Katalog wystaw Dominiki Skutnik "Rzeźba terenu"

DOMINIKA SKUTNIK

Sculpture of the Terrain / Rzeźba Terenu

Ronneby, Gdańsk 2020

I

Sculpture of the Terrain / vol. 1 Torun Ekstrand Thus the stones do speak, when all other things remain silent wrote the botanist Carl von Linné in the 18th c. The stones in the exhibition Sculpture of the Terrain have been given voices via Dominika Skutnik’s working process. They speak about endless long years of immovability, and at the same time about forceful movements and transportations, about distances, borders and slow geological developments over an almost incomprehensible space in time.

Dominika Skutnik is interested in geology, erosion, sediment, crystallization and the enormous forces that have created mountain formations. In her artistry she works with processes, transformations and installations which are created in relationship to a place and its past.

Millions of years ago, blocks of granite stone were transported like a gift from Scandinavia to Poland together with the inland ice and glaciers. The stones were crushed, worn down, scored and tumbled around during their journey. Their shapes, structures and sizes were transformed. Dominika Skutnik searched for stones in the quarries in northern Kashubia while working on the exhibition at Kulturcentrum Ronneby Konsthall. The geological archive which Dominika Skutnik collected covers a huge geographic area. A geologist from the University of Gdansk traced their origin to the Swedish provinces of Blekinge, Småland and Öland, among other places, and revealed how they also had originated from other parts of Sweden and had passed through

Blekinge on their way south. The sheer physical task was immense when one considers the almost 1 ton of stones which the artist selected and transported home to her garden.

The stones were returned to Blekinge by being shipped back across the Baltic Sea in order to be installed in the gallery. They were transported in a custom-built crate loaded on the freight deck of the regular ferry boat from Gdańsk to Karlskrona. Each stone was marked with a metal label with the word passerande, meaning I am in passing / transit on it. In the exhibition the stones were spread out like a minimalistic and endless firmament, which simultaneously created a monumental and memorable experience of space and time. The installation of the stones in the gallery was not the end result but rather a part of the process. When the exhibition ends, they will be returned to nature, to different places along the coast where migrating birds rest and pass.

It is the reversal of the geological course of events which Dominika Skutnik calls to our attention in her installation.

The conversation with the stones continues.

It is unobtrusive and grand at the same time. This is a poetic action which speaks about the temporary and the transitory, as well as the infinite. Dominika Skutnik’s work poses questions about nature, transportation, borders and identity.

The title of the exhibition, Sculpture of the Terrain – Rzeźba terenu, is the literal translation of a Polish scientific term meaning the shape of the terrain, how the landscape was formed. The expression in English is lay of the land. The Polish word rzeźba also means sculpture.

The landscape sculpts and is being sculpted in all eternity. Dominika Skutnik expects that nature will take care of the stones once again. The process gives rise to existential thoughts about the place of human beings on earth in an anthropocentric time.

Sculpture of the Terrain is not about a romanticization of nature or a search for beauty, yet by exhibiting the stones in a gallery the granite is temporarily placed on a pedestal and is observed.

To see the world in a grain of sand, is the first line of a famous poem by the 18th c. poet William Blake. According to Blake, a single grain of sand could encompass all life, all time and eternity. Dominika Skutnik is an artist who sees the immensity of a grain of sand, or a handful of gravel or a stone. Marek Frankowski documented her work in a series of photographs and, using his camera as a tool, created an atmosphere of microcosmos and macrocosmos by manipulating scale, proportions and color tones. The photographic series by Skutnik also shown in the exhibition, was inspired by the Japanese art form suiseki, where a found stone is elevated to a work of art and a fascinating object. The stone is coveted for its beauty or for its meditative and spiritual powers.

Blekinge has geologically young bedrock which was also created from granite in several respects. It is visible in the abandoned quarries out on the islands, in the characteristic and laboriously built stone walls which border landscapes and cultivated fields, in buildings, monuments, milestones and as cobblestones.

Roadside Monument is a preparatory visualisation of a monumental work which was begun when Dominika Skutnik took part in the artist’s residency, AIR Blekinge.

The drawing was shown in the exhibition as a semitransparent print on a monumentally-sized textile. The first things which Dominika Skutnik observed when we drove along highway E22 from Karlskrona to Ronneby were the passageways between the vertical rock walls which had been cut through the mountains cradling the road. Dominika Skutnik saw them as enormous sores traversing the mountains in order to create a space for people and traveling.

