Mapo 7 8 shtator ok

Dossier

aktualitet

Muxhahedinët: Po na masakrojnë të afërmit.

Tirana të ndërhyjë te SHBA

Rama; mbaron vera e eglendisjes, fillon ora e qeverisjes

Anëtarët e organizatës anti-ajatollah që u strehuan në Shqipëri pas një marrëveshjeje të vendit tonë me SHBA-në, thonë se në Irak janë masakruar 52 anëtarë të kësaj organizate, një pjesë e të cilëve kishin të afërm në Shqipëri.

Ata apelojnë për ndihmë nga SHBA dhe OKB Faqe 14-15

single & the city

Publicisti dhe politikani Preç Zogaj është çdo javë në MAPO Weekend me një grafi të imët të njollave dhe dritës në hartën e zhvillimeve politike të javës.

Nga e shtuna në të shtunë. Nga lajmi në lajm.

Faqe 13

Iva tiço

Idi, essi,uni ylli pango

E shtunë-diel 07-08 shtator 2013

Themelues henri Çili- Kryeredaktor Arion Sulo - Numër 1006 Viti iV botimit. Çmimi 30 lekë. 1.5 euro. www.mapo.al e-mail: gazetamapo@gmail.com. Adresa: BLV "Gjergj Fishta"

Armëpushimi me kushte i senatorëve të PS Rama fiton ballafaqimin e parë me veteranët e PS, pasi lëshon për ta postet drejtuese në Kuvend. Arsyet e heshtjes së përkohshme të Gardës së vjetër dhe pse qeveria “Rama” është më shumë e rrezikuar nga të vetët

Zgjedhja e Bashës

editorial

dilema zhvillimi

profil

Shqipëria heroike që nuk mjafton

Modeli anglo-sakson i rritjes ekonomike: a duhet të jetë më i preferuari?

Bashar al-Assad Lideri aksidental në konflikt me botën

alfred lela

Bregu: Kryetar s’të bën vetëm vota, por opozita e guximshme dhe e fortë Intervista/ Ministrja në ikje e Integrimit analizon arsyet e

humbjes, por edhe ndryshimin e lidershipit në PD. “Berisha nuk është më kryetar me platformë, por personaliteti nr. 1 në PD. Partisë Demokratike nuk i duhen proceset false të ndryshimit, por rikthimi i entuziazmit dhe i motivimit të strukturave” Faqe 10-11

ADRIAN CIVICI

Faqe 3

Faqe 26

BBC

Faqe 31

Mapo Libri

personazh

Shkrimtaret e ekzilit... rrëfejnë të kaluarën

Në trikotazhin e Julian Dedës, aktori i hyn biznesit

Elvira Dones, Anilda Ibrahimi, Ornela Vorpsi dhe Besa Myftiu në “MAPO Libri”. Tema të identitetit mbeten të preferuara për këto autore shqiptare, që jo rastësisht kanë zgjedhur të krijojnë në gjuhë të huaj...

Faqe 21-24

Pyetësori / Vera Bekteshi:

Heronjtë e mi, njerëzit e thjeshtë që përballojnë krizën Vera Bekteshi është autore e dy librave. Por sirtari i kujtimeve ka ende shumë histori që ende nuk janë shkruar... por që me siguri do të shkruhen dhe botohen një ditë.

Faqe 23

Nuk bëhet fjalë për dyqanet e njëherë e një kohe të veshmbathjeve , por për një lokal në kryeqytet, që Juli ka vendosur ta kthejë në vendin më trendi për t’u argëtuar. A do t’i largohet ekranit me impenjimet e reja prej biznesmeni?! Lexoni çfarë zbulon ai!

Faqe 19

2

e shtunë-e diel, 07-08 shtator 2013

www.mapo.al

PUSHIME DHE PLAZH

Zbuloni dimensionin tonë në artikujt verorë …

²adër plazhi poliestër, Dia. 2 m

1.690 L

²adër, Dia. 2 m

890 L

Kodi: 16402

Kodi: 16399

Suport çadre PP 44 x 44 x 14 cm

880 L

Karrige plazhi + jastëk me rrjetë plastike 83 x 56 x 90 cm

Kodi: 16403

²antë termus 6 L

1.595 L

990 L

Kodi: 17882

Kodi: 16719

Shtrojë plazhi natyrale 60 x 180 cm

199 L

Shezlong me konstrukt metalik dhe rrjetë plastike 185 x 58 x 29 cm

Kodi: 16953

2.950 L

1.350 L

Kodi: 17562

Artikuj për peshkim E Re New

Peshqir pambuku “Valerio Monte” duke filluar nga

Vera na fton në ditët e saj me ngrohta të shijojmë natyrën në të gjithë dimensionin e saj.

Buzë detit, në mal, kudo ku freskia të përqafon, bashkuar me shoqërinë e miqve dhe familjeve tona. Secili nga ne po mendon për pushimet. ²do zgjedhje bëhet e përshtatshme dhe fal kënaqësi nëse ju keni me vete edhe aksesorët e duhur për të shijuar në maksimum aventurat e planifikuara.

Në MEGATEK do të gjeni produktet më cilësore dhe me çmimet më ekonomike në treg.

Për më shumë produkte shfleto katalogun online në website MEGATEK.

Shtrojë plazhi natyrale 60 x 180 cm + shapka

Krahë plazhi “Tweety’’

390 L

590 L

Grepa Trab Akura 130 BN 02 15 copë

Kodi: 17862

Kodi: 16952

150 L Kodi: 52124

Plumbçe sferë, 20 gr skorevole 10 copë

220 L Kodi: 64323

Imitues Trab Sabiki Luminos

300 L Kodi: 52141 Kallam SHIMANO, JOY 10600 4 m

1.800 L Kodi: 52167

Filispanjë Hikaru 0.20mm

350 L

Kodi: 52183

Dyshek tek me ajër 185 x 79 x 22 cm

1.950 L Kodi: 17880

Komardare rrethore 91cm

590 L

Kodi: 17861

Autobuzi Megatek-Citypark FALAS, çdo 30 minuta!

Kontakt:

Autostrada Tiranë-Durrës, Km 7 Shqipëri www.megateksa.com; info@megateksa.com Linja e shërbimit për klientin: 04 23 88 333

E shtunë-diel, 07-08 shtator 2013

3

www.mapo.al

Editorial

Foto e javës

Shqipëria heroike që nuk mjafton

Alfred Lela

Ish stacioni i trenit, që do të kthehet në bulevard / Foto: LSA

javore

personazh

E shtunë-diel, 07-08 shtator 2013 Na vizitoni çdo ditë në www.mapo.al

Në trikotazhin e Julian Dedës, aktori i hyn biznesit

Në brendësi Majlinda Bregu: 4 arsyet e humbjes, u kalua caku me pragmatizmin e pafre

Ministrja në ikje e Integrimit analizon arsyet e humbjes, por edhe ndryshimin e lidershipit... Faqe 10

4 5 6 13 14 23

Shqipëria, javën e parë të shtatorit, ka jetuar jetën e dyfishtë të realiteteve paralele: është gjendur një vend mes dy qeverive, një në ikje që hidhte firmat e fundit e lëshonte batutat e ‘amanetit’ dhe një tjetre në ardhje, që bënte xhiron e triumfit të 23 qershorit me mbledhje, konferenca, podiume. Si një teatër shëtitës që shpreson më në fund të bëhet Teatër Kombëtar.

Shtoji kësaj ethen e Shqipërisë tjetër, asaj të futbollit, një bote të ndarë më dysh mes shpresës së madhe për një vend në Botërorin Brazil 2014 dhe këllqeve ende me sa duket të brishta, për një përballje të madhe globale.

Mbrëmë në Slloveni u shfaq një Shqipëri heroike, sidomos në pjesën e dytë. Një formacion luftues që e ndërtonte lojën me ngulm por luhatej para portës, një grumbull djemsh pasionantë për lojën dhe ngjyrat e kombëtares, por të pamundur për të shtyrë drejt rrjetës dy topa në buzë të portës kundërshtare.

U shfaq gjithashtu mbrëmë para ndeshjes profili melankolik i italianit Gianni de Biazi, i cili pëshpëriste ose mundohej të vargëzonte fjalët e Himnit kombëtar të vendit përfaqësuesen e të cilit drejton. Një përpjekje që tregonte dashuri, një dashuri që nuk ia fitoi ndeshjen e mbrëmshme.

Të premten mbrëma u shfaqën në anësoret e stadiumit slloven, besnikët e përhershëm të

Deri atëherë. Ndoshta është më mirë që kësaj radhe kombëtarja jonë nuk fitoi. Është një shtator i keq dhe i ndarë më dysh. Dy palët pretendojnë se shtatori është i tyri dhe pas erës së re. Ndoshta kjo ka qenë shenja e keqe kundër djemve të kombëtares: dy qeveri do t’i prisnin në Tiranë për të ndukur nga lavdia e tyre.

Politikë

Rama-Thaçi: Në nëntor, mbledhim dy qeveritë

Politikë

Sesioni i ri, PD mbledh të hënën grupin parlamentar

Kronikë

Atentat ndërtuesit në konflikt me Dajtin, dyshime për nipin

Dossier

Shkrimtaret e ekzilit... rrëfejnë të kaluarën

Pyetësori i Prustit

Elvira Dones, Anilda Ibrahimi, Ornela Vorpsi dhe Besa Myftiu në “MAPO Libri”

Preç Zogaj

Ramës po i mbaron vera e eglendisjes, po i vjen ora e qeverisjes

Muxhahedinët: Po na masakrojnë të afërmit. Tirana të ndërhyjë te SHBA

Vera Bekteshi: Heronjtë e mi, njerëzit e thjeshtë që përballojnë krizën

Kolona / ide/ debate

26

Dilema zhvillimi

27

peregrinus

24

Recencë

29

Idi, essi,uni

28

Hylli i dritës

31

profil

Adrian Civici Ylli Pango

Gjergj Meta

Ardian Ndreca

Jeta Hamzallari Bashar al-Assad

kombëtares shqiptare, udhëhequr nga të zakonshmit Tifozat kuq e zi e të tjera grupe nga trevat shqiptare.

Këta globbetroter të përhershëm me ngjyrat kombëtare në shpinë e në zemër u larguan mbrëmë të pikëlluar nga shkallët e stadiumit, por ndoshta me shpresa të rilindura nga performanca dinjitoze e përfaqësueses së tyre.

Të premten u shfaq në facebook, në këtë promenadë të përhershme virtuale të qytetit, edhe një status i ambasadës amerikane në Tiranë, shoqëruar nga një foto e kombëtares shqiptare, ku u urohej ‘fat i mirë’ djemve të ‘urdhrit të shqiponjës’.

Mbrëmjen e së premtes, Tirana e me siguri edhe qytetet e tjera e deri fshatrat u hepuan nën peshën e ah-eve të shqiptareve e shqiptarëve për kombëtaren e vendit të tyre. Çfarë mbrëmjeje do të kish qenë po të kishin fituar!

Por nuk ndodhi kështu dhe jeta vazhdon edhe kur ndodh kështu. Të gjithë do t’i kthehen të përditshmeve të tyre, edhe pse në fund të syrit do të ketë mbetur një shkëndijë pritjeje për ndeshjen e së martës, kur Shqipëria përballet me Islandën në veriun e fundmë të Europës.

Gjasat janë që edhe në rast fitoreje, shpresat për një kualifikim të Shqipërisë të jenë të pakta. Synimi dhe shpresa janë aty, por heroizmi nuk mjafton. Duhet diçka më shumë, sekretin e së cilës do ta kuptojmë vetëm kur ta kemi gjetur. Kur të shqyejmë sytë në atë orë të papërmbajtshme të gëzimit me fatin tonë të mirë ose kulmimin e punës dhe talentit.

Deri atëherë. Ndoshta është më mirë që kësaj radhe kombëtarja jonë nuk fitoi. Është një shtator i keq dhe i ndarë më dysh. Dy palët pretendojnë se shtatori është i tyri dhe pas erës së re. Ndoshta kjo ka qenë shenja e keqe kundër djemve të kombëtares: dy qeveri do t’i prisnin në Tiranë për të ndukur nga lavdia e tyre.

4

E shtunë E shtunë - e diel - e diel 07-08 13-14 shtator prill 2013 www.mapo.al

Kuvendi

Në vizitën njëditore në Tiranë, kryeministri i Kosovës, Hashim Thaçi merr garancinë se Shqipëria do të vijojë të jetë një mbështetëse e fortë e ardhmërisë së Kosovës

Rama-Thaçi: Në nëntor, mbledhim dy qeveritë bashkë

gazhuan dje në forcimin më tej të bashkëpunimit dypalësh. Kjo gatishmëri u konfirmua në të gjitha takimet që kryeministri i Kosovës, Hashim Thaçi zhvilloi dje në Tiranë, ndërsa u paralajmërua edhe organizimi së shpejti i një mbledhjeje të përbashkët mes qeverisë “Rama” dhe asaj të Kosovës. “Jemi dakorduar që gjatë muajit nëntor të mbajmë edhe mbledhjen e parë të dy kabineteve qeveritare të Shqipërisë dhe të Kosovës në Prizren. Gjithashtu të angazhohemi edhe për festimin e 101-vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë. Ndërsa do të punojmë bashkërisht që të kemi angazhime edhe më të mëdha, edhe më të shpejta, edhe më efektive, më efikase, edhe për Shqipërinë europiane, edhe për Kosovën europiane”, - tha

shkon për Kryeministrin Berisha për ndërtimin e rrugës së Kombit, sepse unë sot deri në 11:15 isha në zyrën time duke përmbyllur axhendën e konsultave, mbledhjen e qeverisë, pritjen e presidentit të Kroacisë dhe më pas në orën 14:00 isha në Tiranë. Unë i njoh dhe i kam përjetuar sfidat, ballafaqimet dhe të gjitha rrugët 12–orëshe Prishtinë - Tiranë, edhe para lufte edhe pas lufte. E informova zotin Kryeministër se autostrada që ne po ndërtojmë në Kosovë e kaluar Prishtinën dhe tani rruga Prishtinë - Tiranë është 2 orë…”, - tha Thaçi pas takimit. Nga ana e tij, Berisha përgëzoi Thaçin për procesin e Brukselit, duke theksuar se po hapet një kapitull i ri në drejtim të paqes dhe stabilitetit në Ballkanin Perëndimor si dhe marrëdhënieve midis Kosovës dhe Serbisë. Kryeministri i Kosovës zhvilloi dje takime të veçanta edhe me Presidentin e Republikës, Bujar Nishani, dhe kreun e LSI-së, Ilir Meta. Në konferencën e përbashkët për mediat, kryeministri i Kosovës vlerësoi maksimalisht bashkëpunimin me Metën, duke i shprehur mirënjohjen për angazhimin e tij në përpjekjet për lirinë e Kosovës. Thaçi e cilësoi kreun e LSI-së si bashkëluftëtar të betejave për çlirimin e Kosovës. Edhe gjatë takimit të zhvilluar me Presidentin e Republikës, kryeministri Hashim Thaçi mori garancinë se Shqipëria do të jetë

Thaçi pas takimit me kryeministrin e ardhshëm, Edi Rama. Ky i fundit tha se mbledhjet e përbashkëta mes dy kabineteve do të jenë një traditë, ndërsa saktësoi se ëndrra e bashkimit do të jetë nën qiellin e Europës së bashkuar. Rama vlerësoi gjithashtu ecurinë e bisedimeve te deritashme me Serbinë. “Unë besoj dhe ne të gjithë besojmë që hapat e hedhur me shumë kurajë dhe me një vizion të kthjellët për ardhmërinë e Kosovës por edhe të gjithë rajonit nga kryeministri dhe nga qeveria e Kosovës drejt marrëveshjes me palën serbe dhe qëndrimi koherent i qeverisë së Kosovës dhe i kryeministrit në funksion të rritjes së hapësirave të paqes dhe bashkëpunimit në rajon, përbëjnë për të gjithë ne një pikë referimi në raport me atë çka duhet të bëjmë. Ne besojmë se ajo marrëveshje ka shënuar mbylljen e një epoke dhe hapjen e një epoke të re, ku jemi të gjithë të sfiduar që të rrisim masën dhe cilësinë e bashkëpunimit dhe të krijojmë kushte që në këtë hapësirë të re, jo vetëm mes nesh por edhe me të gjithë të tjerët në rajon të bashkëpunojmë në të mirë të gjithë qytetarëve të këtij rajoni”, - tha ai. Po dje, Thaçi zhvilloi një takim edhe me kryeministrin Sali Berisha. “…Një falënderim i veçantë

një mbështetëse e fortë e sfidave të Kosovës. “…Presidenti Nishani vlerësoi karakterin strategjik të marrëdhënieve të Shqipërisë me Kosovën, të cilat synojnë të shndërrohen në marrëdhënie model në rajon, në përputhje me dëshirat dhe aspiratat e dy vendeve, për t’u integruar në institucionet evropiane dhe euroatlantike, si dhe shprehu angazhimin për të mbajtur hapur institucionalizimin e një dialogu politik intensiv në nivelet më të larta dhe siguroi se, Shqipëria do të vazhdojë të mbështesë fuqimisht Kosovën në rrugën e saj të integrimit evropian dhe gatishmërinë të ofrojë përvojën e saj për proceset integruese”, thuhet në njoftimin për shtyp të Presidencës.

Kryeministri i Kosovës: “Jemi dakorduar që gjatë muajit nëntor të mbajmë edhe mbledhjen e parë të dy kabineteve qeveritare të Shqipërisë dhe të Kosovës në Prizren. Gjithashtu, të angazhohemi edhe për festimin e 101-vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë”.

TIRANË Shqipëria dhe Kosova u an-

V izi ta

takimi

Basha: PD mbështetje Kosovës edhe në opozitë TIRANË Kryeministri i Kosovës, Hashim Thaçi zhvilloi dje një takim edhe me kryetarin e PD-së, njëkohësisht kryebashkiakun e Tiranës, Lulëzim Basha. Pas takimit të zhvilluar, Basha dhe Thaçi dolën në një konferencë të përbashkët për shtyp. “…Diskutuam edhe për detyrën time të re, për rolin e opozitës shqiptare në Parlament, në mbrojtje të interesit publik, por po kështu edhe në mbrojtje dhe në avancim të vizionit të shpalosur të PD, në raport me çështjen kombëtare në tërësi dhe me Kosovën në veçanti, rolin e jashtëzakonshëm që kjo forcë politike, nën lidershipin e kryeministrit Berisha ka pasur gjatë këtyre 8 viteve dhe më parë në opozitë dhe vazhdimësinë e këtij roli, në raport me vizionin tonë, në raport me synimet tona që i ndajmë me kryeministrin Thaçi, me qeverinë e Kosovës, me popullin e Kosovës, sa i përket integrimit europian dhe euro-atlantik të Kosovës, integrimin europian të Shqipërisë…”, - tha Basha. Ai siguroi gjithashtu se PD-ja edhe pse në opozitë do të vijojë të mbështesë Kosovën. “…Bashkëpunimi nga PD, edhe në opozitë nuk do të mungojë, por do të jetë i plotë, do të jetë i gjithanshëm…”,- shtoi ai. Nga ana e tij, kryeministri i Kosovës, Hashim Thaçi vlerësoi rolin e Bashës në njohjen e pavarësisë së Kosovës si dhe në ndërtimin e rrugës së Kombit. “…Urova kryetarin Basha për zgjedhjen e tij si kryetar i ri i Partisë Demokratike të Shqipërisë, si lider i ri i opozitës shqiptare. Kam besim të plotë në rolin aktiv, dinamik, për të ardhmen e Shqipërisë së vizionit evropian. Natyrisht, z. Basha ka qenë në krye të përgjegjësive në procesin e liberalizimit të vizave për qytetarët e Shqipërisë, në krye të bashkëpërgjegjësive për anëtarësimin e Shqipërisë në NATO, gjithashtu në procesin e ndërtimit të rrugës së Kombit, në të gjitha punët që kemi bërë për të ardhmen evropiane edhe të Shqipërisë por edhe të Kosovës”, - tha Thaçi. Ai premtoi gjithashtu se qeveria e tij do të vijojë bashkëpunimin e ngushtë me PD-në.

Situata në Siri Bumçi takon ambasadorin e Britanisë dhe të Francës TIRANË Ministri i Punëve të Jashtme, Aldo Bumçi zhvilloi dje një takim me Ambasadorin e Britanisë së Madhe, Nicholas Cannon dhe të Ngarkuarin me Punë të Francës, Didier Guilbert, me kërkesën e këtyre të fundit. “Diplomatët britanikë dhe francezë ilustruan me fakte dhe argumente përdorimin e armëve kimike në Siri, duke bërë përgjegjës regjimin sirian.

Bashkëbiseduesit theksuan se përdorimi i armëve kimike kundër popullsisë civile përbën një krim kundër njerëzimit dhe si i tillë kërkon ndërhyrjen energjike dhe të menjëhershme të komunitetit ndërkombëtar për t’i ndëshkuar autorët e tyre”,- thuhet në njoftimin për shtyp të ministrisë së Punëve të Jashtme. Nga ana e tij, ministri Bumçi theksoi se Shqipëria i ka ndjekur dhe vazhdon t’i ndjekë me shqetësim zhvillimet dramatike në Siri dhe se ka qenë e mbetet e gatshme të mbështesë politikisht, por dhe me të gjitha mundësitë çdo veprim që do të ndërmerret për ndërtimin e një Sirie të lirë dhe demokratike.

E shtunë - e diel 07-08 shtator 2013

i ri

5

www.mapo.al

Kuvendi njoftoi dje se hapja e punimeve të legjislaturës VIII parlamentare do të zhvilohet ditën e hënë në orën 18:00.

Në të njëjtën kohë, PD ka nisur procesin e zgjedhjeve në të gjitha degët, e shoqëruar kjo me analizën e humbjes së 23 qershorit

Sesioni i ri, PD zgjedh të hënën kreun e grupit parlamentar Në bazë të statutit të PD-së, kreu i grupit parlamentar është njëkohësisht edhe nënkryetar i partisë dhe ai zgjidhet nga Këshilli Kombëtar. Në këtë rast, nuk përjashtohet mundësia që emri që do të marrë votëbesimin nga grupi, të marrë një tjetër votëbesim nga Këshilli i ri Kombëtar TIRANË Vetëm pak orë para fillimit të

legjislaturës së re parlamentare ditën e hënë, kryetari i PD-së, Lulëzim Basha pritet të mbledhë për herë të parë grupin parlamentar të demokratëve. Pak ditë më parë, Basha tha se në mbledhjen e grupit të deputetëve do të miratohen disa vendime që lidhen me hapjen e sezonit të ri parlamentar. Pjesë e këtyre vendimeve do të jetë edhe zgjedhja e kreut të ri të grupit parlamentar. Sipas statutit të PD-së, kreu i grupit parlamentar është njëkohësisht edhe nënkryetar i partisë dhe ai zgjidhet nga Këshilli Kombëtar.

Në këtë rast nuk përjashtohet mundësia që emri që do të marrë votëbesimin nga grupi, të marrë një tjetër votëbesim nga Këshilli i ri Kombëtar që do të zgjidhet vetëm pas kuvendit kombëtar në muajin dhjetor. Deri më tash janë disa emra që përfliten, si Aldo Bumçi, Eduard Selami e deri edhe Oerd Bylykbashi, i cili do të jetë për herë të parë pjesë e jetës parlamentare. Megjithatë, zyrtarisht nuk ka ende një emër konkret për drejtimin e saj. E vetmja gjë që dihet deri më tani është qëndrimi publik i kr yetarit të PD-së,

Lulëzim Basha, sipas të cilit, PD po përgatitet për një opozitë të fortë parlamentare. “PD po përgatitet për një opozitë parlamentare në sezonin e ri parlamentar, për një opozitë të fortë, në mbrojtje të interesit publik, por po kështu për një opozitë moderne, kreative dhe alternative”, - u shpreh Basha pak ditë më parë. Në të njëjtën kohë, përmes disa takimeve të zhvilluara me ndërkombëtarët, Basha ka lënë të kuptohet për një lidership të ri në PD. Fillimisht, Basha ka qenë i shoqëruar me deputetin Oerd Bylykbashi në disa takime, ndërsa së fundmi ai është parë të marrë në takim edhe deputetët Eduard Selami dhe Gerti Bogdani. Në të njëjtën kohë, Partia Demokratike

ka nisur procesin e zgjedhjeve në të gjitha degët, e shoqëruar kjo me analizën e humbjes së 23 qershorit.

Ky proces pritet të mbyllet në muajin dhjetor, kohë në të cilën do të mbahet edhe kuvendi i ri kombëtar. Ndërkohë, Kuvendi lajmëroi dje përmes një njoftimi zyrtar se hapja e punimeve të legjislaturës së VIII-të parlamentare do të zhvillohet ditën e hënë në orën 18.00.

“Pas përfundimit më 7 shtator të mandatit të deputetëve të parlamentit paraardhës, 9 shtatori do të shënojë konstituimin e trupës së re parlamentare prej 140 anëtarësh, të zgjedhur nga vota e 23 qershorit”, thuhet në njoftimin për shtyp të Kuvendit.

Topalli falenderon deputetët dhe administratën: Morëm reforma historike Kryetarja e Kuvendit në FB: “Jam krenare për punën kolosale që Kuvendi i Shqipërisë ka bërë për të miratuar reformat e guximshme të Kryeministrit Sali Berisha” TIRANË Për kryetaren e Kuvendit, Jozefina Topalli, dita e djeshme ka qenë një ditë falenderimi jo vetëm për deputetët e legjislaturës së kaluar, por edhe për stafin e administratës së Kuvendit. Pas takimeve të zhvilluara dhe përshëndetjeve që ajo ka përcjellë për administratën e Kuvendit, Topalli postoi dje në Facebook edhe një mesazh falenderimi: “Mirënjohje të thellë për të gjithë de-

putetet dhe deputetët që mbështetën dhe u bënë pjesë e reformave historike që transformuan vendin në këto tetë vite. Jam krenare për punën

kolosale që Kuvendi i Shqipërisë ka bërë për të miratuar reformat e guximshme të Kryeministrit Sali Berisha. Tetë vite më parë ishte e paimagjinueshme Shqipëria që është sot në çdo fushë, në çdo cep, në çdo aspekt të zhvillimit e jetës. Isha e privilegjuar të drejtoja institucionin më të rëndësishëm të vendit, Kuvendin e Shqipërisë. Krenare për ridimensionimin që i kemi bërë Parlamentit shqiptar gjatë këtyre viteve, për rolin lider që ky parlament ka marrë si kurrë ndonjëherë në këto 20 vjet, ashtu siç i takonte…”.

Ndërkohë, gjatë takimeve të djeshme, mësohet se kryetarja e Kuvendit ka ofruar mbështetjen e vazhdueshme për administratën, duke siguruar se ajo do të jetë edhe në të ardhmen një garante e të drejtave të tyre në punën, që do të ushtrojnë në Kuvend.

6

E shtunë - e diel 07-08 qershor 2013

aktualitet

www.mapo.al

Bulevardi i ri i Tiranës, kuvajtianët nisin sot punimet Bashkia e Tiranës bëri të ditur se nga sot do të nisin punimet për Bulevardin e ri të Tiranës. Është shpallur dje kompania fituese që do të ndërtojë Bulevardin e ri të kryeqytetit. Sipas burimeve nga Bashkia e Tiranës mësohet se kompania që do të kryejë punimet për zgjatjen e bulevardit do të jetë firma kuvajtiane “Copri Construction

Enterprises LLË”. Kjo kompani mësohet të ketë qenë ‘Join Venture’ ortake me kompaninë “Actor” që ka ndërtuar tunelin dhe autostradën “Tiranë Elbasan”. Kompania kuvajtiane ka paraqitur ofertën më të mirë, duke arritur kështu të shpallet fituese në konkursin pjesë e të cilit ishin disa kompani të njohura. Më

shpalljen e kompanisë fituese nuk do të vonojë as nisja e punimeve për Bulevardin e ri të Tiranës. Bashkia e Tiranës njoftoi se punimet do të fillojnë nga sot dhe do të përfshijnë zonën nga Stacioni Trenit në Tiranë deri në Paskuqan, çka do t’i japë kësaj zone një zhvillim të ri dhe mundësi integrimi në kryeqytet.

prokuroria

Mashtrimi me karburantet, hetimi shtrihet në disa qytete

Atentat ndërtuesit në konflikt me Dajtin, dyshime për nipin Qëllohet me automatik Besnik Beqaj, vëllai i ndërtuesit për vrasjen e të cilit është dënuar Dritan Dajti.

Dyshimet bien mbi djalin e vëllait, pas mosmarrëveshjeve për administrimin e hotelit. Policia heton edhe pista dhe konflikte të tjera të mundshme Dashamir Biçaku TIRANE- Atentat me armë biznesmenit të ndërtimit, pronar i një hoteli, i cili është njëkohësisht edhe vëllai i ndërtuesit, për vrasjen e të cilit është dënuar me 25 vite burg Dritan Dajti.

Dyshimet e policisë për atentatin e dy netëve më parë lidhen me një krim për shkak të konfliktit të pronësisë mes të dëmtuarit Besnik Beqaj dhe nipit të tij, Endrit Beqaj, që është edhe djali i Agim Beqajt, të vrarë në vitin 1999, në rrugën “Mine Peza”, krim për të cilin është dënuar Dritan Dajti.

Ky i fundit është banor i zonës, ku ed-

he ka ndërtuar një pallat Beqaj përpara se të vritej. Ngjarja ndodhi mbrëmjen e së enjtes, rreth orës 22:30, kur persona ende të panjohur qëlluan mbi veturën e tij me një armë zjarri automatike tip “Scorpions”, i kalibrit 7.65 mm.

Policia mbërriti në vendin e ngjarjes, duke nisur hetimet për atentatin e radhës me armë të ndodhur në kryeqytet, ndërsa ende shumë krime të tjera nuk kanë emra të dyshuarish.

