Mapo 05 06 tetor ok by Gazeta Mapo

intervista

mapo lunch

Nova demokratia

Eduard Halimi: Rama duhet futur në binarët kushtetues

Erla nuk qan më për Berishën

Free to choose

Deputeti i Partisë Demokratike, Eduard Halimi argumenton arsyet se pse PD-ja iu drejtua Gjykatës Kushtetuese, komenton emërimet e para të Ramës në krye të disa drejtorive të rëndësishme, si dhe analizon zhvillimet brenda PD-së. Faqe 10-11

Ishte ndryshe nga zëdhënëset që ishim mësuar të shihnim. Në kohë të Nanos mbisundonin meshkujt, ndërsa ato pak femra nuk shquheshin për ndonjë sharm të madh. Erla ishte nga ato vajzat e veshura me shije, pa ngjyra të forta... Faqe 31

Nga Mira Kazhani

Tonin Gjuraj

milton friedman

single & the city Iva tiço

Idi, essi,uni ylli pango

E shtunë-diel 05-06 shtator 2013

Themelues henri Çili- Kryeredaktor Arion Sulo - Numër 1030 Viti iV botimit. Çmimi 30 lekë. 1.5 euro. www.mapo.al e-mail: gazetamapo@gmail.com. Adresa: BLV "Gjergj Fishta"

Kontrata; A po e zhvlerëson “Rama”?

Cilat janë pasojat ligjore dhe ekonomike të valës së anulimit të kontratave dhe koncensioneve nga qeveria e re. Sa ndikon “fushata” tek biznesi dhe investitorët dhe cila do të jetë barra e re e borxhit, që do krijohet në buxhet. Mendimi i juristëve dhe përfaqësuesve të biznesit

vendimet

editorial

Tokë pa kontinent

esse

A jeni bolshevik ju z. Blair?

Kush ia fut kot?

Historiografia si rrëfim përultësie

alfred lela

Preç zogaj

Faqe 3

Fenomeni “Blushi”, si po ndryshon letërsia e pas ’90-s

Emrat e 23 zv/ministrave, LSI merr 7, një invalide te Mirëqenia Sociale Qeveria emëron zv.ministrat e rinj dhe prefektët e 7 qarqeve. PS dhe LSI ndajnë mes tyre postet, ndërsa në listë hyn edhe PBDNJ me 1 zv.ministër. Nga vijnë numrat dy të ministrive dhe vendimet e tjera të mbledhjes së djeshme të qeverisë “Rama” Faqe 5

rudolf marku

Faqe 28

personazh

mapo libri

Libri më i ri studimor i Behar Gjokës është një këndvështrim mbi tri romanet e shkrimtarit Ben Blushi si një risi në demistifikimin e historisë, mitit dhe legjendave në letërsinë shqipe të pas viteve ‘90

Faqe 13

Faqe 21

tenderi i 1 majit

Arrestohen ish-drejtuesit e ministrisë së punës Dy ish-zyrtarë të lartë të Ministrisë së Punës janë arrestuar dje nga policia e Tiranës, ndërsa dy të tjerë janë shpallur në kërkim pasi dyshohet se kanë falsifikuar dokumentet për një tender me vlerë 200 milionë lekë.

Faqe 6

“Tonight” Përnatë me Ilva Taren Gazetarja e njohur vjen me një format të ri të“Tonight Ilva Tare”. Prej 14 tetorit, surpriza në përmbajtje dhe në formë, që të përkthyera në gjuhën e Ilvës janë stacione të reja për të eksploruar... Unë jam gjithmonë e motivuar nga sfidat dhe dëshira për ta rishpikur veten profesionalisht dhe personalisht” Faqe 18

e shtunĂŤ-e diel, 05-06 tetor 2013

www.mapo.al

E shtunë-diel, 5-6 shtator 2013

www.mapo.al

Editorial

Foto e javës

A jeni bolshevik ju z. Blair?

Alfred Lela

Ilir meta dhe jozefina topalli dje ekspozitën numizmatike të bankës së shqipërisë

javore

personazh

E shtunë-diel,5-6 shtator 2013 Na vizitoni çdo ditë në www.mapo.al

Në brendësi Eduard Halimi: Rama duhet futur në binarët kushtetues

Deputeti i Partisë Demokratike, Eduard Halimi argumenton arsyet se pse PD-ja iu drejtua Gjykatës Kushtetuese... Faqe 10-11

5 4 6 18 31 24

Politikë

“Tonight” përnatë me Ilva Taren

PS-LSI ndajnë edhe zv.ministrat, lista me emrat e rinj

Ekonomi

Tre ministra në alarm, Rama: Në fillim do shlyejmë borxhet

Aktualitet

Arrestime në Ministrinë e Punës për tenderin e festimeve të 1 majit

Personazh

Jeta jashtë fokusit e Armando Babanit

Mapo Lunch/Mira Kazhani

Erla nuk qan më për Berishën

Pyetësori

Ardian Ndreca: Të bajsh detyrën tande asht kthye në heroizëm

Fenomeni “Blushi” si po ndryshon letërsia e pas ’90-s

Kolona / ide/ debate

Free to choose

Nova demokratia

esse

Idi, essi,uni

Recensë

Mapo lunch

Milton Friedman Ylli Pango

Tonin Gjuraj

Luljeta Lleshanaku

Rudolf Marku Mira Kazhani

Partia Laburiste synon: Të sigurojë për punëtorët, me dorë ose me mendje, fryte të plota të punës së tyre dhe ndarjen më të barabartë të mundshme mbi bazat e pronësisë së përbashkët të mjeteve të prodhimit, shpërndarjen e këmbimin dhe sistemin më të mirë të mundshëm të administrimit popullor dhe kontrollin e çdo industrie apo shërbimi. Sa më sipër është Paragrafi 4 i Statutit të Partisë Laburiste Britanike, hartuar nga Sidnney Web në vitin 1917. Tony Blair e kritikoi këtë paragraf në vitin 1993 kur ai u bë kryetar i Laburistëve dhe si pjesë të Laburistes së Re (New Labour) ai arriti ta hiqte këtë atavizëm të majtë si kredo të partisë në vitin 1995. Varianti i ndryshuar lexon: Partia Laburiste është një parti demokratike socialiste. Beson se nëpërmjet fuqisë së përpjekjeve të përbashkëta ne arrijmë më shumë se sa më vete, në mënyrë që të krijojë për secilin prej nesh mjete për të realizuar potencialin tonë të njëmendtë dhe për të gjithë ne si bashkësi në të cilën pushteti, pasuria dhe mundësitë janë në duart e shumëve, jo të disave, kur të drejtat që ne gëzojmë pasqyrojnë detyrimet që kemi, dhe ku ne jetojmë bashkë, lirisht, në një shpirt solidariteti, tolerance dhe respekti. Këto dy variante që shpjegojnë një Parti Laburiste me dy mendësi dhe të ndryshme në kohë shpjegojnë gjithashtu edhe lëvizjen cilësore të shndërruar në sasi, në tri fitore radhaz për Laburistët pas 18 vitesh në opozitë. Pjesa më e madhe e këtij shndërrimi i takon sigurisht instinktit politik dhe stilit reformator të Tony Blair. Nuk mundet ky respekt për rolin e tij në historinë e Britanisë apo dhe të botës, dhe as ndihmesa e madhe që ai i ka dhënë çështjes shqiptare, apo ai betimi i vjetër se miku në besë nuk pritet meqë mik të shtëpisë kombëtare e kemi, pa i bërë një pyetje të vetme. Pse z. Blair jeni duke i dhënë këshilla një partie socialiste si ajo shqiptare, fokusi dhe verbi politik i së cilës duket qartë është më i afërt me Paragrafin 4 të Laburistes britanike të vitit 1917,

Këto dy variante që shpjegojnë një Parti Laburiste me dy mendësi dhe të ndryshme në kohë shpjegojnë gjithashtu edhe lëvizjen cilësore të shndërruar në sasi, në tri fitore radhaz për Laburistët pas 18 vitesh në opozitë. Pjesa më e madhe e këtij shndërrimi i takon sigurisht instinktit politik dhe stilit reformator të Tony Blair sesa me Laburisten tuaj të vitit 1993 e në vazhdim? Pavarësisht pudrës britanike të shpërndarë pakursim, portreti i programit qeverisës të mazhorancës së majtë po shfaqet gjithnjë e më shumë etatist, gjithnjë e më shumë centralizues, gjithnjë e më shumë bolshevik. Shtetëzimi duket se është kryefjala e të gjithë aksioneve dhe përdorimi i termit publikja në një vend ku jo dhe aq larg sa kujtohet, edhe fryma që thithej i përkiste shtetit, njëfarë alarmi e bart. Apo njëfarë lehtësie për të parë te ligjet jo elastiken por fakultativen, njëfarë shkujdesje në raport me to të tipit “pse ligjet do të na pengojnë ne të revolucionarizojmë Shqipërinë?”. Apo njëfarë nonchalance ndaj kontratave, ndaj kontratës si të tillë, të lidhura më herët e nga të tjerë, kjo s’ka rëndësi. Ka edhe një paradoks tjetër. Blair ka ardhur në Shqipëri katër vjet me vonesë. Sepse në fakt 2009-a do kish qenë triumfi gjenuin i Rrugës së Tretë të tij, të marrë nga Anthony Giddens, trupëzuar nga dishepulli i tij z. Rama në sloganin “përtej së majtës e të djathtës”. Tani deviza e re e qeverisë, politikat e së cilës do të këshillojë apo mbrojë z. Blair janë në fakt edhe përtej së majtës. Aq përtej, sa duken se shkojnë drejt Paragrafit 4 të paraardhësit të z. Blair në gjirin e Laburistëve britanikë në vitin 1917, ose ndryshe vitin e revolucionit bolshevik. Edhe njëherë për kujtesë: Partia Socialiste synon: Të sigurojë për punëtorët, me dorë ose me mendje, fryte të plota të punës së tyre dhe ndarjen më të barabartë të mundshme mbi bazat e pronësisë së përbashkët të mjeteve të prodhimit, shpërndarjes dhe këmbimit, dhe sistemin më të mirë të mundshëm të administrimit popullor dhe kontrollin e çdo industrie apo shërbimi. Se si në fakt do të shpërndahen frytet e dorës dhe mendjes pas vjeljes së tyre dhe pas administrimit popullor dhe kontrollit të çdo industrie apo shërbimi nuk është temë e këtij shkrimi.

E shtunë E shtunë - e- diel e diel 05-06 13-14tetor prill 2013 www.mapo.al

Ministri Cani, Ahmetaj dhe Haxhinasto thanë dje në një takim me biznesin se ekonomia është buzë greminës. Mundësitë për ndryshime sipas tyre janë të pakta. Rama: Do të shlyejmë borxhet ndaj biznesit me çdo kosto. Bode: Alarm i rremë. Nuk mbajnë dot premtimet

financat

Alarmi i Tre ministrave

Rama: Do të shlyejmë e borxhet, nuk do ndërtojmë rrugë Blerina Hoxha

Tre ministrat më të rëndësishëm të qeverisë ‘Rama’ e kanë shtuar shkallën e pesimizmit për zhvillimet ekonomike në vend, dje në një takim me biznesin, deri në atë pikë sa edhe shpresa mbetet shumë e pakët. Ministri i Financave, Shkëlqim Cani, ai i Sipërmarrjes dhe Ekonomisë, Arben Ahmetaj dhe ish –ministri i qeverisë ‘Berisha’, tani ministër i Transporteve, Edmond Haxhinasto, e cilësuan situatën aktuale të rëndë. Alarmi i ministrave

“Financat e vendit janë në gjendje të rëndë. Situata e krijuar nuk lë vend për shumë zgjedhje”, - tha ministri Cani, sipas të cilit kapërcimi i borxhit mbi nivelin 70 për qind është një rrezik i madh për stabilitetin makroekonomik të vendit. Ai tha se situata do të jetë e pariparueshme deri në vitin 2015. Ndërsa për ministrin Ahmetaj, nëse qeveria aktuale nuk bën asgjë, ekonomia e vendit ndalon në harkun kohor të një viti. “Modeli aktual ka dështuar, ekonomia shqiptare nuk mund të rritet më me borxhe, sepse e ka ezauruar kapacitetin e vet të borxheve. Problemet i gjetëm, por ky nuk është justifikim, këto janë probleme të qytetarit shqiptar dhe në finale kjo qeveri e ka përgjegjësi direkte t’i komunikojë dhe t’i zgjidhë ato”, - deklaroi Ahmetaj. Edhe në sektorin e infrastrukturës ku janë investuar miliarda dollarë, situata nuk paraqitet hiç mirë. Ministri i Transporteve, Haxhinasto tha se shumica absolute e kontratave

është akoma e papërfunduar dhe vështirë të g jesh një vepër të p ë r f u n duar me të g jithë elementët e saj, përfshi ato të sigurisë dhe të sinjalistikës, si rrjedhojë siguria në rrugë është në nivele të papranueshme. Duke i argumentuar me shifra pohimet e tyre, ministrat e qeverisë ‘Rama’ janë treguar shumë pragmatistë. Më pak fjalë, ndryshimi të paktën edhe për disa vite nuk do të ndihet, por sipas tyre shpresa për përmirësim të situatës ka. Rama: Të parat do shlyhen borxhet

Sikur edhe asnjë metër rrugë të mos shtrohet, borxhet ndaj biznesit do të shlyhen. Ky ka qenë zotimi që kryeministri Rama dha dje në një takim me sipërmarrjen. “Do shlyejmë të gjitha borxhet, nuk duam t’i kemi borxh njeriut. Do të kushtojë, le të kushtojë. Ne duhet të bëjmë zgjidhjet e kërkuara me çdo çmim, në mënyrë që nesër vendi të rifutet në rrugën e rritjes ekonomike”, - u shpreh kryeministri. Ai tha se ka vetëm dy rrugë, ose do shlyhen borxhet, ose do të shumëfishojmë shushunjat. “Rruga e parë është e dhimbshme, ndërsa rruga e dytë është tragjike. Kemi borxhe në transport, punë të papaguar kompanive. Kemi borxhe ndaj sektorit të ujërave, ndaj sektorit shëndetësor, përfshi detyrimet e ilaçeve. Kemi borxhe në sektorin e arsimit, kemi TVSH-në e parimbursuar”, - tha Rama. Shefi i qeverisë garantoi ngritjen e këshillit ekonomik kombëtar, ku palët do të ulen së bashku dhe çdo tre muaj do të diskutohet strategjikisht për betejën e përbashkët kundër krizës dhe atë për mirëqenien.

Reagon Bode: Rama alarm të rremë, nuk mban dot premtimet Ish-ministri i Financave, Ridvan Bode reagoi pas deklaratave të kryeministrit Edi Rama. Ai tha këto alarme të rreme janë provë e panikut që ka kapur Ramën, sepse nuk realizon dot premtimet e bëra në fushatë. “Akuzat e paprecedenta të Ramës janë pjesë e brutalitetit të tij, dëshmojnë panikun e tij për pamundësinë e kapërcimit të krizës”, - shtoi Bode. FMN dhe Banka Botërore janë shprehur se ekonomia shqiptare nuk ka rënë në recension, ndryshe nga rajoni që provoi 2 herë recension në 4 vjet, e Rama vazhdon e përsërit se Shqipëria s’ka njohur krizë të tillë”. Sipas Bodes, “me këto alarme të rreme Rama kërkon të

lajë duart me 1 milion shqiptarët për punësimin që premtoi në fushatë. Rama me alarmin e rremë kërkon të justifikojë bllokimin e rritjes së pagave e pensioneve, rritjen progresive të taksave. Rama me alarmin e rremë kërkon të justifikojë sulmin ndaj investitorëve të huaj”. Ish-ministri i Financave, Ridvan Bode ka “parashikuar” krisje të qeverisjes. Ai tha se “ky është paralajmërim për një qeverisë në krisje. Nxirrja e situatës përtej problematikës synon të justifikojë ‘larjen e duarve’ për taksa të ulëta, ushqime pa TVSH, apo vendet e punës dhe dhjetëra premtime që e sollën në pushtet”.

prezantimet

Kryetatimorja Shehaj: Do të ndryshoj administratën Në prezantimin e saj të parë në konferencën “Dialog, përgjegjësi, partneritet”, drejtoresha e re e Tatimeve, Brisida Shehaj ka paralajmëruar se do të ketë ndryshime në administratën tatimore. “Do të ketë ndryshime në administratën tatimore dhe këtë mund ta realizojmë së bashku. Detyra ime është që të vendos administratën tatimore në funksion të biznesit. Për këtë nevojitet dialog dhe partneritet”, - tha ajo. Ndërkohë Shehaj ka folur për përvojën e saj të deritanishme. “Kam mbaruar studimet për administrim biznes dhe kam punuar në sistemin bankar. Deri para dy ditësh isha në atë detyrë, por aty kam mësuar shumë”. Duke vlerësuar besimin që i është dhënë, ajo shtoi se ka ndjekur mënyrën sesi ka ecur biznesi gjatë këtyre viteve si dhe zhvillimet politike në vend.“Jam rritur në një familje njerëzish të zakonshëm, që i kanë shërbyer me korrektesë shtetit shqiptar”, - tha ajo.

Kryeministri Rama dje gjatë takimit me përfaqësuesit e biznesit

Spiropali: Para ligjit, njësoj të gjithë Kryedoganierja Elisa Spiropali ka pohuar se do të ketë prioritet zbatimin e ligjeve të vendit. “Do vigjiloj që trau i doganave që mos ngrihet para të fortëve, e të ulet para të dobëtit. Ligji duhet të veprojë njësoj për të gjithë. Premtoj përgjegjësi para jush që të ketë komunikim dhe zhvillim; që doganat mos të shihen si vend ku vidhen paratë tuaja”. Nga ana e tij, kryeministri Rama u sqaroi biznesmenëve se pse në krye të dy institucioneve të rëndësishme vendosi që të emërojë zonjusha. “Kemi menduar që në këto dy pozicione fakti zonjushë është më i favorshëm sepse nuk ka orare të fëmijës për ta marrë nga shkolla, burrë për të cilin të gatuajë e ta bëjë gati, nuk ka halle të tjera veç suksesit në funksion të karrierës, dhe kush kërkon kritere, ja ku e ka një tjetër”,- tha ai.

Tremujori i dytë, ekonomia rritet 1.1% Ekonomia në tremujorin e dytë të vitit është rritur më pak se parashikimet, me vetëm 1.1 për qind, ndërsa në tremujorin e parë PBB u rrit 1.6 për qind. Shifra u dha dje nga INSTAT, ndërkohë që Banka e Shqipërisë kishte parashikuar në tremujorin e dytë të vitit një rritje më të lartë se ajo e tremujorit të parë, për shkak të investimeve parazgjedhore dhe aktivitetit më të mirë ekonomik. Në këtë tremujor degët që kanë pasur rritje ishin ndërtimi dhe industria, respektivisht me 16 për qind dhe 1.3 për qind krahasuar me tremujorin e dytë të vitit 2012. Degët që u paraqitën me rënie në këtë tremujor krahasuar me të njëjtin tremujor të një viti të mëparshëm ishin transporti, posta dhe komunikacioni, tregti, hotele e restorante dhe shërbime të tjera respektivisht me 5.3 për qind, 4.6 për qind, 2.8 për qind dhe 0.4 për qind. Krahasuar me tremujorin e parë të vitit 2013, me rritje u paraqit ndërtimi me 9.1 për qind; industria me 1.1 për qind dhe shërbime të tjera me 0.5 për qind.

E shtunë - e diel 05-06 tetor 2013

www.mapo.al

në krizë

LSI merr shtatë poste, PBDNJ një dhe disa janë nga shoqëria civile. Cilat janë karrierat e numrave dy në ministritë shqiptare

Emrat e 23 zv/ministrave të rinj, një invalide te Mirëqenia Sociale Qeveria ka miratuar në mbledhjen e saj të radhës që ka mbajtur dje pasdite edhe shumicën e pozicioneve të zëvendësministrave. Nga lista e emrave të miratuar dje me vendim qeverie bie në sy numri i madh i posteve që ka marrë Lëvizja Socialiste për Integrim, plot shtatë të tillë, si dhe numri i madh i zëvendësministreve femra, plot tetë të tilla. Ndërkohë risi në vendimet e djeshme është edhe emërimi si zëvendësministre e Mirëqenies Sociale dhe Rinisë, Bardhylka Kospirit, një përfaqësuese e kategorisë sociale të invalidëve. Kush janë

Elona Gjebrea që u emërua zv/ ministre e Brendshme, njihet si Drejtoresha e Qendrës për Popullsinë dhe Zhvillimin, dhe studiuese. Alban Zusi i Bujqësisë ka mbajtur postin e kryetarit të Shoqatës së Eksportuesve. Ndërkohë që Ilirian Mustafaraj i diplomuar për Drejtësi, ka punuar si gjyqtar. Një nga të emëruarit e djeshëm ka qenë edhe Dritan Hila, ish-diplomati, analisti i cili ka qenë mjaft aktiv me prezencë në studiot televizive dhe faqet e gazetave. Po dje qeveria vendosi lirimin nga detyra të Lealba Pelinkut si kryetare e Komisionit të Prokurimit Publik, e cila vijon mandatin e anëtarit të këtij komisioni, dhe emërimin si kryetar të Komisionit të Prokurimit Publik të Denar Bibës, ish-nënkryetar i KQZ. Ndërsa Avenir Peka u lirua si drejtor i përgjithshëm i Agjencisë së Kthimit dhe Kompensimit të Pronave.

Emrat e zëvendësministrave të emëruar dje: Elona Gjebrea zv/ministre e Punëve të Brendshme Ilirjan Mustafaraj zv/ministër i Punëve të Brendshme Nora Malaj zv/ministre e Arsimit dhe Sportit Arbjan Mazniku zv/ministër i Arsimit dhe sportit Milva Ekonomi zv/ministre e Shëndetësisë Klodian Rjepaj zv/ministër i Shëndetësisë Dorjan Duçka zv/ministër i Energjisë dhe Industrisë Ilir Bejtja zv/ministër i Energjisë dhe Industrisë Bardhylka Kospiri zv/ministre e Mirëqenies Sociale dhe Rinisë Gentiana Sula zv/ministër i Mirëqenies Sociale dhe Rinisë Jani Babi zv/ministër i Bujqësisë Alban Zusi zv/ministre e Bujqësisë Ylli Manjani zv/ministër i Transporti dhe Infrastrukturës Dritan Hila zv/ministër i Mbrojtjes Sokol Dervishaj zv/sministër i Punëve të Jashtme Alqi Puli zv/ministër i Punëve të Jashtme Brunilda Paskali zv/ministër i Zhvillimit Ekonomik Majlind Lazimi zv/ministër i Integrimit Evropian Gentian Elezi zv/ministër i Integrimit Evropian Zef Çuni zv/ministër i Kulturës Gjon Radovani zv/ministër i Zhvillimit Urban dhe Turizmit Oljana Prifti zv/ministre e Mjedisit Diana Bejko zv/ministre e Mjedisit Prefektët Sadi Vorpsi Tiranë Roland Xhelilaj Durrës Xhevit Bushaj Fier Ram Hoxhaj Kukës Arben Kamami Elbasan

Ardit Konomi Korçë Selfo Kapllani Berat Melaim Damzi Dibër Zamira Rami Gjirokastër Paulin Radovani Shkodër

Hipotekat, Burgjet dhe Porti i Durrësit ndahen mes LSI dhe PBDNJ Berisha: E kuqja në Kryeministri si kabaretë e Parisit, tavolina si kazino TIRANË Ish-kryeministri i vendit, Sali Berisha komentoi në faqen e tij në Facebook zyrat e reja që janë restauruar në Kryeministri. Berisha ndau me miqtë dhe ndjekësit e tij në Facebook, atë që ai e cilësoi “Një rrëfenjëz për takimin e prishur”, që i referohet takimit që Rama zhvilloi në kryeministri me ambasadorët e akredituar në Tiranë. “Takimi në Kryeministri befasoi diplomatët e huaj deri në torturë. Së pari, salla më serioze, ajo e marrëveshjeve, ishte veshur me pllaka të një të kuqeje të veçantë që disa prej të pranishmëve iu kujtoi ngjyrën e ferrit, ndonjërit prej tyre sallat e kabareve te Pigalle, të tretëve rikthimin tek Enveri. Kurse

tryeza e mbledhjeve të qeverisë me ngjyra klouni ngjante si tavolinë e madhe kazinoje e 15-20 viteve më parë. Por prisni. Këto ishin vërtet qesharake deri në perverse për një kryeministër, por nuk ishin këto që prishën takimin. Diplomatët u befasuan kur pas turit në ndërtesë, në vend të shampanjës u detyruan të dëgjonin fjalën boshe prej 84 minutash të kryeministrit, për të cilën një mik i imi i pranishëm më shkruan se kjo ishte jo torturë, por ferri i vërtetë. Takimin e prishi ky fjalim”, - shkruan Berisha. Më tej ai shton: “Piktori, nga frika e çimkave kishte nxjerrë jashtë përdorimi sistemin e ajrit të kondicionuar.

Qeveria e re ka bërë dje edhe emërimet e fundit të drejtorëve nëpër pozicione, siç janë hipoteka, portet, apo burgjet. Në fakt, emërimet e djeshme iu përkasin të gjithë aleatëve të PS-së, pasi janë përfaqësues të LSI-së dhe PBDNJ-së. Ministria e Drejtësisë ka lajmëruar dje emërimin e ish-anëtarit të shkarkuar të KQZ-së, Ilirian Muho si drejtor i Zyrës së Regjistrimit të Pasurive të Paluajtshme. Muho do të zëvendësojë në këtë detyrë Arben Qirjakon. Siç bëhet e ditur në CV e shpërndarë nga Ministria e Drejtësisë, Muho ka mbaruar studimet për drejtësi dhe gjatë karrierës së tij ka qenë prokuror në Fier, dhe më pas ka mbajtur një sërë detyrash të larta politike si nëndrejtor i AKKP-së, zv/ministër ekonomie dhe së fundi anëtar i KQZ. Ai u shkarkua nga Kuvendi i mëparshëm nga detyra e KQZ-së për deklarim të rremë në CV-në e tij,

duke fshehur sipas mazhorancës së shkuar, të vërtetat që lidheshin me të shkuarën e tij profesionale. Në fakt ky akt bëri që opozita të tërheqë nga KQZ-ja edhe anëtarët e tjerë të saj, duke konsideruar shkarkimin e Muhos si antikushtetues. Po dje Ministria e Drejtësisë ka emëruar Artur Zoton si Drejtor i Përgjith-

shëm i Drejtorisë së Përgjithshme të Burgjeve, duke zëvendësuar në këtë pozicion Gazmend Dibrën. Ai ka punuar vitet e fundit deri vonë në një sërë detyrash, si Koordinator Kombëtar i Luftës kundër Kultivimit të Bimëve Narkotike, Specialist për Hetimin e Aseteve Kriminale, Specialist në Sektorin e Planifikimit Strategjik, Shef i Sektorit kundër Trafikimit, Specialist në Sektorin kundër Lëndëve Narkotike, pranë Drejtorisë së Përgjithshme të Policisë së Shtetit. Po dje është bërë dhe emërimi i Andrea Martos si drejtori i Autoritetit Portual Durrës. Marto është përfaqësues i PBDNJ-së dhe në zgjedhjet e fundit kandidoi në listën e Partisë Socialiste për qarkun Vlorë. Po gjatë ditës së djeshme kreu i Kuvendit, Ilir Meta ka prezantuar ish-anëtaren tjetër të KQZ-së, Albana Shtylla, si sekretare të Përgjithshme të Kuvendit.

E shtunë - e diel 05-06 shtator 2013

www.mapo.al

Vodhën armët e policisë, arrestohet oficeri dhe magazinieri Oficeri i krimeve dhe magazinieri i policisë së Ballshit, vodhën një “Beretë” dhe një pistoletë stilolaps gjatë zhvendosjes së objekteve të komisariatit FIER- Vodhën armatimin e policisë gjatë zhvendosjes së disa objekteve të komisariatit të Ballshit, arrestohet magazinieri i komisariatit dhe oficeri i krimeve në policinë e Mallakastrës. Shërbimi i Kontrollit të Brendshëm (SHKB) iu gjen efektivëve të

policisë armët në banesë, ndërsa kishin njoftuar më parë se nuk kishin dijeni mbi armët. Lajmi u bë i ditur për “MAPO” nga Ministria e Brendshme nëpërmjet një deklarate zyrtare, e cila tha se dy efektivët akuzohen për vjedhje të armatimit, si dhe për “vjedhje në bashkëpunim”, “vjedhje duke shpërdoruar detyrën, në bashkëpunim”. Ministria e Brendshme tha se dy punonjësit e policisë, Ermal Topçija, 37 vjeç, nga Shkodra, me banim në Tiranë, me gradën nënkomisar, si dhe Hekuran Zenelaj, 29 vjeç, magazinier, janë arrestuar nga SHKB-ja në kush-

tet e flagrancës pasi akuzohen për “vjedhjen në bashkëpunim të dy armëve të zjarrit” nga magazina e këtij komisariati. Kjo mësohet se ka ndodhur gjatë zhvendosjes së objekteve të ndryshme të komisariatit në një ambient tjetër. Ministria e Brendshme tha se arrestimet janë kryer gjatë ditës së djeshme pas një hetimi disaditor, pasi ishte zbuluar se të dy ata kishin vjedhur nga inventari i armaturës së komisariatit të Ballshit 2 armë, një të llojit “Bereta” me 15 fishekë, e kalibrit 9 mm, si dhe një pistoletë stilolaps me tre fishekë. Burimet e policisë thanë se gjatë zh-

vendosjes nga njëra godinë në tjetrën kanë qenë afërsisht 6 armë të llojeve të ndryshme. Mirëpo kur armët janë dorëzuar në ambientin e ri, ku edhe duhej të magazinoheshin, janë depozituar vetëm katër copë. Pistoleta stilolaps, si dhe “Bereta” me 15 fishekë 9 mm mungonin. Menjëherë pas këtij veprimi janë kryer verifikimet dhe është konstatuar se në magazinën e re mungonin dy nga gjashtë armët. Për këtë shkak, SHKB-ja nisi hetimin dhe u shoqëruan oficeri i policisë, Emral Topçija, që kishte marrë pjesë në transport, si dhe magazinieri Hekuran Zenelaj.

