Mapo 18 19 janar ok

the economist

aktualitet

Rama me biznesin: Gjobat e marra pas 1 marsit, do të falen

Në dy dekada, 47 % e vendeve të punës rrezikohen nga teknologjia

Kryeministri tha dje me biznesmenët se nuk do të punohet me dy bilance dhe se koncesioni i pullave fiskale do të anulohet. “Shumë shpejt, ne do të çojmë në parlament projektligjin për heqjen e të gjitha gjobave nga 1 marsi i vitit të kaluar” Faqe 4

single & the city

Sipas “The Economist”, efekti i teknologjisë së sotme në punë nesër, do të jetë i madh dhe asnjë vend nuk është i gatshëm për ta përballuar Faqe 13

Iva tiço

recensë MO yan

E shtunë-diel 18-19 janar 2014

Themelues henri Çili- Kryeredaktor Arion Sulo - Numër 1111 Viti V botimit. Çmimi 30 lekë. 1.5 euro. www.mapo.al e-mail: gazetamapo@gmail.com. Adresa: BLV "Gjergj Fishta"

Doni punë? Mblidhuni në Parti...

Qindra militantë përplasen në dyert e PS-së në kërkim të një pune, por vendet nuk mjaftojnë për të gjithë. “Tregu” partiak i punës kërcënon sërish krijimin e një administrate profesionistësh, ndërsa numri i familjeve në hall mbetet i njëjtë...

editorial

intervista e javës

Gjobat, ide e mirë; por shteti duhet të bëhet i fortë me të fortët alfred lela

Bregu: Prurjet e reja?

Duhet kontribut real, jo për të marrë status nderi Deputetja Majlinda Bregu flet hapur për procesin e analizës në PD, domosdoshmërinë e hapjes së partisë, si dhe jep opinionin e saj mbi atë çka është bërë këta katër muaj qeverisje nga të majtët.. Bregu paralajmëron gjithashtu se në kushtet aktuale, zemërata e popullit nuk do të jetë e largët

Faqe 10-11

esse

intervista

KTHIMI I PLANGPRISHËSIT...

Bota asnjëherë nuk ka qenë më mirë

Rudolf Marku

Faqe 3

Faqe 29

LUC FERRY

Faqe 26

personazh

Mapo libri

Esmeralda Shkjau; Një vullnetare për politikën

Rudina Xhunga: Takimet me shkrimtarët e shekullit dhe bisedat pas kameras

Deputetja që zëvendësoi Ilir Beqen rrëfen rrugëtimin e saj politik nga koordinatore e rrjetit të vullnetarëve te betimi si deputete e Kuvendit të Shqipërisë

Faqe 18

Arben meksi:

Mapo Lunch

Lungomare ose “Tavaloca” e Vlorës, si do të jetë?

Ervin Demo; Start up Albanian

Faqe 15

Nga Mira Kazhani Faqe 31

Gazetarja hedh së shpejti në treg librin”Shkrimtarët e Shekullit, 31 intervista në bibliotekën e botës”, me parathënie nga Edi Rama. Në këtë intervistë ajo rrëfen takimet me shkrimtarët e mëdhenj dhe arsyet pse ia besoi parathënien kryeministrit Rama Faqe 21

2

e shtunĂŤ-e diel, 18-19 janar 2014

www.mapo.al

3

E shtunë-e diel, 04-05 maj2014 2013 www.mapo.al www.mapo.al E shtunë - e diel 18-19 janar

Foto e javës

Editorial

Gjobat, ide e mirë; por shteti duhet të bëhet i fortë me të fortët

Alfred Lela

N

"Supermoto Drift Show", ne Sheshin Nene Tereza. - Foto :LSA

javore

Personazh

E shtunë-e diel, 18-19 janar 2014 Na vizitoni çdo ditë në www.mapo.al

Rudina Xhunga:

Në brendësi

Takimet me shkrimtarët e shekullit dhe bisedat pas kameras me ta

Bregu: Prurjet e reja? Duhet kontribut real, jo për të marrë status nderi Deputetja Majlinda Bregu flet shkoqur për procesin e analizës në PD

4 5 6 11 19 31

Politikë

Rama me biznesin: Gjobat e marra pas 1 marsit, do të falen

Politikë

Meta: Reforma administrative dhe territoriale është domosdoshmëri

Gazetarja Rudina Xhunga hedh së shpejti në treg librin”Shkrimtarët e Shekullit, 31 intervista në bibliotekën e botës”, me parathënie nga Edi Rama. Në këtë intervistë ajo rrëfen takimet me shkrimtarët e mëdhenj dhe arsyet pse ia besoi parathënien kryeministrit Rama

Kronikë

Kunati i Gjepalit rrëfen atentatin, por nuk identifikon autorët

Ekonomi

Në dy dekada, 47 % e vendeve të punës rrezikohen nga teknologjia

Personazh

Eneida Xhelili, profili në nxit i një nëne të re

Mapo Lunch

Esmeralda Shkjau

Ervin Demo; Start up Albanian

Një vullnetare për politikën

Kolona / ide/ debate

26

intervista

29

ESSE

20

Single and City

30

Idi, essi,uni

23

Recensë

31

Mapo Lunch

Luc Ferry Ylli Pango

Rudolf Marku Mo Yan

Iva Tiço

Mira Kazhani

jë gjë të mirë e ka fushata e gjobave që ka nisur prej ditësh ministria e Brendshme. Jo vetëm fushata në vetvete, por edhe kushtëzimi pas saj: ai sipas të cilit nëse nuk paguan gjobat nuk mund të kalosh kufirin shqiptar. E vërtetë, është jopopuliste si fushatë, por mund të vendosë një gurthemeli në një psikozë të re që shkon kundër asaj të vjetrës, të ngulitur ndër shqiptarë: vjen një ditë që qeveria i fal gjobat, kundravajtjet, faturat e papaguara e të tjera. Ka ndodhur kështu me taksa, gjoba, detyrime të energjisë elektrike e me radhë. Ka ndodhur kryesisht në prag fushatash elektorale për të rritur spektrin e pëlqyeshmërisë dhe pellgun e votave. Është bërë kjo edhe për arsye të një prirjeje instinktive drejt “qylit”, atë që Krist Maloki e identifikon si ujku oriental ndër shqiptarë. Aq mirë e mbërthyer në gozhdët e epigramit haja qenit, pija qenit edhe bjeri karadyzenit.

Fushatat e vjeljes së gjobave, pra dhe kushtëzimi që vjen me të, i jep fund kësaj teknologjie populiste që e zvjerdh edhe më vullnetin e shqiptarit për t’i parë kundravajtjet si të dëmshme; gjithashtu i vë fre pritjes për atë herën e bekuar kur shteti do t’i falë gjobat. Amnisti të tilla, të vogla, hileqare, tekanjoze e elektorale janë të dëmshme.

Por, ndërkohë që e bëjnë një punë gjobat e policisë rrugorë prishin ca ekuilibra të tjerë. Si çdo gjë që ka të mirën, por edhe të keqen e vet. Jo masat administrative në vetvete, se sa tendenca për t’i parë ose urdhri i marrë për t’i normëzuar ato. Pra, një plan për të prerë x numër gjobash në ditë, siç media raporton se po ndodh. Kjo i detyron policët e qarkullimit të kthehen në gjuetarë tendenciozë shkeljesh dhe madje abuzues. Rrjedhimisht sjell edhe atë reaksion të fortë të publikut. Nëse zyrtarët shqiptarë janë skeptikë me median tradicionale, për të kapur dhe kuptuar këtë reagim popullor duhet t’i bëjnë një skanim medias sociale që është e pavarur nga grupet e interesit apo nga opozita. Gjobëmania që ka mbërthyer policinë rrugore dhe reagimet ndaj saj janë marinuar aq shumë sa janë kthyer në humor, në folk urban. Asgjë më shumë se një episod apo fenomen që kthehet në folk urban nuk e shpjegon gjendjen reale të gjërave. Humori është State of the Union i një vendi.

Përpjekja për të vënë rregull në qarkullimin rrugor, apo për të disiplinuar parkimet allasoj të shqiptarëve, ndërkohë që janë të lavdërueshme duhet të jenë të tilla gjithkund e për të gjithë. Të rrofshin gjobat në zgëqet e Porcelanit, nëse në Bllok apo rrugë të tjera kryesore parkimet dyshe e treshe vazhdojnë të jenë rregulli dhe jo përjashtimi. Nuk ka ndryshuar gjë në mosbindjen (jo)civile të makinave të parave të dyshimta në raport me policinë dhe qytetarët. Të kërkosh përunjësinë e Opel Corsave përballë arrogancës gjithnjë në kas të X6-ave nuk ke ndryshuar gjendjen, por vetëm sa ke thelluar kontrastin. Arroganca, në qetësi, është edhe më e dukshme.

Kështu që shtetit i duhet të bëhet i fortë me të fortët, dhe të dobëtit e të bindurit do ta marrin mesazhin pa marrë gjobën.

Jo se nuk është gjithaq i rëndësishëm edhe përmirësimi i ingranazheve të sistemit të prerjes, regjistrimit, vjeljes dhe pagimit të gjobave. Qytetari nuk mund të gjobitet dy herë: edhe në para edhe në kohë duke e sorollatur lart e poshtë e poshtë e lart, sa nga Posta në Polici e më pas në Doganë për të marrë nga secila informacione të ndryshme. Për të mos folur për gafat e trasha që në Ministri të Brendshme i etiketojnë si ‘gabime njerëzore’ kur një automjet që nuk e ka lënë kurrë Vlorën, ha gjobë në Berat.

Shteti i ngre dhe i përdor instrumentet e veta me seriozitet. Që të merret seriozisht. Për kundravajtës dhe barsaleta me policë ky vend nuk ka qenë kurrë në cektinë.

4

EEshtunë shtunë- -eediel diel18-19 13-14janar prill 2014 2013 www.mapo.al

takimi me

Kryeministri tha dje me biznesmenët se koncesioni i pullave fiskale do të anulohet dhe se bizneset s’do të punojnë më me dy bilance

Rama: Gjobat e marra pas 1 marsit, do të falen “Shumë shpejt ne do të çojmë në parlament projektligjin për heqjen e të gjitha gjobave nga 1 marsi i vitit të kaluar, ku pasi kemi bërë një analizë, na rezulton se pjesa dërrmuese e këtyre gjobave janë gjoba arbitrare, janë gjoba të korrupsionit…”

Fejzi Braushi

Të gjitha gjobat e marra nga 1 marsi i vitit 2013 deri në momentin e ardhjes së socialistëve në pushtet, do të falen. Qeveria ka vendosur ta bëjë realitet këtë premtim elektoral dhe shumë shpejt do të sjellë në parlament një projektligj të veçantë që trajton këtë çështje. Këtë fakt e ka bërë të ditur dje vetë kryeministri Rama gjatë një bashkëbisedimi të gjatë me 100 përfaqësues të sipërmarrjes për vitin e ri ekonomik, luftën kundër informalitetit, masat e qeverisë në ndihmë të biznesit, bashkëpunimin mes biznesit e qeverisë për investime të reja dhe krijimin e vendeve të reja të punës. Ndërsa njoftoi krijimin e Sekretariatit të Këshillit Ekonomik Kombëtar për lehtësimin e komunikimit mes sipërmarrësve dhe qeverisë, Rama i është përgjigjur interesit të biznesmenëve për një sërë çështjesh që i shqetësojnë ata, duke theksuar angazhimin e qeverisë së tij për t’u dhënë fund abuzimeve me bilancet nga ana e bizneseve, eliminimin e situatave të monopoleve etj.

Gjobat

Ndërsa është pyetur në lidhje me rritjen e taksës mbi fitimin për biznesin e madh, kryeministri Edi Rama ka siguruar përfaqësuesit e këtij grupi interesi se në fakt ajo që synohet të arrihet është ulja e taksave edhe për këtë kategori, dhe kjo sipas tij duke sjellë një sërë lehtësimesh të tjera, siç

janë dhe abuzimet apo gjobat e taksidarëve. Një nga këto lehtësime, sipas Ramës është edhe heqja e të gjitha gjobave që biznesi ka marrë nga 1 marsi i vitit të shkuar e në vijim nga administrata e shkuar tatimore, duke përmbushur kështu edhe një premtim elektoral. “Shumë shpejt ne do të çojmë në parlament projektligjin për heqjen e të gjitha gjobave nga 1 marsi i vitit të kaluar, ku pasi kemi bërë një analizë, na rezulton se pjesa dërrmuese e këtyre gjobave janë gjoba arbitrare, janë gjoba të korrupsionit, janë gjoba të ngutjes për ‘të marrim, ç’të marrim’ nga këta, - mbasi jo pak ju kishin marrë se po ikim. Janë edhe gjoba për intimidimin politik të biznesit, në prag dhe gjatë fushatës elektorale”, - tha Rama.

Më tej, duke qëndruar tek ankesat e biznesit ndaj rritjes së tatimit mbi fitimin, ai e ka quajtur meritë të qeverisë së tij që më së fundi biznesi arrin të shprehë hapur pakënaqësitë e vet pa patur frikë se ditën tjetër në derën e tij do shkojnë tatimorët për t’u hakmarrë. “Ajo që dua të them nga ana tjetër nuk është që ne do të rrisim taksat.

Dhe nuk kemi taksë progresive për më tepër se këto kanë ardhur edhe nga ajo, që ardhja e gojës, dëshira për të folur pas kaq shumë vitesh që nuk flisnit fare, jo se nuk ju dëgjonte njeri, por ju vinin nga mbrapa pastaj se kush është ky...”, - tha Rama.

Borxhet

Një çështje tjetër për të cilën është shprehur interes në këtë takim ka qenë dhe ajo e borxheve që shteti i ka kompanive private për punët që ato kanë kryer dhe për të cilat nuk janë paguar.

Rama ka bërë të ditur se borxhet, ashtu siç edhe është zotuar do të shlyen, por duke patur parasysh një skemë të veçantë. Kështu ai ka bërë të ditur se për këtë qëllim do të krijohet një komision që do të trajtojë këtë çështje, në mënyrë që të mos ketë trajtime preferenciale, por të gjithë të trajtohen të barabartë. “Borxhet nuk janë mbledhur për një muaj

dhe nuk mund të shlyhen për një muaj, nuk janë mbledhur për një vit dhe nuk mund të shlyhen për një vit të gjitha. E rëndësishme është se borxhet do të shlyhen që të gjitha, me një skemë shumë të qartë. Do të ngrihet sipas marrëveshjes së bërë me FMNnë, një institucion, një komision i veçantë, me pjesëmarrjen edhe të një përfaqësuesi të Kontrollit të Lartë të Shtetit, për të ndjekur të gjithë procesin e shlyerjes së borxheve, që mos ketë selektivitet të asnjë natyre, politike apo korruptive. Kush ka shpenzuar dhe kujt i detyrohemi ka të drejtën të marrë atë që i takon”, - tha Rama.

Bilancet

Por ndërsa u ka premtuar këto lehtësira, Rama u ka bërë të ditur sipërmarrësve se qeveria që ai drejton është e vendosur që t’i japë fund dhe situatës së abuzimit që bëjnë bizneset me balance të dyfishta. Sipas tij, është vetë biznesi ai që nga njëra anë kërkon lehtësira financiare dhe nga ana tjetër punon me dy balance; një për tatimet dhe shtetin dhe një për bankat. “Kur flasim për informalitet, informaliteti nuk është diku jashtë, është mes nesh. Ato dy bilance e tri bilance nuk i bëjnë UFO-t, i bëni ju, apo jo? Ato probleme të mëdha që ndeshen në hendekun mes çfarë u tregoni bankave dhe çfarë i tregoni shtetit, nuk i krijon ndonjë nga ata ekstremistët në Europë. S’krijohen vetiu. Nuk dua të hyj në arsyet e kësaj, por dua të them vetëm që ne duhet të jemi të gjithë së bashku, të bindur se koha e tallavasë me financat ka mbaruar, e tallavasë nga ana e qeverisë, e tallavasë nga ana e biznesit”, - u shpreh Rama. Ai ka folur dhe për çështjen e tatimit ndaj fasonëve, duke theksuar se qeveria nuk mund ta ulte tatimin mbi ta për shkak të marrëveshjes me FMN-në, por ka premtuar në të njëjtën kohë se në pranverë do të ketë një zgjidhje dhe për këtë çështje.

PD: Rama u tall me bizneset, i akuzoi për falsifikim bilancesh Ndaj takimit të kryeministrit Edi Rama me biznesin ka reaguar dje edhe Partia Demokratike, e cila e cilësoi atë si tallje që qeveria bën me sipërmarrjen. Sipas selisë blu, të gjitha premtimet e djeshme të bëra nga Rama nuk janë gjë tjetër veçse një farsë e radhës. Në një deklaratë për mediat, deputeti Aldo Bumçi akuzoi shefin e qeverisë se po u heq ko m p e t e n c a t i n s t i t u c i o n e ve shtetërore, duke ua dhënë ato privatëve për të plotësuar interesat e tij. “Rama thotë se biznesmenët falsifikojnë bilancet dhe të tjera shifra deklarojnë në banka. Rama hapi konkursin për gjetjen e procedurës më idiote dhe me fuqinë që

i ka dhënë Zoti, do heqë procedurat më idiote. Rama i dha fund tallavasë me financat dhe u dha kompanive mundësinë që nëse nuk duan të kontrollohen nga institucione shtetërore, të kontrollohen nga ato private, në një kohë kur këto të fundit janë vetë subjekte të kontrollit tatimor. Humoristi tha se dega e ndërtimit e kreu misionin dhe se Shqipëria nuk do të ketë më nevojë për ndërtime të reja, pasi paska apartamente te pashitura, por nuk thotë se çfarë do të bëjë qeveria për të zhbllokuar kreditë individuale, për të futur në treg këto asete”, deklaroi Bumçi.

Albpetrol prish marrëveshjen me “Phoenix Petroleum” Shoqëria “Albpetrol” mbyll marrëveshjen hidrokarbure “Për zhvillimin dhe prodhimin e hidrokarbureve në vendburimin e naftës Amonicë”, me shoqërinë “Phoenix Petroleum”. Kjo marrëveshje ishte vendosur me vendim të Këshillit të Ministrave në datën 16 gusht 2013. Mbyllja e marrëveshjes është kryer pasi kompania ka akumuluar detyrime të shumta ndaj “Albpetrol”. Në këto borxhe përfshihet edhe pagesa që duhet të bëhet për kompensimin mujor për 171 punëtorë të pushuar nga puna. Nga verifikimi në terren rezulton se “Phoenix Petroleum”

ka kryer operacionet e shitjes së produkteve hidrokarbure në kundërshtim me marrëveshjen dhe ka shitur në mënyrë të jashtëligjshme një sasi nafte që ishte lënë në ruajtje nga “Albpetrol”.

Operacionet drejtoheshin nga Aleksandër Zenelaj, ish-drejtor i Marrëveshjeve Hidrokarbure në “Albpetrol”, në periudhën kur është negociuar marrëveshja.

Shkeljet e konstatuara lënë vend për dyshime se kompania ka ushtruar ndikim të jashtëligjshëm në momentin e nënshkrimit të marrëveshjes dhe më pas gjatë dorëzimit të vendburimeve.

E shtunë - e diel 18-19 janar 2014

5

www.mapo.al

biznesin

Në mbledhjen e parë për këtë vit të Komitetit Drejtues Kombëtar, kryetari i LSI-së, Ilir Meta nënvizoi se ky është viti i reformave të rëndësishme

Meta: 2014, viti i reformave dhe i ndarjes nga tranzicioni “Ky është një vit, që unë do të dëshiroja ta cilësoja si një vit i reformave të rëndësishme, të mëdha dhe të pashmangshme. Ka ardhur koha që të ndahemi një herë e mirë me fenomenin e tranzicionit ‘tërhiq e mos këput” TIRANË Në mbledhjen e parë të Komitetit Drejtues Kombëtar të LSI-së, Ilir Meta deklaroi se reforma administrative e territoriale është domosdoshmëri në këtë fillim viti. Për kryetarin e LSI-së dhe njëkohësisht kryetar i Kuvendit, Ilir Meta, ky është viti i reformave të rëndësishme. “Ky është një vit që unë do të dëshiroja ta cilësoja si një vit i reformave të rëndësishme, të mëdha dhe të pashmangshme.

Ka ardhur koha që të ndahemi një herë e mirë me fenomenin e tranzicionit “tërhiq e mos këput”. Reforma administrative e territoriale është një domosdoshmëri. Në rast se vendi sot ka një prapambetje të theksuar sa i takon standardeve në një drejtim të caktuar kjo është pikërisht lidhur me situatën me të cilën ndeshemi sa i takon ndarjes administrative dhe territoriale të vendit. Është po ajo ndarje e cila ka qenë që nga viti 1992 në zgjedhjet lokale të saj kohe dhe të mos harrojmë se edhe ndarja e vitit 1992 ishte një konvertim demografik i ndarjes, që ishte përpara me këshillat popullore të kooperativave dhe të ndërmarrjes bujqësore. Prandaj është domosdoshmëri që të ecim në këtë rrugë, sepse kjo është vendimtare për të prodhuar një pushtet vendor, që merr përgjegjësi, që ka kapacitet për planifikim strategjik të politikave zhvillimore…”, - tha ai. Për pasojë, Meta nënvizoi se është koha që mazhoranca dhe opozita të

punojnë së bashku në këtë drejtim. “…Përshëndes edhe një herë iniciativën më të fundit për një komision parlamentar konsensual me dy bashkëkryetarë, me një nga mazhoranca e një nga opozita, me numrat të barabartë të anëtarëve që të fillojë punën menjëherë në këtë drejtim. Dhe kjo gjë duhet bërë patjetër sa më shpejt brenda këtij sesioni në mënyrë që të kenë mundësi të gjithë qytetarët, të gjitha forcat politike të projektojnë fushatën e ardhshme për zgjedhjet vendore”, shtoi ai. Meta foli edhe për domosdoshmërinë për reformë në drejtësi, ndërsa u ndal edhe tek debati i ditës që lidhet me vendosjen e gjobave ndaj qytetarëve për shkelje të rregullave të qarkullimit rrugor. “Siguria rrugore është një problem shumë i madh, është një problem tronditës për shoqërinë tonë. Janë bërë investime të

jashtëzakonshme në rrugë dhe në infrastrukturë por në fund të fare në sinjalistikë dhe në shumë elementë të tjerë të sigurisë rrugore ka një prapambetje të jashtëzakonshme. Natyrisht që nuk kërkohet ndonjë investim shumë i madh por kërkohet përgjegjshmëri dhe kujdes shumë i madh për të ecur drejt një ndryshimi shumë të shpejtë të sigurisë në rrugë dhe të mbrojtjes së jetës së qytetarëve tanë.

Ndaj edhe opozita përpara se të bëja kritika edhe për gjobat edhe për probleme të tjera duhet të bëjë edhe një autokritikë për sa i takon këtyre problemeve të cilat janë probleme të trashëguara”, tha ai. Lidhur me ecurinë e këtij viti, Meta u shpreh optimist se aleanca në pushtet do të ofrojë mundësi të reja për ristrukturimin e ekonomisë, ndërsa kërkoi një sjellje të re ndaj biznesit.

Strazimiri: Krimi arrin kulmin, ministri Tahiri ‘nuk e di’

Basha: Ekstremistët në Europë nuk janë forcë bllokuese për Shqipërinë

TIRANË Partia Demokratike nuk e ka

TIRANË Kryetari i PD-së, njëherazi kryebashkiak i Tiranës Lulzim Basha priti dje Presidentin e Republikës së Bullgarisë, Rosen Plevneliev. Në takimin e zhvilluar, Basha theksoi angazhimin e opozitës për të dhënë kontributin e saj në procesin e integrimit të Shqipërisë në BE, duke mbështetur të gjitha nismat e nevojshme për plotësimin e standardeve. “Duke iu referuar mosdhënies së statusit të vendit kandidat Shqipërisë, pas rekomandimit pozitiv të Komisionit Europian, të dy bashkëbiseduesit kanë ndarë të njëjtin qëndrim, se ekstremistët

pritur pozitivisht një deklaratë të ministrit të Brendshëm, Saimir Tahiri lidhur me ngjarjen e dy ditëve më parë ku u vranë dy persona dhe mbetën të plagosur dy të tjerë. “…

Vrasja është një ngjarje tipike mafioze, e mirorganizuar, qartësisht e mirëpërgatitur dhe koordinuar nga një grup i strukturuar.

Ndërkohë dje, publikisht ministri i Brendshëm, pyetjeve në lidhje me ngjarjen më të fundit, iu përgjigj me ‘nuk e di’, ‘nuk mund ta parashikonim’, ‘nuk na kishin informuar’.

Që vrasësit nuk kanë pasur detyrimin të njoftojnë policinë dhe ministrin e saj për ‘pritën e mirëpërgatitur’ dhe pasojat e saj, këtë e kupton

çdo njeri normal, përveç ministrit të brendshëm. Që strukturat përkatëse të Drejtorisë së Burgjeve dhe Ministrisë së Drejtësisë, kanë detyrimin ligjor të njoftojnë policinë në momentin që vendosin të japin leje, veçanërisht për persona të dënuar për vrasje, këtë e thotë qartë ligji dhe është procedure standard jashtë të cilës nuk mund të dilet”, - tha dje deputeti demokrat, Gent Strazimiri.

Duke iu referuar edhe debatit të fundit për vendosjen e gjobave ndaj qytetarëve në emër të shkeljes së rregullave të qarkullimit rrugor, Strazimiri shtoi se, “ndërkohë që kjo qeveri po ç’organizon Policinë e Shtetit, krimi po organizohet me shpejtësi marramendëse”.

“Ndërkohë që kjo qeveri po ç’organizon Policinë e Shtetit, krimi po organizohet me shpejtësi marramendëse”

në Europë nuk kanë qenë asnjëherë forcë bllokuese.

Konsolidimi i demokracisë dhe respektimi i shtetit ligjor janë sfidat me të cilat përballet sot Shqipëria. Në këtë kuadër, zoti Basha ka theksuar domosdoshmërinë që shfaqet para qeverisë për të kryer detyrat në raport me këto sfida dhe jo për ta hedhur përgjegjësinë tek të tjerët”, - thuhet në njoftimin për shtyp të Bashkisë së Tiranës. Nga ana e tij, Presidenti i Bullgarisë, z. Rosen Plevneliev theksoi se një vend demokratik dhe që aspiron të integrohet në BE duhet të dëshmojë transparencë në vendimmarrje dhe respektim të shtetit ligjor.

Presidenti Plevneliev theksoi se një vend demokratik dhe që aspiron të integrohet në BE duhet të dëshmojë transparencë në vendimmarrje

6

E shtunë - e diel 18-19 janar 2014

www.mapo.al

Ekzekutohet një 45-vjeçar nga Bulqiza Një 45-vjeçar është plagosur rëndë mbrëmjen e djeshme në Tiranë, e megjithë përpjekjen e mjekëve, nuk i shpëtoi vdekjes. Viktima është 45-vjeçari Hasan Talja me origjinë nga Bulqiza.

Burime të policisë thanë mbrëmë se Talja u qëllua për vdekje, teksa po kthehej në shtëpinë e tij në rrugën “Bajram Allaraj” në Tiranë. Menjëherë pas njoftimit forca të shumta të policisë kanë mbër-

ritur në vendin e krimit, ku nisën hetimet për zbardhjen. Nga ana tjetër, një ambulancë ka transportuar drejt spitalit Taljen, por ai ka ndërruar jetë në duart e mjekëve, për shkak të plagëve të marra.

Verifikimet e para tregojnë se Hasan Talja nuk ka precedentë penalë, por vëllai i tij nuk është një personazh i panjohur për policinë. Sabah Talja u arrestua një vit më parë me 300 kilogramë eksploziv, të

cilat po i dërgonte drejt minierës së Bulqizës. Asokohe policia tha se dinamiti përdorej për të hapur zona të reja shfrytëzimi në minierë, e fill pas vrasjes së mbrëmshme kanë nisur hetimet pikërisht në këtë pistë. Policia ka marrë në pyetje banorët e zonës, ndërsa po verifikon nëse vëllezërit nga Bulqiza kishin ndonjë biznes me minierën, një pistë e parë kjo për krimin e mbrëmshëm.

Kunati i Gjepalit rrëfen atentatin, por nuk identifikon autorët Merret në pyetje Ilir Sulkaj, por i mbijetuari nuk ka dhënë asnjë përshkrim për autorët. Policia u rikthehet konflikteve të ’97-s, por edhe hasmërive të tjera të të dënuarit me 25 vjet burg Dashamir Biçaku Tiranë Një ditë pas ekzekutimit mafioz të

Astrit Gjepalit, policia i fokuson hetimet tek konfliktet e vitit 1997. Burime nga grupi i hetimit bëjnë me dije për MAPOn se si motiv për krimin dyshohet hakmarrja, për shkak të hasmërive të shumta të të dënuarit me 25 vjet burg. Verifikimet e kryera prej hetuesve në një hotel në fshatin Fier- Shegan të Lushnjës, gjatë natës së të enjtes, nuk rezultuan të vlefshme. Policia mësohet se ka verifikuar tashmë një pistë, e cila paraprakisht ka rënë poshtë; ajo e hakmarrjes për vrasjen e Ylli Majacit, ngjarje e ndodhur në vitin 1993 në Zvicër. Verifikimet e kryera nuk kishin dhënë rezultatin e duhur nga ana e tyre, duke bërë që hetimet për këtë ngjarje të orientohen në pistat e tjera të mundshme. Ndërkaq, gjatë ditës së djeshme është marrë në pyetje edhe i mbijetuari i këtij atentati, Ilir Sulkaj. Ky i fundit, i shtruar në spitalin e Durrësit ka rrëfyer mekanizmin e atentatit, pa mundur të thotë ndonjë

emër për autorët. Ai mësohet se ka treguar dinamikën e sulmit ndaj tyre, por nuk ka mundur të japë ndonjë përshkrim të autorëve të mundshëm të krimit. Mësohet se kunati i Gjepalit ka folur vetëm në mënyrë sipërfaqësore, fakt që nuk ka ndihmuar shumë hetuesit. Po ashtu ai ka pohuar se nuk kishte dijeni mbi ndonjë kërcënim të mundshëm që mund të kishte marrë gjatë kësaj kohe kunati i tij, Astrit Gjepali. Në këtë mënyrë hetuesit u janë kthyer edhe një herë verifikimeve dhe pistave të një hakmarrjeje të mundshme në lidhje me konfliktet që Gjepali ka pasur në Durrës, si dhe vrasjet për të cilat ai është dënuar dhe është akuzuar se i ka kryer në këtë qytet në vitin 1997. Ndërkaq, në lidhje me krimin policia thotë se pas kryerjes së tij dhe djegies së veturës në një fshat të Lushnjes, është parë një person i vetëm të kthehej në rrugën kryesore nga vendi ku ishte djegur makina. Ky person i dyshuar ishte kthyer në rrugën kryesore dhe që aty nuk dihet se si ka lëvizur për të humbur gjurmët. Policia thotë se ka mundur të marrë më tepër se 25 dëshmi nga persona të ndryshëm, së bashku me dëshmitarët rastësorë në vendin e ngjarjes. Identifikimi i të dhënave të mjetit, sipas burimeve të policisë ende mbetet i vështirë për shkak se autorët, më parë se të kryenin krimin, kanë prerë numrin e shasisë së saj,

Astrit Gjepali

Policia thotë se ka mundur të marrë më tepër se 25 dëshmi nga persona të ndryshëm, së bashku me dëshmitarët rastësorë në vendin e ngjarjes

për të mos gjetur të dhëna mbi të. Ky fakt ka bërë që policia të ngrejë dyshime se automjeti mund të mos jetë i vjedhur, por të jetë i njerëzve që kanë kryer krimin. Policia tha se priten të dhëna të para nga ekspertimi balistik i predhave dhe armëve të gjetura në vendin e ngjarjes dhe në automjetin e autorëve. Sipas saj, armët paraprakisht ja-

Rikthehet Tollia, del me leje nga burgu, akuzohet për përdhunim Përdhunuesi serial, i dënuar me 12 vjet burg dyshohet se ka kryer sërish dhunë seksuale gjatë ditëve të lejes. Historia me 30-vjeçaren që i shkruante në Facebook nga burgu e që e denoncoi Tiranë Përdhunuesi serial, Arben Tollia, i dënuar nga Gjykata e Krimeve të Rënda me 12 vjet burg, është akuzuar për një tjetër përdhunim të ndodhur rreth dy muaj më parë. Pasi kishte përfituar një leje shpërblyese nga burgu, Tollia ka mundur të mashtrojë një 30-vjeçare, me të cilën ka kryer marrëdhënie seksuale kundër dëshirës së saj. Vajza ka denoncuar Tollinë, por vetëm pak kohë më pas ajo ka tërhequr kallëzimin, duke bërë që prokuroria të pushojë hetimet ndaj të dyshuarit. Sipas burimeve mësohet se kjo ngjarje ka ndodhur dy muaj më parë në një hotel në qytetin e Durrësit, ndërsa historia disa muaj kur Tollia dhe 30-vjeçarja njihen nëpërmjet rrjetit social “Facebook”. Sipas kallëzimit të 30-vjeçares që banon në per-

iferi të Tiranës, ajo ka nisur të komunikojë në Facebook me një person që i është prezantuar me emrin Beni dhe prej vitesh jetonte në Itali. Ky komunikim ka zgjatur për disa muaj dhe ajo i ka dhënë numrin e celularit. Sipas kallëzueses, ajo nuk e njihte këtë persona dhe nuk e dinte që ishte i dënuar për të njëjtën vepër penale më shumë se një herë dhe që aktualisht vuan dënimin në burgun e FushëKrujës. Vajza ka treguar se Tollia në profilin e tij në facebook, kishte vendosur edhe foton e një djali të ri. Pas bisedave disamujore, ku kallëzuesja i kishte dhënë edhe numrin e saj të telefonit, ajo kishte pranuar të takohej me “djalin e ri” në momentin që ai “do të kthehej në Shqipëri për të vizituar familjarët e tij”. Në këtë kohë, i dënuari Tollia kishte përfituar leje disa-ditore dhe nuk ka vonuar aspak për të vënë në jetë planin e tij. “Pasi kishte përfituar lejen, i dënuari Tollia, i cili vijonte të prezantohej si “djali i ri” komunikon me kallëzuesen dhe i kërkon të takohen në një hotel në Durrës. Por, duke qenë se atë ditë kishte shumë vizita nga familjarë në shtëpinë e prindërve, ai do të dërgonte dajën e tij për ta shoqëruar deri në

Arben Tollia

vendin e takimit, i cili në të vërtetë ishte pikërisht Arben Tollia”, tha një burim i prokurorisë. Vajza ka pranuar të takojë “dajën” e djalit me të cilin kishte komunikuar në FB, i cili e ka shoqëruar në hotelin ku kishin caktuar më parë takimin. “Pasi kanë hyrë në dhomën e hotelit, Tollia ka mbyllur derën dhe i është prezantuar me identitetin e tij të vërtetë, duke i prezantuar edhe faktin që është i dënuar, duke e specifikuar edhe llojin e veprës penale”, tha një burim i prokurorisë.

