Mapo 28 29 dhjetor week ok

aktualitet

Pyetësori i Prustit

Buxheti, qeveria “rrëzon” LSI-në, sot “Rama-Meta” provohet në Kuvend

Besa Myftiu: Kulmi i mjerimit, vetmia sentimentale

Qeveria nuk ka pranuar të miratojë propozimin e LSI-së për të ulur masën e tatimit mbi fitimin ndaj biznesit fason nga 15 në 10 %. Mazhoranca teston sot veten për numrin e votave Faqe 4

Nova Demokratia Tonin gjuraj

recensa

luljeta Lleshanaku

Ide

Nuk kishte arritur të botonte asnjë libër në Shqipëri kur shumë shtëpi botuese në Zvicër i hapën dyert.

Sot, Besa Myftiu është një ndër shkrimtarët shqiptare më të njohura të ekzilit.

Faqe 24

Anastas angjeli

Idi, essi,uni ylli pango

E shtunë-diel 28-29 dhjetor 2013

Themelues henri Çili- Kryeredaktor Arion Sulo - Numër 1101 Viti iV botimit. Çmimi 30 lekë. 1.5 euro. www.mapo.al e-mail: gazetamapo@gmail.com. Adresa: BLV "Gjergj Fishta"

2013-viti gri shqiptar

Mes shpresave për ndryshim dhe refuzimit të Europës, barrës së re fiskale apo paralajmërimeve për një “vit të mbrapshtë” ekonomik; pesë arsyet pse 2013 ishte një vit gri për Shqipërinë

intervista e javës

editorial

2014. Ka rrezik të jetë një vit serioz alfred lela

Katër karakteristikat e buxhetit dhe paketës fiskale. Marrëveshja me FMN dhe rritja e borxhit, çfarë përfitimesh dhe si e ndikojnë 2014-ën . Presidenti i UET, Adrian Civici thotë se kemi të bëjmë me një buxhet eklektik e oportunist, që kërkon të kalojë një moment të vështirë për financat dhe ekonominë shqiptare…

Selami Xhepa: Sfidat ekonomike të 2014 Faqe 10-11

esse

I pari prapa të gjithëve

Një Çështje për Ksanthipin...

Preç zogaj

Faqe 3

Faqe 13

Rudolf Marku

Faqe 29

Berisha në “Zonë e Lirë”:

personazh

Ish-kryeministri tha se ka filluar planin për të rikthyer PD në pushtet. "Rama fitoi zgjedhjet me premtime anti-globaliste, siç ka ndodhur edhe në vende shumë më të zhvilluara se Shqipëria..."

Faqe 5

Rezarta Shkurta: Si e ndryshoi hera jetën time

Me këto që po bën Rama, do të ketë lëvizje popullore

Analiza e Buxhetit, Civici: Borxhi si një e keqe e domosdoshme

Tokë pa kontinent

media / Fahri Balliu:

Opozita

Raportet e mia me Berishën, Metën, Bashën dhe Ramën

PD, 39 amendamente për premtimet elektorale të Ramës

Gazetës ‘55’, Fahri Balliu, për raportet e medias me pushtetin por dhe me vetveten

Basha bën publike përmbajtjen e 39 amendamenteve që PD do të propozojë sot në Kuvend

Faqe 15

Faqe 5

Këngëtarja Rezarta Shkurta ndan emocionet e ardhjes në jetë të vajzës së saj Hera dhe zbulon sesi ia ka ndryshuar jetën mëmësia. Aq sa ka hequr dorë nga gjithçka për të shijuar atë që e quan kryevepra e saj më e madhe.

Faqe 18

2

e shtunĂŤ-e diel, 28-29 dhjetor 2013

www.mapo.al

E shtunë-diel, 28-29 dhjetor 2013

3

www.mapo.al

Editorial

Foto e javës

2014.

Ka rrezik të jetë një vit serioz

Alfred Lela

H

Tiranë /Një burrë duke shitur gjela deti Foto: LSA

javore

libri

E shtunë-diel,28-29 dhjetor 2013 Na vizitoni çdo ditë në www.mapo.al

Në brendësi Analiza e Buxhetit, Civici: Borxhi si një e keqe e domosdoshme

Ka diçka që së jashtmi duket se nuk shkon tek aksioni i Kryeministrit: premtime për reforma në njërën anë dhe verb e lëvizje populiste në tjetrën.

Nëse reformat bëhen, ato sigurisht do e gjejnë dhe lënë në pakënaqësi popullin. Aksionet që nisin e nuk mbërrijnë në krye, për t’ia filluar një tjetri, nuk transmetojnë seriozitet. Dhe viti që vjen është një vit serioz. Aq shumë i tillë, sa mund të kthehet (larg qoftë!) në një vit të mbrapshtë.

Katër karakteristikat e buxhetit dhe paketës fiskale në syrin e specialistit të ekonomisë.

Marrëveshja me FMN... Faqe 8-9

5 4 5 15 19 31

Aktualitet

PD, 39 amendamente për premtimet elektorale të Ramës

Mazhoranca

Buxheti, qeveria “rrëzon” LSI-në, sot “Rama-Meta” provohet në Kuvend

Shtëpi-muze për Shqipërinë, nga një libanez

Intervista

Berisha në “Zonë e Lirë”: Me këto që po bën Rama, do të ketë lëvizje popullore

Media

Fahri Balliu: Raportet e mia me Berishën, Metën, Bashën dhe Ramën

Afroviti Goge Studentja model(e)

Festat

Kalendarët Të zhveshur për një kauzë

MapoLunch

Agron Shehaj, një sipërmarrës që ka ëndërr mosdembelosjen

Kolona / ide/ debate

26

ide

27

Nova demokratia

28

esse

29

Idi, essi,uni

23

Recensë

31

Mapo lunch

Anastas Angjeli Ylli Pango

yjmë, pothuajse me siguri, në fushën e traditës së shtypit të shkruar, jo vetëm shqiptar, por edhe botëror, kur me anë të një editoriali duam të përmbledhim se ç’ndodhi gjatë vitit që shkoi dhe ç’mund të ndodhë përgjatë atij që vjen. Sigurisht, është më e lehtë të përmbledhësh se të bësh shortarin, njëfarë Kasandre homerike që thotë gjëra që askush i beson, se askush nuk do t’i besojë.

Por, jemi të detyruar t’i besojmë asaj që kemi parë e dëgjuar, edhe pse, të gjithë sipas emocionit të vet, e kemi përjetuar ndryshe. 2013-a shtrihet mbrapa nesh me kodrat e ngjarjeve nga pas së cilave ngrenë krye edhe shenja të vitit që mbërrin pas pak ditësh. Viti që shkoi ishte rikthimi në pushtet i së majtës pas qeverisjes 8 vjeçare të së djathtës, shartuar në mandatin e dytë me një të majtë që fillimisht u duk ekstreme dhe në rrugë e sipër u bë pragmatiste, LSI. Ky koalicion i pagjasë politik prodhoi një gjendje e cila çoi më pas në një bashkim tjetër që, në sipërfaqen e tij ideologjike dukej si normalitet, por në spazmat e bashkimit të asaj që pritej si idealizëm dhe një tjetër gjëje që perceptohej si molepsje, do të prodhojë një gjendje tjetër, gjithashtu të pagjasë. 2014 ndoshta nuk do na e shfaqë të plotë këtë hiper-realitet politik, por shenjat ka për t’ia dhënë.

Një moment tjetër shenjues i 2013 ishte edhe dorëheqja e Sali Berishës si kryetar i Partisë Demokratike dhe ardhja në krye të kësaj force e Lulzim Bashës. 2014 do t’i ketë sërish këta dy personazhe, Berishën e Bashën, përballë kundërshtarëve të tyre, Ramës e Metës. Berisha, me sa duket është ende në inercinë e lidershipit por edhe të një humbjeje që ai e konsideron të pandershme, dhe

Tonin Gjuraj

Luljeta Lleshanaku

Rudolf Marku Mira Kazhani

shpreson te çka ai ka etiketuar si ‘skenari Papandreu’ për Edi Ramën. Për të realizuar kështu ‘shpagimin’ e tij.

PD do të jetë edhe gjatë vitit që vjen nën ‘paradoksin’ e një Berishe gjithnjë e më të zëshëm që shtyn ‘negativitetin’ e tij me një Bashë gjithnjë e më alternativ në PD-në e riformatuar, dhe që i fron skenës ‘pozitivitetin’. Edhe njëherë, PD e vitit që vjen do t’i ngjajë PD së vitit 2011 gjatë zgjedhjeve lokale kur Basha themelonte fushatën e tij dhe veten si lider i pavarur, ndërkohë që Berisha bënte betejat e tij në një shkallë dhe notë tjetër. Një alternim hijesh e dritash mes Bashës e Berishës do të jenë ngjyrat në të djathtë të spektrit.

Integrimi, që ishte shqetësim i Shqipërisë në vitin 2013, do të jetë po aq edhe gjatë vitit vijues. Qershori i premtuar nuk është një bast që duhet parë si i fituar, edhe për atë se në zgjedhjet e majit për në Parlamentin Europian pritet që forcat ekstremiste që janë kundër zgjerimit, kundër emigrantëve, kundër multikulturalizmit, të jenë një dorë më shumë e një zë edhe më i ngjirur në mbrojtje të këtyre kufizimeve. E përkufizuar shkurt Europa do ta rrisë ‘stress testin’ e Shqipërisë dhe Tirana politike do të jetë e ngarkuar mjaftueshëm me negativitet për t’i bërë me zemër europianët dashamirës të Shqipërisë, por edhe zgjerimit.

Por, edhe 2014-a ashtu si 2013-a do të jetë ‘Viti i Edi Ramës’. Te zgjedhjet dhe zgjidhjet e tij varet shumë nga cilësia dhe mizerja e vitit që vjen. Ka diçka që së jashtmi duket se nuk shkon tek aksioni i Kryeministrit: premtime për reforma në njërën anë dhe verb e lëvizje populiste në tjetrën. Nëse reformat bëhen, ato sigurisht do e gjejnë dhe lënë në pakënaqësi popullin. Aksionet që nisin e nuk mbërrijnë në krye, për t’ia filluar një tjetri, nuk transmetojnë seriozitet. Dhe viti që vjen është një vit serioz. Aq shumë i tillë, sa mund të kthehet (larg qoftë!) në një vit të mbrapshtë.

4

E shtunë E shtunë - e diel - e diel 28-29 13-14 dhjetor prill 2013 www.mapo.al

Votimi i

Qeveria nuk ka pranuar të miratojë propozimin e LSI-së për të ulur masën e tatimit mbi fitimin ndaj biznesit fason nga 15 në 10 për qind

Kuvend

Qeveria “rrëzon” LSI, sot prova e mazhorancës “Për shkak të efektit të konsiderueshëm në buxhet, ne nuk mund ta mbështesim tani këtë si masë. Siç ju thashë edhe një ditë më parë, është në synimin tonë që në një të ardhme jo të largët të shohim një paketë totale masash për një sërë sektorësh”

K

uvendi mblidhet sot në seancën e fundit plenare për këtë vit për të miratuar buxhetin 2014 dhe paketën fiskale që e shoqëron atë. Por duket se seance e sotme do të jetë një test për kompaktësinë e mazhorancës së majtë. Kjo për vetë faktin se dy forcat kryesore që e përbëjnë koalicionin qeveritar shkojnë sot në këtë seancë të ndara sa i përket një pike shumë të rëndësishme të paketës fiskale, dhe konkretisht masës që duhet të tatohet biznesi fason në vend. Qeveria ka rrëzuar dje në komisionin e Ekonomisë propozimin e Lëvizjes Socialiste për Integrim që ky biznes të mos përfshihet në kategorinë e bizneseve të mëdha që tatohen 15% të fitimit të vet, por të ketë një diferencim për të dhe ai të tatohet po aq sa tatohet dhe sot, pra me vetëm 10 për qind. Ka qenë zëvendësministri i Financave, Ervin Mete, ai që ka kthyer përgjigje negative dje në komisionin e Ekonomisë për këtë propozim të LSI-së, duke nënkuptuar edhe votën kundër të mazhorancës. Sipas tij, qeveria është e papërgatitur në këtë moment që të pranojë një kërkesë të tillë, për shkak të impaktit të madh që do të kishte ajo në buxhetin e shtetit.

“Për shkak të efektit të konsiderueshëm në buxhet, ne nuk mund ta mbështesim tani këtë si masë. Siç ju thashë edhe një ditë më parë, është në synimin tonë që në një të ardhme jo të largët të shohim një paketë totale masash për një sërë sektorësh”, - tha Ervin Mete. Por kjo natyrisht që nuk ka lënë të kënaqur përfaqësuesit e LSIsë në këtë komision, të cilët kanë vlerësuar se gjendja ku ndodhet sot ky biznes nuk mund të tolerojë një rritje të tatimfitimit nga 10 në 15 për qind. “Një rritje prej 15 për qind, them që do ta frenojë këtë biznes, në mos do t’i mbyllin disa bi-

znese fasone”, - tha Spahiu. Ndaj, tashmë që ky amendament u rrëzua në komision, LSI-së i mbetet dhe një mundësi tjetër që ta paraqesë atë dhe si amendament sot në seancën plenare, gjatë diskutimit të tij nen për nen, i cili në fakt nuk pritet të ndryshojë qëndrimin e qeverisë. Por kjo do të vinte në rrezik fatin e gjithë paketës fiskale, pasi në këtë rast parashikohet dhe një votë abstenim i të gjithë deputetëve të LSI-së për këtë nen. Abstenim i cili do të thotë që PS të mos ketë votat e duhura për të kaluar e vetme këtë nen dhe më tej gjithë paketën. Duhet sqaruar se vota abstenim e LSI-së do ta vinte në vështirësi mazhorancën, gjithmonë nëse në sallë do të ketë një pjesëmarrje maksimale të deputetëve, kjo pasi miratimi i një neni apo edhe i gjithë paketës dhe buxhetit bëhet me shumicën e gjithë anëtarëve të pranishëm në seancë. Ndaj në rast se në sallë do ishin të pranishëm 130 deputetë dhe grupi i LSI-së do të abstenojë, atëherë qeverisë do i duheshin 66 vota të tjera që ta kalonte këtë nen. Gjithsesi ky është një nga skenarët e mundshëm, por çka me shumë gjasa nuk pritet të ndodhë, kjo për vetë faktin se nuk besohet se LSI-ja do ta çojë deri në fund këtë “betejë”. Një nga zgjidhjet e arsyeshme do të ishte ajo që në sallë të qëndrojnë vetëm pak deputetë të LSI-së, që të shprehin vullnetin politik kundër rritjes së tatim-fitimit të biznesit fason, ndërkohë që pjesa dërmuese mund të mos qëndrojë në sallë gjatë këtij momenti, duke ulur numrin e pjesëmarrësve në votim dhe duke ulur kështu edhe shumicën e nevojshme për ta miratuar nenin përkatës. Vlen të përmendet se mbështetja e biznesit fason ishte një nga premtimet kryesore të LSI-së në fushatë. Gjithsesi, palët në mazhorancë pritet që të diskutojnë deri sot para se paketa fiskale dhe buxheti të miratohen për të gjetur një zgjidhje të pranueshme që mos e vërë në provë kompaktësinë e shumicës qeverisëse. Qeveria e ka quajtur projektbuxhetin si më të madhin që ka patur ndonjëherë Shqipëria dhe që i përgjigjet më së miri sfidave të kohës. Ai parashikon të ardhurat në masën e 363 966 milionë lekëve, shpenzimet në masën e 455 566 milionë lekëve, ndërsa deficiti në 91 600 milionë lekë.

Ka qenë zëvendësministri i Financave, Ervin Mete, ai që ka kthyer përgjigje negative dje në komisionin e Ekonomisë për këtë propozim të LSI-së, duke nënkuptuar edhe votën kundër të mazhorancës.

Sipas tij, qeveria është e papërgatitur në këtë moment që të pranojë një kërkesë të tillë, për shkak të impaktit të madh që do të kishte ajo në buxhetin e shtetit.

Komisioni i Ekonomisë rrëzon kërkesën e SHISH për 53 milionë lekë Komisioni i Ekonomisë ka hedhur poshtë dje dhe propozimin e komisionit të Sigurisë Kombëtare për t’i shtuar Shërbimit Informativ Shtetëror një fond shtesë prej 53 milionë lekësh të reja. “Komisioni për Sigurinë Kombëtare, në përfundim të diskutimeve vendosi t’i rekomandojë komisionit të Ekonomisë të rivlerësojë një rritje në total prej 53 milionë lekësh për SHISH-in, në zërin 600-601 të pagave, pasi gjykon që projektbuxheti i vitit 2014 nuk e mbulon të gjithë veprimtarinë e punës së këtij shërbimi sipas organikës përkatëse”, - shkruante komisioni i Sigurisë në raportin e vet drejtuar komisionit të Ekonomisë. Sugjerime këto që nuk u morën parasysh,

pasi deputetët e komisionit të Ekonomisë i vlerësuan ato të tepërta dhe mbi të gjitha që nuk përshtaten me justifikimin e këtyre nevojave që kishin parashtruar përfaqësuesit e SHISH-it në komisionin e Sigurisë. “Unë kam qenë relatori për institucionet e sigurisë. Nga vjet, buxhetit të SHISH-it i shtohen 12.5 si total dhe në lekë 168 milionë lekë.

Kështu që unë mendoj që 53 milionë lekë janë shumë më tepër. Të gjithë kanë nevojë për para, por të marrësh parasysh që 12.5 për qind shtesë dhe aq më tepër që ata kërkuan f aktikisht në komision para për të bërë mirëmbajtje të sistemit teknologjik të tyre. Nuk kërkoi njeri fare për pagat”, - tha depu-

teti socialist Arben Çuko, që ishte dhe relator i buxhetit të SHISH-it. Gjithsesi, në fund të këtij diskutimi kreu i komisionit, Erion Braçe i ka kërkuar përfaqësueses së Ministrisë së Financave që të diskutojë dhe një herë me përfaqësuesit e SHISH-it para se buxheti të kalojë në seancë. Por sipas përf aqësueses së ministrisë, Mimoza Dhëmbi, SHISH e kërkon këtë shtesë pasi ka ndryshuar mënyrën e ruajtjes nga punonjës të vet të brendshëm në polici private. Ndërkohë që gjatë mbledhjes së djeshme komisioni ka miratuar propozimin e komisionit të Ligjeve për t’i shtuar institucionit të Presidentit 20 milionë lekë të reja.

Biznesi kundër taksës progresive Një ditë para miratimit në Parlament të projektbuxhetit për vitin 2014, Dhoma e Tregtisë dhe Industrisë kundërshtoi taksën progresive, duke e cilësuar atë si të papërshtatshme për ekonominë e vendit.

“Taksa progresive është e papërshtatshme në kushtet aktuale, pasi duhet te kemi parasysh të paktën dy momente kritike që po kalon vendi. E para informaliteti është në shifra të frikshme dhe një rritje e tarifave nuk mund të ndikojë pozitivisht në luftën kundër informalitetit dhe e dyta janë kushtet dhe konkurrenca e rajonit, pra vendet e rajonit kanë paketa shumë më atraktive me tarifa të ulëta gjë e cila bën të pamundur funksionimin e taksës progresive në një vend të përfshirë në këtë rajon”, u shpreh Jaka. Ai ka kundërshtuar edhe një herë rritjen e tatim fitimit për bizneset e medha në 15 për qind. ‘Kërkojmë që tatim fitimi të jete 10 per qind, duke bërë dhe propozime konkrete që mund të tatohen në 20 për qind për kompani që e kanë të sigurtë fitimin e tyre, kjo do ishte me efikase per buxhetin e shtetit. Shpresojme që kjo të merret parasysh”, tha Jaka.

E shtunë - e diel 28-29 dhjetor 2013

5

www.mapo.al

buxhetit

Kryetari i opozitës, Lulzim Basha bëri publike dje përmbajtjen e 39 amendamenteve që PD-ja do të propozojë për të ndryshuar projekt-buxhetin dhe paketën e re fiskale

PD, 39 amendamente për premtimet elektorale të Ramës Basha: “Nëse premtimet nuk mbahen, shumica është e rënë moralisht. Ky është standardi i politikës në Europë sot” TIRANË Në prag të miratimit nen për

nen të projekt-buxhetit dhe paketës së re fiskale, Partia Demokratike depozitoi në Kuvend 39 amendamente, që u pasqyruan gjerësisht dje nga kryetari i opozitës, Lulzim Basha përmes një konference për shtyp.

“Këto amendamente janë hartuar mbi dy parime; së pari interesi publik dhe ne jemi udhëhequr në këtë proces nga propozimet e ardhura nga grupet e interesit dhe qytetarët gjatë konsultimeve publike dhe mediatike të 10 ditëve të shkuara. Një detyrë qytetare që ne e bëmë dhe që qeveria e shpërfilli; së dyti përkojnë dhe me një parim tjetër, me premtimet elektorale të Edi Ramës, premtime që e sollën atë në pushtet në zgjedhjet e 23 qershorit…”, - tha Basha në fillim të konferencës.

Kryetari i PD-së theksoi se premtimet dhe mbajtja e tyre, janë kontrata e një qeverie me zgjedhësit. “Nëse premtimet nuk mbahen, shumica është e rënë moralisht. Ky është standardi i politikës në Europë sot”, shtoi ai.

Përmes pamjeve filmike që pasqyronin premtimet kryesore të Ramës para fushatës elektorale, Basha theksoi se ato u harruan nga qeveria aktuale, dhe se këtë detyrë tanimë do ta përmbushte PD-ja përmes amendimeve të përgatitura. “Partia Demokratike ka propozuar në Kuvend heq jen e TVSH-së për ushqimet bazë të shportës. Buxheti i qeverisë dhe Paketa Fiskale nuk e ka, por ja se çfarë premtoi Edi Rama para 4 muajsh.

(Shfaqet video e fushatës. Premtimi i Edi Ramës: Do ta heqim taksën 20 % për bukën, do ta heqim taksën 20 % për qumështin, do ta heqim taksën 20 % për vezën, për miellin, për vajin, për sheqerin dhe për orizin. Do t’i heqim).

I ka harruar. Ia kujtojmë nesër me

amendamentin e propozuar nga Partia Demokratike”,- tha Basha për të vijuar më pas me premtimin e bujshëm për legalizim falas. “Partia Demokratike propozon legalizim falas për zonat informale. Në këtë buxhet jo vetëm nuk parashikohet, por ALUIZNI do të vazhdojë të vjelë të ardhura. Por ky ishte kryepremtimi i Edi Ramës, dy ditët e fundit të fushatës.

(Shfaqet video e fushatës në Kamëz.

Pjerin Ndreu: Legalizim i shtëpive në zonat informale do të bëhet falas. Edi Rama: Unë dëshiroj që ky zotim i firmosur prej meje të vendosur këtu diku, në sytë e të gjithëve) Dhe mesa duket e ka çuar për riciklim”, shtoi Basha. Një tjetër premtim i qeverisë së majtë para zgjedhjeve ishte edhe shëndetësia falas. “Partia Demokratike propozon shëndetësi falas, me zero kontribute shëndetësore të paguar nga qytetarët shqiptarë. Në buxhetin e Edi Ramës nuk gjendet ky projekt…

Jo vetëm që nuk i ka hequr kontributet shëndetësore, por i ka rritur 4 deri në 8 herë”, - tha Basha, ku menjëherë pas fjalës së tij shfaqet një video e

shkurtër ku kryeministri Rama premton shëndetësi falas në fushatë.

Duke iu përmbajtur premtimeve të Ramës që sipas PD-së nuk u reflektuan në paketën e re fiskale, kryetari i opozitës theksoi se një tjetër amendament është edhe ajo për heqjen e akcizës së naftës për fermerët së bashku me taksën e qarkullimit. Por a po spekulon PD-ja me premtimet e Ramës të cilat janë parashikuar të përmbushen jo që në vitin e parë, por gjatë gjithë mandatit katër vjeçar? Kryetari i PDsë e ka përgjigjen: “Ka premtuar 160 milionë për fermerët dhe ne nuk kemi kërkuar 160 milionë, por kemi kërkuar që 40 milionë, një e katërta të disponohen në buxhetin e vitit të ardhshëm. Shëndetësia falas, legalizimet falas kërkojnë masa të menjëhershme, përsa i përket eliminimit të kontributeve të sigurimeve shëndetësore, përsa i përket jo buxhetimit tek ALUIZNI të të ardhurave…”. Ai sqaroi gjithashtu se çdo amendament i propozuar nga PD-ja është i shoqëruar edhe me koston përkatëse që do të ketë në buxhet.

N.Perndoj

Berisha: Me këto që Rama po bën, do të ketë lëvizje popullore Intervistoi: Arian Çani

Me piktorin kryeministër, Shqipëria normalisht thuhet se do jetë një vend më i mirë për të jetuar?

Me piktorin kryeministër, Shqipëria po ecën me shpejtësi drejt varfërisë, skamjes dhe prishjes së marrëdhënieve me partnerët e saj strategjikë, si SHBA. Me piktorin kryeministër, ky koalicion me Metën mund të zgjasë pa fund?

Me piktorin dështak, ky koalicion do të zgjasë për aq sa do të plotësohen interesat e njërit apo tjetrit.

Me piktorin kryeministër dhe ministër të Financave, Shkëlqim Canin, thonë se do të rriten të ardhurat në arkën e shtetit, atij i vjen dorësh, thonë, të mbledhë lekë, flori…

Gropa e floririt… është lule me gropën që po hap Cani.

Me piktorin kryeministër dhe ministër të Brendshëm, Saimir Tahiri, pritet të ketë më pak hajdutë…

Kontrabanda bëhet zyrtare.

Me piktorin kryeministër dhe ministër Shëndetësie, Ilir Beqja, thonë se sistemi i shëndetësisë do të bëhet falas... … Shëndetësia në duart e tij ka të sigurt falimentimin.

Me piktorin kryeministër dhe ministër Erion Veliajn, po zgjidhet problematika e komunitetit rom në Shqipëri?

Të vetmin rom që kishte në ministri, Veliaj e pushoi nga puna.

Me piktorin kryeministër, SHBA duhet të mendohet mirë para se të mendojë se mund të bëjë ç’të dojë në këtë vend.

Amerika është një vend mik dhe shqiptarët nuk kanë vend tjetër më mik sesa Amerikën.

Me piktorin kryeministër, duket se të

djathtët nuk do të vijnë kurrë në pushtet...

Absolutisht do të rikthehen dhe fuqishëm…Me këto që ai po bën, shumë shpejt do të ketë një lëvizje popullore që do t’i tregojnë vendin.

A ka një meritë Rama se ky u bë kryeministër?

Ai fitoi zgjedhjet me premtime anti-globaliste, siç ka ndodhur edhe në vende shumë më të zhvilluara se Shqipëria…

Ku do e kaloni Vitin e Ri? Gjithmonë në Shqipëri, me nipërit dhe mbesat.

Si do i përfaqësoni ata që nuk e duan Ramën?

Në radhë të parë do merremi me premtimet e tij, pastaj do kemi qëndrime të tjera.

Marrë me shkurtime nga emisioni “Zonë e Lirë”

6

E shtunë - e diel 28-29 dhjetor 2013

aktualitet

www.mapo.al

Kapen në Berat 2 prodhues të dorezave të grushteve Berat- Policia arreston dy persona për prodhim dhe shitje të armëve të ftohta, si thika, doreza hekuri e objekte të tjera që përshtaten si armë të ftohta apo objekte të forta. Lajmi u bë i ditur nga burime zyrtare të Drejtorisë së Policisë së Beratit, që thanë se dje në tregun e këtij qyteti u arrestuan Zeni Radëshi dhe Hektor Hoxha, 47 vjeç, të dy banues në Berat, të akuzuar për “prodhim dhe mbajtje pa leje të armëve të ftohta”, parashikuar nga neni 279/2 i Kodit Penal.

Sipas burimeve të policisë, i pari u arrestua në flagrancë Zeni Radëshi, banues në Berat, i padënuar më parë. Arrestimi i tij u krye

pasi gjatë kontrollit të ushtruar nga shërbimet e policisë në tregun industrial në lagjen “30-vjetori” Berat, ku tregtonte artikuj të ndryshëm industrialë, iu gjetën dhe sekuestruan në cilësinë e provës materiale: 14 copë doreza hekuri, përforcuese grushti, dy shkopinj hekuri “Mandalene”, dhe një thikë me teh me dhëmbëza, që plotëson kushtet e armës të ftohtë. Gjysmë ore më vonë policia tha se kishte arrestuar edhe personin e dytë po për të njëjtën akuzë.

“Më datë 27 dhjetor 2013, ora 16:30, nga ana e strukturave të Drejtorisë së Policisë Qarku Berat, u bë arrestimi në flagrancë

i shtetasit Hektor Kujtim Hoxha, 47 vjeç, banues në Berat, me gjendje gjyqësore i padënuar më parë. Arrestimi i shtetasit të mësipërm u bë për arsye se gjatë kontrollit të ushtruar nga shërbimet e policisë në dyqanin e shitjes së armëve të gjuetisë në lagjen ‘Barrikadat’ Berat, iu gjeten 11 (njëmbëdhjetë) thika pa leje të organeve kompetente”, - tha Drejtoria e Policisë së Beratit në njoftimin e saj. Sipas burimeve të policisë objektet e mësipërme janë bërë shkas në mënyrë të vazhdueshme për ngjarje të ndryshme kriminale në Berat, por edhe në qytete të tjera të vendit.

Kontrabanda, pranga 3 doganierëve e 2 policëve Gjashtë persona u arrestuan nga policia e Kukësit dhe SHKB-ja pas kapjes së një furgoni që transportonte mallra kontrabandë, kryesisht pije alkoolike që vinin nga Kosova.

Kukës - Tre doganierë të Morinës në Kukës, shoferi i një furgoni të bllokuar me mallra, si dhe dy efektivë të policisë kufitare u arrestuan nga Drejtoria e Policisë së Kukësit dhe Shërbimi i Kontrollit të Brendshëm, me akuzën e “kontrabandës me mallra të akcizës”, si dhe të “shpërdorimit të detyrës”. Të tre funksionarët janë arrestuar nga policia dhe Shërbimi i Kontrollit të Brendshëm pak kohë pasi policia kishte kapur dhe bllokuar një automjet furgon të markës “Wolksvagen” me targa “AA 009 DN”, që transportonte mallra ushqimore dhe pije alkoolike, të cilat janë pjesë grupit të mallrave të akcizës. Mal Shahu, 45 vjeç, lindur e banues në Bardhoc të Kukësit, me detyrë doganier në doganën e Morinit, Nadir Shahu, 36 vjeç, lindur e banues në Bardhoc e banues në Kukës, u arrestuan në aksin rrugor Kukës- Morinë, ndërsa u kapën teksa transportonin me një furgon mallra kontrabandë, kryesisht pije alkoolike të shtrenjta dhe të markave të ndryshme.

Burimet thanë se pas ndalimit të furgonit në flagrancë, ndalimit të personave si dhe bllokimit të mallit, nisi një hetim për të sqaruar rrethanat se si kishte hyrë kjo sasi malli në territorin e vendit tonë, ndërsa për të nuk ishin paguar detyrimet doganore përkatëse në kufirin Kosovë- Shqipëri, në Morin të Kukësit.

Ndërkaq, pas verifikimit të të dhënave dhe informacioneve policia identifikoi edhe tre persona të tjerë të dyshuar si

të përfshirë në këtë rrjet të kontrabandimit të mallrave, si dhe të favorizimit të kontrabandës. Pas hetimeve të kryera, policia tha se kishte arrestuar Izmir Çengun, 58 vjeç, lindur e banues në Kukës, me detyrë doganier pranë doganës së Morinit, si dhe Xhevit Veselin, 45 vjeç, lindur e banues në Kukës, me detyrë jurist i doganës së Morinit. Sipas burimeve të policisë, personat dyshohet gjithashtu se janë përfshirë në këtë rast të kontrabandimit të mallrave. “Të dy këta persona kanë qenë në shërbim dhe dyshohet se kanë shpërdoruar detyrën gjatë veprimeve doganore për furgonin tip ‘Wolksvagen’ të drejtuar nga Nadir Shahu dhe që transportonte mallra kontrabandë”.

Ndërkaq në hetimet e mëtejshme bashkëpunoi edhe Shërbimi i Kontrollit të Brendshëm, për shkak se hetimet zbuluan përfshirjen në këtë rast të kontrabandës edhe dy efektivë të Policisë Kufitare të pikës së kalimit kufitar të Morinit. Në përfundim hetimeve të kryera nga Shërbimi i Kontrollit të Brendshëm, dje në mëngjes u arrestuan dy efektivët e policisë, k/inspektor Eduart Matmuja, 38 vjeç, me detyrë ndihmëskontrollor në pikën e kalimit kufitar Morin, inspektor Fitim Kordi, 31 vjeç, me detyrë ndihmës kontrollor në pikën e kalimit kufitar Morin. Ministria e Brendshme tha se nga hetimet e kryera ndaj dy punonjësve të policisë janë ngritur dyshime të arsyeshme se kanë konsumuar elementët e veprës penale “shpërdorimi i detyrës”. Burimet e policisë thanë se veç personave të mësipërm të arrestuar dje në mëngjes dhe të enjten në mbrëmje, hetuesit janë duke verifikuar edhe informacione dhe të dhëna konkrete mbi persona të tjerë që mund të jenë përfshirë në linja të tjera të kontrabandës, apo të lidhur edhe me këta të fundit.

Të arrestuar 1. Mal Hamdi Shahu, 45 vjeç, nga Bardhoci i Kukësit, doganier në doganën e Morinit.

2. Nadir Shahu, 36 vjeç, nga Bardhoci i Kukësit, drejtues i mjetit me mallrat kontrabandë.

3. Izmir Cengu, 58 vjeç, nga Kukësi, doganier në doganën e Morinit 4. Xhevit Veseli, 45 vjeç, nga Kukësi, jurist i doganës së Morinit 5. K/inspektor Eduart Matmuja, 38 vjeç, ndihmëskontrollor në pikën e kalimit kufitar Morin 6. Inspektor Fitim Kordi, 31 vjeç, ndihmëskontrollor në pikën e kalimit kufitar Morin.

Korrupsioni në Gjykatën e Pukës, Apeli lë në qeli 3 të arrestuarit Tiranë Gjykata e Apelit në Tiranë ka konfirmuar masën e sigurisë “arrest me burg” për tre nga 6 të arrestuarit pas skandalit në Gjykatën e Pukës.