Arrestohen dy ish-drejtuesit e Ministrisë së Punës Dy ish-zyrtarë të lartë të Ministrisë së Punës janë arrestuar dje nga policia e Tiranës, ndërsa dy të tjerë janë shpallur në kërkim pasi dyshohet se kanë falsifikuar dokumentet për një tender me vlerë 200 milionë lekë. Leonard Bakillari Tiranë Dy ish-zyrtarë të Ministrisë së Punës janë vënë në pranga dhe dy të tjerë janë shpallur në kërkim, pasi akuzohen për shpërdorim të fondeve publike me vlerë 200 milionë lekë. Gjykata e Tiranës ka urdhëruar arrestimin e shtetasve Ilir Ibrahimi, Drejtor i Përgjithshëm i Politikave në Ministrinë e Punës dhe Besnik Dema, përgjegjës i sektorit të Financës, të cilët u prangosën pasditen e djeshme nga policia. Ndërsa në kërkim janë shpallur shtetasit K. B, ish-shefi i Kabinetit të ministrit Spiro Ksera dhe M. M, ish-Sekretar i Përgjithshëm në këtë ministri. Po ashtu, me vendim të gjykatës së Tiranës është urdhëruar pezullimi nga detyra edhe për katër zyrtarë të tjerë të Ministrisë së Punës, të cilët janë kryesisht specialistë dhe punonjës të nivelit të mesëm. Sipas burimeve mësohet se arrestimi i dy zyrtarëve është kryer pas një hetimi tre mujor të njësisë “Task Forcë” të Prokurorisë së Tiranës pas një kallëzimi të bërë nga Kontrolli i Lartë i Shtetit që konstatoi abuzime me fondet në Ministrinë e Punës. Dy të arrestuar-

it dhe dy zyrtarët e shpallur në kërkim, sipas prokurorisë, në bashkëpunim me njëri-tjetrin dyshohen se kanë falsifikuar dokumentet për një prokurim me vlerë 20 milionë lekë të reja. Kontrolli i KLSH-së tregon se në prill të vitit 2010 është bërë një prokurim në vlerën e 200 milionë lekëve për zhvillimin e disa aktiviteteve që do të mbaheshin me rastin e “1 Majit” që njihet si dita ndërkombëtare e punëtorëve. “Sipas kallëzimit, gjatë organizimit të aktivitetit për festen e 1 Maji-t 2010 është vepruar në kundërshtim me ligjin dhe në praktikën për organizimin e këtij aktiviteti ka mungesa të shumta për dokumentimin e aktivitetit”, - thuhet në dosjen e prokurorisë. Nga hetimet e prokurorisë rezulton se projekti për “1 Majin” parashikonte zhvillimin e disa aktiviteteve publike, reklama sensibilizuese, si dhe një sërë aktivitetesh të tjera që do të zhvilloheshin me rastin e kësaj dite. Por hetimet e prokurorisë treguan se gjithçka ishte fiktive, pasi ftesat për prokurim janë dërguar në datën 26 prill 2010, ndërsa fituesi i këtij prokurimi është shpallur në datën 30 prill 2010. Nga verifikimet e kryera dhe informacionet e marra nga tri televizione të ndryshme rezulton se kompania që ishte shpallur fituese në datën 30 prill kishte kontaktuar me TV-të ku do të publikoheshin reklamat që në datën 27 prill. “Duke qenë se subjekti X ka kontraktuar me tre televizionet që në datat 27.04.2010 dhe 28.04.2010, konkurrimi rezulton të jetë bërë fiktiv, pasi nga dokumentacioni rezulton se oferta e subjektit

Në bazë të këtyre materialeve Gjykata e Tiranës ka caktuar masën e sigurisë “arrest me burg” për katër zyrtarë të lartë të Ministrisë së Punës, si dhe ka pezulluar nga detyra katër punonjës të tjerë të kësaj ministrie.

fitues është protokolluar në Ministri më datë 29.04.2010 dhe kontrata që e ka shpallur fitues është lidhur më datë 30.04.2010, pra subjekti fitues është paracaktuar dhe nuk ka patur konkurrim”- thotë prokuroria. Në bazë të këtyre materialeve Gjykata e Tiranës ka caktuar masën e sigurisë “arrest me burg” për katër zyrtarë të lartë të Ministrisë së Punës, si dhe ka pezulluar nga detyra katër punonjës të tjerë të kësaj ministrie. Policia mundi të ekzekutojë vetëm dy vendime të gjykatës, ndërsa dy zyrtarë janë shpallur në kërkim për akuzat “shpërdorim detyre” dhe “falsifikim dokumentesh”.

Banda e hackerave në pranga, edhe 2 në kërkim Në shtator u arrestua një nga “ortakët” e tyre, policia iu bllokon armë, drogë, karta të klonuara, numra kartash dhe llogarish të vjedhura si dhe kompjutera e objekte të tjera. TIRANE- Tre persona pjesëtarë të “Albanian

Hackers Grup” u arrestuan dje në mbrëmje nga Zyra e hetimit të Krimeve Kompjuterike dhe Kibernetike në Policinë e Tiranës, në vijim të një hetimi të nisur disa muaj më parë që çoi në arrestimin e Jurgen Masatit, një nga anëtarët e grupit. Të katërt këta persona dyshohet se në bashkëpunim mes tyre ndërhynë në faqen e televizionit “Top Channel”, duke thyer atë dhe duke emetuar lajmin e rremë të vdekjes së ishkryeministrit Berisha. Arif Kasa, 21 vjeç, banues në Elbasan, Enea Xhani, 18 vjeç, banues në Domje të Tiranës, si dhe Aldo Ymeraj, vjeç 20, banues në Fier, u arrestuan dje pasdite gjatë operacionit të koduar “DARK WEB”, që u organizua në të njëjtën kohë në rrethet Tiranë, Fier, Elbasan dhe Vlorë. Policia iu bllokon armë, marijuanë, karta të klonuara, pajisje për prod-

himin e kartave të klonuara si dhe lap-topë, kompjutera, hardisqe, e një sasi të konsiderueshme objektesh dhe mjetesh që shërbenin për klonimin e kartave, thyerjen e faqeve të internetit etj. Policia tha në njoftimin saj zyrtar se hetimi për dokumentimin ligjor të aktivitetit kriminal të kryer nga personat e dyshuar, ka zgjatur për një periudhë më shumë se 1 vit dhe është shtrirë në katër qarqe të vendit, Tiranë, Vlorë, Elbasan dhe Fier. Në interes të hetimit janë administruar zyrtarisht fakte që lidhen me

aktivitetin e paligjshëm nga kompani ndërkombëtare të shërbimeve në Internet si “Facebook”, “PayPal”, “Gmail” etj. Sipas policisë, personat e arrestuar dyshohen për thyerjen e paligjshme të faqeve elektronike të subjekteve të ndryshme shtetërore apo private dhe vjedhjen e bazave të të dhënave të administruara në këto sisteme kompjuterike, përfshirë këtu edhe ndërhyrjen në sistemin kompjuterike të disa subjekteve televizive në vend. Po ashtu sipas burimeve zyrtare, personat e mësipërm, akuzohen edhe për vjedhje nëpërmjet teknikës “phishing” dhe përdorimin e paligjshëm me qëllim përfitimi personal e të dhënave, të të paktën 130 kartave bankare, të cilat janë lëshuar nga banka shqiptare dhe të huaja për klientët e tyre, duke kryer blerje në dyqane elektronike në internet, të mallrave dhe shërbimeve, bileta udhëtimi, etj. Shuma e përfituar nga këto veprime arrin deri në 12 mijë e 500 euro. Policia tha se personat e mësipërm akuzohen për veprat penale: “hyrje e paautorizuar në rrjetet kompjuterike”, “ndërhyrje në sistemet kompjuterike”, “mashtrim kompjuterik”, “prodhim dhe mbajtje pa leje e armëve luftarake dhe municionit”, si dhe “prodhim dhe shitje të narkotikëve”.

elbasan

Konflikti në familje, 15-vjeçari plagos me thikë nënën Një 15-vjeçar nga qyteti i Elbasanit ka plagosur me thikë nënën e tij pas një konflikti në familje. Daniel Kumria u arrestua nga policia pasi kishte qëlluar me thikë nënën e tij, shtetasen Vjollca Kumria, e cila ndodhet në gjendje të rëndë në spital. Ngjarja e rëndë ka ndodhur në orët e mesditës së djeshme në qytetin e Elbasanit, ku 15-vjeçari plagosi me thikë nënën e tij duke i rrezikuar edhe jetën. Sipas burimeve të policisë, 15-vjeçari Kumria ishte larguar menjëherë nga vendngjarja, ndërsa fqinjët kanë transportuar të plagosurën, 40-vjeçaren Vjollca Kumria në spital në g jendje të rëndë. Sipas mjekëve të spitalit, plagët e marra në bark ishin të një shkalle të rëndë, por fatmirësisht e plagosura është jashtë rrezikut për jetën. Ngjarja ka ndodhur në lagjen “11 Nëntori” të Elbasanit, motivet e së cilës ende nuk dihen, ndërkohë që policia vetëm pak kohë pas ngjarjes ka arritur të kapë 15-vjeçarin Kumria. Një ngjarje tjetër e rëndë ka ndodhur po në Elbasan, në fshatin Shirgjan, ku një person ka plagosur me mjete të forta të dashurën e tij. Deri tani nga policia njoftohet se autori është arrestuar menjëherë pas ngjarjes, ndërkohë që e dashura e tij është transportuar në spitalin e Elbasanit në gjendje të rëndë. Policia po punon për zbardhjen e plotë të ngjarjes, ndërkohë që dyshohet se plagosja ka ardhur si pasojë e xhelozisë.

I n t e rv i st ë h i sto r i r e p o rta z h n o sta lg j i K u lt u r ë Çdo të shtunë e të diel

www.mapo.al

intervista

Eduart Halimi: Rama duhet futur në binarët kushtetues Ish-ministri i Drejtësisë flet për shumëçka në një intervistë për gazetën “Mapo”. Ai argumenton arsyet se pse PD-ja iu drejtua Gjykatës Kushtetuese, komenton emërimet e para të Ramës në krye të disa drejtorive të rëndësishme, si dhe analizon Faqe 10-11 zhvillimet brenda PD-së.

Kontrata;

A po e zhvlerëson qeveria “Rama”?

Ese politike

Kush ia fut kot? Nga Preç Zogaj

Faqe 13

që janë aty me leje dhe pa leje, me kontratë qiraje apo pa kontratë qiraje. Dje thuajse të gjitha ndërtimeve jopublike, përfshi edhe disa që kishin vite që ishin ngulur në zonë dhe një që do të inaugurohej pikërisht, iu mëshua me fadromë duke i rrënuar. Një pjesë iu bindën urdhrit duke çmontuar vetë gjithçka, por duke mbajtur një rezervë, në rast se operacioni do të ishte për ca të nënës dhe ca të njerkës. Në fakt, pjesa më e madhe e vëzhguesve edhe pse e shohin se si investime disamilionëshe rrënohen nën thikën e makinës së rëndë, janë dyshues se kjo është vendosje e shtetit. “Do heqin këta dhe do sjellin të tjerë”, thotë dikush i bezdisur prej spektaklit që po rrënonte lokalin luksoz ndërtuar në pjesën e gjelbër të qytetit. Është e paqartë nëse ndërtimi që zgjaste prej disa kohësh kishte apo jo ndonjë leje...

E shtunë - e diel 05-06 tetor 2013

www.mapo.al

Dossier Cilat janë pasojat ligjore dhe ekonomike të valës së anulimit të kontratave dhe koncensioneve nga qeveria e re. Sa ndikon “fushata” tek biznesi dhe investitorët dhe cila do të jetë barra e re e borxhit, që do krijohet në buxhet. Mendimi i juristëve dhe përfaqësuesve të biznesit

Kontrata;

A po e zhvlerëson qeveria “Rama”? Vladimir Karaj

Si shkelje e “sigurisë juridike, të së drejtës së fituar, të pritshmërisë së ligjshme dhe të besimit të qytetarëve te shteti, parim që është sanksionuar në neni 4 të Kushtetutës dhe që duhet kuptuar e interpretuar në lidhje të ngushtë me aspiratën e shprehur në Preambulën e Kushtetutës ku është skalitur vendosmëria e popullit shqiptar “... për të ndërtuar shtetin e së drejtës, demokratik e social”

“O një letër du, nji letër mor.. A ke nji letër ti”,- i thotë i nevrikosur, ndërsa mbahej prej krahësh nga dy miq, një prej pronarëve të një lokali në Qytetin Studenti drejtuesit të operacionit të Inspektoratit Ndërtimor Urbanistik Kombëtar (INUK), ndërsa dhjetëra forca policore kanë rrethuar vendin dhe thika e një fadrome i rri mbi “kokë” lokalit. “Letër, çfarë letre do t’i... Ti je pa leje mor”, i përgjigjet tjetri, edhe pse me ton më të shtruar. Fadroma pak sekonda pas kësaj lëshohet mbi lokalin dhe shemb çatinë. Një tufë kuriozësh i bëjnë karshillëk kësaj duke prodhuar një miting të vogël me psherëtima keqardhjeje, sharje, mosaprovimi dhe ndonjëherë edhe pse jo aq dukshëm dhe me zë të fortë edhe “një mirë jua bëjnë”. Qyteti Studenti është një nga territoret publike që me vendim të ministrit përkatës po pastrohet nga privatët që janë aty me leje dhe pa leje, me kontratë qiraje apo pa kontratë qiraje. Dje thuajse të gjitha ndërtimeve jopublike, përfshi edhe disa që kishin vite që ishin ngulur në zonë dhe një që do të inaugurohej pikërisht, iu mëshua me fadromë duke i rrënuar. Një pjesë iu bindën urdhrit duke çmontuar vetë gjithçka, por duke mbajtur një rezervë, në rast se operacioni do të ishte për ca të nënës dhe ca të njerkës. Në fakt, pjesa më e madhe e vëzhguesve edhe pse e shohin se si investime disamilionëshe rrënohen nën thikën e makinës së rëndë, janë dyshues se kjo është vendosje e shtetit. “Do heqin këta dhe do sjellin të tjerë”, thotë dikush i bezdisur prej spektaklit që po rrënonte lokalin luksoz ndërtuar në pjesën e gjelbër të qytetit. Është e paqartë nëse ndërtimi që zgjaste prej disa kohësh kishte apo jo ndonjë leje, por gjasat (për shkak të karshillëkut m’u buzë Sheshit ‘De-

mokracia’) që ky i fundit të ketë qenë pjesë e lëshimeve të territorit për të tretët dhe që si një pjesë e lokaleve të tjera të ketë pasur minimalisht një kontratë qiraje me drejtorinë që menaxhon këtë territor. INUK sa kohë që ndoqëm operacionin dukshëm nuk i mori parasysh letrat (nëse i kishin) dhe as nisjen e procedurave të legalizimit që paraqitën një pjesë të tjerë. Kjo në fakt është vetëm një pjesë e vogël (edhe pse mund të flitet për të paktën 1 milion euro investime) e fushatës së qeverisë, për të kthyer pas vendime të qeverisë që u largua përfshi kontrata qiraje, koncesione apo tendera dhe vendime të tjera të marra në muajt e fundit apo më herët. Zyrtarisht qeveria e ka shpjeguar këtë si aksioni i kthimit në publike të godinave apo territorit të tyre te publikja, pas dhënies prej vitesh me qira që sipas saj i ka shkatërruar këto institucione duke i kthyer “spitalet në qebaptore”, për të përdorur një prej sinonimeve të thëna këto ditë. Shtoi kësaj edhe anulimin e një liste të gjatë koncesionesh dhe lejesh shfrytëzimi, si arsye për të cilat duket se është mjaftuar vetëm fakti që janë miratuar në javët e fundit të qeverisjes që kaloi, të akuzuara si korruptive dhe mbi të cilat në fakt pati mjaft dyshime. Çështja është që a mund të bëhen këto me fushatë dhe pa u hetuar më parë? Dhe a është kjo fushatë një formë shtetëzimi, që ideologjikisht i shkon përkundër liberalizimit me të cilin i kishte trajtuar këto çështje qeveria që u rrëzua?! Opozita ka ditë që akuzon pikërisht për këtë. Madje edhe më herët, ish-kryeministri Sali Berisha argumentonte sjelljen dhe qëndrimet politike të kundërshtarit të tij duke filluar me taksën progresive si “urrejtje ndaj biznesit”. Ndërkohë sa i përket koncesioneve dhe anulimit të disa qirave dje reagoi edhe ish-Ministri i Drejtësisë, Ed-

Ndoshta e vetmja kontratë e anuluar atëherë edhe pse në fushatë ishin premtuar disa të tilla. GE i fitoi shtetit shqiptarë 20 milion euro dëmshpërblim edhe pse realisht nuk pati as kohën ta fillonte investimin që duhej të modernizonte linjën hekurudhore Tiranë-Durrës

uard Halimi, i cili akuzoi qeverinë se me vendimet për anulim po shkelte Kushtetutën e vendit dhe 5 vendime të Gjykatës Kushtetuese. “Anulimi i koncesioneve që po bëhet nga verbëria e hakmarrjes primitive të Edi Ramës, është tërësisht, kryekëput një veprim i kryer në kundërshtim flagrant me Kushtetutën e vendit, dhe të paktën 5 vendime të Gjykatës Kushtetuese, 20/2006, 9/2007, 36/2007, 10/2008, 27/2010, pa përmendur këtu me dhjetëra vendime të GJEDNJ-së”, tha dje Halimi. Ish- ministri thekson sidomos shkeljen e asaj që është cilësuar nga Gjykata Kushtetuese në një vendim për rrëzimin si antikushtetuese të disa neneve të ligjit për ishushtarakët të miratuar nga qeveria Berisha në vitin 2007 si shkelje e “sigurisë juridike, të së drejtës së fituar, të pritshmërisë së ligjshme dhe të besimit të qytetarëve te shteti, parim që është sanksionuar në neni 4 të Kushtetutës dhe që duhet kuptuar e interpretuar në lidhje të ngushtë me aspiratën e shprehur në Preambulën e Kushtetutës ku është skalitur vendosmëria e popullit shqiptar “... për të ndërtuar shtetin e së drejtës, demokratik e social”. Ironikisht në fakt, opozitës i duhet të referohet vendimeve të Gjykatës që kanë rrëzuar ligjet e saj si antikushtetuese, por nga ana tjetër veprimet e qeverisë dhe fushata e ndërmarrë duket se krijojnë një mori problemesh me ligjin dhe me gjasë do i shtojë borxhit të madh që shteti shqiptarë ka ndaj të tretëve një sasi tjetër parash prej vendimesh arbitrare. Av. Dorian Matlija që njihet pasi mori përsipër përfaqësimin e të afërmve të viktimave të Gërdecit dhe të 21 janarit thotë se e gjithë kjo fushatë është një problem mjaft i madh. Sipas tij pak rëndësi ka nëse kemi të bëjmë më një kioskë që ka marrë me qira një ambient për

E shtunë - e diel 05-06 tetor 2013

www.mapo.al

Sipas tij në të gjitha rastet kur nuk ka vendim gjykate, shteti do të jetë i detyruar të paguajë dëmshpërblim deri edhe për fitimet e munguara të kompanive të cilat preken prej ndërhyrjeve dhe prishjeve të kontratave. Ai thotë se ndërhyrjet po bëhen në afate kohore që nuk i lënë mundësi për reagim biznesit as për t’u ankuar në gjykatë dhe pezulluar vendimet e qeverisë. Sipas avokatit kjo do të kërkonte të paktën 10 ditë kohë dhe pjesës më të madhe të bizneseve u është komunikuar detyrimi për të ikur brenda 24 orëve.

INUK duke prishur ndërtime në Qytetin Studenti

5 vjet apo me një koncesion për hidrocentral, e rëndësishme është se asnjë prej këtyre kontratave të lidhura nuk mund të shfuqizohet me një urdhër ministri dhe veprimi në këtë mënyrë dhe në masë do të dëmtojë edhe më tej buxhetin e shtetit dhe taksapaguesit me pagesat e dëmshpërblimeve për prishjen e njëanshme të kontratave apo anulimet e koncesioneve dhe fituesve të tenderave. Matlija shpjegon se edhe pretendimet për korrupsion në rastin e koncesioneve apo për shkelje të interesit të publikut në rastin e qirave, duhet të provohen dhe argumentohen mirë nga qeveria dhe rast pas rasti. “Do duhej të bëheshin hetime të brendshme në rast kur dyshohet për parregullsi dhe penalizohen me gjoba apo dërgohen për ndjekje penale ata që i kanë bërë shkeljet, madje edhe në këtë rast biznesi mund të penalizohej vetëm nëse ai është përfshirë në këtë korrupsion dhe dënohet për këtë me vendim gjykate”, shpjegon avokati. Duke theksuar se tenderat dhe koncesionet pasi janë mbyllur dhe shpallur fituesi nuk mund të kthehen pas. Madje sipas tij nëse ka për shembull probleme me lejen mjedisore të një HEC-i e vetmja gjë që mund të bëhet është rishqyrtimi i saj dhe lëshimi i një tjetër leje me kushte më të mira. Shteti sipas tij mund të prishë një kontratë me biznesin kur gjykon se interesi publik është më i madh, por kjo duhet të jetë e justifikuar mirë kur çështja të paraqitet në gjykatë dhe sidoqoftë para kësaj duhet të respektohen një sërë afatesh për prishjen e njëanshme të kontratës. Sipas tij në të gjitha rastet kur nuk ka vendim gjykate, shteti do të jetë i detyruar të paguajë dëmshpërblim deri edhe për fitimet e munguara të kompanive të cilat preken prej ndërhyrjeve dhe prishjeve të kontratave. Ai thotë se

ndërhyrjet po bëhen në afate kohore që nuk i lënë mundësi për reagim biznesit as për t’u ankuar në gjykatë dhe pezulluar vendimet e qeverisë. Sipas avokatit kjo do të kërkonte të paktën 10 ditë kohë dhe pjesës më të madhe të bizneseve u është komunikuar detyrimi për të ikur brenda 24 orëve. “U është thënë të dielën për tu larguar të hënën”, thotë ai duke shpjeguar se shkelje të tilla mund të rëndojnë arkën e shtetit me borxhe ekstra që në fund do i paguajnë sërish taksapaguesit. Shqipëria ka mjaft shembuj pagesash për vendime arbitrare të shtetit duke filluar me shpronësimet në kohën e diktaturës fatura e të cilave është ende e papaguar dhe rëndon në buxhetin e sotëm duke krijuar pafund ndërlikime ligjore e konflikte sociale në vend. Po ashtu borxhe të kësaj natyre ka ndaj të përndjekurve politikë apo së fundmi edhe ndaj të shkarkuarve nga puna në mënyrë të paligjshme. Sidoqoftë rasti flagrant i një vendimi qeverie kundër biznesit me kosto jo të vogël për shtetin është ai për anulimin e një kontrate për trenin elektrik mes Shqipërisë dhe General Electrics (GE). Kontrata ishte nënshkruar nga qeveria Nano e Partisë Socialiste dhe u anulua nga ajo Berisha e Partisë Demokratike kur ky i fundit erdhi në pushtet në 2005. Ndoshta e vetmja kontratë e anuluar atëherë edhe pse në fushatë ishin premtuar disa të tilla. GE i fitoi shtetit shqiptarë 20 milion euro dëmshpërblim edhe pse realisht nuk pati as kohën ta fillonte investimin që duhej të modernizonte linjën hekurudhore Tiranë-Durrës. Ironikisht PD-së do i duhet ta mbrojë biznesin tashmë nga i njëjti model anulimesh dhe prishjesh kontratash që kjo e fundit zbatoi vetë më herët për sa kohë ishte në qeveri. Ndërkohë përtej dëmit që do rëndojë

Gjergj Buxhuku, Administrator i Përgjithshëm i Konfindustrias thotë se është e drejtë madje detyrë e shtetit që të ushtrojë kontroll për licencat apo koncesionet që ka dhënë dhe vetëm pas këtyre kontrolleve nëse vë re shkelje të kontratës ta prishë atë.

buxhetin e shtetit ndërhyrjet krijojnë edhe klimë frike te biznesi. Ky i fundit nuk do jetë i sigurt të investojë nëse do ketë frikën se këto investime do të rrënohen sapo në vend të vijë një qeveri e re që nuk i sheh me sy të mirë këto investime. E gjithë kjo krijon një terren jo fort të frytshëm, ndërsa ndjeshëm do të penalizojë pikërisht qëllimet e qeverisë për krijimin e vendeve të reja të punës. Nga ana tjetër nëse sëpata e kthimit pas të pronave publike në këtë formë do të vijojë në gjithë vendin, gjasat janë që numri i të papunëve të paktën në një periudhë të shkurtër kohore të rritet. Gjergj Buxhuku, Administrator i Përgjithshëm i Konfindustrias thotë se është e drejtë madje detyrë e shtetit që të ushtrojë kontroll për licencat apo koncesionet që ka dhënë dhe vetëm pas këtyre kontrolleve nëse vë re shkelje të kontratës ta prishë atë. Sipas tij e gjithë kjo kërkon një shikim rast pas rasti të lejeve apo koncesioneve të dhëna dhe jo prishje apo anulim masiv të tyre. Ai gjithashtu thekson se në rastet kur prishja e kontratës bëhet thjeshtë për shkak se qeveria gjykon që kemi të bëjmë me interes publik ajo atëherë duhet të marrë vetë masa për të dëmshpërblyer biznesin që preket prej vendimit. Po ashtu si Matlija edhe ai paralajmëron në një farë mënyre se nëse nuk do të veprohet në këtë formë dhe në arbitraritet atëherë gjasat janë që dëmshpërblimi për tu paguar të jetë më i madh. Madje sipas tij nëse prishja e kontratave bëhet në masë nga vendimet e gjyqësorit dhe në rast se do të duhej edhe Strasburgut, do të fitonin jo vetëm kompanitë serioze por edhe ata që e kanë marrë një koncesion thjesht për ta tregtuar atë dhe nuk kanë ndërmend ta zhvillojnë. Buxhuku kërkon që qeveria të ketë kujdes në marrjen e këtyre vendimeve, edhe pse theksojnë se ajo duhet t’i

kontrollojë të gjitha lejet apo koncesionet që jep dhe të verifikojë zbatueshmërinë e tyre. Ish-ministri i Drejtësisë ishte më i ashpër se kaq, duke e cilësuar këtë si antikushtetuese. Në një deklaratë në media ai theksoi se Rama do përgjigjet për antikushtetutshmërinë e vendimeve dhe faturën financiare që këto do të prodhonin. Janë dhjetëra pyetje veç atyre ligjore që mund të shtroheshin në momentin kur fadroma rrafshonte ditën e inaugurimit lokalin luksoz që kishte zënë një pjesë të hapësirës së gjelbër të Qytetit Studenti. E para ka të bëjë me përgjegjësinë e atyre që kanë dhënë lejen dhe lejuar investim disamilionësh në një territor që i përket Qytetit Studenti, i cili në fakt është mjaft i vogël për banorët e tij. Prishja e vendimeve të tyre pa marrë më herët apo edhe më vonë edhe hetime apo ndjekje për abuzimet me zyrtarë që i kanë favorizuar ato, krijon ndërkohë premisat që kjo të përsëritet. Në fakt dyshimi më i madh pas veprimeve të qeverisë për anulime dhe heq je licencash e prishje kontratash qëndron në faktin se këto do të rijepen për të tjerë përfitues. Një dyshim i krijuar edhe nisur prej një bindjeje të përgjithshme se përfituesit e deritanishëm ishin të palës tjetër. Por ndërkohë e gjithë kjo histori mbart edhe qëndrimin e socialistëve ndaj privatizimeve dhe koncesioneve të dhëna nga paraardhësit, që janë parë kryesisht si shpërdorim i publikes. Pavarësisht se këshilltari i qeverisë dhe ish-kryeministri britanik Toni Bler, i njohur për të famshmen rrugë e tretë, tha dje se përballjet ideologjike i ishin lënë shekullit të shkuar dhe se qeveria duhej të merrte vendime praktike, duket se veprimet e para nuk i shkojnë këtij prakticiteti, por i qëndrojnë më shumë ideologjisë.

E shtunë-diel, 05-06 tetor 2013

Intervistë

www.mapo.al

Ish-ministri i Drejtësisë flet për shumëçka në një intervistë për gazetën “Mapo”. Ai argumenton arsyet se pse PD-ja iu drejtua Gjykatës Kushtetuese, komenton emërimet e para të Ramës në krye të disa drejtorive të rëndësishme, si dhe analizon zhvillimet brenda PD-së.