Vetë vajza ka deklaruar se pasi është prezantuar, Tollia i ka bërë presion kallëzueses dhe ka kryer me të marrëdhënie seksuale kundrejt dëshirës

së saj. Pas kësaj ngjarjeje, shtetasja 30-vjeçare është drejtuar në Prokurorinë e Durrësit, ku ka dorëzuar kallëzim penal. “Nga ana e Prokurorisë është regjistruar procedimi penal, me akuzën e “marrëdhënieve Seksuale me dhunë me të rritura”, parashikuar nga neni 102, paragrafi i parë i Kodit Penal dhe filluan veprimet e duhura hetimore. Nga veprimet e prokurorisë u arrit të provohej se shtetasi Tollia kishte përfituar leje në kohën, e cila përkonte me kohën kur kallëzuesja pretendonte se kishte ndodhur ngjarja. Ndërkohë që prokuroria vijonte hetimet për të faktuar pretendimet, kallëzuesja paraqitet në prokurori dhe kërkon tërheqjen e denoncimit”thanë burime të prokurorisë. Duke qenë se ligji parashikon pushimin e hetimeve nëse e dëmtuara nga vepra penale tërheq kallëzimin, prokuroria e Durrësit ka vendosur të pushojë çështjen ndaj Tollisë. Ai është dënuar nga Gjykata e Krimeve të Rënda me 12 vjet heq je lirie pasi u gjend fajtor për të paktën 4 përdhunime. Tollia ndodhet në qeli që prej vitit 2007 dhe pak ditë më parë ka kërkuar në Gjykatë lirimin e parakohshëm me kusht.

në të paekzaminueshme, për shkak të djegies së tyre në një shkallë të lartë. Astrit Gjepali, një eksponent i njohur i botës së krimit dhe kunati i tij, Halil Fici, u vranë mesditën e së enjtes, teksa i dënuari po kthehej në burgun e Peqinit. Të plagosur në këtë atentat mbetën edhe kunati tjetër i Gjepalit, Ilir Sulkaj si dhe një kalimtar i rastësishëm, Mariglen Balliu.

Ankesat, 15 të shkarkuar në Hipotekën e Tiranës Shkarkohen nga detyra 15 punonjës të Zyrës së Regjistrimit të Pasurive të Paluajtshme në Tiranë dhe paralajmërohen për përjashtim nga puna 25 punonjës të tjerë. Nisur nga ankesat e qytetarëve, Zyra Qendrore e Regjistrimit të Pasurive të Paluajtshme nisi një kontroll pranë zyrës së Tiranës, me pretendimet për zvarritje dhe mosrespektim të afateve ligjore në kthimin e përgjigjeve të aplikimeve nga qytetarët. “Nga ky kontroll i ushtruar rezultoi se për periudhën 03.01.2013-13.10.2013 janë paraqitur një numër i madh aplikimesh në ZVRPP Tiranë, një pjesë e konsiderueshme e të cilave, për shkak të zvarritjeve në trajtimin e tyre, nuk kanë përfunduar brenda afateve të caktuara në urdhrin nr.

1191 datë 05.11.2012 të Kryeregjistruesit, i cili përcakton afatet e trajtimit dhe përpunimit të kërkesave sipas natyrës së tyre, nga zyrat e regjistrimit të pasurive të paluajtshme”,- thuhet në njoftimin e ZQRPP-së. Gjithashtu mësohet se gjatë kontrollit janë konstatuar raste, kur aplikimet e paraqitura nga qytetarët edhe pse kishin kohë që ishin kryer pranë kësaj zyre, nuk ishin marrë në shqyrtim dhe si pasojë kishin mbetur për një kohë të gjatë pa u trajtuar, duke tejkaluar çdolloj afati. Sipas ZQRPP-së, gjatë këtij kontrolli u konstatuan shkelje të rënda në zbatim të ligjshmërisë në procesin e regjistrimit të titujve të pronësisë.

I n t e rv i st ë h i sto r i r e p o rta z h n o sta lg j i K u lt u r ë Çdo të shtunë e të diel

www.mapo.al

intervista

Majlinda Bregu: Prurjet e reja?

Duhet kontribut real, jo për të marrë status nderi “Ata erdhën në pushtet me votë nga premtimet e bukura, me votë të blerë nga hesapet e koalicionit edhe të ndihmuar pse jo me një terren të favorshëm gabimesh nga disa hallka të qeverisjes sonë. Ne nuk dolëm në opozitë me një program a plan B, gati e me vizion të reagimit të menjëhershëm opozitar.

Hymë në zgjedhje për një mandat të tretë, jo për të dalë në opozitë” Faqe 10-11

Si do t'i rrezikojë teknologjia gjysmën e vendeve të punës Faqe 15

Doni punë?

Mblidhuni në Parti...

N

Qindra militantë përplasen në dyert e PS-së në kërkim të një pune, por vendet nuk mjaftojnë për të gjithë.

“Tregu” partiak i punës kërcënon sërish krijimin e një administrate profesionistësh, ndërsa numri i familjeve në hall mbetet i njëjtë...

ë Partinë Socialiste janë 111 veta të regjistruar për një takim me ministren Mimi Kodheli. Kryesisht burra, që bëjnë ecejake apo flasin në grupe në hollin ku presin t’u vijë radha, t’u thërrasin numrin dhe të ngjiten në zyrën ku i pret ministrja. Shumica, për të mos thënë të gjithë, kanë vetëm një hall: janë në kërkim të një vendi pune. “I sati je ti në listë?”,- pyet një nga burrat atë që kishte në krah, “I 83-ti”- përgjigjet ky. “Hajde”,i thotë tjetri, “nuk të vjen radha ty sot”, dhe si e kap përkrahu, e tërheq drejt daljes. Dikush është duarthatë, dikush tjetër ka dosje që medoemos ka edhe ngjyrat e fushatës së fundit apo ndonjë logo të PS mbi të. Skena është e ngjashme ose të paktën një riprodhim i asaj që ndodhte në PD, këtu e 8 vjet më parë.

Vetëm se me ngjyra dhe personazhe të rinj. Pasi ka ardhur në pushtet, partia duhet të ndajë tani vendet e punës për militantët dhe njerëzit që punuan fort për fitoren. Socialistët premtuan punë gjatë fushatës, por kryeministri Rama këmbënguli se do të ngrejë një administratë të depolitizuar profesionistësh. Por ajo që po ndodh, nuk i ngjet shumë kësaj, qoftë edhe vetëm nga zhvendosja e atyre që quhen takime me popullin në zyrat e Partisë Socialiste, në vend që të bëheshin në ministri. Ministrja e Shtetit për Inovacionin dhe Administratën Publike, Milena Harito, përmes një njoftimi të publikuar edhe në faqen e saj në FB njoftonte në fund të vitit që shkoi se kushdo mund të aplikonte për vendet e reja të punës në administratën publike. Por mjaft prej atyre që janë interesuar, zbuluan se një pjesë e mirë e vendeve ishin zënë. Madje, për një pjesë të pozicioneve (të cilat ne mundëm t’i verifikonim) që qëndrojnë vakante në faqen e Drejtorisë së Administratës Publike, ka

Faqe 7

tashmë të emëruar. Zyrtarisht këta janë të komanduar dhe do t’u nënshtrohen konkurseve, por praktikisht, siç edhe nuk kanë munguar rastet, janë po ata që e kanë fituar vendin e punës në konkurse të mëparshme. Madje, ndërsa lexon edhe kërkesat ndonjëherë specifike për drejtorë në drejtori apo specialistë duket sikur janë bërë për të përmbushur kritere të kandidatit të parazgjedhur. Pjesa më e madhe e fituesve janë ngushtësisht të lidhur me PS apo LSI, sipas përkatësisë partiake të ministrit drejtues. Kjo e bën të vështirë të besohet se konkurset që janë shpallur kanë qenë të ndershme. Madje, po ashtu e bën të vështirë të besohet atë që thoshte kryeministri në dhjetor, për krijimin e një administrate të ndarë nga politika dhe në shërbim të qytetarit, ndërsa krijon dashja pa dashje idenë se jemi brenda rrethit vicioz që duhej të ishte shmangur. Rrethi që paracakton fatin e të emëruarit në administratë, që përfundon në fund të mandatit të partisë për të cilën ai ka punuar në fushatën e fundit dhe që ndëshkon pa dallim shqiptarët të vuajnë nga një administratë partiakësh.

“Ne nuk do t’i gjejmë punë njeriut, por njeriun punës”!

Kjo ishte në fakt motoja e kryeministrit në fushatë dhe pas saj. Por ndërsa mori në dorë shtetin, ai duket i lëkundur përballë presionit të madh, që vjen nga militantët e papunë. Ndërsa aleati i tij, LSI menjëherë pas marrjes së pozicioneve që do të kishte në qeveri apo drejtori të rëndësishme aplikoi zëvendësime të shpejta dhe në masë, PS u duk se nuk do të ndryshonte asgjë në mënyrë drastike, duke krijuar valë pakënaqësie në masën e përkrahësve të saj. Në faqet sociale të deputetëve apo edhe të vetë kryeministrit...

8

E shtunë - e diel 11-12 janar 2014

www.mapo.al

Dossier Vendi më i korruptuar në Ballkan po shkund dhjetëra dosje antikorrupsion, por a mund ta fitojë Rama këtë betejë? Akuzat për luftë dhe kapital politik, por edhe pikëpyetjet mbi sistemin e prokurorisë dhe drejtësisë

Korrupsioni në kërkim të peshqve të mëdhenj Aleksandra Bogdani

S

Por që prej fundit të tetorit 2013, kallëzimet ndaj administratës “blu” përbëjnë rezultatin më të dukshëm të 100 ditëve të qeverisë “Rama”. I bindur në tezën e tij, se është sistemi që i korrupton njerëzit dhe jo e kundërta, Kryeministri ndjehet megjithatë mirë për këtë start të administratës së tij.

hqipëria, vendi më i korruptuar i Ballkanit po shkundet prej javësh nga një mori dosjesh me gjithfarë emra zyrtarësh, që i dorëzohen Prokurorisë. Qeveria e majtë, e votuar edhe për kartën “antikorrupsion” goditi në shenjë, kur e hapi siparin me Shpëtim Gjikën, kryebashkiak i Vlorës dhe anëtar i Kryesisë së PS, i cili po përballet me gjykatën për falsifikim dokumentesh. Por që prej fundit të tetorit 2013, kallëzimet ndaj administratës “blu” përbëjnë rezultatin më të dukshëm të 100 ditëve të qeverisë “Rama”. I bindur në tezën e tij, se është sistemi që i korrupton njerëzit dhe jo e kundërta, Kr yeministri ndjehet megjithatë mirë për këtë start të administratës së tij. I pyetur në emisionin “Opinion” se kush është krenaria personale për 100 ditët, Rama u përgjigj aty për aty: “Rikthimi i erës së shtetit”. Por a do të mundet kryeministri i shtatë i Shqipërisë së pas ’92-it të hapë një faqe tjetër të historisë, sa i përket korrupsionit? Sa e dëmton lufta politike këtë proces dhe a mund të luftohet korrupsioni nga sistemi ynë anemik i drejtësisë? Shqiptarët ndodhen sot mes pikëpyetjesh për seriozitetin e kësaj beteje dhe mosbesimit që buron nga historia 23 vjeçare e tranzicionit shqiptar.

Luftë korrupsionit apo kapital politik?

Shumë fërkuan duart e të tjerë u habitën, kur Prokuroria doli si rrallë herë në një të dielë pushimi, për të thënë se kryebashkiaku jetëgjatë i Vlorës do të përballej me gjykatën për dy leje ndërtimi. Në politikë, mesazhi është i rëndësishëm dhe një muaj pas ngjitjes “de jure” në krye të ekzekutivit, Rama po përcillte mesazhin se luftën ndaj korrupsionit po e niste së pari me të tijtë. Por tre muaj më pas, Gjika mbetet i vetmi socialist i rangut të lartë nën akuzë, mes një numri të madh zyrtarësh të administratës së Berishës. Në gjyq kanë shkuar edhe 4 zyrtarë të bashkisë së Pogradecit,

por hetimi la mënjanë kryebashkiakun Shkëmbi, edhe pse episodi ishte i ngjashëm me atë të Gjikës. “Viktimat” në kampin tjetër politik, dorëzuar në Prokurori janë të shumtë në numër. Lista kryesohet nga ish-ministri i Mbrojtjes, Arben Imami, për të vazhduar me funksionarë tatimesh e doganash, policie apo shërbimesh sociale që akuzohen për vjedhje e shpërdorim detyre. E sigurisht kryetarë bashkish e komunash, ku rasti më tipik është ai i Xhelal Mziut të Kamzës. Madje rasti i këtij të fundit, ndër të paktët që po e vuan në qeli kohën e hetimit, e hedh topin tek standardi i dyfishtë me drejtësinë, hallka më e rëndësishme, por edhe më e këputur e luftës kundër korrupsionit. Tre deputetë të Partisë Demokratike, të cilët vizituan dje në qeli kryebashkiakun e Kamzës akuzuan qeverinë se po bën luftë politike përmes kartës antikorrupsion. “Po zbatohen dy standarde për krerët e bashkisë; njëri trajtohet si kriminel, tjetri del foto me kryeministrin”,- tha ish-ministri i Brendshëm, Flamur Noka në të dalë të paraburgimit. Por fotoja e qeshur GjikaRama, e shfaqur si “një urim” për Vit të Ri në Facebook-un e kryebashkiakut që rrezikon 7 vjet burg, nuk është shenja e vetme që vë në dyshim këtë betejë të re me korrupsionin. Spartak Ngjela, një këmbanë e paepur alarmi sa i përket nevojës për të luftuar korrupsionin e sheh të keqen më thellë se kaq. Avokati, mik i hershëm i Ramës dhe mbështetës i tij, deri pas zgjedhjeve të 23 qershorit, e sheh sot kryeministrin të zënë mat sa nga aleanca me LSI-në, aq edhe nga sistemi i korruptuar i drejtësisë. “Si do e luftojë Rama korrupsionin, kur tre nga ishministrat më të korruptuar i ka sot në qeverinë e tij?”,-pyet Ngjela në Facebookun e tij. Kryeministri vetë e ka hedhur pas krahëve këtë detaj të sikletshëm të marrëdhënies me aleatin e tij të LSI, duke vendosur me zgjedhjen e tij, edhe një “moment zero” në luftën kundër korrupsionit. Që më shumë se besim, ring-

116

Shqipëria është klasifikuar vendi më i korruptuar në Ballkan nga Transparency International për vitin 2013, duke zbritur tri vende në klasifikim.

31 pikët e kësaj organizate janë të krahasueshme me Nepalin apo Vietnamin

75

Zyrtarë dhe ish-zyrtarë janë arrestuar me urdhër të Prokurorisë për korrupsion përgjatë muajve Tetor-Dhjetor. Xhelal Mziu, kryebashkiaku i Kamzës është zyrtari më i lartë që ndodhet në qeli gjatë kësaj periudhe

jall debatin e kahershëm të baltosjes politike, pas çdo dosjeje të hapur për abuzime.

Në dorë të Prokurorisë…

Më shumë se një vit nga mandatimi me votat e PD-së, kryeprokurori Adriatik Llalla gjendet sot përballë provës së zjarrit. Në një takim të parë me vartësit për këtë vit, ai shpalli antikorrupsionin si sfidën e tij për 2014-ën. Por statura e Prokurorit të Përgjithshëm dhe mënyra se si ai është zgjedhur, lënë pak vend për besim. Mes zotimit të Ramës, pritshmërisë së lartë të shqiptarëve dhe kushtit të përhershëm të Bashkimit Europian, organi i akuzës i përngjan sot një qerreje në pamundësi për t’u futur në korsinë e shpejtësisë së luftës antikorrupsion.

Dosjet nga të gjitha anët që përplasen në dyert e Prokurorisë vetëm sa e nxjerrin në pah këtë defekt. Numri i lartë i të arrestuarve, 75 në dy muajt e fundit të 2013 përbën një zhvillim pozitiv, por mesa duket të pamjaftueshëm për të thyer mosbesimin. Prokuroria ia ka dalë të mbajë në burg Mziun e të çojë në gjyq Gjikën apo një mori zyrtarësh të dorës së dytë, por ende nuk ka dhënë prova me të ashtuquajturit “peshq të mëdhenj”. Me kallëzimin e ish-ministrit të Mbrojtjes, Arben Imami, qeveria aktuale i postoi kryeprokurorit të zgjedhur nga PD një “patate të nxehtë”. Lidhur me këtë rast,

E shtunë - e diel 11-12 janar 2014

9

www.mapo.al

Në një vend ku gëlon korrupsioni, ligjet mund të jenë të panumërta.

Shqipëria është rasti tipik i kësaj aksiome, e që megjithatë, në 23 vjet nuk ka mundur të përmbyllë siç duhet reformën në drejtësi.

Antikorrupsioni

në 2 muaj 22.12.2013 Dërgohen për gjykim kërkesa për 4 zyrtarë të Bashkisë Pogradec Prokuroria e Rrethit Gjyqësor Pogradec ka dërguar kërkesën për gjykim ndaj 4 zyrtarëve të Bashkisë së Pogradecit, të cilët akuzohen për “shpërdorim detyre” për miratimin në shkelje të procedurave dhe kondicioneve teknike për disa studime urbanistike dhe leje ndërtimi.

20.12.2013 Masë arresti me burg për kryetarin e Bashkisë Kamëz Me kërkesë të Prokurorisë së Rrethit Gjyqësor Tiranë, g jykata ka vendosur masën e “arrestit me burg” për shtetasin Xhelal Mziu, me detyrë Kryetar i Bashkisë Kamëz dhe një tjetër zyrtar të institucionit, aktualisht i shpallur në kërkim, të dy të akuzuar për “shpërdorim detyre”, parashikuar nga neni 248 të Kodit Penal.

18.12.2013 Masë arresti me burg për 10 persona, përfshirë në skemë mashtruese rimbursimi me Skrapin Pas një hetimit të Prokurorisë së Rrethit Gjyqësor Tiranë, në bashkëpunim Drejtorinë e Përgjithshme të Tatimeve dhe me mbështetjen e Policisë së Shtetit, është arritur të zbulohet një skemë e madhe mashtruese me rimbursimin e TVSH, e cila dyshohet se arrin në vlerën e rreth 26 milionë dollarëve.

Ngjela u bën thirrje entuziastëve që të mos gëzohen para kohe. Duke e cilësuar Llallën një njeri të Berishës, avokati ia kthen reston mazhorancës së bollshme, duke u kujtuar se duhet të bëjnë medoemos një reformë të thellë në drejtësi.

“Politika perëndimore thonë se pushteti gjyqësor dhe prokuroria janë të dyja të korruptuara, dhe këtë sot e dinë të gjithë shqiptarët. Atëherë i bie që korrupsioni dhe krimi, të dënojë vetë korrupsionin dhe krimin”,-shton më tej Ngjela.

Shumë ligje, pak drejtësi

Në një vend ku gëlon korrupsioni, ligjet mund të jenë të panumërta. Shqipëria është rasti tipik i kësaj aksiome, e që megjithatë, në 23 vjet nuk ka mundur të përmbyllë siç duhet reformën në drejtësi. Më anën tjetër, gjyqtarët zënë sot kreun e piramidës së korrupsionit në sytë e publikut, në një vend që Transparency International e rendit më të korruptuarin në Ballkan. Përballë këtij rrethi vicioz, qeveria “Rama” nuk ka dhënë ende një mesazh të qartë se çdo të bëhet me sistemin e drejtësisë. E vetmja nismë ligjore në këtë drejtim ka qenë paketa “antimafie” për korrupsionin, por që më shumë se sa mbështetje, prodhoi kritika edhe nga monitoruesit ndërkombëtarë.

Jehona e ndryshimit të qeverisë duket se ka prekur më pak se këdo, vetë sistemin e drejtësisë. Me një KLD të kontrolluar

nga presidenti Nishani dhe solidaritet bujar mes gjyqtarëve, edhe një rast korrupsioni nga brenda sistemit, i denoncuar faqe botës nga emisioni “Fiks Fare” rrezikon të kthehet në farsë. Ish-gjyqtari i Pukës, i vetmi i arrestuar deri më sot, qëndroi veçse pak ditë në qeli. Apeli vendosi që ai dhe prokurori i përfshirë në aferë të qëndrojnë në arrest shtëpie, ndërkohë që avokatët dhe punonjësit e gjykatës mbetën në qeli. I ndërgjegjshëm për këtë situatë, Rama nuk tërhiqet nga premtimi i tij për të imunizuar sistemin nga korrupsioni. “Me ose pa të tjerët, ne do të bëjmë gjithçka na dha kombi, që pas 4 vitesh të flasim ndryshe, kur flasim për korrupsionin”, -tha ai, gjatë prezantimit të strategjisë së radhës kundër korrupsionit.

Statusi dhe korrupsioni

Shqiptarët u ndjenë të tradhtuar këtë dhjetor nga refuzimi për herë të katërt i Europës, por edhe Europa duket e lodhur me Shqipërinë. Arsyeja: Korrupsioni i vulosur në imazhin e vendit. Energjia e qeverisë “Rama” dhe paditë e shumta mbetën në kuadrin e një lajmi lokal, sa kohë që vendet më të rëndësishme të BE-së kërkojnë prova. Përbetimet e qeverive të shkuara “dogjën” kësisoj edhe përpjekjet e Ramës për impresionuar ndërkombëtarët. Fundja, edhe shqiptarët e mësuar tashmë me fushatat e Na-

nos kundër KPD-istëve të famshëm, akuzave të Berishës për “mamuthët e korrupsionit” e furisë së denoncimeve të përditshme nga Rama në opozitë, deri në marrëveshjen e 1 prillit. Gjermania, Britania e Madhe dhe Franca, së bashku me Holandën e Danimarkën vunë këtë herë në provën e vazhdimësisë qeverinë e Shqipërisë, duke e shtyrë me 6 muaj dhënien e statusit kandidat.

“Këshilli shpreson të marrë një vendim lidhur me dhënien e statusit të kandidatit Shqipërisë në qershor 2014, me kusht që Shqipëria ta vazhdojë luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar”,-thuhet në rezolutën e këtyre vendeve. Të tjerë zyrtarë europianë kanë folur më shkoqur, duke kërkuar kokë “peshkaqenësh” në rrjetën zhurmëmadhe të kartës antikorrupsion. Një praktikë e tillë nuk ka munguar me Rumaninë, Bullgarinë e së fundi me Kroacinë, anëtarësimi i së cilës në BE erdhi pas dënimit me 10 vjet burg të ish-kryeministrit Sanader. Pas këtyre deklaratave, spekulimet nuk munguan për përthyerjen e “Sanaderzimit” në rastin e Shqipërisë. Investimi i qeverisë së re, paditë e deritanishme dhe vetë sistemi i drejtësisë tregojnë se kjo kohë nuk ka ardhur ende në Shqipëri. “Është shumë herët për të vrarë një princ”-tha Akili në portën e Trojës. Beteja vazhdon!

16.12.2013 14 masa-punonjës të kompanisë së energjisë elektrike, CEZ Me kërkesë të Prokurorisë së Rrethit Gjyqësor Tiranë, Gjykata e kryeqytetit ka urdhëruar masën e sigurisë “arrest me burg” për 8 punonjës të kompanisë së shpërndarjes së energjisë elektrike ‘CEZ Shpërndarje”, dhe masën e sigurisë “arrest në shtëpi” për 6 punonjës, të gjithë të akuzuar për “Falsifikimit të dokumenteve nga personi që ka për detyrë të lëshojë dokumentin” në dëm të një numri të konsiderueshëm konsumatorësh të energjisë elektrike.

14.12.2013 Arrest me burg për 8 personave të përfshirë në kontrabandën e naftës, Durrës Të paktën 8 persona janë arrestuar pas një hetimi të Prokurorisë së Durrësit, të cilët dyshohet se janë përfshirë në një aktivitet të paligjshëm të kontrabandës së naftës dhe pijeve alkoolike nëpërmjet peshkarexhave.

08.12.2013 Skandali “Puka”, 7 arreste Në bazë të kërkesës së Prokurorisë së Rrethit Gjyqësor Tiranë, Gjykata e Rrethit Gjyqësor e kryeqytetit ka urdhëruar masën e sigurisë “arrest me burg” për disa shtetas, përfshirë edhe ish-kryetarin e gjykatës së Pukës dhe ish-drejtuesin e Prokurorisë së Rrethit Gjyqësor Pukë, të akuzuar për vepra penale në fushën e drejtësisë.

06.12.2013 Arrestohen 6 punonjës banke për vjedhjen e 2.8 milionë eurove Pas hetimit të Prokurorisë Korçë, të paktën 6 personave, përfshirë drejtorin e një filiale banke në Bilisht, Korçë, janë arrestuar, të dyshuar se kanë vjedhur rreth 2.8 milionë euro nga llogaritë e shtetasve të ndryshëm që kanë depozituar kursimet e tyre pranë këtij filiali.

06.12.2013 Masë arresti me burg për drejtorin e kufirit, Korçë Pas hetimit të Prokurorisë së Korçës është arrestuar drejtori i kufirit në pikën e kalimit kufitar Kapshticë, i dyshuar si i përfshirë në kontrabandë mallrash nëpërmjet kufirit Shqipëri-Greqi 06.12.2013 Arrestohet një polic rrugor në Tiranë për gjoba fiktive Pas hetimeve të Prokurorisë së Rrethit Gjyqësor Tiranë, Njësia Task-Force, gjykata e rrethit gjyqësor Tiranë ka urdhëruar masën ‘arrest me burg” për punonjësin e policisë rrugore Tiranë, R. Gjoni, akuzuar për “shpërdorim detyre” dhe “falsifikim dokumentesh”. Urdhri i arrestit është zbatuar mesditën e së premtes (06.12.2013) nga Policia e Shtetit 27.11.2013 Arrestohen 21 policë të burgut Drenovë Pas arratisjes së 7 të dënuarve nga burgu i Drenovës, Korçës, prokuroria urdhëroi arrestimin e 21 punonjësve të policisë së burgut, të cilët ishin në detyrë në momentin e arratisjes. Gjykata pranoi kërkesën e prokurorisë. 21 personat dyshohen për “shpërdorim detyre”.

19.11.2013 Masë arresti me burg për OPGJ në Elbasan, për falsifikim Me kërkesë të Prokurorisë së Elbasanit është arrestuar një oficer i policisë gjyqësore, akuzuar për falsifikim të dokumenteve gjatë shqyrtimit të një kallëzimi, të cilin po e ndiqte ai vetë.

16.11.2013 Skemë mashtruese rimbursimi, masë arresti për 7 zyrtarë tatimesh Pas hetimeve të Prokurorisë së Rrethit Gjyqësor Tiranë, gjykata ka urdhëruar masën e “arrestit me burg” për disa ish-zyrtarë të Drejtorisë Rajonale Tatimore Tiranë, si edhe dy shtetasve, të gjithë të dyshuar si të përfshirë në një skemë mashtruese rimbursimi të TVSH që arrin në vlerën e 545 milionë lekëve (të reja).

06.11.2013 Dënohen 6 punonjës të Postës në Shkodër për vjedhjen e 150 milionë lekëve të reja Pas hetimeve të Prokurorisë Shkodër, gjykata dënoi 6 punonjës të filialit të Postës Shkodër, të akuzuar për vjedhjen e 150 milionëve lekë të reja.

06.11.2013 5 arrestime në Albpetrol, Fier Nga hetimet e Prokurorisë Fier është arritur të provohet se 5 punonjës të kompanisë “Albpetrol” sh.a kanë konsumuar elementët e veprës penale « shpërdorim detyre » në blerjen e një autosonde në vlerën 47.640.000 lekë të reja, ndërkohë që vlera reale e saj ishte 130 mijë dollarë. Për më tepër, që kjo autosondë nuk funksionon.

29.10.2013 Dërgohet në gjykatë kryetari i Bashkisë Vlorë Prokuroria e Rrethit Gjyqësor Vlorë ka dërguar për gjykim kërkesën ndaj Kryetarit të Bashkisë, Shpëtim Gjika dhe 7 personave të tjerë, të akuzuar për falsifikim të dokumenteve në dhënien e lejeve të ndërtimit.

10

E shtunë-diel, 18-19 janar 2014

Intervistë

www.mapo.al

Deputetja e Partisë Demokratike, Majlinda Bregu flet hapur për procesin e analizës në PD, domosdoshmërinë e hapjes së partisë, por duke sjellë edhe një këshillë për ata që duan të kontribuojnë në parti, si dhe jep opinionin e saj mbi atë çka është bërë këta katër muaj qeverisjeje. Bregu paralajmëron gjithashtu se në kushtet aktuale, zemërata e popullit nuk do të jetë e largët

Bregu:

Prurjet e reja? Duhet kontribut real, jo për të marrë status nderi “Ata erdhën në pushtet me votë nga premtimet e bukura, me votë të blerë nga hesapet e koalicionit edhe të ndihmuar pse jo me një terren të favorshëm gabimesh nga disa hallka të qeverisjes sonë. Ne nuk dolëm në opozitë me një program a plan B, gati e me vizion të reagimit të menjëhershëm opozitar.

Hymë në zgjedhje për një mandat të tretë, jo për të dalë në opozitë” Intervistoi: Nevila Perndoj TIRANË Majlinda Bregu është një prej

prurjeve të Komitetit të Orientimit të Politikave, që në zgjedhjet e vitit 2005 rezultoi fituese për Partinë Demokratike. Në një intervistë për gazetën “Mapo”, jo më kot deputetja e PD-së dhe një prej figurave të konsoliduara të kësaj partie, thekson ndër radhë se ajo personalisht nuk e pa veten asnjë ditë “më të pjekur apo ‘më të zgjuar politikisht’ se Olldashi, Bode, Patozi apo edhe Topalli”. Pikërisht në kohën kur në PD një tjetër ish-anëtar i KOP-it, aktualisht kryetar i kësaj partie, Lulzim Basha po kërkon një bashkëjetese të re mes kontribuesve ndër vite dhe figurave të reja ashtu si në vitin 2005, Bregu nënvizon se prurjet e reja janë gjithnjë të mirëpritura, por me një kusht; Kur ato janë reale e të motivuara për të bashkëjetuar e ndarë vlera. “…Një bashkim real i kontributeve të të gjithë atyre që e ndjejnë dhe janë të sinqertë me veten se i afrohen PD-së, jo për të marrë status nderi menjëherë, por për të thënë që PD të mbetet parti e të gjithë demokratëve pavarësisht miqësive, patronazhit politik apo favoreve”, - shton ajo në intervistë.

Për pasojë, Bregu është e mendimit se kush është i qartë për modelin, e gjen ekuilibrin në parti. Në të njëjtën kohë, deputetja e PD-së flet edhe për mazhorancën aktuale. Për Bregun, Rama dhe Meta janë një,

ndërsa përcjell dyshime të forta për një vendim pozitiv në qershor për statusin e vendit kandidat, pasi, sipas saj, stabiliteti ekonomik dhe zbatimi i standardeve po përkeqësohen dita - ditës.

Znj. Bregu, po e filloj intervistën me zhvillimet e fundit në PD, që lidhen pikërisht me fillimin e procesit të zg jedhjes së strukturave të partisë, në një kohë që u lajmërua se do të fillonte që prej javës së parë të muajit dhjetor… Ndërkohë, jemi 6 muaj pas zgjedhjeve për kreun e PD, por ende pa zgjedhje për gjithë ngrehinën tjetër të partisë, nga nënkryetarët deri te krerët e seksioneve. Nga vjen sipas jush kjo shtyrje dhe, a ka ndikuar kjo tek demotivimi i elektoratit të djathtë?

