Gazeta Mapo

aktualitet

aktualitet

Dom Gjergj Meta e Gilman Bakalli

Negociatat sekrete PD-PS për kreun e KQZ, ja lista me 11 kandidatë

Topi: Ina Rama në partinë time? frd është e hapur Kreu i FRD i përgjigjet akuzave të Berishës dhe kritikon Edi Ramën: Të zbres nga pema ku bën ciu-ciu

Agora

Arsyeja e shkeljes së afateve të Kodit Zgjedhor lidhet me përpjekjet për të gjetur një emër konsensual

Faqe 4

economicus adrian civici

hylli i dritës

Ardian Ndreca

rrëfenja Faqe 10

spartak ngjela

E shtunë 22 shtator 2012

Drejtor Artur Zheji - Kryeredaktor Arion Sulo - E shtunë, 22 shtator 2012. Numër 695. Viti III botimit. Çmimi 30 lekë. 1.5 euro. www.mapo.al e-mail: gazetamapo@gmail.com. Adresa: BLV "Gjergj Fishta"

intervista

Kadare: E vërteta e komplotit tim kundër enverit Për herë të parë shkrimtari Ismail Kadare përballë hetuesit Ferit Sula. Si e ka njohur ministrin e Shëndetësisë, Llambi Ziçishti, dhe arsyet e fabrikimit të dosjes për shkrimtarin si bashkëpunëtor i ish-kryeministrit Mehmet Shehu.

"Zakonisht një diktature nuk i intereson të shpallë komplotist një shkrimtar të njohur. Prandaj pyetja e parë që duhej t’i bëhej këtij hetuesi, dhe nëpërmjet tij krejt regjimit, do të ishte: na thoni, së paku, pse e donit fabrikimin e këtij komplotisti"? Faqe 8-9 Editorial

personazh

Eksperimentet e reja të një politike të vjetër Artur zheji

Faqe 3

Tv Klani, stili i të jetuarit, ritet e zakonet që nuk i ndryshon kurrë

Faqe 18-19

...Berisha është autokrat henri Çili

profil Luan Rama, shkëlqimi, me gjithë të Metat, i një gare

Faqe 27

përtej privatësisë

Planeti single

Ilir Shaqiri… Dhe pasioni i tij për peshkim

Monika Lubonja…

Mami single, që po shijon lirinë

Peshkimi me të atin është një nga kujtimet më të bukura që mbart nga fëmijëria. Edhe sot e kësaj dite, veç baletit, peshkimi duket se ka mbetur pasioni më i fortë i tij Faqe 20

Brenda kornizave të Fjoralba Mishaxhi

është krijuar IDEA se...

Alfred lela

Faqe 31

“Të bëhem dhe një herë nuse, pa di unë si të nusëroj”. Dhe pse as me lirinë e të qenit mama single nuk është e ngopur.

Lexoni këtë intervistë të sinqertë, ndoshta për të kuptuar nga i anojnë dëshirat

Faqe 21

2

E shtunë, 22 SHTATOR 2012

www.mapo.al

E shtunë, 22 SHTATOR 2012

3

www.mapo.al

22 09 2012

Dosje

Kadare: Unë komplotist kundër Enverit?...

S’është e vërtetë

private

Ide / agora

Përgjithmonë Fjoralba

Zoti periferik i një shoqërie shekullare Gilman Bakalli VS Gjergj Meta

Intervistoi: Aida Tuci

Një portret i themeluesit të Apple, Steve Jobs, në një makinë pranë një radhe të gjatë njerëzish, të cilët presin për të blerë iPhone 5 në një dyqan të Apple në kryeqytetin e Japonisë, Tokio

politikë

Topi: Ina Rama nënkryetare e partisë? FRD është e hapur Ish presidenti tha dje se votat që ka marrë ai në 2005 e bënë Berishën kryeministër TIRANË Kryetari i FRD-së, Bamir

Topi ka deklaruar mbrëmë në emisionin “Tonight” të gazetares Ilva Tare në “Ora News”, se vendi ka nevojë për rotacion politik. Topi ka akuzuar kryeministrin Berisha se ka degraduar dhe e ka kthyer PD-në në një parti të mbyllur, pa asnjë hapësirë demokracie, duke shtuar se kjo parti nuk përputhet më me synimet mbi të cilat u ngrit shumë vite më parë. Ai tha se sot po shkohet drejt një partie- shtet.

10 politika

Topi shtoi se ka pasur një lloj autoritarizmi gjatë gjithë kohës në PD, edhe kur ai ka qenë nënkryetar i PD-së, por asnjëherë në këtë shkallë. Ai sqaroi se nuk është kthyer në politikë për karrierë, por në rolin e një qytetari. “Konsiderohem i arrirë në jetën profesionale akademike, por edhe jetën politike. Karriera ka qenë e gjatë dhe besoj se do të vazhdojë e tillë”, - tha ai. Po mbrëmë, kryetari i FRD-së, pa e fshehur modestinë deklaroi se votat që ai fitoi në Tiranë në vitin 2005, ndikuan në uljen e Berishës në karrigen e Kryeministrit. “Jam unë ai që e kam ulur Berishën në karrigen e Kryeministrit”, - tha Topi Faqe 4

Kreu i ri i KQZ, PD-PS negociata për emër konsensual Lista zyrtare e kandidatëve për kryetar të KQZ-së mbërrin në 15 emra. Pjesë e listës, anëtarja e KLD-së, Lefteri Lleshi, këshilltarja e ministrit të Drejtësisë, Marsida Xhaferllari

Gazetamapo@gmail.com cel: 068 20 55 477

mapo weekend

Drejtor: Artur Zheji Kryeredaktor: Arion Sulo. Zv/kryeredaktor: Alfred Lela, Aleksandra Bogdani.

Politika: Nevila Përndoj, Fejzi Braushi.

Kronika: Leonard Bakillari. Rrethe: Vladimir Karaj.

Ekonomia: Blerina Hoxha, Sabina Veizaj.

Sociale: Jonida Tashi. Kultura: Jorida PASKU, Aida Tuci. Sporti: Jeton Selimi.

Karikatura: Bujar Kapexhiu. Faqosja: Florenc Elezi. Ilir DRIZARI, Koordinatore: Shkëndi çili.

Korrektore: Lila Plasari, Brunilda Meno.

Adresa: Bulevardi Gjergj Fishta pranë UET

Redaktore përgjegjëse: Zefina Hasani Gazetare: Arta Çano. Bashkëpunëtor: Iva Tiço, Adrian Civici, Gjergj Meta, Gilman Bakalli

Sa herë që hapet ndonjë dosje dhe prej saj dalin dokumente e procesverbale hetuesie, diskutimi rreh saj ka gjithmonë një mister.

Përse-të në më të shumtën e ...

Afro 15 vjet në Tv Klan. Që prej 1998-ës, kur do të largohej nga TVSH, për t’u shfaqur së pari në emisionet e mëngjesit e për t’u bërë më pas “zonja e lajmeve”. Pushtet që e fitoi gradualisht, pa bujë, pa shprehur...

Kisha katolike në një vendim të papritur, por ndoshta të mirëpritur, me anë të një deklarate të kësaj fillimjave ka dalë (ka vepruar në fat) kundër gjakmarrjes, duke kërkuar shkishërimin e atyre që vrasin ...

> Grafit elektoral

> Kulturë

> Single and the city

Eja me PD, rrëfimi i Ilir Butkës

Zana Çela… gju më gju me popullin

Një dalje e pafajshme Iva Tiço

> UET Personazh Si u bë Danja Sinani e madhe

> Planeti single Kur blind date përfundon në divorc, për Monika Lubonjën

> Përtej privatësisë Iliri Shaqiri dhe deti

editoriali

Eksperimentet e reja të një politike të vjetër Triptik 1. Votimi i palavdishëm i ndryshimit Kushtetues, që mundëson heqjen e imunitetit për funksionarët dhe politikën, nga ana e deputetëve të Partisë Socialiste, ndonëse i hapi me sa duket Ramës, rrugën për takimin në Bruksel me çekun e rëndësishëm Stefan Fule, rrëfeu një dobësi boshtore të Opozitës. Me variantin herë ‘Jo!’ dhe herë ‘Po!’, krijohet çoroditje dhe manifestohet dobësi vendimmarrëse. Kaq i bindur ishte Berisha në këtë votim, saqë mbajti një fjalim hakërrues në Kuvend kundrejt psistave, vota e të cilëve ish tashmë e komanduar nga Kryetari dhe pavarësisht frustrimit të radhës.

Kur do të votohej ky ndryshim, pse bëhej tërë ajo potere dhe rezistencë e rreme?

Pse gjithë ai teatralitet me subjekt melodramatik? Për kë dhe me ç’efekt elektoral? Për të demonstruar ca javë më pas me votë unanime, se Berisha kish të drejtë? Po me paketën për Drejtësinë çfarë u bë? Si mundet një ‘kalë beteje’ të vritet si një qen endacak, sikur të mos kish asnjë vlerë?

Si mund të braktiset një ‘betejë principiale’ në mënyrë kaq të palavdishme? Ose, pse duhet të niset një betejë, e cila nuk ish llogaritur dot për të shkuar deri në fund, përtej ‘murit’ të Kryeministrit?

Një tërheqje demoralizuese për ‘frontin opozitar’, një tërheqje që perceptohet si frikë apo si pendesë.

Një humbje e panevojshme e një beteje të panevojshme? Në të vërtetë është vështirësisht e arsyetueshme një gjë e tillë, edhe sikur të kesh një dashamirësi maksimale

Artur Zheji

për ta mirinterpretuar si strategji politike. Dëmi në të vërtetë është edhe më i madh. Përforcohet bindja pra se kjo Opozitë, kësisoj belhollë dhe kësisoj e lakueshme, nuk është e aftë për ‘beteja’ dhe mbi të gjitha i mungon qëndrueshmëria.

Dhe mbi të gjitha akoma nuk i bën dot ‘hesapet’ për të fituar betejën që e hap po vetë. Në kërkim të një Opozite më të mirë, na duhet të ruajmë gjakftohtësinë dhe durimin.

Sepse më shumë kam shkruar unë kundër heqjes së imunitetit pa asnjë ‘garanci’, sidhe u votua ca ditë më parë se sa shumica e anëtarëve të Kryesisë së Partisë Socialiste.

Nuk e di nëse kam bërë mirë apo jo, ndonëse thellë-thellë mendoj se do të duhej një Referendum kushtetues për ta bërë Shqipërinë politike më pak apatike dhe më pak llogaritare të vogël të skemave të vogla. Për të parë një Opozitë që të mbush syrin dhe që realisht e seriozisht ‘lufton’ që të ekuilibrojë pushtetet në këtë Vend, ku vendos dhe vulos Kryeministri dhe të tijtë.

2. Para ca ditësh desh u bë një gjullurdi e madhe në lidhje me Greqinë. Ministri i Jashtëm shqiptar shpërndau në Komision Parlamentar, një tekst ku hidhej një dritë e mjegullt mbi marrëdhëniet pa dritë me fqinjin tonë jugor. Në këtë tekst, Greqia paraqitej kërcënuese dhe refraktare për marrëveshjen e rrëzuar të ujërave de-

tare dhe kufirit të ‘ri’ që ajo pretendon në det, midis dy vendeve.

Greqia pra, simbas Ministrit të Jashtëm, mund të sjellë një sërë pengesash përmes influencës së saj ndërkombëtare. Mbasi u njohëm me këto, nuk u njohëm dot me hapat që pala shqiptare ka ndërmend të hedhë në këtë drejtim kaq sensitiv për shqiptarët. Ndeshemi pra me një enigmë, në lidhje se me çfarë do të bëhet. Gjykata Kushtetuese është një mur i pakapërcyeshëm, qëndrimi helen paraqitet edhe ai, i pakalueshëm. Në mes të dy mureve të pakapërcyeshme, mbetet peng Ministria shqiptare e Jashtme. Si zgjidhet pra ky impass?

Me apo pa kompas?

Do të rimatet deti, apo do të tkurret Ministria e Jashtme. Një gjë është e qartë, situata është e ndërlikuar. Një gjë tjetër është edhe më e qartë, transparenca në këtë dilemë, është parësore dhe determinante. Hermetizmi dhe ‘sekreti’, vetëm e komplikon shumë më tepër këtë impass.

3. Me ndonjë përjashtim, elektoralizmi i Qeverisë mbështetet deri më sot vetëm te performanca individuale e Kryeministrit. Kjo nuk është ndonjë gjë e re. Dhe pikërisht këtu qëndron çudia. Si dhe kur dhe çfarë do të jetë e Reja elektorale e Mazhorancës aktuale?

Përgjigja që dimë deri më tash është se edhe këtë e di vetëm një njeri. Kryeministri. Edhe kjo nuk është e re.

Porse Zgjedhjet që do të vijnë, mbiquhen ndryshe edhe Zgjedhjet e Reja. Dhe kuptohet, me rezultate të paparashikueshme. Ndoshta me rezultate të reja, përderisa mungojnë eksperimentet ndryshe.

4

E shtunë, 22 SHTATOR 2012

Topi: Ina Rama nënkryetare e partisë? FRD është e hapur Ish presidenti tha dje se votat që ka marrë ai në 2005 e bënë Berishën kryeministër TIRANË Kryetari i FRD-së, Bamir Topi ka deklaruar mbrëmë në emisionin “Tonight” të gazetares Ilva Tare në “Ora News”, se vendi ka nevojë për rotacion politik. Topi ka akuzuar kryeministrin Berisha se ka degraduar dhe e ka kthyer PD-në në një parti të mbyllur, pa asnjë hapësirë demokracie, duke shtuar se kjo parti nuk përputhet më me synimet mbi të cilat u ngrit shumë vite më parë. Ai tha se sot po shkohet drejt një partie- shtet.

Topi shtoi se ka pasur një lloj autoritarizmi gjatë gjithë kohës në PD, edhe kur ai ka qenë nënkryetar i PD-së, por asnjëherë në këtë shkallë. Ai sqaroi se nuk është kthyer në politikë për karrierë, por në rolin e një qytetari. “Konsiderohem i arrirë në jetën profesionale akademike, por edhe jetën politike.

Karriera ka qenë e gjatë dhe besoj se do të vazhdojë e tillë”, - tha ai.

Po mbrëmë, kryetari i FRD-së, pa e fshehur modestinë deklaroi se votat që ai fitoi në Tiranë në vitin 2005, ndikuan në uljen e Berishës në karrigen e Kryeministrit. “Jam unë ai që e kam ulur Berishën në karrigen e Kryeministrit”, - tha Topi duke shtuar se u propozua nga Berisha për President në vitin 2007, vetëm nga mbështetja që ai kishte edhe në grupin parlamentar të PS-së. Topi tha gjithashtu se nuk ka asnjë kërkesë nga deputetë të grupit parlamentar të PD-së që duan të vijnë në FRD. Megjithatë ai shtoi se “nuk na intereson askush që bën pazare në funksion të karrierës së vet”.

Topi i cilësoi shpifje dhe akuza “monstruoze” deklarimet e fundit të Berishës në adresë të tij, qoftë për emërimet e gjyqtarëve, ashtu edhe për rastin “Konomi”. Presidenti i Republikës mori mbrëmë

një pyetje edhe nga qytetar përmes rrjetit “Facebook”, nëse ai do të pranonte që Ina Rama të zgjidhej nënkryetare e FRD-së. “Kjo është një pyetje interesante…FRD është e hapur për qytetarët, profesionistët, njerëz të karrierës…”, - tha Topi duke sqaruar se për gjithçka në fakt vendos kuvendi i partisë, përmes votës dhe jo ai. Topi theksoi gjithashtu mbrëmë se FRD-ja nuk është derivat i asnjë partie tjetër politike, duke u pozicionuar qartë politikisht në raport me dy partitë e mëdha. Ai nënvizoi se nuk do të bëjë koalicion me asnjë prej dy partive të mëdha, ndërkohë që i ktheu përgjigje edhe Ramës lidhur me kërkesën e këtij të fundit për të dalë nga ‘qypi’. “Gjithçka zhvillohet në kohë… unë dola nga ‘qypi’, por ti zbrit nga pema dhe lëri ciuciut, se vendi ka nevojë për opozitë. Ky vend ka nevojë për opozitë, jo kur i duhet Ramës…”, tha ai

Topi i cilësoi shpifje dhe akuza “monstruoze” deklarimet e fundit të Berishës në adresë të tij, qoftë për emërimet e gjyqtarëve, ashtu edhe për rastin “Konomi”.

Presidenti i Republikës mori mbrëmë një pyetje edhe nga qytetar përmes rrjetit “Facebook”, nëse ai do të pranonte që Ina Rama të zgjidhej nënkryetare e FRD-së

Berisha: Ftoj opozitën të votojmë ligjet me 3/5-at

www.mapo.al

lufta

TIRANË Para së të nisej për në takimin e liderëve të Internacionales së Demokratëve të Qendrës, i cili po zhvillohet në Romë, kryeministri Sali Berisha mblodhi Komitetin Ndërministror të Integrimit, lidhur me ecurinë e realizimit dhe zbatimit të Planit të Veprimit.

Berisha vlerësoi se këta 6 muaj, që nga miratimi i Planit të Veprimit, është bërë një punë intensive dhe janë realizuar disa reforma të rëndësishme, përfshi imunitetet dhe reformën zgjedhore. Ai ftoi sërish opozitën që të bashkëpunojë, me qëllim miratimin e disa ligjeve të rëndësishme që kërkojnë 3/5-at e votave. “Dua të theksoj se qeveria ka në përmbushje e sipër një seri obligimesh, të cilat duhet që me shpejtësi t’i votojë e t’i zbatojë. Ndërkohë, janë sërish ligje që kërkojnë 3/5 dhe kjo varet nga vullneti i opozitës. Por ne shpresojmë se, siç dëshmoi vullnet për reformën zgjedhore, siç dëshmoi vullnet për kufizimin e imunitetit, opozita të dëshmojë vullnet dhe për ligjin e Gjykatës së Lartë, Ligjin e Shërbimit Civil, por edhe ligje të tjera që, pavarësisht se kërkojnë shumicë të thjeshtë, do të ishte shumë mirë që ato të kishin konsensusin e të gjitha palëve, miratimin e të gjitha palëve” - tha ai. Ndërkohë, në ditën e parë të vizitës së tij në Romë, Berisha mori pjesë në drekën e shtruar në ambientet e Vila Pamphili për nder të kryeministrave të Shqipërisë, Spanjës, Irlandës, Hungarisë dhe Greqisë, të cilët marrin pjesë në punimet e Internacionales. Berisha bisedoi me homologët e tij dhe ndau mendime në lidhje me zhvillimet politike dhe ekonomike në Shqipëri, krizën ekonomike në Europë dhe rrugët e daljes prej saj. “Gjatë drekës dhe bisedave të zhvilluara, kryeministri Berisha i siguroi homologët e tij për vullnetin e palëkundur dhe angazhimin e plotë të tij dhe të qeverisë për të përmbushur të gjitha prioritetet e vëna nga Bashkimi Europian dhe duke nënvizuar se ky integrim duhet të jetë i bazuar në meritë, përmbushja e këtyre prioriteteve është rruga më e mirë për konsolidimin e demokracisë, lirive dhe të drejtave të njeriut, tregut dhe prosperitetit ekonomik të Shqipërisë”, - thuhet në njoftimin për shtyp të Kryeministrisë.

Aktivistët e AK-së, vezë mbi makinën e Berishës TIRANË Një grup mbështetësish të Aleancës KuqeZi në Romë qëlluan dje me vezë makinën në të cilën udhëtonte kryeministri i Shqipërisë, Sali Berisha. Disa prej aktivistëve i janë afruar makinës së Berishës, duke e qëlluar me vezë. Makina e Kryeministrit është larguar me shpejtësi, ndërkohë që grupi i aktivistëve mbante një baner të madh në duar ku shkruhej “Berisha tradhtar”. “Sot, aktivistët e Aleancës KuqeZi në Romë kanë pritur me protesta shtetasin Sali Berisha në shenjë proteste ndaj akteve të tradhtisë së shtetasit Sali Berisha teksa ai po drejtohej në takimin me Samaras në vilën ‘Pamphili’. Policia italiane ka kufizuar në numër pjesëmarrjen e aktivistëve të Aleancës KuqeZi, të cilët ishin me qindra të gatshëm të dënonin aktet e tradhtisë së shtetasit Sali Berisha”, - thuhet në njoftimin për shtyp të AK-së.

Rama në Kroaci, kërkon mbështetje për statusin TIRANË Kryetari i Partisë Socialiste, Edi Rama, zhvilloi një vizitë dyditore në kryeqytetin e Kroacisë, Zagreb. Gjatë kësaj vizite Rama u prit në takime të posaçme nga zyrtarët më të lartë kroatë, presidenti Josipoviç dhe kryeministri Milanoviç. Gjatë takimit me presidentin Ivo Josipoviç në pallatin presidencial, lideri i opozitës e njohu kreun e shtetit kroat me zhvillimet më të fundit në politikën shqiptare dhe sidomos mbi procesin e integrimit europian. Rama kërkoi nga Presidenti kroat mbështetjen e plotë të vendit të tij ndaj procesit të Shqipërisë drejt marrjes së statusit të vendit kandidat. Nga ana e tij, presidenti Josipoviç e garantoi liderin e opozitës për mbështetjen e vazhdueshme që shteti kroat do të japë ndaj Shqipërisë, por në të njëjtën kohë theksoi nevojën për reforma të cilat garantojnë mirëfunksionimin e shtetit të së drejtës dhe pavarësinë e institucioneve kushtetuese, reforma të cilat presidenti Josipoviç i cilësoi si jetike për të përshpejtuar procesin e anëtarësimit në Bashkimin Europian. Gjatë ditës së dytë të vizitës në Zagreb, Rama u prit në një takim miqësor nga kryeministri kroat Zoran Milanoviç.

E shtunë, 22 SHTATOR 2012

5

www.mapo.al

pd-frd INSTAT: Humbjet e energjisë u rritën mbi 50 % Bilanci më i fundit energjetik i Shqipërisë pasqyroi ndryshime të rëndësishme strukturore, të cilat po ndikojnë mbi ekonominë. Për herë të parë studimi periodik i INSTAT-it regjistron një rritje të ndjeshme prodhimi nga impiantet private dhe ato të dhëna me koncesion për afate të ndryshme. Vlerësohet se humbjet e energjisë në rrjet kanë arritur majat me rreth 50 % të totalit të energjisë që hidhet në rrjet. Analistët pohojnë se qytetarët dhe bizneset po konsumojnë më pak energji elektrike, duke përdorur burime të tjera energjie si gazi, duke mos u përballur kështu me faturat kritike të CEZ-it. Të dhënat e fundit tregojnë se përdorimi i energjisë elektrike nga konsumatorët është ulur me afro 27 për qind krahasuar me një vit më parë. Konsumi në familje u ul me 17 për qind, megjithëse familjet mbulojnë edhe kështu rreth 60 për qind të energjisë së harxhuar.

Ndërsa energjia e konsumuar nga bizneset u ul me 38 për qind, krahasuar me një vit më parë. Statistikat tregojnë humbje të mëtejshme të energjisë në rrjet. Sipas të dhënave më të fundit, po aq sa është ulur konsumi nga familjarët dhe bizneset po aq janë rritur edhe humbjet në rrjet, që deri tani kanë shkuar në maksimumin historik prej 50 për qind.

Studiuesit pohojnë se të gjitha këto humbje janë humbje joteknike, pra janë vjedhje, abuzime dhe mospagime faturash të energjisë nga përdoruesit. Kompania CEZ nuk po mundet ende të kontrollojë rrjetin e shpërndarjes apo të bëjë investime të ndjeshme për të ulur këto humbje.

Albpetrol, fituesi nuk del këtë muaj

Godina e “Albpetrolit”

Komisioni i Vlerësimit të ofertave për privatizimin e Albpetrolit do të vijojë shqyrtimin e ofertave për privatizimin e kësaj kompanie edhe për pjesën e mbetur të muajt shtator dhe jo vetëm. Burime nga Ministria e Ekonomisë bëjnë të ditur se afati kohor deri në shpalljen e fituesit final varet tërësisht nga bindja e këtij komisioni për transferimin në mënyrën e duhur dhe ligjore të parave të ofruara. Por deri tani mësohet se komisioni ka marrë konfirmimin për kalimin e garancisë për ofertën më të madhe të bërë nga konsorciumi ‘Vetro dhe Silk Roud Ekiti’. Kjo garanci është sa 10 për qind e çmimit të ofruar, pra 85 milionë euro dhe është ngrirë tashmë në një bankë amerikane. Konfirmimi i garancisë do të thotë se, edhe në rast se konsorciumi tërhiqet nga oferta, qeveria shqiptare ka tashmë të sigurt garancinë, e cila shkon automatikisht në llogarinë e saj. Megjithatë, në çdo rast komisioni vlerësimit është duke shqyrtuar edhe ofertat e tjera, me qëllim që të ketë mundësi alternative për fituesin, që do të zotërojë Albpetrolin. Tenderi për Albpetrolin u zhvillua në javën e parë të muajit shtator dhe në të morën pjesë 6 kompani, njëra prej të cilave ofroi shumën e lartë prej 850 milionë eurosh. Komisioni i vlerësimit është duke marrë të gjithë kohën e duhur për të shqyrtuar dhe vlerësuar ofertat, me qëllim arritjen e një rezultati efikas, pasi bëhet fjalë për një nga privatizimet më strategjike të vendit.

Procesi i shqyrtimit, vlerësimit dhe më pas finalizimit të shitjes së Albpetrolit është duke u mbikëqyrur nga konsulenti amerikan, Patton Bogs. Në mbledhjen e fundit të grupit, kryeministri Berisha deklaroi se kjo kompani është e angazhuar për të kthjelluar të gjithë procesin në fjalë.

Shqipëria, me çmime të energjisë më të lartat në rajon Shoqata Rajonale e Rregullatorëve të Energjisë krahason çmimet e energjisë në Europën Qendrore dhe Lindore.

Shqipëria, me çmime ndër më të lartat në Ballkan Shqipëria paraqitet me çmimet më të larta të energjisë ndërmjet vendeve të rajonit, sipas një studimi që ka bërë Shoqata Rajonale e Rregullatorëve të Energjisë (ERRA) për tarifat e energjisë. Sipas shoqatës, Shqipëria ofron një çmim për energjinë ndaj konsumatorëve familjarë, 8.06 cent, duke lënë pas vende të tilla si Serbia, Maqedonia, Bosnja, Kosova, Ukraina etj. Fatura që shqiptarët paguajnë për energjinë duhet të ishte më e lirë se shumë nga këto vende, pasi 98 për qind e energjisë në vend prodhohet nga HEC-et me kosto të lirë rreth 1 cent, ndërsa pjesa tjetër importohet. Madje edhe Kosova që e ka të bazuar prodhimin e energjisë në termocentrale, çka dihet që është me kosto më të lartë, ofron një çmim 4.8 cent për kilovat/orë ndaj konsumatorëve familjarë. Gjithashtu, Bosnja dhe Serbia ofrojnë çmime shumë më të lira, me rreth 6 cent për kilovat. Ekspertët në Entin Rregullator të Energjisë e kanë dhënë shpjegimin për këtë situatë.