Halimi:

Rama duhet futur në binarët kushtetues “Rama duhet futur në binarët kushtetues, jo si person, sepse nuk kam shumë besim, por si kryeministër. Çdo person publik, kur vesh kostumin e kryeministrit, duhet të ngrihet në mëngjes e të flejë në darkë me Kushtetutën në xhep, derisa ta mësojë përmendësh atë” Intervistoi: Nevila Perndoj TIRANË Për deputetin e

Partisë Demokratike, Eduard Halimi, akti i anulimit të vendimit të Parlamentit me shumicë të cilësuar “është jo vetëm antikushtetues, por edhe akti më i rëndë në ekzistencën e pluralizmit”. “Pabesia politike është akti më i rëndë që dëmton stabilitetin politik të vendit. Ky është fillim problematik, akt i rrezikshëm. Shkelja e konsensusit, në mënyrë tinëzare, tërësisht të fshehtë natën dhe me arrogancën e pazareve, është një gabim fatal për stabilitetin politik në vend. Me anë të pabesisë politike Rama ka prerë urat me opozitën, dhe ky është një gabim fatal”, shprehet ai në një intervistë për gazetën “Mapo”. Halimi shpjegon gjithashtu argumentet mbi të cilat bazohet kërkesa për shpalljen si antikushtetues të Aktit Normativ, që shtyn për gjashtë muaj zbati-

min e ligjit “Për Shërbimin Civil”, i cili më 30 maj mori konsensusin e të gjitha palëve. Sa i përket të ardhmes politike të PD-së, deputeti demokrat shfaqet optimist duke i bazuar pritshmëritë edhe tek platforma e kryetarit Basha, të cilën ai e cilëson “një garanci të padiskutueshme në ringritjen e kësaj force politike”. Halimi komenton edhe rolin e Berishës në parti. “Kur Sali Berisha thotë se do punojë 16 orë në ditë në opozitë, besojeni se është e vërtetë. Jua garantoj unë këtë, si dëshmitar. Unë nuk njoh njeri tjetër mbi tokë që të punojë më shumë se ai. Ai i përket asaj elite njerëzish që nuk gjykojnë se po ika unë nga partia, po mos kem këtë karrige, le t’i bjerë zjarri partisë”, shton ai. Z. Halimi, pas miratimit të Aktit Normativ nga ana e qeverisë për shtyrjen e ligjit të Nëpunësit Civil për 6 muaj, opozita ka deklaruar se do të ndërmarrë hapa ligjorë dhe një prej tyre ishte dërgimi i Aktit në Gjykatën Kushtetuese… Mbi cilat argumente bazoheni për të kërkuar antikushtetutshmërinë e Aktit? Ka qenë një vendim unanim i opozitës, PD-së dhe partive aleate të saj, i cili erdhi si një reagim legjitim ndaj aktit më të rëndë në historinë 23-vjeçare të marrëdhënieve të forcave të mëdha politike. Por ky akt është po ashtu një akt kryekëput në kundërshtim flagrant me Kushtetutën e vendit. Nuk ka ndodhur në këto 15 vjet të Kushtetutës shqiptare që një ligj me 3/5-at, me vota unanime

të anulohet, të bëhet zero, në pak minuta nga kryeministri me akt normativ. Doktrina e së drejtës kushtetuese është e kthjellët si kristali, se ligjet me 3/5-at nuk mund të preken me procedurë të përshpejtuar, që nënkupton disa javë, as nga Parlamenti si organ sovran, dhe jo më nga KM dhe qeveria. Ndaj dhe iu drejtuam Gjykatës Kushtetuese. Gjykata Kushtetuese duhet të vendosë jo vetëm shpalljen antikushtetuese të këtij Akti Normativ, por dhe të pezullojë efektet e tij në mënyrë të menjëhershme. Nuk ekziston asnjë nga kushtet që përcakton neni 101 i Kushtetutës që qeveria të ndërmarrë nismën për Aktin Normativ, edhe sikur të ishte me shumicë të thjeshtë. Neni 101 kërkon nevojë dhe urgjencën, të dyja së bashku. Ku është nevoja këtu për të anuluar natën një ligj 4 orë para se të hyjë në fuqi? Nevoja është për të spastruar administratën nga stafet profesioniste dhe për ta zëvendësuar me militantët politikë që kanë aplikuar në FB-në e Ramës apo PS? Kjo është nevoja? Po urgjenca cila është? Që Rama t’u gjejë vend sa më parë atyre 13.000 aplikimeve, siç deklaron kushërira e tij ministre? Çdo jurist me njohuritë fillestare kushtetues e di gjithë ditën e gjithë natën, se Akt Normativ për ligj me 3/5at nuk mund të nxjerrë KM. Dhe se në mungesë të nevojës dhe emergjencës, ky akt është kryekëput antikushtetues. Ramës po i bëhet ves shkelja e Kushtetutës çdo ditë dhe kjo vjen ngaqë i janë

Akti normativ “Akti i anulimit të një vendimi të Parlamentit me shumicë të cilësuar, me vota unanime të Kuvendit, nga kryeministri vetëm me një firmë për pak minuta, është jo vetëm kryekëput antikushtetues, por mbi të gjitha ky është akti më i rëndë në tërë ekzistencën e pluralizmit. Pabesia politike është akti më i rëndë që dëmton stabilitetin politik të vendit”

E shtunë-diel, 05-06 tetor 2013

errur sytë nga vreri i hakmarrjes që ka brenda. Por helmi i fortë prish enën e vet. Dhe për helmin e hakmarrjes, nuk i gjendet lehtë shërimi. Duke mbetur tek ky argument, duket se opozita po përshkallëzon jo pak qëndrimet e saj. Veç g juhës së ashpër ndaj qeverisë ‘Rama’, nuk po përjashtoni as protestat kur deklaroni se kryeministri do të përballet me qytetarët. Sa i shërben opozitës ky radikalizëm kur qeveria ka vetëm 3 javë që ka marrë detyrën? Akti i anulimit të një vendimi të Parlamentit me shumicë të cilësuar, me vota unanime të Kuvendit, nga kryeministri vetëm me një firmë për pak minuta, është jo vetëm kryekëput antikushtetues, por mbi të gjitha ky është akti më i rëndë në tërë ekzistencën e pluralizmit. Pabesia politike është akti më i rëndë që dëmton stabilitetin politik të vendit. Ky është fillim problematik, akt i rrezikshëm. Shkelja e konsensusit, në mënyrë tinëzare, tërësisht të fshehtë natën dhe me arrogancën e pazareve, është një gabim fatal për stabilitetin politik në vend. Me anë të pabesisë politike Rama ka prerë urat me opozitën, dhe ky është një gabim fatal. Ky nuk është akti i parë i Ramës, por është akti më flagrant. Ai injoroi konsensusin, injoroi Parlamentin. Ç’kuptim ka konsensusi dhe vendimet në parlament nëse ato zerohen në pak minuta nga kryeministri? Kushtetuta dhe lig ji janë të detyrueshëm në një shtet ligjor dhe shtet të së drejtës. Ndaj dhe qëndrimi i opozitës është një qëndrim në interes të qytetarëve. Opozita synon të mbrojë pikërisht të drejtat e qytetarëve me këtë qëndrim, dhe aspak një interes politik të momentit. Rama duhet futur në binarët kushtetues, jo si person, sepse nuk kam shumë besim, por si Kryeministër. Çdo person publik, kur vesh kostumin e kryeministrit, duhet të ngri-

www.mapo.al

het në mëngjes e të flejë në darkë me Kushtetutën në xhep, derisa ta mësojë përmendësh atë. Shihni pak se ç’po bën çdo ditë. Po shkel Kushtetutën. Po anulon koncesionet. Po ato janë të drejta të fituara, dhe në bazë të Kushtetutës nuk mund të preken. Po i preke, duhet ti dëmshpërblesh. Janë të paktën 5 vendime të GJK shqiptare, të tjerë të GJEDNJ dhe asaj të arbitrazhit ndërkombëtar, të cilat garantojnë sigurinë juridike. Por Rama nuk do i paguajë nga xhepat e vet, do i paguajnë qytetarët këto fatura miliardash, që vijnë nga veprimet arbitrare, antiligjore dhe kryekëput n ë ku n dërshtim flag ra nt me Kushtetutën. Ndaj dhe qëndrimi i opozitës është tërësisht në përputhje me interesin e qytetarëve t ë ve n d it , p ër t’i thënë ndal shkeljes së shtetit ligjor, arbitraritetit, dhunës ndaj biznesit, shkatërrimit të ekonomisë dhe zhvatjes së parave të taksapaguesve shqiptarë. Dhe për këtë nuk ka nevojë të kalojnë muaj, as vite, sepse Rama e bën çdo ditë këtë gjë. Cili është vlerësimi juaj për emërimet e deritanishme që kryeministri Rama ka bërë në krye të disa prej institucioneve të rëndësishme në vend, si Tatimet, Doganat, ALUIZNI etj... Unë, kolegët, ju, të gjithë qytetarët e kanë të qartë, se emërimet e reja të Ramës janë mediokre dhe qesharake. Ato kanë vetëm një parim në të cilin mbështeten, miqësia dhe nepotizmi. Vajzat që kishte në Bashki i mori tani me vete. A kishte konkurs? Jo. A kishte procedurë konkurruese të paktën? Aspak. A kishte ndonjë kriter në përzgjedhje? Aspak. Po a janë njerëz të zotë e profesionistë që publiku shqiptar t’i ketë njohur a vlerësuar të paktën? Zero. Nuk dua të merrem me emra konkretë, por besoj se Rama në një bisedë televizive e shpjegoi qartë, edhe pse shumë e hidhur për

emërimet e reja “Unë, kolegët, ju, të gjithë qytetarët e kanë të qartë, se emërimet e reja të Ramës janë mediokre dhe qesharake. Ato kanë vetëm një parim në të cilin mbështeten, miqësia dhe nepotizmi. Vajzat që kishte në Bashki i mori tani me vete. A kishte konkurs? Jo. A kishte procedurë konkurruese të paktën? Aspak. A kishte ndonjë kriter në përzgjedhje? Aspak. Po a janë njerëz të zotë e profesionistë që publiku shqiptar ti ketë njohur a vlerësuar të paktën? Zero”

“Neni 101 kërkon nevojë dhe urgjencën të dyja së bashku. Ku është nevoja këtu për të anuluar natën një ligj 4 orë para se të hyjë në fuqi? Nevoja është për të spastruar administratën nga stafet profesioniste dhe për ta zëvendësuar me militantët politikë që kanë aplikuar në FB e Ramës apo PS? Kjo është nevoja? Po urgjenca cila është? Që Rama t’i gjejë vend sa më parë atyre 13.000 aplikimeve, siç deklaron kushërira e tij ministre?”

qytetarët shqiptarë. Ai tha: “Sistemi është me hemorragji dhe duhet ndërhyrë me mjete rrethanore….”. Më ironike se kaq nuk mund të jetë. Tha se nuk kish bërë konkurs, as përzgjedhje, por i kishte bërë me mjete rrethanore, me ato që iu gjenden. Më papërgjegjshmëri se kaq nuk mund të ketë një kryeministër. Përbuzje më të madhe se kaq për ato vajza që ka emëruar, duke i cilësuar si mjete rrethanore, pa kurrfarë vlere, nuk ka. Ndaj këtu po e mbyll komentin, sepse boll i ka fyer Rama, ato, qytetarët dhe gjithë ato figura të PS që kanë luftuar që ai të bëhet kryeministër. Duke parë zhvillimet brenda PD-së, si e shikoni drejtimin e saj nga Lulzim Basha në këto muaj? A ka ndonjë risi në këtë drejtim? Gjykoj se janë javët e para të drejtimit të PD në opozitë, një peshë e madhe dhe padyshim një vlerësim për punët e tij të shkëlqyera në politikë. Ai ka qenë 8 vjet më i ri se tani kur ka marrë në dorë fatet e ministrive më të rëndësishme, dhe ia ka dalë të fitojë jo vetëm në opinionin qytetar por dhe në atë ndërkombëtar, si një politikan i mençur, i palodhur, elokuent dhe i admirueshëm. I ka fituar betejat e veta, duke përmendur padyshim betejën e fundit me Edi Ramën në Tiranë, një fitore historike në axhendën e fitoreve të tij. Të gjitha këto cilësi e bëjnë z. Basha një lider që padyshim do të jetë i suksesshëm, i cili gëzon respektin në gjithë vendimet që shtron para bashkëpunëtorëve të vet. Askush nuk besoj se ka dyshim se PD edhe në këto muaj nuk ka qenë në një drejtim të suksesshëm dhe të admiruar nga qytetarët shqiptarë. Ka një debat publik mbi rolin e zotit Berisha në PD, tashmë që ka dhënë dorëheq jen. Shumë analistë mendojnë se ai vazhdon të jetë ende kryetari de facto i

Për bashën “Ai ka qenë 8 vjet më i ri se tani kur ka marrë në dorë fatet e ministrive më të rëndësishme, dhe ia ka dalë të fitojë jo vetëm në opinionin qytetar por dhe në atë ndërkombëtar, si një politikan i mençur, i palodhur, elokuent dhe i admirueshëm. I ka fituar betejat e veta, duke përmendur padyshim betejën e fundit me Edi Ramën në Tiranë, një fitore historike në axhendën e fitoreve të tij…”

partisë. Ju vetë, si e shihni ndikimin e zotit Berisha? A duhet PD të krijojë një fizionomi të re, apo duhet t’i qëndrojë besnike trashëgimisë së liderit historik? Të gjithë ata që jetojnë brenda partisë, marrin pjesë çdo ditë në vendimet e saj, diskutojnë me kryetarin Basha për çdo hap të opozitës e dinë shumë mirë se kalorësit nuk duhet t’i qajmë hallin se i varen këmbët. Ata që janë jashtë pastaj dhe nuk e shohin nga brenda të vërtetën, janë të lirë të besojnë atë që iu pëlqen. Ashtu si dhe nuk ka shqiptar anembanë kombit që nuk mendon se Sali Berisha është lider historik i pazëvendësueshëm i kombit dhe i politikës shqiptare. Kur Sali Berisha thotë se do punojë 16 orë në ditë në opozitë, besojeni se është e vërtetë. Jua garantoj unë këtë, si dëshmitar. Unë nuk njoh njeri tjetër mbi tokë që të punojë më shumë se ai. Ai i përket asaj elite njerëzish që nuk gjykojnë se po ika unë nga partia, po mos kem këtë karrige, le t’i bjerë zjarri partisë. Ata që kujtonin se Sali Berisha do ndiqte fatin e atyre që mendonin si më sipër, e kanë gabim. Ai vendosi një standard të ri në historinë e politikës shqiptare. Nuk mbaj karrigen se mbaj fjalën para qytetarëve, por i shërbej partisë më shumë se kushdo. Kjo është e vërteta, dhe që nuk besoj se ndonjë ka dyshime. A keni një parashikim politik për të ardhmen e PD-së dhe në cilat aspekte duhet të përmirësohet ajo, duke pasur parasysh edhe faktin që kjo forcë politike është futur në procesin e ristrukturimit dhe që nesër premton të jetë sërish shumicë? Padyshim që shumë aspekte do të përmirësohen në punën e PD-së, dhe platforma e kryetarit Basha është një garanci e padiskutueshme në ringritjen e kësaj force politike, shumë herë më shpejt, me shumë më tepër energji të reja sesa gjithkush mund ta ketë menduar

roli i berishës “Kur Sali Berisha thotë se do punojë 16 orë në ditë në opozitë, besojeni se është e vërtetë. Jua garantoj unë këtë, si dëshmitar. Unë nuk njoh njeri tjetër mbi tokë,që të punojë më shumë se ai. Ai i përket asaj elite njerëzish që nuk gjykojnë se po ika unë nga partia, po mos kem këtë karrige, le t‘i bjerë zjarri partisë. Ata që kujtonin se Sali Berisha do ndiqte fatin e atyre që mendonin si më sipër, e kanë gabim”.

e shtunë-e diel, 05-06 tetor 2013

HENE MARTE MERKURE ENJTE

www.mapo.al

E shtunë-diel, 5-6 shtator 2013

www.mapo.al

Tokë pa kontinent

Kush ia fut kot?

Preç Zogaj / Ese politike

Nuk dua të hyj në fatin e marrëveshjes gjithnjë të paqartë të Edi Ramës dhe Spartak Ngjelës para zgjedhjeve. Ka qenë zgjedhja e zotit Ngjela të vazhdonte të besonte te zoti Rama. Besimi është një virtyt, pa të cilin nuk ia vlen të jetohet, thotë nobelisti polak Çezlav Milosh. Edhe pse qëllon të ketë si anë të pasme të medaljes zhgënjimin. Nuk gjykoj pra as përse vazhdoi të besonte Ngjela kur Opozita e Bashkuar pushoi së ekzistuari, as përse nuk ia mbajti fjalën Rama kur doli në bregun e fitores mbi supet e Ilir Metës. Kjo është një histori mes tyre. Një histori që nuk mund të përgjithësohet as për të mirë, as për të keq. Por kjo që ndodhi këtë javë mes tyre del tërësisht nga kuadri i vetjakes dhe fiton përmasën dhe jehonën e publikes. E kam fjalën për kritikat e Ngjelës kundër “emërimeve qesharake” dhe në tërësi kundër qasjes partizane, amatoreske dhe abuziviste që po demonstron zoti Rama në administrimin e pushtetit. Kritika konkrete për akte konkrete. Që janë shqetësime dhe pataksje të mbarë opinionit publik. Që janë kritika dhe akuza të opozitës politike të vendit. Kryeministri duhet të mbajë parasysh gjithë këtë regjistër kur merr përsipër të përgjigjet. Cila ishte në fakt përgjigja që dëgjuam në intervistën e tij në emisionin “Opinion” me gazetarin Blendi Fevziu? U përpoq të tallej me Ngjelën, duke thënë se kishte respekt për të edhe kur ia fuste kot! Shpiku një armik, “pjesën barbare dhe primitive të shoqërisë”, së cilës iu vërsul me krenari duke e bërë copë pse nuk dashka që vajzat të shkojnë në hekurudhë, pardon, që vajzat të bëhen drejtoresha! Bëri të indinjuarin për të maskuar indinjuesin. Nuk kemi dëgjuar gjer më sot asnjë kontestim normal dhe serioz kundër emërimit të vajzave si gjini, si grupmoshë, si gjendje civile. As nga opozita, as nga qytetarët, as nga Spartak Ngjela apo analistë te tjerë të shtypit opozitar. Askush nuk e ka me vajzat si vajza. Të gjithë e kanë me kriteret, me ligjin, me premtimet, me standardet, me zakonet e mira, me normat. Kryeministri kishte premtuar në fushatë se çdo emërim do të bëhej me konkurs. Të gjitha emërimet e deritanishme i ka bërë pa konkurs. Njerëzit kanë të drejtë të skandalizohen me këtë mashtrim elektoral të rendit njëqind për qind. Unë nuk befasohem dhe as kam dëshirë

të zhbiroj në këtë pikë. Besoj se kështu do të ndodhë me shumicën dërrmuese të premtimeve demagogjike të zotit Rama. Por kjo është temë me vete. Problemi me emërimet është se kryeministri ka shkelur e po shkel shumë më shumë se një premtim elektoral për të bërë konkurse. Ai po shkel brutalisht parimet elementare të transparencës, meritës dhe karrierës në administratë. Ai po promovon si askush tjetër para tij parimin e zi të shtetitrrumpallë “gjithkush mund të bëhet gjithçka” që është kushtrimi më i madh që mund t’u lëshohet mediokritetit, papërgjegjshmërisë, injorancës dhe harbutërisë nga katedra kryeministrore. Nuk flet asnjë fjalë për emërimet në postet kyçe, për notat në shkollë të të emëruarve, për përgjegjësitë dhe veprat e tyre në jetë. Si mund të jenë të panjohur për publikun funksionarë të këtyre niveleve? Ky fakt flet më qartë se asgjë për anomalinë e emërimeve. Rama hesht sepse nuk ka çfarë të tregojë. Të vërtetën nuk e thotë dot. E di se do të bëhej në mos qesharak, i përçmushëm për njerëzit. Në vend që të replikojë me “çfarë ka thënë Spartaku”, mundohet ta kanalizojë përgjigjen te “pse po e thotë Spartaku”. Në vend që të shpjegohet për rastet, zemërohet dhe sulmon kot “barbarinë” që ka në mendjen e tij. Por kryeministri flet me akte. Emërimet e tij na thonë qartë se meritokracia që ka trumbetuar me bujë nuk ka të bëjë fare me notën- ajo mund të jetë pa problem pesë ose gjashtë. Nuk ka të bëjë me karrierën, me përvojën- këto janë fjalë boshe në oborrin e shtetpartisë së vjetër me emër të ri (“Shoku Shevqet nuk njeh ekonominë, por njeh shumë mirë partinë”. Është e vjetër kjo. E vjetër dhe pavdekshme). Me çfarë ka të bëjë atëherë meritokracia e zotit Rama, kur nuk ka të bëjë as me notat, as me përvojën, as me karrierën? A mund të jetë meritokracia një ekstravagancë e kryeministrit? A mund të jetë një shkrepje e sëmurë si ato të perandorit romak Kaligula që emëronte kalin e tij senator? A mund të jetë një “bingo” për njërin dhe për tjetrin në trallisjen e fitores plebishitare? A mund të jetë e gjithë kjo si një evokim i kujtimeve partizane të qeverisë së malit, ashtu siç është përcjellë nëpër breza gjatë komunizmit nga librat e leximit të shkollës fillore dhe

tetëvjeçare? Kam frikë se jo. Kam frikë se e gjithë kjo është dukja, jo thelbi i fenomenit. Në thelb të emërimeve pa konkurs dhe pa karrierë ka interesa abuzive dhe korruptive. Ka edhe intriga politike për të djegur ndonjërin a ndonjërën. Shaka të rënda këto në kohë krize. Por mendjelehtësia nuk sheh. Një rrezik i veçantë po mbyll dalëngadalë rrethin e qeverisjes së Ramës në këtë start të saj. Midis fjalimeve që ka mbajtur dhe akteve që duhet të bëjë ai nuk mund të jetë i njëjti. Ka ardhur si nëpër qiell, i mbështjellë me një re fjalësh të bukura, populiste dhe demagogjike shumica. Tani është i detyruar të qeverisë, i detyruar të bëjë akte, i detyruar të zbulohet tjetër për tjetër, i detyruar “t’ia fusë kot”, po të përdorim shprehjen e tij për Ngjelën. Kjo, qeverisja pra, do të jetë lakuriqësia e vërtetë e zotit Rama, jo një foto e zakonshme nudo që kundërshtarët e tij e patën qarkulluar gabimisht, kot së koti, një ditë të shkuar.

Një rrezik i veçantë po mbyll dalëngadalë rrethin e qeverisjes së Ramës në këtë start të saj. Midis fjalimeve që ka mbajtur dhe akteve që duhet të bëjë ai nuk mund të jetë i njëjti. Ka ardhur si nëpër qiell, i mbështjellë me një re fjalësh të bukura, populiste dhe demagogjike shumica. Tani është i detyruar të qeverisë, i detyruar të bëjë akte, i detyruar të zbulohet tjetër për tjetër, i detyruar “t’ia fusë kot”, po të përdorim shprehjen e tij për Ngjelën. Kjo, qeverisja pra, do të jetë lakuriqësia e vërtetë e zotit Rama, jo një foto e zakonshme nudo që kundërshtarët e tij e patën qarkulluar gabimisht, kot së koti, një ditë të shkuar.

e shtunë-e diel, 05-06 tetor 2013

www.mapo.al

PUSHIME DHE PLAZH

Zbuloni dimensionin tonë në artikujt verorë …

²adër plazhi poliestër, Dia. 2 m

1.690 L

²adër, Dia. 2 m

890 L

Kodi: 16402

Kodi: 16399

Suport çadre PP 44 x 44 x 14 cm

880 L

Karrige plazhi + jastëk me rrjetë plastike 83 x 56 x 90 cm

Kodi: 16403

²antë termus 6 L

1.595 L

990 L

Kodi: 17882

Kodi: 16719

Shtrojë plazhi natyrale 60 x 180 cm

199 L

Shezlong me konstrukt metalik dhe rrjetë plastike 185 x 58 x 29 cm

Kodi: 16953

2.950 L

1.350 L

Kodi: 17562

Artikuj për peshkim E Re New

Peshqir pambuku “Valerio Monte” duke filluar nga

Vera na fton në ditët e saj me ngrohta të shijojmë natyrën në të gjithë dimensionin e saj. Buzë detit, në mal, kudo ku freskia të përqafon, bashkuar me shoqërinë e miqve dhe familjeve tona. Secili nga ne po mendon për pushimet. ²do zgjedhje bëhet e përshtatshme dhe fal kënaqësi nëse ju keni me vete edhe aksesorët e duhur për të shijuar në maksimum aventurat e planifikuara. Në MEGATEK do të gjeni produktet më cilësore dhe me çmimet më ekonomike në treg. Për më shumë produkte shfleto katalogun online në website MEGATEK.

Shtrojë plazhi natyrale 60 x 180 cm + shapka

Krahë plazhi “Tweety’’

390 L

590 L

Grepa Trab Akura 130 BN 02 15 copë

Kodi: 17862

Kodi: 16952

150 L Kodi: 52124

Plumbçe sferë, 20 gr skorevole 10 copë

220 L Kodi: 64323

Imitues Trab Sabiki Luminos

300 L Kodi: 52141 Kallam SHIMANO, JOY 10600 4 m

1.800 L Kodi: 52167

Filispanjë Hikaru 0.20mm

350 L

Kodi: 52183

Dyshek tek me ajër 185 x 79 x 22 cm

1.950 L Kodi: 17880

Komardare rrethore 91cm

590 L

Kodi: 17861

Autobuzi Megatek-Citypark FALAS, çdo 30 minuta!

Kontakt:

Autostrada Tiranë-Durrës, Km 7 Shqipëri www.megateksa.com; info@megateksa.com Linja e shërbimit për klientin: 04 23 88 333

E shtunë - e diel 05-06 tetor 2013

www.mapo.al

Përsëri një shfaqje e madhe. Silvio Berlusconi e di se çfarë i nevojitet për një komplot të mirë. Dhe salla e senatit u kthye edhe një herë në skenë. Pasi e rriti tensionin në shkallë të padurueshme, të mërkurën (02.10.2013) duhej të ishte përballja e madhe mes tij dhe Enrico Lettës.

Berlusconi duket i mundur, por është ai që e mban peng qeverinë Nga Kirstin Hausen/ DW

enatorët italianë i dhanë mbështetjen kryeministrit Enrico Letta. Berlusconi duket i mundur. Por gjërat nuk janë kaq të thjeshta. Sepse, kush është ai që mban ende peng qeverinë? Natyrisht, Berlusconi. Përsëri një shfaq je e madhe. Silvio Berlusconi e di se çfarë i nevojitet për një komplot të mirë. Dhe salla e senatit u kthye edhe një herë në skenë. Pasi e rriti tensionin në shkallë të padurueshme, të mërkurën (02.10.2013) duhej të ishte përballja e madhe mes tij dhe Enrico Lettës. Por pastaj sipërmarrësi i medias dhe udhëheqësi i partisë në rolin e të ligut pak para dymbëdhjetës lëshon pistoletën nga dora dhe i jep bekimin sherifit të ri. Enrico Letta mund të vazhdojë të qeverisë. Edhe me bekimin e Berluskonit. A mos ka qenë një hile pikërisht qëllimi i tij dhe përçarja brenda partisë së tij në besnikë të Berluskonit dhe në një grup disident, që mbështet Lettën? Kjo mund të jetë të paktën e mundur, sepse Silvio Berlusconi është i rrahur me vaj e me uthull, qoftë si profesionist në politikë, qoftë si mjeshtër i komunikimit. Me kthesat e habitshme të ditëve të fundit ai tërhoqi plotësisht vëmendjen e mediave dhe i sugjeroi opinionit publik se fati i vendit është i lidhur pazgjidhshmërisht me jetën e tij personale. Tani qeveria nuk u përmbys, përkundër kërcënimeve të Berluskonit. Kundërshtarët e tij e festojnë këtë si fitore dhe kërkojnë fundin e par-

tisë PdL të Berluskonit. Sundon “kaos” dhe “Berlusconi ka humbur kontrollin e partisë”, lexon në faqet online të gazetës së përditshme ‘La Repubblica’. Ndërkohë qarkullojnë emra të rinj të mundshëm të partisë. Por jo të gjithë italianët e cilësojnë dështimin e mocionit të mosbesimit kundër qeverisë si humbje të Berluskonit. Gianni Barbacetto i gazetës së pavarur “Il fatto quotidiano”, pyet veten se çfarë fitimi do të kishte patur Berlusconi nga një krizë qeveritare, pikërisht dy ditë para një seance në komisionin e imunitetit të senatit, ku do të vendosej, nëse Berluskonit do t’i hiqet vendi në senat. “Sikur të ishte rrëzuar qeveria, Berlusconi do të ishte tani jashtë. Ndërsa tani ai vazhdon të jetë pengmarrësi politik i Italisë.” Sepse kështu partia e Berluskonit PdL vazhdon të jetë në koalicion me demokratët e majtë. Dhe ndoshta ata do t’i jenë të premten mirënjohës Berluskonit, duke mos e përjashtuar atë nga senati. Ndoshta Berlusconi donte ta rriste trysninë mbi Lettën para këtij afati të rëndësishëm. “Berlusconi është akoma Berlusconi. Ai gjen një mënyrë për të shpëtuar”, thotë Pino Fabbri, një tregtar këpucësh në Milano. Dhe një kliente me pallto të kuqe të errët thekson se “epoka e kavalierit” nuk ka marrë ende fund. Në zgjedhjet e reja me sistemin aktual zgjedhor, i cili pengon shumica të qarta në të dyja dhomat, ai madje mund të kishte shanse

“Berlusconi është akoma Berlusconi. Ai gjen një mënyrë për të shpëtuar”, thotë Pino Fabbri, një tregtar këpucësh në Milano. Dhe një kliente me pallto të kuqe të errët thekson se “epoka e kavalierit” nuk ka marrë ende fund.

për t’u rizgjedhur. Ky është shkaku, përse presidenti Xhorxhio Napolitano dëshiron sa më shpejt ndryshimin e ligjit zgjedhor, por kjo reformë duhej të ishte bërë prej vitesh dhe askush nuk e kryen atë. Qeveria ‘Letta’ do të qëndrojë një herë për një herë dhe kjo qetëson tregjet financiare dhe partnerët evropianë, por Italia nuk ka shpëtuar ende. Ekonomia nuk po e merr veten, strukturat e ngurtësuara mbeten në këmbë për shkak të lobimit të fortë dhe katër ndër dhjetë të rinj italianë janë të papunë. Ky është një rekord i ri. Shumë italianë janë të zhgënjyer nga Letta dhe koalicioni i madh. Dhe Silvio Berlus-

coni nxit pakënaqësinë duke e akuzuar vazhdimisht partnerin në koalicion PD se nuk dëshiron të marrë mbrapsht ngritjen e taksave nga koha e Mario Montit. Miti i Berlusconi, si njeriu më i pushtetshëm i Italisë, duket se mban në opinionin publik italian. Megjithëse faktet duken ndryshe. Silvio Berlusconi është dënuar me ligj, ai mund të zgjedhë në mes arrestit të shtëpisë dhe shërbimit për komunitetin. Në fund të tetorit vendimi do të zbatohet. Por faktet nuk luajnë më rol të madh në teatrin surreal, që luhet në skenën politike të vendit. Dhe mediet kanë pjesën e tyre, thotë gazetari Gianni Barbacetto: “Faktet zhduken dhe zëvendësohen nga mendimet. Mendimet kontroverse na shiten si pluralizëm dhe mbulimi i mirë i ngjarjeve.” Në vend që në qendër të informimit të vihen aktivitetet kriminale të Berluskonit, gazetat italiane dhe emisionet televizive interesohen se çfarë pasojash politike do të kenë ato. Me votëbesimin në parlament, kryeministri Enrico Letta donte të lirohej nga kthetrat e Berluskonit. Por ai mund t’i kthehet në autogol. Sepse në politikën italiane asgjë nuk është falas. Dhe kështu Letta do të duhet të paguajë një çmim për besnikërinë e 235 parlamentarëve. Ndoshta që të premten, kur do të diskutohet për të ardhmen e Berluskonit dhe me të edhe një herë për të ardhmen e gjithë vendit.

CMYK

e shtunĂŤ-e diel, 05-06 tetor 2013

www.mapo.al

spektakël

Dancing with the Stars Sezon i ri, yje të rinj

Shpirti binjak… ose diçka e ngjashme Nga Iva Tiço

Miriam Cani në vend të Amarda Toskës, Ema Andrea anëtarja e re e Jurisë, Andos, Arion Muça, Rike Roçi dhe Aurela Hoxha, konkurrentë të rinj. Surprizat e edicionit të ri të vallëzimit me yjet...

faqe 24

personzh single & The City privatësi Fenomen Çdo të shtunë e të diel

www.mapo.al

Një stacion i ri për

Ilva Taren

Nuk bëhet fjalë për ndryshime të stacionit televiziv, por për një format të ri të “Tonight Ilva Tare” që prej 14 tetorit vjen me surpriza, në përmbajtje dhe në formë, që të përkthyera në gjuhën e Ilvës janë stacione të reja për të eksploruar...

personazh

“Ora News”, por gjithçka tjetër vjen në një frymë ndryshe, që nga skenografia e studios e deri te tematikat që do të trajtohen nën drejtimin e gazetares Ilva Tare. Pse këto ndryshime? Sepse, pas dy dekadash angazhim në median shqiptare, Ilva ka ndjerë shtysën e brendshme profesionale për të shkuar në stacione të reja. “Unë jam gjithmonë e motivuar nga sfidat dhe dëshira për ta rishpikur veten profesionalisht dhe personalisht”, pohon ajo duke zbuluar se këtë vjeshtë emisioni ka qëllim t’i largohet bulevardit të Tiranës dhe t’u shkojë problemeve...

Atij të aparatit fotografik. Sepse kësaj here, Armando Babani,

Armando Babani

fotoreporteri i njohur që ka mbërthyer sa e sa ngjarje të rëndësishme me kamerën e tij fotografike, ka vendosur të

Jeta jashtë fokusit

zbulojë jetën e tij, atë që nuk duket pas lentes. Pa iu larguar asnjë çast shprehive të profesionit, është fjalëpakë në rrëfim, por gjen ato të goditurat që çdo përgjigje e veshin me atmosferën e një fotografie. E ku ka imazhe, fjalët bëhen të tepërta...

faqe 22

Faqe 17

E shtunë - e-diel 05-06 E shtunë e diel 13-14tetor prill2013 2013 www.mapo.al www.mapo.al

personazh

Prej 14 Tetorit “Tonight Ilva Tare” do të vijë në një orar tjetër, me një strukturë të re dhe në ditë të reja nga e hëna deri në të enjte.

