Mapo 26 27 tetor ok

mapo lunch

Politikë

Qeveria bllokon bastet online, nxirrnin 700 mln USD jashtë

Nova demokratia Tonin Gjuraj

Eduart Selami: Po jetoj një emocion të bukur në Tiranë

Rama: Shifra që shoqëria jonë humbet në aventurën e basteve online në destinacione jashtë Shqipërisë brenda 1 viti varion nga 700 deri në 500 milionë dollarë”. Mbrojtje 24 orë në ditë për drejtoreshën e Lojërave të Fatit Faqe 4

Free to choose

milton friedman

single & the city

Nga Mira Kazhani Unë jam nga ata njerëz që besoj se emri dhe mbiemri kanë ndikim në jetët tona, por kjo është diçka tejet personale që pa dyshim nuk mund të imponohet dhe mund të tingëllojë e pakuptimtë për dikë tjetër”.

Iva tiço

Idi, essi,uni ylli pango

E shtunë-diel 26-27 tetor 2013

Themelues henri Çili- Kryeredaktor Arion Sulo - Numër 1048 Viti iV botimit. Çmimi 30 lekë. 1.5 euro. www.mapo.al e-mail: gazetamapo@gmail.com. Adresa: BLV "Gjergj Fishta"

Turqia, mon amour...

“Vëllazëria” e dy liderëve shqiptarë në Ballkan me kryeministrin turk ndez debatin mbi diplomacinë dhe identitetin e shqiptarëve. Karta ekonomike në marrëdhëniet e reja Tiranë-Ankara dhe pikëpyetjet mbi modelin e Erdogan. Çfarë fitojmë dhe çfarë humbim në dashurinë e re për Turqinë?

Ferid Duka dhe Afrim Krasniqi komentojnë manifestimin në Prizren

intervista e javës

editorial

Tokë pa kontinent

esse

Dyzet ditë dhe katër pikëpamje për qeverinë Rama

Zhbërjet e Rama-Metës, rrezik real për marrjen e statusit

Një letër që do na vijë pas vdekjes

alfred lela

Preç zogaj

Faqe 3

mapo libri Ali Pasha, luan apo dhelpër në sarajet e Sulltanit?

Ringritja e PD, Lezhja: Të hiqet dorë nga ata që u bënë politikanë me zor Gjergj Lezhja flet për herë të parë për “rotacionin” e pushtetit në Kryeministri, ku ai ishte i fundit që dorëzoi çelësat, si Sekretar i Përgjithshëm. Ai zbardh gjithashtu detaje nga procesi delikat që pasoi zgjedhja e kryetarit në PD, jep opinionin e tij mbi reformën në polici, si dhe komenton bashkëpunimin me Presidentin Nishani Faqe 10-11

Britaniku Jason Goodwin është ndër të fundit që për vite me radhë ka hulumtuar në arkivat osmanë për të zbuluar anë të panjohura të pashait shqiptar, që i sjell në librin e tij “Pema e Jeniçerit” Faqe 21

ekonomi

Taksë e re për makinat e vjetra, do të paguajnë më shumë Ministri i Zhvillimit Ekonomik, Arben Ahmetaj, në një takim me koncesionarët e makinave la të kuptohej se shumë shpejt do të merren masat që ata që kanë makina të vjetra të paguajnë më shumë

Faqe 4

Faqe 13

rudolf marku

Faqe 28

intervista

Sajmir Kodra

Lëvizja tek “Agon” dhe partneri i ri që do kem në ekran Sajmir Kodra, pak para fillimit të emisionit në “Agon Channel” flet për partnerin që do ketë në krah, por edhe jetën jashtë studios dhe raportin me të birin, që nga lindja e të cilit ka lënë sportet ekstreme. Deri sa erdhi kjo ofertë që i ktheu adrenalinën

Faqe 18

2

e shtunĂŤ-e diel, 26-27 tetor 2013

www.mapo.al

E shtunë-diel, 26-27 tetor 2013

3

www.mapo.al

Editorial

Foto e javës

Dyzet ditë dhe katër pikëpamje për qeverinë Rama

Alfred Lela

Tenori Saimir Pirgu, gjatë koncertit për kauzën "Down Syndrome Albania"

Foto: LSA

javore

personazh

E shtunë-diel,26-27 tetor 2013 Na vizitoni çdo ditë në www.mapo.al

Në brendësi Ringritja e PD, Lezhja: Të hiqet dorë nga ata që janë bërë politikanë me zor

Punë, në kuptimin e një gjëje që është filluar e mbaruar, ka shkuar nga një vend në tjetrin, është bitisur, kur i thonë, nuk kemi parë. Po të përjashtojmë ndoshta një të ministrit të Punës(!) Erion Veliaj, i cili u ka bërë strehë romëve të mbetur peng të katër rrugëve, diku mes Lanës e Pallatit me Shigjeta. Por, 40 ditë ndoshta janë shumë pak për punë. Puna, ashtu si harrimi, fillon e ndodh pas të dyzetave.

Gjergj Lezhja flet për herë të parë për “rotacionin” e pushtetit në Kryeministri, ku ai ishte i fundit që dorëzoi... Faqe 10-11

4 5 6 13 31 24

Politikë

Qeveria bllokon bastet online, nxirrnin 700 mln USD jashtë

Sajmir Kodra Lëvizja tek “Agon” dhe partneri i ri që do kem në krah

Vendimi

Ikin Zhani Ciko dhe Shima, emërohen Kerni dhe Shabani

Kronikë

Vrasja e Doçit, xhaxhai: Ishte i punësuar në biznesin e kazinove

Preç Zogaj

Zhbërjet e Rama-Metës, rrezik real për marrjen e statusit

Mapo Lunch/Mira Kazhani

Eduart Selami: Po jetoj një emocion të bukur në Tiranë

Pyetësori

Anilda Ibrahimi: Shqiptarët si italianët, shohin komplote në të gjitha anët

Ali Pasha, luan apo dhelpër në sarajet e Sulltanit?

Kolona / ide/ debate

26

Free to choose

27

Nova demokratia

28

esse

29

Idi, essi,uni

23

Recensë

31

Mapo lunch

Milton Friedman Ylli Pango

Kur Sajmir Tahiri ishte deputet i Partisë Socialiste dhe aspirant për Ministër të Brendshëm, përgjatë një muaji si gushti të mbushur me vrasje, aksidente e të tjera, nuk pushoi së shpalluri se gjendja e rëndë dhe mungesa e rendit në vend lidhej drejtpërdrejt me mangësitë e ministrit në detyrë asokohe, Flamur Noka. Tani rolet kanë ndryshuar. Ish-ministri Noka ka bërë vetëm një dalje publike, ndërkohë që numri i atentateve, vrasjeve, aksidenteve dhe amullisë në trafik vazhdon të jetë kërcënues, sikur asgjë të mos kish ndryshuar në drejtimin e vendit. Sikur asnjë ministër të mos ish ndërruar.

Dyzet ditë ndoshta janë pak për të profilizuar një qeveri ende të re. Le të themi megjithatë, me anë të një parabole cinike se të dyzetat e qeverisë së kaluar dhe dyzet ditët e nusërimit të qeverisë së re të lënë shijen e një karamboli të madh në një prej rrugëve të çmendura të Shqipërisë. Më shumë se sa të një serie shenjash që na japin të kuptojmë se si do të udhëheqë kabineti i ri. Kjo sepse lëvizjet e deritanishme kanë qenë spektakolare, por fillestare; zhurmëmëdha, por selektive.

Rendi dhe siguria nuk janë përmirësuar në dyzet ditë.

Madje nuk është përmirësuar as imazhi apo besimi, i cili nëse ekziston, shërben edhe si njëfarë pararendësi apo gardiani i gjendjes. Ministria e Brendshme u vu në siklet pas një shpërthimi të dalë huq që u skicua për të prodhuar forcë dhe magjepsje, por kërkoi një ndërhyrje mekanike kur teknologjia e dinamitit nuk e bëri punën.

Këmbanave të ekonomisë u është rënë më fort se të gjithave dhe qeveria ka kaluar në parlament me anë të një akti normativ një shtesë në buxhet, gjithashtu të kundërshtuar nga opozita me arsyetimin se po merret borxh

Tonin Gjuraj

Luljeta Lleshanaku

Rudolf Marku Mira Kazhani

shtesë për shpenzime qeveritare dhe jo për punë publike apo shërbime ndaj publikut. Qeveria e re ka kundërshtuar veten kur e ka shtyrë borxhin publik në kufijtë e 70 përqindëshit nga kufijtë e 60-tëshit ku e gjeti, duke harruar edhe një deklarim gjatë fushatës elektorale sipas të cilit, borxhi publik i qeverisë Berisha shkonte në 100 për qind të PBB, por ky fakt po fshihej.

Në planin politik të brendshëm mazhoranca, sidomos me aktin normativ me të cilin përmbysi ligjin e Nëpunësit civil, sinjalizoi riciklimin e klimës së mosbesimit dhe përplasjeve me opozitën. Përveçse prishi votën unanime të majit për Nëpunësin…ftoi opozitën që të ulej me të për t’u pajtuar për minimin e konsensusit, dhe në përmbyllje të këtij cinizmi i shkëputi pakicës edhe një deputet republikan duke i siguruar vetes 84 votat e një shumice të cilësuar, e megjithatë antikonsensus.

Gjeopolitikisht shefi i qeverisë së re ka hapur një love affair provokues me Turqinë dhe kryeministrin Erdogan, pavarësisht imazhit ndërkombëtar prej autoritaristi të këtij të fundit. Rama e ka shpallur partner strategjik Turqinë, por pa dhënë ende arsyen apo arsyet, madje i kompleksuar për të pranuar se diplomacia ekonomike është një prej mjeteve të politikës së jashtme, dhe asgjë për t’u qortuar.

Me Greqinë dhe Italinë, të dyja në sizmikat e tyre të telasheve ekonomike, ka zgjedhur politikën e deklaratave ‘të ngrohta’. Me Athinën ka krijuar një kordon diplomatik reciprociteti. Ndoshta me vend e me mend.

Punë, në kuptimin e një gjëje që është filluar e mbaruar, ka shkuar nga një vend në tjetrin, është bitisur, kur i thonë, nuk kemi parë. Po të përjashtojmë ndoshta një të ministrit të Punës(!) Erion Veliaj, i cili u ka bërë strehë romëve të mbetur peng të katër rrugëve, diku mes Lanës e Pallatit me Shigjeta. Por, 40 ditë ndoshta janë shumë pak për punë. Puna, ashtu si harrimi, fillon e ndodh pas të dyzetave.

4

E shtunë E shtunë - e- diel e diel 26-27 13-14tetor prill 2013 www.mapo.al

vendimet

Shifra që shoqëria jonë humbet në aventurën e basteve online në destinacione jashtë Shqipërisë brenda 1 viti varion nga 700 deri në 500 milionë dollarë. Shifër kjo dhe formë e papranueshme për një vend europian”, tha Kryeministri Rama

Bllokohen bastet online, truproja për kreun e lojëtave të fatit Shumë shpejt do të bllokohen të gjitha lojërat e fatit dhe bastet online. Kryeministri Rama tha se kjo do të garantohet me vendim qeverie dhe bllokimi i websiteve do të mundësohet nga Ministria e Inovacionit

B

astet online nuk do të jenë më funksionale brenda Shqipërisë, për shkak të një vendimi të posaçëm që ka marrë qeveria për mbylljen e tyre. Lajmin e dha vetë kryeministri Rama në një takim me gazetarët në sqarim të kësaj çështjeje, duke garantuar se shqiptarët nuk mund të humbasin më para që derdhen jashtë shtetit me baste online në website të huaja. Kryeministri shpjegoi se bllokimi do të mundësohet nga Ministria e Inovacionit.

Humbja

Shifra që shoqëria jonë humbet në aventurën e basteve online në destinacione jashtë Shqipërisë brenda 1 viti varion nga 700 deri në 500 milionë dollarë. Shifër e papranueshme dhe formë e papranueshme për një vend evropian”, tha Kryeministri duke shtuar se nuk do të ketë më baste online për të kërkuar f atin jashtë Shqipërisë. “Do kërkojmë që të gjitha kalimet e internetit për këto website dhe për këto burime të shfrytëzimit të iluzionit se mund të pasurohesh në këto rrugë do të eliminohen. Nuk do ketë baste online për të kërkuar fatin jashtë vendit”, - tha Rama. Bastet online zakonisht ofrohen nëpërmjet pagesave me karta krediti. Humbjet në lojëra të tilla janë me vlera të mëdha për shkak të komoditetit që të ofron interneti, ku pavarësisht

orës dhe vendit ke mundësi të luash pafundësisht. Në Shqipëri ky fenomen është më i përhapur tek shtresa e mesme dhe tek të pasurit dhe ato që kanë njohuri më të thelluara për internetin dhe shërbimet e tij.

Lojërat e tjera të fatit

“Çdo aktivitet i ligjshëm i lojërave të fatit duhet të ushtrohet larg qendrave si shkolla, spitale, banka etj”, - tha Kryeministri. Sipas tij, kompanitë që janë të licencuara, jo vetëm që duhet të derdhin të gjitha detyrimet e prapambetura, por duhet të përgatiten për të vepruar konform ligjit në fuqi, ligj që ka provuar më parë se përcakton dhe vendndodhjen e tyre në një distancë të përcaktuar me objektet publike. “Të gjithë ata që ushtrojnë aktivitet të licencuar dhe që janë të rregullt në detyrimet për shtetin, të sigurojnë ato pika që nuk përmbushin kushtet e distancës nga shkollat, spitalet, bankat e të gjitha me radhë, siç e kërkojnë detyrimet ligjore”, - tha Rama. Sipas tij, krimi ekonomik përmes lojërave të fatit godet buxhetet e familjeve shqiptare dhe se mbi të gjitha cenon harmoninë e familjeve shqiptare. “Ky është një krim që cenon harmoninë familjare, e deri edhe ekuilibrat psikikë të shumë njerëzve, duke shkaktuar plagë sociale të patolerueshme si vendi ynë, për një vend që gjendet në mes të Europës, e ku ndërtohet dita-ditës perspektiva europiane”, tha Rama.

Mbledhja e djeshme e qeverisë është fokusuar në problematikat e lojërave të fatit dhe kumarit, nga ku Kryeministri ka kërkuar tolerancë zero.

Truproja për Drejtoreshën e Lojërave të Fatit

Drejtoresha e Njësisë së Mbikëqyrjes së Lojërave të Fatit,

Luneda Sufali është marrë në mbrojtje të Policisë së Shtetit me kërkesë të kryeministrit Rama.

Madje mbrojtja e saj me eskortë 24-orëshe është marrë me vendim të posaçëm qeverie. Vendimi thotë se kjo eskortë do të organizohet nga Ministria e Punëve të Brendshme. Një masë e tillë sigurie ndërmerret për t’i ofruar zonjës Sufali të gjithë mbrojtjen e nevojshme në përmbushjen e detyrës së saj dhe parandaluar çdo kanosje apo rrezik të mundshëm. Krahas Drejtoreshës së Tatimeve dhe Doganave, Luneda Sufali ishte një emërim surprizë i Kryeministrit Rama. Ajo u prezantua në këtë detyrë më 2 tetor 2013. Aksioni policor në sekuestrimin e lojërave të fatit dhe nisja e një auditimi të thellë praktikave të mëparshme të kësaj drejtorie, e kanë vendosur drejtoreshën Sufali në qendër të vëmendjes së njerëzve të përfshirë në këtë biznes miliona dollarësh.

“Kjo është një industri kriminale, e cila ka lulëzuar falë mbështetjes politike nën hundën e policisë që heton krimin ekonomik, çka nuk ka lënë vend për asnjë neglizhencë në sigurinë e drejtoreshës Sufali”, - shtoi ai.

Drejtoresha e Njësisë së Mbikëqyrjes së Lojërave të Fatit, Luneda Sufali

“Do kërkojmë që të gjitha kalimet e internetit për këto website dhe për këto burime të shfrytëzimit të iluzionit se mund të pasurohesh në këto rrugë do të eliminohen.

Nuk do ketë baste online për të kërkuar fatin jashtë vendit”, tha Rama.

Mungesa e të ardhurave në fund të shtatorit arrin në 27 mld lekë

Taksë e re për makinat e vjetra Ministri i Zhvillimit Ekonomik, Arben Ahmetaj, në një takim me koncesionarët e makinave la të kuptohej se shumë shpejt do të merren masat që ata që kanë makina të vjetra të paguajnë më shumë Vetëm gjatë vitit 2012 në Shqipëri janë importuar 60 mijë makina. Këto lloj automjetesh jo vetëm ndotin ambientin, por në shumë raste bëhen shkak për rrezikimin e jetës së qytetarëve. Çështja më e debatuar gjatë këtyre viteve në Shqipëri ka qenë pikërisht nëse duhet rritur apo jo taksa e qarkullimit të automjeteve. Jo më larg se në qershor të këtij viti, buxheti i shtetit pësoi

një humbje në vlerën e 2.5 miliard lekëve nga hyrja në fuqi e ligjit të ri për përgjysmimin e taksës së qarkullimit të makinave.

Edhe pse gjatë katër viteve të fundit kjo lloj takse është ndryshuar disa herë, ministri i Zhvillimit Ekonomik, Arben Ahmetaj, në një takim me koncesionarët e makinave la të kuptohej se shumë shpejt do të merren ma-

sat që ata që kanë makina të vjetra të paguajnë më shumë. Kjo ka qenë edhe një nga kërkesat e kompanive të cilat sjellin në Shqipëri makina me kilometrazh zero. Ata i bënë të ditur ministrit se e kanë të pamundur që të konkurrojnë në një treg i cili përveç informalitetit, tërheq klientët duke shitur më lirë automjetet. Por, a janë dakord drejtuesit e makinave për rritjen e kësaj takse? Vendet e Bashkimit Europian tatojnë më shumë automjetet e vjetra, të cilat bëhen shkak për mbrojtjen e ambientit. Por në Shqipëri, përveç pjesës së tregtimit të mjeteve me përdorim afatgjatë, shqetësim mbetet edhe pjesa e shërbimit që shoferi i bën makinës së tij.

Sipas të dhënave nga shoqata e transporteve, 80% e serviseve në vendin tonë punojnë në mënyrë informale.

Deficiti buxhetor ka vazhduar të thellohet edhe gjatë muajit shtator, ku arkës së shtetit i mungojnë rreth 26.9 miliardë lekë. Sipas të dhënave nga Ministria e Financave, të ardhurat nga administrata fiskale për 9-mujorin rezultojnë të jenë në vlerën 231.7 miliardë lekë, nga 258.7 miliardë lekë që ishte planifikimi në fillim të vitit, duke realizuar planin në masën 89.60 %. Totali i shpenzimeve për 9-mujorin ishte rreth 293 miliardë lekë për 9-mujorin, duke rezultuar 8.3% apo 22.6 miliardë lekë, në raport me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. Në krahasim me planin, shpenzimet totale buxhetore ishin 12.7 miliardë lekë më pak. Rritja e shpenzimeve në vlerë absolute ka ardhur si nga ato korente (14 miliardë lekë më shumë se 9-mujori 2012) ashtu dhe atyre kapitale (10.76 miliardë lekë më shumë me bazë vjetore).

E shtunë - e diel 19-20 tetor 2013

5

www.mapo.al

e qeverisë

Vendimi ka si qëllim ngritjen e grupit të punës të kryesuar nga ministri i Energjisë për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve të lindura me shtetin shqiptar

Lirohen Ciko dhe Shima, emërohen Kerni dhe Shabani Ndërkohë, në funksion të gjetjes së një zgjidhjeje për të shmangur arbitrazhin, Këshilli i Ministrave miratoi dje edhe ngritjen e grupit të punës për zgjidhjen e mosmarrëveshjes ndërmjet Republikës së Shqipërisë dhe shoqërisë CEZ a.s.

TIRANË Ngritja e një grupi pune për

zgjidhjen e mosmarrëveshjes me kompaninë çeke CEZ, emërime dhe lirime nga detyra për drejtimin e TOB-it dhe jo vetëm për këtë të fundit, ishin disa nga vendimet e djeshme të Këshillit të Ministrave, që u publikuan pak orë pas përfundimit të mbledhjes.

Grupi i punës për CEZ

Pak ditë më parë, ministri i Energjisë dhe Industrisë, Damian Gjiknuri u shpreh se pas heqjes së licencës në muajin janar nga qeveria paraardhëse, zgjidhja më e mirë e konfliktit me çekët e CEZ-it do të ishte arritja e një marrëveshjeje përmes negociatave të drejtpërdrejta. Në funksion të gjetjes së një zgjidhjeje për të shmangur arbitrazhin, Këshilli i Ministrave miratoi dje ngritjen e grupit të punës për zgjidhjen e mosmarrëveshjes ndërmjet Rep ub l i k ë s s ë S h q ip ë r i s ë d h e shoqërisë CEZ a.s. Vendimi ka si qëllim ngritjen e grupit të punës të kryesuar nga ministri i Energjisë dhe Industrisë dhe me përbërje përfaqësues të Kryeministrisë, të Ministrisë së Financave, Ministrisë së Zhvillimit Ekonomik, Tregtisë dhe Sipërmarrjes dhe Avokaturës së Shtetit për negocimin me CEZ a.s., për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve të lindura me shtetin shqiptar. Ndërkohë, Gjiknuri ka sqaruar më konkretisht në një intervistë të pak ditëve më parë

Takimi me kreun e OSBE, Meta: Do rrisim bashkëpunimin TIRANË Kryetari i Kuvendit, Ilir

Meta zhvilloi dje një takim me ambasadorin e OSBE-së në Tiranë, Florian Raunig. Gjatë takimit Meta shprehu vullnetin e Kuvendit për intensifikimin e bashkëpunimit të ngushtë me Prezencën e OSBE-së në Tiranë. Meta tha gjithashtu se Kuvendi do të jetë shembulli i një institucioni të standardeve të larta europiane dhe i transparencës, dhe në këtë drejtim asistenca e OSBE-së do të jetë një

kontribut i vyer për të siguruar suksesin e punës parlamentare. Nga ana e tij, ambasadori Raunig uroi Metën për marrjen e detyrës së kryetarit të Kuvendit dhe u shpreh se një nga shtyllat kryesore të punës së OSBE-së do të jetë bashkëpunimi me Kuvendin.

Në këtë kuadër OSBE do të jetë e gatshme të ndihmojë përmes projekteve konkrete në mbështetje të punës së Kuvendit dhe administratës së institucionit.

Me vendim qeverie, po dje u lirua nga detyra e Drejtorit të Përgjithshëm të Teatrit Kombëtar të Operës, Baletit dhe Ansamblit Popullor, Zhani Ciko. Në vend të këtij të fundit u emërua balerini i njohur shqiptar, Ilir Kerni. se një nga hapat më të rëndësishëm pas heq jes së licencës do të ishte vlerësimi i gjendjes në të cilën kompania çeke la sistemin e shpërndarjes në Shqipëri. “Që kur filluan procedurat e heq jes së licencës, gjëja e parë që duhet të bënte shteti, ishte një vlerësim teknik dhe financiar për situatën se si e ka marrë këtë kompani, gjë që nuk e ka bërë. Sot e kësaj dite ende nuk ka filluar puna për vlerësimin e këtij efekti financiar të situatës. Ne këtë gjë do ta bëjmë shumë shpejt, në mënyrë që kur të ulemi me palën çeke të prezantojmë problematikën reale se si e kemi gjetur CEZ-in që ata e kanë pasur përgjegjësi për ta miradministruar dhe për ta pasur këtë si mjet në negocim”, - u shpreh

Gjiknuri pak ditë më parë.

Emërimet

Por ngritja e grupit të punës për zgjidhjen e mosmarrëveshjes me shoqërinë çeke CEZ ishte një prej vendimeve të rëndësishme që u morën dje g jatë mbledhjes së Këshillit të Ministrave. Me vendim qeverie, po dje u lirua nga detyra e Drejtorit të Përg jithshëm të Teatrit Kombëtar të Operës, Baletit dhe Ansamblit Popullor, Zhani Ciko. Në vend të këtij të fundit u emërua balerini i njohur shqiptar, Ilir Kerni. Këshilli i Ministrave vendosi gjithashtu dje lirimin nga detyra të z. Rubens Shima dhe emërimin e Artan Shabanit në detyrën e Drejtorit të Galerisë Kombëtare të Arteve.

PD: Dënojmë qëndrimet e Ramës ndaj kritikëve të medias TIRANË Partia Demokratike lëshoi dje një lumë ankesash ndaj kryeministrit Edi Rama, jo vetëm për qëndrimet e këtij të fundit gjatë një vizite të zhvilluar në Kosovë, por edhe për etiketimet që Kryeministri u bëri disa analistëve në një intervistë televizive dy ditë më parë. “…

Deklarimet e fundit të Kryeministrit janë larg të qenit të matura, të pjekura dhe me kompetencë. T’i drejtohesh Kryeministrit të Kosovës, me shprehjen ‘kryeministër i shqiptarëve të Kosovës’, është një gafë amatorësh. Kryeministri i Kosovës është gjithashtu edhe kryeministër i pakicave që jetojnë në këtë republikë, është kryeministër i të gjithë

qytetarëve atje. Të flasësh për politikën e jashtme nuk është si t’i japësh drejtim punëve të këshillit teknik të Bashkisë”, tha dje zëdhënësja e PD-së, Laura Vorpsi. Ajo shtoi se “reagimi masiv i analistëve, i komentuesve, por dhe i shumë shqiptarëve në rrjetet sociale dhe kudo, vjen pas këtyre qëndrimeve amatore të Kryeministrit. I pakuptueshëm është reagimi i z. Rama ndaj tyre, duke i quajtur “idiotë”, siç i cilësoi ai në një intervistë televizive kritikët ndaj tij. Kjo mënyrë të shprehuri është e papranueshme për një kryeministër, dhe është po aq amatore dhe joserioze sa mënyra me të cilën ai bën politikën e jashtme”.

6

E shtunë - e diel 26-27 shtator 2013

aktualitet

www.mapo.al

Atentati me tritol policit në Kombinat, arrestohet kolegu TIRANË- Një ditë pas arrestimit të Renato Kazanit si autor i dyshuar i vrasjes së mbetur në tentativë të oficerit të policisë së Komisariatit nr.6, Shkurt Toplana, policia arrestoi një efektiv të Komisariatit të policisë nr.5, si i përfshirë në këtë atentat. Lajmi u bë i ditur për “Mapo” nga burime zyrtare të Drejtorisë së Policisë së Tiranës që thanë se Shaban Lami, 52 vjeç, efektiv policie në Komisariatin e policisë nr.5 në Kamëz, është arrestuar si i dyshuar për vrasjen e mbetur në tentativë në bashkëpunim të kolegut të tij Shkurt Toplana. Burimet e policisë thanë se Lami 52 vjeç, është i afërm i Kazanit, i arrestuar nga Komisariati i policisë nr.6, vetëm pak

momente pasi mjeti i efektivit Toplana ishte përfshirë në flakë pas shpërthimit. Ndërkaq burimet e policisë thanë se dy persona, njëri prej të cilëve punonjës policie, u arrestuan rreth orës 01:30 të ditës së sotme nga Seksioni kundër Akteve Terroriste dhe Komisariati i policisë nr.6 në Tiranë, pasi dyshohet se janë autorët e vënies së një sasie eksplozivi në automjetin e një tjetër punonjësi policie ditën e enjte në mbrëmje në Kombinat. Incidenti mësohet se ka ndodhur pak kohë pasi Toplana kishte shoqëruar vëllain e Kazanit në ambientet e Komisariatit të policisë nr.6 në Kombinat për një verifikim, ndërsa më pas e ka lënë të lirë. Pikërisht gjatë këtij shoqërimi

mësohet se ka ndodhur edhe përplasja mes palëve, ndërsa mësohet se pas rastit të dy personat kanë përgatitur lëndën eksplozive, duke e aktivizuar në trupin e veturës “Ford Fiesta” me targa TR 0086 D së Toplanës. Për fat të mirë, ky i fundit shpëtoi pa marrë lëndime. Ngjarja ndodhi në afërsi të rrugës “Petraq Leka” në Kombinat, ku dyshohet se në bashkëpunim me njëri-tjetrin kanë tentuar të vrasin duke vendosur një sasi lëndë eksplozive në automjetin e policit. Lami është një efektiv i vjetër i policisë, madje gjatë një aksioni në vitin 1997, ai ka mbetur i plagosur pasi ka humbur një dorë nga shpërthimi i një granate dhe që nga ajo kohë ai ka punuar në shërbime dytësore të policisë.

Xhaxhai: Elvisi nuk kishte konflikte, i punësuar në kompaninë e kazinove Shkëlqim Doçi dyshon se nipi i tij dhe i biri mund të jenë qëlluar gabimisht në vend të ndonjë personi tjetër. “I kemi dhënë me qira një magazinë kompanisë së kazinove, por Elvisi nuk ishte aksioner” TIRANE- Shkëlqim Doçi, xhaxhai i Elvis Doçit të vrarë të mërkurën në mbrëmje rreth orës 21:00, në kryqëzimin e rrugëve “Sulejman Delvina” me atë “Medar Shtylla”, tha dje për gazetën “Mapo” se nipi i tij nuk ka pasur kurrfarë konflikti apo mosmarrëveshje me ndonjë person apo me ndonjë grup personash. Ai gjithashtu thotë se nipi i tij (djali i vëllait) nuk ka pasur asnjëherë asnjë lloj kërcënimi për asnjë lloj arsyeje. Shkëlqim Doçi është babai i Ali Doçit, i plagosur në atentatin e të mërkurës në mbrëmje, ku nipi i tij Elvis Doçi mbeti i plagosur rëndë dhe më pas ndërroi jetë në spital. Në lidhje me ngjarjen Doçi ka dyshimet e veta se autorët e ngjarjes mund të mos kenë pasur si objektiv nipin e tij, por se mund të kenë pasur persona të tjerë, pasi një automjet i të njëjtës markë “Mercedez- Benz” GL, e që ka në përmbajtje tri numra 7, është në pronësi të disa personave të tjerë. Pavarësisht këtij fakti ai rezervohet të thotë me bindje se personat kanë ngatërruar objektiv, por se sipas tij, fakti që nipi i tij Elvisi por edhe i biri Aliu nuk kanë pasur ndonjë konflikt, të bën të besosh se nuk ka

pasur ndonjë motiv për të qëlluar mbi ta. “Elvisi ka qenë një punëtor në kompaninë e lojërave të fatit ‘Admiral’. Ishte i punësuar, merrte një pagë si menaxher i një pike e apo disa pikave, dhe se nuk ka qenë pronar i kompanisë apo aksioner, i saj”,thotë xhaxhai i Elvis Doçit në derën e shtëpisë së familjes së tyre. “Ajo që unë mund t’ju them me bindje të plotë, është se nipi im nuk ka pasur konflikte. Po kështu edhe im bir nuk ka pasur probleme apo mosmarrëveshje me ndonjë person. Kështu që ne nuk dimë se kujt mund t’ia vëmë gishtin për këtë gjë”,- thotë Shkëlqimi teksa herë pas here ndahet me njerëz që kanë ardhur për të ngushëlluar familjen. Burri 43-vjeçar hedh po ashtu dyshime edhe për versionet e ngritura nga policia, se ngjarja mund të ketë të bëjë me ndonjë histori të shitblerjes së aksioneve të kompanisë së lojërave të fatit. Në ekstraktin e Qendrës Kombëtare të Regjistrimit, rezulton që një femër me emrin Vilma Doçi t’i ketë shitur me një vlerë prej 100 mijë eurosh aksionet një prej aksionerëve të tjerë të kompanisë.