Kancelarja e gjykatës, sekretarja dhe një prej avokatët e arrestuar kundërshtuan vendimin e Shkallës së Parë, duke iu drejtuar Apelit për të kërkuar ndryshimin e masës së sigurisë. Gjatë shqyrtimit të kërkesave të tyre, Gjykata e Apelit vendosi ditën e djeshme të lërë në qeli tre nga gjashtë të arrestuarit për skandalin në Gjykatën e Pukës. Mësohet se Gjykata e Apelit ka rrëzuar kërkesën për ndryshimin e masës së sigurisë të bërë nga kancelarja e Gjykatës së Pukës, Meliha Kuka. I njëjti vendim është dhënë edhe për sekretaren Liljana Shkjau dhe avo-

katin Fariz Xhuxhaj. Të tre këta persona do të qëndrojnë në qeli sipas vendimit të djeshëm të Gjykatës së Apelit. Kërkesë për ndryshimin e masës së sigurisë kanë bërë edhe prokurori Pëllumb Prençi, avokati Fran Dashi dhe shtetasi Dëfrim Prençi, i akuzuar si sekser. Gjykata e Apelit vendosi të shqyrtojë ditën e hënë kërkesën e tre të arrestuarve të tjerë të cilët gjithashtu kërkojnë ndryshimin e masës së sigurisë dhe lirimin nga qelia. Apelim kundër vendimit të shkallës së parë ka bërë edhe ish-kryetari i Gjykatës së Pukës, Shtjefën Lleshi i cili gjithashtu është arrestuar pas kërkesës së Prokurorisë si i dyshuar për korrupsion. Të shtatë të arrestuarit akuzohen nga Prokuroria e Tiranës si të

përfshirë në skandalin e publikuar nga emisioni “Fiks Fare”, kur për ndryshimin e masës së sigurisë në Gjykatën e Pukës, një shtetasi i është dashur të paguaj shumën e 5 milionë lekëve për çdo person. Kallëzuesi ka pretenduar në prokurori se pas një proteste të zhvilluar kundër një subjekti privat policia ka arrestuar gjashtë anëtarë të familjes së tij për lirimin e të cilëve kallëzuesit i është dashur të paguajë shumën e 30 milionë lekëve. Pamjet filmike të transmetuara nga emisioni “Fiks Fare” ndër të tjera tregonin kancelaren dhe sekretaren e Gjykatës së Pukës të cilat ndanin në dy zarfe të ndryshme shumën prej 5 milionë lekësh, të cilat sipas tyre do t’u jepeshin prokurorit dhe gjyqtarit.

Gjykata e Apelit vendosi të shqyrtojë ditën e hënë kërkesën e tre të arrestuarve të tjerë të cilët gjithashtu kërkojnë ndryshimin e masës së sigurisë dhe lirimin nga qelia.

I n t e rv i st ë h i sto r i r e p o rta z h n o sta lg j i K u lt u r ë Çdo të shtunë e të diel

www.mapo.al

intervista

Analiza e Buxhetit

Civici: Borxhi si një e keqe e domosdoshme Katër karakteristikat e buxhetit dhe paketës fiskale në syrin e specialistit të ekonomisë. Presidenti i UET dhe anëtari i Këshillit Mbikëqyrës të BSH, Adrian Civici, shprehet se kemi të bëjmë me një buxhet eklektik e oportunist, që kërkon të kalojë një moment të vështirë për financat dhe ekonominë shqiptare…

Faqe 10-11

Shqipëria 2013

Një vit gri N

I pari prapa të gjithëve Nga Preç Zogaj

Faqe 13

Mes shpresave për ndryshim dhe refuzimit të Europës, barrës së re fiskale apo paralajmërimeve për një “vit të mbrapshtë” ekonomik; pesë arsyet pse 2013 ishte një vit gri për Shqipërinë

jë vit më parë, teksa hynte në sfidën e madhe elektorale, Edi Rama zgjodhi një premtim, në vend të urimit për shqiptarët. “Më e mira është ende para nesh”,-shkroi ai në Twitter, në kapërcyellin e 2013-s; një vit i dominuar nga fitorja, po aq sa nga vënia në provë e kryeministrit të ri. Një vit me shumë ngjarje e ngjyra, por që në fund rezulton gri për Shqipërinë. Mes shpresave për ndryshim dhe refuzimit të Europës, barrës së re fiskale apo paralajmërimeve për një “vit të mbrapshtë” ekonomik lëkundet këto ditë festash, siguria e shqiptarëve për të ardhmen. E në këtë bilanc, nuk mund të mos përfshihen ngjarjet që shenjuan 2013 e që na paralajmërojnë se rruga drejt ndryshimit, nuk do të jetë e thjeshtë. A është Shqipëria e pas 23 qershorit, e ndryshme nga ajo e Berishës? Do të fitojmë më shumë, apo barra e borxhit të qeverisë do t’u rëndojë gjatë shpatullave të brishta të shqiptarëve? Si do t’i shkojë filli i rrugëtimit të mundimshëm drejt BE-së dhe a e komplikon ftohja me SHBA-në këtë proces? Nga zgjedhjet tek parashikimi për ekonominë, kjo analizë e MAPO-s përfshin pesë arsye pse viti që po lëmë pas, nuk ishte më bujar dhe as shumë i ndryshëm për Shqipërinë.

Rotacioni përmes pragmatizmit

Pas tetë vitesh të mundimshme në opozitë, Edi Rama triumfoi në zgjedh-

Faqe 7

jet e 23 qershorit, të cilësuara si të lira dhe të ndershme nga faktori ndërkombëtar. Por rruga drejt fitores kaloi nga koalicioni me Ilir Metën, “djali plagprishës” i së majtës, që mbajti për 4 vjet me radhë në këmbë qeverinë “Berisha”. Koalicioni i 1 prillit blindoi rotacionin e 23 qershorit ende pa u ndezur fushata, por njëherazi shënoi një tjetër kulm të pragmatizmit politik në Shqipëri. Dikur miq e më pas armiq, Rama dhe Meta nuk e kursyen batarenë e sulmit politik dhe personal mes tyre, që kulmoi me video-përgjimin dhe protestën e 21 janarit. Me shtrëngimin e duarve më 1 prill 2013, ata hapën një marrëdhënie të re bashkëpunimi mes tyre, por jo një ndërrim faqeje për Shqipërinë. Edhe pse bashkëqeverisja mes tyre është ende herët të gjykohet, pakti Rama-Meta vulosi në një farë mënyre edhe zgjedhjet e 23 qershorit me modelin e pragmatizmit që buron nga lart- poshtë, e ku në fund të këtij zinxhiri, të gjithë mundohen të përfitojnë diçka. Me diferencë të madhe votash, zgjedhjet e 23 qershorit siguruan rotacionin politik dhe largimin e Berishës, por nuk vendosën një standard krejt perëndimor në mënyrën se si dhe pse votuan shqiptarët. Mbetet ende e paqartë pse shqiptarët votuan kundër Berishës, por “amnistuan” aleatin Meta...

8

E shtunë - e diel 28-29 dhjetor 2013

www.mapo.al

Dossier Mes shpresave për ndryshim dhe refuzimit të Europës, barrës së re fiskale apo paralajmërimeve për një “vit të mbrapshtë” ekonomik; pesë arsyet pse 2013 ishte një vit gri për Shqipërinë

Shqipëria 2013

Një vit gri Urim për vitin X...

Nëse më pyet: Si qe ky vit që shkoi?

Të përgjigjem: I zi.

Ky vit që vjen?

O Zot se s’të besoj Në mos i bardhë Të paktën qoftë gri XHEVAHIR SPAHIU Aleksandra Bogdani

N Nga zgjedhjet tek parashikimi për ekonominë, kjo analizë e MAPO-s përfshin pesë arsye pse viti që po lëmë pas, nuk ishte më bujar dhe as shumë i ndryshëm për Shqipërinë.

jë vit më parë, teksa hynte në sfidën e madhe elektorale, Edi Rama zgjodhi një premtim, në vend të urimit për shqiptarët. “Më e mira është ende para nesh”,-shkroi ai në Twitter, në kapërcyellin e 2013-s; një vit i dominuar nga fitorja, po aq sa nga vënia në provë e kryeministrit të ri.

Një vit me shumë ngjarje e ngjyra, por që në fund rezulton gri për Shqipërinë. Mes shpresave për ndryshim dhe refuzimit të Europës, barrës së re fiskale apo paralajmërimeve për një “vit të mbrapshtë” ekonomik lëkundet këto ditë festash, siguria e shqiptarëve për të ardhmen. E në këtë bilanc, nuk mund të mos përfshihen ngjarjet që shenjuan 2013 e që na paralajmërojnë se rruga drejt ndryshimit, nuk do të jetë e thjeshtë. A është Shqipëria e pas 23 qershorit, e ndryshme nga ajo e Berishës? Do të fitojmë më shumë, apo barra e borxhit të qeverisë do t’u rëndojë gjatë shpatullave të brishta të shqiptarëve? Si do t’i shkojë filli i rrugëtimit të mundimshëm drejt BE-së dhe a e komplikon ftohja me SHBA-në këtë proces? Nga zgjedhjet tek parashikimi për ekonominë, kjo analizë e MAPO-s përfshin

pesë arsye pse viti që po lëmë pas, nuk ishte më bujar dhe as shumë i ndryshëm për Shqipërinë.

Rotacioni përmes pragmatizmit

Pas tetë vitesh të mundimshme në opozitë, Edi Rama triumfoi në zgjedhjet e 23 qershorit, të cilësuara si të lira dhe të ndershme nga faktori ndërkombëtar. Por rruga drejt fitores kaloi nga koalicioni me Ilir Metën, “djali plagprishës” i së majtës, që mbajti për 4 vjet me radhë në këmbë qeverinë “Berisha”. Koalicioni i 1 prillit blindoi rotacionin e 23 qershorit ende pa u ndezur fushata, por njëherazi shënoi një tjetër kulm të pragmatizmit politik në Shqipëri. Dikur miq e më pas armiq, Rama dhe Meta nuk e kursyen batarenë e sulmit politik dhe personal mes tyre, që kulmoi me video-përgjimin dhe protestën e 21 janarit. Me shtrëngimin e duarve më 1 prill 2013, ata hapën një marrëdhënie të re bashkëpunimi mes tyre, por jo një ndërrim faqeje për Shqipërinë. Edhe pse bashkëqeverisja mes tyre është ende herët të gjykohet, pakti Rama-Meta vulosi në një farë mënyre edhe zgjedhjet e 23 qershorit me modelin e pragmatizmit që buron nga lartposhtë, e ku në fund të këtij zinxhiri, të gjithë mundohen të përfitojnë diçka. Me diferencë të madhe votash, zgjedhjet e 23 qershorit siguruan rotacionin politik dhe largimin e Berishës, por nuk vendosën një standard krejt perëndimor në mënyrën se si dhe pse votuan shqiptarët. Mbetet ende e paqartë pse shqiptarët votuan kundër Berishës, por “amnistuan” aleatin Meta, që me politikën e tij ekuilibriste, arriti të trefishonte votat. Pas zgjedhjeve të 23 qershorit, vëmendja u spostua tek eki-

Me diferencë të madhe votash, zgjedhjet e 23 qershorit siguruan rotacionin politik dhe largimin e Berishës, por nuk vendosën një standard krejt perëndimor në mënyrën se si dhe pse votuan shqiptarët. Mbetet ende e paqartë pse shqiptarët votuan kundër Berishës, por “amnistuan” aleatin Meta, që me politikën e tij ekuilibriste, arriti të trefishonte votat.

pi i kryeministrit. Rama nuk zhgënjeu me maninë e tij për të prodhuar lajm. Kabineti me numrin më të madh të grave dhe ministrave të rinj në moshë e përvojë ishte antidoti i tij për “Shqipërinë drejt greminës”. Me numra të bollshëm në Kuvend dhe dorë të lirë nga aleati i tij i LSI, Rama startoi një sërë operacionesh të vrullshme, të mbështetura fort nga publiku i etur për ndryshim. Megjithatë, mësymja në biznesin e bixhozit dhe hedhjet në erë me tritol të disa ndërtimeve ilegale kanë shtruar sot para qeverisë “Rama” më shumë pikëpyetje, sesa besim. Me rihapjen e kazinove dhe shpërndarjen e tymit të barutit, të shumtë janë ata që dyshojnë nëse kjo qeveri është e aftë t’u shkojë deri në fund, punëve të nisura. Një tjetër kartë e fortë e qeverisë “Rama” është ajo kundër korrupsionit. Por shumë e shohin me dyshim vendosmërinë e kryeministrit në këtë drejtim, në një kohë kur të denoncuarit e sotëm janë ish-ministra të Berishës, por jo ata të LSI. Nën këtë dritë, zgjedhjet e 23 qershorit mund të konsiderohen sa sukses, po aq edhe pengesë për një vend që kërkon të Rilindë shtetin e së drejtës. E forcën e shembullit, deri më tani e ka treguar

E shtunë - e diel 28-29 dhjetor 2013

9

www.mapo.al

Ngjarjet që shënuan 2013 dhe reflektimi në vitin ku po hyjmë. Rotacioni i pushtetit dhe sa do të ndikojë ai në 2014, një vit shumë i rëndësishëm për shqiptarët. Përgjigjja për statusin e vendit kandidat në qershor, menaxhimi i krizës ekonomike dhe provat e qeverisë Rama me operacionet e nisura dhe shtetin e së drejtës. Të gjitha sprovat e një viti të ri, që pason 2013 gri të shqiptarëve

vetëm ndaj njërit segment të qeverisë së djeshme.

Refuzimi i statusit

Me zgjedhje të rregullta, detyra shtëpie të kryera dhe një kryeministër të prodhuar nga një rotacion paqësor, Shqipëria nuk priste asgjë më pak se statusin e vendit kandidat për në BE. Këtë dhjetor mori për herë të katërt refuzimin! Të zhgënjyer prej vitesh nga batareja e pandalshme e luftës politike dhe korrupsioni, Perëndimi pret nga qeveria “Rama” vazhdim të reformave dhe prova të ndryshimit të premtuar. Teksa e pohon këtë, kryeministri nuk hezitoi ndërkohë të trashë tonet kundër forcave ekstremiste në Europë, që sipas tij kanë rol në këtë refuzim. Në të vërtetë, dhjetori solli një kthesë të papritur e të padëshiruar për aspiratën e Shqipërinë drejt Bashkimit Europian. Tre vendet që përbëjnë bërthamën e Unionit; Gjermania, Britania e Madhe dhe Franca u bashkuan me veton e Holandës dhe skepticizmin e Danimarkës duke kërkuar prova nga Shqipëria.

Për vazhdimin e reformave dhe luftën kundër korrupsionit. E kur statusi ishte i humbur, kryeministri britanik, David Cameron nuk i kurseu një shuplakë të panevo-

jshme Shqipërisë, kur tha se BE duhet të kufizojë edhe lëvizjen e lirë të vendeve të Ballkanit. Në deklaratat e tij për këtë çështje, Rama bën thirrje se statusin duhet ta presim me qetësi. Ai i paraprin një tjetër zhgënjimi të mundshëm qershorin e ardhshëm, me premtimin se Europën duhet dhe do ta ndërtojmë më së pari brenda nesh.

Armët kimike dhe SHBA

Me dëshirën për t’u përfshirë në politikën e madhe, Rama u vu në sprovë nga politika e rrugës. Edhe pse historia me arsenalin kimik të Sirisë duket tashmë si një ëndërr e keqe, disa gjurmë të kësaj historie mbeten mbi profilin e kryeministrit dhe marrëdhënien me SHBAtë. Me lojën e nxituar të Po-së në prapaskenë, Ramës iu desh më pas të refuzonte, për shkak të revoltave popullore mbështetësin më të madh të Shqipërisë në historinë e saj. Përtej mesazheve të paqme që vijnë nga Uashingtoni zyrtar, nuk kanë munguar shenjat e ftohjes së interesit të SHBA-ve për Shqipërinë. Të shumtë janë ata që lexojnë pas refuzimit të statusit, karrigen e lënë bosh nga Amerika në fushatën e lobimit rreth kësaj çështjeje.

Spartak Ngjela, një aleat qejfprishur së fundmi me Ramën tha pak

ditë më parë se ai duhet të largohet, nëse nuk përmirëson marrëdhëniet me Amerikën. “Shtypi duhet ta pyesë si i ke marrëdhëniet me Uashingtonin, ai është aleati ynë.

Nëse ky as në janar, as në shkurt nuk arrin të përmirësojë marrëdhëniet me Uashingtonin dhe ta pranojë si interlokutor, atëherë ky duhet të ikë, pse të rrijë. Suporti amerikan do të na çojë në Europë, askush tjetër”,-thotë me bindje Ngjela. Mbetet për t’u parë nëse zhgënjimi i paralajmëruar nga ambasadori amerikan do të reflektohet në të ardhmen, në përkrahjen që SHBA-të do t’i japin Shqipërisë.

Nga B+ në B, rritja e borxhit

Me zgjedhje të rregullta, detyra shtëpie të kryera dhe një kryeministër të prodhuar nga një rotacion paqësor, Shqipëria nuk priste asgjë më pak se statusin e vendit kandidat për në BE. Këtë dhjetor mori për herë të katërt refuzimin!

E ndërsa në vend flitet për shterj e n e n j ë m o d e l i e ko n o m i k 20-vjeçar, lajmet nga jashtë nuk janë aspak shpresëdhënëse. Shenjat e para për një vend të kërcënuar ekonomikisht u dhanë nga “Doing Business”, e cila uli Shqipërinë në klasifikim përsa i përket konkurrueshmërisë. Lajmi i keq erdhi nga më pas nga“Standard and Poor’s”.

Kjo organizatë uli vlerësimin për borxhin publik të Shqipërisë nga B+ në B, duke i vështirësuar shanset e Shqipërisë të marrë para nga jashtë. Shkak u bë rritja e fortë e detyrimeve të qeverisë nga 63% në 67% të GDP-së, e që për vitin e ardhshëm kap nivelet e 74 %. Historia e rritjes së borxhit është futur tashmë në axhendën e politikës së ditës, ku mazhoranca ia faturon atë qeverisë së Berishës dhe opozita, rritjes së shpenzimeve qeveritare.

Rama pohoi dy net më parë te Top Story se e vetmja zgjidhje, përballë borxheve të padeklaruara të qeverisë “Berisha” ishte rritja e borxhit. “Çka ndodhur me borxhin? Është njësoj si një familje që e di se ku ka marrë borxh, por ka një

kryefamiljar që merr borxh të luajë kumar dhe këtë borxh familja nuk e di”,-tha ai, duke premtuar se buxheti është i certifikuar nga FMN dhe se do të mundësojë ringritjen e vendit.

Taksat, më shumë apo më pak?

Një borxh publik afatgjatë dhe rritja e disa taksave për vitin e ardhshëm po mban shqiptarët të ngërthyer në ankthin e rëndimit të xhepave. Që prej këtij viti, qeveria po jetëson premtimin elektoral për taksimin progresiv mbi të ardhurat, por analistët dhe opozita pretendojnë se ajo është një taksë kundër modelit të suksesit në shoqërinë shqiptare. Edhe më shqetësuese paraqitet situata me barrën fiskale ndaj biznesit, të cilit tatim fitimi i rritet me 50%. Por ajo që pritet të ndjehet më shumë në xhepat e shqiptarëve pa përjashtim është taksa e rritur e qarkullimit, që pritet të shkaktojë një efekt zinxhir jo vetëm tek karburantet, por edhe tek produktet e tjera. Qeveria ndërkohë ka lehtësuar detyrimet për shtresat në nevojë, por ngërçi i biznesit rrezikon ta fusë ekonominë në një rreth vicioz krize. Shqiptarët e të gjitha shtresave janë ende konfuzë se sa do të paguajnë vitin e ardhshëm në taksa e tatime, karburant apo inflacion e një llogaritë e tyre, peshorja anon nga shkundja edhe më tej e xhepave. Ende pa hyrë në fuqi paketa e re fiskale, ata paguajnë që sot më shumë për karburant dhe duhan, si një paradhënie për shtrëngesën e vërtetë të rripit që i pret vitin tjetër. Në mos të tjerat, ekonomia është një arsye e fortë pse fundi i vitit nuk u prit me të njëjtin entuziazëm si shporta e mbushur plot me premtime fushate në fillim të tij.

10

E shtunë-diel, 28-29 dhjetor 2013

www.mapo.al

Intervista Katër karakteristikat e buxhetit dhe paketës fiskale në syrin e specialistit të ekonomisë. Presidenti i UET dhe anëtari i Këshillit Mbikëqyrës të BSH, Adrian Civici, shprehet se kemi të bëjmë me një buxhet eklektik e oportunist, që kërkon të kalojë një moment të vështirë për financat dhe ekonominë shqiptare…

Analiza e Buxhetit

Civici: Borxhi si një e keqe e domosdoshme Cilat janë karakteristikat kryesore të buxhetit të vitit 2014 dhe paketës fiskale që e shoqëron atë? Është një buxhet dhe paketë fiskale ku gjenden të ndërthurur katër elementë apo tendenca që shpesh janë edhe në sens të kundërt me njëra-tjetrën.

Së pari, buxheti në tërësinë e tij përpiqet të japë një përgjigje dhe “të mbajë fjalën” për disa nga premtimet elektorale të PS, të tilla si mbështetja e biznesit të vogël, taksa progresive e servirur si “taksimi i ndershëm”, lehtësimi fiskal për një masë të konsiderueshme të punësuarish, ulja e TVSH për ilaçet, kompensimi i disa produkteve bazë të shportës dhe inputeve në bujqësi etj.; së dyti, buxheti reflekton nevojën e qeverisë për të siguruar më shumë të ardhura në buxhet duke e rritur ngarkesën fiskale nga 24% në 26.1% ose 14.3 për qind më të larta se të ardhurat totale në 2013, dhe për këtë arsye është i detyruar që të rrisë disa taksa e akciza të rëndësishme e të ndjeshme për qytetarët dhe bizneset shqiptare, përfshirë rritjen e taksimit të fitimit të biznesit të madh nga 10 në 15%, rritjen e disa akcizave të rëndësishme në karburante, duhani, pijet alkoolike e energjetike, banesat dhe ambientet e shërbimit etj., duke neutralizuar kështu disa nga efektet pozitive të lehtësimeve fiskale dhe duke marrë mbi vete kritikat e mos mbajtjes së një pjese të premtimeve elektorale; së treti, përballë zgjedhjes për të paguar apo shlyer gjithë detyrimet e prapambetura ndaj biznesit, që është natyrisht një element pozitiv i këtij buxheti, dhe kushteve që rrodhën nga marrëveshja me FMN, u rrit ndjeshëm niveli i borxhit duke shkuar në 74% të PBB, çka jo vetëm që është një peshë e rëndë për supet e brishta të ekonomisë shqiptare në vitet që vijnë, por mbi të gjitha është më shumë një shtyrje e problemeve në kohë se sa një strategji e menduar dhe projektuar me kujdes; së katërti, presioni i kohës dhe eksperienca e parë e kësaj qeverie të re në hartimin e buxhetit, bëri që shumë elemente të tij të mendoheshin me ngutje dhe të mos kishin kohën e nevojshme për tu diskutuar, analizuar e konsultuar me aktorët kryesorë të interesit dhe mjediset profesionale e sociale. Me një fjalë, duket më shumë si një buxhet eklektik e oportunist që kërkon të kalojë një

moment të vështirë për financat dhe ekonominë shqiptare, se sa një buxhet i qëndrueshëm e afatgjatë në filozofinë dhe modelin e tij. Me siguri që ne do vazhdojmë “traditën” tonë që në muajin korrik të bëjmë rishikimin e buxhetit, qoftë në zërin e të ardhurave qoftë në zërin e shpenzimeve, për të mos thënë që mund të ketë dhe një rishikim tjetër apo korrektim në muajt nëntor-dhjetor 2014. Megjithatë, politikat buxhetore hyjnë në grupin e politikave konjukturore njëvjeçare, që do të thotë se kanë shumë mundësi rregullimi e korrigjimesh si brenda vitit, ashtu edhe nga një vit në tjetrin.

A pritet që ky buxhet të ketë ndikim të rëndësishëm në zgjidhjen e reformave strukturore, financimin e prioriteteve të zhvillimit dhe rritjen e punësimit? Është vështirë që në këtë buxhet të evidentosh qartë efektin e tij shkak-pasojë në ndryshimet apo politikat e rëndësishme strukturore të ekonomisë shqiptare. Nga analiza e projektbuxhetit të vitit 2014 vërejmë se ai është hartuar në mungesë të Programit Buxhetor Afatmesëm 2014-2016, dhe Strategjisë Kombëtare për Zhvillim dhe Integrim. Reformat më të rëndësishme strukturore që Shqipëria duhet të realizojë kanë të bëjnë me reformën e sistemit të pensioneve, reformat në sektorin e energjisë, aplikimin e modelit të ri ekonomik dhe ndryshimin e strukturës së kontributit të degëve e sektorëve të ndryshëm të ekonomisë në PBB, ndryshimin e modelit të ofrimit të shërbimeve shëndetësore, përmirësimin e nivelit të konkurrueshmërisë së disa prej sektorëve jetikë të ekonomisë, përmirësimi i klimës së biznesit dhe tërheqjes së IHD, reforma territoriale, etj. Natyrisht këto nuk janë detyra e mundësi që e shikojnë zgjidhjen e tyre vetëm tek buxheti i një viti, por gjithsesi, buxheti i vitit 2014 nuk jep sinjale të qarta se ka prioritet rregullimin e këtyre problemeve strukturore. Po kështu mund të thuhet se është zor të nënvizosh financimin e sektorëve prioritarë. Më të privilegjuar duket “mirëqenia sociale”, “arsimi”, “shëndetësia” dhe “transporti e infrastruktura”, ndërkohë që “bujqësia”, “turizmi” dhe “mjedisi” trashëgojnë të njëjtën mungesë mbështetje buxhetore

Borxhi publik arrin në 74 % të PBB-së, duke përbërë një peshë të rëndë për ekonominë dhe financat publike. Ky nivel borxhi kërkon një menaxhim shumë të kujdesshëm, të qartë e të vendosur në 3-4 vitet e ardhshme në mënyrë që të programohet e zbatohet një tendencë në ulje të tij. Këto parametra të borxhit publik dhe deficiti buxhetor e largojnë më shumë Shqipërinë nga plotësimi i kritereve të Mastrihtit që parashikon një deficit fiskal në 3 për qind të PBB-së dhe borxh publik në 60 për qind të PBB-së.

si buxhetet e viteve të fundit. Në rastin e arsimit konstatohet se prioritet janë arsimi bazë dhe arsimi i mesëm i përgjithshëm e profesional, ndërkohë që buxheti i universiteteve është tkurrur me 412 milionë lekë ose 6.9% më pak se një vit më parë. Nga ana tjetër, mendoj se ka një sinjal të dukshëm në përpjekjet drejt një ekonomie më të qëndrueshme, sinjal që e jep angazhimi i shlyerjes së detyrimeve e borxheve ndaj biznesit dhe lehtësimi për bizneset e vogla që përbëjnë një element thelbësor në strukturën e biznesit dhe profilin e ekonomisë shqiptare.

Në lidhje me nxitjen e punësimit, ka një përpjekje pozitive për mbështetjen më të mirë të kualifikimit dhe arsimit profesional duke e financuar më shumë këtë aksion, por, nga ana tjetër, qoftë edhe për hir të situatës së vështirë ekonomike e financiare ku gjendet Shqipëria, duket se hapësirat për nxitjen e punësimit, sidomos në ato shifra që u premtuan gjatë fushatës elektorale, duken mjaft të vështira, të paktën për vitin 2014. Konjuktura ekonomike në eurozonë dhe veçanërisht problemet e ekonomisë italiane dhe gjendja tejet e vështirë për ekonominë greke nuk na favorizojnë aspak në gjallërimin e aktivitetit ekonomik në Shqipëri në këto momente.

Rritja e borxhit është bërë kryefjala e shqetësimeve për financat.

Cilën gjykoni si politikë më të përshtatshme për qëndrueshmërinë e ekonomisë, rritjen e borxhit, apo rritjen e taksave?

Borxhi publik arrin në 74 % të PBBsë, duke përbërë një peshë të rëndë për ekonominë dhe financat publike. Ky nivel borxhi kërkon një menaxhim shumë të kujdesshëm, të qartë e të vendosur në 3-4 vitet e ardhshme në

mënyrë që të programohet e zbatohet një tendencë në ulje të tij. Këto parametra të borxhit publik dhe deficiti buxhetor e largojnë më shumë Shqipërinë nga plotësimi i kritereve të Mastrihtit që parashikon një deficit fiskal në 3 për qind të PBB-së dhe borxh publik në 60 për qind të PBB-së. Aq më tepër që pikërisht për peshën e madhe të këtij borxhi dhe vështirësitë në shlyerjen e tij bënë që agjencia vlerësuese Standard & Poor’s ta ulë vlerësimin e performancës së këtij borxhi nga B+ në B. Varianti më i përshtatshëm ndërmjet borxhit dhe taksave do të ishte një kombinim i të dyja rrugëve. Një nga debatet më të mëdha që bëhen sot në botë për daljen nga kriza dhe gjallërimin e ekonomisë është gjetja e një mesi të artë ndërmjet politikave të rigorozitetit buxhetor e financiar me ato të rritjes së borxheve dhe rilançimit të ekonomisë, pra stimulimit të rritjes ekonomike.

Mendoj se Shqipërisë i përshtatet më shumë kjo e dyta në këto momente. Ne duhet ta konsiderojmë borxhin si një e keqe e domosdoshme, por me kushtin që ta përdorim me eficencë maksimale e direkt në investime e financime që stimulojnë rritjen ekonomike afatgjatë e të qëndrueshme. Çdo shpërdorim i borxhit për zgjidhjen e problemeve të ditës, për shlyerjen e borxheve të vjetra, për vendime me natyrë elektoralo-populiste apo shpenzimeve operative të pajustifikuara, mund të na kthehet shpejt në një bumerang të rrezikshëm. Në lidhje me taksat, mendoj se nuk duhet të nxitohemi me rritjen e tyre pasi kjo mund të cenojë konsumin dhe fuqinë blerëse të shumë shtresave të shoqërisë ndërkohë që kërkesën e brendshme e kemi tashmë të ulët. Inflacioni shumë i ulët dhe qëndrueshmëria e presioneve inflacioniste në muajt apo vitet e fundit, fakti se pje-

E shtunë-diel, 28-29 dhjetor 2013

11

www.mapo.al

Selami Xhepa

Ekonomia 2014, sfidat e përballjes

N

sa dërrmuese e bizneseve ushtrojnë aktivitet nën kapacitetet e tyre optimale si dhe kërkesa e dobët për kredi të çojnë në konkluzionin se ne duhet të kemi prioritare politikat e masat që stimulojnë e mbështesin konsumin dhe jo frenimin e tij. Ne duhet t’i kushtojmë vëmendje maksimale luftës kundër informalitetit dhe evazionit fiskal, pasi kemi një informalitet që arrin në shifrat 35-50%, i cili fsheh një rezervuar fiskal mjaft të konsiderueshëm që duhet zbuluar e shfrytëzuar, pa patur nevojë që të penalizojmë më shumë ata taksa pagues që janë të rregullt e të formalizuar, ose akoma më keq, të instalojmë një sistem fiskal që e nxit akoma më shumë informalitetin.

Shqipëria po nënshkruan një marrëveshje të re me FMN, çfarë do të thotë kjo për ekonominë dhe financat shqiptare? Është një marrëveshje e mirë apo e keqe?

Në situatën aktuale, marrëveshja me FMN është zgjidhja më e mirë dhe më e pranueshme. Së pari, sepse ne akoma kemi nevojë për një “xhandar financiar” për të eliminuar populizmin dhe joprofesionalizmin në menaxhimin e financave publike, paaftësi që e shfaqëm hapur në periudhën 20092013 kur u shkëputëm nga marrëveshjet detyruese me FMN dhe kaluam në kuadrin e “artikullit 4” në marrëveshje konsultuese; së dyti, sepse kishim nevojë akute për një borxh të ri që të s i g u r o j m ë t ë p a kt ë n nj ë b a z ë mbështetëse për të filluar procesin e stabilizimit dhe ekuilibrit në financat publike pa minimizuar mundësitë për rritje ekonomike. Po t’i shtojmë kësaj tabloje vlerësimin e fundit të kompanisë Standard & Poor’s që e zbriti vlerësimin për qëndrueshmërinë e financave publike dhe borxhit të Shq-

ipërisë nga B+ në B, mendoj se prania detyruese e marrëveshjes së re me FMN-në na ndihmon në rritjen e besimit të investitorëve të huaj dhe thithjen e IHD, na favorizon në koston e borxhit të jashtëm që duhet të marrim dhe mbi të gjitha, na mbyll shumë shtigje për abuzim populist e voluntarist me financat publike. Mbështetja financiare do të jetë në termat e një kredie të butë që do të luhatet në interesat 2-3 % dhe për 4-5 vitet e para nuk do të paguhet asnjë pjesë e principalit. Shlyerja e borxhit do të jetë afatgjatë dhe pritet të fiksohet për 10 vjet. Kjo marrëveshje do të miratohet në janar të vitit 2014 nga bordi i FMNsë në Uashington. Kushtet më të përgjithshme që Shqipëria duhet të zbatojë për të përfituar këto kredi, të tipit “fillimi i uljes së borxhit publik dhe deficitit buxhetor”, “eliminimi i detyrimeve apo borxheve të papaguara ndaj bizneseve”, “rritja graduale e mbledhjes së të ardhurave dhe ngarkesës fiskale në përgjithësi”, realizimi “me detyrim” i disa reformave të rëndësishme strukturore etj. Këtu do të shtoja dhe një element tjetër: çlirimin e qeverisë nga detyrimi dhe ngarkesa politike që të mbajë e realizojë menjëherë disa nga premtimet idilike të fushatës elektorale. Prania e FMN-së, jo vetëm që na mundëson aksesin në rreth 1 miliard dollarë në vitet e ardhshme, përfshirë këtu edhe financimet e Bankës Botërore, por na ndihmon edhe në garantimin e një stabiliteti makrofinanciar të synuar, na ndihmon për krijimin e një konvergjence më të madhe me ekonomitë e BE. Marrëveshja detyruese me FMN-në dhe angazhimi i qeverisë se deri në vitin 2018 Shqipëria do hyjë në spirale zbritëse e kontrolluese të borxhit dhe deficitit bux-

hetor për t’i sjellë ato në parametrat e vitit 2012, pra borxhi nën 60% të PBBsë dhe deficiti buxhetor 3-3.5%. Programi është hartuar që të ofrojë një mbështetje për ringjalljen ekonomike duke ecur në rrugën e një korrektimi fiskal të moderuar gjatë një periudhe afatmesme. Në thelb, mendoj se situatën me financat publike do ta kemi sfidën më të vështirë që duhet të përballojmë në vitet e ardhshme.

Cilat do ishin disa nga detyrat apo sfidat më të mëdha për ekonominë shqiptare në vitin 2014?

Përballë kemi shumë sfida të vështira me natyrë ekonomike e financiare që duhen përballuar të tilla si: rritja e mundësive të kreditimit të ekonomisë dhe individëve nga bankat pasi viti 2013 rezultoi me një ngërç të ndjeshëm në kreditimin e ekonomisë nga bankat; reduktimin e kredive të këqija që tashmë kanë arritur në nivelin 24%; thithjen e IHD që janë më se të domosdoshme në këto momente, por që si rezultat i efekteve të krizës po bëhen gjithnjë e më të vështira në tregjet financiare ndërkombëtare; zëvendësimin e zvogëlimit të remitancave që tashmë janë disa qindra milionë euro më pak se disa vite më parë me rritjen e eksporteve dhe shërbimeve; nxitjen e kërkesës së brendshme në përgjithësi dhe rritjen e kapacitetit të shfrytëzimit të mundësive optimale të bizneseve; integrimin dhe konvergjencën më të mirë me ekonomitë rajonale e europiane; aktivizimin dhe zgjerimin e disa sektorëve kyç të ekonomisë tonë si minierat, fasonistët, turizmin, bujqësinë dhe agroindustrinë etj. Ekonomia shqiptare duhet të fillojë kthesën e madhe nga një ekonomi kryesisht konsumi, drejt një ekonomie prodhuese e eksportuese.