Vjedhjet e energjisë në rrjet dhe borxhi i keq kanë rritur kostot e Operatorit të Shpërndarjes së Energjisë. Kjo situatë keqmenaxhimi është e trashëguar, por edhe e thelluar ndjeshëm së fundmi nga kompania që ka privatizuar sistemin e shpërndarjes, CEZ. Kështu, humbjet e kompanisë në rrjet janë më shumë se 50 për qind dhe rreth 15 për qind e energjisë që faturohet nuk vilet. Sipas Entit Rregullator të Energjisë, një nga treguesit e rëndësishëm që ndikon nivelin e çmimeve të energjisë elektrike të konsumatorëve tariforë është niveli i “Borxhit të Keq”. Për shkak të kësaj situate, çmimi i energjisë është disa herë më shumë se kostoja e prodhimit të saj nga HEC-et dhe importi. Në momentin që u privatizua kompania, sistemi i shpërndarjes së energjisë i kishte humbjet rreth 30 për qind. Çekët e CEZ-it e cilësuan këtë nivel alarmant. Në prill të vitit 2009, drejtuesit e CEZ-it pohuan se humbjet në rrjetin e shpërndarjes së energjisë në vendin tonë janë më të lartat në Europë.

Për shkak të situatës alarmante në këtë drejtim, çekët patën premtuar që të ndërmerreshin masa emergjente në minimizimin e humbjeve të energjisë. Për të arritur këtë, çekët thanë se do të përqendrojnë të gjithë fluksin e investimeve në rrjetin e shpërndarjes dhe jo në shtimin e burimeve të reja të energjisë. Sasia e humbjeve totale në rrjetin e energjisë në fund të 2008-ës ishte 2,139 Gw/h.

Ato përbënin 32.4 për qind të sasisë së energjisë të disponueshme për përdorim. Por tani pas tre vitesh niveli i humbjeve nga CEZ është bërë superalarmant, duke arritur mbi 50 për qind. Ky është keqmenaxhimi më i madh që po i bëhet shpërndarjes së energjisë në të gjithë Europën. Me një vendim të fillimit të vitit 2009 qeveria vendosi të transferojë borxhe dhe të anulojë fatura të papaguara të OSSHsë me vlerë të përgjithshme prej afërsisht 60 milionë euro. Rreth 5.16 miliardë lekë borxhe afatgjata u transferuan nga OSSH te KESH-i.

6

kronikë

E shtunë, 22 shtator 2012

www.mapo.al

“Janë konstatuar shkelje në 2 çështje themeli, shkelje të cilat iu atribuohen 2 gjyqtarëve në rrethet gjyqësore Tiranë dhe Durrës"

Videoja “Prifti-Beqiraj”, prokuroria tërheq dosjen, gjykata rrëzon pafajësinë

Aldo Hoxha

Inspektimi, ndëshkim prokurorëve e gjyqtarëve, favorizuan Aldo Hoxhën politike të butë penale në gjykim. Konkretisht nuk është respektuar rregullshmëria dhe vijueshmëria e veprimeve hetimore dhe për rrjedhojë prokurori nuk ka zbatuar detyrimin ligjor për fillimin e ndjekjes penale, duke ndikuar kështu në efektivitetin e politikës penale”, - thuhet në raportin e Ministrisë së Drejtësisë. Gjithashtu është konstatuar se politika penale e ndjekur nuk është në raport të drejtë me rëndësinë e veprës, rrezikshmërinë e saj dhe autorit të veprës penale, si dhe nuk i përgjigjet qëllimeve parandaluese të dënimit.

Leonard Bakillari Për këtë arsye Ministria e Drejtësisë i ka rekoTiranë Një raport i Ministrisë së Drejtësisë manduar Prokurorit të Përgjithshëm fillitregon se organi i akuzës ka zbatuar politika min e procedimit disiplinor për 2 prokurorë të buta penale ndaj Aldo Hoxhës, i dyshuari të Prokurorisë së Rrethit Gjyqësor Tiranë, kryesor për vrasjen e 37-vjeçares Fatbardha veprimtaria e të cilëve është konstatuar me Tafa, e cila u qëllua me thikë gjatë tentativës shkelje të detyrës. Inspektimi për dosjet e për t’i grabitur varësen. Duke qenë se Aldo mëparshme penale të Aldo Hoxhës ka vijuar Hoxha ishte person me precedentë të edhe në Gjykatën e Tiranës dhe atë të Durrësit, ku janë kontrolluar tri mëparshëm penalë, Minisçështje penale si dhe dy tria e Drejtësisë ka ushtruar kërkesa penale që lidhen me një inspektim në prokuroritë to, ku përfshihet veprimtaria e Tiranës dhe Durrësit, dy e pesë g jyqtarëve. “Janë gjykata dhe në burgun ku ka vuajtur dënimet i dyshuari. konstatuar shkelje në 2 Inspektimi për dosjet e Në përfundim të kontrollit jaçështje themeli, shkelje të në evidentuar shkelje në dy cilat iu atribuohen 2 gjymëparshme penale të Aldo prokuroritë dhe për këtë arqtarëve në rrethet gjyqëHoxhës ka vijuar edhe në sye Ministria e Drejtësisë i ka sore Tiranë dhe Durrës.

Gjykatën e Tiranës dhe atë k ë rku a r P r o ku r o r it t ë Shkeljet lidhen me zvartë Durrësit, ku janë Përgjithshëm marrjen e maritjen e procedurave gjatë kontrolluar tri çështje save disiplinore për dy gjykimit dhe të meta në përpenale si dhe dy kërkesa prokurorë, të cilët kanë zbatpilimin e akteve”, - thuhet në uar politika të buta penale raport. Në bazë të të dhënave penale që lidhen me to, ku për rastin “Hoxha”. Inspektitë evidentuara, Ministria e përfshihet veprimtaria e mi ka zgjatur për rreth 7 ditë Drejtësisë pritet të fillojë propesë gjyqtarëve dhe ka pasur si qëllim verificedim disiplinor për dy gjykimin e ligjshmërisë së vepqtarët e kapur me shkelje. Inrimtarisë së prokurorëve, stitucioni i vetëm që ka zbatugjyqtarëve dhe të administratës së burgut për ar me korrektësi ligjin është Burgu 325 në Tiperiudhën 1 janar 2010 deri më 13 gusht 2012. ranë, ku inspektorët e Ministrisë së Drejtësisë I pandehuri Aldo Hoxha është hetuar në 4 pro- nuk kanë evidentuar asnjë shkelje. Ndaj Aldo cedime penale për veprat penale të vjedhjes në Hoxhës, i akuzuar për vrasjen e shtetases Fatbashkëpunim; mbajtjes pa leje të armëve luf- bardha Tafa, ka patur disa dënime të tarake; prishjes së qetësisë publike; vjedhjes mëparshme. Ai rezulton të jetë dënuar me 8 së thjeshtë, vjedhjes me pasojë vdekjen, dhe të muaj burg nga Gjykata e Durrësit për akuzën plagosjes së rëndë me dashje. Dy procedime e vjedhjes, ndërsa më pas Gjykata e Tiranës penale janë përfunduar edhe nga gjykata. Nga e ka dënuar me 1 vit heqje lirie për armëmkontrolli i ushtruar në prokurori për 3 proced- bajtje pa leje dhe prishje të qetësisë publike, ime penale, të cilat përfshijnë veprimtarinë e ndërsa është duke u gjykuar për vjedhje.

4 prokurorëve, u konstatuan me shkelje dy Hoxha akuzohet nga prokuroria si autor i prokurorë. “Shkeljet lidhen me rregullat për vrasjes së Fatbardha Tafës, ngjarje e ndodfillimin e ndjekjes penale, kryerjes jo të rregullt hur më datën 7 gusht të këtij viti, në zonën e të veprimeve hetimore, si dhe aplikimin e një “Fushës së Aviacionit” në Tiranë.

Ministria e Drejtësisë propozon masë disiplinore për dy prokurorë dhe dy gjyqtarë, të cilët zbatuan politika të buta penale ndaj Hoxhës, i arrestuar së fundmi për vrasjen e Fatbardha Tafës në tentativë për t’i grabitur varësen. Shkelje edhe në gjykatë me zvarritje të çështjeve

Rrëzimi në gjykatë i videos që shërbente edhe si provë kryesore në çështjen “Prifti-Beqiraj” ka detyruar prokurorinë të tërheqë për të rivlerësuar dosjen në ngarkim të ish-ministrit të Ekonomisë, Dritan Prifti dhe ish-zv/ministrit të kësaj ministrie, Leonard Beqiraj, të akuzuar për korrupsion pas publikimit të videos së regjistruar nga Prifti, ku ata shfaqeshin duke ndarë 69 mijë euro me njëritjetrin. Tërheqja e dosjes nga akuza erdhi pas vendimit të Gjykatës së Lartë, e cila rrëzoi provën kryesore të prokurorisë lidhur me çështjen “Prifti- Beqiraj”, duke e shpallur të papërdorshme videon e xhiruar nga ish-ministri i Ekonomisë, Dritan Prifti. Videoja u zbulua në shkurt të vitit 2011 nga eksperti amerikan që mori në dorëzim kompjuterin e ishministrit të Ekonomisë, ndërsa kryente ekspertizën për origjinën e videos “Meta-Prifti”, e cila gjithashtu u shpall e pavlefshme si provë nga Gjykata e Lartë.

Videoja ishte filmuar prej vetë Priftit, përpara se të filmonte veten dhe isheprorin e tij, Meta. Burime nga prokuroria thanë se tërheqja e dosjes ishte bërë për të rishqyrtuar materialet. Ndërkohë, Gjykata e Lartë rrëzoi kërkesën e

avokatëve të çështjes që kërkuan pushimin e çështjes dhe rrëzimin e akuzave. “Prokuroria sot në seancë, pasi kishte kërkuar kohë për t’u shprehur për vendimin që mori në seancën e herës së kaluar Gjykata e Lartë, u shpreh se për shkak të papërdorshmërisë së provës kryesore, të asaj videos së famshme, tërhoqi aktet”, tha Fatmir Braka, avokat i Dritan Priftit në këtë çështje.

Ndërkohë që Vladimir Meçi, avokat i Leonard Beqirajt, tha se “Prokuroria e tërhoqi akuzën në seancë, kështu që nuk presim gjë tjetër”.

Nga ana e saj, prokuroria pritet të marrë një vendim më vonë për dosjen. Më herët Gjykata e Lartë liroi nga akuzat ish-zëvendëskryeministrin Ilir Meta, i cili po ashtu u shfaq në një video të incizuar nga Prifti dhe u akuza pas kësaj për korrupsion. Prokuroria kërkoi dënim për Metën, por Gjykata e Lartë rrëzoi akuzat, pasi më herët kishte rrëzuar vlefshmërinë e videos dhe nuk kishte pranuar ekspertizën nga një ekspert i SHBA-së për këtë të fundit.

Ndërkohë që videoja mes Metës dhe Priftit u publikua e plotë, videoja e dytë që tregon Priftin dhe Beqirajn është shfaqur vetëm e pjesshme.

nostalgji

aktualitet

Duart e arta

Kreu i ri i KQZ, PD-PS negociata për emër konsensual

Punimet artizanale që vijnë si traditë shekullore nga krahinat e ndryshme të Shqipërisë e që vazhdojnë të ruhen me fanatizëm edhe në këto kohë

Lista zyrtare e kandidatëve për kryetar të KQZ-së mbërrin në 15 emra. Pjesë e listës, anëtarja e KLD-së, Lefteri Lleshi, këshilltarja e ministrit të Drejtësisë, Marsida Xhaferllari dhe avokati i Prokurimeve, Altin Qoshja

I n t e rv i st ë h i sto r i r e p o rta z h n o sta lg j i K u lt u r ë Çdo të shtunë

www.mapo.al

grafit elektoral

Eja me partine demokratike!

Fushatat kur filluan shtabet elektorale, sondazhet e spotet televizive. Revolucioni i imazhit të politikanëve, që nga çorapet ‘Nike’, këpucët si të bodyguard-ëve dhe pardesytë e bardha kolektive... deri tek kostumet serioze e firmato. Grafiti elektoral në “Mapo Weekend” sjell këtë herë rrëfimin e Ilir Butkës, që u rreshtua me hir e me pahir në fushatat edhe të PD-së

Komplotist kundër Enverit?...

Kadare: Sot do të ishte burrje, por s’është e vërtetë Javët e Arkitekturës

Universiteti Polis sjellë në Tiranë “erën” e arkitekturës moderne Zbulohet axhenda e aktiviteteve që do të zgjasin për rreth 2 muaj. Inaugurohet së shpejti bunkeri i parë në Tale, i shndërruar në hotel për turistët.

Kuratori i aktivitetit Elvan Dajko shpjegon eventet që do të organizohen në kuadër të “Javëve të Arkitekturës”, si performancat artistike në qytet, ato nga fusha e modës, e ku nuk do të mungojnë as ngjarjet për fëmijët

Për herë të parë shkrimtari Ismail Kadare përballë hetuesit Ferit Sula.

Si e ka njohur ministrin e Shëndetësisë, Llambi Ziçishti, dhe arsyet e fabrikimit të dosjes për shkrimtarin si bashkëpunëtor i ish-kryeministrit Mehmet Shehu

Sa herë që hapet ndonjë dosje dhe prej saj dalin dokumente e procesverbale hetuesie, diskutimi rreh saj ka gjithmonë një mister. Përse-të në më të shumtën e rasteve nuk marrin përgjigje. Së fundmi, nga skutat e pandriçuara ende të Arkivit së Ministrisë së Brendshme, doli edhe një procesverbal, ku ish-ministri i Shëndetësisë, mjeku i njohur Llambi Ziçishti, përballë hetuesit Ferit Sula implikon emrin e shkrimtari Ismail Kadare si bashkëpunëtor të grupit të ishkryeministrit Mehmet Shehu.

Dyshimet, hamendësimet rreth atij deponimi ishin nga më të ndryshmet. Kishte qenë vërtet Ismail Kadare një komplotist

Faqe 7

apo ky ishte fabrikimi i radhës i një regjimi frikaman?! Përse u përdor një mjek i nderuar si Ziçishti, që kishte dhe njohje të hershme me shkrimtarin, për të implikuar shkrimtarin? Përse hetuesi Ferit Sula përpiqet ta manipulojë të vërtetën, duke u fshehur pas harresës?...

Ismail Kadare e ka një përgjigje për të gjitha dyshimet dhe hamendësimet rreth shkrimtarit “komplotist”.

Zoti Kadare, a e keni njohur personalisht Llambi Ziçishtin? Çfarë përshtypje ju ka lënë?

Po, e kam njohur, shumë kohë më parë. Në fillim të viteve 60-të Klubi i Shkrimtarëve dhe Ar-

tistëve ishte një qendër që grumbullonte intelektualë të shquar të kryeqytetit. Midis tyre kishte mjekë të njohur. Dr.Llambi Ziçishti ishte një ndër ta. Siç ndodhte shpesh me mjekët, ishte një dashamirës i letërsisë. Ishte jashtëzakonisht i sjellshëm dhe vishej me shumë kujdes. Vedat Kokona, gjithashtu i shquar për elegancë, ishte një nga miqtë e tij të ngushtë, me sa dukej, qysh nga vitet e Liceut francez të Korçës.

E bëra këtë pyetje sepse kam takuar hetuesin e Llambi Ziçishtit, Ferit Sulën, për rrjedhojë edhe tuajin, sepse është hetuesi që ka nënshkruar procesverbalin...

8

E shtunë, 22 gusht 2012

Intervistë

www.mapo.al

Për herë të parë shkrimtari Ismail Kadare përballë hetuesit Ferit Sula. Si e ka njohur ministrin e Shëndetësisë, Llambi Ziçishti, dhe arsyet e fabrikimit të dosjes për shkrimtarin si bashkëpunëtor i ish-kryeministrit Mehmet Shehu

Komplotist kundër Enverit?...

Kadare: Sot do të ishte mburrje, por s’është e vërtetë Zakonisht një diktature nuk i intereson të shpallë komplotist një shkrimtar të njohur. Prandaj pyetja e parë që duhej t’i bëhej këtij hetuesi, dhe nëpërmjet tij krejt regjimit, do të ishte: na thoni, së paku, pse e donit fabrikimin e këtij komplotisti? Duke u përpjekur të hyj në logjikën e palogjikës, mendoj se kur një regjim tiranik bëhet gati të shpallë komplotist, çka do të thotë të dënojë me vdekje, një shkrimtar të njohur, kjo tregon se ai ndodhet në një fazë kriminaliteti të veçantë Aida Tuci Sa herë që hapet ndonjë dosje dhe prej saj dalin dokumente e procesverbale hetuesie, diskutimi rreh saj ka gjithmonë një mister. Përse-të në më të shumtën e rasteve nuk marrin përgjigje. Së fundmi, nga skutat e pandriçuara ende të Arkivit së Ministrisë së Brendshme, doli edhe një procesverbal, ku ish-ministri i Shëndetësisë, mjeku i njohur Llambi Ziçishti, përballë hetuesit Ferit Sula implikon emrin e shkrimtari Ismail Kadare si bashkëpunëtor të grupit të ish-kryeministrit Mehmet Shehu. Dyshimet, hamendësimet rreth atij deponimi ishin nga më të ndryshmet. Kishte qenë vërtet Ismail Kadare një komplotist apo ky ishte fabrikimi i radhës i një regjimi frikaman?!

Përse u përdor një mjek i nderuar si Ziçishti, që kishte dhe njohje të hershme me shkrimtarin, për të implikuar shkrimtarin? Përse hetuesi Ferit Sula përpiqet ta manipulojë të vërtetën, duke u fshehur pas harresës?...

Ismail Kadare e ka një përgjigje për të gjitha dyshimet dhe hamendësimet rreth shkrimtarit “komplotist”.

Zoti Kadare, a e keni njohur personalisht Llambi Ziçishtin? Çfarë përshtypje ju ka lënë?

Po, e kam njohur, shumë kohë më parë. Në fillim të viteve 60-të Klubi i Shkrimtarëve dhe Artistëve ishte një qendër që grumbullonte intelektualë

të shquar të kryeqytetit. Midis tyre kishte mjekë të njohur. Dr.Llambi Ziçishti ishte një ndër ta. Siç ndodhte shpesh me mjekët, ishte një dashamirës i letërsisë. Ishte jashtëzakonisht i sjellshëm dhe vishej me shumë kujdes.

Vedat Kokona, gjithashtu i shquar për elegancë, ishte një nga miqtë e tij të ngushtë, me sa dukej, qysh nga vitet e Liceut francez të Korçës.

E bëra këtë pyetje sepse kam takuar hetuesin e Llambi Ziçishtit, Ferit Sulën, për rrjedhojë edhe tuajin, sepse është hetuesi që ka nënshkruar procesverbalin që Helena Kadare bëri publik për herë të parë në librin e saj “Kohë e pamjaftueshme”, ku përmendet emri juaj si pjesë e grupit komplotist të ishkryeministrit Mehmet Shehu. Edhe pse hetuesi gjatë gjithë kohës fshihej pas harresës, në një nga pyetjet thotë se Ziçishti e ka bërë atë deklaratë me ndërgjegje të plotë dhe që nuk është ushtruar asnjë presion ndaj tij. Ju si mendoni?

Mendoj se është fare e pabesueshme një gjë e tillë. Po më shumë e pabesueshme është këmbëngulja e sotshme e hetuesit për të mbrojtur atë hetim. Sipas hetuesit, del se ose zoti Ziçishti ka bërë një mashtrim me ndërgjegje kundër shkrimtarit. Ose ky i fundit, domethënë zoti Kadare, ka qenë vërtet një komplotist dhe mjeku ka thënë të vërtetën.

Për asnjë sekondë në jetën time nuk më ka shkuar mendja se mjeku martir do të ketë dashur të më dëmtonte. Madje, po të ishte se do të isha i detyruar të pranoja njërën nga dy absurditetet, më parë do të besoja se, pa e ditur as vetë, kisha qenë komplotist, sesa të dyshoja për të burgosurin. Është kuriozitet të dimë se çfarë ju ka tronditur më shumë kur ju ra në dorë procesverbali?

T’ju them se nuk kam pasur ndonjë tronditje kushedi çfarë, nuk keni për të më besuar. Në të vërtetë ka qenë ashtu. E kam parë procesverbalin pas rënies së komunizmit dhe më është dukur si diçka e njohur. Një bisedë e hershme me të birin e ish-kryeministrit të Shqipërisë, në shtator të vitit 1981, pra një vit më parë se të përpilohej ky procesverbal, më ka vënë në dijeni për atë tmerr.

Nëse i thërrisni kujtesës, a keni pasur frikë apo dyshime në atë

Bashkim Shehu do të arrestohej bashkë me gruan e tij të re njëzetvjeçare. Siç më kanë treguar të dy pas shumë vitesh, janë hetuar në qeli të veçuara, duke u pyetur, ndër të tjera, për “shkrimtarin komplotist I.K.”

periudhë se edhe ju mund të përfshiheshit në listën e atyre që u persekutuan si bashkëpunëtorë të Mehmet Shehut? Është pikërisht biseda e përmendur më lart, që shkrimtari Bashkim Shehu e ka riprodhuar në librin e tij “Vjeshta e ankthit”, që ma ka bërë të qartë se ç’mendonin për mua “atje lart”.

Më lejoni ta përsëris fare shkurt ç’ka ndodhur: Në shtator të vitit 1981, i biri i Kryeministrit, tepër i tronditur, vjen në shtëpinë time për të më thënë lajmin e keq se, nga një grindje me babanë merr vesh se i ati i tij, Kryeministri i Shqipërisë komuniste, mendon se shkrimtari Ismail Kadare është një agjent i Perëndimit.

Disa orë më pas, ose të nesërmen, s’më kujtohet saktë, vjen përsëri, jo për ta zbutur disi lajmin, por përkundrazi, për ta nxirë më keq. Me fjalë të tjera, më saktëson se ajo që më kishte thënë herën e parë nuk ishte vetëm mendimi i babait të tij, por “edhe i atij tjetrit”. Domethënë i Enver Hoxhës, nga zyra e të cilit Kryeministri sapo kishte dalë.

Pak kohë më pas, Bashkim Shehu do të arrestohej bashkë me gruan e tij të re njëzetvjeçare. Siç më kanë treguar të dy pas shumë vitesh, janë hetuar në qeli të veçuara, duke u pyetur, ndër të tjera, për “shkrimtarin komplotist I.K.” Pse donin medoemos ta lidhnin emrin tuaj me atë të grupit komplotist të ish-kryeministrit Mehm-

et Shehut?

Sinqerisht nuk e di, madje e kam vështirë ta marr me mend. E gjithë kjo do të tingëllonte groteske sikur të mos ishte kaq tragjike. Mendimi se Ismail Kadare ishte agjent i Perëndimit, ishte shqiptuar së pari prej Kryeministrit, pas një bisede me liderin e madh. Pas kësaj, topiku agjent, lëviz dhe shkrimtari Ismail Kadare nga agjent i Perëndimit bëhet agjent i vetë dyshuesit për agjent, domethënë i Kryeministrit.

Siç del nga procesverbali, në dëshminë e Ll. Ziçishtit përmendet disa herë gruaja e ish-kryeministrit, e cila, sipas tij, ishte në dijeni të rrjetit komplotist. Nuk jam në dijeni nëse dikush e ka parë dosjen e saj. Unë vetë nuk kam parë asnjë dosje. Kam dëgjuar se ka një institut apo komision që merret me zbulimin e të vërtetave për atë ç’ka ndodhur në diktaturë midis shkrimtarëve dhe artistëve. Në këtë institut apo komision, kam dëgjuar se bëjnë pjesë edhe disa letrarë. Mirëpo s’kam dëgjuar që ata të merren me dosje të ngjashme. Ndoshta u duken të parëndësishme.

Po i kthehem dosjes në fjalë. S’besoj se mund të merret për mendjemadhësi po të quhet e rëndësishme, ose së paku serioze. Bëhet fjalë për komplotin më të madh kundër shtetit komunist.

Bëhet fjalë për Kryeministrin që e kryeson. Në komplot, midis të tjerash, merr pjesë, sipas dosjes, një shkrimtar tepër i njohur i vendit. Megjithatë, instituti

E shtunë, 22 gusht 2012

9

www.mapo.al

Dyshimet, hamendësimet rreth atij deponimi ishin nga më të ndryshmet. Kishte qenë vërtet Ismail Kadare një komplotist apo ky ishte fabrikimi i radhës i një regjimi frikaman?! Përse u përdor një mjek i nderuar si Ziçishti, që kishte dhe njohje të hershme me shkrimtarin, për të implikuar shkrimtarin?

Përse hetuesi Ferit Sula përpiqet ta manipulojë të vërtetën, duke u fshehur pas harresës?...

Shkrimtari përballë hetuesit Procesverbal i pyetjes sË tË pandehurit Tiranë, më 24.9.1982

apo komisioni që përmenda, duke përfshirë edhe pjesën letrare të tij, nuk ka dëshirë të merret me gjëra të tilla.

Besoj se jeni në një mendje me mua, se çështja nuk është e thjeshtë. Madje, duke e parë edhe nga ana letrare e saj.

Në shtator të vitit 1981, një shkrimtar shqiptar merr vesh se e konsiderojnë agjent të Perëndimit. Shumë vite pas, hetimi kundër tij vërtetohet, madje gjendet dosja. Pra, ky shkrimtar për gati dhjetë vjet ka jetuar me këtë dijeni.

Atëherë do të ishte interesante së paku të hulumtohej sesi ka ndikuar kjo në veprën e tij, në atmosferën, idetë, madje gjer te gjuha dhe stili i të shkruarit.

Në biografitë e shkrimtarëve përmenden periudha kur ata kanë qenë të ndikuar nga X ngjarje, ose X rrymë letrare, ose X bukuroshe. Në këtë rast do të kishim, për fat të keq, tjetër gjë dhe faza dhjetëvjeçare e shkrimtarit kishte gjasë të emërohej “faza e agjentit”. Si rrjedhim, mund të kishte studime origjinale, që mund të lidheshin p.sh. me krahasimin e stileve, ta zëmë, të stilit para-agjenturor me atë post-agjenturor etj. etj.

Po i them këto duke u përpjekur t’i kaloj me humor, por kur e keni lexuar procesverbalin e Ll. Ziçishtit nuk besoj se keni pasur dëshirë të qeshni.

Megjithatë, do të thosha se përmasa dramatike e çështjes e kapërcen fatin e shkrimtarit. Ajo lidhet në radhe të parë me kohën e sotme. Dhe e vërteta që dua të përmend këtu është tepër shqetë-

Pëshpërimat, lajmet e rremë, psikozat janë pjesë e jetës në regjimet e egra. Fakti që një pjesë e tyre krijohej nga kundërshtarët e regjimit, nuk do të thotë se regjimi vetë nuk prodhonte pjesën e vet.

Projektet mizore, si ai që u përmend më lart, ndonëse nuk u kryen, janë pjesë e historisë, ashtu si mendimi kriminal nuk mund të ndahet nga veprimi kriminal. suese: Shqipëria është i vetmi vend sot në Europë që nuk po hap dosjet e gati gjysmë shekulli errësire dhe brenge.

Pse i interesonte reg jimit një Kadare komplotist?

E kam vështirë t’i përgjigjem kësaj pyetjeje, sepse ajo lidhet me një univers që për nga absurditeti del nga bota njerëzore. Ne nuk mund të kuptojmë as sjelljen, as logjikën e asaj bote. Zakonisht një diktature nuk i intereson të shpallë komplotist një shkrimtar të njohur. Prandaj pyetja e parë që duhej t’i bëhej këtij hetuesi, dhe nëpërmjet tij krejt regjimit, do të ishte: na thoni, së paku, pse e donit fabrikimin e këtij komplotisti?

Duke u përpjekur të hyj në logjikën e palogjikës, mendoj se, kur një regjim tiranik bëhet gati të shpallë komplotist, çka do të thotë të dënojë me vdekje, një shkrimtar të njohur, kjo tregon se ai ndodhet në një fazë kriminaliteti të veçantë. Për t’i vënë një emër, le ta quajmë faza kamboxhiane. Në kushte të tilla regjimi duhet të ndihet në një panik

të tillë saqë e hedh çdo maskë. Ai lëshon mesazhin se nuk do të ketë asnjë kufizim në përdorimin e dhunës.

