimin e vendeve të reja të punës. Pak pas zgjedhjeve të mesmandatit, shumica e re republikane në Dhomën e Përfaqësuesve lëshoi një raport mbi politikat ekonomike - të titulluar “Shpenzo më pak, posedo më pak, rrite ekonominë”, - i cili bënte thirrje për shkurtime të thella shpenzimesh dhe i dha menjëherë sinjale të gjithë kombit se konsolidimi fiskal (po, e përdorën të njëjtin term) mund të thellojë krizën ekonomike. “Efektet jo-keynesiane”, bëri të ditur raporti, mund të kthejnë gjithçka në rendin e vet. Çfarë del të mos jetë aq e vërtetë.

Ajo që Fondi Monetar tregon është se shtetet që po imponojnë shkurtimet më të mëdha të shpenzimeve janë po ashtu shtetet që kanë përjetuar krizat më të thella ekonomike. Në të vërtetë, dëshminë që sugjeron se anashkalimi i këndvështrimit standard se shkurtimet e shpenzimeve e rëndojnë ekonominë në aspektin afatshkurtër, këta deputetë e kanë kuptuar plotësisht gabim. Shkurtimet e fundit të shpenzimeve del se kanë bërë edhe më shumë dëm sesa shumë analistë - përfshirë këtu edhe ata të vetë FMN-së - kanë pritur. Kjo ngre pyetjen se cila formë e politikave ekonomike do të ketë efekt pas zgjedhjeve.

Në rast se fiton Obama, sipas të gjitha gjasave do të imponojë stimuj modestë, me qëllim të shndërrimit të rimëkëmbjes graduale, që duket se tashmë ka nisur të ndodhë në një kthim më të shpejt të punësimit.

Republikanët, megjithatë, janë të vendosur për një doktrinë ekonomike e dëshmuar e rrejshme, ç’është e vërteta katastrofike, në shtetet tjera. Nuk pritet që ata të ndryshojnë pikëpamje përballë përvojave të dukshme. Mbi të gjitha, gjërat nuk shkojnë sipas mënyrës ortodokse republikane, në asnjë aspekt të politikave ekonomike.

Partia mbetet kundërshtare e rregullimeve efektive financiare, përkundër katastrofës së vitit 2008; mbetet e obsesionuar ndaj rreziqeve të inflacionit përkundër viteve të tëra alarmesh të rreme. Prandaj dhe nuk duket e gatshme të heqë dorë nga këndvështrimet e veta politikisht të volitshme për krijimin e vendeve të reja të punës.

Dhe në gjithë këtë ka edhe diçka tjetër: nëse Mitt Romney i fiton zgjedhjet, Dhoma e Përfaqësuesve me siguri do t’i shqyrtojë idetë ekonomike në mënyrë që të shfajësohet. Me fjalë të tjera, gjërat e mira politikisht mund të rezultojnë të jenë ide të këqija. Dhe nëse del pikërisht kështu, atëherë amerikanëve do t’u mbetet të paguajë çmimin.

editorial

Alfred Lela

Paranoja, do të qe përgjigjja më shpjeguese, ndoshta. Për të mos e lënë pa përgjigje edhe udhëtimin guliverian të deputetit socialist nëpër Shqipëri, duhet gjetur edhe për të një shpjegim

D

eputeti socialist Taulant Balla, prej ditësh, ndjekur nga kamera dhe kronikat bukur të gjata të një televizioni prestigjioz si Top Channel, ka ndërmarrë një udhëtim në ‘Shqipërinë tjetër’ të tij. Me një listë në dorë e cila shenjon ish-repartet ushtarake nxjerrë në shitje nga Ministria e Mbrojtjes, z.Balla ‘pikturon’ me fjalë një “kundërvajtje”, ndërkohë që në sfondin pas tij shtrihen pamje mrekulluese të natyrës pikëzuar nga ndërtesa e makineri rakitike të ‘ushtrisë së pamposhtur’ të socializmit shqiptar.

Në fakt, dhe mund t’ia mvishni këtë forcës së imazhit, mendja më shumë se nëpër fjalët e deputetit, bredh nëpër gjarpërimin e vijës bregdetare, erë e ngrohtë mesdhetare që tund pishat apo ullinjtë. Pyetja, paradoksalisht, nuk është ‘ç’bën kjo qeveri që shet ç’ka?’, por ‘si ka mundësi që gjire të tilla të ngrohta e gjithë dritë, perla të natyrës mbylleshin në grushtin e hekurt të regjimit dhe bëheshin reparte ushtarake, ndotur më bunkerë?’ Pse? Paranoja, do të qe përgjigjja më shpjeguese, ndoshta. Për të mos e lënë pa përgjigje edhe udhëtimin guliverian të deputetit socialist nëpër Shqipëri, duhet gjetur edhe për të një shpjegim. Një arsyetim i kësaj guide anti-privatizim, a anti-turistike në daç. Arsyeja e parë, dhe për këtë nuk mund të qortohet, edhe pse do preferonim opozitë të ndershme në vend të hileqares, ka të bëjë me atë se opozitat, si rregull, qëmtojnë raste kur kapitali i tyre politik mund të rritet në dëm të pozitës. Arsyeja e dytë ndoshta është ideologjike: z.Balla, si përfaqësues i një partie të majtë, programi i së cilës rreh nga e përbashkëta, publikja dhe jo privatja, kërkon t’i mbajë në sferën e së parës dhe të mos ia lërë së dytës ish-repartet ushtarake nxjerrë në shitje nga Ministria e Mbrojtjes.

Këtu fillon edhe gabimi i deputetit të majtë. Ai është përfaqësues i një partie që kërkon ta marrë pushtetin nesër, dhe nesër nuk është shumë larg: zgjedhjet e ardhshme parlamentare do të mbahen dikur në qershorin e vitit që vjen, pra nja tetë muaj më vonë. Elektorati gri, por sidomos socialist do donte të shihte te z.Balla jo një denonciatoar, por një reformator. Një pyetje për të: çdo të bënte Partia Socialiste me repartet ushtarake të dala jashtë funksionit? Do t’i shiste? Apo do t’i mbante ashtu siç janë, muze të paranojës komuniste? Apo, kur të vinte në pushtet do preferonte t’i shiste vetë?

Të mbajturit e këtyre pronave të patundshme si pjesë e domain-it publik, për të qenë të ndershëm me veten, nuk do të përkthehej në më shumë se ca gjire të tjera bregdetare mbytur nën grumbujt e mbeturinave. Aksioni i shtetit do duhej të ishte i dyfishtë në këtë rast: edhe t’i menaxhonte, por edhe t’i rifunksionalizonte ose të investonte në to duke u ndërruar destinacion. Raporti i shqiptarit me publiken, por edhe publikja e menaxhuar nga shteti, të paktën deri më tash, janë asgjë më shumë se demonstrim i paedukatës dhe limontisë, të cilat kanë bërë lapidar në sytë dhe memorien tonë.