“Nuk ka qenë asnjëherë aksioner nipi im në këtë kompani. Ai ka qenë vetëm punëtor. Bënte punë që i caktonin, ka qenë anëtar i një prej bordeve të kompanisë. Ne kemi pasur marrëdhënie me ta, pasi vëllai im iu ka dhënë atyre me qira një magazinë që shërben për mbajtjen e pajisjeve dhe makinave elektronike të kompanisë. Është një kontratë që vetë vëllai im e ka bërë me austriakët dhe janë edhe nja dy dyqane të dhëna me qira”,- tregon Doçi. Ndërkaq ai nuk di të japë një përgjigje të saktë nëse

“Nuk ka qenë asnjëherë aksioner nipi im në këtë kompani. Ai ka qenë vetëm punëtor. Bënte punë që i caktonin, ka qenë anëtar i një prej bordeve të kompanisë. Ne kemi pasur marrëdhënie me ta, pasi vëllai im iu ka dhënë atyre me qira një magazinë që shërben për mbajtjen e pajisjeve dhe makinave elektronike të kompanisë"

Aksidentoi për vdekje policin, në gjyq 38-vjeçari Një 38-vjeçari nga kryeqyteti, i akuzuar se përplasi për vdekje një punonjës policie dhe plagosi rëndë një tjetër, do të përballet në gjykatë me akuzën e “shkeljes së rregullave të qarkullimit rrugor”. Edmir Koleci fillimisht u hetua për vrasje ndaj punonjësit të policisë Selman Lena dhe plagosjes së kolegut të tij, Preng Lleshi, por dosja penale ndaj tij u transferua nga Prokuroria e Krimeve të Rënda, në atë të Tiranës. Në përfundim të hetimeve, akuza dërgoi në gjyq 38-vjeçarin Koleci për shkelje të rregullave të qarkullimit rrugor, duke argumentuar se gjithçka ka qenë aksidentale. Bashkë me të, i pandehur është marrë edhe shtetasi Shkëlzen Sylaj, i cili pas aksidentit ka tentuar të transportojë drejt qytetit të Fierit shtetasin Edmir Koleci. Sipas prokurorisë, ngjarja për të cilën akuzohet Koleci ka ndodhur rreth orës 22:20 të datës 4 maj 2013, në aksin rrugor Instituti i Kamzës-Kamëz. Si pasojë e shpejtësisë së lartë, shtetasi Edmir Koleci që drejtonte një automjet tip “BMW” X6, ka plagosur punonjësin e policisë Preng Lleshi dhe ka lënë të vrarë kolegun e tij, Selman Lena, i cili në momentin e ngjarjes ka qenë pjesë e postbllokut që policia kishte ngritur për kontrollin e automjeteve me

mangësi në dokumentacion. Prokuroria sqaron se në përbërje të kësaj patrulle kanë qenë edhe 4 punonjës të tjerë të policisë, të cilët kanë marrë detyrën në orën 22:00 dhe kanë qenë në zbatim të një plani masash të ndërmarra nga forcat e policisë për të kontrolluar automjetet pa targa dhe me xhama të errët. Patrulla e policisë ka marrë të gjitha masat me sinjalistikë parandaluese duke përcaktuar edhe korsinë nga duhet të hynin automjetet që do t’i nënshtroheshin kontrollit policor. “Rreth orës 22:20, në këtë pikë kontrolli ka qenë duke u kontrolluar një automjet nga punonjësi i policisë Selman Lena, ndërsa punonjësi tjetër Preng Lleshi ka qenë brenda koneve që gjenden pas tabelës “Ndal Policia”. Në këtë moment, një makinë tip ‘BMW X6’ është futur në parakalim, duke kaluar në korsinë e lirë të lënë nga mjeti i ndaluar që po kontrollohej. Mjeti BMW ka kaluar me shpejtësi të madhe dhe ka përplasur punonjësin e policisë Preng Lleshi dhe më pas ka devijuar në korsinë e koneve, destinuar për kontrollin e automjeteve, duke përplasur edhe punonjësin e policisë Selman Lena, i cili po afrohej në atë moment për të ushtruar kontroll në një tjetër mjet të ndaluar.

policia ka ndërhyrë në ndonjë rast për të bllokuar apo për të kontrolluar ambientet e kazinove që ka pasur në pronësi i vëllai i tij, por që i janë dhënë me qira kompanisë austriake të lojërave të fatit, e licencuar në Shqipëri nën emrin e “BEV Games 2000”.

Ai mohon që djalin e vëllait të tij, Elvisi të jetë përfshirë në ndonjë tender karroatrecësh.“Kjo nuk është e vër-

tetë. Ne nuk kemi pasur ndonjë angazhim të tillë, e as Elvisi”,- sqaron xhaxhai i tij për gazetën “Mapo”, duke hedhur poshtë versionet e policisë, e cila p heton si një nga pistat e vrasjes atë të konkurrencës për shkak të tenderit të karroatrecëve dhe të përplasjes për probleme të kompanisë së lojërave të fatit.

Dashamir Biçaku

AUTORITETI I KOMUNIKIMEVE ELEKTRONIKE DHE POSTARE

NJOFTIM PËR KËSHILLIM PUBLIK Autoriteti i Komunikimeve Elektronike dhe Postare (AKEP), mbështetur në nenin 65 dhe 68 të ligjit nr.9918, dt.19.5.2008, “Për Komunikimet Elektronike në Republikën e Shqipërisë”, i ndryshuar, njofton të gjitha palët e interesuara se nis këshillimin publik për dhënien e një të drejte përdorimi në brezat e frekuencave IMT 1900-1980 MHz, 2110-2170 MHz. Të interesuarit duhet të shprehin mendimet e tyre brenda 45 ditëve nga data e publikimit të këtij njoftimi.

Dokumentacioni përkatës gjendet i publikuar në faqen e web të AKEP: www.akep.al Për informacion mund të kontaktoni në adresën e email: info@akep.al

I n t e rv i st ë h i sto r i r e p o rta z h n o sta lg j i K u lt u r ë Çdo të shtunë e të diel

www.mapo.al

intervista

Ringritja e PD

Lezhja: Të hiqet dorë nga ata që janë bërë politikanë me zor Gjergj Lezhja flet për herë të parë për të pathënat që shoqëruan “rotacionin” e pushtetit në Kryeministri, ku ai ishte i fundit që dorëzoi çelësat, si Sekretar i Përgjithshëm. Ai zbardh gjithashtu detaje nga procesi delikat që pasoi zgjedhja e kryetarit në PD, jep opinionin e tij mbi reformën në polici dhe jo vetëm, si dhe komenton bashkëpunimin me Presidentin e Republikës, Bujar Nishani, në detyrën e tij të re si këshilltar për Sigurinë Kombëtare Faqe 10-11

Turqia,

mon amour…

Zhbërjet e RamaMetës, rrezik real për marrjen e statusit Nga Preç Zogaj

Faqe 13

“Vëllazëria” e dy liderëve shqiptarë në Ballkan me kryeministrin turk ndez debatin mbi diplomacinë e Ramës dhe identitetin e shqiptarëve. Karta ekonomike në marrëdhëniet Tiranë-Ankara dhe pikëpyetjet mbi modelin e Erdogan. Çfarë fitojmë dhe çfarë humbim në dashurinë e re për Turqinë Faqe 7

Aleksandra Bogdani

T

re kryeministra me tri axhenda të ndryshme u mblodhën në një takim euforik në Prizren, duke hedhur benzinë mbi një debat të dokohshëm për “gogolin” e neo-otomanizmës apo identitetin e shqiptarëve. I zoti i shtëpisë, Thaçi e organizoi këtë aktivitet në prag të zgjedhjeve lokale e në kushtet kur vota e minoritetit turk në Prizrenin e l ë ku n du r, mu n d t ë mb u sh ë “hambarin” e PDK-së. Erdogan nga ana e tij, nuk e ka të parën herë që ofron shpatullat e gjera prej lideri autoritar si fasadë për politikanë shqiptarë, në kërkim të epokës së ndritur “Pax Ottomana” në Ballkan. Pamjet e inaugurimit pompoz përkrah Berishës të tunelit të Kalimashit janë ende të freskëta në memorien e shqiptarëve, sa për të mos u habitur nga zelli i kryeministrit turk në udhëtimin drejt Prishtinës, me 4 avionë të mbushur për-

plot me 600 anëtarë delegacioni.

Pikëpyetje t ngrihen mbi Ramën!

Mbi atë që kritikët e quajnë “orientalizëm” të beftë të tij në politikën vëllazërore me Turqinë dhe axhendën e tij si kryeministër i sapozgjedhur në këtë drejtim. Janë të shumtë ata që lexojnë pas kësaj rendjeje, interesin e Ramës për të thithur para dhe investime nga Turqia, në një kohë kur arka e shtetit është në krizë. Por vetë Rama hodhi poshtë se pas fjalëve “vëlla e m i k” f s h i h e n i nt e r e s a e ko nomike. “Këto janë absurditete.

Ne kemi shpallur në programin tonë Turqinë si partnere strategjike dhe Turqia është partnere strategjike e shumë vendeve të tjera që na mësojnë e me të cilat kemi partneritet”, - u përgjigj ai jo pa nerv në emisionin “Ilva Tare Tonight”, ku theksoi se Turqia është vend i NATO-s dhe me influencë shumë të rëndësishme në ekuilibra, edhe në Ballkan.

8

E shtunë - e diel 26-27 tetor 2013

www.mapo.al

Dossier “Vëllazëria” e dy liderëve shqiptarë në Ballkan me kryeministrin turk ndez debatin mbi diplomacinë e Ramës dhe identitetin e shqiptarëve. Karta ekonomike në marrëdhëniet Tiranë-Ankara dhe pikëpyetjet mbi modelin e Erdogan. Çfarë fitojmë dhe çfarë humbim në dashurinë e re për Turqinë

Turqia, mon amour…

Aleksandra Bogdani

T

Pikëpyetje t ngrihen mbi Ramën! Mbi atë që kritikët e quajnë “orientalizëm” të beftë të tij në politikën vëllazërore me Turqinë dhe axhendën e tij si kryeministër i sapozgjedhur në këtë drejtim. Janë të shumtë ata që lexojnë pas kësaj rendjeje, interesin e Ramës për të thithur para dhe investime nga Turqia, në një kohë kur arka e shtetit është në krizë.

re kryeministra me tri axhenda të ndryshme u mblodhën në një takim euforik në Prizren, duke hedhur benzinë mbi një debat të dokohshëm për “gogolin” e neo-otomanizmës apo identitetin e shqiptarëve. I zoti i shtëpisë, Thaçi e organizoi këtë aktivitet në prag të zgjedhjeve lokale e në kushtet kur vota e minoritetit turk në Prizrenin e lëkundur, mund të mbushë “hambarin” e PDK-së. Erdogan nga ana e tij, nuk e ka të parën herë që ofron shpatullat e gjera prej lideri autoritar si fasadë për politikanë shqiptarë, në kërkim të epokës së ndritur “Pax Ottomana” në Ballkan. Pamjet e inaugurimit pompoz përkrah Berishës të tunelit të Kalimashit janë ende të freskëta në memorien e shqiptarëve, sa për të mos u habitur nga zelli i kryeministrit turk në udhëtimin drejt Prishtinës, me 4 avionë të mbushur përplot me 600 anëtarë delegacioni. Pikëpyetje t ngrihen mbi Ramën! Mbi atë që kritikët e quajnë “orientalizëm” të beftë të tij në politikën vëllazërore me Turqinë dhe axhendën e tij si kryeministër i sapozgjedhur në këtë drejtim. Janë të shumtë ata që lexojnë pas kësaj rendjeje, interesin e Ramës për të thithur para dhe investime nga Turqia, në një kohë kur arka e shtetit është në krizë. Por vetë Rama hodhi poshtë se pas fjalëve “vëlla e mik” fshihen interesa ekonomike. “Këto janë absurditete. Ne kemi shpallur në programin tonë Turqinë si partnere strategjike dhe Turqia është partnere strategjike e shumë vendeve të tjera që na mësojnë e me të cilat kemi partneritet”, - u përgjigj ai jo pa nerv në emisionin “Ilva Tare Tonight”, ku theksoi se Turqia është vend i NATO-s dhe me in-

fluencë shumë të rëndësishme në ekuilibra, edhe në Ballkan.

turizmit. Për të gjitha këto, ka një faturë!

Rritja e influencës së Turqisë në Ballkan ose e thënë troç nga Erdogan: në Kosovë, Shqipëri , Maqedoni dhe Bosnje, aty ku komuniteti mysliman është mjaft i përhapur dhe e shkuara nën Portën e Lartë ka lënë mjaft gjurmë, por edhe alergji kronike.

Interesi ekonomik

Megjithatë, qeveria”Rama” njoftoi dje mbërritjen e ndihmës së parë nga Turqia. Një dhuratë prej 1.1 milion dollarësh për aeroportin e Kuçovës kaloi për miratim, ende pa u shuar jehona e inaugurimit të aeroportit të Prishtinës, duke u dhënë një provë më tepër atyre që besojnë se karta ekonomike, më shumë sesa ajo politike po e shtyn Ramën në krahët e Erdogan. Atyre që besojnë se Shqipëria fiton, më shumë sesa humbet nga partneriteti i ngushtë me Turqinë. Takimet e shpeshta me Erdoganin dhe Ahmet Davutoglu, i njohur si “Kisinger” i tij, vendimi për mbledhje të përbashkëta qeverie apo intensifikim i marrëdhënieve në të gjitha frontet nuk kapërdihen lehtë në grykën e ndezur të kritikëve, të cilët tek ky afrim me Turqinë, shohin rritjen e distancës për në BE. Por edhe për Perëndimin, Turqia e sotme nuk është Perandoria e dikurshme Osmane. Përgjatë viteve 2002-2010, ekonomia turke ka rritur prezencën në tregun ndërkombëtar, rritja i kalon të 5 % çdo vit në një kohë kur shumë vende të BE-së janë zhytur në krizë, është prodhues i 1.2 për qind të energjisë botërore dhe një faktor i pashmangshëm në zhvillimet gjeopolitike.

Nga ana tjetër, Turqia është një vend i rëndësishëm i NATO-s dhe në negociata të vazhdueshme për integrimin në BE, edhe pse ky proces është zvarritur prej një dekade e mbart mjaft skepticizëm në vendet e Perëndimit. Në këtë kontekst, ekspertët mendojnë se Shqipëria ka shumë për të mësuar nga “vëllezërit” turq për të ringritur agrikulturën dhe sektorin e energjisë apo për të gjallëruar

Kosova, ana tjetër e medaljes

Në këtë kontekst, ekspertët mendojnë se Shqipëria ka shumë për të mësuar nga “vëllezërit” turq për të ringritur agrikulturën dhe sektorin e energjisë apo për të gjallëruar turizmit.

Për të gjitha këto, ka një faturë!

E ndërsa Shqipëria pret të vjelë fitimet e miqësisë së ngushtë me Erdoganin, në Kosovë ka një frymë të gjerë kundër ekspansionit turk. Lumir Abdxhiku, drejtor i Institutit të Studimeve Ekonomike në Prishtinë i tha “Deutsche Welle”-s se kompanive turke u janë besuar punët më të mëdha publike. “Zgjerimi i aeroportit iu besua një firme turke, projektet për ndërtimin e rrugëve u janë dhënë gjithashtu firmave turke, sektori i energjetikës dhe me shumë gjasë shumë shpejt edhe rrjeti i telefonisë në Kosovë do të dominohen prej firmave turke. Nëse i referohemi edhe sektorit të prodhimeve ushqimore, edhe këtu dominojnë firmat turke, e kësisoj kemi një pasqyrë të qartë, që ky vend ndodhet nën influencën e fortë të ekonomisë turke”, - tha ai. Abdxhiku beson se Kosova ka nevojë për më shumë firma perëndimore dhe se ky dominim turk, në aspektin politik është i rrezikshëm për Kosovën. Një dyshim të tillë e kanë përforcuar akuzat se pas shumë prej këtyre bizneseve, fshihen familjarë të kryeministrit turk. Edhe në Shqipëri nuk kanë munguar debate të tilla. Privatizimi i Albtelecom nga turqit, në kapërcyell të qeverisë “Nano” u kundërshtua nga Berisha në opozitë, edhe pse ky vetë u detyrua ta njohë kur erdhi në pushtet. Historia përsëritet me Ramën, që në opozitë, e madje edhe në

E shtunë - e diel 26-27 tetor 2013

9

www.mapo.al

Takimet e shpeshta me Erdoganin dhe Ahmet Davutoglu, i njohur si “Kisinger” i tij, vendimi për mbledhje të përbashkëta qeverie apo intensifikim i marrëdhënieve në të gjitha frontet nuk kapërdihen lehtë në grykën e ndezur të kritikëve, të cilët tek ky afrim me Turqinë, shohin rritjen e distancës për në BE.

Afrim Krasniqi:

Ferit Duka: “Është e qartë për të gjithë se pesha politike e faktorit shqiptar në Ballkan sa vjen e rritet, por nga ana tjetër, ndjen nevojë të madhe për zhvillim e begatim ekonomik”

“Politika e jashtme nuk është pikë e fortë në formimin politik të lidershipit të ri qeverisës. Aftësia për administrim dhe diplomaci rrallë përputhen”

Takimi në Prizren, manifestim i miqësisë shqiptaro-turke

1

1

Zoti Krasniqi, takimi mes kryeministrave Erdogan-Rama e Thaçi në Prizren ka shkaktuar mjaft debat, sidomos mbi një evokim të mundshëm të neo-otomanizmit në Shqipëri e Kosovë. Ju vetë si e konsideroni deklaratën e Erdoganit për Kosovën dhe në përgjithësi frymën e aktiviteteve atje?

Në politikë bëhen vazhdimisht deklarata konsumi, protokollare, emocionale apo populiste. Të tilla kemi dëgjuar vazhdimisht edhe nga shumë politikan ballkanas apo fqinjë lindorë të saj. Në këto rajone, dashuria dhe urrejtja shprehen në formën më ekstreme dhe shpesh kjo ndikon ose përdoret si alibi edhe në ligjërimin politik të përfaqësuesve të tyre. Deklarime të tilla janë dëgjuar edhe më parë nga zyrtarë të lartë turq. Rasti i fundit me kryeministrin Erdogan ishte tejkalim i praktikave protokollare, ishte akt i pastër politik, sepse u bë në prani të dy kryeministrave shqiptarë, në një ngjarje zyrtare, në ditët kur Shqipëria dhe Kosova morën një vlerësim pozitiv nga BE. Në Tiranë qeveria e re flet për Rilindje, në Prizren ajo u bë pjesë e një fasade që refuzon çdo element të Rilindjes, si shtet dhe si komb. Ironikisht kjo ndodhi me 23 tetor, në përvjetorin e ndarjes nga jeta të simbolit të Lidhjes së Prizrenit, Abdyl Frashëri. Në këtë kontekst, deklarime të tilla nuk kanë brenda tyre ndjenja vëllazërore që theksohet në fjalime, nuk janë tregues dashurie e partneriteti, vijnë si diktate imponuese dhe tregojnë minimalisht mungesë respekti për vendin, historinë dhe identitetin shqiptar. Projekti otoman dhe neo-otoman nuk ka qenë, nuk është dhe nuk mund të jetë projekt shqiptar, me shqiptarë dhe për shqiptarët.

Ata që nuk e kanë kuptuar ende, do kenë kohën e nevojshme ta kuptojnë.

fushatën elektorale që e solli në pushtet, nuk shfaqi asnjë shenjë afrimi me Turqinë. E kundërta ndodhi fill pas fitores së 23 qershorit!

Kritikët e afrimit me Turqinë

Preç Zogaj, Andi Bushati, Spartak Ngjela, Mero Baze, Armand Shkullaku, Alfred Lela e mjaft analistë të tjerë kanë dalë hapur kundër deklaratës së Erdoganit se “Kosova është Turqi” e Ramës vetë, që u rreshtua përkrah tij në Kosovë.

Të gjithë këta emra të njohur të publicistikës shqiptare shprehin arsye të ndryshme për të dalë në një përfundim të njëjtë: E ardhmja e Shqipërisë është Bashkimi Europian dhe jo Turqia. Për hir të së shkuarës, por edhe figurës kontroverse të kryeministrit turk, këta e shumë të tjerë besojnë se Shqipëria më shumë humbet, sesa fiton nga ky vëllazërim me Erdoganin. Turqia mund të jetë një vend joshës për nga prosperiteti ekonomik, por nën drejtimin e Erdogan, vendi nuk mund të merret si model për vlerat e demokracisë, që Shqipëria aspiron. Prej 11 vitesh në pushtet e në krye të një partie islamike, Erdogan po merr përditë e më shumë për Perëndimin trajtat e një lideri autokratik, që po tenton t’i veshë Turqisë moderne “perçen” e një shteti fetar. Protestat e vitit të kaluar në Stamboll dhe ndërhyrja e dhunshme e policisë mbi demonstruesit e përforcoi këtë imazh edhe më tej, ndërsa autokracia gjithnjë e në rritje ka shtuar dyshimet mbi politikën e jashtme “Zero Problems” të Davutoglusë. Kritikët e mësipërm i kujtojnë Ramës pikërisht këto ekzigjenca të liderit luftarak të Turqisë, kur shohin me shqetësim afrimin me të. Dhe i kujtojnë “vijën e kuqe” në vëllazërimin e ri turko-shqiptar.

Projekti neo-otoman nuk mund të jetë kurrë projekt shqiptar

Prej 11 vitesh në pushtet e në krye të një partie islamike, Erdogan po merr përditë e më shumë për Perëndimin trajtat e një lideri autokratik, që po tenton t’i veshë Turqisë moderne “perçen” e një shteti fetar.

2

Zoti Rama është kritikuar për një dell të tepruar vëllazërie me Turqinë pas ardhjes në pushtet. Në të vërtetë, sa humbet dhe sa fiton Shqipëria nga partneriteti strategjik me Turqinë?

Politika e jashtme nuk është pikë e fortë në formimin politik të lidershipit të ri qeverisës. Aftësia për administrim dhe diplomaci rrallë përputhen. Ky duket se është edhe rasti ynë. Tej këtij treguesi, ka vend për disa lexime “rilindjeje” drejt Ankarasë.

Nëse lexohet interesi ekonomik, po, Turqia është një shtet që meriton të jetë partner afatgjatë. Nëse lexohet në aspektin demokratik, Turqia nuk është një model referues dhe për t’u ndjekur. Nëse lexohet në aspektin kombëtar prioriteti ynë kryesor është SHBA dhe BE, jashtë tyre çdo ofertë tjetër është e nxituar dhe e përkohshme. Nëse marrim marrëdhëniet rajonale ne kemi nevojë për politikë aktive dhe bashkëpunim me secilin shtet, sidomos me Italinë, Greqinë dhe Turqinë, tri vende anëtare në NATO. Në total ka vend për partneritet aktiv me Turqinë, ka vend për përmirësime dhe për projekte konkrete zhvillimi, gjë që vlen edhe për shtete të tjera, si Italia, p.sh. Gjithsesi, në raste të tilla ajo që dukshëm mungon dhe do të kishte qenë shumë e këshillueshme dhe e dobishme është sugjerimi që qeveria e re, në konsultim me parlamentin e ri, me palët politike, me Presidentin dhe institucionet e politikës së jashtme, të kishte përpunuar një qëndrim të qartë dhe real, që i mbijeton kohës dhe që nuk lejon eksperimente për shkak të sëmundjes së rendjes pas modeleve personale të liderit të radhës.

Zoti Duka, takimi mes kryeministrave Erdogan-Rama e Thaçi në Prizren ka shkaktuar mjaft debat, sidomos mbi një evokim të mundshëm të neo-otomanizmit në Shqipëri e Kosovë. Ju vetë si e konsideroni deklaratën e Erdoganit dhe rolin që luan Turqia për vendet tona?

Mendoj se debatet tona publike duhet të fokusohen në çështje thelbësore që lidhen me marrëdhëniet e dy shteteve shqiptare (Shqipërisë dhe Kosovës) me Turqinë dhe jo në gjëra që nuk kanë ndonjë interes praktik. Takimi për të cilin ju pyesni, ishte një manifestim shumë domethënës i miqësisë tradicionale shqiptaro-turke, i vullnetit të të tria palëve për të fuqizuar më tej lidhjet dhe bashkëpunimin në të gjitha fushat. Pavarësisht se mund të ketë ndonjë teprim në mënyrën se si u demonstrua ky vullnet në një moment të veçantë entuziazmi, rëndësi ka të shihet në radhë të parë substanca dhe jo forma. Është e qartë për të gjithë se pesha politike e faktorit shqiptar në Ballkan sa vjen e rritet, por nga ana tjetër, ndjen nevojë të madhe për zhvillim e begatim ekonomik. Si një vend i fuqishëm me ritme të larta të rritjes ekonomike, Turqia e sotme mund të ofrojë një ndihmë të pazëvendësueshme në këtë drejtim. Me qëllim që të shkurajohen aktorët shtetërorë dhe diplomatikë shqiptarë në nismat për forcimin e mëtejshëm të marrëdhënieve shqiptaroturke, ka kohë që është paraqitur për qarkullim në tregun mediatik “gogoli” i neo-otomanizmit. Mirëpo, përkundër atyre që janë thënë e shkruar nga sponsorizuesit dhe partizanët e kësaj teze, shtetarët shqiptarë dhe ata turq kanë treguar vendosmëri për t’i zgjeruar e thelluar pareshtur këto marrëdhënie.

2

Zoti Rama është kritikuar për një dell të tepruar vëllazërie me Turqinë pas ardhjes në pushtet. Në të vërtetë, sa humbet dhe sa fiton Shqipëria nga partneriteti strategjik me Turqinë?

Siç e theksova më sipër, Turqia është sot një fuqi rajonale, me një pozitë të rëndësishme gjeostrategjike në pikëtakimin e tri kontinenteve, si dhe me një rol të veçantë në zhvillimet politike si në Ballkan ashtu edhe në Lindjen e Mesme. Është fakt se shteti turk jo vetëm ka mbështetur pa rezerva Shqipërinë dhe Kosovën në arenën ndërkombëtare, por ka inkurajuar vijimësisht bashkëpunimin ekonomik e tregtar, ushtarak, arsimor e kulturor me të dyja shtetet shqiptare. Besoj se të gjitha këto e arsyetojnë plotësisht identifikimin e Turqisë si partner strategjik të vendit tonë.

10

E shtunë-diel, 26-27 tetor 2013

www.mapo.al

Intervista Gjergj Lezhja flet për herë të parë për të pathënat që shoqëruan “rotacionin” e pushtetit në Kryeministri, ku ai ishte i fundit që dorëzoi çelësat, si Sekretar i Përgjithshëm. Ai zbardh gjithashtu detaje nga procesi delikat që pasoi zgjedhja e kryetarit në PD, jep opinionin e tij mbi reformën në polici dhe jo vetëm, si dhe komenton bashkëpunimin me Presidentin e Republikës, Bujar Nishani, në detyrën e tij të re si këshilltar për Sigurinë Kombëtare

Ringritja e PD,

Lezhja: Të hiqet dorë nga ata që janë bërë politikanë me zor Intervistoi: Nevila Perndoj

N

Gara në parti “Vlen të kujtoj që sapo kishin mbaruar zgjedhjet parlamentare, ku PD-ja pësoi humbjen e përmasave tragjike.

Veç kësaj koha ishte mjaft e shkurtër, gjë e cila nuk linte vend për organizimin shumë të mirë të këtij procesi të vështirë e të panjohur.

Mungonte totalisht baza ligjore. Nga pikëpamja teknike, sigurisht që zgjedhjet kishin probleme të shumta. Ato nuk është se u deformuan gjatë rrugës, përkundrazi, gjatë procesit u përpoqëm me të gjitha mënyrat që ta formatonim dhe institucionalizonim garën. Bëmë më të mirën e mundshme.

Jam krejt i bindur që defektet teknike nuk kishin lidhje me asnjë kandidat në veçanti, si dhe nuk influencuan në rezultatin e garës”

ë tetë vite të mandatit të qeverisë “Berisha”, Gjergj Lezhja ka qenë fillimisht zv-ministër i Brendshëm për çështjet e rendit (dy vjet) dhe më pas një prej bashkëpunëtorëve më të ngushtë të ish-kryeministrit Sali Berisha në detyrën e Sekretarit të Përgjithshëm të kryeministrisë. Paralelisht me këto detyra, Lezhja ka drejtuar ndër vite zyrën e organizimit në PD dhe së fundmi edhe komisionin që administroi procesin e zgjedhjeve për postin e kreut të ri të Partisë Demokratike. I shkëputur tashmë nga të gjitha angazhimet partiake, ai mban detyrën e këshilltarit për Sigurinë Kombëtare në Presidencë. Në një intervistë për gazetën “Mapo”, Lezhja flet për herë të parë për të pathënat që shoqëruan “rotacionin” e pushtetit në Kryeministri, ku ai ishte i fundit që dorëzoi çelësat. Ai zbardh gjithashtu detaje nga procesi delikat që pasoi zgjedhja e kryetarit në PD, vë pikat mbi “i” mbi çfarë duhet ndryshuar në të ardhmen politike të kësaj force politike, si dhe komenton rolin që Berisha duhet të ketë. Lezhja jep një opinion të tijin edhe për reformën që po ndërmerret në polici, duke evidentuar mangësitë por edhe lëvizjet pozitive. Ai ka rezervat e tij edhe për nivelin e sigurisë që u shoqërua në mandatin e dytë të qeverisë “Berisha”.

Z.Lezhja, po e nis intervistën nga detyra e fundit, ajo e këshilltarit për çështjet e Sigurisë pranë Presidentit të Republikës. Në fakt emërimi juaj në këtë detyrë vetëm 3 ditë mbasi dhatë dorëheq jen nga detyra e Sekretarit të Përgjithshëm të Kryeministrisë në kohën e qeverisë “Berisha”, u komentua si emërim i diktuar nga Sali Berisha. Si erdhi emërimi juaj në këtë detyrë të re?

Në emërimin tim të ri, si Këshilltari i Presidentit Nishani për Sigurinë Kombëtare, ka një ideator dhe autor, që është vetë Presidenti Nishani. Nisur nga një marrëdhënie konstante në vite, reciprokisht e respektueshme, bëri që vëmendja e Presidentit të fokusohej tek kandidatura ime për këtë post, mjaft të rëndësishëm e të respektuar. Ndjehem mjaft i privilegjuar në këtë detyrë dhe shumë i lumtur që punoj për institucionin më të lartë të vendit, por dhe për një person siç është Presidenti që mishëron një figurë me integritet moral dhe profesional që rrallë mund ta hasim sot në fushëbetejën e politikës shqiptare. Padyshim që kontributi im në shumë aspekte të administratës, por edhe të politikës në këto 20 vjet si dhe bashkëpunimi i frytshëm me z.Berisha, kanë influencuar pozitivisht që z.Nishani të vendoste shpejt dhe pa mëdyshje emërimin tim. Jam i angazhuar që detyrën në fjalë ta kryej me seriozitet, profesional-

izëm e korrektësi.

Në një intervistë të mëparshme ju keni thënë se të punosh me Berishën duhet të vraposh në çdo moment. Si po e përjetoni këtë periudhë “tranzicioni” me detyrën tuaj në Presidencë? Dhe, sa dallim ka të punosh në këtë institucion që, për hir të së vërtetës, nga performanca politike dhe publike dallon jo pak nga ajo e Kryeministrisë?

Institucioni i Presidentit dhe institucioni i Kryeministrisë ndryshojnë si në formë ashtu dhe në përmbajtje në një republikë parlamentare siç edhe ne kemi. Zhvillimet institucionale janë krejt të ndara e mjaft të ndryshme për nga dinamika e tyre por edhe për nga përgjegjësitë që ndajnë. Në Presidencë ekziston një staf i vogël administrativ, por edhe një kabinet presidencial mjaft cilësor. Ndjehet një frymë korrekte dhe larg shfaq jeve preferenciale partiake. Funksionimi i shtetit në emër të ligjit, vëzhgimi dhe kontributi politik si mjeti kryesor në proceset e integrimit, ruajtja e raporteve dhe e balancave në ndarjen e pushteteve, janë pjesë e aktivitetit të përditshëm të Presidentit por edhe të kabinetit të tij. Kjo frymë që dominon punën në këtë institucion është lehtësisht e verifikueshme dhe është pjesë e një komoditeti të organizuar mjaft mirë në emër të integritetit që vetë institucioni i Presidencës ia dhuron punonjësve të tij. Në këtë kontekst përshtatja me pozicionin tim të ngarkuar është lehtësisht e përfituar. Jam në shtëpinë time të punës.

Menjëherë mbas dorëheq jes dhe dorëzimit të çelësave pasardhësit tuaj në Kryeministri, kryeministri Edi Rama, edhe pse i ndodhur asokohe në Nju Jork, publikoi në faqen e tij në Facebook disa foto me pamje “rrënimi” nga ambientet e Kryeministrisë, që shoqëruan jo pak debat ditët e mëvonshme... A keni ndonjë koment për fotot e publikuara? Meqenëse jemi tek kjo pyetje, në aspektin personal a ka ndonjë element që ju bëri përshtypje në ato ditë të rotacionit të pushtetit në Kryeministri, ku ju ishit i fundit që dorëzuat çelësat?