E vërtetë se zgjedhjet në parti u lajmëruan për të nisur brenda muajit dhjetor, mirëpo dhjetori u kthye në muajin e dialogut me qytetarët e grupet e interesit mbi paketën fiskale e buxhetin. I vetmi ligj, ai më i rëndësishmi i kësaj mazhorance deri më sot, u soll në kuvend në mungesë të plotë konsultimi e transparence. Ndoshta po të ishim sforcuar mund të kishim nisur zgjedhje për strukturat më parë. Gjithsesi të dalësh në opozitë pas 8 vitesh në pushtet nuk është një kthesë e lehtë.

U përballëm që në ditët e para me një logjikë përjashtuese e sfiduese të mazhorancës ndaj opozitës. Mazhoranca kishte vendosur dhe nuk u tut hiç të na jepte sinjalin e parë se shpërfillja dhe dhuna do të ishin fjalë kyç të sjelljes së tyre politike.

Ata erdhën në pushtet me votë nga premtimet e bukura, me votë të blerë nga hesapet e koalicionit edhe të ndi-

hmuar pse jo me një terren të favorshëm gabimesh nga disa hallka të qeverisjes tonë. Ne nuk dolëm në opozitë me një program a plan B, gati e me vizion të reagimit të menjëhershëm opozitar. Hymë në zgjedhje për një mandat të tretë, jo për të dalë në opozitë. Përtej bindjes së gjithsecilit se opozita jonë ishte e kufizuar në numra, por me potencialin për të qenë një opozitë cilësore në debat parlamentar e aksion opozitar, na u desh të gjithëve të mësohemi, me idenë se një aksion i mirë opozitar nuk është i thjeshtë, as kuptohet njëlloj nga të gjithë gjithmonë e as vjen vetvetiu. Elektorati i djathtë sot është më i motivuar se dje dhe nesër do të jetë më i motivuar se sot. Sepse ne nuk po ballafaqohemi me sjellje normale politike të mazhorancës ndaj opozitës. Elektorati i djathtë e jo vetëm, prisnin një frymë përunjësie për gabimet tona, dhe me zgjedhjet në parti presin të shohin një proces të drejtë, transparent, vullnet e aksion për rimëkëmbje. Kjo është sfida partiake për momentin.

A mund të themi se bashkë me zgjedhjen e kryetarit dhe rinisjen e jetës politike ka rënë dhe vlera e analizës së humbjes së zgjedhjeve të 23 qershorit apo ishte që në atë kohë thjesht një taktikë inteligjente që të shmangej përçarja brenda PD-së?

Jo. Nuk ka tryezë ku të jenë bashkë dy demokratë e të mos bëjnë analizë të asaj që ndodhi. Kudo e me këdo të ulesh, ka më shumë sinqeritet për të bërë analizë sot sesa menjëherë pas 23 qershorit. Çështja është që jo çdo analizë bëhet publike, që të bëjë lajm. Por sot, të gjithë janë më të qartë dhe i shohin e argumentojnë ngjarjet e personazhet politike

Prurjet e reja “…Megjithëse ne u bëmë pjesë në 2005 si prurje të reja në PD, personalisht asnjë ditë nuk e pashë veten më të pjekur apo “më të zgjuar politikisht” se miku ynë z. Olldashi, apo z. Bode, z. Patozi e znj. Topalli etj., që kishin më shumë eksperiencë nga ne. Dua të them se prurjet e reja janë gjithmonë të mirëpritura kur janë reale, sjellin njerëz kompetentë dhe me personalitet, të frymëzuar e të motivuar për të bashkëjetuar e ndarë vlera”.

E shtunë-diel, 18-19 janar 2014

me ftohtë, më qartë. Dhe është e pakundërshtueshme logjika e demokratëve të cilët nuk kanë nevojë për pozicione në parti, as për lançime falco, për të thënë e bërë analizë të sinqertë. Nuk kanë pikë droje t’i vënë notë secilit prej nesh.

A jeni dakord me tezat e kreut të PD, Basha, se “është koha që brezi i ri të marrë stafetën”, apo “hapja e PD-së do të fillojë nga S h ko d r a ” , ç k a p a r a t h o t ë ripërtëritje të drejtuesve dhe strukturave të larta? Apo jeni për një proces harmonizues mes figurave me përvojë politike dhe të rinjve?

Nuk është ky kuotimi i saktë i asaj çka kam dëgjuar unë nga z. Basha.

Unë e kam kuptuar si një ftesë për të bërë bashkë eksperiencën pozitive të atyre që kanë kontribut në PD, real dhe jo me hile, dhe dhënies së mundësisë për këdo që dëshiron të ofrojë kontribut e të jetë pjesë e Partisë Demokratike. E njëjta formulë e propozuar nga zoti Berisha, na solli në 2005 si aktivë në jetën politike të PDsë, mua, z. Basha, z. Bumçi e kolegë të tjerë si pjesë e KOP-it e riktheu themelues të PD-së si z. Ruli, z. Imami etj.

Të gjithë u bëmë një grup edhe më i madh me ata që nuk ishin shkëputur asnjë ditë që nga fillimi i jetës së tyre politike në PD. Dhe sinqerisht megjithëse ne u bëmë pjesë në 2005 si prurje të reja në PD, personalisht asnjë ditë nuk e pashë veten më të pjekur apo “më të zgjuar politikisht” se miku ynë z. Olldashi, apo z. Bode, z. Patozi e znj. Topalli etj., që kishin më shumë eksperiencë nga ne. Dua të them se prurjet e reja janë gjithmonë të mirëpritura kur janë reale, sjellin njerëz kompetentë dhe me personalitet, të frymëzuar e të motivuar për të bashkëjetuar e ndarë vlera. Besoj kjo e ndihmon rimëkëmbjen e PD-së më shumë. Një bashkim real i kontributeve të të gjithë

11

www.mapo.al

atyre që e ndjejnë dhe janë të sinqertë me veten se i afrohen PD-së, jo për të marrë status nderi menjëherë, por për të dhënë që PD-ja të mbetet parti e të gjithë demokratëve pavarësisht miqësive, patronazhit politik apo favoreve. Kështu, asnjë riorganizim apo rifreskim e fushatë zgjedhore nuk bëhet e sforcuar. Kush është i qartë për modelin e gjen ekuilibrin.

Hapja e PD, e shumëfolur nga kreu i PD-së, a duhet të bëhet së pari në drejtim të faktorëve të tjerë të djathtë, përfshi edhe partinë e Bamir Topit?

Për këdo që e ndjen veten opozitar me qeverinë Rama- Meta dhe të djathtë në aksion opozitar, dera s’ka qenë e mbyllur. Nuk ishte PD që e largoi Bamir Topin, përkundrazi, e bëri President.

Nisur nga bashkëqeverisja e mandatit të shkuar, ka një diskutim jopublik për rolin e LSI-së në të ardhmen e skenës së politikës shqiptare dhe marrëdhëniet që duhet të mbajë PD-ja më të. Sipas jush, a duhet të ekzistojë një distancë për LSI-në apo RamaMeta janë kundërshtari politik për t’u mundur?

Mazhoranca Rama-Meta janë kundërshtari ynë politik sot. Është mazhoranca e ngritur dhe që po mbahet në këmbë me një ekuilibër pervers politik. Kjo mazhorancë e ktheu Shqipërinë në rrezikun e degradimit të përditshëm të standardeve të vendosura gjatë këtyre viteve në respekt e përmbushje të misionit për ta bërë Shqipërinë pjesë reale të Europës. E nuk e kam fjalën për koncepte teorike mbi demokracinë, por për atë që qytetarët prekin çdo ditë: gjobitem, duhet te njoftohem; kam shkelur ligjin, duhet te mbrohem; s’ kam shkelur ligjin, por po me bien në qafë, duhet t’ i drejtohem gjykatës; më kanë

“...Sot, të gjithë janë më të qartë dhe i shohin e argumentojnë ngjarjet e personazhet politike me ftohtë, më qartë. Dhe është e pakundërshtueshme logjika e demokratëve të cilët nuk kanë nevojë për pozicione në parti, as për lançime false, për të thënë e bërë analizë të sinqertë. Nuk kanë pikë droje t’i vënë notë secilit prej nesh”.

maxhoranca “Kjo mazhorancë e ktheu Shqipërinë në rrezikun e degradimit të përditshëm të standardeve të vendosura gjatë këtyre viteve në respekt e përmbushje të misionit për ta bërë Shqipërinë pjesë reale të Evropës. E nuk e kam fjalën për koncepte teorike mbi demokracinë, por për atë që qytetarët prekin çdo ditë: gjobitem, duhet te njoftohem; kam shkelur ligjin, duhet te mbrohem; s’ kam shkelur ligjin, por po me bien në qafë, duhet t’ i drejtohem gjykatës; më kanë pushuar me të padrejtë nga puna, duhet të rikthehem”

pushuar me të padrejtë nga puna, duhet të rikthehem. Kjo është një mazhorancë që i shmanget e shpërfill standardet europiane të respektit ndaj ligjit, respektit të kundërshtarit politik, por mbi të gjitha të çdo qytetari të këtij vendi.

Duke qenë një njohëse e mirë dhe me përvojë e çështjeve që lidhen me integrimin, a mendoni se refuzimi i statusit në dhjetor erdhi si pasojë e provave që duhet të japë qeveria aktuale, apo nga kombinacionet politike brenda partive europiane…? Cili është parashikimi juaj për qershorin?

Nuk di se ç’do të ndodhë në qershor. Di dhe e them me siguri që çdo ditë që kalon e bën më të vështirë marrjen e një vendimi pozitiv. Sikurse di dhe e them me siguri se periudha më e mirë për marrjen e një vendimi pozitiv ishin vitet 2011, 2012. Nuk u bind dot opozita e atëhershme e Ramës që të mos bllokonte e pengonte dhe ja ku jemi sot.

Erdhi në pushtet dhe arriti për 2 muaj nga dita e publikimit të progres raportit që i vinte vulën nga ana e Komisionit Europian realizimit të detyrimeve për marrjen e statusit, të rrisë skepticizmin e vendeve anëtare të BE. Qeverisje kuturu, që ligjet i ka shpallur armik, jo transparente e jo gjithë përfshirëse, bënë që 5 vende anëtare të deklaroheshin hapur kundër vendimit pozitiv. Viktimizimi që kërkon të përdorë Këshilli i Ministrave me teza OJF-je dhe ese studentësh, se nuk na duan e akoma më keq kur dërgon mesazhe kontradiktore nga njëra ditë në tjetrën, veçse na bën më qesharakë e na largon edhe më shumë nga vendimi i merituar pozitiv për marrjen e statusit. Nuk kanë qenë dorëlëshuar vendet anëtare e Komisioni Europian në kërkesën e llogarisë ndaj zbatimit të standardeve, por askush s’do të kishte

arritur të na dëmtonte edhe po të donte fort, më shumë se ne kemi dëmtuar veten. Axhendës madhore të integrimit, Kryeministri duhet ta mbajë mend mirë si i vuri paralel axhendën e tij kaotike partiake.

Kam dyshime të forta për një vendim pozitiv në qershor, pasi stabiliteti nga ai ekonomik dhe në zbatimin e standardeve çdo ditë po përkeqësohet.

Cila është radiografia që ju do i bënit katër muajve të parë të qeverisë “Rama”?

Qeverisje e mazhorancë provokuese me opozitën, jotransparente me qytetarët dhe këtu ilustrimet s’mbarojnë, mjafton të kujtojmë vetëm çështjen e armëve kimike, e mbërthyer nga deliret e pushtetit absolut, ndaj guxojnë përfaqësuesit e mazhorancës të bëjnë dhe gjyqtarin dhe prokurorin, abuziviste, nepotike e mbi të gjitha në armiqësi me ligjin dhe rrenacake me ata që e votuan. Të gjitha këto “sheqerosen” me një oratori batutash e vetëm qeverisje me përgjegjësi s’ka. Çfarë opinioni ndani në lidhje me zërat se e shohin këtë qeveri si jo-afatgjatë, për shkak të dobësisë që ajo po tregon në këtë periudhë të parë?

Kjo është qeveria e mazhoranca e hesapeve të pambyllura mes vete.

Pastaj e borxhit të madh me qytetarët. Çdo premtim i dhënë është një borxh që duhet shlyer. Dhe këtë borxh duhet ta lajnë vetë. Askush s’i ndihmon dot. Me këto duhet të matet kjo qeveri, jo me jehonën e batutës ... Ne nuk jemi opozita e batutave të Ramës, jemi opozita e mashtrimeve të kësaj qeverie. Konica e thotë shumë bukur: “...Dhe kam frikë se festa mos mbarojë me një të lincaruar të frikshëm. Se populli është i duruar, po gjer në një pikë: dhe kur kupton dhe e zë zenga, tërbimi i tij bën çudira të shëmtuara”.

statusi “Qeverisje kuturu, që ligjet i ka shpallur armik, jo transparente e jo gjithëpërfshirëse, bënë që 5 vende anëtare të deklaroheshin hapur kundër vendimit pozitiv. Viktimizimi që kërkon të përdorë Këshilli i Ministrave me teza OJF-je dhe ese studentësh, se nuk na duan e akoma më keq kur dërgon mesazhe kontradiktore nga njëra ditë në tjetrën, veçse na bën më qesharakë e na largon edhe më shumë nga vendimi i merituar pozitiv për marrjen e statusit”.

12

e shtunë-e diel, 18-19 janar 2014

TENDER I HAPUR KOMBËTAR Banka e Shqipërisë kërkon të realizojë objektin e prokurimit: “Upgrade i Active Directory dhe migrimi në Microsoft Exchange 2013”.

Banka e Shqipërisë fton kandidatët e interesuar, të marrin pjesë në procedurën e prokurimit “Tender i Hapur Kombëtar”, për realizimin e objektit të prokurimit si më sipër, me fond limit 20.000.000 Lekë.

Dokumentet e tenderit mund të tërhiqen pranë Sektorit të Prokurimeve të Departamentit të Administrimit, të Bankës së Shqipërisë, me adresë: ish-Hotel Dajti, Blv. “Dëshmorët e Kombit”, Tiranë, Tel. 04 22 35 576, çdo ditë nga ora 10.00 – 13.00, nga çdo person i autorizuar me paraqitjen e një kërkese me shkrim. Tërheqja e dokumenteve mund të bëhet vetëm pasi të keni bërë paraprakisht pagesën e pakthyeshme prej 2.000 lekësh, në Sektorin e Financës të Bankës së Shqipërisë, që ndodhet në adresën: Rruga e Dibrës, Kompleksi “Halili”, Kulla B. Oferta duhet të paraqitet në zyrën e Sektorit të Prokurimeve, pranë Departamentit të Administrimit, në Bankën e Shqipërisë, deri më datë 10 Shkurt 2014, ora 11.00, kohë në të cilën do të hapet edhe tenderi, ku ftohen të marrin pjesë kandidatët ose përfaqësuesit e autorizuar të tyre.

e diel EKSKLUZIVE

/ INTERVISTA

ME FILOZOFIN

FRANCEZ, LUC

FERRY: BOTA

ASNJËHERË NUK

KA QENË MË

MIRË

NR. 16 (261),

VITI VIII BOTIMIT

MARS 2013

ÇMIMI 300 LEKË

JO VETËM POLITIKË SI ZAKONISHT

30 lekë

30 lekë

30 lekë

30 lekë

FOTO ESSE Natë shqiptare në Oslo

MIRA MEKSI Kur fatin ta shkruajnë librat

30 lekë

30 lekë

LL ALASTAIR CAMPBE RAMËS

JES SË EDI

NJERIU I RILIND E PËRMUAJSHME

30 lekë

BESNIK MUSTAFAJ në Ngatërresat me kufirin francez emrin Le Pen STEFAN ÇAPALIKU Gjurmët e ujkut oriental te shqiptarët

E përmuajshme

E përmuajshme INTERVISTA ME EKSKLUZIVE /

FILOZOFIN FRANCEZ,

LUC FERRY: BOTA

KA QENË ASNJËHERË NUK

MË MIRË

e luftës në Kosovë, njohin nga koha Campbell vjen në Shqiptarët e në Kosovë.

Tony Blair-it.

Press. Në një ushtarakisht i fushatave të botim i UET të tij për të ndërhyrë me Tony Blair, Eshtë spin doctor-i e të tjera. në politikë, vendimin e shefit atyre ditëve: Vitet e mia e strategjisë kur mbronte me Ditarët e librin, rëndësinë Shqipëri pikërisht me Henri ÇILIN flet për bashkëbisedim

çdo ditë gazeta ‘MAPO’

PLUS çdo muaj revistat ‘MAPO’

dhe ‘MADAME MAPO’

PBELL ALASTAIR CAM

ËS

ES SË EDI RAM

NJERIU I RILINDJ ME

VIII BOTIMIT MARS NR. 16 (261), VITI

MIRA MEKSI Kur fatin ta shkruajnë librat

E PËRMUAJSH

LEKË 2013 ÇMIMI 300

JO VETËM POLITIKË SI ZAKONISHT

FAJ BESNIK MUSTA Ngatërresat në me kufirin francez emrin Le Pen KU STEFAN ÇAPALI ujkut e Gjurmët rët oriental te shqipta FOTO ESSE Natë shqiptare në Oslo

në Kosovë, nga koha e luftës në Shqiptarët e njohinnë Kosovë. Campbell vjen Tony Blair-it.

Në një ushtarakisht i fushatave të botim i UET Press. për të ndërhyrë Eshtë spin doctor-i e shefit të tij mia me Tony Blair, në politikë, e të tjera. ditëve: Vitet e kur mbronte vendimin me Ditarët e atyre rëndësinë e strategjisë Shqipëri pikërisht me Henri ÇILIN flet për librin, bashkëbisedim

Agjencia e Abonimit të Shtypit (Arben Trenova): 04 223 52 05 • 068 20 47 825 Posta shqiptare: 04 237 5598 • 068 50 24 159 Agjencia e Abonimit Adrion: 04 224 0018 • 069 20 36 768 Agjencia e Abonimit, Durrës (Agim Memko): 0692372850

www.mapo.al

E shtunë - e diel 18-19 janar 2014

13

www.mapo.al

ekonomi

Sipas “The Economist”, efekti i teknologjisë së sotme në punë nesër, do të jetë i madh dhe asnjë vend nuk është i gatshëm për ta përballuar

Si do t'i rrezikojë teknologjia gjysmën e vendeve të punës

Z

hvillimi i teknologjisë u ka kushtuar gjithmonë njerëzve në punët e tyre. Kështu ndodhi edhe në vitet ’30, gjatë periudhës së Depresionit të Madh, ku krahu i punës u zëvendësua nga makineritë në fabrika, duke krijuar papunësi masive. Por edhe gjatë 30 viteve të fundit revolucioni dixhital ka zhvendosur shumë nga punët me nivel të mesëm të shekullit 20 si, daktilografistët, agjentët e biletave, disa profesione në banka etj. Por nuk ka dyshim se progresi teknologjik e ka bërë botën një vend më të mirë. Edhe pse risitë vrasin disa vende pune, ato krijojnë të reja dhe më interesante. Një shoqëri më produktive bëhet më e pasur dhe banorët e tij të pasur të kërkojnë më shumë mallra dhe shërbime. Njëqind vjet më parë, një në tre punëtorët amerikanë ka qenë i punësuar në fermë. Sot më pak se 2 % e tyre prodhojnë shumë më shumë ushqim. Sot puna e sekretarëve është tkurrur, por ka gjithnjë e më shumë programues kompjuteri dhe dizajnera uebesh.

Ndikimi sot

Por edhe në qoftë se vende të reja pune hapen nga zhvillimi i teknologjisë, boshllëqet që krijohen në tregun e punë në periudha afatshkurtra do të thellohen, duke shkaktuar zhvendosje të madhe sociale dhe ndoshta edhe ndryshim në politikë. Ndikimi teknologjisë do të ndjehet si një uragan, duke goditur botën e pasur më parë, por në fund do të gjithëpërfshijë edhe vendet shumë të varfra. Asnjë qeveri nuk është e përgatitur për të. Po pse të jenë të shqetësuara? Pasi kjo është një çështje e historisë që përsërit veten. Në pjesën e parë të revolucionit industrial shpërblimet e produktivitetit në rritje shkuan në mënyrë dizproporcionale në kryeqytet. Modeli sot është i ngjashëm.

Prosperiteti ​​nga revolucioni dixhital ka shkuar me shumicë dërrmuese për pronarët e kapitalit dhe punëtorëve më të

kualifikuar. Gjatë tri dekadave të fundit, pjesa e punës në prodhim është zvogëluar në nivel global nga 64% në 59%.

Ndërkohë, pjesa e të ardhurave në Amerikë është rritur nga rreth 9 % në 1970 në 22% sot. Papunësia është në nivele alarmante në shumë pjesë të botës të pasur, dhe jo vetëm për arsye ciklike.

Në vitin 2000, 65 % e amerikanëve në moshë pune kanë qenë në punë, që atëherë përqindja ka rënë në 59%. Më e keqja, duket se kjo valë teknologjike që ka përçarë tregun e punës vetëm sapo ka filluar. Risitë që tashmë ekzistojnë mund të shkatërrojnë ngastra të vendeve të punës që kanë qenë deri tani të paprekura.

Sektori publik është më i mbrojtur disi, por ndryshim që mund të bëjnë kompjuterat do të ketë një efekt të fuqishëm mbi punën e klasës së mesme në sektorin privat.

Ndikimi në të ardhmen

Deri tani punët më të rrezikuara në makina ishin ato që përfshihen në rutinë. Por në sajë të rritjes dhe globalizimit të informacionit të dixhitalizuar, kompjuterat janë gjithnjë në gjendje të kryejnë detyra të komplikuara, më lirë dhe më efektive sesa njerëzit. Robotët e zgjuar industrialë mund të mësojnë më shpejt një sërë veprimesh njerëzore.

Shërbimet mund të jenë edhe më të prekshme. Kompjuteri tashmë mund të zbulojë ndërhyrës në një foto me qark të mbyllur në mënyrë më të besueshme sesa një mendje njerëzore.

Duke krahasuar të dhënat financiare ose biometrike, ata shpesh mund të bëjnë diagnozë më të saktë sesa një mjek.

Një studim i kohëve të fundit nga akademikë në Universitetin e Oksfordit sugjeron se 47 % e vendeve të punës e sotme mund të jenë të automatizuara në dy dekadat e ardhshme. Në të njëjtën kohë, revolucioni dixhital është transformuar në procesin e vet të inovacion-

Papunësia është në nivele alarmante në shumë pjesë të botës të pasur, dhe jo vetëm për arsye ciklike. Në vitin 2000, 65 % e amerikanëve në moshë pune kanë qenë në punë, që atëherë përqindja ka rënë në 59%.

it . Falë platformave të tilla si Amazon, Apple App Store, Facebook, numri i përdoruesve dixhitalë ka shpërthyer.

A s h t u s i d i z a j n e r a t e l o j ë r ave kompjuterike kanë shpikur produkte që njerëzimi kurrë nuk e dinte se ishin të nevojshme, por tani nuk mund të bëjë pa to, kështu që edhe këto firma pa dyshim do të gjenerojnë mallra dhe shërbime të reja për të punësuar miliona. Por tani për tani ato janë të lehta dhe administrohen nga pak punonjës.

Kur Instagram, një vend popullor për ndarjen e fotove, u shit në Facebook për rreth 1 miliard dollarë në vitin 2012 , ka pasur 30 milionë klientë dhe të punësuar 13 vetë. Kodak, e cila ka paraqitur kërkesa për falimentimin disa muaj më parë, ka pasur të punësuar në kulmin e saj 145 000 njerëz. Tani Google punëson 46 000 njerëz Efektet

Në qoftë se kjo analizë është e saktë në gjysmë të rrugës, efektet sociale do të jenë të mëdha. Shumë nga punët më të rrezikuara janë të gradës së ulët dhe të mesme si logjistikë dhe transport, ndërsa aftësitë që janë më pak të prekshme nga automatizimi janë krijimtaria, ekspertiza menaxheriale. Kështu ka tendenca që prej teknologjisë pagat mesatare të mbeten në stanjacion për disa kohë dhe efektet e mungesës së të ardhurave kanë gjasa të zgjerohen. Zemërimi për rritje pabarazisë është i detyruar të rritet, por politikanët do të gjejnë vështirësi për të trajtuar problemin. Shmangja e progresit të teknologjisë do të jetë aq e kotë, aq sa protestat më 1810 kundër mekanizimit, sepse çdo vend që u përpoq për ta ndaluar mbeti pas nga konkurrentët e etur për të përqafuar teknologjinë e re. Liria për të rritur taksat për të pasurit në nivele ndëshkuese do të kufizohet në mënyrë të ngjashme me lëvizjen e kapitalit dhe punës shumë të kualifikuar.

Arsimi si ndihmesë

Mënyra kryesore në të cilën qeveritë mund të ndihmojnë njerëzit e tyre me këtë përmbysje është me anë të sistemeve të arsimit. Një nga arsyet për përmirësimin e fatit të punëtorëve në pjesën e fundit të revolucionit industrial ishte për shkak se shkollat ​​janë ndërtuar për edukimin e tyre - një ndryshim dramatik në kohën. Tani, vetë ato shkolla duhet të ndryshohen për të nxitur kreativitetin.

Duhet të ketë më pak të mësuar përmendësh dhe duhet zhvilluar të mësuarit dhe të menduarit më kritik.

Teknologjia vetë do të ndihmojë përmes kurseve masive. Shumë më shumë para duhet të shpenzohen për parashkollorët, pasi aftësitë njohëse dhe aftësitë sociale që fëmijët mësojnë në vitet e para do të përcaktojnë shumë potencialin e tyre në të ardhmen. Dhe për të rriturit do të duhet edukim i vazhdueshëm.

Puna e qeverive

Por megjithatë edhe njerëzit janë mësuar që mbeten të barabartë në aftësitë e tyre në një botë e cila është gjithnjë e polarizuar ekonomikisht. Por shumë do të gjenden në mëdyshje për perspektivën e tyre të punës dhe të të ardhurave. Mënyra më e mirë për të ndihmuar ata është që qeveritë të ndërmarrin politika të majta nëpërmjet pagave minimale dhe pagesave sociale. Inovacioni ka sjellë përfitime të mëdha për njerëzimin. Askush në mendjen e tij nuk do të dojë të kthehet në botën e tezgjahut. Por përfitimet e progresit teknologjik janë të shpërndara në mënyrë të pabarabartë, veçanërisht në fazat e hershme të çdo valë të re, dhe kjo varet nga qeveritë për t’i përhapur ato. Në shekullin e 19-të u desh kërcënimi i revolucionit për të sjellë reforma progresive. Qeveritë e sotme do të ishte mirë që të fillojnë të bëjnë ndryshimet e nevojshme para se njerëzit e tyre të zemërohen.

Marrë nga “The Economist”

E shtunë - e diel 18-19 janar 2014

15

www.mapo.al

Intervistë

Arkitekti Arben Meksi flet për projektin e Lungomares dhe efektet që pritet të ketë për qytetin e Vlorës. Ai komenton edhe rolin e Ramës për qytetin ku u zgjodh deputet, por edhe për gjendjen në të cilën ndodhen arkitektura dhe urbanistika në vend

Lungomare ose “Tavaloca” e Vlorës, si do të jetë?

Grupe të ndryshme arkitektësh dhe urbanistësh, brenda dhe jashtë vendit, janë duke punuar për projektin Lungomare, veprën më të rëndësishme për qytetin e Vlorës. Ju si arkitekt i këtij qyteti, ç’mund të na thoni për këtë investim, ç’do të thotë kjo për qytetin tuaj?

Si arkitekt dhe si qytetar vlonjat, nuk mund të rri pa shprehur disa mendime të mijat për këtë investim të shumëpritur për qytetin e Vlorës, ashtu siç unë e parafytyroj këtë projekt. Ideja e një shëtitoreje buzë detit është sa e hershme, po kaq e domosdoshme për një qytet bregdetar si Vlora, por asnjëherë nuk është menduar që të kishte këto përmasa, të kishte kaq seriozitet, të kishte kaq fonde dhe kaq shumë pjesëmarrës për projektimin e saj. Me këtë investim, qyteti i Vlorës do ta transformojë tërësisht vijën e saj bregdetare, duke i dhënë kuptimin dhe funksionin që ajo meriton, duke ndryshuar konceptin e lëvizjes pedonale si një vend shëtitjeje dhe takimi, do të afrojë më shumë njerëzit me njëri- tjetrin, do të shtojë komunikimin midis moshave, do të krijojë hapësira për artistët si dhe do të tërheqë investime për qytetin me modelin e ri të konceptimit.

Në Vlorë të gjithë kanë dëshirë të dinë se si do të jetë Lungomare, ose Tavaloca e artit buzë detit, siç dëshiroj ta quaj unë. Vlora është me fat për këtë investim, i cili me shumë se sa një disiplinë urbane ka për të na thirrur një ndërgjegje më të evoluar duke u kthyer në një simbol të zhvillimit të qëndrueshëm urban. Ky konkurs i përket shumë brezave të arkitekturës, sjell në një të tashme decizive kujtesën historike të fillimeve të veta, të ëndrrës për një shëtitje buzë detit, por në të njëjtin moment vjen me perspektivat, modelet dhe përqasjet e një brezi që ëndërron futurizmin. Ajo çka do të na bashkojë të gjithëve në të njëjtën pikë, është ndërgjegjja për të skicuar një mendësi tjetër urbane.

Si e parafytyroni ju të përfunduar këtë projekt?

Le të imagjinojmë bregdetin e Vlorës pas katër viteve apo edhe pak më shumë. Një sipërfaqe e sistemuar brenda dhe jashtë vijës bregdetare me një shtrirje 5 deri ne 6 km, plot gjallëri, lojëra, ndriçim. Lëvizje e disiplinuar e makinave, biçikletave apo këmbësorëve. Këtë lëvizje urbane do ta gjallërojë trami apo pajtoni, të rinj që rrëshqasin mbi patina me rrota, varka në ujë apo njerëz që peshkojnë në komoditet, pra në njërin krah, deti me bukurinë e tij si ditën dhe natën, ndërsa në krahun tjetër të kësaj sipërfaqeje banesat e ndërtuara brenda një dhjetëvjeçari me një arkitekturë të pranueshme. Këtë zonë bregdetare e mendoj me fluks të madh lëvizjeje, sidomos gjatë verës, me muzikë e ekspozita, ku artistët do shpalosin talentet e tyre në skulpturë, pikturë apo arte të aplikuara. Më vonë, kjo mrekulli do të soditet nga rruga që do të përshkojë kodrat e qytetit, duke filluar nga hyrja nga ana e Fierit deri te dalja në fshatin Dukat. Për mendimin tim, do jetë Bypass-i më i bukur në Mesdhe. Më ka rënë rasti të shoh shumë lungomare si në bregdetin Italian (Trieste, Riccione, Salentino) ashtu edhe në atë francez (Kanë, Nisë) apo spanjoll (Barcelone, Palma de Majorka), por Lungomare e Vlorës do të jetë më e veçanta, sepse

është mjaft panoramike, e orientuar mirë ndaj diellit, e mbrojtur nga erërat nga kodrat rreth e qark, duke u mbyllur në gadishullin dhe ishullin si të vendosur me dorë. Gjithë këtë shëtitore e parafytyroj si një galeri arti në natyrë, një hapësirë urbane të qëndrueshme.

Vlora duket se është një “bast” për Edi Ramën, edhe për faktin se ai është deputet i saj. Por cilat janë pritshmëritë për Kryeministrin?

Qenia e tij si deputet i qytetit tonë na bën të gjithëve krenarë, në veçanti ne krijuesve. Çdo vlonjat që e do të mirën e qytetit duhet të bëhet pjesë e këtij shansi që do transformojë qytetin.

Të gjithë e kemi të qartë se ndryshimi nuk vjen as për 3 muaj e as për një vit. Ndryshimi është një proces, i cili kërkon përfshirjen e të gjithë aktorëve potencialë, pa dallime dhe pa përjashtime. Qyteti i Rilindur nuk ka ngjyrë. Vlora është e të gjithë atyre që besojnë, dëshirojnë, ëndërrojnë, punojnë me pasion për të lënë gjurmë në profesionet e tyre. Unë besoj shumë, i kam ëndërruar këto ditë, jo vetëm si arkitekt, si krijues në art, por edhe si qytetar i thjeshtë vlonjat. Fakti që u fillua me konkurse është shumë pozitive. Le të fitojë projekti më i mirë.

Konkurse duhen bërë për çdo objekt të rëndësishëm në zonat qendrore e bregdetare të qytetit. Edi Rama është i pari që pruri në Shqipëri emrat më të njohur të arkitekturës botërore. Ne arkitektët duhet të jemi shumë mirënjohës ndaj tij, për mënyrën se si po e trajton mentalitetin e një Shqipërie të Gjeneratës Tjetër, të asaj gjenerate në të cilën bëjnë pjesë fëmijët tanë e ku ne investojmë çdo ditë e në çdo mënyrë për një model të ri qeverisjeje e konceptualiteti urban. Për një shoqëri si kjo e jona, ku sistemi i vlerave dhe përpjekjet për të devlerësuar meritokracinë, kanë qenë një mënyrë masive jetese, është shumë e rëndësishme ajo çka po ndodh tani, për të kuptuar, njohur e fokusuar një model të ri angazhimi.