Në duelin publikja dhe privatja në Shqipëri, kjo e fundit e ka fituar tashmë betejën, pavarësisht ceneve. Pyetja ‘cila publike’ dhe ‘cila private’, sigurisht është tjetër gjë. Në kronikën e radhës, një shpjegim, në mos qoftë nismë e deputetit, ndoshta duhet të vijë si pyetje e gazetarit të TCh: Po plani juaj, cili është, z.Balla?

19 11

20

MAPO

E enjte, 18 tetor 2012 www.mapo.al

Shqipëria

sport

Mavraj: Jemi në garë për kreun

Shqipëri-Kamerun më 14 nëntor

Mërgim Mavraj duket se po e shijon gjatë suksesin ndaj Sllovenisë, ndërsa edhe pas kthimit në Gjermani, nuk ka harruar të postojë në adresën e tij në Facebook emocionet e fitores dhe dëshirën e tij të madhe për një kualifikim në Brazil. “Shumë i gëzuar për fitoren mbrëmë (të martën). Jemi sërish në garë për një vend më të mirë. Tani jam kthyer në Gjermani që të rikthehem me skuadrën”, shkruan Mavraj, që së bashku me Cenën kompletojnë qendrën e mbrojtjes

Shqipëria do të luajë një miqësore ndaj Kamerunit të Samuel Etosë. Lajmi është bërë zyrtar nga drejtuesit e Federatës Shqiptare të Futbollit, sipas të cilëve, është arritur marrëveshja mes dy federatave dhe ndeshja do të luhet në mesin e muajit nëntor, më saktësisht më 14 nëntor. Takimi, sipas të gjitha gjasave, do të luhet në Zvicër, në stadiumin e Gjenevës (nuk është vendosur ende zyrtarisht) dhe pritet që të dyja skuadrat të luajnë me lojtarët e tyre më të mirë.

Van Gal: Holanda bëri që gruaja ime të humbasë bastin Trajneri i tulipanëve tregon se bashkëshortja e tij e kishte telefonuar duke i kërkuar mendim për rezultatin e saktë të sfidës, që për teknikun do të ishte 1-2 Dy golat e avantazhi në 30 minutat e para nga ana e Jeremain Lens dhe Bruno Martens Indi e vunë në një pozitë shumë komode skuadrën e Luis Van Gal për vazhdimin e takimit në “Nacional Arena” të Bukureshtit, atje ku holandezët regjistruan fitoren e 4-të në po kaq ndeshje të luajtura. Portokallinjtë e mbyllën takimin me rezultatin 4-1 pasi edhe Van der Vaart e Van Persie arritën të shënojnë në portën e rumunëve që golin e vetëm e shënuan me anë të Siprian Marika. Trajneri Van Gal u shfaq shumë i kënaqur me paraqitjen e të tijve që po ecin të sigurt drejt Botërorit Brazil 2014.

“Sigurisht që tani mendoj se jemi favoritët e grupit ndërsa për vendin e dytë shikoj Rumaninë dhe Hungarinë që duhet të luftojnë me njëra tjetrën. Por mendoj gjithashtu se edhe Turqia ka një skuadër të mirë apo më saktësisht ka një 11-tësh shumë të mirë por jo një skuadër në tërësi të mirë dhe ky është problem i tyre. Jam i kënaqur me Van der Vart pasi kishte një tjetër rol në ndryshim nga ndeshjet e mëparshme megjithatë gjëra të bukura pasi zotëron një teknikë të lartë me topin në këmbë. Rumania mu duk një skuadër shumë mirë e organizuar, por që u penalizua nga dy golat tanë të shpejtë që e detyruan atë të sulmojë dhe kjo

E rrallë

na ndihmoi ne. Gruaja ime më telefonoi përpara ndeshjes dhe më pyeti për rezultatin dhe unë i thashë 1-2, kështu që ajo nuk ka arritur të fitojë dot bastin që ka vënë”.

Tashmë lufta në grupin D është e përqendruar tek vendi i dytë ku Hungaria dhe Rumania janë në kuotën e 9 pikëve ndërsa Turqia, Estoni dhe Andorra thjesht plotësojnë numrin e skuadrave në grup.

Reagimi

Baloteli: Do jem një Gjyqtari Jergos i kërkon Mesit një foto baba i mirë. Ibra nuk i ka thënë ato fjalë për ditëlindjen e tij Kishte ditëlindjen dhe në pushim të ndeshjes mes Kilit dhe Argjentinës, gjyqtari anësor Nikolas Jegros vendosi t’i bëjë vetes një dhuratë të veçantë, një foto-kujtim me Lionel Mesin. Detyra zyrtare nuk e pengoi gjyqtarin Negros që të ndiqte instinktin e një fansi të zjarrtë duke i kërkuar 25-vjeçarit argjentinas një foto së bashku. Nga pamjet e para, Mesi është habitur për momentin kur gjyqtari e ka thërritur.

Ndoshta ka kujtuar se do të merrte ndonjë këshillim, apo ndoshta dhe ndëshkim. Por jo, gjithçka ka qenë jashtë kornizave të lojës. Gjyqtari paraguaian i kërkoi asit argjentinas një foto si kujtim për 45-vjetorin e lindjes. Nëse gjesti i tij ishte kundër rregullave të FIFA-s, asnjë nuk besojmë se do t’i prishë shumë punë gjyqtarit, sepse me mbushjen e 45-vjetorit të lindjes, ai ka vendosur të lërë edhe profesionin e arbitrimit.

Merr sërish ‘Tapirin e Artë’ Mario Baloteli. Pavarësisht ndeshjes së madhe me Italinë në “San Siro” kundër Danimarkës, SuperMario është ndalur nga programi “Striscia la notizia” në lidhje me deklaratën e sulmuesit të PSG, Zllatan Ibrahimoviç, që ka qenë ndër të tjera edhe ish-shok skuadre me Balotelin. Suedezi ka thënë për Balotelin se “është një lojtar mediokër”, ndaj edhe emisioni i njohur i ka dhënë çmimin që e fiton zakonisht njeriu që bën një budallallëk me brirë apo që dështon tmerrësisht shumë...Megjithatë, Balo nuk ka ndërmend që të bëjë polemikë: “Nuk besoj se e ka thënë diçka të tillë”, - deklaron ai për Ibrën. Mbase ideja se shumë shpejt do të bëhet baba, e ka zbutur sulmuesin e Mançester Sitit, që edhe me klubin e tij nuk i ka marrëdhëniet e mira, ndërsa për këta të fundit e ka ruajtur një “shigjetë”: “Kritikat bëhen në sy dhe jo në media”. Por ajo që ka më tepër rëndësi për të në këtë moment është raporti me Rafaela Fikon dhe se ka ndërmend që të jetë një “baba i mirë”.