Megjithëse unë mendoj se në Shqipëri nuk u arrit një fazë e tillë, synime dhe prirje të tilla janë shfaqur disa herë.

Shumëkujt duhet t’i kujtohet se nga mesi i viteve 80-të, kur tirania ndihej e trembur, prej zyrave të saj hapeshin fjalë se ishin përpiluar lista njerëzish që do të pushkatoheshin në rast të më të voglës lëvizje kundër regjimit.

Shpallej kështu, në mënyrë të hapur, një nga programet më makabër që ka njohur historia e terrorizmit botëror: “faji” i dikujt do t’i binte gjithkujt.

Pëshpërimat, lajmet e rremë, psikozat janë pjesë e jetës në regjimet e egra.

Fakti që një pjesë e tyre krijohej nga kundërshtarët e regjimit, nuk do të thotë se regjimi vetë nuk prodhonte pjesën e vet.

Projektet mizore, si ai që u përmend më lart, ndonëse nuk u kryen, janë pjesë e historisë, ashtu si mendimi kriminal nuk mund të ndahet nga veprimi kriminal.

Nëse do t’ju kishin ftuar përnjëmend, a do të merrnin pjesë në një komplot kundër diktatorit? E keni menduar ndonjëherë vetë këtë?

Jo, s’besoj se e kam menduar. Lidhur me këtë, më kujtohet një bisedë me mikun tim të hershëm Drago Siliqin.

Sapo isha kthyer nga Moska, nga i njëjti Institut letrar që kishte mbaruar edhe ai. Merret me mend që flisnim shpesh për kujtimet e këndshme, por edhe për gjendjen e re që ishte krijuar pas dënimit të Stalinit. Një ditë më tha se kishte parë ca oficerë me fytyra të pikëlluara në kafene. I shoqëroi këto fjalë me një shprehje gati ëndërruese, sikur të mos ishte fjala për oficerë, por për diçka të ëmbël. Në atë kohë Tirana ishte mbushur plot studentë, midis tyre qindra oficerë të rinj, që ishin ndarë me të dashurat a të fejuarat ruse, apo “lindore”. Me një fjalë, topiku oficer e pikëllim, s’ishte larg një atmosfere nostalgjike. Mirëpo shpjegimi i Dragos ishte befasues: zymtinë e oficerëve e

Unë, Ferit Sula, hetues në Ministrinë e Punëve të Brendshme, rimora në pyetje të pandehurin Llambi Ziçishti.

Pyetje: Vazhdo i pandehur të shpjegosh se cilët janë personat e tjerë, që tradhëtari Mehmet Shehu, i ka marrë në shërbim të punës tuaj armiqësore.

Përgjigje: Mehmet Shehu që drejtonte grupin tonë armiqësor, kishte parashikuar, që përveç sektorëve të tjerë, që unë kam shpjeguar më parë, të godiste vijën e Partisë edhe në art e letërsi. Kështu, në një nga bisedat e shumta armiqësore që kam bërë me Fiqret Shehun, kam mësuar se në këtë drejtim kishte përpunuar me detyra edhe Ismail Kadarenë. Konkretisht, për këtë person, unë do të shpjegoj ato gjera që më ka treguar Fiqret Shehu.

Po bisedonim në një rast me Fiqret Shehun në shtëpinë e saj, për filmin shqiptar “Skëterrë ‘43”, ku skenarist ishte djali i saj Bashkim Shehu. Fiqreti më tregoi se edhe Ismail Kadareja ishte prej kohësh në pozicion armiqësor.

Përpunimin e tij, më tha ajo, e ka bërë Todi Lubonja, me të cilin Ismaili kishte shoqëri të ngushtë dhe pasi Todi Lubonja me Fadil Paçramin u zbuluan nga Partia për veprimtarinë e tyre kundër saj, Ismail Kadareja ishte marrë në mbrojtje nga Mehmet Shehu, duke e paraqitur Ismailin si viktimë të tyre. Ky është momenti, më ka thënë fiqret Shehu, që u shfrytëzua për ta vënë Ismail Kadarenë në shërbim të punës tonë. Pastaj Fiqreti më ka treguar se Ismail Kadareja ishte porositur që të godiste vijën e Partisë në letërsi dhe në art, duke shkruar tregime e romane me dykuptime, nganjëra anë të dukej se mbronte e zbatonte vijën e Partisë, ndërsa nga ana tjetër, pa dalë hapur, ta godiste atë.

Gjithashtu, Ismail Kadareja ishte ngarkuar që të punonte sa më shumë me shkrimtarët dhe artistët e rinj e gradualisht t’i përpunonte ata e duke bërë sa më shumë të tillë, të formonte një rrymë liberale disidentësh, që do të përdoreshin kur të vinte koha. Për ta pasur më afër Ismail Kadarenë, më ka thënë Fiqret Shehu, është porositur djali i tyre Bashkim Shehu, që të krijonte shoqëritë ngushtë me të dhe t’i justifikoheshin plotësisht hyrjet e daljet e tij të shpeshta në shtëpinë tonë. Në një rast, më ka treguar ajo, kishte qenë edhe vetë e pranishme, kur Mehmet Shehu kishte biseduar me Ismail Kadarenë. Në këtë rast, Mehmeti e porositi Ismailin që të punonte me kujdes dhe të mos dilte hapur kundër vijës së Partisë, sepse kështu rrezikonte veten. Realizmit socialist, i tha Mehmeti, po i kalon koha dhe së shpejti do të vijë dita që shkrimtarët dhe artistët t’i shprehin gjerat hapur dhe pa ndrojtje, atëherë dhe letërsia dhe arti te ne, do të përparojnë dhe do të pëlqehen edhe nga bota e jashtme. Kjo, i tha Ismailit, Mehmet Shehu, do të bëhet kur të ndryshojë sistemi politik në Shqipëri.

Këto janë disa nga momentet e veprimtarisë armiqësore, që më kujtohen se ka kryer Ismail Kadareja, për të cilat, siç shpjegova më sipër, m’i ka thënë Fiqret Shehu.

Procesverbalin e shkrojta vetë dhe thëniet i vërtetoj me firmën time.

I pandehuri Hetuesi Llambi Ziçishti

Ferit Sula (firma) (firma)

kishte lidhur me ndonjë komplot të mundshëm.

Dihet se komploti si përftim në traditën botërore, përveç hijes së rëndë ka pasur diçka tërheqëse. Në gjuhën shqipe p.sh. fjala “përbetim” , me të cilën rilindësit zëvendësuan komplotin, e kishte edhe më të theksuar anën heroiko-romantike. Kurse në Shqipërinë komuniste, ashtu si në vendet e tjera të Lindjes, fabrikimi i komploteve të rremë e zhvlerësoi, ndër të tjera, edhe komplotin.

Me fjalë të tjera, të quheshe komplotist kishte gjasë të ishe dyfish i humbur. Nga një anë fitoje urrejtjen e partiakëve fanatike, nga ana tjetër mosbesimin e palës tjetër. Kjo s’do të thotë që nuk ka pasur njerëz që seriozisht u përpoqën ta dëmtonin regjimin. Por, vështirë të thuhet se arritën të organizoheshin në një komplot.

Duhet shtuar këtu se diktatura shqiptare u ngatërrua me këmbët e veta në çështjen e komploteve. Vetë akti i komplotit vinte në kundërshtim me kinse vetëbesimin e saj, optimizmin, unitetin etj. Nga ana tjetër, rreziku i shpikur i ka shërbyer çdo tiranie për të përligjur terrorin. Nga një vizion i ndryshëm, një diktaturë kur e ndien që bëhet qesharake, kërkon t’i japë peshë dhe seriozitet vetes me gjëra të errëta, ndër të

cilat hyn gjithmonë vdekja.

I gjithë ky ndërlikim kundërthënës pasqyrohej në historinë groteske e njëherësh të trishtë të komploteve. Ato shpalleshin, pastaj bëheshin të pabesueshme (thirrjet e “komplotistëve: rroftë Partia etj.), për të përfunduar me breshëritë e pushkatimit.

Sot është vështirë të shpjegohen plotësisht shumë ngjarje të kohës. Për ta mbyllur përsëri me diçka të viteve kur isha student, do të rikujtoja episodin kur, në një miting për nder të Titos e të Rankoviçit në Moskë, një student i Institutit tonë, i mësuar me sloganet e kohës, brohoriti: “rroftë klika TitoRankoviç”.

Shumë njerëz ia morën për keq, si thirrje të qëllimshme, por të tjerët që ia njihnin naivitetin, mendonin ndryshe.

Do të më lejoni të shtoj diçka të ngjashme, këtë herë në Tiranë, kur një anëtar i KQ të partisë, i shquar për besnikëri të rrallë, në një çast lajthitjeje mendore, doli në ballkon të shtëpisë dhe iu drejtua kalimtarëve me fjalët: “Poshtë Komiteti Qendror i Partisë me në krye shokun Enver Hoxha!” Me sa më kujtohet, nuk u dënua, si studenti i Moskës, kaq prekëse kishte qenë besnikëria e mëparshme e tij!

(Vijon nesër)

CMYK

10

E shtunë, 22 SHTATOR 2012

�

politika

www.mapo.al

Zbulohet arsyeja e shkeljes së Kodit Zgjedhor për zgjedhjen e kryetarit të KQZ. Dy partitë e mëdha po tentojnë një emër konsensual

Negociatat sekrete PD-PS për KQZ, ja lista me 15 kandidatët Lista zyrtare e kandidatëve për kryetar të KQZ-së mbërrin në 15 emra. Pjesë e listës, anëtarja e KLD-së, Lefteri Lleshi, këshilltarja e ministrit të Drejtësisë, Marsida Xhaferllari dhe avokati i Prokurimeve, Altin Qoshja Kuvendi i Shqipërisë prej ditësh është në shkelje të afateve që përcakton Kodi Zgjedhor për të zgjedhur fillimisht anëtarët dhe më pas kryetarin e ri të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve. Arsyeja duket se lidhet me përpjekjet e të dyja forcave të mëdha politike për të gjetur një kandidat të pranuar prej tyre për pozicionin e kryetarit. Burime pranë dy partive kryesore kanë pranuar kontaktet mes tyre, ndërsa kanë konfirmuar se po negociohet për një emër për postin e kryetarit, që të jetë sa më i pranueshëm të paktën për socialistët, pasi të drejtën e “propozimit” për shkak të votave në Kuvend e kanë demokratët. Përveç listës zyrtare prej rreth 15 emrash të depozituar në Kuvend për këtë pozicion, bëhet e ditur se janë shkëmbyer mendime edhe për emra të tjerë jashtë saj, të përfolur dendur ditët e fundit në media. Bëhet fjalë për emra të njohur për publikun, siç është rasti i ish-krerëve të KQZ-së, Ilirian Celibashi e Çlirim Gjata, anëtari aktual i këtij institucioni, Klement Zguri, apo edhe këshilltari i Kryeministrit, Oerd Bylykbashi. Mësohet se asnjëri prej tyre nuk ka depozituar kërkesë në Kuvend, ndërsa nuk kanë munguar ofertat ndaj tyre.

Lista Zyrtare Por përveç listës “big” në garë deri më tani zyrtarisht janë 15 emra të tjerë, të cilët kanë kryer procedurën ligjore, atë të aplikimit dhe paraqitjes së dokumentacionit të nevojshëm sipas njoftimit të publikuar nga Kuvendi i Shqipërisë.

Lista përbëhet nga 12 meshkuj dhe tri femra. Kështu, përveç emrave të parë të publikuar disa ditë më parë, pjesë e listës zyrtare janë bërë dhe disa kandidatë të tjerë, një pjesë e të cilëve janë të njohur për publikun. Më konkretisht lista është pasuruar me emrin e këshilltares së ministrit të Drejtësisë, ish-drejtoreshës së Kodifikimit në këtë ministri, Marsida Xhaferllari. Gjithashtu, veç saj në garë është futur edhe avokati i Prokurimeve, Altin Qoshja. Pjesë e listës janë bërë edhe Etleva Paplekaj, Neritan Kalamishi, Muharrem Noka, apo edhe Haki Mustafa. Më parë, brenda datës 13 shtator, kur ishte dhe afati fundor i vendosur nga Kuvendi për paraqitjen e kandidaturave, kishin depozituar emrat edhe 9 kandidatë të tjerë: Agron Haxhimihali, Kastriot Frashëri, Sajmir Visha, Lefteri Lleshi Luzi, Kristaq Kume, Anton Lleshaj, Sokol Hasani, Sokol Ago dhe Myrteza Myftari. Në bazë të përcaktimeve që bën Kodi Zgjedhor i amenduar së fundmi, dy forcat e mëdha politike të përfaqësuara në komisionin e Ligjeve do duhet që të përzgjedhin nga kjo listë (në rast se nuk do gjejnë një emër jashtë saj, pavarësisht se nuk janë regjistruar brenda afateve ligjore) 2 kandidatë që gëzojnë mbështetjen më të madhe të anëtarëve të komisionit, por jo më pak se 2/3-ën e të gjithë anëtarëve të tij. Në

Kodi Neni 181 Zgjedhja e anëtarëve të KQZ-së 1. Kuvendi 30 ditë nga data e shpalljes së ndryshimeve të këtij ligji zgjedh anëtarët e KQZ-së, sipas neneve 14 dhe 15 të këtij Kodi.

2. Publikimi i vakancës për kryetarin e KQZ-së bëhet menjëherë pas shpalljes së ndryshimeve të këtij ligji.

Gramoz Ruçi dhe Astrit Patozi

SHBA: Kreu i KQZ, përmes konsultimeve TIRANË Ambasadori i SHBA-së pranë OSBE-së, Ian Kelly reagoi dje ndaj raportit që kreu i OSBE-së, Eugen Wollfarth prezantoi dy ditë më parë në Këshillin e Përhershëm të OSBE-së. Në një komunikatë për shtyp, ambasadori amerikan thekson se Shqipëria ka parë suksese në vitet e fundit, ndërkohë që vihet në dukje se lufta politike e vitit të kaluar zbehu këtë përparim. SHBA iu bën apel partive politike në vend që gjatë fushatës zgjedhore të 2013-ës të përqendrohen në interesat e vendit dhe të bëjnë fushata konstruktive.

“Jemi të shqetësuar se mos njëanshmëria që mbizotëroi gjatë gjithë procesit të zgjedhjes së Presidentit mund të vazhdojë, apo edhe të shtohet teksa Shqipëria përgatitet për zgjedhjet parlamentare të vitit të ardhshëm. Ndërkohë që çdo fushatë zgjedhore pa dyshim kryhet energjikisht dhe me luftë të fortë, të gjitha partitë politike duhet të përpiqen të bëjnë fushata konstruktive dhe të bazuara në çështje që Shqipëria duhet të vazhdojë t’i zgjidhë, çështje kritike për vazhdimin e rrugës së integrimit euroatlantik të vendit. Lufta politike që u bë vitin e kaluar, për fat të keq zbehu pikëpamjen e botës për Shqipërinë dhe shërbeu të lihej në hije përparimi i madh që ka bërë vendi

rast se kjo gjë nuk arrihet gjatë negociatave që po zhvillohen, atëherë komisioni identifikon katër kandidatët që kanë marrë mbështetjen më të madhe midis anëtarëve të komisionit dhe opozita ka të drejtën e seleksionimit dhe eliminimit të dy prej tyre. Dy kandidatët që mbeten, i kalojnë për votim seancës.

Anëtarët e KQZ-së Peng i zgjedhjes së kryetarit të KQZ-së duket se ka mbetur dhe zgjed-

në 20 vitet e kaluara. Drejtuesit politikë të Shqipërisë duhet të kenë në mendje interesat më të mira të vendit gjatë fushatës zgjedhore që po troket, në mënyrë që të sigurojnë që përparimi i reformave të mos lihet mënjanë për 12 muajt e ardhshëm”, - thuhet në reagimin e ambasadorit amerikan. SHBA paralajmëron se, nëse politikat e reja nuk zbatohen me mirëbesim, miratimi i reformave nuk do të jetë domethënës.

Ndërkohë SHBA kërkon që kreu i ri i KQZ-së të realizohet në proces konsultimi. “…Do të jetë veçanërisht e rëndësishme të sigurohet që zgjedhja e një kryetari të ri për Komisionin Qendror të Zgjedhjeve (KQZ) të bëhet me proces konsultimi, sa më të paanshëm e transparent që të jetë e mundur”, - thekson ambasadori amerikan.

hja e anëtarëve të tij. Të dyja forcat politike megjithëse kanë projektuar emrat që do të propozojnë, nuk pranojnë t’i bëjnë të ditura ato, pasi çdo gjë varet nga emri që do zgjidhet në krye të këtij institucioni. Kështu, socialistët janë të frenuar në bërjen publike të emrave, pasi po presin se kush do jetë kryetar dhe në varësi do caktojnë dy nga emrat që kanë përzgjedhur për anëtarë dhe nënkryetar KQZ-je. Flitet se, nëse

Kandidatët zyrtarë për kryetar të KQZ • Agron Haxhimihali • Kastriot Frashëri • Sajmir Visha • Lefteri Lleshi Luzi • Kristaq Kume • Anton Lleshaj • Sokol Hasani • Sokol Ago • Myrteza Myftari • Muhartem Noka • Etleva Paplekaj • Marsida Xhaferllari • Altin Qoshja • Haki Mustafa • Neritan Kal amishi

demokratët do shkojnë drejt një zgjidhjeje të njëanshme për të zgjedhur një person politik pa pëlqimin e tyre, atëherë ata mund të propozojnë për postin e nënkryetarit Genci Gjonçaj, megjithëse mësohet se ky i fundit deri më tani nuk e ka pranuar këtë propozim. Një emër tjetër që flitet për anëtar KQZ-je nga ana e socialistëve është dhe Bledar Skënderi. Megjithëse të dy janë anëtarë të forumeve të larta

Neni 15 Zgjedhja e Kryetarit të KQZ-së 1. Anëtari i shtatë dhe njëkohësisht Kryetar i KQZ-së, zgjidhet jo më vonë se 10 ditë pasi të ketë përfunduar procedura e zgjedhjes së anëtarëve të KQZ-së sipas nenit 14 të këtij Kodi.

2. Jo më vonë se 30 ditë para datës së mbarimit të mandatit të kryetarit të KQZ-së, Kuvendi Shqipërisë publikon shpalljen për vendin vakant të Kryetarit të KQZ-së.

3. Lista e kandidatëve i kalon komisionit të Kuvendit që mbulon çështjet ligjore për të verifikuar përmbushjen e kritereve ligjore. Komisioni i shqyrton kandidaturat në përputhje me Rregulloren e Kuvendit. Pas verifikimit të kritereve zbatohet procedura si më poshtë: a) Komisioni përzgjedh për t’u paraqitur për votim Kuvendit dy kandidatët që gëzojnë mbështetjen më të madhe të anëtarëve të komisionit, por jo më pak se 2/3 e të gjithë anëtarëve të tij. b) nëse shumicën e cilësuar sipas shkronjës “b” nuk e gëzojnë së paku dy kandidatë, Komisioni identifikon katër kandidatët që kanë marrë mbështetjen më të madhe midis anëtarëve të Komisionit pas zbatimit të germës “a”; ç) përfaqësuesit e pakicës parlamentare në komision përjashtojnë dy nga kandidatët e përzgjedhur sipas shkronjës “b”.

Kandidatët e mbetur i kalojnë Kuvendit për votim. d) Kryetar i KQZ-së zgjidhet kandidati që merr më shumë se gjysmën e votave të deputetëve të Kuvendit”.

partiake të PS-së, socialistët mund të luajnë me hapësirat që lë Kodi Zgjedhor, i cili përcakton se përjashtohen nga e drejta e kandidimit vetëm ata që janë anëtar partie, por nuk përjashton pjesëtarët e forumeve të larta partiake, të cilët sipas tyre nuk janë domosdoshmërisht anëtarë partie. Ndërkohë, nga ana tjetër flitet se PD do të mbajë anëtarët e saj në këtë institucion, Vera Shtjefnin dhe Hysen Osmanin.

E shtunë, 22 shtator 2012

06

11

www.mapo.al

Na ishte një herë fushata elektorale

Historia e zgjedhjeve dhe fushatatve elektorale në Shqipëri mund të shihet përmes, ndoshta më qartë se asgjëje tjetër, imazhit. Si ka ndryshuar nga fushata në fushatë që nga fletushkat, fletëpalosjet, parullat, grafiti, posterat; për të kaluar aty ku është sot, te spotet e kushtueshme televizve apo billboardet e forma të tjera të elaboruara të komunikimit elektoral. MAPO Weekend, në disa numra, do të sjellë intervista protagonistësh të fushatave që do flasin pikërisht për imazhin dhe evoluimin e tij.

Eja me PD Fushatat kur filluan shtabet elektorale, sondazhet e spotet televizive. Revolucioni i imazhit të politikanëve, që nga çorapet ‘Nike’, këpucët si të bodyguardëve dhe pardesytë e bardha kolektive...deri tek kostumet serioze e firmato. Grafiti elektoral në “Mapo Weekend” sjell këtë herë rrëfimin e Ilir Butkës, që u rreshtua me hir e me pahir në fushatat edhe të PD-së Kur nisën të praktikoheshin së pari sondazhet dhe sa ndihmoheshit në punën tuaj prej atyre rezultateve, për të ndërtuar më pas një fushatë elektorale të suksesshme?

Në periudhën e angazhimit tim me fushatat elektorale nuk u jemi referuar sondazheve, as si monitorues, as si strategji presioni psikologjik mbi konkurrentët dhe as si dezinformim për median dhe për rrjedhojë për publikun. Duke thënë këtë, njëkohësisht po shpreh konsideratën time për këtë element “të rëndësishëm” në fushatat “moderne” elektorale.

A kishit raporte bashkëpunimi me krerët e partive dhe drejtues të tjerë, dhe cili ishte roli i tyre pozitiv apo negativ në procesin e realizimit të një fushate të suksesshme?

A ju bindeshin ata për sugjerimet që ju jepnit?

Kam patur raporte vetëm me Berishën dhe Ramën. Jam konsultuar me ata për gjithçka. Mos harrojmë që në periudhën 2000–2003 koncepti i shtabeve elektorale nuk ishte shumë i konsoliduar. Më pas kam bashkëpunuar edhe me anëtarë të tjerë të shtabeve elektorale.

Në krahasim me periudhën 19911997, cilat ishin favoret dhe disfavoret e realizimit të një fushate të

suksesshme politike?

Në këtë periudhë, pra në vitet 19911997, nuk kam jetuar në Shqipëri, por e di që situata ka qenë tejet e polarizuar politikisht. Besoj që pas viteve 2000 situata u normalizua disi duke mundësuar fushata më korrekte, politikisht dhe profesionalisht.

Ju, a jepnit këshilla për veshjen dhe paraqitjen e jashtme në përgjithësi të liderit, kandidatëve?

Sali Berisha ishte protagonist i evolucionit që filloi nga pardesytë e bardha kolektive deri në krijimin e imazhit të liderit me veshjet serioze dhe që me kalimin e kohës u bë absolutisht veshja e denjë elegante e një burri shteti.

Nuk më ka rënë rasti të jap këshilla për veshjet e liderëve shqiptarë, por kur miqtë e mi në biseda të ngushta më konfidonin shembuj kur politikanë shqiptarë shfaqeshin në forume ndërkombëtare me çorape, ku shfaqej qartë simboli i ‘Nike’ apo me këpucë të njëjta me ato të bodyguard-ëve të tyre, kisha synimin e madh të përgatisja një paketë këshillimi për imazhin personal, ku të nënvizohej se çorapet e këpucët në tryeza ndërkombëtare nuk janë më aksesorë individualë, por pjesë e imazhit të një vendi. Tashmë politikanët kanë krijuar një fizionomi, një identitet të tyrin për sa i takon veshjes dhe madje i kanë kultivuar mjaftueshëm gustot e tyre. Edhe mundësitë financiare janë rritur dhe buxheti i politikanëve në favor të veshjes dhe dukjes në përgjithësi është në nivele të larta.

A jepnit këshilla për gjuhën që ata duhet të përdornin në fushatë dhe imazhin që duhet të tregonin?

Politikanët kanë fituar një eksperiencë që u lejon të ndërtojnë vetë strategjitë për t’u ndjekur. Oratoria e politikanëve është ngritur në nivele të larta, madje ka arritur demagogjia deri në nivele të admirueshme.

A keni punuar për dy parti të ndryshme kundërshtare, për shembull për PS dhe PD? Ndërkohë që frenezia e mbylljes së teknikaliteteve të fushatës për Edi Ramën po më merrte maksimumin e kohës, të cilën duhet t’ia vidhja realizimit të spoteve televizive të klientëve të tjerë që prisnin radhën në atë kohë tejet të mbingarkuar me punë, më vjen një kërkesë e re për një tjetër fushatë të një tjetër kandidati, të një tjetër force politike, rivalit të Edit.

Në fakt, ndonëse profesionalizmi nuk është kompatibël me militantizmin, ekzistojnë disa limite morale, të cilave duhet, në një mënyrë ose në një tjetër, t’iu përmbahemi qoftë edhe në respekt të vetë profesionalizmit. Një copyrighter (ai që ideon një fushatë) nuk mund të realizojë një fushatë e cila fton njerëzit të konsiderojnë një zgjedhje ndaj një tjetre, ndërkohë që iu sugjeron njëkohësisht po të njëjtëve qytetarë pikërisht versionin e kundërt të zgjedhjes politike. Një veprim i tillë sa kontradiktor aq dhe çorientues do të ishte i papranueshëm për ogilvin gurun e copyrigteve, i cili planin moral e kthente në boshtin thelbësor të profesionit.

Refuzova prerazi ftesën duke mos gjetur as kohën, forcën dhe as durimin për t’iu shpjeguar arsyet e këtij refuzimi personave që ma kërkuan këtë impenjim të ri. Nuk vonoi dhe një delegacion më i “rëndësishëm” se i pari, i përbërë nga dy të rinj, ndaj të cilëve ushqeja simpati dhe respekt, më rikërkuan angazhimin tim në fushatën e rivalit të Edi Ramës. U përpoqa kësaj radhe me të gjithë durimin dhe argumentet që një akt i tillë do të ishte i parekomandueshëm për të gjitha arsyet e përmendura më lart, sikur të mos mjaftonte edhe fakti që ishte totalisht e pamundur të gjeja minimalisht kohën për një im-

penjim tjetër të çfarëdolloj tipi. U ndava nga ata duke iu kërkuar ndjesë, ndërkohë që thellë-thellë u ndjeva i çliruar që nuk e mora përsipër edhe këtë barrë, sa morale aq edhe profesionale, duke patur parasysh kohën e reduktuar që kisha në dispozicion.

Qetësia e këtij vendimi nuk vonoi gjatë, pasi më mbërriti ultimatumi: “Ose vjen ai tek unë, ose do të shkoj unë tek ai!” Nuk e di sa ishin thënë vërtet këto fjalë nga Doktori apo ishin formuluar kështu nga një miku im, i cili kishte marrë përsipër të më bindte për të realizuar një takim me kreun e opozitës së asaj kohe. Pak për modesti ndaj një insistimi kaq këmbëngulës, pasi tregon gjithsesi vlerësim për kualitetet e tua profesionale dhe sigurisht interpretohet si një përkëdhelje e sedrës, por edhe për arsyen e një simpatie personale për të dhe preferencën mbi forcën politike që përfaqësonte, të gjitha këto më shtynë të pranoja me kënaqësi të fshehur takimin. Isha thy-

er...

Thyerje që solli realizimin e spotit të PD-së për vitin 2003, “Eja me ne”...