Mungesa e këtij mekanizmi e kishte fragmentarizuar vlerën dhe meritokracinë për të nxjerrë në pah potencialin. E kundërta e kësaj, po ndodh tani!

Njerëzit i shoh të motivuar në Vlorë, ndjej se ka shpresë në fjalët dhe pritshmëritë e tyre, edhe pse ka probleme të mprehta ekonomike.

Por në Vlorë ka potencial shumë të madh mendor. Këtu studiojnë rreth 16.000 studentë. Universiteti publik ndodhet në zemër të qytetit, që rrallë qytete e kanë. Po kështu, në Universitetin privat “Pavarësia” sivjet diplomohen arkitektët e parë. Janë potenciale që duhen motivuar dhe vënë në lëvizje. Çfarë mendimi keni për arkitekturën shqiptare në përgjithësi dhe arkitekturën e qytetit të Vlorës në veçanti duke qenë se jeni dhe pedagog ne Universitet?

Po të shohim arkitekturën e viteve të fundit në vendin tonë, edhe pse është ndërtuar shumë, më shumë se çdo vend tjetër në Ballkan, edhe pse ka suksese në objekte të veçantë, përsëri të vjen keq për disa forma arkitektonike të perënduara, pa plastikë, me volume që evokojnë një të sotme pa të ardhme, me një arkitekturë as kombëtare, as ndërkombëtare.

Arkitektura te ne është bërë prej të gjithëve dhe nga të paktët. Rrallë të mbeten objekte në mendje. Çdo arkitekt me eksperiencë e ka të

Arben Meksi

“Ky konkurs u përket shumë brezave të arkitekturës, sjell në një të tashme decizive kujtesën historike të fillimeve të veta, të ëndrrës për një shëtitje buze detit, por në të njëjtin moment vjen me perspektivat, modelet dhe përqasjet e një brezi që ëndërron futurizmin”

qartë se suksesi i një objekti nuk qëndron vetëm te objekti në vetvete, por edhe tek pozicioni i tij urbanistik, inkuadrimi i tij në peizazhin urban. Ky është defekti më i madh i arkitekturës sonë, dis-harmonia me mjedisin ku është ndërtuar objekti. Arkitektura është kulturë, ajo është shprehje e ndërgjegjes artistike të qytetarëve të saj. E bukur apo e shëmtuar, duke u ndeshur çdo ditë me të, ajo mbetet pa vetëdije në ndërgjegjen tonë, duke u kthyer në një kujtesë të ngurtësuar dhe imazhet e saj na shoqërojnë kudo ku jemi. Prandaj, arkitektura është profesion i shenjtë dhe i vështirë, sepse ka forcë të formojë apo deformojë ndërgjegjen estetike. Arkitektura ka pushtet mbi njerëzit, është pjesë e një memorie kolektive. Ne duhet të nxjerrim mësim nga arkitektura e dobët, e bërë në vitet e fundit. Në kohët moderne, njeriu nuk rrezikohet më shumë nga natyra se sa nga produkti material që realizohet prej tij, prodhuesit e këtij produkti janë arkitektët. Sot, qytetet tona në arkitekturë pasqyrojnë më së miri kohën në të cilën ne jetojmë. Arkitektura është superstruktura jonë shoqërore, e ngurtësuar. Përsa i përket arkitekturës së qytetit të Vlorës në këto vite të ndryshimit të sistemit , pa dyshim vlerësoj edhe arritjet krahas të metave si kudo në vendin tonë. Vlora nga një qytet horizontal me ndërtime të ulëta, po shndërrohet në një qytet me ndërtime në lartësi. Fati na pozicionoi ne arkitektëve në një qytet jo vetëm të bukur, por edhe me shumë punë në arkitekturë. Në Vlorë është ndërtuar shumë, por është ndërtuar shpejt. Ku ka sasi, ka cilësi, por ka edhe dobësi. Janë ndërtuar shumë pallate! Ato vërtet janë mishi i qytetit, por qyteti ka nevojë për objekte shoqërore, parqe, vepra arti, ndriçim, qendra rekreative, simbole të cilat e bëjnë qytetin më tërheqës e më bashkëkohor. Disa objekte të ndërtuara në rrugët kryesore apo në qendër të qytetit duhet t’i nënshtroheshin konkurseve. Në tregun e projektimit, vitet e fundit kanë hyrë njerëz diletantë, jo profesionistë, që nuk janë në kontakt me arkitekturën e zhvillimeve të fundit. Vlora është një qytet që nuk t’i fal gabimet. Me kalimin e viteve, ajo ka fuqinë t’i zmadhojë ato, sepse ka natyrë aq të bukur sa asnjë arkitekturë nuk mund ta konkurrojë. Kështu ka ndodhur me disa objekte që lënë për të dëshiruar, duke zënë vendet më të mira të qytetit. Me të drejtë, arkitekti Maks Velo thotë: Arkitektura, e cila duhet të jetë një fushë magjike, kthehet në fushë shokuese, antinjerëzore.

Cilat janë sipas jush shkaqet kryesore të kësaj gjendjeje në urbanistikë dhe arkitekturë?

Ka shume faktorë. Por më kryesorët janë: Mungesa e planifikimit urban, keqmenaxhimi i territorit, ligji i pronës si pasojë e të cilit pati

një zhvendosje masive demografike brenda territorit të vendit, prurje të mëdha të popullsisë drejt zonave urbane, si dhe ndërtimet gjigante pa vizion, nga dëshira për t’u pasuruar shpejt. Artan Fuga thotë: Në një periudhë zhvillimi ekonomik dhe demografik, qyteti ose merr identitet të ri ose kaos urban.

Në disa qytete, jo vetëm u dëmtuan resurset natyrore, por edhe trashëgimitë dhe vlerat urbanistike, historike, kulturore. Kjo situatë kërkon një analizë më të thellë nga arkitekt, urbanistë, sociologë, ekonomistë.

Si mund të ngrihet roli i arkitektit në shoqërinë tonë?

Kjo varet vetëm nga arkitektët, nga organizimi i tyre, nga debatet, ngritja e zërit dhe pjesëmarrja e tyre në organet vendimmarrëse. Në arkitekturë mungon kritika profesionale e parë jo në aspektin denigrues, por në atë njohës dhe eksplorues. Kritikë që nuk merret me subjektin, por me objektin. Mbase ka ardhur koha që Shoqata e Arkitektëve, e mbështetur nga Ministria përkatëse të organizojnë një Kongres për problemet e arkitekturës shqiptare dhe sfidat e saj. Jemi rreth 1500 arkitektë në të gjithë vendin. Asnjë takim, asnjë seminar, asnjë kongres për problemet e arkitekturës dhe ndërtimit. Për këtë sektor që formulon të ardhmen tonë dhe që mbetet lokomotiva e ekonomisë. Kam shpresë se gjërat do të ndryshojnë, duke patur parasysh jo vetëm ambiciet tona për t’u përfshirë në standardet europiane, por duke angazhuar sa më shumë kapacitete dhe potenciale kombëtare. Një proces të cilin e shoh dhe e vlerësoj nga brenda-jashtë.

Më vjen mirë që pjesë e ekipit të Kryeministrit janë edhe personalitete të artit e kulturës, suporti i të cilëve do të ishte fondamental në përpjekjen tonë drejt të bërit ndryshe të gjërave!

Përveçse si arkitekt, ju jeni i njohur edhe për pasionin tuaj për karikaturën.

Cili është projekti që keni aktualisht në duar?

Kam në shtyp një libër, i cili është sintezë e punës sime 30 vjeçare si arkitekt në qytetin tim të lindjes, Vlorë. Veprat e botuara në këtë libër ( katalog) me të mirat e krijimtarisë sime, si pjesë e historisë ndërtimore të qytetit do të jenë një arkiv i hapur për cilindo që do të ishte i interesuar për arkitekturën, nga pikëpamja profesionale apo historike për qytetin e Vlorës. Jetoj çdo ditë me pasionin për të bukurën, me idealin për të ardhmen dhe me energjinë për të dhënë sadopak gjurmë në ndërtimin atij shteti që në arkitektet e kemi pikë të dobët, për ndërtimin e shtetit të estetikës, logjikës urbane dhe kristalizimit të një mendësie të re arkitektonike.

E shtunë - e diel 18-19 janar 2014

15

www.mapo.al

Intervistë

Arkitekti Arben Meksi flet për projektin e Lungomares dhe efektet që pritet të ketë për qytetin e Vlorës. Ai komenton edhe rolin e Ramës për qytetin ku u zgjodh deputet, por edhe për gjendjen në të cilën ndodhen arkitektura dhe urbanistika në vend

Lungomare ose “Tavaloca” e Vlorës, si do të jetë?

Grupe të ndryshme arkitektësh dhe urbanistësh, brenda dhe jashtë vendit, janë duke punuar për projektin Lungomare, veprën më të rëndësishme për qytetin e Vlorës. Ju si arkitekt i këtij qyteti, ç’mund të na thoni për këtë investim, ç’do të thotë kjo për qytetin tuaj?

Si arkitekt dhe si qytetar vlonjat, nuk mund të rri pa shprehur disa mendime të mijat për këtë investim të shumëpritur për qytetin e Vlorës, ashtu siç unë e parafytyroj këtë projekt. Ideja e një shëtitoreje buzë detit është sa e hershme, po kaq e domosdoshme për një qytet bregdetar si Vlora, por asnjëherë nuk është menduar që të kishte këto përmasa, të kishte kaq seriozitet, të kishte kaq fonde dhe kaq shumë pjesëmarrës për projektimin e saj. Me këtë investim, qyteti i Vlorës do ta transformojë tërësisht vijën e saj bregdetare, duke i dhënë kuptimin dhe funksionin që ajo meriton, duke ndryshuar konceptin e lëvizjes pedonale si një vend shëtitjeje dhe takimi, do të afrojë më shumë njerëzit me njëri- tjetrin, do të shtojë komunikimin midis moshave, do të krijojë hapësira për artistët si dhe do të tërheqë investime për qytetin me modelin e ri të konceptimit.

Në Vlorë të gjithë kanë dëshirë të dinë se si do të jetë Lungomare, ose Tavaloca e artit buzë detit, siç dëshiroj ta quaj unë. Vlora është me fat për këtë investim, i cili me shumë se sa një disiplinë urbane ka për të na thirrur një ndërgjegje më të evoluar duke u kthyer në një simbol të zhvillimit të qëndrueshëm urban. Ky konkurs i përket shumë brezave të arkitekturës, sjell në një të tashme decizive kujtesën historike të fillimeve të veta, të ëndrrës për një shëtitje buzë detit, por në të njëjtin moment vjen me perspektivat, modelet dhe përqasjet e një brezi që ëndërron futurizmin. Ajo çka do të na bashkojë të gjithëve në të njëjtën pikë, është ndërgjegjja për të skicuar një mendësi tjetër urbane.

Si e parafytyroni ju të përfunduar këtë projekt?

Le të imagjinojmë bregdetin e Vlorës pas katër viteve apo edhe pak më shumë. Një sipërfaqe e sistemuar brenda dhe jashtë vijës bregdetare me një shtrirje 5 deri ne 6 km, plot gjallëri, lojëra, ndriçim. Lëvizje e disiplinuar e makinave, biçikletave apo këmbësorëve. Këtë lëvizje urbane do ta gjallërojë trami apo pajtoni, të rinj që rrëshqasin mbi patina me rrota, varka në ujë apo njerëz që peshkojnë në komoditet, pra në njërin krah, deti me bukurinë e tij si ditën dhe natën, ndërsa në krahun tjetër të kësaj sipërfaqeje banesat e ndërtuara brenda një dhjetëvjeçari me një arkitekturë të pranueshme. Këtë zonë bregdetare e mendoj me fluks të madh lëvizjeje, sidomos gjatë verës, me muzikë e ekspozita, ku artistët do shpalosin talentet e tyre në skulpturë, pikturë apo arte të aplikuara. Më vonë, kjo mrekulli do të soditet nga rruga që do të përshkojë kodrat e qytetit, duke filluar nga hyrja nga ana e Fierit deri te dalja në fshatin Dukat. Për mendimin tim, do jetë Bypass-i më i bukur në Mesdhe. Më ka rënë rasti të shoh shumë lungomare si në bregdetin Italian (Trieste, Riccione, Salentino) ashtu edhe në atë francez (Kanë, Nisë) apo spanjoll (Barcelone, Palma de Majorka), por Lungomare e Vlorës do të jetë më e veçanta, sepse

është mjaft panoramike, e orientuar mirë ndaj diellit, e mbrojtur nga erërat nga kodrat rreth e qark, duke u mbyllur në gadishullin dhe ishullin si të vendosur me dorë. Gjithë këtë shëtitore e parafytyroj si një galeri arti në natyrë, një hapësirë urbane të qëndrueshme.

Vlora duket se është një “bast” për Edi Ramën, edhe për faktin se ai është deputet i saj. Por cilat janë pritshmëritë për Kryeministrin?

Qenia e tij si deputet i qytetit tonë na bën të gjithëve krenarë, në veçanti ne krijuesve. Çdo vlonjat që e do të mirën e qytetit duhet të bëhet pjesë e këtij shansi që do transformojë qytetin.

Të gjithë e kemi të qartë se ndryshimi nuk vjen as për 3 muaj e as për një vit. Ndryshimi është një proces, i cili kërkon përfshirjen e të gjithë aktorëve potencialë, pa dallime dhe pa përjashtime. Qyteti i Rilindur nuk ka ngjyrë. Vlora është e të gjithë atyre që besojnë, dëshirojnë, ëndërrojnë, punojnë me pasion për të lënë gjurmë në profesionet e tyre. Unë besoj shumë, i kam ëndërruar këto ditë, jo vetëm si arkitekt, si krijues në art, por edhe si qytetar i thjeshtë vlonjat. Fakti që u fillua me konkurse është shumë pozitive. Le të fitojë projekti më i mirë.

Konkurse duhen bërë për çdo objekt të rëndësishëm në zonat qendrore e bregdetare të qytetit. Edi Rama është i pari që pruri në Shqipëri emrat më të njohur të arkitekturës botërore. Ne arkitektët duhet të jemi shumë mirënjohës ndaj tij, për mënyrën se si po e trajton mentalitetin e një Shqipërie të Gjeneratës Tjetër, të asaj gjenerate në të cilën bëjnë pjesë fëmijët tanë e ku ne investojmë çdo ditë e në çdo mënyrë për një model të ri qeverisjeje e konceptualiteti urban. Për një shoqëri si kjo e jona, ku sistemi i vlerave dhe përpjekjet për të devlerësuar meritokracinë, kanë qenë një mënyrë masive jetese, është shumë e rëndësishme ajo çka po ndodh tani, për të kuptuar, njohur e fokusuar një model të ri angazhimi.

Mungesa e këtij mekanizmi e kishte fragmentarizuar vlerën dhe meritokracinë për të nxjerrë në pah potencialin. E kundërta e kësaj, po ndodh tani!

Njerëzit i shoh të motivuar në Vlorë, ndjej se ka shpresë në fjalët dhe pritshmëritë e tyre, edhe pse ka probleme të mprehta ekonomike.

Por në Vlorë ka potencial shumë të madh mendor. Këtu studiojnë rreth 16.000 studentë. Universiteti publik ndodhet në zemër të qytetit, që rrallë qytete e kanë. Po kështu, në Universitetin privat “Pavarësia” sivjet diplomohen arkitektët e parë. Janë potenciale që duhen motivuar dhe vënë në lëvizje. Çfarë mendimi keni për arkitekturën shqiptare në përgjithësi dhe arkitekturën e qytetit të Vlorës në veçanti duke qenë se jeni dhe pedagog ne Universitet?

Po të shohim arkitekturën e viteve të fundit në vendin tonë, edhe pse është ndërtuar shumë, më shumë se çdo vend tjetër në Ballkan, edhe pse ka suksese në objekte të veçantë, përsëri të vjen keq për disa forma arkitektonike të perënduara, pa plastikë, me volume që evokojnë një të sotme pa të ardhme, me një arkitekturë as kombëtare, as ndërkombëtare.

Arkitektura te ne është bërë prej të gjithëve dhe nga të paktët. Rrallë të mbeten objekte në mendje. Çdo arkitekt me eksperiencë e ka të

Arben Meksi

“Ky konkurs u përket shumë brezave të arkitekturës, sjell në një të tashme decizive kujtesën historike të fillimeve të veta, të ëndrrës për një shëtitje buze detit, por në të njëjtin moment vjen me perspektivat, modelet dhe përqasjet e një brezi që ëndërron futurizmin”

qartë se suksesi i një objekti nuk qëndron vetëm te objekti në vetvete, por edhe tek pozicioni i tij urbanistik, inkuadrimi i tij në peizazhin urban. Ky është defekti më i madh i arkitekturës sonë, dis-harmonia me mjedisin ku është ndërtuar objekti. Arkitektura është kulturë, ajo është shprehje e ndërgjegjes artistike të qytetarëve të saj. E bukur apo e shëmtuar, duke u ndeshur çdo ditë me të, ajo mbetet pa vetëdije në ndërgjegjen tonë, duke u kthyer në një kujtesë të ngurtësuar dhe imazhet e saj na shoqërojnë kudo ku jemi. Prandaj, arkitektura është profesion i shenjtë dhe i vështirë, sepse ka forcë të formojë apo deformojë ndërgjegjen estetike. Arkitektura ka pushtet mbi njerëzit, është pjesë e një memorie kolektive. Ne duhet të nxjerrim mësim nga arkitektura e dobët, e bërë në vitet e fundit. Në kohët moderne, njeriu nuk rrezikohet më shumë nga natyra se sa nga produkti material që realizohet prej tij, prodhuesit e këtij produkti janë arkitektët. Sot, qytetet tona në arkitekturë pasqyrojnë më së miri kohën në të cilën ne jetojmë. Arkitektura është superstruktura jonë shoqërore, e ngurtësuar. Përsa i përket arkitekturës së qytetit të Vlorës në këto vite të ndryshimit të sistemit , pa dyshim vlerësoj edhe arritjet krahas të metave si kudo në vendin tonë. Vlora nga një qytet horizontal me ndërtime të ulëta, po shndërrohet në një qytet me ndërtime në lartësi. Fati na pozicionoi ne arkitektëve në një qytet jo vetëm të bukur, por edhe me shumë punë në arkitekturë. Në Vlorë është ndërtuar shumë, por është ndërtuar shpejt. Ku ka sasi, ka cilësi, por ka edhe dobësi. Janë ndërtuar shumë pallate! Ato vërtet janë mishi i qytetit, por qyteti ka nevojë për objekte shoqërore, parqe, vepra arti, ndriçim, qendra rekreative, simbole të cilat e bëjnë qytetin më tërheqës e më bashkëkohor. Disa objekte të ndërtuara në rrugët kryesore apo në qendër të qytetit duhet t’i nënshtroheshin konkurseve. Në tregun e projektimit, vitet e fundit kanë hyrë njerëz diletantë, jo profesionistë, që nuk janë në kontakt me arkitekturën e zhvillimeve të fundit. Vlora është një qytet që nuk t’i fal gabimet. Me kalimin e viteve, ajo ka fuqinë t’i zmadhojë ato, sepse ka natyrë aq të bukur sa asnjë arkitekturë nuk mund ta konkurrojë. Kështu ka ndodhur me disa objekte që lënë për të dëshiruar, duke zënë vendet më të mira të qytetit. Me të drejtë, arkitekti Maks Velo thotë: Arkitektura, e cila duhet të jetë një fushë magjike, kthehet në fushë shokuese, antinjerëzore.

Cilat janë sipas jush shkaqet kryesore të kësaj gjendjeje në urbanistikë dhe arkitekturë?

Ka shume faktorë. Por më kryesorët janë: Mungesa e planifikimit urban, keqmenaxhimi i territorit, ligji i pronës si pasojë e të cilit pati

një zhvendosje masive demografike brenda territorit të vendit, prurje të mëdha të popullsisë drejt zonave urbane, si dhe ndërtimet gjigante pa vizion, nga dëshira për t’u pasuruar shpejt. Artan Fuga thotë: Në një periudhë zhvillimi ekonomik dhe demografik, qyteti ose merr identitet të ri ose kaos urban.

Në disa qytete, jo vetëm u dëmtuan resurset natyrore, por edhe trashëgimitë dhe vlerat urbanistike, historike, kulturore. Kjo situatë kërkon një analizë më të thellë nga arkitekt, urbanistë, sociologë, ekonomistë.

Si mund të ngrihet roli i arkitektit në shoqërinë tonë?

Kjo varet vetëm nga arkitektët, nga organizimi i tyre, nga debatet, ngritja e zërit dhe pjesëmarrja e tyre në organet vendimmarrëse. Në arkitekturë mungon kritika profesionale e parë jo në aspektin denigrues, por në atë njohës dhe eksplorues. Kritikë që nuk merret me subjektin, por me objektin. Mbase ka ardhur koha që Shoqata e Arkitektëve, e mbështetur nga Ministria përkatëse të organizojnë një Kongres për problemet e arkitekturës shqiptare dhe sfidat e saj. Jemi rreth 1500 arkitektë në të gjithë vendin. Asnjë takim, asnjë seminar, asnjë kongres për problemet e arkitekturës dhe ndërtimit. Për këtë sektor që formulon të ardhmen tonë dhe që mbetet lokomotiva e ekonomisë. Kam shpresë se gjërat do të ndryshojnë, duke patur parasysh jo vetëm ambiciet tona për t’u përfshirë në standardet europiane, por duke angazhuar sa më shumë kapacitete dhe potenciale kombëtare. Një proces të cilin e shoh dhe e vlerësoj nga brenda-jashtë.

Më vjen mirë që pjesë e ekipit të Kryeministrit janë edhe personalitete të artit e kulturës, suporti i të cilëve do të ishte fondamental në përpjekjen tonë drejt të bërit ndryshe të gjërave!

Përveçse si arkitekt, ju jeni i njohur edhe për pasionin tuaj për karikaturën.

Cili është projekti që keni aktualisht në duar?

Kam në shtyp një libër, i cili është sintezë e punës sime 30 vjeçare si arkitekt në qytetin tim të lindjes, Vlorë. Veprat e botuara në këtë libër ( katalog) me të mirat e krijimtarisë sime, si pjesë e historisë ndërtimore të qytetit do të jenë një arkiv i hapur për cilindo që do të ishte i interesuar për arkitekturën, nga pikëpamja profesionale apo historike për qytetin e Vlorës. Jetoj çdo ditë me pasionin për të bukurën, me idealin për të ardhmen dhe me energjinë për të dhënë sadopak gjurmë në ndërtimin atij shteti që në arkitektet e kemi pikë të dobët, për ndërtimin e shtetit të estetikës, logjikës urbane dhe kristalizimit të një mendësie të re arkitektonike.

CMYK

16

e shtunë-e diel, 18-19 janar 2014

www.mapo.al

E përmuajshme, Nr. 40, Viti II i botimit, 2013, Çmimi 300 Lekë

MAPO MADAME

me Madame

Nr. 40 Viti II i botimit dhjetor 2013 Çmimi 300 Lekë

dossier

SHPIRTI I FESTAVE TË ANJEZA MAJËS, REZARTA SKIFTERIT DHE SAIMIR BRAHOS ide dhuratash dhe këshilla dekori

Elia Zaharia Ndryshe nga Mbretëresha e borës së Andersenit, Elia Zaharia është princesha e ëmbël e bardhësisë, që me rrëfimet e saj sjell magjinë e ngrohtë të festave. Nga kujtimet e fëmijërisë me pakot me lodra te mbrëmjet gala në Oborrin mbretëror...

EVI REÇI FLAKA KRELANI MIRA KAZHANI ËNGJËLLUESHE SHQARI IVA TIÇO FLEURA SHKËMBI

personazh ENXHI CUKU HIRUSHJA E RE E KINEMASË SHQIPTARE

fashion

ËNDRRAT E NJË NATE DIMRI

sensibilizimi

Hajrie Rondo e sëmurë, nis fushata për ndihmë

Ndarja.

Kërkohet një manual Nga Iva Tiço

Aktorja e njohur Hajrie Rondo, ndodhet në gjendje të vështirë shëndetësore. Për këtë arsye, dje ka nisur një fushatë sensibilizimi në qytetin e saj të Fierit, për të mbledhur fonde që do shkojnë për shërimin e aktores.

faqe 20

faqe 20

personzh single & The City privatësi Fenomen Çdo të shtunë e të diel

www.mapo.al

pertej privatësisë

Eneida Xhelili

profili në nxit i një nëne të re

Prezantuesja e njohur tregon ditët e saj, që nuk mund të mos jenë ndikuar nga lindja e së bijës, që nga përshëndetja e parë e mëngjesit, te kthimi në drekë në shtëpi, te lojërat e mbrëmjes dhe përshëndetja e natës së mirë. Një variant ideal për të gjitha këto? Nuk e mendon asnjëherë, sepse ditët e saj janë reale faqe 19

personazh

Është 30 vjeç. Është diplomuar në Menaxhim Biznesi, ndjek një Master për të Drejtë Ndërkombëtare Tregtare, është specializuar në Gjermani për Menaxhim Kulture dhe pyetjes se nëse i druhet moshës së re për këtë hap të madh në politikë, i përgjigjet me sigurinë që i kanë dhënë tetë vitet e fundit të jetës. Ato që përkojnë me angazhimin e saj në radhët e Partisë Socialiste.

Esmeralda Shkjau Deputetja që zëvendësoi Ilir Beqjan faqe 18

Faqe 17

18

E shtunë - e diel 18-19 janar 2014

www.mapo.al

personazh Është 30 vjeç. Është diplomuar në Menaxhim Biznesi, ndjek një Master për të Drejtë Ndërkombëtare Tregtare, është specializuar në Gjermani për Menaxhim Kulture dhe pyetjes se nëse i druhet moshës së re për këtë hap të madh në politikë, i përgjigjet me sigurinë që i kanë dhënë tetë vitet e fundit të jetës. Ato që përkojnë me angazhimin e saj në radhët e Partisë Socialiste. Esmeralda Shkjau rrëfen rrugëtimin e saj politik nga koordinatore e rrjetit të vullnetarëve dhe kryetare e FRESSH në Durrës, te betimi si deputete e Kuvendit të Shqipërisë

Esmeralda Shkjau

Një vullnetare për politikën M

ë 28 dhjetor të vitit të kaluar, kur kryetari i Kuvendit të Shqipërisë e ftoi të betohej si deputetja e re që i bashkohej Parlamentit, ajo ktheu kokën pas për të parë sesa rrugë të gjatë kishte bërë.

Ajo, vullnetarja me dosje dhe formularë në dorë që ndalonte qytetarët rrugëve të Durrësit për t’i ftuar të bëheshin pjesë e Partisë Socialiste, që trokiste derë më derë për të dëgjuar hallet dhe problemet dhe që shpërndante fletushkat e platformës tek e cila ajo vetë besonte fort se do të sillte vërtet ndryshimin, ajo që u jepte zemër të rinjve të qytetit që kishin nisur të merreshin fill me organizimet rinore politike, tashmë ishte përpara marrjes së angazhimit të funksionit të saj publik.

“Ishte emocion dhe përgjegjësi e madhe.

Nuk isha thjesht unë aty. Unë përfaqësoja të gjithë ata të rinj që kishin punuar me mua gjithë këta vjet. Unë isha zëri i qytetarëve të Durrësit dhe i të gjitha shqetësimeve dhe problematikave të tyre”, - tregon Esmeralda Shkjau, deputetja e qarkut të Durrësit, e cila zëvendësoi deputetin Ilir Beqja, sipas premtimit të kreut të qeverisë, Rama, se asnjë ministër nuk do të mbante postin e deputetit. Është 30 vjeç. Është diplomuar në Menaxhim biznesi, ndjek një Master për të Drejtë Ndërkombëtare Tregtare, është specializuar në Gjermani për Menaxhim Kulture dhe pyetjes se nëse i druhet moshës së re për këtë hap të madh, i përgjigjet me sigurinë që i kanë dhënë tetë vitet e fundit të jetës. Ato që përkojnë me angazhimin e saj në radhët e Partisë Socialiste.

“Gjithë ç’kam fituar, e kam fituar me punë, me mund, me këmbëngulje. Nuk kam ardhur këtu nga hiçi. Kam kontribuuar.

Nuk jam as vajza e ndonjë njeriu të pasur, e as nuk kam njohje me influencë që do ndërhynin për të pasur karrierë politike. Ia kam dalë vetë!” – thotë me ngulm ajo teksa është kthyer edhe njëherë në mjediset universitare dhe përshëndetet me miqtë e saj në Universitetin Europian të Tiranës, ku edhe ka kryer studimet Bachelor.

“Rrugën e politikës e nisa 8 vite më parë.

Kam qenë gjithnjë e majtë në mendime dhe e admiroja shumë Edi Ramën. E shihja si një njeri që do të sillte një frymë të re europiane dhe do të bënte diçka për Shqipërinë”.

Takimi i parë me liderin që ajo e admironte aq shumë prej së largu, ndodhi në një prej mitingjeve në Durrës. Aty ku do të ishte edhe pikënisja e kësaj rruge, që do e staciononte tani mes radhëve të politikanëve me përvojë në sallën e Parlamentit.

Qëndroi deri në fund në atë takim me të rinjtë, për të pyetur sesi mund të anëtarësohej edhe ajo në Partinë Socialiste dhe Forumin Rinor të saj. “U anëtarësova në

FRESSH, por nuk kisha ndonjë ide serioze për t’iu futur politikës sesa e shihja një portë e madhe për të mësuar e për t’u angazhuar.

Në Durrës mungonin aktivitetet kulturore, artistike e sociale dhe unë e pashë Forumin si mundësi të re”.

Në vend të aktiviteteve kulturore, erdhi angazhimi si koordinatore e rrjetit vullnetar të Durrësit dhe premtimi se ky qytet nuk do të kishte më vetëm një vullnetar të regjistruar, që ishte vetë ajo, Esmeralda. “Ishte pragfushata e 2009-ës. Arrita të krijoj një rrjet prej më shumë se 300 vullnetarësh.

Kishim nga një koordinator në çdo lagje.

Krijuam një rrjet dhe një strukturë të mirorganizuar. Merrnim direkt nga qytetarët çdolloj shqetësimi që ata kishin”.

Për t’i mbledhur bashkë ata të rinj, me të cilët nisi edhe punën në fushatën e 2009-ës, iu desh vetëm një dosje, disa formularë dhe shumë sensibilizim. Një studente e buzëqeshur dhe ngulmuese, duke mos e ulur ritmin edhe kur fytyrat që i kalon atypari nuk e kthenin kokën e as nuk shfaqnin pikën e interesimit, Esmeralda e çoi misionin që kish marrë përsipër deri në fund.

“Së bashku kemi bërë shumë punë. Jemi marrë me sensibilizim qytetar, kemi pastruar qytetin, plazhet, kemi ndihmuar dhe çuar ndihma te Shtëpia e Fëmijës. Organizuam dy koncerte me disa prej këngëtarëve më të njohur shqiptarë në qytetin e Durrësit dhe me paratë e mbledhura blemë dyshekë, çarçafë, krevate, ndërruam pajisjet elektroshtëpiake, blemë rroba për fëmijët e Shtëpisë së Fëmijës. Pastaj organizonim ditë kur i nxirrnim shëtitje dhe kujdeseshim për ta. Ishte gjithçka kisha ëndërruar.

Më plotësonte shumë kjo punë. Tamam kështu e shihja përfshirjen në politikë, si një mundësi për të dhënë kontributin tim, jo si një trampolinë për karrierë”.

Pasi zgjedhjet e 2009-ës nuk rezultuan me sukses për Partinë Socialiste, Esmeralda fitoi të drejtën e një specializimi në Menaxhim Kulturor në Gjermani.

“Fitova bursën ‘Robert Bosch Stiftung’.

Ishte një bursë për të cilën kisha aplikuar online. Isha e lumtur sepse askush nuk do të kishte të drejtë të thoshte se e fitova duke futur miq. Nga 298 kandidatë vetëm 12 mundëm ta fitonim. Aty isha si një ambasadore e vendit tim dhe duhet të përfaqësoja kulturën në një fushë specifike. Zgjodha kinematografinë, sepse ka qenë gjithnjë një pasion i imi dhe një peng pse nuk vijova studimet e larta në këtë fushë. Projekti im konsistonte në përzgjedhjen e 5 filmave me produksion të studentëve shqiptarë, që u projektuan në një prej muzeve të filmave më të mëdhenj të Mynihut. Filmat trajtonin subjekte të fenomeneve tipike shqiptare”.