Aksioni politik për denoncimin si “gjendje e rrënuar” në ambientet e Kryeministrisë mendoj se ishte fillimi i një spektakli aspak serioz për nivelin kryeministror, i cili po e ndjek edhe sot qeverisjen. Gjithçka e kam denoncuar. Fryma që përcjell kjo lloj politike është tipike revanshisto-komuniste që gjithçka fillon nga kuota zero, e thënë jo hapur, por e zhvilluar realisht si “ndryshime rrënjësore pas një sistemi që tashmë kapitulloi”. Ky aksion rezultoi i dështuar pasi të gjithë ato që bëjnë autopsinë e politikës, pavarësisht shërbimit që i ofrojnë

Debati për Fotot e Kryeministrisë “Më kujtohet një bisedë televizive e dikurshme e shkrimtarit të madh Kadare, ku midis të tjerave përmendi një histori xhirimi, nga një grup aventurierësh për të bërë një dokumentar me pamje nga “Parisi i zi”. Ishin filmuar të gjitha skutat e errëta dhe bodrumet e kryeqytetit më të bukur të botës, vetëm e vetëm për të dhënë imazhin e keq. Morali është i qartë: Nëse intoksikimi nga helmi të ka marrë edhe sytë e mendjes, padyshim që edhe kopshtet e Versajës do të të duken si moçalet e kënetës së Tërbufit”

roli i liderit “Lideri historik lind një herë në shumë kohë. Ai duhet të mbetet si gur themeli, si frymëzuesi dhe udhëheqësi shpirtëror në të gjitha betejat e ardhshme. Nëse kjo do të mund të shfrytëzohet me shumë zgjuarsi ndodh që imazhi i tij në vite të luaje një rol të jashtëzakonshëm, gjithmonë në rritje në frymëzimin dhe bashkimin e të gjitha grupimeve brenda forcës politike”.

asaj, e denoncuan dhe nuk e mbështetën. E vërteta ishte që unë si zyrtar kryesor i godinës kryeministrore pata një bashkëpunim të sinqertë e të qenësishëm me ekipin që z.Rama solli në godinë. Pasardhësi im, z.Agaçi, mori në dorëzim ambientet reale dhe vlerat që ato dispononin, ndërsa fotot e gjirizeve që i shkojnë për shtat fotografes së zellshme Juta mbeten për tu harruar tashmë në fondin e galerisë së Kryeministrit.

Më kujtohet një bisedë televizive e dikurshme e shkrimtarit të madh Kadare ku midis të tjerave përmendi një histori xhirimi, nga një grup aventurierësh për të bërë një dokumentar me pamje nga “Parisi i zi”. Ishin filmuar të gjitha skutat e errëta dhe bodrumet e kryeqytetit më të bukur të botës, vetëm e vetëm për të dhënë imazhin e keq. Morali është i qartë: Nëse intoksikimi nga helmi të ka marrë edhe sytë e mendjes, padyshim që edhe kopshtet e Versajës do të të duken si moçalet e kënetës së Tërbufit.

Le të flasim pak për PD-në dhe ngjarjet që rrodhën si pasojë e rezultatit të zgjedhjeve që kjo forcë politike mori. Në muajin korrik PD-ja u përfshi në një garë të ethshme për postin e kryetarit të partisë pas dorëheq jes së Berishës. Asokohe ju morët përsipër drejtimin e komisionit që administroi gjithë procesin zgjedhor për kryetarin e partisë. Në këndvështrimin tuaj, a pati garë reale në PD? Bashkëng jitur kësaj pyetjeje, në fund të gjithë procesit a mendoni se pati deformim të tij, ashtu siç u deklarua më pas nga Sokol Olldashi dhe jo vetëm ai?

Ditët në të cilat unë drejtova komisionin e zgjedhjeve për kryetar të PDSH-së kanë qenë nga ditët më të sikletshme të jetës sime. Për herë të parë një garë e re; një anëtar një votë, në një periudhë aspak të përshtatshme për një garë zgjedhjesh. Vlen të kujtoj që sapo kishin mbaruar zgjedhjet parlamentare, ku PD-ja pësoi humbjen e përmasave tragjike. Veç kësaj koha ishte mjaft e shkurtër, gjë e cila nuk linte vend për organizimin shumë të mirë të këtij procesi të vështirë e të panjohur. Mungonte totalisht baza ligjore. Nga pikëpamja teknike sigurisht që zgjedhjet kishin probleme të shumta. Ato nuk është se u deformuan gjatë

E shtunë-diel, 26-27 tetor 2013

11

www.mapo.al

reforma "tahiri" “Mbajeni larg policinë nga politika, vetëm kështu e fitoni davanë”

rrugës, përkundrazi, gjatë procesit u përpoqëm me të gjitha mënyrat që ta formatonim dhe institucionalizonim garën. Bëmë më të mirën e mundshme. Jam krejt i bindur që defektet teknike nuk kishin lidhje me asnjë kandidat në veçanti, si dhe nuk influencuan në rezultatin e garës. Kandidatet qenë shumë dinjitozë në marrëdhënie si me mua ashtu dhe me komisionin. Komisioni në asnjë moment nuk përcolli dhe nuk u përfshi në frymën e garës.

Në ditën e shpalljes së rezultatit të zgjedhjeve në PD, ra në sy se z.Berisha e lajmëroi fitoren e Bashës përpara se ta shpallnit ju si komision zyrtarisht ...

Së pari dua t’ju rikujtoj se komisioni edhe pasi e mbylli procesin nuk bëri shpallje zyrtare të rezultatit, por informoi median mbi shifrat e nxjerra nga numërimi. Unë si kryetar i komisionit isha në komunikim të vazhdueshëm me z.Berisha për gjithë ecurinë e procesit. Rezultatet e numërimit tregonin qartë fitoren shumë të thellë të z.Basha.

Shpallja zyrtare e rezultatit nga komisioni në këto kushte mbeti një çështje pa shumë rëndësi, thjesht formalizimi i shifrave të sakta mbi atë çka ishte numëruar në 6 orë pa pushim. Kjo praktikë është e njohur tashmë kur palët pranojnë humbjen, dhe anasjelltas, kremtojnë fitoren, akoma pa u certifikuar rezultati zyrtar. Në këtë kontekst lajmi i fitores se z.Basha dhënë nga z.Berisha ishte tashmë mjaft i ligjshëm.

Z.Lezhja, a keni ju një parashikim politik për të ardhmen e PD-së? Ku e shihni atë, dhe nisur nga pakënaqësitë nga zëra jo pak të rëndësishëm në PD, a mendoni se mund të ketë plasaritje raportesh brenda saj?

Sot PD-ja ka një kryetar të ligjshëm, të ri, të formuar mjaft mirë dhe me rezultate pozitive mjaft të prekshme në pak kohë, rezultate të cilat i ka arritur duke qenë pjesë e partisë në pushtet. Partia ka pësuar një humbje tragjike, të përmasave të konsiderueshme në zgjedhjet e fundit parlamentare të certifikuara si më të mirat e pluralizmit në Shqipëri. Ringritja nuk do jetë e lehtë dhe aspak e shpejtë. Ajo që kërkohet nga çdo qytetar i përgjegjshëm i këtij vendi është që Partia Demokratike të ngrejë rolin e saj opozitar duke aplikuar koncepte të reja në

një opozitë serioze, konstruktive dhe guximtare. Përfitimet nga deformimet e pushtetit dhe nga megalomania e tij të jenë maksimale për të shërbyer në ngritjen e performancës opozitare. Raportet pozitë-opozitë janë si enët komunikuese, ku nëse njëra zbrazet tjetra padyshim që do të mbushet, por kjo kërkon kohën e vet të mjaftueshme.

Ajo që vlen të theksohet është dhe organizimi i brendshëm i saj. Duhen ringritur dhe ndërtuar me kujdes dhe këmbëngulje struktura të shëndosha. Të punohet në mënyrë sistematike për evidentimin e figurave të reja me energji dhe frymë europiane opozitare, duke hequr dorë gradualisht nga personazhe që janë bërë politikanë me zor, nëse janë bërë. Por që ti ndërtosh të gjitha sa më sipër, të duhet të ndërmarrësh një aksion të mirëprogramuar, të mirëmenaxhuar, të drejtuar në ekip, ku të mbizotërojë fryma e kompromisit dhe të përgatisësh me këmbëngulje dhe durim “ushtrinë” e vërtetë të betejës elektorale me frymën e besimit dhe kauzën e fitores. Mendoj se jemi akoma shpejt për të ushqyer iluzione të tilla.

Ka një debat publik mbi rolin e z.

Berisha në PD, tashmë që ka dhënë dorëheqjen. Shumë analistë mendojnë se ai vazhdon ende të jetë kryetari de facto i partisë. Ju vetë, si e shihni ndikimin e z.Berisha tanimë në parti, duke qenë se prej shumë vitesh keni bashkëpunuar ngushtë me të?

Partia Demokratike është duke kaluar tranzicionin e saj. Nga një kryetar që e lindi dhe e drejtoi në shumë beteja të fituara por dhe të humbura, nga një kryetar që nuk diskutoi për asnjë çast ekzistencën e tij në krye të saj, nga një kryetar që për shumë vite të dy dekadave ishte kryetar i gjithë shqiptarëve, po përpiqet të shkojë tek udhëheqja e një kryetari që nuk ka asnjë lidhje me historinë e paraardhësit të tij. Kjo sigurisht kërkon një adaptim të vështirë si nga kryetari i ri, shpatullat e të cilit nuk janë mësuar të mbajnë pesha të përmasave të tilla të rënda, ashtu dhe nga forca politike që mishëron në traditën e saj Prijësin udhëheqës dhe jo thjesht një kryetar në respektim të votës së anëtarëve. Në këtë kontekst mund të them që ajo që po kalon PD-ja në

Reforma në polici “Operacionet “fshesa” në burimet njerëzore tregojnë se mungon ideja dhe për pasojë mungon durimi për t’i shkuar deri në fund një programi të mirëstudiuar.

E shoh me shumë dyshim spastrimin masiv, aq më tepër kur prurjet e reja, për fat të keq, janë të sforcuara dhe bien ndesh me ligjin.

Shoh pozitivisht reformën në strukturë, ndërhyrjen urgjente në zvogëlimin e numrit të Drejtorisë së Përgjithshme për t’i dhënë krah dhe forcë zbulimit në terren”

Siguria “Në mandatin e dytë të qeverisë “Berisha” u vu re një rënie graduale e sigurisë në vend. Treguesit u përkeqësuan, pasiguria u rrit, emërimet nuk impresiononin për mirë, ra forca zbuluese dhe ngjarje të rënda tronditën mjaftueshëm rendin dhe sigurinë publike.

Drejtues të lartë të strukturave policore ulën ndjeshëm performancën dhe reputacionin e tyre tek uniformat blu, por edhe më gjerë.

Megjithë ndryshimet e disa ministrave, gjendja nuk rezultoi e kapërcyeshme, përkundrazi policia nuk arriti ta rimarrë veten..."

këtë periudhë është unikale në historinë e politikës shqiptare. Është bërë në kohën e duhur dhe padyshim do kohën e nevojshme. Ajo që shmang katastrofën brenda kësaj force politike është pikërisht qenia aktive e z.Berisha. Ai dha dorëheqjen në një moment kur kondicioni fizik dhe mendor i tij ishte dhe është në nivelin më të lartë.

Pikërisht ky fakt jep shanse për shmangien e të gjitha fenomeneve që mund ta çonin këtë forcë politike në një sëmundje të gjatë në opozitë. Mendoj se z.Basha ka të gjithë komoditetin që të udhëheqë mbi një platformë solide. Është detyra e tij të aplikojë metoda, forma, frymë të re në këtë opozitë të vështirë.

A mendoni se PD-ja duhet të krijojë një fizionomi të re në drejtimin e saj, apo ajo duhet t’i qëndrojë besnike stilit të liderit historik?

Mendoj se Partia Demokratike duhet të aplikojë pak nga të dyja fizionomitë. Lideri historik lind një herë në shumë kohë. Ai duhet të mbetet si gur themeli, si frymëzuesi dhe udhëheqësi shpirtëror në të gjitha betejat e ardhshme. Nëse kjo do të mund të shfrytëzohet me shumë zgjuarsi ndodh që imazhi i tij në vite të luajë një rol të jashtëzakonshëm, gjithmonë në rritje në frymëzimin dhe bashkimin e të gjitha grupimeve brenda forcës politike. Sigurisht metodat e organizimit, të udhëheqjes, të të bërit politikë duhet të jenë gjithmonë të reja, bashkëkohore e me një fleksibilitet në përshtatje me kohën. Them që tashmë PD-ja e ka të gjithë luksin që të ardhmen e saj ta ndërtojë mbi një sistem vlerash e bashkëjetese midis historisë së një krijuesi dhe prijësi që rrezaton frymëzim dhe aspiron fitore, si dhe ndërtimin e një ekipi natyrshëm të ri në harmoni me kohët moderne duke lënë pas çdo frymë opozitare të shkuar për ta çuar “ushtrinë elektorale” drejt një fitoreje të radhës. Por kjo kërkon mendje të hapur, zemër të madhe, guxim të mjaftueshëm dhe mbi të gjitha punë të palodhshme pa e kthyer kokën prapa.

Në detyrat e mëparshme ju keni qenë edhe zv/ministër i Brendshëm. Çfarë komenti keni për operacionin e policisë për mbylljen e kazinove e lojërave të fatit, prishjen e 5-katëshit apo dhe aksione të tjera gjatë këtij muaji?

Tashmë është edhe detyrë funksionale e imja vëzhgimi i kujdesshëm por dhe i pavarur i zhvillimeve të reja në policinë e shtetit. Operacionet policore ku kërkohet vënia në vend e ligjit të nëpërkëmbur janë t ë m i r ë p r it u r a n g a ç do q y t e t a r i përgjegjshëm dhe patriot. Të gjithë e duam rendin dhe sigurinë publike dhe bëhemi jashtëzakonisht të ndjeshëm kur ai cenohet. Por në një vend demokratik çdo veprim i makinës shtetërore duhet të jetë sinkron me disa parime bazë, parime të cilat mbajnë gjallë demokracitë e vendeve më të zhvilluara sot në botë. Për të shkuar tek operacionet policore duhet që ndaj çdo ndërhyrjeje të kihen parasysh tre shtylla të pacenueshme siç janë: transparenca e veprimeve nëpërmjet marrëdhënies me publikun si kusht i domosdoshëm; tolerance zero ndaj kujtdo fenomeni anti-ligjor; kompetencat që të jep ligji për të vepruar si organizatë legjitime. Të tria këto parime duhet të jenë të veshura me etikën profesionale dhe qytetare. Nëse cenohet njëra nga këto apo tentohet të shmanget me dashje apo pa dashje, jemi përpara arbitraritetit dhe rrezikut të shkeljes së rëndë të lirive dhe të drejtave themelore të njeriut. Mbetet për të parë me kujdes se cila do të jetë ecu-

ria e mëtejshme e këtyre veprimeve. Vullneti politik dhe ekipi drejtues është determinant në këtë proces. Sjellja si shtetar duhet të dominoje sjelljen si politikan.

Pushtetin nga opozita e ndan në mënyrë të konsiderueshme shkalla e përgjegjshmërisë. Ky vend nuk ka nevojë më për veprime fasade, por për ndërhyrje të studiuara dhe operacione “kirurgjikale” të suksesshme për të mos u kthyer mbrapa.

Sipas jush, pse vitin e fundit të mandatit të PD-së patëm një rënie të sigurisë në vend dhe një ulje të efikasitetit të uniformave blu? Në këtë sens, si e shihni reformën në polici, largimet dhe emërimet e bëra nga ministri Tahiri?

Në mandatin e dytë të qeverisë “Berisha” u vu re një rënie graduale e sigurisë në vend.

Treguesit u përkeqësuan, pasiguria u rrit, emërimet nuk impresiononin për mirë, ra forca zbuluese dhe ngjarje të rënda tronditën mjaftueshëm rendin dhe sigurinë publike. Drejtues të lartë të strukturave policore ulën ndjeshëm performancën dhe reputacionin e tyre tek uniformat blu, por edhe më gjerë. Megjithë ndryshimet e disa ministrave, gjendja nuk rezultoi e kapërcyeshme, përkundrazi policia nuk arriti ta rimarrë veten. Burokracia qendrore në strukturat e Drejtorisë së Përgjithshme mbyti ditë pas dite operativitetin e terrenit.

Pra, së bashku me zgjedhjet parlamentare në honin rrokullisës u përfshi edhe e gjithë piramida e sukseseve të arritura në vend nga policia në vite. Në këtë rast ndryshimet politike dhe reformat imediate janë të domosdoshme por edhe të mirëpritura. Terreni është mjaft i përshtatshëm për një start pozitiv. Ajo që vlen të theksohet është mënyra se si e nis rrugëtimin tënd për të krijuar frymë të re, por edhe rezultate të prekshme të menjëhershme. Nëse në ekonomi apo investime rezultatet pozitive të një reforme duan kohën e nevojshme për tu përftuar, në polici dhe rend publik ato mund të jenë prezente menjëherë. Ndryshimi i emrave të drejtuesve të çfarëdolloj shkalle nuk mund të jetë qëllim në vetvete, si dhe t’i paraprijë një reforme serioze, edhe sikur ajo të ketë kah pozitiv. Ajo që bën ndryshimin rrënjësor dhe të menjëhershëm është fryma dhe vullneti që implementohet në mënyrë të rrufeshme në strukturat policore. Operacionet “fshesa” në burimet njerëzore tregojnë se mungon ideja dhe për pasojë mungon durimi për t’i shkuar deri në fund një programi të mirëstudiuar. E shoh me shumë dyshim spastrimin masiv, aq më tepër kur prurjet e reja, për fat të keq, janë të sforcuara dhe bien ndesh me ligjin. Shoh pozitivisht reformën në strukturë, ndërhyrjen urgjente në zvogëlimin e numrit të Drejtorisë së Përgjithshme për t’i dhënë krah dhe forcë zbulimit në terren. Ajo që duhet të ndodhë është që qeveria të kujdeset seriozisht për uniformat blu, të jetë më afër tyre, t’i trajtojë me sinqeritet dhe dashuri, të kujdeset për to dhe të shohë mundësinë e rritjes së numrit të përgjithshëm të policisë së shtetit. Terreni kriminal është në rritje dhe kërkon prezencë territoriale sa më të madhe të mundshme si dhe buxhet për dominimin e të gjitha mjeteve të sofistikuara kriminale që përdoren për të destabilizuar rendin dhe qetësinë publike. Filozofia bazë e arritjeve pozitive të një policie moderne dhe europiane është mbajtja larg nga politika si deformim i ligjit, për ta ruajtur këtë strukturë sa më afër qytetarëve dhe në interes të komunitetit. Kjo e fundit shpesh është e pamundur. Kush e bën e ka fituar davanë.

12

www.mapo.al

Njoftim për vend të lirë pune Bazuar në ligjin nr.152/2013, datë 30.05.2013 “Për nëpunësin civil”, i ndryshuar, Drejtoria e Burimeve Njerëzore në Komisionin Qendror të Zgjedhjeve, shpall konkurrim për vendin e lirë të punës, në pozicionin:  Inspektor në Drejtorinë e Komisioneve Zgjedhore, Trajnimit dhe Edukimit

të Zgjedhësve.

NJOFTIM PËR THIRRJE TË EKSPERTËVE

Kërkesat e përgjithshme: Konkurruesi duhet të plotësojë kërkesat e përgjithshme të nenit 12 të ligjit nr.

8549, datë 11.11.1999 “Statusi i Nëpunësit Civil”.

Inspektorati i Lartë i Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive dhe Konfliktit të Interesave, në përputhje me ligjin nr. 9049, datë 10.04.2003 “Për deklarimin dhe kontrollin e pasurive, të detyrimeve financiare të të zgjedhurve dhe të disa nëpunësve publikë”, i ndryshuar, neni 29, njofton thirrjen e 2 (dy) ekspertëve të pavarur, të licencuar, të fushave të ndryshme, për të bërë vlerësimin e deklaratave të interesave private të subjekteve deklarues.

Kërkesat e veçanta: • Arsimi i lartë.

• Të ketë përvojë pune jo më pak se dy vjet.

• Aftësi menaxhuese dhe për të punuar në grup.

• Komunikim shumë të mirë me shkrim dhe me gojë.

• Të jetë i disponueshëm për të kryer detyrat edhe në zona zgjedhore të largëta.

• Të njohë një gjuhë të Komunitetit Europian (preferohet anglishtja) Paga: Paga mujore bruto e pozicionit është sipas klasës III-b, përcaktuar në VKM nr.524, datë 16.08.2013.

Dokumentacioni: Kandidati duhet të paraqesë brenda datës 27.11.2013 në zyrën e regjistrimit të akteve dhe dokumentacionit të KQZ-së, këto dokumente: • Kërkesë me shkrim; • Curriculum Vitae; • Dokument identifikimi; • Librezë pune (fotokopje e noteriuar), ose vërtetim zyrtar për afatin kohor të punësimit; • Diplomë të shkollës së lartë, së bashku me listë notash (fotokopje e noterizuar); • Dëshmi e Gjuhës së Huaj (fotokopje e noterizuar); • Dëshmi kualifikimi (fotokopje e noterizuar); • Vlerësim pune nga punëdhënësi ose dy rekomandime nga punonjës superior të institucionit ku janë ndërprerë së fundi marrëdhëniet e punës; • Dëshmi nga komisioni mjekësor kompetent që vërteton aftësi për punë.

Të interesuarit mund të aplikojnë zyrtarisht ose me e-mail në adresën elektronike postare zyrtare info@hidaa.gov.al, brenda datës 30 tetor 2013.

Më datë 02.12.2013 në selinë e KQZ-së do të shpallet lista e konkurrentëve që do të vazhdojnë më tej procedurat e testimit, si dhe datat e testit me shkrim dhe intervistës me gojë.

Njoftim për vend të lire pune

Testimi bazohet në njohuri për Kushtetutën, Kodin Zgjedhor të Republikës së Shqipërisë, Ligjin “Statusi i Nëpunësit Civil”, Kodin e Procedurave Administrative, Ligjin “Për rregullat e Etikës në Administratën Publike”.

Shoqëria e parë Financiare e Zhvillimit - FAF sh.a, kërkon të punësojë: Specialist Kredie pranë Degës së Shoqërisë FAF sh.a, Skrapar Detyrat e përgjithshme • Të menaxhojë procesin e kredidhënies lokale • Të identifikojë nevojat për shërbime bankare me fokus kredinë në zonat rurale e malore të rrethit.

• Të promovojë produktet e FAF, sh.a tek klientët potencial.

• Të vlerësojë për secilin klient nëse duhet hapur procedura e kredidhënies.

• Të analizojë në vend biznesin e klientit • Të përgatisë inventarin dhe klasifikimin e huasë Kualifikimi dhe eksperiencat 1. Të ketë përfunduar studimet e larta në degë më profil ekonomik ose Universitetin Bujqësor.

2. Të ketë njohuri të mira në përdorimin e programeve bazë të kompjuterit.

3. Njohja e një gjuhe të huaj të vendeve të BE përbën avantazh.

4. Të ketë aftësi të mira komunikimi dhe të punës në grup.

5. Kualifikimet dhe treinimet në fushën e kredidhënies përbëjnë avantazh.

6. Eksperienca e punës drejtpërndrejt në kredidhënie përbën avantazh.

“Shoqëria e Parë Financiare e Zhvillimit-FAF” sh.a Zyra qendrore, Adresa: Rr. “Dervish Hima” Nr. 4, Tiranë. Tel: (355) (4) 232937 ; 224638

Eh...

Artur Zheji: ’80 vajzat e viteve

Edison Ypi: Kurva hyjnore

Preç Zogaj: Lamtumirë përqafim armë, lamtumirë

JO VETËM POLITIKË SI ZAKONISHT

300 LEKË 2012 ÇMIMI BOTIMIT SHTATOR

VITI VII NR. 8 (255),

30 lekë

30 lekë

30 lekë

E përmuajshme Edison Ypi: Kurva hyjnore

Artur Zheji: Eh... ’80 vajzat e viteve

rë Preç Zogaj: Lamtumi përqafim armë, lamtumirë

PLUS

MUND NË EUROPË TË HYJMË EDHE PA TURQINË DORËSHKRIM

ENIGMAT E NATËS KUR U MBYT ‘KATËRI I RADËS’

30 lekë

1,000

33

GJERGJ META

30 lekë KULLIT A RIMISHËRON

përĖtoni në Eagle dhe dhe për ata!

Sillni miqtë tuaj dhuratë për vete Lekë kohë bisede

Për

E përmuajshme

TI ...NAZIME, A L JE A...? HALLAL TA BOFT ZOTI...

MONIKA LUBONJ

E PËRMUAJSHME

30 lekë

GERALDINËN

10 GRATË E SHE

enri Çili; MUSINE an LIRI BELISHOVA-H a Spiropali; DRITA PELINKU-Art Moikom KADARE-Elis Robert Elsie; Tarifa; HELENA Ardian Vehbiu, n Lame; DORA D’ISTRIAVAÇE ZELA-FatosLleshanaku, Amik Kasoruho, LDINE APPONYI MOTRAT QIRIAZI-Arta MAPO-GERA Luljeta oland Tasho; KOKALARICivici; Revista XHAVELLA-R Imami; MOSKO TEFTA TASHKO KOÇO-Adrian Zeqo;

mobile.al n vizitoni www.eagle më tepër informacio

çdo ditë gazeta ‘MAPO’ çdo muaj revistat ‘MAPO’ dhe ‘MADAME MAPO’

LEKË 2012 ÇMIMI 300

PYETËSORI 33

GJERGJ META

NË EUROPË MUND TË HYJMË EDHE PA TURQINË

NR. 8 (255), VITI

VII BOTIMIT SHTATOR

...NAZIME, A TI JE A...? HALLALL ..

TA BOFT ZOTI.

DORËSHKRIM

S ENIGMAT E NATË KUR U MBYT S’ ‘KATËRI I RADË

N GERALDINËN

NJA RIMISHËRO

E PËRMUAJSHME

MONIKA LUBO

EKULLIT

10 GRATË E SH

i Çili; MUSINE BELISHOVA-Henr -Artan Spiropali; LIRI DRITA PELINKU KADARE-Elisa Robert Elsie; D’ISTRIA- Moikom tos Tarifa; HELENA Kasoruho, Ardian Vehbiu, Lame; DORA APPONYI VAÇE ZELA-Fa QIRIAZI-Artan E Lleshanaku, Amik d Tasho; MOTRAT Revista MAPO-GERALDIN KOKALARI- Luljeta XHAVELLA-Rolan rian Civici; Imami; MOSKO TEFTA TASHKO KOÇO-Ad Zeqo;

300 lekë

Dokumentacioni: Kandidati duhet të paraqesë brenda datës 27.11.2013 në zyrën e regjistrimit të akteve dhe dokumentacionit të KQZ-së, këto dokumente: • Kërkesë me shkrim; • Curriculum Vitae; • Dokument identifikimi; • Librezë pune (fotokopje e noteriuar), ose vërtetim zyrtar për afatin kohor të punësimit; • Diplomë të shkollës së lartë, së bashku me listë notash (fotokopje e noterizuar); • Dëshmi e Gjuhës së Huaj (fotokopje e noterizuar); • Dëshmi kualifikimi (fotokopje e noterizuar); • Vlerësim pune nga punëdhënësi ose dy rekomandime nga punonjës superior të institucionit ku janë ndërprerë së fundi marrëdhëniet e punës; • Dëshmi nga komisioni mjekësor kompetent që vërteton aftësi për punë.

Më datë 02.12.2013 në selinë e KQZ-së do të shpallet lista e konkurrentëve që do të vazhdojnë më tej procedurat e testimit, si dhe datat e testit me shkrim dhe intervistës me gojë.

JO VETËM POLITIKË SI ZAKONISHT

REPORTAZH

përĖtoni tuaj në Eagle dhe dhe për ata! dhuratë për vete kë kohë bisede

 Drejtor i Drejtorisë së Marrëdhënieve me Jashtë

Paga: Paga mujore bruto e pozicionit është sipas klasës II-b, përcaktuar në VKM nr.524, datë 16.08.2013.

REPORTAZH

30 lekë

Bazuar në ligjin nr.152/2013, datë 30.05.2013 “Për nëpunësin civil”, i ndryshuar, Drejtoria e Burimeve Njerëzore në Komisionin Qendror të Zgjedhjeve, shpall konkurrim për vendin e lirë të punës, në pozicionin:

Kërkesat e veçanta: • Arsimi i lartë, në degët Diplomaci, Marrëdhënie Ndërkombëtare, Drejtësi, Gjuhë e Huaj.

• Eksperiencë pune në administratën shtetërore jo më pak se 3 vjet.

• Njohuri shumë të mira të gjuhës angleze, avantazh dhe ndonjë gjuhe tjetër të BE-së, të çertifikuar.

• Aftësi drejtuese, aftësi komunikimi, aftësi për të punuar në grup.

ty 1,000 Lekë për mua 1,000 Lekë për

PYETËSORI

Njoftim për vend të lirë pune

Kërkesat e përgjithshme: Konkurruesi duhet të plotësojë kërkesat e përgjithshme të nenit 12 të ligjit nr. 8549, datë 11.11.1999 “Statusi i Nëpunësit Civil”.

Personat e interesuar duhet të sjellin në adresën tonë brenda datës 11.11.2013 dokumentacionin e poshtëcituar: • Kërkesë për tu punësuar pranë Shoqërisë Financiare të Zhvillimit-FAF sh.a • CV dhe dokumenta të tjera mbështetëse mbi kualifikimin profesional • Diplomë dhe listën e notave (të noterizuara) • Dokument identiteti • Dokumentin që vërteton punën e kryer më parë (librezë pune, vërtetëtim nga punëdhënësi).

• Letër reference e diel

Lekë për ty Lekë për mua

bile.al www.eaglemo formacion vizitoni

e shtunë-e diel, 26-27 tetor 2013

300 lekë

Agjencia e Abonimit të Shtypit (Arben Trenova): 04 223 52 05 • 068 20 47 825 Posta shqiptare: 04 237 5598 • 068 50 24 159 Agjencia e Abonimit Adrion: 04 224 0018 • 069 20 36 768 Agjencia e Abonimit, Durrës (Agim Memko): 0692372850

Testimi bazohet në njohuri për Kushtetutën, Kodin Zgjedhor të Republikës së Shqipërisë, Ligjin “Statusi i Nëpunësit Civil”, Kodin e Procedurave Administrative, Ligjin “Për rregullat e Etikës në Administratën Publike”.

E shtunë-diel, 26-27 tetor 2013

13

www.mapo.al

Tokë pa kontinent

Zhbërjet e Rama-Metës, rrezik real për marrjen e statusit Preç Zogaj Opinioni më i hidhur në qarkullim, që shpresojmë të mos bëhet kurrë lajm, është se marrja e statusit të vendit kandidat nuk është plotësisht e sigurt në dhjetor. Pavarësisht se Komisioni Europian e ka dhënë rekomandimin dhe Parlamenti Europian po përgatit një Rezolutë të favorshme për ne.

Pasigurinë e kemi ndjerë në dilemat e disa eurodeputetëve. E kemi lexuar në gjestin e ngritjes së supeve të ndonjë diplomati perëndimor në Tiranë. Së fundi, e dëgjuam në deklaratat që bëri në Tiranë ministri i Jashtëm i Holandës, Frans Timmermans. “Holanda nuk ka ende një qëndrim”, tha ministri holandez, ndërsa shpjegoi në mënyrë gati didaktike se Progres-raporti për Shqipërinë është një “dokument i komplikuar dhe kjo kërkon një studim të vëmendshëm të kapitujve të ndryshëm”.

Duke lexuar këtë fjali korrekte dhe kafkiane, përshtypja që të krijohet në krye të herës është se Komisioni Europian dhe vendet anëtare jetojnë në planetë të ndryshëm. Në fakt nuk është kështu. Komisioni dhe vendet anëtare janë në lidhjen e enëve komunikuese. Ka ndarje rolesh, por nuk ndodh që Komisioni t’i bjerë gozhdës dhe Këshilli i Ministrave i vendeve anëtare t’i bjerë patkoit. Kjo do ta kishte shthurur me kohë ngrehinën e BE-së. Nga qëndrimi i kryediplomatit holandez dhe gjithë skepticizmi i nëndheshëm apo i artikuluar për Shqipërinë, ne kuptojmë qartë një gjë: se nuk ka mbaruar.

Me justifikimin e shprehur si nevojë për të studiuar progres-raportin e komplikuar, partnerët europianë janë duke vëzhguar qeverinë e re të instaluar në Tiranë, pajtueshmërinë apo papajtueshmërinë e akteve dhe veprimeve të saj me kriteret e marrjes së statusit. Dhe ndjehet se ka dridhje për këto çështje në segmentin Bruksel-Tiranë. Në media qarkulloi në fillim të javës një deklaratë, që i atribuohej një zëdhënëseje të qeverisë, që thoshte pak a shumë kështu: Brukseli nuk ka përse të shqetësohet se po punësohen shqiptarët!? Dukej qartë se kishim të bënim me një replikë të trashë ndaj shqetësimeve që mund të ketë shkaktuar në Bruksel votimi antikonsensual i Aktit Normativ për nëpunësin civil, shkarkimet dhe pezullimet kolektive në Policinë e Shtetit. Dikush në Tiranë kishte guximin dhe njëkohësisht çmendurinë ta quante punësim të shqiptarëve zëvendësimin arbitrar të “atyre”, me “tanët”. Ç’po po ndodh realisht?