"Tonight" për natë

Ilva Taren

jo hipën në një prej urbanëve ndërqytetës pasi e ka thyer disi mërzinë e pritjes në stacion me aplikimet e celularit, zë vend në një prej karrigeve pranë dritares dhe përhumbet ndërsa autobusi qëndron në ndalesat e radhës. Ajo do të zbresë në një tjetër stacion, një që ende nuk e ka eksploruar...Kjo është promoja televizive e emisionit “Tonight Ilva Tare”, që i paraprin ndryshimeve që do të sjellë sezoni i ri, i cili prej 14 tetorit vjen 4 herë në javë, në orën 22:00 të mbrëmjes. Stacioni televiziv mbetet po ai, “Ora News”, por gjithçka tjetër vjen në një frymë ndryshe, që nga skenografia e studios e deri te tematikat që do të trajtohen nën drejtimin e gazetares Ilva Tare. Pse këto ndryshime? Sepse, pas dy dekadash angazhim në median shqiptare, Ilva ka ndjerë shtysën e brendshme profesionale për të shkuar në stacione të reja. “Unë jam gjithmonë e motivuar nga sfidat dhe dëshira për ta rishpikur veten profesionalisht dhe personalisht”, - pohon ajo duke zbuluar se këtë vjeshtë emisioni ka qëllim t’i largohet bulevardit të Tiranës dhe t’u shkojë problemeve të çdo lloji, që prekin qytetarin mu në zemër. Pas kësaj mbetet për t’u ndjekur nga e hëna në të enjten mbrëma... Keni lajmëruar që në mbyllje të sezonit të kaluar se do të vini me surpriza. Çfarë të rejash do të sjellë sezoni i ri i «Tonight», përtej puntatave që kemi ndjekur në këtë muaj? Prej 14 Tetorit “Tonight Ilva Tare” do të vijë në një orar tjetër, me një strukturë të re dhe në ditë të reja nga e hëna deri në të enjte. Vendimi për ta shtuar praninë në ekran erdhi si një domosdoshmëri për të mos e kthyer studion televizive vetëm në një paradë të politikës dhe politikanëve, por në një vend ku diskutohen dhe ballafaqohen pasojat e vendimmarrjes politike në jetën e qytetarëve. Dhe për ta bërë këtë duhet më shumë përkushtim dhe angazhim fizik e profesional. Çdo mbrëmje në orën 22:00 teleshikuesit do të kenë një mundësi më shumë për të ndjekur tema të thelluara, por edhe për t’u përfshirë aktivisht në debat përmes rrjeteve sociale dhe mesazheve apo bisedave telefonike në studion e “Tonight Ilva Tare”. Sa kohë ju është dashur për të

punuar mbi konceptet e reja dhe surprizat e emisionit? A ka qenë kjo një verë e ngarkuar me punë? Bashkë me stafin drejtues të televizionit “Ora News” kemi prej dy muajsh që diskutojmë dhe analizojmë mënyrat më të mira për t’iu përshtatur interesit të publikut. Na është dashur të ndryshojmë studion dhe t’ia përshtatim formatit të përnatshëm në ekran. Ndaj, besoj se do të jetë një surprizë interesante mënyra si e kemi konceptuar dhe realizuar nga pikëpamja televizive ballafaqimin mes të ftuarve dhe temave. Edhe këtë herë, presidenti i “Ora News” ia ka besuar skenografinë dhe realizmin e studios së re emrave të njohur të radio televizionit italian RAI, të cilët kanë bashkëpunuar për të gjitha studiot dhe investimet e bëra në këtë ekran. Çfarë ka ndryshuar në strukturën e emisionit? Nga e hëna deri të enjten, në orën 22:00 deri në orën 23:00, “Tonight Ilva Tare” do të përpiqet të jetë jo vetëm bashkëshoqërues i mbrëmjes, por edhe llogarikërkues ndaj politikëbërësve dhe të zgjedhurve nga qytetarët prej nga pritet të marrin zgjidhje shumë nga problemet e tyre. Pse vendosët të sillnit ndryshime në format? Sepse unë jam gjithmonë e motivuar nga sfidat dhe dëshira për ta rishpikur veten profesionalisht dhe personalisht. Siç them edhe në promon e sezonit të ri që e realizova në një nga autobusët e linjës në Tiranë, më pëlqen të shkoj në stacione të reja me të njëjtën ambicie, por me më shumë pjekuri profesionale pas pothuajse dy dekadash angazhim në median shqiptare. Po tematikat që do të trajtohen, çfarë do të përfshijnë? Do të ketë edhe tema më «soft»? Çdo temë që siguron interesin e publikut dhe që ndihmon në ndërgjegjësimin e shoqërisë, qoftë ‘soft’ apo ‘hard’ do të trajtohet në panelet e “Tonight Ilva Tare”. Kam dëgjuar që përtej paneleve me opinionistë dhe ekspertë në debatet mbi politikën dhe aktualitetin si edhe intervistave me personazhe, “Tonight” do të përfshijë edhe reportazhe...Çfarë do të trajtohet në

Vendimi për ta shtuar praninë në ekran erdhi si një domosdoshmëri për të mos e kthyer studion televizive vetëm në një paradë të politikës dhe politikanëve, por në një vend ku diskutohen dhe ballafaqohen pasojat e vendimmarrjes politike në jetën e qytetarëve. Dhe për ta bërë këtë duhet më shumë përkushtim dhe angazhim fizik dhe profesional.

to, ku janë xhiruar, a do të prekin tema më sociale? Qëllimi i emisionit dhe stafit të përkushtuar që e realizon do të jetë dalja nga bulevardi i Tiranës dhe shkuarja në zemër të problemeve. Reportazhet dhe kronikat televizive që evidentojnë pikat e dobëta të një shoqërie që vuan pasojat e një korrupsioni masiv, të një meritokracie të munguar, të përdorimit të pushtetit për interesa personale dhe shumë të tjera si këto do të sillen me pamje, zë dhe figurë, siç duhet të jetë dhe g juha e televizionit. Kjo është një g jini shumë e p ë r do r u r n ë m e d i at t o n a , p a s i është e kushtueshme por edhe më e v ë s h t i r ë p ë r t ’ u r e a l i z u a r. Ne marrim përsipër të përpiqemi dhe të bëjmë atë që çdo gazetar duhet të ketë si misionin final të profesionit të tij, shërbimin ndaj publ iku t . N ë s e do i a a r r ij m ë q ë l l i m it , do t ë du h e t që dh e j u si kol e gë t ë n a u r on i f at dh e t ë pr e si m ve n dimin e teleshikuesve dhe impaktin që do të kenë debatet dhe temat që do të trajtojmë. Eksperienca e deritanishme na bën të ndjehemi optimistë për mbështetjen dhe interesin e publikut tanimë më prani të dyfishuar.

E shtunë - e diel 05-06 tetor 2013

www.mapo.al

pertej privatësisë Atij të aparatit fotografik. Sepse kësaj here, Armando Babani, fotoreporteri i njohur që ka mbërthyer sa e sa ngjarje të rëndësishme me kamerën e tij fotografike, ka vendosur të zbulojë jetën e tij, atë që nuk duket pas lentes. Pa iu larguar asnjë çast shprehive të profesionit, është fjalëpakë në rrëfim, por gjen ato të goditurat që çdo përgjigje e veshin me atmosferën e një fotografie. E ku ka imazhe, fjalët bëhen të tepërta...

Armando

Babani

Jeta jashtë fokusit Cili është mëng jesi yt rutinë? Kafe. Cili do të ishte mëng jesi yt ideal? Vrap. Jashtë shtëpisë, cili është vendi i preferuar për kafen e mëng jesit? Bar “Artisti”. Me kë dëshiron të jesh në këtë g jerbje kafeje, mëng jesi? Vetëm. A të pëlqen puna që bën, profesioni që ke? Nuk gjej fjalë sipërore për ta përshkruar. A i devijon shpesh detyrimeve apo afateve ditore që ke? Po. Cila është “gënjeshtra e bardhë” më e përdorur në kësi rastesh? Kam punë. A je dembel? Nëse po, kur të ka kushtuar më shumë ky dembelizëm? Jam, por e di ku është limiti. Ku të zë dreka zakonisht? Kur punoj, jashtë, në të kundërt në shtëpi. Cilat janë restorantet më të preferuara për drekën tënde? “Shtëpia e peshkut”. Fton apo të ftojnë më shpesh për dreka? Ftoj. A je kursimtar? Nuk jam shpërdorues. A ke në rit g jumin apo pushimin e drekës? Jo. Kur ke qenë i vogël, a ta kanë diktuar prindërit, pushimin e

detyruar të drekës? Bëje rrenga për t’i shpëtuar? Jo, s’kisha arsye. Çfarë ke ruajtur që nga fëmijëria? Dhimbje. Cila është koha që mbart për ty kujtimet më të bukura? Pesë vitet e fundit të jetës sime. Po kujtimet e hidhura? Shumë vite më parë. Ç’ndodh me sekretet e tua? I rrëfen diku, i shkruan diku, i mban vetëm për vete...? Ke

Sekretet e mia janë vetëm për mua, ditar nuk mbaj, kam memorie të fortë.

mbajtur ditar? Sekretet e mia janë vetëm për mua, ditar nuk mbaj, kam memorie të fortë. Çfarë ka në portofolin tënd? Pa r a pë r shpe n z i m e t e pë r ditshm e dh e doku m e nt e t pe r sona l e. Në mëng jes e g jen g jithmonë menjëherë atë që kërkon në dollapin e rrobave? Menjëherë. Cila është ng jyra që mbizotëron në shtëpinë tënde?

E bardha. Ekziston një aromë të cilën ti e preferon për produkte kozmetike, ushqime të paketuara, aromatizues ambienti apo makine? Thjesht aroma e pastërtisë. Çfarë CD ke në makinë? Eros Ramazzotti. Çfarë muzike ke zile telefoni? “Default” e prodhuesit. A ke miq të vjetër? Nëse po a takoheni shpesh me ta? Kam, shpesh jo. A je i hapur për miqësi të reja apo duhet kohë e prova për t’u bërë mik i yti? Jam i hapur, por duhet të kalojnë prova për të marrë emrin e madh MIK. Ku rri zakonisht me miqtë? Bar ose shtëpi. Në ç’orë mbyllesh zakonisht në shtëpi? Pra kur mbaron zakonisht dita jote? rreth orës 20.00 Cila është mbrëmja e zakonshme në shtëpinë tënde? Bisedat e ditës dhe TV. Po idealja, cila do të ishte? Barbekju pranë detit. Kur shkon për të fjetur? Rreth orës 00.00. Cila është uniforma jote e g jumit? Nudo. Kush është njeriu i fundit që i thua “Natën e mirë dhe g jumë të ëmbël”? Dashuria ime, Bela.

spektakël

E shtunë - e-diel 05-06 E shtunë e diel 13-14tetor prill2013 2013 www.mapo.al www.mapo.al Miriam Cani në vend të Amarda Toskës, Ema Andrea anëtarja e re e Jurisë, Andos, Arion Muça, Rike Roçi dhe Aurela Hoxha, konkurrentë të rinj. Surprizat e edicionit të ri të vallëzimit me yjet...

single and the city

Iva Tiço Kjo rubrikë është trillim. Çdo përkim me ngjarje dhe personazhe realë nuk është aspak i rastit

Shpirti binjak… ose diçka e ngjashme

Dancing with the Stars Sezon i ri, yje të rinj N

ga produksioni i spektaklit “Dancing with the Stars Albania” thuhet se ka nisur puna për sezonin e ri, i cili vjen me shumë të reja. Nuk bëhet fjalë vetëm për konkurrentët, që ashtu siç e do formati, padyshim këtë vit do të jenë të rinj – emrat që janë spekuluar deri tani si kërcimtarët e rinj VIP që do të garojnë çdo javë janë rrokeri kosovar, Andos Sinani dhe Arion Muça, ish- banor i shtëpisë së ‘Big Brother’, i cili në dy sezonet e fundit ka qenë një prej prezantuesve tek “E diela shqiptare” në televizionin ‘Klan’. Kësaj here Arioni ndërron televizion dhe eksperiencë, megjithëse nuk e ka fare të panjohur formatin e një reality show. Ndërsa Andosit i duhet që tanimë baladat rrok, jo vetëm t’i këndojë por t’i përkthejë në hapat e instruktuara nga koreografët Enada dhe Gerd Vaso. Konkurrentë të tjerë thuhet se do të jenë drejtoresha e revistës “AS” Aurela Hoxha dhe ish konkurrentja e edicionit të fundit të Big Brother Rike Roçi. Duket se formati i Big Brother ka rezultuar një furnizues i mirë për spektaklin e kërcimit. Por nuk mbarojnë me kaq të rejat që vijnë nga produksioni i “DWS”. Madje ato më surprizueset vijnë nga emri i prezantueses, e cila nuk do të jetë më Amarda Toska pasi do e ketë të pamundur t’i kushtohet spektaklit me angazhimet e saj si mama. Para disa kohësh u tha

se prezantimi do i besohej Adi Krastës dhe Armina Mevlanit, por me lëvizjen e Krastës nga ‘Vizion Plus’ drejt “Agon Channel”, kjo duket e pamundur tashmë, ndërsa emri i Arminës mbetet ende në listë edhe pse i pakonfirmuar zyrtarisht. Ende nuk është lakuar emri i moderatorit mashkull, por prezantuesja tjetër ka shumë gjasa të jetë këngëtarja Miriam Cani, e cila i ka dhënë lamtumirën karriges së kuqe në spektaklin “The Voice of Albania”- që nga ana tjetër pritet të fillojë së shpejti me sezonin e ri, dhe është nisur drejt një aventure të re me format krejt të ndryshëm nga ai që është shfaqur deri më tani. Vetë Miriami thotë se ende nuk është zyrtarizuar asgjë me projektin dhe është në pritje të përmbylljes së kontratës së re. Edhe juria këtë vit thuhet se do të vijë e ndryshuar dhe panelit të kritikëve Ilir Shaqiri, Alfred Kaçinari dhe Iva Tiço do t’u bashkëngjitet edhe aktorja e njohur Ema Andrea, e cila do të jetë kritike shumë e fortë, duke pasur parasysh backgroundin e saj si balerinë përpara se të ndërmerrte karrierën e aktrimit në sallat e teatrit dhe kinematografisë. Megjithë të rejat dhe emrat që priten të konfirmohen ende nga produksioni, ajo çka nuk do të jetë surprizë është spektakli i garantuar.

ikush e quan “shpirt binjak”. Dikush “princ të kaltër”. Dikush “të duhur”. Të tjera akoma “të domosdoshëm”. Ose “të nevojshëm”. Ose “epotani-s’ke-ç’i-bën-do-marrësh-një-se-s’rrihet-vetëm”… Nejse, dikur thuhej se “s’ka mbetur laraskë pa bisht”. Ndaj të gjitha ato që s’e kanë gjetur as Princin e Kaltër, e as të Duhurin, janë pra në kërkim të atij. Të duhurit apo të paduhurit, pak rëndësi ka: thuhet që nuk rrihet vetëm, nuk duhet të rrihet vetëm, ndaj le të nisë kërkimi. Ndoshta nuk ia vlen të merresh gjithë ditën me këtë punë, nuk mund të rrish përpara kompiterit e të kërkosh në facebook, twitter, instagram apo agjenci martesore… Një kushërira ime ndërkohë ka dëgjuar për një të tillë diku jashtë, tmerrësisht serioze, ku vetëm për t’u anëtarësuar nevojiten disa mijëra euro, e prej së cilës në fund fare del me një burrë europian me një rrogë qindra mijëra euroshe në vit… Ajo thotë që ky është investim, por për momentin asnjëra nga ato që e kanë dëgjuar s’po mendon të marrë ndonjë kredi konsumatore apo overdraft e të regjistrohet në këtë agjenci. Nuk ia vlen as t’i qepesh çdo shoqeje apo kushërire të martuar dhe sistemuar dhe t’i bësh për të njëmijtën herë atë bisedën që të bëjë edhe njëherë apelin e shokëve dhe kushërinjve të burrit të vet për të parë mos ka ndonjë njohje të re, ndonjë që i ka shpëtuar apelit të mëparshëm, apo ndonjë që ka ndërruar gjendje civile që nga apeli i fundit. Nuk ia vlen as të dalësh e të marrësh me radhë klubet në fundjave, sepse dihet: Princat e kaltër nuk takohen në të tilla vende. Dhe se “i duhuri” të klasifikon menjëherë “të gabuar” nëse qëllon që të takojë pas orës 12 të natës dhe pas gotës së dytë të gin-it. Gjithsesi sytë duhen mbajtur hapur. Sepse mirë është të jesh në formë kur takon dikë interesant. Dikë inteligjent. Ndoshta dikë që ka kulturë dhe që ngjan simpatik. Dhe që ta bëjmë tamam, pse jo, të jetë alamet kingu (dhe që të vijë erë e mirë, që nga Fahrenheit i vjetër e deri tek Cartier-i më i ri). Dhe që të ketë një ekonomi të mirë, ndoshta fare pak më mirë se tënden… A ka të tillë? Të mirët e tillë i kanë marrë me kohë. Ose kanë dalë nga prodhimi. Kurse ata që kanë mbetur, kërkojnë tjetër gjë nga ajo që kërkon ti: kërkojnë “jo të duhurat”, në mënyrë që ta kenë të lehtë që të mos impenjohen seriozisht. Sepse nëse vërtet janë kaq të mirë dhe të lirë në këtë pikë, normal që u kanë qëndruar larg të duhurave si ti, sepse duan të rrinë vetëm. Dhe kësaj kategorie bën mirë t’i rrish larg, se edhe po pate strategjinë që të paraqitesh si jo e duhura, pra e parrezikshme në sytë e tij, për t’u shndërruar pak e nga pak dhe pa e kuptuar ai në të duhurën, do kalojë aq shumë kohë, sa ti nuk do dish më çfarë do… Ose ai do kërkojë një jo-të duhur tjetër që t’ia bëjë jetën pak më interesante. Duket pak e vështirë ëëë???? Duket mision i pamundur, ëëë?? Epo durim tani. Ia vlen të lodhesh njëçik për të gjetur këtë shpirtin binjak. Se po të ishte e lehtë e gjenin të gjithë. Dhe nuk vijonin ta kërkonin edhe pas martese… Sepse vetëm po të jesh më naivja mbi këtë tokë beson se vërtet të gjitha martohen dhe jetojnë të lumtura me shpirtrat binjakë. Laraskat që nuk mbeten pa bisht janë më të shumta. Edhe pse shpeshherë as që e dinë se janë laraska dhe ai që kanë në krah është bishti… P.S. mund të ndodhë që në një pikë të kuptosh që shpirtin binjak e ke takuar dikur. Dhe se vetëm tani e kupton që ka qenë i duhuri… Ia vlen të kthehesh. Në fund të fundit historitë pa mbarim janë thelb i mazokizmit femëror.

botimi

Kolana/thesis

Një enciklopedi albanologjike

Drapër e çekan, një monografi me vlera

Libri më i ri që studiuesi Shaban Sinani i paraqet lexuesit, nën titullin “Pyetje në albanologji - autorë dhe teza”, ashtu si tërësia e studimeve të tij (mbi 20 tituj librash të publikuar deri tani), përveç vlerave shkencore, përbën një kontribut për theksimin...

Monografia “Shpërndarja dhe rishpërndarja e të ardhurave kombëtare në ish-Bashkimin Sovjetik” me autore dr. Anilda Bozdo, është një monografi me vlera e cila mbështetet në një material mjaft të pasur të shtypit të kohës...

recensë personazh pyetsori shënime vitrina Çdo të shtunë / dielë www.mapo.al

recensa

Luljeta Lleshanaku Recension për një libër të pashkruar Na pëlqen apo jo, i gjithë procesi i komercializimit të librit tashmë është një proces i natyrshëm dhe i pashmangshëm sa edhe “ngrohja globale”, e cila kohët e fundit na doli se qenka “ftohje globale”.

Behar Gjoka: Ardian Ndreca:

Të bajsh detyrën tande, pa u përlye, asht kthye në heroizëm Profesori i Universitetit prestigjioz “John Carroll” në Vatikan, kryeredaktori i revistës “Hylli i Dritës”, një penë e spikatur në shtypin shqiptar me dhjetëra shkrime, analiza, ese, u përgjigjet kështu pyetjeve të Prustit…

Blushi pa paragjykimet si fenomen në letërsinë shqipe

Libri më i ri studimor i studiuesit Behar Gjoka, është një këndvështrim mbi tri romanet e shkrimtarit Ben Blushi si një risi në demistifikimin e historisë, mitit dhe legjendave në letërsinë shqipe të pas viteve ‘90 Aida Tuci

Çdo botim i tij është një hyrje e zhurmshme në skenë, ndoshta sepse ai ishte një politikan që po sfidonte letërsinë shqipe. Kështu e panë që kur trokiti me romanin e tij të parë “Të jetosh një ishull”, një libër që prodhoi madje dhe zhanrin e botimeve “Pro dhe kundër” autorit. Por nuk kanë qenë polemikat e shumta mbi romanet e Ben Blushit, çfarë ka ngacmuar studiuesit e letërsisë Behar Gjoka t’i vlerësojë në studimin e tij më të fundit tri romanet: “Të jetosh në ishull”, “Otello, arapi

i Vlorës” dhe “Shqipëria”, si dukuri letrare jo e zakonshme në letërsinë e shkruar këto 23 vite”. Kjo është qasja e parë mbi triptikun e Blushit ku vepra studiohet e ndarë nga jeta e politikanit-shkrimtar. Dhe rezultati: Blushi është tashmë një fenomen në letërsinë shqipe. Argumentimet lexojini të përmbledhura në këtë intervistë të studiuesit Behar Gjoka, ndërsa ju fton të thelloheni mbi to në librin e tij studimor, që është akoma në proces botimi për të qenë pranë lexuesve në javën e parë të nëntorit në Panairin e Librit në Tiranë.

Faqe 21

E shtunë-diel, 5-6 shtator 2013

intervista

Fragment nga libri

Prania dhe roli i mitikes në këto romane

Studiuesi Gjoka:

Përse fenomeni Blushi? Sepse në një kohë shumë të shkurtër Ben Blushi na shfaqet me tri romane që tërheqin vëmendjen, shkaktojnë debat, e që në shijen time janë tekste të shkruara ndryshe. Kemi të bëjmë me një prozë që merr përsipër të demistifikojë historinë, mitin, legjendat. Pra gjithçka që ne kemi njohur në një formë, Ben Blushi na e sugjeron në një formë tjetër. Ky dekodim ndodh kryesisht me historinë shqiptare, por edhe më gjerë se sa kaq. Te romani “Të jetosh në ishull”, për mua ndodh çmitizimi i figurës së Skënderbeut dhe në njëfarë kuptimi, mitizimi i Gjergj Arianitit. Tek “Otello...” kemi mitin letrar të Shekspirit që ç’mitizohet tashmë në një formë krejt tjetër, për të ardhur në fund tek romani “Shqipëria” ku kemi ç’mitizim të figurës së Lekë Dukagjinit. Ky roman është sprova letrare që do dhe vëmendjen më të madhe, sepse autori këtu vendos dy realitete; atë çfarë ndodh në marrëdhënien mes Zotit dhe Shqipërisë që ka si idhull Lekë Dukagjinin. Së dyti mendoj se romanet e Blushit kanë një bazë librore. Frymëzimi nga realitete të ndryshme, në rastin e Blushit nuk funksionon. Letërsia e tij është një letërsi që buron nga leximi. Është një letërsi që vjen nga kultura, e cila i ka mundësuar që të ketë njohjen e nevojshme me historinë shqiptare dhe me realitetin shqiptar. Kjo pasohet me qëndrimin autorial që ai mban ndaj kësaj bote. “Të jetosh në ishull” është në një farë mënyrë një dialogim me të gjithë librat që janë shkruar për Skënderbeun, një dialogim me një qëndrim kontrovers. Po ashtu “Otello...” është tregues shumë i qartë që kemi të bëjmë me një letërsi që merr shkas nga një libër i caktuar dhe e dekodon atë për të hyrë në një marrëdhënie krejt tjetër me lexuesin. Ndërsa te “Shqipëria” problemi është edhe më i ndërlikuar. Pse është më e ndërlikuar te “Shqipëria”? Sepse në këtë rast gjendemi në dy kohë. Autori luan, përplaset me kohën e Lekë Dukagjinit por edhe me kohën e monizmit. Në letërsi ligjet estetike nuk kufizojnë. Arti në përgjithësi nuk kufizon, ai i rrëzon këto kufizime. Me këtë nuk dua them se Blushi është autori më i madh. Blushi me këto tre romane, është autori ndryshe. Shkrimin, duke marrë shkas nga librat, është një hulli që e ka çelur Borhesi. Në letërsinë shqipe e ka vijuar me sukses Camaj. Kam parasysh këtu Palimpsest-in, dhe Dranja-n. Ka dhe autorë të tjerë por me Blushin kjo shndërrohet në një tipologji. Frymëzimi tek ai buron nga njohja e literaturës e prej këtu ai ndërton atë që quhet dialog me lexuesin në një pozicion krejtësisht kundërshtues. Të thotë, jo mendimin që pëlqehet, por atë që ai aspiron. Autori në këto tre libra dekodon atë që ne jemi mësuar ta quajmë mitizim dhe hyjnizim të historisë shqiptare, historisë së qenies. Atij nuk i intereson kjo. Atij i intereson, paraqitja e një realiteti që e vë në dyshim, sigurisht për qëllime estetike. Unë mendoj që debatet që janë bërë për librin e parë të Blushit e në një farë mënyre dhe me të tjerët, kanë qenë jashtë letrarë. Mendoni se shkrimtari Blushi është paragjykuar për shkak të biografisë politike?

Çdo lexues, lexon paragjykimet e veta. Blushi hyri nga media dhe politika në letërsi sfidues, por fakti që jemi tek romani i tretë i autorit nuk kemi të bëjmë më me një sfidë por kemi të bëjmë me një individ që në biografinë e tij merret me politikë. Por nuk është kjo thelbësore, sepse tekstet e tij paraqesin një punë që duhet trajtuar seriozisht. Autori sugjeron tekstin e tij, lexuesi e pranon ose nuk hyn në marrëdhënie me sugjerimin e tij. Në këtë rast unë nuk mendoj se varet tërësisht nga marrëdhënia që ndërton lexuesi, ajo që shkruan Blushi apo çdo shkrimtar, sepse kjo varet nga lexuesi. Nëse është lexues që kërkon të vërtetojë historinë në letërsi nuk do ta marrë këtë përgjigje në romanet e Blushit. Nëse është lexues i moralistikës, i filozofisë apo ideologjisë sërish nuk do ta marrë këtë përgjigje. Nëse është lexues i letërsisë duhet të pranojë se realiteti letrar është një realitet fiction. Pra është lojë, imagjinatë dhe të kërkosh kodifikimin e lojës me rregulla që nuk kanë të bëjnë me lojën që ka estetika është si të hysh në hullitë e akademizmit që kërkon të vërtetojë të pavërtetueshmen. Arti për mua është i pavërtetueshëm. Letërsia është një kënaqësi që ne e provojmë deri në fund të faqes. Ajo çfarë prezanton Blushi, është një pikë reference, një pikë kthese e kërkimit të vatrave të pashterura të letërsisë. Çfarë keni parasysh kur thoni “ i vatrave të pashterura të letërsisë”? Kam parasysh faktin që Blushi nuk e konsideron shumë temë e madhe-temë e vogël. E parapëlqyera e tij është të merret me të, të sugjerojë e të sendërtojë, tek e fundit, atë që quhet bota personale autoriale. Nëse ne do t’i hynim analizës; Si është rrëfimi? Si është struktura apo stili?...atëherë do të ishim në një bisedë mirëfilli teknike, e cila nuk do të na jepte dot përgjigje. Përse shkrimtarin-politikan Blushi? S’ka shkrimtarë të ngjashëm me të për tu marrë në konsideratë nga një studiues i letërsisë siç jeni ju? Dialogu serioz i Blushit si shkrimtar në këto tre romane më ka detyruar që të ndalem për të parë se çfarë ndodh realisht me letërsinë e pas viteve ’90. Arti i shkrimtarit është tek tekstet e tij. Nuk është tek jeta që bën ai. Pasqyra, pasaporta e shkrimtarit është teksti. Ne kemi konceptin që shkrimtari është profesion. Por nuk është kështu. Shkrimtari është një qenie krejt e zakonshme, si gjithë të tjerët por që bën diferencën në momentin që shkruan. Në momentin që ai propozon një libër këtu ai është veçuar. Por çfarë ndodh? Ne lexojmë paragjykimet. Ne kemi parasysh Blushin si politikan dhe gazetar. Për mua Blushi politikan-gazetar në të tre librat ka vetëm një vlerë; informacionin dhe qëndrimin që mban. Ato e kanë ndihmuar që të kapë më shpejt nevojën për të demistifikuar historinë. Dhe këtë e propozon dhe duke e sugjeruar përmes letërsisë. Letërsia së pari është kënaqësi. Në këtë kuptim në tre romanet e Blushit mbi të gjitha është kënaqësia e befasisë. Befasia e thënies, dhe e lodrimit me rrëfimin dhe skicimin e figurave që sipas këndvështrimit tim

www.mapo.al

i përkasin një moderniteti, pse jo një post moderniteti. Nëse ne do ta lexojmë Blushin me modelin klasik nuk hyjmë dot në marrëdhënie me të si lexues. Në këtë kontekst, ai është modeli i shkrimtarit që shkëputet nga modeli i prozës që është shkruar deri më tash ? Pikërisht. Kjo e kuptuar në aspektin e thënies që kërkon të dekodojë historinë boshe e krenare të ne shqiptarëve dhe në qasjen rrëfimore dialoguese. Sa është e përsosur kjo?!...Unë nuk jam këtu për të bërë hartografinë. Fakti që unë ndalem në romanet e Blushit do të thotë se këto romane kanë një vlerë, sepse shënojnë një pikë ndryshimi, një pikë kthese në marrëdhënien me letërsinë. Letërsia shqipe nuk është më në kërkim të temave të mëdha. Letërsia shqipe është në kërkim të shenjës që kemi lënë ne si qenie, si një qenie e zhveshur tashmë nga hyjnizimi. Letërsia e Blushit, nuk merr përsipër të na tregojë historinë dhe të na edukojë. Ajo merr përsipër të thotë qasjet personale të autorit mbi realitetin me pikësynim de-hyjnizimin e shoqërisë shqiptare, çmitizmin e asaj që quhet histori (e cila dhe ajo buron nga interpretimi). Në letërsi ka vetëm realitete estetike. Realiteti estetik në të gjitha rastet ka dritëhije dhe në këto dritëhije ne mund të shohim rrugëtimin e autorit dhe të lexuesit tek letërsia. Letërsia ka ligjësi estetike që burojnë vetëm nga vetëdija dhe nënvetëdija e autorit. Blushi në romanet e tij është besnik i dekodimit të mitikes dhe historisë ose leximit të anës tjetër të historisë. Librat e Blushit janë libra të hapur e për këtë arsye janë te moderniteti dhe post moderniteti. Janë libra që dialogun ku përveç rrëfimit klasik gjejmë dhe një vështrim eseistik i cili buron nga kultura dhe dëshira për të komunikuar me sa më shumë mjete. Mbetet e diskutueshme; A është e përsosur apo jo. Po aq, i debatueshëm se cili është vendi dhe hapësira që ai posedon në letërsi. Në këtë kuptim është e panevojshme hartografia, siç është e domosdoshme vënia e re e optikës me të cilën një autor shfaqet dhe pështjellimi që ai krijon në skenën letrare. Nuk mund të themi se Blushi është krejt i zakonshëm, por unë nuk marr përsipër të them as se ai është i jashtëzakonshëm. Blushi është një pikë që ka tërhequr vëmendjen dhe unë po rrekem të them se kjo nuk është vetëm pse ai është në politikë, por sepse ka këto elementë të tekstit, që unë përmenda, që e bëjnë atë pjesë të letërsisë post moderne. Blushi tashmë është një pikë referenciale e marrëdhënies së lexuesit me letërsinë shqipe. Por mbetet krejt i hapur debati se cili do të jetë kulmi i shenjës letrare që ai do të lërë në letërsinë shqipe. Them mbetet e hapur për dy arsye: E para, sepse ky është një proces i gjatë dhe e dyta; letërsia shqipe duhet të dali nga “ishulli” i saj. Deri në momentin që ajo matet së brendshmi jemi në rregull, por ajo duhet të matet edhe me realitete të tjera. Dhe komunikimi i teksteve të Blushit me lexuesin përtej gjuhës shqipe mendoj se sapo ka filluar.