Që të mos hyjmë në detaje, por gjatë bisedës gjeta një kompromis. Nuk do të bëja fushatë të tipit ‘billboard’ apo poster, por me spot televiziv. Nuk do të bëja spot për kandidatin rival, por për forcën politike që ai përfaqësonte dhe që unë simpatizoja.

Pra nuk do të ishte përballë një poster me një poster e një billboard me një billboard. Do të viheshin përballë një spot me një spot. Nuk do të ishte një kandidat përballë një kandidati, por një kandidat përballë një force politike.

Spoti u realizua dhe besoj se ishte një nga spotet më të mira të asaj fushate, nën sloganin e njohur “Eja me ne”.

Ka shumë për të thënë rreth fushatave elektorale nga pikëpamja e konceptimit, organizimit dhe marketingut, por duhet një analizë dhe reflektim serioz e profesional.

12

E shtunë, 22 SHTATOR 2012

www.mapo.al

Ndiq kalendarin e Uljeve Surprizë në Megatek!

Këtë të Shtunë, më datë 22 Shtator 2012: Në Departamentin e Kopshtarisë: Në Departamentin e Dekorit: Në Departamentin e Ndriçimit: Në Departamentin e Bojrave: Në Departamentin e Veglave:

Ulje deri në 18% Ulje deri në 15% Ulje deri në 30% Ulje deri në 34% Ulje deri në 40%

Në Departamentin e Dhomave të Gjumit promocioni: “Paguaj një, merr dy”

E shtunë, 22 shtator 2012

13

www.mapo.al

Punimet artizanale që vijnë si traditë shekullore nga krahinat e ndryshme të Shqipërisë e që vazhdojnë të ruhen me fanatizëm edhe në këto kohë

Duart e arta Artizanati ka një traditë shekullore në çdo krahinë të Shqipërisë.

Punimet në bakër, në hekur, në lesh, argjend, avlëmend, etj., vazhdojnë të tërheqin vëmendjen e vizitorëve.

Aktualisht qyteti i Krujës është personifikimi i prodhimit të objekteve të kulturës materiale popullore.

Në Kavajë vazhdon tradita e prodhimit të objekteve prej balte, të cilat gjejnë përdorim të gjerë nga vetë popullata e atjeshme, por edhe ngjallin interes për vizitorët vendas dhe të huaj. Në Kuçovë është gjallëruar artizanati që merret kryesisht me punimin e fletëve të arit. Në Pukë vazhdon në mënyrë të pandërprerë veprimtaria e mjeshtërve të punimit të drurit, që dallohen në veçanti për prodhimin e instrumenteve popullore si: sharkive, çiftelive, bilbilave, pipëzave etj. Në Gramsh, krahas mjeshtërve të njohur të drurit që realizojnë objekte të tilla si lugë, farashë, sergjene, furka, fyej etj., ka një zhvillim prodhimi i objekteve prej leshi, ku shquhen sidomos qilimat me xhufka e thekë, që po u përshtaten kërkesave të kohës. Në Përmet vazhdon tradita e punimeve prej leshi, si qilima, rrugica, kënde etj., që gjejnë përdorim të gjerë familjar por edhe interes për vizitorët vendas dhe të huaj.

Në Tiranë vazhdon prodhimtaria e hershme e qelesheve, llullave, punimeve në gur-alabastër e materialeve të çmuar, argjend si dhe në bakër. Biznesi më i suksesshëm sot realizohet nga mjeshtërit e prodhimit të kostumeve popullore shqiptare për të rritur dhe fëmijë, ata të prodhimeve të leshit si çanta, rrugica e banda, si dhe prodhimi i kutive prej ari e argjendi që përdorin gratë e vajzat për mbajtjen e stolive, të unazave, varëseve; ata të prodhimeve prej ari e alabastër, të llullave prej druri shqope etj.

Në Komunën e Antigonesë në Gjirokastër, në bashkëpunim me një fondacion holandez është ngritur punishtja “Artizanet e Antigonesë”, të cilët prodhojnë punime me avlëmend, prej leshi etj.

Qendisja e kostumeve popullore në Shkoder

Pamje të një dyqani rrobaqepsie (Rrobeqepsia Roma)

Shitësi

Punime të ndryshme artizanale

Pamje nga një punishte bakri e Anastas Bunecit

Pamje të dyqanit -punishte së argjendit të kujunxhiut Ndoc Tirana

Karte postale të nje zanatçiu të kadaifit

Berberi

Pamje nga një punishte këpucësh në Boboshticë në vitin 1928

Fshatari salepxhi duke shitur salep

Punime të ndryshme artizanale

14

E shtunë, 22 SHTATOR 2012

www.mapo.al

E shtunë, 22 shtator 2012

15

www.mapo.al

fenomen

Zbulohet axhenda e aktiviteteve që do të zgjasin për rreth 2 muaj. Inaugurohet së shpejti bunkeri i parë në Tale, i shndërruar në hotel për turistët

Eventet publike

Fashion show, Universiteti Polis, 1 tetor “City game”, galeria TEN, 11 tetor Ekspozitë publike në sheshin “Skënderbej”, 12 tetor Party “Bed and Bunker”, në Tale, 21 tetor “Pecha Kucha”, Tirana Express, 27 tetor

Javët e Arkitekturës

Universiteti Polis sjellë në Tiranë “erën” e arkitekturës moderne

Studentët gjatë punimeve në bunkerët në Tale të Lezhës

Kuratori i aktivitetit Elvan Dajko shpjegon eventet që do të organizohen në kuadër të “Javëve të Arkitekturës”, si performancat artistike në qytet, ato nga fusha e modës, e ku nuk do të mungojnë as ngjarjet për fëmijët Jonida Tashi Universiteti Polis sjell për herë të parë në Tiranë “Javët e Arkitekturës”, që do të zgjasin për afro 2 muaj. Të organizuara në formën e një bienaleje, “Javët e Arkitekturës”, krahas projekteve bashkëkohore për ndërtesat dhe hapësirat publike shoqërohen edhe nga ide novatore, që nuk synojnë t’i zhbëjnë objektet e vjetra historike të vendit, por t’i shndërrojnë ato në eficente. I tillë është një nga projektet që po shtrihet jashtë kryeqytetit, “Bed and bunker”, ku është projektuar dhe po ndërtohet modifikimi i një bunkeri në Tale të Lezhës, për qëllime turizmi. Kjo është një iniciativë e përbashkët e Universitetit Polis me Universitetin e Mainz në Gjermani. Falë dizajnit të brendshëm, bunkeri do të transformohet në një strukturë strehimi për tetë persona. Projekti po zbatohet nga një grup i përzier i studentëve shqiptarë dhe gjermanë, që po shpalosin vizionin e tyre pa i prishur objekte të tilla, që mbajnë një simbolikë tjetër për gjeneratat e vjetra. Studentët po kthejnë ish-bunkerët në dhoma hoteli, që mund të ofrojnë hapësirë deri në 8 persona. Turistët do të mund të shikojnë panoramën e bukur të vendit përmes frëngjive të bunkerit, ndërsa ëndërrojnë poshtë një shtrese betoni prej 1.3 metra.

Në vendin tonë numërohen rreth 750 mijë bunkerë të ndërtuar në formë iglu-je, që u ngritën në kohën e diktaturës komuniste.

Brenda “Javëve të Arkitekturës”, krahas ekspozitave të ndryshme me punime arkitekturore, nuk do të mungojnë as eventet publike jo vetëm për të rriturit, por edhe për fëmijët. Të tilla do të jenë work-shop-et me fëmijët për filmat e an-

imuar. “Studentët e Universitetit Polis të dizajnit së bashku me profesorët kanë zhvilluar një work-shop me fëmijët (përfshirë edhe ata të Fshatit SOS) për prodhimin e një filmi të animuar që do të konkurrojë te Festivali i Filmit Rozafa në Shkodër” , - shprehet kuratori i “Javëve të Arkitekturës”, Elvan Dajko, që është njëkohësisht edhe zv.dekan i Fakultetit të Arkitekturës dhe Dizajnit në Universitetin Polis. Ai shpjegon se pjesë e aktiviteteve për “Javët e Arkitekturës” ka qenë edhe ndërtimi i stacionit të autobusëve me shishe plastike, një formë eksperimentimi që mund të zhvillohet edhe më tepër për riciklimin e mbetjeve. Për më tepër, Dajko shpjegon çfarë janë “Javët e Arkitekturës”, një iniciativë që zhvillohet për herë të parë në vendin tonë, ndërsa në vendet e tjera të Ballkanit dhe Europës ato janë kthyer në një traditë. Çfarë janë “Javët e Arkitekturës” dhe aktivitetet që përfshijnë ato?

Vetë “Javët e Arkitekturës” janë të ndara në katër kolona kryesore, ku synimi kryesor është ndërtimi i një platforme midis qytetarëve, arkitektëve dhe politikëbërësve për zhvillimin e qyteteve. Në kolonën e parë të eventeve janë ato të arkitekturës, që përfshijnë një sërë aktivitetesh, si konferenca ndërkombëtare e arkitekturës, ku vijnë emrat më të njohur që kanë bërë arkitekturën bashkëkohore, si: Massimiliano Fuksas, Kengo Kuma, Vino Mas etj. Këtu përfshihen edhe një sërë ekspozitash, ku vlen të theksohet ajo “swiss position”, që do të hapet ditën e hënë, e që sjellë eksperiencën zvicerane në arkitekturë. Një tjetër ekspozitë interesante është ajo e punimeve “20 ide për Tiranën e shekullit XXI”, që ishin temat e diplomave të studentëve të Universitetit Polis. Ka ekspozita të tjera, si ato për ruajtjen e monumenteve të kulturës, për restaurimet në Gjirokastër, Voskopojë etj.

Brenda ngjarjeve të arkitekturës do të jetë edhe një ekspozitë mbi arkitekturën bashkëkohore të Tiranës, nga Unioni Shqiptar i Arkitektëve dhe Planifikuesve, një organizatë e re në fushën e arkitekturës që përkon edhe me lançimin e një libri mbi arkitekturën bashkëkohore të

Tiranës. Në kolonën e dytë të eventeve bëjnë pjesë ato të artit dhe dizajnit, ku përfshihen aktivitete edhe nga fusha e modës. Një event i tillë do të organizohet më 1 tetor, ku do të prezantohen veshje të krijuara me materiale të ricikluara. Pjesë e aktiviteteve në këtë bllok do të jetë edhe konkursi për dizajnin grafik, për prodhimin e një posteri, evente për projektimin e makinave, e ku nuk do të mungojnë as performancat artistike në qytet, që veçse do të jenë të hapura për publikun, synojnë edhe përfshirjen e qytetarëve në to, me qëllim sensibilizimin e tyre për hapësirat publike, që duhet të konsiderohen njëlloj me ato private.

Më konkretisht, çfarë do të përfshijnë aktivitetet publike?

Me aktivitet publike synohet mbi të gjitha pjesëmarrja e qytetarëve. Për këtë qëllim është parashikuar ngritja e një strukture të përkohshme në sheshin “Skënderbej”, që ndërtohet nga vetë studentët në terren, me qëllime ekspozuese.

Këtu do të ekspozohet edhe Plani i ri Rregullues i Tiranës. Në bashkëpunim me Bashkinë e Tiranës po punohet edhe për ndërtimin e një parku për fëmijët.

Pjesë e eventeve publike do të jetë edhe “City game”, lojëra mbi qytetin, që do të organizohen për të diskutuar me qytetarët për problemet e ndryshme . Një sërë provokimesh, performanca do të kryhen në ambiente publike për të ndërgjegjësuar njerëzit rreth rëndësisë së hapësirave publike. Ndërkohë që nuk do të mungojnë as performancat artistike.

Në sheshin “Nënë Tereza” është parashikuar të zhvillohet një drekë e madhe, ku do të serviren ushqime tradicionale shqiptare dhe greke.

Në aktivitetet e “Javëve të Arkitekturës” përfshihen edhe work-shop-et ndërkombëtare që udhëhiqen nga arkitektët e mirënjohur europianë për krijimin e ideve dhe koncepteve, për problematikat e Tiranës, siç është rehabilitimit i lumit të Tiranës, hapësirat publike etj. E tillë do të jetë konferenca që do të mbahet në datën 12 tetor për hapësirat publike, ku do të marrin pjesë shumë ekspertë vendas edhe të huaj.

Nga hapja e "Javëve të Arktitekturës"

Studentët gjatë punimeve në një prej bunkerëve

Work-shop me fëmijët për filmin e animuar

“Night Pecha Kucha” edhe në Tiranë “Night Pecha Kucha” është një format i thjeshtë prezantimi, ku tregohen 20 imazhe, secili për 20 sekonda. Ajo është kthyer në një festë masive, me ngjarjet që ndodhin në qindra qytete në mbarë botën. Çdokush mund të paraqesë një prezantim për atë që dëshiron për qytetin, dhe kjo është bukuria e “Night Pecha Kucha”. Shumica e njerëzve e përdorin “Night Pecha Kucha” për të paraqitur projektet e fundit të tyre krijuese. Disa njerëz ndajnë pasionin e tyre, fotot e aksioneve, të tjerë faqen e tyre të fundit për të vizituar një vend ndërtimi apo pushimet e tyre të fundit.

CMYK

6 16

E shtunë, 22 SHTATOR 2012

www.mapo.al

BUJAR KAPEXHIU

Koalicioni nuk është formal. Në koalicion je pjesmarrës në ndarjen e tortës së pushtetit. Si anëtar i këtij bashkimi të takon një copë. Kjoemund të jetë copë, Kolonën time në të përditshmet sipërpërmencopëz, apo një kafshatë.

Pavarësisht madhësisë dura e pagëzova me emrin “Guri filozofal”, term dhe cilësisë racioni tëdhe takon.

Kjo varet edhe nga oreksi. që më pati joshur intriguar pa Kolonën time Ka nga ata që janë të kënaqur dhe ngopen edhe në të përditshmet e sipërpërmendura e pagëzo- me një kafshatë, por filozofal”, ka dhe tafmaqarë. va me emrin “Guri term që mëPopulli pati thotë: “Tafmaja e madhe të le gjë!”që Kujdes me pretendimet! joshur dhe intriguar papa masë përpara Kolon

Kur fjalët ngecin nëpër dhëmbë, kur zëri shuhet midis buzëve që lëvizin me përtesë, kur fjalët gjysmake biennë tëtë coptuara mbi këpucët e folësit, pa Kolonën time përditshmet e sipërpërmenarritur të futen me në veshët e dëgjonjësve, atëhere dura e pagëzova emrin “Guri filozofal”, term neve shkon mendja tek ajopashprehja që mëna pati joshur dhe intriguar Kolonën popullore time “Mos fol si miza në qyp”.

Këtë thotë edhe Edi Rama në të përditshmet e sipërpërmendura e pagëzopër kryetarin e FRD-së.

Ai shton: “Bamir Topi të dalë va me emrin “Guri filozofal”, term që më pati nga qypi dhe të tregojë se çfarë do të bëjë! ” Çfarë? joshur dhe intriguar pa masë që përpara Kolonë

Mos t’ju duket çudi kjo sjellje e politikanëve...

Ditën që fillon ushtrimi i këtij zanati, të gjithë zanatçinjtë e në politikës, nisin vrapin për të prekur Kolonën time të përditshmet e sipërpërmenedura rrëmbyer ndonjë karrige.

Nëfilozofal”, sulm edhe Ndoka. e pagëzova me emrin “Guri term Lideri demokristianëve.

Vrapon, majtas që mëipati joshur dhe intriguar paherë Kolonën timee herë djathtas.

Kjo nuk është gjë tjetër veçse ruajtja në të përditshmet e sipërpërmendura e pagëzo- me fanatizëm e traditës së vrapimit Tani, va me emrin “Guri filozofal”, term drejt që mëkarriges. pati sapo u largua nga koalicioni majtë.

Udhë joshur dhe intriguar pa masëiqë përpara Kotë mbarë!

Pranimi në koalicion. Edi Rama deklaron me zë të lartë dhe figurë të pastër në ekranin e televizorit: “Nuk do bashkëpunojmë me asnjë parti që është në Kolonën time në të përditshmet e sipërpërmenqeveri.

Të jesh nëme koalicion do të thotë tëterm futesh në dura e ”pagëzova emrin “Guri filozofal”, që më pati joshur intriguar pa Kolonënetime rresht.

Trofetë e dhe fitores dhe privilegjet pushtetit në të përditshmet e sipërpërmendura e pagëzoshpërndahen për të gjithë të rreshtuarit.

Ndalohet va meeemrin “Guri filozofal”, term qëemë pati të koalilufta bërrylave dhe dorëputhja liderit joshurRespekto dhe intriguar pa masë qësiguri përpara Kolonën cionit. rreshtin se me do fitosh diçka.

Urraaaa!!! Kryeministri tha: “Të zhvishemi nga imuniteti me konsensus!” Dhe konsensusi u arrit. Deputetët dhetime gjyqtarët u zhveshën.e sipërpërmenHoqën imunitetin.

Kolonën në të përditshmet Tani të pa mbrojtur.

Nuk mund të thonë çfarëdo durajanë e pagëzova me emrin “Guri filozofal”, term që më pati joshur dhe intriguar Kolonën time me fjalësh, fyerjesh e shpifjesh.

Nukpamund të godasin në të përditshmet e sipërpërmendura pagëzokarrige, vazo, e këpucë.

As me grusht. eAta nuk mund vakorruptohen. me emrin “Guri qëemë patiata as nuk të Tëfilozofal”, vjen keq, term por sot tutje joshurtëdhe intriguar masë Të qëshkretët! përpara Ko mund vjedhin dot.pa Gjynah!

Të gjorët!

Godina socialiste. Te dera, kryetari, roje vigjilente.

Dera hapet e mbyllet vetëm me dorën e tij. Aty s’mund të kalojë time dokushdo.

Dera hapet për të gjithë ata, që Kolonën në të përditshmet e sipërpërmendura e pagëzova emrin “Guri filozofal”, termme ato forma, cilësia dheme ngjyra e ideve janë identike qëkryetarit. më pati joshur intriguar pa Kolonën të Dera dhe mbyllet (asnjëherë nuk time përplaset nëfytyrë) të përditshmet e sipërpërmendura pagëzo- e në për të gjitha ato parti që nëe paragrafet va me emrin “Guri filozofal”, termfraza që mëqëpati statutit të tyre bredhin kuturu nervozojnë joshur dhe intriguar pa masë që përpara Kol socialistët e ngjyrosur rozë nga paleta e kryetarit.

Një dalje e pafajshme Nga Iva Tiço

UET personazh

Kulturë

Si u bë Danja e madhe

Zana Çela… gju më gju me popullin

E mbani mend atë vocërraken e “Telebuçko”-s? Danja Sinani rikthehet si një zonjushë e rritur, e diplomuar në Drejtësi dhe në hapat e parë të një karriere krejt të re.

Nuk rresht së gjeturi vit pas viti formula të reja, e së eksploruari terrene të reja

personzh planeti single privatësi foto file Stil ndryshe Çdo të shtunë

www.mapo.al

Përgjithmonë Fjoralba Afro 15 vjet në Tv Klan. Që prej 1998-ës, kur do të largohej nga TVSH, për t’u shfaqur së pari në emisionet e mëngjesit e për t’u bërë më pas “zonja e lajmeve”. Pushtet që e fitoi gradualisht, pa bujë, pa shprehur ambicie të mëdha nëpër media, por ashtu thjesht, duke bërë me përpikëri e seriozitet punën e saj. Pa u tunduar për të eksperimentuar me veten në formate të tjera televizive (veç lajmeve) e aq më pak për të eksploruar ekrane të tjera.

përtej privatësisë

Iliri dhe deti Peshkimi me të atin është një nga kujtimet më të bukura që mbart nga fëmijëria. Edhe sot e kësaj dite, veç baletit, peshkimi duket se ka mbetur pasioni më i fortë i tij. Ilir Shaqiri na rrëfen sekretet e vogla të së përditshmes së tij, në Romën ku jeton, por dhe gjithkund ku udhëton.

planeti single

Kur blind date përfundon në… divorc “Të bëhem dhe një herë nuse, pa di unë si të nusëroj”. Kështu thotë një nga aktoret më të bukura shqiptare, Monika Lubonja

Faqe 17

18

E shtunë, 22 shtator 2012

personazh

www.mapo.al

Mund të jetë mesditë ose pasdite e vonë, për edicionin e lajmeve të 15.30 apo për atë të 19.30 (apo dhe për edicionin e fundit), ama destinacioni mbetet përjetësisht po ai: Tv Klan...

Përgjithmonë Afro 15 vjet në Tv Klan.

Që prej 1998-ës, kur do të largohej nga TVSH, për t’u shfaqur së pari në emisionet e mëngjesit e për t’u bërë më pas “zonja e lajmeve”. Pushtet që e fitoi gradualisht, pa bujë, pa shprehur ambicie të mëdha nëpër media, por ashtu thjesht, duke bërë me përpikëri e seriozitet punën e saj. Pa u tunduar për të eksperimentuar me veten në formate të tjera televizive (veç lajmeve) e aq më pak për të eksploruar ekrane të tjera. Një jetë kaq e programuar, mund të mërziste shumëkënd, por kurrsesi atë, Fjoralba Mishaxhi. Pse? Këtë herë ajo nuk ka refuzuar të rrëfehet.

Sigurisht, duke respektuar programin e saj: e kursyer në detajet, sidomos ato familjare

M

ëngjesi është po ai: zgjimi herët, për të përgatitur fëmijët (djalin, Kevin 13 vjeç dhe vajzën, Sarën 8 vjeç) për në shkollë. Paraditja vazhdon të jetë pothuajse e njëjtë: me detyrimet si zonjë e shtëpisë, leximin e gazetave, navigimin në internet (pra informimin personal) për të qenë në dijeni të gjithçkaje që ndodh, kurdo e kudo; me kujdesin ndaj vetes, me ndonjë takim kafeje, të programuar me ndonjë mikeshë, diku aty pranë lagjes (në zonën e Tiranës së Re). Dreka e gjen si gjithmonë në shtëpi: për t’i shërbyer familjes së saj të vogël, për t’u marrë me mësimet e fëmijëve për ditën e nesërme…derisa vjen ai momenti kur para oborrit të shtëpisë shfaqet makina e Tv Klan.

Mund të jetë mesditë ose pasdite e vonë, për edicionin e lajmeve të 15.30 apo për atë të 19.30 (apo dhe për edicionin e fundit), ama destinacioni mbetet përjetësisht po ai: Tv Klan.

Për afro 15 vjet me radhë, që prej 1998-ës kur do të largohej nga Televizioni Publik Shqiptar, për t’u bërë pjesë e stafit të vogël që do të niste transmetimet e para televizive në Klan, për t’u shfaqur së pari në emisionet e mëngjesit e për t’u bërë vetëm ca vite më vonë “zonja e lajmeve”.

Pushtet që e fitoi gradualisht, pa shumë bujë mediatike, pa shprehur ambicie të mëdha nëpër gazeta e revista, por ashtu thjesht, duke bërë me përpikëri e seriozitet punën e saj, atë për të cilën ishte bindur që në krye të herës se dinte të bënte më mirë. E mbi të gjitha, pa u tunduar për të eksperimentuar me veten në formate të tjera televizive (veç lajmeve) e aq më pak për të eksploruar ekrane të tjera (ndonëse në ato vitet e para ofertat do t’i kishte të shpeshta).

Një jetë kaq e programuar, e kornizuar, mund të mërziste e zhyste në monotoni shumëkënd, por kurrsesi atë, Fjoralba Mishaxhi. Sepse kështu është ajo: atë që e zgjedh e ruan fort, me fanatizëm. “Jam njeri shumë i qëndrueshëm në zgjedhjet që bëj. Me ekranin, me logon që zgjedh, duhet të krijosh një raport solid, sepse vetëm kështu mund të krijosh profilin tënd, mund të identifikohesh. Unë sot jam e bindur se, edhe nëse më harrojnë emrin, kur më shohin diku, thonë kjo është ajo e Klan-it. Një lidhje e tillë i bën mirë jo vetëm personazhit, por edhe logos. Marrëdhënia me ekranin duhet konsideruar si çdo marrëdhënie, në fakt, që pas disa vitesh konsolidohet aq sa vështirë se mund të ndahesh më”.

Zgjedhja për t’u bërë personazh televiziv, në fillim, nuk ishte e saj.

“Një regjisore e vjetër në TVSH, mikeshë e familjes sonë, më ofroi ta provoja studion televizive kur isha 18

vjeç. Më pëlqyen dhe më angazhuan në departamentin e emisioneve të fëmijëve fillimisht. Çuditesha atëherë, sepse unë nuk isha aspak natyrë guximtare për të provuar gjëra të reja, nuk kisha fare dëshirë të dukesha, të bija në sy, por në këtë rast kisha një ndjesi e besim te vetja, aq sa më dukej se ajo që po ndodhte, televizioni, ishte pa më të voglin dyshim ajo ç’ka më përkiste. E nëse kjo ishte zgjedhje e të tjerëve, vendimi që mora më pas për t’u profilizuar, përmes studimeve të larta në gazetari ishte totalisht i imi.

Pra, shansin që më dhanë në televizion më shumë se për t’u bërë personazh i famshëm, e shfrytëzova për të marrë drejtimin e duhur në profesion.” Sigurisht që nuk e mohon kënaqësinë që i jepte fama televizive, kur ishte ende maturante te “Petro Nini”, kur nga emisionet e fëmijëve kaloi te programet e paradites, por kjo lloj fame nuk iu kthye asnjëherë qëllim më vete, aq më tepër në atë kohë kur zapping ende nuk ishte një mundësi e shikuesve shqiptarë dhe kur programet e këtij lloji e kishin gjithë audiencën të tyren. E kur nuk iu bë atëherë, vite më pas, kur kaloi në TV Klan, kur ishte diplomuar për gazetari e kur po krijonte familjen e saj, nuk kishte më asnjë shans të ndodhte.

Do të karakterizohej nga thjeshtësia dhe i njëjti stil që do të ruante për vite me radhë edhe në Tv Klan. Veçse tashmë me një mbiemër ndryshe nga ai me të cilin kishte nisur të bëhej e njohur, nga Fjoralba Shehu, titrat do tregonin emrin e shoqëruar me mbiemrin e bashkëshortit Mishaxhi.

Ky ishte i vetmi informacion që do t’i jepej publikut, që e kish ndjekur prej vitesh, kuptoi se Fjoralba ishte martuar, ndryshe nga ç’ndodh me shumë kolege të saj, për të cilat lajme të kësaj natyre shkruhen e komentohen në gazeta e revista. Ndërsa Fjoralba e kaloi fare pa bujë këtë ngjarje të jetës private, ashtu si dhe të tjerat më pas.

Në ekran mbeti gjithmonë e njëjta, si kur ishte me emisionet e paradites e më pas kur krejt rastësisht (në mungesë të dikujt) e ulën në studion e lajmeve të darkës për të kaluar përfundimisht aty. “Kisha një lloj hezitimi në fillim për të kaluar nga emisionet tek edicioni i lajmeve, mbi të gjitha dhe sepse në ato kohë isha sërish shtatzënë, me vajzën. Kjo ishte shtatzënia e dytë që po kaloja në Klan, pa u shkëputur për asnjë ditë nga puna, por nëse në emision e kisha më të thjeshtë, lajmet do të ma ndërlikonin disi ditën, me oraret e tyre të drekës e sidomos të darkës së vonë”. Por pranoi, duke e përmbysur ritmin e ditës e duke riorganizuar gjithçka në shërbim të atyre orëve të transmetimit të lajmeve. Më kot kishte pasur dyshim se s’do t’ia dilte dot. “Në fillim bëra një

E shtunë, 22 shtator 2012

www.mapo.al

Shkëputja e vetme, si në shtatzëninë e parë edhe këtë herë, do të ishte vetëm dymujore. Kohë gjatë së cilës, gjithashtu, nuk u shfaq në asnjë shkrim nëpër revista, apo intervista në faqet rozë -po me ngjyrë të përhime- të gazetave...