Trajneri i Rumanisë Viktor Picurka pranoi se rasti më i mirë për ta për të shkuar drejtpërsëdrejti në finalet e botërorit Brazil 2014 praktikisht ka ikur. “Ne tani na duhet të luftojmë me fqinjët tanë Hungarinë që arriti të fitojë ndaj Turqisë. Nuk e prisnim dhe unë personalisht nuk e prisja një humbje me kaq gola dhe mendoj se është pak e padrejtë. Por kjo është situate jo-

Tashmë lufta në grupin D është e përqendruar tek vendi i dytë ku Hungaria dhe Rumania janë në kuotën e 9 pikëve ndërsa Turqia, Estoni dhe Andorra thjesht plotësojnë numrin e skuadrave në grup

në tani. Kemi humbur vetëm një betejë. Shanset për një vend të parë në grup janë minimizuar ndjeshëm pas këtij rezultati. Na duhet të përgatitemi për ndeshjet e ardhshme dhe me shumë mundësi të luftojmë për vendin e dytë me fqinjët tanë Hungarinë.

Në mars Holanda do të presë në shtëpi Estoninë, ndërsa Rumania do të udhëtojë drejt Hungarisë.

Bjellorusia shuan ëndrrën kualifikim për Shqipërinë U-19 Nuk ka mundur dot të realizojë ëndrrën me një kualifikim mbresëlënës për në “Elite Round”, por gjithsesi ka lënë një shije të mirë kjo aventurë e Shqipërisë së 19-vjeçarëve në një grup ku kundërshtarët ishin të një kalibri vërtet të lartë. Shqipëria U-19 kishte një mungesë të madhe. Bëhet fjalë për mesfushorin Elvis Kabashi, i cili kishte plotësuar numrin e kartonëve të verdhë dhe ishte i detyruar të pushonte.

Mungesa e tij në mesfushë është ndier shumë, ndaj edhe formacionit të Strakoshës i ka munguar frymëmarrja dhe vizioni në lojë. Ndeshja nis me kuqezinjtë tanë në sulm, teksa fitojmë një goditje dënimi në pozicion ballor, që në minutën e tretë. Minuta e 19-të është tepër e rrezikshme për Shqipërinë.

Rasadkin vepron bukur në mbrojtjen tonë dhe gjen momentin e hapësirën e duhur për të goditur. Topi i drejtohet këndit të djathtë të poshtëm të Strakoshës, por ky i fundit stërzgjatet e devijon “sferën” në këndore, duke evituar një gol të sigurt. Për t’u evidentuar

minutat e 31-të dhe 35-të, kur miqtë ekzekutojnë tri goditje radhazi nga këndi. Topi drejtohet në zonën e Strakoshës nga Gurenko, por ky i fundit spastron rrezikun me daljet e sigurta, me dy duart e ngritura lart.

Në pjesën e dytë Strakosha vendos të bëjë zëvendësimin e parë në skuadrën e tij. Nxjerr nga fusha Shehajn, në hije gjatë 45 minutave të para të lojës, duke aktivizuar Latifin. Synimi është i qartë, të konsolidojë edhe më tepër repartin ofensiv, sepse kërkohet doemos fitorja. Kuqezinjtë derdhen në sulm, teksa brenda pesë minutash fitojnë dy këndore dhe godasin portën bjelloruse dy herë rrezikshëm. Protagonist është Gjino, ndërkohë që reagimi i kundërshtarit vjen në minutën e 53të me anë të Vasilyuchek, që provon gatishmërinë e Strakoshës. Minuta e 61-të është fatale për tanët, teksa Muskaj i ndërhyn në mënyrë të parregullt sulmuesit bjellorus, ndërsa kryesori nuk heziton, por tregon dorën te pika e bardhë e penalltisë. Ekzekuton saktë

Belyavski dhe e kalon Bjellorusinë në epërsi. Goditet Shqipëria U-19 në momentin e saj më të mirë. Mundohen të reagojnë futbollistët tanë, por vuajnë organizimin në mesfushë. Në minutën e 76’, lojtarët e kombëtares shqiptare janë dorëzuar pa kushte pas golit të Komarov. Fitorja nuk u ka bërë punë as bjellorusëve, që janë eliminuar pasi Belgjika ka mposhtur Italinë, duke u kualifikuar së bashku me të kaltrit.

e enjte, 18 tetor 2012 www.mapo.al

MAPO

21

Ekspozita “Ikona shqiptare”, që u çel dje në Galerinë Kombëtare të Arteve, është një retrospektivë e historisë së ikonografisë në vendin tonë

Ekspozita

Shpata dhe Përkrenarja e Skënderbeut në Tiranë për 100 mijë dollarë

Ikona që paraqet Kostandinin e Madh

Ruben Shima: Muzeu “Onufri” nuk ka kushte për ruajtjen e ikonave

I

kona që paraqet Kostandinin e Madh, hipur mbi një kalë të murrmë, i cili marshon me ushtarët e tij drejt luftës në Tiber, ku dhe prijësit i është shfaqur kryqi, është përzgjedhur si imazhi i ekspozitës “Ikona shqiptare” të shek. XIVXX që u çel dje në Galerinë Kombëtare të Artit. Ikona e Kostandin dhe Athanas Zografit i përket vitit 1765, dhe është zbuluar vitet e fundit në Korçë, është një prej 47 ekzemplarëve të rrallë që janë ekspozuar në GKA në kuadër të 100-vjetorit të Pavarësisë. “I kam përzgjedhur këto objekte si përpjekje për të ilustruar zhvillimin e ikonografisë në territorin shqiptar. Ikonat i përkasin shekujve XIV deri XX, dhe nga fillimi në fund ekspozita është një retrospektivë e historisë së ikonografisë në vendin tonë, duke filluar nga autorë anonimë të shek. XIV deri te një ikonë e vitit 1920, pikturuar nga Spiro Xega. Në këtë përzgjedhje dymbëdhjetë ikona vijnë nga Muzeu Kombëtar ‘Onufri’, Berat; tetëmbëdhjetë ikona dhe një kapak Ungjilli, nga Muzeu Kombëtar i Artit Mesjetar, Korçë; ndërsa pjesa tjetër është fond

i Galerisë Kombëtare të Arteve, Tiranë” -u shpreh drejtori i Galerisë Kombëtare të Arteve, Ruben Shima, në çelje të kësaj eskspozeje. Ekspozita nis me disa ekzemplarë me autorë anonimë të shek. të 14-të dhe vijon më pas me veprat e Onufrit, David Selenicës, Johan Çetiri, Kostandi dhe Athanas Zografi, Kostandin Shpataraku, Vangjel Zengo dhe mbyllet me Spiro Xegan. Koleksionet i përkasin një pjesë fondit të Galerisë Kombëtare të Arteve, Muzeut Kombëtar të Artit Mesjetar, Korçë dhe Muzeut Kombëtar ‘Onufri’ në Berat.