Si mund të mos e marrim statusin, kur i kemi bërë të gjitha ato që na janë kërkuar nga Komis-

ioni Europian? Kur zgjedhjet e 23 qershorit përmbushën në vlerësimin publik të ndërkombëtarëve një kusht të pashkruar, por shumëshumë të rëndësishëm për gjithë rrugëtimin tonë drejt Europës! Pse të mos e kemi mendjen të fjetur, pse të mos e dimë si një e një bëjnë dy se statusin e kemi në xhep tashmë dhe duhet të sulmojmë drejt etapave të tjera! Pse të mos jetë e fiksuar dhe e pandryshueshme data e marrjes së statusit për ne, siç ka qenë data e marrjes së vizave dhe shumë data të tjera historike? Mos ka rezerva për zgjedhjet që nuk na i thotë hapur Bashkimi Europian? Mos dinë më shumë se sa shkruhet në raportin e OSBE-ODIHR-it për përdorimin e parave të pista dhe blerjen e votave e mandateve, që vazhdon edhe tani kur zgjedhjet kanë përfunduar? Nuk besoj. Mua më duket se perëndimorët kanë dashur vetë t’i rrinë larg erës së keqe të zarfeve. Kanë shkuar me mendimin “fundi mirë, gjithçka mirë”.

Kam frikë se ky vibrim për statusin lidhet me Zhbërjen, si kryefjalë apo si fjalë kyçe e gjithë aparatit qeverisës të këtij muaji. Pra e meritojmë statusin për atë që kemi bërë, por mund të kenë lindur apo janë duke lindur dyshime për atë që po zhbëjmë. Shkarkimet kolektive, me një të rënë të lapsit të gjithë drejtuesve të policisë, pezullimi i strukturës së krimit ekonomik, shkrirja e Gardës- të gjitha këto e kanë bërë nul investimin afatgjatë të Bashkimit Europian për reformimin e Policisë së Shtetit dhe mbrojtjen e saj nga goditjet politike. Nëse një ministër paska fuqi në këtë vend të shkrijë, të zhbëjë e të pezullojë struktura dhe njerëz si t’i vijë për mbarë, me justifikime të natyrës retorike, që nuk është e vështirë të gjenden, atëherë qenkemi në pikën z e r o t ë r e f o r m i m it d h e st r u kt u r i m it bashkëkohor të policisë. Brukseli ka parë këtu t’i rrëzohet investimi dhe parimi i tij dhe kjo vështirë se gëlltitet pa fjalë. Në planin e brendshëm e keqja është edhe më e madhe. Posaqë oficeri dhe polici i thjeshtë kuptojnë se ligji është fasada, kurse fuqia është ministri dhe kryeministri, të mos kërkojmë kot polici të depolitizuar, të mos presë njeri të kemi rendin dhe sigurinë që duam.

Shihet qartë se në përballjen me realitetin Rama nuk sheh asnjë mundësi ku të plazmojë flaterinë e tij të quajtur Rilindje, ashtu siç e ka konceptuar e siç e ka treguar në fushatën elektorale. Atëherë, si për të kompensuar këtë dështim të shumëfishtë në koncept, në krijim dhe në fantazi, ka menduar ta

Dhjetori i statusit po afron dalëngadalë. Në pamje të parë duket si periudhë vakumi, që favorizon arbitraritetin e qeverisë: “Hajt të bëjmë shpejt e shpejt disa gjëra që nuk do të mund t’i bëjmë kur të marrim paketën e detyrave të reja për integrimin”. Por ky është gabim i madh, për të mos thënë një kurth për qeverinë. Që mund të na rrezikojë vetë marrjen e statusit.

kthejë Rilindjen me kokë poshtë dhe ta shërbejë si Zhbërje. Por pa ligj. Si udhëheqës, dhe jo si shtetar. Ky është problemi i problemeve që mund të na shkatërrojë. Vetëm ligji mban drejtimin dhe paqen. Ligji mund të ndërrohet, por nuk mund të injorohet e shkelet. Është i njohur rasti emblematik i gruas së Musolinit në parlamentin italian të pasluftës. Ajo përfitonte pension si bashkëshortja e kryeministrit. Pension? Nga gjaku, mundi dhe djersa e popullit? Gruaja e diktatorit dhe aventurierit fashist? Shumë deputetë kërkuan t’i hiqej menjëherë, por Akile de Gaspri u ngrit dhe tha se ‘Rezistenca ka ekzekutuar Musolinin, dhe jo kryeministrin’. Në qoftë se shkelim ligjin sot, Italia nuk do të bëhet.

Ky ishte shembulli i mbizotërimit mbi çdo gjë të ligjit në një vend që dëshiron të përparojë.

Europa moderne e konsideron sundimin e ligjit një parim themelor të funksionimit të demokracisë.

Paligjshmëria po del si dukuria më evidente e debutimit të Ramës në qeverisjen e vendit. Në anën tjetër kemi shfaqjen e ekuivokeve në lidhje me integrimin, siç ishte fjalimi i kryeministrit në Prizren. Për t’u konformuar me kryeministrin e Turqisë, Erdogan apo nga dëshira për të theksuar prioritete të tjera, Rama nuk tha asnjë fjalë për ëndrrën më të bukur dhe më të artikuluar të popullit shqiptar, që është ëndrra europiane. Shqipëria dëshiron me gjithë zemër që Turqia të bëhet pjesë e Europës. Shqipëria ka vetëm përfitime nga zgjerimi i BE-së me Turqinë. Kjo është si një e një bëjnë dy. Por ne nuk jemi në një varkë me Turqinë përsa i përket axhendës europiane të zgjerimit. Dhe nuk ka asnjë arsye ta lidhim qerren me Turqinë për këtë aspiratë.

Dhe as të bëhemi mish për top i lojërave të mëdha në këtë rrafsh që Shqipëria as ka këllqe, as ka interes t’i luajë.

Në qoftë se të tjerët janë një herë të kujdesshëm për detyrat e integrimit në Europë, ne duhet të jemi dhjetë herë më të kujdesshëm.

Në qoftë se ndonjë vend tjetër ka luksin të rrezikojë e të tolerohet për ndonjë gjë, ne nuk duhet të rrezikojmë as një fije floku.

Ashtu e kemi fatin dhe historinë.

Dhjetori i statusit po afron dalëngadalë.

Në pamje të parë duket si periudhë vakumi, që favorizon arbitraritetin e qeverisë: “Hajt të bëjmë shpejt e shpejt disa gjëra që nuk do të mund t’i bëjmë kur të marrim paketën e detyrave të reja për integrimin”. Por ky është gabim i madh, për të mos thënë një kurth për qeverinë. Që mund të na rrezikojë vetë marrjen e statusit.

14

E shtunë E shtunë - e- diel e diel 26-27 13-14tetor prill 2013 www.mapo.al

Dossier Duke shfrytëzuar celularët inteligjentë, agjencia e zbulimit shfrytëzon qasjen e shkujdesur që shumë përdorues kanë ndaj pajisjes që zotërojnë. Sipas një prezantimi të NSA, përdoruesit e smartphone-ve demonstrojnë “Nomofobinë”, ose “no mobile phobia”. I vetmi shqetësim që kanë shumë përdorues është se mos humbasin sinjalin. Një prezantim i detajuar i NSA me titull “A ka objektivi yt një smartphone?” tregon se sa shtrirje të gjerë kanë metodat e survejimit të celularëve iPhone të prodhuara nga kompania Apple

iSpy

Kështu “hyn” NSA në celularët tanë

S

Për një agjenci si NSA, njësitë e depozitimit të të dhënave janë një minierë ari, pasi përmbledhin në një pajisje të vetme pothuajse të gjithë informacionet që do i interesonin një agjencie zbulimi: kontakte socialë, detaje mbi sjelljen e përdoruesit dhe vendndodhjet e tij, interesat, fotografitë dhe ndonjëherë edhe numrat e kartave të kreditit dhe fjalëkalimet.

hërbimi amerikan i zbulimit, NSA ka shfrytëzuar në maksimum bumin e shitjes së celularëve smartphone. Ai ka zhvilluar kështu aftësinë të hyjë në iPhone, pajisje me sistemin android dhe madje edhe ato BlackBerry, që më parë mendohej se kanë qenë veçanërisht të sigurta.

Michael Hayden ka një histori shumë interesante për të treguar në lidhje me iPhone. Ai dhe bashkëshortja ndodheshin në një dyqan Apple në Virginia, tregonte kohët e fundit në një konferencë shtypi vetë Hayden, që ka qenë kreu i Agjencisë Kombëtare të Sigurisë (NSA).

Një shitës iu afrua dhe nisi të mburret për iPhone, duke i thënë se që tani ekzistojnë “400 mijë aplikacione” për këtë pajisje. Hayden, duke buzëqeshur, u kthye nga e shoqja dhe e pyeti me zë të ulët: “Ky djalë nuk e di se kush jam unë, apo jo? 400 mijë aplikacione do të thotë 400 mijë mundësira për ta sulmuar”.

Me sa duket Haydeni po e ekzagjeronte, por vetëm pak. Sipas dokumenteve të brendshëm të NSA që janë pjesë e arkivit të Eduard Snouden, shërbimi i fshehtë amerikan nuk vendos vetëm përgjues në ambasada dhe akseson të dhëna nga kabllot nënujorë për të mbledhur informacione. NSA është gjithashtu tejet e interesuar në atë formë të re të komunikimit që ka patur një sukses të jashtëzakonshëm vitet e fundit: smartphone - ose, telefoni inteligjent.

Në Gjermani për shembull, më shumë se 50 për qind e të gjithë përdoruesve të telefonave celularë zotërojnë një smartphone. Në Mbretërinë e Bashkuar, dy të tretat. Rreth 130 milionë vetë në SHBA e kanë një pajisje të tillë. Mini-kompjuterët janë shndërruar në qendra personale të komunikimit, asistentë dixhitalë dhe shpesh herë ata dinë shumë më tepër në lidhje me përdoruesit e tyre, nga sa janë të vetëdi-

jshëm këta të fundit.

Për një agjenci si NSA, njësitë e depozitimit të të dhënave janë një minierë ari, pasi përmbledhin në një pajisje të vetme pothuajse të gjithë informacionet që do i interesonin një agjencie zbulimi: kontakte socialë, detaje mbi sjelljen e përdoruesit dhe vendndodhjet e tij, interesat, fotografitë dhe ndonjëherë edhe numrat e kartave të kreditit dhe fjalëkalimet.

Kanale të reja

Smartphone-t, shkurt, janë një risi teknologjike e mrekullueshme, por edhe një mundësi shumë e mirë për të spi-

“Thyerja” e Blackberry NSA dhe agjencia e vet partnere, britanikja GCHQ, u fokusuan me të njëjtin intensitet edhe tek një tjetër lodër elektronike: BlackBerry. Kjo është veçanërisht interesante po të kemi parasysh që produkti i kompanisë kanadeze tregtohet tek një grup i caktuar: kompani që i blejnë pajisjet për punonjësit e tyre. Në fakt, pajisja, me tastierën e saj të vogël, shihet më shumë si një mjet menaxherësh, se sa si diçka që terroristë të dyshuar do të përdornin për të diskutuar mbi sulme potencialë. Edhe NSA ka po këtë vlerësim, duke vërejtur që pajisjet Nokia kanë qenë të favorizuara në forumet e ekstremistëve, me Apple në vendin e tretë dhe BlackBerry vetëm në vendin e nëntë. Sipas disa dokumenteve, NSA kaloi disa vite në përpjekje për të përgjuar komunikimet në BlackBerry, që gëzojnë një shkallë të madhe mbrojtjeje, dhe ruan një “Grup Pune BlackBerry” pikërisht për këtë qëllim. Por ciklet e shpejtë të zhvillimit të industrisë kanë lënë disi prapa specialistët, siç thuhet në dokumentin e GCHQ që mban shenjën “top secret”. Sipas dokumentit, problemet me përpunimin e të dhënave të BlackBerry u hasën papritur në maj dhe qershor 2009, probleme për të cilët agjentët “fajësuan” një metode të re të kompresimit të të dhënave që prodhuesi sapo e kish futur.

Në korrik dhe në gusht, ekipi i GCHQ i ngarkuar me këtë rast zbuloi se BlackBerry kish blerë më herët një kompani më të vogël. Në të njëjtën kohë, agjencia e shërbimit të fshehtë kish nisur studimin e kodit të ri të BlackBerry. Në mars 2010, problemi më në fund u zgjidh, sipas rrëfimit të burimeve të brendshëm. “Champagne!”, thirrën analistët, duke i rrahur shpatullat njëri-tjetrit.

unuar njerëzit, duke hapur dyer, prapa të cilave edhe një agjenci shumë e fuqishme si NSA, deri tani nuk ka patur mundësi të shohë. Nga këndvështrimi i ekspertëve të kompjuterëve në zyrat qendrore të NSA në Fort Meade, Maryland, suksesi kolosal i celularëve inteligjentë përbënte një sfidë shumë të madhe në fillim. Ata hapnin shumë kanale të rinj, saqë dukej se agjentët e NSA nuk do të mund të shihnin panoramën e përgjithshme. Sipas një raporti të brendshëm të NSA të vitit 2010, me titull “Eksplorim i tendencave aktuale, objektivave dhe teknikave”, përhapja e smartphone-ve po ndodhte në mënyrë shumë të shpejtë - zhvillime këta që “sigurisht ndërlikojnë analizat tradicionale të objektivave”. NSA u mor me këtë problem me po të njëjtën shpejtësi që pajisjet ndryshuan sjelljet e përdoruesve. Sipas dokumenteve, ajo ngriti task-forca për prodhuesit kryesorë të celularëve inteligjentë dhe të sistemeve të tyre të operimit. Ekipe të specializuar nisën të studiojnë intensivisht iPhone-n e Apple dhe sistemin e tij të operimit, iOS, si dhe sistemin operativ të Google, Android. Një tjetër ekip studioi mënyrat për të atakuar BlackBerry-n, që deri atëherë ishte konsideruar një fortesë e padepërtueshme.

Materiali nuk përmban tregues për spiunazh në shkallë të gjerë tek përdoruesit e smartphoneve, e megjithatë dokumentet nuk lënë asnjë dyshim që, nëse shërbimi i fshehtë përcakton një smartphone si një objektiv të mundshëm, do ta gjejë një mënyrë për të siguruar hyrjen në të gjithë informacionin që ai përmban. Megjithatë, është jo pak e sikletshme që NSA shenjestron pajisje të prodhuara nga kompani amerikane si Apple dhe Google. Rasti i BlackBerry nuk është më pak delikat, përderisa

E shtunë - e diel 26-27 tetor 2013

15

www.mapo.al

Për një agjenci si NSA, njësitë e depozitimit të të dhënave janë një minierë ari, pasi përmbledhin në një pajisje të vetme pothuajse të gjitha informacionet që do i interesonin një agjencie zbulimi: kontakte sociale, detaje mbi sjelljen e përdoruesit dhe vendndodhjet e tij, interesat, fotografitë dhe ndonjëherë edhe numrat e kartave të kreditit dhe fjalëkalimet.

Shqetësime për sigurinë

kompania e ka qendrën në Kanada, një prej shteteve të aleancës “Me Pesë Yje” të NSA-së. Pjesëtarët e këtij grupi të përzgjedhur kanë rënë dakord të mos angazhohen në veprimtari spiunazhi kundër njëri-tjetrit.

Shfrytëzimi i “Nomofobisë”

Në këtë rast, politika e mos-spiunimit nuk duket se gjen zbatim. Në dokumentet që lidhen me smartphone-t, nuk ka tregues që kompanitë bashkëpunuar me vullnet me NSA-në. Kur u kontaktuan, zyrtarët e BlackBerry thanë se nuk është punë e kompanisë të komentojë aludimet për përgjime nga ana e qeverive.

“Deklaratat tona publike dhe parimet tanë kanë theksuar me kohë që nuk ka “shtigje të fshehtë” për platformën tonë, bëri të ditur kompania në një deklaratë. Google nxori një deklaratë ku pohonte: “Nuk kemi dijeni për grupe pune të këtillë dhe ne nuk i ofrojmë asnjë qeverie akses në sistemin tonë”. NSA vetë nuk iu përgjigj pyetjeve të gjermanes Der Spiegel.

Duke shfrytëzuar celularët inteligjentë, agjencia e zbulimit shfrytëzon qasjen e shkujdesur që shumë përdorues kanë ndaj pajisjes që zotërojnë.

Sipas një prezantimi të NSA, përdoruesit e smartphone-ve demonstrojnë “Nomofobinë”, ose “no mobile phobia”. I vetmi shqetësim që kanë shumë përdorues është se mos humbasin sinjalin. Një prezantim i detajuar i NSA me titull “A ka objektivi yt një smartphone?” tregon se sa shtrirje të gjerë kanë metodat e survejimit të celularëve iPhone të prodhuara nga kompania Apple.

Në tre raste të ndryshëm, autorët e prezantimit bëjnë një krahasim me “1984”, romanin e Xhorxh Oruell që flet për një shtet të survejimit, duke zbulu-

ar kështu këndvështrimin që agjencia ka sot për celularët inteligjentë dhe përdoruesit e tyre. “Kush e dinte në 1984 se ky do të ishte Big Brother...” pyesin autorët duke iu referuar një fotografie të themeluesit të Apple, Steve Jobs. Dhe duke komentuar mbi fotografitë e klientëve entuziastë të Apple dhe përdoruesve të iPhone, NSA shkruan: “... dhe zombie-t do të bëheshin klientë që paguajnë?”

Në fakt, duke parë objektivat që përcakton, NSA mund të përzgjedhë një spektër të gjerë të dhënash të përdoruesve nga produkti më joshës i Apple, të paktën nëse i beson rrëfimit të vetë agjencisë. Rezultatet e dokumenteve të agjencisë, të bazuar në shembuj të ndryshëm janë mbresëlënës.

Ata përfshijnë fotografinë e djalit të një ish Sekretari të Mbrojtjes që i ka hedhur dorën në qafë një gruaje, një foto kjo që ai e kish shkrepur me iPhone-n e tij. Një seri fotografish tregojnë të rinj dhe të reja në zona krize, duke përfshirë një burrë të armatosur në malet e Afganistanit, një afgan me miqtë e tij si dhe një të dyshuar në Tailandë.

Të gjithë këto fotografi ishin shkrepur me iPhone. Një fotografi e bërë në janar 2012 është veçanërisht domethënëse: Në të shfaqet një ish zyrtar i lartë i një vendi tjetër, i cili sipas NSA, po relaksohet në kolltukun e tij dhe po i bën fotografi vetvetes - me iPhone. Për të mbrojtur privatësinë e tij, Spiegel ka vendosur të mos ia bëjë të ditur emrin.

Mundësia e hyrjes në materiale të tillë është e ndryshme, por pjesa më e madhe kalon nga një departament i NSA, përgjegjës për operacionet e survejimit ndaj shënjestrave që kanë interes të lartë.

Një prej mjeteve që përdorin agjentët amerikanë janë të ashtuquajturit “back up” që krijojnë vetë celularët. Sipas një

Një prej mjeteve që përdorin agjentët amerikanë janë të ashtuquajturit “back up” që krijojnë vetë celularët. Sipas një dokumenti të NSA, pikërisht këto dosje në back up përmbajnë atë lloj informacioni që u intereson analistëve, si lista e kontakteve, regjistrat e telefonatave si dhe draftet e mesazheve

dokumenti të NSA, pikërisht këto dosje në back up përmbajnë atë lloj informacioni që u intereson analistëve, si lista e kontakteve, regjistrat e telefonatave si dhe draftet e mesazheve. Për të dhëna të tilla, analistëve nuk u duhet as hyrja në iPhone, thotë dokumenti.

Departamenti thjeshtë duhet të infiltrojë kompjuterin e objektivit, me të cilin sinkronizohet celulari inteligjent.

Nën titullin “aftësia e iPhone”, specialistët e NSA rendisin llojin e të dhënave që mund të analizojnë në kësi rastesh.

Dokumenti thotë se ka programe të vegjël të NSA, të njohur si “script”-e, që mund të kryejnë mbikëqyrje në 38 tipare të ndryshëm të iPhone 3 dhe 4.

Ata përfshijnë hartën, mesazhet zanorë dhe fotografitë, si dhe aplikacionet Google Earth, Facebook dhe Yahoo Messenger.

Analistët e NSA janë veçanërisht entuziastë për të dhënat e vendndodhjes gjeografike që depozitohen në smartphone dhe shumë prej aplikacioneve të tyre, të dhëna që u mundësojnë të gjejnë vendndodhjen e një përdoruesi në një kohë të caktuar. Sipas një prezantimi, ishte e mundur madje të gjendej vendndodhja e një personi për një periudhë të gjatë kohe, deri kur Apple e “eliminoi” këtë “gabim” me versionin 4.3.3 të sistemit të vet të operimit dhe e kufizoi memorien në shtatë ditë.

Sërish, “shërbimet e vendndodhjes” që përdoren nga shumë aplikacione të iPhone, që variojnë nga kamera, tek hartat dhe tek Facebook, janë të dobishme për NSA. Në dokumentet e shërbimit të fshehtë amerikan, analistët shkruajnë se “volia” e përdoruesve garanton miratimin e tyre të menjëhershëm kur aplikacionet i pyesin nëse mund të përdorin vendndodhjen e tyre aktuale.

E.Gj

Dokumentet e brendshëm tregojnë se ky nuk ishte suksesi i vetëm kundër BlackBerry, një kompani që u bën marketing pajisjeve të saj duke thënë që janë rezistente ndaj përgjimeve dhe mbikëqyrjes – dhe që kohët e fundit ka humbur një pjesë të madhe të tregut për shkak të gabimeve strategjikë, siç e vëren edhe NSA jo pa interes. Sipas njërit prej dokumenteve të brendshëm, në një kapitull të quajtur “Tendencat” përqindja e punonjësve të qeverisë amerikane që përdornin telefona BlackBerry ra nga 77 në më pak se 50% mes gushtit 2009 dhe majit 2012.

NSA konkludon se pajisjet e zakonshme të konsumatorit janë duke zëvendësuar gjithnjë e më shumë të vetmin smartphone të certifikuar nga qeveria, duke i shtyrë analistët të shprehin shqetësimet e tyre në lidhje me sigurinë. Ata me sa duket supozojnë që janë të vetmit agjentë në të gjithë botën që janë në gjendje të “thyejnë” kodet e BlackBerry-së.

Që në vitin 2009, specialistët e NSA vërejtën se mundeshin të “shihnin dhe lexonin” mesazhe teksti të dërguar nga telefona BlackBerry, dhe mund të “mblidhnin dhe procesonin emaile BIS”.

BIS do të thotë BlackBerry Internet Service, që vepron jashtë rrjeteve të korporatave, dhe që ndryshe nga të dhënat që kalojnë prej shërbimeve të brendshëm të BlackBerry, vetëm i kompreson por nuk i enkripton të dhënat.

Por edhe ky nivel më i lartë i sigurisë nuk ishte imun ndaj aksesit prej NSA, të paktën sipas një prezantimi me titull: “Objektivi yt po përdor BlackBerry? Po tani?” Prezantimi thekson që komunikimet BES kërkojnë një operacion të mbështetur prej departamentit të posaçëm të NSA-s me qëllim që të “ndiqet tërësisht objektivi”. Një email nga një institucion qeveritar meksikan, që shfaqet në prezantim nën titullin “BES collection”, zbulon se kjo është zbatuar me sukses edhe në praktikë.

Në qershor 2012, dokumentet tregojnë se NSA ishte në gjendje të zgjeronte arsenalin e vet kundër BlackBerry. Ata po rendisnin tashmë edhe “telefoninë me zë” mes “aftësive të tyre aktuale” domethënë dy standardet tradicionale të telefonisë së lëvizshme në Europë dhe në SHBA, “GSM” dhe “CDMA”.

Por grupi i brendshëm i ekspertëve që ishte mbledhur për një “tryezë të rrumbullakët për BlackBerry-në” ishte sërish i pakënaqur. Sipas dokumenteve, pyetja se çfarë “gjërash të reja do të doje të shihje në lidhje me BlackBerry” u hodh gjithashtu në diskutim.

Edhe pse çdo gjë në materialet e NSA-s tregon për shfrytëzimin e këtyre opsioneve, kompanitë e përfshira nuk ka gjasa të habiten. BlackBerry është në telashe dhe për momentin është e hapur për oferta për t’u shitur. Siguria mbetet një prej pikave të forta të kompanisë edhe tek modelet e fundit, si Q10. Nëse tani bëhet e njohur që NSA është në gjendje të spiunojë njësoj edhe iPhone, edhe BlackBerry, atëherë pasojat mund të jenë të mëdha.

Pasoja që shtrihet deri tek qeveria gjermane. Jo shumë kohë më parë, qeveria në Berlin dha një kontratë të madhe për komunikimin e sigurt në celular brenda agjencive federale. Fituesi ishte BlackBerry.

CMYK

16

e shtunĂŤ-e diel, 26-27 tetor 2013

www.mapo.al

Kinema

TIFF, një film për burrneshat

Në pritje të së dielës Nga Iva Tiço

Filmi i regjisorit Roland Uruçi është realizuar në Nju Jork, por i referohet fenomenit shqiptar të burrneshave. Historia e një virgjëreshe të betuar, që edhe në ShBA bën jetën e një burri

faqe 20

personzh single & The City privatësi Fenomen Çdo të shtunë e të diel

www.mapo.al

Sajmir Kodra:

Ju rrëfej emisionin dhe partnerin tim të ri Sajmir Kodra, pak para fillimit të emisionit në “Agon Channel”, flet për partnerin që do ketë në krahë, por edhe jetën jashtë studios dhe raportin me të birin, që nga lindja e të cilit ka lënë sportet ekstreme. Deri sa erdhi kjo ofertë që i ktheu adrenalinën

S

tudioja është pothuajse gati.

Një sfond ekranesh televizive, një tryezë e bardhë dhe dy karrige. Në njërën prej tyre do ulet Sajmir Kodra, në tjetrën… ai nuk na zbulon emrin, por na jep ca të dhëna që provokojnë vramendjen. Dhe pse ende nuk ka një datë për fillimin e emisionit më të ri në “Agon Channel”, puna për të ka nisur. “Që në minutën e dytë”, thotë Sajmiri, duke menduar që të parën e kaloi duke nënshkruar atë kontratën e lumtur prej 12 mijë eurosh në muaj. Shifrën, në të vërtetë, nuk pranon ta artikulojë. E ka lodhur paksa këmbëngulja e gazetarëve për ta marrë vesh medoemos prej gojës së tij shifrën e majme dhe pse e kupton fare mirë situatën ku gjendet: fiks si ajo e merkatos së futbollistëve, që i mbush me shumë zero titujt.

Sigurisht nuk ka ndërmend ta mohojë shifrën e tij, por thjesht e quan çështje private…

Pse nuk do të flasim për rrogën?

Të kanë bezdisur komentet dhe pyetjet mbi pagën e re në “Agon Channel”?

Po, pak, sepse e quaj diçka private.

Megjithatë brenda kësaj historie ndihem mirë, sepse është një moment shumë i rëndësishëm për

personazh

mua si familjar, por dhe si figurë ekrani, që dikush “blen” atë që unë arrita këto 12 vjet. Për të gjithë duhet të ishte shumë e bukur, jo vetëm për mua. Në këtë moment, ngaqë unë nuk jam shumë tifoz, e kuptoj merkaton e futbollit, që blihen, shiten, lojtarë shumë të mirë, njëshat e futbollit në botë.

Pra, është një vlerësim shumë i madh, për mua, për punën time, jo se atje ku isha nuk më vlerësonin, por mesa duket i kishte kapur ajo rutina “Sajmiri i Top-it”, “Sajmiri është te Fiksi” dhe erdhi dikush që më tundi nga themelet, bleu atë që unë bëja.

Sepse, të jeni të sigurt, nuk bleu Sajmirin që di të fluturojë, apo Sajmirin që zhytet, bleu atë që pa në studio.

Pra hyrja në detaje nuk më pëlqen dhe aq, jo sepse nuk dua, por e konsideroj privatësi, megjithatë kjo oferta e bërë nga Becheti ishte një nga arsyet që më bëri të vendos të lëviz pas aq e aq vitesh pune në një institucion tjetër dhe brenda së gjithës ishte përballja me një sfidë tjetër, një bast i madh që luajta me veten. Unë nuk vë baste për sport, por në jetë më pëlqen të vë baste...

Vijon në faqen 18

Çdramatizimi me stil, siç pritet nga dikush që e ka sprovuar penën në artikuj pa fund, i disa çështjeve dramatike në shoqërinë tonë, me të cilat një avokat i të drejtave të njeriut si Andi Kananaj përplaset çdo ditë.

Andi Kananaj:

Profesioni i avokatit ta shpif, por më pëlqen kauza faqe 18

Faqe 17

18

E shtunë - e-diel 26-27 E shtunë e diel 13-14tetor prill2013 2013 www.mapo.al www.mapo.al

personazh Sajmir Kodra, pak para fillimit të emisionit në “Agon Channel”, flet për partnerin që do ketë në krahë, por edhe jetën jashtë studios dhe raportin me të birin, që nga lindja e të cilit ka lënë sportet ekstreme. Deri sa erdhi kjo ofertë që i ktheu adrenalinën

Sajmir Kodra, lëvizja tek “Agon”, sporti ekstrem që i kish munguar Vijon nga faqja 17 Sfidë e re, për çfarë? Sepse ju pak a shumë të njëjtën gjë do bëni dhe këtu?

Epo, shiko, meqë ishim te futbolli, një futbollist kur blihet, për të luajtur futboll blihet. Leonardon e morën nga Capela Sistina, nga bazilika e Shën Pjetrit, për të bërë skulptura dhe piktura, jo për t’i bërë fresk Papës. Kjo është ajo që unë di të bëj dhe Becheti për këtë më bleu. Ai do që ta bëj dhe këtu, në një hapësirë tjetër, në një këndvështrim tjetër, me një staf tjetër.

Nëse atje isha një sulmues shumë i mirë, këtu do të jem një golashënues shumë i mirë. Çfarë mund të thoni për emisionin e ri?

Do jetë ajo pjesë që unë di të bëjë më mirë, operatorët dinë të bëjnë më mirë, gazetarët do të bëjnë më mirë, kolegu im di të bëjë më mirë, pra më e mira e të gjithëve.

Kush është kolegu, Gent Pjetri?

Nuk e di. Unë nuk e kam thënë këtë asnjëherë.

Por keni thënë që ai ka nënshkruar një kontratë me “Agon Channel”?

Në intervistën që dhashë para një jave thjesht thashë që ai ka firmosur një kontratë. Kaq. Po cili do jetë kolegu juaj, do na e thoni?

Jo nuk e them, sepse kam frikë mos më marrin më sysh. Por kini para sysh që do jetë një Sajmir dhe një koleg i tij, që do fillojë për herë të parë në ekran në “Agon Channel”. Gjithçka fillon në këtë moment.

Kolegu nuk ka qenë në ekran më përpara?

Jo, kolegu vjen nga një eksperiencë e mëparshme radiofonike. Pa dashur të ulë vlerat e kolegëve të tjerë në radio, për mua ky është më i miri.

Pse nuk keni zgjedhur një partnere femër. Diku thoshit ngaqë publiku është maskilist, por mos…

Jo, jam unë personalisht. Nuk jam patriarkal, por raportet që unë dua të ndërtoj në emision kërkojnë një mashkull përballë sepse para çdo femre, qoftë në jetën e përditshme, qoftë në studio, unë marr ngjyra shumë xhentile dhe nuk mund të jem Sajmiri agresiv, që mund të ngrejë zërin me kolegun. Ndërsa kur kam një mashkull si kolegun tim, e bëj këtë, kam disa këndvështrime dramatike, di të bërtas, por të jem dhe i sjellshëm, ndërsa me një femër do jem gjithmonë shumë xhentil, “po, keni shumë të drejtë” dhe nuk do isha më Sajmiri i përhershëm, kjo do i hiqte një pjesë

të rëndësishme komportimit tim në studio. Ndërsa me një mashkull, kolegun tim, që e kam gjetur, do funksionojë shumë mirë, do sillemi ashtu siç dimë të sillemi ne, pa u krahasuar me kërkënd.

Keni parasysh emisionet italiane si “Le Iene” apo “Stricia la Notizia”?

Shoh shumë lëvizje në studion e re, përfshirë dhe ju. Keni filluar punën për emisionin e ri intensivisht dhe pse ende nuk ka nisur në ekran?

Kam punuar që në minutën e dytë, nëse në të parën kam nënshkruar kontratën.

Në çfarë orari do transmetohet emisioni?

Sajmiri, si moderator, nuk mund të nisë një emision pas orës 20:30, pra përtej orarit të parë të mbrëmjes. Emisioni im do jetë pas edicionit qendror të lajmeve, pra rreth 20:30-ës.

Keni një titull tashmë?

Kemi menduar shumë emra, por jemi duke e kristalizuar. Do jetë shumë i bukur, e garantoj, por do jetë diçka që do ngjisë shumë shpejt, menjëherë në mendjen e shikuesve. Sepse ka ca tituj, që duhet të pyesësh “çfarë kuptimi ka?”, po ky do jetë një emërtim nga e përditshmja.