Për një vit e gjysmë që kaloi në Gjermani, kënaqi ambiciet personale por edhe pasionet. Esmeralda ishte koordinatore për Dok-

Esmeralda Shkjau, deputetja e qarkut të Durrësit, e cila zëvendësoi deputetin Ilir Beqja

“Së bashku kemi bërë shumë punë. Jemi marrë me sensibilizim qytetar, kemi pastruar qytetin, plazhet, kemi ndihmuar dhe çuar ndihma te Shtëpia e Fëmijës. Organizuam dy koncerte me disa prej këngëtarëve më të njohur shqiptarë në qytetin e Durrësit dhe me paratë e mbledhura blemë dyshekë, çarçafë, krevate, ndërruam pajisjet elektroshtëpiake, blemë rroba për fëmijët e Shtëpisë së Fëmijës. Pastaj organizonim ditë kur i nxirrnim shëtitje dhe kujdeseshim për ta. Ishte gjithçka kisha ëndërruar. Më plotësonte shumë kjo punë. Tamam kështu e shihja përfshirjen në politikë, si një mundësi për të dhënë kontributin tim, jo si një trampolinë për karrierë” guest Balkan në ‘Dok. fest’ të Mynihut, pastaj të “Leipzig und Dresden Festival”, ku ngulmoi që kineastë nga rajoni, sidomos nga Shqipëria dhe Kosova të merrnin pjesë në të, studioi një semestër për Produksion Filmi në Shkollën e filmit HFF në Gjermani dhe punoi në një radio gjermane për seksionin shqip duke dhënë lajmet dhe duke prezantuar një emision me muzikë shqip.

“Nuk kishte të paguar ndjesia që merrje kur në rrugët e Mynihut dëgjoje një këngë shqip”.

Iu rikthye politikës, megjithëse nuk ishte shkëputur kurrë, duke ruajtur kontaktet me rrjetin e vullnetarëve socialistë të Durrësit dhe u angazhua sërish në fushatë si menaxhere e zgjedhjeve për seksionin e rinisë të Partisë Socialiste në Durrës. Kësaj here, në zgjedhjet lokale të 2011-ës, me kandidatin Vangjush Dako. “Vangjush Dako na besoi shumë dhe ka qenë suport shumë i madh për ne të rinjtë. Pa harruar edhe Blendi Klosin që ka qenë mentori ynë, dinte si të na përçonte energji dhe kurajë”. Më 2012-ën kandidoi për kryetare të FRESSH-

it në Durrës dhe fitoi, për të pritur fitoren e vitit që do të vinte më pas, ku 2013-ta do e gjente me emrin e saj në listën e deputetëve.

“Nuk e prisja aspak. Më lajmëruan nga partia një natë më parë se të shpalleshin listat e kandidatëve. Nga struktura e partisë kishin menduar emrin tim si kandidate dhe për këtë morën mendimin tim nëse unë pranoja. Ishte vlerësim dhe privilegj i madh për mua. E pashë edhe këtë si kontribut për PS-në”.

Vitit 2013 do të thoshte tanimë koordinim i fushatës së saj. Nuk ishte më thjesht ajo e reja që nuk përtonte të trokiste derë më derë të qytetarëve për fushatën e partisë dhe të liderëve, por tanimë ishte vetë ajo që kandidonte. Të trokiste në dyer që i njihte dhe lagje që i kishte shëtitur sa e sa herë duke pastruar e sensibilizuar, ishte fare e thjeshtë për kandidaten e re.

“Nderi më i madh për mua ka qenë kur më lanë të hapja fushatën elektorale. Unë isha deputetja e parë që hapa fushatën e PSsë. Kur ishim në autobusin e Rilindjes dhe Edi Rama më dorëzoi mikrofonin, ishte si të më dorëzonte të gjithë besimin e tij. Ishte e mrekullueshme”.

Kreun që ka admiruar në këto tetë vite që është angazhuar fort me politikë, nuk është se e ka takuar shpesh. I numëron me gishtat e dorës herët që e ka pasur shumë pranë. “Nuk është se kam pasur kontakt të shpeshtë. E kam takuar te ‘Hotel Tirana’ gjatë një takimi kur unë kisha përgatitur një prezantim. Aty ndodhi takimi i parë. Por nuk ishte kjo e rëndësishme për mua.

Rëndësi ka që Rama ishte, ishte lideri ynë, ai lider largpamës që do e çonte Shqipërinë përpara. Kaq më mjaftonte dhe isha e lumtur”, –tregon ajo si një fanse që sapo ka takuar idhullin e saj.

Atëherë ende nuk e dinte se do të ulej në Parlament, krah Namik Dokles, që do e priste me këshilla dhe do i dhuronte Kushtetutën dhe Rregulloren e Parlamentit me firmën e tij, që do të mbështetej nga kolegët që gjeti aty, të cilët nuk ishin më ata të rinjtë nga të cilët ishte rrethuar në tetë vjet. Me të rinjtë e FRESSH-it vazhdon t’i mbajë fort lidhjet, sidomos në ditët e veçanta kur Forumi ka ditëlindjen, si disa ditë më parë, por thotë se në moshën 30-vjeçare kishte menduar se jeta e saj duhet të kalonte në një fazë tjetër. Nga vullnetarja me T-shirt që nxiste të rinjtë e qytetit, te deputetja – tanimë jo vullnetare –me kostume serioze e Parlamentit.

E shtunë - e diel 18-19 janar 2014

19

www.mapo.al

pertej privatësisë Prezantuesja e njohur tregon ditët e saj, që nuk mund të mos jenë ndikuar nga lindja e së bijës, që nga përshëndetja e parë e mëngjesit, te kthimi në drekë në shtëpi, te lojërat e mbrëmjes dhe përshëndetja e natës së mirë. Një variant ideal për të gjitha këto?

Nuk e mendon asnjëherë, sepse ditët e saj janë reale

Eneida Xhelili,

profili në nxit i një nëne të re Cili është mëng jesi yt rutinë?

Ngrihem herët, puth çupën, e lë në gjumë në kujdesin e babit dhe nisem për në punë. Në 08:30 jam në transmetim direkt në televizionin ku punoj, “A1Report”, ku drejtoj emisionin e përditshëm “Rreze Dielli”.

Cili do të ishte mëng jesi yt ideal?

Mëngjeset e mia janë reale, mëngjeset e një nëne të re që punon.

Jashtë shtëpisë, cili është vendi i preferuar për kafen e mëng jesit?

Pranë studios së TV. Me kë dëshiron të jesh g jatë asaj kohe?

Me kolegët dhe të ftuarit në emisionin që unë drejtoj.

A të pëlqen puna që bën, profesioni që ke?

Po, është një profesion dhe punë që më pëlqen.

A u devijon shpesh detyrimeve apo afateve ditore që ke?

Jo, mundohem të bëj maksimumin.

Cila është “gënjeshtra e bardhë” më e përdorur për t’u justifikuar?

Nuk më hyjnë në punë as gënjeshtrat e bardha.

A je dembele? Nëse po, kur të ka kushtuar më shumë ky dembe-

lizëm?

Në profesionin tonë zor se gjejnë vend dembelët.

Ku të zë dreka zakonisht?

Në shtëpi.

Cilat janë restorantet më të preferuara kur drekon jashtë?

Restorante frekuentoj në pushimet e fundjavës, jashtë qytetit.

Fton apo të ftojnë më shpesh për dreka?

Edhe ftohem edhe ftoj, bilanc i qëndrueshëm.

A je kursimtare?

Po. A ke në rit g jumin, apo pushimin e drekës?

Jo. Për më tepër, si mami e re, nuk kam kohë për pushim dreke.

Kur ke qenë e vogël, a ta kanë diktuar prindërit pushimin e detyruar të drekës? Bëje rrenga për t’i shpëtuar?

Si të gjithë fëmijët e rritur në Tiranë, me prindër në punë, mes kopshtit, shkollës dhe shtëpisë. Çfarë ke ruajtur që nga fëmijëria?

Shumë gjëra, por mbi të gjitha ruaj edukimin që kam marrë në familjen time.

Cila është koha që mbart për ty kujtimet më të bukura? Çdo periudhë ka të bukurën e vet, mjafton të kthesh kokë pas.

Tani me miqtë, rrimë më shpesh në mjedise të përshtatshme për rritjen mirë e shëndetshëm të fëmijëve tanë.

Të dy, bashkë me tim shoq, natën e mirë i themi vajzës, edhe kur ajo është në gjumin e vet të bukur.

Po kujtimet e hidhura?

Vitet ‘90. Ç’ndodh me sekretet e tua? I rrëfen diku, i shkruan diku, i mban vetëm për vete...? Ke mbajtur ditar?

Dikur kam mbajtur ditar, por edhe ditarit nuk i kam rrëfyer gjithçka. Çfarë ka në portofolin tënd?

Stilolapsin dhuratë nga im at, kartëvizitat, disa foto, jo para.

Në mëng jes e g jen g jithmonë menjëherë atë që kërkon në dollapin e rrobave?

Po. Përgatis gjithçka që në darkë.

Cila është ng jyra që mbizotëron në shtëpinë tënde?

Ngjyrat e Tokës dhe e zeza.

Ekziston një aromë të cilën e preferon për produkte kozmetike, ushqime të paketuara, aromatizues ambienti apo makine?

Jo, nuk ekziston një aromë e vetme për sa më pyesni. Çfarë CD ke në makinë?

Muzikë klasike. Çfarë muzike ke zile telefoni?

Nuk ka muzikë. Është vetëm zile telefoni.

A ke miq të vjetër? Nëse po, a takoheni shpesh me ta?

Jam dhe takohem.

A je e hapur për miqësi të reja,

apo duhet kohë e prova për t’u bërë mik i yti?

Jam e hapur. Por miqtë mezi bëhen.

Ku rri zakonisht me miqtë?

Tani, rrimë më shpesh në mjedise të përshtatshme për rritjen mirë e shëndetshëm të fëmijëve tanë.

Në ç’orë mbyllesh zakonisht në shtëpi? Pra kur mbaron zakonisht dita jote?

Dita ime e punës, themi se mbaron kur e zë gjumi vajzën time.

Cila është mbrëmja e zakonshme në shtëpinë tënde?

Kujdesi për vajzën dhe çdo gjë tjetër që nuk bëj dot kur ajo është zgjuar. Pastaj, një çaj me tim shoq dhe bisedat e ditës.

Po idealja, cila do të ishte?

Nuk tentoj gjëra ideale. Gjërat e mia janë reale.

Kur shkon për të fjetur?

Gjithmonë varet.

Cila është uniforma jote e g jumit? ... Edhe gjumin me uniformë?

Kush është njeriu i fundit që i thua “Natën e mirë dhe g jumë të ëmbël”?

Të dy, bashkë me tim shoq, natën e mirë i themi vajzës, edhe kur ajo është në gjumin e vet të bukur.

20

E Eshtunë shtunë- e- ediel diel18-19 13-14janar prill2014 2013 www.mapo.al www.mapo.al

teatër

single and the city

Iva Tiço Kjo rubrikë është trillim. Çdo përkim me ngjarje dhe personazhe realë nuk është aspak i rastit

Apeli, fushatë për të ndihmuar Hajrie Rondon

A

ktorja e njohur Hajrie Rondo, ndodhet në gjendje të vështirë shëndetësore. Për këtë arsye, dje ka nisur një fushatë sensibilizimi në qytetin e saj të Fierit, për të mbledhur fonde që do shkojnë për shërimin e aktores. Aktiviteti nisi dje në orën 9, në hollin e Bashkisë së Fierit, me nismën e Bashkisë, deputeteve Majlinda Bufi dhe Adelina Rista, shoqatës “Harpa”, organizatës “Dea” dhe Parlamentit Rinor. Të gjithë banorët e Fierit janë të ftuar të japin kontributin e tyre gjatë këtyre ditëve. Në rrjetet sociale është shpërndarë thirrja e organizatorëve për të ndihmuar aktoren, në një kohë që familja e saj s’ka mundësitë financiare për të përballuar kostot e larta të kurimit për sëmundjen e rëndë. Është hapur një numër llogarie në BKT526384171, ku edhe qytetarë të tjerë mund të kontribuojnë në ndihmë të aktores, e cila ka dhënë emocione për vite të tëra, përmes artit të saj, për spektatorët e këtij vendi. Hajrie Rondo ka mbi 120 role në kinemanë dhe teatrin shqiptar dhe një karrierë të gjatë e të spikatur, të cilën e ka ndalur tashmë për shkak të kushteve shëndetësore.

Hervin Çuli

Është hapur një numër llogarie në BKT526384171, ku të gjithë qytetarët mund të kontribuojnë në ndihmë të aktores, e cila ka dhënë emocione për vite të tëra, përmes artit të saj, për spektatorët e këtij vendi.

drejtori i ri i Teatri Kombëtar Hervin Çuli është zgjedhur drejtori i ri i Teatrit Kombëtar vetëm pak ditë pasi Ministria e Kulturës shpalli dhe tri kandidaturat finaliste për këtë post. Platforma e Çulit për reformën në teatër është shpallur fituese mes asaj të regjisorit Edmond Budina dhe aktorit Laert Vasili. Ministria e Kulturës shpalli konkursin për pozicionin Drejtor i Teatrit Kombëtar, më datë 5 -26 dhjetor dhe pas një procedure, e cila kaloi në procesin final, u shpallën si kandidatura: Edmond Budina, Hervin Çuli dhe Laert Vasili. Siç thuhet në deklaratën për shtyp, Hervin Çuli u zgjodh nga Ministria e Kulturës, pasi ai përmbush krahas kërkesave të përgjithshme për t’u punësuar në shërbimin civil edhe kërkesat e veçanta, të shpallura në media dhe web-in e Ministrisë së Kulturës. Çuli është përzgjedhur sipas një procedure ku ka paraqitur një platformë për drejtimin e këtij institucioni, e cila vjen në përputhje me politikat e Ministrisë së Kulturës. Ky propozim vjen në përputhje me objektivat artistikë, kulturorë dhe administrativë të kërkuar për këtë pozicion.

Ndarja. Kërkohet një manual

K

ushedi sa herë keni lexuar nëpër revista femërore tituj të tipit “Pesë mënyra për të çmendur një djalë”, “Shtatë strategji për të fituar një vend pune”, “Dhjetë mënyra për ta bërë atë të të kërkojë dorën”, “Tre mënyra për të humbur dhjetë kilogramë në tre ditë” (vetëm të jesh idiote ta besosh këtë të fundit)… Por në gjithë këto vite investimi të rregullt në blerje revistash për zonja e zonjuasha, po si s’më zuri syri një herë të rreshtohen rregulla që të tregojnë se si të ndahesh?

Jo të tipit ‘si t’i thuash atij, që mes jush ka marrë fund’, se po arrite në këtë pike, ti nuk është se e vret shumë mendjen. Por nga ato këshillat e tipit ‘si të përballosh një ndarje që nuk e ke kërkuar vetë’. Të mos u ketë shkuar mendja vallë atyre që bëjne revistat, se femrat kanë dhe të tilla halle? Të mos u ndodhë në jetën e tyre vallë që nuk e fusin në revistë? Apo nuk e kanë parë kurrë serialin “Sex and the city”, ku vetë Carrie bën listën e saj… Dhe të gjitha ne mbajmë mend një dhe vetëm një, që funksionon gjithmonë: të kesh pranë një grup mikeshash që të durojnë, edhe nëse ti je në ditën tënde më të keqe dhe dinë të thonë atë që duhet: që më mirë që ndodhi kështu (këtë mund t’ia thoje dhe vetes, por kur ta thonë të tjerët, të duket çik si më e vërtetë).

Me një grup të tillë mikeshash, në një ditë të mirë kësaj radhe, kur asnjëra nuk është zemërthyer, mendojmë të bëjmë një listë të tillë. Në krye të listës së përvojavë të secilës, një rregull kryesor: Me kalimin e kohës shërohen të gjitha plagët (epo si të jesh mirë siç jemi ne tani, domosdo, të tilla thagma do nxjerrësh, si të ndonjë politikani në televizor që thotë që gjërat e mira janë të mira). Por problemi i madh është si t’ja bësh kur ajo koha që shëron plagët nuk ka kaluar dhe ndërkohë ti je në ato ditët e para, kur plaga është e majisur keq. Këtu kemi nevojë për ca rregulla, nga ato që ndihmojnë të mos ndihesh më keq.

Si fillim duhet të ruhesh nga telefoni. Që të mos e marrësh në dy të natës dhe të qash se nuk rri dot pa të. Që të mos i shkruash, kur nuk rri dot pa të. Që të mos i bësh zile me numër privat, thjesht për të parë nëse e ka të hapur apo të fikur (se çfarë do marrësh vesh nga kjo, një dreq e di, por ja që të gjitha femrat pohojnë se e kanë bërë këtë së paku një herë në jetë). Nëse nuk ia del dot ta lësh mënjanë telefonin, atëherë shkruaja mesazhin, por mos e nis, thjesht ruaje për ta nisur një ditë tjetër. Duke shpresuar se ajo dita tjetër, s’do vijë kurrë derisa të kesh arritur tek ajo koha kur janë shëruar gjithë plagët.

Pastaj sa të kalojë kjo koha e “zisë” do mundohesh ta zësh kohën sa më mirë të mundesh. Palestra funksionon gjithmonë. Po aq sa shoppingu. Sidomos nëse ke edhe mundësitë që të blesh ndonjë nga ato këpucët me takë të lartë që bën nja 400 euro. Sa më të larta takat dhe çmimi, aq më e lartë është kënaqësia. Por edhe pastrimi i shtëpisë është dorë me një në të tilla raste (dhe 400 eurot që nuk i kemi, këtu nuk i harxhojmë). Sidomos nëse bëjmë ndryshime thelbësore, që nga përmbysja e sirtarëve e deri në ndërrimin e vendit të mobiljeve. Eshtë shumë më mirë dhe shumë më e nevojshme sesa prerja e flokëve apo lyerja me fije që bëjnë 90 përqind e femrave. Apo drejtimi nëse i ke kaçurrela dhe bërja me kaçurrela nëse i ke të drejta.

Por duhet të vishesh dhe njëcik bukur. Domethënë të bëhesh e hatashme. Jo sepse mund të takosh rastësisht atë që të ka thyer zemrën, por sepse ia vlen të bësh ca koka të kthehen kur kalon ti. E meqë ra fjala tek këto takimet e rastësishme, mirë është të shmangen të gjitha pikat në qytet ku Ai rriskon të të dalë përpara. Një hartë me udhë të sigurta dhe udhë të pasigurta, mirë është të vizatohet në mendje (jo në letër se do lësh nam po ta kapi njeri).

Pastaj ia vlen të dalësh fundjavave. Por pa e tepruar me alkoolin, sepse në fund të mbrëmjes, kur truku në fytyrë ka nisur të të tregojë nja dhjetë vjet më të madhe e më të lodhur, do nisësh të mendosh për atë. Dhe do duash ta marrësh në telefon. Ose t’i nisësh sms. Ose t’i bësh një thirrje me numër privat, sa për të parë nëse i shkon thirrja apo jo…

Mos! Ja ku jemi prapë te telefonat. A thua manuali i ndarjes në ditët e sotme paska vetëm një pikë: bëji derman vetes dhe zhduk celularin! Kur nuk ishte shpikur celulari, ndarja paska qenë gjëja më e thjeshtë në botë. Epo kot nuk thonë që ne jemi brez që paska lindur për të vuajtur!

Botimi

studimi

Të pafajshmit, historia e vërtetë e një familjeje shqiptare

Hidhini një sy garderobës, të zbuloni vetveten

Bazuar mbi ngjarje të vërteta, ky roman rrëfen historinë e pazakontë të një familjeje shqiptare, e cila në mënyrë të padrejtë përçahet prej më tepër se njëzet vjet. Nga njëra anë sistemi i diktaturës famëkeqe...

Veshja është vazhdimi i asaj çka jemi. Ashtu si puna e breshkës në zhguallin e saj, edhe ne, me ato që hedhim mbi shpinë, i tregojmë botës se kush jemi, si është jeta jonë, si dhe fazat në të cilat ndodhemi. Kur shkojmë për të blerë...

recensë personazh pyetsori shënime vitrina Çdo të shtunë / dielë

www.mapo.al

recensa

Mo Yan

Duke dëgjuar kuakjen e bretkosave Romani “Bretkosa” është botuar për herë të parë në vitin 2009 dhe vjen në shqip së fundmi nga Shtëpia botuese “Onufri”, në përkthimin nga kinezishtja të Iljaz Spahiut. Është një roman për të cilin, siç ka pohuar edhe vetë Mo Yan, ka punuar rreth dhjetë vjet, shkruar e ndryshuar disa herë, punuar me shumë kujdes dhe që prek një nga temat më të dhimbshme e më të ndjeshme, Planifikimin Familjar të Kinës

Rudina Xhunga

shkrimtarët e shekullit, takimet dhe bisedat pas kameras

Shkrimtarët e Shekullit nga Rudina Xhunga, 31 intervista në bibliotekën e botës me parathënie nga Edi Rama Aida Tuci

Intervista

Arratia nga letërsia për fëmijë e çon drejt poezisë Mbi librin me poezi të poetes durrsake Myzejen Konduri, botuar së fundmi nga Shtëpia botuese “Teuta Print”

“Të shkosh të njohësh një shkrimtar, pasi i ke lexuar dhe dashur çdo frazë që ai ka shkruar, është ankth më vete. Mos të zhgënjen...Mos nuk i ngjan atij që të ka bërë të lumtur, tek i lexoje “Një rrëfenjë për dashurinë dhe errësirën”... Pastaj ai i hapi derën. Ishte më i shkurtër nga ç’e kishte menduar, më i qeshur se ç’do shpresonte. Ai ishte shkrimtari i njohur, Amos Oz. Atë ditë që gazetarja Rudina Xhunga shkoi ta takonte, Akademia Suedeze do të shpallte fituesin e “Nobelit” në letërsi, Amos Oz kish qenë një nga kandidaturat, por fatkeqësisht jo fitues. Intervista me shkrimtarin izraelit është një prej 31 intervistave që gazetarja Rudina Xhunga ka realizuar për 5 vjet në studion e emisionit “Shqip” në Top Channel”. Së fundmi Xhunga ka vendosur t’i nxjerrë jashtë studios së emisionit shkrimtarët që ajo ka patur fatin t’i intervistojë për t’i bërë bashkë në një libër të titulluar “Shkrimtarët e Shekullit. 31 intervista në bibliotekën e botës”. Një libër për të cilin, Edi Rama për Rudina Xhungën dhe kryeministri i vendit për lexuesit, është ulur për të shkruar parathënien.

Rudina Xhunga me një libër të ri, ku bën bashkë shkrimtarët më të rëndësishëm të këtij shekulli. Kjo ka ndodhur sepse libra të tillë tashmë janë trend i momentit, apo sepse ju mendoni se këto intervista dhe ato çfarë kanë rrëfyer për ju këta shkrimtarë duhet të jenë të shkruara

e zeza në të bardhë?

Një arsye është që të jenë bashkë, në letër.

Televizioni ikën, zhduket. E shkruara mbetet. Intervistat harrohen. Por jo, kur i ke në një libër, që mund t’i referohesh përditë, që të kthen përgjigje për shumë pyetje, kur të duash dhe sa herë të duash. Që e mban në dorë, qoftë edhe thjesht për ta shfletuar, kur ke nevojë ta nisësh ditën bukur. Kjo ka qenë më tepër arsyeja që i bëra bashkë shkrimtarët që kam intervistuar, sesa fakti që gazetarë të njohur në botë e kanë bërë këtë gjë.

Përse shkrimtarët dhe jo politikanët?

Sepse shkrimtar është shumë më tepër.

Shkrimtar është më shumë se shumë. Politikanët janë të vdekshëm, shkrimtarët janë të pavdekshëm. Shkrimtarët flasin dhe të ndryshojnë jetën. Unë jam e sigurt se atyre që do të lexojnë këtë libër do t’u ndryshohet, në mos jeta, të paktën, dita. Në mos dita, të paktën ora. Të tilla intervista të ndryshojnë, të bëjnë të kesh ëndrra, të bëjnë të kesh guxim.

Unë hyj tek njerëzit që vazhdoj të besoj te libri, te shkrimtarët. Intervistat e këtyre shkrimtarëve janë të mrekullueshme. Ata e ndryshuan jetën time.

Në intervistat tuaja nuk jeni mjaftuar vetëm me shkrimtarin, keni kërkuar dhe njeriun tek shkrimtari. E patët të vështirë?

Kanë qenë intervista, ku ti e zbërthen një njeri, e shikon përtej punës krijuese, e shikon në jetën familjare, në dëshirat, në ëndrrat dhe pamundësitë. Kanë qenë intervista për të njo-

Faqe 21

hur njerëz të mëdhenj të epokës sonë. Këta shkrimtarë janë ata që i kanë dhënë emrin këtij shekulli. Janë shkrimtarët e Shekullit.

Janë shkrimtarë që kanë marrë “Nobel”-in, apo që e kanë pretenduar atë. Të vështirë janë të gjithë kur intervistohen. Në përgjithësi shkrimtarët kanë interes të flasin kur janë duke botuar një libër. E bëjnë këtë për publicitet, por kjo nuk do të thotë se ata në periudhën e publicitetit befas bëhen të dashur, kështu që nuk di të them kush qe më i vështiri, por di të them kush më shijoi më shumë.

Dhe kush të shijoi?

Ai ishte Amos Oz. Më ka shijuar shumë, më ka bekuar këtë libër duke qenë se është dhe shkrimtari i parë që hap librin. Më ka bekuar intervistat me dashurinë, me dëshirën e tij për të ndarë veten me mua dhe publikun shqiptar. Më ka lënë një përshtypje të jashtëzakonshme, dhe jo vetëm mua. Më kujtohet momenti kur ai po fliste për prindërit e tij, të cilët nuk jetonin më, dhe sesi i ftonte herë pas here për një kafe në shtëpinë e tij. Unë nuk e kuptoja se çfarë po thoshte, sepse ai po fliste në gjuhën hebreje. I vetmi njeri që po kuptonte çfarë ai po thoshte ishte përkthyesja. Por Amos Oz po fliste në atë mënyrë sa unë fillova të qaja edhe pse nuk kuptoja fjalët. Kthej kokën nga përkthyesja për t’i thënë; të lutem më përkthe - dhe pashë që edhe ajo po qante. Unë po qaja për zërin dhe gjestet e tij, ajo po qante prej fjalëve të tij. Të gjithë në atë dhomë po qanim, prej mënyrës sesi ai po e tregonte...

(Vijon në faqen 22)

22

E shtunë-diel, 18-19 janar 2014

Me Orhan Pamuk

Me Patrick Poivre d'Arvor

Me Roberto Saviano

Me Doris Lessing

Me Anthony Giddens

Me Salman Rushdie

www.mapo.al

Si gazetar nuk ngacmohesh ashtu befas, thjesht sepse e di që është një shkrimtar diku, e ai quhet Atiq Rahim, Orhan Pamuk, apo Amos Oz. Ti ngacmohesh prej tyre sepse kërkon të mësosh diçka më shumë për atë që ndodh në vendin tënd

Xhunga: Mos e nisni vitin me horoskop 2014, por me “Shkrimtarët e Shekullit”

(Vijon nga faqja 21) ...Amos Oz dinte të të prekte edhe pa e kuptuar gjuhën. Pastaj kishte atë përkushtimin ndaj teje sikur donte të të thoshte; keni bërë gjithë këtë rrugë, keni ardhur deri në shkretëtirë për mua. Çfarë mund të bëj për ju? Kujtoj gjithashtu kur u ngrit të më tregonte shkretëtirën dhe në një moment ndalet dhe më thotë: Unë e bëj përherë këtë rrugë. E bëj sepse dua të ridimensionoj veten dhe të kuptoj sa vlerë ka jeta ime. Duhet bërë, në mos përditë një herë në vit, rruga për në shkretëtirë, për të kuptuar sa të mirë e ke jetën, prandaj zgjidh të jetosh. Kështu më tha Amos Oz në fund të asaj bisede në shkretëtirë.

Mund të na rrëfeni ndonjë episod tjetër në prapaskenë? Është një episod që më ka shënjuar këtë libër. Është një njeri që në fakt i mungon këtij libri. Ai është Jose Saramago. Bashkë me Arlinda Dudajn, botuesen e veprave të Saramagos në shqip, kishim kohë që bënim përpjekje për ta intervistuar. Më në fund na erdhi dhe përgjigjja pozitive dhe na caktuan një datë për intervistën me të. Deri atëherë duhej të gjenim paratë për të shkuar te Saramago. Ishte një rrugë e gjatë që kushtonte.

Përgjithësisht financimin për realizimin e këtyre intervistave, e kam siguruar vetë. Unë nuk kam pasur asnjë mbështetje financiare nga ndonjë institucion shtetëror. Udhëtimet janë mbuluar nga Top Channel dhe sponsorizime private. Për te Saramago shpenzimet ishin të mëdha, sepse duhej të shkonim në ishujt Kanarie. U munduam të merrnim rrugën me më pak shpenzime, që ishte edhe rruga më e gjatë, me pak fjalë po bëheshim gati për udhëtimin, duke vazhduar të tentojmë për sponsorizimin e tij, për fat të keq, kryesisht me njerëz që nuk kishin dëgjuar ndonjëherë për shkrimtarin. Pas shumë peripecish, kur vendosëm që do shkojmë, sikur edhe në këmbë, Saramago vdiq. Unë u trondita jashtëzakonisht dhe më vinte shumë inat që kishim qenë kaq afër dhe humbëm rastin e intervistës me një ikonë të letrave. Vështirësitë financiare, gjithsesi nuk më kanë ndaluar të pranoj intervista. Nëse merrja një PO për intervistën, unë do të bëja gjithçka që ajo të realizohej.

“Shqip” me Rudina Xhungën nisi si emision politik, por rrugës gjërat ndryshuan. E kishit menduar që në fillim se kështu do ndodhte ?

Jo, në fillim ishte një emision politik, por në momentin që çdo gazetar politik në Shqipëri bën një emision politik dhe çdo politikan në Shqipëri del në çdo emision politik, atëherë m’u duk e padrejtë që shikuesin tim, shikues besnik i emisionit, qysh prej vitit 1998, ta trajtoja si shikues të zakonshëm. Si detyrim ndaj tij, m’u duk e drejtë që duhet të kërkoja përtej. Dhe përtej janë shkrimtarët bashkëkohorë, artistët dhe filozofët bashkëkohorë. Janë njerëzit që i japin kuptim këtij shekulli. Ndaj u përpoqa të shkoj tek ata dhe t’i jap tjetër pamje përmbajtjes së emisionit, jo thjesht titrave, strishave, tavolinës, karrigeve, që meqë ra fjala, nuk i ndryshoj prej kohësh.

Ka qenë e qëllimshme apo rastësi që shumë prej shkrimtarëve janë intervistuar në momente të ndryshme debatesh që zhvilloheshin në Shqipëri. Amos Oz, për shembull, intervistohej ndërkohë që shpallej fituesi i çmimit “Nobel”, Atiq Rahimi, kur dhuna

ndaj grave ishte bërë një shqetësim i madh social; Orhan Pamuk në kohën që ishte hapur një debat i madh për neo-osmanizmin.

Shembuj të tillë ka shumë?

Janë ca rastësi të bukura që bëjnë atë që quhet e qëllimshme. Shumë rastësi bëjnë një qëllim. Por e vërteta është se, si gazetar nuk ngacmohesh ashtu befas, thjesht sepse e di që është një shkrimtar diku, e ai quhet Atiq Rahim, Orhan Pamuk, apo Amos Oz. Ti ngacmohesh prej tyre sepse kërkon të mësosh diçka më shumë për atë që ndodh në vendin tënd. Dhuna ndaj grave, për shembull, është një plagë që mua më vret. Çdo ditë që vritet një grua unë mendoj për fatin tim, për fatin e nënës time dhe vajzës time. Dhe mundohem të kuptoj sesi i kanë zgjidhur këto probleme sociale vendet e tjera. Kjo qasje më ka shtyrë të intervistoj në kohën e duhur, njerëzit e duhur për të marrë përvojë dhe për të ndarë përvoja për probleme që të tjerët i kanë zgjidhur. Ne mund të mësojmë nga njëri-tjetri duke ndarë eksperiencat tona. Sa veshë ka që më dëgjojnë kur unë përpiqem të bëj këtë, sikur edhe një njeri ta kuptojë qëllimin e asaj çfarë dëgjojnë, më mjafton. Secila nga intervistat në libër është e publikut, e njerëzve që e kanë shijuar dhe e atyre që e kanë kritikuar. Jam përpjekur që të jem një urë midis shkrimtarit dhe publikut.

E vetmja femër, fituese e çmimit “Nobel” që ju keni intervistuar, është Doris Lessing.

Si ishte takimi me të?