Ngjarja u konfirmua për gazetën MAPO nga burime të Drejtorisë së Policisë së Tiranës, si dhe Sektorit të Hetimit të Krimeve t ë r ë n d a n ë kryeqytet. Dyshimet e para të hetuesve në lidhje me atentatin janë orientuar në pistën e një konflikti për motive pronësie mes të dëmtuarit besnik Beqaj dhe nipit të tij Endrit Beqaj, 28-vjeçar. Dyshimet e policisë në lidhje me këtë atentat janë shtuar për shkak se palët kanë në pronësi të përbashkët një hotel në rrugën “Idriz Dollaku”, në lagjen “Ali Demi”, në kryeqytet. Ndërkaq prej kohësh, sipas burimeve të policisë që po hetojnë atentatin, mëso-

het se palët kanë konflikte dhe mosmarrëveshje në lidhje me administrimin, menaxhimin dhe ndarjen e fitimeve të hotelit.

Sipas burimeve të policisë, xhaxhai Besnik Beqaj, prej shumë kohësh refuzon të pranojë të bashkëpunojë apo të komunikojë me nipin e tij, Endrit Beqaj. Një situatë e tillë ka shtyrë në konflikte dhe debate palët se cili do të jetë pronari i hotelit. Pikërisht në një pistë të tillë mësohet se po zhvillohen edhe hetimet e ngjarjes së mbrëmjes së të enjtes ndodhur në rrugën “Ali Demi”, jo shumë larg hotelit. Hetuesit e Drejtorisë së Policisë së Tiranës thanë se në lidhje me këtë atentat janë duke kryer hetime dhe kanë shoqëruar për të marrë në pyetje afërsisht 5 persona në cilësinë e dëshmitarëve apo personave që kanë pasur dijeni mbi atentatin e së enjtes në mbrëmje.

Specialistët e hetimit kanë marrë dëshminë e ndërtuesit dhe biznesmenit Beqaj, i cili ka pohuar se konflikti me nipin e tij, djalin e vëllait, është një nga konfliktet që ai ka pasur gjatë kohëve të fundit.

Atentati

Autori hodhi armën në rrugë

Rreth orës 22:30 të së enjtes, në rrugën “Ali Demi”, një breshëri e shkurtër automatiku me zhurmën e një pistolete, theu qetësinë që shoqëronte mbrëmjen deri në atë kohë. Jo shumë larg hotelit që ka në pronësi Besnik Beqaj, mjeti i tij u sulmua nga një person i panjohur, pasi në drejtim të mjetit të tij u qëllua me armë. Për fat të mirë të Beqajt, ai nuk mori dëmtime serioze, ndërsa policia mbërriti në vendin e ngjarjes pak momente pas krimit, pasi një patrullë kishte dëgjuar të shtënat që vinin nga zona pranë vendit të ngjarjes. Pas këqyrjes së kryer, policia gjeti dy gëzhoja në vendin e ngjarjes, të cilat u administruan nga ekspertët kriminalistë. Pak minuta më vonë, nga një krehje e zonës policia gjeti edhe armën e krimit, një automatik të markës “Scorpions”, që kryen qitjen me fishekë pistolete. Arma e gjetur dhe gëzhojat u dërguan për ekspertim në laborator, ndërsa më pas policia i mori deklarim edhe të dëmtuarit.

Tiranë Skandali me sasinë e karburantit që tregtohet në Shqipëri ka marrë përmasa më të mëdha, duke u përhapur në disa rrethe të vendit.

Pas Tiranës ku janë vërejtur të paktën katër subjekte që tregtonin karburant mangët, prokuroria thotë se janë evidentuar raste të ngjashme edhe në disa rrethe të tjera. Të dhënat janë siguruar nga inspektimet që Drejtoria e Metrologjisë kreu në disa subjekte hidrokarburesh, sipas të cilave probleme në sasinë e karburantit janë vërejtur edhe në rrethet Elbasan, Fier, Durrës dhe Kavajë. Duke qenë se prokuroria e Tiranës nuk mund të hetojë në rrethe të tjera, grupi i hetimit pritet të ndajë materialet e dosjes dhe t’i dërgojë në prokuroritë respektive për hetime të mëtejshme. Kjo do të thotë se në hetimin e skandalit të mashtrimit të qytetarëve me sasinë e karburantit do të përfshihen edhe prokuroritë e Elbasanit, Durrësit, Kavajës dhe Fierit rrethe këto ku është evidentuar numri më i madh i subjekteve abuzuese. Prokurorët thonë se dyshimet e para referuar edhe dokumenteve të sekuestruara flasin për një skemë ku pikat e karburantit kanë përvetësuar në sasira të vogla nga çdo shitje karburanti. Kjo e dhënë vë në dyshim deklaratën e drejtuesve të Metrologjisë, të cilët rreth një muaj më parë thanë se në disa pika karburanti mbahej treçereku i sasisë së paguar nga konsumatorët.

Por raportet zyrtare të hartuara prej tyre tregojnë se nga sasia që dyshohet se është mbajtur përfitimi i këtyre pikave karburanti ka qenë jo i vogël, edhe pse sasia nuk është ajo e deklaruar nga zyrtarët e Drejtorisë së Metrologjisë. Pas verifikimeve të para, prokuroria e Tiranës pritet të marrë në pyetje zyrtarët që kanë kryer inspektime si dhe punonjësit dhe pronarët e subjekteve tregtare të cilët janë kapur me shkelje madje dhe janë ndëshkuar me gjobë nga Drejtoria e Metrologjisë.

Abuzimet e koncesionet, Prifti dëshmon në prokurori Ish-ministri i Ekonomisë u është përgjigjur interesit të hetuesve mbi një raport auditi që ai vetë ka dorëzuar në Prokurori dy vite më parë.

Sipas raportit janë të paktën 40 koncesione të dhëna deri në vitin 2009, ku janë vërejtur shkelje të shumta Tiranë- Dy vjet pas kallëzimit penal të ish-ministrit Dritan Prifti, prokuroria ka rihapur edhe një herë çështjen e koncesioneve abuzive në naftë, krom dhe hidrocentrale. Ky kjo çështje konsiderohej e mbyllur, or-

gani i akuzës ka bërë lëvizjen e radhës duke kërkuar më tepër të dhëna rreth kësaj çështje. Për të sqaruar disa episode në dhënien e të paktën 40 koncesioneve, “ Task Forcë” në prokurorinë e Tiranës ka marrë sërish në pyetje ish-ministrin e Ekonomisë, Dritan Prifti. Ish-ministri është paraqitur pranë organit të akuzës paraditen e djeshme dhe ka qëndruar për rreth një orë e gjysmë duke sqaruar disa nga çështjet që paraqitën interes për hetuesit. Të kontaktuar për këtë çështje, burime zyrtare thanë se nuk ka asnjë informacion me interes për publikun, por pranuan se ish-ministri i Ekonomisë është pyetur në cilësinë e personit që mund të ndihmojë hetimit. Zyrtarisht nuk

bëhen publike të dhëna nga dëshmia e Priftit, por mësohet se ai është pyetur për procedurat e dhënies së disa koncesioneve duke qenë se është ai denoncuesi i këtij skandali. Edhe pse i denoncuar në shkurt të vitit 2011, Prokuroria ende nuk ka një konkluzion të qartë mbi raportin e auditit që ish-ministri i Ekonomisë urdhëroi menjëherë sapo mori detyrën në vitin 2009. Asokohe Prifti tha se kjo është një çështje vërtet e tmerrshme me prapavijë nepotike e korruptive.

Në qendër të vëmendjes së prokurorisë janë vënë të paktën 40 koncesione minerare e hidrike të dhëna nga paraardhësi i z. Prifti në detyrë, ish-ministri i Ekonomisë, Genc Ruli. Sipas burimeve të Proku-

rorisë mësohet se dy ishin problemet e evidentuara nga Prifti gjatë seancës së djeshme të pyetjes. Problemi i parë ka të bëjë me mosmarrjen parasysh të leverdisë ekonomike, apo përfitimin real të shtetit shqiptar nga dhënia e këtyre koncesioneve. Shkelje këto që sipas dëshmisë së Priftit vërehen në disa koncesione, ndërsa pjesa tjetër ka shkelje të tjera ligjore e procedurale, si dhe shmangia nga konkurrimi i subjekteve të ndryshme. “Kontrolli i brendshëm i ministrisë ka gjetur gjëra të tmerrshme.

Nëse Ruli kishte dhënë 80 koncesione gjatë katër viteve, vetëm gjatë dy muajve të verës ka dhënë 40”- ka deklaruar asokohe publikisht ish-ministri i Ekonomisë, Dritan Prifti.

I n t e rv i st ë h i sto r i r e p o rta z h n o sta lg j i K u lt u r ë Çdo të shtunë e të diel

www.mapo.al

intervista

Majlinda Bregu: 4 arsyet e humbjes, u kalua caku me pragmatizmin

Ministrja në ikje e Integrimit analizon arsyet e humbjes, por edhe ndryshimin e lidershipit në PD. “Shqiptarët nuk preferuan të zëvendësojnë Berishën me Ramën, por u tërhoqën nga premtimet. Kam frikë se kemi kaluar cakun, aq sa pragmatizmi i pafre po sjell një forcë shkatërruese në shoqëri”

Faqe 10-11

Zogaj në 7 ditë

Ramës po i mbaron vera e eglendisjes, po i vjen ora e qeverisjes

Armëpushimi ‘me kushte’ i senatorëve Rama fiton ballafaqimin e parë me veteranët e PS, pasi lëshon për ta postet drejtuese në Kuvend. Arsyet e heshtjes së përkohshme të Gardës së vjetër dhe pse qeveria “Rama” është më shumë e rrezikuar nga të vetët

Faqe 13

Faqe 7

B

allafaqimi i kryeministrit të ardhshëm me senatorët e PS zgjati vetëm 15 minuta.

Gjithçka OK, e heshtur, e qetë. Asnjë fjalë për përbërjen e qeverisë së re, mënyrën si u kompozua, asnjë kontestim për injorimin që iu bë kryesisë në korrik, kur Rama nuk u konsultua fare për ministrat e rinj, siç edhe parashikojnë rregullat e tradita e partisë. Kaq mjafton për të kuptuar se ‘kryengritja në pallat” ishte dhe mbeti (tani për tani) vetëm një atmosferë kafenesh rreth selisë së Partisë Socialiste, ku të mbeturit jashtë pushtetit ekzekutiv gjejnë forumin e vetëm për të shfryrë pakënaqësitë ndaj zgjedhjeve të fundit të kryetarit. “Pse çfarë prisnit ju, të nisim të kundërshtojmë qeverinë, pa nisur ende punën”, - tha njëri prej veteranëve të PS, pas pyetjes se shumë e shkurtër ishte mbledhja e djeshme e kryesisë, e para pas

shpalljes së qeverisë së projektuar.

Në të vërtetë, publikisht asnjë prej eksponentëve të vjetër socialistë nuk ka shprehur rezerva për qeverinë e re, dhe mbi të gjitha, për metodën që Rama kryeministër po përdor në formimin e ekipeve të tij qeverisës. Por po aq e vërtetë është dhe ana tjetër; që asnjë prej tyre nuk e ka quajtur qeverinë e projektuar si më të mirën, si më gjithëpërfshirëse në të majtë apo si produktin e vlerave socialiste. Arsyeja? Nuk janë të përfaqësuar në qeveri as ata vetë, as njerëzit e tyre që i mbështetën për tetë vite në opozitë. Britanikja prestigjioze “The Economist”, para një jave parashikonte se “thikat” e veteranëve do të dalin jashtë, nëse qeveria do të ndjejë dobësi. Sepse veteranët janë të zhgënjyer që nuk u shpërblyen me vende të mira pune pas zgjedhjeve...

8

E shtunë - e diel 07-08 shtator 2013

Dossier

www.mapo.al

Rama fiton ballafaqimin e parë me veteranët e PS, pasi lëshon për ta postet drejtuese në Kuvend. Arsyet e heshtjes së përkohshme të Gardës së vjetër dhe pse qeveria “Rama” është më shumë e rrezikuar nga të vetët

Armëpushimi ‘me kushte’ i senatorëve Fejzi Braushi

B

allafaqimi i kryeministrit të ardhshëm me senatorët e PS zgjati vetëm 15 minuta. Gjithçka OK, e heshtur, e qetë. Asnjë fjalë për përbërjen e qeverisë së re, mënyrën si u kompozua, asnjë kontestim për injorimin që iu bë kryesisë në korrik, kur Rama nuk u konsultua fare për ministrat e rinj, siç edhe parashikojnë rregullat e tradita e partisë.

Kaq mjafton për të kuptuar se ‘kryengritja në pallat” ishte dhe mbeti (tani për tani) vetëm një atmosferë kafenesh rreth selisë së Partisë Socialiste, ku të mbeturit jashtë pushtetit ekzekutiv gjejnë forumin e vetëm për të shfryrë pakënaqësitë ndaj zgjedhjeve të fundit të kryetarit. “Pse çfarë prisnit ju, të nisim të kundërshtojmë qeverinë, pa nisur ende punën”, - tha njëri prej veteranëve të PS, pas pyetjes se shumë e shkurtër ishte mbledhja e djeshme e kryesisë, e para pas shpalljes së qeverisë së projektuar. Në të vërtetë, publikisht asnjë prej eksponentëve të vjetër socialistë nuk ka shprehur rezerva për qeverinë e re, dhe mbi të gjitha, për metodën që Rama kryeministër po përdor në formimin e ekipeve të tij qeverisës. Por po aq e vërtetë është dhe ana tjetër; që asnjë prej tyre nuk e ka quajtur qeverinë e projektuar si më të mirën, si më gjithëpërfshirëse në të majtë apo si produktin e vlerave socialiste. Arsyeja? Nuk janë të përfaqësuar në qeveri as ata vetë, as njerëzit e tyre që i mbështetën për tetë vite në opozitë.

Britanikja prestigjioze “The Economist”, para një jave parashikonte se “thikat” e veteranëve do të dalin jashtë, nëse qeveria do të ndjejë dobësi. Sepse veteranët janë të zhgënjyer që nuk u shpërblyen me vende të mira pune pas zgjedhjeve.

Koha e Ramës kryeministër

Po pse “thikat” e veteranëve përkohësisht janë futur në mill? Sepse siç thonë vetë ata, nuk është koha politike. Rama

nuk ka nisur ende të qeverisë e për pasojë, një presion ndaj Ramës do të ishte lehtësisht i thyeshëm apo në rastin më të keq, me pasoja politike për autorët e sulmit. Së dyti, fuqia politike e Ramës është në kulmin e vet. Sapo ka fituar zgjedhjet, me rezultat të thellë, ka mbështetjen e Metës (arsye kryesore) dhe ka erën e ndërkombëtarëve në shpatulla. Një kalkulim tjetër i të zhgënjyerve të mëdhenj janë numrat në Kuvend. Janë 83 të tillë, që hë për hë bëjnë të pavlefshme çdo lëvizje të kundërshtarëve të Ramës.

Vetëm një ftohje e Metës me Ramën do t’u jepte atyre shpresë për të ndërmarrë aventura. Por në këtë shtator, Meta e Rama duken se po konsumojnë pjesën e dytë të marrëveshjes së tyre të prillit dhe hamendësimet për divorc të afërt të çiftit nuk janë skenarë që besohen nga veteranët e PS. Tani për tani, ata do të presin edhe sepse s’kanë ç’bëjnë tjetër. Kjo u konfirmua dje në kryesinë dhe grupin parlamentar të PS, ku u zgjodh me unanimitet Gramoz Ruçi si kryetarin e ri të tij, ndërsa kryesia e Partisë ka shpallur të hapur garën për kryetarin e ri të Partisë Socialiste, pasi kryetarit aktual, Edi Ramës i mbaron mandati në 26 shtator.

Por ndërsa zgjedhja e kryetarit të ri të partisë pritet të jetë një formalitet për shkak të mungesës së kandidaturave që mund të rivalizojnë Ramën, rizgjedhja e Ruçit në këtë pozicion merr një kuptim të veçantë, në kushtet kur mes kryesocialistit dhe pjesës tjetër të deputetëve të vjetër (ku bënë pjesë edhe vetë Ruçi), ka një ftohje. Kjo në fakt mund të konsiderohet edhe përpjekja publike e Ramës për të afruar grupin e të pakënaqurve .

Koha e senatorëve

Ajo do të vijë ndoshta pas një viti, kur presioni i socialistëve të thjeshtë, atyre që fitoren e zgjedhjeve e përkthejnë me një vend pune, do të rritet mbi deputetët. Dje Rama paralajmëroi se ketë

Asnjë prej eksponentëve të vjetër socialistë nuk ka shprehur rezerva për qeverinë e re, dhe mbi të gjitha, për metodën që Rama kryeministër po përdor në formimin e ekipeve të tij qeverisës. Por po aq e vërtetë është dhe ana tjetër; që asnjë prej tyre nuk e ka quajtur qeverinë e projektuar si më të mirën, si më gjithëpërfshirëse në të majtë apo si produktin e vlerave socialiste

presion, çdo deputet duhet ta menaxhojë, por ai e di shumë mirë se nuk mund t’i kënaqë 1 milion votues dhe çdo votues i pakënaqur në harkun e një viti, nuk është më votues i tij pas katër vitesh. Po kështu, pritshmëria e madhe e elektoratit pas premtimeve të shumta të fushatës së “Rilindjes” është një terren shumë i mirë politik për këdo që do ta shohë gjysmën e gotës bosh pas një apo dy vitesh. Konsumi qeverisës dhe pakënaqësia normale që shkakton pushteti do të jenë edhe armët që do t’i vijnë në ndihmë gardës së vjetër të PS, që sheh ti rrokulliset me shpejtësi karriera nën vrapin e Ramës.

Por aktori kryesor sërish mbetet Meta; të cilin The ekonomist e quante bashkëkryeministër. Kaq mjafton për të kuptuar se qeverisja e “Rilindjes” është në dorë të Metës.

Kompromisi i armëpushimit

Pasi mundi të mënjanojë në 8 vite në opozitë një pjesë të mirë të atyre figurave për vite me radhë kishin qenë protagonistë të socialistëve, dhe të shpërbëjë në vitin e fundit disa klane lokale, siç ishte rasti i grupit “Gjika” në Vlorës, por edhe “Dako” në Durrës, Edi Rama kësaj here guxoi të nxjerrë jashtë loje

të gjithë grupin e deputetëve të vjetër, dhe që për vite me radhë kanë mbajtur peshën kryesore në PS, dhe që rëndom për shkak të vjetërsisë tashmë njihen edhe si “senatorë”. Figura, si Gramoz Ruçi, Namik Dokle, Fatmir Xhafaj, Ben Blushi, Valentina Leskaj, Arta Dade, Erion Braçe, Blendi Klosi etj, të cilët jo vetëm që mbetën jashtë listës së emrave të përzgjedhur prej kryesocialistit për të qenë pjesë e qeverisë, por edhe u shmangën totalisht në vendimmarrje.

Shmangie të cilën vetë Rama, gjatë prezantimit të qeverisë, do ta justifikonte se kjo ishte bërë “në kushtet e ndarjes së mandateve”. Pra, ai e kishte menduar me kujdes të madh, për të mos e zbrazur sallën e Kuvendit nga zërat e përvojës parlamentare dhe për t’i dhënë eksperiencës rolin që i takon në komisionet parlamentare ku do të brumoset dhe marrë formë përfundimtare çdo reformë për rilindjen. Por natyrisht, kjo nuk mund të qetësonte kurrsesi pakënaqësinë e “senatorëve”, të cilët për gati 1 muaj rresht bojkotuan çdo aktivitet të kryeministrit të zgjedhur. Kulmi arriti në konferencën dy ditore që Partia Socialiste organizoi në Tiranë, gati dy javë më parë dhe ku nuk morri pjesë asnjë prej figurave të sipërpër-

E shtunë - e diel 07-08 shtator 2013

9

www.mapo.al

Kryeministri i ardhshëm paralajmëron: Nuk preket kush ka shërbyer me profesionalizëm.

Jashtë besnikët e pushtetit. Premtimi se nuk do bëhen gabimet e së djathtës

Rama: Burg kush merr ryshfet për një vend pune

K

mendura, pavarësisht se kishin qenë të ftuar. Në biseda private, shumica e tyre e konfirmojnë pakënaqësinë që kanë, por publikisht asnjëri prej tyre nuk ka pranuar të thotë ndonjë gjë. Sepse nga qëndrimi që do të mbajnë në këto momente mund të varet edhe e ardhmja e tyre politike, por edhe pjesa që do mund të përfitojnë nga ndarja e pjesës së mbetur të pushtetit. Nga ana tjetër, edhe vetë Rama, pasi arriti të bëjë fakt të kryer përbërjen e qeverisë së re, ka vendosur tashmë që të kujdeset që konflikti më senatorët të mos shkojë më tej.

Burime nga PS bëjnë me dije se ditët e fundit, Rama ka nisur të punojë në këtë drejtim, duke tentuar të shuajë valën e pakënaqësisë që ajo të mos kthehet në revoltë. Rruga e parë që po përdor Rama, natyrisht është ajo e shkrirjes së akujve nëpërmjet takimeve personale që ka zhvilluar këto ditë me një pjesë të këtyre deputetëve. Ndërsa rruga e dytë është ajo e joshjes së tyre me pushtet legjislativ. Kështu, në mungesë të pushtetit ekzekutiv të cilin e ndau me të rinjtë, Rama ka vendosur që të gjitha postet drejtuese në grup, por edhe në Kuvend t’i shpërndajë për të gjithë deputetët e pakënaqur. Dhe këtë e ka nisur me Gramoz Ruçin, të cilin dje me

propozimin e tij, grupi e ka zgjedhur me votë unanime kryetar. Zgjidhje kjo që i ka interesuar shumë Ramës, i cili me këtë veprim nga njëra anë ka kënaqur Ruçin dhe nga ana tjetër ka siguruar një dorë të fortë për kontrollin e grupit të tij parlamentar. Por Rama nuk do të mjaftohet vetëm me kaq, pasi atë që bëri me Ruçin pritet ta bëjë dhe me një sërë figurash të tjera të cilëve do t’u japë nga një post drejtues në parlament. Mësohet se Valentina Leskajn, Arta Daden ose Namik Dokle do ta emërojë në postin e nënkryetarit të parlamentit, Fatmir Xhafajn kryetar të Komisionit të Ligjeve, Pandeli Majkon ose Ben Blushin te komisioni i Sigurisë, Blendi Klosin apo Besnik Baren te komisioni i Veprimtarisë Prodhuese, Vasilika Hysin, Eduart Shalsin dhe Erion Braçen nënkryetar grupi. Të vetëdijshëm se të kënaqesh me kaq është njësoj si të ngopesh me lugë bosh, “senatorët” kanë vendosur që momentalisht të mos flasin për sa kohë që qeveria e re nuk ka nisur të provohet. Por ajo që premtojnë ata është se qeveria e re nuk do ta ketë aspak të lehtë me parlamentin dhe se nuk do mund t’i ikë dot llogaridhënies para deputetëve të vet.

Rruga e dytë është ajo e joshjes së tyre me pushtet legjislativ. Në mungesë të pushtetit ekzekutiv të cilin e ndau me të rinjtë, Rama ka vendosur që të gjitha postet drejtuese në grup, por edhe në Kuvend t’i shpërndajë për të gjithë deputetët e pakënaqur.

Dhe këtë e ka nisur me Gramoz Ruçin, të cilin dje me propozimin e tij, grupi e ka zgjedhur me votë unanime kryetar.

ryeministri i ardhshëm socialist, Edi Rama paralajmëroi dje një ndërhyrje të thellë në administratë, duke vënë në themel, siç tha ai, konkurrencën dhe meritën e duke mos toleruar këdo që paguhej për besnikërinë ndaj pushtetit. Duke folur në mbledhjen e grupit të tij parlamentar, ai u angazhua për vënien në jetë të premtimeve të bëra në fushatë, në mënyrë që shpresa e shqiptarëve të mos i lërë vendin zhgënjimit. Ndërsa akuzoi të djathtën që qeverisi vendin për 8 vjet, për shkatërrim të administratës publike, kryeministri i ardhshëm i vendit garantoi se shumica e re nuk do të ketë të njëjtën sjellje. “Jemi të vendosur të mbjellim në këtë vend kulturën e konkurrencës e të meritës dhe do ta bëjmë këtë hap pas hapi. Pa i rënë më qafë padrejtësisht askujt, as edhe një njeriu të vetëm, që sot shërben me profesionalizëm në administratën e shtetit, por pa u lënë shqiptarëve në qafë askënd, as edhe një njeri të vetëm, që është paguar deri më sot jo për shërbimin ndaj shtetit, po për besnikëri ndaj pushtetit që rrënoi Shqipërinë e rrënoi ekonominë dhe jetët e tyre”. Në Shqipëri është bërë thuajse traditë përmbysja e administratës publike pas çdo ndërrimi pushteti. Por zoti Rama kërkoi nga ministrat e tij të garantojnë transparencën dhe meritën në çdo emërim të ri. “Nepotizmi s’duhet në asnjë mënyrë të gjejë rrugë për të prekur e dëmtuar organizmin e kësaj shumice të re qeverisëse, në asnjë institucion. S’mund të ketë më bashkëshortë e kushërinj të parë që marrin rrogën në të njëjtën bordero. Ndërsa, për kë do të guxojë të marrë para për të shitur një vend pune, duhet të kërkojmë deri në fund dënim penal maksimal!”. Në mbledhjen e grupit parlamentar, të thirrur para seancës së parë të Parlamentit të hënën e ardhshme, Rama përsëriti dhe një herë se shumica duhet të meritojë mbështetjen e madhe që mori nga shqiptarët më 23 qershor. “Ndëshkimi popullor i 23 qershorit për ato sjellje vulgare e veprime brutale, ishte njëherësh urdhri i popullit sovran për ne: Mos bëni si këta, nëse nuk doni të ndëshkoheni edhe më keq se këta! Ky është një urdhër që nuk diskutohet, por vetëm zbatohet. E ky grup duhet të vigjilojë që askush të mos e thyejë këtë urdhër, po gjithkush ta zbatojë me besnikëri shembullore ndaj Shqipërisë e shqiptarëve”. Kryeministri i ardhshëm nënvizoi se qeveria e re dhe shumica e majtë do të jenë në një provë të përditshme. “Masa e madhe e shumicës që kemi marrë, është thjesht mishërim i përgjegjësisë së madhe që na është ngarkuar.

Unë do të bëj gjithçka për të garantuar që kjo shumicë ta mbajë me nder e faqe të bardhë këtë përgjegjësi, në mënyrë që shpresa të mos ia lërë vendin zhgënjimit dhe pritshmëria e njerëzve të mos zëvendësohet nga revolta e tyre ndaj nesh. Vija që i ndan këto është tejet e hollë dhe koha që njerëzit do të na japin në pritje të ndryshimit, tejet e kufizuar”. Ai siguroi për një angazhim maksimal për përmbushjen e të gjitha premtimeve të bëra gjatë fushatës. Një ditë më parë, kryeministri Sali Berisha, në mbledhjen e fundit të qeverisë së tij i mëshoi edhe një herë tezës së humbja e së djathtës në zgjedhje kishte ardhur për shkak të premtimeve të parealizueshme të së majtës, duke paralajmëruar se sipas tij, shqiptarët do të përballen me probleme serioze.

Rizgjedhja e Ramës, mungon vetëm data Në mbledhjen e djeshme të kryesisë është diskutuar edhe për hapjen e garës për zgjedhjen e kreut të PS pas përfundimit të mandatit të Edi Ramës. “Sipas statutit, mandati katërvjeçar i kryetarit të Partisë Socialiste është në përfundim, ndaj kryesia vendosi të ngrihet një grup pune që do të propozojë kohën e përshtatshme se kur do të zhvillohen zgjedhjet në parti”, njoftoi zyra e shtypit e PS-së pas mbledhjes së kryesisë. Pritet që Rama të jetë kandidati i vetëm në votimet për kreun e ri të PS. Duket se garë nuk do të ketë, pasi kreu aktual i PS-së, njëherësh kryeministër, ka vetëm pak muaj që fitoi zgjedhjet dhe çdo përballje me të do të ishte pa kuptim dhe qesharake.

10

E shtunë - e diel 07-08 shtator 2013

www.mapo.al

Intervista Ministrja në ikje e Integrimit analizon arsyet e humbjes, por edhe ndryshimin e lidershipit në PD. “Shqiptarët nuk preferuan të zëvendësojnë Berishën me Ramën, por u tërhoqën nga premtimet. Kam frikë se kemi kaluar cakun, aq sa pragmatizmi i pafre po sjell një forcë shkatërruese në shoqëri”

Majlinda Bregu:

4 arsyet e humbjes, u kalua caku me pragmatizmin e pafre Intervistoi: Nevila Përndoj

PD do të përballet gjatë këtij viti me ristrukturim, me zgjedhje të organeve drejtuese, sipas kalendarit statutor. Të gjithë e ndjenim veten ligsht e si në faj që shkonim më pak në seli të partisë, gjatë këtyre viteve, sidomos flas për ne që kishim zyrat në qeveri.

Në këto ditë të fundit në Ministrinë e Integrimit, Majlinda Bregu uron që ministrat e rinj të shprehin mirënjohje për gjithë ç’është bërë në këto vite, kur të ulen në tryezat e punës. Në këtë intervistë për “MAPO”-n, ajo analizon arsyet pse shqiptarët nuk i dhanë një mandat të tretë qeverisë së djathtë, por edhe ndryshimin e lidershipit në PD. Zonja Bregu, në PD kanë ndodhur shumë ndryshime, që pas zgjedhjeve të 23 qershorit. Zoti Berisha dha dorëheq jen, duke marrë përsipër humbjen e zgjedhjeve dhe prej një muaji, partia drejtohet nga zoti Basha. Si e keni përjetuar ju këtë rotacion brenda PD dhe si e vlerësoni drejtimin e deritanishëm nga kryetari i ri?