Dominika Skutnik has made a visualisation for a project proposal for one of these mountain passages. She suggests grinding and polishing the rock wall in a way that brings forth its colors and characteristics by raising it from its own anonymity. Out of respect for the stone, she does not want to grind the stone wall flat, but rather to facet it at different angles. The stone wall would be like the surface of a faceted diamond which could capture the reflections of light.

This would be like a homage to the mountain, to the volcanic, to the granite born of fire.

The concept would not be about creating a tourist attraction or a place to enjoy nature. You cannot stop on the highway. The work would be seen out of the corner of the eye. It would be a new way to see art. The extremely slow-motion process of the formation of the rock would stand in contrast to the brief passage.

Roadside Monument would be a non-monument or a non-place. A heightened experience of a passageway through mountains and an art experience.

Some places in nature become sights worth seeing, and others we do not even care about. They do not have “it”. Historically we have cherished mountains, mountaintops and dramatic nature in literature, art and other cultural forms. Roadside Monument would be a part of the portal to Europe and a passage through Sweden for people moving between different cultures.

An idea from the curator Marta Wróblewska to show the exhibition at Gdańsk City Gallery/Günter Grass Gallery resulted in the project expanding further. More stones were collected in the landscape and were marked: I am in transit, going through / passerande. This exhibition focused on photographs of stones which had become integrated parts of buildings in the Pomeranian region that were now a part of the identity of the area. Quiet granite stones which make up landmarks, castles, museums and churches. Quiet granite cobblestones which are walked upon in the cities. Quiet granite stones with commemorative texts about objects, artifacts and people. Enduring stones whose origin has never been told. Dominika Skutnik recognizes them for the first time in their lives. What happens when we listen to their forgotten stories?

I see the overlooked granite stone by the wayside in a new perspective. What does a stone remember? Everyone, or no one, owns it.

Rzeźba terenu / vol. 1 Torun Ekstrand Zatem kamienie mówią, podczas gdy wszystkie inne rzeczy milczą – napisał botanik Karol Linneusz w XVIII wieku.

Kamienie stanowiące część wystawy Rzeźba terenu zostały obdarzone głosem dzięki procesom twórczym Dominiki Skutnik. Mówią o niekończących się latach bezruchu, a także o potężnych ruchach i przemieszczaniu się, o odległościach, granicach i powolnych procesach geologicznych zachodzących w ciągu niemalże niepojętego okresu w czasie.

Dominika Skutnik interesuje się geologią, erozją, osadami, krystalizacją oraz potężnymi siłami, które stworzyły łańcuchy górskie. W swojej twórczości ma do czynienia z procesami, przemianami i instalacjami, które powstały w odniesieniu do danego miejsca i jego przeszłości.

Przed milionami lat bloki granitowe zostały przetransportowane niczym dar ze Skandynawii do Polski razem z lądolodem oraz lodowcami. Kamienie były miażdżone, podlegały erozji, kruszyły się i toczyły podczas swojej podróży. Ich formy, struktury i rozmiary ulegały przeobrażeniom. Pracując nad wystawą w Kulturcentrum Ronneby Konsthall, Dominika Skutnik poszukiwała kamieni w kamieniołomach w północnej części Kaszub. Archiwum geologiczne, które zgromadziła, obejmuje znaczny obszar geograficzny. Geolog z Uniwersytetu Gdańskiego prześledził pochodzenie kamieni między innymi aż do szwedzkich prowincji Blekinge, Smålandia i Ölandia i odkrył, że powstały one także w innych częściach Szwecji, przechodząc przez Blekinge w drodze na południe. Sam fizyczny wymiar

tego zadania był znaczny, jeśli wziąć pod uwagę fakt, że artystka przetransportowała w przybliżeniu tonę kamieni, które zgromadziła w swoim przydomowym ogrodzie.

Kamienie zostały zwrócone do Blekinge drogą morską przez Bałtyk, aby można było je wyeksponować w galerii.

Przetransportowano je w specjalnie zbudowanej w tym celu skrzyni, która następnie została umieszczona w ładowni promu płynącego z Gdańska do Karlskrony. Każdy kamień otrzymał metalowe oznaczenie z napisem jestem w trakcie, przechodzę [passerande].

Na wystawie kamienie zostały rozłożone w formie minimalistycznego, lecz nieskończonego firmamentu, który stworzył monumentalne, a zarazem niezapomniane wrażenie czasu i przestrzeni. Instalacja kamienna w galerii nie jest jednak efektem końcowym, a stanowi jedynie część procesu. Kiedy wystawa skończy się, kamienie zostaną zwrócone na łono natury i umieszczone w różnych miejscach wzdłuż wybrzeża, gdzie przelatują migrujące ptaki.