Gjendja e tyre është relativisht e mirë. Disa prej tyre duket se i janë nënshtruar vitet e fundit restaurimit, edhe pse dëmtimet e rënda si djegiet janë të parikuperueshme. Ato më delikatet janë mbyllur me xham për t’u mbrojtur. Më të dëmtuarat janë ikonat që vijnë nga Muzeu i Beratit. “Gjendja e tyre është komplekse dhe variabël në muze të ndryshëm.

Problematikë shfaq Muzeu i Beratit për shkak të kushteve dhe hapësirat në të cilat mbahen dhe ruhen këto ikona. Këto artefakte kanë nevojë të vazhdueshme për ndërhyrje dhe ku-

jdes nga ana e institucioneve përgjegjëse. Ka ikona që janë restauruar shumë vite më parë, por që sot janë të paprezantueshme për publikun për shkak të dëmtimeve që kanë”- ngre shqetësimin e tij drejtori Shima. Në muzeun e Korçës, sipas Shimës, ndodhen disa ekzemplarë të rrallë që janë dhe pjesë e këtij koleksioni.

Galeria Kombëtare e Arteve ka në fondin e saj një koleksion të rëndësishëm ikonash, kryesisht pasbizantine, të cilat datojnë prej shek. XIV deri në shek. XX. “Shqipëria ka qenë një qendër e rëndësishme e ikonografisë në Ballkan. Ikonografia njeh një lulëzim në periudhën pasbizantine në këtë territor. Kësaj periudhe i përkasin edhe autorët e shquar ikonografë si Onufri, David Selenicasi, Zografi dhe Kostandin Shpataraku, Zengo etj. Për të gjithë këta atdheu i tyre ishte parajsa, ishte jeta qiellore”shpjegon Shima, teksa tregon një nga një ikonat e ekspozuara në sallën e madhe të GKA-së. Tradita e artit ikonografik në Shqipëri vazhdoi deri në vitin 1964, kohë kur aktiviteti fetar në vend mori fund.

A.Tuci

Gjendja e tyre është relativisht e mirë.

Disa prej tyre duket se i janë nënshtruar vitet e fundit restaurimit, edhe pse dëmtimet e rënda si djegiet janë të parikuperueshme

Çmimi

Preç Zogaj është kandidatura shqiptare në “Balkanika”

Kopertina e librit të Preç Zogajt

Preç Zogaj është kandidati nga Shqipëria për çmimin “Balkanika”. Juria ka përzgjedhur si kandidat për çmimin më të rëndësishëm letrar për rajonin një prej poetëve dhe shkrimtarëve më të spikatur të gjeneratës së viteve tetëdhjetë, me përmbledhjen me poezi “Një ngjarje në tokë”. Ardhja e Zogajt në letërsinë shqipe u prit si një risi nga botuesit, shkrimtarët, kritikët dhe lexuesit e poezisë qëkurse botoi vëllimin e parë poetik “Emrat tuaj” në vitin 1985. Më pas, ai ka botuar vëllimet “E Pakryer”, “A thua do të vish duke qeshur”, “Qielli i gjithkujt”, “Këmbësor në qiell”, “Kalimi”, “Pas erës së re”, “Gjallë unë pashë”, “Nuk ndodh asgjë veç dashurisë” etj. Në vitin 1999 Preç Zogaj ka marrë çmimin kombëtar “Penda e argjendtë” për vëllimin poetik “Kalimi”, si libri më i mirë i vitit. Në vitin 2007 e ka përsëritur ketë sukses me vëllimin “Gjallë unë pashë”. Preç Zogaj është një prej poetëve shqiptarë më

të përkthyer jo vetëm në antologji dhe revista të ndryshme letrare, por, çfarë është e veçantë, edhe në vëllime me poetikë më vete. Në vitin 1995 shtëpia botuese franceze “L’esprit de la peninsules” botoi nga Zogaj vëllimin “Terre sans continent” (Tokë pa kontinent), ku u përfshinë rreth gjashtëdhjetë poezi të përzgjedhura nga librat e autorit para hapjes demokratike të vendit.

Në vitin 2011 shtëpia botuese “Mondus Press” e Universitetit të Dallasit, ShBA, botoi vëllimin me poezi të zgjedhura nga Zogaj, “Occurrence on Earth” (Ngjarje në tokë). Ky vëllim i përkthyer nga poeti dhe studiuesi i mirënjohur shqiptar Gjekë Marinaj, u prezantua vitin e kaluar në Cansas City, në konferencën e përvitshme të Lidhjes së Përkthyesve Amerikanë. Juria shqiptare e çmimit “Balkanika” përzgjodhi pikërisht këtë vëllim të Zogajt për të përfaqësuar vendin tonë në këtë konkurs për botimet e vitit 2011.

Një ditë pasi Komisioni i Edukimit dhe Mjetet e Informimit Publik kaloi marrëveshjen e bashkëpunimit mes Austrisë dhe Shqipërisë për huadhënien e shpatës dhe përkrenares së Skënderbeut vjen dhe lajmi i mirë. Objektet e heroit tonë kombëtar do të vijnë në Shqipëri më 20 nëntor. Kostoja e sjelljes së tyre për herë të parë në Shqipëri është 100 mijë dollarë. Kjo është vendosur pas konsultimeve që janë bërë mes specialistëve të Muzeut Mesjetar të Austrisë, ku dhe ndodhen përkrenarja dhe shpata e Skënderbeut dhe Muzeut Historik Kombëtar. Objektet me vlerë historike për vendin tonë do të ekspozohen më 27 nëntor në pavijonin e mesjetës në Muzeun Historik Kombëtar.

Disa muaj më parë një grup ekspertësh austriakë erdhën në Tiranë për të parë nëse Muzeu Historik Kombëtar i plotësonte kushtet e sigurisë dhe mirëmbajtjes së dy ekzemplarëve të rrallë.

Ata i dhanë “OK” kushteve që ofronte Muzeu ynë Kombëtar, por duhej të plotësohej edhe një kusht tjetër: baza ligjore për të bërë të mundur huadhënien e objekteve që i përkasin trashëgimisë së luajtshme kulturore nga një shtet në një shtet tjetër. Për këtë shërbeu vizita e kryeparlamentares austriake Barbara Prammer, e cila premtoi se Parlamenti Austriak do të miratojë brenda këtij muaji aktet ligjore që do t’i hapin rrugë huadhënies për një afat 3-mujor të përkrenares dhe shpatës e Skënderbeut, për një ekspoze në Muzeun Historik Kombëtar në kuadër të 100-vjetorit të Pavarësisë. Përkrenarja dhe shpata e Skënderbeut do të ekspozohen në pavijonin e mesjetës, në kushte të plota të sigurisë.