Intervistoi: Blerina Hoxha

Prania e FMN-së, jo vetëm që na mundëson aksesin në rreth 1 miliard dollarë në vitet e ardhshme, përfshirë këtu edhe financimet e Bankës Botërore, por na ndihmon edhe në garantimin e një stabiliteti makrofinanciar të synuar; na ndihmon për krijimin e një konvergjence më të madhe me ekonomitë e BE. Marrëveshja detyruese me FMN-në dhe angazhimi i qeverisë se deri në vitin 2018 Shqipëria do hyjë në spirale zbritëse e kontrolluese të borxhit dhe deficitit buxhetor për t’i sjellë ato në parametrat e vitit 2012, pra borxhi nën 60% të PBB-së dhe deficiti buxhetor 3-3.5%.

ëse stabiliteti makroekonomik është përmendur përgjithësisht si një rutinë e fjalorit të ekonomistëve, për vitin 2014 kjo fjalë merr një kuptim thelbësor. Gjendja e financave publike të vendit dhe në veçanti nivelet e huamarrjes publike për vitin 2014, duke iu afruar shifrës së 1 miliard dollarëve, është shifra rekord në historinë e financave tona publike. Kjo ngjarje ekonomike ka dy domethënie: nga njëra anë është stimuli më i madh që i jepet ekonomisë, duke ndihmuar në rritjen ekonomike të vendit që prej disa vitesh vazhdon të jetë shumë anemike; nga ana tjetër, është edhe rreziku më i madh për stabilitetin e financave publike. Në aspektin pozitiv, rritja e huamarrjes është me efekte pozitive pasi stimulon kërkesën e ekonomisë.

Në veçanti, shlyerja e pagesave të prapambetura duhet të japë një efekt pozitiv të fortë edhe për sektorin bankar, që tani përbën edhe brishtësinë më të shtuar në sistemin tonë ekonomik. Por në aspektin negativ, rritja e huamarrjes në këto nivele mbart rrezikun e kostos së borxhit që mund të Ndikimi që mund provojë të shndërrohet të japë kjo masë në një kërcënim për sta- financiare në bilitetin e financave rritjen e normës së publike. Përkeqësimi në renditjen e vendit në be- interesave të sueshmërinë e krediti- tregut, do të ketë m i t n g a a g j e n c i t ë ndikime negative ndërkombëtare, është edhe në investimet një sinjal negativ që i jepet agjentëve të tregut private, duke iu financiar. Kjo mund të shtuar kështu bëjë që të jetë e vështirë veprimit të rritjes ngritja në treg e financisë barrës fiskale që meve të kërkuara nga ekonomia, ndërsa fi- shoqëron ndryshinancimet e donatorëve met e propozuara ndërkombëtarë (Banka të legjislacionit Botërore dhe FMN janë fiskal. të shtrira në kohë trevjeçare dhe që ndjekin një kalendar kohor të pavarur nga nevojat e brendshme buxhetore). Ndikimi që mund të japë kjo masë financiare në rritjen e normës së interesave të tregut, do të ketë ndikime negative edhe në investimet private, duke iu shtuar kështu veprimit të rritjes së barrës fiskale që shoqëron ndryshimet e propozuara të legjislacionit fiskal.

Pra, rritja ekonomike e vendit merr stimuj fiskalë të fortë, por sistemi ekonomik bëhet edhe më shumë i brishtë ndaj çdo goditjeje të mundshme. Për këtë arsye, besoj se del një çështje prioritare nevoja e vendosjes së një rregulli të ri fiskal, një rregulli kufizues rigoroz në mënyrë që të krijojmë një perspektivë të qartë se çfarë do të ndodhë me gjendjen e financave publike. Hartimi dhe diskutimi i programit buxhetor afatmesëm për tri vitet e ardhshme është dokumenti kryesor strategjik që do të na krijojë një panoramë më të qartë të zhvillimeve të pritshme në vitet në vazhdim.

12

e shtunë-e diel, 28-29 dhjetor 2013

www.mapo.al

AUTORITETI I MEDIAVE AUDIOVIZIVE DREJTORIA E BURIMEVE NJEREZORE DHE SHERBIMEVE

NJOFTIM PER VENDE TE LIRA PUNE Mbështetur në ligjin nr.8549, datë 11.11.1999 “ Statusi I Nëpunësit Civil”, nëni 13/3 VKM nr.231 datë 11.05.2000 “ Për pranimin në shërbimin civil dhe periudhën e provës”, pika 7, Autoriteti I Mediave Audiovizive shpall konkursin për pozicionet e mëposhtme:

e diel

2 DREJTORIA TEKNIKE 2.1 Specialist në Sektorin e Monitorimit të Frekuencave 30 lekë

30 lekë

30 lekë

30 lekë

30 lekë

30 lekë

30 lekë

Kandidatët duhet të plotësojnë kërkesat e përgjithshme për pranimin në Shërbimin Civil në përputhje me nenin 12, të ligjit nr.8549 datë 11.11.1999 “ Statusi I Nëpunësit Civil” KËRKESA TË VEÇANTA PËR KANDIDATËT • Të ketë mbaruar arsimin e lartë ,Fakulteti I Inxhinierisë Elektronike; • Të ketë mbi 2 (dy) vjet përvojë pune si inxhinier elektronik; • Të ketë njohuri të thella të gjuhës angleze. Njohja e një gjuhe të dytë përbën avantazh; • Të ketë njohuri shumë të mira në kompjuter në programet bazë; • Të ketë aftësi të mira drejtuese dhe komunikuese të punës në grup Paga e pozicionit: është në kategorinë III-b.

Paraqitja e dokumenteve: Kandidati duhet të paraqesë Brenda datës 20.01.2014 në zarf të mbyllur, në Zyrën e Protokollit të AMA-s në adresën: Rr.”Abdi Toptani”, godina ish hotel “Drini”, Kati IV, këto dokumente: kërkesën për aplikim; CV-në; fotokopje të diplomës dhe librezës së notave, të librezës së punës, certifikatave të kualifikimit, dëshmive të gjuhëve të huaja dhe kompjuterit, vërtetimin e gjendjes gjyqësore si dhe të paktën një letër rekomandimi, një numër telefoni për tu kontaktuar si dhe adresën e plotë të vendqëndrimit. (Diplomat dhe gradat shkencore të mbrojtura jashtë shtetit duhet të jenë të ekuivalentuara nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës). Dokumentet duhet të jenë të noterizuara si dhe mosparaqitja e plotë e tyre sjell skualifikim të kandidatit.

Pas verifikimit paraprak, më datë 22.01.2014 në selinë e AMA-s do të shpallet lsita e konkurrentëve që do të vazhdojnë më tej konkurrimin si dhe data kur do të zhvillohet testimi me shkrim dhe intervista me gojë. Konkurrimi do të bazohet në njohuritë për Kushtetutën, ligjin nr.97/2013 “ Për mediat audiovizive në Republikën e Shqipërisë” ligjin nr.8480 datë 27.05.1999 “ Për funksionimin e organeve kolegjiale të administratës shtetërore dhe enteve publike”, ligjin nr.8485 datë 12.5.1999 “ Kodi I procedurave administrative”, ligjin nr.8549 datë 11.11.1999 “ Statusi I nëpunësit publik”, ligjin nr.9131 datë 08.09.2003 “ Për rregullat e etikës në administratën publike”, ligjin nr.9367 datë 07.04.2005 “ Për parandalimin e konfliktit të interesave në ushtrimin e funksioneve publike” dhe ligjin nr.8503 datë 30.06.1999 “ Për të drejtën e informimit për dokumentet zyrtare”.

PLUS

çdo ditë gazeta ‘MAPO’ çdo muaj revistat ‘MAPO’ dhe ‘MADAME MAPO’

E përmuajshme

E përmuajshme

300 lekë

300 lekë

Agjencia e Abonimit të Shtypit (Arben Trenova): 04 223 52 05 • 068 20 47 825 Posta shqiptare: 04 237 5598 • 068 50 24 159 Agjencia e Abonimit Adrion: 04 224 0018 • 069 20 36 768 Agjencia e Abonimit, Durrës (Agim Memko): 0692372850

AUTORITETI I MEDIAVE AUDIOVIZIVE

AUTORITETI I MEDIAVE AUDIOVIZIVE

DREJTORIA E BURIMEVE NJEREZORE DHE SHERBIMEVE

DREJTORIA E BURIMEVE NJEREZORE DHE SHERBIMEVE

NJOFTIM PER VENDE TE LIRA PUNE

NJOFTIM PER VENDE TE LIRA PUNE

Mbështetur në ligjin nr.8549, datë 11.11.1999 “ Statusi I Nëpunësit Civil”, nëni 13/3 VKM nr.231 datë 11.05.2000 “ Për pranimin në shërbimin civil dhe periudhën e provës”, pika 7, Autoriteti I Mediave Audiovizive shpall konkursin për pozicionet e mëposhtme:

Mbështetur në ligjin nr.8549, datë 11.11.1999 “ Statusi I Nëpunësit Civil”, nëni 13/3 VKM nr.231 datë 11.05.2000 “ Për pranimin në shërbimin civil dhe periudhën e provës”, pika 7, Autoriteti I Mediave Audiovizive shpall konkursin për pozicionet e mëposhtme:

1.

DREJTORIA JURIDIKE DHE LICENCAVE

1.1 “DREJTOR NË DREJTORINË JURIDIKE DHE LICENCAVE” Kandidatët duhet të plotësojnë kërkesat e përgjithshme për pranimin në Shërbimin Civil në përputhje me nenin 12, të ligjit nr.8549 datë 11.11.1999 “ Statusi I Nëpunësit Civil” KËRKESA TË VEÇANTA PËR KANDIDATËT • Të ketë mbaruar arsimin e lartë në Fakultetin e Drejtësisë; • Të ketë mbi 10 (dhjetë) vjet përvojë pune si jurist në administratën publike; • Të ketë njohuri të thella të gjuhës angleze. Njohja e një gjuhe të dytë përbën avantazh; • Të ketë njohuri shumë të mira në kompjuter në programet bazë; • Të ketë aftësi të mira drejtuese dhe komunikuese të punës në grup Paga e pozicionit: është në kategorinë II-b.

Paraqitja e dokumenteve: Kandidati duhet të paraqesë Brenda datës 20.01.2014 në zarf të mbyllur, në Zyrën e Protokollit të AMA-s në adresën: Rr.”Abdi Toptani”, godina ish hotel “Drini”, Kati IV, këto dokumente: kërkesën për aplikim; CV-në; fotokopje të diplomës dhe librezës së notave, të librezës së punës, certifikatave të kualifikimit, dëshmive të gjuhëve të huaja dhe kompjuterit, vërtetimin e gjendjes gjyqësore si dhe të paktën një letër rekomandimi, një numër telefoni për tu kontaktuar si dhe adresën e plotë të vendqëndrimit. (Diplomat dhe gradat shkencore të mbrojtura jashtë shtetit duhet të jenë të ekuivalentuara nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës). Dokumentet duhet të jenë të noterizuara si dhe mosparaqitja e plotë e tyre sjell skualifikim të kandidatit.

Pas verifikimit paraprak, më datë 22.01.2014 në selinë e AMA-s do të shpallet lsita e konkurrentëve që do të vazhdojnë më tej konkurrimin si dhe data kur do të zhvillohet testimi me shkrim dhe intervista me gojë. Konkurrimi do të bazohet në njohuritë për Kushtetutën, ligjin nr.97/2013 “ Për mediat audiovizive në Republikën e Shqipërisë” ligjin nr.8480 datë 27.05.1999 “ Për funksionimin e organeve kolegjiale të administratës shtetërore dhe enteve publike”, ligjin nr.8485 datë 12.5.1999 “ Kodi I procedurave administrative”, ligjin nr.8549 datë 11.11.1999 “ Statusi I nëpunësit publik”, ligjin nr.9131 datë 08.09.2003 “ Për rregullat e etikës në administratën publike”, ligjin nr.9367 datë 07.04.2005 “ Për parandalimin e konfliktit të interesave në ushtrimin e funksioneve publike” dhe ligjin nr.8503 datë 30.06.1999 “ Për të drejtën e informimit për dokumentet zyrtare”.

1.2 PËRGJEGJËS I SEKTORIT TË ÇËSHTJEVE JURIDIKE Kandidatët duhet të plotësojnë kërkesat e përgjithshme për pranimin në Shërbimin Civil në përputhje me nenin 12, të ligjit nr.8549 datë 11.11.1999 “ Statusi I Nëpunësit Civil” KËRKESA TË VEÇANTA PËR KANDIDATËT • Të ketë mbaruar arsimin e lartë në Fakultetin e Drejtësisë; • Të ketë mbi 5 (pesë) vjet përvojë pune si jurist në administratën publike; • Të ketë njohuri të thella të gjuhës angleze. Njohja e një gjuhe të dytë përbën avantazh; • Të ketë njohuri shumë të mira në kompjuter në programet bazë; • Të ketë aftësi të mira drejtuese dhe komunikuese të punës në grup Paga e pozicionit: është në kategorinë III-a.

Paraqitja e dokumenteve: Kandidati duhet të paraqesë Brenda datës 20.01.2014 në zarf të mbyllur, në Zyrën e Protokollit të AMA-s në adresën: Rr.”Abdi Toptani”, godina ish hotel “Drini”, Kati IV, këto dokumente: kërkesën për aplikim; CV-në; fotokopje të diplomës dhe librezës së notave, të librezës së punës, certifikatave të kualifikimit, dëshmive të gjuhëve të huaja dhe kompjuterit, vërtetimin e gjendjes gjyqësore si dhe të paktën një letër rekomandimi, një numër telefoni për tu kontaktuar si dhe adresën e plotë të vendqëndrimit. (Diplomat dhe gradat shkencore të mbrojtura jashtë shtetit duhet të jenë të ekuivalentuara nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës). Dokumentet duhet të jenë të noterizuara si dhe mosparaqitja e plotë e tyre sjell skualifikim të kandidatit.

Pas verifikimit paraprak, më datë 22.01.2014 në selinë e AMA-s do të shpallet lsita e konkurrentëve që do të vazhdojnë më tej konkurrimin si dhe data kur do të zhvillohet testimi me shkrim dhe intervista me gojë. Konkurrimi do të bazohet në njohuritë për Kushtetutën, ligjin nr.97/2013 “ Për mediat audiovizive në Republikën e Shqipërisë” ligjin nr.8480 datë 27.05.1999 “ Për funksionimin e organeve kolegjiale të administratës shtetërore dhe enteve publike”, ligjin nr.8485 datë 12.5.1999 “ Kodi I procedurave administrative”, ligjin nr.8549 datë 11.11.1999 “ Statusi I nëpunësit publik”, ligjin nr.9131 datë 08.09.2003 “ Për rregullat e etikës në administratën publike”, ligjin nr.9367 datë 07.04.2005 “ Për parandalimin e konfliktit të interesave në ushtrimin e funksioneve publike” dhe ligjin nr.8503 datë 30.06.1999 “ Për të drejtën e informimit për dokumentet zyrtare”.

E shtunë-diel, 28-29 dhejtor 2013

13

www.mapo.al

Tokë pa kontinent

I pari prapa të gjithëve Preç Zogaj Si vajti e u tha “po” amerikanëve për armët kimike, pa u konsultuar me kërkënd në Shqipëri? Si u humbi kohën e çmuar Presidentit Obama, Sekretarit të Shtetit, Kerry dhe stafeve të tyre? Si i vuri të dremisnin mbi dafina me siguritë që u dha? Si nuk e parashikoi sadopak kundërshtimin e fuqishëm të rinisë dhe publikut shqiptar? Si nuk qe në gjendje të mbronte, së paku simbolikisht, në fushën e nderit “ po”-në e dhënë, por doli me vrap nga skena kur e pa se po e nxirrnin?

Këto pyetje janë bërë dhe do të vazhdojnë të bëhen, sa kohë që me Ramën kryeministër lidhjet e qeverisë së Tiranës me qeverinë amerikane janë një bukë e thyer. Pavarësisht fasadave.

Shumë përgjigje janë dhënë. Pro dhe kundër kryeministrit. Pro dhe kundër protestuesve. Pro dhe kundër opozitës që mori anën e protestuesve.

Kam thënë dhe unë të mijat. Nuk kam dashur t’i kthehem spontanisht nëntorit të armëve kimike, atyre ngjarjeve të rralla, që kanë merituar e meritojnë analiza shumë më të thella për të kuptuar se çfarë Shqipërie po lind me brezin e ri të njëzet-tridhjetëvjeçarëve dhe me shoqërinë e re civile. Por më ktheu Edi Rama të enjten në mbrëmje me përgjigjet, shpjegimet, pozat dhe tiket e tij përballë gazetarit Sokol Balla në studion e këtij të fundit. Saramago, nobelisti portugez, thotë në një intervistë të tij se defektet e natyrës njerëzore zbulohen më mirë në ngjarje të zakonshme. Është diçka e ngjashme me shprehjen tonë popullore “nga ferra e vogël del lepuri i madh”. Në analogji, duke dëgjuar Ramën se çfarë po thoshte në studion e Ballës për rritjen 50 për qind të taksës së fitimit, çdokush mund të kuptonte akoma më mirë pse u ngatërrua aq keq me këmbët e veta ky njeri dhe pse i ngatërroi edhe amerikanët në aferën e famshme të armëve kimike. Çfarë tha për rritjen drastike të taksës nga 10 në 15 për qind? Tha se nuk është rritur, përkundrazi është ulur, sepse në qeverinë e “plakut” (Plak i thotë Berishës- shënimi ynë), biznesi paguante 22 për qind! Dhjetë për arkën e shtetit, dymbëdhjetë për xhepat e qeveritarëve dhe zyrtarëve të korruptuar! Tani e tutje do të paguajë vetëm pesëmbëdhjetë për qind për arkën e shtetit dhe asnjë qindarkë tjetër për xhepat e korrupsionit! Domethënë do të paguajnë shtatë për qind më pak. Kjo është e vërteta që po përpiqet të mjegullojë propaganda e shfrenuar e kundërshtarëve tanë- fjala e Ramës.

Po t’i thoshte këto fjalë një aktor estrade, të gjithë do të thoshim se është humor kaps, që nuk të bën as për të qeshur. Po t’u jepnim njëqind personave njëqind mundësi për të gjetur se çfarë pune mund të bëjë njeriu që ka thënë këto fjalë, asnjëri nuk do të thoshte “kryeministër”. Një kryeministër normal nuk mund të flasë kurrë kështu.

Sidomos për një taksë që i ka ngrirë gjakun gjithë sipërmarrjes. E kotë të pyesësh se ku e ka gjetur e nga e ka nxjerrë zoti Rama shifrën 22 për qind të fitimit që paska paguar deri sot sipërmarrja. E kotë të pyesësh pse jo 23, apo pse jo 20? E kotë të pyesësh a ka ndonjë denoncim të vetëm në lidhje me këtë “krim” të konsumuar nëpër vite. E kotë të pyesësh pse nuk po gëzon sipërmarrja tani që nuk do të

paguajë më 22 për qind, por vetëm 15 për qind. E kotë të pyesësh ku e gjen të drejtën ky kryeministër të fyejë në këtë mënyrë sipërmarrjen shqiptare dhe inteligjencën e njerëzve pa dallim me shifrat e tij “futja kot” dhe me kalkulimet e tij idioteske. Ai është në flateri, në hava, në iracionalitet. Njëlloj si në çështjen e armëve kimike ai mendon se është ngjitur shumë lart, ndërsa në fakt ka mbetur prapa rinisë, prapa sipërmarrësve dhe qytetarëve të vendit të tij, nuk është më as bashkohor me ta, është në moskuptim të madh me ta. Duhej të kishte mësuar diçka nga goditja e madhe që mori. Por jo.

Kryeministri vazhdon të mos kuptojë, vazhdon të jetojë në virtualitetin e tij, në gënjeshtrat e prodhuara prej makinerisë së tij politike, siç ishte kjo shifra e parrokshme dhe e paverifikueshme 22 për qind që paska paguar sipërmarrja për xhepat e qeveritarëve dhe zyrtarëve të korruptuar para se të vinte Rama në qeveri. Po të ekzistonte një provë e vetme apo njëqind prova po të ekzistojnë, ky nuk do të ishte një argument për të rritur taksën 50 për qind për gjithë sipërmarrjen. Njëzet e dy përqindëshi si shpikje e Ramës është në fakt më keq se flateritë e tij me armët kimike. Sepse është i kërkuar, i sajuar me dashje në funksion të një qëllimi të caktuar për të përligjur rritjen drastike të taksës së fitimit. Pra është spekulim i pastër, i stërmadh. Është pagëzimi dhe shugurimi i spekulimit në politikë. Është të jesh vetëm spekulant dhe të shkosh me mendimin se kështu është politika.

Vasllav Haveli thoshte se politika nuk është spekulative apo e pistë në vetvete, por është e tillë vetëm për ata që duan ta bëjnë spekulative dhe të pistë atë.

Paraqitja e kryeministrit në “Top Story” kaloi si një paradë e insultimeve të stampës së vjetër, spekulimeve dhe gënjeshtrave të trasha, të një dendësie të panjohur më parë, që kishin pushtuar fjalët, shikimin, lukun dhe çdo gjest të bartësit të tyre. Të ndalemi vetëm te rasti domethënës i ish-ministrit të Mbrojtjes, Arben Imami . “E çfarë mund të kem unë personale me Arben Imamin?”, tha Rama në përgjigje të pyetjes së moderatorit. Dhe shtoi: “Ai thotë se më sulmojnë politikisht, po kush e merr seriozisht një politikan që u bë i famshëm kur hipi majë tankut se do të gjuante me tank Sali Berishën dhe pastaj zbriti në gjunjë përballë tij. Si ta marrësh seriozisht! Edhe Sudja kështu thotë, e kanë politikisht”.

Kjo fjali tipike e gjuhës tashmë bajate të kryeministrit të vetëpërkëdhelur si stilist, nxjerr në pah jo thjesht inatin, por një mllef të rëndë, aspak të denjë të kryeministrit të vendit ndaj një anëtari të kabinetit të mëparshëm qeveritar. Që të jemi të qartë qysh në krye, unë, duke shprehur besimin dhe dëshirën time në pafajësinë e Imamit, kam mbështetur publikisht zbardhjen ligjore të kallëzimit ndaj tij dhe çdo kallëzimi tjetër. Akuzat që zbardhen në rrugë ligjore i bëjnë mirë shoqërisë, ndërsa në planin personal vetëm e forcojnë të akuzuarin që del i pafajshëm, pavarësisht shqetësimeve që i krijojnë gjatë procesit. Por angazhimi publik në poste të larta e ka edhe këtë anë të

medaljes.

Kryeministri Rama kishte rastin të enjten të kërkonte falje publike për shënimin skandaloz që ka bërë me dorën e tij në facebook mbi tekstin e kallëzimit penal për Arben Imamin, ku kërkonte dënimin e tij për korrupsion, si të ishte ky kryeministër kryeprokuror dhe kryegjyqtar i një republike jakobine. Nuk e bëri, si për të na treguar të gjithëve se Arben Imami nuk do të kishte shpëtim në një sistem tjetër, por fatziun Edi Rama nuk e lë demokracia të nxjerrë mllefe e të lajë hesape personale si Enver Hoxha në kohën e tij.

Në mungesë të ndjesës së domosdoshme, për çfarë do të kishte zbutur deri diku përshtypjen e një motivimi krejtësisht personal ndaj Arben Imamit, ai shumëfishoi në këtë rrafsh me pohime dhe qëndrime që, më shumë se për një spekulant politik të zakonshëm, flasin për një natyrë të prishur nga urrejtja.

Arben Imami është pedagogu që ka shpallur përkrah Azem Hajdarit në qytetin “Studenti” fitoren e pluralizmit politik në Shqipëri mbrëmjen e 11 dhjetorit 1990, pas takimit të studentëve dhe pedagogëve me Ramiz Alinë.

Arben Imami është njeriu që ka shpallur po në qytetin “Studenti” më 12 dhjetor 1990, para njëqind mijë njerëzve të pranishëm dhe para gjithë kombit themelimin e Partisë Demokratike dhe programin e saj minimal. Do të mjaftonin këto dy momente kulmore, që rrallë i qëllojnë një njeriu në jetë, për

t’u bërë e për të qenë një politikan shumë popullor që në orët e para të demokracisë në Shqipëri, përpara se Edi Rama të kthehej nga Greqia ku e patën zënë ngjarjet historike të Dhjetorit 1990.

Më 28 maj 1996, Imami me shokët e tij u përleshën me policinë për votën e lirë në sheshin “Skënderbej”. Në janar të vitit 1997, gjatë një proteste të opozitës së atëhershme në aneksin e stadiumit “Dinamo”, Arben Imami i bëri thirrje turmës të pushtonte sheshin “Skënderbej”, që ishte bërë molla e ndaluar e protestave opozitare nga ishpresidenti Berisha. Si për ironi të fatit, me çfarë dëgjojmë sot nga goja e Edi Ramës, një nga motivet e asaj proteste ishte edhe rrahja e tij nga njerëz të panjohur. Atëherë Imami u vu në shënjestër për t’u arrestuar si nxitës i një grumbullimi të paligjshëm, çfarë e detyroi të largohej nga Shqipëria në Korfuz te një miku i tij emigrant. Atje humbi lidhjet me ngjarjet dhe me shokët e tij të Aleancës Demokratike, por u kthye në Gjirokastër të dy ditë pas marrëveshjes së 9 marsit 1997, që vendosi krijimin e Qeverisë së Pajtimit Kombëtar me kryeministër zotin Bashkim Fino dhe mbajtjen e zgjedhjeve të parakohshme. Në Gjirokastër, në një periudhë konfuzioni politik, ai e kundërshtoi marrëveshjen e 9 marsit, por pas një bisede të gjatë telefonike me mua u morëm vesh se po të kishte qenë ai në Tiranë, do të kishte nënshkruar marrëveshjen dhe po të kisha qenë unë në Gjirokastër, nuk do ta kisha nënshkruar. Imami erdhi në Tiranë të nesërmen a të pasnesërmen jo për t’i rënë në gjunjë Berishës. Berisha i humbi zgjedhjet e parakohshme të vitit 1997 dhe qëndroi tetë vjet në opozitë të vështirë, ndërsa Imami për një periudhë më shumë se katërvjeçare ishte pjesë e koalicionit qeveritar me partinë e tij Aleanca Demokratike. Historia pa data është një përrallë dhe Rama, nga dëshira për të fyer Imamin nuk e ka problem të fyeje të vërtetën, të tregojë përralla duke kapërcyer data dhe ngjarje, duke konfonduar ribashkimin e PD-së si proces politik në prag të zgjedhjeve të vitit 2005 me ngjarjet e vitit 1997, madje duke huazuar nga makina e vjetër propagandistike e Berishës sajesa me tanke e gjeneralë kundër aleancistëve Imami, Ceka e Peshkëpia, që vetë PD i ka tërhequr me kohë. I ka tërhequr i zoti, por i rikthen ai që ka dëshirë të besojë e spekulojë deri në fund me to, se ashtu i vjen për shtat sot, ashtu e ka natyrën.

Si politikan i një gjenerate të re, Edi Rama qe ftuar e inkurajuar të udhëhiqte me principe të reja, me arsye, realizëm, bonsens, hapje, respekt dhe përgjegjësi shoqërinë e re shqiptare drejt sfidave të reja. Por shumë shpejt, me megalomaninë e tij politike të stamës së vjetër, krejtësisht jashtë kohe sot, dhe me spekulimin e ngritur në sistem, gjithashtu krejtësisht jashtë kohës që jetojmë, ai ka mbetur prapa rinisë dhe shoqërisë së re shqiptare; ai është kryeministër, por është i pari pas të tjerëve dhe ky është problem i madh i drejtimit të vendit. Nga kjo anomali kemi pësuar thyerjen me amerikanët, kemi humbur statusin e rrezikojmë ta humbim përsëri pas gjashtë muajsh.

14

e shtunë-e diel, 28-29 dhjetor 2013

www.mapo.al

Nӫ lidhje me situatӫn e krijuar kӫto ditӫ pranӫ Qendrave tӫ Kontrollit Teknik tӫ Automjeteve, Kompania Koncensionare SGS Automotive Albania lӫshon kӫtӫ deklaratӫ pӫr shtyp: Ditӫt e kӫtij fundviti ӫshtӫ konstatuar njӫ ngarkesӫ e shtuar e numrit tӫ mjeteve qӫ paraqiten pӫr kryerjen e pagesӫs se taksave vjetore dhe shӫrbimit tӫ kontrollit teknik tӫ detyrueshӫm tӫ automjeteve. Sic ӫshtӫ njoftuar edhe mӫ herӫt, arsyet e kӫsaj ngarkese janӫ tӫ ndryshme dhe mӫ konkretisht: Nga numri total i 40.300 mjeteve tӫ paraqitura dhe kontrolluara nga data 01 Dhjetor 2013 deri nӫ datӫn 26. Dhjetor 2013, 10.247 mjete janӫ paraqitur me vonesӫ, pra jo nӫ datӫn kur ata duhej te ishin paraqitur. Kjo ka sjellӫ njӫ rritje artificiale prej mӫ shumӫ se 25% tӫ numrit tӫ automjeteve nӫ Qendrat e Kontrollit Teknik gjatӫ kӫsaj periudhe.

Gjithashtu duhet të theksohet qӫ ky numӫr total i mjeteve tӫ paraqitura dhe kontrolluara nӫ kӫtӫ periudhӫ ӫshtӫ rreth 60% mӫ i lartӫ se numri mesatar mujor i mjeteve tӫ kontrolluara gjatӫ vitit 2013 prej rreth 25.000 mjete nӫ muaj.

Nӫ bazӫ tӫ Kodit Rrugor tӫ Republikӫs sӫ Shqipӫrisӫ dhe Kontratӫs Koncensionare, kontrolli teknik i automjeteve mund tӫ kryhet vetӫm nӫ rast se mjeti ka paguar taksat vjetore shtetӫrore pranӫ Drejtorisӫ Rajonale tӫ Shӫrbimit tӫ Transportit Rrugor dhe pӫrgjithӫsisht kӫto veprime kryhen nӫ ambjente pranӫ njӫri-tjetrit. Kjo sjell automatikisht dy radha pӫr pӫrdoruesit e mjeteve.

Kompanina Koncensionare, nӫ bashkӫpunim me Ministrinӫ e Transporteve dhe Infrastrukturӫs dhe Drejtorinӫ e Shӫrbimit tӫ Transportit Rrugor dhe ka marrӫ disa masa pӫr tӫ pӫrballuar kӫtӫ fluks tӫ automjeteve. Ndӫr to mund tӫ pӫrmendim: Zgjatjen e orarit tӫ punӫs pӫr tӫ gjitha sportelet e Drejtorive Rajonale tӫ Shӫrbimit tӫ Transportit Rrugor dhe Qendrat e Kontrollit Teknik deri nӫ pӫrfundimin e kontrollit pӫr tӫ gjitha mjetet e regjistruara nӫ atӫ ditӫ.

Tӫ gjitha Qendrat e Kontrollit Teknik dhe sportelet e Drejtorive Rajonale tӫ Shӫrbimit tӫ Transportit Rrugor do tӫ jenӫ tӫ hapura edhe ditӫt e shtuna me orar tӫ plotӫ.

Pӫr tӫ pӫrmirӫsuar mӫ tej shӫrbimin ndaj qytetarӫve, Kompania Koncensionare ka planifikuar qӫ nӫ vitin e ardhshӫm tӫ fillojӫ aplikimin e sistemit tӫ prenotimit tӫ kontrollit teknik. Gjithashtu Kompanina Koncensionare i bӫn thirrje tӫ gjithӫ pӫrdoruesve tӫ mjeteve qӫ tӫ respektojnӫ datat e kontrollit teknik dhe tӫ shmangin vonesat e pajustifikuara dhe nӫ kundӫrshtim me Kodin Rrugor tӫ Republikӫs sӫ Shqipӫrisӫ. Kjo do tӫ sillte njӫ normalizim tӫ ngarkesӫs nӫ Qendrat e Kontrollit Teknik dhe shpӫrndarje mӫ tӫ balancuar tӫ saj gjate gjithӫ muajve tӫ vitit, duke shmangur kӫshtu situatat problematike.

Ju falenderojmӫ pӫr bashkӫpunimin tuaj.

Shitje e Ankandit i Dyte nga Studio Përmbarimore L.D.C.

NJOFTIM Pershkrimi i pasurise: Objekti: “Truall+Ndërtesë” me sipërfaqe 500 m2, me Nr. pasurie 4/225, Zona Kadastrale nr. 8592, me vol. 24, faqe 135, me adrese e ndodhur ne Lagjia Guerile, Shkodër regjistruar në pronësi të Besnik Rexhep BISHANAKU dhe Fatmir Rexhep BISHANAKU. Çmimi fillestar: 39.680 (tridhjete e nentemije e gjashteqind e tetedhjete) Euro.

Data e shpalljes 08.01.2014 Data e zhvillimit 22.01.2014 deri ne oren 16.00 Ankandi zhvillohet ne ambjentet e STUDIOS PERMBARIMORE L.D.C., Permbarues Gjyqesore Lefter CANAJ te ndodhur ne adresen: Rruga “Myslym Shyri”, Vila 8, Kati 1, Tirane.

Ofertuesit te drejtohen prane STUDIO PERMBARIMORE L.D.C., ose te kontaktojne nepermjet numrit te tel: 0682026575 dhe e-mailit lefter.canaj@yahoo.com ose info@ldc-al.com.

Shitje e Ankandit II nga Studio Përmbarimore L.D.C.

NJOFTIM

Shitje e Ankandit i Pare nga Studio Përmbarimore L.D.C.

NJOFTIM Pershkrimi i pasurise: Objekti: “Apartament” me sipërfaqe 96.20 m2, me Nr. pasurie 62/30+1-3, Zona Kadastrale nr. 2461, me vol. 1, me faqe 172, me adrese e ndodhur ne Permet, Lipe me pale debitore Arjana Jani. Çmimi fillestar: 880.000 (teteqind e tetedhjetemije) Leke.

Data e shpalljes 26.12.2013 Data e zhvillimit 10.01.2014 deri ne oren 16.00 Ankandi zhvillohet ne ambjentet e STUDIOS PERMBARIMORE L.D.C., Permbarues Gjyqesore Lefter CANAJ te ndodhur ne adresen: Rruga “Myslym Shyri”, Vila 8, Kati 1, Tirane.

Ofertuesit te drejtohen prane STUDIO PERMBARIMORE L.D.C., ose te kontaktojne nepermjet numrit te tel: 0682026575 dhe e-mailit lefter.canaj@yahoo.com ose info@ldc-al.com.

Shitje e Ankandit II nga Studio Përmbarimore L.D.C.