Do doja të mos kishte ndodhur. Do të doja që PD e koalicioni i djathtë të kishte fituar këto zgjedhje. Sepse besoj, dhe jam e bindur se rezultati i fitores së kampit të majtë nuk e zhbën dot faktin se kjo qeveri ka kryer reforma historike për Shqipërinë e shqiptarët. Nuk besoj se dikush mund të harrojë e mohojë se Sali Berisha është lideri i parë i partisë së parë opozitare në një vend ku shpresa për ndryshim zhbëhej çdo orë që zgjaste sistemi monist, është presidenti i parë i Shqipërisë jokomuniste, është kryeministri i rikthimit të vëmendjes së besimit të Shqipëria, si një vend evropian, sot anëtar i NATO-s, është kryeministri i reformave që e shndërruan Shqipërinë në një vend me perspektivë të pakthyeshme zhvillimi. Largimi i z.Berisha ishte ngjarja e cila i përfshiu të gjithë demokratët në një emocion të papritur, pavarësisht se Z. Berisha e kishte deklaruar me kohë se në rast të një humbje elektorale do të largohej nga kryesimi i PD. Tregoi dhe njëherë se ç’lider është dhe për këtë nuk besoj se kishte njeri dyshim si nga ata që e duan, edhe ata që nuk e duan.

Gjatë kësaj periudhe, ju keni preferuar të mos bëni shumë komente në media për zhvillimet në parti. Cili është qëndrimi juaj për mënyrën e zgjedhjes së zotit Basha në krye të PDsë? Këtu kam parasysh akuzat e kandidatit tjetër, Olldashi, por edhe të nënkryetarit tashmë të dorëhequr, Astrit Patozi, sipas të cilëve nuk pati garë dhe se fituesi ishte paracaktuar….

Kam preferuar që periudhën paszgjedhore të dëgjoja më shumë demokratët e thjeshtë, por edhe ata që bënin analizat e humbjes së PD-së në këto zgjedhje. Kam

ndjekur me durim opinione, nga ato më të arsyeshmet, nga ata të cilat PD-në e shohin si unë, pra si një aset kombëtar e që gjykojnë ashtu si unë, se humbja zgjedhore duhet ta bëjë të arsyetojë si mund të ringrihet kjo parti edhe më e fortë, e kam dëgjuar dhe deri tek opinione që humbjen elektorale të PD-së e përdorën për të shfryrë mllefe personale e qesharake. Për të qenë e sinqertë, kam menduar se fjalët e deklaratat nuk ishin ato që duhet të mbivendosnin ndjesinë që patën të gjithë demokratet pas këtyre zgjedhjeve. Kam preferuar të hesht edhe sepse kisha kërshëri të kuptoja se sa i përgatitur ishte kundërshtari, për ta menaxhuar këtë fitore jo të sinqertë demokratikisht; se si e sa do të ishte besnik për të qeverisur me premtimet antiglobaliste e se kush do t’i ekzekutojë këto premtime.

Ndërsa për zgjedhjen e kryetarit të partisë, jam shprehur siç më takonte, me votë, si një njeri që të dy kandidatët i ka miq dhe nuk do të kisha marrë kah publikisht, edhe sikur z. Berisha të mos na e kishte kërkuar, për të mos u pozicionuar. Aspak për oportunizëm e konformizëm, e qartë me veten për avantazhet dhe disavantazhet e gjithsecilit, por dhe e bindur se kryetarin e ri të PD nuk e bën kryetar vetëm zgjedhja e anëtarësisë, por dhe vendosmëria për të bërë një opozitë të guximshme e të fortë si dhe për të rikthyer PD në pushtet sa më shpejt, e bën dhe përmbushja e shpresës dhe përballja me shqetësimin e demokratëve të vërtetë, që janë sot në opozitë.

Zgjedhjet për kryetarin e ri në PD u imponuan si pasojë jo vetëm e humbjes, por edhe rezultatit që kjo forcë politike mori në zgjedhjet parlamentare në 23 qershor. Ku mendoni se gaboi PD-ja gjatë këtyre 4 viteve?

E para, nuk mendoj se shqiptarët na nxorën në opozitë sepse ne bëmë gabime, të cilat shpresojnë se do t’i korrigjojë mazhoranca e re. As besoj se kanë votuar koalicionin e majtë sepse e shohin si mishërim të p ë r k u s h t i m i t n d a j q y t e t a r i t .

Nëse ka një gjë për të cilën jam e bindur, është se votuesit nuk kanë preferuar asnjëherë të zëvendësojnë Berishën me Ramën, por u tërhoqën nga premtimet, të cilat realisht prekin xhepin e çdo qytetari, shëndetësi falas, të paguajnë taksa ata që kanë më shumë, legalizime pa tarifa, punësimi për 300 mijë vetë etj. Ne nuk premtuam ato që s’mund të bëhen, se ky do të ishte mashtrim. Kush ka qeverisur, e di

Reformat e mëdha nuk janë të lidhura drejtpërsëdrejti me impakt imediat në xhepin e qytetarëve. Na pëlqen apo jo ne sot, burimi në cash si rezultat i një ulje drastike të parave të ardhura nga emigracioni, lëndoi buxhetin e një pjese të familjeve të cilat jetonin ose përmirësonin cilësinë e tyre të jetesës me këto të ardhura. Ndaj dhe premtimet për reforma falas të socialisteve, ngjitën në këtë fushatë.

përgjegjësinë e peshën e një premtimi.

Kam qenë e mendimit dhe sot jam edhe me e bindur qe Kryeministri i ri, është fjalëshumë e punëpak.

E dyta, dhe këtë e kam menduar gjatë kësaj periudhe, dhe e cilësoj, nuk e mendoj si disavantazh, por si një realitet të qeverisjes tonë: prioriteti ynë kryesor, ai i Shqipërisë së zhvilluar, gjate këtij mandati u konkretizua dhe më shumë, në infrastrukturë cilësore e moderne, me një orientim të zhvillimit në fushat me interes për biznesin e zhvillimin e vendit, në energji, bujqësi etj. Por reformat e mëdha nuk janë të lidhura drejtpërsëdrejti me impakt imediat në xhepin e qytetarëve. Na pëlqen apo jo ne sot, burimi në cash si rezultat i një ulje drastike të parave të ardhura nga emigracioni, lëndoi buxhetin e një pjese të familjeve të cilat jetonin ose përmirësonin cilësinë e tyre të jetesës me këto të ardhura. Ndaj dhe premtimet për reforma falas të socialisteve, ngjitën në këtë fushatë. Por se sa do t’i mbajnë këto premtime, këtë do ta shohim. Gjasat janë që të shkrijnë, pa mbaruar kjo vapë.

E treta: pushteti ka anën e dukshme, që jemi ne politikanët, si pjesë e debatit politik, por në qeverisje mban dhe koston e një kapitali njerëzor politikëzbatues, jo gjithmonë dhe kurdoherë perfekt, jo gjithmonë e kurdoherë të saktë e të përgjegjshëm. Kjo është çështje jo vetëm e një partie e mazhorance. Për krijimin e një trupe administrate efikase e mendjehapur , kanë përgjegjësi të gjitha qeveritë në këtë vend. Ndaj është e domosdoshme, e jo me kot është vendosur si një nga kushtet e procesit të integrimit, e dëgjuar çdo ditë, rritja e kapaciteteve të administratës publike, të agjencive të zbatimit të ligjit.

E fundit: me keqardhje e them, por në shoqërinë tonë, një filozofi bazike, ajo e pragmatizmit, po bëhet dominante përditë e më shumë. Nuk kam ndërmend të bëj këtu analizën e këtij fenomeni për të kuptuar se sa gjerë i ka ndryshuar marrëdhëniet në

E shtunë - e diel 07-08 shtator 2013

11

www.mapo.al

Majlinda Bregu pohon se edhe pse nuk është më kryetar me platformë, Berisha është personaliteti nr.1 në PD. “Partisë Demokratike nuk i duhen proceset false të ndryshimit, por rikthimi i entuziazmit dhe i motivimit të strukturave”

Zgjedhja e Bashës “Kryetar s’të bën vetëm vota, por opozita e guximshme dhe e fortë”

shoqërinë tonë, por kam frikë se kemi kaluar cakun, aq sa pragmatizimi i pafre po sjell një forcë shkatërruese në shoqëri.

Sepse pragmatizmi s’ është mendim, por metodë për të ndërtuar marrëdhënie të reja. Një pjesë e mirë e votuesve shqiptarë zgjodhën këtë metode në këto zgjedhje dhe votuan jo për PS,e as për PD, por për LSInë, si një forcë që ishte, është dhe që mund të jetë në pushtet për qëllime të vetat pragmatiste, me këdo parti të madhe që zgjedh të ketë në krah.

Me zgjedhjen e Bashës në krye të PD-së, është paralajmëruar edhe një mënyrë e re drejtimi. Si një politikane me përvojë, çfarë mendoni se duhet të ndryshojë në funksionimin e PD-së në të ardhmen?

PD do të përballet gjatë këtij viti me ristrukturim, me zgjedhje të organeve drejtuese, sipas kalendarit statutor. Të gjithë e ndjenim veten ligsht e si në faj që shkonim më pak në seli të partisë, gjatë këtyre viteve, sidomos flas për ne që kishim zyrat në qeveri. Vetvetiu opozita të mbledh më shumë në Parti e të mban më shumë në kontakte me anëtarësinë.

PD në mendimin tim, ka një identitet, anëtarësi, militantë, mbështetës, të cilët nuk presin që partia e tyre të kalojë në procese false ndryshimi, por të riorganizohet e të rikthejë entuziazmin e motivimin tek strukturat. Është Partia e lindur si Partia e parë Demokratike dhe asgjë tjetër s’ i duhet PD-së më shumë se kjo, pra që të mbetet një Parti Demokratike!

Ka një debat publik mbi rolin e zotit Berisha në PD, tashmë që ka dhënë dorëheqjen. Shumë analistë mendojnë se ai vazhdon të jetë ende kryetari de facto i partisë. Ju vetë, si e shihni ndikimin e zotit Berisha? A duhet PD të krijojë një fizionomi të re, apo duhet t’i qëndrojë besnike trashëgimisë së liderit historik?

Ky nuk është debat që konsumohet vetëm në Shqipëri. Në plot raste, partitë të

cilat kanë një lider historik dhe një kryetar aktual, duan kohë të përshtaten me idenë e ndryshimit të lidershipit. Sali Berisha nuk është sot kryetar me platformë i PD -së, por është padyshim personaliteti nr. 1 i PD-së! Them se PD nuk ka nevojë, e as i duhet të llogarisë se si po zhgënjehen ata që prisnin si në tragjeditë greke, të ngrihej perdja e të sodisnin një show të paqenë, e as të llogarisë se si të kënaqë ata që bëjnë prognoza se ç’fizionomi e re i duhet PD-së për t’u rikthyer në pushtet.

Ne kemi nevojë sot, të jemi të gjithë të motivuar për ta ruajtur PD si parti të vlerave duke nisur që nga anëtarët, ata ekzistues dhe të rinj, e duke vijuar me ata që do të jenë në organe drejtuese pas zgjedhjeve të reja në parti. Na duhet të vlerësojmë kontributin edhe të anëtarit më të thjeshtë, të atij që do ta ketë më të vështirë opozitën, se ne që jemi ne parlament. Na duhet t ‘u japim mundësi atyre që kanë vullnetin e dëshirën për të mos i bërë bisht përgjegjësisë, që të kenë hapësirë për çdo formë organizimi funksional. Duhet që gjithsecili të rritet politikisht, pa harruar sakrificën e kontributin e tjetrit.

Përgjatë 4 viteve të shkuara, Edi Rama është kritikuar shpesh nga PD se ishte një kryetar part-time bashkie, por edhe partie, sepse nuk ndodhej në parlament. A mendoni se i njëjti problem do ta ndjekë edhe PD-në, përsa kohë zoti Basha nuk do të jetë në parlament?

E para, ka një dallim të madh. Edi Rama e përdori pozicionin e kryetarit të bashkisë për të blerë atë të kryetarit të partisë, ndaj pasi e bleu, duhet t’ i bënte “yzmetin” . Ishte zgjedhja e parë dhe e vetme e tij.

Lulzim Basha u gjend dhe hyri në garë për kryetar partie, pas një rrethane të papritur, siç ishte ajo e dorëheqjes së z. Berisha.

E dyta, ne nuk kishim problem pse Rama ishte kryetar bashkie dhe kryetar partie, por sepse, sidomos në mandatin e tretë, nuk e pamë asnjë dite si kryetar bashkie, p o r ve t ë m s i m j e l ë s b a s h k i e .

Të gjithë ne, demokratët sot në opozite, presim nga qeveria e re vetëm të mbajë premtimet elektorale!

S’na ha meraku për karrierën politike të asnjërit në PS and company, por që të tregojnë se pakti moral paraelektoral ka të bëjë me mbajtjen e premtimeve ndaj qytetarëve. Këtë po , do ta ndjekim me shumë vëmendje.

E treta: S’ka asnjë shans që opozita jonë të jetë destruktive, siç ishte opozita e Ramës dhe suksesi i aksionit opozitar do të ndikohet dhe nga mënyra se si do ta menaxhojë pushtetin lokal, në përgjegjësinë e kryetarit të Bashkisë, kryetari i partisë. Sa më i mirë të jetë si kryetar bashkie, Basha, aq më lehtë bëhet dallimi midis dy modeleve të qeverisjes.

Ju jeni një nga emrat e përfolur në media si kandidate për kreun e grupit parlamentar të PD-së apo si pjesë e lidershipit të ri. Në gjithë këtë amulli përfoljesh, a keni një propozim konkret nga zoti Basha dhe ku e shihni ju veten të inkuadruar në PD? Epo, ajo çka përflitet nuk varet nga unë J. Cili është vlerësimi juaj për përbërjen e qeverisë ‘Rama’ dhe prioritetet që ka shpallur për 100 ditët e para?

Uroj që ministrat e rinj, edhe pse s’do ta thonë dot kurrë publikisht, kur të ulen në tryezat e punës, të shprehin në heshtje mirënjohje për atë që është bërë gjatë këtyre viteve. Jam e sigurt që në konfidencë me njëri- tjetrin do ta thonë, do ta pranojnë. Uroj që me të vjetrit e “gjeneratës së re”, të mazhorancës së re, të update shpejt me ndryshimet e të mos ju paraqesin njerëzve për ide te reja, atavizmat e 30 viteve më parë, sikurse uroj që të rinjtë e gjeneratës së re, të bëhen më seriozë se sa kanë qenë në opozitë e të lexojnë, kuptojnë e pastaj të kërkojnë të bëhen të suksesshëm. Nëse do të qeverisin me filozofinë që kanë bërë opozitë, pra me mllefe, thashetheme, inate e mungesë vizioni, duke qenë të paqartë e inatçorë, do t’iu ikë 100 ditëshi i parë dhe i dytë, pa bërë dot asgjë.

Të gjithë ne, demokratët sot në opozite, presim nga qeveria e re vetëm të mbajë premtimet elektorale! S’na ha meraku për karrierën politike të asnjërit në PS and company, por që të tregojnë se pakti moral paraelektoral ka të bëjë me mbajtjen e premtimeve ndaj qytetarëve. Këtë po , do ta ndjekim me shumë vëmendje.

Mazhoranca e re PS-LSI e ka shpallur prioritetet integrimin në BE. Si ministre e Integrimit, që keni punuar për shumë vite në këtë drejtim, a ndjeheni keq që statusi mund t’i vijë “dhuratë” qeverisë së re këtë vit, vetëm për shkak të zgjedhjeve të suksesshme?

Ndodh edhe kështu :) Dikush mbjell pemën, dikush mbledh frytet pasi janë pjekur!

Gjithsesi, kjo është dhurata më e mirë që ne mund t’ i lëmë Edi Ramës. Të gëzojë bashkë me shqiptarët për marrjen e sta-

tusit të vendit kandidat. Deri dje gëzohej sa herë arrinte ta vononte statusin me bllokimin e tij. Mbërthehej nga paniku, sa herë mendohej se marrja e statusit do të ishte një pikë më shumë në karrierën politike të Sali Berishës.

Unë jam e bindur se arritjet e këtyre viteve i dhanë mundësi Komisionit të propozonte marrjen e statusit të vendit kandidat. Dhe e kemi merituar. Përmbushja e detyrimeve ishte sfidë. Me marrjen e statusit, festa e vërtetë është për Shqipërinë e shqiptarët, të cilët kanë vite që lëvizin nëpër Evropë dhe e kuptojnë vetë se sa shumë hapa përpara ka bërë Shqipëria, krahasuar edhe me vende që janë para nesh në procesin e integrimit evropian. Shqiptarët e kanë kuptuar që u mbajtën peng për përfitime politike nga mazhoranca e sotme, dje opozitë. Zgjedhjet të suksesshme e me standarde të mira! Ja pra që të tilla zgjedhjet i bëka dhe pranimi i rezultatit, dhe jo vetëm infrastruktura e Kodi Zgjedhor. Zgjedhjet ishin po kaq të mira dhe në 2009-ën. Nëse Rama do kishte pranuar rezultatin, s’do të kishim humbur 4 vjet.

PD dhe ju vetë, në rolin e zëdhënëses së qeverisë e keni kritikuar shpesh zotin Rama për bllokimin e reformave që lidheshin jo vetëm me integrimin. Cila duhet të jetë qasja e opozitës së re ndaj një mazhorancë të gjerë në numra, në 4 vitet e ardhshme?

Që të jem e qartë, mazhoranca e re është përshtypjelënëse, por jo dëshmi e virtytit demokratik. Thënë ndryshe, nuk na huton fare, po hiç fare në veprimin tonë opozitar, që salla e Kuvendit si asnjëherë më parë, këtë radhë do të ketë 160 folës e jo 140. “Një fitore”, merita e së cilës i shkon kryeministrit të ri, do të jetë edhe që kjo është qeveria e parë gjatë këtyre 23 viteve me numrin më të madh të përfaqësuesve direkt të komunizmit famëkeq. Por as kjo nuk na huton fare. PD do të jetë opozita e kësaj mazhorance pa hezitim. E spikatur dhe serioze. Do të jetë përfaqësuese e interesave të të gjithë votuesve tanë. Këtë presin nga ne të gjitha ata që s’kanë votuar mazhorancën aktuale. Ata që nuk kanë votuar për Ramën and co, janë po aq qytetarë të këtij vendi sa dhe ata që e votuan. Kanë të drejtë të dëgjohen e të mbështeten. Nuk them se Rama mendon se të garantosh respektin e interesave të kundërshtarëve, bie ndesh me interesat e vendit, por ai duhet të na bindë që s’mendon kështu! Në fitore trego përunjësi, në humbje bëhu i fortë! Ne do të dimë ta bëjmë punën tonë. Por, a do të dijë t’i bëjë Rama and co, ato që ua ka premtuar qytetarëve?!

12

e shtunĂŤ-e diel, 07-08 shtator 2013

www.mapo.al

E shtunë-diel, 07-08 shtator 2013

13

www.mapo.al

Zogaj në 7 ditë Publicisti dhe politikani Preç Zogaj është çdo javë në MAPO Weekend me një grafi të imët të njollave dhe dritës në hartën e zhvillimeve politike të javës. Nga e shtuna në të shtunë. Nga lajmi në lajm.

Rama; mbaron vera e eglendisjes, fillon ora e qeverisjes Rama ka zhvendosur gjatë javës qeverinë e tij të padekretuar për një mbledhje në Shkodër. A është ky mesazhi i sforcuar i “pajtimit kombëtar” apo është një vazhdim i teknikës së zgjedhjeve kur mitingjet u mbajtën një herë në Vlorë, një herë në Shkodër?

Vendi është i pajtuar. Kush e mendon ndryshe tregon se ka mbetur prapa kohës. Në qoftë se ju kujtohet, në festimet e 100-vjetorit të pavarësisë, kombi shqiptar e dëshmoi hapur se ishte më i bashkuar se politikanët, partitë dhe hartat. Kjo e mbledhjes së qeverisë së padekretuar në Shkodër, pas Vlorës, ishte për t’i bërë qejfin edhe Shkodrës.

Dhe për t’u g jetur Kola në punë, siç thonë në Shkodër. Rama ka kultin e formës. Ndoshta mendon t’i prekë njerëzit në telin e gëzimeve foshnjore. Por Vlora dhe Shkodra, sikurse gjithë vendi, jetojnë kohën dhe presin nga qeveria e zgjedhur shumë më tepër se begenisje. Javën tjetër, qeveria e re do të nisë zyrtarisht punën. Premtimet e bëra prej saj janë në tapet. Ajo që është shqetësuese nga provat pa ngarkesë që ka bërë qeveria e zgjedhur gjatë gushtit, ka të bëjë me një tendencë për të diskutuar si në koncilin e Kostandinopojës për tema dhe çështje që nuk janë në rendin e ditës, si të ishte qeveria një Akademi dhe jo ekzekutiv i nesërm, ndërkohë që siç e theksonte para disa ditësh Banka Botërore, problemet akute të qeverisjes së vendit janë ato të kredive të këqija dhe energjisë. Këto dy tema janë neglizhuar edhe në fushatë, në emër të temave sterile të Rilindjes. Por nuk mund të neglizhohen në qeverisje. Kreditë e këqija kanë një histori që lidhet në shumë raste me krizën ekonomike, me mospagimin e detyrimeve nga qeveria për punë të kryera, e tjerë. Ky problem madhor ngërthen ringritjen e ekonomisë dhe nuk mund të kapërcehet me zgjidhje sempliciste apo jakobine. Sikurse nuk mund të zgjidhet me mandata krizash eventuale energjetike. Por ora e qeverisjes reale “Rama-Meta” po bie. Le t’i harrojmë eglendisjet e tyre të verës. Le t’i presim në krye të punëve që kanë premtuar.

Asnjë reagim nga “senatorët” e PS-së për qeverinë “Rama”. Ruçi u rizgjodh pa garë kryetar i Grupit parlamentar…Si e parashikoni performancën e tij?

Nuk ka senatorë, e tregojnë edhe thonjëzat tuaja. E kemi shpjeguar në këtë rubrikë se Rama ka zgjedhur në përgjithësi qeverinë e njoftuar para zgjedhjeve. Kush kishte menduar të futej nga dritarja në qeverinë e tij, duke gjuajtur me gurë ndonjë kundërshtar të Ramës, u konsumua kot sepse me numrat që kanë, Ramës dhe Metës nuk u vlejnë as mercenarët, as vullnetarët, as puthadorët. Sëpaku në këtë periudhë. Ruçi vazhdon të jetë një kockë e fortë në PS. Ai është personi që bashkon partinë e vjetër me të renë, por pa mbetur i vjetër, sipas mendimit tim. Një deputet me përvojë të madhe, i hapur në mendime. Kjo e ka mbajtur. Vullneti për të ndjekur kohën.

Parashikimi im për të është se nuk do të arrijë dot shkëlqimin e debateve burrërore dhe epike herëherë me kryeministrin Berisha kur qëndronte përballë tij si opozitar. Tani që është në qeveri, ose do t’i duhet të mbrojë gjëra që nuk mbrohen, ose do t’i duhet të përsërisë sentencat e vjetra kundër PD-së, çfarë do të jetë bajate. Në të dyja rastet nuk do të jetë vetvetja.

Dje qeveria “Berisha” ka mbajtur një mbledhje të fundit. A del nga skena me kokën lart ky formacion i Berishës?

Për një qeveri që largohet me zgjedhje që i bën vetë, ka gjithnjë një arsye madhore për të mbaj-

tur kokën lart: faktin që ka zhvilluar zgjedhje të lira e të ndershme. Përtej këtij fakti, që po vlerësohet nga gjithë partnerët tanë ndërkombëtarë, qeveria ka një bilanc kompleks, ku bashkohen arritjet e mëdha me disa dështime të qenësishme.

Unë mendoj se në tërësi kjo ka qenë një qeveri reformatore, e mbështetur fort në vlerat e lirisë dhe nismës së lirë. Reformat e thella në arsim apo në sektorin e energjisë janë një provë. Qeveria ka arsye ta mbajë kokën lart për arritjen e disa objektivave me vlerë historike, siç janë anëtarësimi i vendit në NATO, liberalizimi i vizave, përafrimi me Bashkimin Europian. Kjo qeveri do të mbahet mend për investimet e mëdha në rrugët kombëtare e rurale, sidomos në mandatin e parë. Ajo do të mbahet mend gjithashtu për rritjen frekuente të rrogave dhe pensioneve. Në mandatin e dytë, që ka qenë përgjithësisht penalizues për të, qeveria arriti të ruante rritjen modeste ekonomike, duke shmangur stanjacionin apo kthimin prapa. Ndërkaq qeveria ka arsye të largohet e menduar për dështimet në luftën kundër korrupsionit dhe në luftën për vendosjen e sundimit të ligjit. Një dështim tjetër i madh, sidomos në mandatin e dytë është largimi nga parimi i qeverisjes si shërbim pranë njerëzve. U krijua një hendek, një distancë midis qeverisë dhe zgjedhësve. Në vektorë të veçantë të qeverisjes u krijua një lloj oligarkie. Të gjitha këto besoj do të analizohen gjerë e gjatë nga PD në funksion të së ardhmes. Qeverisë, gjithsesi, i mbetet të ngushëllohet me faktin se nuk e mundi opozita që mori po aq deputetë sa në vitin 2009, por një fragment i bashkëqeverisjes katërvjeçare siç ishte LSI-ja.

Në të vërtetë u penalizua nga dy dështimet e saj të mëdha, nga korrupsioni që ushqeu paratë e blerjes së votës dhe nga mosvendosja e sundimit të ligjit që lejoi shpërndarjen e zarfeve pa i hyrë kujt gjemb në këmbë.

Sigurisht, vlerësimet për një qeveri varen nga raporti me të, pra janë subjektive. Kush ka punuar me të, sheh vetëm anët pozitive, kush ka punuar kundër saj, sheh vetëm anët negative, disa të tjerë përpiqen t’u largohen gjykimeve bardhë e zi. Ne nuk jemi historia, askush nuk është historia, të gjithë jemi subjektivë, por një gjë mund të thuhet pa rënë në subjektivizëm: qeveria e Ramës dhe qeveritë e tjera do të duhet të maten me bilancin e qeverisë “Berisha”. Atëherë do të kuptohet më mirë e vërteta e saj.

Azem Hajdari te “Dëshmorët e Kombit”. Ç’do të thotë kjo për një dhjetorist si ju dhe, më shumë, për nevojën politike dhe historike të një shoqërie në “zhvendosje”?

Do të thotë shumë. Azem Hajdari e meriton plotësisht një funeral zyrtar dhe një varr të denjë për titullin “Nderi i Kombit” që mban. Si lider i lëvizjes studentore të Dhjetorit 1990, ai është e do të mbetet një gur themeli i Shqipërisë demokratike.

Për një rastësi, unë jam duke shkruar këto ditë një libër për ngjarjet politike të viteve 1990-1991.

Figura e Azemit më del shpesh para syve si protagonist absolut i atyre ngjarjeve. Duke iu kthyer shënimeve që kam mbajtur dhe ndonjë filmimi që kam ruajtur, kam parë e zbuluar në personalitetin e tij kompleks vlera dhe cilësi të rralla, që spikasin akoma më shumë nga largësia e viteve.

E kam vuajtur shumë vrasjen e tij kriminale, kam shkruar për të elegji dhe shumë artikuj, kësaj radhe më bëhej sikur po e ringjallja në mënyrën time.

Kur ja, mora vesh se në pesëmbëdhjetë-vjetorin e vrasjes së tij do të ketë një nivel më të lartë nderimi dhe përjetësimi për të. Më erdhi shumë

mirë. Të gjithëve duhet të na vijë mirë. Të gjithë ata që kanë prekur në një formë a në një tjetër të mirat e demokracisë- dhe të tillë janë tani shumica dërrmuese e shqiptarëve- duhet të kujtojnë me mirënjohje Azem Hajdarin, djaloshin që ndezi i pari, bashkë me shokët e tij ish-studentë të lëvizjes së Dhjetorit, pishtarin e demokracisë në Shqipëri.

Rasti i Azemit mund të shërbejë për të kthyer në vëmendjen e klasës politike dhe drejtuesve të institucioneve problemin e “panteonit shqiptar”.

Ka disa figura të shquara që kanë marrë madje titullin “Nderi i Kombit”, emrat e të cilëve ndodh t’i shohësh me trishtim të madh në ndonjë pllakë të rrënuar varri mbuluar me ferra në varrezën e Sharrës. Duhet t’i kemi diku tjetër. Për të evituar fjalën e madhe “panteon”, mund ta quajnë me një emër tjetër, fjala vjen “varreza e të nderuarve të kombit”, vendin ku do të prehen ata që e kanë apo e marrin këtë titull, duke përjashtuar ata që do të donin vetë të varroseshin gjetkë. Portugalia i konsideron monumente të mëdha të kulturës dhe kujtesës kombëtare varret e Vasko de Gamës, eksploratorit të botës dhe poetit Fernando Pesoa, eksploratori i shpirtit, që janë vënë pranë e pranë.

Presidenti Nishani ka deklaruar se do të konsultohet me Prokurorinë dhe SHISH për ministrat e rinj. A mund të “befasohemi” me ndonjë përplasje apo qeveria do të dekretohet shpejt e shpejt?

Besoj se do të dekretohet shpejt e shpejt dhe nuk do të ketë befasime. Presidenti e tha vetë se nuk do jetë nevoja të konsumojë afatin shtatëditor që i jep Kushtetuta. Qeveria e zgjedhur ka pritur shumë e nuk ka përse pret më. Shqipëria e ka shumë të gjatë, sipas mendimit tim, periudhën e kalimit të pushtetit. Diçka duhet rregulluar.