Armët e Skënderbeut

Festivali

Giffoni, “udhëton” nga Durrësi në Shkodër Nëse një vit më parë “Giffoni Shqipëria” e ngriti siparin në Shkodër, edicioni i tetë i të vetmit festival për fëmijë dhe të rinj në Shqipëri u çel në Durrës. Prej dy ditësh projeksionet e filmave janë realizuar në teatrin “Aleksandër Moisiu”. Programi i filmave si çdo vit parashikon prodhimet më të mira kinematografike të realizuara këto dy vitet e fundit në vende të ndryshme të botës. Tematikat që sjellin në ekranin e madh janë të larmishme, tema sociale, të marrëdhënieve delikate mes adoleshentëve, por edhe realizime që përcjellin mesazhe të forta sensibilizuese përmes gjetjeve artistike të regjisorëve.

Drejtori ekzekutiv i festivalit, Namik Ajazi, duke e parë këtë format si një mundësi të vetme për t’i afruar të rinjtë drejt kinemasë, e sjell këtë festival në edicionin e tetë, pavarësisht vështirësive financiare. Vetëm pak ditë më parë, Claudio Gubitosi, themeluesi i formatit “Giffoni Film Festival”, duke shprehur admirim për të rinjtë shqiptarë që bëhen çdo vit pjesë e këtij festivali në Itali, theksoi se Shqipëria këtë vit do të bëhet qendra e Ballkanit. “Free to Fly” (mbi 13 vjeç) dhe “Y Generation” (mbi 16 vjeç) janë dy juritë e festivalit që në përfundim të projeksioneve japin votën e tyre për filmin që u ka pëlqyer më shumë.. Pas Durrësit, “Giffoni” do të udhëtojë nesër drejt Shkodrës, për të vazhduar një traditë që ka nisur nga ky qytet tetë vite më parë. Edicioni i tetë do të përmbyllet në Tiranë, ku jurisë shqiptare i bashkohet edhe ajo ndërkombëtare, me të rinj që vijnë nga Italia, Kosova, Maqedonia dhe Mali i Zi.

Festivali “Giffoni”

22

MAPO

E enjte, 18 tetor 2012 www.mapo.al

Është 96 vjeçar – u bë baba

Fjalëkryqi klasik

Ramjit Raghav nga India është mashkulli më i vjetër në botë që është bërë baba. Ai është 96 vjeçar dhe tashmë e ka thyer rekordin personal. Para dy vitesh, atij i lindi djali Karamjit dhe asokohe, Raghav e fitoi për herë të parë titullin e babait më të moshuar.

Edhe pse atëherë u betua se ai ishte fëmija i tij i fundit, Ramjit dhe gruaja e tij 54-vjeçare Shakuntala, muajin e kaluar u bënë me një djalë tjetër, të cilit ia vunë emrin Ranjit. “Çfarë të bëj? Ky është vullneti i Zotit. Ai ka dashur që unë të kem një fëmijë tjetër”, ka deklaruar 96-vjeçari

1

2

3

4

11

5

6

7

9

14

15

17 21

22

Vizatime në barkun e shtatzënave

23

18

24

20 27

30

34 37

16

26

29

33

36

19

25

28 32

Fjalëkryqi klasik është një nga lojërat enigmatike më të përhapura në botë. Fjalëkryqet e para filluan të botoheshin që në shekullin e XVIII dhe vazhdon të jetë e preferuar edhe në ditët e sotme.

10

12

13

Të frymëzuara nga këngëtarja Mariah Carey, shumë nëna në pritje kanë vizatuar barkun e tyre të fryrë me figura të ndryshme. Më poshtë u sjellim disa vizatime interesante të barkut të shtatzënave...

8

31

35

38

39

40

41 Koha e fillimit ____:____

42

43 46

45

Horoskopi i ditës

DASHI (20/III-20/IV)

DEMI (21/IV-20/V)

BINJAKET (21/V-20/VI)

GAFORRE (21/VI-22/VII)

Disa shfryrje nervash që duan të shfaqen në momentet më të papërshtatshme janë shenjat që tregojnë nervozizmin tuaj të tepruar. hëna në kuadraturë në shenjën e Bricjapit po ju shtyn të silleni si femije. Mendohuni dhe ndryshoni.

Forma mund të jetë shumë e bukur dhe mund tu tërheqë, por mund tu tërheqë aq shumë sa t’ju bëjë të harroni arsyen.

Fatmirësisht plantetet në shenjën e Bricjapit do tju ndihmojnë të qëndroni me këmbë në tokë.

Saturni në aspekt pozitiv mbron financat tuaja dhe ju bën më të kujdesshëm me shpenzimet. Ky do të ishte momenti më i përshtatshëm për të bërë investime. Nëse intuita juaj nuk ju gënjen zakonisht, mund të provoni të jeni të guximshëm.

Kundërshtia e Hënës i shtohet asaj të Mërkurit dhe të plutonit dhe kontribuon jo pak për tu bërë të ndiheni akoma më të lodhur, të pakënaqur dhe të zhgënjyer në shumë aspekte. Mos u demoralizoni pasi rrota do të rrotulohet së shpejti per ju.

47

Horizontalisht:

Vertikalisht:

1. Emër e nderim i madh që fiton dikush me veprat e tij. 5. Gatim me patate. 9. Lokal për pije. 11. Instituti Juridik. 12. Familje gjuhësh, në të cilën hyjnë hungarishtja, finlandishtja dhe gjuhë të tjera të ngjashme me to. 13.

Enë e ushtarit për të ngrënë. 14. Në këtë ditë. 15. Luma, këngëtare. 18. Taksë shtesë që vihet nga shteti për disa mallra. 21. Merret me diçka sa për të kaluar kohën. 26. Jeta e përditshme gjithmonë njëlloj. 28. Në vendin e vet, ashtu si duhet. 28. Bimë barishtore shumëvjeçare, me kërcell të trashë, me gjethe të mëdha, të dhëmbëzuara. 31. Tirana në makina. 32.

Lumë i vendit tonë. 35. Burim. 36. Përemër vetor. 37. Enë laboratorike. 39.

Vend me ujë të ndenjur e baltë. 42. Zhiti, poet. 44. Tërësia e vetive të një njeriu, të cilat ai përpiqet t'i vërë në dukje në çdo kohë. 45. Me qëllim, me paramendim. 46. Vasi, regjizor i njohur. 47. E mbushur deri në grykë.

1. Kallëzim popullor për një ngjarje të së kaluarës, për një figurë historike etj. 2. Antonio, kompozitor i famshëm italian. 3. Një ditë më parë. 4. Batuta pa të forta. 5. Fotografi me përmasa të mëdha e një personi të njohur.