NJOFTIM

Pershkrimi i pasurise: Objekti: .“ Truall + Ndertese 2 kateshe”, me siperfaqe 246 m2 truall dhe 200 m2 ndertese 2-kateshe, me Nr. Pasurie Nr. 76/18, Zonen Kadastrale 3852, me adrese Xhafzotaj, Durres, regjistruar ne emer te z.Astrit Hoxha. Çmimi fillestar: 156.800 Euro (njeqind e pesedhjete e gjashtemije e teteqind) Euro.

Data e celjes 10.01.2014 Data e mbarimit 24.01.2014 deri ne oren 16.00 Ankandi zhvillohet ne ambjentet e STUDIOS PERMBARIMORE L.D.C., Permbarues Gjyqesore Lefter CANAJ te ndodhur ne adresen: Rruga “Myslym Shyri”, Vila 8, Kati 1, Tirane.

Ofertuesit te drejtohen prane STUDIO PERMBARIMORE L.D.C., ose te kontaktojne nepermjet numrit te tel: 0682026575 dhe e-mailit lefter.canaj@yahoo.com ose info@ldc-al.com.

Pershkrimi i pasurise: Objekti:“Toke Are”, me siperfaqe 6561 m2 me Nr. Pasurie Nr. 18/13, Zonen Kadastrale 3852, me adrese Xhafzotaj, Durres, regjistruar ne emer te z. Hasan Hoxha.. Çmimi fillestar: 91.840 (nentedhjete e njemije e teteqind e dyzete) Euro.

Data e celjes 10.01.2014 Data e mbarimit 24.01.2014 deri ne oren 16.00 Ankandi zhvillohet ne ambjentet e STUDIOS PERMBARIMORE L.D.C., Permbarues Gjyqesore Lefter CANAJ te ndodhur ne adresen: Rruga “Myslym Shyri”, Vila 8, Kati 1, Tirane.

Ofertuesit te drejtohen prane STUDIO PERMBARIMORE L.D.C., ose te kontaktojne nepermjet numrit te tel: 0682026575 dhe e-mailit lefter.canaj@yahoo.com ose info@ldc-al.com.

Shitje e Ankandit II nga Studio Përmbarimore L.D.C.

Shitje e Ankandit II nga Studio Përmbarimore L.D.C.

NJOFTIM

NJOFTIM

Pershkrimi i pasurise: Objekti:“Toke Are”, me siperfaqe 630 m2 me Nr. Pasurie Nr. 95/105, Zonen Kadastrale 3255, me adrese Sallmone, Durres, regjistruar ne emer te z. Astrit Hoxha. Çmimi fillestar: 7.056 Euro (shtatemije e pesedhjete e gjashte) Euro.

Data e celjes 10.01.2014 Data e mbarimit 24.01.2014 deri ne oren 16.00 Ankandi zhvillohet ne ambjentet e STUDIOS PERMBARIMORE L.D.C., Permbarues Gjyqesore Lefter CANAJ te ndodhur ne adresen: Rruga “Myslym Shyri”, Vila 8, Kati 1, Tirane.

Ofertuesit te drejtohen prane STUDIO PERMBARIMORE L.D.C., ose te kontaktojne nepermjet numrit te tel: 0682026575 dhe e-mailit lefter.canaj@yahoo.com ose info@ldc-al.com.

Pershkrimi i pasurise: Objekti:“Toke Are”, me siperfaqe 832m2 me Nr. Pasurie Nr. 95/107, Zonen Kadastrale 3255, me adrese Sallmone, Durres, regjistruar ne emer te z. Astrit Hoxha. Çmimi fillestar: 9.352 Euro (nentemije e treqind e pesedhjete e dy) Euro.

Data e celjes 10.01.2014 Data e mbarimit 24.01.2014 deri ne oren 16.00 Ankandi zhvillohet ne ambjentet e STUDIOS PERMBARIMORE L.D.C., Permbarues Gjyqesore Lefter CANAJ te ndodhur ne adresen: Rruga “Myslym Shyri”, Vila 8, Kati 1, Tirane.

Ofertuesit te drejtohen prane STUDIO PERMBARIMORE L.D.C., ose te kontaktojne nepermjet numrit te tel: 0682026575 dhe e-mailit lefter.canaj@yahoo.com ose info@ldc-al.com.

Shitje e Ankandit II nga Studio Përmbarimore L.D.C.

Shitje e Ankandit II nga Studio Përmbarimore L.D.C.

NJOFTIM Pershkrimi i pasurise: Objekti:“Toke Are”, me siperfaqe 805 m2 me Nr. Pasurie Nr. 95/109, Zonen Kadastrale 3255, me adrese Sallmone, Durres, regjistruar ne emer te z. Astrit Hoxha. Çmimi fillestar: 8.960 Euro (tetemije e nenteqind e gjashtedhjete) Euro Data e celjes 10.01.2014 Data e mbarimit 24.01.2014 deri ne oren 16.00 Ankandi zhvillohet ne ambjentet e STUDIOS PERMBARIMORE L.D.C., Permbarues Gjyqesore Lefter CANAJ te ndodhur ne adresen: Rruga “Myslym Shyri”, Vila 8, Kati 1, Tirane.

Ofertuesit te drejtohen prane STUDIO PERMBARIMORE L.D.C., ose te kontaktojne nepermjet numrit te tel: 0682026575 dhe e-mailit lefter.canaj@yahoo.com ose info@ldc-al.com.

NJOFTIM Pershkrimi i pasurise: Objekti:“ Pemetore”, me siperfaqe 1000 m2 me Nr. Pasurie Nr. 4/48, Zonen Kadastrale 3051 me adrese Priske e Madhe, Tirane, regjistruar ne emer te z. Astrit Hoxha. Çmimi fillestar: 16.800 Euro (gjashtembedhjetemije e teteqind) Euro Data e celjes 10.01.2014 Data e mbarimit 24.01.2014 deri ne oren 16.00 Ankandi zhvillohet ne ambjentet e STUDIOS PERMBARIMORE L.D.C., Permbarues Gjyqesore Lefter CANAJ te ndodhur ne adresen: Rruga “Myslym Shyri”, Vila 8, Kati 1, Tirane.

Ofertuesit te drejtohen prane STUDIO PERMBARIMORE L.D.C., ose te kontaktojne nepermjet numrit te tel: 0682026575 dhe e-mailit lefter.canaj@yahoo.com ose info@ldc-al.com.

E shtunë-diel, 28-29 dhjetor 2013

15

www.mapo.al

Media

Në çdo vend të botës mediat kanë qëndrime politike, kanë një linjë editoriale. Çështje me rëndësi që shtrohet në këtë pikëpamje është pyetja nëse media i shërben të mirës së vendit dhe shoqërisë.

Nëse ajo i shërben të mirës, pak rëndësi ka vija e saj ideologjike.

Fahri Balliu: Raportet e mia me Berishën, Metën, Bashën dhe Ramën Këndvështrimet dhe kritikat e shkrimtarit, publicistit, njëkohësisht dhe pronar i Gazetës ‘55’, Fahri Balliu, për raportet e medias me pushtetin por dhe me vetveten Është e vështirë të kuptosh sesi një media ideologjikisht e djathtë dhe e afërt me Partinë Demokratike të shenjojë si një nga periudhat më të vështira të ekzistencës së saj tri vitet e fundit të qeverisë ‘Berisha’. Shkrimtari, publicisti e njëkohësisht pronari i Gazetës ‘55’, Fahri Balliu, i njohur për kritikat dhe këndvështrimet shpeshherë radikale ndaj partive politike kryesisht të majta, të bën të kuptosh se nganjëherë raportet me pushtetin ndërlikohen rrugës për shumë e shumë arsye që ai i shpjegon në këtë intervistë për “Mapo”-n.

Si lindi dhe u konsolidua gazeta juaj dhe media e djathtë në përgjithësi?

Gazeta ‘55’ lindi në kuadrin e një situate shumë të rëndë, përsa i përket të djathtës politike shqiptare. Për hir të së vërtetës, media e djathtë në Shqipëri nuk është se ka ndonjë histori të përshkruar si vijë ideologjike. Madje, shpesh parti ose media që e kanë pretenduar atë, në fakt kanë arsyetuar si të majta. Në këto kushte në vitin ’97, që ishte një vit shumë i vështirë për këtë ideologji, solli si nevojë të domosdoshme daljen e Gazetës ‘55’, e cila zuri një vend të munguar në shtypin shqiptar. Gazeta ‘55’ është një gazetë me prirje të forta antikomuniste. Këtë e ka bërë me eksplorimin e dramës dhe tragjedisë që shkaktoi komunizmi në Shqipëri. Ky është një mision shumë fisnik, për shkak se në Shqipëri nuk pati ndëshkim ligjor të krimeve të komunizmit ashtu siç pati në shumë vende të tjera. Shtylla e dytë ku mbështetet kjo gazetë me pikëpamje të djathta është karakteri i theksuar patriotik. Nga kjo pikëpamje, ajo zgjedh pozicionet dhe miqtë ndërkombëtarë me të vetmen vijë perëndimore, atë euro-atlantike, ku vendin kryesor e zënë Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Për këtë arsye, është një gazetë e hapur për opsionet e zgjidhjeve amerikane në Shqipëri, Kosovë dhe botë dhe sigurisht dhe ato të BE-së. E treta që shkon me versionin ideologjik të djathtë është historia e krishterimit shqiptar, e cila mbrohet dhe pasqyrohet në këtë gazetë jo vetëm si kulturë e thellë shpirtërore kombëtare, por duke marrë pozicione në përplasjet e qytetërimeve të sotme. Mbi këto tri shtylla të rëndësishme gazeta nxit reforma të thella kapitaliste në Shqipëri, i përkrah ato dhe përpiqet të jetë në avangardë të drejtimit të fateve tona kombëtare përmes një programi të djathtë ekonomik politik dhe shpirtëror.

Ka media vërtet të djathta në Shqipëri?

Unë mendoj që gazeta me koncept ideologjik të djathtë nuk ka. Por duhet theksuar se shtypi i majtë në të gjithë botën nga pikëpamja e volumit është shumë herë më i madh sesa mediat e djathta, për shkak se vetë programi i majtë i drejtohet çdo individi të shoqërisë; nga minatori deri tek presidenti. Ndërsa e djathta i drejtohet individit faktor në shoqëri, me vlera në komunitetin ku jeton, me vlera të larta intelektuale dhe ekonomike, dhe ia lë në dorë atij udhëheqjen e vendit.

Si ka evoluar media opozitare në Shqipëri?

Media opozitare në Shqipëri ka lëvizur në bazë të pushteteve. Problemi është se mediat nuk duhet të jenë opozitare vetëm me pushtetet. Në radhë të parë një media duhet të jetë opozitare me gjithçka që cenon dhe ndikon te kombi dhe fati i tij. Këtë përmasë mediat shqiptare nuk e kanë dhe jo vetëm kaq, por ka nga ato që u shërbejnë negativisht

çështjeve të ndryshme kombëtare, siç ishte për shembull çështja e armëve kimike në Shqipëri. Personalisht mendoj se refuzimi ishte një nga gafat më të mëdha të qeverisë, por dhe mediave që e mbështetën. Unë jam deklaruar publikisht pro ardhjes së armëve. Koha do të tregojë se kjo ka qenë një ndër gabimet më fatale të kohës.

Si kanë qenë raportet mes medias dhe pushtetit këto 20 vjet?

Në faza të ndryshme media në raport me pushtetin ka qenë mirë, më pak mirë ose dobët. Në të gjitha rastet shërbimi ndaj pushtetit është diçka normale kur përputhet me vijën editoriale të gazetës. Në qoftë se ti beson tek e djathta duhet ta mbështesësh atë, por këtu unë bëj një autokritikë të thellë; mbështetja ndaj një qeverie nuk do të thotë të fshehësh gabimet e saj, edhe pse ajo mëton në vijën tënde të djathtë. Çfarë do të thuash me këtë?

Mund të ketë ministra apo veprimtari, të cilët kanë punuar dhe janë vënë në kundërshtim me programin e vetë partisë dhe në kundërshtim me vijën editoriale të gazetës. Në këtë kuptim, gjatë tetë viteve të pushtetit të djathtë edhe Gazeta ‘55’ ka gabuar, duke mos i bërë publike disa nga veprimet tepër të gabuara, për mua, të ministrave të caktuar apo dikastereve por dhe vendimeve që janë marrë.

Cilat kanë qenë periudhat më të vështira për gazetën tuaj?

Dy kanë qenë periudhat më të vështira; ’97 kur u themelua gazeta, dhe dy vitet që pasuan. Por po kaq të vështira kanë qenë dhe tri vitet e fundit të qeverisë ‘Berisha’.

E çuditshme kjo e fundit. Ju jeni konsoliduar tashmë si një gazetë e djathtë dhe duket pak e pabesueshme që një nga periudhat e vështira për ju të kenë qenë tri vitet e fundit të qeverisjes së djathtë. Cilat janë arsyet?

Siç e përmenda më lart, gazeta nuk pajtohej me sjelljen e disa ministra të kabinetit ‘Berisha’ dhe zotëronte dokumente serioze të shërbimit të tyre në kundërshtim me programin e reformave të Berishës. Ishte vetëm fuqia e Berishës që e mbante dhe e suportonte këtë pengesë të madhe. Në këtë pikë ne kemi qenë të palëkundur si në mbrojtjen e Berishës dhe në mospërkrahjen e këtyre ministrave.

Disa raste janë bërë publike edhe pse jo në masën e duhur dhe për këtë bëj autokritikë. Individualisht, lufta ka qenë shumë e rreptë. Mediat shqiptare janë ende të brishta me gjithë këto dallgë që kemi kaluar. 23 vjet nuk është kohë e mjaftueshme për t’u konsoliduar, ndaj mediat kanë nevojë për kujdesin dhe mbështetjen e shoqërisë shqiptare dhe ngritjen e mekanizmave kapitalistë të qeverisë që duhet të inkurajojë rubrika të posaçme apo emisione të cilat kanë rëndësi kombëtare.

Si mund t’u mbijetojë një media presioneve që vijnë nga qëndrimet e saj kritike?

Kostoja është e lartë. Në opozitën e parë, Gazeta ‘55’ u përball me 136 padi gjyqësore, ku 85 ishin nga Vlora, për shkak se mbajtëm qëndrim kritik ndaj ngjarjeve të ’97 dhe ishim vetëm ne që bëmë ekspertizën e asaj që kishte ndodhur në Vlorë. Ishte betejë jashtëzakonisht e egër. Edhe në vitet që pasuan patëm kosto sepse jo të gjithë e kuptojnë, qoftë ed-

Diplomë ekselence në Rumani

Shkrimtarit dhe botuesi Fahri Balliu, është vlerësuar së fundmi me “Diplomë ekselence” nga ana e Ministrit të Punëve të Jashtme të Rumanisë për kontributin e dhënë në bërjen të njohur në Shqipëri, të disa nga veprat fondamentale nga letërsia, historiografia dhe filologjia rumune. Gjithashtu, me të njëjtin motivacion, ai është vlerësuar me një diplomë dhe nga ana e Lidhjes së Shqiptarëve të Rumanisë. he nga kabineti i një qeverie të djathtë, se çfarë roli ka një gazetë. Gjithsesi, media në faza të ndryshme të zhvillimeve politike e gjen veten në situata jashtëzakonisht të vështira. Por ne jemi mbrojtur me mënyrat tona. Gazeta që unë drejtoj p.sh, nuk ka përfituar reklamë në tetë vitet e pushtetit të Sali Berishës, edhe pse ka qenë në mbrojtje të qeverisë së tij. Ishin media të tjera që edhe pse të majta bënin kompromis me qeverinë dhe përfitonin nga reklamat qeveritare. Këto ishin media të blera. Presionet vijnë në mënyra të ndryshme edhe për një pronar mediash. P.sh, unë kam disa media televizive që nuk dal dot se më kanë bllokuar, ashtu si dhe leximin e gazetës. Arsyeja është se nuk e përballojnë dot kritikën. Personalisht mendoj se kjo është një nga censurat më të pështira. Mediat që më pengojnë mua janë mediat që mbështesin Edi Ramën.

Meqë biseda shkoi te liderët, si i keni raportet me Sali Berishën?

Me Sali Berishën kam një përputhje totale të programit të tij dhe koncepteve të tij për zhvillimin e vendit por dhe zhvillimet kombëtare e ndërkombëtare. Kam qenë, jam dhe do të jem një mbështetës i fuqishëm i tij. Jemi lidhur sepse mendojmë njësoj për këto çështje.

Po me Ilir Metën? Flitet se keni lidhje të ngushta me të?

Ilir Meta është miku im personal dhe mendoj se është shpresa e reformimit të së majtës. Është njeriu tek i cili kanë të gjithë shpresën që do të mbajë dorën e mbrapshtë dhe të vrazhdë të Edi Ramës.

Ai ka qëndrime të mira kombëtare dhe ka një luajtur rol veçanërisht me Preshëven, Kosovën dhe shqiptarët e Maqedonisë. Ne përpiqemi të gjejmë ato pika që përputhen me çështjet dhe nevojat tona kombëtare. Përsa i përket programit politik, Ilir Meta është simboli i koncepteve të majta dhe ai është socialisti tek i cili duhet të shkojnë socialistët.

Me Edi Ramën?

Nuk kam asnjë raport me të, por kam kurajën që po të bënte ndonjë gjë të mirë, do ta thosha më me çiltërsi sesa ata që i lëpihen. Por ende nuk po shoh ndonjë punë të mirë, përkundrazi jam shumë i trishtuar që ai ka vënë në krye të veprimtarisë së vet policinë me një besnik të verbër. Këtu punët i zgjidh policia dhe nuk merren në konsideratë as vendimet e gjykatave, as vendimet e institucioneve, as gjykimi i prokurorisë. Ai ka vënë në rend të parë policinë dhe kjo është shenjë e zezë.

Me Lulëzim Bashën, liderin e ri të PD? Është si njeri politik, autostrada më e re e shtruar ndonjëherë në kontekstin historik të Shqipërisë. Ka një çiltërsi që i thith bashkëpunëtorët dhe adhurohet nga të huajt. Atij nuk mund t’i kërkosh në një ditë atë që dikujt ia ke kërkuar për

20 vjet. Basha ka një problem historik, sepse ai matet me një mal si paraardhësi Sali Berisha, kurse gjithë të tjerët maten me fusha, madje edhe me moçale në ndonjë rast të veçantë.

Ka një opinion se media juaj përdor një g juhë të vrazhdë e shpesh agresive ndaj çështjeve të caktuara por dhe individëve... Ju keni një koment për këtë?

Pse, çfarë gjuhe duhet të përdoret përballë objektit që ka në fokus media që unë drejtoj; ekzaminimin e krimeve të komunizmit...Po flasim për njerëz që kanë vrarë. Gazeta si ‘55’ duan edhe pak kohë të themelojnë tradicionin dhe lexuesin që t’i pranojnë ato çfarë shkruhen, si të vetmet versione të cilat nuk lënë që të përsëritet një e keqe shoqërore që ka kaluar. Gazeta të tilla kërkojnë inteligjencë, kërkojnë kulturë. Përkundrazi, kjo është gjuha e së vërtetës mbi një fat tragjik të shqiptarëve dhe fatet tragjike e dramatike me të cilat merret kjo gazetë nuk mund të kenë gjuhën e spikerit të ballos. Nuk ka gjuhë më të shëmtuar sesa sulmet ndaj familjes së ish-kryeministrit; ajo, mendoj unë, është gjuhë e vrazhdë deri në perversitet. Kurrë ndonjëherë ndonjë media e djathtë nuk e ka kaluar gjuhën e vrazhdë zhdanoviste të mediave të majta, të cilat nuk kanë kufij në pasqyrimin e zezonave të jetës njerëzore, siç ishte rasti i krimit pedofilik dhe interpretimit të tij në një gazetë, e cila që atë natë duhej mbyllur. Ajo është gjuhë e vrazhdë.

E ka fituar media bastin me të vërtetën?

Për mendimin tim, shtypi i shkruar ka një bast të vështirë me të vërtetën. Raporti me të vërtetën është në fund të fundit bast i rëndësishëm profesional dhe shërbimi i medias ndaj shoqërisë. Media është gjithnjë në përpjekje për ta fituar këtë bast. Ka raste që e fiton dhe raste që e humbet. Ka raste që është e orientuar por dhe e çorientuar.

Megjithatë, secila përpiqet të thotë të vërtetën në atë që beson. Koha pastaj është ajo që tregon se cila është e vërteta. Çfarë alternativash ofroni ju për ta nxjerrë median nga varësia ndaj pushtetit?

Varësia nga politika ndryshon nga varësia ndaj pushtetit. Varësia nga pushteti është një problem, por kur programi i medias tënde përputhet dhe me pushtetin, siç ndodh në të gjitha vendet e botës, nuk përbën problem. Koncepti i medias së pavarur është përrallë. Nuk ka media të pavarur. Media duhet të jetë e pavarur nga e vërteta dhe mos e vërteta. Në çdo vend të botës mediat kanë qëndrime politike, kanë një linjë editoriale. Çështje me rëndësi që shtrohet në këtë pikëpamje është pyetja nëse media i shërben të mirës së vendit dhe shoqërisë.

Nëse ajo i shërben të mirës, pak rëndësi ka vija e saj ideologjike.

Intervistoi: A.Tuci

CMYK

16

e shtunĂŤ-e diel, 28-29 dhjetor 2013

www.mapo.al

Kalendarët

Të zhveshur për një kauzë

Ndarja.

Kërkohet një manual Nga Iva Tiço

Studentë të Oxford-it, gra ushtarakësh, mjekë, këtë fundviti kanë të përbashkët pjesëmarrjen në disa kalendarë. Ku kanë pozuar nudo, për hir të një kauze të rëndësishme bamirësie faqe 20

faqe 20

personzh single & The City privatësi Fenomen Çdo të shtunë e të diel

www.mapo.al

personazh

Rezarta

Shkurta Projektet e mia kanë kryefjalë vajzën Këngëtarja Rezarta Shkurta ndan emocionet e ardhjes në jetë të vajzës së saj Hera dhe zbulon sesi ia ka ndryshuar jetën mëmësia. Aq sa ka hequr dorë nga gjithçka për të shijuar atë që e quan kryevepra e saj më e madhe. faqe 18

përtej privatësisë

Jo vetëm modele e suksesshme në tregun e modës në Shqipëri dhe Europë, jo vetëm menaxhere për rekrutimin e modeleve të rinj, por Afroviti Goge di të jetë edhe një studente model, duke i ndarë ditët në mjediset e Universitetit Europian të Tiranës ku studion për Shkenca komunikimi, ndonjë eveniment glamour siç ishte pjesëmarrja në konkursin “Miss Earth 2013” në Filipine

Afroviti Goge

Studentja model(e) Një modele në të gjitha fushat, por ama kur vjen mbrëmja asnjë veshje nuk i duket më e bukur se pizhamet e saj... faqe 19

Faqe 17

18

E shtunë - e diel 28-29 dhjetor 2013

www.mapo.al

personazh Këngëtarja Rezarta Shkurta ndan emocionet e ardhjes në jetë të vajzës së saj Hera dhe zbulon sesi ia ka ndryshuar jetën mëmësia. Aq sa ka hequr dorë nga gjithçka për të shijuar atë që e quan kryevepra e saj më e madhe.

Foto: Edvina Meta

Rezarta Shkurta

Kryevepra ime me emrin Hera E

dinte që jeta e saj do të ndryshonte rrënjësisht qyshse mori lajmin se do të sillte në jetë një fëmijë. Kur e mori në krahë për herë të parë vajzën e saj dy muaj më parë e kuptoi se ky ndryshim kishte qenë për mirë.

“Sot kur kthej kokën mbrapsht më duket bosh jeta ime pa Herën. Ka vetëm 2 muaj në duart e mi dhe 9 muaj brenda meje dhe me duket sikur kam një jetë të tërë që puth” – thotë Rezarta nga telefoni duke shtuar me buzëqeshje se teksa e mban në krahë vajzën e saj i duket sikur i flet me aty sytë e veckël plot shkëlqim.

Këta dy muaj i përshkruan si më të bukurit e jetës e thotë se i kanë fluturuar aq shpejt sa nuk e ndjen as lodhjen e netëve pa gjumë e as lodhjen dhe frikën kur e ushqen, kur e ndërron, kur i bën banjë, kur e çon në konsultat me pediatrin...

“Shpesh kisha dëgjuar mikeshat e mia për lodhjen, për nevojën e një dadoje. Dhe më trembte pak pasi kam qenë g jithmonë kundër dadove. Nuk do doja një e huaj të merrej me engjëllin tim, mirëpo nuk flisja pasi nuk e dija sa do ia dilja për t’ia dalë. Tani e them me plot bindjen se nuk është aspak e lodhshme, nëse e bën me dashuri dhe sigurisht bisedon me veten qe kjo pune është e jotja dhe e askujt tjetër. Pagjumësia apo çdo punë që ka emrin Hera për mua nuk është lodhje por kënaqësi.” – vijon ajo.

Tani ditët e saj mbajnë kryefjalën Hera, e cila e shkëputur nga angazhimet profesionale krejtësisht.

Tani evenimentet ku merrte pjesë dikur si festivalet e këngës i ndjek nga shtëpia teksa përkund vajzën dhe kjo i fal lumturi. Duket se e bija ia ka mbushur aq shumë ditët sa nuk i mungon karriera e jo vetëm kaq por Rezarta thotë se nuk ka asnjë projekt tani, veçse të qenit mama me kohë të plot. “ Ndihmesë është dhe puna ime ku shefi im është Rezarta. Kjo më lejon të jem një mama me kohë të plotë derisa unë ta ndjej të nevojshme. Di vetëm të them që mbi gjithçka është Hera dhe mirëqenia e saj, kështu që karriera pret. Për momentin po shijoj kryeveprën time” –rrëfen ajo duke shtuar se lindja e vajzës erdhi pikërisht në kohën e duhur , atëherë kur jo vetëm Rezarta por edhe bashkëshorti i saj Ermali ishin gati për t’u bërë prindër. “Ermali ndihet i lumtur si çdo prind. I dashuruar dhe i lumtur dyfish pasi vajza jonë është një kopje në miniaturë e babushit të saj”- zbulon e lumtur Rezarta që është mamaja e një vajze, të cilën e ka pagëzuar edhe me emër perëndeshash si Hera, bashkëshortja e Zeusit në Mitologjinë greke. Emrin e sugjeroi nena ime dhe unë u dashurova me dëgjim të parë”.

Tani është në fazën e zbulimit dhe shijimit të kësaj ndjesie të re që ka pushtuar dhe ndryshuar jetën e saj. Buzëqeshja e parë që i ka falur e bija, aroma prej engjëlli, butësia e lëkurës së saj, ngjashmëria e syçkave me njeriun që ajo dashuron... “Nuk di ta përshkruaj

Shpesh kisha dëgjuar mikeshat e mia për lodhjen, për nevojën e një dadoje. Dhe më trembte pak pasi kam qenë gjithmonë kundër dadove.

Nuk do doja një e huaj të merrej me engjëllin tim, mirëpo nuk flisja pasi nuk e dija sa do ia dilja për t’ia dalë. Tani e them me plot bindjen se nuk është aspak e lodhshme, nëse e bën me dashuri

këtë ndjesi sepse është e papëshkrueshme. Sado të të thonë se është magjike, nuk e kupton derisa ta provosh personalisht. Mbaj mend shijen që më dha puthja e parë.

Ishte hyjnore. Do të jetë me mua derisa të kem frymë”, tregon Rezarta ndërsa shënon për ta mbajtur mend çdo eksperiencë të parë të së bijës e për t’ia rrëfyer më vonë me dashuri kur ajo të rritet dhe ta pyesë sesi ka qenë e vogël. Feston çdo muaj datën e saj të lindjes, shënon në kalendar vizitat te pediatri dhe ndjen krenari kur e komplimentojnë për bukurinë e vogëlushes së saj, e ka shënuar për të mos e harruar kur e takoi të bijën për herë të parë të sapolindur, kur i shoqi e mori në krahë, sesa u lumturuan gjyshërit kur e panë, mrekullohet kur sheh habinë në gojën e vockël dhe sytë kureshtar që fiksohen te fluturat mbi djep që rrotullohen dhe lëshojnë muzikë paqësore, zgjohet natën për ta parë sesi fle, e merr në shtratin e saj për ta mbështjell me ngrohtësi, gëzon si fëmijë kur zgjedh rrobat e vogla në ngjyrë rozë dhe shqetësohet nëse ajo nuk ka pirë sa duhet qumësht dhe zemrën e ka plot gëzim kur uron Festat për miqtë, bashkë me anëtaren e re të familjes. “Kam aq lumturi brenda zemrës sime sa ndonjëherë më duket sikur kam flutura që më lëvizin tërë kohës në kraharor”.

Teksa dekoron shtëpinë për festa dhe bën bilancin për vitin që po lë pas, shpreson që edhe viti tjetër t’i falë po aq lumturi.. “

E shtunë - e diel 28-29 dhjetor 2013

19

www.mapo.al

pertej privatësisë Jo vetëm modele e suksesshme në tregun e modës në Shqipëri dhe Europë, jo vetëm menaxhere për rekrutimin e modeleve të rinj, por Afroviti Goge di të jetë edhe një studente model, duke i ndarë ditët në mjediset e Universitetit Europian të Tiranës ku studion për Shkenca komunikimi, ndonjë eveniment glamour siç ishte pjesëmarrja në konkursin “Miss Earth 2013” në Filipine apo angazhime sensibilizuese në ndihmë të fëmijëve me leucemi. Një modele në të gjitha fushat, por ama kur vjen mbrëmja asnjë veshje nuk i duket më e bukur se pizhamet e saj...

Afroviti Goge

Studentja model(e)

Cili është mëngjesi yt i rutinë?

Zgjohem , ha një mëngjes të pasur , pi kapuçino në universitet dhe.... leksion pastaj.

Cili do të ishte mëngjesi yt ideal?

Të zgjohesha në orën 12 të drekës, të më servirnin mëngjesin prapë shumë të pasur, pasi për mua është vakt i rëndësishëm, dhe të pija diçka ne bregdet me miqtë e mi për t’u zgjuar në humor. J Jashtë shtëpisë, cili është vendi i preferuar për kafen e mëngjesit?

Përveç universitetit , në bllok te «Peper lounge» Me kë dëshiron të jesh në këtë gjerbje kafeje, mëngjesi?

Me miqtë e mi.

A të pëlqen puna që bën, profesioni që ke?

Po sigurisht!

A i devijon shpesh detyrimeve apo afateve ditore që ke?

Ndodh, por mundohem të ndodhë sa më rrallë.

Cila është “gënjeshtra e bardhë” më e përdorur në kësi rastesh?

Kishte trafik, ose kam dhimbje koke.

J A je dembele? Nëse po kur të ka kushtuar më shumë ky dembilizëm?

Jo nuk jam dembele.

Ku të zë dreka zakonisht?

Në Universitet ose në punë.

Cilat janë restorantet më të preferuara për drekën tënde?

Restorant «Era» , «La Voglia» ose «Peper Lounge» Fton apo të ftojnë më shpesh për dreka?

Edhe ftoj edhe më ftojnë.

A je kursimtare?

Jo, fatkeqësisht! E kam problem të menaxhoj paranë .

A ke në rit gjumin, apo pushimin e drekës?

Do doja shumë, por nuk e kam më.

Kur ke qenë e vogël a ta kanë diktuar prindërit, pushimin e detyruar të drekës? Bëje rrenga për t’i shpëtuar?

Po e kisha të detyruar pushimin e drekës. Nuk bëja rrenga, kam qenë e bindur e vogël. Çfarë ke ruajtur që nga fëmijëria?

Foto , miq ,ditarë , video , dhurata e kujtime plot.

Cila është koha, që mbart për ty

kujtimet më të bukura?

Mosha që po jetoj , këto 4 vitet e fundit.

Po kujtimet e hidhura? Çdo moshë ka pasur periudha ose momente jo të këndshme, por nuk mund të përkufizoj një moshë fikse. Ç’ndodh me sekretet e tua? I rrëfen diku, i shkruan diku, i mban vetëm për vete...?

Mamaja ime është edhe mikja ime më e mirë , po ashtu edhe motra , me të cilat flas shumë hapur e pa probleme.

Ke mbajtur ditar?

Po, kur kam qen e vogël deri ne moshën 13 vjeçare. Çfarë ka në portofolin tënd?

Kartë identiteti , Patentë , kartëvizita të ndryshme , para si edhe foto e babait tim.

Në mëngjes e gjen gjithmonë menjëherë atë që kërkon në dollapin e rrobave?

Po, jam shumë e rregullt dhe kujdesem për rrobat e gjërat e mia dhe i gjej nëse motra ime nuk ka bërë rrëmujë në dollapin tim . J Cila është ngjyra që mbizotëron në shtëpinë tënde?

Bezha dhe bojëkafe.

Ekziston një aromë të cilën ti e preferon për produkte kozmetike, ushqime të paketuara, aromatizues ambienti apo makine?

Unë pëlqej aromat e forta ne përgjithësi si parfumi i Tom Ford “Black Orchid”, “Alien” ose Calvin Klein “Euphoria” Çfarë CD ke në makinë?

Muzikë shqiptare moderne , Beyonce , Hip-hop . Çfarë muzike ke zile telefoni?

Muzikën tipike të Iphone-it .

A ke miq të vjetër? Nëse po a takoheni shpesh me ta?

Po, kam sigurisht! Jeta na ka bërë të marrim drejtime të ndryshme: një mikeshë e imja studion jashtë , tjetra është bërë me bebe, por ama kur takohemi zëre se nuk ka kaluar asnjë ditë pa u parë .

A je e hapur për miqësi të reja apo duhet kohë e prova për t’u bërë mik i yti?

Me kalimin e viteve është akoma më e vështirë të bësh miqësi të reja .

Ku rri zakonisht me miqtë?

Kafene , restorante , kinema dhe

Të zgjohesha në orën 12 të drekës, të më servirnin mëngjesin prapë shumë të pasur, pasi për mua është vakt i rëndësishëm, dhe të pija diçka ne bregdet me miqtë e mi për t’u zgjuar në humor. :)

Po, kam sigurisht!

Jeta na ka bërë të marrim drejtime të ndryshme: një mikeshë e imja studion jashtë , tjetra është bërë me bebe, por ama kur takohemi zëre se nuk ka kaluar asnjë ditë pa u parë . mbledhje për letra ose filma në shtëpitë e njëri-tjetrit.

Në ç’orë mbyllesh zakonisht në shtëpi?

Nuk kam një orar të caktuar. Varet nga sezoni universitetit , stinët.

Pra kur mbaron zakonisht dita jote?

Kur mbaroj punët e mia .

Cila është mbrëmja e zakonshme në shtëpinë tënde?

Film , kokoshka me qenin tim

«Pinkin» ose ndonjë libër i bukur .

Po idealja, cila do të ishte?

Në Majemi me shoqërinë. J Kur shkon për të fjetur?

Vonë fatkeqësisht. Pas mesnate. Puna dhe interneti na kanë dëmtuar shume gjumin dhe regjimin.

Cila është uniforma jote e gjumit?

Pizhama të thjeshta.

Kush është njeriu i fundit që i thua “Natën e mirë dhe gjumë të ëmbël”?

Hahahaha... kjo është sekret.