Në një intervistë në radion ‘France International’, kryeministri i zgjedhur Edi Rama ka folur edhe për kohën kur lexonte libra të ndaluar në komunizëm. ‘Kuratorët’ e këtij lajmi ishin kujdesur të nxirrnin në pah pikërisht këtë pjesë të intervistës duke e bërë titull. Pse kjo prirje apo mani e politikanëve shqiptarë për t’u dukur si kundërshtarë të hershëm të komunizmit, edhe kur vinë nga familja të shquara komuniste?

Intelektualisht, Rama i përket gjeneratës së viteve tetëdhjetë, që unë e kam quajtur në një libër timin “gjenerata e antenës së ngritur në mjegull”.

Pra vjen një gjeneratë e re që pason atë të revolucionit kulturor kinez me shenjat e kufizimeve dhe deformimeve të mëdha kulturore. Brenda izolimit komunist, ky brez i ri, rebel në thelb ndaj tabuve dhe dogmave të kohës, përpiqet të orientohet drejt pikave të referimit të kulturës perëndimore dhe kjo është periudha e qarkullimit më të madh edhe të librave të ndaluar apo krijimtarisë së ndaluar për të cilët flitet në intervistën e Ramës. Nuk kuptohet mirë, flet intervistuesi apo Rama, ka një ngatërresë aty, duket sikur Pikasoja që përmendet me emër është autor librash, jo piktor. Rama nuk përmend ndonjë titull libri, nga ata të ndaluarit, që ka lexuar atëherë. Të krijohet përshtypja se përkujdesja e bashkëbisedimit është kurimi i imazhit të kryeministrit të ri si një njeri që ka qenë herët antikomunist. Është e vërtetë se Edi Rama ka qenë një prej krijuesve të viteve tetëdhjetë me aspirata perëndimore, me prirje dhe, herë-herë, me zakone të një ikonoklasti. Duke thënë këto është momenti të sqarohet njëherë e mirë kjo puna e librave të ndaluar, që shpeshherë përdoret në një formë vulgare për au-

toreklamë. “Librat e ndaluar” që hynin në Shqipëri me porosi të njerëzve të nomenklaturës së lartë komuniste apo të fondeve rezervat të bibliotekave kryesore, nuk ishin të ndaluar për ata që i porositnin, nuk ishin të ndaluar për banorët e Bllokut apo të periferisë së Bllokut, madje as për shkrimtarë dhe studiues të autorizuar që mund të shfletonin në Bibliotekën Kombëtare, fjala vjen romanet më tipike antikomuniste “Shakaja” të Milan Kunderas, apo “Viti 1994”, të Oruellit. ‘Librat e ndaluar” për të cilët flitet ishin të ndaluar për masën e gjerë të lexuesve. Këta përfundonin në burg po të kapeshin me ta, jo porositësit, jo fëmijët e nomenklaturës. Flasim gjithnjë për libra të porositur. Është tjetër gjë diskutimi për pak libra që mund të kenë hyrë në mënyrë klandestine, apo për disa libra që kishin “tepruar” nga e kaluara parakomuniste dhe ishin fshehur gjëkundi në ndonjë sepet, siç mund të ketë qenë për shembull një antologji e poezisë angleze dhe amerikane te shekullit të njëzetë, të cilën e ka pas përkthyer e shpërndarë nën dorë Rudolf Marku.

Do të ketë një zyrë të Berishës në selinë e re të PD-së. Ky fakt ka ndezur edhe një herë diskutimet sikur Berisha do të vazhdojë të drejtojë Partinë Demokratike, pavarësisht se de jure kryetar është Basha.

Me ç’kam dëgjuar unë, nuk është Sali Berisha që ka kërkuar zyrë në PD, por është e kundërta: PD dhe kryetari i saj kanë lënë apo duan të lënë një zyrë te selia e re në dispozicion të kryetarit të dorëhequr. Do ta përdorë apo jo Berisha atë zyrë, kjo do të jetë në diskrecionin e tij, do të jetë puna e tij. Basha në këtë rast ka bërë të vetën dhe mua më duket se gjesti është fisnik, brenda natyrës së marrëdhënieve midis një lideri të ri dhe liderit historik të partisë. Edhe sikur në vend të Bashës, që është njohur si delfin i Berishës, të ishte zgjedhur një tjetër, fjala vjen një oponent i Berishës, unë mendoj se do të kishte bërë të njëjtën gjë. Gjestet e respektit të brezit të ri për themeluesit e PD-së, për drejtuesit e lartë të kësaj partie që kanë shënuar në kohë të ndryshme historinë e re të demokracisë shqiptare, e aq më shumë për Berishën që ka qenë qysh prej fillimit e deri sot një sinonim i kësaj partie, janë shprehje e një kulture politike pozitiviste që synon të lidhë të djeshmen me të nesërmen. Janë gjeste që realisht flasin më shumë për të ardhmen sesa për të shkuarën, edhe pse në pamje të parë i dedikohen së shkuarës. Për kulturën politike të qendrës së djathtë “tradita është revolucionare”. Duke folur për “zyrën”, ju dhe shumë njerëz shtrojnë çështjen: a do të arrijë zoti Basha të afirmojë lidershipin e tij jashtë orbitës së zotit Berisha. E kam thënë edhe herë të tjera se ky problem është i zgjidhur pikësëpari nga natyra e gjërave. Partitë nuk drejtohen me mëkëmbës. Zoti Basha, pa qenë nevoja të jetë tendencioz, e ka të detyrueshme të afirmojë lidershipin e tij, përndryshe ai nuk do të jetë fitues. Por aktualisht ky problem, për aq sa ekziston, nuk është problemi i Bashës. Unë besoj se Berisha do të dijë të gjejë pozicionin e vet që edhe të bëjë politikë për sa ta shohë të nevojshme, edhe të mos u bëjë hije me tendencë të rinjve mirënjohës ndaj tij. Po të donte të rrinte Berisha kryetar partie, rrinte. Ç’kuptim do të kishte në këto kushte të dojë të bëjë kryetarin de fakto pa qenë kryetar de jure. E kupton kushdo, jo më Berisha që ka përvojë të madhe në politikë, se kjo do të ishte zgjidhja më e keqe për të ardhmen e Partisë Demokratike. Prandaj them se ky problem është i zgjidhur nga natyra e gjërave.

Basha e ka rrugën të hapur.

14

E shtunë-diel, 07-08 shtator 2013

speciale

www.mapo.al

Më shumë se 3 mijë anëtarët e “Mojahedin-e-Khalq” ndodhen të rrethuar në dy kampe në Irak

Muxhahedinët:

Po na masakrojnë të afërmit. Tirana të ndërhyjë te SHBA Anëtarët e organizatës anti-ajatollah që u strehuan në Shqipëri pas një marrëveshjeje të vendit tonë me SHBA-në, thonë se në Irak janë masakruar 52 anëtarë të kësaj organizate, një pjesë e të cilëve kishin të afërm në Shqipëri. Ata apelojnë për ndihmë nga SHBA dhe OKB, për të shpëtuar anëtarët e mbetur të grupit nga sulmet e forcave irakiane, që sipas tyre marrin urdhra nga Irani Hassan Nayebaghas, përfaqësues i tyre në Tiranë

3200 anëtarë ka grupi në Irak, të cilët kanë status të posaçëm mbrojtjeje si refugjatë dhe janë vendosur në kampin “Liria” në periferi të Bagdadit

1000 prej muxhahedinëve janë gra dhe mjaft prej tyre janë të stërvitura ushtarakisht

52

prej muxhahedinëve të mbetur në Ashraf janë vrarë, ndërsa 7 janë marrë peng

Qindra anëtarë të “Mojahedin-eKhalq” (Muxhahedinët e Iranit) të strehuar si refugjatë në Shqipëri, janë në ankth prej ditësh për fatin e të afërmve dhe kolegëve të tyre të strehuar në kampin Ashraf në Irak, kufi me Iranin, ku sipas tyre, një sulm i forcave speciale irakiane ka çuar në ekzekutimin e 52 personave. Një prej tyre, Hanifi, që e takojmë në qendër të Tiranës, thotë se nëna e tij bashkë me 5 gra të tjera dhe një burrë janë marrë peng dhe fati i tyre nuk dihet. Ai nuk është në gjendje të shpjegojë qartë se çfarë ka ndodhur në kampin tani thuajse të braktisur, ku grupi ishte vendosur në vitet 80’, i përkrahur nga Sadam Hussein dhe kishte ndërtuar aty një qytet të tijin, por shpreson që bota, sidomos SHBA do të sensibilizohen për të shpëtuar pjesëtarët e mbetur të organizatës në Irak.

Më shumë se 3 mijë anëtarët e “Mojahedin-e-Khalq” ndodhen të rrethuar në dy kampe në Irak. Shumica, në atë që quhet kampi “Liria”, një qendër në periferi të Bagdadit, prej nga OKB dhe SHBA po përpiqen t’i transfero-

jnë në vende të treta, ndërsa 100 ishin lënë pas në Ashraf për t’u kujdesur për pronat, që sipas Hassan Nayebaghas, përfaqësues i tyre në Tiranë, kapin vlerën e 500 milionë dollarëve. Pikërisht ky grup i dytë është sulmuar, sipas Nayebagha-s, nga forcat speciale të Irakut. Ai na vë në dispozicion filmime të shkurtra nga telefoni, që tregojnë momente të sulmit dhe burra të armatosur sulmojnë kampin ku duket se kanë lënë një pellg gjaku. Neyebagha, ish-lojtar i kombëtares së Iranit dhe pjesëmarrës në Botërorin e Argjentinës për vendin e tij, thotë se përgjegjës për sulmin është kryeministri shiit i Irakut, Nouri al-Maliki, i cili sipas tij ka dhënë urdhër direkt, pasi kjo i është kërkuar nga Irani, me të cilin ky i fundit ka lidhje të hershme. Ndërkohë, agjencitë e lajmeve njoftojnë se Malaki ka mohuar akuzat, ndërsa zyrtarisht Iraku pretendon se në kamp nuk ka pasur sulm, por vrasjet kanë ardhur pas përplasjeve brenda vetë grupit të muxhahedinëve.

Hanifin dhe Nayebaghan i takuam

Një prej tyre, Hanifi, që e takojmë në qendër të Tiranës, thotë se nëna e tij bashkë me 5 gra të tjera dhe një burrë janë marrë peng dhe fati i tyre nuk dihet. Ai nuk është në gjendje të shpjegojë qartë se çfarë ka ndodhur në kampin tani thuajse të braktisur

në qendër të kryeqytetit, bashkë me dy të tjerë që i shoqëruan gjatë bisedës.

Në fakt asnjë prej tyre nuk duket si muxhahedin. Dy janë burra të moshuar dhe dy të tjerët si më të rinj, duken mjaft të qetë për të qenë luftëtarë të ndonjë kauze. Tre prej tyre kanë ardhur në Tiranë me mbi 100 muxhahedinët e grupit prej 300 vetash që do të strehohen në Shqipëri, ndërsa Hassan Nayebagha ka ardhur nga Parisi për të përfaqësuar “Mojahedin-eKhalq” (Muxhahedinët e Iranit), të cilët u strehuan në Babrru gjatë muajve të fundit si refugjatë të rrezikuar nga shfarosja. Nayebagha është ai që flet më shumë. E fillon herët historinë e Iranit. Në dorë ka një libër të trashë.

U kushtohet, siç thotë ai, 20 mijë martirëve të rezistencës kundër ajatollahëve, ndër të cilët edhe shoku dhe kapiteni i tij në ekipin kombëtar. “Është e çuditshme, të gjitha regjimet i përdorin sportistët për propagandë, por ajatollahët i vrasin”, thotë ai duke shpjeguar edhe se nuk ka asnjë shpresë që regjimi të ndryshojë me presidentin e ri që ndodhet në push-

Si erdhën Mojahedin-e-Khalq në Tiranë Ardhja e tyre u vendos gjatë takimit që kryeministri Sali Berisha pati me Zëvendësndihmës/sekretaren amerikane të Shtetit për Çështjet e Lindjes së Afërt, Barbara Leaf, së bashku me Përfaqësuesin e Posaçëm të Sekretarit të Përgjithshëm të Organizatës së Kombeve të Bashkuara për Irakun, ambasadorin Martin Kobler. Berisha pranoi se Shqipëria po hapte dyert për 210 pjesëtarë të grupit, i cili deri në 2012-ën ishte parë si terrorist nga SHBA. Ndërkohë mësohet se kjo ka qenë një nga kërkesat për Shqipërinë edhe nga Sekretarja e Shtetit, Hillari Klinton gjatë vizitës së saj në Tiranë.

Departamenti i Shtetit, në vendim thotë se heqja nga lista nuk do të thoshte se grupi me ndoshta diku te 5 mijë anëtarët nuk do të mbahej ende nën monitorim.

Përfaqësuesi i grupit në Tiranë thotë se për këtë, ata i janë shumë mirënjohës Berishës. Irani ndërkohë reagoi ndaj Shqipërisë, duke thënë se nuk ishte normale që vendi të pranonte të strehonte këta persona, madje duke pohuar se ata do të ishin problem për sigurinë e vendit. Një vërejtje për këtë bëri edhe ambasadori i Iranit në takimin me Berishën disa ditë më parë, por ky i fundit tha se gjithçka ishte bërë për arsye humanitare. Kryeministri Berisha tha se Shqipëria po bënte gjithçka gati për të pritur azilantët, dyert ndaj të cilëve vendi i hapte për arsye humanitare. Grupi i parë arriti në Tiranë në maj të këtij viti, ndërsa ende pritet të vijnë edhe një pjesë tjetër, për të plotësuar numrin prej 210 anëtarësh që do strehohen në Shqipëri.

E shtunë-diel, 07-08 shtator 2013

15

www.mapo.al

Neyebagha, ish-lojtar i kombëtares së Iranit dhe pjesëmarrës në Botërorin e Argjentinës për vendin e tij

historia

Kush janë muxhahedinët

Hanifi, muxhahedini të cilit i kanë marrë peng nënën

tet. E ndërsa mbyll librin ku shënon me gisht fytyra të të vrarëve nga fëmijë 13 vjeç, në burra të njohur të vendit të tij, Nayebagha nxjerr një dosje tjetër.

Pamjet makabre të burrave dhe grave të vrara me plumba nga afër. Ai i shpjegon me detaje. Janë, sipas tij, viktimat e sulmit të irakianëve të porositur prej Teheranit. “Ata kanë hyrë në kamp dhe kanë qëlluar kë kanë mundur. Një pjesë i kanë arrestuar. Shiko këtu, i kanë duart e lidhura dhe pastaj i kanë ekzekutuar. Pastaj kanë shkuar në spital dhe kanë vrarë personat që ishin të shtruar aty”, thotë ai. Më pas shpjegon se mjaft prej të strehuarve në Shqipëri kishin të afërmit e tyre në Ashraf. Hanifi që është ulur në krahun tjetër tonin, ka nënën. Ai thotë me shumë pak fjalë që nuk di asgjë se çfarë ka ndodhur. I vetmi mjet komunikimi i tyre me atë që kanë lënë në Irak është televizioni satelitor i grupit që lufton, siç thonë, për lirinë e Iranit, dhe që ka transmetuar edhe pamjet e ngjarjes së rëndë. Ajo që nuk mund të na e tregojë menjëherë është një numër klipesh makabre të inci-

zuara me celularë, të cilat na i beson në një CD. Situata sipas tyre është mjaft e komplikuar dhe duket aq e pashpresë sa ata po kërkojnë përkrahje edhe prej mediave shqiptare. “Ne duam ta bëjmë të ditur këtë që, qeveria shqiptare të kërkojë nga SHBA që të ndërhyhet në Ashraf dhe atje të dërgohen ushtarë paqeruajtës”, thotë Nayebagha. Kur i themi se Shqipëria, aq më pak gazetat shqiptare zor e kanë mundësinë të ndikojnë, Nayebagha thotë se po bëjnë sa munden. “Ne e dimë që Shqipëria ka marrëdhënie shumë të mira me SHBA”, thotë ai ndërsa përmend një listë përkrahësish të grupit, përfshi ishkryebashkiakun e Nju-Jorkut, Rudolf Xhuliani. Ai thotë se SHBA ua ka borxh mbrojtjen. Një marrëveshje që ata bënë në 2009-ën, kur pranuan të çarmatoseshin, thoshte pikërisht këtë. Secili prej tyre ka në fakt një kartë që e bën “Person të Mbrojtur”, por kjo duket se nuk funksionon në Irak. “Ju e dini si është Iraku”, thotë burri duke lënë të kuptohet se gjërat janë shumë më të komplikuara dhe

duke shpjeguar se SHBA nuk ndërhyn për t’i dhënë fund masakrës, për shkak të marrëdhënieve që ka me kryeministrin aktual të Irakut. Hanifi ndërkohë ka folur shumë pak. Ata në fakt nuk kanë asnjë informacion për atë që ka ndodhur në Irak dhe Nayebagha thotë se ai nuk është në gjendje të flasë për shkak të tronditjes.

“E dini çfarë u bëjnë ata pengjeve femra?”, - thotë ai, për të lënë të kuptohet se përse burri që nuk dinte asgjë për fatin e nënës ishte më shumë se i tronditur. Ai thotë se në fakt, pengjet janë të burgosura që do të torturohen deri sa të dalin dhe të fillojnë të flasin kundër grupit të muxhahedinëve. “Ka ndodhur edhe më parë”, shpjegon ai.

Gjithashtu thekson se Iraku, veç një nderi ndaj Teheranit, i ka vënë ata në shënjestër edhe për të zaptuar pronat prej miliona dollarësh që ndodhen në Ashraf. Ndërkohë ata kërkojnë që SHBA dhe OKB të ndërhyjnë menjëherë dhe t’i japin zgjidhje çështjes.

Të transferojnë menjëherë personat e mbetur, t’i mbrojnë ata deri sa kohë do ndodhen në Irak.

Rubin nga ana tjetër pretendon ashtu sikundër një pjesë e mediave botërore se grupi, veç akteve terroriste kundër regjimit iranian në të cilat mund të ketë vrarë rreth 12 mijë persona

“Mojahedin-e-Khalq” apo MEK janë anëtarët e një ushtrie tashmë të çarmatosur, që i bën rezistencë Teheranit të ajatollahëve dhe që kishte gjetur strehë në Irakun e Sadam Husseinit, por që tani ka mbetur pa përkrahje dhe e rrezikuar prej sulmeve të shiitëve në Irak, të cilët i shohin ata si armiq, qoftë për shkak të lidhjeve që kanë me Teheranin, qoftë për shkak të përkrahjes që ata i kanë dhënë Sadam Husseinit. Një pjesë e tyre do të vendosen në Tiranë, e cila ka pranuar rreth 300 refugjatë, ndërsa të tjerë në pjesë të tjera të Evropës.

Zhvendosja është problematike për shkak të ndërhyrjes së Iranit që ka marrëdhënie ekonomike me vendet e ndryshme dhe përmes këtyre arrin të pengojë spostimin e grupit opozitar.

Elizabeth Rubin, një bashkëpunëtore e “New York Times”, e cila ka vizituar në vitin 2003 Kampin Ashraf, ka sjellë një panoramë shumë mistike të grupit, të cilin ajo e sheh si kult për dy “drejtuesit” që adhurohen prej pjesëtarëve të grupit. Rubin nga ana tjetër pretendon ashtu sikundër një pjesë e mediave botërore se grupi, veç akteve terroriste kundër regjimit iranian në të cilat mund të ketë vrarë rreth 12 mijë persona, madje plagosur Liderin Suprem, ka vepruar si grup mercenarësh në favor të Sadam Husseinit, i cili i kishte armatosur dhe i paguante sa herë kishte nevojë për ta.

‘The Guardian’ pohon se një numër i madh i pjesëtarëve, sidomos vajza e gra, mund të mbahen jashtë dëshirës së tyre në organizatë. Kjo e fundit funksionon në rregulla të çuditshme. Anëtarët e saj divorcohen nëse janë të martuar, apo premtojnë që nuk do të martohen kurrë.

Një pjesë e ushtarëve rekrutohen që fëmijë dhe ata mësojnë që të vegjël që vajzat dhe djemtë nuk duhet të kenë kontakte. Megjithë çuditë dhe faktin se mund të kemi të bëjmë me një klan sekret edhe për vetë anëtarët e tij, ata nuk shihen të rrezikshëm. Pjesa më e madhe janë gra apo burra në moshë, apo mjaft të rinj, të cilët sidoqoftë kanë marrë pjesë në luftime dhe një pjesë janë stërvitur si ushtarakë me armë të ndryshme.

G20-ta/ Putin dhe Obama nuk bien dakord për Sirinë Presidenti amerikan, Barack Obama dhe homologu i tij rus, Vladimir Putin, kanë ende mosmarrëveshje lidhur me një sulm të mundshëm në Siri, edhe pasi e diskutuan çështjen gjatë takimeve të G-20-ës në Rusi. Në konferenca shtypi njëra pas tjetrës, zoti Obama dhe zoti Putin e karakterizuan takimin mes tyre si konstruktiv dhe miqësor. Por ishte e qartë se të dy udhëheqësit kanë qëndrime të ndryshme për këtë çështje. Zoti Putin u sugjeroi gazetarëve se rebelët në Siri ishin përgjegjës për përdorimin e armëve kimike. Ai tha se veprimi ushtarak kundër Sirisë do të ishte një akt që përbën shkelje të standardeve ndërkombëtare: “Më lejoni t’u kujtoj se përdorimi i forcës kundër një shteti sovran është i mundur vetëm nëse bëhet për vetëmbrojtje, dhe siç e dimë të gjithë, Siria nuk po sulmon Shtetet e Bashkuara. Së dyti,

sipas një vendimi të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, si një nga pjesëmarrësit në diskutimin tonë të djeshëm, ata që veprojnë ndryshe e vënë veten mbi ligjin”,- tha zoti Putin.

Nga ana e tij, presidenti Obama tha se është e mundur që pozicioni i zotit Putin për përdorimin e armëve kimike siriane mund të ndryshojë pas raportit të inspektorëve të OKB-së. Por presidenti tha se i kishte thënë zotit Putin se nuk priste që të binin dakord për këtë çështje. Megjithatë, ai tha se ishte e rëndësishme për komunitetin ndërkombëtar të vepronte i bashkuar: “Edhe nëse Shtetet e Bashkuara, Rusia dhe vende të tjera nuk bien dakord për çështje specifike, sesi të përgjigjen ndaj përdorimit të armëve kimike, mbetet e rëndësishme që të punojmë së bashku në përpjekje për të nxitur të gjitha palët në konflikt ta zgjidhin atë”, - tha Presidenti Obama.

Nga ana e tij, presidenti Obama tha se është e mundur që pozicioni i zotit Putin për përdorimin e armëve kimike siriane mund të ndryshojë pas raportit të inspektorëve të OKB-së

CMYK

16

e shtunĂŤ-e diel, 07-08 shtator 2013

www.mapo.al

personazh

50 hijet e Greit

Në shtëpi me “armikun”

Fansat kundër aktorëve të përzgjedhur për filmin Të dashuruarit pas librit sfidojnë kastën e aktorëve me peticione online: janë mbledhur më shumë se 7 mijë firma për të zëvendësuar dy protagonistët e rinj, Charlie Hunnam e Dakota Johnson

Nga Iva Tiço faqe 20

personzh planeti single privatësi Fenomen Çdo të shtunë e të diel

www.mapo.al

Julian

Deda hap

trikotazh Aktori i humorit i hyn biznesit. Me trikotazhe! Nuk bëhet fjalë për dyqanet e njëherë e një kohe të veshmbathjeve , por për një lokal në kryeqytet, që Juli ka vendosur ta kthejë në vendin më trendi për t’u argëtuar. A do t’i largohet ekranit me impenjimet e reja prej biznesmeni?!

Lexoni çfarë zbulon ai!

E

mrin, me të cilin miqtë e tij bëjnë shaka duke e quajtur nostalgjik të kohës së shkuar e ka gjetur nga një foto e vjetër që prej do kohësh qarkullon në rrjetet sociale ku shfaqen disa gra që kanë blerë veshmbathje në dyqanin e trikotazheve. “ E kështu vendosëm ta quajmë “Trikotazh”. E para sepse është një emër që

tingëllon dhe të mbetet në mendje dhe e dyta menduam që të vendosim një emër shqip në mes të Bllokut ku thuajse të gjitha baret dhe restorantet kanë emra të huaj”, të shuan kureshtjen Julian Deda i ulur në një prej tavolinave të klubit të tij, i cili është hapur kohët e fundit në zonën e ish-bllokut në kryeqytet.

Që prej 14 gushtit... faqe 18

Përtej privatësisë

“Historia e një regjisori filmi” është filmi i shkurtër me të cilin Suela Bako

Suela Bako për jetën dhe filmat faqe 19

mori pjesë në Dokufest, në seksionin e Kino kabaretit, një projekt në të cilin duhet të krijohej një film i shkurtër për një javë. Ndërkohë ka në proces montazhi filmin e xhiruar për diplomën në regjinë e fimit dhe të televizionit me titullin “Darka”…Është fiks ajo koha kur duhet të presë projekte që do sjellin ndryshime cilësore në profesionin e saj si aktore dhe regjisore…Por ne e kemi pyetur dhe për ditët e saj të zakonta dhe kemi marrë një rrëfim të sinqertë nga Suela Bako, që nga mëngjesi deri në mbrëmjet kur filmat lihen përgjysmë nga lodhja.

Faqe 17

18

E shtunë - e diel 07-0813-14 shtator E shtunë - e diel prill2013 2013 www.mapo.al www.mapo.al

personazh

Vendosëm ta quajmë “Trikotazh”. E para sepse është një emër që tingëllon dhe të mbetet në mendje dhe e dyta menduam që të vendosim një emër shqip në mes të Bllokut ku thuajse të gjitha baret dhe restorantet kanë emra të huaj

Ky nuk jam unë. Mund të jem në një kohë të lirë, mund ta bëj për kënaqësi por nuk mund ta mendoj veten pa skenën”

Në trikotazhin e Julit

E

mrin, me të cilin miqtë e tij bëjnë shaka duke e quajtur nostalgjik të kohës së shkuar e ka gjetur nga një foto e vjetër që prej do kohësh qarkullon në rrjetet sociale ku shfaqen disa gra që kanë blerë veshmbathje në dyqanin e trikotazheve. “ E kështu vendosëm ta quajmë “Trikotazh”. E para sepse është një emër që tingëllon dhe të mbetet në mendje dhe e dyta menduam që të vendosim një emër shqip në mes të Bllokut ku thuajse të gjitha baret dhe restorantet kanë emra të huaj”, të shuan kureshtjen Julian Deda i ulur në një prej tavolinave të klubit të tij, i cili është hapur kohët e fundit në zonën e ish-bllokut në kryeqytet.

Që prej 14 gushtit, dita kur u bë edhe ceremonia e çeljes mes miqsh, kolegësh por edhe fansash, Julin e gjen çdo ditë aty, duke u kujdesur për mbarëvajtjen e punëve, e sidomos në atë që është edhe specialitet i tij, t’i bëjë njerëzit të ndjehen rehat e t’i dhurojë disa doza humori.

Elementin e trikotazhit nuk e la vetëm te emri, që duke iu bashkëngjitur emrin të Julit e ka bërë tashmë efektin e lajmit të bujshëm dhe jo vetëm në kryeqytet.

Ka shumë nga ata që ulen për të pirë diçka nisur nga ideja se Juli aty do të jetë i njëjti me atë të Apartamentit 2XL. “Mos prisni ndonjë spektakël” - thotë ai duke shtuar se “e rëndësishme është të krijohet atmosferë simpatike”.

Arredimi i shkon për shtat denjësisht emrit. Muret janë veshur me letra që i përngjajnë perdeve të atëhershme të damaskut, disa rrotulla cohërash me ngjyra me mbishkrimin “metrazhe” dhe një tavan prej loje shahu, të risjellin jo vetëm objektet e epokës së para ’90-ës, por edhe argëtimet kryesore të burrave që mblidheshin në parqe apo sheshpushime për të bërë një dorë shah. “Jo se jam nostalgjik i asaj kohe, edhe pse kam bërë shumë role dhe humor me atë periudhë. Por duam ta ruajmë ele-

mentin e shqipes. Ja aty te ajo pjesa është shkruar vetëm shqip. Edhe këto elementët e vendosur në mure janë shqip. Vetëm emrat e pijeve nuk i kemi shqip”- Juli tregon me dorë nga ambientet e lokalit, ku spikat një kornizë e madhe me copa gazetash të vjetra ku mbi të shkruhet emri “Trikotazh” . Është vendi që e përdorin frekuentuesit e klubit për të bërë fotografi të cilat kanë nisur të qarkullojnë fuqishëm në rrjetet sociale. “Bashkë me arkitektin e menduam që të vinte në një frymë edhe stili brenda. Është i rehatshëm, i ngrohtë. Ekzotizmi këtu qëndron: te të bërit argëtim modern me diçka që i përket kohës së kaluar.”.

Sidomos të premteve dhe të shtunave ku kthehet në një klub me muzikë dhe plot të rinj që shkojnë për t’u argëtuar. “Do të ketë plot surpriza. Një herë në muaj do të kemi natën shqiptare ku do të ketë vetëm muzikë të zgjedhur shqip. Organizohen festa...Madje kemi futur një element të lezetshëm. Kuponët për party-t e ndryshëm që organizohen i kemi quajtur tollona, si dikur dhe ata që janë nën moshën 25 vjeçare hapin sytë se nuk e dinë ç’janë!” .

Janë ditët e para të hapjes së biznesit dhe Juli duket shumë entuziast, megjithëse për punët e menaxhimit zbulon se nuk ia thotë fare dhe është specialiteti i Meridianit, ortakut të tij, di të jetë një specialist i shkëlqyer i marrëdhënieve me publikun, duke kaluar me orë të tëra çdo ditë aty, në klub “Trikotazh” në zonën e ish-Bllokut.