Fjoralba lloj organizimi të tillë që të merrja edicionet e mëngjesit. Pastaj ritmi u kap dhe nuk kisha asnjë lloj problemi.”

Sh k ë p u t j a e ve t m e, s i n ë shtatzëninë e parë edhe këtë herë, do të ishte vetëm dymujore. Kohë gjatë së cilës, gjithashtu, nuk u shfaq në asnjë shkrim nëpër revista, apo intervista në faqet rozë -po me ngjyrë të përhime- të gazetave. Më pas direkt e në studio, për të vijuar në ritmin e zakonshëm, të lajmeve.

“Ky ka qenë dhe vazhdon të mbetet i vetmi angazhim i imi. Pjesa tjetër e kohës i takon vetëm familjes, fëmijëve dhe përkujdesit për veten.

Ekrani duhet marrë me seriozitet të madh. Ky lloj angazhimi kërkon regjimin e vet, që të jesh gjithë kohës në formën e duhur për ta transmetuar lajmin te të tjerët ashtu si duhet, pa ngarkesa emocionale, pa shenja nervozizmi e lodhjeje”.

Regjimi duket se ka qenë gjithë herët pika e fortë e saj dhe jo se është nga ato femrat e përkëdhelura, por sepse e ka kuptuar se puna që bën nuk ia lejon lajthitjet në orët e vona të natës (ç’ka nuk e ka bërë as vite më parë), nuk ia lejon pagjumësinë, çorganizimin e trurit, lodhjen. “Unë nuk kam konsumuar kurrë duhan

ret me imazhin. Për 15 vjet me radhë, jam ndjerë gjithnjë e qetë për anën vizuale prej grimiorit Dashamir Turku, që edhe sot e kësaj dite punon me të njëjtën disiplinë e përpikëri. Është po ashtu dhe parukjerja Ujvara Haxhia që punon me po aq dashuri jo vetëm me imazhin tim por të gjithë figurave që dalin në ekranin e TV Klan-it”. Ndryshe nga ç’u ndodh me të tjerët, që kanë tendencën të ndryshojnë shpesh look, me Fjoralbën në dhomën e grimit ata duhet të jenë ndjerë gjithnjë komodë. Ajo ka ruajtur, e vazhdon të ruajë për vite me radhë, një lloj portreti. S’ka eksperimentuar as në këtë drejtim. “Ndoshta kështu do të kisha vepruar edhe nëse s’do të isha figurë televizive, sepse unë kjo natyrë jam, që nuk i pëlqej ndryshimet e mëdha.

Por angazhimi në televizion më ka bërë të jem edhe më strikte në këtë drejtim, sepse portreti në ekran është një lloj pasaporte dhe të mbetesh gjithnjë në një stil them se është mirë.” Dhe për mirë i ka rezultuar me të vërtet. Me modestinë që e karakterizon, ndihet (si gjithëherë kur i bëjnë një kompliment) si në siklet, se shumëkush e pëlqen pikërisht pse ka qëndruar brenda të njëjtave korniza, brenda të njëjtit

Regjimi duket se ka qenë gjithë herët pika e fortë e saj dhe jo se është nga ato femrat e përkëdhelura, por sepse e ka kuptuar se puna që bën nuk ia lejon lajthitjet në orët e vona të natës (ç’ka nuk e ka bërë as vite më parë), nuk ia lejon pagjumësinë, çorganizimin e trurit, lodhjen... edhe alkoolin gjithmonë e kam konsumuar në mënyrë tejet të moderuar. E sigurisht që jam ndjerë e detyruar të tregoj gjithnjë kujdes për linjat dhe për look-un në përgjithësi”. Nuk është tipi i dietave (ndoshta sepse ka pasur gjithë jetën, me përjashtim të muajve të shtatzënisë, një peshë stabël, 54 kg), por ama tregon gjithnjë kujdes në atë çfarë zgjedh të hajë dhe ka gjetur formulën e saj të suksesshme, të hajë shpesh e nga pak. “Në palestër nuk kam shkuar kurrë, por kam në shtëpi disa vegla që i frekuentoj thjesht për të mbajtur trupin të tonifikuar”. Dhe rezultati është gati mahnitës, sepse duke qenë se ajo nuk ndryshon kurrë, duket se as koha nuk kalon pranë saj.

Por më shumë se trupi, pika e dobët mbeten sigurisht flokët dhe fytyra. “Ekrani vërtet nga njëra anë është meritë e asaj çfarë unë arrij të transmetoj te të tjerët, por edhe e një pune të kujdesshme të stafit që mer-

ekran. Pse ka qëndruar e tërhequr nga zhurmat mediatike, e pse ka qenë e kursyer në rrëfimet për jetën e saj private, ç’ka refuzoi me shumë delikatesë ta bënte edhe këtë herë.

“Unë sot, madje, fola më shumë se çdo herë tjetër”. Është e vërtetë.

Nëse brenda studios së Klanit, në orët e transmetimeve live të lajmeve ditore, në transmetimet maratonë në kohë fushatash elektorale, apo dhe në bisedat speciale me të ftuarit (politikanë ose jo), Fjoralba Mishaxhiut nuk i ngatërrohet kurrë fjala në gojë; jashtë atij ekrani, ajo është vajza e heshtur, që s’preferon të flasë.

As për veten e aq më pak për të tjerët. Ndaj, pasi thotë “mirupafshin” nga studio e Klan-it, “zonja e lajmeve” nuk vonon t’i hipë makinës që e pret në oborrin e televizionit, për t’u kthyer në shtëpinë e saj, e për të vijuar punët e “zonjës së shtëpisë”, deri në agimin e ditës tjetër, kur mëngjesi do të jetë po ai, me të njëjtin program.

19 ete v ë m m i l l ë Fama, jo si q Sigurisht që10 nuk e mohon kënaqësinë që i jepte Sepse prej vitesh tashmë ajo është fama televizive, kur ishte ende maturante Në te “Petro pedagoge në Fakultetin e Ekonomisë. fillim Nini”, kur nga emisionet e fëmijëve kaloi te me kohë të plotë. Tani me disa orë në nivelin programet e paradites, por kjo lloj fame nuk iu Master.

Për të mos hequr dorë nga kjo fushë kthye asnjëherë qëllim më vete, aq më tepër në atë që e do tënjë cilën na i rrëfen. kohë kurshumë. zappingPasionin ende nukpër ishte mundësi e Në leksionet në vijim... shikuesve shqiptarë dhe kur programet e këtij lloji e kishin gjithë audiencën të tyren. E kur nuk iu bë atëherë, vite më pas, kur kaloi në TV Klan, kur ishte diplomuar për gazetari e kur po krijonte familjen e saj, nuk kishte më asnjë shans të ndodhte.

“Jam njeri shumë i qëndrueshëm në zgjedhjet që bëj. Me ekranin, me logon që zgjedh, duhet të krijosh një raport solid, sepse vetëm kështu mund të krijosh profilin tënd, mund të identifikohesh.

Unë sot jam e bindur se, edhe nëse më harrojnë emrin, kur më shohin diku, thonë kjo është ajo e Klan-it. Një lidhje e tillë i bën mirë jo vetëm personazhit, por edhe logos. Marrëdhënia me ekranin duhet konsideruar si çdo marrëdhënie, në fakt, që pas disa vitesh konsolidohet aq sa vështirë se mund të ndahesh më”.

20

E shtunë, 22 shtator 2012

www.mapo.al

pertej privatësisë

Peshkimi me të atin në qytete të ndryshme të Shqipërisë është një nga kujtimet më të bukura që mbart nga fëmijëria.

Edhe sot e kësaj dite, veç baletit, peshkimi duket se ka mbetur pasioni më i fortë i tij. Ilir Shaqiri na rrëfen sekretet e vogla të së përditshmes së tij, në Romën ku jeton, por dhe gjithkund ku udhëton. Të së shkuarës e të së tashmes së tij...

Iliri dhe deti Cili është mëngjesi yt i rutinë?

Me përjashtim të rasteve kur kam rrugë për të bërë, zakonisht zgjohem vonë. Pi kafe e shoh televizor, programoj provat e leksionet e baletit që kam për të bërë.

Cili do të ishte mëngjesi yt ideal?

Të isha në Afrikë duke peshkuar.

Jashtë shtëpisë, cili është vendi i preferuar për kafen e mëngjesit?

Nuk pi shumë kafe në ditë, maksimumi dy kam qejf të pi, duke parë bahçen e shtëpisë sime.

Me kë dëshiron të jesh në këtë gjerbje kafeje, mëngjesi?

Me familjen time ..duke lozur me Emily-n patjetër...

A të pëlqen puna që bën, profesioni që ke?

Shumë. Kur kalojnë më shumë se dy ditë që nuk kërcej më ha trupi për të lëvizur. Jetoj për të kërcyer e djersitur.

A u devijon shpesh detyrimeve apo afateve ditore që ke?

Jam pak i çrregullt përsa i përket letrave e gjërave burokratike. Nuk duroj dot asnjë borxh ama.

Cila është “gënjeshtra e bardhë” më e përdorur në kësi rastesh?

Hajt, se bëhet dhe nesër J. A je dembel? Nëse po, kur të ka kushtuar më shumë ky dembelizëm?

Jam dembel përsa i përket sistemimit të faturave, letrave, rrobave e gjërave të tilla... po qe fjala për punë baleti, zgjohem dhe në 2 të natës.

Ku të zë dreka zakonisht?

Kudo... varet nga puna. Por më pëlqen dhe të ha para televizorit në shtëpi.

Cilat janë restorantet më të preferuara për drekën tënde?

Në Romë ka shumë restorante super. Më pëlqen shumë një përballë Koloseut dhe një në Tivoli, ku ka katarakte gjigante përballë.

Fton apo të ftojnë më shpesh për dreka?

Të dyja. Adhuroj shoqërinë e mirë dhe me bukë kripë e zemër.

A je kursimtar?

Jo shumë... prish shumë para dhe dua të udhëtoj shumë që të njoh vende, zakone e njerëz të rinj.

A ke në rit gjumin, apo pushimin e drekës?

Po. Kur kam mundësi pushoj pas dreke me shumë qejf, duke parë dokumentarë ose film.

Kur ke qenë i vogël a ta kanë diktuar prindërit pushimin e detyruar të drekës? A bëje rrenga për t’i shpëtuar?

Po, e ndoshta prandaj më ka ngelur dhe sot e kësaj dite. Bëja çdo gjë që të mos flija, por nëna ime ma kontrollonte shumë regjimin e pushimit. Çfarë ke ruajtur që nga fëmijëria?

Shumë kujtime unike e të bukura, që nga shokët e deri te lojërat që sajonim... harqe, karroca me kushineta, kallama, lojëra me pulla e kopaca, peshkimet me tim atë në të gjithë Shqipërinë, shkollën e baletit, dashuritë e para...

Cila është koha që mbart për ty

Dreka Restorantet e tij të preferuar janë normalisht në Romë, në qytetin ku jeton. Një është përballë Coloseut dhe një në Tivoli, me pamjen e mrekullueshme përpara.

Aroma Mbi të gjitha, ajo që e shoqëron është aroma e parfumit të tij, Costume National.

Udhëtimet Është një udhëtar i botës. Që jeton në Romë. Që vjen e shkon çdo javë në Tiranë gjatë “Dancing with the Stars”. I pëlqen të zgjohet në Afrikë.

Harxhon pa fund për udhëtime.

kujtimet më të bukura?

Pa diskutim, adoleshenca.

Po kujtimet e hidhura?

Periudha konfuze pas komunizmit, vendimi im personal për të kërkuar një jetë profesionale më të mirë jashtë shtetit. Ç’ndodh me sekretet e tua? I rrëfen diku, i shkruan diku, i mban vetëm për vete? A ke mbajtur ditar?

Kurrë s’kam mbajtur ditar. Kam provuar dhe maksimumi kam shkruar 1-2 ditë. Shumë sekrete i kam mbajtur për vete. Nuk jam tip që i besoj sekretet tjetër njeriu. Jam i mendimit se atë që s’ta mban gjuha jote, s’ta mban kurrë gjuha e tjetrit. Çfarë ka në portofolin tënd?

Fotografitë e nënës dhe Emily-s.

Një copë të vogël nga tunika e Padre Pio, karta krediti, patentën...

Në mëngjes e gjen gjithmonë menjëherë atë që kërkon në dollapin e rrobave?

Jo. Për fat të keq, me vështirësi.

Kam shumë rroba e s’di çfarë të vesh, ndaj shpesh përfundoj që vesh të njëjtat gjëra.

Cila është ngjyra që mbizotëron në shtëpinë tënde? Është diçka mes modernes dhe punimeve të drurit, te kafja dhe grija.

A ekziston një aromë të cilën ti e preferon për produkte kozmetike, ushqime të paketuara, aromatizues ambienti apo makine?

Costume National... adhuroj këtë parfum.

Çfarë CD ke në makinë?

RnB, pop music dhe një CD me këngë pop e folk shqiptar. Çfarë muzike ke si zile telefoni?

Arizona dream të Goran Bregovic e Iggy Pop. A ke miq të vjetër? Nëse po, a takoheni shpesh me ta?

Jo. A je i hapur për miqësi të reja, apo duhet kohë e prova për t’u bërë mik i yti?

Kam shumë miq të rinj. Jam për të njohur njerëz e më pëlqen të kem një rreth të gjerë njohjesh, por miq të vërtetë është vështirë të kesh sot e kësaj dite.

Ku rri zakonisht me miqtë?

Kudo. S’ka rëndësi vendi, po kuvendi.

Në ç’orë mbyllesh zakonisht në shtëpi? Pra, kur mbaron zakonisht dita jote?

Rreth orës 10.30 të darkës.

Cila është mbrëmja e zakonshme në shtëpinë tënde?

Darka me familjen, lodrat me Emily-n, filma, kompjuter e programimi i ditës tjetër.

Po idealja, cila do të ishte?

Buzë detit duke peshkuar.

Kur shkon për të fjetur?

Zakonisht vonë, rreth orës 12-1 të natës.

Cila është uniforma jote e gjumit?

Vetëm me të brendshmet, si në verë ashtu dhe në dimër.

Kush është njeriu i fundit që i thua “Natën e mirë dhe gjumë të ëmbël”?

Emily.

E shtunë, 22 shtator 2012

21

www.mapo.al

planeti single “Të bëhem dhe një herë nuse, pa di unë si të nusëroj”. Kështu thotë një nga aktoret më të bukura shqiptare, Monika Lubonja. Dhe pse as me lirinë e të qenit mama single nuk është e ngopur. Lexoni këtë intervistë të sinqertë, ndoshta për të kuptuar nga i anojnë dëshirat

blind date

Iva Tiço

Drejtore e Revistës Madam Mapo

Kur përfundon në…divorc

Një dalje e pafajshme

Me kë jeton?

Me mamanë dhe vajzën.

Cila është gjëja më e bukur e të qenit single?

Të qenit e lirë.

Po gjëja më e keqe?

Duhet të thosha, mungesa e një miku të vërtetë, por për momentin nuk jam e ngopur akoma me lirinë.

Ke dalë në “blind date”, në takim të sajuar nga të tjerët, me dikë që nuk e ke njohur më parë?

Si natyrë jam guximtare, më pëlqen të provoj gjëra të reja. I vetmi ‘’blind date’’ imi, përfundoi në divorc. Hahahahahahhaha!

Kush e ka “problem” beqarinë tënde?

Sigurisht nëna është i vetmi që kërkon rehatinë e fëmijës.

Gënjen ende kur del në takim me dikë?

Kë gënjen dhe si?

Nuk e kam pasur asnjëherë të nevojshme të gënjej, pasi kam pasur tolerancë nga familja, ndërsa tani jam aq e rritur për të dalë pa gënjeshtra.

Mbrëmjet e tua tipike të fundjavës si janë?

Herë-herë me miq, herë-herë me familjen në shtëpi, sigurisht duke lexuar ose duke parë ndonjë film. Edhe pse të dielën e urrej si ditë, e kam shumë të plogësht.

Në ç’orë kthehesh në shtëpi kur del natën?

Gjithmonë kam qenë korrekte në daljet e mia të vona, vetëm nëse, për arsye shfaqjesh, mund të kemi kapur dhe orën 12. Jam tip që nuk abuzoj me orët e vona të natës, pasi humbas vetëm kohë, apo ka shumë thashetheme ose intriga dhe unë nuk jam pjesë e tyre.

Kur e ke dëgjuar për herë të parë urimin “me një fat të mirë” ose “në dasmë”? ”’Me një fat të mirë” është urimi që më pëlqente shumë gjatë gjithë jetës sime, ky më bëhej kur isha në shkollë dhe pas saj. ‘’Në dasmë ‘’ është vetëm përcaktuese, më duket

shtë e shtunë dhe të duket gjëja më e natyrshme të qëndrosh në shtëpi. Sepse je e dërrmuar nga darka e të premtes që përfundoi me nja dy shootsa tekile.

Sepse flokët i ke larë në shtëpi, jo tek parukierja.

Sepse ke bërë gati një top me letër higjenike për të parë filmin “Haçiko” (e ke qarë atë të shkretë qen që nga trileri e deri tek pesë herët e tjera që e ke parë).

Sepse asnjë nga miqtë e tu nuk do të dalë nga shtëpia (Zemrës-sime ndërkohë i kanë filluar kampionatet e futbollit në fundjavë).

Sepse jashtë kanë filluar shirat që s’dinë të pushojnë dhe e ngrohta e divanit të duket parajsë.

Sepse... S’ka. S’të lënë rehat! Edhe në 9 të darkës xëëëëërrrr telefoni. Është ai! Ai djali që ke flirtuar vazhdimisht vitin e fundit, sa herë ke bërë sherr me të dashurin (edhe kur nuk ke bërë sherr por thjesht nuk je ndjerë e vlerësuar aq sa duhet).

Ai të cilit nja dy ditë më parë i ke thënë që ishe dakord të pinit diçka në fundjavë (po dhe ky sa seriozisht e mori?!) dhe se mund të kalonte të të merrte me makinë (Po kjo!? Ç’ne unë në makinë me të? Kaq e nxehur të kem qenë me Zemrën-time-të-përhershme sa të pranoja “takim të vërtetë”?!).

Ai të thotë që për njëzetë minuta vjen për të të marrë.

Ti kërkon edhe dhjetë më shumë (e di që nja 15 të tjera ai do presë në makinë).

Ai është një djalë mjaft i pashëm dhe dy vjet më i vogël (një ditë të ka thënë kalimthi që ndonjë ditë do shkoni dhe tek ai klubi i adoleshentëve ku ke premtuar se s’do vësh këmbë kurrë). Kurse ti për momentin je ajo e padala, që po qaraviteshe para televizorit.

Alarm! Duhet të bëhesh tmerrësisht e bukur! Të bëhesh e hatashme! Marsh në banjë!

Flokët nuk janë as të drejta, as kaçurrela, as me onde. Çdo fije ka drejtimin e vet dhe është ndryshe nga komshija e saj. Në fytyrë duken ca rrudha, që s’kanë qenë kurrë, nja dy shenja të kuqe (epo meqë ishte e shtunë mendova të hiqja qafe ca pika të zeza) dhe ca njolla të vjetra të diellit (mirë të më bëhet, çdo duhej pasqyra zmadhuese në banjë mua?!). Kalojnë ndërkaq shtatë minuta me vëzhgim të hollësishëm dhe marrje vendimesh se ç’punë duhet bërë dhe çfarë duhet përdorur për t’u bërë e hatashme. Dy minuta të tjerë në dush. Pastaj kremi hidratant hapet në 3 minuta të tjera. (Për të kursyer kohë, kjo bëhet para dollapit, duke bërë apelin e veshjeve). Nuk ke ç’të veshësh! Po tani ç’të veshësh? Fustan të shkurtër? Jooo, do dukeshe provokuese (në fund të fundit ky nuk është takim i parë “i mirëfilltë”). Xhinse dhe një bluzë të lezeçme? Do dukeshe sikur je shumë komode me të, sikur je e dashura e tij dhe nuk e vret mendjen se si dukesh në sytë e tij (jo se të intereson si dukesh, por ja që s’do të japësh këtë mesazh). Fustan kokteili? Jo, se nuk është darkë pune. Pantallona dhe xhaketë jo e jo, se s’po shkon në zyrë...

Ndërkohë duhet nxituar. Flokët! Duhen rregulluar urgjent. Një bisht kali, si ai që të bënte mami kur ishe 9 vjeç, kjo është zgjidhja e vetme, shoqëruar me një piastër që e shtrin jep efekt të këndshëm (ndërkohë zgjidhja më e mirë do ishte një foulard në kokë, por me një të tillë Grace Kelly quhet ikonë, kurse ti thjesht debile). Pastaj vjen tualeti: krempudra, korrektori, pudra, e kuqja e mollëzave, dritëhijet, hijezuesit, peneli, rimeli, lapsi, lapsi i buzëve, buzëkuqi i parë, kalimi i një kartëpicete mbi të (kështu kam lexuar në një revistë se ruhet ngjyra, dhe fiks tani mu kujtua ta aplikoj) dhe në fund fare shkëlqyesi. Po që jam e hatashme vërtetë!

Pastaj prapë para dollapit, për të veshur të pamundurën: një fund balonë, të blerë para pesë vitesh dhe që e paskam harruar fare (kaq herë kam thënë me vete të bëj një fletore me gjithë inventarin e rrobave – sikur të kapja anës përshkrimit dhe një foto do ishte bukur fare, tepër praktike, si katalogët). Ja ku jam pra, gati për të pirë atë gotën e famshme (ai ka telefonuar ndërkohë, ka shkruar dhe mesazh që të më kujtojë se është poshtë pallatit, ka 25 minuta aty). Ndërsa mbyll derën e shtëpisë, një mendim kalon shkarazi në kokë: kam nja një muaj që s’kam kaluar te estetistja (epo plazhi mbaroi dhe në lidhje të qëndrueshme s’vihen re vogëlsira të tilla)... Jooooo, ç’mendim koti! Unë po dal vetëm për një gotë. Jam krejt e pafajshme!

Kjo rubrikë është trillim. Çdo përkim me ngjarje dhe personazhe realë nuk është aspak i rastit

E

shumë arkaike, sepse nuk qëndron vetëm te martesa suksesi i dikujt. Çfarë mendon kur e dëgjon?

Sigurisht në çdo sebep dhe nga brezi i nënës sime e kam replay gjithë kohës, por tashmë jam mësuar dhe përgjigjja ime është: Ëhë… rrofshi! :) Të pëlqejnë dasmat e të tjerëve?

Aaaa shumë, vetëm se nuk dua të kërcej Napolonin...

Po për tënden a mendon?

Ehhh, u bëfsha edhe njëherë nuse, se di vetë shumë mirë si të nusëroj J. Shumica e miqve dhe mikeshave të tua janë të martuar apo single?

Pjesa më e madhe janë lumturisht të martuar, shumë pak janë single.

Sa shpesh fton njerëz në shtëpi?

Vite më parë, shokët e fakultetit ishin të përhershëm të ftuar në shtëpinë time. Në këto kohë shtëpinë e ndaj vetëm me njerëzit e mi të afërt.

Për çfarë shpenzon më shumë?

Shpenzoj, më është kthyer në mani shopping-u, të ble rroba më heq stresin e jetës të vitit 2012 krizë J. Sa herë në javë gatuan?

Asnjëherë nuk më është dashur, pasi nëna e bën mrekullisht këtë punë.

Cili është specialiteti yt?

Përsheshin e gjelit të detit dhe sallatën ruse, vetëm në natën e Vitit të Ri, kaq…

Mund të gatuash edhe vetëm për vete?

Patjetër, kur më shkon mendja për diçka ndryshe, nuk përtoj, por vetëm për vete.

Cilin nga këto numra shërbimesh ke në celular: taksi, ambulancë, polici, elektricist, hidraulik, shërbim taksi...

Në fakt, asnjë nga këto numra.

Deri kur do vazhdosh të jesh single?

Mendoj se kjo është thjesht çështje kohe ose fati, si natyrë, gjërat në jetë ia lë spontanitetit, ndjenjat nuk i planifikoj dot, por po erdhi, mirë se të vijë! :)

”’Me një fat të mirë” është urimi që më pëlqente shumë gjatë gjithë jetës sime, ky më bëhej kur isha në shkollë dhe pas saj. ‘’Në dasmë ‘’ është vetëm përcaktuese, më duket shumë arkaike, sepse nuk qëndron vetëm te martesa suksesi i dikujt.

22

E shtunë, 22 shtator 2012

www.mapo.al

kulturë Njohuritë për muzikën që do të rrëmbente në arkiva e RTVSH-së do të ishin në çdo kohë boshti ku ajo do të mbështeste gjithë projektet e saj artistike

N

ë ato kohë kur filloi së pari të eksploronte nëpër arkivat e vjetër të Radio Tiranës, muzikën shqiptare, e ca kohë më pas kur u shfaq në ekranin e TVSh-së, me një emision mjaft trendy për kohën, me “Hit Parade”, Zana Çela e dinte se kishte bërë zgjedhjen e duhur për të spikatur në ekran, për të shenjuar një fillim të mbarë.

Atëherë ishte shumë herët që të projektonte se çfarë do të ndodhte vite e vite më pas, se sa do ta ndihmonte ajo eksperiencë e hulumtim, për gjithçka do të bënte më pas, e jo më vetëm në TVSh. Njohuritë për muzikën që do të rrëmbente me pasion e vullnet në ata arkiva do të ishin pastaj në çdo kohë boshti ku ajo do të mbështeste gjithë projektet e saj artistike, që, nëse i numëron në këto kohë, bëhen shumë, janë sa të ngjashëm aq edhe ndryshëm.

Duke ruajtur gjithnjë këtë bosht, Zana Çela nuk resht së gjeturi vit pas viti formula të reja, e madje nuk resht së eksploruari terrene të reja. Jo vetëm me artistë të famshëm, kombëtarë e ndërkombëtarë, por edhe me gjimnazistë, studentë e fëmijë të talentuar. Jo vetëm në mondanitetin e sallave të operave, të teatrove të kryeqytetit, por edhe nëpër qytete të tjera të Shqipërisë. Siç po ndodh dhe këto ditë, kur një projekt i ri artistik e ka çuar krejt në veri, në Kukës e Tropojë. E do ta çojë edhe më larg se kaq, përtej kufijve, në Mal të Zi, në Cetinjë, Tuz e Podgoricë. Bëhet fjalë për një projekt që promovon trashëgiminë, vlerat e kulturat e përbashkëta, lidhjet historike në të shkuarën dhe të tashmen, mes dy vendeve.

Promovimi i destinacioneve turistike të të dy vendeve do të jetë një tjetër qëllim i këtyre aktiviteteve që po organizohen nga Këshilli i Qarkut të Kukësit, Akademia e Cetinjës dhe Kulturë -Media -Art. “Ky projekt i madh quhet ‘Rrënjët e përbashkëta dhe bashkëpunimi kulturor’ dhe po realizohet me mbështetje financiare nga Bashkimi Europian. Drejtor artistik i këtyre koncerteve, për palën shqiptare është profesor Robert Radoja, ndërsa për palën malazeze është dekani i Akademisë së Muzikës së Cetinjës, Miran Brekoviç. Dy ansamble - ai i Shqipërisë, përbërë nga 13 artistë, më të mirët e qarkut të Kukësit, Tropojës dhe Hasit; si dhe ai i Malit të Zi, me artistë të Cetinjës, Potgoricës dhe Tuzit - janë krijuar enkas për gjashtë koncertet që do të organizohen këndej dhe andej kufijve. Folklori i krahinave të ndryshme të të dy vendeve do të vijë në këto koncerte përmes instrumenteve, këngëve e valleve. Gjatë punës

Koncertet e para: Në Pallatin e Kulturës në Kukës, Qendrën e Informimit të Turizmit në Valbonë dhe në Pallatin e Kulturës së Bajram Currit

Zana Çela…

gju më gju me popullin Nuk rresht së gjeturi vit pas viti formula të reja, e së eksploruari terrene të reja. Jo vetëm me artistë të famshëm, kombëtarë e ndërkombëtarë, por edhe me gjimnazistë, studentë e fëmijë të talentuar.