20

E shtunë - e diel dhjetor E shtunë - e 28-29 diel 13-14 prill2013 2013 www.mapo.al www.mapo.al

fenomen Studentë të Oxford-it, gra ushtarakësh, mjekë, këtë fundviti kanë të përbashkët pjesëmarrjen në disa kalendarë. Ku kanë pozuar nudo, për hir të një kauze të rëndësishme bamirësie

single and the city

Iva Tiço Kjo rubrikë është trillim. Çdo përkim me ngjarje dhe personazhe realë nuk është aspak i rastit

Ndarja. Kërkohet një manual

Kalendarët Të zhveshur për një kauzë Rugby pa uniforma

K

anë veshur vetëm çorapet e këpucët e uniformës sportive të ekipit të rugby-së së Universitetit të Oxford-it dhe kanë dalë nëpër qytet për të pozuar të zhveshura, për të mbledhur fonde për fushatën e ndërgjegjësimit për sëmundjet mendore. Vajzat e kanë përshkruar atë ditë si “shumë qesharake, shumë të ftohtë, por që absolutisht ia vlente sepse u bë për një kauzë të mirë”. Studente të niveleve të ndryshme, përfs h i r ë d h e do kt o r at u r ë n n g a shtete të ndryshme kanë ekspozuar trupat e tyre atletikë në

shërbim të fushatës “Mind your head”. Kalendari kushton 10 paund dhe 1 paund prej secilit shkon automatikisht për këtë fushatë. Pak ditë më pas, djemtë e ekipit paralel kanë bërë të njëjtën gjë për të rivalizuar me ekipin femëror që shënoi shitje rekord me kalendarin e tij menjëherë pas hedhjes në treg. Edhe ata janë zhveshur për një kauzë, atë të luftës kundër kancerit të gjirit të gruas. Askush nuk refuzoi para kësaj sfide. Anëtarët e Oxford University Rugby Club First XV, të njohur si Blues, janë fotografuar në 12 mjedise të njohura të Oxford-it.

Gratë e ushtarëve zhvishen për kalendar Një grup bashkëshortesh të ushtarakëve britanikë sfiduan temperaturat minimale në brigjet arktike dhe malet e Skocisë për të realizuar një set fotosh nudo. Vajzat, pjesë e “Garrison Girls” një fondacion që ndihmon të kthyerit nga lufta për të përballuar traumën e konflikteve, për herë të parë pozuan përpara aparatit profesionist për të realizuar kalendarin 2014. Të ardhurat nga shitja e këtij kalendari do të shkojë për fondacionin për t’u përdorur më pas për përballimin e traumave të ushtarëve që kthehen nga konfliktet

Mjekët, nudo për kancerin e testikujve Fotot provokuese të mjekëve dhe infermierëve të stafit mashkullor të Wonsbeck General Hospital, Londër, i përkasin një fushate sensibilizuese për të ndërgjegjësuar meshkujt për problemin e kancerit në testikuj.

Phil Stamp, një konsulent për aksidentet dhe emergjencat në Wansbeck Hospital është shprehur: “Kanceri në testikujt zakonisht ndodh tek të rinjtë dhe njerëzit kanë turp të flasin. Kalendari i 2014-ës është një mënyrë zbavitëse për të sensibilizuar”. Nëse të rinjtë e shohin këtë kalendar dhe do të bëjnë vizita te mjeku, kjo është një gjë e mirë për t’u diagnostikuar në kohë dhe për të shpëtuar jetën e tyre.

K

ushedi sa herë keni lexuar nëpër revista femërore tituj të tipit “Pesë mënyra për të çmendur një djalë”, “Shtatë strategji për të fituar një vend pune”, “Dhjetë mënyra për ta bërë atë të të kërkojë dorën”, “Tre mënyra për të humbur dhjetë kilogramë në tre ditë” (vetëm të jesh idiote ta besosh këtë të fundit)… Por në gjithë këto vite investimi të rregullt në blerje revistash për zonja e zonjuasha, po si s’më zuri syri një herë të rreshtohen rregulla që të tregojnë se si të ndahesh?

Jo të tipit ‘si t’i thuash atij, që mes jush ka marrë fund’, se po arrite në këtë pike, ti nuk është se e vret shumë mendjen. Por nga ato këshillat e tipit ‘si të përballosh një ndarje që nuk e ke kërkuar vetë’. Të mos u ketë shkuar mendja vallë atyre që bëjne revistat, se femrat kanë dhe të tilla halle? Të mos u ndodhë në jetën e tyre vallë që nuk e fusin në revistë? Apo nuk e kanë parë kurrë serialin “Sex and the city”, ku vetë Carrie bën listën e saj… Dhe të gjitha ne mbajmë mend një dhe vetëm një, që funksionon gjithmonë: të kesh pranë një grup mikeshash që të durojnë, edhe nëse ti je në ditën tënde më të keqe dhe dinë të thonë atë që duhet: që më mirë që ndodhi kështu (këtë mund t’ia thoje dhe vetes, por kur ta thonë të tjerët, të duket çik si më e vërtetë).

Me një grup të tillë mikeshash, në një ditë të mirë kësaj radhe, kur asnjëra nuk është zemërthyer, mendojmë të bëjmë një listë të tillë. Në krye të listës së përvojavë të secilës, një rregull kryesor: Me kalimin e kohës shërohen të gjitha plagët (epo si të jesh mirë siç jemi ne tani, domosdo, të tilla thagma do nxjerrësh, si të ndonjë politikani në televizor që thotë që gjërat e mira janë të mira). Por problemi i madh është si t’ja bësh kur ajo koha që shëron plagët nuk ka kaluar dhe ndërkohë ti je në ato ditët e para, kur plaga është e majisur keq. Këtu kemi nevojë për ca rregulla, nga ato që ndihmojnë të mos ndihesh më keq.

Si fillim duhet të ruhesh nga telefoni. Që të mos e marrësh në dy të natës dhe të qash se nuk rri dot pa të. Që të mos i shkruash, kur nuk rri dot pa të. Që të mos i bësh zile me numër privat, thjesht për të parë nëse e ka të hapur apo të fikur (se çfarë do marrësh vesh nga kjo, një dreq e di, por ja që të gjitha femrat pohojnë se e kanë bërë këtë së paku një herë në jetë).

Nëse nuk ia del dot ta lësh mënjanë telefonin, atëherë shkruaja mesazhin, por mos e nis, thjesht ruaje për ta nisur një ditë tjetër. Duke shpresuar se ajo dita tjetër, s’do vijë kurrë derisa të kesh arritur tek ajo koha kur janë shëruar gjithë plagët.

Pastaj sa të kalojë kjo koha e “zisë” do mundohesh ta zësh kohën sa më mirë të mundesh. Palestra funksionon gjithmonë. Po aq sa shoppingu. Sidomos nëse ke edhe mundësitë që të blesh ndonjë nga ato këpucët me takë të lartë që bën nja 400 euro. Sa më të larta takat dhe çmimi, aq më e lartë është kënaqësia. Por edhe pastrimi i shtëpisë është dorë me një në të tilla raste (dhe 400 eurot që nuk i kemi, këtu nuk i harxhojmë). Sidomos nëse bëjmë ndryshime thelbësore, që nga përmbysja e sirtarëve e deri në ndërrimin e vendit të mobiljeve. Eshtë shumë më mirë dhe shumë më e nevojshme sesa prerja e flokëve apo lyerja me fije që bëjnë 90 përqind e femrave. Apo drejtimi nëse iI ke kaçurrela dhe bërja me kaçurrela nëse i ke të drejta.

Përpara duhet të vishesh dhe njëcik bukur. Domethënë të bëhesh e hatashme. Jo sepse mund të takosh rastësisht atë që të ka thyer zemrën, por sepse ia vlen të bësh ca koka të kthehen kur kalon ti. E meqë ra fjala tek këto takimet e rastësishme, mirë është të shmangen të gjitha pikat në qytet ku Ai rriskon të të dalë përpara. Një hartë me udhë të sigurta dhe udhë të pasigurta, mirë është të vizatohet në mendje (jo në letër se do lësh nam po ta kapi njeri).

Pastaj ia vlen të dalësh fundjavave. Por pa e tepruar me alkoolin, sepse në fund të mbrëmjes, kur truku në fytyrë ka nisur të të tregojë nja dhjetë vjet më të madhe e më të lodhur, do nisësh të mendosh për atë. Dhe do duash ta marrësh në telefon. Ose t’i nisësh sms. Ose t’i bësh një thirrje me numër privat, sa për të parë nëse i shkon thirrja apo jo…

Mos! Ja ku jemi prapë te telefonat. A thua manuali i ndarjes në ditët e sotme paska vetëm një pikë: bëji derman vetes dhe zhduk celularin! Kur nuk ishte shpikur celulari, ndarja paska qenë gjëja më e thjeshtë në botë.

Epo kot nuk thonë që ne jemi brez që paska lindur për të vuajtur!

Botimi

Botime Një formulë juridike, çelësi për të shpjeguar harmoninë fetare

Për identitetin dhe dallimet racore, fetare

Si një “ishull” me shumicë islame në një gadishull ku mbizotëron ortodoksia, Shqipëria ka zgjuar interesin e studiuesit italian Giovanni Cimbalo, profesor në universitetin e Bolonjës, për të analizuar veçoritë e marrëdhënieve mes shtetit dhe komuniteteve fetare...

Çështja që po shqetëson sot Amerikën të autorit dhe politologut zëmadh, Samuel P. Huntington. Një libër studimor, i bazuar në të dhëna dhe analiza të tyre, në librin e fundit të autorit i cili e botoi këtë libër një vit...

recensë personazh pyetsori shënime vitrina Çdo të shtunë / dielë www.mapo.al

recensa

Luljeta Lleshanaku

Në mungesë të kritikës

Jam përpjekur të kuptoj modestinë e shkrimtarëve të mëdhenj, një lloj modestie që buron natyrshëm brenda tyre, dhe jo një maskë. Dhe shpjegimi im ka qenë që ata vërtet janë të pakënaqur me veten, sepse punën e tyre nuk e masin me suksesin, por me potencialin e brendshëm, akoma të parealizuar.

Kujtimet e një libanezi për Shqipërinë komuniste Ai quhet Mehlem Mobarak. Interesimi i Mobarakut për Shqipërinë nisi në mënyrë të rastësishme, ndërsa ndodhej për vizitë turistike në Korfuz në mesin e viteve 1960. Vështrimin ia tërhoqën tokat që shihte në anën tjetër të detit dhe mësoi se ato i përkisnin Shqipërisë, ku sundonte regjimi komunist, ndaj të njohurit e këshilluan të mos shkonte për vizitë turistike. Por ai do ta vizitonte disa herë Shqipërinë pas shumë e shumë kërkesave që i refuzoheshin në ambasadë Nga Naum Prifti

Pyetësori

Besa Myftiu, në Tiranë me një roman të ri Nuk kishte arritur të botonte asnjë libër në Shqipëri kur shumë shtëpi botuese në Zvicër i hapën dyert. Sot, Besa Myftiu është një ndër shkrimtarët shqiptare më të njohura të ekzilit.

Tashmë ajo numëron 9 vepra të botuara, ku përfshihen romane, vëllime me poezi dhe ese. Siç shprehet ajo përballë pyetjeve të Prustit, së shpejti dhe një tjetër roman do të vijë për lexuesin

Në Panairin e Librit të mbajtur në Tiranë gjatë muajit të kaluar, te stenda e “Onufri”-t u ekspozua edhe libri me kujtime për Shqipërinë, nga publicisti dhe miku i hershëm i vendit tonë, Mehlem Mobarak. Autori pati mundësi të merrte pjesë edhe vetë në këtë festë kulturore.

Libri i titulluar “Kujtimet e një Albanozauri,” sjell një rezonancë interesante. Edhe pse dinozaurët janë zhdukur 60 milionë vjet më parë, sipas dëshmive zooarkeologjike, këto gjallesa të hatashme e kanë sfiduar kohën dhe janë të kudogjendshëm në krijime artistike, kinematografike dhe fantastiko-shkencore. Melhem Mobarak e quan veten Albanozaur, meqë kujtimet për Shqipërinë i ka vazhduar me këmbëngulje për disa dhjetëra vjeçarë, duke mbledhur vepra të ndryshme, libra, monografi, litografi dorëshkrime dhe sidomos harta të vjetra të Arbërisë dhe trojeve tona të lashta. Me vullnetin dhe shpenzimet e veta, ai ka krijuar në banesën e tij në Montreal një muze-

Faqe 21

um shqiptar unikal me vlera të jashtëzakonshme. Studiuesi Peter Prifti që pati rast t’i bënte një vizitë miqësore Mobarakut, u mahnit aq shumë nga pasuria e jashtëzakonshme që gjeti atje, sa e quajti “shtëpi-muze për Shqipërinë dhe shqiptarët.” Njohja dhe lidhja midis tyre, filloi nga dëshira e Mobarakut për të mësuar gjuhën shqipe, të cilën tani e kupton mjaft mirë, po natyrisht e ka vështirë të shprehet shqip nga mungesa e kontakteve me shqiptarët. Vetëm në fillimet e shekullit të ri u shtuan radhët e komunitetit shqiptar në Montreal të Kanadasë. Vetë Mobaraku është me origjinë nga Libani, dhe i përket besimit katolik. Sikurse dihet në Liban një pjesë e mirë e popullsisë është kristiane që nga kohët më të lashta.

Madje dhe pushteti qeveritar ndahet në mënyrë të barabartë midis përkatësive fetare.

Sipas traditës, presidenti gjithmonë zgjidhet kristian, ndërsa kryeministri mysliman, një rregull që ka krijuar traditë dhe vazhdon të respektohet edhe sot.

22

E shtunë-diel, 28-29 dhjetor 2013

www.mapo.al

Letër-parathënie nga Ismail Kadare Paris, 18 gusht 1992 I dashur zoti Mobarak, Ju falënderoj për dërgimin e dorëshkrimit të librit tuaj “Kujtimet e një albanozauri”, të cilin e lexova me shumë interes. Në kohët e turbullta që po jeton tani vendi im, ashtu si krejt bota ish-komuniste, libra si ky juaji janë tepër të nevojshëm. Ata janë të nevojshëm, sepse në peizazhin e shkatërruar të këtyre vendeve, një mjegull dhe një gënjeshtër e madhe përpiqet disa herë të zëvendësojë një gënjeshtër që sapo u përmbys. Ndaj ata njerëz, që me anë të kujtimeve, dëshmive dhe librave si ky do të ndihmojnë për të dhënë tablonë e vërtetë dhe kronikën e vërtetë të tragjedisë që ka ndodhur, do të jenë përherë të çmuar sot e sidomos nesër, në të ardhmen. U gëzova sinqerisht që pata rastin të gjej një shembull të tillë në librin tuaj. Duke ju uruar gjithë të mirat, duke shpresuar të shihemi, miqësisht Ismail Kadare

Shtëpi-muze për Shqipërinë, nga një libanez me emrin Mobarak

I

nteresimi i Mobarakut për Shqipërinë nisi në mënyrë të rastësishme, ndërsa ndodhej për vizitë turistike në Korfuz në mesin e viteve 1960. Vështrimin ia tërhoqën tokat që shihte në anën tjetër të detit dhe mësoi se ato i përkisnin Shqipërisë, ku sundonte regjimi komunist, ndaj të njohurit e këshilluan të mos shkonte për vizitë turistike. Mirëpo sapo u kthye në Liban, kureshtja e shtyri të interesohej më shumë për atë vend.

Fati e ndihmoi të gjente te një bukinist në Bejrut librin Shqipëria dhe Napoleoni të Boppe-s dhe më vonë Shqipëria hap kufijtë të Albert Mahuzier, nga i cili mësoi më shumë rreth Shqipërisë moderne. Vepra tjetër “Shqipëria dhe çarja kino-sovjetike” e W. E. Griffith, e cila e futi në labirintet e politikës shqiptare. Gjatë më se njëzet e pesë vjetëve ai krijoi një bibliotekë me më shumë se tetëqind vëllime, duke qëmtuar libra ndër bukinistët e Londrës, Parisit, Athinës e gjetkë, veç letrave, dorëshkrimeve dhe hartave. Për fat ungji i tij Camille Abussuan ishte Ambasador i Libanit në UNESCO Paris, dhe ai i fali Mobarakut disa vepra unikale për Shqipërinë.

Pas kërkesave të përsëritura, Ambasada e Shqipërisë në Kajro e lajmëroi të shkonte të merrte vizën për në Shqipëri. Më 19 tetor 1967 fluturoi nga Beogradi në Tiranë. Në aeroport e priste një përfaqësues i Albturizmit. I vunë në dispozicion një veturë “Varshava” dhe si shoqërues e përkthyes Alkyz Cergën. Pati rast ta vizitonte thuajse gjithë Shqipërinë nga Saranda në Theth. Vendi sapo ishte zhytur në paranojën ateiste, e ndërkohë po lulëzonte miqësia shqiptaro-kineze. Shoqëruesi e këshillonte të mos fotografonte fëmijë të zbathur, as gomerë, as xhami të rrënuara, por bulevarde, uzina, blloqe pallatesh të reja, etj. Gjatë vizitës në Shqipëri, Mobarak ‘zbuloi’ dy fjalë që shërbenin si “hapu sezam” për të gjitha dëshirat: delegacion dhe autorizim.

Me t’u kthyer në Liban ai botoi te e përditshmja La Jour reportazhet e tij, të cilat ngjallën interesim te lexuesit, sepse Shqipëria ishte e panjohur.

Midis të tjerash Mobaraku shkruante: “Por Zoti nuk ekziston më në vendin e shqiponjave të dëlira. Në Bogë dhe në Theth vetëm dhitë gërziten akoma rreth kishave të vogla gërmadha, të rrethuara nga gardhe e varreza të braktisura, me kryqe të thyer rrëzuar përtokë. Kjo pamje e trishtuar kontraston me ngjyrat e bukura të vjeshtës të maleve përqark.”

Për mirënjohje dhe mirësjellje, shkrimin ia dërgoi edhe atasheut tregtar në Ambasadën në Egjipt, Dalan Buxhelit, duke pritur që ai ta përgëzonte.

Mirëpo diplomati i prekur që miku i rekomanduar prej tij, në vend të shkruante për sukseset e arritura nga regjimi komunist, paraqiste një realitet të zymtë, e këshilloi që tjetër herë të tregohej më mirëdashës.

Në vizitën e tij të dytë, në mars 1978, Mobaraku me të ardhur në Ti-

Mehlem Mobarak në Shqipëri

ranë, kërkoi të takonte mikun e tij Dalan Buxhelin, mirëpo u habit kur i thanë se një person i tillë nuk njihej në Ministrinë e Jashtme. Çfarë i kishte ndodhur diplomatit Dalan, Mobaraku nuk e mori vesh kurrë.

“Në universin komunist, vëren Mobaraku, mosmarrëveshjet nuk janë formuluar kurrë qartësisht dhe prandaj ka plot eufemizma, Megjithatë një vëzhgues i matur vëren se muaji i mjaltit me Kinën ka mbaruar me kohë.”

Kësaj here Mobarakun e shoqëronte Misto Treska, Ambasador i Shqipërisë në Francë, çka ishte shenjë vlerësimi për mikun libanez. Vizituan së bashku Krujën, Mirditën, Lezhën, Fierin, Vlorën dhe Gjirokastrën. Sapo Mobaraku iu lut ta ndihmonte ta takonte Enver Hoxhën dhe mundësisht ta intervistonte, Mistoja me humorin e tij i tha duke buzëqeshur: “Është më lehtë të kapësh morra me dorëza boksi, sesa të takosh Enver Hoxhën.” Enver Hoxha u mënjanohej gazetarëve të huaj dhe nuk mbahet mend të ketë dhënë ndonjë intervistë.

Mobaraku shpreh mirënjohjen për ndihmën e vazhdueshme të ambasadorit shqiptar në Egjipt, zotit Sulejman Tomçini, si për sigurimin e vizës ashtu edhe për lehtësira të tjera.

Ai qe kurdoherë pranë tij, si në Kajro, ashtu dhe në Tiranë. Me rastin e 100-vjetorit të Lidhjes së Prizrenit, më 1978, pas orvatjesh të mundimshme, Mobaraku, mundi të siguronte lejen e zhvarrimit të Vaso Pashës, të gruas dhe të vajzës së tij nga vakëfi Hazmieh pranë Beirutit. Vaso Pasha ka qenë guvernatori i Mont-Libanit në vitet 1883-1892.

Mobaraku shkruan: “Sa tekanjoz është fati. Vaso Pashës, që kishte

Nga dorëshkrimi tek botimi “Ne rekomandojmë me forcë botimin e këtij dorëshkrimi, të bindur që ai do të kontribuojë në analet e historisë së Shqipërisë dhe në luftën që bën populli shqiptar për ndërtimin e një shoqërie demokratike.”

Peter Prifti

deklaruar se ‘feja e shqiptarit është shqiptaria’ nuk besoj të ketë menduar se ky slogan do të aplikohej tek eshtrat e tij, të cilat pasi të merreshin nga një varrezë fetare do rivarroseshin te një varr pa kryq në Shkodër.” Ishte koha kur Shqipëria qe vetë-shpallur shteti i vetëm ateist në botë.

Mobaraku zbuloi se edhe Ismail Qemali ka qenë vali në Bejrut më 1883 dhe pak veta i dinë lidhjet e tij të ngushta me Vaso Pashën.

Te varrezat e Libohovës ai zbuloi pllakën e varrit të Shanishasë, motrës së Ali Pashë Tepelenës, shkruajtur arabisht, të cilën ia dhuroi muzeut të Gjirokastrës, duke marrë falenderime nga drejtori Lefter Dilo.

Vëzhgimet e Mobarakut gjatë vitit 1978 janë mbresëlënëse. “Shikoj kudo gjysmësfera të vogla të çuditshme, një fruth i vërtetë prej betonarmeje me frëngji… Kjo epidemi kërpudhash u shfaq dhe u shpejtua pikërisht pas rënies së Beqir Ballukut, ish-ministrit të Mbrojtjes. Në epokën bërthamore, të tilla marifete anakronike të bëjnë të buzëqeshësh dhe do t’i lejoj-

në revistës Paris-match të shpalosë titullin ‘Bufonia në Shqipëri.’ ” Me interes të veçantë janë takimet e Mobarakut me intelektualët shqiptarë në Amerikë, duke përfshirë të arratisurit politikë dhe emigrantët ekonomikë të paraluftës, që nga Arshi Pipa, Peter Prifti, Nicholas Pano, Sami Repishti, At Artur Liolin,Gjon Sinishta, Anton Athanas etj. Ai u njoh edhe me diplomatët akredituar pranë OKB nga qeveria komuniste e asaj kohe, Pas dymbëdhjetë vitesh, më 1990, Mobaraku siguron vizën për në Shqipëri, pas një kërkesë drejtuar personalisht Ramiz Alisë. Mirëpo hija e komunizmit e gjëmonte nga pas dhe fakti është se nuk e lejuan të takohej me Peshkopin Troshani, të sapoliruar nga burgu. Jorgo Melica, ish-kryetar i Komitetit për Marrëdhënie Kulturore me botën e Jashtme, e këshillon me frazën tipike për nëpunësit komunistë, “nuk i shkon një miku të shquar si ju, të takojë një individ të tillë.” Gjatë çdo vizite Mobaraku njihte më thellë realitetin shqiptar, duke zgjeruar rrethin e të njohurve, intelektualë, politikanë e artistë. Dhe ai kap me mprehtësi tiparin më tipik të politikës sonë që shihte kudo armiq dhe spiunë. Kam dëgjuar se koleksionin e tij të pasur deshi t’ia falte Bibliotekës Kombëtare, me kusht që të krijohej një fond i veçantë me emrin e tij. Biblioteka nuk e pranoi propozimin, duke humbur rastin të siguronte gravura, harta e litografi me vlera unikale.

Nga lidhjet që kishte me Peter Priftin në Amerikë u interesua të njihej me mua dhe familjen time, madje për fat koincidoi që 50-vjetorin e datëlindjes së tij, ta festonim në banesën time në Tiranë. Në faqet e librit, ai përshkruan me ngrohtësi mikpritjen që gjeti mes nesh.

Herën e katërt vjen në Shqipëri i ftuar nga Profesor Arben Puto, kryetar i forumit të pavarur për mbrojtjen e të drejtave të njeriut. Mobaraku shënon: “E ndiej menjëherë se gjithçka ka ndryshuar.” Dhe më tej: “Fotografitë, bustet dhe statujat e xhaxhit Enver janë zhdukur tërësisht.” Në një sallë te Pallati i Kulturës ishte hapur një ekspozitë e vogël me karikatura për Enver Hoxhën. Libri “Kujtimet e një Albanozauri” përkthyer në shqip nga Fatmir Alimani jep informacion jashtëzakonisht të pasur për Shqipërinë dhe shqiptarët për gjysmën e dytë të shekullit XX. Pena e tij derdh dashuri të sinqertë ndaj Shqipërisë dhe shqiptarëve. Ai njëkohësisht pasuron bibliografinë shqiptare me një vepër të denjë bashkëkohore. Si parathënie autori ka përdorur letrën e dërguar nga shkrimtari Ismail Kadare, ndërsa në këmishën e librit ai ka zgjedhur pasazhe nga recensioni im për këtë vepër kur u botua së pari frëngjisht.

Melhem Mobarakut i takon merita se e pasuroi gjuhën shqipe edhe me një kompozitë të bukur sikurse Albanozaur. New York,dhjetor 2013

E shtunë-diel, 28-29 dhjetor 2013

23

www.mapo.al

recensa

Jam përpjekur të kuptoj modestinë e shkrimtarëve të mëdhenj, një lloj modestie që buron natyrshëm brenda tyre, dhe jo një maskë. Dhe shpjegimi im ka qenë që ata vërtet janë të pakënaqur me veten, sepse punën e tyre nuk e masin me suksesin, por me potencialin e brendshëm, akoma të parealizuar. Dhe nëse ne kemi vetëdije për atë potencial të brendshëm, akoma të parealizuar si letrarë, atëherë nuk do të kishte vend për këtë lloj impozimi përmes idhujtarisë.

Në mungesë të kritikës Luljeta Lleshanaku E pëlqej, por nuk e kuptoj Për të afruar adoleshentët me poezinë, në vitin 2001, në Shtetet e Bashkuara, poeti laureat Billy Collins lançoi një projekt, i cili vazhdon të zbatohet me sukses sot e kësaj dite e që u quajt “Poetry 180”. Projekti konsistonte në një tip antologjie të pajisur edhe me udhëzues për nxënësit dhe mësuesit, prej së cilës, çdo ditë në shkollë do të lexohej me zë të lartë një poezi. E veçanta e këtij koncepti është se poezitë nuk do të lexoheshin nga nxënësit, por stafi i shkollës, duke filluar nga strukturat administruese e deri tek shërbimi sanitar, pra nga të jashtëm në këtë proces. Kështu, në këtë performancë nxënësit vijnë të papërgatitur, pa nocione të paramenduara, dhe si të tillë, pa ndrojtjen dhe frustrimin e zakonshëm që kanë në orën e letërsisë, kur vjen fjala për komentin poetik. Pra, duke e bërë poezinë të shijueshme, më shumë se një synim didaktik, ata si lexues oralë, të mund të fillonin të shijonin formën artistike. “Një poezi është diçka që duhet t’i përgjigjesh në një mënyrë interpretuese. Sidoqoftë, poezitë shpesh prezantohen në një mënyrë të atillë, që i bën ato edhe më të vështira seç janë. Unë kurrsesi nuk jam kundër qasjeve akademike ndaj letërsisë. Por unë desha t’u jap të rinjve një situatë, në të cilën ata nuk janë të detyruar të përgjigjen. Nëse ata i dëgjojnë poezitë rregullisht, njëra prej tyre do të ngjisë.

Desha thjesht ta liroj poezinë nga interpretimi— si një suplement të interpretimit—dhe jo si një zëvendësim të mësimit orës së poezisë në klasë”.

Unë vetë, për interesin tim, kam kohë që bëj një eksperiment të tillë me njërën nga vajzat e mia, e cila është në vit të dytë në gjimnaz, dhe pa ndonjë interes të veçantë në letërsi: i lexoj poezinë e re të saposhkruar. Reagimet e saj janë tri llojesh: “Nuk më pëlqen dhe nuk e kuptoj”, “Më pëlqen, por nuk e kuptoj” dhe “E pëlqej dhe e kuptoj”. Reagimi i parë tregon se poezia është e pashpresë, sepse zakonisht figuracioni krijon ndjesi asociative të menjëhershme, pa qenë nevoja të kuptohen; logjika vjen më pas. Kurse dy rastet e tjera ndezin një dritë jeshile. Kur filloj dhe ia shpjegoj, atëherë reagimi i saj ndryshon krejtësisht. Dhe kur e shoh që ka filluar të asimilojë, atëherë e vë në provë me pjesë më të sofistikuara, si poezi të Ricosit fjala vjen, dhe këtë herë marr si shpërblim shumë më tepër: një impenjim emocional dhe logjik.

Shumë prej nesh mbajnë mend një mësues letërsie, i cili ka ditur të na e bëjë të dashur edhe pjesën më të mërzitshme. Dhe të gjithë jemi të bindur mbi rolin parësor të shkollës, në edukimin letrar. Një truk i tillë, si ai i Billy Collins, dëshmon një nevojë të domosdoshme fleksibiliteti dhe eksperimentimi të vazhdueshëm në programe dhe në metodologji, kur vjen fjala për edukimin letrar. Ne jemi të gjithë të vetëdijshëm që shkolla, garanton vetëm njohuritë bazë të letërsisë, pa pasur mundësi ezaurimi. Dhe pak prej dijeve do të mbeten në kujtesën e tyre. Por ajo që mbetet nga e gjitha kjo është aftësia për të përtypur, ose krijimi i laboratorit. Madje, siç shprehet një nga reformuesit e arsimit, frutet e letërsisë në shkolla, nuk duhen matur nga rezultatet në provime, por, nga popullimi i muzeumeve, koncerteve klasike, shtëpive të filmit, klubeve të librit, dhe publikimet.

Shkrimtarët ankohen…

Kam dëgjuar shpesh prej nesh, shkrimtarëve, të ankohemi për mungesën e kritikës letrare vitet e fundit. A është një pretendim i saktë?

Duke pasur parasysh që qëllimi i kritikës (flas për kritikën gazetareske, dhe jo studimet aka-

demike) është të ndërmjetësojë midis autorit dhe lexuesit, them se e reja letrare, lajmi letrar, në një vend me treg kaq të vogël si ky i yni, qarkullon lehtësisht, gjithsesi: në ambientet letrare, kafene (herë me tone vlerësuese e herë me tone skeptike), facebook, forume elektronike…Kështu që kritika mendoj se luan rol të dytë në këtë mes. Por funksioni i tjetër i kritikës, ai i analizimit dhe interpretimit të veprave letrare është më tepër një nevojë që i adresohet lexuesit, dhe jo krijuesit. Nëse gabimisht, kur flasim për mungesë kritike, marrim si model referimi kritikën e para nëntëdhjetës, atëherë këtu kemi të bëjmë me një nevojë për njohje institucionale, diçka e padobishme dhe paadaptueshme në realitetin e ri. Nga ana tjetër, nuk besoj se recensionet e ngjashme me ato që botoheshin dikur në gazetën DRITA apo NËNTORI, të kishin ndonjë efekt tek publiku sot. Madje, ta mendosh që duke përdorur atë autoritet institucional, jo pak herë kritikët janë përdorur për të fundosur shkrimtarë dhe vepra që dilnin jashtë rrymës zyrtare. Sot, kritikën e shndërron në institucion vetëm profesionalizmi (i dëshmuar në vepra) dhe integriteti i moral i kritikut, dhe jo aderimi në institucione. Dhe të tillë ka. Çështja është se nga njëra anë, ne bërtasim që nuk ka kritikë, por nga ana tjetër, zor se ndonjëri prej nesh do të ishte i gatshëm të përballej me një kritikë të hidhur por realiste, me autopsinë e saktë të veprës së tij, Mjafton të ndjekësh kulturën e debatit në Shqipëri, në politikë, në media, në aktivitete shkencore,nëpër juri, për t’ia kursyer disa telashe të tepërta vetes.

Atëherë, mungesa e kritikës (ndonëse jo alarmuese, siç e shpjegova më sipër), nuk ka të bëjë më tepër me mungesën e njerëzve të duhur, por me ndrojtjen e të qenit i parakohshëm (në mos i vonuar), brenda një realiteti të tillë letrar.

Kritika e pakuptueshme Megjithatë, edhe në vende me tregje të mëdha libri, ku kritika bëhet një ndërmjetëse e domosdoshme, interesi dhe besueshmëria ndaj saj, duket saka pësuar një rënie të ndjeshme kohët e fundit. Në një artikull mbi krizën e kritikës letrare, Winston Manrique Sabogal, intervistoi disa nga përfaqësuesit më të suksesshëm të gazetarisë letrare: redaktoren letrare të The Guardian, Claire Armitstead, eseistin dhe përkthyesin amerikan Eliot Weinberger dhe ish redaktoren e Washington Post, Marie Arana, kumë pas veçoi komentin e Eliot Winberger, kur shprehet se “nuk ka më kritikë amerikanë si ata që ishin deri në vitet 1960, që shkruanin në një gjuhë e cila ishte e kapshme intelektualisht prej gjithkujt, duke e përfshirë letërsinë në çështjet morale, politike dhe ekonomike të ditës. E ashtuquajtura “kritika serioze” sot, është kthyer gjerësisht në pronë të akademikëve, që shkruajnë në një zhargon të specializuar, nën besimin bizar që idetë komplekse mund të prezantohen përmes fjalive të padepërtueshme. “Kurse Mark Thwaite, themeluesi i “Ready Steady Book”, i cituar po në këtë shkrim, vë theksin tek konformizmi: “Recensentët janë kaq të kujdesshëm për të thënë gjëra të arsyeshme dhe të paanshme, saqë përfundojnë duke mos thënë asgjë. “Shtoji

Pak maturi në këtë rast, unë do ta konsideroja formën më të lartë të vetëvlerësimit. E para, kur përdor një leksik të tillë esklamativ, duhet të kesh frekuenca të gjata: që një shkrim kritik i një gazete të këtushme të kishte të njëjtën rezonancë sa një shkrim i Times apo Corriere della Sera, fjala vjen. Nuk mund të bërtasësh nga tribuna, pa pasur audiencë, se bëhesh qesharak. E dyta, librat e autorëve shqiptarë, sot shiten në të njëjtat rafte librarish me mjeshtrit, me klasikët e letërsisë botërore, që do të thotë se konkurrenca është shumë e prekshme.

këtu edhe faktin tjetër, që përgjithësisht kritika është pak abuzive si zhanër, një abstragim tjetër në vetvete dhe rrallëherë ndodh që një kritikë letrare të mund të skicojë thelbin e saktë të një autori (gjë që mund të vërtetohet lehtë: hiqi emrin e autorit dhe veprës së cituar dhe në bazë të konkluzioneve të kritikut, gjej se për cilin autor dhe vepër bëhet fjalë). Pra, një shkrim kritik nuk është kurrë i mjaftueshëm për të krijuar një autor, por mbi një autor mund të ndërtohen disa teori interpretimi.