6. Objekte fluturimi jashtëtokësore. 7. Lapi, aktore humoriste. 8. Ent Ndërtimi. 9. Tërësia e të lindurve të një gjaku kundrejt të parëve të përbashkët.

10. Chriss, këngëtar. 15. Periudhë kohe. 16. Kryeqyteti i Kilit. 17. Kënga më e bukur e një këngëtari. 19. E bëri e plotësoi një punë, ose e ... 20. Dallgë e madhe që shkaktohet nga një tërmet. 22. Koliqi, studiues e publicist i njohur. 23. Përemër vetor. 24. Tokë që ka kohë pa u punuar. 25. Kujdes e pjekuri në veprime e në të folur. 27. Flori. 30. Jani i Rilindjes. 33. Xhani, ish-futbollist i famshëm italian. 34. Në formë vezake. 38. Pjesëz mohuese. 40. Hap, ose... 41. Lëng që del nga syri. 43. Institut Studimesh.

Sudoku | nivel mesatar 2 3

1 7

6 8

VIRGJERESHA (23/VIII-22/IX)

PESHORJA (23/IX-22/X)

AKREPI (22/X-21/XII)

Shumë impenjime në fushën profesionale po ju largojnë nga miqtë dhe nga partneri juaj. Mundohuni ta rreguloni këtë sa më parë pasi tranziti i Venusit në shenjën e Akrepit, bën që të jenë nën tension më të madh raportet tuaja me personat që ju doni.

Ndonjëherë autostima juaj duhet të rritet për shkak se ju jeni shumë kritikë me veten tuaj.

Prezenca e Venusit rrit faktorin tuaj tërheqës, dhe do ju japë mundësi ta vini atë në provë.Të jeni të sigurt që do të merrni rezultate të mira.

Për faj të planeteve në shenjën e Bricjapit, sot edhe pse ju nuk dëshironi të jeni pjesë e ndonjë konflikti, nuk do të rrini ta evitoni dot. Sidomos në planin profesional situata do të jetë e vështirë. Mundohuni t’i bëni ballë me durim dhe me pak ironi.

Vetëm Neptuni këmbëngul që tu bezdisë, pasi të gjithë planetet e tjerë duan kush e kusht t’ju përkëdhelë më parë.

Mbajini mirë sytë hapur pasi mund t’ju vjedhin, por në dashuri dhe në punë nuk duhet të shqetësoheni pasi cdo gjë shkon mire.

SHIGJETARI (22/XI-21/XII)

BRICJAPI (22/XII-20/I)

UJORI (20/I-19/II)

PESHQIT (20/II-19/III)

Fitorja është në duart tuaja. është ajo cfare do tu thotë Marsi dhe edhe më dyshuesit prej jush do të duhet të pranojnë që gjërat po shkojnë ashtu si duhet për ju. Ndiheni në gjendje për të pushtuar botën, dhe mund ta bëni me veprimet e duhura.

Sot do të jeni ju protagonistët e ditës falë prezencës së Hënës, PlutonitdheMërkuritnëshenjën tuaj. Këto influkse e rrisin humorin tuaj dhe ju bëjnë të jeni më të predispozuar ndaj të tjerëve. Ka mundësi të merrni një telefonatëshumëinteresante.

Venusi jo harmonike në shenjën e Akrepit po vë në provë shumë të vështirë nervat tuaja dhe mbi të gjitha, nervat e personave që ju rrethojnë. Prej disa kohësh në fakt nuk flitet dot me ju dhe jeni të gatshëm të shpertheni për gjënë më të vogël.

Hëna dhe Mërkuri në shenjën e Bricjapit ju shpallin një periudhë të kënaqshme dhe shumë të favorshme me mundësi për të vazhduar gjatë. do të rriten brenda jush durimi dhe pjekuria. Sot mund të jetë dita e duhur për të kërkuar një rritje të rrogës.

9

2 5 3

3 6

4 1

1 7 5

8

3

3 6

4

5

2

9

4

1

9

4

2

3

1 8

7 1

7

8

7 6

9

2 LUANI (23/VII-22/VIII)

Koha e mbarimit ____:____

44

6

4 3

8

9

Plotësoni vendet bosh në mënyrë që çdo rresht e kolonë të ketë numrat nga 1-9.

4

5

Koha e fillimit ____:____

6

Koha e mbarimit ____:____

Numërkryq

Shah | nivel mesatar Gjeni figurën duke bashkuar pikat

6

6

3

2

4

5

Plotësoni tabelën me numrat e dhënë!

Koha e fillimit ____:____ Koha e mbarimit ____:____

I bardhi lëviz dhe fiton në të dy rastet e e dhena në skemën e mësipërme. Sfidat e dhëna janë të përzgjedhura nga profesionistë të vërtetë të lojës së Shahut

Ngjyrosni pjesën me pikë dhe zbuloni figurën

Përgjigjet nr të djeshëm

M

Gjeni 10 ndryshimet

Numra me 3 shifra: 001, 222, 246, 263, 329, 415, 422, 556, 643, 759, 795, 939.

Numra me 4 shifra: 1136, 1596, 1892, 2156, 2632, 2895, 3166, 4479, 4576, 4841, 5414, 5675, 6324, 6514, 6523, 8152.

Numra me 5 shifra: 12811, 23201, 25968, 31531,

E

O G

O

A

R

E

M

E

R

A

V

A

T

A

O

K

E

R

D

O

K

I

K

I

S

A

M

O

V

I

D

E

I

S

N

A

H O B

U

U

M

E

N

T

I

H

U

Q

B P

M

I

4

1

5

2

5

9

8

4

1

5

2

6

3

5

2

1

0

2

2

2

1

5

4

6

5

9

8

5

K

7

4

8

5

4

1

5

2

0

1

2

6

3

T

5

2

1

0

2

5

6

4

1

4

5

8

7

9

5

4

8

9

4

0

5

2

1

0

2

3

H

O

D

A

I

A

N

R

A

R

O

P

R

A

L

E

A

R

R

E

C

I

D

I

V

I

S

S

A

L

D

O

A

N

A

A

C

Z P

L

T

M

T

T

5

5

I

T

U

2

8

M

U

T

3

4

D

I

N

U

6

7

A

T

E

K

2

5

T

A

E

R

5

S B

Z

N

G

33764, 45196, 54930, 56212, 63215, 69587, 81632, 90568.

Numra me 6 shifra: 145465, 148654, 152635, 159687, 256522, 514623, 526369, 529587, 552641, 625749, 645918, 718998, 743324, 852154, 879548.

Numra me 7 shifra: 2065022, 5235641.