W swojej instalacji Dominika Skutnik pragnie zwrócić naszą uwagę na odwrócony porządek cyklu wydarzeń geologicznych, kontynuując dialog z kamieniami.

To jednocześnie dyskretne, ale i zarazem monumentalne działanie poetyckie opowiada o tym, co tymczasowe i przemijające, ale także o tym, co nieskończone. Dominika Skutnik poprzez swoją twórczość stawia pytania dotyczące natury, przemieszczania się, granic i tożsamości.

Tytuł wystawy, Rzeźba terenu, stanowi dosłowny odpowiednik polskiego terminu naukowego oznaczającego ukształtowanie terenu oraz proces tworzenia się krajobrazu. Angielskie wyrażenie to lay of the land (ukształtowanie terenu). Pojawia się tu także polskie słowo rzeźba.

Krajobraz rzeźbi, ale także sam podlega rzeźbieniu przez całą wieczność. Dominika Skutnik spodziewa się, że natura ponownie zajmie się kamieniami. Proces ten stanowi punkt wyjścia do rozważań egzystencjalnych dotyczących miejsca istot ludzkich na Ziemi w czasie antropocentrycznym.

Celem Rzeźby terenu nie jest romantyzowanie natury czy poszukiwanie piękna. Jednakże poprzez ekspozycję w galerii sztuki, granit chwilowo znajduje swoje miejsce na piedestale, na którym może być podziwiany.

Zobaczyć świat w ziarenku piasku to pierwszy wers słynnego wiersza XVIII-wiecznego poety Williama Blake’a. Według Blake’a pojedyncze ziarenko piasku może zawrzeć w sobie całość istnienia, czasu i wieczności. Dominika Skutnik jest artystką, która dostrzega bezmiar ziarenka piasku, garstki żwiru czy pojedynczego kamienia. Marek Frankowski udokumentował jej pracę w serii fotografii i, wykorzystując swój aparat jako narzędzie, stworzył atmosferę mikrokosmosu i makrokosmosu, manipulując skalą, proporcjami i odcieniami barw.

Na wystawie pokazane zostały także fotografie Dominiki, zainspirowane japońską formą sztuki suiseki, w której napotkany kamień staje się dziełem sztuki i fascynującym przedmiotem zarazem. Kamień przeradza się w obiekt pożądania ze względu na swoje piękno lub właściwości refleksyjne i duchowe.

W Blekinge znajduje się geologicznie młode podłoże skalne, które także zostało uformowane z granitu. Widać je w opuszczonych kamieniołomach na wyspach, w charakterystycznych kamiennych murach, pieczołowicie po-

stawionych, aby z krajobrazu wydzielić pola uprawne, w budynkach, pomnikach, kamieniach milowych i bruku.

Przydrożny pomnik to szkic monumentalnej pracy, która rozpoczęła się w momencie, kiedy Dominika Skutnik była rezydentką w ramach programu AIR Blekinge. Szkic stał się częścią wystawy w formie półprzezroczystego druku na sporych rozmiarów płótnie. Pierwszą rzeczą, którą zauważyła Dominika Skutnik, kiedy jechałyśmy wzdłuż autostrady E22 prowadzącej z Karlskrony do Ronneby, były tunele znajdujące się pomiędzy pionowymi ścianami skalnymi, wycięte w górach otaczających drogę. Dominika postrzega je jako ogromne rany rozcinające góry, stworzone po to, aby ludzie mogli się przemieszczać.

Artystka wykonała szkic przedstawiający propozycję projektu, który mógłby zostać zrealizowany w jednym z takich pasaży. Sugeruje opracowanie oraz wypolerowanie ściany skalnej w sposób, który wydobyłby jej kolory i strukturę, wyrywając ją z jej anonimowości. Z szacunku do kamienia nie pragnie, aby kamienna ściana została równo wyszlifowana, ale raczej opracowana pod różnymi kątami. Kamienna ściana przypominałaby wówczas powierzchnię oszlifowanego diamentu, która mogłaby odbijać refleksy światła.

Byłby to swego rodzaju hołd składany górze, skale wulkanicznej i granitowi zrodzonemu w ogniu.

Koncepcja ta nie polegałaby na stworzeniu atrakcji turystycznej czy miejsca do wypoczynku na łonie natury.

Na autostradzie nie można się zatrzymywać. Dzieło byłoby podziwiane kątem oka. Dzięki niemu sztukę można by postrzegać w nowy sposób. Proces formowania się skał, ukazany w znacznie zwolnionym tempie, stanowiłby kontrast dla prędkości autostrady.