Megjithatë, të gjithëve na pëlqen të jemi nën vëmendjen e kritikës, madje edhe kur nuk jemi dakord me një pjesë të madhe të tyre që thuhen. Dhe sidomos na pëlqejnë superlativat, krahasimet me mjeshtrit e mëdhenj, një “knock-out” andej nga fundi, që është e vetmja gjë që nuk do të harrohet nga shkrimi.

Shkrimtar i nivelit europian Para disa javësh, një kushërira ime Diana, pasi kishte lexuar njërin nga recensionet e mia, me mori në telefon dhe më pyeti: “Vërtet është aq interesant ai libër?” Nga njëra anë m’u bë qejfi, sepse mendova që kështu ia paskam dalë të bëj diçka tërheqëse, por nga ana tjetër fillova të ndjej njëlloj pasigurie: “Mos e kam “mbilexuar”? (mësuesit e mi me akuzonin shpesh për mbilexim) apo thjesht, kam bërë “lojën” time, me qëllimin e mirë, që në këtë vend kaq të vështirë për t’ia dalë, një libër me nivel mbimesatar, e meriton kaq përkushtim dhe reklamë. Por, e gjithë përpjekja ime, duket shumë modeste në krahasim me deklaratat e tipit “poet i nivelit evropian”, “prozator i nivelit evropian”, që gjejmë herë pas herë në media.(“Pse jo shkrimtar i nivelit aziatik, apo australian, - qesha me vete, - se edhe këta të fundit sikur kanë filluar të bëhen të gjallë.”)

Nuk e di se si do të ndjehej ai shkrimtar që merr një kompliment të tillë: i përkëdhelur apo i fyer?Sa sens kanë kategorizime të tilla? Çfarë kemi parasysh kur themi “letërsi europiane”: atë polake, gjermane, apo belge, letoneze a sllovake (ndaj të cilave, ne ndoshta kemi të drejtë të ndjehemi superiorë)? Por të mos thënë pastaj, që edhe kategorizimi si “letërsi kombëtare”, është po kaq i pasaktë në mos naiv, se letërsia është produkt individual: çdo vend mund të prodhojë shkrimtarë të fuqishëm, sa ç’mund të prodhojë edhe mediokritet.

Pak maturi në këtë rast, unë do ta konsideroja formën më të lartë të vetëvlerësimit. E para, kur përdor një leksik të tillë esklamativ, duhet të kesh frekuenca të gjata: që një shkrim kritik i një gazete të këtushme të kishte të njëjtën rezonancë sa një shkrim i Times apo Corriere della Sera, fjala vjen. Nuk mund të bërtasësh nga tribuna, pa pasur audiencë, se bëhesh qesharak.

E dyta, librat e autorëve shqiptarë, sot shiten në të njëjtat rafte librarish me mjeshtrit, me klasikët e letërsisë botërore, që do të thotë se konkurrenca është shumë e prekshme.

Jam përpjekur të kuptoj modestinë e shkrimtarëve të mëdhenj, një lloj modestie që buron natyrshëm brenda tyre, dhe jo një maskë. Dhe shpjegimi im ka qenë që ata vërtet janë të pakënaqur me veten, sepse punën e tyre nuk e masin me suksesin, por me potencialin e brendshëm, akoma të parealizuar. Dhe nëse ne kemi vetëdije për atë potencial të brendshëm, akoma të parealizuar si letrarë, atëherë nuk do të kishte vend për këtë lloj impozimi përmes idhujtarisë.

24

E shtunë-diel, 28-29 dhjetor 2013

Pyetësori i Prustit

www.mapo.al

Analiza Titulli: Kush jemi ne?

Autori: Samuel P.Huntington Përkthyes: Artan Meci Botimet: Helga’s secrets

Për identitetin dhe dallimet racore, fetare dhe seksuale Nuk kishte arritur të botonte asnjë libër në Shqipëri kur shumë shtëpi botuese në Zvicër i hapën dyert. Sot, Besa Myftiu është një ndër shkrimtarët shqiptare më të njohura të ekzilit. Tashmë ajo numëron 9 vepra të botuara, ku përfshihen romane, vëllime me poezi dhe ese. Siç shprehet ajo përballë pyetjeve të Prustit, së shpejti dhe një tjetër roman do të vijë për lexuesin

Çështja që po shqetëson sot Amerikën të autorit dhe politologut zëmadh, Samuel P.Huntington. Një libër studimor, i bazuar në të dhëna dhe analiza të tyre, në librin e fundit të autorit i cili e botoi këtë libër një vit para se të ndërronte jetë para një dekade. Natyrisht, i shkruar me një stil të mprehtë, me fjali të lidhura fort nga çimentoja cilësore e logjikës së tij, përmbajtja e tij është revolucionare, në kuptimin që ai ka një bisturi të hollë, që hyjnë thellë në plagët e gangrenizuara të problemeve të ndryshme të shoqërisë moderne amerikane. Autori rreket të tregoje me sukses ballafaqime thelbësore identitare të grupeve të ndryshme racore, etnike, religjioze, të gjinive seksuale etj. Autori përshkruan me një penë të ftohtë se si janë formësuar tiparet e këtyre identiteteve të grupeve që jetojnë në SHBA në brez të parë, të dytë e të tretë, si edhe analizon raportet e lidhjet e tyre me vendin e origjinës. Natyrisht, ende nuk ka një politolog me natyrë të tillë kirurgu si Huntingtoni as në SHBA e as në Evropë; në Shqipëri, jo se jo. Të guxosh të studiosh tiparet dhe tendencat e grupeve të ndryshme identitare në Shqipëri, sot është tabu. Të rrallë janë ata që guxojnë të flasin në publik për identitetin dhe dallimet racore, fetare dhe seksuale.

Ky nuk është një faj e as një mëkat. Të flasësh për tipare të tilla është shenje emancipimi dhe modernizmi. Libri është i nevojshëm për politikanët, studentet, pedagoget e shkencave politike e shoqerore, studiuesit e fushës, etj.

Monografi Titulli: Pluralizmi i besimit dhe komunitetet fetare në Shqipëri Autori: Giovanni Cimbalo Përktheu: Flora Koleci Botimet: “Naimi”

Një formulë juridike, çelësi për të shpjeguar harmoninë fetare

Besa Myftiu, në Tiranë me një roman të ri Cila është ideja jote për lumturinë?

Të jetoj e rrethuar nga njerëzit që dua.

Cila është frika më e madhe?

Invaliditeti fizik dhe mendor.

Kë person të gjallë admironi më shumë? Është e vështirë të admirosh të gjallët, por edhe midis të vdekurve nuk e kam të lehtë të zgjedh.

Cili është ai tipar i të tjerëve që të ngjall mëshirë?

Mazoshizmi.

Ekstravaganca jote më e madhe?

Të jetoj gjithmonë në stinën e rinisë.

Cili është udhëtimi yt i preferuar? Ëndrrat.

Në ç’rast mund të gënjesh?

Për të mbrojtur nga vuajtja ata që dua.

Personi që përçmon më shumë?

Kurnaci.

Cilat fjalë ose shprehje përdor më shpesh?

Një thënie e Oscar Wilde: “Në jetë ka dy lloj tragjedish: ëndrrat e parealizuara dhe... ëndrrat e realizuara.”

Pengu yt më i madh?

Do të kisha dashur që filmi im “Yllka” të ishte realizuar më bukur.

Kur dhe ku ke qenë i lumtur?

Kur kam ëndërruar për lumturinë.

Në ç’gjendje shpirtërore je tani?

Krijuese. Jam duke i dhënë dorën e fundit romanit tim të ri.

Nëse do të mundeshe të ndryshoje diçka nga vetja, çfarë do të ishte?

Takti. Ka të vërteta që nuk duhet të thuhen. Ç’gjë e konsideron arritjen tënde më të madhe?

Vajzën time, Elina.

Po të vdisje dhe të mund të mishëroheshe në një tjetër njeri apo diçka tjetër, çfarë do të doje të

ishe?

Do të doja të kisha mundësi të fluturoja.

Cili është sendi më i çmuar që zotëron?

Librat.

Cilën quan pikën më të thellë të mjerimit?

Vetminë sentimentale.

Ku do të pëlqente të jetojë?

Në një breg deti ku nuk ka kurrë dimër.

Ndër veprimtaritë me të cilat merresh, cila është e preferuara juaj?

Të shkruarit.

Cila është karakteristika juaj më e spikatur?

Sinqeriteti.

Veçoria që pëlqen më shumë te një mashkull?

Bujaria.

Veçoria që pëlqen më shumë te një femër?

Dinjiteti.

Cilët janë shkrimtarët e tu të preferuar?

Dostojevski, Gogol, Cekov, Lermontov, Tolstoï, Shakespeare, Balzak, Stendal, Hemingway, Jack London, Remark, Nietzsche si dhe shumë të tjerë.

Cili është heroi yt në art dhe kulturë?

Odiseja, i cili përbuzi pavdektësinë për t’u kthyer në atdhe.

Cilët ke heronj në jetën reale?

Mund të përmend mes tyre Gandhin, që u mundua të verë në jetë idenë e luftës pa dhunë. Si dhe babain tim Mehmet Myftiun që më ka edukuar me këtë fryme.

Cilat gjëra nuk të pëlqejnë fare?

Fanatizmi, shtypja dhe diskriminimi i gruas.

Si do të të pëlqente të vdisje?

Duke ëndërruar.

Cila është motoja juaj? Është e pamundur që e pamundura të mos ndodhë kurrë.

Si një “ishull” me shumicë islame në një gadishull ku mbizotëron ortodoksia, Shqipëria ka zgjuar interesin e studiuesit italian Giovanni Cimbalo, profesor në universitetin e Bolonjës, për të analizuar veçoritë e marrëdhënieve mes shtetit dhe komuniteteve fetare, duke zbuluar në të njëjtën kohë “enigmën” e tolerancës fetare këtu, ndryshe nga vendet e tjera ballkanike dhe më larg tij. Përtej perceptimeve apo shpjegimeve romantike të tipit “besa”, “kanuni”, “mikpritja”, prof. Cimbalo e gjen “çelësin magjik” tek infrastruktura ligjore. Një analizë krahasuese mes normave dhe ligjeve të miratuara prej fillimit të shtetit shqiptar, gjatë monarkisë, regjimit komunist deri më sot e ka lejuar autorin të depërtojë më thellë në historisë e këtij vendi, për të hedhur më shumë dritë mbi ndryshimin dhe zhvillimin e marrëdhënieve institucionale mes komuniteteve fetare dhe shtetit; të kuptojë ç’ndikim ka pasur kjo në formimin e mendësisë mbi përkatësinë fetare dhe ç’trajtë ka sot ushtrimi dhe pjesëmarrja në jetën fetare. Nga shqyrtimi i historisë kushtetuese, praktikës juridike e politike që në zanafillë të shtetit të vet, autori vëren se ndër parimet e saj themelore Shqipëria ka ndarjen mes shtetit dhe fesë, laicitetin e institucioneve, e kryesisht, pluralizmin fetar, i parë si formant i rëndësishëm i sistemit ligjor, një prej përbërësve themelorë për ndërtimin e unitetit kombëtar, si vlerë e epërme për vendin. Këtij parimi, si tregon përmes dokumenteve autori, i janë referuar të gjithë udhëheqësit e shtetit shqiptar: nga Ismail Qemali, Fan Noli, Ahmed Zogu, Enver Hoxha, deri tek lidershipi aktual. Ky studim paraqet një aspekt të parë të rendit sistematiko-rindërtues, por edhe metodologjik, sepse prek, si çështjen e klasifikimit të marrëdhënieve mes shtetit dhe komuniteteve fetare, po ashtu edhe qasjen që duhet të ketë studiuesi që në momentin e përballjes me to.

Roman Titulli: Requiem një shajni Autori: Antonio Tabucchi Përktheu: Shpëtim Kelmendi Botimet: Dudaj

Një rravgim, një shajni, një përshpirtje Një requiem që është një ndarje lamtumire nga fantazmat e një gruaje, të një babai, të një miku, të një poeti, të një shtëpie, të një qyteti. Në një gjendje midis vetëdijes dhe pavetëdijes, midis përvojës së reales dhe perceptimit të ëndrrës, pa qenë fare në gjendje të shpjegojë si e qysh, të dielën e fundit të një korriku, një njeri e sheh veten në mes të ditës në një Lisbonë të shkretë dhe zhuritëse. Ai e di se ka veprime për të kryer - të fundmin sidomos: takimin me një personazh të famshëm dhe të vdekur, i cili, me gjasë, ashtu si të gjitha fantazmat, do të vegojë vetëm në mesnatë - por nuk e ka fare idenë se si do t’i kryejë. Kësisoj, ai i beson rrjedhës së rastësisë, sipas një logjike që ndjek asociacionet e lira të pavetëdijes. Dhe i qëllon të përshkojë një udhë që e nxit t‘i jetojë kujtimet në aktualitetin e asaj dite, të përsërisë disa çaste themelore të jetës së tij, të orvatet të zhdërvillojë nyjat e pazgjidhura në zanafillën e gjendjes së tij vegullore. Shajnia, udhëtimi, ëndrra përgjatë dymbëdhjetë orëve gjatë të cilave trysen e bymehen kohët e një jete të tërë: e shkuara dhe e tashmja përzihen mes tyre për të shpaluar njëra-tjetrën, të vdekurit e të gjallët takohen në të njëjtat vende, vendtakimet caktohen në një palëvizshmëri që s’ka të bëjë fare me kohën. Me këtë Requiem, në trajtën e pabotuar të ditarit të një përvoje të mistershme e urtake, Antonio Tabucchi ka shkruar një libër që shfaqet si nderim ndaj Portugalisë: thuajse ndaj kujtesës së një vendi që i përket thellësisht. Deri në atë masë sa e ka shkruar në gjuhën portugeze.

esse

Idi, essi,uni

Nova Demokratia

Një Çështje për Ksanthipin...

Formimi i përshtypjeve për të tjerët

Diplomacia publike shqiptare dhe imazhi i vendit

Rudolf Marku

Ylli Pango

Tonin gjuraj

Pikëpamje profil Economicus Ideologji esse Çdo të shtunë / dielë www.mapo.al

mapo lunch

Buxheti-individi, faktorët e Interesit dhe shteti Akademik, Prof. Anastas Angjeli

Agron Shehaj

Një sipërmarrës që ka ëndërr mosdembelosjen

Buxheti i shtetit, si dokumenti kryesor më i rëndësishëm juridik, financiar, ekonomik e social i shtetit, duke pasqyruar treguesit kryesorë të zhvillimit të vendit, gërsheton, reflekton dhe plotëson interesat e gjithë faktorëve të shoqërisë, të cilët konvergojnë në ushtrimin e funksioneve të shtetit për realizimin e objektivave të programit qeverisës të vendit. Kësisoj, debatet që zhvillohen për të janë të natyrshme. Kështu edhe ato që po zhvillohen tani që po diskutohet p/buxheti i vitit 2014.

1-BUXHETI-REFLEKSION I NJË FILOZOFIE TJETËR Buxheti 2014 dhe paketa fiskale që e mbështet atë përbëjnë dokumentin me të rëndësishëm për fillimin e zbatimit të Programit të Qeverisë së re, në themel të së cilës qëndron një filozofi ndryshe, me një vijë ndarëse të qartë me qeverisjen e mëparshme. Natyrisht, një filozofi e majtë që bazohet në solidaritetin dhe parimin “kush fiton më shumë, kontribuon më shumë dhe kush fiton më pak, kontribuon më pak” dhe që synon zhvillimin kundrejt rrënimit, stabilizimin financiar kundrejt “çakordimit” në këto tri-katër vitet e fundit, të financave publike, më shumë punësim dhe mirëqenie, në luftë me varfërinë dhe pap-

Faqe 25

unësinë, më shumë liri ekonomike dhe konkurrencë të ndershme, pra një model tjetër ekonomik me prioritete të reja zhvillimi përballë një modeli tashmë të shteruar në këtë fund tranzicioni. Është pikërisht Buxheti, pas shifrave të të cilit “fshihen”, gërshetohen e pleksen politikat kryesore të stabilizimit makroekonomik të vendit, rivendosja e ekuilibrave financiarë, reformat ekonomike, politikat e zhvillimit të vendit në përputhje me programin e qeverisë. Dhe pse jo?

Por gjithashtu, të gjithë që ndoqën e ndjekin debatet për buxhetin dhe paketën fiskale që e mbështet atë, janë të interesuar më tepër se për debatin ,ndonjëherë tejet i politizuar pse jo dhe shterpë, për atë se çfarë do të thotë për ta, për qytetarin ky p/buxhet dhe kjo paketë fiskale, si përkthehen gjithë këto shifra e “fjalë të mëdha” që ne themi, në shërbime, për plotësimin e interesave dhe kërkesave të gjithsecilit, të zhvillimit ekonomik e social, të më pak varfërie dhe më shumë mirëqenieje, të më shumë punësimi dhe zhvillimi për vendin tonë.

2-ÇFARË SYNOHET PËRMES KËTIJ BUXHETI? Padyshim që në radhë të parë dhe mbi të gjitha, përmes treguesve të paraqitur në këtë buxhet, përmes të cilit synohet të arrihet një ritëm rritjeje...

26

E shtunë-diel, 28-29 dhejtor 2013

www.mapo.al

analiza

Buxheti-individi, faktorët e Interesit dhe shteti Akademik, Prof. Anastas Angjeli Buxheti i shtetit, si dokumenti kryesor më i rëndësishëm juridik, financiar, ekonomik e social i shtetit, duke pasqyruar treguesit kryesorë të zhvillimit të vendit, gërsheton, reflekton dhe plotëson interesat e gjithë faktorëve të shoqërisë, të cilët konvergojnë në ushtrimin e funksioneve të shtetit për realizimin e objektivave të programit qeverisës të vendit. Kësisoj, debatet që zhvillohen për të janë të natyrshme. Kështu edhe ato që po zhvillohen tani që po diskutohet p/buxheti i vitit 2014.

1-BUXHETI-REFLEKSION I NJË FILOZOFIE TJETËR Buxheti 2014 dhe paketa fiskale që e mbështet atë përbëjnë dokumentin me të rëndësishëm për fillimin e zbatimit të Programit të Qeverisë së re, në themel të së cilës qëndron një filozofi ndryshe, me një vijë ndarëse të qartë me qeverisjen e mëparshme. Natyrisht, një filozofi e majtë që bazohet në solidaritetin dhe parimin “kush fiton më shumë, kontribuon më shumë dhe kush fiton më pak, kontribuon më pak” dhe që synon zhvillimin kundrejt rrënimit, stabilizimin financiar kundrejt “çakordimit” në këto tri-katër vitet e fundit, të financave publike, më shumë punësim dhe mirëqenie, në luftë me varfërinë dhe papunësinë, më shumë liri ekonomike dhe konkurrencë të ndershme, pra një model tjetër ekonomik me prioritete të reja zhvillimi përballë një modeli tashmë të shteruar në këtë fund tranzicioni. Është pikërisht Buxheti, pas shifrave të të cilit “fshihen”, gërshetohen e pleksen politikat kryesore të stabilizimit makroekonomik të vendit, rivendosja e ekuilibrave financiarë, reformat ekonomike, politikat e zhvillimit të vendit në përputhje me programin e qeverisë. Dhe pse jo?

Por gjithashtu, të gjithë që ndoqën e ndjekin debatet për buxhetin dhe paketën fiskale që e mbështet atë, janë të interesuar më tepër se për debatin ,ndonjëherë tejet i politizuar pse jo dhe shterpë, për atë se çfarë do të thotë për ta, për qytetarin ky p/buxhet dhe kjo paketë fiskale, si përkthehen gjithë këto shifra e “fjalë të mëdha” që ne themi, në shërbime, për plotësimin e interesave dhe kërkesave të gjithsecilit, të zhvillimit ekonomik e social, të më pak varfërie dhe më shumë mirëqenieje, të më shumë punësimi dhe zhvillimi për vendin tonë.

2-ÇFARË SYNOHET PËRMES KËTIJ BUXHETI? Padyshim që në radhë të parë dhe mbi të gjitha, përmes treguesve të paraqitur në këtë buxhet, përmes të cilit synohet të arrihet një ritëm rritjeje ekonomike 2 për qind dhe në terma nominalë një rritje prej 3.6 për qind gjatë vitit 2014, një rritje të të ardhurave buxhetore prej rreth 42 miliardë lekësh dhe të shpenzimeve të përgjithshme prej 54.2 miliardë lekë (e ku shpenzimet kapitale parashikohen në nivelin 6 për qind të PBB,) me përpjekje maksimale për të mbajtur në kontroll inflacionin, deficitin buxhetor dhe borxhin publik, kryerjen e një reforme të thellë fiskale, vendosjen e një disipline të re financiare dhe formalizimin e ekonomisë dhe me vullnetin për fillimin e zbatimit të politikave për zhvillim dhe punësim, dëshmohet përpjekja për një buxhet sa solidar aq edhe me synim të hedhë themelet e frenimit të rënies ekonomike dhe e shënimit të një kthese shpresëdhënëse të ekonomisë dhe financave tona të rrënuara që trashëguam nga tronditja e thellë dhe rënia e shpejtë e 3-4 viteve të fundit.

3- KU MBËSHTETET BUXHETI 2014 ?

Buxheti i vitit 2014 mbështetet në zhvillimet e ekonomisë shqiptare gjatë viteve të fundit, rezultatet e arritura dhe ato të pritshme për vitin aktual, objektivat e parashikuara në Kuadrin Mak-

roekonomik e Fiskal Afatmesëm 2014-2016; ka në themel prioritetet e programit të qeverisë për stabilizimin e situatës makroekonomike, vendosjen e ekuilibrave fiskalë, veçanërisht rivendosjen e kontrollit mbi financat publike, kryerjen e një reforme fiskale të thellë. Të gjitha këto, në funksion të zhvillimit ekonomik e social të mëtejshëm të vendit. Ky buxhet konsideron edhe ndikimin në ekonominë e vendit tonë të faktorëve ndërkombëtarë e rajonalë, zhvillimet në ekonominë globale, veçanërisht situatën në eurozonë etj. Kësisoj, buxheti konsideron edhe pritshmëritë për zhvillimet ekonomike në eurozonë dhe rajon, veçanërisht në vendet me të cilat vendi ynë ka bashkëpunim më të gjerë ekonomik, financiar e tregtar, pritshmëritë e sjelljes së agjentëve ekonomikë privatë, konsumatorë dhe investitorë, në ekonominë e vendit tonë, si dhe pritshmëritë për ndryshimin e kushteve të financimit të ofruara nga sistemi ynë bankar.

Njëherësh treguesit kryesorë makroekonomikë fiskalë të tij janë programuar me më realizëm se çdo herë tjetër (ritmi i rritjes ekonomike, si faktor kryesor- PBB 2 %, deficiti, borxhi dhe inflacioni) dhe janë konsultuar dhe kanë marrë mbështetjen e institucioneve financiare ndërkombëtare, si FMN e Banka Botërore, dhe konsiderojnë edhe obligimet e vendit tonë ndaj proceseve integruese në BE. Kësisoj, ky buxhet mbështetet në dy shtylla kryesore: A-NJË REFORMË E THELLË FISKALE - NJË PAKETË NDRYSHIMESH TË MËDHA. Burimi kryesor i shtesës së të ardhurave mbështetet në marrjen përsipër për zbatim të një reforme të thellë fiskale dhe vënien në zbatim të një paketë të re fiskale, bazuar në parimin “Kush përfiton më shumë, duhet të kontribuojë më shumë dhe kush përfiton më pak, do të kontribuojë më pak”. Kështu mbi këtë koncept, taksimi i sheshtë i përdorur deri tani zëvendësohet nga taksimi progresiv, një ndarje kjo dhe filozofike midis së majtës dhe së djathtës në përgjithësi, dhe natyrshëm mes mazhorancës sonë aktuale dhe opozitës. Këtu më duhet të sqaroj një çështje shumë të rëndësishme, e cila megjithëse e shumëdebatuar, ende në shumë raste është keqkuptuar apo keqinterpretuar. Fjala është për zbatimin e principit të mësipërm, i cili për ne socialistët nuk do të thotë aspak se ne jemi kundër biznesit të madh, kundër atyre që quhen të pasur. Jo, ne as kemi qenë dhe as nuk jemi kundër tyre. Por ne ndërtojmë dhe zbatojmë politika fiskale që mbështesin ata që përfitojnë më pak dhe nxisim që të fitojnë më shumë dhe të kontribuojnë më shumë, ata që zhvillojnë biznese të mëdha, natyrisht bazuar në ligje dhe në një konkurrencë të ndershme, duke ndikuar kësisoj në zhvillimin ekonomik të vendit dhe në punësim.

Disa të tjerë pretendojnë së kështu siç propozohet dhe kërkon të zbatohet taksimi progresiv, është i “cunguar” e pjesor dhe nuk e realizon sa duhet “drejtësinë fiskale”, (për shkak të shkallëzimit të tarifave mes të ardhurave të ndryshme të siguruara nga punësimi, fitimi në biznes etj). Koha do ta provojë. Por, gjithsesi unë besoj se është më e udhës që një reformë (në rastin konkret edhe këtë të taksimit progresiv) është më e udhës të fillosh ta zbatosh dhe ta [përsosësh sesa të mos e fillosh. Kësisoj, mbi bazën e kësaj filozofie janë bërë edhe ndryshimet në disa elementë dhe instrumente të reja fiskale që sjell kjo paket si në: a) Ndryshimin e normës së tatimit mbi të ardhurat personale nga punësimi, duke kaluar nga taksa e sheshtë prej 10 për në taksën progresive me tri shkallë;10,13 dhe 23 për qind; b) Faktin që të gjitha kategoritë e shtresave në nevojë do të marrin subvencion në masën 10 për qind të TVSH-së së paguar për produktet bazë të shportës së mallrave, në shumën 1.1 miliard lekë; c) Faktin që fermerët do të kompensohen në masën 20 për qind për vlerën e TVSH së paguar për inputet bujqësore; d) Faktin që pacientët do të përfitojnë prej përjashtimit nga TVSH prej 10 për qind e barnave dhe e shërbimeve shëndetësore. dh) Faktin që të vetëpunësuarit në qytet, nga data 1 janar 2014 do të paguajnë më pak kontribute shëndetësore; ë) Hiqen përjashtimet nga disa taksa në sektorin e hidrokarbureve, të vendosura që prej 20 vjetësh, f) Ristrukturohet taksa vendore mbi biznesin e vogël, duke u shfuqizuar si taksë vendore dhe duke u trajtuar si tatim mbi fitimin në masën 7.5 për qind. Kjo masë përfshin subjektet e biznesit të

vogël me xhiro vjetore nga 2-8 milionë lekë, të cilat përfitojnë reduktim të nivelit të taksës. Dhe gjithashtu 60 mijë biznese të vogla, duke filluar nga data 1 janar 2014, nuk do të paguajnë më taksën e biznesit të vogël; Gjithashtu, në funksion të parimit të mësipërm por jo të keqinterpretimit të tij do të: ç) Rritet nga 10 në 15 për qind e shkallës së tatimit mbi fitimin për bizneset, do të kompensohet me përmirësimin e administrimit tatimor;dhe do të rritet niveli për disa taksa, si akciza për cigaret, produktet e duhanit, pijet alkoolike, ndryshohet struktura e taksimit të birrës, rritet taksa e qarkullimit për benzinën dhe gazoilin, duke i përafruar me nivelet e rajonit dhe duke ndjekur politika në mbrojtje të mjedisit. Padyshim që për produktet e ndikuara prej këtyre tarifave do të ketë ndikim në rritje të çmimeve të tyre (të cilat duhen kompensuar në ulje me masa të tjera).Por ajo që mbetet e rëndësishme është moslejimi i spekulimit në tregjet tona me çmimet e këtyre mallrave, që ka filluar të shfaqet ende pa hyrë në fuqi paketa e re fiskale.

B- Buxheti-Prioritetet dhe zhvillimi Mirëqeverisja varet veç të tjerash dhe nga një sjellje ndryshe, një mentalitet ndryshe në përdorimin e fondeve publike që ky buxhet sjell. Kjo në funksion të një modeli tjetër zhvillimi dhe qeverisjeje, prioritetesh dhe administrimi. Është kjo arsyeja që edhe shpenzimet e përgjithshme të buxhetit për vitin 2014 parashikohen në nivelin 32.7 për qind të PBB, nga 29.9 për qind të planifikuara për vitin 2013, duke u rritur me 54.2 miliardë lekë. Nga këto, shpenzimet kapitale që parashikohen në nivelin 6 për qind të PBB-së sigurojnë mbështetjen e nevojshme për sektorët prioritarë, në përputhje me programin e qeverisë, si arsimi, ku shpenzimet për këtë sektor parashikohet të arrijnë nivelin 2.9 për qind të PBB-së, për shëndetësinë 2.8 për qind të PBB-së, për bujqësinë 0.6 për qind të PBBsë dhe për infrastrukturën 4.2 për qind të PBB-së, mbështetjen e nevojshme sociale për shtresat e popullsisë më të ekspozuara ekonomikisht. Kjo pasi rreth 4.6 për qind e shpenzimeve totale ose rreth 6 për qind e shpenzimeve korrente janë fokusuar për politika sociale, si: politika të reja pensionesh 1 miliard lekë, ndihmë ekonomike dhe paaftësi 19 miliardë lekë, kompensim për shtresat në nevojë 1.1 miliard lekë. Buxheti siguron edhe mbështetjen e nevojshme në drejtim të forcimit të rendit publik dhe sigurisë në vendin tonë, duke e konsideruar atë një element mjaft të rëndësishëm dhe thelbësor, që krijon kushtet e nevojshme për zbatimin e ligjit nga të gjitha institucionet publike e private, si dhe për ushtrimin e veprimtarisë së biznesit. Për këtë arsye, ai parashikon rritjen e pagave të punonjësve të Policisë së Shtetit me një efekt total prej 1 miliard lekësh.

Por edhe këtu, në drejtim të përdorimit të shpenzimeve sipas prioriteteve më duhet të sqaroj një çështje e cila, ose nga moskuptimi, ose nga mosmirëinterpretimi, pse jo në ndonjë rast edhe me keqdashje ka lënë ekuivoke. Fjala është në veçanti për shpenzimet kapitale( investimet) që do të përballohen me financim të brendshëm nga ky buxhet. Lidhur me tymnajën që po shpërndahet se nga ky buxhet nuk do të ketë investime, ajo jo vetëm nuk qëndron, por më duhet të theksoj se: -Financimi nga buxheti i këtij viti i investimeve në projekte të nisura por të papërfunduara, është një politike e drejtë, korrekte nga pikëpamja ligjore, efektive nga ana ekonomike (nëse nuk do të përfundojnë, kostoja e tyre dhe dëmi ekonomik që shkaktohet gati trefishohen). Në fund të fundit këto investime janë të vendit, të Shqipërisë, nuk janë as të njërës qeveri, as të tjetrës.

-Gjithashtu ky buxhet do të përballojë një sërë shpenzimesh për projekte të reja në nivel kombëtar dhe lokal, në infrastrukturën kombëtare, rurale, ujësjellës e vepra të tjera publike.

4- TRINOMI- INDIVIDI, SHTETI-FAKTORËT E INTERESIT Një çështje tjetër e cila është debatuar lidhet me atë në se ky buxhet dhe paketa fiskale është diskutuar e konsultuar me faktorët e interesit dhe çfarë përfitojnë ata.

Padyshim, që në këtë drejtim asnjëherë nuk është mjaft. Por do t’i kthehem me poshtë kësaj çështjeje.

Dhe tani le të vijmë tek problemi se çfarë përfiton nga ky buxhet dhe paketa fiskale që e shoqëron ai,

që është në themel të tij: Trinomi Shteti-IndividiFaktorët e interesit.

Së pari, individi, qytetari. Pa marrë përsipër të analizoj në detaje e hollësi këtë përfitim, është e rëndësishme që qytetari, individi ta gjejë veten përfitues “pas shifrave të buxhetit’ dhe tatimeve e taksave që paguan.

Këtu fjala është për përfitime të drejtpërdrejta dhe të tërthortat, përmes taksave dhe shërbimeve që u afrohen, zhvillimit ekonomik dhe infrastrukturor të vendit, punësimit etj. Pra janë një sërë faktorësh. Dhe ja konkretisht disa prej tyre: -Me këtë buxhet dhe paketë fiskale ulet tatimi mbi të ardhurat personale për 97% të shqiptarëve, përmes heqjes së taksës së sheshtë dhe vendosjes së taksimit progresiv në tri shkallë.

-Është hequr taksa e biznesit të vogël dhe është ulur tatimi mbi fitimin për biznesin e vogël nga 10% në 7,5%.

-Është hequr tatimi mbi vlerën e shtuar për shërbimet shëndetësore dhe barnat.

-Është ndërtuar skema që siguron se çmimet e barnave në Shqipëri nuk do të jenë më të larta se çmimet e vendeve të origjinës.

-Është ulur, dhe në disa raste është hequr, tatimi mbi vlerën e shtuar për ushqimet e shportës.

-Ndryshoni ligji për sigurimet shëndetësore, që u mundëson rreth 800 mijë qytetarëve të moshave 40-60 vjeç kontrolle mjekësore bazë falas.

-Heqja e tarifave për ekzaminimet e shtatzënisë dhe rasteve të kancerit, çka do të ndikojë pozitivisht në shëndetin e mbi 30 mijë grave dhe vajzave në vit.

-Një sërë masash për përmirësimin e arsimit mbështeten gjithashtu nga ky buxhet etj.

Së dyti, faktorët e interesit. a-Reformat rregullatore, Liria ekonomike, Klima e biznesit dhe Konkurrenca e ndershme.

Se sa të mjaftueshme kanë qenë dhe sa efektive diskutimet me komunitetin e biznesit dhomat dhe shoqatat e biznesit, mbetet për t’u parë nga efektet që kjo paketë do të ketë gjatë zbatimit të saj. Por edhe gjatë kësaj jave në Komisionin për Ekonominë dhe Financat të Kuvendit, diskutimet dhe konsultimet janë zhvilluar në mënyrë shumë intensive. Rëndësia e një partneriteti serioz Qeveri-Biznes ka qenë dhe mbetet gjithnjë thelbësore për më shumë reforma rregullatore, më shumë përmirësime të klimës së biznesit, më shumë liri ekonomike dhe konkurrencë të ndershme. Unë besoj se reforma fiskale e ndërmarrë, kaq e thellë, e ka konsideruar dhe duhet ta konsiderojë mirë dhe pozitivisht këtë çështje. Asnjë reformë nuk mund të jetë e suksesshme pa harmonizuar optimalisht këtë çështje. b-Garantimi i mirëfunksionimit të institucioneve të pavarura kushtetuese dhe i atyre të krijuara me ligj përbën një ndër synimet e projektbuxhetit. Për këtë arsye, në projektbuxhet parashikohen fondet e nevojshme për funksionimin e mbi 20 institucioneve të pavarura kushtetuese dhe të krijuara me ligj. c-Buxheti i vitit 2014 synon gjithashtu vazhdimin e funksionimit më të mirë të pushtetit vendor, i cili parashikohet të arrihet nëpërmjet përmirësimit të administrimit të financave vendore, forcimit të autonomisë financiare të pushtetit vendor dhe rritjes së transfertës së pakushtëzuar të buxhetit të shtetit.