Gjatë intervistës me të nuk është se u krijua ndonjë lidhje e veçantë. Por mbaj mend se kur përfundoi intervista, në kohën që po largoheshim, duke zbritur nëpër shkallët e drunjta të një shtëpie londineze me dy kate, ajo grua me flokë të bardha, autoritare dhe që të shikonte gjithë kohës me mosbesim, pasi i kisha thënë mirupafshim më tha: Mos do të pish një kafe? Më rrëfeu mosbesimin që kishte ndaj gazetareve: “Nuk e kuptoj atë gjendjen që krijon intervista me gazetarët. Vijnë p.sh. gazetarët e BBC në shtëpinë time. Ma mbushin shtëpinë me çadra të bardha, për të cilat më thonë se duhen për ndriçimin, më vënë prozhektorë në fytyrë. Rrinë dy orë duke bërë gati dhomën dhe në fund pasi kanë mbaruar me këtë, mua një gruaje të lodhur tashmë, që rri si e mpakur në divan më thonë: Tani fol. E ç’të flasësh më!... Në atë moment më vjen t’u them: Ikni”. Atë ditë me Doris Lessing folëm për feminizmin sipas saj. “The Golden Notebook” është libri i saj më i rëndësishëm, por nuk është ky libri që më shtyu për ta takuar dhe intervistuar. Ishte libri “Alfred dhe Emili” (Alfred and Emily), i cili nuk ka ardhur ende në shqip nga Flutura Açka, që ka të drejtat e Lessing. Në këtë libër ajo flet për prindërit e saj. Flet për jetën që Lessing do të donte që ata të kishin jetuar. Ajo kishte bindjen se nëse njerëzit do jetonin siç do donin, të martoheshin me njerëzit që donin, bota do qe ideale. Ky libër më shtyu mua të kërkoj Doris Lessing dhe e gjeta.

Pra, është gjithmonë një libër që ju çon drejt tyre, dhe jo emri?

Po, është libri. Amos Oz-in e kërkova deri në shkretëtirë pasi lexova “Rrëfenjë për dashurinë dhe errësirën”. Orhan Pamuk-un e kërkova sepse ishte Orhan Pamuk.

Intervista me të ishte e para që hapi dhe serinë e intervistave me shkrimtarët. Ishte e para dhe më e vështira. Jo më e mira, por gjithsesi ajo in-

tervistë më hapi derën për të vazhduar.

Sepse ishte e para ishte më e vështira?

Ishte e vështirë se realisht nuk e dija sesi duhej të sillesha. Unë kisha menduar se shkrimtari kur pranonte të intervistohej, do ta kalonte gjithë ditën me ty, ndërkohë që nuk ishte kështu. Ai mund të kishte planifikuar dhe shumë intervista të tjera atë ditë. Mbaj mend se ditën që intervistova Orhan Pamuk-un, arritëm të realizonim vetëm 30 minuta pyetje-përgjigje. Ai ngrihet dhe më thotë: tani mbaruam. Unë e shoh e çuditur, sepse kuptohej që unë nuk kisha mbaruar, ndërsa ai po. Kur u ngrit të sillte kafet, më kujtohet fytyra ime dhe qëndrimi im që ishte si ajo e një fëmije të zemëruar që duan t’i marrin lodrën.

Dalëngadalë mësova të ndryshoj; nga fëmija i zemëruar që kujtonte se koha ishte e gjitha e saj, u bëra një intervistuese më profesionale. Mendoj se një prej intervistave më profesionale që kam realizuar është ajo me Salman Rushdie-n. Interv-

31 shkrimtarët e Shekullit 1. Amos Oz (2008) – Miza dhe astronauti 2. David Grossman (2012) – fama dhe fataliteti 3. Orhan Pamuk (2008) – Nobeli dhe babai 4. Orhan Pamuk (2012) – Muzeu dhe pafajësia 5. Doris Lessing (2009) – Feminizmi dhe lavatriçja 6. Jonathan Franzen (2012) – Zogjtë dhe twitter 7. Salman Rushdie (2012) – Vargjet dhe fatwa 8. Roberto Saviano (2008) – Mafia dhe vetmia 9. Roberto Saviano (2011) – Stabiliteti dhe rilindja 10. Misha Glenny (2009) – Ballkani dhe krimi 11. Anthony Giddens (2013) – Globalizmi dhe laburistët 12. Noel Malcolm (2007) – Historia dhe mitet 13. David Smiley (2008) – Spiunazh dhe tradhti 14. Arthur Japin (2009) – Casanova dhe dashuria e parë 15. Atiq Rahimi (2010) – Fjala dhe vdekja 16. Patrick Poivre d’Arvor (2013) – Televizioni dhe librat 17. Nathalie Clayer (2011) – Ismail Qemali dhe Esad Pasha 18. Robert Elsie (2012) – Shqipëria dhe Kosova 19. Dominique Fernandez (2008) – Letërsia dhe betejat morale 20. Alberto Bevilacqua (2008) – Misteret dhe Parma 21. Alessandro Leogrande (2012) – Titaniku dhe të varfrit 22. Niccolò Ammaniti (2012) – Lulja dhe tregimi 23. Beppe Severgnini (2010) – E majta dhe macet 24. Daria Bignardi (2010) – E bukura dhe bisha 25. Alfonso Signorini (2010) – Callas dhe Chanel 26. Fabio Volo (2009) – Një burrë dhe një grua 27. Paolo Giordano (2009) – Fizika dhe Strega 28. Hamid Peseshkian (2010) – Psikovampiri dhe psikoterapia 29. Jordi Puntí (2013) – Katalunja dhe Valixhet e humbura 30. Jaume Cabre (2010) – Mali dhe qyteti 31. Javier Cercas (2013) – Gratë dhe depresioni

ista me të u realizua në Londër. Ishte botuesja, Arlinda Dudaj e cila kërkoi që Shqipëria të ishte pjesë e intervistuesve të Salman Rushdie-s në ditën që libri i tij, doli në treg në të njëjtën kohë në të gjithë botën. Atë ditë ai dha disa intervista me media të ndryshme si BBC, CCN etj. Nga Ballkani ishte vetëm Shqipëria.

Do të vazhdojnë intervistat me shkrimtarët?

Jam në kontakt me shumë prej tyre për t’i intervistuar. Kjo tashmë është kthyer në një agjendë për mua dhe emisionin “Shqip” në Top Channel. Kam një kalendar takimesh të përcaktuara me disa filozofë shumë të njohur si dhe me politikanë të njohur.

Po e ndërkombëtarizon emisionin në njëfarë mënyre?

Ky është qëllimi im, aspak për snobizëm apo vanitet, por vetëm për t’u krahasuar dhe për tu përballur edhe me njerëz që janë rreth nesh. Tashmë nuk mjafton të krahasohemi me veten apo me fqinjin përballë. Ne jetojmë në një botë globale.

Përtej çdo statusi të pamarrë, Shqipëria tashmë është në Evropë dhe ne duhet të përballemi me Evropën jashtë këtij gardhi.

Përse i nevojitej këtij libri një parathënie e shkruar nga kryeministri Edi Rama?

Jo nga Kryeministri, por nga Edi Rama. Do të doja t’i ndaja njërin nga tjetri. Edi Rama për mua është një prej njerëzve që ka nxitur intervistat e mia me personalitetet bashkëkohore, ballafaqimet e mia si gazetare me ta, duke më thënë që në krye të herës se ia vlente të hapja emisionin dhe veten ndaj tyre. Shpesh më ka ndihmuar që të hyj në kontakt me shumë prej tyre. Nuk besoj se do të ishte dikush tjetër, që mund ta shkruante më mirë këtë parathënie.

Dy emra që i paraprijnë suksesit të garantuar të këtij libri; Ju si gazetare e njohur dhe e dashur për publikun, dhe ajo e Edi Ramës për ju, por Kryeministri për lexuesin. Është bërë qëllimisht për marketing kjo zgjedhje?

Harrojmë një çast që këtë libër e kam bërë unë dhe më beso, kur të flas si një lexuese. Në fakt unë lexuese jam në këtë libër, lexuese e mirë, ama. Si e tillë dua të ndaj me lexues të tjerë, bindjen time, se këto intervista të bëra bashkë në një libër, nuk duhen humbur. Lexuesit që i kanë parë ose jo në ekran, duhet ta kenë këtë libër, që të bind se je pjesë e një bote bërë me njerëz të ngjashëm dhe ëndrra të njëjta. Disa ia dalin, disa jo, por më mirë se të lexosh horoskopin në fillim të vitit, lexo shkrimtarët e shekullit.

Cilat janë pritshmëritë tuaja si autore për këtë libër?

Pritshmëritë janë të mëdha dhe nuk janë të miat por të lexuesve, sepse shoh që lexuesi e kërkon librin. Unë jam e lumtur për këtë, sepse do doja që çdo njeri ta kishte këtë libër në bibliotekën personale. Është si t’i referohesh përditë një njeriu të mençur dhe të marrësh përgjigje për pyetjet, dilemat dhe dyshimet e çdo dite. Çfarë do shkruash pas kësaj?

Kam një premtim të pambajtur për të shkruar “Përralla për time bijë”. Kisha menduar se dija të tregoja përralla por në fakt nuk di. Përrallat që po shkruaj janë krijuar për time bijë, Alanën, për nipërit e mi Johanin dhe Edin dhe për mbesën e preferuar Emin. Janë përralla që rrëfejnë përditshmërinë me ta.

E shtunë-diel, 18-19 janar 2014

23

www.mapo.al

Romani “Bretkosa” është botuar për herë të parë në vitin 2009 dhe vjen në shqip së fundmi nga Shtëpia botuese “Onufri”, në përkthimin nga kinezishtja të Iljaz Spahiut. Është një roman për të cilin, siç ka pohuar edhe vetë Mo Yan, ka punuar rreth dhjetë vjet, shkruar e ndryshuar disa herë, punuar me shumë kujdes dhe që prek një nga temat më të dhimbshme e më të ndjeshme, Planifikimin Familjar të Kinës

Duke dëgjuar kuakjen e bretkosave Mo Yan

T Në vitin 2002, kur mora penën e fillova të shkruaja këtë roman, titullin ia kisha vënë “Pilula e lavrës”.

Frymëzimi për këtë titull më kishte ardhur nga një lajm i botuar në një gazetë në vitin 1956: Burri dhe gruaja, par se të bëjnë dashuri, mjafton të hanë katërmbëdhjetë copë larva dhe gruaja nuk mbetet shtatzënë...

itulli i këtij romani është shkëputur nga një poemë në Xin Qizi, e titulluar “Udhëtim nate në Huansha”. Kjo ishte një pjesë që unë e dija që nga fëmijëria. E dija dhe nuk e harroja pikërisht ngaqë “Duke dëgjuar kuakjen e bretkosave” nga kjo poemë ishte e lidhur fort me kujtimet e mia të fëmijërisë. Njerëzve që kanë lexuar romanet e mia, duhet t’u kujtohet që unë dikur kam përshkruar kuakjen e bretkosave, por me siguri që e donin fobinë time ndaj bretkosave. Është normale dhe e arsyeshme që njerëzit të kenë fobi nga gjarpri apo kafshët e egra, por që të kenë frikë nga bretkosat, të cilat janë të dobishme për njerëzit, dhe madje shërbejnë dhe si ushqim për ta, kjo duket krejt e pazakontë dhe e pajustifikuar.

Sapo sjell nëpër mend sytë e tyre të zgurdulluar dhe lëkurën e qullët, më rrëqethet mishi e më çohet mishi kokërr. Përse kam frikë? As vetë nuk e di. Ndoshta është pikërisht kjo një ndër arsyet që unë e kam titulluar “Bretkosa” këtë roman.

Ashtu siç shkruhet edhe në roman, unë me të vërtetë kam një hallë, është mjeke gjinekologe që ka shërbyer për shumë e shumë vite. Mijëra fëmijë në Gaomi Dongbei Xiang kanë ardhur në jetë me ndihmën e saj. Por po ashtu kanë qenë jo pak fëmijë, që kanë vdekur në duart e saj pa e parë dritën e diellit. Halla e romanit natyrisht që ka shumë ndryshim me hallën reale. Halla reale është vetëm prototipi që më ka frymëzuar në krijimtarinë time. Ajo tani jeton në fshat, ka një tufë nipërish e mbesash dhe bën një jetë të qetë e të paqtë.

Në vitin 2002, kur mora penën e fillova të shkruaja këtë roman, titullin ia kisha vënë “Pilula e lavrës”. Frymëzimi për këtë titull më kishte ardhur nga një lajm i botuar në një gazetë në vitin 1956: Burri dhe gruaja, par se të bëjnë dashuri, mjafton të hanë katërmbëdhjetë copë larva dhe gruaja nuk mbetet shtatzënë. Njerëzit që kanë njohuri minimale do të kuptojnë sesa absurd është kjo metodë, megjithatë në atë periudhë kjo u përhap e mori dhenë. Panorama ishte shumë e ngjashme me disa metoda që lulëzuan më vonë si “pirja e gjakut të pulës”, “pirja e baktereve të çajit të kuq” etj. Në këtë linjë shkrova më shumë se njëqind e pesëdhjetë mijë hieroglife

libër, por befas ndjeva se me këtë mënyrë të shkruari, pa dashur kisha rënë në rrugën e vjetër të ekzagjerimit të disa gjërave absurde, aq më shumë edhe metoda e konstruktit kishte pasur një lidhje të sforcuar e të tepruar. Kështu që e lashë mënjanë këtë dorëshkrim dhe fillova të ideoj dhe të krijoj “Lodhja për jetë a vdekje”. Vetëm në vitin 2007 rifillova shkrimin e këtij libri, strukturën e ndryshova në formën e një letërkëmbimi dhe e titullova “Bretkosa”. Sigurisht që unë nuk mund të isha i kënaqur vetëm nga një rrëfim i thjeshtë dhe i drejtpërdrejtë, prandaj pjesa e pestë e romanit u shndërrua në një dramë plot ngjyra magjike që, së bashku me kapitujt e romanit, kompensojnë njëratjetrën. Shpresoj që lexuesit nga këto dy mënyra të shkruari të arrijnë të kuptojnë qëllimin tim të mirë. Është e vërtetë që Planifikimi Familjar, i cili në Kinë është zbatuar mbi tridhjetë vjet, ka ngadalësuar ritmet e rritjes së popullsisë, por po ashtu është e vërtetë se, gjatë procesit të zbatimit të kësaj “Politike shtetërore të rëndësishme”, kanë ndodhur shumë e shumë ngjarje rrënqethëse.

Problemet e Kinës janë jashtëzakonisht të komplikuara, dhe problemi i Planifikimit Familjar është edhe më shumë i komplikuar. Ai ka të bëjë me politikën, ekonominë, marrëdhëniet njerëzore, moralin dhe shumë e shumë çështje të tjera. Megjithatë nuk guxoj të them se ai që ka kuptuar Planifikimin Familjar të Kinës, do të thotë që ka kuptuar vetë Kinën, por nëse nuk arrin të kuptosh problemin e Planifikimit Familjar të Kinës atëherë është e kotë të mburresh se e ke kuptuar Kinën. Vitet e fundit ka pasur debate të forta rreth çështjes së vazhdimit ose jo të zbatimit të politikës së një fëmije të vetëm. Autorët e artikujve debatues, shumica janë personazhe serioze e me bagazh, po ashtu këto shkrime botohen nga mediat kryesore.

Akoma më tej, diskutimet në internet rreth këtij problemi janë bërë mbisunduese dhe të zjarrta. Nga të gjitha këto, shihet se reflektimi dhe studimi i politikës së Planifikimit Familjar është bërë tashmë një problem i nxehtë në vëmendje të masave të gjëra. Me thellimin e reformave dhe të hapjes me botën, me kalimin e ekonomisë kolektive drejt ekonomisë private, në

kushtet kur qindra milionë fshatarë kanë fituar të drejtën e lëvizjes dhe të punësimit, politika e një fëmije të vetëm sa vjen e bëhet më e vështirë për t’u zbatuar.

Fshatarët mund të lindin fshehurazi ose duke lëvizur nga një vend në tjetrin, ndërsa të pasurit dhe zyrtarët e korruptuar duke pranuar me qejf gjobitjen ose duke “mbajtur një grua të dytë”, kryejnë lindje jashtë planit kur të duan dhe si të duan, duke realizuar kështu edhe dëshirat e tyre për trashëgiminë e brezave apo për të trashëguar pasurinë e familjes. Me sa duket të vetmit, që e zbatojnë këtë politikë janë nëpunësit e vegjël të shtetit, të cilët marrin dhe rroga të papërfillshme. Ata, së pari nuk guxojnë të luajnë me bukën e gojës dhe. Së dyti nuk përballojnë dot shpenzimet për arsimim, të cilat sa vijnë e rriten çdo ditë. Kështu, edhe sikur të lejohen të kenë një fëmijë të dytë, ata nuk guxojnë ta bëjnë këtë.

Romani im “Bretkosa”, duke përshkruar jetën e hallës, nga njëra anë pasqyron historinë dhjetëravjeçare të lindjeve në fshat, nga ana tjetër demaskon pa doreza situatën kaotike në problemin e Planifikimit Familjar të Kinës së sotme. Përballja e drejtpërdrejtë me problemet delikate të shoqërisë, ka qenë dhe mbetet qëndrim konstant imi në krijimtari, sepse, sipas meje, letërsia duhet të ketë në fokus edhe problemet e njerëzve, vuajtjet e tyre, fatin e tyre.

Dhe problemet delikate, më mirë se çfarëdo tjetër, tregojnë në një mënyrë të koncentruar karakterin e njeriut. Duke pasur si orientim qëllimin e mirë, zgjodha temën që frymëzon shpirtin krijues, ndërsa orientimi i mendimit estetik të romanit tim përcaktoi formën e tij. Ndërkohë, duke u udhëhequr nga vetëdija e fortë e analizës së vetvetes dhe duke denoncuar gjendjen e brendshme të personazheve, unë zbuloj para lexuesve zemrën time. Ky është një nga tri parimet bazë, nga të cilat jam udhëhequr unë gjatë shkrimit të “Bretkosës” dhe që do të ndjek edhe në të ardhmen gjatë veprimtarisë krijuese.

Pasi përfundova së shkruari këtë libër, tetë hieroglife vazhdonin të më peshonin rëndë në zemër: Nëse dikush është fajtor, edhe unë gjithashtu jam me faj. *Shkrimtar, fitues i çmimit Nobel në Letërsi për vitin 2012

Pasi përfundova së shkruari këtë libër, tetë hieroglife vazhdonin të më peshonin rëndë në zemër: Nëse dikush është fajtor, edhe unë gjithashtu jam me faj.

24

E shtunë-diel, 18-19 janar 2014

www.mapo.al

Roman Titulli: Të pafajshmit Autor: Saimir Qefalia Shtëpia Botuese Dituria

Të pafajshmit, historia e vërtetë e një familjeje shqiptare Bazuar mbi ngjarje të vërteta, ky roman rrëfen historinë e pazakontë të një familjeje shqiptare, e cila në mënyrë të padrejtë përçahet prej më tepër se njëzet vjet. Nga njëra anë sistemi i diktaturës famëkeqe, e nga ana tjetër ironia e fatit, në këtë familje fatkeqësitë do t’i linin vendin njëra-tjetrës.

Në qendër të romanit është jeta e një të riu, i cili një ditë mëson të vërtetën e familjes së tij, të cilën ia kishin mbajtur fshehur prej shumë vitesh. Ai tronditet kur mëson se ka një motër binjake për fatin e së cilës askush nuk di gjë.

Pas një emigrimi të shkurtër, ai vendos të qëndrojë në vendin e tij, por bie pre e mashtrimit duke përfunduar në një rrjet trafikantësh. Përpjekjet e tij për të dalë nga ky kurth dhe dëshira për të punuar dhe ecur në rrugë të drejtë përbëjnë ngjarjet kryesore të këtij romani.

Dhimbja, urrejtja, dashuria, emocionet janë pasqyruar më së miri nga autori, duke na lejuar të hyjmë në mendjen e personazhit kryesor. Është një roman prekës, me suspansë, dashuri, vetmi dhe tragjedi.

Kujtime Titulli: Mbresa të pashlyeshme Autor: Lejla Zyla Shtëpia Botuese Dituria

Arratia nga letërsia për fëmijë e çon drejt poezisë Mbi librin me poezi të poetes durrsake Myzejen Konduri, botuar së fundmi nga Shtëpia botuese “Teuta Print” Relievi i poezive të saj duhet të soditet mirë dhe me vëmendje para se t’i bëhet portreti. Kështu shkruan poeti Agim Bajrami teksa të fton të lexosh poezitë e poetes durrsake, Myzejen Konduri, në librin “Shtegu i kujtesës”. “Myzejeni ka koncepte dhe një vizion të saj për gjithçka që prek, e sheh. Atë kurrë nuk e udhëheq rastësia dhe spontaniteti, aq më pak loti dhe zhgënjimi. Duke qenë një grua e fortë, ajo ka tentuar dhe tenton vazhdimisht t’i marrë vetë në duar frenat e jetës dhe ta drejtojë atë”, - shkruan Bajrami. Dhe kështu ka bërë Myzejen Konduri. Pasi u afirmua si shkrimtare e letërsisë për fëmijë, ajo tashmë po tenton të afirmohet dhe në poezi. Por në qytet e njohin edhe si shkrimtaren që çdo vit ju dhuron më të bukurën vajzë durrsake. Letërsia dhe bukuria janë pjesë e jetës së saj.

“Shtegu i kujtesës”, vëllimi juaj poetik që vjen për lexuesit pas 6 vitesh mungesë. Përse u menduat kaq gjatë?

Libri “Shtegu i kujtesës” ndenji me mua deri ditën që e promovova.

Që nga titulli do ndjehen motivet e poezisë. Tonaliteti me unin poetik që himnizon virtytin, femrën, nënë e vajzë, njëkohësisht fabulat poetike lehtësojnë barrën e përditshme të jetës. Lexuesi do të gjejë emocionin aty. Ndaj e pres me shumë vëmendje përballjen me këtë vëllim të ri me lexuesin. Motivet e forca e mesazheve që përcjellin poezitë do ta tërheqin ndjeshmërinë e tij e do ta bëjnë të shikojë brenda vetes për të përsosur dimensionin njerëzor.

Dëshiroj dhe mendoj që të vërtetën lexuesi do ta mësojë sa më parë.

Një nga kritikët e librit shprehet se poezia sociale zë peshë në këtë libër. Në fakt, çfarë është

Libri “Shtegu i kujtesës” ndenji me mua deri ditën që e promovova. Që nga titulli do ndjehen motivet e poezisë.

Tonaliteti me unin poetik që himnizon virtytin, femrën, nënë e vajzë, njëkohësisht fabulat poetike lehtësojnë barrën e përditshme të jetës për ju poezia? Është përpunimi mjeshtëror e logjik i së vërtetës. Është mençuria, kënga, ura me të cilën komunikoj duke kuptuar e menduar për prindërit, miqtë. Është malli, revolta mrekullitë e të rejave që hyjnë në jetën tonë e kujdesi që duhet të tregojmë ndaj tyre.

Ju jeni shquar në letërsinë për fëmijë. Pse po hiqni dorë prej saj?

Unë rrënjët i kam te letërsia për

fëmijë. Libri i fundit që kam shkruar për fëmijët ka qenë libri me përralla të ilustruara “Dritëbukura”, i cili u përzgjodh për listën e leximeve jashtë klase nga MASH. Librat për fëmijë dalin me një kosto shumë më të lartë se ata për të rritur. Rrugëtimi ynë krijues ka qenë i çorientuar. Ne, krijuesit rrogëtarë jemi shpërblyer shumë pak. Vetë vështirësitë në ekonominë e tregut na kanë penguar.

Nuk kam asgjë ndaj botimeve të huaja, por mendoj se duhen subvencione që të ndihmohen shkrimtarët e letërsisë për fëmijë dhe shtëpitë botuese që e botojnë këtë krijimtari shumë të rëndësishme për fëmijët.

Po me poezinë deri ku do shkosh?

Sinqerisht e kisha kur ju thashë se krijimtaria ime i ka rrënjët te letërsia për fëmijë. Magjia dhe rrezatimi i kësaj letërsie uroj të ngjizë artistikisht dhe poezinë time.

Në Durrës, në qytetin tuaj ju njohin dhe si gruaja që vit pas viti zg jedh të bukurën e qytetit. Ç’vend zënë tek ti gjithë këto angazhime?

Jeta ime është si e gjithë bashkëqytetarëve të mi. Bashkë me tim shoq punojmë për të jetuar duke menduar gjithmonë për fëmijët.

Nuk jam e angazhuar në politikë, por s’qëndroj pasive ndaj shqetësimeve qytetare. Punën dhe Zotin i mbaj në krah. Punoj me bukurinë durrsake dhe përvoja ime me energjinë e tyre është aleanca më e fortë që më ndihmon të kapërcej pengesat që dalin. Si krijuese e respektoj punën time duke besuar tek forca e fjalës. Përpiqem që mençurinë, bukurinë dhe të vërtetën ta paraqes me finesë, pa lejuar që të gjymtoj vetveten prej gjërave të vogla që shpesh na pengojnë.

Histori të shkurtra me personazhe të zakonshëm

Me kalimin e viteve shpesh na ndodh të kthejmë kokën pas e të kujtojmë ato çka kemi jetuar, duke dashur t’i jetësojmë edhe një herë, në mënyrë që ato të mos fshihen. Secili prej nesh ka kujtimet e veta, të cilat i ruan si thesarin më me vlerë të tij. Mbresa të pashlyeshme është një përmbledhje kujtimesh e përjetimesh nga jeta e autores. Përmes një rrëfimi të thjeshtë por me shumë emocion, autorja ndan me lexuesin çastet më të paharrueshme të fëmijërisë, kujtime, mbresa e përjetime dhe copëza nga jeta me njerëzit më të dashur. Në këtë kredhje në të shkuarën ajo kujton me nostalgji qytetin e lindjes, si vendin më të bukur ku ka jetuar, shtëpinë ku u rrit me dashurinë e prindërve, motrave e vëllezërve, si dhe e shkollën ku mësoi, duke paraqitur tablonë e një realiteti krejt të ndryshëm nga ky i sotmi. Janë kujtimet e një bije, bashkëshorteje, nëne e gjysheje e cila ka ditur t’i japë jetës një kuptim. Historitë e shkurtra me personazhe të zakonshme e bëjnë këtë përmbledhje kaq familjare për çdokënd që e lexon. Një libër i vogël i mbushur me dashuri, nostalgji dhe mall për vitet e jetuara.

Poezi Titulli: Funerali i shiut Autori: Azem Deliu Shtëpia Botuese “Onufri”

Një zë premtues në poezinë shqipe

Azem Deliu, poeti nga Kosova, e shfaqi talentin e tij në letërsi qysh kur ishte ende i ri. Këshilli i Profesorëve duke marrë në konsideratë aftësitë e tij në këtë fushë, e diplomon para kohe dhe e dërgon direkt në Fakultetin e Letërsisë Shqipe, në Universitetin e Prishtinës. Ai i prezantohet për herë të parë lexuesit në Shqipëri me vëllimin poetik “Funerali i shiut”, botuar së fundmi nga Shtëpia Botuese “Onufri”. Deliu njihet edhe për një gjest vërtet simbolik, por shumë të rëndësishëm për letërsinë shqipe. Në vitin 2012 ai i drejtohet Komitetit të çmimeve “Nobel” me një letër, në të cilën i kërkohet që çmimi i atij viti t’i shkojë shkrimtarit Ismail Kadare. Vepra “Funerali i shiut” është e para e shkrimtarit 17-vjeçar. “Është poet që dallon nga moshatarët e tij krijues, me një inventar të pasur vlerash artistike”, - u shpreh kritiku Prend Buzhala ditën kur Deliu u nderua me “Çmimin për krijuesin e ri”, me poezinë ‘Medaljoni i turpit’, në Orën e madhe letrare “Ora e Tahir Deskut”.

Studim Titulli: Ti je ajo çfarë vesh Autor: Dr. Jennifer Baumgartner Përktheu: Engjëllushe Shqarri Shtëpia Botuese “Minerva”

Hidhini një sy garderobës, të zbuloni vetveten

Veshja është vazhdimi i asaj çka jemi. Ashtu si puna e breshkës në zhguallin e saj, edhe ne, me ato që hedhim mbi shpinë, i tregojmë botës se kush jemi, si është jeta jonë, si dhe fazat në të cilat ndodhemi. Kur shkojmë për të blerë dhe veshim rroba që na paraqesin në formën tonë më të mirë, duhet që me vetëdije ose jo të marrim parasysh moshën, masën kulturën tonë si dhe stilin e jetës që bëjmë. Këto aspekte të vetes duhet që ose t’i marrim parasysh, ose t’i luftojmë. Rrobat që vishni mund të nxjerrin në pah botën tuaj të brendshme shumë më tepër sesa mendoni. Shikojeni dollapin e rrobave si një element simptomatik. Secila nga rrobat që keni në garderobë është rrjedhojë e një zgjedhjeje më të thellë, të pavetëdijshme që bëni.

esse

KTHIMI I PLANGPRISHËSIT...

Rudolf Marku Hieronymus van Aken, i njohur si Hieronymus Bosch, ashtu siç ndodh përgjithësisht me të gjithë krijuesit e mëdhenj, është sot e kësaj dite një burim moskuptimesh, madje dhe në

historinë serioze të artit. Që në fillimet e veta Bosch është konsideruar një faiseur de diable dhe një kuriozitet kulturor, pastaj më vonë një fillimtar i zhanrit të pikturës së peizazhit…

Por ekstremi i gjykimit, si gjithmonë në kohërat

tona moderne, i përket psikanalistëve, të cilët, duke mos ngurruar të spekulojnë kudo, sidomos në pikturë (arti më ideal i lehtësisë së spekulimit), me atë prirjen e papërballueshme të përbaltjes të së bukurës, kanë patur...

Pikëpamje profil Economicus Ideologji esse Çdo të shtunë / dielë

mapo lunch

Ervin Demo

Start up Albanian

www.mapo.al

LUC FERRY: Bota asnjëherë nuk ka qenë më mirë Ka një arsye thelbësore ose strukturore, që i shpëton tallazeve të historisë: demokracia nuk është perëndimore, ajo është njerëzore; nuk është e veçantë, është universale, thjesht sepse është e vetmja mënyrë qeverisjeje që u përshtatet popujve të pjekur. Nëse në planin ekonomik dhe social, po përjetojmë rrënimin e Europës, nga konkurrenca e pandershme me Indinë dhe Kinën, rrezatimi i vlerave të saj humaniste dhe demokratike do të vazhdojë ende...

Cili është opinioni juaj për situatën politike ndërkombëtare: bota qeveriset më mirë, demokracitë janë më të shëndetshme, të drejtat e njeriut respektohen më shumë se në shekullin XX? Po t’u besosh disave, asnjëherë shoqëritë tona nuk kanë qenë më të pabarabarta, më “individualiste” dhe kaq moskokëçarëse për të dobëtit. Çdo ditë, dëgjohen zëra të rinj që ngrihen për t’i dënuar: Shikoni pak përqindjet e trader-ave, përfitimet e bankave, shfrytëzimin e emigrantëve, arrogancën e të pasurve përballë mjerimit të të papunëve. Gjoja barazi, vëllazërim! Ajo që na duhet është një ndryshim drejtimi, një revolucion që të shkatërrojë rendin aktual.

Duartrokitje të garantuara në kolltukët e anës së majtë të asambleve parlamentare. Vetëm se analiza është e gabuar nga pikëpamja historike, për të mos thënë absurde. Në të kundërt me klishetë që ngulit nëpër koka, e vërteta është se asnjëherë më parë shoqëritë nuk janë interesuar më shumë për njerëzit, nuk u kanë kushtuar rëndësi të drejtave dhe mirëqenies së tyre, sesa demokracitë tona të vjetra. Askund dhe në asnjë

Faqe 25

epokë, e theksoj, shqetësimi për tjetrin nuk ka qenë kaq i madh. Le të përpiqet kush të dojë të provojë të kundërtën, të tregojë një shembull të një shoqërie reale, qoftë nga historia, qoftë nga gjeografia, që të ketë mbrojtur më shumë jo vetëm shtetasit e saj, por edhe të huajt, madje edhe kur ndodhen në situatë të paligjshme, që të ketë zhvilluar një shtet më të fuqishëm dhe më efikas të mirëqenies sociale se sa ai prej të cilit përfitojnë të gjithë që në lindje në Europën e vjetër.

Që kjo është e pamjaftueshme, që pabarazitë thellohen në periudhë krize, kush mund ta kundërshtojë? Po kur dhe ku ka qenë më mirë se kaq? Le të ma thonë! Ashtu siç e shkruan me shumë të drejtë miku im André Comte-Sponville në librin Dëshira për të jetuar: “Disa shpresojnë se kriza do të na rikthejë te zemërgjerësia dhe te të qenit më pak egoistë. Por ata nuk kanë kuptuar asgjë nga ekonomia, as nga njerëzimi. Të kthehemi? Por te çfarë, pash Zotin, te cila kohë? Sipas jush, shoqëria e shekullit XIX ishte më bujare ose më pak egoiste se e jona? Lexoni përsëri Balzak dhe Zola! Po shekulli XVII? Lexoni...

26

E shtunë-diel, 18-19 janar 2014

www.mapo.al

INTERVISTA

LUC FERRY

Bota asnjëherë nuk ka qenë më mirë

Alfred Lela Cili është opinioni juaj për situatën politike ndërkombëtare: bota qeveriset më mirë, demokracitë janë më të shëndetshme, të drejtat e njeriut respektohen më shumë se në shekullin XX? Po t’u besosh disave, asnjëherë shoqëritë tona nuk kanë qenë më të pabarabarta, më “individualiste” dhe kaq moskokëçarëse për të dobëtit. Çdo ditë, dëgjohen zëra të rinj që ngrihen për t’i dënuar: Shikoni pak përqindjet e trader-ave, përfitimet e bankave, shfrytëzimin e emigrantëve, arrogancën e të pasurve përballë mjerimit të të papunëve. Gjoja barazi, vëllazërim! Ajo që na duhet është një ndryshim drejtimi, një revolucion që të shkatërrojë rendin aktual.