Jo vetëm në mondanitetin e sallave të operave, të teatrove të kryeqytetit, por edhe nëpër qytete të tjera. Siç po ndodh dhe këto ditë, kur një projekt i ri artistik e ka çuar krejt në veri të Shqipërisë, në Kukës e Tropojë

për këtë projekt janë zbuluar një sërë materialesh folklorike që ngjasojnë shumë mes dy vendesh, ndaj është menduar që gjatë koncerteve dy ansamblet të interpretojnë pikat ku bashkohen folkloret e dy vendeve, duke risjellë edhe një herë kështu rrënjët e përbashkëta”.

Tashmë që koncertet e para (ai i 17 shtatorit në Pallatin e Kulturës në Kukës, i 18 shtatorit në Qendrën e Informimit të Turizmit në Valbonë dhe i 19 shtatorit në Pallatin e Kulturës së Bajram Currit) kanë përfunduar, e ndërsa i duhet që të përgatisë dhe koncertet dhe panairet në Cetinjë, Tuz e Podgoricë, Zana Çela shprehet se “Nuk është aq e lehtë sa e mendova në fillim. Projekti ka filluar muaj më parë, që në prill dhe në gjithë këtë kohë duhet të organizohesh për gjithçka. Ajo që nuk kisha hasur përpara kësaj përvoje, ishte puna me administratën, siç është ajo e Qarkut të Kukësit, që ndiej ta them se ka njerëz të përkushtuar, që duan të punojnë.”

Nëse do të kishte ndodhur më parë, ndoshta një punë e tillë në terren do ta kishte lodhur edhe më shumë se kaq producenten e festivalit ndërkombëtar operistik “Marie Kraja”, por pas eksperiencave me të rinjtë në të gjitha edicionet e “Star Academy”-së,

apo dhe me fëmijët në “Perform Fest”, gjithçka duket edhe më e lehtë. E madje duket se të tilla eksperienca i kanë dhënë më shumë energji për të realizuar disa projekte njëherazi. Ja edhe në kësi ditësh, paralelisht me koncertet e trashëgimisë kulturore, po merret dhe me edicionin e radhës të “Marie Krajës”. E është në një fazë shumë të rëndësishme, në atë të selektimit të artistëve. “Pak ditë më parë ishte audicioni për artistët e huaj, ndërsa në datën 27 të këtij muaji do të jetë audicioni për artistët shqiptarë. Pra, dita ime është e ndarë mes këtyre dy punëve”.

Muzika, mbetet fija lidhëse në gjithçka bën.

Atëherë kur ua nisi këtyre punëve, nuk kishte si ta dinte se në ç’terrene do të eksploronte. Atëherë kishte vetëm një ide të qartë: njohuritë për muzikën, që po merrte në ata arkiva të vjetër, do të ishin në çdo kohë arma më e fortë e saj.

Në kësi ditësh, paralelisht me koncertet e trashëgimisë kulturore, po merret dhe me edicionin e radhës të “Marie Krajës”

E shtunë, 22 shtator 2012

23

www.mapo.al

UET personazh

E mbani mend atë vocërraken fjalëshumë në emisionin televiziv për fëmijë të titulluar “Telebuçko”? Shumë vite pasi vendosi ta lërë pas popullaritetin që kish krijuar me personazhin e saj, Danja Sinani rikthehet si një zonjushë e rritur, e diplomuar në Drejtësi dhe në hapat e parë të një karriere krejt të re.

Për të gjithë ata që kanë pyetur ç’u bë me atë vogëlushen simpatike, Danja rrëfen rrugëtimin e saj nga një fëmijë i famshëm në një vajzë të rritur larg kamerave...

Si u bë Danja e madhe D

iku të kam parë, por nuk mbaj mend se ku, por fytyra më duket shumë e njohur...

Nga të njoh unë ty? Pse më duket se jemi parë diku? Mos je gjë ajo vajza e ‘Telebuçkos’, Danja? Këto janë pyetjet që e ndjekin pas qëkur u kthye nga Franca, pas studimeve për Drejtësi e për të gjithë kureshtarët, Danja ka nga një pohim shoqëruar ngaherë me buzëqeshje. Ka ende nga ata që e kujtojnë dhe ia lidhin tiparet me të asaj vajzës së vogël, sy të mëdhenj shprehës dhe buzëqeshje fëminore, të cilat kanë mbetur thuajse ashtu si atëherë të pandryshuara nga vitet, megjithëse pas emisionit të famshëm ajo u zhduk nga ekrani i vogël i televizionit Shtegu që ka zgjedhur të marrë e ka larguar njëherë e mirë nga ajo karriera e shkurtër si fëmijë i famshëm. Sapo ka përfunduar studimet Master në Universitetin Europian të Tiranës dhe pret së shpejti të nisë doktoraturën, po aty.

Hije që mbeten pas...

E di që sado të rritet, për njerëzit ajo do të mbesë ajo 6-vjeçarja që bënte sikur këndonte këngët e Ambia Angiolinit, megjithëse nuk ia dinte mirë fjalët, më e vogla mes fëmijëve të përzgjedhur për emisionin për fëmijë- shumë popullor për kohënnë të vetmin televizion në Shqipëri. “ Isha një fëmijë i vockël dhe i imët. I kam ende regjistrimet në kasetë, VHS se atëherë nuk kishte DVD”. Ishte viti 1994 - saktëson ajo, ndërsa shton se emisioni vazhdoi transmetimet edhe për pesë vjet të tjerë.

“Nga televizioni u shkëputa në moshën 12-vjeçare, jo për dëshirën time, por ashtu rrodhën ngjarjet ato vite”, tregon Danja.

Projekti u mbyll për të kaluar për një kohë të shkurtër nga televizioni publik në një prej televizioneve private të sapo hapur.

“Televizioni as që ekziston më”, thotë ajo duke qeshur, si për ta theksuar sasinë e kohës që ka kaluar prej atëherë. Emisioni nuk e pati jehonën dhe suksesin e dikurshëm.

Pasi i gjithë grupi u shpërbë, ajo që mbeti pas ishte ende simpatia që ata personazhe të vegjël ngjallnin te publiku. “Paskëtaj jam angazhuar me disa gjëra krejt të vogla; një spektakël që organizonin gjimnazet e Tiranës, ndonjë spektakël apo koncert ku më ftonin, por mund të them që pjesa më e bukur, dhe ajo për të cilën kujtohem ende nga njerëzit ishte ‘Telebuçko’”- vijon ajo, duke të sjellë ndërmend fatin e shumë fëmijëve-yje në Hollivudin e largët, të cilët pas shkëlqimit dhe famës në moshë të njomë nuk e gjenin më veten në botën e egër dhe të pamëshirshme të show-t.

Tentativat për t’u rikthyer “Kam tentuar dy herë, aty nga epoka e gjimnazit, por cilësia e televizionit nuk ishte më si dikur... Kur tentova nuk e ndjeja më vetën pjesë të tij. Ishte zhgënjyese. Emisioni që mund të më ofrohej ishte prezantimi i disa këngëve, leximi i disa mesazheve të shkurtra telefonike, por nuk ishte ajo që doja. Ndoshta ishte një handikap i së shkuarës dhe kisha më shumë pretendime. Kur njeriu mendon për një karrierë, pretendon të rritet gjithnjë e më shumë”- rrëfen Danja e bindur se ‘Telebuçkoja’ kishte qenë më e mira që kishte bërë.

Lamtumirë famë “Pas shkëputjes nga televizioni ishte kënaqësi të shihje që njerëzit më kujtonin.

Ndoshta ngaqë nuk kam ndryshuar edhe aq shumë nga atëherë”, shton ajo. Por, ato çka ndryshuan rrënjësisht tek ajo ishin përparësitë. Nëse nuk do të ishte karriera në

Shtegu që ka zgjedhur të marrë e ka larguar njëherë e mirë nga ajo karriera e shkurtër si fëmijë i famshëm. Sapo ka përfunduar studimet Master në Universitetin Europian të Tiranës dhe pret së shpejti të nisë doktoraturën, po aty

televizion, pas gjimnazit e prisnin studimet e larta dhe vite të tëra përkushtimi e pune.

Fitoi të drejtën e studimeve në universitetin “Lion 2” për Drejtësi dhe udhëtoi drejt Francës, ku e priste një aventurë e re.

“Udhëtimi dhe qëndrimi në Francë ka qenë përvojë që më ka rritur. Kam qenë gjithnjë vajzë e shtruar, e kam pasur edukatën e punës, por Franca ma forcoi shumë”.

Shkollë me tradita të vjetra e reputacion, profesorë me karriera të mëdha akademike dhe profesionale, personazhe të famshëm të botës juridike... kjo ishte bota e saj për tre vjet. “Përfitova pak nga çdo gjë”.

Rikthim (por jo në televizion) Pasi u kthye nga tre vjet studimi në Francë, vendosi të pasuronte njohuritë duke ndjekur një Master për të Drejtë Private në Universitetin Europian të Tiranës. “Kishte nga ata kolegë në universitet që më pyesnin pse u ktheva nga Franca. Ishin disa arsye: së pari nuk ishte në planet e mia qëndrimi përtej studimeve. Pastaj njerëzit e mi të dashur ishin të gjithë në Tiranë, por edhe për shkak të profilit tim. Doja të shihja si ishte kodifikuar e drejta e brendshme shqiptare”.

Diplomën master e mbrojti mbi përkufizimin juridik të vdekjes. “Specifikisht me rastin e eutanazisë, me të drejtën e të sëmurëve dhe mundësinë e tyre për të kërkuar ose jo të drejtën për të vdekur. Këtë punim e bëra me seriozitet, kam punuar shumë dhe do ta botoj së shpejt si libër”.

Pas tre vjetësh “Doktore e shkencave” “Do të jetë bukur, por unë qëndroj me këmbë në tokë. I marr gjërat shtruar. Jam e mendimit se njeriu duhet t’i mbajë gjithmonë opsionet e hapura, përveç ndonjë gjëje që e di paraprakisht që nuk jam e thënë për ta bërë. Fjala vjen, nuk e kam menduar ndonjëherë të bëj gjyqtaren, jo se nuk jam

e aftë, por nuk e kam menduar si profesion që më shkon me natyrën time, me planet e mia. Bota akademike më pëlqen shumë.

Ndoshta me të aplikuarit në doktoraturë këtë vit, në të ardhmen do mendoj për një karrierë në këtë fushë”. Duket se bota akademike e ka joshur po aq, ndoshta edhe më shumë, se televizioni, e yshtur ndoshta për të ecur në gjurmët e të atit, akademik.

“Gjithmonë prindërit janë shembull për çdo fëmijë. Por duke parë sesa është lodhur im atë dhe ndoshta jo gjithmonë -të paktën nga ana financiare- ka marrë aq sa ka dhënë, nuk është se bota akademike ishte edhe aq joshëse. Por ndoshta ka qenë shtysë gjenetike”.

Me ish-kolegët Rrëfen se nuk është takuar më me ta, që prej 12 vjetësh. “Një pjesë e atyre që ishin në ‘Telebuçko’ u larguan në universitet, të tjerë jashtë shtetit. Kolegu i fundit ishte Arditi (Roshi), me të cilin na ftonin në spektakle të ndryshëm. Nuk e kam takuar më pas ‘Telebuçkos’, megjithëse e ndjek emisionin e tij të fundit në televizion”.

Sikur të kishte shkuar ndryshe “Jam e lumtur me zgjedhjet e mia. Kam bërë çfarë kam dashur, ashtu si e kam dashur.

E zgjodha vetë Francën dhe fatmirësisht pas provimit në ambasadë u pranova nga ai universitet që doja. Zgjodha vetë Masterin.

Bëra kërkimet e mia dhe zgjodha UET-in, pasi pashë me shumë vëmendje kurrikulën.

Mund të them që ndihem e realizuar.

Nuk e mohoj se përvoja televizive ka qenë shumë e bukur dhe kam kujtime të mrekullueshme, që sot e kësaj dite i kujtoj me kënaqësi me miq dhe familjarë. Por, sot që e njoh më mirë veten, them se jam më e prerë për këtë punë”, ndërsa pret fillimin e përvojës së re si studente e doktoraturës...

24

E shtunë, 22 SHTATOR 2012

www.mapo.al

Mos shfleto, lexo!

70 libra të botuar 100 libra në proces 500 tituj për 5 vite në vijim

Adresa: Bulevardi Gjergj Fishta, Nd. 70, H.1, Tiranë uetpress@uet.edu.al Cel: 068 40 111 44 / 068 20 55 440

Economicus

është krijuar IDEA se...

profil

Blythe Masters: shpikësja e “armëve financiare të shkatërrimit në masë”

...Berisha është autokrat

Luan Rama, shkëlqimi, me gjithë të Metat, i një gare

Adrian Civici

Henri Çili

Alfred Lela

Pikëpamje Duel Economicus Ideologji kujtime Çdo të shtunë

www.mapo.al

Dom Gjergj Meta versus

dr.Gilman Bakalli Rrëfenja si ato të Ngjelës

Sejfulla Malëshova dhe Rrethi i Dytë i nomenklaturës komuniste

Zoti periferik i një shoqërie shekullare Kisha katolike në një vendim të papritur, por ndoshta të mirëpritur, me anë të një deklarate të kësaj fillimjave ka dalë (ka vepruar në fat) kundër gjakmarrjes, duke kërkuar shkishërimin e atyre që vrasin për gjak. Si e gjykoni këtë vendim të Kishës? A mund të hyjë Kisha aty ku nuk hyn Shteti dhe, a mendoni se do të japë farë rezultati, apo dhe Bibla, ashtu si Kanuni, do të mbetet një tekst distant, i cili nuk mund të rregullojë aty ku ndërkohë prishja, tërbimi dhe ethja e gjakut ka bërë vend?

Vendimet e Kishës nuk mund t’i gjykoj unë, sigurisht, por mund të them se Kisha ka të drejtën e saj që për çështje të ndryshme të ndërhyjë e të japë vlerësimet e veta. Ky akt i Kishës së pranishme në tri Dioqeza shqiptare, hyn në kuadër të së drejtës penale, që është e sanksionuar dhe e formuluar në Librin e Gjashtë të Kodit të së Drejtës Kanonike. Çështja sigurisht do të kërkonte një studim të mirëfilltë nga pikëpamja baritore, juridike dhe shoqërore. Po e marrim për të mirëqenë që fjala shkishërim përkthen më së miri fjalën excomunicatio, që do të thotë se një njeri është jashtë bashkimit me Kishën katolike, kur shpallet si i ekskomunikuar, apo i shkishëruar. Si pasojë, humb të gjitha të drejtat për të

Faqe 25

marrë të mirat shpirtërore që administron Kisha, përveç në rastin e rrezikut të vdekjes, kur dekreti pezullohet. Sikurse thuhet edhe në letrën shoqëruese, ky dekret vjen si pasojë e një shqetësimi dhe dhembjeje që ipeshkëvijtë si barinjtë e tre dioqezave të veriut të Shqipërisë, Shkodër, Lezhë dhe Sapë, ndiejnë për fenomenin e gjakmarrjes. Një fenomen ky që e ka rënduar shumë situatën në këto zona. Edhe pse do të thoja që fenomeni i vrasjeve dhe i hakmarrjes nuk është një fenomen vetëm katolik, por një fenomen i gjithmbarshëm i jetës shqiptare, që këto kohët e fundit e ka rënduar shumë bilancin edhe...

Faqe 26-27

26

E shtunë, 22 shtator 2012

www.mapo.al

Agora Kisha katolike në një vendim të papritur, por ndoshta të mirëpritur, me anë të një deklarate të kësaj fillimjave ka dalë (ka vepruar në fat) kundër gjakmarrjes, duke kërkuar shkishërimin e atyre që vrasin për gjak. Si e gjykoni këtë vendim të Kishës? A mund të hyjë Kisha aty ku nuk hyn Shteti dhe, a mendoni se do të japë farë rezultati, apo dhe Bibla, ashtu si Kanuni, do të mbetet një tekst distant, i cili nuk mund të rregullojë aty ku ndërkohë prishja, tërbimi dhe ethja e gjakut ka bërë vend?

Zoti periferik i një shoqërie shekullare Dom Gjergj Meta

Vendimet e Kishës nuk mund t’i gjykoj unë, sigurisht, por mund të them se Kisha ka të drejtën e saj që për çështje të ndryshme të ndërhyjë e të japë vlerësimet e veta. Ky akt i Kishës së pranishme në tri Dioqeza shqiptare, hyn në kuadër të së drejtës penale, që është e sanksionuar dhe e formuluar në Librin e Gjashtë të Kodit të së Drejtës Kanonike. Çështja sigurisht do të kërkonte një studim të mirëfilltë nga pikëpamja baritore, juridike dhe shoqërore.

Po e marrim për të mirëqenë që fjala shkishërim përkthen më së miri fjalën excomunicatio, që do të thotë se një njeri është jashtë bashkimit me Kishën katolike, kur shpallet si i ekskomunikuar, apo i shkishëruar. Si pasojë, humb të gjitha të drejtat për të marrë të mirat shpirtërore që administron Kisha, përveç në rastin e rrezikut të vdekjes, kur dekreti pezullohet.

Sikurse thuhet edhe në letrën shoqëruese, ky dekret vjen si pasojë e një shqetësimi dhe dhembjeje që ipeshkëvijtë si barinjtë e tre dioqezave të veriut të Shqipërisë, Shkodër, Lezhë dhe Sapë, ndiejnë për fenomenin e gjakmarrjes.

Një fenomen ky që e ka rënduar shumë situatën në këto zona. Edhe pse do të thoja që fenomeni i vrasjeve dhe i hakmarrjes nuk është një fenomen vetëm katolik, por një fenomen i gjithmbarshëm i jetës shqiptare, që këto kohët e fundit e ka rënduar shumë bilancin edhe ndaj punonjësve të shtetit, sikurse ishte vrasja e kryekomisarit Tahiraj në Durrës.

Gjithsesi, unë mendoj se Kisha duhet të japë kontributin e vet. Ky kontribut më së pari duhet të jetë në drejtim të përkujdesit të përditshëm baritor ndaj familjeve dhe individëve.

Një edukim i shëndoshë me vlerat më të mira shpirtërore, të cilat besimtarëve u ofrohen nga takimi me fjalën e Zotit dhe në shërbesat liturgjike, sigurisht që do të kufizonte shumë fenomenet negative, sikurse është edhe vrasja apo hakmarrja. Mendoj që Kisha ka punuar në këtë drejtim në këto vite, por patjetër që duhet të angazhohet dhe më shumë sidomos në përgatitjen e operatorëve laikë dhe klerikë të aftë për t’iu përgjigjur këtij fenomeni. Kisha punon edhe nëpër burgje me besimtarët katolikë që janë atje.

Pra, para se të shkohet në dekrete ndëshkuese, Kisha ka për detyrë më së pari të shpallë dashurinë e Zotit, gjithnjë besnike ndaj fjalës së Tij, që thotë se “Biri i njeriut (Jezusi) nuk ka ardhur për ta dënuar botën, por për ta shpëtuar atë” (Gjon 3,17). Ndëshkimi është gjithnjë një extrema ratio, pra një rrugë që përdoret kur janë mbaruar të gjitha të tjerat. Pyetja që unë shtroj në të vërtetë, më së pari vetvetes si njeri i angazhuar në strukturat e Kishës dhe në jetën

përditshme të besimtarëve, është kjo: a janë konsumuar të gjitha rrugët e tjera para se të shkohet në një dekret ndëshkimi?

Nëse shfletojmë relacionet e misioneve lëvizëse të Jezuitëve në shek. XIX shikojmë sesi ata këtë formë dënimi e përdornin si të fundit dhe nuk u ishte drejtuar atyre që vrisnin, por atyre që nuk falnin, atyre që jetonin në konkubinat etj. Por kjo bëhej vetëm pasi ishte bërë shumë punë bindëse, shtëpi më shtëpi, duke takuar të gjithë personat, duke bërë përgatitjen e tyre doktrinore mbi pasojat që sjell një akt si vrasja, apo mosfalja apo konkubinati etj. Vetëm kur mbesnin pak persona të pabindur ndaj ftesës së meshtarëve, atëherë përdorej forma e “mallkimit”, që sigurisht ka nevojë të studiohet mirë se çfarë është, por pak a shumë ishte një formë ekskomunikimi që shoqërohej nganjëherë edhe me një përjashtim nga jeta sociale.

Letra shoqëruese e këtij dekreti të ipeshkëvijve të Veriut vendos në fokus sesi meshtarët nëpër famulli kanë punuar pa u lodhur për të edukuar njerëzit në këtë drejtim, pra “…për të shpallur Ungjillin dhe për të nxitur një mendësi që është gjithnjë e më besnike ndaj Hyjit dhe ndaj ligjit të dashurisë”. Pra, ky dekret vjen, sipas tyre, si një ratio extrema.

Sa efekt do të ketë? Këtë nuk di ta them. Në një shoqëri të shekullarizuar, ku Zoti shpesh është në periferi, nuk e di sesa mund të ndikojë edhe një dekret shkishërimi. Dikur ishte një fatkeqësi e madhe një gjë e tillë, sepse njerëzit ia kishin frikën Zotit më shumë edhe pse fenomenet ishin të njëjta. Sot është e vështirë t’u flasësh njerëzve për dashurinë e Zotit e rrjedhimisht edhe për frikën ndaj tij.

Pas këtij dekreti, u takon ipeshkëvijve përkatës që të krijojnë ato struktura të nevojshme baritore dhe shpirtërore për këtë fenomen. Pas publikimit të dekretit, tani është e nevojshme që kjo gjë të shpjegohet nëpër famulli dhe të përgatiten operatorë baritorë që në emër të dashurisë së Krishtit shërojnë plagët e hapura nga këto fenomene. Puna është e gjatë.

Unë jam i bindur personalisht që ne jemi një shoqëri që ka nevojë për dashuri ndaj njëri-tjetrit, për shumë dashuri. Kisha katolike ka për detyrë të jetojë e të shpallë këtë dashuri. Jemi të lodhur nga mosbesimi, e keqja, ligësia, kronika e zezë, ndasitë dhe urrejtja. Kemi nevojë për oaze paqeje dhe dashurie që krijohen nga një reflektim i shëndoshë, nga një dëgjim i Fjalës së Hyjit, e cila depërton deri në skajet më të thella të shpirtit dhe psikes njerëzore, pasi është si një thikë me dy presa (Heb 4,12), si një kirurg që pastron mendje e zemër. Të gjithë jemi të padenjë përballë saj, por të gjithëve ajo na ofron mundësinë e pendimit dhe të pajtimit.

Ose fajtorë ose të turpëruar!

Gilman Bakalli

A ishte veprimi i Nazimes, ashtu siç e cilësoi prokuroria “vrasje me dashje”?

Apo mos ishte vrasje për vetëmbrojtje, e detyruar nga rrethanat?...

Sigurisht që reagimi i parë spontan, pasi ke lexuar pyetjen e mësipërme, shkon drejt aprovimit të çfarëdo lloj forme apo mase ndëshkimore, e cila bën të mundur minimizimin e krimit. Ky reagim miratues e fiton legjitimitetin e tij përballë impotencës së institucioneve shtetërore, e cila (i vetmi rast kur impotenca prodhon diçka...) s’ka reshtur së gjeneruari krim në këtë vend, duke e lënë natyrën njerëzore të lirë në entropinë e saj.

Aplikimi i një mase të caktuar ndëshkimore tërheq vëmendjen minimalisht në dy aspekte. Aspekti i parë ka të bëjë me momentin e shpalljes së ndëshkimit, ndërsa aspekti i dytë ngre pyetje në lidhje me efikasitetin e kësaj forme ndëshkimore në parandalimin e së keqes. Duke e lexuar këtë masë ndëshkimore si një përpjekje ekstreme (ndonëse të vonuar) të Kishës Katolike për të krijuar imazhin e “pastërtisë” së saj, duke e konsideruar atë si një përpjekje të lavdërueshme për t’u distancuar radikalisht nga e Keqja jo vetëm me fjalë por edhe me masa konkrete, gjykoj se, përveç kësaj, është edhe shumë e goditur sa i takon momentit, kohës, në të cilën ajo shpallet.

Në një kohë kur opinionit publik, kryesisht në vendet perëndimore, i injektohet ditëpërditë, në doza të ndryshme, ideja se dhuna në Lindjen e Mesme është

E shtunë, 22 shtator 2012

27

www.mapo.al

është krijuar

IDEA

se...

nga Henri Çili

...Berisha është autokrat

e lidhur organikisht me fenë islame, me shumë zgjuarsi kokat drejtuese të Kishës katolike zgjedhin momentin të shpallin me dekret masën ekstreme ndëshkimore morale ndaj së Keqes, vrasjes për hakmarrje. Ndaj atyre që e kanë ndotur trupin e komunitetit të besimtarëve katolikë. Duke i sinjalizuar botës se ata që vrasin e marrin gjak e jetë njerëzish nuk kanë më vend në bashkësinë e besimtarëve katolikë. Kaq sa i takon efikasitetit të dekretit të Kishës si strategji imazhi.

Shkishërimi mund të shihet edhe si një ndërhyrje shumë elegante e Kishës në fushëlojën e Shtetit.

Një lloj proteste e heshtur e Kishës ndaj pafuqisë së shtetit shqiptar për të shpallur gjakmarrësit fajtorë apo për t’i kalbur ata në burg. Duke i shkishëruar, Kisha, si model frymëzues dhe edukues, luan me një kartë shumë efikase për psikikën njerëzore.

Kartën e turpit! Meqë ky shtet nuk paska aftësinë t’i dënojë penalisht gjakmarrësit e as mekanizmat për t’ia ndalur hovin kësaj së Keqeje, meqë gjakmarrësit e pranojnë publikisht dhe jo pa njëfarë krenarie krimin për gjak, atëherë le ta provojmë duke aktivizuar ndjenjën e turpit. Turpit të njeriut që e ndien veten të përjashtuar nga bashkësia! Turpit të njeriut, për të cilin nderi, emri e fytyra janë shumë herë më të rëndësishëm se një ndërgjegje e rënduar nga pesha e krimit. Fundja çfarë janë 5 apo 10 vite burg para atij turpit që e sanksionon individin si tradhtar të komunitetit...!

Kujdes ama! Turpi është një ndjesi ambivalente, tejet delikate dhe eksplozive njëherësh. Përjetimi i ndjenjës së turpit, nga njëra anë, mund të sinjalizojë tek individi shenjat e para të integritetit social.

Në këtë kontekst, ka sociologë që e lidhin turpin ngushtësisht me procesin e civilizimit. Por nga ana tjetër, paaftësia e individit për ta përpunuar ndjenjën e turpit mund të çlirojë energji të jashtëzakonshme agresive e shkatërruese. Imagjinoni një

vrasës për gjakmarrje, i cili krimin e ka kryer kryesisht për t’u çliruar nga pesha e turpit që i vinte mbi supe bashkësia, e cila pret prej tij vënien e drejtësisë në vend, restaurimin e nderit të cenuar, shpëtimin e emrit të familjes. I çliruar nga kjo barrë e turpit, vrasësi mund t’i përtypë e bluajë me ndërgjegjen e qetë prej besimtari të devotshëm (kryesisht) katolik ato vite burg. Ndërsa i shkishëruar, vrasësit do t’i varet në qafë një tjetër gur i rëndë, ai i turpit si i përjashtuar nga komuniteti i besimtarëve. Mos më kundërshtoni me argumentin se, meqenëse paska kryer një krim, ka hequr dorë me kohë nga besimi.