I

K

K

A

A

T

I

M

J

A

A

3

3

6

2

0

1

5

4

7

8

9

5

4

8

5

4

1

1

2

1

5

8

6

3

2

0

1

5

5

5

6

6

4

1

5

9

8

7

8

4

8

5

1

5

2

6

3

2

0

1

5

2

6

3

5

2

9

8

7

4

8

5

4

1

5

2

6

3

2

5

1

4

5

2

6

3

2

0

1

5

7

4

8

5

4

1

5

2

6

3

1

faqja e fundit

SOT 1081

E enjte, 18 tetor 2012 www.mapo.al

MAPO

23

18 tetor Beteja e Dyrrahut Beteja e Dyrrahut (Durrësi i sotëm) u zhvillua më 18 tetor 1081 ndërmjet Perandorisë bizantine të udhëhequr nga Perandori Aleks I Komneni dhe Normanëve të Italisë së jugut nën Dukën e Puljes dhe Kalabrisë Robert Giskardi. Beteja përfundoi me fitoren e Normanëve.

Pas pushtimit të Italisë nga Normanët Perandori bizantin Mikeli VII e fejoi të birin me të bijën e Robert Giskardit. Kur Mikeli u rrëzua nga froni, Roberti e mori këtë si shfajësim për të pushtuar Perandorinë Bizantine në vitin 1081.

Ushtria e tij rrethoi Dyrrahun, por

flota u mund nga venedikasit. Më 18 tetor, Normanët u përplasën me një ushtri bizantine të prirë nga Aleks I Komneni në periferi të Dyrrahut.

Pas fitores, Normanët u futën në Dyrrah në shkurt 1082 dhe përparuan duke kapur shumicën e Maqedonisë dhe Thesalinë.

Milo Gjukanoviç

‘Zoti’ i palëkundshëm i Malit të Zi O.P Latas, Le Courrier des Balkans

Ndërsa Kosova po shkonte me shpejtësi drejt luftës, drejtuesit malazezë ruajtën një linjë ekuilibri të rafinuar. Vendi priti refugjatë shqiptarë, si edhe luftëtarë të UÇK-së, por kjo nuk e mbrojti nga bombardimet e NATO-s në pranverë 1999. Milo Gjukanoviç kërkoi ndalimin e bombardimeve, duke treguar në të njëjtën kohë vijën e tij “pro perëndimore”...

GAZETA

MAPO info@mapo.al cel: 068 20 20 5555477 Gazetamapo@gmail.com cel: 068 477

Ai u bë Kryeministër më 15 shkurt 1991, ditën që mbushi 29 vjeç. Përkrahës i Milosheviçit, ai “mbështeti” trupat malazezë të angazhuar në frontin e Dubrovnikut, më pas i prishi marrëdhëniet me mentorin e tij serb dhe e udhëhoqi Malin e Zi drejt pavarësisë dhe integrimit europian.

I konsideruar si një nga politikanët më të pasur të botës, Milo Gjukanoviç vazhdon të jetë “gospodar”, zoti i gjithëpushtetshëm i Malit të Zi. Milo Gjukanoviç ishte beniamini i “brezit”, por bashkë me sllovenin Milan Kuçan, është i mbijetuari i fundit i brezit të udhëheqësve politikë të shpërbërjes së Jugosllavisë, pas vdekjes së Sllobodan Millosheviçit, Alija Izetbegoviçit, dhe Kiro Gligorovit.

Lindi në Nikshiq në vitin 1961, e zbuloi politikën në bankat e gjimnazit duke u angazhuar në radhët e rinisë socialiste. U lidh shumë shpejt me kuadro që kishin më shumë përvojë në Ligën e komunistëve malazezë: Momir Bulatoviç dhe Svetozar Maroviç. Kjo treshe drejtoi “revolucionin antiburokratik” të janarit 1989, një puç i vërtetë që përfundoi me largimin e drejtuesve të vjetër të Ligës.

Drejtuesit e rinj, besnikë të Sllobodan Millosheviçit, e futën Malin e Zi në politikën nacionaliste dhe luftarake të Beogradit. Ndërsa Milo Gjukanoviç u bë kryeministër i republikës së vogël të federuar në shkurt 1991, ishin ushtarët malazezë që sulmuan qytetin e Dubrovnikut vjeshtën që erdhi më pas. Milo Gjukanoviç inkurajoi trupat në front, u bëri thirrje për të luftuar ustashët.

Shkëputja e vitit 1997 Pas Marrëveshjes së Dejtonit (nëntor 1995) që i dha fund luftës në Bosnjë-Hercegovinë, Milo Gjukanoviç e kuptoi në kohën e duhur se historia do të ndërronte drejtim. Ai e shtyu Partinë Demokratike të Socialistëve (DPS), trashëgimtare e ish-Lidhjes së Komunistëve, të distancohej gradualisht nga Beogradi. Kjo linjë e re politike shkaktoi shkëputjen, e cila u vulos përfundimisht në vitin 1997. I gjendur në minorancë, Momir Bulatoviç krijoi një parti të re, Partinë Socialiste Popullore (SNP), ndërsa Milo Gjukanoviç, Svetozar Maroviç, Filip Vujanoviç dhe Milica Pejanoviç– Durisiç ruajtën kontrollin e aparatit të DPS. Më 5 tetor 1997, Milo Gjukanoviç u zgjodh President i Republikës, duke mundur në një betejë të ashpër Momir Bulatoviç. Fitorja e ekipit të ri u konfirmua edhe gjatë zgjedhjeve parlamentare të vitit 1998.

Ndërsa Kosova po shkonte me shpejtësi drejt luftës, drejtuesit malazezë ruajtën një linjë ekuilibri të rafinuar. Vendi priti refugjatë shqiptarë, si edhe luftëtarë të UÇK-së, por kjo nuk e mbrojti nga bombardimet e NATO-s në pranverë 1999.

Milo Gjukanoviç kërkoi ndalimin e bombardimeve, duke treguar në të njëjtën kohë vijën e tij “pro perëndimore”. Për më tepër, paraja ndërkombëtare rrodhi lumë: Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Europian ndihmuan në trajnimin e pol-

icisë malazeze, e cila u kthye në një armë të vërtetë në përballjen me Beogradin, duke u bërë në të njëjtën kohë garda pretoriane e Milo Gjukanoviçit dhe baza e kontrollit të tij mbi shoqërinë malazeze.

Drejt pavarësisë Milo Gjukanoviç, i mësuar vetëm me suksese, pësoi një “dalje nga rruga” më 5 tetor 2000, kur fitoi opozita demokratike serbe, të cilën ai e kishte mbështetur dhe financuar. Nga sot-nesër, perëndimorët u entuziazmuan nga “Serbia e re demokratike”, duke harruar Malin e Zi dhe pretendimet e tij autonomiste, tashmë të perceptuara si “anakronike”.

Ky ndryshim qëndrimi nuk ishte vetëm me fjalë, sepse shumë shpejt u ndërprenë kreditë që vërshonin deri atëherë në Malin e Zi, duke e vendosur vendin në një situatë shumë të vështirë.