Shpenzimet për pushtetin vendor do të përbëjnë rreth 2.1 për qind të PBB-së, duke u rritur me 725 milionë lekë në krahasim me vitin aktual. Rritja e granteve konkurruese me 1.9 miliardë lekë do të sigurojë mbështetjen financiare për zhvillimin e mëtejshëm të infrastrukturës vendore, ndërtimin e shkollave, kopshteve, ujësjellësve etj. Përmirësimet që do t’i bëhen formulës së llogaritjes së trans-

E shtunë-diel, 28-29 dhejtor 2013

27

www.mapo.al

Nova Demokratia Shqipëria nuk ka kapacitete të shtojë pafund, në letër, misione jashtë, por së pari, duhet të forcojë ato ekzistuese, duke rritur profesionalizmin e diplomatëve dhe përzgjedhjen e merituar dhe, së dyti, duke shtuar numrin e atyre diplomatëve që merren me diplomaci publike dhe ekonomike...

Diplomacia publike shqiptare dhe imazhi i vendit Tonin Gjuraj

D

fertës së pakushtëzuar, ndarjes së grantit për njësitë e qeverisjes vendore, si dhe rishikimi i kritereve për Fondin e Zhvillimit të Rajoneve do të nxisin reformën e ndarjes së re territoriale. Natyrisht, këtu thelbësore mbetet përfundimi dhe vënia në zbatim e reformës administrative –që e riorganizon dhe i bën më eficente dhe më autonome autoritetet lokale. d-Shoqëria civile.

Zhvillimi dhe rritja e mëtejshme e pjesëmarrjes së shoqërisë civile në zhvillimet demokratike të vendit është gjithashtu një moment i rëndësishëm edhe në diskutimin e shifrave të këtij buxheti, të paketës fiskale, sidomos bërja transparente e politikave të reja, përfitimeve dhe kostove të saj. Po kaq i rëndësishëm mbetet funksionimi dhe zgjerimi i vetë shoqërisë civile, i cili veç mbështetjes nga donatorët, jashtë politizimit, duhet dhe ka gjetur edhe në buxhetin e vitit 2014.

Së treti, shteti (buxheti e financat publike) dhe ekonomia e vendit.

Shteti –buxheti, financat publike dhe ekonomia e vendit padyshim janë përfitues nga ky buxhet në kuptimin e rritjes, zhvillimit dhe forcimit të tyre për t’u shërbyer më mirë dhe më shumë qytetarëve të vet, vendit tonë dhe zbatimit të funksioneve të tij. Kjo pasi nga zbatimi i këtij buxheti dhe i paketës fiskale (zbatimi i treguesve të këtij buxheti dhe aplikimi korrekt i paketës fiskale është një çështje shumë e rëndësishme) varet shumë stabilizimi dhe konsolidimi fiskal,vendosja e ekuilibrave të rinj fiskalë, mbështetja për rimëkëmbjen e ekonomisë, zbatimi i prioriteteve të zhvillimit sipas modelit të ri të ofruar.

5- ÇFARË E KËRCËNON KËTË BUXHET? Deficiti buxhetor, borxhi publik, informaliteti në ekonomi (zbatimi i ligjit) dhe ajo çka është më e rëndësishme, politikat e zhvillimit që do të zbatohen dhe pritshmëritë ekonomike që do të vërtetohen, përbëjnë faktorët kyç që do të përcaktojnë risqet e këtij buxheti, dhe padyshim edhe të vetë ekonomisë. a. Deficiti buxhetor.

Deficiti buxhetor, sipas buxhetit të vitit 2014, parashikohet të jetë në nivelin prej 6.6 për qind të PBB-së në vitin 2014, në krahasim me rreth 6 për qind që mendohet të rezultojë në këtë vit (2-13). Prandaj, miradministrimi i deficitit dhe mbajtja në kontroll shndërrohet në një prioritet shumë serioz. b. Borxhi publik në fund të vitit 2014 pritet të arrijë nivelin 74.8 për qind të PBB (përfshirë 35 miliardë lekë që destinohen për shlyerjen e borxhit të vjetër). Sipas strategjisë afatmesme, reduktimi i nivelit të borxhit do të fillojë nga viti 2015, për të arritur në 60 për qind të PBBsë brenda disa vjetësh. Kostoja e shërbimit të borxhit ka pasur dhe do të vijojë tendencën rënëse, për shkak të rritjes së peshës specifike të instrumenteve afatgjata (obligacione 3- dhe 5-vjeçare), si dhe emetimit për herë të parë në muajin tetor të vitit 2013 të obligacioneve 10-vjeçare me normë interesi më të ulët.

Një ndër masat e parashikuara në projektbuxhet është edhe shlyerja e detyrimeve të papaguara të shtetit ndaj biznesit për punë dhe shërbime publike të kryera, rimbursimi i TVSH-së, të cilat sipas raportit të Kompanisë “Deloitte”, arrijnë vlerën 24.6 miliardë lekë. Këto janë detyrime për projekte të infrastrukturës, kompani të farmaceutikës, pajisje mjekësore dhe ndërtim shkollash. Gjithashtu, në projektbuxhet parashikohet edhe shlyerja e detyrimeve për rimbursim të TVSH-së dhe tatim-fitimit në shumën 22.8 miliardë lekë. Nga këto, për vitin 2014 do të shlyhen 35 miliardë lekë detyrime të prapambetura.

Programi 3-vjeçar me FMN-në parashikon që shlyerja e këtyre detyrimeve të prapambetura të jetë transparente dhe sugjeron që të bëhet një strategji për të mos u krijuar detyrime të reja në të ardhmen. Megjithëse “borxhi ha nga ekonomia”, në këtë program parashikohet që borxhet të shlyhen pa penguar rritjen ekonomike, përkundrazi, shlyerja e tyre do të nxisë zhvillimin ekonomik. Shlyerja e borxheve do të nxisë konsolidimin fiskal dhe do të përmirësojë sistemin bankar për një zinxhir detyrimesh që palët ia kanë njëra-tjetrës. Këto masa pra priten të ndikojnë në rritjen e likuiditetit të biznesit, rritjen e investimeve, të kreditimit në ekonomi, në zhvillim dhe në punësim për të. (Kjo do varet shumë edhe nga fakti se sa nga kjo shlyerje borxhi, sidomos kthimi i TVSH-së dhe fitimit u takon kompanive të huaja dhe ç’pjesë të tyre ato do transferojnë jashtë vendit?!)

C- INFORMALITETI. Një reformë e thellë fiskale që vjen përmes zbatimit të paketës së re fiskale nga fillimi i vitit që vjen, e ka të lidhur suksesin e vet edhe me masat dhe zbatimin e tyre për formalizimin e ekonomisë dhe luftën kundër evazionit fiskal. Ne nuk mund të vazhdojmë të jemi vend me një ekonomi informale dhe evazion fiskal problematik. Ne nuk mund të vazhdojmë të jemi një vend ku gjysma e abonentëve nuk paguajnë energjinë elektrike (unikal), ku pagimi ose jo i tatimeve dhe taksave është “pronë e partive politike” apo e tarafeve dhe miqësive dhe jo e ligjit, e zbatimit të tij nga autoritetet fiskale. Prandaj, zbatimi i ligjeve, përmirësimi i administrimit fiskal, janë bashkëshoqërues të suksesit apo jo të paketës fiskale, realizimit të programit të të ardhurave të buxhetit.. d- ZHVILLIMET E PRITSHME EKONOMIKE. Pritshmëria për frenimin e rënies ekonomike dhe fillimin e kthesës së saj drejt rritjes, së paku për këtë vit që vjen, me një ritëm rreth 2 për qind, është një objektiv realist. Kjo në kushtet e një zhvillimi normal të ekonomisë së vendit, asaj rajonale dhe në eurozonë. Për më tepër, stabilizimi makroekonomik dhe vendosja e një ekuilibri të ri financiar gjatë këtij viti krijon premisa të përshtatshme për zbatim të reformave të thella strukturore në ekonomi, të cilat duhet të përkthehen në zhvillim, rritje dhe punësim. Kësisoj do të na duhet që shifrat e këtij buxheti të përkthehen në rritje ekonomike dhe vende pune që do të hapen.

Përndryshe...Prandaj dhe duhet “ta kthejmë fytyrën” më shumë nga ekonomia dhe punësimi.

6- CILI ËSHTË GARANTI? Siç e theksova, ky buxhet dhe paketa e re fiskale vijnë të mirëkuptuar me FMN-në dhe kanë mbështetjen e një marrëveshjeje të qeverisë me të, në pritje për t’u nënshkruar dhe për t’u bërë efektive në fillim të vitit 2014. Sipas kësaj marrëveshjeje, është rënë dakord për hartimin dhe zbatimin e një sërë masash për të siguruar rritje të qëndrueshme ekonomike, reforma të thella strukturore, reformim të sistemit fiskal, formalizimin e mëtejshëm të ekonomisë përmes rritjes së miradministrimit fiskal, reformën në sigurimet shoqërore, shlyerje të borxheve etj. Ky program trevjeçar do të financohet nga FMN-ja me rreth 300 milionë euro, me kushte të buta.

Kësisoj të lë “përshtypjen” se tani çdo gjë u rregullua, u vu në vijë dhe “Garanti është gjetur”; ai është FMN-ja. Në fakt, garant i kësaj marrëveshjeje kaq të rëndësishme dhe të dobishme me FMN-në është zbatimi i aksioneve prioritare dhe reformave që kjo marrëveshje përfshin dhe mbi të gjitha, e para është ekonomia, politikat për zhvillimin e saj.

iplomacia është në thelb një aktivitet politik dhe ingredient pushteti. Kësisoj, ajo është çelësi i suksesit për imazhin e një vendi. Një prej sfidave të diplomacisë shqiptare gjatë viteve të tranzicionit, krahas hapjes dhe demokratizimit të shërbimit të saj, ishte korrektimi i keqkuptimeve apo moskuptimeve të ndryshme, që lidheshin kryesisht me të kaluarën e vendit tonë, si pasojë e vetizolimit të tij dhe ndikimit të ideologjisë komuniste, duke shprehur kështu nevojën për një diplomaci ndryshe. Në fakt, fytyra e vërtetë e diplomacisë tradicionale është diplomacia publike e një vendi, duke patur si qëllim kryesor të tranzicionit krijimin e mundësive për të siguruar objektivat e politikës së jashtme: të promovojë interesat kombëtare dhe sigurinë kombëtare të vendit përmes mirëkuptimit, informimit dhe ndikimit mbi audiencat e huaja. Kjo ndodhi pas hapjes së vendit, duke shmangur propagandën, e cila kishte karakterizuar (anti)diplomacinë shqiptare të para viteve ‘90.

Nisur nga premisa e Shqipërisë, si një vend me imazh e reputacion negativ dhe një mjedis aspak favorizues për të tjerët, dimensioni ndoshta më i rëndësishëm i diplomacisë publike shqiptare gjatë tranzicionit ishte komunikimi i pikëpamjeve tona lidhur me shumë çështje të brendshme, rajonale e më gjerë, kërkimi i fushave ku mund të gjendeshin kauza të përbashkëta me vende të tjera, si dhe ndërtimi i marrëdhënieve me këto vende, duke kuptuar nevojat dhe kulturat e tyre.

Megjithatë, diplomacia publike shqiptare pati vështirësi të përqendrohej në një narracion të vetëm kombëtar, që është integrimi europian, duke përzier shpeshherë ide e mesazhe që, në vend t’i bashkonin lojtarët e ndryshëm diplomatikë në favorin tonë, i konfuzonin ose i mërzitnin ata. Pavarësisht hapjes së vendit dhe fillimit të përmirësimit të imazhit të tij në sytë e qeverive të ndryshme të huaja, kryesisht atyre perëndimore, vështirë të pranohet se u fitua sfida e ndryshimit të perceptimit që kishte opinioni publik i këtyre vendeve për Shqipërinë dhe shoqërinë shqiptare.

Informimi dhe bindja e opinionit publik të huaj nuk kishte të bënte dhe aq me publikimin dhe mbrojtjen e vlerave universal njerëzore, si: liria, demokracia dhe pluralizmi, por më shumë me politikat dhe sjelljen e qeverisë shqiptare gjatë tranzicionit, qëndrimet dhe sjelljen e publikut shqiptar ndaj këtyre vlerave, që duhej të rezononin dhe të ndiqeshin natyrshëm prej nesh.

Për shembull, sa i takon (mos)marrjes së statusit, duket se këtë herë me të vërtetë Shqipëria ishte viktimë e politikave të brendshme të vendeve që votuan kundër nesh, por përveç kësaj, përtej përpjekjeve të diplomacisë publike shqiptare, imazhi i vendit vijoi të mbetej negativ. Në Holandë, duket të ketë patur ndikim të fortë partia anti-migracion e De Wildeersit, në Britaninë e Madhe, konservatorët gjenden në fushatën për të penguar rumunët e bullgarët të shkojnë në atë vend, pas 1 janarit 2014, kur dhe mbaron moratoriumi që ekzistonte për këtë çështje, kështu që dhënia e statusit kandidat për Shqipërinë, në këtë klimë, mesa duket vetëm do t’i hapte punë kryeministrit Cameron. Njerëzit, në disa prej këtyre vendeve, vështirë se dinë të dallojnë midis statusit dhe anëtarësimit, madje disa as që duan të jenë në BE. Thënë kjo, si dhe duke shtuar mungesën e njohjes për Shqipërinë dhe imazhin e keq të saj, mund të merret me mend përfundimi për shtyrjen e statusit të vendit kandidat. Pra, imazhi vijon të

mbetet problem jashtëzakonisht i madh për vendin tonë. Thelbi i shumë gjërave në Shqipëri ka ndryshuar, por imazhi vijon të jetë i njëjtë. Diplomacia publike shqiptare pas viteve ’90 u ndikua nga propaganda, në kuptimin pexhorativ të kësaj fjale, lidhur me aktivitetet informative qeveritare jashtë vendit, në vend që t’u referohej aktiviteteve dhe programeve të ndërtuara posaçërisht për të komunikuar mesazhe për audiencën e jashtme, jo thjesht qeverive të vendeve të huaja.

Historitë e brendshme kanë patur në fakt impakt tek të tjerët dhe kjo ka ndodhur me Shqipërinë, për arsye të izolimit të gjatë dhe mënyrës së zhvillimit të tranzicionit, kështu që adresimi i mesazheve drejt audiencave joqeveritare, masave dhe elitave të vendeve pritëse, kanë ndikuar në imazhin e vendit. Po ashtu, mungesa e një rrjeti të gjerë korrespondentësh nga një rajon në tjetrin vonoi procesin e menaxhimit sa më të mirë dhe të shpejtë të lajmeve, që përbën një prej dimensioneve bazë të diplomacisë publike. Përveç kësaj, munguan edhe komunikimet strategjike, që kanë të bëjnë me dhënien e mesazheve strategjike për Shqipërinë, për shembull: në turizëm, investime, marrëdhënie kulturore, tregti, lehtësira fiskale, ekonomi etj. Shumëfishimi i mesazheve nga ngjarje që konsiderohen pozitive për vendin dhe që ndryshojnë perceptimet për të, veçanërisht pas vitit 1990, ndikojnë në opinionin publik të vendeve të huaja.

Shqipëria nuk ka kapacitete të shtojë pafund, në letër, misione jashtë, por së pari, duhet të forcojë ato ekzistuese, duke rritur profesionalizmin e diplomatëve dhe përzgjedhjen e merituar dhe, së dyti, duke shtuar numrin e atyre diplomatëve që merren me diplomaci publike dhe ekonomike. Mbyllja e paralajmëruar e disa ambasadave dhe konsullatave mund të shoqërohet me hapjen apo rishpërndarjen e tyre në funksion të shtimit të posteve diplomatike drejt ekonomisë dhe vendeve me tregje aktive, duke përqendruar pjesën më të madhe të aktivitetit të misioneve tona jashtë, kryesisht në çështje ekonomike dhe kulturore. Kjo diktohet, së pari, prej ndryshimeve të shumta të shkaktuara nga procesi i globalizimit ekonomik e financiar sot në botë dhe, së dyti, nga fuqia periferike e Shqipërisë në çështjet apo politikën globale. Kështu që, do të ishte më realiste që Shqipëria të përqendrohej fort në këtë lloj diplomacie, pasi është më e lehtë për t’u vënë në lëvizje dhe i shërben drejtpërsëdrejti interesave të saj. Edhe debatet e sotme janë përqendruar kryesisht në të ardhmen e diplomacisë kulturore dhe ekonomike, nisur nga fakti se ekonomia dhe kultura përbëjnë elementë të rëndësishëm të politikës dhe marrëdhënieve ndërshtetërore.

Përqendrimi tek diplomacia publike dhe ekonomike lidhet edhe me demokratizimin e informacionit në kohën e sotme, i cili solli në skenë median e re dhe teknologjinë e informacionit. Ky zhvillim i ri ka fuqizuar aktorët joshtetërorë, rolin dhe legjitimitetin e tyre në politikën ndërkombëtare, me rrjete dhe aktorë të shumëfishtë. Diplomacia publike nuk mund të jetë më tej e qendërzuar kryesisht tek shteti, por të përhapet dhe të ndahet me një mjedis gjithnjë e më fluid global dhe kontekste të reja. Në këtë kontekst, lind nevoja për më shumë lidhje e kontakte të diplomacisë publike dhe ekonomike me disiplina akademike, për një komunikim tjetër me historinë tonë, marrëdhëniet ndërkombëtare, median, marrëdhëniet publike, studimet rajonale, politikat ekonomike ndërkombëtare etj.

28

E shtunë-diel, 28-29 dhejtor 2013

www.mapo.al

Si një poeteshë e madhe dhe e vërtetë, ajo i nënshtrohet instinktit të Nënës.

Por një instinkti të arsyeshëm, njerëzor, prekës, një instinkti që nuk ka nevojë që të lavdërohet a të përmendet nëpër recensione a në disa rreshta të New York Times...Ah, sikur dhe poezia shqipe të ishte kurdoherë po kaq e vërtetë sa dhimbja dhe dilemat njerëzore të kësaj gruaje!

esse

Një Çështje për Ksanthipin...

Rudolf Marku 1.

E

dhe pse të shkruarit e poezisë dhe, përgjithësisht, vendimmarrjet e plot gjërave të rëndësishme të jetës i mbështes në intuitë, prapëseprapë besoj se intuita duhet të kontrollohet, kurdo që të mundet, dhe, në masën e saj të arsyeshme, nga Arsyeja. Besoj se poetët, krejt ndryshe nga besimi i rremë dhe nga miti naiv që ngulin këmbë në të kundërtën, janë qenie të arsyeshme. G.K.Chestertoni, duke polemizuar me të gjithë ata naivë që e përfytyrojnë poetin si një qenie të hutuar, që gati-gati flet me veten, që është ëndërrimtar me sy hapur, thotë se poetët, këta kureshtarë të përjetshëm, arrijnë ta prekin qiellin, me qëllimin e vetëm që të eksplorojnë se çfarë ka atje, dhe me qëllimin e vetëm që qiellin ta ulin në tokë; në të kundërt, dijetarët e arrijnë qiellin jo që të shohin se çfarë ka atje dhe jo që të ndajnë çfarë shohin me të tjerët, por që të përfshijnë gjithçka që shohin dhe prekin në kokën e tyre... dhe nga kjo ndodh që kokat e tyre të shpërthejnë në ajër...Është e vërtetë se poezia lind nga intuita, por kjo nuk e përjashton atë që të mos jetë një entitet i arsyeshëm...Thashë – i arsyeshëm-dhe joracional. Nuk do guxoja t’i quaja poetët qenieracionale, sepse jam i vetëdijshëm se termi – racional-përmban atë ftohtësinë dhe përgjithësimin që janë armiqtë natyralë të poezisë.

Gratë dhe poetët janë aleatë natyralë, po aq sa mund të thuhet se politikanët dhe gratë janë armiq natyralë. Në Greqinë e lashtë gratë ishin kundërshtare të politikanëve, sepse për to politikanët ishin një kërcënim për fëmijët e tyre, për veten e tyre dhe për burrat e tyre. Sokrati deklaronte se “Sa të marr frymë, nuk do rresht së filozofuari...”. Ksanthipi me dinakërinë e saj shtirej se nuk e kuptonte madhështinë shpirtërore të Sokratit, dhe me intuitën dhe dinakërinë e gruas, shtirej se ishte kundër tij; nga ana e vet Sokrati vlerësohej si shenjt se e duronte mrekullisht shtirjen e saj. Shtirja e Ksanthipit ishte një mrekulli: ajo shtirej se nuk donte që dhe familja e Sokratit të binte në turp apo të katandisej nëpër gjyqe aspak të lavdishme sikundër vetë Sokrati.

Ndonëse Jezusi i këshillonte dishepujt e vet që të mos i përgatisnin argumentet e veta që më përpara, vetë misionarët dhe përhapësit e Krishterimit ishin trajnuar që në fillim si retoricienë. Është e vërtetë se Logjika abstrakte, e njohur fillimisht si shërbyesja e qenies njerëzore, është kthyer në një zotëruese, pronare e njeriut, duke i mohuar poezisë çdo arsye që të ekzistojë. Por nga ana tjetër arsyeshmëria është e domosdoshme për qenien njerëzore, po aq sa dhe ndjenja dhe intensiteti emocional. Ksanthipi vepronte me intuitë, ndërsa Sokrati me arsye. Ku qëndron Poezia? Mendoj në një mesore, në mesin e rrugës mes Ksanthipit dhe Sokratit. Mes përditshmërisë së gruas dhe përjetësisë së të shoqit të saj, mes intuitës së saj dhe arsyes së tij. Por poezia moderne ngul këmbë që arsyeja është armikja e poezisë. Por këtë e deklaron dhe e provon përmes një argumenti tepër të arsyeshëm. T.S.Eliot ngul këmbë se aq sa mund të vendosesh ndonjë lidhje logjike mes fërshëllimës së çajnikut dhe librit që lexon, aq mund të vendosësh lidhje logjike mes poezisë dhe arsyes. Por këtë pohim ai e thotë me një logjikë të saktë, me arsyeshmëri. T.S. Eliot asokohe kur shkruante për ndarjen e poezisë me logjikën kishte ndjekur në Paris me kureshtje leksionet e Bergsonit, i cili, siç dihet, është për intuitën. Por mendoj se të jesh për intuitën nuk do të thotë të jesh kundër arsyeshmërisë...

Shoqëria shqiptare është një shoqëri disi e

vonuar në kurset e zhvillimeve eksperimentale të artit e të letërsisë. Nuk më duket ndonjë humbje tragjike. Sepse shumë nga shkollat eksperimentale të modernizmit janë provuar se kanë qenë eksperimente, nisje, por jo gjithmonë arritje. Puna është se shoqëri si kjo e jona, e cila beson verbazi çdo gjë që vjen nga metropolet, është e prirur të fajësojë veten vullnetarisht si e prapambetur dhe provinciale. Shtoji dhe sa e sa vetëdemaskues masohistë që bërtasin se arti dhe letërsia e jonë janë të prapambetura, se janë larg nga arti modernist dhe eksperimental, se shkrimtarët tanë janë të marxhinalizuar në krahasim me artin e sotëm me emra kumbues dhe shurdhues të botës...

2.

Për të kapur kohën e humbur, shumë krijues naivë (dhe të patalentuar) ri-bëjnë eksperimentet artistike të fillimit të shekullit XX, me bindjen se kanë për të çuditur lexuesit. Kam lexuar në shtypin shqiptar shkrime me pretendime estetike për letërsinë futuriste dhe manifestin e saj. Artikullshkruesit gati-gati të bënin që të ndjeje një kompleks faji që ne, poetët shqiptarë, nuk jemi futuristë...Kam lexuar në revistat e mira letrare shqiptare, krahas krijimesh të kthjellëta estetike, dhe poema futuristike, si dhe shkrime marramendëse me një përbuzje të hapur për arsyeshmërinë. Dhe kjo, me pretekstin se mungesa totale e arsyeshmërisë i shkon poezisë në veçanti, dhe artit në përgjithësi. Nuk i besoj atij arti modernist që këmbëngul se një shtrat i parregulluar, vetëm e vetëm se është ekspozuar në Modern Tate Gallery na qenka një art i madh modern. Dhe po ashtu nuk besoj se organe gjenitale të vdekurish a bajga të ekspozuara në Gugenheim Gallery të New York-ut kanë diçka të përbashkët me artin, edhe pse kritikë të shquar të artit kanë ngulur këmbë, të paktën para disa vitesh, në New York Times, për të kundërtën. Njeriu i sotëm modern e ka të vështirë që të mendojë me kokën e vet. George Orwell, njëri ndër njerëzit e rrallë të shekullit të kaluar që guxonte të shihte qartë, falë ndershmërisë ekstreme, pat thënë se Salvador Dali është piktor i mirë, por jo gjithçka që mban siglën e tij është një kryevepër. Orwell fliste lirshëm për talentin e Dalisë, por dhe për natyrën spekulative të tij, madje dhe për pedofilinë e tij. Po ashtu, admirimi i Orwell-it për Pikason, nuk e pengonte shkrimtarin anglez të përçmonte shumë piktura të pas periudhës blue të Pikaso-s. A guxojmë ne të mendojmë me kokën tonë? Në shtypin shqiptar flasim me superlativa për emrat e huaj, dhe nuk guxojmë të zbulojmë vlerat e veprave tona. Jemi gati të përmendim gjithfarë emrash nga letërsitë e huaja, dhe të injorojmë me një qejf të madh bashkëkohësit tanë sikur të mos ekzistojnë në këtë botë.

Kompleksi i periferisë ndaj qendrës. Kompleksi i së pavlerës ndaj vlerës së vërtetë...Ky kompleks bëhet më i vështirë për t’u dalluar kur ne vetë shpallim si vlerat tona shpesh herë antivlerat apo dhe vlerat më të dyshimta, gjë që i jep padashje njëfarë legjimiteti spekulimit snob...

Në një gazetë botohej një recension për romanin “On the Road” të Jack Kerouac, një

ndër përfaqësuesit e Beat movement, duke u stërlavdëruar si një kryevepër e letërsisë botërore. Në fakt, libri është i rëndësishëm për letërsinë amerikane si përfaqësues i asaj lëvizjeje që fillon nga vitet ’50 të shekullit të kaluar e që lidhet me kundërshtimin e shoqërisë konvencionale përmes artit, drogës, seksit, dhe jo aq për vlerat letrare. I shkruar si një reportazh i zakonshëm, madje banal, libri as dhe në fantazinë më të egër nuk mund të quhet një vepër me vlera letrare.

Këtë e merr vesh po qe se e lexon librin para se të shkruash recensionin, dhe po qe se nuk impresionohesh nga parathëniet, dhe po qe se mund të mendosh me kokën tënde. Ajo që është e rëndësishme për historinë e letërsisë amerikane nuk do të thotë që nevojshmërisht të jetë e rëndësishme për lexuesin dhe shijet e lexuesit shqiptar e atij çek a francez. Besoj se letërsia shqipe e tanishme ka autorë që shkruajnë me një dinjitet të madh artistik, me një intensitet emocional dhe me një mjeshtëri stilistikore, me mjete shprehëse të fuqishme dhe me një zë autentik. Ne vetë duhet të kemi dinjitetin që ta kthejmë vëmendjen te vlerat e letërsisë sonë, te vlerat e vërteta të saj, që shpeshherë mbulohen me heshtje provokative dhe me një qëllim të kalkuluar ligësie.

Vitin e kaluar shkrimtari Zija Çela botoi përmbledhjen me dy volume të tregimeve të tij të shkurtra. Për fat të keq, ky botim i një krijimtarie 40 vjeçare nuk pati jehonën që duhet të kishte.

Mendoj se dy librat me tregime të Çelës prezantojnë kulminacionin e tregimit të shkurtë të shkruar në gjuhën shqipe, të nisur me Koliqin, Migjenin, Kutelin, Agollin, Faik Ballancën, Nasi Lerën, Kongolin...Përmbledhja me tregime e Zija Çelës duhej të qe një festë letrare, një çast ndalje-

je për t’u përulur ndaj një apexi të shënuar bindshëm në zhanrin e tregimit të shkurtër të shkruar në shqip. Veç një artikulli të botuar në revistën “Fjala”, për fat të keq, të tjerët, përpara botimit të librit dyvëllimësh të Zija Çelës, preferuan heshtjen, këtë armë vrastare me silenciator, ose vazhduan të bërtisnin me recensione të turpshme për vepra supermediokre (jo vetëm të markës shqiptare)...

3 Ditët e fundit të dhjetorit 2013 u kujtua 25 vjetori i hedhjes në erë të avionit ‘PanAm Flight 103’, mbi një qytet provincial të Skocisë, Lockerbie, ku vdiqën tragjikisht 270 vetë. Si çdo histori tragjike, ngjarja solli kujtime dhe shpalosi ndodhi njerëzore...Ngase shumica e viktimave kishin qenë studentë amerikanë që vinin për të vazhduar studimet në Angli, shumë prindër të tyre kishin ardhur nga kontinenti tjetër në Lockerbie, për të parë vendin ku fëmijët e tyre “kishin marrë frymë për herën e fundit”- siç deklaronin ata...Por historia e një gruaje që kishte njohur dhe kishte humbur të birin brenda një dite më preku në mënyrë të veçantë....Vite e vite më parë, ajo kishte qenë një vajzë shumë e bukur nga Massachussets, bija e drejtorit të një kolegji të njohur. Kishte mbetur shtatzënë me të dashurin e vet, i cili e kishte braktisur. Prindërit, të rritur në një ambient puritan të Neë England (një reminishencë e romanit legjendë “Scarlet’s letter” të Nathaniel Hawthorne) e kishin bindur ta braktiste foshnjën e sapolindur...E bindur, ajo kishte bërë çfarë i kishin thënë prindërit...Gjithë jeta e saj e mëpastajme kishte qenë një jetë e dyfishtë: ditën, me jetën e saj normale, me punën e suksesshme, me miqtë dhe të njohurit; natën, duke pritur gjithë ankth që një derë të hapej e një që një djalosh rreth të njëzetave të hynte e të thosh: Mëmë, jam yt bir! Të kam falur! Rëndësi ka që tani më së fundi të gjeta… Nuk duron më. E flak maskën e qetësisë së rreme, dhe vihet në kërkim të birit që e ka mohuar. Instinkti i nënës, intuita triumfoi mbi logjikën e ftohtë se njohja e të birit të paligjshëm do ia shkatërrojë karrierën, reputacionin e mirë, emrin...

Pas shumë kërkimesh, gjen adresën e familjes që e ka adoptuar. Të dy prindërit adoptues kanë vdekur. I biri, 22 vjeçar, është student në Institutin Teknologjik të Massachussets (MIT).

Vazhdon kërkimet për adresën e tanishme, kur po atë ditë merr vesh se i biri është në listën e të vrarëve në avionin ‘PanAm Flight 103’, të rrëzuar mbi qytetin Skocez të Lockerbie. Adresa e tij është në një varrezë të Skocisë... Merr vesh se prindërit e të vrarëve do shkojnë në Lockerbie për të shënuar përvjetorin e 25-të të vdekjes së fëmijëve të tyre… Do mbahen dy mesha përkujtimore, njëra në Lockerbie, tjetra në Westminster Abbey, Londër. Ajo heziton t’i bashkohet prindërve të tjerë. Ndjen se ka diçka të mangët nga ta. Në fund të fundit ajo është nënë mohuese.

Por një i afërm i saj i jep kurajë që ta ndjejë veten të barabartë me të gjithë prindërit e tjerë. Edhe këtë herë dilema mes logjikës së ftohtë dhe instinktit: a ka të drejtë që ta quajë veten nënë, po aq sa dhe nënat e tjera që kanë ardhur për të derdhur lot mbi varret e fëmijëve të tyre?...Ajo mendon se po. Si një poeteshë e madhe dhe e vërtetë, ajo i nënshtrohet instinktit të Nënës. Por një instinkti të arsyeshëm, njerëzor, prekës, një instinkti që nuk ka nevojë që të lavdërohet a të përmendet nëpër recensione a në disa rreshta të New York Times...Ah, sikur dhe poezia shqipe të ishte kurdoherë po kaq e vërtetë sa dhimbja dhe dilemat njerëzore të kësaj gruaje!

E shtunë-diel, 28-29 dhejtor 2013

29

www.mapo.al

Idi, essi,uni PSIKOLOGJIA SOCIALE SHQIPTARE

Vlerësimet e të tjerëve, gjykimet për ta, tendencat, njëanshmëritë, ndikojnë raportet tona me ta, mënyrën se si ndikojmë a bashkëpunojmë me ta por edhe veten tonë, karakterin tonë. Në këtë aspekt, të gjykimit për të tjerë, ne shpesh bëjmë gabime, përgjithësojmë cekët, keqinterpretojmë të tjerët.

Formimi i përshtypjeve për të tjerët Prof. Dr. Ylli Pango

Ë

shtë e rëndësishme rruga si formohet përshtypja për tjetrin, opinioni e gjykimi për të, duke filluar nga përshtypja e parë e deri tek krijimi i asaj të përgjithshme. Formimi i përshtypjeve ndjek një rrugë të komplikuar që ndryshon nga njëri individ te tjetri, por rasti i krijimit të gjykimeve a vlerësimeve të gabuara e të cekëta, sidomos tek ne është mjaft i shpeshtë. Ka mjaft rëndësi procesi mbi bazën e të cilit njeriu kap, mbledh, organizon informacionin lidhur me një individ tjetër për të gjykuar për të. Ka gjithashtu mjaft rëndësi opinioni i parë dhe ndikimi i të tjerëve në ngulitjen e parë të tij, por edhe pjekuria e përvoja e vetë atij që gjykon në dhënien a krijimin e gjykimit për tjetrin. Kjo sepse njeriu si fillim e fokuson vëmendjen më shumë te disa cilësi qendrore për krijimin apo formimin e përshtypjes së përgjithshme. Këto cilësi qendrore shërbejnë për të organizuar përshtypjen dhe sigurojnë një kornizë për të interpretuar informacionin që do të merret më pas.

Përse është veç të tjerash e rëndësishme sidomos përshtypja e parë. Njerëz me avantazhin natyral të lënë një përshtypje të parë të mirë, pozitive, për shkak të sjelljes, paraqitjes etj., arrijnë të kenë fjala vjen një punë të mirë, një mbështetje a një sukses, më me lehtësi se të tjerë që nuk e kanë këtë fat a dhunti. Në intervistat për të fituar një punë, ata fitojnë simpatinë e intervistuesit që në fillim dhe arrijnë jo rrallë shumë më tepër në këtë moment të parë kontakti sesa gjatë gjithë aktivitetit të tyre të mëvonshëm, së paku në aspektin e raportit me eprorin, punëdhënësin, partnerët.