Ka nga ata fansa që e shohin aty e përveçse i kërkojnë autograf dhe foto siç e do zakoni tashmë kur takon një personazh të njohur, i luten të mos e lërë Apartamentin 2XL. “Sigurisht që me të filluar provat për sezonin e ri të Apartamentit do të jem më shumë andej. Deri tani ky ka qenë një pikëtakimi e mirë me miqtë, por spektakli është shumë angazhues dhe

Sigurisht që me të filluar provat për sezonin e ri të Apartamentit do të jem më shumë andej. Deri tani ky ka qenë një pikëtakimi e mirë me miqtë, por spektakli është shumë angazhues dhe do më duhet të jem më shumë andej se këtej. Por do të jem aktiv edhe këtu”. do më duhet të jem më shumë andej se këtej. Por do të jem aktiv edhe këtu”.

Megjithëse biznesi nuk është pika e tij më e fortë dhe propozimi nga miku i tij për të hapur bashkë një klub e për ta kthyer atë në vendin më trendy dhe më të frekuentuar në kryeqytet ishte e paparashikuar në punët e tij të vitit, Ju-

li rrëfen se opsioni i të marrit me biznes mbetet gjithnjë zgjedhje e mirë dhe duket fitimprurës. “Megjithatë ky nuk jam unë. Mund të jem në një kohë të lirë, mund ta bëj për kënaqësi por nuk mund ta mendoj veten pa skenën”, thotë duke i qetësuar edhe ata fansa të cilët i druheshin një largimi të mundshëm të Julit kur dëgjuan se kishte marrë përsipër një aventurë të re. Jo vetëm që ai nuk ka ndërmend ta lërë aktrimin, por zbulon se në mes të tetorit do të niset me xhirime për një film të ri. “Do të kem një rol krejt të ndryshëm nga ai që më keni parë deri tani.

Jam në petkat e një personazhi dramatik, një vrasësi”- thotë e për të të bindur që nuk është batuta e radhës të sheh ngultas në sy. Rolin ia propozoi miku i tij, i cili është edhe regjisori i filmit dhe dukej se e kishte parë Julian Dedën t’i qëndronte këtij roli. “Skenari është interesant. Bëhet fjalë për një muzikant, të cilin rrethanat e bëjnë kriminel.

Shkon deri aty sa vret vëllain”. Veç pasionit profesion të aktorit, këto kohë Juli ka sprovuar veten jo vetëm në biznes. Sapo ka realizuar produksionin e një reklamë televizive të pijes energjike “Jaguar” . “Kam qenë pjesë e reklamave televizive dhe herë të tjera, por ishte hera e parë që u mora me produksionin dhe rëndësi ka që u prit mirë. Reklama doli e lezetshme”- përfundon ai, ndërsa përshëndet me dorë disa të rinj që sapo kanë hyrë në lokal duke bërë të zotin e shtëpisë. Klientela ka ndryshuar e gjitha që ditën e parë thotë Juli e për ata që preferojnë një vend të këndshëm me arredim simpatik dhe emër nostalgjik, “Trikotazhi” i ka dyert e hapura . Ndërsa për fansat e Julit, kur nuk e shohin në ekranin e televizorit, Julin mund ta gjejnë aty, duke mos ia kursyer jo vetëm mikpritjen por edhe humorin e këndshëm.

E shtunë - e diel 07-08 shtator 2013

19

www.mapo.al

pertej privatësisë “Historia e një regjisori filmi” është filmi i shkurtër me të cilin Suela Bako mori pjesë në Dokufest, në seksionin e Kino kabaretit, një projekt në të cilin duhet të krijohej një film i shkurtër për një javë. Ndërkohë ka në proces montazhi filmin e xhiruar për diplomën në regjinë e fimit dhe të televizionit me titullin “Darka”… Është fiks ajo koha kur duhet të presë projekte që do sjellin ndryshime cilësore në profesionin e saj si aktore dhe regjisore…Por ne e kemi pyetur dhe për ditët e saj të zakonta dhe kemi marrë një rrëfim të sinqertë nga Suela Bako, që nga mëngjesi deri në mbrëmjet kur filmat lihen përgjysmë nga lodhja.

Suela me bashkëshortin Romir Zalla dhe dy fëmijët e tyre

Suela Bako

për jetën dhe filmat Cili është mëngjesi yt rutinë?

Një zgjim me ëndrra mëngjesi, në lidhje me punët që duhet të vë në vijë të parat, ushqimi i fëmijëve, pak punë shtëpie të nxituara, një kontroll në mail e fb për ndonjë të re të mundshme (gjithmonë të shumëpritur) Cili do të ishte mëngjesi yt ideal?

Një zile e ëmbël zgjuese, kohë plot për të shijuar kafenë e mëngjesit (mundësisht në tabaka) në krevat ose dhe në ballkonin plot lule….qetësi.

Jashtë shtëpisë, cili është vendi i preferuar për kafen e mëngjesit?

Buzë detit, liqenit, lumit…

Me kë dëshiron të jesh gjatë asaj kohe?

Shpesh herë, dëshiroj të jem vetëm me veten e të meditoj…

A të pëlqen puna që bën, profesioni që ke?

Më pëlqen shumë profesioni që kam dhe puna që zgjedh vetë të bëj, jo ajo që jam e detyruar shpesh të bëj ... ndryshim i madh.

A u devijon shpesh detyrimeve apo afateve ditore që ke?

Shumë rrallë, jam shume kërkuese nga vetja dhe një merak i tillë më shkakton shumë nervozizëm dhe stres.

Cila është “gënjeshtra e bardhë” më e përdorur në kësi rastesh?

Fëmijët!!! Ata janë “gënjeshtër-e vërteta” më e falshme …

A je dembele? Nëse po kur të ka kushtuar më shumë ky dembilizëm?

Po, ka raste që bëhem, kur nuk kam motivacion dhe frymëzimin e duhur.

Ku të zë dreka zakonisht?

Zakonisht, përveç muajve të fundit më zë rrugëve, jam një njeri shumë aktiv dhe deri para pak kohësh bëja dy punë dhe studioj në master për regji filmi dhe tv.

Cilat janë restorantet më të preferuara për drekën tënde?

Ato që kanë cattering-un më të shpe-

jtë e cilësor…

Fton apo të ftojnë më shpesh për dreka?

Mendoj që më shpesh ftoj.

A je kursimtare?

Përpiqem, por nuk ja dal shpesh, më shumë sesa kursimtare mund të them që di të oranizoj shpenzimet, madje pa marrë lekët ende ua kam gjetur vendin me diçka që kam pikasur në çmim “të mirë”.

A ke në rit gjumin, apo pushimin e drekës?

Kur mundem, jo domosdoshmërisht.

Kur ke qenë e vogël a ta kanë diktuar prindërit, pushimin e detyruar të drekës? Bëje rrenga për t’i shpëtuar?

Po, gjithmonë, më duhej t’i vija ata në gjumë pa të lëvizja fare ngadalë nga krevati për të dalë jashtë e të vazhdoja lojën e lënë përgjysëm. Çfarë ke ruajtur që nga fëmijëria?

“Fletët e lavdërimit”, dëftesat, ca fletore, një fustan, pak libra.

Cila është koha, që mbart për ty kujtimet më të bukura?

Nuk e di pse tani po më pëlqen të them vitet e fillores, dhe të tetëvjecares kanë qenë të bukura, gjimnazi më kaloi në vite të vështira shumë Po kujtimet e hidhura?

Gjimnazi… Ç’ndodh me sekretet e tua? I rrëfen diku, i shkruan diku, i mban vetëm për vete...? Ke mbajtur ditar?

Preferoj t’i mbaj vetëm për vete, dhe pse diku më ka shpëtuar e i kam ndarë me ndonjë… Çfarë ka në portofolin tënd?

Shumë karta (më së shumti të pavlefshme) kartëvizita, dy fotot e fëmijëve te mi, një gur nga një vend I mire…pak para Në mëngjes e gjen gjithmonë menjëherë atë që kërkon në dollapin e rrobave?

Jo, por nuk humbas kohë shumë, gjej

Zonja Torti te filmi Miqtë

një gjë tjetër që më del përpara syve…

Cila është ngjyra që mbizotëron në shtëpinë tënde?

E gjelbërt.

Ekziston një aromë që e preferon për produkte kozmetike, ushqime të paketuara, aromatizues ambienti apo makine?

Sa më e lehtë të jetë aq më mirë më bën

Më pëlqen shumë profesioni që kam dhe puna që zgjedh vetë të bëj, jo ajo që jam e detyruar shpesh të bëj ... ndryshim i madh.

të ndihem. Çfarë CD ke në makinë?

Muzikë filmash nga Ennio Moricone, pak blues dhe jazz. Çfarë muzike ke zile telefoni?

Atë që ka vetë telefoni, e shëmtuar, por më bën të zgjohem nga mendimet …

A ke miq të vjetër? Nëse po a takoheni shpesh me ta?

Jam me fat, të besoj se po, kam miq të vërtetë dhe pse nuk takohem shpesh me ta.

A je e hapur për miqësi të reja apo duhet kohë e prova për t’u bërë miku yt?

Jam zhgënjyer shumë e nuk më pëlqen të zë shpejt miq…duhet kohë.

Ku rri zakonisht me miqtë?

Ku të më zërë, nuk ka një vend të posaçëm, e rëndësishme është që fëmijët të kenë me se të merren në atë vend, vetëm kështu do mund të konsumojmë bisedat tona.

Në ç’orë mbyllesh zakonisht në shtëpi? Pra kur mbaron zakonisht dita jote?

Pas ores 21.30.

Cila është mbrëmja e zakonshme në shtëpinë tënde?

Si mëngjesi, pak punë shtëpie, (ose shumë punë kur eshtë nevoja)…ushqimi i fëmijëve, rehatimi i tyre, pak internet, ndonjë film, të cilin shpesh e lë pergjysmë nga lodhja…

Po idealja, cila do të ishte?

Një gotë verë përballë një oxhaku …

Kur shkon për të fjetur?

12.00 Cila është uniforma jote e g jumit?

Një këmishë nate sa më e rehatshme.

Kush është njeriu i fundit që i thua “Natën e mirë dhe g jumë të ëmbël”?

Bashkëshortit tim.

20

E shtunë - e diel 07-0813-14 shtator E shtunë - e diel prill2013 2013 www.mapo.al www.mapo.al

Të dashuruarit pas librit sfidojnë kastën e aktorëve me peticione online: janë mbledhur më shumë se 7 mijë firma për të zëvendësuar dy protagonistët e rinj, Charlie Hunnam e Dakota Johnson

single and the city

Iva Tiço Kjo rubrikë është trillim. Çdo përkim me ngjarje dhe personazhe realë nuk është aspak i rastit

Në shtëpi me “armikun”

K

50 hijet e Greit

Fansat kundër aktorëve të përzgjedhur për filmin P

esëdhjetë hijet e Greit kthehet sërish në vëmendje. Bestselleri erotik i EL James që ka përfshirë mijëra lexues në të gjithë botën, zyrtarisht do të bëhet film.

Pikërisht ky lajm ka ndezur delirin në rrjetet sociale. Motivi? Fansat e versionit në letër kanë nisur një kryqëzatë kundër aktorëve të përzgjedhur për të interpretuar rolet e dy protagonistëve Kristian Grei dhe Anastasia Still. Të pasionuarit pas librit kanë publikuar një peticion online në platformën “Change.org” – që në vetëm pak orë ka mbledhur më shumë se 7 mijë firma që aktorët Charlie Hunnam dhe Dakota Johnson të zëvendësohen me aktorë të tjerë.

Pas disa muajsh spekulime regjisori i filmit “50 hijet e Greit” Sam Taylor-Johnson k bëri të ditur fytyrat e dy të dashuruarve: i Charlie Hunnam ( i njohur në ekranit e vogël nga seriali “Bijtë e Anarkisë”) dhe bija e artit Dakota Johnson (prindërit e saj janë Antonio Banderas dhe Melanie Griffith). Zbulimi i shumëpritur në vend që të pritej me entuziazëm i ka lënë fansat të pakënaqur, aq sa të shkaktonin valë zemërimi. Si ta bësh të dëgjohet zëri i pakënaqësisë? E thjeshtë, duke përdorur mjetin me jehonën më të shpejtë, të fuqishme dhe të pafundme: internetin.

Kështu në sajtin “Change.org” përdoruesit jo vetëm që lëshojnë “helm” kundër dy aktorëve , por edhe sugjerojnë se kë do të kishin dashur të shihnin në filmin “50 hije e Greit” . Të përzgjedhurit do të ishin Matt Bomer (i famshëm në serialin televiziv “Jakat e bardha” dhe Alexis Bledel, e njohur në rolin e Rory Gilmor në filmin “Një mama për

Në sajtin “Change. org” përdoruesit jo vetëm që lëshojnë “helm” kundër dy aktorëve , por edhe sugjerojnë se kë do të kishin dashur të shihnin në filmin “50 hije e Greit” . Të përzgjedhurit do të ishin Matt Bomer (i famshëm në serialin televiziv “Jakat e bardha” dhe Alexis Bledel, e njohur në rolin e Rory Gilmor në filmin “Një mama për mike”. Ka nga ata që do të kishin dashur në rolin e Greit yllin e “Twilight” Robert Pattinson

mike”. Ka nga ata që do të kishin dashur në rolin e Greit yllin e “Twilight” Robert Pattinson, që deri para pak muajsh dukej se do të ishte ai.

Aq sa shkrimtari amerikan Bret Easton Ellis, fillimisht i njohur si skenari i filmit, kishte zbuluar në një intervistë dëshirën për të kontaktuar ish vampirin e Hollivudit për rolin e Greit.

A do të ndryshojë fati i Charlie Hunnam dhe Dakota Johnson përmes këtij peticioni online?

Përgjigja përfundimtare nuk dihet ende. Deri tani ka komentuar vetëm producentja Dana Brunetti, e cila ka

specifikuar se zgjedhja e emrave për rolet e Kristianit dhe Anastasias është fryt i një pune të lodhshme dhe se vendimi varet nga faktorë të ndryshëm që përfshijnë përveç talentit edhe alkiminë mes aktorëve.

Sajti “Change.org” ditët e fundit është sulmuar në kuptimin e vërtetë të fjalës edhe nga fansa të tjerë. Ata të filmit Batman që nuk janë të kënaqur për zgjedhjen e Ben Afleck burri lakuriq nate në filmin e fundit të Zack Snyder, dhe kanë vendosur të shprehin pakënaqësinë e tyre. A do ta ndikojë rrjeti botën e Hollivudit? Kjo mbetet për t’u parë.

ur vjen puna për disa gjëra, unë kënaqem me eksperiencën e të tjerëve, pa u dashur ta kaloj mbi shpatullat e mia. Për shembull, e di që duhani të plak lëkurën dhe të zverdh dhëmbët, ndaj dhe nuk e kam provuar kurrë. Apo se dekoloranti të shkatërron flokët dhe se një brune natyrale pas një jave duket një bionde rrënjëzezë me pamje tmerrësisht të rëndomtë, ndaj dhe nuk kam guxuar ndonjëherë të bëhem e tillë. Apo se jetesa me vjehrrën në shtëpi është një sakrificë e jashtëzakonshme, një luftë e përditshme që nuk të shpie asgjëkundi, e në fund të së cilës të gjithë dalin të humbur…

Nuk kam pse ta provoj në kurriz (edhe pse të them të drejtën, nuk është se deri tani ndokush më ka propozuar zyrtarisht që mamaja e tij të bëhet vjehrra ime), për ta ditur se thjesht me atë gruan të cilën nuk e njoh, nuk kam si të jetoj në një shtëpi. Sepse shembuj vërdallë ka nga të gjithë, që nga më komikët e deri tek ata tragjikët fare, ku vetëm vdekja e vjehrrës (nga shkaqe natyrore ama, asnjëherë nga kërpudhat), ka bërë që në fund fare të gjithë të jetojnë të lumtur.

Kur themi komikë, të tillë më duken mua, sepse ato nuset që i kanë këto vjehrra, i përjetojnë si gjëja më tragjike në botë. Për shembull, një shoqja ime kalon në krizë nervash kur në shtëpi gatuhen spageti: në kujtim të kohëve të dikurshme dhe atyre makaronave të zeza e të gjata, të paketuara në letër kafe, e vjehrra ka ruajtur zakonin e thyerjes së spagetit “Barilla” më tresh. E kotë të themi sa është munduar kjo shoqja ime t’ia mbushë mendjen se kuzhina kontemporane nuk e pranon këtë huq, vjehrra nuk dëgjon madje nga ajo anë. Nuk është dakord madje as që spagetit të marrin valë në dy tenxhere të ndryshme, në njërën të thyera e në tjetrën të pathyera, e të kënaqen të gjitha palët, sepse familja është familje dhe në të ushqimi është i përbashkët… Ndërsa shoqja ime nuk dorëzohet, shpik lloj-lloj marifetesh që të arrijë e para tek tenxherja ku vlon uji, por s’ia del dot…Dhe ai ‘krrak, krrak’ që i ndan spagetit më tresh do t’i shkaktojë infarkt ndonjë ditë.

Janë pastaj dhe ato historitë e tjera, ku vjehrrat nxjerrin rrobat nga lavatriçja për t’ia treguar të birit e për t’i thënë: “shiko gruaja jote, mirë që i ka të thara e s’lan dot me dorë, po s’di as t’i fusë në lavatriçe, ndaj dhe na i ka bërë çarçafët për turp”. Apo ato të tjerat, që kanë të bëjnë me zgjim të hershëm edhe kur s’ke punë, sepse ndryshe vjehrra do u ankohet fqinjëve që nusja fle deri në drekë dhe s’do t’ia dijë për gjë.

Apo ca histori të tjera, ku nusja nuk ndrron dot modelin e kolltukëve, ngjyrën e mureve apo të perdeve, sepse nuk është ajo zonjë shtëpie, por ajo tjetra, që ka qeverisur aty për vite me radhë dhe nuk do e lërë pushtetin si pa të keq vetëm se një pispiruqe pretendon se ka më shumë gusto se ajo. Pale pastaj fëmijët e vegjël: ata janë gjithmonë të bukur, të zgjuar dhe plot temperament si i ati. Dhe nëse janë shëndetlig, grindavecë apo largqoftë, kanë nevojë të vënë syze, gjithmonë i ngjajnë së ëmës… Shoqet e nuses nuk shkelin kurrë në shtëpi, sepse shtëpia nuk është han me katër porta për llogje grash. Kurse kushërirat e vjehrrës dhe sorollopi mund të hanë, të pinë, të flejnë me ditë të tëra aty dhe duhet të respektohen deri në detaj. Menyja për të tilla dreka festive është standarde, si sebepet e 20 viteve më parë: sallatë me domate e kastravec, dekoruar me ullinj anës e përqark (në pjatë të përbashkët ku fusin pirunin të tërë, jo tas dhe pjata të vockla të veçanta, siç propozon nusja), byrek me djathë, pulë e pjekur dhe pilaf që hidhet në pjatë me formën e filxhanit të çajit… Epo mirë, do thonë mamatë, ç‘të keqe ka këtu? Kush pa keq nga pilafi dhe byreku me djathë?! Asnjë të keqe, do thoshin nuset, veç asaj që asnjë ditë nuk e ndjen veten si në shtëpinë tënde, kur gatuan dhe ha si të duash, i lan ose nuk i lan rrobat, si të kesh qejf dhe fle sa të kesh fuqi…

Kjo për rastet komike, që dhe mund të durohen. Sepse ka dhe ca raste të tjera, që fatmirësisht janë shumë të rralla. Nga ato rastet ku doktor Frojdi do vinte vulën “kompleksi i Edipit” dhe do ikte pa dhënë ndonjë përgjigje, nga ato rastet kur vjehrra e shikon nusen si atë armiken që i mori çunin… Dhe këtu nis tragjedia. Jo me ankesa tek fqinjët e muhabete me gratë e fisit, por me sherre e shamatë, nga ato që e bëjnë të mundur bashkëjetesën.

Ja, këtë nis të më tregojë mikesha ime që pasi u martua dhe jetoi dy vjet me një vjehrrë të tillë, nuk ia doli më dhe u kthye tek e ëma ku jetoi pesë vjet të tjerë, duke e kthyer burrin në të fejuar, me të cilin dilnin, shkonin andej-këndej dhe në mbrëmje ai kthehej në shtëpi, përndryshe të ëmën e kapnin krizat e ankthit dhe rriskonte të vdiste… Derisa një ditë zemra nuk e mbajti më. “E shkreta, gjynah… Ama po të mos ndodhte, s’dihej sa mund të vazhdonim ashtu. Rrezik nuk do jetonim kurrë bashkë dhe nuk do e kishim as vajzën”, - thotë kjo shoqja ime teksa po gatuan darkën, ku na ka mbledhur ne vajzat. Kur ‘krrap, krrap’ vjen një zhurmë nga aneksi… “Nuk i ha dot makaronat pa i thyer”, thotë.

Po kjo ia paska futur kot fare?! Mund të kishte jetuar njëqind vjet rehat me të vjehrrën e të kënaqeshin si shoqe të ngushta duke thyer makarona.

botimi

Vëzhgim

Kini kujdes nga lumi i jetës! Mos t’ju marrë me vete...

Mbi poezitë e burgut të Visar Zhitit

Pas një Valsi, pas një Ujkonje, erdhi dhe një Shtëpi...buzë një lumi. Mos u gënjeni nga qetësia që fsheh titulli i tij, sepse një lumë është gjithmonë i paparashikueshëm dhe asnjëherë nuk mund ta dish se ku mund të të çojë.

Poezia e Visar Zhitit është poezi e dhimbjes, poezi e dashurisë për njeriun, poezi e dritës ndoshta për të kompensuar vitet e kaluara ne ferrin e burgut komunist, është poezi e lirisë së ëndërruar dhe e zhgënjimeve prej lirisë gjithashtu.

recensë personazh pyetsori shënime vitrina Çdo të shtunë / dielë www.mapo.al

pyetsori

Vera Bekteshi:

Heronjtë e mi janë njerëzit e thjeshtë që përballojnë krizën Vera Bekteshi është autore e dy librave. Libri i parë “Vila me dy porta” është një rrëfim autobiografik për vitet e internimit të familjes së saj, pas dënimit më 1974 të babait, gjeneral Sadik Bekteshit. Një vit më parë ajo botoi dhe librin e dytë me tregime “Një det i moçëm”.

Shkrimtaret e ekzilit...

recencë

Kujtimet e gruas së një ambasadori për Hitlerin, Himlerin, Stalinin e Musolinin Në kontakt të ngushtë me të gjithë hierarkinë naziste, ajo ka sjellë portrete të paharrueshme të hierarkëve më të lartë të nazizmit, por edhe të personaliteteve letrare, shkencore e kulturore të kohës..

Ato ndjejnë nevojën për distancë kur rrëfejnë për të kaluarën, për jetën nën diktaturë, për dramat sociale, zakonet e kanunet e vendit të origjinës e për t’ia arritur kësaj mendojnë dhe shkruajnë në gjuhë të huaj. Ky është një fenomen fenomen global ku shqiptarët nuk kanë pse të jenë përjashtim...Mes tyre dallojnë katër shkrimtare femra Elvira Dones Anilda Irbahimi Ornela Vorpsi dhe Besa Myftiu . Tema të identitetit mbeten të preferuara për këta autore shqiptare që jo rastësisht kanë zgjedhur të krijojnë në gjuhë të huaj...

Tashmë është kthyer në fenomen në letërsinë shqipe bilinguizmi i autorëve. Pyetja nëse këta shkëimtarë dhe poetë që shkruajnë në gjuhë të huaj duhet të përfshihen në historinë e lëtrsisë shqipe apo duhet të konsiderohen pjesë e letërsisë së gjuhëve në të cilat krijojnë shtrohet thuajse në të gjitha konferecnat shkencore që zhvillohen në Shqipëri por dhe në Kosovë. Në Itali sidomos është prezent një qark letrat të autorëve shqiptarë që shkruajnë letërsi në gjuhën italiane. Autorë që ftojnë çmime letrare me botimet e tyre por që fare pak njihen në Shqipëri. Ndoshta sepse dhe ne vetë mendojmë “se ata nuk janë shkrimtarët tanë”... “Atdheu është çka flitet” shkrimtarja rumune Herta Müller që shkruan në gjuhën gjermane do tu drejtohej me këto fjalë atdhetarëve të saj kur mori çmimin “Nobel” në letërsi. Ky fenomen është i natyrshëm një fenomen global ku shqiptarët nuk kanë pse të jenë përjashtim. Nuk është një proces i stisur apo i i paramenduar .

Ai lind së brendshmi dhe nuk është thjehst një proces normal i të

Faqe 21

shkruarit. Janë shumë autorë shqiptarë, le ti quajmë të shkrimtarë në ekzil, që po prezantohen sukses. Mes tyre dallojnë katër shkrimtare femra. Librat e tyre kërkohen dhe botohen nga shtëpi prestigjoze botimi. Elvira Dones që botohet nga Feltrinelli dhe Einaudi, Anilda Ibrahimi dhe Ornela Vorpsi (Einaudi) janë treshja e letërsisë shqiptare e mërgimit në Itali. Kësaj treshe i bashkohet Besa Myftiu në që jeton në Zvicër e boton nhë Francë me logon ‘Fayard’. Përtej faktit se shkruajnë në gjuhë të huaj dhe jo në gjuhën e nënës ajo çfarë i bashkon këto këto shkrimtare është dhe tematika që trajtojnë në veprat e tyre. Femra, herë në vetë të parë e herë në vetë të tretë është gjithmonë e pranishme. E shkuara gjithashtu; fëmijëria nën diktaturë, mentaliteti, dramat sociale zakonet e kanunet e vendit të origjinës janë pjesë e rëfimeve në krijmtarinë e tyre. Tema të identitetit mbeten të preferuara për këta autore shqiptare që jo rastësisht kanë zgjedhur të krijojnë në gjuhë të huaj...

Vijon në faqen 22

22

E shtunë-diel, 07-08 shtator 2013

www.mapo.al

fenomeni Elvira Dones Besa Myftiu Ornela Vorpsi

Anilda Ibrahimi

Në gjuhë të huaj por me tema shqiptare “Shkrimi në gjuhë të huaj të jep liri, distancë”. Besa Myftiu nuk do të mund të shkruante asnjë nga historitë e saj në gjuhën shqipe. Ndjehet e frustruar kur tenton të shkruajë në shqip. I druhet dhe paragjykimeve, ndaj ka zgjedhur rrëfimin në gjuhën frënge. E bija e shkrimtarit Mehmet Myftiu, ka shkruar dhe botuar 9 libra në frëngjisht, i fundit “Dashuri në kohën e komunizmit”, botuar nga “Fayard” në Francë. Ornela Vorpsit gjithaq i nevojitej distanca për ta parë më qartë të shkruarën.

Italishtja ishte për të një zgjedhje organike.

“Po të kisha jetuar në Shqipëri, ndoshta nuk do isha bërë shkrimtare. Ishte ekzili që më tregoi këtë rrugë. Nuk ishte ndonjë zgjidhje për të tradhtuar Shqipërinë, siç më sulmojnë shpesh. Ishte një zgjidhje shumë organike. Duke menduar pse kisha nevojë të shkruaja në italisht, pashë se në mënyrë organike kisha nevojë për distancë nga ajo çka tregoja”, - thotë ajo ndërkohë që veten tashmë e sheh si shkrimtare në një vend të huaj e që shkruan po ashtu në një gjuhë të huaj. Ornela Vorpsi vazhdon të shkruajë në gjuhë italiane, por siç thotë dhe vetë, në të njëjtën kohë mendon dhe flet katër gjuhë.

Gjuha e nënës mbetet gjuha e parë, sepse shqipja për të është gjuha që mbart kujtimet e fëmijërisë e për këtë ajo ndjehet thellësisht e tërësisht shqiptare. “Besoj se gjuha e romaneve të mia është një sintezë e shumë kulturave, e shumë gjuhëve të përzierja së bashku”. Janë të paktë shkrimtarët që arrijnë të jenë kreativë në dy gjuhë të huaja, por Elvira Dones sigurisht që ia ka dalë. Ajo është shkrimtare, gazetare dhe dokumentariste, autore e shtatë romaneve, dy vëllimeve me tregimeve, artikujsh e filma dokumentarë. Tema si prostitucioni, drama sociale, lufta etj., e kanë bërë Elvira Donesin shkrimtare të mirëpritur në qarqet

letrare. Letërsinë e saj e shkruar në dy gjuhë; në gjuhën e nënës shqip dhe në gjuhën italiane. Raporti i saj me gjuhën që zgjedh për të shkruar fillon qysh kur libri nis të ngjizet. “Është thelbësore atmosfera e fillimit, fjalitë e para ndoshta dhe një fjalë e vetme që “godet” në njërën gjuhë në vend të tjetrës”. Pikërisht kjo i ndodhi Elvira Donesit kur shkroi romanin “Luftë e vogël e përkorë”, ritmi gjuhësor u krijua natyrshëm në gjuhën e saj të dytë, italishten. “Pashë se kisha nisur rrëfimin në italisht edhe për një arsye tjetër, për të cilën me sa duket kisha nevojë: më shërbente si filtër mbrojtës”. Në këtë rast është ‘terreni’ për të cilën shkruan ai që zgjedh gjuhën, për shkrimtaren Elvira Dones. Ndërkohë ka në proces dy libra; njërin të shkruar në gjuhën italiane dhe tjetrin në shqip, që shumë shpejt do të jenë në duart e lexuesve.