Jo! Nuk po bëj ndonjë zbulim provokues duke thënë se njeriu mund të mbajë brenda vetes edhe kriminelin edhe besimtarin njëherësh. Janë dy gjëra që nuk e kundërshtojnë detyrimisht njëra-tjetrën. Uni njerëzor nuk është një entitet solid e koherent, por një mozaik përfytyrimesh e imazhesh kontradiktore, produkt i një loje të paparashikueshme ndjenjash, reflektimesh e rrethanash. Me gjasë, pikërisht pas krimit, gjakmarrësi ka nevojë për ndjesinë e përkatësisë fetare, si streha e fundit për unin e tij të shpërbërë në njëqind copa. Me gjasë, pas shkishërimit, gjakmarrësi mund të jetë edhe më i paskrupullt e mizor se më parë.

Si për t’i sheshuar të gjitha pikëpyetjet dhe rezervat tona në lidhje me efikasitetin e shkishërimit, në emër të qeverisë foli Kryeministri, i cili, ndoshta i nxitur nga dekreti në fjalë, kërkoi ndryshime thelbësore në kodin penal, duke kërkuar dënimin me burgim të përjetshëm për ata që vrasin për hakmarrje.

Nëse Kryeministri e ka seriozisht, atëherë, me dashje ose pa dashje, vendimi i Kryeministrit e bën nul dekretin e shkishërimit. Të dy nuk mund të qëndrojnë! Mjafton që gjakmarrësi të shpallet fajtor dhe të vuajë dënimin maksimal, i izoluar për gjithë pjesën e mbetur të jetës. Është e tepërt që fajit të tij t’i shtohet edhe ndjenja e turpit si i shkishëruar.

Në fakt, në kushtet kur jemi në një shoqëri demokratike, sado jo plotësisht e tillë të jetë ajo, është e pamundur ta hetojmë deri në fund nëse një politikan është autokrat.

Ndaj, nuk mbetet veçse ta hetojmë dhe ta analizojmë një pandehmë të tillë. Shoqëria e lirë, në të gjitha rastet, nuk e lë autokracinë të shfaqet plotësisht, apo të bëhet një veprim i plotë dhe përfundimtar e gjithëpërfshirës.

Fillimisht mund të themi se, meqenëse i ra të fillonte karrierën politike në vigjilje të një shoqërie demokratike, është e pamundur të vërtetojmë plotësisht, apo të kemi qartësi të plotë lidhur me pandehmën e krijuar se Berisha është autokrat. Por, të gjithë ato akte analiza, vëzhgime, parashikime, kujtime, opinione, që e vizatojnë Berishën si një autokrat, ose më keq ende, e karikaturojnë atë si ‘diktator’, në të vërtetë duhen parë në sferën e autoritetit. Duhen parë në prizmin e lidershipit, dhe si të tilla, edhe pse meritojnë vëmendjen e duhur, nuk ia vlen të ekzagjerohen. Sidomos të ekzagjerohen.

Shpejt e shpejt, disa të dhëna për të rrëzuar idenë e krijuar se Berisha është autokrat: Argumenti i parë është fakti që ai po qëndron gjatë në jetën politike duke dominuar, jo vetëm skenën e djathtë, por edhe spektrin politik, tregon pikërisht të kundërtën; që ai është politik dhe jo autokratik. Çdo autokrat do të kishte dështuar përgjatë 20 e ca vjetëve me kohë e me vakt po të qëndronte kaq gjatë në skenë.

Sepse, autokrati është i prirur të bëjë gabime politike të mëdha e të pakthyeshme. Fakti që Berisha u ka rezistuar gabimeve të pakthyeshme përgjatë këtyre njëzet e ca vjetëve, e zhvendosin atë nga zona e një autokrati politik drejt një lideri me autoritet, por me pragmatizëm, elasticitet dhe me një komponente politike të admirueshme që transformohet, jo në funksion të tipit (i strukturuar për të qenë tipi autokratik) por drejt finalitetit, pra drejt pushtetit.

Për Berishën, këta 20 e ca vjet është demonstruar qartë, se më shumë se me një lider brenda kuadrit të ngurtë, qoftë edhe autokratik, kemi të bëjmë me një lider në funksion të mbajtjes së pushtetit, rifitimit të tij, gjë për të cilën ai bën kompromise,

marrëveshje arbitraritete, ushtron autoritet në funksion të rezultatit.

A nuk është kjo politika?

Argumenti i dytë pse konstantja e Berishës nuk është autokracia, janë kompromiset e pashembullta që ka bërë, aspak konform një autokrati, që do të thotë: luftë dhe kompromise me kundërshtarët politikë, burgosje dhe rehabilitim i tyre, përjashtim dhe kooptim i rivalëve politikë brendapartiakë, bërje President e rivalëve apo konkurrentëve, dhënia dhe marrja pushtet atyre, hapja dhe mbyllja ndaj faktorëve kulturorë, shoqërorë, ekonomikë.

Shkurt, gjithçka që e ka emrin politikë.

Ndaj, të gjithë ata që i bëjnë llogaritë me një Berishë autokrat,

Argumenti i parë është fakti që ai po qëndron gjatë në jetën politike duke dominuar, jo vetëm skenën e djathtë, por edhe spektrin politik, tregon pikërisht të kundërtën; që ai është politik dhe jo autokratik... qoftë edhe tani kur duket se ai kontrollon pushtetet dhe institucionet, qoftë edhe tani kur ai ka njëzet e ca vjet në politikën aktive, minimalisht janë duke bërë një gabim të përsëritur. Kush ka një luftë politike për të bërë me Berishën, duhet të llogarisë, jo një Berishë brenda arketipit të tij të vizatuar, qoftë edhe si autokrat, por një Berishë që, në fund të fundit, ka vetëm një qëllim, të shfrytëzojë mundësitë dhe kufizimet e sistemit demokratik për të qëndruar në pushtet. Duke e rikrijuar veten vazhdimisht.

Herë me nota autoriteti, herë me nuanca tolerance, herë me ndryshimin e vizionit, dhe herë me meskinitetin e të përditshmes.

Shkurt, idea e krijuar se Berisha është autokrat, është një kufizim.

Ai është, të paktën shumë më i ndryshëm se kaq.

28

E shtunë, 22 SHTATOR 2012

www.mapo.al

economicus

Blythe Sally Jess Masters (1969). Ekonomiste me origjinë britanike. E diplomuar në universitetin “Trinity College de Cambridge” në ekonomi, matematikë dhe financë, që në moshën 20-vjeçare punon si shefe e drejtimit financiar në bankën e investimeve JPMorgan, një nga bankat më të mëdha në ShBA dhe në botë, me një total aktivesh prej 2030 miliard usd dhe mbi 90 milionë klientë. Në moshën 28-vjeçare bëhet Drejtore e Përgjithshme e bankës, duke qenë punonjësja më e re që zë një post të tillë në gjithë historinë e bankës, e cilësuar gjithashtu si “perla e çmuar e bankës”. Shquhet veçanërisht për “shpikjen” e saj në krijimin e “tregtisë së kredive me probleme”, një nga derivativët financiarë të përdorur gjerësisht në periudhën 1995-2007, që “transformoi letrat në ar dhe dollarë”, përdorimi jashtë çdo kriteri i këtij instrumenti nga bankat çoi në tronditjen e jashtëzakonshme të Wall Street-it në 29 shtator 2008, duke provokuar krizën më të madhe financiare në historinë moderne, atë të viteve 2007-2010. Për këtë arsye u cilësua me shumë epitete të tmerrshme negative: Elisabeta e pamëshirshme financiare, Lucrezia Borgia (vajza e shumëpërfolur e Papës Aleksandri VI), Kontesha Bathory (një nga femrat më të gjakatare e sadiste në Europën Qendrore të shek. XVI-XVII), Jézabel (Mbretëresha izraelite, vrasësja e profetëve të Zotit), Katerina de Médicis e krizës së Wall Street-it, Meduza financiare, Frankeshtajni i tregjeve financiare etj.

�

Blythe Masters Shpikësja e “armëve financiare të shkatërrimit në masë” ADRIAN CIVICI

G

azeta “The Guardian” e datës 20 shtator 2008 në artikullin e saj “The woman who built financial weapon of mass destruction” me autor David Teather, shkruante se, “nëse Warren Buffet, që konsiderohet si një nga investitorët dhe lojtarët më të mëdhenj botërorë në tregjet financiare, ka të drejtë kur thotë se “produktet derivative financiare janë armë financiare të shkatërrimit në masë”, atëherë Blythe Masters është pa dyshim “një shkatërruese e madhe e botës”. E lindur më 22 mars të vitit 1969 në Oxford të Anglisë, Blythe Masters ishte thjesht një operatore tregu në bankën J.P.Morgan & Co (aktualisht JPMorgan Chase), kur në vitin 1994 pati e para idenë për krijimin e “Credit default swap” (tregtimin e kredive me probleme), një nga derivatet financiare më të përdorura gjatë periudhës 1995-2007, sidomos në ShBA. Këtë instrument financiar e pranoi pa asnjë rezervë ligji mbi “liberalizimin e instrumenteve financiare” i miratuar në ShBA në fund të viteve 1990, duke hapur rrugën që ai të përgjithësohej si praktikë në gjithë tregjet financiare. Sot, ky instrument konsiderohet si shkaku kryesor që zhvilloi spekulimet financiare dhe prodhoi krizën e subprimes dhe atë financiare të viteve 2007-2010. Kjo është arsyeja përse Blythe Masters u akuzua nga gazeta britanike “The Guardian” si “femra që shpiku armët financiare të shkatërrimit në masë”.

Blythe Masters e konsideruar si një nga gratë e fuqishme të Wall Street-it në dekadën 1997-2007. E diplomuar në universitetin e Kembrixhit në fushën e ekonomisë, dhe njëkohësisht e angazhuar që në fillimet e karrierës së saj në sferën e “produkteve inovative financiare”, ajo njihej gjerësisht si anëtare e një grupi ekspertësh elitë të cilësuar me përkëdheli si “mafia JP Morgan”. Ky grup kishte meritën e “zbulimit” dhe aplikimit masiv të derivateve të reja financiare, të cilat përdornin me sukses nga mjaft banka, “hedge funde”, shoqëri investimesh etj. Pjesa dërrmuese e tyre lindi nga zyrat e “JP Morgan”. Duke filluar nga viti 1997, Masters së bashku me një ekip të specializuar

filloi të konceptonte dhe zbatonte një seri produktesh derivative financiare të lidhura direkt e indirekt me kredinë dhe procesin e kreditimit, qëllimi i të cilave ishte “suprimimi i riskut të bilancit të ndërmarrjeve”. Ideja thelbësore e kësaj pune ishte “ndarja e riskut të mospagimit të kredisë nga vetë kredia”.

Nëpërmjet një derivati financiar, risku ndahej veç dhe vendosej në zëra jashtë bilancit, duke i treguar të pastra bilancet e ndërmarrjeve. Ky produkt special u quajt “Bistro”, ose i njohur ndryshe si “indikatori që ofronte besim dhe garanci të mëdha”. Në një guidë shpjeguese të instrumenteve financiare që kishte krijuar, Masters nënvizonte se, “duke i diferencuar dhe veçuar qartë pengesat ndërmjet kategorive financiare, datat e realizimit të çdo operacioni financiar, kategoritë e vlerësimit të tyre, ecurinë e borxhit apo detyrimit në funksion të kohës së përdorimit të tyre, derivatet e kreditit krijojnë mundësi të jashtëzakonshme shfrytëzimi dhe përfitimi të lidhura me tregtimin e riskut të kreditit”.

Bankat u “dashuruan” menjëherë mbas këtij instrumenti derivativ dhe e ndanë qartazi rrezikun e kredisë nga vetë kredia, duke zvogëluar kështu provigjonet apo rezervat e domosdoshme të garantimit të pagesave për kreditë me probleme. Për pasojë, ato kishin mundësi të jepnin sasi të mëdha kredish pa u kushtëzuar nga madhësia e provigjoneve. Ky “sukses i jashtëzakonshëm” bëri që tregu i derivateve të kredisë të njihte një zgjerim eksponencial sidomos në ShBA, duke krijuar njëkohësisht dhe premisën bazë të shpërthimit të krizës financiare globale të viteve 2007-2010.

Produktet derivative që u shpikën në emër të reduktimit të riskut, në fakt, krijuan një iluzion të rremë e të përkohshëm financiar, duke u bërë shkaktare kryesore të shtimit të riskut dhe krizës.

Ndërkohë, gjatë një debati në Parlamentin Europian mbi “kompleksitetin dhe rolin e produkteve derivative financiare” në maj të vitit 2010, dhe shqetësimit të përgjithshëm për diferencën e qartë që duhej të kishte ndërmjet atyre që i përdorën derivatet financiare për të reduktuar riskun dhe atyre që i përdorën për të spekuluar me riskun, pyetjes së deputetes

Blythe Masters

Falë librit me titull “Blythe Masters” të botuar në vitin 2011 nga gazetari francez Pierre Jovanovic, Masters u bë e famshme dhe e njohur nga një publik shumë i gjerë në Europë dhe botë me nofkën “autorja e apokalipsit financiar”

britanike Catherine Stihler se “a ndjente ndopak keqardhje JP Morgan për krijimin dhe përdorimin masiv të Credit default swap”, Blythe Masters iu përgjigj pa asnjë emocion se “natyrisht ka disa mësime që duhen nxjerrë nga kjo eksperiencë, dhe personalisht kam përshtypjen se kam mësuar diçka nga ky fenomen, ashtu siç ka disa gjëra që mund t’i kisha bërë pak më ndryshe”.

Falë librit me titull “Blythe Masters” të botuar në vitin 2011 nga gazetari francez Pierre Jovanovic, Masters u bë e famshme dhe e njohur nga një publik shumë i gjerë në Europë dhe botë me nofkën “autorja e apokalipsit financiar”.

Pierre Jovanovic, në librin e tij “Blythe Masters” e përshkruan kështu situatën e sektorit bankar dhe pozitën e Masters në prag të shpërthimit të krizës financiare.

“Në vitin 2007, besimi ndërmjet bankave kishte pësuar një goditje të rëndë, por publiku ishte mbajtur tërësisht në injorancë përballë këtij rreziku.

Pikërisht, më 9 nëntor 2007 Blythe Masters do të shprehej publikisht për këtë çështje përballë kolegëve të saj bankierë e financierë në një hotel luksoz të quajtur “Boca Raton” në Florida. Ishte thjesht një mbledhje vjetore e SIFMA (The Securities Industry and Financial Markets Association) ku bënin pjesë gjithë “vampirët” e botës bankare.

Mbledhje të tilla mbylleshin gjithmonë me një festë gjigante, lojëra golfi dhe argëtime buzë detit.

Megjithatë, Blythe Masters, edhe pse me doreza, tentoi të fliste hapur përballë këtij publiku, duke vendosur “pikat mbi i”. Në fund të fundit, a nuk ishte ajo “chairwoman” e shoqatës: “në këto moment që unë po ju flas, ne po jetojmë një krizë të përmasave të mëdha e të paprecedent, si në tregun imobiliar ashtu edhe në kreditë hipotekore me risk, si në problemet e likuiditetit ashtu dhe në mjaft instrumente të investimeve. Kjo duket se ka ndikime të mëdha negative në gjithë ekonominë tonë, dhe nëpërmjet saj në gjithë tregjet e kapitaleve në botë.

Ne duhet të gjejmë mënyrat për t’u mbrojtur nga e gjithë kjo. Ne nuk qemë në gjendje ta shikonim ardhjen e saj. Industria bankare dhe shoqata jonë nuk është e përgatitur për ta përballuar këtë. Duhet të përcaktojmë me urgjencë se çfarë duhet të bëjmë për të rivendosur besimin e investitorëve te tregjet financiare”.

Në fakt, Masters nuk ishte e sinqertë, sepse banka JPMOrgan ku ajo punonte kishte muaj të tërë që kërkonte me çdo kusht të çlirohej nga produktet toksike financiare që ajo zotëronte. Por ky fakt nuk u evidentua për publikun e gjerë amerikan apo botëror, mbi të gjitha falë një gazetari Randy Diamond, i cili përfaqësonte në këtë takim “Palm Beach Post”, të vetmen gazetë prezente në “Boca Raton”, që për më tepër ishte thjesht një gazetë lokale. Megjithatë, gazeta e pasqyroi korrekt mesazhin e Blythe Masters-it, duke shkruar se …”të premten, një yll në zenith i Wall Street-it kritikoi industrinë bankare, se ajo ishte zënë në befasi dhe ishte surprizuar nga kriza e kredive hipotekore me risk të lartë…Masters theksoi në fjalën e saj se industria bankare u tregua e verbër... se ajo nuk e kuptoi rrezikun e problemeve financiare që po ndodhnin vitet e fundit…por kjo nuk i pengoi bankierët që të kërcenin, këndonin e të dëfreheshin gjatë gjithë natës. Ata kishin prenotuar për një koncert privat grupet muzikore Hootie dhe Blowfish.

Dhe akoma më shumë se kaq, Randy Diamond nuk e dinte se tre muaj më parë, më 12 korrik 2007, Deutsche Bank kishte shkuar akoma dhe më tej, kishte paguar grupin muzikor Rolling Stones me 5 milion usd për një koncert të shkurtër për klientët më të mëdhenj dhe për punonjësit e dalluar saj në Sala Oval të Barcelonës. Në fund të fundit, edhe SIFMA nuk kishte ardhur në Florida që të shqetësohej për lajme të tilla, por për të luajtur golf dhe shijuar diellin e plazhin. Shumë nga bankierët mendonin se Masters kishte shkuar larg më shumë se ç’duhej në konstatimet e saj, aq më tepër që ata e njihnin rolin e saj dhe të bankës JPMorgan në çështjen e tregtisë së kredive me probleme dhe derivativëve financiarë. Në fakt, vetëm në dhjetor të vitit 2007 bankierët e kuptuan se diçka e rëndësishme dhe shumë e rëndë po afrohej. Edhe vetë Masters nuk e kishte imag jinuar përmasën e katastrofës financiare dhe shpejtësinë me të cilën ky kancer financiar po përhapej.

Ekzaktësisht një vit më vonë, mbas shembjes së Wall Street-it më 29 shtator 2008, gjatë konferencës vjetore të SIFMA-s në New Jork, Blythe Masters e mori përsëri fjalën, por këtë radhë me peshën e rëndë të kurorës së “gruas që shpiku armët financiare të shkatërrimit në masë”. Këtë radhë g jithë bota e mori seriozisht, meg jithëse ishte shumë vonë.

E shtunë, 22 SHTATOR 2012

29

www.mapo.al

RRëFENJA

sI ato të Ngjelës

Sejfulla Malëshova, pa dyshim ka qenë njeriu më i ditur në lëvizjen komuniste shqiptare, dhe nga veprimtaria e tij kuptohet se ai i ka ditur dështimet e sistemit socialist që drejtonte Moska

Sejfulla Malëshova dhe Rrethi i Dytë i nomenklaturës komuniste

S

humë herë më vonë, gjatë pjekjes time si koshiencë dhe të vetëdijes time mbi kulturën historike e kam menduar atë kohë, e cila ziente për të krijuar patjetër një ndryshim cilësor në raport me cilësinë e jetës, materialisht dhe shpirtërisht. Prandaj gjithmonë e kam kujtuar atë Rreth të Dytë të nomenklaturës komuniste shqiptare që ishte në beh atëkohë për të parë ndryshim, dhe ndonëse isha ende pa mbushur dhjetë vjeç e kuptoja, nga gjestet, nga fjalët dhe nga mënyra e sjelljes se këto rrethe ishin kundër Enver Hoxhës dhe frymës së Byrosë Politike që drejtohej prej tij. Isha i bindur se këtë e dinin dhe të gjithë të tjerët. Pastaj duke qenë se shumica e këtij Rrethi të Dytë ishin intelektualë që i kishin njohur të dyja sistemet, tani jam shumë i qartë kur them se ata, thellë- thellë, e ndienin se sistemi komunist nuk kishte të ardhme. I pari kishte qenë Sejfulla Malëshova, i cili duke qenë në rangjet shumë të larta të regjimit kishte ngulmuar që politika e pasluftës të ishte e barabartë ndaj aleatëve, edhe anglo-amerikanëve, edhe sovjetikëve.

Por nuk ia kishte arritur dot. Në të vërtetë ai kishte jetuar shumë vjet në Moskë, madje kishte dhënë atje edhe leksione në Shkollën e Partisë “V.I Lenin”, por miqve të tij të afërt u fliste me rezerva për Bashkimin Sovjetik. Ishte njohës i thellë i rusishtes dhe i disa gjuhëve perëndimore, por gjithashtu, dhe përkthyesi më i mirë i Maksim Gorkit, paçka se të dy përkthimet e tij, edhe Zgalemi, edhe Kënga e skifterit, nga arritjet më të medha të përkthimeve në gjuhën shqipe, mbetën gjithonë anonime pas eliminimit të tij si armik i Partisë dhe i popullit. Ishte gjithashtu edhe përkthyesi i tekstit të Internacionales, këngë kjo që gjithmonë në kohën e komunizmit është kënduar në Shqipëri më tepër se Himni i Flamurit. Sejfulla Malëshova, pa dyshim ka qenë njeriu më i ditur në lëvizjen komuniste shqiptare, dhe nga veprimtaria e tij kuptohet se ai i ka ditur dështimet e sistemit socialist që drejtonte Moska. Që në fillim nuk ka qenë për shtetëzimet duke dashur një ekonomi që tentonte më shumë nga tregu i lirë sesa nga centralizimi. Fjalimi i tij në themelimin e Bankës së Shqipërisë në vitin 1946, e vërteton këtë. Ai me një tekst plotë theks ko-

mercial të një ekonomie tregu u drejtohej industrialistëve: “Industrialë, kjo është banka juaj që do t’ju pasurojë ju dhe shoqërinë”, një gjë e rrallë kjo për një komunist. Prandaj ai kishte qenë i pari, i cili donte që politika e re shqiptare të udhëtonte midis dy sistemeve. Por ishte e pamundur. Enver Hoxha nuk njihte rrugë tjetër veç asaj që ndoqi sepse koha e vërtetoi që vetëm dogmatizmi i shëmtuar i doktrinës mund ta bënte atë një satrap. Hoxha ishte në fakt një mediokër që nuk dinte asgjë, një aventurier që iu qep Partisë Komuniste Shqiptare, sepse e dinte se nuk mund të kishte rrugë jetër për pushtet. Ai ishte një mashtrues gjithashtu që nuk e pati të vështirë të gënjente Koço Tashkon e ndonjë tjetër përreth tij, por sidomos dy jugosllavët që u caktuan për të themeluar Partinë Komuniste në Shqipëri. Dhe ky i dridhej Sejfulla Malëshovës. “Që nga themelimi e derisa erdhi Sejfullai në Shqipëri,” thoshte Kiço Ngjela, “ne e prisnim si shpëtimtar, të gjithë, por sidomos Ymer Dëshnica, që e kishte njohur nga pranë. Por Enver Hoxha e kishte tmerr tek e dëgjonte se të gjithë po prisnin atë...” Dhe Kiçoja e kishte njohur shumë mirë Malëshovën ashtu si edhe Enver Hoxhën, dhe disa herë më ka përsëritur se që të dyja rastet e mundshme të drejtimit të Partisë nga intelektualë të niveleve të larta na u shuan, edhe Qemal Stafa, edhe Sejfulla Malëshova”. “Shpejt e mora vesh – më tha ai më vonë – “se kjo jona do të ishte një betejë e humbur sepse e ndieva që Enver Hoxha nuk mund të drejtonte shoqërinë për në prosperitet”. Kishte komplekse dhe konflikte të brendshme,” më thoshte shpesh tek bisedonim pas burgosjes së tij, por edhe Shemsi Totozanit më ka theksuar se Enver Hoxha ishte një hakmarrës patologjik që ta ruante dhe dhjetë vjet mllefin për një kundërshtim të vogël.

Shumica e këtij Rrethi të Dytë ishin intelektualë që i kishin njohur të dyja sistemet, tani jam shumë i qartë kur them se ata, thellëthellë, e ndienin se sistemi komunist nuk kishte të ardhme. I pari kishte qenë Sejfulla Malëshova, i cili duke qenë në rangjet shumë të larta të regjimit kishte ngulmuar që politika e pasluftës të ishte e barabartë ndaj aleatëve, edhe anglo-amerikanëve, edhe sovjetikëve

Ndonëse isha ende pa mbushur dhjetë vjeç e kuptoja, nga gjestet, nga fjalët dhe nga mënyra e sjelljes se këto rrethe ishin kundër Enver Hoxhës dhe frymës së Byrosë Politike

Është normë e vërtetuar tani se mediokriteti dhe paaftësia e gjejnë strehën e vet më të sigurt tek dogmatizmi i një doktrine apo tek egërsia e një morali shterpë, madje edhe në gjirin e një religjioni të vjetër. Kështu veproi mesjeta e errët europiane, po kësisoj veproi edhe Stalini, edhe Hitleri, e pra, çfarë mund të thuhet pastaj për një figurë periferike të një vendi të vogël e të prapambetur siç ishte Shqipëria, që sigurisht e ka pasur shumë më të lehtë për ta përmbushur këtë. Dhe Enver Hoxha ishte i palodhur në këtë rrugë, vrasës gjakftohtë dhe i pamposhtur. Nga të dhënat indirekte që kemi, ai është autori kryesor i eliminimit të Sejfulla Malëshovës, por për të arritur këtë ai pati edhe shtysën por edhe ndihmën e jugosllavëve. Eliminimi i Sejfulla Malëshovës i la pa një lider të gjithë intelektualët e lartë që militonin në Partinë Komunistë Shqiptare dhe prandaj, kur erdhi koha e paskongresit të XX dhe e fjalimit sekret të Hrushovit në këtë Kongres, Rrethi i Dytë nuk pati mundësi të triumfonte. Politika shqiptare e mesit të viteve ‘50 kishte ngrirë midis dy rrethesh me bindje dhe interesa të ndryshme, të cilat militonin brenda Partisë së Punës. Do të vinte një ditë që këto rrethe do të përplaseshin, sepse, edhe në rast se nuk do të kishte ndodhur fenomeni Hrushov në Bashkimin Sovjetik dhe sovjetikët do të vijonin ta përkrahnin Hoxhën pa mëdyshje, konflikti midis Hoxhës dhe Rrethit të Dytë të nomenklaturës do të ndodhte sërish. Në këtë rast, konflikti midis Rrethit të Dytë dhe Enver Hoxhës do të kishte qenë i barazvlefshëm edhe me sovjetikët, dhe, prandaj, do të ndodhte patjetër që në Shqipëri do të kishim një përplasje midis forcave komuniste liberale shqiptare dhe konseravorizmit stalinian sovjetik. Njëlloj si në Pragë, në Budapest apo në Varshavë sepse ai Rreth i Dytë, ndonëse ishte komunist i gjithi e kishte shumicën e individëve të arsimuar nëpër shkolla perëndimore dhe e kishin të njohur kriticizmin perëndimor kundër Stalinit dhe Bashkimit Sovjetik. Natyrisht që këta, si komunistë, nuk e kishin pranuar, por më pas, tek po u binte në shpinën e tyre nga Partia që vetë kishin krijuar, patjetër që të gjitha ato që kishin dëgjuar në Perëndim, po i rivlerësonin nën një optikë konkrete. Kjo është arsyeja që Rrethi i Dytë dhe të gjitha forcat liberale në Partinë e Punës e pritën me entuziazëm Kongresin e XX.