Opozita “unioniste” gjeti një figurë të re reference në Beograd, Vojislav Koshtunicën, më “i paraqitshëm” se Sllobodan Millosheviç.

Gjatë zgjedhjeve të prillit 2001, DPS për pak humbi pushtetin në përfitim të SNP: asnjëherë Mali i Zi nuk kishte qenë kaq afër alternancës.

DPS duhet të zgjerohet për të mbijetuar: ajo u hap ndaj Partisë Social–Demokratike (SDP) madje bëri edhe një aleancë jetëshkurtër me Aleancën Liberale të Malit të Zi (LSCG), e cila kishte si qëllim formimin e një “blloku malazez” të bashkuar përballë partive proBeograd. Sidomos, DPS e radikalizon gjithnjë e më shumë ligjërimin e saj për sovranitet, duke premtuar një referendum që do të mbahet më 22 maj 2006, sipas rregullave ad hoc të diktuara nga Bashkimi Europian. Është koha e duhur që Milo Gjukanoviç të paraqitet si “babai i pavarësisë”.

Klani i Europës “Etapa” vijuese e itinerarit të tij është natyrisht futja e Malit të Zi në rrugën e integrimit europian, por në lidhje me këtë pikë, Milo Gjukanoviç ndoshta nuk është personi më i përshtatshëm.

Europianët mendojnë se drejtuesi i “vjetër”, tashmë 50 vjeç, duhet të lirojë vendin, por sidomos, mendojnë se emri i Milo Gjukanoviçit është shumë i lidhur me trafiqet – që prej viteve të sanksioneve dhe embargos dhe deri tek trafiqet aktuale të drogës. Në fund të vitit 2010, ata

Drejtor: Artur Zheji Kryeredaktor: Arion Sulo. Zv/kryeredaktor: Alfred Lela, Aleksandra Bogdani.

Politika: Nevila Përndoj, Fejzi Braushi. Kronika: Leonard Bakillari, Dashamir Biçaku Rrethe: Vladimir Karaj.

Ekonomia: Blerina Hoxha. Sociale: Jonida Tashi. Kultura: Aida Tuci. Sporti: Jeton Selimi.

Komentatorë&Analistë: Gentian Elezi, Arjan Vasjari, Prof. Asoc. Dr. Adrian Civici.

Karikatura: Bujar Kapexhiu. Faqosja: Florenc Elezi. Ilir DRIZARI, Kujtim Bisha Koordinatore: Shkëndi çili.

Korrektore: Lila Plasari, Brunilda Meno. Adresa: Bulevardi Gjergj Fishta pranë UET

kërkuan tërheqjen e tij shumë relative nga jeta politike, për t’i dhënë Malit të Zi statusin e vendit kandidat.

Kryeministër u bë i riu Igor Luksiç, por Milo Gjukanoviç ruajti presidencën e DPS dhe qëndroi “gospodar”, zoti i gjithëpushtetshëm i vendit, duke u marrë në të njëjtën kohë me menaxhimin e bizneseve të tij. Kthimi i tij në krye të listës së “Për një Mal të Zi europian” bëri që disa në Bruksel të kërcasin dhëmbët...

Në të njëjtën kohë, klani ka pësuar disa të çara, me luftën e hapur që kundërvuri Milo Gjukanoviç me “zotin e Budvës”, Svetozar Maroviç.

Megjithatë, hapësira për të vepruar e këtij të fundit është shumë e kufizuar: Mali i Zi ka vetëm një “gospodar”, vetëm një zot, dhe Milo Gjukanoviç bën pjesë në rrethin shumë të ngushtë të 20 drejtuesve politikë më të pasur të botës... *Përktheu: Blerta Hyska

Email: v.perleka@gmail.com Vera_perleka@hotmail.com

CMYK

MAPO

e enjte, 18 tetor 2012 www.mapo.al

Gwen Robyns

Gwen ROBYNS

GERALDINA E SHQIPTARËVE

BIOGRAFIA E GERALDINES

BIOGRAFI E AUTORIZUAR

Gwen Robins u lind në Australi, por u rrit në Zelandën e Re. Ajo jeton prej tridhjetë e gjashtë vjetësh në Angli, në një shtëpi të shekullit të gjashtëmbëdhjetë në Oksfordshajër, me bashkëshortin e saj danez.

Ish-gazetare e Fleet Street, ajo u bë shkrimtare njëzet vjet më parë. Robins ka shkruar njëzet libra, kryesisht, biografi të grave të shquara, si: Vivien Leigh, Margaret Rutherford, Agata Kristi, princeshës Greis, të Monakos, Barbara Kartlandit dhe, së fundmi, Mbretëreshës Geraldinë të shqiptarëve.

GERALDINA E SHQIPTARËVE

Mbretëresha Geraldinë, e bukur si një princeshë përrallash, qëndroi vetëm për disa muaj në fronin e një monarkie plot intriga dhe komplote, në krah të bashkëshortit të saj, Mbretit Zog, nën klimën e fashizmit. Më pas, fati i tyre do të ishte lufta dhe mërgimi, pasi fashistët, nazistët dhe së fundi njëri prej regjimeve më të egra komuniste morën në dorë drejtimin e vendit të tyre të dashur, të bukur, por të varfër, ballkanik.

Kjo është biografia e autorizuar e një Mbretëreshe të hijshme, madhështia e së cilës mplekset me hidhërimin dhe pasigurinë.

Nëpërmjet këtij rrëfimi ajo tregon se si i ka qëndruar pranë burrit të saj mysliman, Zogut, si edhe për përkushtimin e ndaj popullit shqiptar gjatë kohës që ishte në mërgim.

Jeta europiane e paraluftës është vënë përballë historive të arratisjes, shpresave dhe dashurisë së kësaj gruaje trime.

Çmimi: 800 L

RRËFIMI I MBRETËRESHËS SË SHQIPTARËVE për autoren britanike Gwen Robyns: Jeta në Budapest, ballot dhe mëtuesit hungarezë, fotoja e saj me të cilën Zogu ‘u dashurua’, takimi i parë me Mbretin shqiptar dhe martesa me të, mosdurimi për ‘të ngjiturin’ kontin Çiano, sulmi italian dhe largimi nëpërmjet Greqisë në Mercedes-in e kthyer në ambulancë për Mbretëreshën lehonë, rrugëtimi rraskapitës nëpër Europë, e14 deri te jeta e trazuar në Marok, Spanjë e Afrikën e Jugut ISBN: 978-99956-39-73-0

14 / SCRIPTA MANENT

24

GWEN ROBYNS

GERALDINA E SHQIPTARËVE Biografi e autorizuar

Promovimi i librit bëhet ditën e enjte, 18 tetor, ora 18:00 në hollin e Universitetit Europian të Tiranës 9 789995 639730