Edhe pse këto shkrimtare zgjedhin një gjuhë tjetër, bashkohen në një pikë: shfrytëzimi i temës së identitetit. “A ka nevojë të shkruaj në shqip për të rrëfyer Shqipërinë e sotme?- bën pyetjen retorike Anilda Ibrahimi. I ka qëlluar të lexojë në shtypin shqiptar (online) sesi shqiptarët e fyejnë në komentet e tyre për zgjedhjen e italishtes si gjuhë letrare. “Nuk ka asnjë akt tradhtie nga ana ime drejt gjuhës mëmë. Zgjedhjen time e shoh si përulje të një personi të ndërgjegjshëm që e do gjuhën e vet në atë farë mënyre sa të hiqet mënjanë duke thëne: unë s’jam në gjendje, ka të tjerë që e bëjnë më mirë se unë, Shqipëria ecën përpara edhe pa mua! Nuk jemi të pazëvendësueshëm...”. Kjo është revolta e saj në përballjen për së largu me lexuesin shqiptar. Ndoshta për këtë arsye ajo edhe Ornela Vorpsi refuzojnë vazhdimisht që librat e tyre të përkthehen në gjuhën shqipe.

Një fenomen jo vetëm shqiptar Milan Kundera me origjinë çeke dhe i natyralizuar në francez, ka jetuar në mërgim në Francë që nga viti 1975. Ai “e sheh veten si një shkrimtar francez dhe insiston që vepra e tij duhet të studiohet si letërsi franceze dhe të klasifikohet si e tillë”. Agota Kristof me origjinë hungareze, jeton në Zvicër dhe shkruan në frëngjisht.

Herta Mueller, me origjinë rumune, shkruan në gjuhën gjer-

mane. Atiq Rahimi, afgan, i cili shkruan në frëngjisht. Selman Rushdie, me origjinë indiane, shkruan në gjuhën angleze. Lista e shkrimtarëve që shkruajnë në gjuhë të huaj është e gjatë. Ata zgjedhin të shkruajnë në gjuhë të huaj, por siç thotë Muller, atdheu çka flitet...

Kush është?

Elvira Dones

Anilda Ibrahimi

U lind në Durrës dhe u rrit në Tiranë. Në shkollën fillore shkruan disa faqe, të cilat i titullon “Roman”. Fillon të bëjë televizion në moshën 16-vjeçare. Në vitin 1988 largohet nga Shqipëria dhe vendoset në Zvicër.

Në 1997 boton romanin e parë të vërtetë, “Dashuri e huaj” (përkthyer në gjuhen italiane me titullin “Senza bagagli”). Në tokë helvetike lëvron shkrimin letrar. Është autore e nëntë veprave narrative, atë të skenaristes kinematografike dhe të gazetares-regjisore të filmit dokumentar. Jeton në San Francisco Bay Area, Kaliforni, e ndan kohën mes Shteteve të Bashkuara, Zvicrës, Italisë e Shqipërisë. Autore e shtatë romaneve, mes të cilëve: “Dashuri e huaj”, “Kardigan”, “Yjet nuk vishen kështu”, “Më pas heshtja”, “I Love Tom Hanks”, “Luftë e vogël, e përkorë”; dokumentarëve “Në kërkim të Brunildës”, “Virgjëresha të betuara” etj. Shkruan në gjuhën italiane dhe në gjuhën shqipe.

U lind në Vlorë më 1972. Është diplomuar për letërsi në Fakultetin e Histori-Filologjisë të Universitetit të Tiranë.

Largohet nga Shqipëria në vitin 1994. Fillimisht jeton në Zvicër dhe që prej vitit 1997 në Itali. Romani i parë i saj “Rosso come una sposa” (E kuqe si nuse) u botua në vitin 2008 nga Shtëpia botuese “Einaudi”. Me këtë roman ka fituar disa çmime letrare në Itali. Me logon e shtëpisë botuese “Einaudi”, boton një vit më pas edhe romanin “L’amore e gli stratacci del tempo”, një roman i frymëzuar nga dashuria e dy të rinjve në Kosovën e luftës. Romani i saj i fundit që përmbyll trilogjinë e rrëfimeve mbi dashurinë dhe dhimbjen u botua një vit më parë me titullin “Non c’e dolcezza”. Romanet e saj janë përkthyer në pesë gjuhë të huaja, por jo në shqip. Kjo është zgjedhje e vetë autores.

Ornela Vorpsi U lind në Tiranë më 1968.

Ka studiuar në Akademinë e Arteve në Tiranë, dhe më 1991 u largua për në Itali.

Atje u diplomua në Akademinë e Brera-s. Që nga viti 1997 jeton në Paris. Është fotografe, piktore dhe videoartiste. Pas një karriere të suksesshme në artet pamore iu dedikua të shkruarit. Si shkrimtare u bë e njohur me librin e parë “Shqipëria, vendi ku nuk vdiset kurrë”, (Einaudi 2005), një autobiografi e autores. Me këtë libër është fituese e disa çmimeve letrare në Itali. Pas suksesit me librin e parë, ajo boton romanin “Dora që nuk kafshon kurrë”, për të vijuar me vëllimin me tregime “Pini kakaon Van Huten”. Librat e saj juanë botuar në disa gjuhë të huaja. Në shqip ende nuk është botuar asnjë nga krijimet e saj.

Vorpsi refuzon për momentin botimin në shqip të librave të saj.

Besa Myftiu U lind dhe është shkolluar në Tiranë. Ka ushtruar një kohë profesionin e gazetares në revistën “Skena dhe ekrani”. Ka shkruar skenarin e filmit televiziv “Unë e dua Erën”, më 1991, momenti i largimit nga Shqipëria për në Zvicër. Jep mësim në Universitetin e Gjenevës, në Fakultetin e Shkencave Pedagogjike. Shkruan në gjuhën frënge dhe është autore e vëllimit poetik “Des amis perdus”, botuar në dy gjuhë. Është autore e romaneve “Ma Légende” (L’Harmattan, 1998), “Confessions des lieux disparus” (Editions de l’A ube, 2008) dhe “Amours au temps du communisme” (Fayard, 2011); e përmbledhjes me tregime “Le courage, notre destin” (Editions Ovadia, 2007). Në shqip janë botuar romani “Rrëfime nga vende të harruara” dhe vëllimi me tregime “Drejt të pamundurës” (2012).

E shtunë-diel, 07-08 shtator 2013

23

www.mapo.al

Pyetësori i Prustit Vera Bekteshi është autore e dy librave. Libri i parë “Vila me dy porta” është një rrëfim autobiografik për vitet e internimit të familjes së saj, pas dënimit më 1974 të babait, gjeneral Sadik Bekteshit. Një vit më parë ajo botoi dhe librin e dytë me tregime “Një det i moçëm”. Por sirtari i kujtimeve ka ende shumë histori që ende nuk janë shkruar...por që me siguri do të shkruhen dhe botohen një ditë.

botime të reja

Roman Titulli: Pesë motrat dhe shtëpia buzë lumit Autore: Lena Manda Përktheu: Albina Pulla Shtëpia botuese: Toena

Kini kujdes nga lumi i jetës!

Mos t’ju marrë me vete...

Vera Bekteshi: Heronjtë e mi janë njerëzit e thjeshtë që përballojnë krizën Cila është ideja jote për lumturinë?

Shpesh më duket se lumturia ka të bëjë më së shumti me situata krahasuese. Fjala vjen, nëse keni bërë ndonjëherë biopsi, ditët e pritjes së përgjigjes janë një ferr, ose e kundërta e lumturisë. Ato ditë fillon e mendon për fundin, bën edhe plane afatshkurtra se si do menaxhosh kohën e mbetur, bile mendon edhe për amanetet!? Papritmas vjen përgjigja e mirë, dmth që s’ke gjë në atë biopsi, dmth që s’ke për të ikur shpejt, së paku nga sëmundja e keqe e kohës.

Në moment situata përmbyset dhe ndjehesh në të kundërtën e ferrit, pra e lumtur, deri sa përditshmëria zë vendin e parë dhe shumë shpejt kjo situatë e rrallë përfundon. Gjithashtu më duket se lumturinë mund ta gjesh vetëm brenda vetvetes, me përjashtim të ndonjë rasti shumë të rrallë, kur një moment mund të përjetohet njëkohësisht me dikë që e ke shumë pranë.

Cila është frika më e madhe?

Frikë kryesisht ndjehet nga e panjohura.

Kë person të gjallë admironi më shumë?

S’besoj se meriton dikush admirim në botën e sotme. Mund të kem momente admirimi për artistë të ndryshëm, por kryesisht ata nuk jetojnë më. Së fundmi jam zhytur në kënaqësi pafund nga dëgjimi i simfonive të finlandezit Jan Sibelius. Në shkencë meriton të admirohet forca e mendjes dhe shpirtit e astrofizikanit anglez Stephen Hawking, që megjithëse i paralizuar totalisht, është në krye të misionit për zbulimin e një teorie të re të universit që bashkon teorinë e relativitetit me mekanikën kuantike.

Cili është ai tipar i të tjerëve që të ngjall mëshirë?

Mbase mëshiroj ata njerëz që nuk arrijnë të bëjnë përpjekjen e duhur për të dalë nga gjendja e keqe.

Ekstravaganca jote më e madhe?

T’i rifutesha seriozisht mësimit të pianos.

Cili është udhëtimi yt i preferuar?

Këtu pyetja bëhet për udhëtim të mirëfilltë?

Nëse po, është udhëtimi i Lizës në botën e çudirave, nëse jo, udhëtimi im i preferuar është ai në mendjen njerëzore. Sidomos kur bashkon pjesëzat e së panjohurës dhe nga tabloja e përfunduar nxjerr një realitet. Është zgjidhja e një

gjeagjëze të vështirë, që të jep kënaqësi edhe nëse ky realitet është i hidhur.

Në ç’rast mund të gënjesh?

Kur nuk dua të lëndoj dikë.

Personi që përçmon më shumë?

Gënjeshtari, që gënjen për të mbuluar një bëmë, që në fund të fundit zbulohet dhe se ai, përveçse gënjeshtar rezulton edhe budalla, diçka dy herë e pafalshme!

Cilat fjalë ose shprehje përdor më shpesh?

Nuk e kam vënë re.

Pengu yt më i madh?

Unë kam studiuar fizikë, por për shkak të rrethanave jetësore nuk arrita të bëhem një fizikane e mirëfilltë. Këtë peng po përpiqem ta shlyej në letërsi. Shpresoj të kem kohë e të mos më mbetet një peng i dytë.

Kur dhe ku ke qenë i lumtur?

Kur kam lindur djalin, në maternitetin e Tiranës.

Në ç’gjendje shpirtërore je tani?

Në gjendje të mirë shpirtërore, pas pushimeve në detin Jon, dhe në pritje të promovimit të një libri në Itali.

Nëse do të mundeshe të ndryshoje diçka nga vetja, çfarë do të ishte?

Ndoshta të isha më pak e drejtpërdrejtë. Ç’gjë e konsideron arritjen tënde më të madhe?

Vendosjen e një harmonie në familje dhe shkrimin e librave.

Po të vdisje dhe të mund të mishëroheshe në një tjetër njeri apo diçka tjetër, çfarë do të doje të ishe?

Nuk e kam menduar kurrë. S’di ç’të them për këtë pyetje.

Cili është sendi më i çmuar që zotëron?

Nëse është fjala për send, mendoj se janë pikturat që kam, që në fakt nuk janë send, po art i sendërtuar.

Cilën quan pikën më të thellë të mjerimit?

Të humbësh dinjitetin!

Ku do të të pëlqente të jetoje?

S’e kam provuar të jetoj gjatë në një vend tjetër veç timit, por ndoshta të provoja qëndrime për njëfarë kohe në disa vende të tjera nuk do ishte

keq, por shumë larg mundësive të mia.

Ndër veprimtaritë që merresh, cila është e preferuara juaj?

Të shkruarit.

Cila është karakteristika juaj më e spikatur?

Mbase vendosmëria?!

Veçoria që pëlqen më shumë te një mashkull?

Humorin e vlerësoj shumë tek meshkujt, sepse të tjerat ne i bëjmë kryesisht vetë.

Veçoria që pëlqen më shumë te një femër?

Përgjegjshmëria.

Cilët janë shkrimtarët e preferuar?

Janë disa, mbase shumë për veçoritë e ndryshme që kanë. Këtë verë p.sh, kam lexuar shumë të mëdhenj. Saramago, megjithëse duket pak i errët në fillim të librit, ka aq tharm jetësor brenda sa mund ta gjesh veçse tek një latin tjetër i madh si Markesi. Të dy e kanë njohur thellësisht tokën, njerëzit e thjeshtë e të vërtetë, natyrën në përgjithësi e fshatin në veçanti. Po çmoj shumë edhe stilin si tek Fitxeraldi, Heminguej p.sh, ose Coetze i sotëm që në kundërshtim me të parët, që shkruajnë fare pa shpjegime, ky i fundit thyen kanonet dhe jep pa u druajtur opinione për personazhin, por është po aq i madh në mënyrën e të shkruarit.

Dhe plot të tjerë, bota ka shumë shkrimtarë të mëdhenj, ndër ta edhe gra si Margaret Jursenar p.sh.

Cili është heroi yt në art dhe kulturë?

Sgalemi, paralajmëruesi i stuhisë.

Cilët ke heronj në jetën reale?

Pse, a ka heronj sot...?! Ndoshta janë njerëzit e thjeshtë që përpiqen me vetëmohim të përballojnë krizën.

Cilat gjërat nuk të pëlqejnë fare?

Hipokrizia, rendja e shfrenuar pas parasë me gjithë të këqijat që mbart.

Si do të të pëlqente të vdisje?

Më duket se s’ka aq rëndësi për mua, megjithatë preferoj t’i ngjaj tim eti, që u largua pa u sëmurur dhe munduar, brenda 10 minutave.

Cila është motoja juaj?

Keep walking!

Ja, pra, ku mbërritëm edhe te ky libër! Pas një Valsi, pas një Ujkonje, erdhi dhe një Shtëpi...buzë një lumi. Mos u gënjeni nga qetësia që fsheh titulli i tij, sepse një lumë është gjithmonë i paparashikueshëm dhe asnjëherë nuk mund ta dish se ku mund të të çojë.

Melisanthi, Julia, Aspasia, Polikseni dhe Magdalini po rriten nën kujdesin e nënës së tyre në një fshat të Olimpit, buzë një lumi. Ajo që dëshirojnë që të pesta është që të njohin jetën larg vendlindjes së tyre. Dhe do t’ia arrijnë! Fati do t’i shpërndajë në katër pika të horizontit, duke e kthyer e bërë ëndrrën e tyre realitet. Vetëm se, ndonjëherë, ëndrrat shndërrohen në makthe të pushtuara nga djalli dhe të përndjekin...Pesë gra, pesë jetë të vrullshme, të mbushura me dashuri dhe zhgënjime, ndërkohë që shtëpia buzë lumit pret me durim atë të cilën e di se do të ndodhë! Çdo kapitull i librit përbën një libër më vete; gëzohesh me gëzimet e personazheve dhe dëshpërohesh me dhimbjet e tyre. Dhe si shprehet vetë autorja: “Jeta është si ky lumë që rrjedh në këtë moment para nesh.

Të merr lehtësisht me vete dhe të çon aty ku shkon. Ashtu si një lumë që nuk kthehet mbrapsht, kështu edhe ju, nëse do ju marrë me vete, nuk do të mundeni të ktheheni mbrapsht...

Gjithmonë kini kujdes nga lumi... Mos t’ju marrë me vete...”

Roman Titulli: Divergjentja Autore: Veronica Roth Përktheu: Taulant Tatia Shtëpia Botuese: Morava

Libri i udhëtimit drithërues të mendjes Veronica Roth shfaqet në skenën e letërsisë me librin e parë të serisë Divergjentja, një vepër fantastike e mbushur me vendime drithëruese, tradhti që të thyejnë zemrën, rrjedhime të paparashikueshme dhe romanca të papritura. “Një udhëtim i paharrueshëm dhe i paparashikueshëm prej të cilit është gati e pamundur të shkëputesh”, - shkruan Publishers Weekly. Autorja Veronica Roth është diplomuar në Northwestern University për letërsi krijuese. Kur ishte studente, në vend që të merrej me detyrat e shtëpisë, shpeshherë shkruante pjesë, që më pas do të përbënin librin Divergjentja. Kjo zgjedhje e shndërroi. Sot ajo është shkrimtare me kohë të plotë.

Zonjusha Roth jeton në Çikago.

Studim Titulli: Çfarë i ka dhënë Franca Botës Autori: Hubert de Saint-Jean Përktheu: Blerina Kazhani

Çfarë i ka dhënë Franca Botës?

Kështu titullohet botimi më i fundit i Dhomës së Tregtisë dhe Industrisë Francë-Shqipëri. “Ky libër është si një ushqim për shpirtin. Ai flet për talentin dhe kreativitetin gjenial të personaliteteve të shquara të të gjitha kohërave që kanë të përbashkët të qenit francezë” - shkruan Julien Roche në parathënien e këtij libri. Autori Hubert de Saint Jean është diplomuar për Ekonomi dhe Biznes. Ai është këshilltar i Tregtisë së Jashtme për Francën si dhe bashkë-themelues i Dhomës së Tregtisë dhe Industrisë Francë-Shqipëri. Është autor i disa veprave si “Historia e Ekonomisë në shifra që nga 1945” dhe “Nicola Bonaparte- Një lojë pasqyrash”

24

E shtunë-diel, 07-08 shtator 2013

recencë

www.mapo.al

“Gjatë një jete të tërë të pasionuar, pas shumë vitesh në teatër dhe në skenë, jam bindur se Shekspiri kishte të drejtë kur thoshte se e tërë bota është një teatër.” (E. Cerruti)

Kujtimet e gruas së një ambasadori për Hitlerin, Himlerin, Stalinin e Musolinin mbi poezinë e Zhitit

Në kontakt të ngushtë me të gjithë hierarkinë naziste, ajo ka sjellë portrete të paharrueshme të hierarkëve më të lartë të nazizmit, por edhe të personaliteteve letrare, shkencore e kulturore të kohës..

Poezitë e burgut…

Elisabetta de Paulay (Cerruti), bija e drejtorit të Teatrit Kombëtar të Budapestit, e cila nisi të debutonte fare e re në skenë, në rolin e Zhulietës shekspiriane, detyrohet të largohet nga Hungaria pas revolucionit të Bela Kunit, duke braktisur kështu skenën pas sukseseve të panumërta, për të nisur një jetë të re. Është viti 1919, koha kur në Hungari plasi revolucioni bolshevik me qeverinë e Bela Kunit dhe kur u duk qartë se Teatri Kombëtar do të merrte tjetër orientim. E bindur se traditat fisnike me të cilat ishte lidhur do të konsideroheshin të perënduara, Elisabeta braktis skenën e teatrit të vendlindjes dhe, pas ofertave të vazhdueshme për të recituar në dy teatro të Vjenës, vendos ta vazhdojë karrierën në Austri. Mëngjesin e 9 qershorit 1919, u gjend në stacionin qendror të Budapestit, në një tren me vagonë të klasit të tretë, në gjendje të mjerueshme. Ky është vetëm fillimi i kalvarit të gjatë të udhëtimeve, sepse vetëm pak kohë pas njohjes me Vittorio Cerrutin, në atë kohë ambasador i Italisë në Pekin, Elisabetta do të vizitojë kryeqytete të rëndësishme të botës. Karriera diplomatike e ambasadorit do ta çonte nga një qytet në tjetrin. Ishin vite intensive për diplomacinë italiane dhe ajo, me një finesë të shkëlqyer, përballoi ngjarjet në sallonet më të rëndësishme të historisë, duke grumbulluar një material të çmuar. Falë kulturës, inteligjencës, humorit, elegancës dhe angazhimit të saj, luajti rolin zyrtar në marrëdhëniet e ngatërruara diplomatike të kohës. Ashtu siç thotë Elisabetta në këto kujtime: “... ishte ulur pranë tyre, në ato ditë të stuhishme për botën”. Për gati shtatëmbëdhjetë vjet Cerruti u gjend kudo ku i shoqi shërbeu si ambasador: Kinë, vendi i varfërisë dhe i privilegjeve të mëdha, i bukurive dhe zakoneve të çuditshme; Rusi, ku Stalini, i padukshëm, por i gjithëpranishëm dhe dirigjent i dyshimeve, ia kish dalë t’ia bënte jetën ferr jo vetëm popullit të vet, por edhe diplomatëve të huaj; Rio, vendi i dëfrimeve e festave; Paris e Romë, dhe... Berlin, ku ajo qe dëshmitare e hipjes në fuqi të Hitlerit, e territ, linçimit dhe rrënimit shoqëror e kulturor që mbuloi vendin.

Në kontakt të ngushtë me të gjithë hierarkinë naziste, ajo ka sjellë portrete të paharrueshme të hierarkëve më të lartë të nazizmit, por edhe të personaliteteve letrare, shkencore e kulturore të kohës. Falë penës së shkathtë të autores - një libër plot ngjarje, situata e dialogë realë apo tablo tejet interesante e të vërteta - lexuesi do të ketë mundësi të njohë shumë njerëz të pushtetshëm të kohës, si Hitleri, Himleri, Stalini e Musolini, si dhe bashkëpunëtorët e tyre më të afërt.

Në jetën prej artisteje ishte gjithnjë në shoqërinë e dramaturgëve të mëdhenj - Sofokliu, Shekspiri, Ibseni, Molieri, Duma, Hauptman e të tjerë - të cilët, në fakt, i braktisi për hir të realitetit, një braktisje kjo e dhimbshme. Megjithatë kurrë nuk e la skenën. Perdja e karrierës së saj dramatike u mbyll, vërtet, por ajo u ngrit sërish: skena e jetës i dha një rol më të rëndësishëm nga ata që kishte pasur në teatër; tashmë ishte grua ambasadori.

Jeta Hamzallari

Filozofi për veten Çfarë është e vërteta? Nga e di unë, se kush jam unë? Përse duhet të jem i mirë?

Libra mbi filozofinë ka shumë. Por libri i Richard David Precht: “Kush jam unë? Dhe nëse po, sa shumë?” është krejt i ndryshëm nga librat e tjerë prezantues të filozofisë.

Askush më parë nuk ka mundur ta orientojë lexuesin drejt çështjeve të mëdha filozofike, plot dije të pasura, kompetencë dhe njëkohësisht në mënyrë kaq tërheqëse dhe elegante. Një rrugëtim i pakrahasueshëm në tërësinë e parrokshme të dijeve tona mbi

njerëzimin. Duke e nisur me hulumtimin e trurit për të ecur më tej me psikologjinë dhe filozofinë, Precht na përcjell në këtë rrugëtim njohuritë më të fundit në këto fusha. Si një mozaik përçohet kështu hap pas hapi një figurë e mahnitshme, pikërisht ajo që shkencat e ndryshme kanë krijuar sot mbi njeriun. Një rrugëtim zbulues drejt vetvetes: i zgjuar, plot humor dhe zbavitës! Libri i Precht-it bën një prezantim të gjerë të fushave nga më të ndryshmet dhe është një ndihmë orientuese e pashembullt në tërësinë e parrokshme të dijes sonë njerëzore: një ftesë për të reflektuar këndshëm, si në një lojë - mbi aventurën jetë dhe mundësitë e saj!

Poezia e Visar Zhitit është poezi e dhimbjes, poezi e dashurisë për njeriun, poezi e dritës ndoshta për të kompensuar vitet e kaluara ne ferrin e burgut komunist, është poezi e lirisë së ëndërruar dhe e zhgënjimeve prej lirisë gjithashtu. Në poezinë “Ardhja e Pegasit në Qelinë time” një nga poezitë e para të burgut të botuara në librin e parë “Kujtesa e ajrit”, 1993, poeti shkruan: “Afër frëngjisë/ Nëpër barin e pakët- patkonj/ Kulloste një kalë/ Si dikur/ Si në ëndërr/ Trupi i tij i bukur/ Muzg i larë me shi dhe hënë/ Ç’e mirë të solli kështu/ Mos je ti Pegasi?!”

Pak a shumë në të gjitha poezitë e burgut jepet kështu magjia e lirisë e parë pas hekurave, aty ku çdo gjë merr më shumë kuptim. Çdo kafshë, çdo gjallesë, frut, pemë, që shihet prej aty është e afërt, e dashur. Poeti i burgosur e ndjen si gjallon jeta jashtë hekurave të qelisë së tij, i gëzohet lirisë së këtyre qenieve të gjalla dhe do ta ndajë këtë liri me to. Në një vend ku nuk e gjen lirinë në shoqërinë njerëzore, poeti përpiqet ta gjejë atë në natyrën e egër.

Dritarja e burgut është qielli, është syri për të parë botën e jashtme, për ta kundruar, për ta ëndërruar, për t’i mbijetuar atij ferri ku humbën jetën mijëra njerëz. Një aspekt tjetër i poezive të burgut janë imazhet dhe portretet e jetës së të burgosurve brenda në burg, në kamp, në qeli, në galeritë e nëndheshme të minierave ku punonin të burgosurit në kushte të tmerrshme, në mensën e burgut, në banjot e burgut, etj. Poeti tregon jetën e këtyre njerëzve në fund të honit ku i kishte gremisur fati dhe ku nuk i mban gjallë thjesht supa e burgut por mbi të gjitha dinjiteti njerëzor dhe ëndrrat që s’mund të prangosen. Visar Zhiti shkruan se “I burgosuri/ gjithmonë ndodhet pas një dere të mbyllur”. Po, kështu përfytyrohet ai në çdo regjim. Edhe nëse i ka kushtet normale të ushqyerjes dhe fjetjes, liria e munguar është një gjë që s’mund të zëvendësohet dhe ai gjithnjë është para një dere të mbyllur, para një muri të lartë që ia zë gjithë pamjen. Poeti di të përdorë bukur figurën e antitezës duke ia kundërvënë robërisë, lirinë, shtypjes, flatrat e ëndrrave, materies, shpirtin.

Për pyetjet apo diskutimet që mund të bëhen nëse poezitë e burgut, të paktën 100, janë shkruar në burg apo më pas, unë s’do t’i kushtoja ndonjë rëndësi të veçantë. Në këtë poezi është kujtesa e atdheut në burgjet e diktaturës komuniste, më të egrës që ka njohur populli shqiptar në të gjithë historinë e tij, janë imazhet, përsiatjet e një poeti që u dënua për poezi, vuajti ferrin e burgut dhe kampeve të atij regjimi dhe ia arriti të dilte i gjallë dhe të na sillte këto dëshmi tronditëse. Kujtim Morina

Idi, essi,uni

Lakenjtë apo Psikologjia e nënshtrimit Ylli Pango

Imazhi i Shqipërisë dhe shqiptarëve pas viteve ’90 dhe si lidhet ai me përshtypjet e të huajve për ne para hapjes. Reputacioni i shqiptarit të keq. Psikologu, prof. dr. Ylli Pango, në një rubrikë të përjavshme për MAPO W do të trajtojë probleme të ngjashme sociologjike e filozofike, si një lloj ure mes realitetit dhe interpretimit të tij.

Pikëpamje profil Economicus Ideologji esse

Çdo të shtunë / dielë www.mapo.al

profil

Bashar al-Assad

Lideri aksidental në konflikt me botën

Modeli anglo-sakson i rritjes ekonomike: a duhet të jetë më i preferuari?

31 ide për zhvillimin, në një kohë kur Shqipëria ballafaqohet si me shenjat e krizës ashtu dhe me potencialin e kalimit nga vend në zhvillim në vend të zhvilluar, do të jetë një agorë e re në MAPO Weekend. Akademiku dhe ekonomisti Adrian Civici do të sjellë një analizë dhe interpretim të asaj që ka ndodhur, po ndodh dhe pritet të ndodhë. Për t’i dhënë shpjegim sloganit tashmë të famshëm të presidentit amerikan Klinton: It’s the economy, stupid!

Megjithëse mund të duken si debate e trajtime me natyrë intelektuale apo profesionale për një rreth të ngushtë specialistësh të ekonomisë, problemet e zgjedhjes dhe përcaktimit të një modeli të caktuar rritjeje ekonomike dhe zhvillimi janë thelbësore për politikat ekonomiko-financiare dhe sociale të çdo vendi. Platformat elektorale, programet qeverisëse, politikat e rritjes dhe zhvillimit, filozofia e punës së institucioneve kryesore dhe kapitalit financiar apo njerëzor e marrin “frymëzimin” dhe shtytjen kryesore në modele të konsoliduara teorikisht e historikisht apo duke iu referuar shteteve të ndryshme të zhvilluara që me eksperiencën dhe rezultatet e tyre kanë materializuar modele eficente. Por, megjithëse në

Faqe 25

Shqipëri, simbioza “model teorik rritje – programe e politika konkrete ekonomike” është akoma e dobët, përsëri mund të konstatohet se në mjedisin profesional, politik apo mediatik ka mjaft sinjale pozitive për të futur logjikën e kësaj simbioze në strukturimin e paketave të politikave ekonomike, financiare apo sociale të pesë apo dhjetë viteve në vazhdim. Në debatet dhe analizat tona duhet të gjejnë vend elemente konceptuale e përmbajtësore që i japin një profil dhe karakteristika specifike modelit të rritjes ekonomike, të tilla si “produktiviteti i punës dhe lidhjet e tij me akumulimin e kapitalit fizik e human”, “raportet ndërmjet PBB/frymë dhe rritjes së popullsisë”, “raportet ndërmjet PBB dhe hapjes së vendeve të reja të...

26

E shtunë-diel, 07-08 shtator 2013

www.mapo.al

Dilema zhvillimi

28

31 ide për zhvillimin, në një kohë kur Shqipëria ballafaqohet si me shenjat e krizës ashtu dhe me potencialin e kalimit nga vend në zhvillim në vend të zhvilluar, do të jetë një agorë e re në MAPO Weekend. Akademiku dhe ekonomisti Adrian Civici do të sjellë një analizë dhe interpretim të asaj që ka ndodhur, po ndodh dhe pritet të ndodhë. Për t’i dhënë shpjegim sloganit tashmë të famshëm të presidentit amerikan Klinton: It’s the economy, stupid!

Modeli anglo-sakson i rritjes ekonomike: a duhet të jetë më i preferuari?