Si të ka ndryshuar rutina tani, pas 12 vitesh në të njëjtin vend me të njëjtin program? Është shumë e bukur. Kam hyrë në sfidat e reja, “shqetësimet e reja”. Me të gjithë stafin jemi shumë kolegjial, jemi përballë vendimmarrjes: duhet të bëjmë këtë apo jo? Duhet kjo apo nuk duhet?

Gjithçka fillon e mbaron në një tavolinë të rrumbullakët, ku marrin udhë idetë, secili vë pjesën e tij të puzzle-it.

Më është rritur tensioni, më është pakësuar gjumi natën, por është shumë bukur. Në fakt, e kuptoja që kisha nevojë për një ndryshim të tillë. Sepse u bënë dhe katër vite, që kur më ka lindur djali, që kisha lënë këto sportet ekstreme, që më prodhonin shumë adrenalinë dhe mesa duket meqë është e pamundur për t’iu kthyer fluturimit, thashë po i kthehem një lëvizje dhe erdha në Agon Channel.

Po për fluturimin, apo zhytjet kur do të jetë koha?

Do ketë kohë, por për momentin jo. Është luks vetëm të menduarit për to në këtë kohë.

Përmendët djalin, për të cilin nuk keni folur në media. Çfarë marrëdhënie keni me të?

Aleksandrin? Aleksandrin e Madh?

Aleksandri më i madh që ka një baba,

Kolegu vjen nga një eksperiencë e mëparshme radiofonike.

Pa dashur të ulë vlerat e kolegëve të tjerë në radio, për mua ky është më i miri.

është Aleksandri im. Jam i sigurt! Ku i dihet, mund të marrë dhe armët në dorë e të shkojë deri në Azi, por dhe pa e bërë këtë është Aleksandri më i Madh në botë për mua. Është një krijesë që e dua shumë. Është shumë simpatik, nuk më ngjan fare për këtë pjesë, e them për herë të parë te ju, ndjej një xhelozi për këtë pjesë. Por, vërtet nuk më ngjan fare në detaje dhe në tipare, por është identik si unë në përmbajtje, është i ndjeshëm, egocentrist, i pëlqen të puthë femrat, siç ka bërë i ati, para martese, para martese ë, dhe ka ironi.

Sa kohë kalon me të? Çdo ditë, përveç atyre kur është ftohtë e bie shi unë gjej gjithmonë kohë për ta çuar në një kënd lojërash, në pishina dhe pse Tirana ofron shumë pak, por dhe gjatë atyre ditëve të ftohta, gjithmonë ka një orë, një orë e gjysmë që ia dedikoj djalit. Në shtëpi nuk diskutohet që unë jam më kalama se ai, luajmë me makina, zihemi, pasi jam unë sebepi i zënkës, nuk i hap rrugën me makinë ose probleme të tjera.

T’i kthehemi këtij emisioni kaq të përfolur. Kur do fillojë, që më në fund të flitet për të, jo për pagën tuaj? Dhe kur ta shohin, shikuesve do u kujtohet “Le iene” apo “Strisca la Notizia” sepse thuhet që do jetë një model i ngjashëm?

Po të them çështje javësh, edhe tetë javë quhet, por nuk janë aq. Mund të jenë tre javë e poshtë nëse countdowni nis nga ky moment. Unë do jem po ai Sajmir, me ato problematika, por po mundohem që- dhe pse kjo është shumë e vështirë, është në dorë të njerëzve, ata do më shohin dhe do më vlerësojnë- bashkë me stafin tim të ndërtojmë një gjë të re, që të mos krahasohet me asgjë. Nuk dua që të krahasohet me emisione të tjera investigative, talk show, “Le Iene”, “Strisca la notizia” etj., etj. Ka pjesë nga të gjitha, por do jetë gjë tjetër. Shiko si është problemi. Në botë, pak janë fabrikat që prodhojnë stofin e mirë, ndërsa firmat që e blejnë janë më shumë, secili ka specifikën e vet, ngjyrën e vetë, kuadratin e vetë. Emisioni im dhe pse në strukturë do ngjajë me emisione të tilla që nisin që na Amerikë e vinë deri në Itali, që ngrenë problematika, që janë pak talk show, pak sociale etj., etj, do ketë tejet, tejet profilin e tij. Dhe do jetë një gjë e bukur, e pastër, me shumë gazetari, me shumë opinion, me shumë popull, me shumë politikë, jo se ne do bëjmë politikë, por ajo do jetë pjesë, me gabimet e atyre që na drejtojnë, por edhe me gjërat e mira që bëhen, që nuk e keni parë ndonjëherë deri më sot.

E shtunë - e diel 26-27 tetor 2013

19

www.mapo.al

pertej privatësisë Çdramatizimi me stil, siç pritet nga dikush që e ka sprovuar penën në artikuj pa fund, i disa çështjeve dramatike në shoqërinë tonë, me të cilat një avokat i të drejtave të njeriut si Andi Kananaj përplaset çdo ditë.

Andi Kananaj:

Profesioni i avokatit ta shpif, po të paktën më pëlqen kauza Cili është mëngjesi yt rutinë?

Zgjohem dhe tentoj të fle prape, po s’ia dal. Merrem me tim bir që nuk gjendet asnjëherë i interesuar për gjumin.

Cili do të ishte mëngjesi yt ideal?

Kur tentoj të fle dhe më zë gjumi.

Jashtë shtëpisë, cili është vendi i preferuar për kafen e mëngjesit?

S’kam një të tillë. Varet shumë nga njerëzit me të cilët do takohem.

Me kë dëshiron të jesh gjatë asaj kohe?

Njerëz interesant, nuk vendos kritere te tjera.

A të pëlqen puna që bën, profesioni që ke?

Puna që bëj më pëlqen, kurse profesioni si avokat ta shpif. Për fat, unë e përdor si mjet për të mbrojtur kategori në vështirësi. Me gjithë se duket e çuditshme në Shqipëri, por dhe njerëzit e varfër kanë të drejta, si të ishin njerëz. Këtë batutë ja drejtoj gjykatësve që jo rrallë janë të paqartë.

A u devijon shpesh detyrimeve apo afateve ditore që ke?

Më pëlqen t’i mbyll shpejt ato që kam për të mbyllur. Ideja se kam për të bërë diçka më bezdis. Kësisoj i mbaroj dhe pastaj mund të rri kot, nëse s’kam gjë tjetër.

Cila do ishte "gënjeshtra e bardhë" në ndonjë rast mos-shlyerjeje detyrimesh?

Jo, në përgjithësi jam i drejtpërdrejtë.

Nuk kam një të tillë. Kur më duhet vërtet, improvizoj.

A je dembel? Nëse po, kur të ka kushtuar më shumë ky dembelizëm?

S’jam dembel, koha ime e pushimit nëse të interesoi kjo e dyta, është cilësore, prandaj dhe nuk përtoj.

Ku të zë dreka zakonisht?

Afër gjykatës, vend tejet i mërzitshëm.

Avokatët rreth e përqark mendojnë

vetëm për lekë. Tejet e rëndomtë si situatë.

Cilat janë restorantet më të preferuara për drekën tënde?

S’kam të tillë. Janë nja dy tratori të lira, ku shpesh kamerieri është i mërzitur.

Kur nuk është i tillë, të “mërzit” me temën e tij të ditës. ShakaJ Fton apo të ftojnë më shpesh për dreka?

Më mirë vlen të thuhet se gjendem me miq. Vetëftohemi reciprokisht.

A je kursimtar?

S’i vlerësoj lekët. I shoh pa dashuri.

A ke në rit gjumin apo pushimin e drekës?

Do doja. Siesta është rigjeneruese. Po jo, për fat të keq. Nuk jam as tipi që mund të përgjigjet se nuk ishte duke fjetur nëse e kap ndonjë telefon në flagrancë.

Kur ke qenë i vogël, a ta kanë diktuar prindërit pushimin e detyruar të drekës? Bëje rrenga për t'i shpëtuar?

Jo. Çfarë ke ruajtur që nga fëmijëria?

Asgjë. Por ka qenë koha e fundit pa stres.

Cila është koha që mbart për ty kujtimet më të bukura?

S’jam ende në andropauzë që të kem kujtime nga rinia. Kohë e mirë dhe ndryshme ka qenë kur kam studiuar në Itali.

Po kujtimet e hidhura?

Kujtoj me humor të zi fillimin e viteve 90. Shkolla ku studioja ishte nën sulm konstant të gangsterëve dhe policëve. Ç'ndodh me sekretet e tua? I rrëfen diku, i shkruan diku, i mban vetëm për vete...? Ke mbajtur ditar?

Jam tip i hapur, s’kam sekrete. Ca herë i tregoj me aq qejf sa personat që kanë qenë me mua në të njëjtën situatë e dëgjojnë më kuriozitet.

Më pëlqen t’i mbyll shpejt ato që kam për të mbyllur.

Ideja se kam për të bërë diçka më bezdis. Kësisoj i mbaroj dhe pastaj mund të rri kot, nëse s’kam gjë tjetër.

Çfarë ka në portofolin tënd?

Kartëvizita që s’i përdor kurrë. Se di pse ka ngelur si ves shpërndarja e tyre. Tangërllik profesional siç duket.

Në mëngjes e gjen gjithmonë menjëherë atë që kërkon në dollapin e rrobave?

Pyetjet duket që s’janë të personalizuara, se ky problem nuk është i imi.

Vesh çfarë më del përpara.

Cila është ngjyra që mbizotëron në shtëpinë tënde?

S’e di, ndoshta e bardha.

Ka një aromë të cilën e preferon për produkte kozmetike, ushqime

të paketuara, aromatizues ambienti apo makine?

Ka po nuk e di emrin. Kur e ndjej them, mmm kjo qenka. Çfarë CD ke në makinë?

Kam USB. Çfarë muzike ke zile telefoni?

S’e di, se e mbaj në vibracall.

A ke miq të vjetër? Nëse po, a takoheni shpesh me ta?

Po, sa herë mundem.

A je i hapur për miqësi të reja apo duhet kohë e prova për t'u bërë mik i yti?

Jo nuk jam paranojak. Nuk besoj se po bëjnë trekëndëshin e Bermudave. Shprehje paniku që e dëgjova nga një zyrtar i lartë para ca ditësh.

Ku rri zakonisht me miqtë?

Në pub.

Në ç'orë mbyllesh zakonisht në shtëpi? Pra kur mbaron zakonisht dita jote?

Varet. Tani që kam një fëmijë, sa më shpejt të jetë e mundur. Po kam nostalgji për kohën jashtë shtëpie.

Cila është mbrëmja e zakonshme në shtëpinë tënde?

Ndjek një tren të vogël që quhet Tomas, ose me ndonjë lojë që shpik im bir.

Po idealja, cila do të ishte?

Treni Tomas herë pas herë të ecte vetë.

Kur shkon për të fjetur?

Vonë.

Cila është uniforma jote e gjumit?

S’kam një të tillë. Aq sa të jem në harmoni me kushtet atmosferike.

Kush është njeriu i fundit që i thua "Natën e mirë dhe gjumë të ëmbël"?

Jam i fundit që fle. Big Brother që na kontrollon, do pyeste se kush më thotë e fundit.

20

E shtunë - e-diel 26-27 E shtunë e diel 13-14tetor prill2013 2013 www.mapo.al www.mapo.al

Kinema

single and the city

Filmi i regjisorit Roland Uruçi është realizuar në Nju Jork, por i referohet fenomenit shqiptar të burrneshave. Historia e një virgjëreshe të betuar, që edhe në ShBA bën jetën e një burri Iva Tiço Kjo rubrikë është trillim. Çdo përkim me ngjarje dhe personazhe realë nuk është aspak i rastit

Në pritje të së dielës

TIFF, Një film për burrneshat F

ilmi i regjisorit të talentuar, Roland Uruçi, me titull “The Superintendent” u shfaq ditën e premte në Festivalin Ndërkombëtar të Filmit në Tiranë. Filmi me metrazh të shkurtër, me skenar dhe regji të Roland Uruçit, ka protagonistë Kate Mason, Brooke Volkert dhe John Noel. Kinematografi i filmit është Albert Elmazovski, me producent asistent të xhirimit, Kastriot Uruçi.

“Ta kem filmin tim të parë si përzgjedhje e Festivalit të Filmit në Tiranë, është si të marr aprovim nga familja ime shqiptare. Ndjehem tepër i gëzuar që filmi im gjeti vatrën e vet,” u shpreh regjisori dhe skenaristi i njohur Roland Uruçi.

Xhiruar në Nju Jork, Amerikë, filmi bazohet në një histori të shkurtër shkruar nga Blerta Alikaj. Produksioni u mbarua në 2013-të dhe filmi zgjat 18 minuta.

Filmi i referohet një teme shumë interesante të kulturës shqiptare, burrneshat, dhe rrëfen historinë se si një burrneshë, Shota, imigron në Amerikë dhe bëhet menaxhere rojesh pallati. Të gjithë mendojnë se Shota (luajtur bukur nga Brooke Volkert) është burrë sepse ka karakteristika mashkullore.

Filmi nxjerr në pah një histori shumë emocionuese dhe të fuqishme dhe tregon se çfarë ndodh kur e vërteta del në pah dhe pasojat që le pas. Shpeshherë në jetë ndodh që njerëzit kanë supozimet e tyre për dikë, pa ditur sakrificat, sfidat dhe të vërtetën që kalon ai person.

Shota detyrohet t’i rrëfejë sekretin e saj një të huaji dhe historia ndërthur shumë bukur konfliktet socio-kulturore dhe ato gjinore të shoqërisë.

Ky fenomen akoma praktikohet sot në Shqipërinë veriore, Kosovë, Mal të Zi dhe Bosnje, një traditë e vjetër lindur para 300 vitesh, përmendur që me Kanunin e Lekë Dukagjinit.

Ndërkohë kur vashat e reja ëndërrojnë të martohen, ndër shekuj burrneshat betohen për virgjëri para krerëve të fshatit për t’u bërë burrë për të dalë në luftë ose për të përballuar detyrat e familjes. Ky koncept kulturor është mjaft i huaj për kulturën amerikane dhe ndryshon nga termi “orientimi seksual” siç përdoret më shumë në ShBA. “Burrneshat kanë karakteristika shumë të

veçanta dhe të papara për vendet e tjera të botës. Për shqiptarët ka të bëjë me identitetin dhe perceptimin e karakterit të fortë, vjen nga një kulturë e lashtë që pranohet si traditë nga shoqëria shqiptare. Ky koncept është i huaj për kulturën amerikane dhe bie në konflikt me pranimin e orientimit dhe identitetit. Kur u shfaq filmi në New York ka pasur shumë komente pozitive dhe filmi u pëlqye shumë sepse është një film tepër unik”, - tha regjisori i filmit ‘The Superintendent’, Roland Uruçi.

Regjisori Uruçi ndjehet krenar me projektin e tij të parë, që nxori në pah një histori mjaft të veçantë për publikun amerikan dhe atë të huaj, duke i nxitur të mendojnë rreth temave të identitetit, kulturës dhe rolit gjinor në familje.

“Ishte një eksperiencë shumë e mirë në krijimin e një historie duke i shtuar aspekte të kulturës time shqiptare dhe duke e bërë të pranueshme për publikun amerikan. Falënderoj Blerta Alikajn që më besoi mua me historinë që ajo shkroi për ta zhvilluar në film, si dhe Albert Elmazovski (kinematograf i filmit “The Superintendent”, me origjinë nga Dibra) që e solli vizionin tim në kamera për të krijuar një histori reale dhe të bukur”, - shtoi regjisori Roland Uruçi.

Nga: Ermira Babamusta

Regjisori, Roland Uruçi

Regjisori Uruçi ndjehet krenar me projektin e tij të parë, që nxori në pah një histori mjaft të veçantë për publikun amerikan dhe atë të huaj, duke i nxitur të mendojnë rreth temave të identitetit, kulturës dhe rolit gjinor në familje.

Eshtë vetëm e hënë në mëngjes dhe mezi pres të vijë e premtja, që të hallakatem kot të shtunën dhe më në fund të mbledh një çik kockat të dielën. Pa nisur ende punët e javës, pa nisur nervat, mërzitë apo dhe euforizmat, ja tek e gjej veten duke u ngritur me përtim e duke menduar se të dielën tjetër, ndryshe nga e djeshmja, që as vetë nuk e di se si iku, do merrem vetëm me veten. Do rregulloj patjetër dollapin e rrobave, të heq ato të verës e të nxjerr të dimrit, që të mos vazhdoj të dal me gishtat e këmbës jashtë, se sikur jemi futur pak në nëntor…

Pastaj do ndërroj dhe atë dheun e atyre tre luleve, që janë aq të forta, sa vijojnë të rezistojnë në ballkonin tim dhe në vazot me kërcej të tharë, e pastaj do mbjell disa të reja (në fund të fundit dy qese me dhé, dorezat, gërsherët dhe ca vegla të papara kopshtarie, bashkë me një përparëse kam një një vit që i kam blerë, me shpresën se do vijë dita dhe ballkonin e shtëpisë do e kthej në verandë të gjelbëruar, ndërkohë që nga ballkonet e tjera fqinjët më shohin ashtu të pajisur gjithë stil!).

Nisem më në fund për të dalë nga dhoma dhe pengohem në dy libra dhe ca revista që janë përtokë – aty marr vendimin që të dielën tjetër të sistemoj të gjithë librat, revistat bashkë me cd-të e dvd-të. Pra, do bëj si do bëj edhe këtë javë me disa rroba të reja, që kam blerë këtë fillim sezoni dhe me rroba vere (në fund të fundit në makinë jam), do duroj dhe rrëmujën e librave dhe do dal gjatë javës të blej ca fidanë lulesh apo fara, në mënyrë që të dielën të merrem vetëm me veten time, pra me shtëpinë time.

Për fat dielli është aleati im më i mirë këto ditë. Kështu dhe një palë këpucë të reja me gishtat e hapur që kam blerë nja një muaj më parë, mund t’i vesh gati çdo ditë, fustanet e verës shkojnë të gjitha me një triko të gjatë e një palë çizme të reja, revistat dhe librat nuk është se më japin dhe aq shqetësim (për aq kohë sa nuk kam mama në shtëpi që të më thotë dhjetë herë në ditë se s’ka parë dhomë më rrëmujaxhije se kjo e imja), ndërsa sa u takon luleve, përderisa kam ndenjur gjithë këto kohë me verandë të zhveshur, ca ditë më shumë s’janë asgjë.

Kështu kalon java, herë në punë e herë në kafe, ja dhe ca dreka pune dhe ca dreka me shoqet, që i raportoj si dreka pune dhe më në fund e premte.

Dita kur dilet vetëm me goca për të ngrënë një darkë të qetë e kthehesh në shtëpi pa dashje në 5 të mëngjesit. Kështu e shtuna ikën me gjumë deri në drekë dhe pasdite shkoj me Zemrën time në kinema. Pastaj dhe një birrë me shokët e tij dhe të dy shkojmë në shtëpinë time diku nga ora 2 (i kam thënë gjatë gjithë javës që do merrem me shtëpinë dhe ai më ka thënë që ka të tjera plane – do shkojë bashkë me të ëmën tek tezja në Durrës).

Në përgjithësi nuk jam nga ato që më del gjumi herët – por të dielën e shumëpritur më del shumë më vonë. Diku nga ora 12 e gjysmë ngrihemi dhe hamë ca vezë të skuqura (plani me mamin qenka anulluar por ai me premton që nuk do më bezdisë fare, të-bëj-ça-të-dua-se-ai-zëre-ses’është). Nga ora 1, pasi kam larë pjatat e mëngjes-drekës, mendoj se kam kohë gjithë pasditen për të bërë ato punët që mezi pres. Ndaj sapo fillon filmi “Notting Hill” ulemi të dy për ta parë – normalisht ai nuk do shihte kurrë një film të tillë, po të mos ishte për atë idiotin Spike. Pas tij shohim një film action, që unë nuk do e shihja kurrë, nëse ngjarjet nuk do zhvilloheshin në planetin Mars (gjithmonë jam kuriozuar se si vishen meshkujt në atë planet. Po femrat a bëjnë tualet dhe si i mbajnë flokët?!). Ndërkohë dhe pak dhe fillojnë ndeshjet. Zemra ime më pyet nëse bezdisem nëse ai i sheh (jo mo çne?!) dhe befas nxjerr nga portofoli kartën e marrësit satelitor, ku unë normal që s’kam abonim për kanalet sportive (se pse e mban me vete kartën ai, një dreq e di, apo s’dihet ku e zë ndeshja e radhës?!) dhe më thotë atë fjalën magjike “Zemër, do bësh ndonjë gjë për të ngrënë?”.

Dal nga shtëpia dhe nisem për në supermarket. Dal që dal, meqë duhet blerë dhe ca ujë, pra duhet marrë makina, vendos të shkoj tek ai në dalje të qytetit. Aty mendoj që duhet të blej ushqime të freskëta, të bëj një gatim për të qenë. Pra fruta perime me shumicë. Po dhe ca kokoshka për qejf. Po dhe ca aceton duhet se ka mbaruar, e me këtë rast kujtohem që më ka humbur lima e thonëve, që mezi e gjej ku e kanë fshehur mes rafteve. Ujë, ilaç rrobash, shampo trupi dhe maskë flokësh, zbutës dhe aromatizues sirtarësh (zgjedhja e këtij të fundit merr së paku gjysmë ore, në dilemë mes aromës së livandos dhe luleblirit). Po dhe një gjysmë ore tjetër shkon tek frigoriferi për zgjedhjen e akullores – unë e ha me qershi, kurse ai do çokollatë dhe karamele, në fund i marr këto të dyja dhe një me pistak, që ishte me çmim oferte. Bisedoj ca me një grua për vajin e ullirit extravergine dhe ku ndryshon ai nga superextravergine, ndërkohë që nuk e kam parë fare nje mesazh në celular: “zemër po vdes për të ngrënë dhe po porosis picë. Ti e do me katër djathrat si unë, apo do gjë tjetër?” Ç”është kjo picë!? Unë do gatuaja ushqimet e freskëta. Ora qenka 8 pa një cerek!

Të kisha rregulluar rrrobat të paktën, pa lulet s’kam pse i mbjell fare në nëntor. Apo do jetë prapë diell deri të dielën tjetër?!

botimi

biografia

767 letra nga Shqipëria për Luftën

Zbulesa Kadare në librin e Ndriçim Kullës

Janë plot 767 letra të panjohura deri më sot nga lexuesi shqiptar që Damiano Bruno, një mjek arbëresh i mobilizuar në ushtrinë italiane gjatë Luftës së Parë Botërore, ia dërgonte, nga prapavijat e frontit shqiptar, familjes së tij në Itali

Një biografi e shkrimtarit Ismail Kadare nga studiuesi Ndriçim Kulla. I lindur në Gjirokastër, në një familje me tradita që i jepte krahë fantazisë, me një lidhje fisnore me ish-diktatorin Enver Hoxha, për të cilën nuk flisnin të dyja palët

recensë personazh pyetsori shënime vitrina Çdo të shtunë / dielë www.mapo.al

recensa

Luljeta Lleshanaku “Ajo është thjesht një vajzë!”

“Tani, po, tani që mori çmimin ‘Nobel’, të gjithë e kërkojnë!” Unë isha njëra prej lexuesve të vonuara, dhe ndoshta dy herë në faj, pasi përkthyesi i librit "Virgjëresha Shqiptare", Pirro Dollani, një miku im, më kishte folur kohë më parë për të

Ali Pasha, luan apo dhelpër në sarajet e Sulltanit?

Anilda Ibrahimi:

Shqiptarët si italianët, shohin komplote në të gjitha anët Romanet e saj janë përkthyer në pesë gjuhë të huaja, por jo në shqip. Kjo është zgjedhje e vetë shkrimtares shqiptare në ekzil, Anilda Ibrahimi.

Për herë të parë ajo i prezantohet në shqip lexuesit shqiptar përmes këtij pyetësori

Britaniku Jason Goodwin është ndër të fundit që për vite me radhë ka hulumtuar në arkivat osmanë për të zbuluar anë të panjohura të pashait shqiptar, që i sjell në librin e tij “Pema e Jeniçerit”

Arkivat osmanë me sa duket janë ende të pazbuluar plotësisht. Akoma më shumë ata fshehin “mistere” për një figurë enigmatike si Ali Pasha, për të cilin interesi i të huajve ende nuk është shuar. Britaniku Jason Goodwin është ndër të fundit që për vite me radhë ka hulumtuar në arkivat osmanë për të zbuluar anë të panjohura të pashait shqiptar. Ai u magjeps nga Stambolli, ndërkohë që studionte histori bizantine në Cambridge University.

Para pesëmbëdhjetë vjetësh, pas suksesit të librit “Kopshtet e Barutit: Udhëtime përmes Indisë dhe Kinës në kërkim të Çajit”, ai bëri një udhëtim gjashtëmujor përmes Europës Lindore, për të arritur për herë të parë në Stamboll. Këtë udhëtim e përshkroi tek libri Më këmbë deri tek Briri i Artë, me të cilin në vitin 1993 fitoi çmimin “John Llewellyn Rhys Mail”. I befasuar nga ndikimi i gjatë i Peran-

Faqe 21

dorisë Osmane mbi Europën Lindore, Jason filloi të bënte kërkime dhe të shkruante librin “Zotër të Horizonteve: Një Histori e Perandorisë Osmane”. Jan Morris e quajti librin një “vepër madhore” për të mbërritur në librin e tij bestseller (më të shiturin) me titull ”Pema e Jeniçerit”, që këto ditë është sjellë dhe në gjuhën shqipe nga shtëpia botuese “Saras”. “Ky është një libër i shkruar me stil, i cili na zhyt thellë në histori, e na bën të endemi për të jetuar një aventurë të vërtetë rrugëve të Stambollit të viteve 1800, duke na ftuar të jetojmë dhe një ritakim me historinë tonë, pasi në këtë udhëtim që Jason Goodwin na bën, ne takojmë shumë shqiptarë…”, - thotë redaktorja e librit, Alda Bardhyli. Po çfarë zbuloi autori Goodwin për pashain shqiptar në librin me të cilin fitoi dhe çmimin “Edgar Allan Poe” për novelën më të mirë?...

22

E shtunë-diel, 26-27 tetor 2013

intervista

www.mapo.al

Megjithëse i shkruar thjesht, me një stil publicistik, i gjithë romani është shumë prekës, madje revoltues. Mund të them se duket si një version arab i “Sikur të isha djalë”, që analizon në mënyrë bindëse dramën psikologjike të

Pashai, që me dinakëri e mizori kishte ngritur një gjysmë-shtet të pavarur “Ali Pasha ishte një kryekomandant, i cili me dinakëri dhe mizori kishte ngritur një gjysmë shteti të pavarur në malet e Shqipërisë dhe Greqisë Veriore. Katërmbëdhjetë vjet më parë Jashimi kishte parë kokën e tij të vënë në një nga kolonat e portave të sarajeve të sulltanit... Luani. Kështu e quanin atë. Mustafa shqiptari kishte shërbyer në ushtrinë e tij. Thoshte se e bënte për vendin e tij, por Ali Pasha ishte dhelpër e vërtetë.

Ai u dha paqe edhe pse Mustafa shqiptari donte luftë”, - kështu thotë autori i librit, Jason Goodwin. Në librin e tij “Pema e jeniçerëve”, një histori që nis nga një vrasje në haremin e sulltanit, një nga protagonistët kryesorë është edhe Mustafa shqiptari. Një shqiptar që dikur kish luftuar në ushtrinë e sulltanit. Përmes bashkëbisedimit të eunukut me emrin Jashim dhe Mustafa shqiptarit, autori krahas mënyrë sesi ishte ndërtuar perandoria osmane, jep dhe detaje mbi një figurë mjaft interesante të asaj periudhe, shqiptarit Ali Pashë Tepelena. “Eunukët zinin një vend të rëndësishëm në historinë e botës së Lindjes. Ata përshkruhen si “shërbëtorë të përsosur”, sepse nuk mund të kenë asnjë ambicie dinastike. Edhe personazhi im eunuk është i përkushtuar në mënyrë efektive për t’i shërbyer sulltanit”,- shpjegon autori. Për arsyen se përse zgjodhi Stambollin dhe perandorinë osmane të vitit 1830-1840 si mjedisin ku do të zhvillonte librin e tij, ai shprehet: “Unë kam qenë gjithmonë i hipnotizuar nga Stambolli dhe akoma më shumë kur fillova kërkimet për historinë e otomanëve. Këto kërkime zgjatën 6 vjet. Gjeta shumë fakte interesante për Stambollin e vitit 1830. Ishte koha e ndryshimit dhe ideve të reja kur osmanët hynë në një eksperiment radikal, që në fund të fundit rezultoi i pasuksesshëm për të rinegociuar marrëdhëniet e tyre me botën gjerë.

Pra në Stambollin e 1830-ës ndihet joshja nga moderniteti dhe një lloj tërheqjeje nga tradita. Në krye të kësaj, Stambolli ishte një port i madh lidhës mes Evropës dhe Azisë. Ai nuk ishte vetëm një qytet turk: ai ishte një qytet grek, një qytet armen, shqiptar. Po ndërtohej si një kryeqytet i botës që kishte filluar të popullohej nga shumë të huaj”. Mes këtyre autori Jason Goodwin gjeti dhe njohu edhe shumë shqiptarë jeniçerë e roje në pallatin e sulltanit, si dhe gra të bukura që ishin pjesë e haremit të sulltanit.

Përgatiti: A.Tuci

natyra komplekse e pushtetit dhe seksualitetit në saraje

Brenda haremit të sulltanit “Haremi i sulltanit ishte një ambient i rrezikshëm.

Një nga gratë më të bukura të tij gjendet papritmas e vrarë. Dyshohet se mund të ketë ndodhur për shkaqe nderi. Nga malet nga vinte ajo vajzë e bukur nderi i gruas ishte shumë i rëndësishëm”...

Mbi këtë pistë nis hetimin e tij eunuku Jashim, teksa rrugës nis e zbulon jo vetëm misterin e kësaj vrasjeje por dhe misteret e perandorisë otomane.

Romani ka dhe nota të theksuara erotike, të paktën kështu mendojnë kritikët e huaj që e kanë vlerësuar edhe me çmime ndërkombëtare. Në fakt mënyra sesi Jason Goodwin përshkruan haremin e sulltanit nxit ndenja erotike, por siç thotë autori, gjithçka e përshkruar aty është bazuar në dokumente dhe haremi i sulltanit ka qenë realisht i ndërtuar ashtu siç ai e përshkruan në këtë libër.

Haremi ishte ambient i rrezikshëm. Jashimi e dinte që kështu funksiononte sistemi. Çdokush kishte idetë e

veta për haremin e sulltanit, por, në thelb, gjithçka funksiononte si një makineri. Sulltani i shtonte numrin e konkubinave të tij, ishte thjesht si një piston i madh motori të ideuar për të garantuar prodhimin në seri të sulltanëve osmanë. Pastaj, të gjithë sa mbeteshin, eunukët dhe gratë, ishin si rrotat e ingranazhit. Të krishterët e shihnin haremin e sulltanëve krejt ndryshe. Perëndimorët kishin krijuar për haremin përshtypje tejet romantike dhe plot imagjinatë. Për ta ishte një vend kënaqësish të ëmbla, ku gratë më të bukura në botë kridheshin në akte dashurie, pasioni të shfrenuar apo në orgji dehëse, për të kënaqur tekat e çastit të një njeriu të vetëm. Sikur gratë të ishin qenie vetëm me gjoks dhe kofshë dhe jo me mendje apo histori të vetën. Vendi ishte vërtet si një makineri, por gratë kishin jetën, dëshirat dhe ambiciet e tyre. Sa për aludimet e tyre mbi epshin, ato ishin thjesht si tymi që nxirrnin makineritë.

Eunukë të të gjitha racave Sa herë që flitet për haremin e sulltanit menjëherë bëhet një lidhje e shkurtër sikur bashkë me këtë oaz të qejfeve të sulltanit lindën edhe eunukët. Në fakt Goodwin shprehet se “eunukë nuk i bënte haremi, megjithëse shumë prej tyre punonin atje dhe ishin eunukët e zinj që e kontrollonin haremin si jo më mirë. “Ndryshe nga eunukët e bardhë dhe nga këngëtarët e tredhur të Vatikanit, eunukët e zinj të pallatit ishin pa gjë fare: ua kishin prerë organin gjenital me një të rënë të tehut të mprehtë.