Një nga problemet që rroket në të tria tekstet e autorit, është marrëdhënia e dukshme me historiken dhe mitiken, një marrëdhënie e veçantë që ka të bëjë me shkasin që merret prej lëtyre situatave, si dhe njëherit me procesin e dekodimit të tyre. Rrethana e pranisë së historikes dhe mitikes në prozën e tij, në lëvrimin e romanit, kuptohet se e bën të pashmangshme dobinë e njohjes, studimit dhe përcaktimit të rolit dhe peshës, që ato shenjëzime zënë në veprën e tij letrare. Po kaq, në hapësirat e teksteve romanore është edhe përpjekja për të sendërtuar dekodimin e historikes dhe çmitizimin e mitikes. Ky aspekt, dëshmues dhe përmbysës, i ligjërimit të përveçëm letrar, shënon rrafshet e sipërmarrjes autoriale, por edhe të përfitimit të një tipari, të rrekjes këmbëngulëse për të rrëmihur në rrënjët e qenies njerëzore dhe veçmas të asaj shqiptare. Prania e historikes dhe mitikes, një tregues parapëlqimi autorial, shpërndërrohet në një lente për të kundruar lidhjen e ndërsjellë, të rrokshme në hapësirat e teksteve, si dhe vlerën që bartet në të tre romanet, pra tek Të jetosh në ishull, Otella Arapi i Vlorë dhe Shqipëria. Kjo rrethanë e pranisë së mitikes dhe sidomos të historikes së fatit të qenies arbnore në këto hapësira të teksteve romanore, kërkon hedhjen e vështrimit në dijen letrare, mbi mënyrën se si trajtohet elementi historik dhe mitik. Mitet, zakonisht kanë filluar si këngë dhe si tregime të shkurtra, që megjithatë në letërsi zënë vendin e rrënjëve të ekzistencës së vetë qenies njerëzore. Miti, si akt dhe frymë, si këngë a tregim, prani dhe atmosferë, është trajtuar edhe si një paraardhës i mitit letrar. Në romanet e Blushit, kemi të sendërtuar pak a shumë të njëjtën poetikë të shenjimit të letrares, të lidhur me mitiken dhe historiken, si dhe me dekodimin e tyre: - Në romanin Të jetosh në ishull, kemi çmitizimin e Skënderbeut, pra të figurës madhore të heroit tonë kombëtar, si dhe mitizimin e Gjergj Aranitit, njërës nga emblemat e betejave të motit të ndritshëm. I pari, pra Skënderbeu, ka dalë në dritë në të gjithë rrezatimin e vetë në historinë shqiptare, ndërsa i dyti, pra Araniti, ka mbetur disi në hije, krahasimisht me figurën e Gjergj Kastriotit. Jo se letërsia është fuqia magjike që rregullon atë që prish historia dhe historianët e varur nga koha dhe politika e ditës, por letërsia sendërgjon dhe formëson, atdheun shpirtëror letrar, në pamje të shumëfishta. - Nga ana tjetër, romani Otello Arapi i Vlorës, që përbën tekstin e dytë të autorit, paraqet një përpjekje serioze për të mitizuar dhe çmitizuar një mit letrar, tashmë të Otello-s, Desdemonë-s dhe Jago-s, realizuar në tragjedinë e xhelozisë prej mjeshtrit të shkrimit dramatik, Ëilliam Shakespeare. Ky tekst, më i ngjeshur nga ana letrare, paraqet një linjë interesante të historisë shqiptare të kohës. Ngjarjet e romanit, që ka në qendër një mit letrar, janë vendosur në kohën kur në hapësirat e gadishullit, ku përgjithësisht ende gjellijnë arbnorët, sundonin Balshajt, që siç na e mëson historia, pati një moment kur zotëronin mbi 140 km2 të territorit të gadishullit, duke skicuar një çast të ofensivës sonë. Po kaq, në materien e këtij teksti, hidhet një trajektore e pagjasshme në dukje, e fateve të Venecias dhe Vlorës, madje pavarësisht ndryshimeve të mëdha, që ka ndërmjet këtyre dy qyteteve mesdhetare, të cilat në fakt bartin fatin e përbashkët, si dhe po kaq një përpjekje të jashtëzakonshme për të komunikuar, ndërmjet tyre me botën. - Në romanin Shqipëria, një tekst relativisht më i gjatë së sa dy të parët, ku tashmë vihet në qendër Shqipëria, në pakohësi dhe shumëkohësinë e ekzistencës. Thelbi i dekodimit të historikes dhe mitikes, lidhet me figurën e Lek Dukagjinit, që dihet se bart rrafshet e kanonit të së drejtës zakonore shqiptare, si më i përhapuri në kohë dhe si veprim, pavarësisht se si mendësi shtrihet, në jug dhe veri. Prania e Kanunit të Lekës, lidhet me situatën e gjakmarrjes, që përsëritet pambarimisht, sidomos në hapësirat e veriut të vendit. Ka jo pak raste që përplasjet e rëndomta, pra hakmarrjet dhe hesapet e ndryshme, të paraqiten me pa të drejtë edhe si pjesë e gjakmarrjes, ndonëse në thelbin e tyre nuk kanë asnjë lidhje me këtë element të së drejtës zakonore shqiptare. Në këtë roman, thelbi i dekodimit lidhet me mitizimin dhe çmitizimin e figurës dhe emrit të Lek Dukagjinit, që duket se është marrë më tepër si simbolikë e jetës së prapambetur, krejtësisht të mbyllur, si me thënë të një jete të mbyllur, si në një ishull vetmitar dhe të shkëputur nga bota.

E shtunë-diel, 5-6 shtator 2013

www.mapo.al

shënime

Recension për një libër të pashkruar Luljeta Lleshanaku

hndërrimi i librit në një industri, ndryshoi shumë edhe kërkesat ndaj letërsisë; të shkruarit u shndërrua në një sipërmarrje biznesi në të cilën tani përfshihet: autori, agjenti, botuesi, shpërndarësi dhe reklamuesi. Dhe një agjenti letrar, për t’i shitur një roman, fjala vjen, një botuesi, i duhet patjetër një “histori”, dhe në një botë ku koha është para, pesëmbëdhjetë minuta prezantim të subjektit, bëjnë ndryshimin midis “po”-së dhe “jo”-së. Por, le të përfytyrojmë për një çast, sikur në ditët tona, agjentit do t’i duhet të shesë historinë “Plaku dhe deti” të Heminguejit, e cila është thjesht një alegori.. E aq më tepër, tregimet e tij, ku nuk ndodh pothuajse asgjë në sipërfaqe, asgjë për t’u treguar qoftë edhe shkurt, asgjë përveç një drame psikologjike që zhvillohet “nën lëkurë”. Si do të bëhej ?!! Në kërkim të ekzotikës

Një presion i kësaj natyre, pra presioni për të kërkuar doemos një histori që të “lë pa frymë”, i shtyn shkrimtarët shpesh, që për shkak të fabrikimit, të dalin prej natyrës së tyre, duke tradhtuar kështu shkrimin si një nxitje të brendshme. Dhe akoma më i madh bëhet ky presion për shkrimtarët që shkruajnë në gjuhë të tjera, pra që vijnë të përkthyer në treg, për shkak se zinxhirit që përmenda më sipër, i shtohet edhe një hallkë tjetër: ajo e përkthyesit, meqenëse bën edhe ai seleksionim e tij. Po çfarë përbën një temë ekzotike? Politika “shet”. Termi “shet” është ai që përdoret rëndom në një biznes të tillë. Dhe politika vërtetë shet. Në këtë kontekst, ne mund të quajmë veten disi “të bekuar” që i përkasim një realiteti politik, i cili intrigoi botën jo pak për gati një shekull, realitetit ish-komunist të Europës Lindore dhe Qendrore, të cilin, siç thuhej në një artikull të ‘New York Times’, do ta kishte zili edhe një shkrimtar si Philip Roth kur shprehej se “atje, asgjë nuk shkon, por çdo gjë ia vlen; dhe këtu (SHBA), çdo gjë shkon por asgjë nuk ia vlen.” Në mos tjetër, edhe kur politika nuk është tema qendrore, referimi ndaj realitetit komunist mbart në vetvete një formë origjinale, atipike të organizimit social, karakteristikë kjo e shoqëritë të izoluara. Por edhe kjo ekzotikë duket tashmë e konsumuar pas më shumë se dy dekadash, siç dëgjova të shprehej një botues perëndimor, i cili ishte për të zbuluar autorë interesantë nga Lindja, në një aktivitet letrar në Slloveni. E në mos politika, çfarë tjetër “shet”? Përplasjet raciale, përplasjet fetare, dhe përplasjet kulturore. Fjala vjen, një nga romanet më të bujshëm sot është “Dervishi amerikan”, i cili ka autor një pakistanezo-amerikan, që fitoi edhe Çmimin “Pulitzer” për dramë vitin që shkoi. Autorë nga India, Afganistani, Lindja e largët..vazhdojnë të mbetën shumë të preferuar në treg, sepse trajtojnë pikërisht këtë temë: përplasjet kulturore. Dhe në mos përplasjet kulturore…, autori mund të kërkojë të tjera ekstremitete: krimi, dhuna, spiunazhi, perversiteti…çdo gjë që përf aqëson një skaj, një ekstrem, pa paragjykuar cilësinë e librit (meqenëse tema nuk përcakton cilësinë e shkrimit). Sepse çudia “shet”. Mungesën e një përvoje të tillë (dhe shkrimtarët nuk e zgjedhin vendin ku lindin, as shumicën e përvojave), një prozator francez fjala vjen, i izoluar brenda një tematike të kufizuar, e kompenson përmes dramës familjare,

Pse e vrave Mark Darcy-n?

abuzimit dhe seksit, sepse “seksi shet”. Natyrisht, ky presion është shumë herë më i madh për autorët e panjohur, meqenëse emri gjithashtu “shet”; emri përbën një ekzotikë në vetvete. Një memuar i Sarah Palin, p.sh, u ble një milion dollarë nga botuesi i saj. Një libër i një vrasësi serial, do të kishte një shitje të hatashme sepse Reality show shet. Dhe kjo situatë, natyrisht që rëndon më tepër mbi letërsinë, ku shitet vepra dhe jo autori, deri në momentin që autori bëhet shumë i njohur. Meqë e përmenda Philip Rothin më lart, ai sot është shumë më i lirë në zgjedhje, duke qenë që librat e tij blihen vetëm nga emri. Dhe kur kjo ekzotikë mungon në realitet, kërkoje atë në një dimension tjetër: fantastiken. Si tek “Harry Potter”, p.sh.

Por ndërsa zinxhiri midis autorit dhe lexuesit është zgjatur dhe komplikuar, po aq duket se është shkurtuar nga ana tjetër. Fjala vjen, Helen Fielding, autorja e romanit të suksesshëm “Bridget Jones” (popullariteti i të cilit u shumëfishua prej filmit) në një intervistë zbulon subjektin e “Bridget Jones III” që del së shpejti në shitje, dhe në të cilin, njëri nga personazhet, ai i Mark Darcy-it nuk është i përfshirë, pasi ka vdekur pesë vjet më parë, dhe Bridget tashmë ka krijuar një lidhje me një djalë shumë më të ri se veten. Dhe ky fakt ka irrituar mjaft fansat, të cilët reagojnë kundër shkrimtares në rrjetet sociale:“Vetëm një fjalë për Helen Fielding: pse?!” Apo një tjetër: “Çfarë djallin po bën në këtë “Bridget Jones”, Helen Fielding!?” Duket se pasi personazhet e librit janë bërë kaq popullorë, autorja nuk zotëron të drejta të plota më mbi ta; nuk ka më të drejtë t’i vrasë e të luajë me ta sipas qejfit. Pyesim veten: çfarë po ndodh? Bestseller apo jo, duket se ka ardhur një kohë, ku lexuesi ka po aq të drejta sa edhe autori mbi veprën. Dhe kjo është një dëshmi e asaj që thamë më sipër: letërsi e shkruar për të hapur oreksin e lexuesit, flirtim i hapur me të, një flirt të cilin, vjen koha që duhet ta “paguash”.

Mos merr kohën time!

Sot njerëzit lexojnë për të mbushur kohën midis, ose kohën parazite, dmth: në trena, aeroporte, në pritje të radhës tek dentisti, para gjumit për të shmangur mendime që të lënë pa gjumë, kështu që, çdo ekzagjerim në informacion apo në numrin e faqeve, do të ishte i parehatshëm për ta. Veshja e “kohës” me një kuptim të tillë materialist, e detyron shkrimtarin t’i përshtatet lexuesit, të respektojë kohën e tij. Padyshim, është shumë e vështirë, që sot, një botues të pranonte një roman epope alla “Lufta dhe paqja” që është kaq impenjues dhe i ngjeshur në ngjarje dhe personazhe apo çdo lloj romani tjetër që i tejkalon 300 faqet. Dhe nuk është aspak e lehtë për një shkrimtar t’i përshtatet edhë këtij kufizimi, gjë që kërkon një stërmundim të madh, ose siç shprehet Mark Twain: “Shkruaj gjatë, se nuk kam kohë të shkruaj shkurt.” Kështu që, asnjë autor nuk habitet më, kur agjenti ose redaktori, me gjakftohtësi të madhe, bën atë gjestin që imiton gërshërët: “Prite! Është shumë i ngarkuar. Të lodh!” Je sentimental? Shko në shtëpi dhe qaj!

Në një intervistë televizive me rastin e premierës së filmit të tij të fundit, regjisori austriak Michael Haneke (mjaft i njohur viteve të fundit me filmat “Fjongoja e bardhë” dhe “Amour”), shprehet se nuk do të bënte një film si “Lista e Shndlerit”, i cili sipas tij, është “argëtues”. Parimi i Haneke është se, për të bërë njerëzit të kuptojnë diçka, duhet t’i bësh të shohin të gjitha anët qartë. Pra, filmi i Spielberg-ut është imponues, sentimental, dhe i ekzagjeruar në patos, sipas tij. Duket se arti në kohën tonë kërkon diçka më shumë se lotët në kinema: kërkon një perceptim analitik dhe racional. E njëjta gjë duket se ndodh edhe në letërsi. Mjafton të lexosh faqet letrare të New Yorkerit, për të parë tendencat e letërsisë, e cila priret drejt ironizimit, racionalizimit të botës, më shumë se sa drejt një perceptimi emocional. Dhe është e natyrshme, përderisa letërsia është projeksion i një psikoze sociale ku emocionet, ndjeshmëria e tepërt, shihen si një pengesë për të ecur përpara. Ky është modeli i njeriut modern, të cilin, duam, s’duam, letërsia duhet ta modelojë. Problemet janë për të

Globalizmi: fillimi apo fundi?

Po çfarë përbën një temë ekzotike? Politika “shet”. Termi “shet” është ai që përdoret rëndom në një biznes të tillë. Dhe politika vërtetë shet. Në këtë kontekst, ne mund të quajmë veten disi “të bekuar” që i përkasim një realiteti politik, i cili intrigoi botën jo pak për gati një shekull, realitetit ishkomunist të Europës Lindore dhe Qendrore, të cilin, siç thuhej në një artikull të ‘New York Times’, do ta kishte zili edhe një shkrimtar si Philip Roth kur shprehej se “atje, asgjë nuk shkon, por çdo gjë ia vlen; dhe këtu (SHBA), çdo gjë shkon por asgjë nuk ia vlen. dalë mbi to; kjo është forca e njeriut. Më kujtohet një tjetër rast domethënës në një koloni artistësh: pas një performance muzikore, një regjisor iranian pyeti kompozitoren që ishte nga Bostoni: “Pse është kaq e ftohtë kjo muzikë? Pse nuk përjetohet me zemër, pse nuk të prek?” Dhe ajo iu përgjigj: “Profesori im në shkollë më thoshte: “Je sentimentale? Shko në shtëpi e qaj sa të duash!”

Na pëlqen apo jo, i gjithë procesi i komercializimit të librit tashmë është një proces i natyrshëm dhe i pashmangshëm sa edhe “ngrohja globale”, e cila kohët e fundit na doli se qenka “ftohje globale”. Na mbetet veç të kuptojmë skemën dhe t’i bindemi asaj. Pra: “Më jep një skemë, të jap një libër!” Por, si do të ndryshojë ky raport, në epokën e globalizmit? Para dy vitesh, isha pjesëmarrëse në një aktivitet ndërkombëtar të poezisë në Dubai, dhe gjëja që më ra më shumë në sy ishte disi e dhimbshme: të gjitha poezitë ishin shumë mbresëlënëse në vetvete, por çështja është se ti nuk ishe më në gjendje të dalloje se cili prej autorëve ishte arab, cili kinez, e cili anglez (natyrisht, në këtë paqartësi fus edhe veten). Falë teknologjisë, brenda pak sekondave ne mund të informohemi mbi të rejat e fundit në letërsi, mund të lexojmë krijimet e njëri-tjetrit, nga njëri cep i botës, në tjetrin. Pra, një ekspozim i tillë kaq i shpejtë, një qarkullim kaq komod i shijeve dhe informacionit letrar, me sa duket ushtron presion jo të vogël në rrafshimin e dallimeve që variojnë që nga tematika e deri tek imazhi, duke çuar në një unifikim estetik. Dhe rrafshimi, nuk fillon me informacionin letrar; ai reflekton së pari, në stilin e jetesës, si rrafshim kulturor. Shtrohet pyetja: në një botë e cila sa vjen dhe po njehtësohet, (politikë globale, ekonomi globale, kulturë globale), atëherë çfarë mund të mbetet ekzotike, akoma interesante për t’u zbuluar përmes artit dhe letërsisë? Dhe pa pretenduar që jam e saktë në këtë parashikim, mendoj se më së fundi, nga e gjitha kjo, mund të dalë një lajm i mirë: kthimi tek ajo që përbën edhe esencën, çelësin e jetëgjatësisë së artit në të gjitha kohërat--kthimi tek e zakonshmja, e përditshmja, tek individi, që gjallon historinë e vet, të padukshme dhe të papërsëritshme.

E shtunë-diel, 5-6 shtator 2013

Pyetësori i Prustit

Kolana/thesis

Profesori i Universitetit prestigjioz “John Carroll” në Vatikan, kryeredaktori i revistës “Hylli i Dritës”, një penë e spikatur në shtypin shqiptar me dhjetëra shkrime, analiza, ese, u përgjigjet kështu pyetjeve të Prustit…

Ardian Ndreca: Të bajsh detyrën tande, pa u përlye, asht kthye në heroizëm Cila është ideja jote për lumturinë Lumtunia për mue asht diçka që ka të bajnë me atë që shpresohet dhe ende s’ka ardhë, por edhe diçka që asht por që ende nuk asht në plotninë e vet. Cila është frika më e madhe? Mos me mujtë me vendosë për diçka të randësishme. Cilin person të gjallë admironi më shumë? Admiroj ata që i qëndrojnë së keqes tue e dijtë se e kanë të humbun betejen. Cili është ai tipar i të tjerëve që të ngjall mëshirë? Tipare që të ngjallin “mëshirë” në sensin që ju i jepni kësaj fjale janë veset, në qoftë se nuk ju kam kuptue gabim. Por mëshira në kuptimin e mirëfilltë, pra “pietas” e latinëve, asht nji ndjenjë që na ban me qenë ma shumë njerëz, nji ndjenjë e naltë që zbut zemrat dhe na ban që të kuptojmë të tjerët nepërmjet nji empatie të thellë. Ka shumë gjana që më ngjallin ketë “pietas”, për shembull nji fëmij që ditën e parë të shkollës nuk ka tesha të reja, libra, fletore. Jam i bindun se në qoftë se gjanat e “vogla” nuk na bajnë përshtypje, edhe ato të “mëdhajat” s’do të kenë nji kuptim të qenësishëm për ne. Ekstravaganca jote më e madhe? Sinqerisht nuk e di, s’besoj se jam ekstravagant, por të tjerët mund ta dijnë ma mirë! Cili është udhëtimi yt i preferuar? Me mend udhëtoj pa prâ, përditë e përnatë. Vetë mënyra si e përfytyrojmë kohën mbrenda nesh, të kaluemen dhe të ardhmen përban nji udhtim magjik për të cilin s’ke nevojë as për aparat fotografik, as për bileta... Në ç’rast mund të gënjesh? Rrena asht nji prej gjanave që urrej ma me forcë. Rrena minon çdo raport shoqnor. Përpiqem me e mbajtë jashtë vetes, e kjo gja nganjiherë ka pasë koston e vet. Personi që përçmon më shumë?

Si i krishtenë përpiqem mos me përçmue personat, të cilët janë “shembëlltyra të Hyut”, por vetëm të keqen që ka zanë vend tek ata. Cilat fjalë ose shprehje përdor më shpesh? Ndoshta fjalën ndoshta. Pengu yt më i madh? Që s’e kam njohtë personalisht Nanë Terezën. Kur dhe ku ke qenë i lumtur? Lumtunia asht si nji yjësi, lidhja mes momenteve të veçanta asht krejt konvencionale si vetë konstelacionet. Lumtunia asht diçka e pakapshme për të cilën jemi plotsisht të vetëdijshëm vetëm kur ka kalue. Në ç’gjendje shpirtërore je tani? I qetë. Nëse do të mundeshe të ndryshoje diçka nga vetja, çfarë do të ishte? Shumë gjana... Ç’gjë e konsideron arritjen tënde më të madhe? Ndoshta shkollën, edukimin në kuptimin klasik të skajit, si “Bildung”. Po të vdisje dhe të mund të mishëroheshe në një tjetër njeri apo diçka tjetër, çfarë do të doje të ishe? Ideja e metempsikozës asht nji ide vulgare që cënon lirinë dhe dinjitetin e personit, prandaj pyetja për mue nuk ka kuptim. Cili është sendi më i çmuar që zotëron? Ndoshta ndonji libër i rrallë apo ndonji libër me kushtim që kam, por vlera asht thjesht afektive. Cilën quan pikën më të thellë të mjerimit? Kur njerëzit nuk janë të vetëdijshëm për degradimin e tyne. Ku do të pëlqente të jetojë? Në qytetin ku jetoj tash ma shumë se dy dekada. Ndër veprimtaritë që merresh, cila është e preferuara juaj? Puna jeme. Cila është karakteristika juaj më e spikatur? Ndoshta fakti që i marr gjanat në të cilat besoj

Titulli: Drapër e çekan. Një vështrim kritik procesit të shpërndarjes dhe rishpërndarjes së të Ardhurës Kombëtare në ish-BRSS 1956-1990 Autor: Anilda Bozdo Botimet: UET Press

me zemër, me përkushtim, Veçoria që pëlqen më shumë te një mashkull? Nji “mashkull” asht nji person, pra veçoritë që e bajnë të tillë nji person, arsyeja dhe ndjeshmënia njerëzore. Veçoria që pëlqen më shumë te një femër? Vlerësoj veçan tek nji femën autoironinë, por asht nji cilësi që ndeshet rrallë. Cilët janë shkrimtarët e preferuar? Asht e qartë që nuk më pëlqen gjithçka e atyne që më pëlqejnë, gjithsesi janë shumë. Më pëlqejnë satirikët latinë, Aurel Augustini, Shakespeare, më pëlqen Friedrich Hölderlin, Marina Cvetajeva, më pëlqen Rainer Maria Rilke. Ndër shkrimtarë shqiptar due disa dhe mendoj se ma i madhi asht Ismail Kadareja. Cili është heroi yt në art dhe kulturë? Besoj se asht e mjaftueshme që çdo epokë të prodhojë kulturë të mirëfilltë, e kur ata që krijojnë kulturën përballen në mënyrë aktive me antikulturën, atëherë mund t’i konsiderojmë si heronj. Sot në Shqipni kemi nevojë për të tillë pse jemi të kërcënuem prej nji vale barbarie në politikë, në kulturë, në shoqni... Cilët ke heronj në jetën reale? Jetojmë në nji kohë ku në vende si ky i yni, të bajsh detyrën tande, për shembull si nëpunës apo funksionar i Shtetit, pa u përlye, asht kthye në heroizëm. Cilat gjërat nuk të pëlqejnë fare? Ka shumë gjana, po s’më pëlqen edhe me ju mërzit ju tue i numrue kot tashti. Si do të të pëlqente të vdisje? Si njeri. Cila është motoja juaj? Zakonisht moto kanë institucionet, akademitë civile apo ushtarake, shtëpitë mbretnore, unë s’jam aq egocentrik sa me pasë nji moto personale. Më pëlqen me qenë vetvetja simbas disa parimeve që më udhëheqin në jetë, vetëm kaq.

Një enciklopedi albanologjike Libri më i ri që studiuesi Shaban Sinani i paraqet lexuesit, nën titullin “Pyetje në albanologji - autorë dhe teza”, ashtu si tërësia e studimeve të tij (mbi 20 tituj librash të publikuar deri tani), përveç vlerave shkencore, përbën një kontribut për theksimin e origjinalitetit në kërkimet shqiptare, në një kohë kur pikërisht origjinaliteti në një pjesë të madhe të studimeve të sotme është mjegulluar. Libri “Pyetje në albanologji”, i sapopublikuar nga shtëpia botuese “Naimi”, merret me autoritete, argumente e probleme të hershme e të sotme të albanologjisë. Krahas identifikimit të imët të kontributeve të këtyre autoriteteve (A. Buda, Dora d’Istria, Hasan Ceka, De Rada, Lef Nosi, Mahir Domi, Qemal Haxhihasani, Shaban Demiraj, Tahir Dizdari, Vexhi Buhara, Matteo Mandalà, Maximilian Lambertz, Milan Šufflay etj.); krahas tezave e hipotezave të tyre për çështje

www.mapo.al

të tilla, si origjina e kombit shqiptar, historia dhe gjuha e tij, eposi, folklori etj., autori, me modesti dhe me një stil elegant rigoroz, duke marrë shkas prej pikënisjes, ofron të dhëna, gërsheton njohuri ndërdisiplinore, hedh teza e hipoteza të reja, duke na bërë të kuptojmë jo vetëm zotësinë e tij, por duke zbuluar vlera të reja tek ata për të cilët shkruan. Lexuesi që i ka dëgjuar apo dëgjon shpesh emra të tillë si A. Buda, Dora d’Istria, H. Ceka, De Rada, Lef Nosi, M. Domi, Q. Haxhihasani, Sh. Demiraj, T. Dizdari, V. Buhara, M. Mandalà, M. Lambertz apo Sufflay, por kërkon të dijë më shumë dhe më saktë për kontributin e tyre në kulturën shqiptare mund ta ketë këtë libër si referencë serioze. Jo vetëm kaq, por mund të shohë se si tezat e hipotezat e tyre plotësohen e forcohen nga dijet e autorit të librit dhe të tjerëve që kanë punuar ndërkohë.

Studime Titulli: Pyetje në albanologji - autorë dhe teza Autori: Shaban Sinani Botues: “Naimi”

Drapër e çekan Dr. Zef Preçi Monografia “Shpërndarja dhe rishpërndarja e të ardhurave kombëtare në ish-Bashkimin Sovjetik” me autore dr. Anilda Bozdo, është një monografi me vlera e cila mbështetet në një material mjaft të pasur të shtypit të kohës, të monografive të autorëve rusë, shqiptarë dhe në literaturën perëndimore. Trajtimi i reformave në procesin e shpërndarjes dhe rishpërndarjes së të ardhurave kombëtare, që nga viti 1956 dhe deri në vitin 1990, kërkon një informacion shumë të gjerë, pasi rrok një periudhë kohore gati 35 vjeçare. Monografia është strukturuar në tre kapituj kryesorë, ndër të cilët kapitulli i parë trajton aspektet teorike të konceptit marksist mbi “produktin për vete” e “produktin për shoqërinë” dhe në konceptin bashkëkohor të Produktit të Përgjithshëm Bruto (GDP). Dy kapitujt në vijim analizojnë hapat reformuese që u ndërmorën në Bashkimin Sovjetik, duke filluar me reformën e parë të vitit 1956, të drejtuar nga Nikita Hrushovi, reforma e vitit 1967, reforma ekonomike e vitit 1979, reforma e vitit 1983, që u mbiquajt “mikroeksperimenti” dhe së fundi me Perestrojkën dhe Glasnostin, reforma të ndërmarra nga Gorbaçovi. Autorja ka arritur jo vetëm t’i paraqesë në mënyrë të kuptueshme këto reforma, por të nxjerrë në dukje edhe të gjithë debatin politik dhe ekonomik, në mbrojtjen apo në qëndrimin kritik ndaj tyre. Ndërkohë në të gjithë monografinë, autorja mban edhe qëndrimin e vet, duke analizuar çdo të dhënë, mendim ekonomik të shprehur në shtypin e kohës në ish-Bashkimin Sovjetik. Monografia paraqet jo vetëm vlera njohëse, por edhe vlera aktuale, pasi edhe Shqipëria si vend në tranzicion, në periudha të ndryshme kohe, gjatë së njëjtës periudhë historike të analizuar, ka kryer dhe ajo reformat e saj ekonomike, duke krijuar kështu mundësinë e një paralelizmi historik sa u takon reformave të marra në Shqipëri dhe ngjashmërisë së tyre me reformat e Bashkimit Sovjetik, për të parë bazueshmërinë e tyre ekonomike dhe për të nxjerrë edhe deduksionet e rastit mbi pasojat e tyre deri në ndryshimet sistemike të fundit të viteve 90-të. Konkluzioni i përgjithshëm, që nxjerr autorja, është se në përgjithësi këto reforma dështuan, ato nuk sollën rezultatet e pritura, për një arsye madhore se ato nuk kishin shtratin e përshtatshëm për të vepruar, d.m.th nuk mbështeteshin në pronën private, dhe në rastin më të mirë u ndërmorën mbi bazën e një pronë private të cunguar, jo të plotë dhe në kushtet e mungesës së plotë të institucioneve themelore adekuate për një ekonomi funksionale të tregut. Nga ana tjetër, në Bashkimin Sovjetik të asaj periudhe munguan, dhe nuk u kryen reforma me karakter institucional. Reformat e zbatuara gjatë periudhës së analizuar (1956-1990) u kryen në kuadrin e institucioneve ekzistuese, të cilat kurrsesi nuk mund të ishin mbështetje për reformat e ndërmarra. Pavarësisht kësaj, ato sollën modifikime të rëndësishme të sistemit socialist, por në esencë ruajtën përsëri ligjësitë thelbësore të këtij sistemi dhe nuk çuan dhe as nuk mund të çonin në ndryshime rrënjësore ekonomike. Autorja përmbledh disa shkaqe që çuan në dështimin e kuptueshëm të reformave...

esse

Idi, essi,uni

Historiografia si rrëfim përultësie

Teoritë mbi shkaqet e sjelljes

Lufta mes institucioneve? Na bën mirë për demokracinë shqiptare...

Rudolf Marku

Ylli Pango

Tonin gjuraj

Pikëpamje profil Economicus Ideologji esse Çdo të shtunë / dielë www.mapo.al

mapo lunch

Erla nuk qan më për Berishën

Si mund të rregullohet sistemi Shëndetësor Esetë, 22 të tilla, janë një përmbledhje e Dr. Lanny Ebenstein, të grumbulluara në librin “The Indispensable Milton Friedman”. Ebenstein është profesor i Shkencave Ekonomike në Santa Barbara, Kaliforni, dhe ka shkruar libra autobiografikë për Friedman dhe Friedrich Hayek. Gazeta “Mapo” do t’i botojë të plota në vazhdim në numrin e Wekeend-it, pasi 7 të tilla janë publikuar më parë në faqet Op-Ed të së përditshmes. Në një përpjekje për të ofruar pikëpamje liberale të djathta për çështje përherë të debatuara si shëndetësia, tregu i lirë, shteti i madh apo i vogël etj.