M

egjithëse mund të duken si debate e trajtime me natyrë intelektuale apo profesionale për një rreth të ngushtë specialistësh të ekonomisë, problemet e zgjedhjes dhe përcaktimit të një modeli të caktuar rritjeje ekonomike dhe zhvillimi janë thelbësore për politikat ekonomiko-financiare dhe sociale të çdo vendi. Platformat elektorale, programet qeverisëse, politikat e rritjes dhe zhvillimit, filozofia e punës së institucioneve kryesore dhe kapitalit financiar apo njerëzor e marrin “frymëzimin” dhe shtytjen kryesore në modele të konsoliduara teorikisht e historikisht apo duke iu referuar shteteve të ndryshme të zhvilluara që me eksperiencën dhe rezultatet e tyre kanë materializuar modele eficente.

Por, megjithëse në Shqipëri, simbioza “model teorik rritje – programe e politika konkrete ekonomike” është akoma e dobët, përsëri mund të konstatohet se në mjedisin profesional, politik apo mediatik ka mjaft sinjale pozitive për të futur logjikën e kësaj simbioze në strukturimin e paketave të politikave ekonomike, financiare apo sociale të pesë apo dhjetë viteve në vazhdim. Në debatet dhe analizat tona duhet të gjejnë vend elemente konceptuale e përmbajtësore që i japin një profil dhe karakteristika specifike modelit të rritjes ekonomike, të tilla si “produktiviteti i punës dhe lidhjet e tij me akumulimin e kapitalit fizik e human”, “raportet ndërmjet PBB/frymë dhe rritjes së popullsisë”, “raportet ndërmjet PBB dhe hapjes së vendeve të reja të punës”, “roli dhe efektet konkrete të progresit teknik dhe inovacioneve në cilësinë e rritjes ekonomike”, “ndikimi i monopoleve dhe klientelizmit në PBB”, “faktorët endogjenë dhe ekzogjenë të rritjes”, etj.

Në këtë kuadër, është me interes të trajtohen disa nga debatet dhe pikëpyetjet më të mëdha në shkallë ndërkombëtare të kohëve të fundit : cili është modeli më i mirë i rritjes ekonomike ?..a ka vërtet një të tillë që të jetë unik dhe i pranuar nga të gjithë?...modeli i rritjes ekonomike, është i lidhur me periudhën që analizohet, me specifikat e cdo vendi, apo me situatën ekonomike në përgjithësi? Dhe natyrisht, të përpiqemi të zgjedhim e të aplikojmë disa nga elementët bazë të tij në strukturimin e politikave tona të rritjes dhe zhvillimit, aq më tepër që jemi intensivisht në rrugën e kërkimit dhe gjetjes së një modeli të ri rritjeje ekonomike, që të gjithë duket se po i vëmë të njëjtin emër : “modeli post-tranzicion i rritjes ekonomike”.

Kapitalizmi përballë kapitalizmit: kë të zgjedhim?

Në librin e tij të shndërruar tashmë në një vepër klasike, “Kapitalizmi kundër kapitalizmit”, Michel Albert krahason modelin kapitalist neoamerikan të kristalizuar nga revolucioni konser-

vator i Ronald Reagan-it, bazuar në suksesin individual dhe fitimin e menjëhershëm, me modelin gjerman që favorizon suksesin kolektiv dhe fitimin e qëndrueshëm afat-gjatë. Por, megjithë argumentet pozitivë të autorit për modelin gjerman, në fakt, është modeli neo-amerikan që si pasojë e globalizimit të shpejtë të tregjeve dhe ideologjisë neoliberale, u imponua e u përkrah si model referues nga shumë vende e qeveri të botës, sidomos nga vendet në zhvillim në përpjekjet e tyre për t’u adaptuar sa më mirë me fenomenin e globalizimit. Dhe meqenëse ky model dominonte sidomos ekonomitë anglo-saksone (SHBA, Angli, Australi, Irlandë, Zelandë e Re), ai u quajt “modeli anglosakson”, “kapitalizmi i ri”, apo dhe “kapitalizmi aksioner”. SHBA mbeten si simboli kryesor i aplikimit të këtij modeli.

Tashmë, ky model evokohet në mënyre konstante nga të gjitha kategoritë e “think tanks” liberale për të kritikuar vizionin dhe modelin alternativ të tij, orientimet socio-ekonomike të mjaft vendeve e qeverive që përpiqen për një vizion më “ndërhyrës apo social-demokrat” në programet dhe politikat e tyre. Ky model ka qenë ëndrra e shumicës së vendeve të Europës qendrore e lindore post-komuniste, është gjithashtu dhe aspirata kryesore e ekonomive në mjaft vende të Amerikës latine, Azi e Afrikë. Kjo “ndeshje” ka bërë që shumë ekspertë ekonomistë apo të modeleve të rritjes të përpiqen ta analizojnë thellësisht modelin anglo-sakson si në mënyrën e funksionimit dhe rezultatet e tij, ashtu dhe në cilësimin e tij si “recetë” e padiskutueshme. Aq më tepër, që në këto momente kur kriza financiare globale është nën kontroll dhe ka filluar periudha e rigjallërimit ekonomik e financiar, kjo “recetë” e anatemuar jo pak gjatë viteve 2008-2012, si “modeli që shkaktoi krizën”, në fakt ka filluar përsëri të serviret si rruga e vetme e shpëtimit për vendet europiane, vendet e BRICS ose ekonomitë emergjente si Brazili, Rusia, India, Kina, Afrika e Jugut, si për ato në zhvillim apo të varfra.

Dy dekada mbas dilemës së Michel Albert-it, pyetja shtrohet : a është në fakt modeli anglo-sakson më efektivi dhe më konkurruesi sot në botë? Sipas ekonomistëve neoliberalëve “ndërhyrja shtetërore e lidhur me një shkallë të lartë fiskaliteti e çon në ulje nivelin e konkurrueshmërisë dhe rritjen ekonomike të çdo vendi….dhe për pasojë në uljen e mirëqenies kolektive e cila do të jetë më e lartë në qoftë se i jepet liri totale forcave të tregut”. Sipas kësaj logjike, vetëm niveli i ulët i fiskalitetit dhe liria pothuajse absolute e tregut duhet t’i kishte bërë ekonomitë anglo-saksone, ekonomitë më kompetitive të planetit, dhe shumë sfiduese në raport me ekonomitë apo shtetet që vazhdojnë ta prefer-

Presidenti i UET, Prof. Dr. ADRIAN CIVICI

Gjatë vitit 2013, debatet po përqendrohen rreth tri modeleve që “ndeshen” ndërmjet tyre se cili është më efektivi: “modeli gjerman” që privilegjon rigorozitetin buxhetor; “modeli anglo-italian” që e pranon rigorozitetin buxhetor dhe shlyerjen e borxheve, por që fokusohet më shumë tek reformat strukturore dhe derregullimi i tregut, sidomos atij të punës; “modeli amerikanofrancez” që privilegjon nxitjen e rritjes ekonomike nëpërmjet investimeve masive në energji, teknologjitë e reja, mjedis dhe industri.

ojnë ndërhyrjen shtetërore dhe një prezencë më të madhe të shtetit në ekonomi. Dhe mënyra më e mirë për të thënë se kur një vend është më kompetitiv se një tjetër, janë treguesit që krahasojnë nivelin e kompetivitetit të vendeve të veçanta apo grupe vendesh me filozofi të njëjta në fushën e politikave ekonomike e financiare.

Në raportin e fundit “Global Competitiveness Report 2012-2013” të përgatitur nga Forumi Ekonomik Botëror, (World Economic Forum), analizohet dhe matet pikërisht niveli i shkallës së kompetivitetit të vendeve të botës. Duke u bazuar në tre indekse specifike si: shkalla e përmirësimeve teknologjike, cilësia e institucioneve publike dhe mjedisi makroekonomik, WEF i klasifikon ekonomitë e vendeve të ndryshme sipas nivelit të konkurrueshmërisë së tyre. Dhe rezultatet nuk përputhen tërësisht me teorinë dhe pretendimet neoliberale. Ekonomitë më konkurruese të botës janë: 1. Zvicra, 2. Singapor, 3. Finlanda, 4. Suedia.

5. Holanda, 6. Gjermania, 7. SHBA, 8. Britania e Madhe, 9. Tajvani, 10. Japonia. Pra, pesë nga dhjetë ekonomitë më kompetitive të botës (duke përjashtuar Singaporin për karakteristikat specifike të tij) janë ekonomi që karakterizohen nga një nivel i konsiderueshëm ndërhyrjeje shtetërore në ekonomi dhe ngarkesë të lartë fiskale. Vetëm SHBA dhe Britania e Madhe kanë mundur të hyjnë në dhjetëshen e parë, ndërkohë që ekonomitë e tjera “të modelit anglo-sakson” gjenden më poshtë në klasifikim: Kanadaja e 14-ta, Australia e 20-ta, , Zelanda e Re e 23-ta dhe Irlanda e 27-ta. Shqipëria renditet e 89-ta në listën prej 140 vendesh të analizuara, ndërkohë që vendet e rajonit të Europës juglindore renditen si më poshtë : Bullgaria e 62ta, Mali i Zi i 72-ti, Rumania e 78-ta, Maqedonia e 80-ta, Kroacia e 81-ta, Bosnje-Hercegovina e 88-

E shtunë-diel, 07-08 shtator 2013

ta, Serbia e 95-ta, Greqia e 96-ta,etj.

Niveli i konkurrueshmërisë përballë nivelit të jetesës Por niveli i kompetivitetit të një vendi duhet parë i lidhur ngushtë dhe me efektet e tij sociale, në sensin se sa rritja ekonomike e prodhuar si pasojë e nivelit të lartë të kompetivitetit përkthehet në rritje të nivelit të jetesës së popullsisë, në progres social të gjërë dhe eliminim të varfërisë në të gjitha kontekstet e saj. Gjykuar nën këtë këndvështrim, modeli anglo-sakson rezulton të mos jetë përpara në raport me vendet me tendencë social-demokrate. Kështu, sipas indikatorit të “varfërisë humane” për vendet e OCDE-së (34 vendet më të zhvilluara të botës), pesë vendet me nivelin më të ulët të varfërisë relative, për shumë vite rresht vazhdojnë të jenë : Suedia, Norvegjia, Finlanda, Holanda dhe Danimarka, ndërkohë që poshtë tyre renditen: Australia, Anglia, Irlanda dhe SHBA. Sipas eksperteve të WEF që hartojnë këto lloj raportesh e realizojnë analizat e treguesve socialë, “rritja e fortë e ekonomive anglo-saksone ka kontribuar pak në progresin social dhe eliminimin e varfërisë relative në këto vende”, ndërkohë që në vendet e “modelit gjermano-skandinav” ka ndodhur tendenca e kundërt.

Në këndvështrimin e konkurrueshmërisë ekonomike është e vështirë të pretendosh “pa asnjë diskutim” se modeli anglo-sakson është më performanti. Në të kundërtën, duket se modeli social-demokrat i rritjes ekonomike i ndjekur dhe aplikuar nga vendet Gjermania, Holanda, Austria, vendet skandinave,etj., i karakterizuar nga një ndërhyrje e dukshme shtetërore në ekonomi dhe një nivel relativisht të lartë fiskaliteti, rezulton më efektiv në aspektin ekonomik, dhe veçanërisht në efektet pozitive sociale të tij.

Kritikët e neoliberalizmit evidentojnë katër elementë të diskutueshëm të tij, duke vënë kështu në dyshim supremacinë absolute të tij: (i) ekonomitë anglo-saksone nuk janë më performante se ekonomitë me theks social-demokrat me nivel të lartë fiskaliteti, dhe aq më pak, nuk rezultojnë superiore në sigurimin e një niveli të lartë jetese e progres social të ekuilibruar; (ii) ulja drastike e taksave e “tipit Reagan” apo “Thatcher” e rivendikuar vazhdimisht nga neoliberalet ka shkaktuar një shkallë më të lartë fitimi për një grup të reduktuar social, në vend që të kontribuonte në zvogëlimin e diferencave të të ardhurave dhe progresin e kohezionin social, sidomos të grupeve të marxhinalizuara e vulnerabël; (iii) rritja ekonomike e tipit anglo-sakson ka prodhuar dhe një rritje të pabarazisë sociale duke “dërguar” pjesën dërrmuese të efekteve të rritjes në grupe të vogla intere-

27

www.mapo.al

si që dominojnë politikën, ekonominë dhe financat; (iv) tendenca mbizotëruese por dhe frymëzuese për “maksimizimin e fitimit” në vend që të stimulonte formimin e kapitalit fiks dhe investimeve në favor të punësimit dhe produktivitetit, në fakt ka privilegjuar një fenomen pa precedent të “shkrirjeve-fuzionimeve” thjesht financiare duke ushqyer lindjen e pushteteve monopolistike dhe firmave super-gjigante që kontrollojnë ndjeshëm tregun dhe financat nacionale e ndërkombëtare.

Duke dashur ta bëjnë modelin anglo-sakson një model dominues për gjithë botën, partizanët e neoliberalizmit duket sikur harrojnë faktin, tashmë të provuar shumë herë në historinë ekonomike klasike e moderne, se “për të mobilizuar një popull të tërë mbrapa një modeli ekonomik, duhet që nga ky model të përfitojnë të gjitha shtresat e grupet sociale duke iu krijuar atyre një zhvillim të qëndrueshëm njerëzor e demokratik që korrespondon me vlerat tradicionale, gjeografike e historike të tyre”.

Akoma më problematike paraqitet tabloja, kur drejtues të ndryshëm shtetesh apo ekspertë të ekonomisë pjesët e modeleve të zhvillimit përpiqen t’i bashkojnë në mënyrë voluntariste duke dashur të “arnojnë” aspekte delikate të një modeli me politika apo programe të një modeli tjetër pa asnjë logjikë ekonomike e financiare duke prodhuar kështu “ modele hibride” me efekte negative afat-mesme e afat-gjata. Në thelb, çdo politikë ekonomike e një vendi duhet të mbështetet në baza solide përsa i përket filozofisë së çdo modeli ekonomik dhe natyrisht duhet të vlerësojë maksimalisht kapacitetet e saj humane, politike e institucionale për ta zbatuar këtë model, të para këto nën një optikë të gjerë historike e tradicionale. Çdo veprim që prodhohet nga entuziazmi teorik apo kopjim i provokuar nga “vezullimi” i suksesit të një vendi tjetër, nuk ka shanse të jetë i suksesshëm.

Dilemat e PBB si tregues unik i rritjes së qëndrueshme Tashmë duket si parashikim i sigurt se në vitin 2050, toka do të ketë 9 miliard banorë, nga rreth 7 miliard që ka aktualisht. Demografët japin sot një shifër impresionuese : çdo ditë planetit tonë i shtohen 200000 njerëz të rinj, shtesë absolute si diferencë ndërmjet vdekjeve dhe lindjeve të reja.

Mbi 70% e kësaj popullsie ka tendencë të jetojë në qytete e qendra të mëdha urbane, ndërkohë që aktualisht mbi 1 miliardë njerëz jetojnë në kushte urie dhe 2 miliard të tjerë ushqehen me vështirësi pasi disponojnë vetëm 2 USD të ardhura në ditë.

Sfida më e madhe përpara çdo vendi e rajoni është “garantimi i ushqimit”, “garantimi i energjisë”, “stabiliteti i punësimit, të ardhurave dhe shërbimeve sociale”, etj., dhe përgjigjet e pyetjeve: sa

është kapaciteti real dhe mundësia që të zgjidhen këto objektiva?...A është në gjendje modeli dominues ekonomik aktual t’i japë përgjigje pozitive sfidave të mësipërme? A ka zgjidhje alternative që kënaqin ndryshimet e zakoneve ushqimore, sidomos në vendet e varfra, në zhvillim e ato BRICS ku jeton më shumë se 80% e popullsisë së botës?

A e ruajmë dot raportin dhe ekuilibrin ndërmjet domosdoshmërisë së prodhimit masiv, qëndrueshmërisë mjedisore e disponibilitetit të lëndëve të para?

Në morinë e debateve për këtë sfidë spikasin dy qëndrime e këndvështrime, në dukje të kundërta, por që në thelb korrelojnë në një pikë : garantimi i ushqimeve, mënyra e të ushqyerit dhe stabiliteti e mirëqenia sociale sintetizojnë në vetvete ekonominë, financat, mjekësinë, shëndetin, sociologjinë, ambientin, politikën, kulturën, edukimin,etj. Sipas Peter A.Victor (York University of Toronto), që është një nga ekspertët e njohur në botë për efektin e modeleve të zhvillimit ekonomik në rritjen ekonomike dhe mirëqenien, “paradigma klasike e zhvillimit ekonomik bazuar vetëm në madhësinë e PBB nuk është më e vlefshme”.

Sipas tij “fokusimi vetëm dhe ekskluzivisht te rritja ekonomike i ka sjellë mjaft të mira njerëzimit, por në 20-30 vitet e fundit ka krijuar dhe shumë pabarazi sociale, nuk ka zgjidhur problemin e varfërisë, ka ndikuar në destabilizimin e g jithë sistemit ekonomik botëror, ashtu siç dëshmon dhe kriza globale aktuale”.

P.Victor me teorinë e tij origjinale të “mosrritjes ekonomike”, në librin me titullin domethënës “Managing without growth. Slower by desing, not disaster”, konteston prioritetin e vendeve të pasura që e konsiderojnë rritjen ekonomike dhe PBB si objektivin unik të politikave ekonomike e financiare. Sipas tij, “rritja e PBB nuk korrespondon detyrimisht me rritjen e kënaqësisë dhe mirëqenies së popullsisë, as me cilësinë e shëndetit publik dhe edukimit”. Kur jemi më të pasur nuk është e thënë se jetojmë detyrimisht më mirë nëse nuk bëjmë politikat e duhura të “cilësisë së jetës”. Në këtë kuadër, “Barilla Center for Food and Nutrition” ka krijuar së fundi një indeks për raportet ndërmjet rritjes ekonomike dhe “përkthimit të saj në mirëqenie” (BCFN Index), i cili mban parasysh 41 indikatorë të grupuar në 7 kategori: mirëqenia psikofizike ose shëndetësore, stili i jetës, mirëqenia materiale, ambientale, edukative, sociale, institucionale e politike. Këto kategori grupohen më tej në 3 kolona të mëdha : “Stili i jetës(Lifestyle)”,

Duke dashur ta bëjnë modelin anglo-sakson një model dominues për gjithë botën, partizanët e neoliberalizmit duket sikur harrojnë faktin, se “për të mobilizuar një popull të tërë mbrapa një modeli ekonomik, duhet që nga ky model të përfitojnë të gjitha shtresat e grupet sociale duke iu krijuar atyre një zhvillim të qëndrueshëm njerëzor e demokratik që korrespondon me vlerat tradicionale, gjeografike e historike të tyre”

“Shëndeti dhe stabiliteti fizik e mendor (Wealth and Sustainability)” dhe “Qëndrueshmëria në punë, në pagë dhe përfitime sociale (Social and Interpersonal”. Po t’i krahasosh vendet e ndryshme të botës nga ky këndvështrim, shumë prej atyre që rezultojnë me PBB/frymë më të lartë, në fakt rreshtohen në kategoritë e poshtme të klasifikimit. Në vendet e para sipas BNCF Index edhe për vitin 2013 vazhdojnë të jenë vendet skandinave me në krye Suedinë dhe Danimarkën, të ndjekura nga Anglia, Franca, SHBA, Japonia dhe Gjermania.

Ekuilibri i vështirë i “ecjes në tel” dhe dilemat e shtetit inteligjent Qëndrim të kundërt për “metodën por jo për rezultatin” duket se ka ekonomisti Aghion Waggoner i universitetit të Harvardit që nënvizon se “ në periudha krizash dhe sfidash për ushqimin dhe garantimin e jetesës normale për 9 miliard banorë, nuk është normale të flitet për mos-rritje ekonomike”. Sipas Howit & Waggoner që janë dhe autorë të “paradigmës së re shumpeteriane”, duke u bazuar në teorinë e rritjes dhe rolit të inovacionit në zhvillimet ekonomike, “të flasësh sot për zvogëlimin e rritjes ekonomike është e gabuar dhe jo-produktive”. Sipas kësaj paradigme, është e vërtetë ajo që ka konstatuar Shumpeteri se konkurrenca i kufizon efektet pozitive post-inovative në shumicën e degëve të industrisë apo shërbimeve, por ajo zvogëlon akoma më shumë të ardhurat nga industritë jo inovative. Në këtë kuptim, kërkim-zhvillimi, inovacioni dhe teknologjitë e reja janë mekanizmi i vetëm aktual që garantojnë rritjen e qëndrueshme dhe mund ta qetësojnë njerëzimin për sfidën e ushqimit, energjisë apo zhdukjen e varfërisë dhe diferencave të mëdha sociale që e mundojnë sot.

Pjesa më interesante në këtë teori ekonomike është qëndrimi në një linjë arsyetimi të cilësuar si “ekuilibri i vështirë i ecjes në tel”: nuk pranohet linja keynesianiste që si objektiv kryesor ka mbështetjen e rritjes ekonomike nëpërmjet ndërhyrjes masive publike; por nuk pranohet as linja neoklasike dominuese sipas së cilës zhvillimi ekonomik garantohet nga tregu dhe në kushtet e krizës aktuale duhet me çdo kusht të reduktohet niveli i borxheve sovrane, të reduktohen deficitet buxhetore dhe përgjithësisht të sundojnë politikat e rigorozitetit monetar e financiar. Gjatë vitit 2013, debatet po përqendrohen rreth tre modeleve që “ndeshen” ndërmjet tyre se cili është më efektivi : “modeli gjerman” që privilegjon rigorozitetin buxhetor (shlyej borxhet, ekuilibro financat publike, kryej reforma strukturore që rrisin kompetivitetin e ekonomisë); “modeli anglo-italian” që e pranon rigorozitetin buxhetor dhe shlyerjen e borxheve, por që fokusohet më shumë tek reformat strukturore dhe derregullimi i tregut, sidomos atij të punës; “modeli amerikano-francez” që privilegjon nxitjen e rritjes ekonomike nëpërmjet investimeve masive në energji, teknologjitë e reja, mjedis dhe industri.

Howit & Waggoner propozojnë “një rrugë tjetër” : aplikimin e politikave fiskale anti-ciklike, dmth politika që e rrisin deficitit publik dhe borxhin gjatë krizave dhe recesionit, dhe e zvogëlojnë atë gjatë fazave pozitive ekonomike, që ulin taksat dhe tatimet në periudhat e vështira që kanë nevojë për mbështetje sociale e fuqizim të biznesit, dhe i ngrenë ato në periudhat kur gjithçka shkon mirë.

Për këtë kërkohet “një shtet apo qeveri inteligjente” që ndërhyn në sektorët strategjikë dhe cilësinë e kapitalit human me politika industriale inteligjente që i krijojnë kushte biznesit të këtyre sektorëve të prodhojë shumë duke qenë njëkohësisht edhe konkurrues. Mjaft vende të botës janë përfshirë tashmë në adoptimin e filozofisë së “Smart State”.

Ky shtet inteligjent është përgjigjja më e garantuar për një “BCFN Index” sa më të lartë e të ekuilibruar, është ndoshta dhe rekomandimi më i mirë për shumë vende në zhvillim që kanë objektiv shndërrimin e tyre në vende të zhvilluara.

28

e shtunë-e diel, 07-08 shtator 2013

www.mapo.al

e diel

30 lekë

30 lekë

30 lekë

30 lekë

30 lekë

PLUS

30 lekë

30 lekë

çdo ditë gazeta ‘MAPO’ çdo muaj revistat ‘MAPO’ dhe ‘MADAME MAPO’

E përmuajshme

E përmuajshme

300 lekë

300 lekë

Agjencia e Abonimit të Shtypit (Arben Trenova): 04 223 52 05 • 068 20 47 825 Posta shqiptare: 04 237 5598 • 068 50 24 159 Agjencia e Abonimit Adrion: 04 224 0018 • 069 20 36 768 Agjencia e Abonimit, Durrës (Agim Memko): 0692372850

E shtunë-diel, 07-08 shtator 2013

29

www.mapo.al

Idi, essi,uni PSIKOLOGJIA SOCIALE SHQIPTARE

27

Imazhi i Shqipërisë dhe shqiptarëve pas viteve ’90 dhe si lidhet ai me përshtypjet e të huajve për ne para hapjes. Reputacioni i shqiptarit të keq. Psikologu, prof. dr. Ylli Pango, në një rubrikë të përjavshme për MAPO W do të trajtojë probleme të ngjashme sociologjike e filozofike, si një lloj ure mes realitetit dhe interpretimit të tij.

Lakenjtë apo Psikologjia e nënshtrimit Prof. Dr. Ylli Pango

G

jithmonë dikush komandon e dikush bindet e nënshtrohet. Kështu ka qenë deri më sot në marrëdhëniet midis njerëzve. Madje jo vetëm në raportet midis sovranëve dhe të shtypurve. Edhe në raportet më të thjeshta shoqërore, në grupet e vogla sociale midis tre apo katër shokëve, në marrëdhëniet dashurore: barazia absolute ka qenë e pamundur. Janë vetë diferencat fizike, intelektuale, të karakterit, të temperamentit etj., që e sjellin këtë fillimisht. Është ky faktori i parë, biologjik apo trashëgimtar, që sjell nënshtrimin. Por gjithmonë, përsëri për shkak të këtyre diferencave, dikush është më lart se një njeri, por njëkohësisht më poshtë se një tjetër. Raporti midis këtyre tendencave është i ndryshëm te njerëz të ndryshëm. Nga pesha që zë njëra apo tjetra, njeriu mund të jetë më tepër i tipit të nënshtruar apo i atij superior. Faktori i dytë, ai social, ka gjithashtu peshën e tij të madhe. Ndikimi i familjes (pushteti i parë prindëror), i shkollës, fesë, propagandës, i edukimit, mjedisit, shtetit (sidomos atij diktatorial), i sovranit apo i diktatorit. Këtu diferencat theksohen. Ndërtimi i shoqërisë është i tillë që një pjesë të mirë të njerëzve, madje edhe disa nga ata me predispozita të mira për t’u shquar, për të komanduar etj., t’i bëjë të nënshtruar. Liderët, sovranët, komanduesit janë gjithnjë një pakicë. Madje edhe midis tyre ka të nënshtruar në raport me të tjerët.

Sovranët e mbretërive të vogla, liderët e shteteve të vegjël, të dobët, të shteteve bij karshi atyre të shteteve mëmë, supershteteve, perandorive, ambasadorëve të tyre, zyrtarëve të lartë etj. Madje edhe malet e ulëta (gjithsesi male) e jo më majat e piramidave të sajuara nga rodi njerëzor, ndjehen të ulëta karshi maleve më të larta.

Ndërkohë shkaqet psikologjike, sociale, fizike, të këtyre raporteve njerëzore janë të thella dhe të komplikuara, si vetë personaliteti i njeriut, i shtresave, grupeve apo popujve të ndryshëm.