Duartrokitje të garantuara në kolltukët e anës së majtë të asambleve parlamentare. Vetëm se analiza është e gabuar nga pikëpamja historike, për të mos thënë absurde. Në të kundërt me klishetë që ngulit nëpër koka, e vërteta është se asnjëherë më parë shoqëritë nuk janë interesuar më shumë për njerëzit, nuk u kanë kushtuar rëndësi të drejtave dhe mirëqenies së tyre, sesa demokracitë tona të vjetra. Askund dhe në asnjë epokë, e theksoj, shqetësimi për tjetrin nuk ka qenë kaq i madh. Le të përpiqet kush të dojë të provojë të kundërtën, të tregojë një shembull të një shoqërie reale, qoftë nga historia, qoftë nga gjeografia, që të ketë mbrojtur më shumë jo vetëm shtetasit e saj, por edhe të huajt, madje edhe kur ndodhen në situatë të paligjshme, që të ketë zhvilluar një shtet më të fuqishëm dhe më efikas të mirëqenies sociale se sa ai prej të cilit përfitojnë të gjithë që në lindje në Europën e vjetër.

Që kjo është e pamjaftueshme, që pabarazitë thellohen në periudhë krize, kush mund ta kundërshtojë? Po kur dhe ku ka qenë më mirë se kaq? Le të ma thonë! Ashtu siç e shkruan me shumë të drejtë miku im André Comte-Sponville në librin Dëshira për të jetuar: “Disa shpresojnë se kriza do të na rikthejë te zemërgjerësia dhe te të qenit më pak egoistë. Por ata nuk kanë kuptuar asgjë nga ekonomia, as nga njerëzimi. Të kthehemi? Por te çfarë, pash Zotin, te cila kohë? Sipas jush, shoqëria e shekullit XIX ishte më bujare ose më pak egoiste se e jona? Lexoni përsëri Balzak dhe Zola! Po shekulli XVII? Lexoni përsëri Paskalin, La Rochefoucauld, Molierin! Apo Mesjeta? Lexoni historianët!

Apo Antikiteti? Lexoni Tacitin, Suetonin, Lukrecin! Egoizmi nuk është një ide e re...»

Më mirë se kaq nuk mund të thuhet. Është e qartë se përdoret idealja për të kritikuar realen, e drejta natyrore për t’iu kundërvënë të drejtës pozitive. Por ama duhet treguar për çfarë reale flasim dhe për çfarë ideale pretendojmë. Por ja që në rrethanat ku ndodhemi, me gjithë të metat që mund t’i gjejmë, realja e shteteve tona të mirëqenies sociale është thjesht më e mira që ka njohur historia njerëzore. Kurse për sa i përket ideales, në emër të së cilës mënohet realja, unë dyshoj tani dhe përgjithmonë se vala delirante e maoizmit ose e trockizmit, këto doktrina që shkaktuan katastrofat më të këqija njerëzore kudo ku iu imponuan popujve, do të jetë më e mirë nga ky miks lirie dhe

mirëqenieje që kanë arritur të na sigurojnë republikat tona demokratike.

Niveli ynë i jetesës, le të thonë çfarë të duan, është në Francë mesatarisht tri herë më i lartë se në kohën e fëmijërisë sime. Mjaft të shkoni në Afrikë, Indi, Kinë, madje edhe në Amerikën Latine, për të kuptuar se, megjithë kritikat që mund të formulojmë ndaj tyre, demokracitë tona janë shumë të privilegjuara për sa i përket mbrojtjes juridike dhe sociale.

Edhe pse mund të jetë e vështirë për t’u pranuar nga ata që mendojnë vetëm negativisht, dhe janë të shumtë, bota jonë është një mijë herë më e butë se në të kaluarën. Na shastisin veshët me ankthin e të rinjve, por se mos ishte më mirë të ishe 20 vjeç në vitin 1914, në Gjermaninë e viteve ‘30 apo në Francën e viteve ‘50, kur duhet të luftoje në Algjeri?

Brezi “baby boom” ka qenë i pari në historinë tonë moderne që nuk e ka njohur luftën. A nuk është ky një progres i madh? E vërteta është që mes mahnitjes nga e kaluara dhe frikës nga e ardhmja, ndërmjet figurave të ndryshme të detyrës për të kujtuar dhe luftës për arritjet sociale, homo democraticus po rrëshqet ngadalë drejt pleqërisë.

Të braktisura nga guximi, të paafta për t’u reformuar si edhe për ta menduar të ardhmen pa u dridhur, shoqëritë tona po përgatiten të dërrmohen nga hyrjet e reja. Ato nuk do të hidhen në erë nga ashpërsia, por nga një plogështi e padepër-

SKEDA Luc Ferry u lind më 3 janar 1951. Ka marrë diplomë agregacioni në Filozofi dhe Shkenca Politike, si edhe Doktoratën e Shtetit në Shkenca Politike. Fillimisht ai zhvilloi një karrierë mësimdhënësi dhe filozofi. Midis viteve 1984 dhe 1985 boton tre vëllime të “Filozofia politike”, në bashkëpunim me Alain Renaut. Ky bashkëpunim vazhdoi edhe te librat “Mendimi 68 – Esse mbi antihumanizmin” dhe “Sisteme dhe kritika” në vitin 1985, dhe me “Heideggeri dhe modernët” në vitin 1988. Në vitin 1992 botoi «Rendi i ri ekologjik – pema, kafsha dhe njeriu», përkthyer në më shumë se 15 gjuhë, me të cilin fitoi edhe çmimin Medicis në kategorinë Ese si edhe çmimin Jean – Jacques Rousseau. Intelektual shumë i mediatizuar, ai zhvillon paralelisht një karrierë politike diskrete para se të hyjë në qeveri në maj të vitit 2002, si ministër i Rinisë, Arsimit dhe Kërkimit shkencor. Që prej vitit 1994 drejton Këshillin kombëtar të programeve dhe në vitin 1997 merr pjesë në një komision për reformën e drejtësisë. Largohet nga posti i ministrit në vitin 2004. Në shkurt 2004 Luc Ferry propozoi një ligj për laicitetin në shkollë dhe ndalimin e shenjave të dukshme fetare në mjediset e shkollave publike, i cili u miratua me shumicë të gjerë nga Asambleja Kombëtare. Sot ai ka një këndvështrim kritik ndaj botës, merr pjesë në debatet bashkëkohore për të shpjeguar pikëpamjet e tij për botën, për jetën, për filozofinë, për njeriun, për ideologjitë. Ka botuar rreth 31 libra, mjaft ese dhe artikuj. Ka qenë editorialist i Express, Le Point dhe Challenges si dhe kolumnist për Le Figaro. Luc Ferry mban titujt Oficer i Legjionit të Nderit, Kalorës i arteve dhe letrave, Komandant i Urdhrit Kombëtar të Meritës. Ka fituar çmimet Medicis, Ernest Thorel nga Akademia Franceze, Çmimin e të Drejtave të Njeriut etj.

tueshme.

A keni njohuri ose eksperiencë personale nga vendet e Europës Lindore, dhe më konkretisht Shqipëria?

I njoh pothuaj të gjitha vendet e Lindjes... Me përjashtim të Shqipërisë! Do të vij me shumë dëshirë nëse më ftoni!

Mendoni se ekziston një qytetërim perëndimor superior ndaj qytetërimeve të tjera?

A vlejnë njëlloj të gjitha qytetërimet? Sigurisht që jo. A është skandaloze ta thuash këtë? Aspak: në të vërtetë, nuk ka asnjë motiv, nëse konsiderojmë për një sekondë themelin e gjërave, po them asnjë motiv, për t’i konsideruar qytetërimet si ekuivalente a priori. Me ç’të drejtë i refuzojmë dikujt të drejtën për të preferuar traditat që kanë prodhuar një letërsi të madhe ndaj atyre që dominojnë sot shoqëritë pa të shkruarin?

Si mund të luftosh me zjarr kundër analfabetizmit, të angazhohesh me gjithë shpirt që fëmijët të lexojnë shkrimtarët e mëdhenj dhe të mbash për të barasvlershme kulturat atje ku ato janë zhvilluar dhe ato që injorojnë deri edhe ekzistencën e tyre? Në emër të kujt duhet të mos mendoj se veprat e Bach apo Mozart janë shumë më të thella, më të pasura dhe më të vlefshme nga çdo aspekt, sesa daullet dhe fyejt e atyre qe Levi Strauss i quan «shoqëri të egra»? Një gjykim i tillë vleror nuk ka aspak ksenofobi brenda, aspak vullnet kolonizues ose imperializues, thjesht shprehje e një zgjedhje, dhe nuk e kuptoj në emër të çfarë morali debil duhet të ndalohet të zgjedhësh. Është e njëjta gjë edhe në planin politik: po, edhe këtu pa ngurrimin më të vogël, preferoj një mijë herë një qytetërim që ka prodhuar demokraci, barazi ndërmjet burrave dhe grave, iluminizmin, racionalizmin shkencor, pikturën holandeze dhe të drejtat e njeriut, ndaj një qytetërimi që i injoron këto ose i përçudnon vazhdimisht.

Kjo mund të kritikohet sikur po ngatërroj qytetërimin me regjimin politik, por argumenti është sipërfaqësor: me bindje të plotë, të dy janë të pandashëm. Për më tepër, nuk është e nevojshme t’i kundërvihesh relativizmit për të bërë pohime të tilla.

Mjafton të qartësosh pikëpamjen prej nga flasim, konkretisht, atë të republikave demokratike.

Ja një dokument mbërthy-

es, që sot me siguri do të ishte i pabotueshëm. Ai hedh dritë në rrugicat qorre ku na çon relativizmi, i shndërruar tashmë në ideologji dominuese.

Gazetarit që e pyeste, në lidhje me nazizmin, nëse barbaria shënonte fundin e një qytetërimi, ja si i përgjigjej Claude Lévi-Strauss, në një dialog shumë të çuditshëm: (Le Figaro, 22 korrik 1989) «CLS : Jo, barbaria nuk sjell fundin e qytetërimit. Ajo që ju konsideroni barbari, nga pikëpamja e një qytetërimi është qytetërim. Barbari është gjithmonë tjetri.

Le Figaro: Por bëhet fjalë për hitlerizmin!

CLS: Ata e konsideronin veten qytetërim. Përfytyroni pak sikur të kishin fituar, sepse ju mund të përfytyroni edhe këtë...

Le Figaro: Do të ishte vendosur një rend barbar!

CLS: Një rend që ne do ta quanim barbar, por për ta, do të ishte një qytetërim i madh...

Le Figaro: I bazuar në shfarosjen e të tjerëve?

CLS: Po, edhe sikur hebrenjtë të ishin zhdukur nga sipërfaqja e tokës – po marr hipotezën e triumfit të hitlerizmit – ç’rëndësi do të kishte në disa qindra mijëra ose miliona vetësh? Këto gjëra kanë ndodhur nja dy herë përgjatë historisë së njerëzimit (...) Nëse e shohim këtë periudhë me kureshtjen e një etnologu, nuk mund të kemi qëndrim tjetër veç të themi: një katastrofë ra mbi një pjesë të njerëzimit ku bëj pjesë edhe unë. Kaq! (…) Epo, është shumë e dhimbshme për njerëzit që janë hebrenj, por…”

Për fat të keq (ose të mirë), gazetari i shokuar, e ndërpreu në mënyrë brutale ligjërimin e etnologut, por e marrim me mend vazhdimin: gjenocidi, është për të ardhur keq për hebrenjtë, sigurisht, por në fund të fundit është një detaj në raport me shtrirjen historike, një peripeci ndër shumë të tjera që kanë ndodhur në Histori. Sikur t’i kishte thënë këto fjalë dikush tjetër, jo Levi – Strauss, me siguri do të ishte dënuar nga gjykatat.

E megjithatë, nuk më shkon ndërmend të akuzoj babain e strukturalizmit për antisemitizëm.

Ajo që ka ai në kokë, është shfarosja e indianëve, gjenocidi i kryer nga kolonët, të cilët, në mënyrë kafshërore, vendosnin në pyll veshje të kontaminuara nga fruthi. Ajo që vlon te Lévi-Strauss është urrejtja ndaj vetes, tmerrimi nga kjo Europë që ai e identifikon me të këqijat e kolonializmit, nga ky etnocentrizëm që u vetëquajt me arrogancë «Qytetërimi», dhe në emër të këtij superioriteti, i lejoi vetes shfarosjen e popujve të tjerë dhe të kulturave të tyre.

Për të përmbysur perspektivën, mendon ai,

E shtunë-diel, 18-19 janar 2014

duhet afirmuar një relativizëm, nëse guxoj të them, absolut – dhe pikërisht kjo bindje e shtyrë në ekstrem, e bën Levi-Strauss të shpjegojë qetësisht që nazizmi mund të ishte shfaqur si një qytetërim i madh, nëse do të kishte fituar ndaj demokracive. Varet nga cila anë e sheh, kjo është e gjitha: nga këndvështrimi i historianit ose i etnologut, të dy kanë të drejtë.

Unë jo vetëm nuk jam dakord me këtë opinion, por për ta thënë hapur, me gjithë respektin, më duket i urryer. Më keq akoma, dhe për të rënduar më shumë rastin tim, me gjithë të metat që kanë, unë e vendos qytetërimin europian mbi të tjerët, në bazë të disa pikave që do t’i saktësoj.

Por së pari, çfarë është një «qytetërim i madh»?

Ja një përgjigje e thjeshtë: një qytetërim i madh është ai që kapërcen të veçantën e tij, që i jep një mesazh njerëzimit mbarë, që i sjell diçka të çmuar, diçka që do të ndryshojë rrjedhën e historisë botërore. Në këtë kuptim, qytetërimet kineze, arabo-myslimane ose indiane, për të marrë vetëm këto tre shembuj, janë qytetërime të mëdha: secili i ka dhënë thesare të përjetshme njerëzimit, për shembull algjebra, konfucianizmi ose Mahabharata. Edhe qytetërimi europian meriton të quhet i madh, për krijimet shkencore, estetike ose politike. Në të gjithë Konservatorët e botës, luhet Bach, Ravel, Mozart. Nga Pekini në Moskë, duke kaluar nga Madras ose Algjer, studiohet Platoni, Rusoi, Shekspiri dhe Frojdi. E megjithatë, asnjëri prej këtyre qytetërimeve nuk i ka duart e pastra nga mizoritë që përmend Levi Strauss. Europa, le ta mohojë po të dojë, pati nazizmin, skllavërinë, kolonializmin, stalinizmin – me një fjalë, ta themi menjëherë për të shmangur keqkuptimin, nëse jo të gjitha qytetërimet vlejnë, edhe brenda një qytetërimi jo gjithçka ka vlerë.

Por atëherë përse të privilegjojmë Europën?

Për eurocentrizëm? Aspak, por sepse kontinenti ynë i vjetër ka shpikur diçka unike dhe të vlefshme, të veçantë dhe madhështore: një kulturë autonomie të individëve që nuk ngjan me asnjë tjetër, një nevojë për të menduar me kokën tënde, për të dalë, siç thoshte Kanti për iluministët, nga ky “minoritet” fëminor ku të gjitha qytetërimet fetare, të gjitha teokracitë dhe të gjithë regjimet autoritare në përgjithësi e kanë mbajtur njerëzimin deri më sot.

Ky ishte kuptimi, siç e kishte vënë re Hegel, i këtij revolucioni të mrekullueshëm estetik që mishërohet në pikturën holandeze të shekullit

27

www.mapo.al

XVII: për herë të parë në historinë e njerëzimit, vepra më në fund “laike” tregojnë skena nga jeta e përditshme, momentet më të thjeshta të jetës së përditshme të njerëzve anonimë.

Personazhet nuk janë më nga mitologjia greke apo nga historia e shenjtë. As “njerëz të mëdhenj”, heronj të betejave të famshme, mbretër, princa, fisnikë ose të pasur, por humanë të thjeshtë, ta kapur në momentet më profane të ditës. Filloi dalja nga heteronomia, nga riprodhimi i parimeve fetare ose kozmologjike të epërme dhe të jashtme për njerëzimin, dhe kjo lëvizje drejt autonomisë që skicohet në art do të depërtojë të gjithë qytetërimin europian, nga filozofia (racionaliste) te politika (laike dhe demokratike) duke kaluar nga shkenca (kundër dogmatizmave fetare) dhe jeta private (ku martesa me dashuri zëvendësoi martesën me shkuesi të imponuar nga prindërit dhe fshati).

Këtu qëndron gjenialiteti i një Europe që do të arrijë vetë të shfuqizojë skllavërinë dhe kolonializmin, të heqë qafe totalitarizmat, pra të pranojë të ndryshojë. Në këtë vlerësim të qytetërimit europian, nuk ka asgjë raciste, as prirjen më të vogël për neokolonializmin. Vetëm ideja se nëse gjithçka vlen, atëherë asgjë nuk vlen.

A po kalojnë shoqëritë bashkëkohore një krizë morale dhe besimi?

Debatet rreth G20 kanë të paktën meritën që vendosin çështjet e etikës politike në zemër të preokupimeve tona. E megjithatë, ndodh një konfuzion shqetësues: ngatërrimi i vazhdueshëm i vlerave shpirtërore me vlerat morale. Është thelbësore të mos i ngatërrojmë, nëse duam të fillojmë të kuptojmë sëmundjet e shoqërive tona laike.

Të përpiqemi t’i themi gjërat më thjesht. Morali, në cilindo kuptim që ta marrim, është respekti për tjetrin, le të themi të drejtat e njeriut, bashkë me dashamirësinë, bujarinë. Të sillesh në mënyrë të moralshme, do të thotë të respektosh tjetrin dhe t’i duash të mirën. Nëse ne zbatojmë në mënyrë të përkryer vlerat morale, nuk do të kishte në këtë planet as masakra, as përdhunime, as vjedhje, as vrasje, as padrejtësi. Do të ishte një revolucion. E megjithatë, kjo nuk do të na pengonte as të plakeshim, as të vdisnim, as të humbisnim një njeri të dashur, as të qenit fatkeq në dashuri, ose, thjesht fare, të mërziteshim nga një jetë e përditshme e përpirë nga e zakonshmja.

Sepse këto çështje – moshat e jetës, zia, dashu-

ria, mërzia – nuk janë thelbësisht morale. Ju mund të jetoni si i (e)shenjtë, të respektoni dhe ndihmoni tjetrin, të zbatoni të drejtat e njeriut si askush tjetër… dhe të plakeni, dhe të vdisni, dhe të vuani. Sepse këto realitete, siç e thotë Paskali, i përkasin një rendi tjetër, i cili ka të bëjë me “shpirtëroren”, nuk kufizohet te fetarja dhe shkon përtej moralit. Ka shpirtërore me zotat, këto janë fetë, dhe shpirtërore pa zotat, këto janë filozofitë e mëdha.

Por ajo që na mungon sot, është spiritualiteti laik, konceptimi i «jetës së mirë», i një vizioni të përbashkët për botën që duam të ndërtojmë së bashku, sipas asaj që grekët kishin përpunuar në tekstin e parë të shkruar në gjuhën e tyre, Odiseja, e Homerit. Kujtohuni! Për 10 vite të gjatë, Uliksi mori pjesë në luftën e tmerrshme të Trojës. E gjithë historia e tij filloi në kaos dhe kuptimi i udhëtimit të tij, që është edhe kuptimi i jetës së tij, ka të bëjë me gjetjen e harmonisë së humbur, të shkatërruar nga lufta. Kur përfundoi konflikti, ai donte të kthehej në shtëpinë e tij në Itakë.

Por udhëtimi kishte lloj-lloj peripecish. Njëra prej tyre kishte emër të bukur: Kalipso. Kjo perëndeshë sublime bie çmendurisht në dashuri me të, dhe vendos ta mbajë të burgosur. Madje emri i saj vjen pikërisht nga greqishtja, calyptein, që do të thoshte ‘fsheh’. Ajo është e bukur, t’i rrëmbesh kokën, ishulli i saj është parajsë, ajo është gati të bëjë gjithçka për të «fshehur» të dashurin e saj në ishull dhe ta pengojë të kthehet.

Por Uliksi tërhiqet si me magnet nga të tijtë, dhe më shumë, padyshim, nga mbretëria e tij që formon vendin e tij të natyrshëm në rendin kozmik. Çdo natë, ai qan duke soditur detin që e ndan nga harmonia e Itakës. Atëherë Kalipso i ofron të pamundurën për një njeri: pavdekësinë dhe rininë e përjetshme, vetëm që të qëndrojë në krahët e saj.

Uliksi refuzon, i reziston tundimit, dhe domethënia e këtij refuzimi është shumë e thellë.

Ajo na flet ende që përtej shekujve, sepse do të thotë që qëllimi i ekzistencës njerëzore nuk është të fitojë jetën e përjetshme, pavdekësinë, sepse një jetë prej të vdekshmi e jetuar mirë, qëndron më lart se një jetë e dështuar prej të pavdekshmi. «Çlokalizimi», jeta larg shtëpisë, larg harmonisë së vendit natyror, për Uliksin është më keq se vdekja. Nga ana tjetër, po ravijëzohet një spiritualitet laik, një përkufizim jo fetar i jetës së mirë, dhe ai na flet ende sot, na flet neve që jetojmë si kurrë ndonjëherë, çmagjepsjen nga bota. Mos ndoshta, si Uliksi, duhet të preferojmë një ekzistencë prej të vdekshmi, në paqe me botën, ndaj mirazhit fetar të kërkimit të pavdekësisë? Mos ndoshta duhet të jetojmë me këmbë në tokë, në përputhje me gjendjen njerëzore, që është ajo e të vdekshmëve, në harmoni me të tjerët dhe me rendin e botës?

Këtu është thelbi i të gjithë urtësisë laike, i të gjithë spiritualitetit filozofik që nuk kalon as nga Zoti, as nga besimi. Nëse duam të rishpikim një «politikë të qytetërimit», nëse duam të vendosim një piketë, më tepër se për moralin, ne kemi nevojë për spiritualitet, më tepër për filozofi se për strategji pushteti.

Jeni pesimist apo optimist për të ardhmen e njerëzimit?

Përballë ngjarjeve të mëdha politike, Raymond Aron preferon të citojë sociologun Toynbee: History is again in the move, historia është përsëri në lëvizje. Më tepër se kurrë, kjo formulë duket e prerë për këtë situatë dhe lan hesapet me tezën e famshme të Francis Fukuyama-s për “fundin e historisë”. Në dukje, askush nuk i kishte parashikuar revolucionet që tronditën dhe vazhdojnë të tronditin botën arabe. Kjo të krijon

ndjesinë se historia, nuk ka përfunduar aspak, përkundrazi, nuk rresht së na befasuari, sikur të ishte një gjeni i shpikjes, për të cilin askush nuk di të thotë se cilat do të jenë krijimet e ardhshme.

E megjithë dukjen, teza e Fukuyam-ës duket më e drejtë dhe më e gjetur se kurrë, mjafton të bëjmë një përpjekje për ta kuptuar. Në fakt, çfarë thoshte ai para 20 vjetësh, kur po shembej blloku sovjetik?

Nuk thoshte se nuk do të ndodhte asgjë, se nuk do të kishte ngjarje, kriza, konflikte, ose luftëra, por që, gjë që është krejt e ndryshme, për sytë njerëzore dukej e pamundur pas rënies së Murit, qoftë edhe të përfytyronin një parim legjitimiteti politik që do të ishte njëherazi, i ri, universal, dhe që do të ishte i ndryshëm nga demokracitë tona perëndimore.

Megjithë tmerrin që përmbante për ata që kishin kuptuar natyrën e tij të vërtetë, komunizmi ishte vërtet një alternativë e besueshme ndaj demokracisë liberale: njëlloj si ajo, ai pretendonte të ishte universal, të sillte progres dhe emancipim për njerëzimin mbarë- këtu ku edhe mashtroi njerëzit e tij, sidomos mjediset intelektuale.

Kur revolucioni iranian vendosi regjimin e tij totalitar, një teokraci, në mos e paparë ndonjëherë, e papritur në fund të shekullit XX, e kundërshtuan Fukuyama-n, sikur ishte gabuar rëndë, se në vend që të lumturisë, bota po përfshihej në një konflikt të ri, po aq i rëndë, në mos më shumë, se ai nga po dilnim: ai i të famshmes «përplasje e qytetërimeve» që kolegu i tij Samuel Huntington shihte në horizont.

Po të bëjmë pak mbrapa, më duket se Fukuyama kishte dy herë të drejtë. Së pari, sepse fondamentalizmi, ndryshe nga komunizmi, nuk është aspak alternativë për demokracinë: i rrënjosur thellë në komunitarizmat xhelozë dhe agresivë, ai, ndryshe nga ideali revolucionar i trashëguar nga Marksi, nuk ka asnjë prirje universale. Së dyti, sepse revoltat në botën arabomyslimane, po bëhen në emër të vlerave tona, ato të demokracisë dhe të lirisë. Edhe pse situata janë shumë të ndryshme, ajo çka po ndodh në këtë pjesë të botës na kujton atë që ka ndodhur në Amerikën Latine në fund të shekullit XX: rënia e regjimeve totalitare dhe triumf i vlerave demokratike. Që ajo që po ndodh atje është tmerrësisht e brishtë, kjo nuk është për t’u habitur. Ka të ngjarë që të jetë edhe jetëshkurtër, që islamistët të marrin kontrollin, ose luftërat civile të ndotin frymën e lirisë. Por ajo që duket hapur, është se vlerat demokratike po imponohen çdo ditë e më shumë në nivel botëror si të vetmet legjitime, madje edhe më shumë se kaq: si të vetmet të imagjinueshme – gjë për të cilën dëshmojnë rezolutat e fundit të OKB-së, dhe kjo është e admirueshme.

Ka një arsye thelbësore ose strukturore, që i shpëton tallazeve të historisë: demokracia nuk është perëndimore, ajo është njerëzore; nuk është e veçantë, është universale, thjesht sepse është e vetmja mënyrë qeverisjeje që u përshtatet popujve të pjekur. Nëse në planin ekonomik dhe social, po përjetojmë rrënimin e Europës, nga konkurrenca e pandershme me Indinë dhe Kinën, rrezatimi i vlerave të saj humaniste dhe demokratike do të vazhdojë ende. Ato shfaqen si horizont i pakapërcyeshëm, sepse të gjitha regjimet e tjera përbëjnë regres. Nga Santiago në Tripoli, duke kaluar nga Moska, historia moderne kthehet në avantazh të parimit demokratik. Po t’i japim të drejtë Hegelit dhe Tokëvilit, nuk është e pamundur që ajo të priret, në këtë kuptim, kah fundi i saj i vërtetë.

Përktheu nga frëngjishtja: Blerta Hyska

28

e shtunĂŤ-e diel, 18-19 janar 2014

www.mapo.al

E shtunë-diel, 18-19 janar 2014

29

www.mapo.al

Puna është tek pikë-kthesa, tek hedhja e këmbëve përpara tek shohim me dyshim nga pas.

Tek ecja drejt asaj portares së ngushtë, drejt livadheve të paqta me vetveten. Që dhe shqiptari të mbërrijë më së fundi në shtëpinë e vet.

esse

Kthimi i Plangprishësit...

Rudolf Marku 1.

Hieronymus van Aken, i njohur si Hieronymus Bosch, ashtu siç ndodh përgjithësisht me të gjithë krijuesit e mëdhenj, është sot e kësaj dite një burim moskuptimesh, madje dhe në historinë serioze të artit. Që në fillimet e veta Bosch është konsideruar një faiseur de diable dhe një kuriozitet kulturor, pastaj më vonë një fillimtar i zhanrit të pikturës së peizazhit…Por ekstremi i gjykimit, si gjithmonë në kohërat tona moderne, i përket psikanalistëve, të cilët, duke mos ngurruar të spekulojnë kudo, sidomos në pikturë (arti më ideal i lehtësisë së spekulimit), me atë prirjen e papërballueshme të përbaltjes të së bukurës, kanë patur njëherësh guximin dhe paturpësinë për ta quajtur piktorin e madh, simbolist të seksit! Siç shihet, qoftë dhe kjo, Bosch është i njohur deri më sot nga perspektiva e pjesshme dhe arbitrariteti i interpretimit. Mungesa e të dhënave materiale biografike dhe vetë irracionaliteti në dukje i artit të Bosch-it, vetëm sa kanë kontribuar në këtë çështje të pafat. Studiuesit seriozë të Bosch ngulin këmbë, po qe se vepra e Bosch merret si një regjistrim historik i shpirtit njerëzor, ne mund të zbulojmë dhe faktet biografike dhe psikologjike të autorit të tyre shumë më tepër nga ç’mund të na japin dhe arkivat më të pasur...

Personalisht, Bosch është njëri ndër piktorët që më ka tërhequr që herët dhe që vazhdon të më mahnitë përherë e më tepër. Simbolizmi i tij është si një orakull i vdekur, gjuha e shenjave të të cilit, me vdekjen e të zotit, e kanë humbur forcën e zbulimit dhe të deshifrimit. Vepra të tilla si “Pema e njohjes” (ndikimi i së cilës është aq tepër i dukshëm në veprën e Salvador Dalisë, sa ç’është dhe një ndikim kurrë i afirmuar në mënyrën më mosmirënjohëse), “Tundimi i Shën Andonit”, “Ferri”, janë vepra që mund t’i shoh i mahnitur me ditë të tëra, për t’iu kthyer përsëri e përsëri si vepra që i shoh për herë të parë.

“Djali plangprishës” i Bosch është dhe vepra e tij më origjinale dhe ndoshta më e fuqishmja.

Origjinale, sepse është një pikturë me një temë të bërë pothuajse nga të gjithë piktorët e mëdhenj të kësaj bote. Dhe e pangjashme me asnjërën prej tyre. Zakonisht njerëzit njohin famën e pikturës së Rembrandit “Kthimi i djalit plangprishës”, që ndodhet në Ermitazh të Shën Petersburgut. Por “Kthimin e djalit plangprishës” të Rembrandit e dëmtojnë disi notat moralistike. Tek piktura e Bosch-it është vetëm artisti i madh, që i falet artit të vet: Në qendër të pikturës është një burrë në ngjyrë gri, me një pamje të turbullt dhe me plakje të parakohshme, që mund të qe pamja e zakonshme e një burri në qytetet europiane të pasmbarimit të Luftës së Dytë Botërore, a pamja e zakonshme e një njeriu në qytetet e sistemit komunist a postkomunist, diku në Tiranë a në Havanën e Kubës...Figura e djalit plangprishës së Bosch kërcen që nga korniza e pikturës gotike drejt e në ditët tona; portreti i tij mund të jetë dhe portreti i një refugjati që po kthehet në shtëpinë e vet nga shteti fqinj i Greqisë.

Fytyrën e ka të kthyer pas, shenjë se ai sapo ka arritur ta bindë veten për t’u mbështetur te guximi për të besuar se mund të kthehet në jetën normale.

Megjithatë, hapat e tij të përmbajtur dhe të ndalur na japin të kuptojmë se ai ka çuar der’ më tash një jetë pa kuptim, dhe jeta e tij e deritanishme ka qenë e humbur. Shikimi i tij është një vështrim i xhamtë; buzët janë të shtrënguara fort, si ai njeriu që sapo ka shijuar diçka tepër të hidhur, të cilën kurrsesi nuk do që ta shijojë prapë. Njeriu qëndron në një pozicion kthese. Këmbët duken se premtojnë një lëvizje përpara, në kundërshtim me sytë që shohin pas. Dora e majtë, që mban një kapelë, duket

si dora e një njeriu që nxiton t’i thotë lamtumirë botës së pamëshirshme dhe mizore të vesit. Bosch përqendrohet në çastin kur njeriu ndodhet në pikëkthesën e jetës së vet, kur vetëdija e një jete të shkuar kot bëhet arsye për t’u kthyer pas...

Shumë piktorë e kanë trajtuar temën e Djalit plangprishës. Por Bosch është i vetmi prej tyre që me një guxim të madh prej gjeniu e interierizon subjektin. Ajo çka ndodh shpirtërisht është gjithçka, dhe e gjitha kjo është e kundërta e pikturave të tjera që kanë preferuar pikturimin e sipërfaqësores dhe të rrëfimit moralistik. Skena është tepër e thjeshtë: figura kryesore dominon distancën e mesit të tablosë, nga e majta tek e djathta. Ana e majtë është ligësia, e djathta është e kundërta e saj, shpresa tek mirësia. Skena e pjesës së majtë të tablosë paraqet një tavernë, një shtëpi të vesit, të shkatërrimit shpirtëror; çatia është e shtrembër dhe e hapur në majë. Trarët nuk e mbajnë më shtëpinë, qelqet e dritareve janë të thyera, vetë dritaret nuk mund të mbyllen më. Taverna kthehet kështu në një simbol të neglizhimit e të

iteti i qëllimshëm i masës piktorale; si dhe realizmi gati stereoskopik i objekteve. Por realiteti tek Bosch gjithmonë kondensohen në simbole. Impakti vizual përçon një ngarkesë të fortë intelektuale, ashtu siç ndodh dhe me Melencolia-në e Dürer-it, ku piktura dhe arti bashkëjetojnë harmonikisht me matematiken, gjeometrinë dhe dijen njerëzore.