Pas mbarimit të Luftës së Dytë Botërore, dispozitat ligjore lidhur me sistemin shëndetësor në SHBA dhe në shtetet e tjera të zhvilluara, janë karakterizuar dhe diktuar nga tri drejtime kryesore të zhvillimit të tyre: e para, nga një avancim i shpejtë i shkencave mjekësore; e dyta, nga një rritje shumë e madhe e shpenzimeve në të dy krahët, si në raportin e axhustimit inflacion/ dollar për person, po ashtu edhe në raportin e madh të shpenzimeve për shëndetin me të ardhurat kombëtare. Së treti, nga shkalla në rritje e pakënaqësisë jo vetëm të plotësimit të këtij shërbimi tek njerëzit, por dhe të shumë problemeve të tjera që lidhen me punonjësit e këtij shërbimi, mjekët si dhe prodhuesit e pajisjeve shëndetësore e të barnave. Avancimi i shpejtë i teknologjisë që nga revolucion industrial ka sjellë një hop të madh të zhvillimit në degët e bujqësisë, të motorëve me avull, hekurudhave, sistemit të telefonisë, të elektricitetit, të automobilave,

Faqe 25

të radios, të televizionit dhe tani së fundi të fushës së telekomunikacionit dhe të kompjuterave. Ndërkohë, mund të themi që dy drejtimet e tjera të përmendura më lart, janë përcaktuar si unikale veçanërisht për fushën e mjekësisë. Është e vërtetë që shpenzimet fillimisht u rritën pas avancimit të teknologjisë jomjekësore, por pjesa e të ardhurave kombëtare të shpenzuara nuk vazhdoi të rritej me të njëjtën shpejtësi si në fazën e parë të përhapjes së kësaj teknologjie por edhe pasi ajo u pranua dhe u implementua gjerësisht. E kundërta ndodhi, zhvillimi teknologjik e uli koston e shpenzimeve të të ardhurave kombëtare për ushqimin, transportin, komunikacionin dhe shumë fusha të tjera, duke çliruar e hapur burime të tjera për prodhime e shërbime të reja. Por kjo nuk solli të njëjtën ulje kosto për zbatimin e teknologjive në fushën e shërbimit shëndetësor. Ndërkohë që pakënaqësia ndaj këtij shërbimi vazhdoi...

E shtunë-diel, 5-6 shtator 2013

www.mapo.al

Free to choose ESSE 8 Esetë, 22 të tilla, janë një përmbledhje e Dr. Lanny Ebenstein, të grumbulluara në librin “The Indispensable Milton Friedman”. Ebenstein është profesor i Shkencave Ekonomike në Santa Barbara, Kaliforni, dhe ka shkruar libra autobiografikë për Friedman dhe Friedrich Hayek. Gazeta “Mapo” do t’i botojë të plota në vazhdim në numrin e Wekeend-it, pasi 7 të tilla janë publikuar më parë në faqet Op-Ed të së përditshmes. Në një përpjekje për të ofruar pikëpamje liberale të djathta për çështje përherë të debatuara si shëndetësia, tregu i lirë, shteti i madh apo i vogël etj.

Si mund të rregullohet sistemi Shëndetësor Milton Friedman

as mbarimit të Luftës së Dytë Botërore, dispozitat ligjore lidhur me sistemin shëndetësor në SHBA dhe në shtetet e tjera të zhvilluara, janë karakterizuar dhe diktuar nga tri drejtime kryesore të zhvillimit të tyre: e para, nga një avancim i shpejtë i shkencave mjekësore; e dyta, nga një rritje shumë e madhe e shpenzimeve në të dy krahët, si në raportin e axhustimit inflacion/dollar për person, po ashtu edhe në raportin e madh të shpenzimeve për shëndetin me të ardhurat kombëtare. Së treti, nga shkalla në rritje e pakënaqësisë jo vetëm të plotësimit të këtij shërbimi tek njerëzit, por dhe të shumë problemeve të tjera që lidhen me punonjësit e këtij shërbimi, mjekët si dhe prodhuesit e pajisjeve shëndetësore e të barnave. Avancimi i shpejtë i teknologjisë që nga revolucion industrial ka sjellë një hop të madh të zhvillimit në degët e bujqësisë, të motorëve me avull, hekurudhave, sistemit të telefonisë, të elektricitetit, të automobilave, të radios, të televizionit dhe tani së fundi të fushës së telekomunikacionit dhe të kompjuterave. Ndërkohë, mund të themi që dy drejtimet e tjera të përmendura më lart, janë përcaktuar si unikale veçanërisht për fushën e mjekësisë. Është e vërtetë që shpenzimet fillimisht u rritën pas avancimit të teknologjisë jomjekësore, por pjesa e të ardhurave kombëtare të shpenzuara nuk vazhdoi të rritej me të njëjtën shpejtësi si në fazën e parë të përhapjes së kësaj teknologjie por edhe pasi ajo u pranua dhe u implementua gjerësisht. E kundërta ndodhi, zhvillimi teknologjik e uli koston e shpenzimeve të të ardhurave kombëtare për ushqimin, transportin, komunikacionin dhe shumë fusha të tjera, duke çliruar e hapur burime të tjera për prodhime e shërbime të reja. Por kjo nuk solli të njëjtën ulje kosto për zbatimin e teknologjive në fushën e shërbimit shëndetësor. Ndërkohë që pakënaqësia ndaj këtij shërbimi vazhdoi të rritej. Krahasimet në shkallë ndërkombëtare Këto zhvillime në fushën e mjekësisë kanë shënuar rritje në mbarë botën. Pasi, sipas natyrës së tyre, arritjet shkencore nuk njohin kufij natyrorë gjeografik. Bazuar në të dhënat e shpenzimeve të 29 vendeve të Organizatës për Kooperimin dhe Zhvillimin Ekonomik, në secilin prej këtyre vendeve shpenzimet për shëndetin dollar për person me axhustim të inflacionit dhe përqindjes së të ardhurave kombëtare, kanë shënuar një rritje të dukshme. Këto i referohen të dhënave që nga viti 1960 e deri në vitin 1997 të kësaj organizate. Në 13 shtete kemi një dyfishim të shpenzimeve në raportin me të ardhurat kombëtare. Rritja më e vogël e shënuar është në

masën 67% dhe me e larta është 378%. Në vitin 1967, 16 nga 19 anëtarë të kësaj organizate, kishin shpenzime në masën 7-9% të PBB së tyre. Ku SHBA shënonte 14%, duke u renditur me përqindjen më të lartë, Gjermania renditej e dyta me 11% dhe Turqia me e ulëta me 4%. Roli i shtetit është përcaktuar si kyç në raportin e shërbimit shëndetësor me revolucionin në fushën e teknologjisë në mjekësi. Avancimi i teknologjisë në fusha të tjera është bërë i mundur bazuar vetëm në iniciativat, financimet, prodhimet dhe shpërndarjet krejtësisht në rrugë private, ku në disa raste nuk mohohet roli mbështetës i shtetit në funksionin rregullator të tij. Ndërkohë që në sektorin shëndetësor, shteti ka luajtur rolin primar në financim, prodhim e shpërndarje të këtij shërbimi. Përqindja e financimit direkt të shtetit në këto vende ka qenë në masën 75% të gjithë investimit të bërë në këtë fushë. Ku SHBA, tanimë renditet e fundit me 46% nga 29 vende. Përveç kësaj, disa nga qeveritë e shteteve anëtare zbatojnë forma të subvencionimit indirekt për investime në fushën e shëndetësisë nëpërmjet favorizimeve në pagimin e taksave. Në SHBA, ky subvencionim e rrit në masën 50% fraksionin e kontributit direkt apo indirekt të financimit të shtetit në fushën shëndetësore. Çfarë përfitojnë këto vende për paratë e shpenzuara në fushën e shërbimit shëndetësor? Cili është raporti ndërmjet vlerës së futur në proces dhe asaj të përfituar në fund të tij? Shpenzimi në sferën shëndetësore paraqet në fakt një madhësi të arsyeshme të vlerës së futur në të, por, fatkeqësisht nuk kemi një objektiv të matshëm dhe të kënaqshëm të vlerës së përfituar në fund të procesit. Përsa i takon numrit të shtretërve të zënë me pacientë në spitale është një objektiv i matshëm, por aspektet e tjera nuk janë aspak të matshme. Sidoqoftë, përmirësimet e arritura në fushën mjekësore, e kanë reduktuar kohën e qëndrimit të pacientëve në spital për kurimin e disa sëmundjeve dhe procedurave të domosdoshme mjekësore. Pra një numër më i vogël i ditë-qëndrimit në spital do të thotë një rritje të përfitimit në fund të procesit. Ne e dimë që përfitimi i pritshëm në këtë fushë është një shëndet më i mirë për njerëzit. Por, a mundet që ne ta arrijmë këtë shëndet të mirë pa patur në konsideratë edhe rolin e faktorëve të tjerë siç janë ushqimi i mjaftueshëm sasior e cilësor, uji i pijshëm i pastër dhe veshmbathje mbrojtëse të mjaftueshme? Faktori më pak i matshëm objektivisht, që unë kam konstatuar, është ai i jetë-gjatësisë së pritshme dhe variacioni i saj në faza të ndryshme të moshave, i cili shënon një vështirësi të pakapërcyeshme në matjen e kostos së

tij në shërbimin shëndetësor. Pa dyshim që, rritja e jetëgjatësisë gjatë një shekulli në vendet e zhvilluara, reflektohet qartësisht në rritjen e shpenzimeve shëndetësore. Për më tepër, jetëgjatësia nuk presupozon ndryshime në stilin e jetesës, ku edhe kjo, në vetvete, është një faktor që nuk mund të matet. Në tabelat përkatëse tregohet qartë grafiku i vitit 1996 për 29 shtetet e kësaj organizate, ndërmjet përqindjes së PBB së tyre dhe shpenzimeve për shëndetin si dhe jetëgjatësia e pritshme. Grafiku e tregon qartësisht këtë korrelacion. SHBA dhe Gjermania janë jashtë fushës së mesatares ku ndodhen shumica e shteteve të tjera, të renditura të parat në shpenzime, por ato renditen e njëzeta dhe shtatëmbëdhjeta në jetëgjatësi. Një tjetër tregues është ai që 9 nga shtetet paraqiten me kuota 7-8% të shpenzimeve të PBB-së tyre për shëndetin. Japonia paraqet jetëgjatësinë më të madhe me 83.6 vite dhe

Shtrirja e përjashtimit taksor në të gjitha aspektet e shërbimit shëndetësor, duke pranuar këto dispozita që janë në fuqi, lidhur me llogaritë e kursimeve shëndetësore, përveç zgjerimit të këtyre llogarive, do të bënte të mundur reduktimin e mbështetjes të pagesës nga pala e tretë. Por, duke zgjeruar këtë subvencion të fshehtë për të gjitha shërbimet shëndetësore, kjo do të rriste tendencën që punonjësit të mund të alokonin një pjesë më të madhe të pagesës tyre direkt në shërbimin shëndetësor të nevojshëm...

Republika Çeke me 77.3 vite. Një gjë është e qartë se përveç shpenzimit në fushën e shëndetit, kemi edhe shumë faktorë të tjerë që influencojnë jetëgjatësinë. Eksplorimi i plotë i këtij relacioni, që mund të ishte një projekt me vlera të veçanta, nuk përbën qëllimin e këtij shkrimi. Qëllimi ishte ai i analizës së këtij problemi në SHBA. Arsyeja që unë iu referova të dhënave të kësaj organizate ishte që të ilustroja dhe të dokumentoja që këto dy këndvështrime, ndoshta të ndërvarura, mund të shpjegonin shkakun që SHBA është në pozicion shumë të larguar nga fusha e dendësisë mesatare të shteteve të tjera të kësaj organizate për subjektin në fjalë. Aktualisht, SHBA paraqet vendin me shpenzime më të larta (per capita). Përse të bëhet pagesa nga një palë e tretë? Dy shembujt e vëzhguar janë përcaktues të nivelit të lartë të shpenzimeve në fushën shëndetësore, por njëkohësisht të pajustifikuara për shkallën e lartë të shpenzimit. E para është ajo që pjesa më e madhe e pagesës për mjekët, spitalet, apo për institucione të tjera të shërbimit shëndetësor, nuk bëhen nga pacienti, por nga një palë e tretë, që mund të jete kompani sigurimi apo direkt nga pjesa e shtetit që mbulon sektorin shëndetësor. E dyta është ajo që askush nuk mund të shpenzoje paratë e tij në mënyrë aq dorëlëshuar dhe pa kujdes se sa paratë që i përkasin dikujt tjetër. Ky fakt vlen në mënyrë të barabartë për të gjithë vendet e tjera të kësaj organizate. Përse vendi ynë shpenzon më shumë? Kur ne shkojmë për të blerë në supermarket, aty nuk kemi një palë të tretë. Jemi ne ata që paguajmë direkt shitësin. Po ashtu edhe kur blejmë karburant për makinën, kur blejmë rroba e kështu me radhë. Atëherë përse shumica e pagesës në rastin e shërbimit shëndetësor bëhet nga shteti? Për rastin e SHBA-së, përgjigja fillon me faktin që shpenzimet për shërbimin shëndetësor janë të përjashtuara nga taksimi nëse ato janë bërë nga punëdhënësi. Pra, në të gjitha rastet kur punëdhënësi paguan direkt për shërbimin shëndetësor, ky shpenzim vjen nga ndalesa që i bëhet punonjësit pas taksimit të të ardhurave. Kur punëdhënësi paguan për shërbimin shëndetësor të punonjësit, ky shpenzim nuk është i taksueshëm për punëdhënësin dhe nuk llogaritet si objekt taksimi pjesa që i mbahet punonjësit nga paga. Kjo

është arsyeja që konsumatori në përgjithësi, e bën mbulimin e sigurimit shëndetësor për pjesëtarët e tjerë të familjes, si bashkëshortët apo fëmijët, nëpërmjet punëdhënësit të vet. Kështu, me ndryshimet në ligj që nga viti 1965, është shteti, pala e tretë, që paguan për çdo person që mbulohet me këtë sistem shërbimi e taksimi. Ne jemi tashmë aq shumë të familjarizuar me këtë sistem ku punëdhënësi siguron shërbimin shëndetësor, sa që çdokujt i duket si një rregull normal natyror. Kjo është komplet alogjike. Përse ndodh kjo vetëm me shërbimin shëndetësor? Ushqimi është më i rëndësishëm për jetën e njeriut se sa shërbimi shëndetësor. Përse nuk përjashtohet edhe ushqimi nga taksimi nëse ky do të sigurohej nga punëdhënësi? Përse mos t’i kthejmë vendet e punës njëkohësisht dhe në dyqane ku punonjësit nuk do të kishin nevojë të merrnin pagën por edhe ku të furnizoheshin me ushqime? Kthimi i kompanive në dyqane për shërbim shëndetësor nuk asnjë bazë logjike. Kjo tregon më së miri shembullin se si një qeverisje e keqe të shpie drejt një rruge akoma më të keqe e kështu me radhë. Gjatë Luftës II Botërore, shteti kishte financuar shumë pjesë të buxhetit për luftën duke hedhur para në treg dhe duke diktuar me masa për kontrollin e pagave dhe të çmimeve. Si pasojë, inflacioni kishte kufizuar shumë produkte dhe shërbime në treg, përfshirë dhe tregun e punës. Kompanitë, të vëna në garë për të marrë sa më shumë porosi nga shteti i cili kontrollonte sistemin e pagave, filluan të ofronin shërbim shëndetësor si një benefit falas. Ky benefit filloi të jetë shumë atraktiv për punonjësit dhe u përhap me shpejtësi në vend. Në fillim punëdhënësit nuk e kishin raportuar këtë vlerë të benefitit në departamentin e taksave (IRS) si pjesë të pagës së punonjësve të tyre. U desh të kalonte disa kohë që së fundi, IRS të kuptonte se çfarë kishte ndodhur. Pas kësaj, ata vendosën disa rregullime që u kërkonin punëdhënësve të raportonin vlerën e shpenzimeve për shërbim shëndetësor si pjesë e pagesës së punonjësve. Që nga ajo kohë, punëdhënësit filluan të mësohen me praktikën e mostaksimit të asaj pjese të benefitit. Më vonë Kongresi u përgjigj duke legjitimuar mostaksimin e kësaj pjese të benefitit të paguar nga punëdhënësi. Efekti i pjesës së paguar nga pala e

E shtunë-diel, 5-6 shtator 2013

www.mapo.al

Nova Demokratia Cikli me 11 shkrime mbi demokratizimin në Shqipëri. Çfarë demokracie na duhet? A është domosdoshmërisht e keqe lufta mes institucioneve? A na duhet më arbitri ndërkombëtar? Çfarë roli duhet të ketë në demokraci, individi dhe grupi. Një cikël esesh nga sociologu Tonin Gjuraj, specialist në sociologjinë e demokratizimit

Lufta mes institucioneve? Na bën mirë për demokracinë shqiptare... Tonin Gjuraj

tretë në koston e shërbimit shëndetësor Përjashtimi nga taksa e pjesës së paguar nga punëdhënësi për shërbimin shëndetësor ka dy efekte të ndryshme të cilat e rrisin koston e këtij shërbimi. E para, kjo e orienton punonjësin të mbështetet te punëdhënësi dhe jo tek vetja për rregullimet e nevojave për shëndetin. Në rast se, punonjësit do ta bënin vetë këtë, ata do të kishin mundësi për të bërë një pazar më të mirë në monitorimin e shërbimeve shëndetësore me kompanitë që ofrojnë këto shërbime krahasuar kjo me rastin kur është punëdhënësi ai që e përzgjedh kompaninë e shërbimit. Së dyti, kjo do t’u jepte mundësi punonjësve që një pjesë të madhe të shpenzimeve të bëra për shërbim shëndetësor të reduktohej direkt për ta në sistemin ekzistues të taksimit. Nëse do të hiqej ky përjashtim taksor, punonjësit do të mund të merrnin më shumë para për vete dhe nevojat shëndetësore krahasuar kjo me praktikën kur punëdhënësi i tyre është ai që përcakton dhe zgjedh shërbimin shëndetësor dhe siguracionin shëndetësor. Përjashtimi i kësaj takse shëndetësore nga shteti, do të bënte të mundur që shteti të reduktonte përqindjen e taksave në të ardhura duke patur të njëjtën sasi të ardhurash nga taksimi i përgjithshëm. Sasia prej afro 100 miliardë dollarësh në vit nuk është e përfshirë në shifrat e raportuara të shtetit për shpenzimet për shërbimin shëndetësor. Shtrirja e përjashtimit taksor në të gjitha aspektet e shërbimit shëndetësor, duke pranuar këto dispozita që janë në fuqi, lidhur me llogaritë e kursimeve shëndetësore, përveç zgjerimit të këtyre llogarive, do të bënte të mundur reduktimin e mbështetjes të pagesës nga pala e tretë. Por, duke zgjeruar këtë subvencion të fshehtë për të gjitha shërbimet shëndetësore, kjo do të rriste tendencën që punonjësit të mund të alokonin një pjesë më të madhe të pagesës tyre direkt në shërbimin shëndetësor të nevojshëm. Futja në ligj e sistemeve Medicare dhe Medicade, tregon një subvencionim direkt për shërbimin shëndetësor. Faktet tregojnë se kostot reale, krahasuar me koston e reklamuar në fillim, është shumë më e lartë. Sistemi ligjor nuk mundet të zëvendësojë sistemin jo-ligjor natyral të kërkesës dhe ofertës së tregut. Sa më i ulët çmimi, akoma më e madhe sasia e kërkesës. Kur çmimi bëhet zero, sasia e kërkuar shkon drejt infinitit. Disa forma kufizuese për çmimin që

nuk sjellin ndryshim, edhe mund të zëvendësohen me pakësimin e kostos administrative. Grafikët përkatës japin një vlerësim të efektit të kostos së shëndetit në raport me mos-taksimin dhe implementimin ligjor të Medicare dhe Medicade. Krahasuar me vitin 1919, shpenzimi per capita me atë të vitit 1997, kemi një rritje nga 155 dollarë në 3625 dollarë. Ndërkohë që rritja nga viti 1917 deri në vitin 1940, ishte vetëm 3.1%. Në qoftë se do të kalkulonim bazuar në këto ndryshime që unë propozoj, sot do të kishim një rritje të kostos per capita deri në afro 1751 dollarë dhe jo në 3626 dollarë. Pra do të ishte sa gjysma. Me implementimin e Medicare dhe Medicad, shpenzimet në këtë fushë kanë vazhduar të rriten për afro 4% në vit. Nga këto vlerësime të kalkuluara, rritja në kosto për efekt të përjshtimit nga taksimi është rritur me 57%, ndërsa për efekt të implementimit të Medicare dhe Medicade është rritur me 43%. Ilustrimet e tabelave në vazhdim, tregojnë se do të kishim një ulje të kësaj kostoje nëse do të kishim pakësim të pjesës së paguar nga shteti dhe nëse pagesa do të bëhej nga palë private. Rritja e pjesës së paguar nga shteti ka qenë e shoqëruar edhe me centralizimin e shpenzimeve nga pushtetet lokale dhe të shteteve përkatëse. Kështu, ne kemi qenë dhe jemi komplet të orientuar drejt një mjekësie të socializuar, duke qenë në gjysmën e rrugës drejt saj. E shprehur në raport me të ardhurat kombëtare, shpenzimet për shëndetësinë, që nga viti 1919, kur ky përbënte 3%, në 1946 në 4.5%, në 1965 në 7.5% dhe në 1997 kemi arritur në 17%. Asnjë vend tjetër në botë, pavarësisht nga forma e organizimit të kujdesit shëndetësor, nuk ka arritur një përqindje kaq të madhe të kësaj kostoje në raport me të ardhurat kombëtare. Ndryshimi në pikëpamjen ekonomike të efektit të shërbimit shëndetësor në Amerikë është me të vërtetë tronditës. Për ta ilustruar: në vitin 1946, shpenzimet për ushqim, pije, duhan e tjera, ishin 7 herë më të larta krahasuar me ato për shëndetin; në vitin 1996, pesëdhjetë vite më vonë, kemi më shumë shpenzime për kujdesin shëndetësor se për produktet ushqimore. Vetëm për transportin në nevojat e shërbimit shëndetësor, kemi një dyfishim krahasuar me vitin 1946. -vijon numrin tjetër. *Përkthyer nga Luan Kola.

ë nga koha kur njeriu u shkëput nga bota shtazore dhe për një arsye apo tjetrën vendosi të jetojë në shoqëri, ka qenë i detyruar të veprojë në bazë të disa rregullave që përcaktojnë mënyrën e bashkëpunimit dhe të bashkëveprimit të tij me pjesëtarët e tjerë të shoqërisë. Ky proces rregullator që Jean-Jacque Rousseau e quan ‘kontratë sociale’ ishte i nevojshëm për të tejkaluar atë periudhë prot-shoqërore dhe anarkie ku jeta njerëzore sipas Thomas Hobbes-it ishte ‘e shëmtuar, brutale dhe e shkurtër’. Në këtë kontekst, politika ofron arenën dhe rregullat e shpalosjes së llojeve të ndryshme të bashkëveprimit njerëzor si konkurrenca, bashkëpunimi, shkëmbimi, shtrëngimi apo konflikti. Dhe natyrisht, në një demokraci liberale, politika nuk është arenë “lufte”, ku palët kërkojnë të eliminojnë fizikisht njëra-tjetrën, por ata garojnë për të fituar (ose humbur) nga pikëpamja sociale. Këtu, zgjidhja e konflikteve bëhet sipas standardeve demokratike, brenda institucioneve demokratike. “Po të ishim të gjithë engjëj, nuk do të kishim nevojë për qeveri”, -thotë James Madison, një prej themeluesve të Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe përpilues i kushtetutës amerikane. Një reflektim i tillë nënvizon rolin rregullator të qeverisë, nevojën e baraspeshimit të interesave personale të individëve në shoqëri, dhe vendosjen e mekanizmave për kontrollin e veprimtarisë qeverisëse. Këtu Madison shton: “Nëse në qeveri do të ishin engjëjt, atëherë nuk do të kishte nevojë për kontrolle të brendshme dhe të jashtme të saj. (Por) në krijimin një qeverie njerëzore për të administruar njerëzit vështirësia më e madhe qëndron në dy aspekte: së pari, qeveria duhet të ketë kompetenca të vendosë kontroll mbi individët që qeveris; dhe së dyti, ajo duhet të detyrohet të kontrollojë vetveten”. Është me vend të theksohet se vetë argumentet e mësipërme të James Madison-it të përfshira në volumin Ese Federale (The Federal Papers) ishin një përgjigje ndaj kritikave dhe sulmeve të kohës se Kushtetuta Amerikane nuk pasqyronte si duhet ndarjen e pushteteve legjislative, ekzekutive dhe gjyqësore, siç ishin parashtruar mendimtarët evropianë të shekujve 17 dhe 18, John Locke dhe Charles de Montesquieu. James Madison argumentonte se si Locke edhe Montesquieu nuk parashtronin një ndarje të plotë të pushteteve, sepse kjo do të paralizonte qeverisjen e vendit. Ai shton se ashtu si në sistemin kushtetues britanik, ku bazohen edhe teoritë politike të John Locke dhe Charles de Montesquieu, ekziston një ndërthurje kompetencash, por asnjë organ shtetëror nuk ka kompetenca absolute mbi organe të tjera. Në rastin e Shqipërisë dhe të vendeve të tjera të Evropës Lindore, ndarja e pushteteve ishte reagim i kuptueshëm ndaj së kaluarës komuniste, e cila nga pikëpamja qeverisëse, ishte po aq absolutiste sa dhe monarkitë e të tre shekujve më parë. Por, ndarja e pushteteve nënkupton edhe konflikte interesi mes tyre, sepse institucionet shtetërore kanë interesa konkurruese dhe janë në përpjekje të vazhdueshme për të mbrojtur kompetencat e tyre. Në një demokraci liberale, këto konflikte në vetvete nuk janë të dëmshme për institucionet; madje ato janë pjesë integrale e funksionimit të shtetit. Në këtë kuptim, konfliktet mes institucioneve, të ngritura për aplikimin e këtyre pushteteve, janë në konflikt të vazhdueshëm interesi mes tyre dhe kryejnë një baraspeshim të këtyre pushteteve. Ky ekuilibër vendoset nëpërmjet një sistemi kontroll-balancë (checks and balances), që shërben si urë ndërlidhëse mes pushteteve. Një funksion i tillë, për shembull, kryhet nga komisionet parlamentare, që kanë detyrë kontrollin e politikave qeveritare. Problemet shkaktohen kur konfliktet ndërinstitucionale janë aq të thella, saqë ata atrofizojnë funksionimin e vetë institucioneve, siç ka qenë rasti në Shqipëri gjatë viteve të tranzicionit dhe kryesisht në tri vitet e fundit. Por, thjesht ekzistenca e konflikteve ndërinstitucionale nuk është vetëm një fenomen i demokracisë shqiptare. Megjithatë, në kontekstin shqiptar këto konflikte dallohen për nga ashpërsia, agresiviteti dhe tendenca e theksuar vetëshkatërruese. Të tilla konflikte ndërinstitucionale nuk ekzistonin në monizëm, sepse shteti ishte në funksion të ideologjisë sunduese dhe nuk ekzistonte ndarje pushtetesh. Atëherë, mund të argumentohet se ato duhet të jenë veçori e demokracisë. Por, me të drejtë mund të pyesim, pse konflikte të tilla janë kaq shkatërruese në Shqipëri, në krahasim madje edhe

me vendet e tjera të rajonit e jo me ato perëndimore? Arsyeja duhet kërkuar mesa duket në mënyrën sesi arrihet dhe si perceptohet legjitimiteti institucional në vend. Legjitimiteti, krahas zgjedhjeve të lira, përbën një prej dy koncepteve themelore të teorisë së demokracisë, por njëkohësisht tregon qëndrueshmëri dhe konsolidim të vetë sistemit demokratik. Vetëm ndarja e pushteteve nuk është e mjaftueshme për të shpjeguar faktorët e ruajtjes së konceptit të lirisë dhe demokracisë. Po aq e rëndësishme është edhe mënyra e arritjes dhe ruajtjes se legjitimitetit politik. Është legjitimiteti, sipas Max Weber-it, që konverton pushtetin në autoritet.. Në këtë kontekst është argumentuar se koncepti i ndarjes së pushteteve, sipas Montesquieu, nuk është i përshtatshëm për të gjitha sistemet demokratike dhe veçanërisht për republikat parlamentare, ku përfshihen vendet ish- komuniste. Kjo për shkak se në Britaninë e shek. të 18-të, që u përdor nga Montesquieu si model për të shpjeguar doktrinën e tij, të tria pushtetet e vendit kishin burime të ndryshme legjitimiteti. Pushteti ekzekutiv e fitonte legjitimitetin nga dinastia mbretërore, ai legjislativ nga populli nëpërmjet zgjedhjeve, ndërsa karriera e gjykatësve varej nga Dhoma e Lordëve dhe e sistemit juridik. Ndërkohë, në republikat parlamentare, ku përfshihet dhe Shqipëria, nuk ekziston asnjë prej kushteve politiko-sociale të mësipërme. Legjitimiteti i pushtetit bazohet në sovranitetin e popullit i shprehur si vullnet i përgjithshëm që merr shprehjen e tij politike në zgjedhjen e përfaqësuesve politik, nëpërmjet sistemit zgjedhor. E meta kryesore e këtij sistemi, sidomos në demokracitë e reja, siç është Shqipëria, është se duke u bazuar në një legjitimitet të vetëm, atë popullor, ai mund dhe shpesh prodhon atë që John Stuart Mill e quan ‘tirani të shumicës’1, e cila anashkalon interesat e pakicës, me argumentin se vepron në bazë të legjitimitetit të fituar nga vullneti i përgjithshëm i sovranitetit popullor. Qeverisja e shumicës duhet të shoqërohet me mbrojtje për pakicën, që nënkupton se nuk mund të injorohen opsionet dhe vota kundër e grupeve të vogla. Pakica ka të drejtë për të promovuar në mënyrë paqësore, brenda dhe jashtë sallës së parlamentit, opsionet përkatëse, me qëllim që të fitojë më shumë përkrahje për to. Në kushtet kur ky legjitimitet nuk njihet ose kur vihet në pikëpyetje vetë ligjshmëria e tij, atëherë sistemi i mësipërm politik prodhon konflikte të ashpra mes forcave politike, që kanë interesa kundërshtuese. Në Shqipërinë e viteve të tranzicionit nuk është arritur ende një ndarje funksionale e pushteteve. Po ashtu, mungon edhe një sistem efikas kontroll-balancë. Vetëm kjo mungesë nuk do të sillte domosdoshmërisht konflikte të rënda politike dhe institucionale përderisa sistemi politik bazohet në legjitimitet transparent dhe të pranueshëm nga palët. Në tri vitet e fundit, ka qenë pikërisht ky legjitimitet qeverisës që është vënë në pikëpyetje nga opozita dhe për rrjedhojë janë shkaktuar edhe krizat e vazhdueshme politike. Detyra e opozitës në Shqipëri, siç thotë me të drejtë publicisti Fatos Lubonja, “nuk është të kundërshtojë, por të ofrojë paketa më të mira alternativash dhe të zhvillojë një opozitë konstruktive dhe koherente, e aftë për të konkuruar me pushtetin, pra të përmirësojë situatën, jo të zëvendësojë njerëzit”. Ky vështrim është i përafërt me atë të politologut amerikan Robert A. Dahl, i cili kur përshkruan tiparet e opozitën politike amerikane thotë: “Opozitat kanë qëllime të kufizuara që nuk sfidojnë drejtpërdrejt institucionet kryesore dhe as sistemin e vlerave mbizotëruese amerikane. Ndërkohë, në Shqipëri mungesa e dialogut dhe e aftësisë për kompromise është pasojë, jo vetëm e kushteve socio-politike të përshkruara më lart, por edhe një atavizëm i trashëgimisë komuniste. Shumica e politikanëve shqiptarë kanë qenë të paaftë t’i përshtateshin plotësisht realitetit të ri politik. Ata kanë ndërruar fjalimet dhe shprehjet, por jo mënyrën e të vepruarit dhe të menduarit. Pra, si konkluzion, mund të themi se në Shqipëri, konfliktet ndërinstitucionale, që janë pjesë integrale e sistemit demokratik, janë më të ashpra dhe ato dobësojnë institucionet, sepse shpalosen në kushtet e sfidimit kronik të legjitimitetit politik institucional, të keqfunksionimit të ndarjes së pushteteve dhe mungesës së sistemit të kontroll-balancave. Për shumë shqiptarë, thënia e Madison-it për qeverisjen e engjëjve thjesht u kujton se ata kanë vijuar të qeveriseshin prej djajve, sa djathtas, në qendër dhe majtas, gjatë gjithë tranzicionit.