Lakenjtë apo nënshtrimi servil Ka njerëz krenarë, inteligjentë, të panënshtruar, që në një moment të caktuar, pas dështimesh të panumërta në jetë, injorimesh, mossuksesesh, i kanë bërë analizën vetes dhe kanë kuptuar se psikologjia e tyre, karakteri, papajtueshmëria me të keqen, e reflektuar kjo deri në fizionominë krenare, i ka dëmtuar. Kanë provuar qoftë edhe për një çast të vetëm (nga e keqja e madhe, për hir të fëmijëve, familjes, dëshirës për sukses më në fund etj.), të nënshtrohen, të bëhen lakenj dhe nuk ia kanë arritur. Atyre ose nuk iu kanë besuar, ose shpejt lakenjtë e sajuar kanë dalë te vetja dhe sërish janë shfaqur të vërtetë. Nënshtruesit, eprorët, sovranët, e ndjejnë gati organikisht lakeun e vërtetë. Nënshtruesit nuk ndjehen komodë me këtë kategori njerëzore. E ndjejnë që nuk është natyrale. E mënjanojnë. Kësaj kategorie i mungon, le ta quajmë, “lakeizmi natyror”. Nënshtrimi apo lakeizmi, sado e çuditshme të duket, është edhe ai një lloj “talenti”, prirje a aftësi e një lloji të veçantë për të jetuar asisoj. E lindur, por edhe e fituar dhe e përpunuar në marrëdhëniet me njerëzit. Duke filluar nga karakteri, intelekti e deri te mimika, pamja e jashtme e shprehur në aftësinë për t’u ngërdheshur, për të buzëqeshur përulësisht, për t’u lakuar. Përfytyroni një 60-vjeçar me fytyrë të zhubravitur pas vitesh jete karakterizuar nga ngërdheshjet, shpërvjeljet e mimikës, transformimet e përditshme të saj në funksion të servilizmit, buzëqeshjeve-ngërdheshje, nënshtrimit permanent ndaj cilitdo që kishte pushtet apo ndaj të cilit mund të kishte ndonjë interes apo përfitim. Kur vinte ora 9 e darkës, ky individ, zakonisht ulur në tryezat e restoranteve, përgjumej, nuk rezistonte dot më dhe flinte, madje me lugë në gojë. Muskujt e supertensionuar të fytyrës për orë të tëra rresht, kërkonin çlodhje. Kjo kishte qenë, në aspektin real, puna e tij kryesore e përditshme për pothuaj 50 vjet, nëse e nisim marrjen në konsideratë të jetës sociale, diku aty nga fëmijëria e hershme. Në një aspekt është diçka e ngjashme me superlodhjen muskulore të punëtorit të krahut, por ndërsa ky i fundit e ndjen këtë lodhje në muskuj të trupit, ekzemplari ynë e realizon dhe ndjen superlodhjen në muskujt tejet të ngarkuar të fytyrës. Natyrisht

lodhja vinte edhe si rrjedhojë e lakimeve të trupit, lëvizjeve fizike të shërbimeve të vogla më të fuqishmëve në kafene, përkuljeve të vazhdueshme, por të gjitha këto nuk ishin asgjë në raport me atë çka bënte fytyra. Ky personazh mjaft i njohur në qarqe publike kryeqytetase, e realizoi gjithë jetën e vet nëpërmjet lakueshmërisë ekstreme rrëshqanore. Pa asnjë aftësi të veçantë në asnjë fushë, që do ta bënte jetën e tij të fokusuar e personin specialist në një fushë të caktuar; ai nuk bëri asgjë të tillë. Ai arriti si rrallëkush, si fillim të merrte një diplomë në një fakultet mjaft të vështirë, ndonëse student i pozicionuar midis katrës e pesës. I paaftë të lexonte qoftë edhe një libër, njeriu në fjalë (i cili njihet pa ia përmendur fare emrin e madje as edhe ndonjë karakteristikë fizike), arriti nëpërmjet një aftësie të veçantë, do ta quaja hienike (homo hien-us), të mbijetonte, madje edhe duke arritur në sajë të depërtimeve rrëshqanore, disa herë të emërohej edhe drejtues, natyrisht i nivelit të mesëm. Kjo arriti t’i siguronte atij të ardhura të mbimjaftueshme për të jetuar më mirë se pjesa dërrmuese e popullsisë. Si vallë? Veç lidhjeve në momente të caktuara me njerëz të caktuar, nënshtrimi e shërbimet servilore, ndaj të cilëve e bënte të realizonte qëllimet e veta, për të arritur deri këtu ai zotëronte një aftësi të veçantë që lidhet me specien e përmendur më sipër. Ai arrinte të nuhaste në segmente të caktuara të jetës ekonomike e sociale, atë pjesë të kërmëzuar a të atrofizuar, e cila kishte ende mish të mjaftueshëm, që mund ta ushqente atë si përfaqësues tipik i llojit të vet, dhe ia arriti kësaj në mënyrë të shkëlqyer. Në një shoqëri ku vijimësisht kërmëzimi, ka kapur në mënyrë konsekutive pjesë të tëra të saj: dikur për shkak të sistemit politik e më vonë për shkak të tranzicionit. Kështu ai kapi kërmëzimn e ndërmarrjeve të tipit socialist dikur, më pas të institucioneve të fundit mbetur në trajtë gërmadhe nga ai sistem etj. Kohët e fundit ai kapi kërmëzimin e segmenteve të tëra të arsimit të lartë, atij universitar, dhe u ngul aty me shpejtësi me dhëmbët e mprehtë duke shkëputur ndofta copat e fundit në kalbje të presë së madhe, tashmë prej vitesh ushqim i grabitqarëve të mëdhenj të biznesit spekulativ, të mjaftueshme për jetesën e species së tij. Mes miqsh kam theksuar, se me akreditimin e tij atje, sistemi ynë i lartë arsimor (pa dyshim me përjashtime), tashmë prej vitesh në dekadencë, mori vulën e tij përfundimtare si sistemi më qesharak universitar botëror. Në asnjë universitet në botë, madje as në ishujt më të largët të Oqeanisë, nuk mund të gjendet pedagog me mesatare 5. U ndala më gjatë në këtë rast ekzemplar, për të vënë në dukje më qartë, se kjo aftësi superjetese (për të mos e ngatërruar me mbijetesën), e mishëruar tek individi në fjalë në formën e saj më të përkryer, shfaqet e tillë apo me variacione, në fusha e kategori njerëzore nga më të ndryshmet dhe përbën një element bazë të nënshtrimit a lakueshmërisë sociale shqiptare që në mjaft raste siguron mbijetesën, por që në rastet e saj më brilante sjell superjetesën në luks si ajo e individit në fjalë.

Kategoria e parë e lakeizmit apo nënshtrimit: oborrtarët në vendet e ish-kampit socialist, por edhe të sistemit të sotshëm tranzit, nëpunësit e lartë partiakë apo shtetërorë deri tek ata të majave më të larta të piramidës.

Hyrja në oborr dhe më tej mbijetesa në të, k ë rko j n ë g j it h m o n ë n ë n sht r i m i n , servilizmin, buzëqeshjen aprovuese për sovranin dhe pranimin e gjithçkaje që thotë ai, aftësinë e thurjes së ditirambeve, kryeunjtësinë, modestinë e shtirur ekstreme në kontaktet me të etj. Edhe ndërtimi i oborrit të lartë partiak dikur, dhe i atij shtetëror si kryestruktura grupore, u modeluan në trajtë oborresh të vegjël (struktura të vogla grupore) në ndërmarrje apo institucione, ku sekretari i partisë, shefi i kuadrit, drejtuesi dhe lakenjtë e

tjerë të administratës e bënin më të plotë dhe më të theksuar psikozën e nënshtrimit të punonjësit apo të intelektualit, nëpërmjet të pasurit në dorë të punës apo të pagës së tyre, të rezervave biografike në dosjet personale etj.

Po raporti i oborrtarëve me të tjerët? Mund të vihen re lehtë në ekranin e televizionit apo kudo në jetë, transformimet e menjëhershme të zërit, të buzëqeshjes, të grimasave të funksionarit të lartë në kalimin nga takimi me sovranin në kontaktet me njerëzit e thjeshtë, vartësit etj. Tonet e lehta lajkatare të shndërruara në hijet e rënda, ndjesia e futjes nën sqetullën e sovranit dhe menjëherë pas saj, ajo e marrjes nën sqetull të të tjerëve, më të vegjël se ai, nxënësi i bindur i mësimeve të mëdha dhe mësimdhënësi, çdo fjalë e të cilit mbahet shënim.

Dhe e gjitha kjo brenda të njëjtit njeri, njeriut oborrtar. Vini re me sado pak vëmendje: tipari kryesor i gjithë Ansamblit të ri qeveritar shtator 2013: kryeunjtësia: asnjeri syresh nuk mbahet mend të ketë patur as edhe shkëndijën më të vogël të kundërshtimit ndaj sovranit partiak.

Kategoria e dytë: nëpunësit e mesit të piramidës së shtetit totalitar, shefat dhe drejtorët, drejtuesit qendrorë (në diktaturë sidomos ata partiakë) apo të pushtetit lokal nëpër rrethe apo institucione etj. E njëjta dyfaqësi, veçse me një raport më shumë përveç atyre me sovranin e popullin: atë karshi oborrtarit të lartë. Shpesh herë këtu prepotenca, anë e pasme e medaljes së nënshtrimit të njerëzve me pushtet është më e shfaqur. Kontaktet me popullin janë më të shpeshta, më të drejtpërdrejta, hallet dhe problemet e tij më të mëdha, pra edhe më të bezdisshme për ta, e si rrjedhim edhe reagimet e kësaj kategorie të piramidës më të ashpra, më të dukshme, më frekuente.

Në këtë kategori hyjnë edhe “politikanët” karrieristë, njerëzit që nuk arrijnë të bëjnë hajër në fushat për të cilat kanë studiuar a kanë falsifikuar dokumentet e studimit, të paaftët e çdo fushe.

Etja për grada, lavdi,

ofiqe, mirëqenie i shtyn këta deri në shkallën më groteske, të paskrupullt, rrëshqanore të nënshtrimit. Këta bëhen edhe nënshtruesit më të tmerrshëm të së ardhmes në nivelin ku janë: për më të vegjlit, por ca më keq, në qoftë se arrijnë të bëhen drejtues. Mes tyre gjen raste të veçanta klounësh oborri që mbijetojnë si këpusha, pa bërë asgjë tërë jetën, vetëm në sajë të njohjes me sovranin apo me ndonjë oborrtar të lartë. Oborret gjithmonë kanë pasur klounët e tyre. Për klounët e dikurshëm mjaftonte jetesa pranë mbretit. Klounët e sistemeve totalitare, mburreshin me daljen në fotografi me një sovran apo zëvendës sovran, me një shëtitje të bërë me të para syve kureshtarë të ziliqarëve të mahnitur. Madje ata mburreshin edhe me njohjen me emër prej të mëdhenjve.

Ca më poshtë vinin shtresat e intelektualëve mediokër apo të pseudointelektualëve.

Mediokriteti i tyre është premisa e parë e nënshtrimit. Mediokri nuk mund të mos nënshtrohet. Së paku në fillimet e karrierës së tij.

(Të mëdhenjtë e artit, të shkencës, kulturës, në përgjithësi nuk nënshtrohen. Ata janë sovranë të fushës së tyre dhe mbretërojnë shpesh edhe të vetëm aty. Mjafton të kujtojmë Bethovenin, Frojdin, Ainshtainin etj., që ndonëse mjaft kohë, të pakuptuar, të sulmuar apo të braktisur nga bashkëkohësit, vazhdonin të panënshtruar të krijonin universin, mbretërinë e tyre të krijimit). Ndër intelektualët e kësaj kategorie, pa dyshim më të shquarit në vendet e ish-kampit komunist, ndofta për vetë specifikën e fushës së tyre, ishin shkrimtarët e artistët skematikë apo artistët e skemës, “arkitektët” e shpirtrave njerëzorë apo më saktë të lejfenizmit apo të përçudnimit të tyre, artistët e oborrit, retushuesit më të mirë të realitetit të sistemeve diktatoriale, autorët e veprave letrare, dramave (lexo: komedive), monumenteve e pikturave monumentale të sovranëve, lustruesit e bojaxhinjtë e realitetit. Sot kjo kategori vazhdon të mbijetojë në formën e lakenjve të medias, pronarëve të mediave të vëna në shërbim të njërit a tjetrit grupim politik a të individëve me pushtetin më të madh personal, në veçanti, të kryetarëve të partive a drejtuesve të qeverive. Ka ende syresh biografë, thurës ditirambesh, lustrues.

Një kategori tjetër është ajo e lakenjve nga populli. Në të vërtetë këta nuk përbëjnë shumicë. Pa personalitet, të prirur ndaj nënshtrimit, të etur për pakëz famë apo privilegje të vogla, qoftë edhe nëpërmjet njohjes me birin apo me të afërmin e një “të madhi”, me ndonjë shef a njeri me influencë, shfaqjeve të vazhdueshme përqark selive të partive të mëdha pushtetmbajtëse, ngjyerjes me pak shëllirë partiake të bukës së përditshme,..dje dhe sot, në çdo sistem.

Shpesh herë të zhgënjyer nga trajtimi përbuzës i oborrtarëve apo i farefisit të tyre, nga mosplotësimi i ndonjë nderi të vogël, apo jetik, por gjithsesi të nënshtruar, të butë, të bindur. Por gjithsesi të vetëmjaftuar edhe vetëm me njohjen me të mëdhenjtë a ca të tjerë pranë tyre, gjithmonë falës të dhunimeve a përdhunës së të mëdhenjve (duke mos patur ku të shkojnë tjetër), si e vetmja formë mbijetese a iluzioni i një grimë lavdie brenda lavdisë së madhe partiake së cilës mendojnë se i takojnë, shkëndijë e zbehtë në universin e tyre mediokritar.

Në të vërtetë për sovranët, duke dashur të japim sadopak indulgjencë, ashtu si për këdo që është fare lart, është tepër e vështirë të dallojnë poshtë relievin e fushave dhe kënetave, madje edhe relievin e majave e kodrave mjafton që ato të ndodhen poshtë tyre. Ngjet si me reliefin e parë nga avioni. Gjithçka rrafshohet. Kështu shkrihen në një rrafsh të aftë e të paaftë, të nënshtruar e krenarë, njerëz e jo njerëz. Shpesh këtu gabohet dhe lidershipi shpërblen ata që nuk e meritojnë, ata që dinë të zvarriten më mirë drejt majës, madje nganjëherë, varrmihësit e ardhshëm të pushteteve. Dhe i afrohen më shumë majës lakenjtë e talentuar, ata që dinë t’i shfaqen më pranë sovranit pa u ndjerë, mjeshtrat e nënshtrimit.

30

E shtunë-diel, 07-08 shtator 2013

Fjalëkryqi klasik 1

2

3

Qeni sulmoi “kryebashkiaken” 4

5

12 17

18

6 13

13

8

9

14

15

26

16

24

33

38

42

43

48

49

16

28

32

37

11

25

27

31

10

21

23

30

7

20

19

22

29

34

39

35

40

44

45

36

Fjalëkryqi klasik është një nga lojërat enigmatike më të përhapura në botë. Fjalëkryqet e para filluan të botoheshin që në shekullin e XVIII dhe vazhdon të jetë e preferuar edhe në ditët e sotme.

41 46

47

Koha e fillimit ____:____ Koha e mbarimit ____:____

50

51

52

Horizontalisht:

1. Zyra që merret me zbatimin e vendimeve të gjykatës civile. 9.

Lloj sporti. 12. Ekzistenca e qënieve të gjalla. 13. Lagështirë. 16.

Baba. 17. Dru i vendeve të ngrohta mesdhetare, me gjethe të gjera në trajtë zemre. 20. Rrëmbimi në mënyrë të paligjshme i pushtetit a i një të drejte duke përdorur dhunën ose dredhinë.

22. Bimë barishtore shumëvjeçare, me kërcell të hollë, me gjethe vezake, me lule të verdha. 24. Agjensi Martesash. 25. Grup i përbërë nga azoti dhe hidrogjeni. 26. Trupat Mbrojtëse. 27. Shtet në Afrikë. 29. Armë gjahu me një tytë. 32. Janë në fillim të gatimit.

33. Transporti Ndërkombëtar. 34. Kontroll i dijeve. 37. Qendroj.

38. Gorishti i kinemasë. 41. Fshat mes Tiranës e Elbasanit. 42.

Brune. 44. Mosmarrja pjesë në zgjedhje. 48. Përemër vetor. 49.

Objekt kulti. 50. Shtrim i dhomës me dërrasa. 51. Kosovrasti i kinemasë. 52. Ministria Arsimit. 53. Fuqi, ose...

53

1. Zog pule i rritur. 2. Shumë i ëmbël. 3. Muço i letërsisë shqipe.

4. Anton i pajtimit të gjaqeve në Kosovë, mbrapsht. 5. Simboli kimik i radiumit. 6. Njeri që nuk i do a i urren njerëzit e shoqërinë.

7. Kryetar i një manastiri të murgjve ortodoksë. 8. Përdoren për të shkruar. 9. Rritet në tokë. 10. Zotëron. 11. Dragoti, regjizor i njohur. 14. Shkronjë dyshe. 15. Notë muzikore. 18. I ka toga në mes. 19. Federata Uruguajane. 21. Bërja e veprimeve si të një tjetri. 23. Bicurri, këngëtar kosovar. 28. Përdoren për të pparë.

30. Lumë i vendit tonë. 31. Basinger e kinemasë amerikane. 32.

Shtet në Europë. 35. Ishull turistik spanjoll. 36. Mama, shkurt.

38. Kandërr e vogël sa bleta. 39. Universiteti Bujqësor. 40. Masë për sipërfaqen e tokës, që përdoret në Angli. 43. Organizatë terroriste. 45. Ekzistoj. 46. Në rregull. 47. Italia në tabelën elektronike.

8 9 8 3 7 5 3

8

6

2 4

9 7

6 7

9

9 2 2 5

7 6

3

3

8

9 4

7 5

1 4

“Kryebashkiakja” e një qyteti të vogël në Alaskë ndodhet e shtruar me plagë të shumta në spital, pasi u sulmua nga një qen. Bëhet fjalë për kryebashkiaken e qytezës Talkeetna të quajtur Stubbs, një mace 16-vjeçare ngjyrë të purpurt. Macja “u zgjodh” nga ata pak banorë si “kryebashkiake” 15 vite më parë dhe që prej asaj kohe mbante këtë post. Stubbs u sulmua nga një qen. Ajo është dërguar menjëherë te veterineri nga pronari për të marrë mjekimin përkatës. Talkeetna është një qytezë e vogël në skajet veriore të Alaskës e banuar nga disa qindra banorë, që refuzojnë të zgjedhin një kryebashkiak dhe si shenjë e kësaj, 15 vite më parë emëruan macen në krye të qytezës.

Horoskopi i ditës DASHI (20/III-20/IV)

DEMI (21/IV-20/V)

Dite jo shume e mire kjo e sotmja për te gjithë ata qe janë ne një lidhje. Do debatoni ashpër me partnerin tuaj sidomos për tema shume delikate qe kane mbetur pezull nga e kaluara. Beqaret nga ana tjetër do kenë mundësi reale për te krijuar një lidhje serioze. Ne planin financiar duhet te shmangni transaksionet shume te mëdha dhe te nxituara.

Jeta juaj ne çift do jete e bukur dhe mjaft harmonike gjate kësaj dite. Do bashkëpunoni gjithë kohës me atë qe keni ne krah dhe do dashuroheni ashtu si e ndjeni. Beqaret do kenë një dite premtuese edhe pse nuk mund te fillojnë menjëherë një lidhje. Me financat duhet te vazhdoni te tregoheni te matur dhe largpamës. Mos mendoni vetëm për kënaqësitë e momentin.

BINJAKET (21/V-20/VI)

GAFORRE (21/VI-22/VII)

Mos bëni asgjë sipas mendjes suaj gjate kësaj dite, por për gjithçka flisni me pare me personin qe keni ne krah. Ne këtë mënyrë do shmangni edhe mosmarrëveshjet e shumta. Beqaret do gjenden përballë dilemave te mëdha dhe do iu duhet kohe për t’u menduar. Konfigurimi i yjeve do jete pozitiv për sektorin e financave. Situata do filloje te stabilizohet ndjeshëm.

Nuk do jeni shume besnike ndaj partnerit tuaj sot dhe do tërhiqeni mjaft nga personat simpatike. Kujdes sepse bukuria është kalimtare, ndërsa shpirti i njeriut është ai qe nuk ndryshon kurrë. Beqaret do joshin pa mbarim dhe ka gjasa te gjejnë një peron interesant. Ne planin financiar mos prisni përmirësime te mëdha ndërkohë qe keni bere gabime te pafalshme me

Vertikalisht:

Sudoku | nivel mesatar

5 4

4

7

9 4

1

2

6

9 3

Plotësoni vendet bosh në mënyrë që çdo rresht e kolonë të ketë numrat nga 1-9.

Koha e fillimit _____:____

8 6

Koha e mbarimit ____:____

Numërkryq

LUANI (23/VII-22/VIII)

Çdo gjë do ece me se miri sot ndërmjet jush dhe atij qe keni ne krah. Do flisni lirshëm për gjithçka, madje do thurni edhe plane për te ardhmen. Beqaret do vazhdojnë te jene ne kërkim te shpirtit binjak dhe nuk do ndalen për asnjë moment. Financat do kenë disa tronditje te vogla. Nuk ka ardhur ende koha te kryeni shpenzime marramendëse.

PESHORJA (23/IX-22/X)

1 3 0 4 5

Gjeni figurën duke bashkuar pikat

Lidhja juaj ne çift do thellohet edhe me tepër gjate kësaj dite. Do bini ne një mendje për një vendim qe iu duhet te merrni dhe do bëni zgjedhjen e duhur. Beqaret nuk do guxojnë te hedhin hapat drejt një lidhjeje pa qene te sigurte se ai është personi ideal.

Financat do jene me te ekuilibruara se kohet e fundit. Hiqni disa para mënjanë qe te siguroni edhe te ardhmen.

SHIGJETARI (22/XI-21/XII)

Plotësoni tabelën me numrat e dhënë!

Ngjyrosni pjesën me pikë dhe zbuloni figurën

Numra me 3 shifra: 099, 120, 225, 302, 304, 596, 781, 886.

Numra me 4 shifra: 1376, 1526, 2152, 4258, 4888, 5552, 8341, 9066.

Numra me 5 shifra: 11203, 18085, 21526, 35514, 45285, 48514, 50529, 51555, 55212, 61410,

65158, 65984, 79155, 81215, 95152, 99688.

Numra me 6 shifra: 032026, 102021, 258285, 428641, 454101, 515216, 515241, 541458, 557082, 559455, 574841, 739019, 751526, 815265, 861084, 952154.

Mos i kërkoni gjera te pamundura partnerit tuaj gjate kësaj dite, por nga ana tjetër, mos u tregoni as shume xheloze me te. Dita e sotme nuk do jete aspak pozitive për ata qe janë ne një lidhje. Beqaret do kenë takime pa fund dhe do arrijnë ta bëjnë për vete një person interesant. Financat do jene goxha te favorshme. Beni investimet me te rëndësishme ne fillim.

UJORI (20/I-19/II)

Gjeni 10 ndryshimet

www.mapo.al

Do ndiheni te lënë pas dore gjate kësaj dite nga ai qe keni ne krah dhe kjo do iu brengose pamase.Flisnimetehapurdhejepinizgjidhje problemit.Beqaretdojeneshumeimpulsive dhemundtebëjnëdisagabimetevogla.Kujdes sepse është jeta juaj jo e dikujt tjetër. Financat dokenëdisavështirësikështuqemerrnimasa striktepërtastabilizuarsituatën.

VIRGJERESHA (23/VIII-22/IX)

Do bëni çmos gjate kësaj dite për ta përmirësuar jetën ne çift dhe ka gjasa qe t’ia dilni mbanë me sukses. Komunikimi me partnerin nuk do shteroje për asnjë moment dhe kjo do jete pika juaj me e forte.

Beqaret duhet te tregohen me te kujdesshëm dhe te mos nxitohen nëse dikush ju bën një propozim.

AKREPI (22/X-21/XII)

Dite pozitive kjo e sotmja për ata qe janë ne një lidhje megjithatë emocionet nuk do jene aq te fuqishme sa priteshin. Tregohuni me te duruar dhe me tolerante me personin qe keni ne krah. Beqaret do vazhdojnë te mbeten vetëm edhe pse nuk do rreshtin për asnjë moment se kërkuari. Ne planin financiar mos u tregoni impulsive sepse do bëni gabime fatale.

BRICJAPI (22/XII-20/I)

Marrëdhënia me partnerin do ketë përmirësime te ndjeshme gjate kësaj dite. Do flisni hapur me te dhe do tregoheni me te kuptueshëm. Për beqaret jeta sentimentale do ketë rëndësi shume te madhe. Ata do kërkojnë ne çdo vend qe te mundin sot për te arritur atë qe dëshirojnë. Ne planin financiar do kryeni transaksione dhe investime me rëndësi te madhe.

PESHQIT (20/II-19/III)

Do ndihen me afër partnerit tuaj gjate kësaj dite dhe marrëdhënia me te do jete e mrekullueshme. Secili prej jush do mundohet t’ia plotësojë dëshirat tjetrit. Beqaret do i marrin gjeratsit’iuvijnëdhenukdokërkojnëmengulm te krijojnë një lidhje. Te ardhurat do fillojnë te kenë disa përmirësime. Mund te kryeni edhe ndonjë shpenzim me tepër sesa zakonisht.

E shtunë-diel, 07-08 shtator 2013

www.mapo.al

profil

31

Qeveria e zotit Assad vazhdon të gëzojë mbështetjen e fuqishme të Rusisë dhe aleatit tradicional Iranit, ndaj të cilëve ka pasur mjaft akuza se po vazhdojnë ta furnizojnë me armë. Trupat e Presidentit vazhdojnë të ushqehen me luftëtarë iranianë, të mbështetur edhe nga grupet militante Hezbollah

Bashar al-Assad

Lideri aksidental në konflikt me botën Nga BBC

Në pushtet që prej vitit 2000, kur zëvendësoi të atin, Bashar al-Assad është duke luftuar për të mbajtur nën kontroll Sirinë, vendin ku protestat kundër pushtetit të tij u kthyen në një luftë totale. Ai trashëgoi një strukturë politike represive dhe të kontrolluar fort prej diktatorit jetëgjatë Hafez al-Assad, rrethi i ngushtë i të cilit dominohej prej anëtarëve të familjes Assad nga minoriteti Shia.

Krisjet filluan të shfaqen në fillim të vitit 2011, në valën e protestave popullore të “Pranverës Arabe” që përfshinë Lindjen e Mesme dhe Afrikën e Veriut. Demostratat pro-demokracisë, që u rritën suksesshëm në Egjipt e Tunizi u shtrinë deri në Damask e disa qytete të tjera.

Presidenti Assad u përgjigj me një miks koncesionesh, të cilësuara si të pasinqerta dhe sipërfaqësore nga opozita, paralelisht me shtypjen brutale të oponentëve të tij, të cilët i quajti terroristë të sponsorizuar nga armiqtë e Sirisë. Por përpjekjet për represion dështuan, po aq sa negociatat ndërkombëtare dhe konflikti u kthye në një luftë të brendshme.

Qeveria e zotit Assad vazhdon të gëzojë mbështetjen e fuqishme të Rusisë dhe aleatit tradicional Iranit, ndaj të cilëve ka pasur mjaft akuza se po vazhdojnë ta furnizojnë me armë.

Trupat e Presidentit vazhdojnë të ushqehen me luftëtarë iranianë, të mbështetur edhe nga grupet militante Hezbollah.

Ngjitja në pushtet

Bashar Al-Assad mund të punonte ende si okulist sot, nëse vëllai i tij nuk do të vdiste në një aksident me makinë në 1994. Vdekja e Basilit, i rritur për të pasuar Hafez al-Assadin, e katapultoi vëllanë e vogël në politikë, e më pas në Presidencë, pasi i ati vdiq në qershor të vitit 2000.

Përgjatë stazhit të tij 6 vjeçar në politikë, Bashar përfundoi trajnime ushtarake, takoi liderët arabë por jo vetëm, dhe u njoh me prapaskenat e politikës Siriane. Me marrjen e Presidencës, ai i hapi portën një periudhe të shkurtër lirie dhe reformash kaotike. Të burgosurit politikë u liruan dhe kufizimet për median u hoqën. Debati politik u tolerua dhe pati thirrje të hapura për lirinë e shprehjes dhe pluralizmin politik.

Por ritmet e ndryshimit alarmuan establishmentin sirian: ushtrinë, Partinë Baath dhe minoritetin Alawite. Duke iu frikësuar trazirave dhe rënies së influencës, ata u vunë në lëvizje jo vetëm për t’i ngadalësuar reformat, por për ta kthyer vendin në rrugën e vjetër.

Referendumi i vitit 2007 i dha Bashar alAssad një mandat të dytë 7-vjeçar në Presidencë. Ai ishte kandidati i vetëm.

Diplomaci e linjës së ashpër Në politikën e jashtme, al-Assad ndoqi linjën e ashpër të të atit ndaj Izraelit. Ai ka thënë

në mënyrë të vazhdueshme se nuk do të ketë kurrë paqe, derisa “toka e pushtuar” të kthehej e tëra, ndërsa vazhdoi të mbështeste grupet militante Hamas dhe Hezbollah.

Fijet e tensionuara me Shtetet e Bashkuara u acaruan edhe më tej në shkurt 2005, kur u vra ish-kryeministri i Libanit, Rafik Hariri.

Gishti i dyshimit u drejtua menjëherë ndaj Presidentit Assad, rrethit të tij të ngushtë dhe shërbimeve sekrete siriane, të cilat dominonin në Liban. Pavarësisht mohimit të tyre, trupat siriane u detyruan të largohen nga Libani atë Prill, duke i dhënë fund prezencës 29-vjeçare ushtarake në këtë vend.

Në vitet e fundit, Assad ndërtoi marrëdhënie të ngushta me Iranin, Rusinë dhe Kinën. Përmirësoi gjithashtu marrëdhëniet me Turqinë dhe Francën, deri në vigjilje të kryengritjeve. Shtetet e Bashkuara rikthyen marrëdhëniet diplomatike me Sirinë, edhe pse ambasadori kishte qenë një zë i vazhdueshëm kritik ndaj Presidentit. Të gjithë këto, deri në kohën e shpërthimit të kryengritjeve.

“Konspiracioni i jashtëm”

Kur shpërthyen protestat e para antiqeveritare, në qytetin jugor të Deraa-s, Presidenti Assad u pa fillimisht i paqartë për mënyrën se si do të përgjigjej. Megjithatë, nuk zgjati shumë deri në vendimin se forca do t’i shtypte ata. Në fjalimin e tij të parë, Assad përmendi një grup të vogël ngatërrestarësh dhe sabotatorësh, të cilët ishin futur në mes të sirianëve si pjesë e një plani të jashtëm për të minuar stabilitetin e vendit.

Më vonë, kur numri i të vdekurve arriti 200, Assad shkarkoi kabinetin dhe hoqi zyrtarisht ligjin e urryer të emergjencave, në fuqi prej vitit 1963 e nën të cilin forcat e sigurisë burgosnin e torturonin njerëz. Premtoi reforma të reja, por pak ditë më vonë, protestuesit u shtypën me të njëjtën furi.

Përgjatë muajve të 2011, ushtarët e mbështetur nga tanket u dërguan në çdo cep të Sirisë për të luftuar “gangsterët e armatosur”. Në fillim të Majit, numri i të vdekurve arriti në 1000.

Ai akuzoi kundërshtarët e regjimit se po përhapnin dhunën, po sulmonin ushtrinë, policinë dhe forcat e sigurisë. Në fillim të dhjetorit, kur numri i të vrarëve arriti në 4 000, forcat e ushtrisë siriane kishin humbur kontrollin nga pjesë të mëdha të vendit dhe ishin akuzuar nga Kombet e Bashkuara për krime kundër njerëzimit. Vendi u vendos nën sanksione ekonomike, por Assad ruajti një ton mbrojtës në një intervistë të dhënë për ABC News.

Pasi mohoi t’i kishte dhënë urdhër ushtrisë të vriste protestuesit anti-qeveri, Assad tha se vetëm një “njeri i çmendur” mund të vrasë popullin e tij. “Unë bëra më të mirën për të mbrojtur njerëzit, ndaj nuk mund të ndjehem në faj”,- tha ai.

Pasi mohoi t’i kishte dhënë urdhër ushtrisë të vriste protestuesit anti-qeveri, Assad tha se vetëm një “njeri i çmendur” mund të vrasë popullin e tij. “Unë bëra më të mirën për të mbrojtur njerëzit, ndaj nuk mund të ndjehem në faj”

CMYK

32

e shtunĂŤ-e diel, 07-08 shtator 2013

www.mapo.al