Tani secili prej tyre mbante një tub të vogël dhe elegant prej argjendi, futur në njërën prej palëve të çallmës për të kryer nevojat e tyre më të thjeshta fiziologjike. Megjithatë, edhe në kohën e Dariusit dhe Aleksandrit, burrat ishin tredhur për t’u përdorur për shërbime të ndryshme. Qëkur kishte lindur ideja e dinastive, kishte patur eunukë që kishin komanduar flotat, që kishin drejtuar ushtritë dhe

që me shumë zgjuarsi kishin drejtuar politikat e shteteve. Ndonjëherë ata ishin si një vëllazëri e çuditshme, në botën e errët të rojave: njerëz të cilët prej kohësh nuk ishin përzier në punë të tjera, në mënyrë që të shërbenin dhe të ruanin më mirë. Të tillë ishin eunukët e botës së lashtë, ata të perandorit kinez në Pekin dhe të hierarkisë së kishës katolike në Evropë”. Këta pra ishin eunukët sipas autorit britanik Jason Goodwin. Kështu, as më shumë e as më pak, në librin e tij “Pema e Jeniçerit” britaniku Goodwin paraqet një tablo të gjallë të Stambollit të shekullit XIX dhe duket sikur vetë ai e shpie lexuesin nëpër qytet, ndërkohë që përshkrimet e tij mbi qytetin të ofrojnë një kënaqësi të pafund. E gjitha kjo e kombinuar me një protagonist, të cilit rrethanat e vështira i japin mundësinë që me mendjemprehtësi të zhbirojë natyrën komplekse të pushtetit dhe seksualitetit...

E shtunë-diel, 26-27 tetor 2013

23

www.mapo.al

recensa

“Tani, po, tani që mori çmimin ‘Nobel’, të gjithë e kërkojnë!”

Unë isha njëra prej lexuesve të vonuara, dhe ndoshta dy herë në faj, pasi përkthyesi i librit, Pirro Dollani, një miku im, më kishte folur kohë më parë për të

“Ajo është thjesht një vajzë!”

Rreth librit “Virgjëreshat shqiptare” të Alice Munro, botimet IDEART Luljeta Lleshanaku Ah, po, tashti po!

Me fare pak shpresë se mund ta gjeja atë që më duhej, futa kokën në librarinë që ndodhet afër shkollës “Ismail Qemali”, dhe si me droje, e pyeta pronarin për “Virgjëreshat shqiptare”. “Ah, po, e kam”, m’u përgjigj ai për habinë time, dhe natyrisht, duke vënë në dukje me gisht vitin e botimit (2005), dhe jo pa një nënqeshje të lehtë më tha: “Tani, po, tani që mori çmimin ‘Nobel’, të gjithë e kërkojnë!” Unë isha njëra prej lexuesve të vonuara, dhe ndoshta dy herë në faj, pasi përkthyesi i librit, Pirro Dollani, një miku im, më kishte folur kohë më parë për të.

Historia brenda historisë Tregimi, bazohet mbi dy histori paralele: atë të Klarës, që është edhe narratorja, dhe atë të Sharlotës, me të cilën e pjek libraria e vogël që Klara drejton. Autorja ndjek një strukturë krejt të veçantë, jokonvencionale, rrëfimi, duke hyrë që në fillim, me episodin që përbën edhe pikën kulminante të gjithë tregimit: rrëmbimin e Lotares, një qytetareje kanadeze, e cila bie aksidentalisht në duart e një fisi malësorësh shqiptarë, pasi shoqëruesi i saj, i cili ishte “në gjak”, ia mbath për të shpëtuar kokën i rënë në pritë. Lotarja mbetet vetë e plagosur pa dashje nga ky incident, dhe prej këtij çasti, për më shumë se një vit, ajo bëhet pjesë e këtij komuniteti gegësh, shumë larg qytetërimit që njihte. Vajza, shumë shpejt, mëson të përshtatet me rregullat dhe zakonet e çuditshme të këtyre fiseve të egra, me mënyrën primitive të jetesës dhe ndarjen drastike të punës dhe pozicionimit social midis femrave dhe meshkujve. Ky peizazh sa bukolik aq edhe i veçuar në kohë, për një kohë të shkurtër, e bën Lotaren, të harrojë vendin, bile edhe gjuhë nga vjen.

Një ditë gratë e veshin Lotaren për ta bërë nuse. Pikërisht këtë çast, vjen dhe ndërhyn prifti françeskan, i vetmi me të cilin ajo komunikonte në një gjuhë që e njihnin të dy, duke i lënë të kuptonte, se ajo ishte bërë viktimë e një zakoni të vendasve, të cilët, me siguri, nga nevoja për para, sapo e kishin shitur për një burrë mysliman. Dhe për të dalë nga ky kurth, françeskani i sugjeroi të vetmen zgjidhje që mbetej: të kthehej në një “virgjëreshë”, duke bërë betimin që bënin virgjëreshat, duke e privuar vullnetarisht veten nga çdo lloj detyrimi dhe përfitimi femëror, nga çdo lloj atributi, duke u renditur kështu midis burrave. Pasi u kryen të gjitha këto, françeskani, duke e parë, se vajza nuk do të mund t’ia dilte e vetme kushteve të ashpra të maleve nën lëkurën e vetmuar të një gruaje-burrë, arrin ta nxjerrë fshehtas prej andej, dhe pas shumë peripecish, ai mundi ta kthejë në konsullatën angleze, nga ku vajza e huaj i la njëherë e përgjithmonë lamtumirën atij vendi. Ky rrëfim, vjen përmes rrëfimit të Sharlotës, në spital, kur Klara shkon ta takojë, një histori të cilën, Sharlota e konsideron subjekt për film.

Dhe linja tjetër e tregimit, ka të bëjë me Klarën, e cila përpiqej të krijonte botën e saj të pavarur me një librari të vogël në qytezën Viktoria, pasi sapo ishte shkëputur nga një situatë e komplikuar emocionale: e martuar me Donaldin, Klara bie në dashuri me Nelsonin, i cili bashkëjetonte më Silvën në qilarin që ua kishin lëshuar me qira të zotët e shtëpisë. Marrëdhënia e Klarës me Nelsonin zbulohet, dhe Donaldi ndahet prej saj për t’u martuar pastaj me sekretaren e tij, Silva. Nelsoni ndahet gjithashtu nga

e fejuara, dhe në momentin që gjërat dukej se kishin filluar të merrnin drejtim, Klara, i lë të dy burrat pas, duke e vënë veten në provë, jashtë çdo lloj varësie ndaj meshkujve.

“Virgjëreshat” si kornizë Pasi ke përfunduar leximin, përpiqesh të kuptosh se çfarë i lidh këto tri personazhe, që bëjnë tri histori më vete: Sharlotën, Lotaren dhe Klarën? Leximi thjeshtohet, kur dyshon që historia e “virgjërimit” të Lotares, është historia e vetë Sharlotës (emrin “Lotare”, ia kishin vënë shqiptaret, të cilat nuk arrinin të shqiptonin emrin e saj të huaj për veshët e tyre), e cila shërben si një kornizë e ashpër, si rasti ekstrem i pavarësisë së një gruaje- ai i transformimit të identitetit g jinor. Brenda saj, inkuadrohet historia moderne Klarës, me lirinë dhe mundësitë e zgjedhjeve që ofron qytetërimi perëndimor, një përqasje që pritej të krijonte një kontrast të fortë, por që në të vërtetë, sugjeron dilema pafund. Jo më kot, autorja konsiderohet një shkrimtare feministe nga kritika, por është kontroversi, ose kthesa e papritur e të dyja ngjarjeve (të cilat autorja jo më kot i servir në të njëjtën kohë, dhe në fund të librit), që e vë në dyshim mundësinë e gjetjes së lumturisë në një absolutizim të integritetit gjinor. Më konkretisht, Nelsoni bashkohet me Klarën (të cilës kishte filluar t’i bëhej e mërzitshme dhe pakuptimtë gjithë ajo vetmi), ndërsa Lotaren, prifti françeskan e prêt në molin e Triestes. Një tjetër tregim, të quajtur “Djem dhe vajza”, Munro e mbyll në këtë mënyrë. “‘Ajo është thjesht një vajzë’”-tha babai. Unë nuk protestova, madje as në zemër. Ndoshta ishte e vërtetë”. Me këtë lloj “dorëzimi”, pa marrë përsipër rolin e militantit, shkrimtarja sikur na lë të kuptojmë se të gjitha përpjekjet për pavarësi gjinore, bëjnë sens, për sa kohë ekziston një përplasje me palën tjetër, gjininë tjetër, dhe pa dalë nga kuadri gjinor. Dhe fundja, detyra e një shkrimtari që të na propozojë një version ideal, një utopi, por të japë atë version të jetës, të cilin ne tashmë e njohim.

Midis Munro-së, Lejnit dhe Durham-it Munro filloi të interesohet për Shqipërinë kur dëgjoi historinë që rrëfente për një bibliotekare nga qyteti i saj, Kliton i Otarios, e cila duke udhëtuar në Europë më 1920, ishte kapur nga disa banditë shqiptarë. Ndër materialet që shfletoi Munro për të shkruar këtë tregim, ishte edhe libri i Edit Durhamit.

Ndryshe nga disa produkte të tjetra artistike, që na prekin sedrën kombëtare e na nxehin gjakrat, çuditërisht “Virgjëreshat”, nuk ka hapur një debat të tillë. Duke qenë fiksion ose letërsi, ajo vjen si një version i poetizuar (që na kujton disi filmat me indianë, ku të bardhët purifikohen duke rizbuluar vlerat e humbura të qytetërimit në tributë e indigjenëve) i shoqërisë fisnore në alpet e Shqipërisë, ku jeta në bashkësi, ku përveç të tjerash, vihet përballë individualizmit perëndimor. Kur Lotaria u rrëmbye prej cubave, ajo e dinte se “askujt në Kanada, nuk do t’i shkonte mendja për të; ajo nuk i shkruante askujt; me të vëllain nuk fliste, ndërsa prindërit

Munro filloi të interesohet për Shqipërinë kur dëgjoi historinë që rrëfente për një bibliotekare nga qyteti i saj, Kliton i Otarios, e cila duke udhëtuar në Europë më 1920, ishte kapur nga disa banditë shqiptarë. Ndër materialet që shfletoi Munro për të shkruar këtë tregim, ishte edhe libri i Edit Durhamit. i kishin vdekur.”

Natyrisht që saktësia e Munro-s është kilometra larg përshkrimit të Roz Lejn-it, Edit Durham-it, Lui Degrand-it…të cilët e kanë shkelur vetë këtë vend (është ca i ekzagjeruar p.sh fakti, që malësorët vendosin ta martojnë të huajën për para), por, nuk mund të hyjmë në analiza të tilla, pasi interesi i autores nuk është një interes prej antropologu apo publicisti, madje as feno-

meni ekzotik i “virgjëreshave” nuk është qëllimi, por vetëm mjeti. Përmes një historie gjysmë të trilluar, që padyshim përbën një sensacion për çdo lexues në botë, shkrimtarja këtë fenomen e përdor si simbol të një absolutizimi të konceptit gjinor, ose pavarësisë absolute.

Ambiguiteti ose mjegullimi i qëllimshëm A është Lotaria vërtet Sharlota? A është Gjurdhi, bashkëshorti i Sharlotës, i cili nuk e braktis gruan e tij për asnjë moment, prifti françeskan? Ka detaje, që na bëjnë të mendojmë se po, por nuk mund të jemi të bindur, sadoqë, vetëm një përvojë si ajo në malet e Shqipërisë, mund të bënte dy njerëz si Sharlota dhe Gjurdhi kaq ekscentrikë dhe indiferentë ndaj anës formale të jetës. Ky lloj mjegullimi I personazheve, dhe paqartësia lidhur me fatet e tyre, shoqërohet gjithashtu me një teknike pothuajse surrealiste shkrimi, në mënyrën gati arbitrare, se si ndërfuten rrëfimet brenda njëritjetrit. Ky gjest, e vesh me një konotacion të dyfishtë tekstin, duke e vënë qëllimisht lexuesin në një lloj dyshimi nëse kanë ndodhur vërtetë apo jo, dhe që në të njëjtën mënyrë, simbolizon edhe paqartësinë që shoqëron qenien njerëzore, sadoqë fatet, përfundojnë të gjitha në një skemë. Për ilustrim do të përdorja vizionin e qartë të Klarës mbi jetën që e priste me Nelsonin: një fëmijë, kriza e parë bashkëshortore, lodhja nga njëri-tjetri, vdekja e magjisë në çift, lindja e një fëmije të dytë për të riparuar marrëdhënien, etj…përllogaritje racionale, të cilat, duhet ta paralizonin Klarën, për të mos mundur të bëjë asnjë hap më tej. Por, gjithsesi bashkimi i Nelsonit dhe Klarës, si edhe në rastin e Lotares (Sharlotës?) ndodh; skemat jetësore janë të pashmangshme, edhe kur teorikisht ato nuk të ofrojnë asnjë lloj befasie, pasi siç e thashë edhe më sipër, shkrimtares nuk i intereson zgjidhja.

Vetë Munro, në një intervistë, shpjegohet se “më pëlqen të vëzhgoj jetën e njerëzve në një periudhë të gjatë, por jo në mënyrë të vazhdueshme. Ja sikur t’i fotografosh herë pas here…Në tregimet e mia më pëlqen të vështroj tek ato ç’ka ne njerëzit nuk kuptojmë, çfarë mendojmë se po ndodh dhe ç’mendim do të kemi për këtë më vonë… ” Por gjithë misteri që Munro krijon rreth situatave dhe karaktereve, pa i definuar ato, sa të bën konfuz aq edhe të intrigon, për të plotësuar murin me gurët që mungojnë, në një mënyrë krejt individuale.

Dhe ky stil, shpjegon në një farë mënyre tek Munro edhe përzgjedhjen kokëfortë të zhanrit: tregimin. Në një intervistë të botuar më 1982, Munro duke folur për trysninë e tregut për të shkruar një roman, shprehet: “Vite me radhë përpiqesha ta bindja veten që vërtetë kisha në kokë një roman dhe mjafton t’i merrja ato ide e t’i zgjeroja…por sapo tentoja, ato zhdukeshin. M’u desh një kohë e gjatë të pranoja se isha një tregimtare.”

Pra mundësia e kufizuar e lojës me ambiguitetin, pesha a realizmit, janë disavantazhe, që me sa duket, e mbajnë natyrshëm larg romanit, autoren.

Dhe nëse do të flisnim për një Nobel “politik” këtë herë, ai ka të bëjë me politikat letrare: tërheqja e vëmendjes drejt prozës së shkurtër, një gjinie aq të vështirë e të preferuar dikur, por që, falë diktatit të tregut, po shkon drejt zhdukjes.

24

E shtunë-diel, 26-27 tetor 2013

Pyetësori i Prustit

vitrina Romani i parë i saj “Rosso come una sposa” (E kuqe si nuse) u botua në vitin 2008 nga Shtëpia botuese “Einaudi”. Me këtë roman ka fituar disa çmime letrare në Itali.

Me logon e Shtëpisë botuese “Einaudi”, boton një vit më pas edhe romanin “L’amore e gli stratacci del tempo”, një roman i frymëzuar nga dashuria e dy të rinjve në Kosovën e luftës. Romani i saj i fundit që përmbyll trilogjinë e rrëfimeve mbi dashurinë dhe dhimbjen u botua një vit më parë me titullin “Non c’e dolcezza”. Romanet e saj janë përkthyer në pesë gjuhë të huaja, por jo në shqip. Kjo është zgjedhje e vetë shkrimtares shqiptare në ekzil, Anilda Ibrahimi. Për herë të parë ajo i prezantohet në shqip lexuesit shqiptar përmes këtij pyetësori

Anilda Ibrahimi: Shqiptarët si italianët, shohin komplote në të gjitha anët Cila është ideja jote për lumturinë?

Nuk e kërkoj lumturinë në mënyrë absolute ose më saktë ideja ime për të nuk është statike. Në këtë moment lidhet me kohën që kaloj me fëmijët e mi, sidomos me më të voglin.

Cila është frika më e madhe?

Si çdo nënë jam në ankth se mos ngjet diçka që do të dëmtonte fëmijët e mi.

Kë person të gjallë admironi më shumë?

Papa Benedetto XVI, për kurajën, lirinë, përulësinë, ndershmërinë, qartësinë dhe leksionin që i dha botës me aktin e tij “zbres nga kryqi sepse as unë nuk jam i pazëvendësueshëm dhe ka të tjerë që do të vazhdojnë drejtimin e varkës së Shën Pjetrit dhe predikimin e Ungjillit më mirë se unë”.

Cili është ai tipar i të tjerëve që të ngjall mëshirë?

Meskiniteti, dhuna.

Ekstravaganca jote më e madhe?

Koleksioni i këpucëve dhe çantave. Më duket sikur duhet të justifikoj përherë këtë vanitet femëror që në imagjinatën kolektive nuk përputhet me figurën e shkrimtares. Nuk e di në vendet e tjera, por në Itali shkrimtaret përfytyrohen si qenie pa gjini dhe sa me larg kapriçove femërore që kanë të bëjnë me modën dhe tendencat e momentit.

Cili është udhëtimi yt i preferuar?

Gjithë udhëtimet që bëj me burrin dhe tre fëmijët e mi.

Në ç’rast mund të gënjesh?

Gënjej rrallë, ka të bëjë me punën. Nuk jam prezencialiste, mendoj që shkrimtarët duhet të jenë pas kuintave, dhe jo opinionistë nëpër televizione e konferenca. Kam frikë se refuzimin tim në ftesa të tilla e marrin si mendjemadhësi dhe deklinoj me gënjeshtra të bardha, mund të thosha.

Personi që përçmon më shumë?

Absolutistët, ata që si lënë vend dyshimit.

Cilat fjalë ose shprehje përdor më shpesh?

Koherenca, është fjalë që nuk i mungon komunikimit të përditshëm në familjen time.

Pengu yt më i madh?

Nuk kam pengje, ka shkuar gjithçka ashtu siç duhej të shkonte.

Kur dhe ku ke qenë e lumtur?

Dje, kur djali im tre vjeç me tha, “mamma, vita mia”.

Në ç’gjendje shpirtërore je tani?

Quieto vivere, ndodh që të kem nevojë për këtë gjendje, rimbushem për të ardhmen.

Nëse do të mundeshe të ndryshoje diçka nga vetja, çfarë do të ishte?

Fizikisht asgjë, në moshën time kam arritur të bëj paqe me aspektin tim. Për të tjerat, do të doja të mos kisha humbur komplet atë çmendurinë e rinisë, në këtë moment më duket vetja shumë konservatore, ndoshta roli i prindit më ka bërë të tillë. Ç’gjë e konsideron arritjen tënde më të madhe?

Stabilitetin tim emotiv. Dominimi i atij që miqtë e mi e quanin “pasion ballkanik”.

Po të vdisje dhe të mund të mishëroheshe në një tjetër njeri apo diçka tjetër, çfarë do të doje të ishe?

Edith Piaf, vetëm për të kënduar: “Non, je ne regrette rien” Cili është sendi më i çmuar që zotëron?

Nuk kam sende të çmuara, apo më mirë nuk janë materiale ato që zotëroj.

Ndërkohë kam ato të paçmuarat që kanë të bëjnë me ndjesitë e mia.

Cilën quan pikën më të thellë të mjerimit?

Abuzimin mbi fëmijët, mbi të pambrojturit. Fëmijët që vuajnë urinë, dhunën, sëmundjet, abuzimin seksual, mosshkollimin. Janë shprehje e një shoqërie të mjerë dhe shenjë e falimentimit tonë si njerëz.

Ku do të të pëlqente të jetoje?

Në Kenia, në pjesën që laget nga Oqeani Indian.

www.mapo.al

Ndër veprimtaritë që merresh, cila është e preferuara juaj?

Restaurimi i antikuariatit, mendimi i jetëve të mëparshme që ka pasur ai send para se të vinte tek unë dhe ekzistenca pas meje. Ideja që ka më shumë shanse se unë, se ne si kategori, si njerëz, pra transformimi dhe rezistenca ndaj kohës.

Cila është karakteristika juaj më e spikatur?

Këmbëngulja. Por që varet nga konteksti, mund të jetë vlerë apo defekt.

Humori i zi, por që edhe ai shpesh më bën të kaloj për cinike.

Veçoria që pëlqen më shumë te një mashkull?

Bujaria.

Veçoria që pëlqen më shumë te një femër?

Bujaria.

Cilët janë shkrimtarët e preferuar?

Philp Roth, Alice Munro, Agota Kristof.

Cili është heroi yt në art dhe kulturë?

Nuk kam simpati për heronjtë, ndoshta është refleks i kushtëzuar nga trashëgimia kulturore që pati brezi im, i rritur me kultin e heroit.

Cilët ke heronj në jetën reale?

E keni parasysh thënien që, të gjithë kanë një çmim? E pra, heronjtë e mi realë janë ata që s’janë kurrë në shitje.

Fatkeqësisht, janë pak.

Cilat gjërat nuk të pëlqejnë fare?

Arroganca, mungesa e përulësisë, atyre që u duket vetja të pazëvendësueshëm.

Si do të të pëlqente të vdisje?

Nuk e kam menduar ende. E shtyj këtë preferencë duke menduar se kam kohë.

Cila është motoja juaj?

Aforizmi i Nicoàs Gòmez Dàvila: “Kush ngul këmbë të kuptojë më shumë se ç’ka për të kuptuar, kupton më pak se të gjithë”. Më duket si e prerë me thikë për temperamentin shqiptar që sheh komplote në të gjitha anët. Tani që po e mendoj, them që i përshtatet mirë edhe mentalitetit italian.

Titulli: 767 letra nga fronti i Luftës (Shqipëri: 1916-1919) Autori: Damiano Bruno Përktheu: Erla A. Velaj Shtëpia botuese “Naimi”

767 letra nga Shqipëria për Luftën e Parë Botërore Janë plot 767 letra të panjohura deri më sot nga lexuesi shqiptar që Damiano Bruno, një mjek arbëresh i mobilizuar në ushtrinë italiane gjatë Luftës së Parë Botërore, ia dërgonte, nga prapavijat e frontit shqiptar, familjes së tij në Itali. Letrat e servirura kronologjikisht, sipas datave, janë shoqëruar prej redaktorit me shpjegimet e nevojshme për lexuesin. Si rregull, në fillim të çdo pjese (viti apo muaji) përgatitësi i librit bën një përmbledhje të shkurtër të letrave.

Përmes një shënimi prezantues për lexuesin, albanologu i njohur Francesco Altimari e cilëson librin si “një punë të shkëlqyer kërkimore historike”. Ky libër është përgatitur për botim në gjuhën italiane nga Luixhi Intrieri mbi bazën e letrave origjinale të Damiono Brunos. Në gjuhën shqipe ky libër është përkthyer nga Erla A. Velaj dhe publikohet nga botimet “Naimi” në vijim të ndërtimit të një kolane librash historikë me kujtime, dokumente dhe fakte të panjohura më parë nga lexuesi shqiptar.

Titulli: Ylli i shkrimtarit Autori: Ndriçim Kulla Shtëpia botuese “Plejad”

Zbulesa Kadare në librin e Ndriçim Kullës Një biografi e shkrimtarit Ismail Kadare nga studiuesi Ndriçim Kulla. I lindur në Gjirokastër, në një familje me tradita që i jepte krahë fantazisë, me një lidhje fisnore me ish-diktatorin Enver Hoxha, për të cilën nuk flisnin të dyja palët, me një gjeni krijuese që do të spikaste shumë herët, Kadare do të “shkruante” librin e jetës së tij si askush tjetër. Ai na zbulohet përmes biografisë “Ylli i shkrimtarit”, me autor studiuesin Ndriçim Kulla.

Një nga momentet që do të shënjonte qysh herët jetën e Kadaresë ishte arrestimi i tij si falsifikues monedhash kur ishte vetëm 12 vjeç. Në dukje një marrëzi që në fakt ishte e mirëkalkuluar për të goditur gjeneralin Tahir Kadare, të martuar me një grua hebreje. Goditja e tij i vinte për shtat Enver Hoxhës, që nuk kishte ndonjë simpati për të dhe nga ana tjetër do t’i bënte qejfin Stalinit që kishte nisur fushata kundër hebrenjve.

Studimi Titulli: Politika e Jashtme e Shqipërisë Autori: Paskal Milo Shtëpia botuese “Toena”

Historiani Milo shkruan librin e jetës së tij “Politika e Jashtme e Shqipërisë”’ është libri më i fundit i ish-kreut të diplomacisë shqiptare, Paskal Milo.

Arben Puto, mentori i autorit, jep vlerësimet më të mira për librin, duke sjellë në vëmendje detaje të rëndësishme të këtyre dekadave. “Në këtë vepër bëhet një analizë origjinale, teorike, e krahasueshme, e zhvillimit shqiptar si pararendës e finalizuesi i zhvillimit të shtetit shqiptar”, thotë Arben Puto. Vetë autori është shprehur në prezantimin e librit të tij se, nuk është shkëputur kurrë nga shkenca e historisë, pavarësisht se është marrë për 23 vjet në mënyrë intensive me politikë. “Si çdo krijues i vë pikën menjëherë, është libri i jetës time.

E ndjej që përcjell diçka të re, por do jeni ju që do e gjykoni, do jetë lexuesi që do ta gjykojë. Kam sakrifikuar netët e mia për të prodhuar atë që shikoni sot”. Autori shprehet se për lexuesin do të shkruajë edhe vëllimin e dytë të këtij libri.

esse

Idi, essi,uni

Nova Demokratia

Një letër që do na vijë pas vdekjes

A ekziston personaliteti altruist?

Partitë politike dhe shoqëria civile në një marrëdhënie ‘konfliktuale?

Rudolf Marku

Ylli Pango

Tonin gjuraj

Pikëpamje profil Economicus Ideologji esse Çdo të shtunë / dielë www.mapo.al

mapo lunch

Eduart Selami: Po jetoj një emocion të bukur në Tiranë

Si e fitoi kapitalizmi ‘Luftën e Ftohtë; me socializmin Esetë, 22 të tilla, janë një përmbledhje e Dr. Lanny Ebenstein, të grumbulluara në librin “The Indispensable Milton Friedman”. Ebenstein është profesor i Shkencave Ekonomike në Santa Barbara, Kaliforni, dhe ka shkruar libra autobiografikë për Friedman dhe Friedrich Hayek. Gazeta “Mapo” do t’i botojë të plota në vazhdim në numrin e Wekeend-it, pasi 7 të tilla janë publikuar më parë në faqet Op-Ed të së përditshmes. Në një përpjekje për të ofruar pikëpamje liberale të djathta për çështje përherë të debatuara si shëndetësia, tregu i lirë, shteti i madh apo i vogël etj.

Në parathënien time të edicionit të vitit 1982, pata dokumentuar një ndërrim dramatik në klimën e opinionit, duke manifestuar diferencimet dhe ndryshimet e ndodhura gjatë kohës që nga viti 1962 të botimit të parë të librit dhe në mënyrën sesi ai kishte qenë kuptuar e konceptuar. Po kështu në këtë parathënie, kisha pasqyruar të njëjtën filozofi të trajtuar nga unë dhe gruaja ime Lisa Friedman, në librin pasues “Free to Choose”, të botuar në vitin 1980. Ky ndryshim në klimën e opinionit publik ishte zhvilluar pjesërisht edhe krahas shpërthimit të aksioneve të shtetit nën influencën e pikëpamjeve Keinesiane të shtetit të përkrahjes sociale. Në vitin 1956, kur unë dhashë këtë leksion, të cilin më vonë gruaja

Faqe 25

ime më ndihmoi për ta futur në këtë libër, shpenzimet federale në SHBA, bashkë me ato të shteteve përbënin 26% të të ardhurave kombëtare. Pjesa më e madhe e këtyre shpenzimeve shkonte për mbrojtjen. Grupi i shpenzimeve jo-për mbrojtjen ishte në masën 12% të të ardhurave kombëtare. Afro 25 vite më vonë, në vitin 1982 kur u ribotua parathënia e këtij libri, shpenzimet totale ishin rritur në masën 39% të të ardhurave kombëtare. Ndërsa shpenzimet jo-për mbrojtjen ishin pothuaj dyfishuar duke arritur në masën 31% të të ardhurave kombëtare. Ndryshimi në klimën e opinionit kishte filluar të jepte efektet e tij. Kjo kishte shtruar rrugën për zgjedhjen e Margaret Thatcher-it në Britani dhe të...

26

E shtunë-diel, 26-27 tetor 2013

www.mapo.al

Free to choose ESSE *Esetë, 22 të tilla, janë një përmbledhje e Dr. Lanny Ebenstein, të grumbulluara në librin “The Indispensable Milton Friedman”.

Ebenstein është profesor i Shkencave ekonomike në Santa Barbara, Kaliforni, dhe ka shkruar libra autobiografikë për Friedman dhe Friedrich Hayek. Gazeta MAPO do t’i botojë të plota në vazhdim, për t’i përmbledhur më pas në një libër.

Si e fitoi kapitalizmi ‘Luftën e Ftohtë; me socializmin MILTON FRIEDMAN

Në parathënien time të edicionit të vitit 1982, pata dokumentuar një ndërrim dramatik në klimën e opinionit, duke manifestuar diferencimet dhe ndryshimet e ndodhura gjatë kohës që nga viti 1962 të botimit të parë të librit dhe në mënyrën sesi ai kishte qenë kuptuar e konceptuar. Po kështu në këtë parathënie, kisha pasqyruar të njëjtën filozofi të trajtuar nga unë dhe gruaja ime Lisa Friedman, në librin pasues “Free to Choose”, të botuar në vitin 1980.

Ky ndryshim në klimën e opinionit publik ishte zhvilluar pjesërisht edhe krahas shpërthimit të aksioneve të shtetit nën influencën e pikëpamjeve Keinesiane të shtetit të përkrahjes sociale. Në vitin 1956, kur unë dhashë këtë leksion, të cilin më vonë gruaja ime më ndihmoi për ta futur në këtë libër, shpenzimet federale në SHBA, bashkë me ato të shteteve përbënin 26% të të ardhurave kombëtare. Pjesa më e madhe e këtyre shpenzimeve shkonte për mbrojtjen. Grupi i shpenzimeve jo-për mbrojtjen ishte në masën 12% të të ardhurave kombëtare. Afro 25 vite më vonë, në vitin 1982 kur u ribotua parathënia e këtij libri, shpenzimet totale ishin rritur në masën 39% të të ardhurave kombëtare. Ndërsa shpenzimet jopër mbrojtjen ishin pothuaj dyfishuar duke arritur në masën 31% të të ardhurave kombëtare.

Ndryshimi në klimën e opinionit kishte filluar të jepte efektet e tij. Kjo kishte shtruar rrugën për zgjedhjen e Margaret Thatcher-it në Britani dhe të Ronald Regan-it në SHBA. Ata kishin mundur të përkulin Leviathan-in (figure mitologjike e përbindëshit të ujit, sipas kulturave hebraiko-arabe), por pa

mundur ta shkatërronin atë. Pas kësaj, shpenzimet totale federale kishin filluar një kurbë rënie të lehtë, nga 39% në vitin 1982, në 36% në vitin 2000, por edhe kjo ishte bërë e mundur vetëm falë zvogëlimit të buxhetit për mbrojtjen. Ndërkohë që shpenzimet federale ishin luhatur pothuaj pa ndonjë ndryshim në masën 31%.

Klima e opinionit publik kishte marrë një forcim të dukshëm në të njëjtin drejtim, sidomos pas rënies së murit të Berlinit dhe kolapsit të Bashkimit Sovjetik në vitin 1992. Kjo kishte shënuar një fund dramatik të një eksperimenti gati 70 vjeçar ndërmjet dy alternativave të organizimit të një sistemi ekonomik; të atij nga Lart-Poshtë dhe atij nga Poshtë-Lart; Planifikimin Qendror dhe atij të kontrollit të Tregjeve të Lira dhe private. Ose e thënë me terma popullore, ndërmjet Socializmit dhe

Midis këtyre linjave të trajtuara në libër, i vetmi defekt i tij, mendoj se është mostrajtimi i plotë dhe i duhur i rolit të lirive politike, të cilat nën veprimin e disa rrethanave promovojnë liri ekonomike dhe liri civile. Dhe që nën efektin e disa rrethanave të tjera të pa favorshme, frenojnë liritë ekonomike dhe ato civile.

Kapitalizmit. Rezultatet e këtij eksperimenti kanë qenë të paralajmëruara nga një numër eksperimentesh të ngjashme të një shkalle më të vogël . Si për shembull Hong Kongu dhe Tajvani kundrejt tokës mëmë Kinës; Gjermania Perëndimore kundrejt asaj Lindore; Koreja e Jugut kundrejt asaj të Veriut. Por ishte rënia dramatike e Murit të Berlinit dhe kolapsi i Bashkimit Sovjetik ai që i dha kuptimin dhe shpjegimin e thellë të ashtuquajturit Planifikimi i centralizuar, i përshkruar në mënyre brilante nga Friedrich A. Hayek në veprën e tij të quajtur The Road to Serfdom, të vitit 1944.