E shtunë-diel, 5-6 shtator 2013

esse

www.mapo.al

Me pak fjalë, të risjellim me dinjitet munguesin e madh, danezin sfidant, princin Hamlet, në skenën e tragjedisë së vet dhe në skenën e tragjedisë sonë shqiptare

Historiografia si rrëfim përultësie -Me rastin e 6-vjetorit të shuemjes së Patër Zef Pllumit Rudolf MARKU

Kur At Zef Pllumi e pat titulluar njërin ndër librat e vet “Histori kurrë e shkrueme”, atij me siguri nuk i pat shku ndër mend se me këtë titull, ai ishte duke u përfshirë në debatin e madh se si shkruhet Historia, ose, e thënë ndryshe, përngjashëm me titullin e veprës së vet, se si nuk duhet shkruar Historia. Një debat ky jo shqiptar, por botnor, që vazhdon të zhvillohet sot e kësaj dite me botime librash nga autorët me autoritarë të fushës së Historiografisë...Debati më i madh i shikimit të Historisë, si një ndërtim narrativ i bërë nga historianët, është nëse vlerësimi i fakteve dhe ngjarjeve dhe reflektimi mbi to i historianit është objektiv, jo i deformuem, i bërë si një ushtrim në përputhje me shpirtin e kërkimit të së vërtetës. Arthur Marwick, në librin “Natyra e re e Historisë” shkruan se Historiani përcaktohet në një trekandsh me brinjët “Dije, Evidencë dhe Gjuhë”. Historianët nuk janë as Idealistë dhe as Materialistë. Historianët janë thjeshtë historianë. Në shkrimin e Historisë nuk ka Rembrandts, nuk ka Shak’espeares dhe nuk ka Beethoven. Historianët bien dakord a nuk bien dakord me njanitjetrin, grinden, kundërshtojnë njani-tjetrin, kundërshtojnë vetveten, ndryshojnë dhe ripërcaktojnë pamjet e veta. Vepra e historianit asht në ri-shikim të vazhdueshëm, ajo modifikohet, përmirsohet, ri-shkruhet. Ne nuk do guxonim që të ri-pikturonim pikturat e Rembrandtit apo ta rishkruanim muzikën e Beethoven-it. Por, nga ana tjetër, Historia shkruhet dhe rishkruhet. Vetëm një mendje e një ndryshkësie kokfortë nga ato që i kemi me shumicë në viset tona do të kishte guximin për të mos pranuar ri-shikimin dhe ri-shkrimin e historisë.. Ma e vërtetë se Historia asht dialog mes së shkuarës dhe të tashmes, do qe se Historia asht një dialog i pandërprerë mes historianit dhe lexuesit të vet, në kuptimin e përpjekjeve që të dy palët janë të përgatitur për ta bërë këtë dialog. Dhe dialogu i Patër Zefit me lexuesin e vet të gjerë asht dhe shembulli më i mire se si shkruhet Historia. Brinja e dytë e trekandëshit të historianit i përcaktuar sipas Arthur Marwcik asht Evidenca apo dokumentacioni, fakti, kronika. Këtu dhe historiani si historian dhe historiani si jo historian janë të ndarë me një Mur Berlini. Në anën e Berlinit Lindor janë të gjithë ata historianë që besojnë se evidenca, dokumentacioni, fakti janë të rëndësisë së dorës së dytë dhe se Historia mund të shkruhet pa evidencën e shkruar, pa dokumentacionin, pa arkivin dhe faktin. Le ta themi që në fillim se ata që e kundërshtojnë me forcë evidencën, faktin, arkivin, kronikën, si të dorës së parë në shkrimin e historisë, ata që flasin me përbuzje për “fetishizimin e dokumentave dhe për kultin e arkivit” janë historianët marksistë dhe ata marksizianë, këta të dytët të ndikuar shqitazi nga marksizmi: italiani Antonio Gramsci, Gjermano-Amerikani Herbert Markuse, Hyaden White, dhe frëngj post-strukturalistët Michel Foucault, Roland Barthes, Loius Althusser dhe Jacques Derrida, si dhe postmodernistët JeanFrançois Lyotard dhe Jean Baudrillard. Duke qenë marksistë, asht krejt e natyrshme që të mendojnë dhe të argumentojnë se evidenca, fakti, dokumentacioni i dorës së parë nuk janë të rëndësishme për Historinë. Në momentin që ke argumentuar se dokumenti nuk është i rëndësishëm për historinë, e ke shumë të lehtë manipulimin e saj...Historianët e anës përtej Murit të Berlinit mendojnë tjetërsoj. Leopld von Ranke qysh në vitin 1880 shkruan në veprën e vet “Historia Universale”: Historiani punon me dokumenta. Dokumentat janë gjurmët e mendimeve dhe veprimeve të njerëzve të kohnave të tjera. Atje ku s’ka dokumenta, nuk ka histori”. Historianët francezë Charles Langlois dhe Charles Siegnobos në “Hyrje në studimin e Historisë,, - botuar së pari në anglisht në vitin 1898, shkruajnë se “Asnjë histori e një vendi të veçantë nuk mund të shkruhet nëse

populli i atij vendi nuk ka lënë ca regjistrime dhe gjurmë të veprimeve të veta”. “Kafshët jetojnë në mënyrë jo-historike” - pat thënë F.Nietzsche tek sodiste në mënyrën me prozaike lopët tek kullosnin në një livadh alpin (F.Nietzsche -The use and the abuse of History, përkthyer nga Adrian Collins, Indianaplose,1951). Megjithë origjinalitetin që ka Shqipnia, keqkuptimet e historiografisë shqiptare janë një refleks, edhe pse i deformuem deri në karakaturë, në atë mënyrën karakteristike shqiptare- i keqkuptimit dhe konfuzionit që ka ekzistuar në historiografinë botnore sidomos gjatë shekullit të XX. Dhe ky konfuzion ka bërë që Edouard Herriot, kryeministër francez, kur pat vizituar Ukrainën në kohën e urisë së madhe, pat takuar vetëm fëmijë që qeshnin e që i thoshin atij se hanin pite me mish çdo ditë. Kryeministri francez kërkoi të vizitonte një kishë. Sigurimi i shtetit brenda një kohe të shkurtër e ktheu përsëri në kishë magazinën e grurit, e cila kishte qenë kishë dhe vete sigurimsat veshën rroba fshatarësh të mirëqenun dhe filluan të shtiren sikur po luteshin, ndërsa komandanti i tyre ngjiti një mjekër prifti nga rekuizita e shtëpisë së kulturës dhe filloi të predikonte... Herriot nuk arriti të kuptonte asgjë, ose qe i interesuar që të mos kuptonte gjësendi, dhe shkroi me entuziazëm për Historinë e shkëlqyer të sistemit sovjetik. Romain Roland, romancieri francez, qe shoqëruar në një nga burgjet politike nga krimineli famëkeq Yagoda, shefi i policisë politike në kohën e Stalinit, i cili e siguroi romancierin francez se riedukimi i të burgosurve qe një eksperiment i përsosur pedagogjik, nga i cili mund të përftohej njeriu i ri. Dhe Romain Roland qe tepër i kënaqur nga ky sistem burgjesh edukative. George Bernard Shaw gjithashtu ka vizituar kampet e të burgosurve në Rusi dhe ka shkruar për sistemin e mrekullueshëm të tyre. Gjatë Luftës së Dytë Botnore, zëvendëspresidenti amerikan, Henry Agard Wallace, ka vizituar gjithashtu një kamp skllevërish të punës korrektuese dhe ka shprehur entuziazmin më të madh për sistemin magjepsës sovjetik...(Wallace and Steiger, Soviet Asia ...Në mision,33). Jean-Paul Sartre, kur tanksat ruse kalonin mbi trupat e njerëzve të gjallë, shkruante në “Liberation” pas vizitës në Bashkimin Sovjetik se “...Qytetarët sovjetikë nuk udhëtojnë jashtë shtetit, jo sepse nuk i lejojnë, por ngase nuk dëshirojnë ta lënë qoftë dhe për pak kohë vendin e tyre të mrekullueshëm”. Disa vite më vonë, ky idiot savant, siç e konsideron më vonë Solzhenicin, pat pohuar se aso kohe ai e dinte se po gënjente, por gënjente, ngaqë nuk donte t’ia prishte autoriteteve komuniste. Po ky Jean Paul Sartre pat shkruar një herë tjetër, në Le Monde, kur tek ne kishat dhe institucionet fetare po rrënoheshin me një zell të frikshëm, se Shqipëria është i i vetmi vend i lirë në botë! ...At Zef Pllumi, me dy librat e tij madhor për Historinë, për fat të mirë, ec në gjurmët e një tradite tjetër, e një tradite të hershme, në gjurmët e shkrimit të kronikave nga murgjët evropianë, duke filluar me “Historinë e Kishës” të grekut kristian Eusebues (c 260-339) , dhe duke vazhduar me anglezin Venerable Bede(d735), me Jean Froissart (C.1337-C.1410), me LorencoValla-n (c.1407-57), me Leonardo Brunin. Libri i këtij të fundit, Historia e Firences (1415-29) shërben dhe sot si një burim i vlefshëm parësor për të studiuar humanizmin në Rilindjen italiane. Ec në gjurmët e Guiçiardinit dhe Sir Walter Raleigh në Angli. Në gjurmët e paraardhësve bashkëkombas Marin Barlecit, Frang Bardhit, dhe Pjetër Bogdanit, der te Shtjefen Gjeçovi, arkivisti Pal Dodaj, shkrimtari dhe historiani Ndoc Nikaj,Marin Sirdani, Anton Arapi, Bernardin Palaj, Benedikt Dema...Në kohnat fatlume kur jetonin këta njerëz, kuptimi i së vërtetës historike ishte i barabartë me konceptin e Shën Agustinit si shpalosje e vullnetit të

Zotit. Përparësia e At Zefit si Historian asht dija e thellë e Historisë së Shqipnisë, një dije e përftueme dhe e stërvitun në arkivat françeskane, nga leximi i dorëshkrimeve të ruajtuna, nga bisedat dhe nga njohja me disa nga personazhet ma të rëndësishëm të Historisë e të kulturës së Kombit, por dhe nga një përvojë vetjake e jashtëzakonshme... Historia te ai nuk vjen si dije akademike, si kategori e para-përcaktuar, për shkak të parapërcaktimeve ideologjike; e nga që nuk asht e tillë, Historia për të asht në radhë të parë Historia e fateve njerëzore. Lexoni librat e historisë të shkruar nga Historianët tanë. Personazhet historike janë monumente, jo njerëz të gjallë. Në librin e mirënjohur të John Julius Norwich mbi Bizantin flitet hollësisht rreth grave të Perandorëve të Bizantit, për karakterin e tyre, për pamjen fizike të tyre, për origjinën e tyre.. Po Ismail Qemali ynë a pati grua? Këtë lexuesi shqiptar kishte për ta vuajtur për një kohë të gjatë si një enigmë të pazgjidhur, po qe se Ismail Kadare nuk do të kishte shkruar një ese të shkëlqyer, plot de-

Vitet e para në Manastir ia kushtoi shkrimit të kronikave që ai i quajti “Historina”. John Cantacuzenos, tek veshte rrobën e përultë të murgut atë ditë të Dhjetorit të vitit 1354, me qëllim që të bëhej kronikan, shpallte kësisoj se dëshmia historike, evidenca, kronika, dokumenti, kanë ma rëndësi jo vetëm nga profesorët dhe savantët vdektarë, por dhe se nga vetë pushtetet e përkohshme perandorake.

likatesë fisnike, rreth saj. ..At Zef Pllumit, ashtu si paraardhësve të vet të mëdhenj, as nuk i shkon ndërmend që të vejë në dyshim randësinë e jashtëzakonshme të dokumentacionit, të faktit historik, në shkrimin e Historisë. “Frati i Pashallarëve Bushatli të Shkodrës” fillon me rrëfimin e fatit të një kronike që paska qenë ruajtur në arkivin françeskan; asht kronika e jetës së Fra Erasmus a Balneo, një frat italian që vjen në Shkodër me misionin e një françeskani e që caktohet Famulltar në Hot, për t’u gjetur dëshmitar në një nga periudhat më interesante të historisë së vendit tonë, e në të njëjtën kohë, ashtu siç ndodhë si rregull në historinë e Shqipnisë, duke qenë një periudhë kyçe, i takon të jetë një nga periudhat ma të padokumentueme... Vetë procesi i kalimit të fakteve dhe ngjarjeve të së kaluarës në kthesën narrative-linguistike bahet me një natyrshmëri të jashtëzakonshme. Gjuha e padër Zefit asht e çveshun nga rrakaxhinget metaforike. Asht gjuha me të cilën flasin dhe sot e kësaj dite malsorët shqiptarë. Toni asht i shtruem, i qetë, i mençur. Asht gjuha popullore e pajtuese me një tekst Historie.. Kallzimet e misionarve të vjetër janë një pikturë realiste e një Shqipnie të çoroditun, “me male të egra, me një popullsi të vrazhdë e të pashkollueme, me shumë ngatrresa e provokime mbi të cilat bazoheshin akuza e çpifje që mund të mbërrijshin deri me deke...me kristiane laramana të cilët ditën ose sheshit ishin turq e muslimanë, ndërsa natën ose msheftas kishin besimin katolik”. Historia e Shqipnisë e padër Zefit nuk e pranon mitizimin, por ajo nuk bie as dhe në grackën e një çmitizimi që shumë lehtë mund të quhet mitizim i çmitizimit. Në traditën e kronikave të murgjëve, te Historitë e Patër Zefit, bie ne sy përultësia si ton i të rrëfyemit, si e kundërt me gjykueshmërinë. Jo përultësia si kategori morale, por si objektivitet i kallzimit të Historisë. Tekstet e Historisë, sidomos tekstet e shkruara nga Historianët tanë, janë të mbushuna me gjykimet e guximshme të autoreve për figurat historike e për ngjarjet historike. Fridrih Shileri përmend at profesorin që asht me rrufë e që tërheq hundt e teshtin gjatë gjithë kohës tek kritikon përpara studentave Hanibalin për gabimet taktike në kalimin e Alpeve...Ashtu si gjatë gjithë Historisë njerzore, humori shfaqet ne Historitë e padër Zefit gjithmonë atje ku parashikohet tragjedia. Dhe humori asht brishtësi, butësi dhe delikatesë shpirtnore. Pa të cilat dhe vete Historia do të qe një materie e ngurtë, e pajete, e mumje-zueme. ...Me 4 dhjetor të vitit 1354, perandori i famshëm bizantin John (Ioannes) Cantacuzenos, bash në kohën e lavdisë së vet, gjatë një ceremonie. solemne ne Blachernae, pat vendosë në një qoshe kunorën dhe mantelin e purpurt perandorak. Në vend të rrobave madhështore të perandorit bizantin, ai pat vesh rrobën e zeze të murgut. Po atë ditë e shoqja e tij, Irena, u shugurue murgeshë në Manastirin e Shenjtës Martë. Ai vetë, duke pasë përbuzje për çdo gja të mëparshme të jetës së vet si Perandor, kërkoi të ndryshonte dhe emnin. Ish-perandori i Bizantit do të jetonte dhe 29 vjet të tjera. Gjate këtyne viteve, kur Bizanti do ndodhej në udhëkryqe ngjarjesh, bashqytetarët e vet do shkonin jo vetëm një herë, për t’iu lutë murgut të përulun që të kthehej prapë në Fronin e Perandorit. Por ai do refuzonte me kokfortësi…Vitet e para në Manastir ia kushtoi shkrimit të kronikave që ai i quajti “Historina”. John Cantacuzenos, tek veshte rrobën e përultë të murgut atë ditë të Dhjetorit të vitit 1354, me qëllim që të bëhej kronikan, shpallte kësisoj se dëshmia historike, evidenca, kronika, dokumenti, kanë ma rëndësi jo vetëm nga profesorët dhe savantët vdektarë, por dhe se nga vetë pushtetet e përkohshme perandorake.

E shtunë-diel, 5-6 shtator 2013

www.mapo.al

Idi, essi,uni PSIKOLOGJIA SOCIALE SHQIPTARE

Imazhi i Shqipërisë dhe shqiptarëve pas viteve ’90 dhe si lidhet ai me përshtypjet e të huajve për ne para hapjes. Reputacioni i shqiptarit të keq. Psikologu, prof. dr. Ylli Pango, në një rubrikë të përjavshme për MAPO W do të trajtojë probleme të ngjashme sociologjike e filozofike, si një lloj ure mes realitetit dhe interpretimit të tij.

Teoritë mbi shkaqet e sjelljes Prof. Dr. Ylli Pango

(Vijon nga numrat paraardhës) Ka dy teori mbi mënyrën se si nxirren konkluzionet mbi shkaqet e sjelljes: Teoria e parë është teoria që shpjegon se si i nxjerrim përfundimet për sjelljet e tjetrit në bazë shembujsh dhe cilat janë shkaqet specifike të kësaj sjelljeje. Kjo teori na ndihmon të kuptojmë se si një vëzhgues do t’i përgjigjet pyetjes, cilat janë motivet që qëndrojnë pas sjelljes së dikujt dhe rastin e përgjithshëm se si sjellja e një individi mund të përdoret për të nxjerrë konkluzione rreth veçorive të personalitetit dhe motiveve shtytëse të tij. Kjo teori ekzaminon se sa një sjellje apo veprim i individit paraqet një qëllim, tipar apo predispozitë të fshehur, specifike të tij. Sa më shumë një sjellje reflekton një dispozitë që fshihet pas saj, aq më e madhe është lidhja midis këtyre dy faktorëve. Për shembull, nëse dikush që është duke kritikuar qeverinë, heq menjëherë dorë nga kritikat sapo i jepet një pozicion i mirë pune, mund të themi se kjo sjellje është tregues që motivimi për të kritikuar e kërkuar të drejtën nuk është real apo është jo i madh. Ndërsa nëse ai do të vazhdonte të kritikonte, shkruante, pavarësisht nga ajo që do t’i ofronin, madje do e hidhte poshtë ofertën, kjo do të tregonte diçka shumë më të madhe për motivimin e tij për të luftuar për të drejtën. Për fat të keq, tek ne ka shumë raste kur prapa sharjeve, kritikave, a vlerësimeve negative për dikë, për një grup, për një parti, fshihen motive personale, probleme psikologjike, formime familjare që stimulojnë qëndrime të caktuara politike, personale, sektare, inate të vjetra, mëri dhe jo motivime të fuqishme për një shoqëri më demokratike. Po sipas kësaj teorie ne mësojmë më shumë nga sjelljet e të tjerëve që sjellin pasoja jo të zakonshme apo unike. Disa sjellje, fjala vjen janë aq të zakonshme e të parashikueshme nga ana sociale, sa që zbulojnë pak për individin. Një politikan që qesh dhe është i sjellshëm me zgjedhësit është njëlloj si shumë politikanë të tjerë. Kjo është e zakonshme për të dhe s’të shtyn të mendosh se ai është njeri i afërt e i ngrohtë apo që pa tjetër do të bëjë të mira për njerëzit. Kurse sjellja e paparashikuar, e papritur, e veçantë, është ajo që jep më shumë informacion për natyrën e tij. Kështu nëse ai në një rast rreziku për vendin, ikën (siç ka ndodhur me disa politikanë tek ne), kjo tregon shumë më tepër e saktë, për dobësitë e tij, për karakterin e tij egoist në raport me njerëzit që ka premtuar t’u shërbejë. Ndofta ky do të ishte një nga rekomandimet për shqiptarët për të gjykuar më saktë për të tjerët e sidomos për politikanët dhe jo mbi bazë shtampash, shpesh josinjifikative. Teoria e dytë apo modeli i Kelley për të shpjeguar proceset që njerëzit përdorin për të kuptuar sjelljen e tjetrit, sugjeron një vëzhgues duhet të përdorë një nga tre elementet e mëposhtëm, specifik, për të shpjeguar sjelljen: Aktorin (individi që demonstron sjelljen), objektin (personi apo sendi ndaj të cilit drejtohet sjellja) dhe rrethanat (tërësinë në të cilën ndodh sjellja). Kjo teori nuk është e papajtueshme me të parën, por fokusohet në aspekte të ndryshme të procesit të krijimit të përshtypjeve. Ajo vëren se kur konkludojmë për shkaqet e sjelljes, ne synojmë të krahasojmë veprimet e momentit të njerëzve me veprimet a reagimet e tyre të kaluara, si dhe me faktet se si të tjerët veprojnë në situata të ngjashme. Kështu nëse drejtuesi shfaqet disi i ashpër fjala vjen, në raport me disa vartës, a është ai vër-

tet me karakter të keq? Apo janë një grup i caktuar vartësish problematikë?Apo drejtuesin e detyruan rrethanat të shfaqet i ashpër? Ne si popull duhet ta marrim parasysh shumë këtë duke analizuar nëse: Jemi ne vetë shkaku? Janë të tjerët? Apo janë rrethanat shkaktare të krijimit të raporteve problematike ndërmjet njerëzve. Duhet ditur se ka dhe raste kur asnjë nga palët nuk ka gabim (gjë që për shqiptarët është e papranueshme sepse sipas tyre dikush duhet bërë pa tjetër fajtor). Ashtu siç ka edhe raste kur të dy palët kush më shumë e kush më pak kanë gabimin e tyre. Ka mjaft raste tek ne për të ilustruar këto që thamë, madje pothuaj në cdo raport, në çdo fushë, në politikë, art, jetë sociale, raporte me të huajt, me njeri tjetrin, me superioret e inferiorët, për interesa personale etj., etj Gabimi atributiv fondamental. Një nga gabimet më të mëdha, më tipike, në krijimin e përshtypjeve për tjetrin, është prirja për t’ia atribuuar gjithnjë sjelljen e të tjerëve shkaqeve dispozicionale, tipareve të qëndrueshme të personalitetit të tyre dhe jo shkaqeve të jashtme. Ndërkaq, sjelljen tonë të gabuar ia atribuojmë shkaqeve të jashtme, ndikimeve specifike të situatave. Si të thuash falim apo justifikojmë veten kur gabojmë a dështojmë. Këtu konsiston edhe gabimi (tendenca) atributive fondamentale që haset tipikisht edhe tek ne. Në këso rastesh veç të tjerash, pra kur dështojmë, jua veshim gjithnjë fajin a gabimet të tjerëve, brenda a jashtë grupit. Sipas kësaj i bie që të tjerët gabojnë gjithnjë për shkaqe të brendshme se janë të tillë apo të atillë. Ndërsa kur gabojnë vetë, njerëzit përgjithësisht priren të mendojnë se janë rrethanat të tilla e sidomos që ato që iu ndodhin, janë pasojat e gabimeve të kaluara të të tjerëve. Kësisoj, një parti që sapo vjen në pushtet mund t’ia veshe madje dhe për një kohe të gjatë, gjithë gabimet e mosarritjet e saj gabimeve e paaftësive të pushtetit paraardhës që ka lënë shumë pasoja të rënda. Kur rezultati i një veprimi është pozitiv, njeriu tenton t’ia dedikojë suksesin vetes, kurse kur dështon ia vë fajin rrethanave. Kjo quhet edhe tendenca vetëfavorizuese. Për shembull në një ndeshje futbolli, fituesi ia dedikon fitoren aftësisë kurse humbësi fatit. Vlerësimet e trajnerëve e specialistëve tanë për futbollin tonë kanë qenë pothuaj gjithnjë një shembull tipik i gabimit fondamental a tendencës vetëshërbyese. Kjo vazhdon periodikisht në çdo cikël kualifikues, derisa si zakonisht skuadrat tona kombëtare humbasin përfundimisht e rreshtohen në vendet e fundit. Vetëm atëherë ndodh që kthehen të gjithë e bëjnë fajtor ekipin, trajnerin etj. Në një vepër bashkautorësie çdo autor priret që pjesa më e madhe e suksesit t’i dedikohet atij. Përse vepron tendenca vetëshërbyese? Një përgjigje do të ishte dëshira e njeriut për të ruajtur stimën apo vlerësimin për vetveten. (Dhe ky vetëvlerësim sidomos për ne si komb është tepër i rëndësishëm. Ne madje priremi të duam më shumë atë që na e ruan këtë lloj sedre duke na mburrur edhe së koti, sesa atë që na i thotë në sy të metën e ndofta na ndihmon më shumë). Kjo mbështetet dhe nga fakti që njeriu priret të harrojë atë informacion që i kërcënon vetëvlerësimin dhe priret të mbajë mend e të kujtojë atë informa-

Por në përgjithësisht njerëzit veprojnë sipas përshtypjeve, sidomos negative, dhe kjo ka pasoja tek njerëzit e tjerë që keqgjykohen. Për këtë ka një numër teknikash për të rritur saktësinë e gjykimeve për të tjerët e eliminuar gabimet. Disa u vunë në dukje më sipër. Veç tyre vëmendje e veçantë i duhet kushtuar strategjisë së reduktimit të efekteve negative të stereotipizimeve, disa nga të cilat i kemi dhënë më me hollësi në shkrimet për paragjykimet sociale, me të cilat stereotipizimet e skemat, (tipike për krijimin e përshtypjeve për tjetrin) lidhen më së shumti.

cion që ia ngre atë. Pra edhe kur vlerësojmë sjelljen tonë, ne motivohemi të vëmë veten në pozita të favorshme Ndërkohë siç e thamë, ne mbivlerësojmë faktorët e brendshëm, të karakterit në shpjegimin e sjelljes së tjetrit, madje shpesh e supozojmë tipike, vijimësisht, e gjithnjë të tillë sjelljen e tij, gjë që mund të mos jetë gjithnjë e vërtetë. Kjo sepse në fakt ne i nxjerrim konkluzionet për sjelljen e tjetrit në bazë të një informacioni të kufizuar dhe shpesh njohuritë fillestare mbi karakteristikat, sidomos ato negative të një individi, përdoren për të konkluduar karakteristika të tjera uniformisht negative të tij. Një tjetër gabim tipik në krijimin e përshtypjes për tjetrin, lidhet me rastet kur ai që vlerëson a krijon përshtypje për tjetrin nuk është i ngjashëm a i njëjtë me të, në tipare të tilla të rëndësishme si seksi, raca, bindjet politike etj. Kjo mund të çojë edhe në një keqperceptim të njerëzve e personalitetit të tyre apo krijim përshtypjesh të gabuara. Njerëzit, sidomos në disa province a fshatra tek ne, dhe për shkak të nivelit kulturor por edhe të faktit se demokracia është ende në shpërgënj, nuk arrijnë të kuptojnë se mund të kenë bindje të ndryshme politike me dikë, por mund të jenë mjaft në harmoni me njeri tjetrin nëse ata nuk janë të ngjashëm me ne. Dhe kjo ka çuar edhe deri në vrasje e plagosje. Nga ana tjetër, nëse të tjerët janë të ngjashëm, kjo mund të çojë në përshtypje të drejta, por jo ngaqë vlerësuesit janë të mprehtë në vlerësime, por sepse ata i karakterizojnë të tjerët si veten dhe e kanë më të lehtë të gjykojnë. Në të dy rastet gjithsesi mund të gabohet në krijimin e përshtypjeve dhe përsëri duhet të hyjë në përdorim gjykimi më i thelluar, analiza e përvoja më e gjatë e marrëdhënieve mes njerëzve. Rëndësia e formimit të përshtypjeve të sakta. Herët a vonë mund të ndihemi fajtorë për një vlerësim të gabuar të dikujt. Dhe unë uroj që kjo ndjesi, që është e rrallë për ne shqiptarët, të fillojë të shfaqet gjithnjë e më shpesh. Ka jo pak raste tek ne, kur për shkak të sjelljeve a qëndrimeve të gabuara karshi njerëzve, si rrjedhojë e përshtypjeve të gabuara, të jetë shkatërruar keqas jeta e tyre dhe për më keq pas kësaj të mos ketë patur pothuaj kurrë apologji nga askush. Në përgjithësi mund të themi se njeriu përpiqet të ndërtojë një botë sociale të rregullt për vetveten, të vetëvlerësohet pozitivisht e nga ana tjetër, ka shumë mundësi që ai të bëjë gabime, të thjeshtojë dhe të keqinterpretojë të tjerët duke u sjellë kësisoj dëm jo vetëm atyre, por edhe marrëdhënieve të veta me ta. Kjo s’do ishte shumë shqetësuese në qoftë se njerëzit thjesht do të mendonim por nuk do të vepronim negativisht ndaj njerëzve sipas opinioneve a përshtypjeve për ta. Por në përgjithësisht njerëzit veprojnë sipas përshtypjeve, sidomos negative, dhe kjo ka pasoja tek njerëzit e tjerë që keqgjykohen. Për këtë ka një numër teknikash për të rritur saktësinë e gjykimeve për të tjerët e eliminuar gabimet. Disa u vunë në dukje më sipër. Veç tyre vëmendje e veçantë i duhet kushtuar strategjisë së reduktimit të efekteve negative të stereotipizimeve, disa nga të cilat i kemi dhënë më me hollësi në shkrimet për paragjykimet sociale, me të cilat stereotipizimet e skemat, (tipike për krijimin e përshtypjeve për tjetrin) lidhen më së shumti.

E shtunë-diel, 5-6 shtator 2013

Fjalëkryqi klasik 1

Kuriozitet: Hyri në pubertet në moshë trevjeçare 4

12 15

21 26

19 23

Fjalëkryqi klasik është një nga lojërat enigmatike më të përhapura në botë. Fjalëkryqet e para filluan të botoheshin që në shekullin e XVIII dhe vazhdon të jetë e preferuar edhe në ditët e sotme.