(Natyrisht, pas kësaj është me mjaft rëndësi mbajtja gjallë e këtij raporti, e imazhit pozitiv të krijuar, nëpërmjet punës a aftësive të tjera). Në përgjithësi është e zakonshme që shpesh të formohet një gjykim, mendim, opinion, a pjesë e madhe e opinionit, mbi bazën e përshtypjes së parë. Por kjo nuk mjafton. Përshtypjet e së bashku me to edhe gjykimet thellohen, sepse edhe situatat nëpër të cilat kalon njohja e njeriut janë nga më të shumtat e të larmishmet dhe natyra njerëzore është jo e thjeshtë. Por gjithsesi, përshtypjet e para mund të jenë me mjaft rëndësi për ardhmërinë e marrëdhënieve tona me të tjerët, qofshin këto përshtypje pozitive apo negative.

Nga ana tjetër, kur njohja thellohet dhe njeriu njihet gjithnjë e më shumë e më thellë nga të tjerët, faktori përshtypje e parë mund dhe ta humbasë jo rrallë peshën e tij të parë të madhe a rëndësinë e tij. A nuk janë raportet mes çifteve a ndryshe ato dashurore, ndër shembujt më sinjifikativë të kësaj? Është i pakrahasueshëm efekti i përshtypjeve të para, të takimeve të para të të dashuruarve, por edhe të njerëzve që krijojnë një raport normal çifti. Më pas njohja e thelluar por edhe efekti i përsëritjes, situatat e shumta nëpër të cilat kalohet, njohja e të metave të zakonshme për çdo njeri, e bëjnë të kujtohet me nostalgji por në disa raste edhe jo pa një lloj nënqeshje disi ironike këtë periudhë të parë njohje, për vetë efektin sipërfaqësor, ndonëse të bukur të saj.

Jo rrallë besojmë në gjykimin tonë në mënyrë të ekzagjeruar dhe pavarësisht madje edhe fakteve të kundërta, thellojmë gabimet në njohje te raportet që krijojmë, duke bërë kështu që edhe tjetri të bëhet refraktar në sjelljen e tij karshi nesh dhe të mos nxjerrë në pah karakterin e tij të vërtetë. Kjo mund të sjellë edhe pasoja të pariparueshme në raportet me të tjerët dhe në ruptura të pandreqshme me ta. Në këso rastesh jemi vetë ne që kemi krijuar një pjesë të atij personaliteti fiktiv të tjetrit, që nuk është veçse gjykimi ynë i

gabuar për ta dhe pasoja të tij. Gjithsesi gjykim që ndonëse jo drejt, formëson diçka, diçka që prish të mirën dhe tenton plotësimin e paragjykimit vetjak fillestar.

Shumë rrallë ne kërkojmë të dimë se përse filan person u soll kështu apo ashtu, madje në disa raste edhe, nëse e njohim mirë atë. Ne vëzhgojmë jo aq të fokusuar tjetrin dhe kjo ndodh sidomos në rastin e vëzhguesve egocentrikë që janë shumë më të përqendruar tek vetja se te të tjerët, dhe shpesh gjejmë shkaqe sjelljeje të tjetrit që nuk përputhen me të vërtetën. Në njërin nga gjykimet e gabuara për sjelljen e tjetrit, ne e bëjmë atë sjellje, përfaqësuese të personalitetit të tij, tipike për të dhe kësisoj i vëmë atij një damkë të shpejtë e me tendencë mbetëse, duke u bazuar në një a disa pak sjellje qofshin këto edhe të rastit. Në këso rastesh ne “i fusim një mendje të lehtë”, siç thuhet, e arrijmë në një konkluzion të nxituar a të gabuar, a përcaktime negative të tipit “plehrë”, “negativ”, i keq” etj., tipike për njerëz që tentojnë me vetëdije vlerësime të cekëta, dashakeqe e aspak realiste...Në mjaft raste kur kjo sjellje e tjetrit që ne e quajmë sinjifikative, dëmton raportet tona me të, ne do e gjykojmë atë si fajtor dhe nuk do të përpiqemi të korrigjojmë as veten e as raportin dhe kjo nuk do t’i përmirësojë marrëdhëniet me tjetrin, përkundrazi. Ndërkohë që me pak indulgjencë mund të thuhej a gjykohej edhe mundësia tjetër, që shkak i kësaj apo asaj sjelljeje janë disa faktorë të rastit, një situatë e caktuar, apo ngjarje të tilla që dhe ne vetë mund të na kishin bërë të silleshim në të njëjtën mënyrë në ato rrethana.

A nuk është qëndrimi moralist i disa njerëzve karshi gabimeve të tjerëve, qofshin këto edhe të rastit, një shembull tipik i kësaj, a thua se moralisti jo rrallë nuk fsheh pas guaskës së vet moraliste, një moral jo rrallë shumë më të lëkundur se ai i të keqgjykuarit. Pra, jo gjithnjë mund të gjykohet njeriu mbi bazën e sjelljes duke e lidhur atë veç me karakterin e tij, ndonëse dihet që në jo pak raste sjellja pasqyron brendësinë e njeriut. Duhen marrë parasysh edhe mjaft faktorë të tjerë si rrethanat, gjendja ndofta specifike e tjetrit, të tjerët, por edhe vetja në ato rrethana.

Të nxjerrësh konkluzione mbi shkaqet e sjelljes nuk është gjithnjë e lehtë. Natyrisht, duke patur parasysh rastet kur ekziston dëshira e mirë për të analizuar thellë e gjykuar drejt e me paanësi. Politika është ndër fushat e jetës njerëzore ku nuk ka pothuaj fare indulgjencë analize e ku gjykimi i kundërshtarit (por jo rrallë dhe i species të të njëjtit lloj), bëhet me njëanshmëri e tendenciozitet, me vetëdije të cekët e mbi bazën e një parimi të vetëm: “Nxij kundërshtarin (kolegun e suksesshëm), një hap më pranë pushtetit”. Kjo haset jo rrallë edhe në fusha të tjera ku konkurrenca njerëzore e gara, ambicia e kompeticioni janë në plan të parë. Të tilla janë arti, biznesi etj. Në rastin e studimit tonë ne kemi më shumë parasysh marrëdhënien pozitive njerëzore, atë bashkëpunuese, e me tendencë një zhvillim pozitiv të saj për të mirë të individit e të dy palëve, e kur bashkëpunimi e mirëkuptimi, sjell progres, duke e bazuar mbi një analizë të drejtë e të thelluar të sjelljes së njeriut tjetër partner. Nëse nisemi nga kjo prirje duhet pasur parasysh edhe një element tjetër me rëndësi në përcaktimin e sjelljes: ne nuk mësojmë shumë nga ato lloj sjelljesh të të tjerëve që janë aq të zakonshme e të parashikueshme nga ana sociale sa që zbulojnë pak për individin. Kështu një artist që i thotë publikut

“jeni më të mirët, jeni të mrekullueshëm, ju dua shumë, vetëm përpara jush këndoj kështu “ etj., etj, është njëlloj si shumë artistë të tjerë dhe kryen një kortezi formale e të zakonshme ndaj publikut, një kortezi stereotipe për të si për mjaft artistë të tjerë tek ne, që nuk duhet e nuk mund të na bëjë të mendojmë se ai është një njeri i dashur, i ngrohtë, e që do gjithë njerëzinë. Mund të jetë edhe kështu, por mundet që pas kësaj sjelljeje të fshihet një ambicie e egoizëm pa fre që nuk pranon njeri tjetër të suksesshëm veç vetes në skenë.

Sjellja e paparashikuar, e papritur, jo e zakonshme, është ajo që jep më shumë informacion për

Të nxjerrësh konkluzione mbi shkaqet e sjelljes nuk është gjithnjë e lehtë. Natyrisht, duke patur parasysh rastet kur ekziston dëshira e mirë për të analizuar thellë e gjykuar drejt e me paanësi. Politika është ndër fushat e jetës njerëzore ku nuk ka pothuaj fare indulgjencë analize e ku gjykimi i kundërshtarit (por jo rrallë dhe i species të të njëjtit lloj), bëhet me njëanshmëri e tendenciozitet, me vetëdije të cekët e mbi bazën e një parimi të vetëm: “Nxij kundërshtarin (kolegun e suksesshëm), një hap më pranë pushtetit...

natyrën e njeriut. Kështu në rastin e këngëtarit në fjalë, ne do të mësonim shumë më tepër për karakterin e tij, kur të shihnim a dëgjonim se si do të sillej ai apo në rastin pozitiv, a do të ndihmonte ai duke sakrifikuar nga vetja, një kolegun e tij në nevojë apo një talent të ri. Apo a do të ruante ai vlerësimin e respektin pa demonstruar as edhe një ambicie karshi tij, për një artist tjetër që do të shkëlqente mbi të me kalimin e kohës ndërkohë që talenti i vet, venitej e ai thjesht mbetej më pas.

Në analizën e sjelljes së tjetrit duhet pasur parasysh veç atij që kryen sjelljen dhe rrethanave, edhe njeriu që ndodhet përballë tij, vetë ne apo të tjerët dhe ndikimi i këtyre në sjelljen e tjetrit. Po kështu duhet gjykuar njeriu në vijimësi në kohë, si ka evoluar apo jo ai në sjelljen e tij gjatë kësaj kohe, sa e përsëritshme a e përsëritur ka qenë e është sjellja e tij që ka rënë në sy, pozitive a negative, por edhe sjelljet rutinë të tij. Nëse sjellja e tij (jo ajo rutinë), nuk është tipike atëherë ajo nuk përfaqëson cilësi të personalitetit. Dhe po kështu për të gjykuar drejt sjelljen e tjetrit duhet marrë parasysh ajo që përmendëm më sipër: sa të tjerë do të silleshin si ai në po ato rrethana? Po ne vetë?

Nëse shumica do të sillej po ashtu, duhet pranuar se sjellja e tjetrit duhet gjykuar në mos me indulgjencë së paku me drejtësi, po të ishte negative (parabola e Krishtit me Madalenën është shembulli më tipik i këtij gjykimi të drejtë e njerëzor) dhe jo si e jashtëzakonshme po të ishte pozitive.

Ndërkohë që kemi prirjen për t’ia atribuuar gjithnjë sjelljen negative të të tjerëve shkaqeve të brendshme, tipareve të qëndrueshme, personalitetit dhe jo shkaqeve të jashtme, ne shpesh, sjelljes tonë të gabuar i vëmë si shkak ndikime të jashtme, situata të tipit “ku nuk kishim ç’bënim” etj, etj tendenca justifikuese.

Dhe anasjelltas kur një sjellje jona është e mirë, e pëlqyeshme, ka efekt pozitiv tek të tjerët, ia dedikojmë atë vetes, personaliteti tonë, vlerave tona të brendshme të qenësishme, ndërkohë që po qe se kjo është sjellje e dikujt tjetër, e cilësojmë atë të ndikuar nga rrethanat, rastësore, jo tipike a të qenësishme për personalitetin e atij që e bën. Ky është një shembull i qartë egocentrizmi nga njëra anë, e gjykimi të njëanshëm të tjetrit nga ana tjetër. I njëjti individ i këtij tipi, kur dështon tjetri, e bën fajtor atë “për vetë tipin që ka”, e kur gabon vetë ia vë fajin rrethanave. (Edhe kjo është tipike sidomos për politikanët tek ne). Sipas psikologëve, njeriu shpesh tenton ta bëjë këtë që të ruajë vlerësimin pozitiv për veten, (sedra), ndërkohë që për tjetrin ky vetëvlerësim nuk merret shumë në konsideratë sa i rëndësishëm është gjithashtu.

Vlerësimet e të tjerëve, gjykimet për ta, tendencat, njëanshmëritë, ndikojnë raportet tona me ta, mënyrën se si ndikojmë a bashkëpunojmë me ta por edhe veten tonë, karakterin tonë.

Në këtë aspekt, të gjykimit për të tjerë, ne shpesh bëjmë gabime, përgjithësojmë cekët, keqinterpretojmë të tjerët. Por jemi qenie sociale dhe raportet tona me njerëzit janë aq të rëndësishme për jetën tonë sociale, në përgjithësi por edhe për atë individuale në veçanti, për mirëqenien e shëndetin e saj mendor, për veten tonë. Së këtejmi del rëndësia e gjykimit të drejtë e të thelluar të të tjerëve, njohja më e mirë e natyrës njerëzore, jo veç në aspektin praktik, por edhe mbi bazën e teorive që ka dhënë deri më sot dija njerëzore. Një pjesë modeste të tyre i parashtruam këtu.

30

E shtunë-diel, 28-29 dhejtor 2013

Fjalëkryqi klasik 1

2

“Ndalohen celularët për vajzat e pamartuara”

3

4

5

5

6

7

8

9

10

11 13

14

15

16

17

20 25 31

35

36

42

32

37

12

18 2

30

19

21

22

26

27

33

23 28

24 29

34

38

39

43

40

44

46

48

50

Fjalëkryqi klasik është një nga lojërat enigmatike më të përhapura në botë. Fjalëkryqet e para filluan të botoheshin që në shekullin e XVIII dhe vazhdon të jetë e preferuar edhe në ditët e sotme.

51

Koha e fillimit ____:____

49

Koha e mbarimit ____:____

52

Horizontalisht:

Vertikalisht:

1. Njoftim tek organet e policisë për një krim, a shkelje. 5. Shfaqje e një dashamirësie a dashurie të veçantë për dikë a për diçka. 11. Shtet i formuar nga një arkipelag ishujsh në Azi. 13. Popullsi me prejardhje shqiptare që jetojnë në Greqi.19. Fituese e një konkursi bukurie. 20.

Korniza e derës a e dritares. 21. Planet i sistemit tonë diellor. 24.

Ministria Ekonomisë. 25. Ndoci, aktore humoriste, mbrapsht. 26.

Sektori Monetar. 27. Është pjesë e syrit. 30. Haxhi i Rilindjes Kombëtare. 31. Institut Privat. 33. Ndërtesë e veçantë, shumë e madhe dhe e gjerë, ku qëndrojnë, ruhen ose ndreqen aero-planët. 35. Ar francez. 36. Nikolla, kompozitor i njohur. 39. Largim nga një drejtim i caktuar. 42. Ai që mban një qëndrim mohues ndaj çdo gjëje. 44.

Sëmundje e lëkurës së kokës. 45. Ndoja, aktore. 46. Akull në Angli. 47.

Kokalari, publiciste dhe aktiviste. 49. Agjensi Juridike. 50. Përfaqësi diplomatike. 51. Ushqehet. 52. Dervish i Rilindjes Kombëtare.

1. Kufijtë deri ku mund të shtrihet a mund të arrijë diçka. 2. Njeri që nxehet shpejt. 3. Një nga prindërit. 4. Martini, këngëtare italiane. 5.

Titulli i një gazete të përditshme. 6. Organizatë Letrare. 7. Ndoja, këngëtar popullor. 8. Pak epërsi. 9. Karta e telefonit celular. 10. Instituti Informatikës dhe Matematikës së Aplikuar. 11. Hidhet në fund të shkresës zyrtare. 12. Studim i gjatë me karakter kritik. 14. Mbajnë ata që kanë thyer këmbën (p-r). 15. Gaqo, kompozitor. 16. Qytet turistik në Turqi. 17. Përemër vetor. 18. Gatim tradicional me peshk i japonezëve.

22. Shtet në Afrikë. 23. Mjet ndriçimi. 28. Bimë barishtore shumëvjeçare, me gjethe të mëdha, të dhëmbëzuara. 29. Njohuri. 32. Ahmet, aktor.

34. Has me dikë që më del përballë. 37. Boka, këngëtare. 38. Qendër Tregtare. 40. Hoxhë që drejton një xhami. 41. Ka një të tillë buke dhe birre. 43. Përdoret kur shprehim zemërim, pakënaqësi, mosbesim. 44.

Quhem në fillim. 47. Mama. 48. Lehu në mes.

Sudoku | nivel mesatar 3 6

1

9

2 9

7 4

7

7

5

5

3 9

2 9

7 3

8 5 4

6

8

2 5

2

3 7

8

9

7 6 9 5

3

6 7

Plotësoni vendet bosh në mënyrë që çdo rresht e kolonë të ketë numrat nga 1-9.

2 Koha e fillimit _____:____

1

1

4

Një fshat në lindje të Indisë, i quajtur Bihar, ka vendosur rregullat e veta për vajzat e pamartuara.

Me një vendim të miratuar nga këshilli i fshatit, vajzave nuk u lejohet mbajtje e telefonave celularë apo veshjet provokuese, transmeton Start. “Vendimi u pranua nga mijëra fshatarë”, ka thënë kreu i këshillit, Zakir Ansari.

Kjo masë ka ardhur pas rasteve të shumta të përdhunimeve, dukuri për fat të keq e zakonshme në pjesën më të madhe të Indisë. Sipas The Times of India, në rast se ky rregull shkelet familjarët duhet të paguajnë gjobë prej 5.000 rupi (60 euro). Megjithatë, ministri që drejton në atë regjion, Bhim Singh, ka kundërshtuar masën duke thënë se një këshill fshati nuk ka të drejtë të imponojë një ndalim të tillë. Më parë, një tjetër këshill fshati në rrethin e Aurangabadit ndaloi përdorimin e telefonave celularë nga nxënësit e shkollës dhe ndaloi veshjet provokuese te vajzat.

41

45

47

9

Koha e mbarimit ____:____

Numërkryq

Horoskopi i ditës DASHI (20/III-20/IV)

DEMI (21/IV-20/V)

Do e shijoni ne maksimum sot kohen qe do kaloni me partnerin tuaj dhe marrëdhënia ne çift do jete e mrekullueshme.

Nuk do keni me çfarë te kërkoni me tepër. Beqaret nuk do kenë fat ne dashuri dhe serish do ngelen vetëm. Ne planin financiar priten përmirësime te vogla te situatës. Kjo nuk do te thotë qe ju mund te shpenzoni ne pafundësi.

Çdo gjë do shkoje me se miri sot ne jetën tuaj neçift,madjeatmosferadombetetgjithmonëharmonike.Doekuptoninjëherëepërgjithmonë se partneri i tanishëm është ideali për te kaluar gjithë jetën. Beqaret duhet te shmangninpersonateshenjësseAkrepitdhe Bricjapit. Ata nuk janë aspak te përshtatshëm. Ne planin financiar situata mund tepërkeqësohetpërshkaktelojëravetefatit.

BINJAKET (21/V-20/VI)

GAFORRE (21/VI-22/VII)

Sot jeta juaj ne çift do filloje pak nga pak t e s t a b i l i zo h e t . D o j e n i m e t e përgjegjshëm për ato qe do thoni dhe nuk do nxitoheni te merrni vendime. Për beqaret priten takime intereresante, por ata duhet te harxhojnë kohen e nevojshme për t’i njohur me mire personat. Financat nuk do jene ne gjendjen me te mire te mundshme, por jo dhe shume te këqija.

Fale ndikimit pozitiv te Diellit do filloni te tregoheni me te hapur me partnerin tuaj dhe do ja shprehni atij gjithçka qe do ndjeni.

Edhe ai nga ana tjetër do ju kushtoje me tepër kohe dhe vëmendje. Beqaret nuk do kenë takimet qe kane pritur kështu qe do qëndrojnë vetëm. ne planin financiar nuk duhet bere shaka. Situata mund t’iu dale jashtë kontrollit po nuk treguat kujdes.

LUANI (23/VII-22/VIII)

Do pajtoheni me partnerin tuaj sot dhe një tjetër etape do filloje për jetën tuaj.

Nuk do i mbani me te fshehta, por për gjithçka do flisni hapur. Beqaret nuk do e kenë mendjen tek krijimi i një lidhjeje, por një takim impresionues do i beje te ndryshojnë rrjedhën e jetës. Financat do vazhdojnë te jene te ekuilibruara. Ne këtë sektor nuk do keni për çfarë te qaheni.

PESHORJA (23/IX-22/X)

Do jeni shume te drejtpërdrejte me partnerin tuaj sot dhe do flisni me te për gjithçka qe ju shqetëson. Edhe po e ngritët paksa zërin ne ndonjë moment ai do iu kuptoje. Beqaret do bëjnë mire te mos iu besojnë te gjithë personave qe do i joshin sepse do lëndohen. Ne planin financiar qëndroni gjithë kohës vigjilente nëse nuk doni te keni vështirësi.

Gjeni figurën duke bashkuar pikat 0 8

SHIGJETARI (22/XI-21/XII)

4 9 Plotësoni tabelën me numrat e dhënë!

Ngjyrosni pjesën me pikë dhe zbuloni figurën

Numra me 3 shifra: 101, 102, 145, 210, 221, 322, 404, 405, 555, 559, 560, 849.

Numra me 4 shifra: 0154, 1452, 1562, 3201, 5115, 5521, 9595, 9658.

Numra me 6 shifra: 025243, 071956, 102223, 151714,

152120, 195186, 326596, 334282, 511243, 526326, 541496, 548596, 585517, 651469, 653821, 680426, 726320, 741249, 754191, 816016.

Numra me 7 shifra: 1458342, 4152156, 6525292, 7896548.

Do bëni mire te mos ëndërroni me shume sesa duhet sot ne planin sentimental sepse realiteti do iu zhgënjejë pa mase.

Beqaret do jene sharmante dhe do kenë me shume mundësi për ta gjetur personin e duhur. Sektori i financave do jete goxha i stabilizuar. Nuk do keni me asgjë për çfarë te shqetësoheni, madje do hiqni edhe ndonjë para mënjanë.

UJORI (20/I-19/II)

Gjeni 10 ndryshimet

www.mapo.al

Asgjë e veçante nuk pritet te ndodhe sot ne jetëntuajneçift.Merrinigjeratsit’iuvijnëdhe bëni atë qe ndjeni për momentin. Beqaret do kenë takime pa fund, por prej tyre mund te lindin vetëm histori dashurie pa te ardhme.

Prisni edhe pak për personin e duhur. Plutoni do ju beje me te kthjellet ne planin financiar dhe do e dini mire sa te shpenzoni.

VIRGJERESHA (23/VIII-22/IX)

Çiftet ka rrezik te kalojnë një krize te vështirë sot. Nuk do bini dakord për asgjë me partnerin dhe situata mund t’iu dale shpesh jashtë kontrollit. Kujdes! Beqaret do afrohen shume me personin qe pëlqejnë dhe mund te nisin shpejt një lidhje emocionuese. Për shkak te disa shpenzimeve urgjente qe do kryeni, financat do jene delikate.

AKREPI (22/X-21/XII)

Mjedisi yjor do ju ndihmoje ta përmirësoni shpejt jetën tuaj ne çift sot. Ne mbrëmje do kaloni momente te paharruara te cilat i keni pare vetëm neper filma. Beqaret do takohen me miq te vjetër ne këtë periudhe festive dhe nuk do e ndiejnë mungesën e një partneri. Ne planin financiar gjerat do vijnë duke u përmirësuar. Vazhdoni t’i menaxhoni me maturi te ardhurat.

BRICJAPI (22/XII-20/I) Klima ne jetën tuaj ne çift do filloje te ngrohet sot. Do i kërkoni falje partnerit për gabimet qe keni bere dhe ai do iu kuptoje. Venusi do i nxite beqaret te kërkojnë veten aventura kalimtare. Mundësitë do jene te shumta ne fakt, por edhe mund te lëndoheni. Financat do jene ne gjendje shume te mire prandaj mund te bëni edhe investimet e nevojshme.

PESHQIT (20/II-19/III) Do merrni bekimin e yjeve gjate kësaj dite dhe marrëdhënia me partnerin do jete e shkëlqyer. Emocionet qe do përjetoni do jene te papërshkrueshme. Për beqaret do jete dite e animuar dhe e këndshme.

Shfrytëzojeni edhe pse jo te gjithë do e gjejnë shpirtin e tyre binjak. Ne planin financiar duhet te veproni me shume kujdes.

E shtunë-diel, 28-29 dhejtor 2013

31

www.mapo.al

mapo lunch

Agron Shehaj

Një sipërmarrës që ka ëndërr mosdembelosjen Në rubrikën Lunch, g jithçka dua të sjell tek lexuesit janë njerëz dhe histori që ia vlen t’i lexosh. Jo g jithmonë ia dal.

Ndonjëherë edhe dështoj, zhgënjehem dhe zhgënjej. Nuk jam perfeksioniste dhe falë Zotit, jam pajtuar me të metat e mia. Në mbyllje të këtij viti zg jodha të risjell tek ju një djalë që ende është anonim për ju. Por për gëzimin e egos së Lunch, ai mori një çmim nga Ministria e Ekonomisë si ‘Punëdhënësi më i mirë’. A mund të mos ndihesha krenare?!

Mira Kazhani Kohët e fundit po ndjek një telenovele britanike “Downtown Abbey”. Është historia e një familjeje aristokrate londineze në vitin 1912. Histori me lordë e kontesha që pasurinë e kanë vlerë, virtyt.

Të gjithëve na pëlqen paraja, dikujt më shumë e dikujt më pak, por le të themi që ajo është një tundim-mundim i madh në këtë jetë.

Desha ta bëj pjesë të lunch.com një djalë të ri, të panjohur për ju. Ai nuk ka asnjë lidhje me telenovelën të cilën ndjek unë mbrëmjeve të vona, në dvdplayer-in e televizorit. Është një sipërmarrës me një histori tipike, nga ato për filma. Madje, diku në një film edhe ka marrë pjesë. Kush ka parë “Anijen” e Roland Sejkos, një film dokumentar për largimin e shqiptarëve më 1991, mundet edhe ta bëjë lidhjen.

Agron Shehaj, prej vitit 2005 drejton një kompani të llojit ‘Call Center’, quhet IDS. Për herë të parë e pashë në emisionin e Fabio Volos, sezonin e shkuar. Një mbrëmje ordinere në shtëpinë time, madje pa telenovelë në sfond, që s’di si pulti atë natë mbeti së bashku me shushatjen time tek një titull i madh pas një të ftuari pak të dobët në fizik, me gazetarin, shkrimtarin Fabio Volo. Shkruhej: “Shqipëria, parajsa përtej detit”, dhe Agroni me një italishte të mprehtë, rrëfente pak i emocionuar sesi kish krijuar kompaninë e tij në Tiranë. Si i kishte ardhur ideja, sa shumë kish rrezikuar, dhe ankthin e djersën e muajve të parë për borxhin e prindërve e ndjenjën që tmerron: Dështimin.

Pas 8 vitesh ai ka mbi 3 mijë të punësuar. Xhirot mujore duhet të jenë një shifër marramendëse dhe të mendosh se Agron Shehaj është vetëm biznesmen, dhe jo kredimen siç do ta lançonte këtë shprehje të fundit miku im, Ylli Raki-

pi. M’u duk e pabesueshme kur e pyeta nëse kishte kredi apo jo?

-Nuk kam asnjë kredi. Nuk i dua bankat, i respektoj sigurisht, - më sqaron ai me një theks pakëz italian që mbulon shqipen e drejtpërdrejtë.

E pyes nëse i njeh disa nga të pasurit e Tiranës.

Nuk njoh askënd, më thotë ai. Duhet që t’i njoh?

–më pyet, ndoshta me ironi dhe lë të kuptohet se ishte vetëm një shaka.

-Nuk dua të përmend emra, as të mbaj qëndrime rreth biznesmenëve të tjerë, sepse nuk do ishte e sjellshme, - tregon ai, por mendoj se shumica kanë një filozofi ndryshe nga ajo imja. Është çështje koncepti në biznes. Çdokush ka parimet dhe formulat e tij. Druaj se shumë prej tyre më shumë sillen si të pasur sesa janë. Kanë krijuar një aureolë të tillë, falë edhe bankave. Jo të gjithë e “urrejnë” bankën e bankierët si unë, ka nga ata që e kanë sportin e tyre të preferuar. Unë, jo.

Po kreditë janë pjesë e kapitalizmit. Pa ato, kam dëgjuar se s’mund të krijosh sipërmarrje. Duhet gjithmonë një zinxhir mbështetje? - e pyes unë.

-Varet se mbi ç’koncept e ndërton punën tënde.

Nëse ke ide të qarta dhe në intuitën e kohës, ndoshta paratë janë gjëja e fundit. Paratë nuk duhet t’i kërkosh, është puna që i sjell vetvetiu ato.

Ai seç ka një modesti të ndërthurur me vetësiguri, që duket deri diku, edhe e pavërtetë. Ose shumë histori e bukur për të qenë e vërtetë do thosha unë, e ndoshta, edhe ju?!

Ia shfaq skepticizmin tim hapur, dhe kujdesem t’i rrëfej se edhe në e besoj unë, askush në Shqipëri nuk ka prirje të zërë besë në realitete kësisoji!

Zotërohemi si komb nga miti i mikut, armikut, i të qëndruarit pa lopë për vete, dhe thellësisht të lumtur që s’do e ketë edhe fqinji një të tillë.

-Ne nuk besojmë se i pasur bëhesh kështu, me këtë model që flisni ju. Duket një nonsens i madh në qytetin tonë?! - i tregoj atij.

-“Ke të drejtë, absolutisht! E di që tingëllon pak paradoksale. Por unë jam rritur dhe formuar në një mentalitet tjetër, siç është Italia. As atje, morali nuk është parajsa përtej detit. Kudo ka probleme, por problemi më i madh në Shqipëri është Besimi”. ”Dua të ta sjell këtë me një ngjarje krejt vulgare.

Unë kam një varkë që gjatë verës e marr dhe dal së bashku me vëllain tim, nis e më tregon ai. Nuk e di nëse të ka rastisur por zakonisht kur i afrohesh molit, çdokush që e njeh detin të afrohet për ndihmë që të zësh vend në liman. Në një nga mëngje-

set e kësaj vere po i afroheshim portit të Durrësit.

Një burrë, afrohet dhe në momentin që po hidhnim litarët, ai, burri i alarmuar na kërkoi të mos qëndronim aty, sepse sipas tij, pak më vonë do të vinte një anije më e madhe, ndoshta diku rreth orës 6 të mëngjesit. Në çast mendova, po ai po më gënjen apo po më thotë të vërtetën? Nuk bëra rezistencë dhe zgjodha një tjetër vend. Kur u ktheva asnjë anije, as më e madhe dhe as më e vogël nuk kish ankoruar aty. I panjohuri na kish gënjyer, dhe një Zot e di se pse?!

Kjo është gjëja më e keqe që duhet zhdukur në Shqipëri. Kriza e besimit, sjell të gjitha “mortet” e ekonomisë dhe jetës sociale, politike, familjare.

Gjithçka Mira, vjen nga ky handikap i madh.

Agroni nuk njeh shumë figura publike. P.sh. ministrit të Brendshëm mezi ia kujton emrin. Ai njeh Edi Ramën, Berishën, Metën. Nuk është një simpatizant i politikës, edhe pse më rrëfen se i pëlqen ta ndjekë atë.

- Nuk më lidh puna me ta. Dhe kështu do duhet të ishte për të gjithë. Nëse sistemi funksionon përse duhet të jemi kaq të lidhur.

Ndërkohë që ai flet, unë përpiqem të kujtoj nëse njoh ndonjë biznesmen që nuk është rreshtuar ose ka ëndrrën të rreshtohet afër politikanëve. Ai me siguri është një rast sui generis. Atij do t’i pëlqente të takonte Ismail Kadarenë. Të gjejë një njeri të panjohur, por që mund ta habisë. Këto kohë po ngre një faqe IT, e cila i ka marrë zemrën për momentin dhe po gjurmon talente të teknologjisë.

I them se njoh djem e vajza të shkolluara jashtë dhe brenda vendit që mundet ta ëndërrojnë një shans të tillë. Por ai edhe këtu më lë pagojë!

-Shkolla, nuk është vetëm shkolla. Mund të jetë dikush që ka lindur i talentuar dhe të bëjë mrekullira. Nuk them se shkolla nuk duhet, se ndryshe s’do e kisha bërë as vetë, por kam zbuluar që nuk është kusht në sukses.- E di çfarë mendoj se është çelësi i suksesit. Kur jep dhe merr besim.

-Nëse gjej dikë që vërtet ia del të më mahnitë, jam gati t’i jap gjithë besimin tim. Shumë pak njerëz kam takuar të tillë në Shqipëri, dhe nuk vjen ngaqë jemi pak në numër, por ngaqë, (me keqardhje e them), nuk kanë dëshirë, thjesht nuk duan të punojnë. Nuk ka të papunë, ka thjesht dembelë. Nëse do të punosh, e gjen gjithmonë një mundësi, - më thotë ai me bindje. Është kaq i sigurt në tezat e tij, madje kam frikë se i tillë është edhe në pasiguritë e tij.

E pyes nëse është natyrë që stresohet, si menax-

hon suksesin dhe ndonjë dështim gjatë rrugës.

-Stresi më pëlqen, më argëton. Kur kam stres koha fluturon dhe punoj më mirë sesa kur jam i qetë. Zakonisht nuk jam i qetë, sepse nuk kam aq shumë çaste të lira në ditën time. Dje isha në Milano dhe pata një takim me Google, sot do të fluturoj për në Sardenjë, -tregon ai dhe kam përshtypjen se këtë fragment po ma tregon privatisht me idenë që unë s’do e shkruaj.

Ai nuk ka kohë të vuajë, të stresohet dhe nuk duket të jetë natyrë extraverse. Nuk beson tek Zoti, tek energjitë (siç besoj unë). Nuk sheh telenovela, por vetëm filma. Nuk ka jaht, por ka varkë. Nuk ka pasuri, por ka biznes. Nuk ka besim tek të tjerët, por ka këmbëngulje.

Sot është i veshur me një këmishë të lehtë bojëqielli dhe këpucë elegante, por praktike. Ka stil italian, dhe ora që mban në dorë nuk më duket të jetë nga ato të shtrenjtat që lëshojnë xixa fodullëku. Nuk ka asnjë aksesor apo sjellje, që të duket si një i pasur, dhe ndërsa unë pres të konfirmoj që ai është i pasur, siç kisha besuar nga emisioni i Volos, vjen përgjigjja bombë.

-Jo, jemi keqkuptuar, unë nuk jam i pasur. Ai më tregon edhe një bisedë më mbesën e tij 3-vjeçare, e cila një ditë e ka pyetur se çfarë pune bënte xhaxhai i saj i dashur.

-Jam sipërmarrës, i është përgjigjur ai me një gjendje të sikletosur.

-Çfarë domethënë sipërmarrës? - ka pyetur sërish e habitur mbesa.

Si kurrë ndonjëherë, ai është ndjerë pa një shpjegim dhe ka gjetur më të mundshmen frazë.

-Sipërmarrës është një burrë që merr përsipër të bëjë gjëra që ndihmojnë njerëzit të kenë një punë dhe fiton edhe para, nëse ka fat.

Një komunikim nga ato jo fort të lehta me fëmijët, të cilët botën e marrin ashtu siç është në të vërtetë. Pasi ne të rriturit e manipulojmë shpesh, duke e bërë herë më të ligë nga ç’është, e herë më të mirë.

-Puna që bëj më mundëson të mos marr kredi, -sqaron ai. Të mos jem borxhli, ndoshta por nuk mendoj se jam bërë i pasur. Kam krijuar një kompani që më mban trurin zgjuar në çdo moment, dhe më jep mundësinë të vazhdoj përpara. Kam para mjaftueshëm për të qenë i qetë dhe për të paguar ëndrrat e mia.

Cilën ëndërr? - e pyes unë.

Kam vetëm një Mira, të mos bëhem dembel dhe të mos ndaloj.

CMYK

32

e shtunĂŤ-e diel, 28-29 dhjetor 2013

www.mapo.al