Ajo çfarë është e vërtetë për SHBA dhe Britaninë e Madhe, është po aq e vërtetë edhe për vendet e tjera të zhvilluara perëndimore. Në vendet e tjera, gjatë dekadave të para të pasluftës, nga një vend në tjetrin, filluan të eksplodojnë idetë socialiste, të ndjekura shumë shpejt nga një zvarritje dhe stanjacion i modelit ekonomik socialist të zgjedhur. Tashmë sot, në të gjitha këto vende ka filluar një prirje e fuqishme për t’i dhënë më shumë hapësira tregjeve të lira dhe gjithnjë e më pak rol shtetit.

Unë mund ta interpretoj këtë situatë si një refleksion të izolimit të gjatë ndërmjet praktikës dhe opinionit. Instalimi i shpejtë i sistemit Socialist në dekadat e fillimit të post-Luftës së Dytë Botërore, ka reflektuar vazhdimin e shiftimit të paraluftës të opinionit publik drejt kolektivizmit. Ndërsa zvarritja dhe stanjacioni i socializmit, i theksuar ky pas dekadave të fillimit, reflekton efektet e hershme të ndryshimit të opinionit të post-luftës. Kështu, de-socializimi i ardhshëm do të reflektojë efektet tashmë të

pjekura të ndryshimit të opinionit, të vërtetuara plotësisht me kolapsin e BS. Ndryshimi në opinionin publik ka patur efekte më të qarta dhe dramatike në vendet e pa zhvilluara të botës. Kjo ka qenë e vërtetë edhe për rastin e Kinës, si shteti më i madh komunist i mbetur si i tillë edhe sot. Fillimet reformuese të tregut në fund të viteve ‘70 në Kinë të ndërmarra

nga Ten Hsiaoping, si ato të privatizimit në bujqësi, rritën në mënyrë dramatike jo vetëm të ardhurat e produkteve nga kjo fushë por mbi të gjitha ato futën një element shtesë në tregun e lirë brenda sistemit social komunist me komandim qendror të shtetit.

Megjithëse e limituar, kjo rritje e lirisë ekonomike e ka ndryshuar faqen e Kinës, duke konfirmuar vërtetësinë dhe fuqinë e besimit

E shtunë-diel, 26-27 tetor 2013

27

www.mapo.al

Nova Demokratia Si përfundim, ndërsa e majta tentoi ta njësonte shoqërinë civile me veten e saj, ose ta vinte në shërbim të saj, e djathta tregoi indiferencë e neglizhencë ndaj saj, deri në mospajtim të plotë me të. Të dyja praktikat ishin të gabuara, pasi cenonin pavarësinë dhe paanshmërinë e shoqërisë civile

Partitë politike dhe shoqëria civile në një marrëdhënie ‘konfliktuale?

Tonin Gjuraj

tonë në tregjet e lira. Sigurisht që Kina është akoma larg së qenit një shoqëri e lirë, por nuk ka asnjë dyshim që njerëzit atje ndihen më të lirë dhe në standarde të jetës shumë më mirë se në kohën e Mao Ce Dunit. Pra, ata ndihen më të lirë në çdo dimension përveç atij politik. Në Kinë po shihen shenja edhe të lirive politike më të mëdha, lidhur kjo me zgjedhjet me votim të disa zyrtarëve në zonat rurale. Kinës i duhet një rrugë e gjatë për të bërë por e rëndësishme është fakti që zhvillimet po bëhen në drejtimin e duhur.

Në periudhën e menjëhershme të pas Luftës II Botërore, doktrina standarde e përqafuar nga vendet e Botës së Tretë ishte ai i planifikimit të centralizuar ekonomik plus ndihma masive nga jashtë vendit. Dështimi i kësaj formule, siç është shprehur nga Peter Bauer dhe të tjerë, dhe nga ana tjetër e sukseseve dramatike të tregjeve të lira të bëra nga Tigrat e Azisë Lindore, si Hong Kong, Singapor, Tajvan dhe Koreja e Jugut, kanë konfirmuar suksesin e një doktrine të ndryshme të zhvillimit. Tanimë, shumë vende të Amerikës Latine dhe Azisë, bile edhe disa vende të Afrikës, kanë adoptuar një qasje të orientimit drejt tregjeve të lira dhe zvogëlimit të ndërhyrjes së shtetit. Shumë nga vendet satelite të ish sistemit socialist, kanë bërë të njëjtën gjë. Në të gjitha këto raste, në përputhje me çështjet që shtrohen në këtë libër, rritja e lirive ekonomike ka shkuar dorë për dore me rritjen e lirive politike dhe civile, duke sjellë një rritje e lulëzim ekonomik. Konkurrenca

kapitaliste dhe liria kanë qenë të pandara.

Së fundi, një shënim personal: Është një privilegj për mua, si një autor i këtij libri, për të bërë vlerësimin e punës së tij dyzet vjet pas botimit. E vlerësoj shumë mundësinë për të bërë një gjë të tillë. Ndjehem thellësisht mirënjohës për atë që ky libër i ka rezistuar kohës dhe që akoma vazhdon të jetë një model për zgjidhje të problemeve ekonomike të kohës në mbarë botën.

Nëse do të bëja ndonjë ndryshim lidhur me këtë, do të ishte ai i komplementimit të dualitetit të lirisë politike dhe lirisë ekonomike me trialitetin, ku përveç lirisë ekonomike dhe asaj politike të shtohej dhe liria civile.

Pasi unë kisha shkruar librin, dhe kur ndërkohë Hong Kongu nuk i ishte bashkuar akoma Kinës, kjo më nxiti të kuptoj dhe të konkludoj se: ndërsa lira ekonomike është një kusht i domosdoshëm për zhvillimin e lirisë politike dhe asaj civile, nga ana tjetër, lira politike, sado e dëshirueshme që të jetë, nuk është e domosdoshme dhe nuk i kushtëzon liritë ekonomike dhe ato civile. Midis këtyre linjave të trajtuara në libër, i vetmi defekt i tij, mendoj se është mostrajtimi i plotë dhe i duhur i rolit të lirive politike, të cilat nën veprimin e disa rrethanave promovojnë liri ekonomike dhe liri civile. Dhe që nën efektin e disa rrethanave të tjera të pa favorshme, frenojnë liritë ekonomike dhe ato civile. *Eseja është shkruar me rastin e 14-vjetorit të botimit të librit ‘Capitalism and freedom’.

Përktheu: Luan Kola

Tashmë pranohet gjerësisht se në procesin e tranzicionit demokratik partitë politike janë aktorë kryesorë. Megjithatë, numri i madh i partive politike në Shqipëri nuk tregon domosdoshmërisht nivelin e zhvillimit demokratik të vendit, por më shumë “etjen” e njerëzve për organizime të pavarura, diçka që u ishte mohuar atyre për dekada me radhë. Por, në periudhën e thellimit të ndryshimeve politike, sociale, ekonomike dhe institucionale dhe të konsolidimit demokratik, aktorë të tjerë të rëndësishëm janë edhe përfaqësuesit e shoqërisë civile, shoqatat dhe grupet e interesit të biznesit, të punës, apo forma të tjera profesionale të organizimit. Pikërisht organizimi sa më i mirë i këtyre interesave, rritja e kulturës politike dhe e shkallës së dialogut politik mes partive politike dhe atyre të grupeve të ndryshme të interesit, i japin një profil më qytetar politikës dhe shoqërisë shqiptare në tërësi.

Në këtë kontekst, ndarja në shoqëri civile dhe shoqëri politike është e vlefshme vetëm në pikëpamje analitike dhe mbetet një ndarje konvencionale, por në rrethanat e funksionimit demokratik të tyre dhe të sjelljeve, qëndrimeve e veprimeve të anëtarëve të kulturuar të partive politike, pra në kuptimin dahrendorfian, edhe partitë politike janë pjesë e shoqërisë civile. Ky debat, në fakt vijon akoma, nëse edhe partitë politike janë pjesë strukturore e shoqërisë civile. Në fund të fundit, edhe ato janë organizime të pavarura vullnetesh të individëve, të cilët pastaj pranojnë t’u nënshtrohen rregullave dhe programeve të përbashkëta. Kjo ndihmon partitë politike të ruajnë kohezionin politik, pa cenuar parimin e diversitetit brenda tyre.

Nga njëra anë, “shoqëria politike” përfshin shtetin dhe ligjet, kurse nga ana tjetër, “shoqëria civile” shërben si një lloj “argjinature” përballë pushtetit shtetëror.

Një keqkuptim me shoqërinë civile gjatë tranzicionit ishte se ajo identifikohej apo barazohej vetëm me organizatat joqeveritare apo jofitimprurëse, kur në fakt, ajo është shumë më e gjerë, që përfshin grupet dhe shoqatat e interesit privat, sindikatat dhe konfederatat, shoqatat e biznesmenëve dhe të konsumatorëve, punonjësit agrarë, grupet dhe shoqatat e interesit publik, shoqatat e mbrojtjes së mjedisit, të këshilltarëve komunalë e bashkiakë, grupet e presionit, që bëjnë presion mbi qeverinë ose institucionet e tjera shtetërore për tatimet, taksat, akcizat, pra “lobet” e ndryshme. Po ashtu, ajo përfshin shoqatat e ndryshme kulturore, shkencore, letrare, sportive, organizatat fetare dhe të bamirësisë etj. Partitë politike konsiderohen si hallka ndërmjetëse midis shtetit dhe shoqërisë civile, ndërkaq, kjo e fundit, ndryshe prej partive politike, nuk synon të marrë pushtetin, por të interesohet më shume se si t’u shërbejë qytetarëve dhe shtetit.

Kur Arend Lijphart flet për nevojën e njerëzve për krijimin e shoqatave të ndryshme, të grupeve lobiste, përmend edhe nevojën e krijimit të partive politike, kësisoj, në këto rrethana, vetë partitë politike nuk mund të ndahen edhe nga roli qytetar i krijimit dhe funksionimit të tyre, pasi është elementi i qytetarisë demokratike që bashkon ata dhe shtetin me shoqërinë civile. Ralf Dahrendorf, po ashtu, thotë se shoqëria civile është një shoqëri qytetarësh në kuptimin e plotë të fjalës. Partitë politike janë bashkime vullnetare anëtarësh-qytetarë, mbi bazën e një programi dhe rregullash të pranuara në liri të plotë. Në këtë këndvështrim, partitë politike mund të luajnë rolin e mediatorit politik ndërmjet shtetit dhe shoqërisë civile, duke u shfaqur si aktorë të rëndësishëm në mobilizimin e pjesëmarrjes politike të qytetarëve, duke përshtatur programe politike që përfaqësojnë interesa të gjera shoqërore. Brenda formave të shumta të komunitetit dhe asosacioneve që pasurojnë sfondin e kulturës demokratike, krahas familjes, kishave, sindikatave dhe lëvizjeve të tjera vullnetare, edhe

partitë politike mbeten një pjesë e gjallë e kësaj panorame.

Në Shqipëri, gjatë tranzicionit demokratik nuk është nguruar të adresohen pakënaqësi dhe kritika të shumta lidhur me funksionimin e shoqërisë civile, dyshimet për mbështetjen financiare të tyre, nënshtrimin ndaj krahëve politikë e pushtetit shtetëror, mungesën e profesionalizmit dhe pasaktësive në shifrat që ofronin devijimin prej rolit të tyre si partnerë me shtetin, dhe jo një pozicion “satelit” të saj. Të dyja partitë e mëdha politike në vend, PS dhe PD, shpesh keqpërdorën individë e grupe të kësaj shoqërie, duke i bërë ata një me pushtetin shtetëror, ose me veprimtaritë shtetërore në përgjithësi. Hapja e këtyre partive politike ndaj shoqërisë civile ndodhi me fushata e në mënyrë spontane, kryesisht për qëllime elektorale, duke “rekrutuar” në detyra të rëndësishme shtetërore njerëz gjoja “jopolitikë”, madje që nuk njiheshin për kontribute as për vetë shoqërinë civile. Kjo solli në shumë raste strukturimin e shoqërisë shqiptare dhe shoqërisë civile sipas interesave dhe oreksit të partive politike.

Në përgjithësi, sektori i shoqërisë civile mbeti një sektor me probleme në strukturë e përbërje, burime financimi e kontribute ekonomike. Ai u shfaq si forcë ekonomike modeste, nga pikëpamja e punësimit dhe shpenzimeve kombëtare. Nisur nga problematikat kombëtare, sektori u orientua më shumë, ndryshe nga përvoja perëndimore, në çështje që lidheshin me mosmarrëveshjet, gjakmarrjen/hakmarrjen, gratë, fëmijët, rininë dhe

Sa më shumë qendra pushtetesh të ketë në një shoqëri të hapur, aq më efektiv është mekanizmi i kontrollit mbi to dhe i balancës ndërmjet tyre.

Ky përbën një element të qenësishëm në funksionimin normal të një sistemi demokratik. mjedisin. Arsyeja përse nuk kishte më shumë vëmendje për veprimtari rikrijuese, kulturore, të artit dhe/apo shërbime sociale, mesa duket, erdhi si reflektim i trashëgimisë së regjimit të kaluar, i cili në një masë të konsiderueshme nxiste vetë veprimtari të tilla. Disa shërbime thelbësore për mirëqenien, si për shembull, shërbimet sociale, shëndetësia, arsimi, nuk luajtën ndonjë rol kryesor. Shteti vijoi t’i ofronte këto shërbime duke përforcuar besimin se mund të vazhdonte të bënte vetë diçka të tillë. Një pjesë e matshme e sektorit të shoqërisë civile mbetën asosacionet dhe sindikatat profesionale, megjithatë edhe mbi to e kaluara komuniste pati një ndikim domethënës. Anëtarësia në to shpesh ka shërbyer si parakusht për trajtime preferenciale, avantazhe ekonomike dhe mundësi për arsimin. Madje disa prej organizatave të transformuara pas rënies së regjimit komunist patën një avantazh të krahasueshëm me organizata të sapokrijuara, pasi mbajtën asetet dhe burimet që trashëguan.

Si përfundim, ndërsa e majta tentoi ta njësonte shoqërinë civile me veten e saj, ose ta vinte në shërbim të saj, e djathta tregoi indiferencë e neglizhencë ndaj saj, deri në mospajtim të plotë me të. Të dyja praktikat ishin të gabuara, pasi cenonin pavarësinë dhe paanshmërinë e shoqërisë civile. Demokracia nuk është pronë e partive politike dhe vetëm e njerëzve të përfshirë në to, por një proces i hapur, në të cilin qytetarët, lidershipet politike dhe shoqëria civile mund dhe duhet të ndërveprojnë në forma të ndryshme. Sa më shumë qendra pushtetesh të ketë në një shoqëri të hapur, aq më efektiv është mekanizmi i kontrollit mbi to dhe i balancës ndërmjet tyre. Ky përbën një element të qenësishëm në funksionimin normal të një sistemi demokratik.

28

E shtunë-diel, 26-27 tetor 2013

esse

www.mapo.al

Çfarë përmbante letra e ardhur nga Shën Petersburgu? Një letër nga prindërit? Nikolaj rusi ishte tepër i moshuar që të mund të priste një letër nga prindërit e vet. Një përgjigje për pensionin? A një përgjigje për një kërkesë të bërë autoriteteve shtetërore që të mund ta lejonin që të kthehej në Shën Petersburgun e vet? Natyrisht që asnjëra dhe as tjetra.

Një letër që do na vijë pas vdekjes Rudolf Marku

1

. Postierët rrallë e më rrallë trokasin në dyert e shtëpive tona. Jetojmë në kohën e kibernetikës, në kohën e kompjuterit e të Internetit. E-mail, ajo shenja- @-, është dhe postieri ynë modern. Sot diskutojmë madje se kush ishte njeriu i parë që u kujtua ta përdorë shenjën @ në adresën e E-mail-it. Ray Tomlinson? (ai vetë shpjegon se zgjodhi këtë shenjë si shenjën më pak të përdorur në tabelën e keyboard-it. Si të thuash, -@- ishte hirushja e gjetur e keyboard-it ). Sot secili nga ne e di se mjaftojnë vetëm ca sekonda që posta elektronike të na arrijë në kutinë tonë postare të Internetit. Dhe të mendosh se E-mail ynë është vetëm një pjesëz e 300 miliardë e-mails që dërgohen çdo ditë!

E megjithatë ne vazhdojmë të presim postierin, atë postierin që na trokiste një herë e një kohë në derën e shtëpisë duke na thënë me zë të lartë se kemi një letër, madje se kjo letër ka ardhë nga aksh vend (sa më i largët vendi nga vinte zarfi, aq më të nderuar bëheshim në sytë e postierit e të fqinjëve tanë). Dhe postieri që me intuitën e vet të pagabueshme e dinte saktësisht se për çfarë bënte fjalë letra që sapo na kishte arritur. Dhe që bash për këtë arsye postieri ishte njeriu që merrte pjesë emocionalisht në gëzimin tonë a në hidhërimin tonë. Pa lexuar as dhe një fjalë të vetme të letrës sonë.

Nuk kam pse ta fsheh. Jam ndër njerëzit nostalgjikë të letërkëmbimit të dikurshëm, apo të asaj që thjesht quhej Letër (Nanë, ka ardhë një letër! Ju lutem, na prisni në shtëpi, se do ju sjellim një letër me zarf blu! Një letër e çuditshme i ka ardhur Kolë Gropës, varrmihësit, sot në mëngjes. Në zarf nuk shkruhet adresa e dërguesit. Por me siguri i biri që është në Amerikë më së fundi është kujtuar për të atin e shkretë!

Ah, e kuptoj fare mirë trishtimin e saj, qëkurse mori atë letrën nga i dashuri që ajo kujton se nuk ia dinte kush!). Mendoj se Interneti dhe posta elektronike në mënyrë të pashmangshme është duke zhdukur një traditë komunikimi njerëzor dhe kulturor që nuk mund të zëvendësohet nga Interneti dhe nga kibernetika. Letra është bërë që tani një specie e zhdukur. .Më kujtohet se si në qytetin e Lezhës, shumë e shumë vite më parë, jetonte dhe një rus i bardhë, Nikolaj, një ndër arkitektët më të njohur të Rusisë së pararevolucionit Bolshevik (gjatë një bisede të rastësishme, arkitekti, poeti dhe përkthyesi i mirënjohur Petraq Kolevica më pat thënë se kishte punuar me të në zyrën e urbanistikës në Tiranë, para se ai të vinte në qytetin tonë, dhe vlerësimin profesional për të e kam nga zoti Kolovica). Nuk e di se si pat përfunduar në Lezhë. I gjithë qyteti, i madh dhe i vogël, e dinim se ai priste që t’i vinte një letër nga Shën Petersburgu. Çdo ditë shkonte në postën e qytetit dhe pyeste- Erdhi? Ditë për ditë, Selim Qorri, postieri i qytetit tonë, menjëherë, sapo Nikolaj largohej duarbosh, shkonte në berberhanen e qytetit dhe u thoshte njerëzve që gjente atje: “Erdhi edhe sot caristi i mutit për letrën! Bah, ç’a zot letrën do jetë ajo që prêt aj?” Ishte një ritual i përditshëm që ka zgjatur pa asnjë mungesë të paktën nja 12 vite. Ndonjëherë e shihja në trumën e vetme të qytetit, që ishte pranë shtëpisë tonë, me një gjym në dorë tek priste radhën për të mbushur ujë. Dhe njerëzit që pëshpëritnin, tek

2

e shihnin të dëshpëruar- Ah, i shkreti, nuk i paska ardhë letra!...Pat vdekur në një ditë të acartë dimri. Dhe për ironi të fatit, dy ditë pas vdekjes së tij, erdhi dhe letra misterioze nga Shën Petersburgu, një zarf i hollë që shihej qartë se përmbante veç një fill letre. Selim Qorri, me zarfin në dorë, u thoshte berberëve të qytetitKu ta çoj letrën? Kujt t’ia jap? Shefi i Policisë e refuzoi, nga se qe shkruar në rusisht, dhe asnjë banor i këtij qyteti nuk dinte rusisht, duke i thënë Selim Qorrit se në fund të fundit shtetit nuk i interesonin dhe aq letrat e të vdekurve.

Atëherë Selim Qorrit i kishte shkrep ideja që t’i jepte 100 lekë Rashid Jevgut, të quajtur ndryshe dhe Boli, që ta rihapte edhe një herë varrin e Nikolaj rusit dhe ta varroste zarfin së bashku me të zotin të cilit i përkiste. . Çfarë përmbante letra e ardhur nga Shën Petersburgu? Një letër nga prindërit? Nikolaj rusi ishte tepër i moshuar që të mund të priste një letër nga prindërit e vet. Një përgjigje për pensionin? A një përgjigje për një kërkesë të bërë autoriteteve shtetërore që të mund ta lejonin që të kthehej në Shën Petersburgun e vet? Natyrisht që asnjëra dhe as tjetra. Shteti Bolshevik nuk kishte lënë as dhe iluzionin më të vogël se mund ta kujtonte arkitektin e famshëm se kishte mbetur gjallë. E vetmja arsye mbeste të kishte qenë një letër dashurie, një letër nga një dashuri e mbetur peng gjatë gjithë jetës, për të cilën ne kujtohemi atëherë kur nuk na ka mbetur kohë që të shtiremi kokëfortësisht me indiferentizmin aktoresk a me atë krenarinë boshe të vanitetit të qenies së gjorë njerëzore. Kur më vonë, gjimnazist, kam lexuar Evgjeni Onjeginin, në përkthimin e Lasgush Poradecit, letra e famshme e Tatianës (Po marr guximin që t’ju shkruaj/ Çdo donit më veç shpirtit tim.?...) më ka bindur një herë e mirë se letra që priste Nikolaj ishte një letër e ngjashme si ajo e poezisë së Pushkinit. Ose kjo ka qenë ajo që doja të besoja. Sepse vetëm një letër dashurie (dhe kurrsesi jo një e-mail dashurie) ka aq forcë sa të vlejë pritjen e një jete të tërë.

Letrat dhe magjia e tyre. A mund të krahasohet E-mail-i me to? Në fund të fundit vetë shenja -@-ka qenë e përdorur, shumë shekuj përpara se Ray Tomlinsoni të kujtohej për këtë jetime të keyboard-it, nga tregtarët e Firences, në letrat e tyre të shkuara me atë përkujdesjen e jashtëzakonshme të shkrimit sa më të pastër dhe sa më të bukur. Poeti i njohur anglez Ted Hughes (dhe jo vetëm ai) ngulte këmbë se nuk

3

Letrat, ndryshe nga e-mail-et, reflektojnë emocione dhe fate të përbashkëta njerëzore.

Pavarësisht nga koha kur janë shkruar. Në librin “Një udhëtim përmes një bote të zhdukur” Simon Garfield na tregon se si në tabelat e shkruara prej druri të gjetura në vitin 1970 në një fortesë në Murin e Hadrianit, lexojmë letra ushtarësh romakë që shprehin shqetësimet e përjetshme të jetës njerëzore...

mund të shkruante poezi me kompjuter. Arsyeja? “Sepse, tek shkruajmë me dorë, ne njëkohësisht shkruajmë dhe pikturojmë”. Vizatimet e shpellave në vendbanimet më të hershme te njeriut na tregojnë se ato janë njëkohësisht art dhe komunikim, vizatime dhe rrëfime për jetën e përditshme, janë letra që njerëzit e parë i kanë postuar me aq kujdes për ne, pasardhësit e tyre. Plini i Ri ishte 17 vjeç kur i shkruan së amës nga Pompej, tek sheh me sytë e vet shpërthimin e Vezuvit: ‘’Kam pa njerëzit që vrapojnë në gjendje paniku të paimagjinuem, me jastekë mbi krye për t’i shpëtuar hinit të vullkanit,,. Dhe shton, me atë naivitetin e përultë: “E di se detajet nuk kanë randësi të mjaftueshme për historinë”. Për ne, njerëzit e sotëm, historia personale peshon qindra herë më tepër se versionet zyrtare të historisë.

Letrat, ndryshe nga e-mail-et, reflektojnë emocione dhe fate të përbashkëta njerëzore.

Pavarësisht nga koha kur janë shkruar. Në librin “Një udhëtim përmes një bote të zhdukur” Simon Garfield na tregon se si në tabelat e shkruara prej druri të gjetura në vitin 1970 në një fortesë në Murin e Hadrianit, lexojmë letra ushtarësh romakë që shprehin shqetësimet e përjetshme të jetës njerëzore—një nanë që i paska dërguar të birit ushtar ca palë çorape dhe që pyet a ka arritur t’i marrë; një kërkesë që ushtari romak në Angli i bën të atit për t’i dërguar para; një tjetër letër që një ushtar i drejton të vëllait dhe që e këshillon që të shkojë në shtëpinë e së dashurës së tij për t’u siguruar se ajo nuk e paskësh harruar dhe se nuk shkon me të tjerët... Në një nga letrat më të hershme që na ka arritur nga Greqia e lashtë, një burrë i shkruan së shoqes shtatzënë: “Po qe se është djalë, me jetë; po qe se është vajzë, të na lërë shëndenë...”.

Për letërsinë, letrat janë po aq të rëndësishme sa dhe ditarët. Por në fund të fundit a nuk janë dhe vetë ditarët ca letra intime që ne ja dërgojmë vetvetes? “Vuajtjet e djaloshit Verter” është një epistolar. Korrespondenca e Flauber-it është po aq e rëndësishme sa dhe krijimtaria e tij. Ditët e fundit më ka rastësisë që të shkoj në Ankandin e madh të Londrës ku ishin ekspozuar letrat e shkruara nga John Donne, Chehov, dhe Ernest Hemingway. Interesi i publikut për to ishte i njëllojtë si për një ekspozitë arti me veprat e Picasso-s. . Letrat na impresionojnë sot e kësaj dite me sinqeritetin, humanitetin dhe dashurinë e tyre spontane. Sepse janë shkruar për të prekur jo një auditor, jo një turmë lexuesish, jo kritikët dhe akademikët, por një njeri të vetëm, një njeri të afërm, të dashur, intim. Sikur dhe shumica e shkrimtarëve ta kishin parasysh këtë, që të shkruanin sikur të kishin për qëllim për të prekur njeriun e tyre më të dashur, dhe jo një lexues potencialisht abstrakt. Katherinë Mansfield i shkruan të dashurit: “Kjo nuk është një letër. Janë krahët e mi që të qarkojnë në një përqafim të madh...”. Si ju duket? Cili e-mail do të qe në gjendje të shprehte këtë intensitet emocional? Për veten, nuk mund të lexoj letra të tilla pa u prekur thellë, në mënyrën më arkaike dhe më antimoderne.

Sepse unë vetë jam ende një njeri që beson po ashtu, arkaikisht, se në fund të fundit, e gjithë jeta njerëzore është pritja e një letre, pritja e trokitjes së postierit që nuk do të vijë kurrë. Ose të paktën... që do të vijë pas vdekjes.

4

E shtunë-diel, 26-27 tetor 2013

29

www.mapo.al

Idi, essi,uni PSIKOLOGJIA SOCIALE SHQIPTARE

Të gjitha këto teknika ndihmojnë për të krijuar një shoqëri ku dhënia e ndihmës është një rregull. Ndonëse jo gjithçka, të promovosh vlerat morale dhe arsyetimin lidhur me altruizmin, është një hap i mirë për rritjen e sjelljes prosociale. Sidomos në një shoqëri si jona me boshllëk të madh vlerash morale e mungesë të gjatë të besimeve e sidomos fetare, do të ishte mirë të provoheshin gjithnjë e më shumë këto forma kudo në mjedise sociale.

A ekziston personaliteti altruist?

Prof. Dr. Ylli Pango

Ky është një problem kontradiktor. Ka një lidhje midis karakteristikave të personalitetit dhe sjelljes prosociale. Por edhe ata që kanë shumë tipare altruiste jo në çdo situatë janë ndihmues. Trajtat e karakterit pra ndikojnë shumë në altruizmin apo egoizmin. Por jo aq sa ç’mendohet, në besimin popullor shpesh altruizmi është më shumë produkt i rrethanave se sa i predispozitave të brendshme. Në fakt, shumë pak cilësi të personalitetit janë gjetur si të lidhura qëndrueshëm me sjellje altruiste.

Me rëndësi është fakti se sa i aftë, kompetent, ndihet njeriu të veprojë në situatën ku i kërkohet ndihma. Ndër cilësitë më të domosdoshme janë fuqia, autoriteti, vetëmbrojtja, aftësia, stërvitja. Gjithsesi rrethanat kur kërkohet ndihmë mund të mbysin te njeriu tendencën për të vepruar sipas natyrës së vet.

Ky është një nga mesazhet qendrore të psikologjisë sociale. “Mënyra se si veprojmë varet në një masë të madhe nga situatat sociale në të cilat ndodhemi”.

Të mësuarit dhe mësimdhënia në sjelljen ndihmuese Si mëson njeriu të bëhet ndihmues dhe si promovohen sjelljet prosociale? Problemi është i rëndësishëm jo vetëm teorikisht por edhe nga ana praktike.

Njeriu mund të edukohet të jetë prosocial nëpërmjet trajtimeve përforcuese si shpërblimet, ndëshkimet. Siç thamë, një pjesë e procesit të marrjes së vendimit për të ndihmuar lidhet me vlerësimin e shpërblimit e kostos së ndihmës. Kjo ndodh se nga përvoja njeriu e di që, pas ndihmës zakonisht vijnë edhe shpërblime. Në nivelin bazë prindi shpërblen fëmijën për sjelljen bujare dhe e dënon për egoizmin. Por në bazë të teorisë të të mësuarit, fëmija mëson edhe duke vëzhguar sjelljen e të tjerëve, ndëshkimet e shpërblimet për sjelljen e tyre dhe modelon sjelljen e vet në mënyrë që të shpërblehet.

Sjellja e fëmijës fillimisht orientohet nëpërmjet ndërhyrjes fizike. Për shembull, 2-vjeçarit nuk i lejohet të fusë gishtat në sytë e motrës.

Në këto raste prindi ndërhyn shpejt dhe parandalon incidentin duke i ndarë fëmijët.

Në moshë më të madhe prindi fillon e përdor shpërblime e sanksione dhe përdor komanda verbale për të realizuar sjelljen e kërkuar sociale. Përforcimet direkte verbale apo atyre konkrete rrisin mundësinë e sjelljes altruiste.

Në qoftë se 4-vjeçarit i jepet një shpërblim material (karamele, lodër etj.) kur ndan diçka me shokun kjo siguron një stimulim të sjelljes altruiste. Një karamele është më efektive se aprovimi verbal (“Ja kështu duhet të sillesh, bravo”, “Të lumtë” etj., etj.) Por edhe përforcimi verbal është efektiv. Sidomos kur e përdor me fëmijë më të rritur. A përdoret kjo formë stimulimi e altruizmit me fëmijët tanë? Zor ta thuash. Kam idenë se tek ne, tek një pjesë e njerëzve me nivel të ulët formimi sigurisht, në kushtet e kapitalizmit të marrë, të pafe a të keqkuptuar, stimulohet më shumë sjellja sipas motos: ”Mos lër të ta marrin, i humbur, merrja ti tjetrit!”. Ndëshkimi që pason këtë nga ana e tij zvogëlon akoma më tej mundësinë e sjelljes ndihmuese si tek të rriturit edhe tek fëmijët.

Modelimi dhe ndihma është një formë tjetër e edukimit të altruizmit. Një burim i madh informacioni vjen nga sjellja e të tjerëve. Sjellja

jonë modelohet në bazë të vëzhgimit të atyre që kanë marrë shpërblim, po kështu ne shmangim sjelljet për shkak të të cilave të tjerët janë ndëshkuar. Po pamë një njeri që sillet bujarisht, te ne rritet mundësia për t’u treguar bujarë dhe kur ai është egoist edhe vëzhguesi tenton të bëhet egoist. Edhe koha ka rëndësi në modelim. Në një shembull model me sjellje prosociale dhurimin e gjakut, kur kaloi shumë kohë e prova u bë sërish, u pa se grupet që s’kishin parë modele nuk ndihmonin, ndërsa grupet që kishin ndjekur modele, ndihmonin më shumë e kur prova ishte bërë menjëherë pas modelimit kishte dhuruar gjak pjesa më e madhe e tyre. Efektet e modelimit janë aq të fuqishme saqë nganjëherë nuk pritet as të shihet efektiviteti i tyre, por imitohen menjëherë.

Vini re me sa dëshirë mjaft njerëz pranojnë të ndihmojnë, kur modelet e ndihmës janë të promovuara fuqishëm e në mënyrë të përsëritur.

Kjo ka ndodhur edhe tek ne në ato shfaqjet publike të dhënies së ndihmës, kur mjaft njerëz janë entuziazmuar e kanë hipur në skenë duke u bërë pjesë e altruizmit masiv. Kjo tregon se fara e së mirës është. Ajo duhet ditur si të ngacmohet për të mbirë e për t’u zhvilluar. Por procesi i modelimit sipas Bandurës, shkon edhe përtej imitimit të sjelljes së të tjerëve. Në nivele të larta zhvillimi intelektual e kulturor, njeriu mëson të ndërtojë rregulla abstrakte e principe, nëpërmjet procesit të quajtur modelim abstrakt. Në vend që të imitojnë sjelljet e të tjerëve, njerëzit gjejnë principet të përgjithshme që qëndrojnë pas sjelljeve të vëzhguara.