40 46

43 Koha e fillimit ____:____

Koha e mbarimit ____:____

Horizontalisht:

Vertikalisht:

1. Nderim që kemi për dikë që e vlerësojmë shumë, mendim i mirë që kemi për të. 9. Muaj i vitit. 12. Qytet në Kosovë. 13. Bimë barishtore që përdoret si erëz për gatim. 15. Këtë vit. 19. Fshat në Shkodër i njohur nga përmbytjet. 20. Diçka e palejueshme, diçka që nuk është fituar me punë të ndershme. 22. Jeta e përditshme. 25. Janë në hyrje të uzinës. 26. Zotësi e veçantë që e shquan një njeri në një fushë të caktuar. 28. Flori. 29. Mënyra se si luhet a interpretohet një vepër muzikore. 32. Njeri dorështrënguar, koprrac. 35. Tregu Agrar. 36. Mineral, ndryshe. 37. Pjesa e sipërme e shputës së këmbës. 38. Një shtet i SHBA-së. 39. Fusha bujqësore. 40. Organizatë Amerikane. 42. Gati, përgjysëm. 44. Përemër vetor. 45. Federatë Italiane. 47. Shet e blen. 50. Një varg melodish, vjershash etj. të krijuara nga një autor rreth temave të afërta. 51. Karrocë e hapur, zakonisht me katër rrota, e tërhequr prej kuajsh. 52. Një lagunë në rrethin e Vlorës.

1. Ligji themelor i një shteti. 2. Festë fetare e bektashinjve. 3. I ngjashëm, i njëllojtë. 4. Hapësirë e madhe me ujë të kripur. 5. Enciklopedia Çeke. 6. Televizion italian. 7. Agjensi Ndërtimesh. 8. Shuma e të hollave që i detyrohemi dikujt. 9. Fransua, ish-president i Francës. 10. Turner, këngëtare e njohur, mbrapsht. 11. Pjesëz mohuese. 13. Artist që e luan a e këndon vetëm një pjesë në një shfaqje. 14. Heqja e shortit për sende ose për një shumë të hollash sipas numrave të biletave të ndara. 16. Instituti Arkitekturës. 17. Besim i njohur i valleve. 18. Robert aktor i njohur i kinemasë botërore. 21. Lënda, ose... 22. Girone, aktor i njohur italian. 23. Baba. 24. Përemër pronor. 26. Njeri i çuditshëm, që është pak si tip më vete. 27. Vegël muzikore. 30. Njeri shpirtlig. 31. Këshilli Europës. 33. Mevlani, folës në Tv. 34. Vegël muzikore frymore. 41. Përemër vetor. 43. Pjesa e majtë, ose e djathtë e një sendi. 46. Pjesëz treguese. 48. Garnizon Amerikan. 49. Tirana në makina.

Sudoku | nivel mesatar 5 4 2 7 8 2

4 1

1 4 5 7 8 1

1 7 4

7 1

6 5 1

3 9 8

2 3 8

9 2 8 9 1 8

8 9 6

4 2 7

9 2

5 2

8 7 9

8 9 6

2 3

Plotësoni vendet bosh në mënyrë që çdo rresht e kolonë të ketë numrat nga 1-9.

5 8

2 6 4

1 4 1 5

Koha e fillimit _____:____ Koha e mbarimit ____:____

Numërkryq

Një fëmijë trevjeçar nga India i është nënshtruar ndërhyrjes kirurgjike në tru, për t’u shëruar nga puberteti i hershëm, me ç’rast i ishin rritur shumë shpejtë organet seksuale, i është trashur zëri, ndërsa në fytyrë i janë paraqitur akne. Fëmija kishte vetëm 18 muaj kur prindërit vërejtën ndryshimet fizike që zakonisht nuk fillojnë të shfaqen së paku para moshës 10 vjeçare. Veç kësaj, ai ka filluar të shfaqë edhe sjellje agresive. Mjekët kanë zbuluar se hormonet e vogëlushit ishin shumë aktivë dhe se vuante nga puberteti i hershëm, çrregullim që haset shumë rrallë. Puberteti i hershëm ndodh si pasojë e prodhimit anormal të hormonit estrogjen, shpeshherë si pasojë e dëmtimit të trurit apo ndonjë çrregullimi cerebral. Është shumë më i shpeshtë te femrat. (P.sh. Femra e cila është bërë nënë në moshë më të re është Lina Medina nga Peru, e cila në vitin 1939 ka lindur fëmijë –ndërsa mosha e saj ishte vetëm pesë vjet e shtatë muaj). Pasi zbuluan se kishte ind anormal në hipotalam (pjesë e trurit që rregullon hormonet), mjekët e kanë operuar për ta larguar atë, pasi që terapia anti-hormonale nuk kishe rezultuar e suksesshme.

Horoskopi i ditës DASHI (20/III-20/IV)

DEMI (21/IV-20/V)

Klima yjore do jete shume e mire gjate kësaj dite dhe do e beje jetën tuaj ne çift akoma me te bukur. Nuk do tundoheni aspak nga personat qe do iu joshin sepse për ju ekziston vetëm një person: partneri qe keni ne krah. Beqaret do ritakohen me një ish te dashur dhe do e kuptojnë se ndiejnë akoma për te. Financat do jene te shkëlqyera. Përfitoni për te hequr disa para mënjanë.

Çiftet do kalojnë një dite shume te mërzitshme dhe qe mezi do presin qe ajo te mbaroje. Partneri as qe do mendoje t’iu përkëdhelë apo t’iu mbaje pranë. Nëse jeni ende vetëm duhet te bëni akoma dhe me tepër durim gjate kësaj dite. Nuk është koha e duhur për te dale neper takime. Ne planin financiar do iu duhet te merrni vendime te mëdha. Do ia dilni mbanë.

BINJAKET (21/V-20/VI)

GAFORRE (21/VI-22/VII)

Nëse jeni ne një lidhje, nuk do keni asgjë për çfarë te qaheni gjate kësaj dite. Partneri do iu mbaje pranë dhe do iu ledhatoje gjate gjithë kohës. Do ndiheni me te vërtetë te dëshiruara. Beqaret nuk do dini çfarë te bëjnë duke qene se personat qe do takojnë nuk do jene ne lartësinë e duhur. Urani do sjelle te papritura jo te këndshme ne planin financiar. Kujdes!

Fale ndikimit te Uranit dhe te Neptunit ne jetën tuaj ne çift, do kaloni momente te animuara pranë atij qe dashuroni. Disa do mendojnë shpesh sikur janë ne ëndërr. Beqaret do kenë dashuri me shikim te pare dhe me ne fund do ndihen te plotësuar. Ne planin financiar do përballeni me goxha vështirësi te cilat do ju marrin goxha kohe për t’u zgjidhur.

LUANI (23/VII-22/VIII)

Nëse ka kohe qe marrëdhënia ne çift po shkon me se miri, pse te mos mendoni sot për një bashkëjetesë? Te jeni te sigurte se do ndiheni edhe me mire dhe emocionet do jene te papërshkrueshme. Mos keni frike nga përgjegjësitë. Beqaret do kenë takime terëndësishme.Neplaninfinanciardomund te kryeni investime te rëndësishme qe do e përmirësojnë situatën shume shpejt.

PESHORJA (23/IX-22/X)

Jeta juaj ne çift do jete ne qendër te vëmendjes gjate kësaj dite. Tregohuni sa me realiste qe te mundeni nëse nuk doni te përballeni me probleme. Beqaret edhe sot do e kenë te vështirë ta gjejnë personin e përshtatshëm. Mos e humbni besimin, por bëni edhe pak kohe durim. Ne planin financiar nuk mund ta përmirësoni dot buxhetin pa përdorur strategji strikte.

0 4 6 2

Gjeni figurën duke bashkuar pikat

SHIGJETARI (22/XI-21/XII)

Plotësoni tabelën me numrat e dhënë!

Numra me 3 shifra:

053, 129, 165, 201, 225, 242, 424, 444, 462, 501, 523, 556, 785, 901, 965, 987.

Numra me 4 shifra:

0576, 1356, 2632, 3534, 4578, 5263, 5453, 5556, 6320, 6526, 6965, 8541.

Numra me 5 shifra:

Ngjyrosni pjesën me pikë dhe zbuloni figurën

10259, 26320, 40611, 41555, 42162,

42942, 45632, 51949, 52415, 52741, 66150, 80820.

Numra me 6 shifra:

003215, 066507, 175826, 229852, 238053, 523625, 553436, 466251, 585222, 625219, 682769, 732402, 825525, 874854.

Duke folur hapur me partnerin dhe duke e toleruar me tepër njeri-tjetrin do mund t’i kaloni edhe ato pengesa te vogla qe ju ishin shfaqur. Beqaret nga ana tjetër do iu kushtojnë me tepër rëndësi ndjenjave dhe do bëjnë çmos qe ta bëjnë për vete personin qe do pëlqejnë. Situata financiare do jete mjaft e trazuar. Kujdes me çdo shpenzim qe do iu duhet te kryeni.

UJORI (20/I-19/II)

Gjeni 10 ndryshimet

www.mapo.al

Çdo gjë do shkoje ashtu si ju e kishit menduar dhe kënaqësitë do jene te papërshkrueshme. Beqaret nuk do përfitojnë aq sa duhet nga mundësitë qe do ju jepen dhe do pendohen edhe vete për këtë gjë. Ne planin financiar mos ua plotësoni qejfin veten për çdo gjë sepse keni për te ngelur pa asnjë para ne xhep.

VIRGJERESHA (23/VIII-22/IX)

Ata qe kane pasur disa debate te forta ne çift kohet e fundit do kalojnë një dite shume te vështirë dhe me tension, ndërsa ata qe kane pasur një marrëdhënie te qete, do përjetojnë emocione pozitive. Për beqaret Venusi do jete planeti me i favorshëm dhe qe do nxite takimet interesante. Financat do jene me te mira se disa dite me pare.

AKREPI (22/X-21/XII)

Nen ndikimi e forte te Merkurit ju do rivendosnikomunikimindhebashkëpunimin ne çift. Do arrini me ne fund t’i zgjidhni mosmarrëveshjet dhe do e shihni me optimizëmteardhmen.Beqaretdokërkojnë gjera te pamundura, prandaj dëshirat nuk do mund t’iu realizohen dot. Ne sektorin financiar duhet te tregoheni me vigjilente se kurrë qe te mos keni vështirësi me pas.

BRICJAPI (22/XII-20/I) Sot do e kuptoni me mire se personi qe keni ne krah me te vërtetë është ideali për ju. Ai do iu ndihmoje për gjithçka qe do keni nevoje dhe do ju beje te mos ndiheni kurrë vetëm. Beqaret duhet te mendohen mire pare se te bëjnë ndonjë zgjedhje. Ne planin financiar nuk do ketë surpriza te këqija, kështu qe do jeni me te qete dhe do shpenzoni pak me tepër.

PESHQIT (20/II-19/III) Duhet te bëni me shume lëshime gjate kësaj dite ne jetën tuaj ne çift sepse përndryshe nuk do arrini dot te jetoni qetësisht. Edhe partneri do mundohet te toleroje me tepër. Beqaret do kenë një takim mbresëlënës kështu qe duhet ta shfrytëzojnë ditën sa te mundin. Ne planin financiar duhet te merrni kurajën dhe te përballeni me vështirësitë.

E shtunë-diel, 5-6 shtator 2013

www.mapo.al

mapo lunch

Erla nuk qan më për Berishën Mira Kazhani Gjithmonë kam besuar se ajo ka një sekret, një formulë a kod që ia del të bëjë për vete të djathtë e të majtë bashkë. Erla Mëhillin e kam parë për herë të parë në foltore si zëdhënëse e Sokol Olldashit. Ishte ndryshe nga zëdhënëset që ishim mësuar të shihnim. Në kohë të Nanos mbisundonin meshkujt, ndërsa ato pak femra nuk shquheshin për ndonjë sharm të madh. Erla ishte nga ato vajzat e veshura me shije, pa ngjyra të forta, madje e mbisundon bezha, e zeza dhe bluja. Në rastin më të mirë ka një laps në sy dhe flokët nuk janë lyer kurrë në jetë. Ka një bukuri me kripë, do thoshte nëna ime, e cila vdes për Erlën, dhe jo vetëm ajo, kam dëgjuar e lexuar shpesh nëpër blogje që e duan. Dhe të jesh zëdhënësja e një njeriu si Sali Berisha të duhet shumë punë, fat dhe pak magji që njerëzit mos të të urrejnë. Kjo sepse Berisha nuk është një lider i thjeshtë, jeta e gjatë në pushtet e bëri atë herë më të dashurin dhe herë të urryeshmin. Është një ditë e ngrohtë vjeshte dhe me Erlën takohemi diku rreth orës 10 e 30 të paradites. Është e veshur si gjithmonë me ngjyrat e saj, dhe në duar i dalloj një unazë me 5 diamante, pak a shumë si ajo e Scarlet Johanson, e cila ka 1 muaj që nxjerr unazën në çdo foto të saj. E pyes nëse unaza është dhuratë e Keltisit (deputet i PD) dhe ajo e sinqertë si një fëmijë më rrëfen se ai vetëm e ka paguar dhe se zgjedhjen e ka bërë vetë ajo. Nuk ka pak ditë që është kthyer në Tiranë nga Italia, ku kaloi disa ditë pushime me partnerin e saj. Pushimet më të gjata ndoshta që nga koha kur ishte zëdhënëse pranë ish kryeministrit Berisha. E pyes nëse po vazhdon ende në njëfarë forme të jetë afër doktorit. -Po, më tregon ajo. Do të vazhdoj të bashkëpunoj me Berishën dhe të kuroj anën mediatike të tij. Kur ta kërkoi një gjë të tillë? -“Jo, nuk patëm asnjë bisedë për këtë. Thjesht u kuptua që unë do të vazhdoja pranë tij. Po ai nuk është më kryeministër? - e pyes unë Erlën, duke e ngacmuar pak me shpresën se nuk do shkrehet në vaj si atë ditë të fundqershorit. -“Kryeministër nuk është më, dhe as kryetari i PDsë nuk është, por për mua ai është pika e referimit dhe e orientimit e PD-së, Mira, nuk mund të jetë në pension Berisha. Ai është aktiv, energjik dhe e do shumë parlamentin, parlamentarizmin në përgjithësi. -Ta ka thënë vetë ai që e do Parlamentin? -“Po, po, ai ma ka thënë vetë...Kam përshtypjen se ai nuk e kupton jetën e tij pa Parlamentin, politikën, atë momentin kur mban fjalën në foltoren e Kuvendit”. A mendon se është e dhimbshme që Berisha është vetëm si deputet aty tani? Nuk mendoj se është çështje dhimbshurie. Politika është realiste dhe këto gjëra ndodhin fare normalisht. Me sa kam kuptuar, është i vetmi kryeministër dhe lider politik që ka pranuar humbjen menjëherë. Rama nuk di ta bëjë këtë. Kjo është shenjë prej burri shteti në gjykimin tim. Rama deri tani kryetar bashkie ka qenë. Rëndësi ka trashëgimia politike, e reformave dhe arritjeve që Berisha na la të gjithëve. Edhe pse dua të flas për Erlën, kurioziteti më i madh më sillet rreth asaj që bën Berisha këto kohë kur nuk është në parlament apo në mbledhje grupi. Mësoj se ka një zyrë pranë ‘Aba Center’ në Tiranë dhe që gjatë gjithë ditës punon dhe pret vizitorë të shumtë. Erla më tregon se Berisha është njeri me humor dhe batuta të holla. P.sh, kur ajo i ka shkruar se do të rrinte një javë me pushime, dhe se besonte se mund të kthehej një ditë të hënë, ai i është përgjigjur: “Beson që do kthehesh, apo do të kthehesh? Se mos qëndron atje dhe nuk vjen më”. Kur Erla u kthye, ai i ka thënë (me shaka): “Po të ishe martuar një vit më parë, nuk do të kishe qëndruar kaq gjatë”. -Doja t’i shkruaja me mesazh një hahahhaha, sepse qesha me shpirt me atë që më tha, por sigurisht që nuk më shkonte të shkruaja një përgjigje të tillë. Por sa kam qeshur me mesazhin e tij”. -Meqë ra fjala, s’e dija që je martuar... - e pyes unë. -Nuk jam martuar, por kam rreth dy vjet që bashkëjetoj. -Do të martoheni ti dhe Kelti? -Të gjithë më ngacmojnë për dasmën në fakt. Sa herë që më sheh Olldashi më pyet për dasmën. Po do t’i vijë dita dhe dasmës, - tregon ajo si e shpenguar e ndoshta si me pak kujdes që deklarata të tilla të mos interpretohen fët e fët në media. Meqë e përmend Olldashin me lehtësinë më të madhe, dhe nuk të krijon idenë se është ajo natyra servile. Mua më vjen ndërmend një përshkrim i Kadaresë tek “Aksidenti”, ku tregon sesi besnikët dhe servilët bëheshin më të bezdisshëm dhe armiq të diktatorit. Nuk i them asnjërën nga këto, por vijoj të flas për dasmën. I them se një dasmë në PD do të zbuste tonet e larta të trishtimit të asaj humbjeje të madhe. Një dasmë me një nuse të bukur dhe me një dhëndër që e do gjithashtu parlamentarizmin. Keltisi është mik i familjes Berisha. Ai është nga miqtë më të mirë të fëmijërisë të të birit, Shkëlzenit, dhe me siguri është

në rrethin e simpative të Doktorit. Ndërsa unë improvizoj dasmën e Erlës, me Berishën kumbar dhe gjithë PD-në të bashkuar, ajo qesh dhe kafshon një copë të vogël keku. -Çfarë mendon Berisha? Që duhet të martohesh? - e pyes unë. -Nuk e di Mira, se nuk më ka thënë asgjë dhe gjithsesi, këtë vendim e marrim vetë, - thotë duke buzëqeshur. - Por nga mesazhi i tij kuptova që më quante të martuar tashmë. Mendoj që ai është i shqetësuar jo vetëm për PD-në, por për Shqipërinë. Berisha e do shumë këtë vend. Besoj ka mbajtur përsipër edhe koston e gabimeve të të tjerëve, pavarësisht se në fund lideri merr përsipër edhe sukseset, edhe gabimet. Këto ditë unë po ndjek me vëmendje si po drejton Rama. Shoh në Facebook dhe blogje, ku edhe një pjesë reagojnë mirë ndaj disa gjesteve të tij, si p.sh, heqja e gardhit tek Kryeministria. A thua se kjo ishte e keqja e vendit dhe iu zgjidhën të gjitha hallet. A thua se mirëqenia e tyre kalon nga fakti se sa të bukur e ka Rama tavolinën e punës apo sa komode do e ketë karrigen ku do ulet të punojë. Por ai di të luajë me imazhin dhe e njeh mentalitetin e këtij populli. Do ta shohësh që deri në fund me fasada do të merret. Një gjë që Berisha s’e ka bërë kurrë. Ai është kujdesur gjithmonë të punojë dhe reformojë në thellësi. Nuk është Berisha një njeri që luan me ngjyrat. Ai merret me thelbin e gjërave. Nuk është një lider sipërfaqësor dhe ndoshta shoqëria jo gjithmonë është në gjendje ta dallojë këtë. Duhet pak kohë për të vlerësuar ato që Berisha la pas. -Po thua që do na marrë malli për Berishën? -Nuk është çështje malli, është çështje vlerësimi. Unë besoj se njerëzit do të vlerësojnë gjithnjë e më shumë atë që ai bëri dhe si e transformoi Shqipërinë, por edhe sepse do shohin se ç’do të bëjë Rama. Edhe PD-në do ta marrë malli? -Po në PD ai është dhe do të jetë gjithmonë aktiv. -A ka gjasa që Berisha të rikthehet kryetar pas disa kohësh? -Jo, nuk besoj se kjo do ndodhë më. -Pse qave aq shumë kur ai lexoi tekstin e dorëheqjes? Ajo lëviz flokët nga një anë në tjetrën, dhe më rrëfen se do kish dashur që kamerat mos ta jepnin atë çast. – E dija që ai do jepte dorëheqjen. Nuk ma kish thënë, por isha e bindur sepse më herët kur ishte diskutuar e kish thënë që në rast humbjeje ai do të dorëhiqej. Shumë edhe janë tallur me faktin që qava atë ditë. Kishte dhe nga ata që shkonin larg, se gjoja qaja se do më mungonin lukset. Thjesht u preka shumë sepse me Berishën kam punuar shumë mirë. Ai është tolerant. Rrallëherë mund të kem patur ndonjë debat a mosmarrëveshje me të. - Nga ty po e dëgjoj këtë, sepse shumë njerëz thonë se është i vështirë! Madje veç teje asnjë zëdhënës nuk mbijetoi me Doktorin. Të gjithë u larguan ose i largoi, por nuk rezistuan. - Nuk e di pse dhe si. Ndoshta me mua ishte ndryshe. Ai më ka zgjedhur vetë. Nuk kam shkuar tek Berisha nga palë të treta. Unë jam përpjekur të bëj punën me dedikim, profesionalizëm dhe luajalitet”. - Ti ke thënë shpesh që ke miq të majtë plot. Nuk është kjo diçka që e bezdiste dhe e bezdis Berishën? - Jo, kurrsesi. Ta thashë, Berisha nuk është një lider paranojak. Mund të duket hijerëndë po është një burrë shteti i mirëfilltë, nga ata që pa dyshim vetëm historia mund t’i vlerësojë. S’mund ta bëj as unë, as kundërshtarët politikë, askush për momentin. - Erla, e di që afeksioni për dikë me të cilin punon gjatë është natyral, por a nuk mendon se për hir të

kësaj dashurisë ndaj vendit, parlamentarizmit, Berisha ka bërë gabime. Krijoi një kulturë mllefi, fjalori të vrazhdë në foltoren e Parlamentit...deri në dhomën e gjumit të rivalëve shkoi?! - Nuk mendoj se është vetëm Berisha ai që ka sulmuar. Kush më shumë se sa familja e Berishës është sulmuar. Fëmijët e tij, pambarimisht në gojë të opozitës së kohës. Sigurisht politika duhet ta lërë pas gjuhën e vrazhdë, por nga ana tjetër politika duhet t’i shmanget së pari konfliktit, që pastaj gjuha e vrazhdë të mos ketë fare vend. Për fat të keq, Rama vitet e fundit vetëm konflikt ka gjeneruar. -Por, sidoqoftë si femër, a nuk mendove se një burrë shteti, tolerant, baba, gjysh, nuk mund të thotë para kamerave fjalën “lavire”. Ajo e dëgjon pyetjen time dhe unë s’di pse pres një përgjigje në stilin e Bregut ose të ndonjë tjetër ‘grifshe’ në PD. Erla të habit me mungesën e paranojës dhe një sinqeritet edhe pse të kontrolluar sërish të respektueshëm. - Nuk di të të them shumë sepse nuk e kam diskutuar këtë gjë, por unë besoj që ka qenë një gjuhë e fortë politike në një nga momentet më të rënda politike të vendit. A mund të krahasohet gjuha e ashpër politike me sulmet e dhunshme ndaj një institucioni?! Unë besoj se kjo e dyta është më e rëndë. Gjithsesi, unë vetë preferoj të mos përdor një gjuhë të ashpër. -Në 21 Janar ishe edhe ti në Kryeministri? -Po, aty kam qenë deri nga ora 12: 30 e natës. Ajo ditë ka qenë më e vështira dhe e tensionuara e të gjithë periudhës. -Mendon se 21 Janari do të zbardhet? Apo mendon se është zbardhur? - Nuk komentoj dot vendimet e gjykatave. Por në aspektin politik, mendoj se është një farsë e Edi Ramës. Çfarë do zbardhë me Ilir Metën që e kontrollon e për të cilin Rama e inskenoi 21 Janarin dhe s’la gjë pa thënë? Ma thuaj ti Mira, - më kthehet ajo duke vënë buzën në një gaz ironizues. Erla nuk më duket aq e hidhur me Edi Ramën sesa me Ilir Metën. I them se njerëzit po e vlerësojnë mënyrën sesi Meta po drejton Parlamentin dhe Erla përgjigjet vrikthi. - Po sigurisht. I duhet për të zbutur figurën ai post dhe sjellja tolerante dhe ekuilibruese. Për më tepër gjërat i ka në terezi tani. Nëse një ditë PD do të vijë në pushtet, besoj që do të rikthehet me kartën morale në dorë. -Po Rama si të duket? -Rama është retorikë e gjallë. Ka një pozicion solid këto kohë në parti. Kontrollon çdo gjë. Por nuk kam asnjë dyshim që do zhgënjejë." -Cili të pëlqen nga kabineti ‘Rama’? Meqë i thua gjërat drejt dhe shefi është tolerant... -e ngacmoj unë. -Kam ndoshta një gjysmë opinion pozitiv për Niko Peleshin. Nuk më pëlqen askush nga ata të tjerët. Kë të pëlqej, Erion Veliajn? -Erioni më pëlqen më shumë nga të gjithë mua, Erla. Këtu nuk ndaj të njëjtin qëndrim me ty. Ndaj tij është krijuar një kulturë negativiste e pamerituar, do të thosha. Por nuk e zgjas shumë dhe e pyes për ‘dashurinë’ Blushi-Berisha. Pasi kjo është një nga ato dyshimet që davariten gjithmonë në ajër dhe askush nuk guxon të flasë hapur. -Pse e duan kaq shumë në PD Blushin? - e pyes. -Nuk them dot që e duan, por ndoshta e vlerësojnë sepse ai ka treguar se është një politikan me disa vlera dhe që është nga të paktit që Rama nuk ka nënshtruar. Mendoj që ai e meriton vlerësimin. -Po pse jo Brace p.sh? Ai ka imazhin e të pakorruptuarit, e njeriut që s’bëhet palë. -Edhe për Braçen kam një vlerësim pozitiv, por

nuk e kalon dot cakun e deputetit. Nuk e bën më shumë sesa aq Rama atë. Dhe meqë ra fjala, Mira, një Braçe mungon në PD. -Po në PS, a mungon një figurë që është në PD. -PS-së i mungon një Sali Berishë”, - përgjigjet rrufe dhe rrufit një tjetër gllënjkë nga kapuçino. - Shiko emërimet e fundit... Spiropali, Brisida. Mendoj që kjo qeveri nuk ka as eksperiencën dhe as ekspertizën. Janë emërime të njerëzve që kontrollon Rama. Është tallje me pozicionet dhe detyrat ku i ka vendosur dhe tallje me figurat me eksperiencë e me vlerë në PS. Ditët e para të qeverisjes janë ditë revanshi, ndaj ligjeve, kushtetutës, institucioneve. Më keq se kaq nuk mund ta nisnin! Biseda me Erlën nuk ka fund. Kemi qëndruar mbi 2 orë e gjysmë dhe unë ende dua ta pyes dhe ajo ka plot gjëra për të thënë. E pyes nëse Berisha e lexon Mero Bazen. - Nuk e di nëse ai e lexon, por di që ai lexon gjithçka që vlen. Unë për vete e lexoj rregullisht. Jam lexuese e rregullt e të gjitha mediave. Por gazeta ‘Tema’ dhe të tjera duhet të mësojnë të mos i lënë hapësirë negativitetit. Të thuash atë që mendon është diçka, por t’i hapësh rrugën fyerjes është serioze, e rëndë dhe etikisht e qortueshme. Besoj se ka ardhur momenti që diçka e tillë të rregullohet me ligj. Flas për komentet që bëjnë njerëzit nëpër blogje. Mero Baze ka penën e talentuar, por bojën e hidhur! Edhe kur duhet të jetë fair apo neutral. -Cilët gazetarë janë të preferuarit e Berishës? - Nga gazetarët që kanë mbuluar aktivitetin e tij, Elona Meço është e para. Gjithmonë Berisha ka thënë se në 1 minutë kronikë vetëm Elona është në gjendje ta kuptojë atë. Por vlerëson edhe të tjerë si Merita Haklaj, Alfred Lela dhe Menada Zaimi kur ishte në Tv Klan, por edhe të tjerë. - Mendova se do nisje të thoshe që pëlqen Blendi Fevziun, Henri Çilin...ja këta emrat e mëdhenj. Por sa mirë që tani po kuptoj se Berisha ndoshta nuk është sipërfaqësor edhe pse nuk e kam parë të intervistohet nga këta gazetarët e thjeshtë e të zotë. Zakonisht liderët i tërheqin të “fortët” e mediave, - i tregoj Erlës si me inat. Dhe meqë dola tek inati, s’di pse m’u ndërmend Sokol Olldashi, i cili gjithashtu më duket se po kalon një periudhë të vështirë, pavarësisht se me Erlën kur shihen shkëmbejnë batuta dasme. - Sokol Olldashin e kam mik. E kam njohur si epror kur ishte ministër dhe unë zëdhënëse. Më pas kemi krijuar miqësi. Ai është politikan i zgjuar dhe me eksperiencë. Sipas meje, ndër më të mirët që ka PDja sot. Pavarësish rezultatit për kryetar, ai është një nga vlerat e PD-së sot. Besoj se zgjedhjet në PD do të bashkojnë të gjitha vlerat e spikatura të saj. -Pse, mendon se Berisha nuk e mbështeti atë? Ka një perceptim që Olldashi do të ishte më pak i kontrollueshëm. Nuk ishte koha për një kryetar të pavarur e kokëshkëmb në PD? - e pyes. -Nuk e di të të them për këtë. Nuk besoj se Berisha mbështeti njërin e nuk mbështeti tjetrin, por pa diskutim që do ketë patur preferencat e tij. Basha është pa diskutim një nga figurat e spikatura të PD. Kush e mendonte se PD do të humbte kështu?! Askush, as socialistët vetë, as Ilir Meta me shpk-në e tij. Ndërsa kafja jonë zgjatet e zgjatet, mësoj se Erla përveç punës me Berishën mund të nisë të japë mësim si pedagoge pranë fakultetit të Gazetarisë. Berisha i ka sugjeruar që të merret me pedagogji. Gjatë kësaj kohe do të nisë edhe doktoraturën, por ende nuk ka marrë një vendim nëse do ta kryejë në Tiranë apo në Romë. Me Romën ajo është e lidhur pasi ka një motër të madhe, e cila jeton dhe punon atje si avokate. Motra është nga ato studentet e Dhjetorit, por që mesa duket, fati e ka vendosur të jetojë larg Shqipërisë. - Ishte fati im, - thotë Erla. - Më mirë sesa kaq nuk mund të më ecte në Shqipëri. Ndonjëherë mami (e cila është dentiste) edhe është penduar që unë jam kthyer në Tiranë. Prindërit nuk i gëlltisin lehtë sulmet dhe shpifjet [e ulëta], por unë nuk jam dorëzuar kurrë. Sulmet që i bëhen femrave në politikë janë tregues i nevojës për emancipim të shoqërisë në raport me femrën, por kjo do marrë kohën e vet. Tek çdo bisedë e lunch.com jam e ndikuar nga atmosfera që sjellin të ftuarit. Disave ua ndjej në ajër hutimin, paranojën, delirin, thjeshtësinë, vetëpërmbajtjen, dhe ndonjëri edhe ka rastisur të jetë hermetik nga ata që më është dashur t’i kërkoj diamantet në baltë. Erla ishte ashtu siç e parashikoja. I kishte të gjitha instinktet të peshuara e të rreshtuara sipas radhës. Kjo jo për meritë të punës me Berishën, as të Keltit, por të ADN-së së saj. Është një vajzë e [çlirët], nga ato vajzat që prindërit dhe motra e madhe i kanë krijuar çdo hapësirë dhe vetvetiu në jetë nuk i është dashur të bëhet plastelinë. Duhet të jesh shumë i kujdesshëm për t’ia kuptuar inteligjencën. Sepse nuk është tipi fishekzjarr, por si një nëndetëse e vogël shikon mirë rrugën drejt portit të saj. Dhe po aq sa e zgjuar, Erla Mëhilli të lë atë shijen e një vajze të mirë.

CMYK

e shtunĂŤ-e diel, 05-06 tetor 2013