2.

Më 23 dhjetor të vitit që kaloi, vdiq një inxhinier ushtarak rus, pamja e të cilit ishte dhe pamja e zakonshme e një ushtaraku të zakonshëm në vendet ish-komuniste. Shoh foton e tij: një xhaketë civile, e cila i rri në mënyrën më të shëmtuar, sepse është zgjedhur dhe veshur nga një njeri që është mësuar gjithë jetën e vet që të rrijë veshur me uniformën ushtarake. Nga kjo është e kuptueshme përse këmisha dhe sidomos kollarja që ka veshur janë dhe stonaturat më të mëdha. Pamja e tij është pamja e një njeriu banal, nga ata oficerët me të cilët e kish zakon që të bënte humor shkrimtari rus Sergei Dovlatov (kam parasysh tregimin e tij “Rripi i oficerit”), apo nga ata oficerët që na bënin

fëlliqësisë. Ngjyrat e errëta të derës dhe të dritareve simbolizojnë jetën sensuale, seksuale dhe të pakuptimtë që ka ndodhur brenda banesës, tavernë a shtëpi publike, a të dyja bashkë. Në kontrast me tavernën, pjesa e djathtë e pikturës paraqet një peizazh të paqtë dhe të hapur. Një portare e vockël, nën hijen e një peme, na çon drejt livadheve të gjelbra të Psalmit 23. Në anën e majtë, një qen i egër që hungëron kërcënueshëm, dhe derrat që bëjnë zhurmën e tyre të neveritshme. Në anën tjetër, një lopë në ngjyrë kafe të çelët, e qetë dhe e patrazuar nga asgjë, si të gjithë krijesat e mira. “Është koha më e përshtatshme për të ikur prej këtu’’, - duket se thotë guhaku në pemë, duke mbledhur i zemëruar puplat e veta. Guhaku, simboli i urtësisë, tek Bosch simbolizon atë që zotëron kuptimin e urtësisë dhe të vdekjes. Portari i vogël përmes të cilit i duhet të kalojë njeriu, është i ngushtë, sepse është portari i jetës...Piktura e Bosch karakterizohet nga tri tipare thelbësore: ngjyra ekstremisht e kontrolluar, e vetëpërmbajtur, gati-gati një ngjyrë monokromatike; instabil-

zborin ushtarak, duke mos ia përtuar dhe shpjegimit politik të situatave ndërkombëtare dhe rrezikut që i sillte NATO vendin tonë...Këto janë vetëm përshtypjet e para sipërfaqësore që të sugjeron fotoja e tij. Dhe fotografia e tij u botua në të gjitha gazetat e mëdha të Perëndimit tek lajmëronin vdekjen e tij. Vdiq në moshën 94-vjeçare. Quhej Mikhail Kalashnikov.

Krijuesi i armës më popullore të shekullit XX, AK47, që fatalisht u quajt me emrin e krijuesit të vet, Kalashnikov. AK-47 u krijua në ditët e fundit të Luftës së Dytë Botërore, një armë e lehtë dhe e kollajshme për t’u përdorur për të vrarë njerëz. Krijuesi i saj, një oficer tankist i ushtrisë sovjetike, pat deklaruar se arma e re do të përdorej vetëm e vetëm për të mbrojtur Mëmëdhenë. Nuk mund të dyshosh në sinqeritetin e fjalëve të tij. Veçse ironikisht Kalashnikov u përdor për herë të parë në shtypjen e kryengritjes antikomuniste të Budapestit, në vitin 1956...Pastaj në Varshavë dhe në Berlinin Lindor...Lajmi i vdekjes së Mikhail Kalashnikovit, këtu në Perëndim në fillim u njoftua si një

kronikë kureshtare e reminishencave nostalgjike të kohërave të Luftës së Ftohtë...Por ja që sot për herë të dytë gazetat i kushtojnë hapësirat e tyre Mikhail Kalashnikovit, veçse këtë radhë për një arsye tjetër...Kisha Ortodokse Ruse bën të ditur se Mikhail Kalashnikov, qytetar rus, në marsin e vitit të kaluar, plot 9 muaj përpara vdekjes së vet, po aq muaj sa i janë dashur të vijë në këtë botë, i ka shkruar një letër Kishës Ruse për t’ia falur mëkatin e shpikjes së armës AK-47, e cila, sipas tij, ka vrarë me mijëra e mijëra e mijëra njerëz, në Rusi, në republikat e Bashkimit Sovjetik, në Lindjen e Mesme, në Amerikën Latine, në Afrikë, në kontinentin aziatik, në Shqipëri......Oficerit me pamjen banale të një ushtaraku provincial, dhe me veshjen e tij ende më banale, në fundin e jetës i zgjohet dëshira e kthimit pas...Djali plangprishës ndjen pendimin, këtë shkëndijë hyjnore që bën të mundshëm lartësimin e qenies njerëzore. Dhe e kërkon pendesën...E përfytyroj në çastin e fundit të jetës: një figurë e deformuar e një automatiku, e deformuar si në pikturat e Bosch-it, që zgjatet drejt duarve të njeriut që po jep shpirt, madje duke e tërhequr me forcë pas vetes drejt një humnere, humnerës së Ferrit. Dhe pastaj pamjet e Ferrit, e atij Ferri që di të pikturojë vetëm Hieronymus Bosch, me pamjet apokaliptike dhe stërgroteske të së keqes...

3 Përmendja e Shqipërisë në letrën e pendimit të Mikhail Kalashnikovit nuk përbën ndonjë surprizë. Arma AK-47 është ndër shpikjet që ka gëzuar popullaritetin më të madh ndër shqiptarët, aq sa tek ne ekzistojnë dhe format përkëdhelëse të saj (Kallash, Kallaçka, Kallasha).. Më ka qëlluar të lexoj kujtime nostalgjikësh të sistemit komunist, nga ato që jo rrallë shfaqen me guxim në shtypin tonë. Më kujtohet njëri që përshkruante hollësisht një vizitë të Çe Guevares andej nga viti 1964 në Tiranë. Ai përshkruan me krenari se si Çe Guevara ikën i lumtur nga Shqipëria duke marrë një ‘Kalashnikov’ të larë në argjend, dhuratë nga udhëheqësit e lartë komunistë...Kallashnikovët tek ne prodhoheshin në Poliçan dhe në Gramsh, madje me shumicë, aq sa arrinin të eksportoheshin dhe në Palestinë, në Kongo dhe në Kamboxhia. Derisa një ditë dashuria e madhe e shqiptarëve për ‘Kalashnikovin’ u kthye në boomerang kundër vetë atyre. Sa shqiptarë janë vrarë nga kalashnikovët?

Një statistikë e kureshtshme dhe tepër e dhimbshme. Kam frikë se shifra do të jetë tepër e lartë për një vend të vogël si ky i yni...

A është shqiptari një djalë plangprishës? Me dashurinë tonë enigmatike për shkatërrimin dhe vdekjen? Me deklaratat tona për lidhjet e gjakut me Turqinë? Me kokëfortësinë për të mos u penduar? Me zonjën Macbeth nëpër këmbë, e sigurt, agresive dhe e shëndetshme, që është më krenare se kurrë për krimet monstruoze? Me nostalgjinë për vrasjet dhe kasapët e djeshëm? Me atë prirjen e frikshme që kemi për të rehabilituar në skenën e historisë njeriun më të lig dhe më dëmsjellës të shqiptarëve? Me atë ligështinë tonë për të vlerësuar dhe për të vënë në krye të politikës atë më të korruptuarin dhe atë që na përçmon më shumë? Me përbaltjen e figurës së Skënderbeut dhe të Nënë Terezës? Me veset e korrupsionit e të këmbëshkeljes së njeriut më nevojtar? Me atë gatishmërinë për të respektuar atë që na vjedh më shumë e për t’iu hakërruar atij që vjedh një copë bukë? Me përçmimin ndaj vlerave tona? Me shprehinë e mbrapshtë të përbaltjes me shpifje dhe prapa-shpinësira?

Puna është tek pikë-kthesa, tek hedhja e këmbëve përpara tek shohim me dyshim nga pas. Tek ecja drejt asaj portares së ngushtë, drejt livadheve të paqta me vetveten. Që dhe shqiptari të mbërrijë më së fundi në shtëpinë e vet.

30

E shtunë-diel, 18-19 janar 2014

Fjalëkryqi klasik 1

2

3

NSA mbledh 200 milionë mesazhe në ditë 4

5

6

7

8

9

10

13 15

16

17

18

19

24

25

26

32

33

31

23

34 39

35

40

36

27

28

42

46

47

50

29

Fjalëkryqi klasik është një nga lojërat enigmatike më të përhapura në botë. Fjalëkryqet e para filluan të botoheshin që në shekullin e XVIII dhe vazhdon të jetë e preferuar edhe në ditët e sotme.

4

43

48

44 Koha e fillimit ____:____

49

Koha e mbarimit ____:____

51

Horizontalisht:

Vertikalisht:

1. Saimir, regjizor i njohur i kinemasë shqiptare. 5. Sigla e Përmetit. 7.

Armë zjarri. 12. Ambasada Amerikane. 13. Vendim me shkrim që merret në fund të punimeve të një konference. 15. Pjetër Iliç, kompozitor i famshëm rus. 19. Kopshti biblik. 20. Deri në kohën kur flasim ose deri në çastin, për të cilin flasim. 21. Kryeqyteti i Armenisë. 25. "Ashtu qoftë". 25.

Titull fisnikërie. 27. Dorian, kompozitor i njohur i muzikës shqiptare. 28.

Mace angleze. 29. Kafshë gjitare shtëpiake. 30. E enjtur, a e nxirë në vendin ku jemi vrarë. 33. Përemër pronor. 34. Përfytyrim ideal i shoqërisë njerëzore, ku të gjithë njerëzit do të ishin njëlloj. 36. Mënyra se si shprehet dikush. 37. Sigla e Korçës. 38. Saze pa të forta. 39. Thesar në dialekt. 40. Hamall porti. 43. Aleanca Demokratike. 45. Pakënaqësi e drejtë që lind e shpërthen me vrull si kundërshtim dhe që nxitet nga veprimet e padrejta të dikujt. 47. Notë muzikore. 48. Rreshtim i trupave në ushtrinë e lashtë greke. 49. Përdoret kur mallkojmë dikë.

1. Ergys, futbollist i Kombëtares. 2. Bimë me erë të mirë që përdoret për gatim. 3. Element kimik me simbol Cu. 4. Bimë barishtore shumëvjeçare, me gjethe të dhëmbëzuara. 5. Heqja e së drejtës për të marrë pjesë diku.

6. Notë muzikore. 7. Sistem shenjash, që përdoret për dhënien e një njoftimi. 8. Thirrje e stadiumeve. 9. Det fare i qetë para stuhisë. 10.

Universiteti Tiranës. 11. Sëmundje që shfaqet me shtrëmbërim të kockave. 14. Skuadër futbolli e njohur ruse. 16. Toromani, balerinë. 17.

Saranda në makina. 18. Romani më i famshëm i Fatmir Gjatës. 22.

Zbërthimi i fjalëve ose i fjalive në pjesët përbërëse për të përcaktuar vlerat e tyre gramatikore. 24. Ministria Arsimit. 26. Huta, këngëtare. 29.

E kam emrin. 30. Hasi në makina. 31. Në rregull. 32. Njeri që shquhet për cilësi të larta dhe që merret si shembull për t'u ndjekur. 35. Edit, këngëtare e famshme franceze. 38. Pjerrtas ose tërthorazi në një anë.

41. Mbahet në dorë. 42. Zakon fetar. 44. U rrëzua. 46. Mapo pa të forta.

Sudoku | nivel mesatar 4

7

4

4

5

9

5 8

5 8

3

2 9 6

5 9 8 4

4 3

4 9

7

2 9

1 7

3

2

5

4

4 5 7

6 8

Plotësoni vendet bosh në mënyrë që çdo rresht e kolonë të ketë numrat nga 1-9.

7 8

7 9

1

1

7

Agjencia Kombëtare e Sigurisë në SHBA për çdo ditë grumbullon rreth 200 milionë SMS përmes programit të quajtur Dishfire, thuhet sipas një raporti të ri të pbulikuar nga gazeta britanike, The Guardian.

Agjencia e ka përshkruar programin e grumbullimit të mesazheve si një “minierë ari” për eksploatimin e të gjitha llojeve të të dhënave personale.

Dokumentet e rrjedhura nga ish-kontraktori i NSA, Edward Snowden zbulojnë se agjencia amerikane i përdor këto të dhëna për ti nxjerr të dhënat e mesazheve nga dërguesit dhe pranuesit e tyre, përkatësisht për marrjen e të dhënave personale si informacionin për lokacionin, aktivitetin financiar dhe kontaktet, thotë raporti i publikuar sot. Një prezantim i NSA e përshkruan programin Dishfire si një minierë ari për eksploatim, dhe një grumbull i të dhënave të pasura dhe me ndikim të madh, duke thënë se shkalla e përdorimit është rritur, marrë parasysh edhe njoftimet që përdoruesit e telefonave mobil i marrin nga kompanitë ajrore, klinikat shëndetësore, dhe bankat. Në raportin e publikuar në gazetën britanike thuhet se gjatë prillit të vitit 2011, agjencia amerikane vetëm për një ditë kishte arritur të mbledh më shumë se 194 milionë mesazhe telefonike.

37

41

45

12

20

22

38

11

14

21

30

9 5 2

3

7

Koha e fillimit _____:____ Koha e mbarimit ____:____

Numërkryq

Horoskopi i ditës DASHI (20/III-20/IV)

DEMI (21/IV-20/V)

Marrëdhënia juaj ne çift do evoluoje si duhet gjate kësaj dite. Venusi do jete planeti qe do ju mbështesë gjithë kohës dhe do iu beje te ecni ne rrugën e drejte.

Beqaret ka shume mundësi te takojnë dike qe do iu pëlqejë jashtë mase qe ne momentin e pare qe do e shohin.

Ne planin financiar do ju duhet te bëni shume kursime për t’ia dale mbanë.

Do jeni shume provokues sot me partnerin tuaj dhe kjo mund te sjelle debate ne ndonjë moment. Kujdes sepse jo gjithmonë partneri do jete ne humor për t’iu duruar. Beqaret do ndihen me se miri ashtu si janë dhe nuk do e ndiejnë aspak nevojën e një personi te dyte. Ne planin financiar planetët do ndikojnë negativisht dhe mund te sjellin probleme.

BINJAKET (21/V-20/VI)

GAFORRE (21/VI-22/VII)

Ata qe janë tashme ne një lidhje do bëjnë çmos sot ta përforcojnë edhe me tepër atë dhe do fillojnë ta mendojnë me seriozisht te ardhmen se bashku. Beqaret nga ana tjetër duhet t’i njohin mire personat qe do takojnë para se te hedhin çdo hap me tej.

Asnjëherë nuk duhet pasur besim te verbër. Ne planin financiar kujdes mos tregoheni te pamatur sepse do keni vështirësi.

Pritet një furtune e madhe sot ne jetën tuaj ne çift. Do keni shume debate dhe mosmarrëveshje dhe nuk do dini nga t’ia mbani. Me mire largohuni për pak kohe nga njeri-tjetri sa te qetësohet situata.

As beqaret nuk do kenë një dite te mire.

Qëndroni ende ashtu si jeni. Financat fatmirësisht nuk do jene te këqija, por nuk duhen kryer shpenzime marramendëse.

LUANI (23/VII-22/VIII)

Kujdes me mënyrën si do silleni sot me partnerin sepse situata mund t’iu dale jashtë kontrollit. Tregohuni te arsyeshëm dhe mos e fajësoni gjithmonë atë qe keni ne krah. Beqaret do dini ku dhe si ta kërkojnë princin e tyre te kaltër. Ka gjasa ta gjejnë sot. Financat duhen menaxhuar me shume kujdes dhe maturi derisa te arrihet qëndrueshmëria.

PESHORJA (23/IX-22/X)

4

8

5

4

1

Gjeni figurën duke bashkuar pikat

Ka shume gjasa qe sot te mendoni për një ndarje ju qe jeni ne çift. Ka kohe qe partneri po iu qëndron larg dhe nuk po merrni ngrohtësinë e kërkuar. Para se te vendosni gjithçka flisni edhe njëherë me te. Beqaret do kenë dashuri me shikim te mare dhe do e ndryshojnë njëherë e mire jetën.

Financat do fillojnë te përmirësohen ndjeshëm. Do ndiheni mire për këtë fakt.

SHIGJETARI (22/XI-21/XII)

Plotësoni tabelën me numrat e dhënë!

Ngjyrosni pjesën me pikë dhe zbuloni figurën

Numra me 3 shifra: 041, 125, 375, 474, 525, 541, 653, 854.

Numra me 4 shifra: 1554, 3259, 4253, 4751, 5241, 54668, 7873, 9587.

Numra me 5 shifra: 01525, 14785, 18825, 42885, 47858, 48541, 51143, 52365, 52563, 52961,

54668, 56663, 56555, 67468, 76452, 85464.

Numra me 6 shifra: 203256, 216495, 342585, 425515, 478485, 544478, 546517, 558475, 591044, 632014, 652320, 722380, 785415, 841014, 864525, 874854.

Do mbylleni ne vetvete sot dhe nuk do ja tregoni as partnerin tuaj brengat dhe vuajtjet shpirtërore. Megjithatë ai qe keni ne krah do beje çmos qe t’ua ndryshoje gjendjen. Për beqaret do ndodhe ajo te cilën e kane pritur gjate. Gjithçka do marre një tjetër drejtim. Financat me pak kujdes mund te kenë përmirësime. I keni te gjitha aftësitë e duhura.

UJORI (20/I-19/II)

Gjeni 10 ndryshimet

www.mapo.al

Rutina e jetës suaj ne çift do ju duket edhe me e rende gjate kësaj dite. Flisni hapur me partnerin dhe mundohuni te gjeni zgjidhjen me te mire për te dy. Beqaret nuk do jene shume ne humor Për te filluar një lidhje. Ne planin financiar fali do iu buzëqeshë. Do keni mundësi edhe te kryeni shpenzimet e duhura edhe te hiqni para mënjanë.

VIRGJERESHA (23/VIII-22/IX)

Gjate kësaj dite do e keni me te lehte t’i shprehni ndjenjat ne çift dhe atmosfera do behet me e ngrohte. Edhe ata qe kane pasur mosmarrëveshje te shume do jene disi me te qete. Beqaret nuk do pëlqejnë te fillojnë lidhje serioze edhe pse mundësitë do jene te shkëlqyera. Financat do jene goxha te paqëndrueshme. Kujdes me çdo shpenzim qe te kryeni.

AKREPI (22/X-21/XII)

Nuk do kuptoheni aspak mire me partnerin tuaj gjate kësaj dite dhe priten debate te forta me te. Mos kërkoni as te dale e juaja dhe as te hidhni poshtë çdo mendim te tij, por gjeni rrugën e mesme. Beqaret duhet te bëjnë durim sepse shume shpejt do vije dhe dita e tyre. Për financat do jete koha për te riorganizuar te ardhurat. Mundohuni te hiqni edhe ndonjë para mënjanë.

BRICJAPI (22/XII-20/I) Lidhja ne çift do filloje te forcohet edhe me tepër gjate kësaj dite. Nuk do keni me konflikte te ashpra dhe për çdo hatermbetje do flisni menjëherë. Beqaret ka mundësi te nisin një histori dashurie me personin qe kane njohur para disa muajsh. Ne planin financiar nuk është ende koha për operacione te rrezikshme. Dëgjojini me kujdes këshillat qe do iu japin miqtë.

PESHQIT (20/II-19/III) Do e ngrini ne piedestal partnerin tuaj gjate kësaj dite, pa e ditur se ai ne fakt ka kohe qe ia ka hedhur sytë dikujt tjetër.Tregohuni me dinake dhe gjeni mënyrën për ta kontrolluar. Beqaret do ndihen mire aq te lire sa janë.

Miqtë nuk do iu lënë kohe qe ata te mërziten. Saturni do ju nxite te tregoheni me te organizuar me financat.

E shtunë-diel, 18-19 janar 2014

31

www.mapo.al

mapo lunch

Ervin Demo

Mira Kazhani

Start up Albanian

Na ndodh të gjithëve që të kemi përreth miq, rrethana, momente të cilat për shkak se jetojnë në të përditshmen përvetësohen si diçka e zakontë nga mendja jonë. Nuk lodhem të analizoj (të paktën jo më) se si, e pse i marrim disa vendime dhe ndërtojmë kode të përbashkëta. Unë nuk dua t’ia di më për rregullat e të tjerëve, sepse më dalin e teprojnë të miat. Më duket se i rashë pak gjatë, por dua t’ju rrëfej se të paktën Ervinin nuk ma rekomandoi asnjë tjetër, veç vetja ime. E kam prej shume vitesh mik, një nga ata me të cilët ndoshta zihem më shumë. Ndoshta sherrosem edhe me të tjerë, por me Ervinin debati është i zëshëm për shkak se çdo gjë e tij është me zë të lartë. Kështu jeton dhe është ndërtuar pedagogu Ervin Demo, njëkohësisht zv/Rektor i UT. Nuk i kam treguar për arsyet e vërteta të drekës së sotme, por do gjej një mënyrë ta bind që bisedën tonë këtë herë ta botojmë. Kushedi, ndoshta nuk do debatojmë me zë të lartë e s’do ta mbyllim siç është traditë, me ndonjë fjalë nga zhargoni simpatik i fjalorit, piiiip!

Ervini lexon shumë. Kryesisht për sipërmarrjen dhe menaxhimin pasi lidhen drejtpërdrejt edhe me profesionin e tij. Ai ka një edukim britanik pasi ka studiuar atje për shumë vite. Por nuk është nga ata profesorët e rinj në moshë që kur kthehen në Tiranë, lyejnë flokët me xhel e injorojnë çdo gjë përqark, si profane. Përkundrazi, ai ndonjëherë më duket kudo dhe askund. Vjen dhe merr pickime në botën tonë dhe më pas tërhiqet në idetë e tij. Them kështu sepse ndryshe nga të gjithë njerëzit që njoh, ky djalë nuk jeton me numër rrahje zemre, por me ide. Unë i them shpesh që ai merr oksigjen e çliron ide.

Mbrëmë p.sh, ja se ç’ka bërë: Mbrëmë kam fjetur shumë vonë dhe keq (nxjerr iphone dhe më tregon një program, i cili mat cilësinë e gjumit).

Po mendoja për të hapur një kompani në të ardhmen e afërt. M’u ndez motori Mira, dhe nuk kish burrë nëne që e fikte, - tregon ai duke qeshur gati me ironi me veten. Sepse kam përshtypjen që edhe ai vetë habitet nga Ervini.

Nuk më tregon se për çfarë konkretisht, por nuhas që është diçka që ka të bëjë me idetë dhe marketingun. Këta muajt e fundit nuk i ka pushuar goja duke folur me pasion për Flipbordin shqiptar që ai vetë ka ndërtuar dhe që ka vendosur ta quajë “Plot”.

-Fiks ia ke gjetur këtë emrin, - e ngacmoj.

-Ah, mos më prek tek Plot-i. Ai do jetë superprojekt. Ke për të parë Mira.

Në fakt unë e besoj, edhe pse shpesh më pëlqen ta bëj të mendoj të kundërtën, se është gjynah ta lësh Ervinin në paqe. Në kuptimin e mirë të fjalës!

Unë takoj shumë pak njerëz të cilët kanë projekte dhe ide në këtë vend. Zakonisht shqiptarët që takoj unë, duan ose të blejnë një shtëpi, një çantë celin, të kapin diku një rrogë të mirë, të konkurrojnë me atë që ka tjetri! Po Ervini është rasti tipik që nuk kërkon jetën e të tjerëve dhe nuk është në garë me askënd.

-Pse nuk je në fakt në garë ti Ervin?

-Nuk më motivon mua konkurrenca! Plus që nuk kam asnjëherë ndjesinë që dikush po më vjedh idenë. Unë nuk jam në luftë me të tjerët, jam me veten time. Të thashë, mbrëmë kam fjetur keq vetëm nga ideja që duhet të bëja diçka të re. Nuk rri dot rehat. Unë e gjej kënaqësinë më të madhe tek idetë dhe realizimi perfekt i tyre. Nuk më shijon suksesi, madje nuk e provoj gëzimin e tij sepse me të mbaruar diçka dua të zë fill një tjetër.

Ervini nuk ndjek median shqiptare, madje është aq ironik sa më thotë se edhe kur lexon ndonjë artikull të mirë, dyshon se mund të ketë qenë përkthim nga “The Economist” ose ndonjë prestigjioze tjetër ndërkombëtare. Kjo nuk e bën të pasjellshëm, por vetëm të ndershëm me atë që thotë.

-Cili është kombi që të pëlqen më shumë?

Ndoshta Britania, meqë ke jetuar atje?

-Sigurisht që Britania është një vend që më pëlqen, por sa mirë që ma bëre këtë pyetje, ku të vajti mendja moj dreq, - më kthehet disi i frymëzuar nga një përgjigje që po i rreshton fjalitë në atë mendjen e tij të shpejtë si një ‘Ferrari’.

-Izraeli është kombi që më pëlqen më shumë! Është një libër që kam lexuar dhe që tregon sesi u bë i suksesshëm Izraeli i ri. “Start up Nation” quhet. Aty mund të marrim shembull edhe për Shqipërinë nëse duam ta ndërtojmë. Në libër kupton se një komb ndërtohet si një biznes, si një kompani. Mjafton ideja dhe realizimi i saj perfekt.

Izrael i ri, jo ai i konceptit territorial u krijua fillimisht më shumë si një ide, një bindje dhe më pas u bë komb. Një komb që para se të ishte shpallur shtet, kishte ndërtuar një universitet. Edukimi në atë vend është diçka brilante. Ja pse e dua këtë komb. Nuk merrem me teori konspirative unë.

Më mjafton të di që atje janë universitetet më të mira në botë, se libri ishte para kushtetutës dhe të më mjaftojë. Pse më pëlqen Izraeli? Sepse përtej shpirtit sipërmarrës që ata sigurisht e kanë, në ADN-në e këtij vendi ka qenë fillimisht edukimi.

-Epo e ke sëmundje profesionale, - i them unë.

E dashke për shkak të arsimit. Dhe meqë dole vetë në këtë temë.... Të vjen keq për universitetin shqiptar i cili është katandisur si mos më keq?

-Nuk jam dakord që është katandisur. Por pa dyshim universitetet shqiptare kanë nevojë për një reformë të thellë. Po ta marrësh universitetin

si një njeri, do kuptosh se janë të gjithë të njëjtë, me hundë, buzë, flokë. Dua të them, nuk janë të dallueshëm. Universitetet duhet të kenë identitetin e tyre. Janë bërë gabime të mëdha,- tregon ai duke e ngritur zërin dhe duke u nervozuar pak.

Modeli i diplomës Bossi? Apo politika?

-Të gjithë bashkë, dështuan. Unë nuk them se nuk duhet të ketë sistem privat. Nuk merrem as me emra. Nuk them që nuk ka Privat me standarde të mira gjithashtu, sepse s’mund t’i fus të gjithë në një thes. Por personalisht jam i pozicionuar tek një qëndrim hermetik:“Dija nuk blihet, nuk mund të jetë edukimi i brezave biznes”.

Ja ku e ke Britaninë me 99 % të universiteteve publik. Ka privat edhe atje, por janë shumë specifikë.

Problemi më i madh i universiteteve është fenomeni copy paste. Privati nga publiku, dhe publiku brenda llojit është gjithçka një kopje. Nëse nuk i dallojmë dhe nuk i bëjmë specifikë, atëherë do vazhdojmë të dështojmë.

-Çfarë është universiteti për ty?

-Po, absolutisht nëse do më duhej të zgjidhja një fjalë do thosha: Jetë!

-Kam dëgjuar që nuk mungon askush në leksionet e tua. Mirë femrat i kuptoj, por edhe meshkujt nuk mungojnë?

Qesh, dhe më thotë se kështu ka dëgjuar edhe ai. “Si pedagog më mjafton që ata të vijnë dhe të ndjekin leksionet. Shkaqet nuk i komentoj sepse në punë jam serioz”.

Biseda ndalet nga kamerieri, i cili sjell disa gatime shumë të këndshme të restorantit “Melograno”. Një kuzhinë tipike e Italisë së jugut dhe

Ndërsa ai thotë këtë, kam bindjen tashmë “izraelite” se një si Ervini nuk është kurrë vetëm dhe se jeta jonë nëse duam, nuk bëhet vetëm nga njerëz, por edhe ide. Ato nuk të braktisin kurrë! Të paktën jo pedagog Ervinin. Nuk e di nëse ia dola t’ju njihja me Ervin Demon. Por një gjë e them me siguri, ai çdo ditë njihet nga e para me veten e tij. Dhe kjo nuk është pak!

me Ervinin të paktën në ushqim jemi dakord se ia vlen të mos mbash dietë kur përpara të shfaqën gjëra kaq të mira me disa emra pak të vështirë për t’u kujtuar. Biseda shkon tek politika dhe sot për fat të mirë nuk ka sherre. Ndoshta se ai e di që unë do i shkruaj të gjitha. Për mua ai është i lindur për politikë, por asnjëherë nuk e kam kuptuar nëse është i djathtë apo i majtë. Ervini gjen kudo një kritikë dhe kurrë nuk kënaqet me punët e të tjerëve.

-Do i futesh politikës?

Këtë nuk e di. Nëse do jetë politika si ka qenë këto 10 vitet që unë jam kthyer e jetoj në Shqipëri, nuk besoj. Por nuk e fsheh që politika më duket mjeti më i mirë për të realizuar idetë. Në një kohë më të përshtatshme patjetër që do futesha, por nga ato që shoh deri tani mund të them që do ishte dhe një konsum, përdorim i kotë i shpirtit.

-Po ti për çfarë po e përdor shpirtin?

-Për të shijuar ato që më pëlqen të bëj.

-Nuk është se jeta jote private është si e Hollande?

-Jeta ime nuk mund të jetë si e Hollande sepse ende nuk e kam një first lady.

-Jo, e kisha fjalën jeta juaj private, është çështje shumë private?

-Po, në këtë pikë është private.

-Ja që paska gjëra nga privati që ju vijnë përshtat, - e ngacmoj unë.

-Meqë jemi duke folur publikisht edhe për publiken edhe për privaten, do më tregosh se kur do martohesh? Nëse ke në plan?

-S’e di. Po më pëlqeu, do martohem një ditë.

Ende nuk ka ndodhur. Nuk kam plane për gjëra që varen nga rrethanat.

-Mendova se çdo gjë varej vetëm nga ty?

-Sot po tregohem i sinqertë sepse nuk po flas vetëm me një mike, por me lexuesin dhe unë nuk e snoboj kurrë shumicën. As ty, sigurisht! Vetëm idetë varen nga unë.

Ke ndonjë dobësi?

-Ndoshta jam pak impulsiv. Dhe mbase me njerëzit jam më i mirë sesa duhet.

-Po njerëzit e meritojnë të jesh më i mirë sesa duhet, - i them unë.

Po, pa dyshim që nuk pendohem. Unë nuk shoh anët negative të njerëzve. Po të ishte ashtu, rrezikon të mbetemi të gjithë vetëm.

Ndërsa ai thotë këtë, kam bindjen tashmë “izraelite” se një si Ervini nuk është kurrë vetëm dhe se jeta jonë nëse duam, nuk bëhet vetëm nga njerëz, por edhe ide. Ato nuk të braktisin kurrë!

Të paktën jo pedagog Ervinin. Nuk e di nëse ia dola t’ju njihja me Ervin Demon. Por një gjë e them me siguri, ai çdo ditë njihet nga e para me veten e tij. Dhe kjo nuk është pak!

32

E shtunë - e diel 21-2213-14 dhjetor E shtunë - e diel prill2013 2013 www.mapo.al www.mapo.al

Për më shumë informacion, ju lutem na kontaktoni: Shoqëria Administruese e Fondit të Pensionit SiCRED sh.a.

Adresa: Rruga "Mustafa Matohiti" Nr.4, Tiranë tel.: +355 44538674 e-mail: pensions@sicred.com.al web: www.sicred-pensions.com.al Shoqëria e Sigurimit të Jetës SiCRED sh.a.: Adresa:Rr.”Jul Variboba”, Përballë Top-Channel, Tiranë tel.: +355 4 22 37 549 e-mail: contact@sicred.com.al web: www.sicred.com.al

Të gjithë anëtarët e Fondit të Pensionit Vullnetar “SiCRED Pensions” përfitojnë FALAS: Sigurimin e Jetës Zbritje deri në 40% në shërbimet mjekësore!

Oferta është e vlefshme nga data 15 Shtator 2013 deri në 31 Gusht 2014!

Mjafton të jeni anëtar apo të anëtarësoheni tani në fondin e pensionit vullnetar “SiCRED Pensions” dhe përveç shërbimeve profesionale të ofruara nga SiCRED Pensions, ju përfitoni FALAS nga SiCRED: • Sigurimin e jetës • Ulje deri në 40% në klinikat dhe spitalet e rrjetit mjekësor SiCRED

Për të përfituar sigurimin tuaj, si dhe zbritjet në rrjetin mjekësor, paraqituni sa më shpejt në degën më të afërt të SiCRED.