30

E shtunë, 22 shtator 2012

Shtazët e balsamuara keq

Fjalëkryqi klasik 1

2

3

4

10 15

5

6

7

11

8

13

17 20

19

21

22 24

29

38 43

25

26

30

32 37

14

18

23 28

9

12

16

27

31

33 39

34

35

40 45

48

Fjalëkryqi klasik është një nga lojërat enigmatike më të përhapura në botë. Fjalëkryqet e para filluan të botoheshin që në shekullin e XVIII dhe vazhdon të jetë e preferuar edhe në ditët e sotme.

36

41

44

42

46

47

Horizontalisht:

5

3

1. Inat që na hipën kundër dikujt a diçkaje të papëlqyeshme.

2. Mbledhje me referate, kumtesa e diskutime. 3. Veshje sportive. 4. Kumbarë, ose... 5. Këshilli Rinor. 6. Përemër vetor.

7. Gjendje shpirtërore e zymtë dhe e rënë. 8. Doktor në dialekt. 9. Organizatë keqbërëse. 12. Komediograf i famshëm francez. 14. Përdoret për të pjekur. 16. E kundërta, ngre. 20.

Thes në dialekt. 21. Pak efekte. 23. Kolonja, këngëtar i njohur.

24. Përemër vetor. 25. Historian i famshëm latin. 26.

Posaçërisht. 28. Instituti Veterinar. 29. Anton Pavloviç, shkrimtar i njohur rus. 34. Nuk ka shumë budallai. 35. Pastërti morale e dikujt. 36. Enciklopedia e Europës. 38. Shaban i volejbollit shqiptar. 40. Numër rendor. 42. Masë peshe. 44.

Shkronjë dyshe. 46. Dëshiron,ose...

8 1

7

4

7 9

6 3

5

8

5

3

9

6

5

4 2

7

8

8 2

9 7

9

4

8 2

2 5 5 9 4

1 3

8

3 6 7

Plotësoni vendet bosh në mënyrë që çdo rresht e kolonë të ketë numrat nga 1-9.

7 8 4

DEMI (21/IV-20/V)

Koha e mbarimit ____:____

Sudoku | nivel mesatar 4

Horoskopi javor DASHI (20/III-20/IV)

Vertikalisht:

1. Aftësi e lindur e qenieve të gjalla, që e bën organizmin të veprojë në mënyrë të pavetëdijshme. 7. Bar për mjekimin e plagëve. 11. Për gëzimet që i bëjmë dikujt në një rast. 14.

Agjensi Financiare. 15. Hoffman, aktor 17. Organizatë Lindore.

18. Element kimik me simbol S. 19. Shyti i kinemasë. 20. I bërë pis. 22. Institut Rehabilitimi. 23. Marat, tenist i njohur. 24.

Gjuha e nënës, ose... 27. Ushtar këmbësor i trupave të zgjedhura osmane. 30. Ent Kulturor. 31. Agjensi Ndërtimesh.

32. Kanë anijet pa motor. 33. Pjesë e vogël muzikore. 37. Ka në kokë. 39. Pishë e lartë e vendeve malore. 41. Mbahet për të rënë në peshë. 43. Element kimik me smibol Cr. 45. Lidhje qelizash të njëllojta. 47. Organizatë Sigurimi. 48. Çarls i evolucionit. 49. Nini, kompozitor i njohur.

Këto fotografi tregojnë se çka ndodhë kur taksidermia, apo mjeshtëria e mbushjes dhe balsamimit të shtazëve, bëhet keq apo me qëllim për të shkaktuar të qeshura. Në Facebook, një grup i quajtur “Badly Stuffed Animals”, deri tash ka fituar 45 mijë like.

Sidoqoftë, duket se këto shtazë nuk do ta kuptojnë termin e “ngordhjes së dinjitetshme.

Koha e fillimit ____:____

49

8

www.mapo.al

Koha e fillimit _____:____ Koha e mbarimit ____:____

Numërkryq 5

Bëni kujdes nga Saturni këtë javë, i cili do e ndërlikojë jetën tuaj në çift. Do keni debate, sidomos për shkak të xhelozisë së tepruar. Beqarët do zbulojnë më në fund kënaqësitë e dashurisë. Do takoni dike interesant dhe do e kuptoni se keni humbur kohë duke qëndruar vetë. Në planin financiar ka rrezik të përballeni me probleme.

Shëndeti do jetë në përgjithësi i mirë. Në jetën profesionale do e keni më të lehtë të arrini atë që doni. Këmbëngulja juaj do jetë për t’u adhuruar.

Familja do kalojë një jave të qetë.

Javë harmonike për çiftet. Do përjetoni emocione të mëdha falë përkujdesjes dhe surprizave që do ju përgatisë partneri. Beqarët do kenë një takim të papritur dhe mund të marrin propozime romantike. Perspektiva të mrekullueshme materiale. Do keni mundësi të kryeni edhe transaksionet që keni dashur. Do jeni në formë të mirë fizike dhe morale. Në planin profesional tregohuni më të hapur dhe tentoni gjëra të reja. Mund t’ia dilni mbanë dhe të ndryshoni tërësisht të ardhmen.

Në familje ka rrezik të keni mosmarrëveshje.

BINJAKET (21/V-20/VI)

GAFORRE (21/VI-22/VII)

Do keni goxha debate me partnerin gjatë kësaj jave dhe kjo mund të kërcënojë qëndrueshmërinë e jetës suaj në çift. Beqarët nuk duhet të shpresojnë më kot të takojnë personin e ëndrrave. Nuk do keni fat. Klima në planin financiar do jetë paksa konfuze. Shëndeti nuk do jetë problematik përveçse mund të ndiheni hera-herës të lodhur.

Gjeni kohën e duhur për të bërë ndonjë pushim të vogël. Edhe pse do ju dalin pengesa në punë, përsëri do arrini në pikën ku keni dëshiruar gjithmonë. Familjarët do jene në anën tuaj dhe do ju ndihmojnë mjaft.

Më në fund klima do të ngrohet për ju që jeni në një lidhje. Do flisni për gjithçka me partnerin dhe bashkëpunimi do të përforcohet. Edhe për beqarët do të nisë një periudhë e re dhe mjaft e bukur.

Nuk do jeni më vetëm falë një takimi të veçantë që do kryeni nga mesi i javës. Në planin financiar do kryeni transaksione të rëndësishme falë një situate të mirë. Shëndeti do të mbrohet nga planetët. Në punë do keni zhvillime pozitive. Do ju jepen mundësi të mira për të arritur majat e suksesit. Jeta familjare do jetë e shkëlqyer. Më në fund do i harroni problemet që keni pasur.

LUANI (23/VII-22/VIII)

Nëse jeni në një lidhje bëni kujdes me sjelljen ndaj partnerit. Mbajeni atë sa më afër dhe mos bëni skena xhelozie sepse dikush tjetër po e vrojton dhe mund t’jua marrë. Beqarët do kenë takime, por nuk do e gjejnë dot personin që kanë kërkuar prej kohësh. Në planin financiar mos ndërmerrni më shumë rreziqe sesa duhet, sepse situata nuk është aq e qëndrueshme. Mërkuri do ndikojë pozitivisht tek shëndeti. Në punë do keni shumë ngarkesë dhe ndonjë ditë do e keni të vështirë të përqendroheni. Kujdesuni me tepër për familjen.

PESHORJA (23/IX-22/X)

VIRGJERESHA (23/VIII-22/IX)

Jeta juaj në çift do jetë në qendër të vëmendjes gjatë kësaj jave. Pasioni do të rindizet dhe emocionet do jenë më të mëdha sesa mendonit. Beqarët nuk duhet të dëshpërohen edhe pse nuk do gjejnë personin e ëndrrave. Dilni me miqtë dhe humbni mendjen. Nëse i menaxhoni me kujdes financat do e vendosni ekuilibrin dhe do ndiheni më të qetë. Shëndeti do jetë pak delikat. Në punë do keni disa vonesa me marrjet e përgjigjeve që keni pritur, por në fund do arrini atë që keni dëshiruar gjithmonë. Në familje do keni mosmarrëveshje, kështu që bëni kujdes.

AKREPI (22/X-21/XII)

3 1 2 4 6 6

Gjeni figurën duke bashkuar pikat

Jeta juaj në çift do jetë e mrekullueshme gjatë kësaj jave. Së bashku me partnerin do bashkoheni me miqtë dhe do organizoni disa darka të këndshme. Beqarët ka gjasa të kenë takime. Tregohuni të matur me fjalët dhe të thjeshtë. Kujdes me shpenzimet e tejskajshme se sepse situata financiare nuk do jetë aspak e mirë. Fizikisht do ndiheni mirë. Ndërsa moralisht mund të keni ndonjë problem të vogël. Në punë do merrni iniciativa.

Me pak mundim mund ta arrini atë që dëshironi.

Në familje ambienti do jetë i qetë dhe nuk do keni për çfarë të mërziteni.

SHIGJETARI (22/XI-21/XII) 4 Plotësoni tabelën me numrat e dhënë!

Numra me 3 shifra:

Numra me 5 shifra:

Numra me 4 shifra:

Numra me 6 shifra:

178, 201, 211, 214, 263, 335, 358, 418, 427, 435, 456, 459, 482, 483, 541, 614, 638, 640, 780, 889.

Ngjyrosni pjesën me pikë dhe zbuloni figurën

1012, 1246, 2935, 3421, 6147, 6615, 8975, 9641.

02456, 03292, 07265, 11613, 10526, 14652, 15163, 25648, 32145, 41591, 51987, 52156, 57561, 60596, 66043, 68031, 72561, 81975, 86804, 93985.

145263, 215247, 249572, 273636, 466259, 492881, 627413, 633502.

Do keni nevojë për më shumë siguri në jetën tuaj në çift gjatë kësaj jave dhe me pak durim do e arrini. Flisni hapur me partnerin sepse vetëm kështu do ndiheni të qetë. Fale konfigurimit të mirë të yjeve edhe beqarët do jenë të favorizuar.

Bëjini sytë katër kudo që të shkoni. Në punë mos merrni vendime të nxituara, të cilat mund t’ju sjellin probleme të mëdha më vonë. Ulni sa më parë edhe shpenzimet. Shëndeti do jetë gjatë gjithë kohës i mbrojtur nga yjet. Familja nuk do ketë probleme.

Gjeni 10 ndryshimet

UJORI (20/I-19/II) eta juaj në çift do ketë shumë prioritet gjatë kësaj jave. Do tregoheni më tolerantë me partnerin dhe do bëni me tepër lëshime. Takimet për beqarët do jenë të shumta, por mund të lindin veçse aventura kalimtare dhe pa ndonjë të ardhme. Për shkak të shumë shpenzimeve që do ju duhet të bëni financat do tronditën. Për të qenë më të shëndetshëm duhet të merreni me pak sport dhe të bëni kujdes me ushqimet.

Jeta juaj në çift do jetë e mbrojtur gjatë kësaj jave.

Do e thelloni marrëdhënien me partnerin dhe do krijoni një ambient më të ngrohtë në çift. Fale mbështetjes së Hënës, beqarët do kenë mundësi të mira për takime. Financat do jene të paqëndrueshme. Me shëndetin nuk do keni probleme të mëdha. Si rezistenca fizike ashtu edhe ajo morale do jetë e mirë. Në planin profesional do ju jepen mundësi të mira për të hedhur hapa para.

Shfrytëzojini sa më shumë që të mundni sepse raste të tilla nuk vijnë shpesh. Familja do kalojë një javë normale.

BRICJAPI (22/XII-20/I)

Qielli do e favorizojë së tepërmi këtë jave jetën tuaj në çift. Më në fund! U bë kohë që ishit të shqetësuar dhe nuk po iu gjenit dot zgjidhje problemeve. Beqarëve nuk do iu mungojnë dashuriçkat. Disa edhe mund të pajtohen me të dashurit e mëparshëm. Financat do influencohen negativisht. Bëni çmos që të paktën të mos bini në humnere. Për sa i përket shëndetit, ai nuk do jetë i qëndrueshëm. Ambicia në punë do rritet edhe më shumë. Në familje do keni disa divergjenca.

PESHQIT (20/II-19/III) Jupiteri do e mbrojë këtë javë jetën tuaj në çift. Gëzimi dhe lumturia do ju pushtojë. Beqarët më në fund do jenë entuziastë. Takimet që do ndodhin do jenë emocionuese dhe të veçanta. Perspektivat të mira materiale. Për sa i epiket shëndetit, ai do jetë përgjithësisht i mirë. Do jeni në formë dhe plot energji. Në fushën profesionale do i arrini disa nga ambiciet. Megjithatë këshilla e yjeve është të mos nxitoheni shumë.

E shtunë, 22 shtator 2012

31

www.mapo.al

Hylli i dritës

Gjuha jonë sa e mirë...

Ardian Ndreca Pamvaresisht se çfarë mendimit mund të kemi rreth Kongresit të Drejtshkrimit dhe politikave gjuhësore në Shqipninë e djeshme totalitariste, nuk mund të tolerojmë asnji lloj mësymjet ndaj gjuhës sonë amtare, e cila asht nji prej vlerave ma të epërme që kemi trashigue. Shqipja asht shumë ma e shtrenjtë se standardi e se gegnishtja e nuk mund të lejojmë që t’i cenohet asnji prej aspekteve të saj jetësore, kryekrejet mësimi dhe studimi i saj në shkolla.

Asht e kotë me nënvizue se zhdukja prej dekadash e gjuhës shqipe prej kurrikulave gjimnaziale ka sjellë pështjellime të jashtëzakonshme dhe e ka çoroditë si gjuhën e folun e shumë ma tepër atë të shkruemen. Edhe gazetat ma të randësishme janë të mbushuna fund e maje me gabime drejtshkrimore e gramatikore e jo të gjitha janë si rrjedhim i ngutit të kuptueshëm, por kryesisht i mosnjohjes së gjuhës.

Dendun sintaksa e shkrimeve të autorëve kosovarë paraqet kalke të serbishtes, ndërsa ajo e autorëve të diasporës dhe e nji pjese të atyne që shkruejnë mbrenda kufijve politikë të Shqipnisë përmban kalke të italishtes dhe anglishtes. Shumë shpesh fenomeni i ambigjenisë injorohet krejtsisht, nuk merret parasysh se numrori “tre” ka dy gjini, lidhorja për nji shumicë përdoruesish asht ende tokë e pazbulueme, kundrinat enden pa cak mbrenda frazave tue vështirsue kuptueshmëninë e tyne, përdoren pa nevojë fjalë të hueja tue e mbushë gjuhën tonë me zhumile gjithnduersh.

Lista e sëmundjeve të shqipes së sotme do të ishte mjaft e gjatë, por mjafton edhe kaq për me tregue sesa kritike asht gjendja. Në epokën e globalizimit gjuhët e vogla si shqipja rrezikohen randshëm, po të shtojmë këtu edhe rrethanat e këqija që ne vetë ia krijojmë gjuhës sonë amtare, atëherë rreziku bahet i afërt dhe mjaft serioz.

Nji prej faktorëve negativë që e damton gjuhën tonë asht edhe vorfnia e shkrimtarëve të rinj. Të gjithë e kemi nji poet/e apo nji prozator/e që na pëlqen veçmas, megjithatë në lëpizat e bibliotekave shqiptare duket se asht mjaft e vështirë me shtue ndonji autor të ri që vlen me të vërtetë.

Mjerisht as televizioni dhe as mjetet tjera të komunikimit nuk i kushtojnë vemendjen e duhun kulturës gjuhësore.

Kurse politikanët në ketë drejtim nuk munden me na ndihmue veçse tue heshtë, pse fjalimet e tyne ma së shumti janë atentate të mirëfillta ndaj shqipes.

Nji seri e re anmiqsh të gjuhës ravijëzohet te përkthyesit, sidomos tek ata ma të rinjtë. Flas në veçanti për përkthimet e teksteve filozofike në gjuhën

tonë. Shumica e përkthyesve kah nji anë e ban palmuq autorshkretën që i ka ra në dorë e kah ana tjetër e përçudnon gjuhën tonë amtare pa pikë mëshire. Si përfundim: prej paçamurit që na shitet si shqipërim nuk merret vesht kurrgja.

Ministrat e arsimit që janë ndrrue në këto 20 vjet nuk kanë ba asgja konkrete në drejtim të ruejtjes së identitetit tonë gjuhësor. Politikat arsimore kanë qenë të padukshme dhe të paefektshme. Janë dashtë 20 vjet për me ba nji abetare mbarëkombëtare, a thue se ishin tue punue ndonji enciklopedi!

Edhe po të vendosej sot me e shtie rishtas gjuhën shqipe në shkollat e mesme e të nalta do të duheshin vite për me përgatitë personelin e kualifikuem mësimor në gjendje me e dhanë ketë landë të dorës së parë. Çka tingëlloi tejet skandaloz kohët e fundit qe propozimi me e shtie anglishten si gjuhë kryesore në kurset universitare. Mjafton me mendue se kjo ide mbante myhyrën e atij që para pak kohësh i ftonte shqiptarët me mësue gjuhën kineze si gjuhë të së nesërmes.

Në vetvete kjo gja do të kishte kalue si nji prej marrinave të radhës, po qe se ndokush tjetër mos t’ia kishte mbajtë haptas ison.

Argumenteve të dobta në favor të idesë së masipërme u përgjegjemi tue thanë se universitetet tona nuk kanë asgja të përbashkët as për nga tradita, as për nga cilësia, as për nga kushtet me ato të Holandës, Danimarkës apo Suedisë, te të cilat studion nji numër i madh të huejsh që s’do ta kishte të lehtë me mësue gjuhën zyrtare të vendit.

Prania e joshqipfolësve në universitetet tona mbetë baraz me zero, edhe po të kemi parasysh ndonji rast tragjikomik si djali i Umberto Bossi-t.

Nga ana tjetër do të rezultonte tejet e vështirë për universitetet tona me gjetë profesora që ta kenë anglishten gjuhë të nanës, ndërsa kontakti i studentave shqiptarë me docenta që e kanë anglishten gjuhë të dytë apo edhe të tretë do të komprometonte ngulitjen e shprehive dhe stilin e asaj gjuhe tek ata. Lind pyetja: a asht ma mirë nji anglishte e vorfën teknikësh që s’e kanë atë mother tongue apo nji shqipe e lavrueme?

Në anën tjetër shkenca, në kuptimin e gjanë të fjalës, e njeh që ç’ke me të çështjen e gjuhës, pse nji gjuhë që nuk zhvillohet në kontakt me dinamikat e gjana shoqnore, sidomos me ato që i përkasin niveleve ma të nalta intelektuale, asht e dënueme me u tkurrë e me u bdarë. Për shembull: ankohemi se s’kemi terma abstrakte, por nuk e kuptojmë se kjo mangësí vjen shí prej mungesës së lavrimit të atyne lamijeve ku ato terma zakonisht lindin

e zhvillohen! Me e përjashtue shqipen prej atyne fushave të dijes, domethanë me e dënue shtegtimin e saj në nji vorfní strukturale, tue u kalamendë mes paqartësishë skajore e tue mbetë të mvarun prej nji taborri të pafund fjalësh të hueja.

Po të pranohej mendimi me e zëvendësue shqipen, edhe në disa kurse universitare, me anglishten, nji vendim i tillë do ta thellonte ma tej gjendjen katastrofike në të cilën ndodhet gjuha jonë e folun dhe e shkrueme.

Qysh prej vitit 2006 drejtoj revistën Hylli i Dritës dhe shumë shpesh si unë si specialistat (referees) tjerë që shqyrtojnë mundësinë e botimit të artikujve të ndryshëm që vijnë në redaksi kemi ndeshë në nji problem tepër serioz: studiuesit e rinj shqiptarë nuk dijnë me e shkrue gjuhën shqipe. Nuk flas për gegnishten, merret vesht, e kam fjalën për standardin, atë që ata duhet ta kishin mësue në shkollë.

Revistat shkencore kudo në botë as që e diskutojnë problemin e gjuhës së shkrimeve që u dërgohen për botim; pse atëherë nji gja e tillë ndodh me gjuhën shqipe, mos vallë shqipes i mungon dinjiteti me u shkrue drejt dhe pa gabime!?

Në qoftë se nji autor pranon standardin, ai duhet të mësojë me e shkrue atë ma së mirit. Në qoftë se përqafon gegnishten, duhet të njohin të paktën Drejtshkrimin e Prishtinës të vitit 1964.

Edhe ndër mërgimtarë gjuha shqipe asht tue u bjerrë pak nga pak. Brezi i ri që ka lindë jashtë e flet dhe e kupton shumë pak atë. Lene ma kur ndien do prind që u drejtohen pa fé nevojet fëmijëve tue e folë gjuhën e huej pak a shumë si Tarzani, rrapa-shkrapa, të vjen me u mbytë në Bunë.

Më bijnë ndër mend vargjet e Fishtës, të cilat edhe pse mund t’i bajnë kozmopolitët e sotëm me u rrudhë buzësh, prapseprap e përcjellin nji të vërtetë të idhtë: “Pra, mallkue njai bir Shqyptari, Qi ketë gjuhë të Perendís, Trashigim, qi na la i Pari, Trashigim s’i a lên ai fmís; Edhe atij i u thaftë, po, goja, Qi e përbuzë ketë gjuhë hyjnore; Qi n’gjuhë t’huej, kur s’âsht nevoja, Flet e t’veten lên mbas dore” Politika jonë asht kreshpnue për ketë qindvjetor të Pamvarsisë me nisma nga ma të ndryshmet, por tue mendue se për gjuhën shqipe nuk asht ba asgja, këto shpupurishje rapsodike nuk kanë me lanë tjetër mbrapa perveç ndonji monumenti a busti pa të cilët rrugët tona do të ishin ma pak të shëmtueme e buxheti i shtetit disi ma në formë.

Luan Rama

Shkëlqimi, me gjithë të Metat, i një gare Alfred Lela

Luan Rama është një prej eksponentëve të lartë të LSI-së. Ai ka ardhur në partinë e tretë në vend nga partia që herë është herë e dyta e herë e para në përballjet e mëdha të zgjedhjeve të përgjithshme dhe vendore. Kalimi i z.Rama nga Partia Socialiste në Lëvizjen Socialiste për Integrim duhet të ketë qenë një detyrim, më shumë se një zgjedhje. Në LSI, jo ndryshe nga simotrat e tjera të skenës politike, por gjithsesi më pak se ato, shansi për të kapur postin e kryetarit është edhe më i vogël. Pothuajse inekzistent.

Në thelb të kësaj, si arsye e parë, qëndron kryetari aktual Ilir Meta, i cili është njëkohësisht themeluesi i partisë. (PS është ndërkohë një parti e çliruar prej themeluesit të saj; në krye të formacionit politik të qendrës së majtë është një outsider si Edi Rama.) Raporti i themeluesve të partive me formacionet e tyre është i tipit ‘babë e bijë’. Edhe më shumë kështu në një shoqëri si shqiptarja, ku kulti i individit por edhe patriarkaliteti e fryma e klanit janë mbizotërues.

Arsyeja e dytë e pamundësisë së faktorizimit real të z.Rama si kandidat konkurrues për postin e shefit të LSI-së është sërish…shefi i LSI-së, Ilir Meta. Përgjithësisht, çdo përjashtim e përforcon rregullin, eksponentët e LSIsë janë krijime të kryetarit themelues të saj. Në partinë e trëndafilit të kuq nuk ka asnjë aktor të dorës së parë, gjasat e të cilit në një garë të hapur me Metën do të përktheheshin në një tour de force. Ata që mund edhe të mos e kenë pasur kutin, por guximin e kanë guxuar, siç dihet, nuk janë më në LSI, e më shumë se kaq janë armiq të hapur të saj. Dritan Prifti, ish-nënkryetar i kësaj force, është ndoshta shembulli më flagrant.

Një arsye e tretë e një gare të pagarë, e një sprove të paprovë, të Luan Ramës a çdo ‘luani’ tjetër që i hyn një konkurrimi integralisht e jo për fasadë, është edhe gjendja ku ndodhet Lëvizja Socialiste për Integrim. Ideologjikisht, kjo forcë vetëdemonstrohet përmes ndonjë homazhi nëpër varreza dëshmorësh apo lapidarë që përkujtojnë ngjarje të rrafshit lokal të luftës partizane. Politikisht, ajo është pjesë e një koalicioni qeverisës që udhëhiqet nga një parti e qendrës së djathtë. Elektoralisht, LSI-ja nuk ka një profil konkret dhe kjo pikërisht prej një ngërçi që prodhon statusi i saj kundërthënës ideologjik dhe politik. Në të gjitha rrethanat dhe kohët, përjashto post-2009, kur u gjet zgjidhja tek eufemizmi ‘koalicioni i Integrimit’, LSI-ja ka qenë një formacion i majtë që shkonte drejt ekstremit më shumë se drejt qendrës. Brenda kësaj denatyrshmërie e vazhdon ajo ekzistencën e saj, duke qenë se është krijuar një perceptim i fortë publik, sipas të cilit ‘LSI shkon aty ku është oferta më e mirë.’

Në këtë reliev politik, Luan Rama e ka të pamundur, të paktën me stilin e deritashëm të prezantimit si kandidat për kryetar i LSI-së, të grumbullojë trusni dhe peshë që do ta faktorizonte. Kjo forcë shtytëse do të prodhohej nëse z.Rama do të ofronte një platformë ideologjike, politike e elektorale njëherësh. Nyja për këtë vjegë treshe është e thjeshtë: shpallja që tani e kursit që do të ndjekë LSI-ja në zgjedhjet e ardhshme. Me kë do të jetë, pse dhe si? Por kjo nuk ka gjasa të ndodhë, afërmendsh. Për t’iu përgjigjur kësaj është përkujdesur vetë z.Rama (Luan) në deklaratën e tij të përsëritur: “nuk jam në garë për të mundur Ilir Metën, por për të ardhmen e LSI-së”.

Pse kjo kinsegarë atëherë? Ndoshta sepse protagonistët e sotëm të politikës shqiptare shkurajohen nga aktet reminishente. U kujtohen votimet e dikurshme ku zgjedhjet ishin provë force dhe jo alternativë, dhe, ‘të trembur’ prej hijes së stërzgjatur të së shkuarës, inskenojnë zgjedhje me dy kandidatë, kur dihet ndërkohë që do të fitojë ‘kandidati i Partisë’.

Siç mund të jetë edhe ajo frika tjetër, shtysë për mizanskenën e garës: mungesa e konkurrentëve brenda LSI-së e bën Metën ta ‘dëshirojë’ një kundërshtar. Ka gjithmonë një Metë që e dëshiron garën. Në Partinë Socialiste, për shembull, nga vijnë të dy, si Iliri edhe Luani, Meta që e dëshironte garën dhe formalizimin e saj me anë të një formulari quhej Shkëlqim.

CMYK

32

E shtunë, 22 SHTATOR 2012

www.mapo.al

DEPOZITA

Në shtëpi, paratë tuaja nuk kanë vlerë.

Eja përfito tani Interes dhe Siguri.

Lek

deri në

Dollar Euro deri në

deri në

7% 2.5% 4%

e diel

30 lekë

30 lekë

E përmuajshme

300 lekë

30 lekë

30 lekë

E përmuajshme

300 lekë

30 lekë

PLUS

30 lekë

30 lekë

çdo ditë gazeta ‘MAPO’ çdo muaj revistat ‘MAPO’ dhe ‘MADAME MAPO’

Agjencia e Abonimit të Shtypit (Arben Trenova): 04 223 52 05 • 068 20 47 825 Posta shqiptare: 04 237 5598 • 068 50 24 159 Agjencia e Abonimit Adrion: 04 224 0018 • 069 20 36 768 Agjencia e Abonimit, Durrës (Agim Memko): 0692372850