Kështu duke parë shumë veprime pozitive, fëmija fillon të mësojë të konkludojë kuptimin e këtyre veprimeve dhe është i aftë të ndërtojë e të brendësojë modelin e sjelljes altruiste.

Arsyet e funksionimit të modelimit Janë disa arsye: Njëra është përforcimi jo i drejtpërdrejtë apo nëpërmjet të tjerëve. Shpërblimet e ndëshkimet që merren nga të tjerët e që vëzhgohen, promovojnë përvetësimin dhe shfaqjen e së njëjtës sjellje. Por modelimi vepron edhe pa pasur përforcim të drejtpërdrejtë, sepse në mjaft raste nuk ka shpërblim apo ndëshkim të dukshëm. Kështu modelet e sjelljes prosociale rrisin nivelin e sjelljeve të tilla nga të tjerët në një situatë të dhënë, si dhe evokojnë norma të lidhura me sjelljen prosociale. Në një situatë të dhënë, janë të përshtatshme një numër sjelljesh të mundshme, por duke parë modelin të sillet në mënyrë altruiste, kjo e bën një mënyrë të veçantë sjelljeje më të dukshme e më të mundshme për t’u imituar. Modelet ndihmojnë të kuptohet edhe natyra e situatës. Sidomos kur ajo është ambige e emergjenca nuk duket sheshit. Së fundi modelet e ndihmojnë vëzhguesin të mësojë diçka rreth pasojave të mundshme, pasi është dhënë ndihma. Megjithatë, jo gjithnjë modelet janë nxitëse në të njëjtin sens. Në të vërtetë, kur vëzhgohet modeli që sillet në mënyrë të papërshtatshme, kjo mund të çojë edhe në rritje të sjelljes

prosociale. Ky është një lloj efekt kontrasti. Në këtë rast sjellja negative shpie në një sjellje prosociale, së paku ndaj atij që është trajtuar padrejtësisht.

Ka disa rekomandime praktike për nxitjen e altruizmit 1. Demonstrimi i modeleve ndihmëse. Nga përvoja por edhe teoria, dihet se njerëzit e sidomos fëmijët ndikohen e nxiten për sjellje prosociale, kur bëhen dëshmitarë të sjelljeve në të mirë të njerëzve që shpërblehen. Studimet tregojnë se në mjaft raste, një gjest bujar e bën njeriun më bujar dhe kur ai sheh një model egoist bëhet më egoist.

2. Përdorimi i predikimeve morale. Kur prindërit u mësojnë fëmijëve atë që politikanët së paku e deklarojnë si moto të tyren: “Bëj më të mirën për atdheun, jo për veten” ose “bëj si të them” (dhe jo doemos siç bëjnë ata), kjo përbën një formë të edukimit moral. Sa efektive janë këto predikime morale? Për fat të keq, shumë studime tregojnë se ato shpesh nuk funksionojnë. Krahasuar me një model që vepron bujarisht, një model që predikon bujarinë është më pak efektiv.

3. Mbështetja tek tiparet e brendshme të njeriut. Përse predikimet morale shpesh s’janë të përshtatshme? Sepse efektiviteti i predikim-

it varet nga shkalla me të cilën predikimi tregon që sjellja morale është shenjë e karakterit moral të vetë individit, në vend që të jetë thjesht reagim momenti a përshtatje ndaj rrethanave a presionit të jashtëm. Sa më i madh besimi në variantin e parë, aq më altruistë tregohen njerëzit. Ndofta sepse kështu ata krijojnë bindjen që kanë në vetvete standarde të larta morale. Kurse në rastin e dytë, ata janë më pak altruistë. Kështu, kur fëmijët ua dhurojnë lodrat a rroba të tyre fëmijëve më të varfër, janë më të prirur ta bëjnë këtë kur u thuhet se “unë e di që ti je i mirë dhe do ta bësh këtë”, (arsye e brendshme), sesa në rastet kur i thuhet se “ duhet ta bësh se kështu është rregulli dhe njerëzit presin nga ty që ti të ndihmosh të tjerët”.(arsye të jashtme). Njerëzit në përgjithësi kur miklohen të besojnë a vërtet besojnë në karakteristikat e veta pozitive personale, motivohen më shumë të ndihmojnë tjetrin. Shumë më tepër sesa kur kjo sjellje bujare iu atribuohet situatave që nuk varen nga ata. Kur njeriu jep qoftë edhe një diçka të vogël, p.sh një shumë modeste parash, përjeton emocionet e shpërblimit, që mund të jenë sado të vegjël si një falënderim, një buzëqeshje mirënjohëse, një përmendje emri publikisht,një shpjegim se sa me vlerë është kontributi. Njeriu beson kësisoj më shumë në mirësinë e vet. Është një farë miklimi për të cilin thellë në sedrën e vet ka nevojë çdo njeri.

Si rrjedhojë e kësaj është parë se dhënësit janë të predispozuar të dhurojnë edhe më shumë më vonë.

4. Arsyetimi moral. Kjo metode konsiston në përpjekjen për t’u mësuar të tjerëve arsyetimin moral apo të mësuarit e moralit nëpërmjet arsyetimit. E bazuar në modelin Kohlberg për arsyetimin moral, kjo teknike përfshin paraqitjen e dilemave morale, krijimin e konflikteve konjitive midis zgjidhjeve të ndryshme të dilemës, të ndihmuarit e popullit, përpjekjen për të rritur aftësitë e këndvështrimit perspektiv të njerëzve dhe sidomos të atyre që përfshihen në një dilemë morale, ilustrimin e idesë se në sa pikëpamje mund të shqyrtohen njëkohësisht problemet morale.

Forma e dytë është qartësimi i ideve, që nuk synon aq në formimin te njeriu të vlerave morale sesa në inkurajimin, ekzaminimin dhe të kuptuarit e vlerave që mbart dikush. Në të vërtetë, vlerat morale nuk mësohen, por më tepër lehtësohet adaptimi i tyre duke vënë në pah e qartësuar vlerat ekzistuese të një individi. Për ketë, subjekteve iu jepen ushtrime për të kuptuar vlerat e veta morale dhe ato të të tjerëve.

Të gjitha këto teknika ndihmojnë për të krijuar një shoqëri ku dhënia e ndihmës është një rregull. Ndonëse jo gjithçka, të promovosh vlerat morale dhe arsyetimin lidhur me altruizmin, është një hap i mirë për rritjen e sjelljes prosociale. Sidomos në një shoqëri si jona me boshllëk të madh vlerash morale e mungesë të gjatë të besimeve e sidomos fetare, do të ishte mirë të provoheshin gjithnjë e më shumë këto forma kudo në mjedise sociale.

30

E shtunë-diel, 26-27 tetor 2013

Fjalëkryqi klasik 1

2

3

LG shet 12 milionë telefona për tre muaj

4

5

13 17

7

43 47

39

26

30 35

40

44

48

25

29 34

38

12

21

33

42

11

24

28

37

10

20

27

36

9

16

23

32

8

15

19

22

31

6

14

18

49

Fjalëkryqi klasik është një nga lojërat enigmatike më të përhapura në botë. Fjalëkryqet e para filluan të botoheshin që në shekullin e XVIII dhe vazhdon të jetë e preferuar edhe në ditët e sotme.

46

50

Koha e fillimit ____:____

51

53

Koha e mbarimit ____:____

54

Horizontalisht:

Vertikalisht:

1. S'ka ku të vejë më mirë, e përsosur. 7. Kanë peshqit. 11. Teatri Kombëtar. 13. Një rrymë muzikore e njohur. 14. Popullsi myslimane që jeton në Kinë. 16. Personazhi që luan aktori. 17. Ai që i merr gjërat ashtu siç janë në të vërtetë. 20. Shkurre që çel lule me erë të mirë.

22. Duhan i mbështjellë me letër. 23. Pjesëz mohuese. 24. Agjensi Ajrore. 25. Kalli misri, zakonisht i zgjedhur për farë. 27. Ndihmës i një mjeku, a regjizori. 30. Viktor, regjizor i njohur. 31. Lëng që del nga syri. 33. Regjistrimi i një kënge. 36. Vepër muzikore me kohë të shpejtë e të gjallë. 39. I ka raca në mes. 40. Udhëzim për mënyrën se si gatuhet diçka. 42. Ndërmarrje Industriale. 43. Qytet në Greqi.

45. Tërësia e normave të sjelljes. 47. Vangjush i pikturës. 49. Notë muzikore. 50. Karenina e Tolstoit. 51. Kukësi në makina. 52. Shtet në Europë. 53. Gojëz prej metali që u vihet kuajve. 54. Ai që kallëzon për fjalët e veprimet e një tjetri.

1. Lëndë që përdoret për të bërë enë. 2. Grindje me fjalë, zënkë. 3.

Pa para, gratis. 4. Një nga shtetet më të dëgjuara të Ilirisë. 5.

Frikësoj në dialekt. 6. Ent Juridik. 7. Borxh, ose... 8. Pemë frutore.

9. Masë gjatësie që përdoret në disa vende. 10. Përemër vetor. 11.

Një opera e famshme e Verdit. 12. Dhomë miqsh. 15. Degë e lumit Seman që kalon pranë Fierit. 18. Ent Industrial. 19. Secila nga mbledhjet e herëpashershme të një organi. 21. Lëndë e yndyrshme.

23. Dhimitër, regjizor i njohur i kinemasë shqiptare. 26. Njësi e matjes së memories së kompiuterit. 28. Tregu Ndërkombëtar. 29.

Teze pa dyshen. 30. I vogli i derrit. 32. Mal i lartë në Greqi. 34. Grandi, këngëtare e njohur italiane. 35. Ilir i politikës. 37. Simoni, kompozitor i njohur. 38. Simboli kimik i radiumit. 41. Grup lojtarësh që luajnë së bashku. 44. Përemër pronor. 46. Djalë. 48. Industria Armëve. 50.

Metal për bizhuteri. 51. Ndajfolje kohe.

Sudoku | nivel mesatar 3 6 4 5

4 9

6

7 2 6 3 5

7 9 2 4

3 5

8 7 6

4 3

7

4 8

1

8

4

4

1 5

6 2

3 2 6 4

8 3

7

6

2 7 8

LG ka prezantuar rezultatet e saj të fundit financiare për tremujorin e tretë të vitit 2013, dhe në mes tjerash, kompania jug-koreane gjithashtu i ka publikuar shifrat e shitjeve të telefonave të saj. LG ka njoftuar se për tremujorin e tretë të vitit ka arritur të shesë mbi 12 milionë telefona, dhe ka thënë se të ardhurat e saj nga njësia mobile janë rritur për 24 për qind, krahasuar me periudhën e njëjtë të vitit të kaluar. Sipas kompanisë, LG ka arritur që të realizojë 2.75 miliardë dollar shitje nga njësia e saj e telefonave mobil, ndërsa që profitabiliteti dhe mesatarja e çmimit të shitjes ka rënë si apsojë e konkurrencës dhe kostove më të larta të marketingut, me qëllim të rritjes së shitjeve për modelin e saj të ri të telefonit – LG G2. Muajin e ardhshëm, LG do të prezantojë modelin e saj të parë të telefonit me ekranin e lakuar, përkatësisht modelin LG Flex, ndërsa mbetet të shihet nëse ky model do ta ndihmojë kompaninë që t’i rrisë shitjet dhe profitin e saj nga telefonat e mençur mobil.

41

45

52

8 2

2

8

3 9

7

9 2

1

Plotësoni vendet bosh në mënyrë që çdo rresht e kolonë të ketë numrat nga 1-9.

Koha e fillimit _____:____

6

Koha e mbarimit ____:____

Numërkryq

Horoskopi i ditës DASHI (20/III-20/IV)

DEMI (21/IV-20/V)

Për pjesën mete madhe te atyre qe janë ne një lidhje, dita do jete bukur dhe pa probleme. Shfrytëzojeni çdo sekonde kur te jeni pranë atij qe dashuroni. Beqaret do kenë një takim te rëndësishëm qe ne orët e para te mëngjesit. Zemra do përjetojë ndjesi te papërshkrueshme. Ne planin financiar do keni disa vështirësi te vogla, por gjithçka do rregullohet me pak maturi.

Asnjë planet nuk do ndikoje sot ne jetën tuaj ne çift dhe gjithçka do varet nga sjellja ndaj partnerit. Mos u tregoni as kritike, por dhe as mos e idealizoni atë qe keni ne krah. Beqareve do ju ndizet flaka e dashurisë. Me ne fund as ata nuk do ndihen me vetëm. Ne planin financiar nuk do përballeni aspak me momente te vështira dhe kjo fale kujdesit te treguar kohet e fundit.

BINJAKET (21/V-20/VI)

GAFORRE (21/VI-22/VII)

Dashuria do jete me e privilegjuar se kurrë me pare gjate kësaj dite. Do i kushtoni me tepër vëmendje atij qe keni ne krah dhe do jua plotësoni dëshirat e zjarrta. Beqaret do kenë fat dhe do e gjejnë shpirtin e tyre binjak me shpejt sesa e kishin menduar.

Ne planin financiar situata do jete aq e stabilizuar saqë ju mund te kryeni edhe transaksionet qe kishit menduar.

Debatet me partnerin do jene shume te forta sot dhe disa mund te mendojnë edhe te shkëpusin çdo lidhje. Do keni mendime krejtësisht te kundërta mbi një teme te rëndësishme, por edhe mbi te ardhmen.

Beqaret nuk duhet te bëjnë sakrifica ekstreme për te gjetur personin ideal. Lërjani çdo gjë kohës. Ne planin financiar do tregoheni te kujdesshëm me çdo hap.

LUANI (23/VII-22/VIII)

Dita e sotme do jete e bekuar nga yjet dhe gjithçka do shkoje ashtu si e kishit menduar. Ne mbrëmje do dilni për një darke dhe do ja kaloni mjaft mire. Beqaret nuk do e ndiejnë shume mungesën e dikujt ne krah sepse miqtë nuk do i lënë për asnjë çast te mërziten. Ne planin financiar nuk duhet absolutisht te tregoheni impulsive sepse do përballeni me probleme serioze.

PESHORJA (23/IX-22/X)

5

4

1

5

2

Gjeni figurën duke bashkuar pikat

Pasioni dhe bashkëpunimi do jene fjalët qe do karakterizojnë ditën e sotme për ata qe janë ne një lidhje. Çdo gjë do shkoje ashtu si ata e kishin ëndërruar prej kohesh. Beqaret do vazhdojnë te mbeten vetëm edhe pse mundësitë për njohje te reja nuk do mungojnë. Financat nuk do kenë tronditje, kështu qe me kujdes mund te shpenzoni pak me tepër.

SHIGJETARI (22/XI-21/XII)

Plotësoni tabelën me numrat e dhënë!

Ngjyrosni pjesën me pikë dhe zbuloni figurën

Numra me 3 shifra: 116, 320, 415, 446, 817, 824, 842, 916.

Numra me 4 shifra: 1832, 2495, 3263, 4632, 5210, 7848, 9456, 9649.

Numra me 5 shifra: 01251, 05918, 14244, 21459, 21596, 24966, 28541, 31864, 34246,

48683, 65165, 81712, 84854, 85890, 88747, 96214.

Numra me 6 shifra: 025332, 112527, 130094, 147848, 155832, 245142, 258267, 259126, 510070, 515732, 523370, 532011, 632154, 693221, 894014, 962310.

Dite shume e qëndrueshme kjo e sotmja për ata qe janë ne një lidhje. Çdo gjë do shkoje me se miri dhe nuk do keni asnjë debat. Vazhdoni ne këtë rruge. Beqaret do vazhdojnë te mbeten vetëm edhe pse nuk do ndalen për asnjë çast se kërkuari personin ideal. Ne planin financiar çdo gjë do shkoje për mrekulli. Përfitoni për te hequr disa para mënjanë.

UJORI (20/I-19/II)

Gjeni 10 ndryshimet

www.mapo.al

Nëse fantazoni me shume sesa duhet gjate kësaj dite për jetën tuaj ne çift ka rrezik qe te përballeni me zhgënjime te mëdha. me mire qëndroni me këmbë ne toke. Beqaret do kenë ndryshime drastike ne jetën sentimentale, kështu qe duhet te përgatiten. Financat do jene ne një gjendje te qëndrueshme.

VIRGJERESHA (23/VIII-22/IX)

Pas një periudhe jo shume te qete për jetën tuaj ne çift sot do rikthehet dielli dhe alegoria. Bashkëpunimi do jete i forte dhe toleranca gjithashtu. Beqaret ka shume gjasa te dashurohen pas një personin qe ka një angazhim tjetër edhe pse tashme është ne prag divorci. Ne planin financiar duhet te mateni mire para se te kryeni çdo lloj shpenzimi.

AKREPI (22/X-21/XII)

Ambienti ne jetën tuaj ne çift do jete shume i qete sot. Përfitoni për te folur mbi disa çështje dikur te vështira dhe për t’i zgjidhur ato njëherë e mire. Beqaret do pëlqejnë se tepërmi një shok fëmijërie dhe do fillojnë te ëndërrojnë një te ardhme me te. Mos keni druajte t’ia shprehni atij pëlqimin. Ne planin financiar do ju duhet te hiqni dore nga disa shpenzime.

BRICJAPI (22/XII-20/I) Jeta juaj sentimentale do jete e mbrojtur gjithë kohës nga yjet. Do keni një komunikim te mire me partnerin dhe nuk do debatoni për asgjë. Beqaret nuk do kenë një nga ditët me te favorshme. Do lodhen se kërkuari princin e kaltër dhe nuk do e gjejnë dot atë. Ne planin financiar dita do jete e ndërlikuar. Kujdes me çdo hap qe do hidhni.

PESHQIT (20/II-19/III) Dëshira për te qëndruar sa me shume kohe bashke dhe për te përjetuar emocione do jete e zjarrte gjate kësaj dite. Partneri do ju përgatisë edhe disa surpriza te. Beqaret do kenë vetëm mundësi për aventura, asgjë me tepër sesa aq. Financat do kenë goxha përmirësime fale një trashëgimie qe mund te merrni nga te afërmit.

E shtunë-diel, 26-27 tetor 2013

31

www.mapo.al

mapo lunch

Eduart Selami: Po jetoj një emocion të bukur në Tiranë Mira Kazhani Mbiemri i tij në turqisht ka kuptimin e një lajmi.

“Gjyshi im dikur dërgonte ‘selam’ dhe e përdorte këtë në kuptimin e mirë të fjalës. Unë jam nga ata njerëz që besoj se emri dhe mbiemri kanë ndikim në jetët tona, por kjo është diçka tejet personale që pa dyshim nuk mund të imponohet dhe mund të tingëllojë e pakuptimtë për dikë tjetër”.

Rrugës për tek Piazza, mendoj si zakonisht për fundin e këtij profili. Është ves profesional i imi që mund të jetë edhe gabim. Po mendoj se si për gati dy dekada e kemi përfolur mbiemrin e tij herë me shpresën që do na jepte një lajm të mirë për rikthimin në Shqipëri dhe herë me inatin, gati krekosjen tonë në mllef me këtë njeri që veç lajm të mirë nuk na çonte. Por ne jemi komb-çudia.

Kur ai erdhi, në media nisi zallamahia. Nuk merrej vesh ku mbaronte thashethemi e ku fillonte e vërteta për profesorin me sharm Eduart Selami, i cili pas ndarjes me Berishën vendosi të ndahej edhe me Tiranën. Dhe 20 vite më pas, pasi u divorcua me Pegi Vreton, vendosi të kthehej në Shqipëri. Dua ta pyes për shumë gjëra sot: që nga fatura e dentistit, sulmet e Shenasi Ramës, pajtimin me Berishën dhe së fundmi atë më të rëndësishmen: A mendon se ia vlejti barra qeranë të linte Amerikën për t’u bërë pjesë e një opozite të re në Shqipërinë e njëjtë?

Ndjej pak atë ndjesinë e turpit ose drojës për ta pyetur shkoqur për të gjitha. Ai është disi distant dhe ka atë stofin e intelektualit, që të vë në pozitë. Sepse, ka soj e soj ky vend, me disa dhe për disa, do doja të kisha një gojë të madhe që t’ju kruaja dhjamin e hipokrizisë por ato zakonisht ose nuk pranojnë të bëjnë lunch.com ose unë i nuk ftoj kurrë.

Mbërrij 2 minuta më parë sesa ai. E shquaj për së largu por deri sa mbërrin tek unë, dy a tre persona ngrihen në këmbë dhe e takojnë. Nga mënyra sesi flasin, dallohet një formë dashurie, simpatie dhe gati përuljeje. Ai e kalon me disa buzëqeshje dhe hunda pakëz përpjetë (tipar kockor) është e vetmja që duket e tillë tek ai. Iu tregon të panjohurve se dikush po e pret dhe në këtë mënyrë me një gur vret dy zogj. Më kërkon ndjesë që po vonohet dhe ua bën të ditur atyre pse po i bie shkurt dhe pse i duhet të largohet.

E pyes nëse u mërzit me një (ar)mikpritje të lehtë që iu shtrua nga disa media por edhe bashkëkohës të tij si Shenasi Rama. “Nuk është e vërtetë që më pritën keq”, - thotë. “Shumica më kanë pritur mirë, madje më kanë dhënë dashuri më shumë se ç’e meritoj. Për ata kritikët që thonë se erdha për një jetë më të lehtë këtu, po ju them se jeta ime nuk ka qenë kurrë e lehtë. Unë gjithmonë kam zgjedhur sfida (e thotë në anglisht, challenge). Në 1990, kur dola në rrugë më studentët, isha profesor, nuk isha as i persekutuar dhe për kohën nuk më mungonte asgjë. Për 18 vjet që jetova në Amerikë ishte më e lehtë të vazhdoja të jetoja atje, sesa të kthehesha këtu. Amerika është vendi ku nuk ndihem si në emigracion. Asnjëherë nuk jam ndjerë i huaj. Jam sa shqiptar aq edhe amerikan, dhe këtë e them pa frikë. Madje sa herë

marr avionin dhe shkoj në USA, kur zbres atje ndiej erën e shtëpisë sime. Ende nuk jam mësuar me Tiranën. Madje ende kam emocione dhe ca çaste që nuk më besohet që jam këtu”.

-“Keni larë makina atje?”

-“Jo. Ndoshta timen po ndonjëherë, por nuk ka gjë. Nuk i dëgjoj fare këto thashetheme. Nuk jam unë që duhet të turpërohem për to. Më vjen keq për ato çka ka thënë Shenasiu, por unë e kam mik, mbase do të pimë një kafe në të ardhmen.

Jam kurioz të di sesi është e mundur që duke jetuar në një vend serioz si Amerika, dikush mund të ndërtojë koncepte kaq të kapërcyera”.

I them se gjuha e tij është e kujdesshme dhe se ndoshta dikush tjetër në vend të “koncepte të kapërcyera” do të përdorte koncepte vulgare, ordinere, rrugaçërore. Por hiç, ai nuk di të flasë këtë gjuhë.

-“Ndoshta për shkak se shqipja ende nuk është e fortë tek unë, por edhe sikur, nuk do ia lejoja vetes atë gjuhë”, tregon ai dukë vënë buzën në gaz.

-“Kuptoni mirë shqip?”

-“Po besoj, që po!”

“E dini ç’do të thotë ‘varja’?”

-“Jo, këtë fjalë vërtet që nuk e kuptoj”.

-“Është diçka që mund ta përdorësh kur nuk ke dëshirë të të mërzisë një koncept i kapërcyer”.

Ai qesh dhe biseda ndryshon busull.

-“Përveç faktit që as ardhja juaj s’e ndihmoi PD-në të mbante pushtetin në një mandat të tretë, a mendoni se ia vlen të jesh pjesë e një opozite, ku çarjet tashmë janë të dukshme. Ju i përkisni një klani në PD?’ -“Me shumë krenari i jam bashkuar PD-së, Mira. Nuk jam unë natyra që mund të bëhem pjesë e grupimeve. PD ka potencial dhe pavarësisht momentit të vështirë, ajo i përket së ardhmes”.

-“Vërtet besoni se PD ka një të ardhme? Nëse po, me cilët njerëz?”

-“Sigurisht që ka një të ardhme, dhe se me cilët njerëz, besoj kjo është një përgjigje që do ta japë koha. Ajo që më mundon është fryma. Ka shumë rëndësi fryma që do të ketë PD-ja. Njerëzit janë të rëndësishëm, por kanë shumë rëndësi parimet”.

-“Dëgjoj se do zbatohet parimi i bojkotit, i rrugës, pak a shumë do ecet në gabimet e Edi Ramës. Shpresoj që Rama të mos kopjojë gabimet e Berishës...”.

-“Jeni e gabuar në këtë perceptim. Kryetari Basha e ka bërë të qartë që do të jetë një opozitë konstruktive. Kur flet për protesta nuk e ka fjalën për bojkot. Unë nuk shoh asgjë të keqe tek protesta.

Problemi është i politikës në përgjithësi këtu.

Nuk duhet parë opozita si armike, si bezdi”,- më thotë ai.

Kryeministri Rama e ka surprizuar kur mbante shënime në parlament orët e gjata kur u shqyrtua programi: “Edhe pse disa më thanë që pikturonte, të them të drejtën nuk e besoj këtë gjë.

Them se ai vërtet mbajti shënime dhe qëndroi më gjatë se shumë të tjerë aty. E vlerësova këtë gjë tek ai sikundër them se më zhgënjeu kur prishi konsensusin për Aktin normativ. Pse duhet ta bënte

këtë Edi Rama? Nuk kish asnjë arsye. Nuk ka pse e provokon opozitën”. Dhe si qytetar, dhe jo në pozitat e deputetit, do t’i lutesha zotit Rama që 1 milion votat e shqiptarëve mos t’i shndërrojë në shpulla për opozitën.

-“Ju, po të ishit kryeministër, çfarë do bënit?”

-“Nuk e di. Jam i papërgatitur për këtë lloj pyetjeje”, - më thotë ai. Unë këmbëngul e i them se në Shqipëri duhet të jesh i përgatitur për më të keqen, edhe që të jesh kryeministër.

“Nëse do isha kryeministër, pa dyshim do mbështetesha në disa shtylla të forta, siç është shteti ligjor, i cili paralelisht do të luftonte korrupsionin. Do bëja çmos që Shqipëria të ishte konkurrente në ekonominë bashkëkohore, krijimi i një politike normale. Ku opozita nuk është armiku. Por me shumë rëndësi është futja në skenën publike të atyre shqiptarëve që kanë eksperiencë dhe pasion për këtë vend. Mendoj se qeveritë kanë patur talentin për të harruar shumë vlera.

Shqipëria do të ishte shumë më mirë nëse do ta drejtonin shqiptarët më shumë sesa politika”.

-“A do ishit kryeministër me Ilir Metën? U bënë 8 vjet që askush nuk bëhet dot kryeministër pa të, dhe më krijohet përshtypja që kështu do jetë edhe në vazhdimësi”.

“Pyetje me vend”, -komenton ai ngacmimin tim.- “Për mua, Ilir Meta vazhdon të luajë një rol pozitiv në politikën shqiptare. Më duket një politikan që merr parasysh edhe interesin e vendit.

Nuk do shikoja ndonjë vështirësi nëse do më duhej të punoja me zotin Meta”.

I tregoj atij për lidhjen time të brendshme me mbiemrat dhe tek zoti Meta më shkon mendja tek një bejte: Ilir Meta pa të meta. E kalojmë të dy me një të qeshur e cila ndalon me rrufitjen e çajit jeshil.

E pyes nëse ka dikë që e vlerëson në qeveri dhe s’di pse mendja më shkon tek Erjon Veliaj, ndoshta se ai ka atë profilin perëndimor që Prof. Selami duhet ta ketë përzemër. Bingo, është e vërtetë.

“Ah, po (flet ai me aksent amerikan) Veliaj duket premtues, por mbetet për t’u parë në vazhdimësi”.

Kur e pyes për dublimin që i bën Berisha kryetarit Basha, ai më përgjigjet me një ton të qetë, a thua se është ende në Amerikë: “Jo, aspak. Nuk mendoj se fakti që del dhe flet Saliu (ai nuk i thërret as në mbiemër e as në profesion, doktori) nuk ka të bëjë me errësim të Bashës. I shoh ata të dy si planetë që lëvizin në funksion të PD-së dhe nuk zbehin vlerat reciproke. Përkundrazi!”

Ndërsa ai flet, me ato tonet e qeta, argumente krejt të thjeshta, madje në disa raste më duken aq minimaliste dhe naive, mendoj se ka bërë gabim që është kthyer në këtë qytetin tonë ku modeli i kopilit (në kuptimin e fjalës djallëzor) është modeli i të zotit. Ka diçka që nuk shkon në mirësinë dhe profilin e profesor Selamit. Është si një planet i vetmuar por që ndoshta do t’i vijë koha?! Madje po të ishte ai kryeministër do thosha pa frikë se kemi një kryeministër naiv. Naivët i kanë munguar këtij vendi dhe ndoshta kjo është një fatkeqësi. I sugjeroj se elektorati i partisë së tij ka rrezik

jo vetëm mos ta kuptojë por edhe të mos e pranojë.

-“Prof. Selami, këtu në Shqipëri elektorati është mësuar t’i paguash listat, t’i heqësh gjobat, t’i japësh tendera, t’i premtosh punë. Zoti Rama p.sh po bën një gabim të madh, ka shpallur konkurse, ndërsa ju, një kryeministër imagjinar thoni se do ishit normal. Ne nuk jemi normal me kast. Jemi ndryshe nga amerikanët. Pa dashur t’i fus të gjithë në një thes, por shumica ka dëshmuar se nuk kërkon kaq shumë intelektualë”.

Ndërkohë që perifrazoj copa thërrimesh nga nervat e mia të akumuluar, një grua zonjë afrohet dhe më kërkon ndjesë pasi kërkon ta takojë. Ajo e përqafon dhe i thotë se për njerëz si ai ka nevojë ky vend. Se është një zotëri i vërtetë, se e dëgjon me kënaqësi, dhe se i janë lodhur veshët nga matrapazët e politikës.

Pasi gruaja në moshë disi, largohet, ai më hedh një vështrim hakmarrës si për të më thënë, se isha gabim tek paragjykova vendin tim, të atij, dhe të matrapazëve njëkohësisht!

Biseda jonë shkon tek media, ai më rrëfen se ka 3 gazetarë të preferuar me të cilët ka pranuar të bëjë edhe intervista: Fevziu, Balla, Tare.

Këto kohë nuk ka dëshirë të dalë shumë ekraneve. Më tregon se jeta përtej politikës është bërë më e bukur në Shqipëri. Mëngjeset e përgatitura nga nëna, e cila sipas tij përdor të gjitha marifetet që ai të mbarojë pjata të tejmbushura, dhe bisedat me babain 85-vjeçar janë një kohë e rifituar për mirë. Ndonjëherë takohet edhe me Ismail Kadarenë. Madje ky i fundit edhe e ka inkurajuar që të kthehet në Shqipëri.

Dalloj që në iPhone i vijnë vazhdimisht disa sms, ndoshta në what’s ap. “Fëmijët”,- e pyes?

-“Jo, atje është ende mëngjes tani”.

Ah, ndonjë gjë emocionuese, pyes kot në ajër unë, madje gati e penduar që shkova aq larg me këtë provokim.

Por çuditërisht ai me thjeshtësinë më të madhe, ndoshta atë naivitetin që ju fola më lart, më lë të kuptojë që po, është dikush!

-“Le të themi që në Tiranë kam gjetur një emocion të bukur”, - më konfirmon ai duke më shpartalluar ndërgjegjen.

Kishte të drejtë Prof. Selami. Tani që më rivjen e gjithë ajo bisedë tek Piazza mendoj se Eduart Selami ishte nga të paktët njerëz në paqe me veten dhe në sfidë me të ardhmen. Kishte një aftësi për të qenë normal dhe naiv, aty ku duhet. Veç disa rrudhave në ballë të cilat duhet të jenë shtuar vitet e fundit, nuk kish asnjë rrudhosje të personalitetit. Shkova tek ai e mikluar disi nga paragjykimi, por më la shenjë si ajo shigjeta që shkon tejpërtej. Ai, mbi të gjitha nuk po nxitonte për askund. Është ende i huaj në Tiranë dhe ndoshta kjo e ndihmon të thotë pa frikë se po jeton një emocion të bukur.

P.S Ndërkohë burrat dhe gratë e këtij qyteti mund të vijojnë sagën e tyre të thashethemeve dhe moralit. Fundja kështu ka qenë gjithmonë. Ne sillemi keq me ata që na duan!

CMYK

32

e shtunĂŤ-e diel, 26-27 tetor 2013

www.mapo.al