W tym sensie Przydrożny pomnik stanowiłby rodzaj niepomnika, nie-miejsca, spotęgowanego wrażeniem przejścia przez góry i doświadczaniem sztuki.

Dzięki działaniom kuratorki Marty Wróblewskiej wystawa trafiła także do Gdańskiej Galerii Miejskiej – Galerii Güntera Grassa, a projekt został tym samym rozszerzony.

Z terenu zebrano kolejne kamienie, które również otrzymały oznaczenia passerande. Wspomniana wystawa objęła także fotografie kamieni, które kiedyś stały się integralnym elementem budynków na Pomorzu, a zarazem częścią tożsamości tych miejsc. Ciche granitowe kamienie, służące za punkty orientacyjne, stanowiące budulec dla zamków, muzeów i kościołów. Cichy granitowy bruk, po którym chodzimy w miastach. Ciche granitowe kamienie z napisami upamiętniającymi przedmioty, dzieła rąk ludzkich i ludzi. Nieprzemijające kamienie, o których pochodzeniu nikt nigdy nie opowiadał. Dominika Skutnik odnalazła je po raz pierwszy w ich życiu. Co się stanie, kiedy wysłuchamy ich zapomnianych opowieści?

Patrzę na niezauważany przydrożny granitowy kamień z nowej perspektywy. Co takiego pamięta? Jest własnością wszystkich i niczyją zarazem.

Sculpture of the Terrain / vol. 1 Torun Ekstrand Så tala stenarne, då alla andra ting tiga, skrev botanikern Carl von Linné på 1700-talet. Stenarna i utställningen Sculpture of the Terrain har fått röster genom Dominika Skutniks processarbete. De berättar om oändligt många år av stillhet och samtidigt om kraftfulla rörelser och förflyttningar, om avstånd, gränser och geologiskt långsamma skeenden under en för människan nästintill ofattbar tidsrymd.

Dominika Skutnik är intresserad av erosion, sediment, kristallisering och de enorma krafter som skapat bergsformationer. I sitt konstnärskap arbetar hon med processer, transformationer och installationer som skapas i relation med en plats och dess förflutna.

För miljontals år sedan fördes granitsten som en gåva från Skandinavien till Polen tillsammans med inlandsisen och glaciärerna. Stenarna krossades, nöttes ner, fick rivmärken och tumlade runt under sin färd. De förvandlades i form, struktur och storlek. I arbetet med utställningen på Kulturcentrum Ronneby konsthall letade Dominika Skutnik efter stenar i stenbrott i norra Kashubien.

Det geologiska arkiv som Dominika Skutnik samlat på sig omfattar ett stort geografiskt område. En geolog från universitetet i Gdansk märkte upp deras ursprung bl.a. i Blekinge, Småland och Öland, och visade på hur de också kommit från andra delar av Sverige och passerat Blekinge på vägen söderut. Den fysiska arbetsbördan var enorm med tanke på de flera ton sten som konstnären valde ut och forslade hem till sin trädgård.

Stenarna returnerades genom en transport tillbaka över Östersjön till Blekinge för att installeras på konsthallen. De färdades i en specialbyggd låda på fraktdäck på den reguljära färjerutten mellan Gdynia och Karlskrona.

Varje sten märktes med ett metallmärke med ordet passerande. I utställningen var stenarna utspridda som en minimalistisk och oändlig stjärnhimmel, och samtidigt skapades en monumental och oförglömlig upplevelse av tid och rum. Installationen av stenarna på konsthallen var inte en slutpunkt utan en del av processen. Efter utställningen ska de återlämnas en och en till naturen, till olika platser vid kusten där flyttfåglar samlas.

Det är det omvända eller det cirkulära geologiska förloppet som Dominika Skutnik uppmärksammar oss på i sin installation. Samtalet med stenarna fortsätter.

Det är lågmält och storslaget på samma gång. Det är en poetisk handling som berättar om det tillfälliga och det övergående liksom om det eviga. Dominika Skutniks arbete ställer frågor om natur, förflyttning, gränser och om identitet.

Utställningens titel Sculpture of the Terrain – Rzeźba terenu är den litterära översättningen från en polsk vetenskaplig term som betyder terrängens form, hur landskapet är format. På engelska är termen Lay of the Land. Det polska ordet rzeźba betyder dessutom skulptur. Landskapen skulpterar och skulpteras i all oändlig tid. Dominika Skutnik förlitar sig på att stenarna kommer

att tas om hand av naturen igen. Processen ger upphov till existentiella tankar om människans plats på jorden i en antropocen tid.

Sculpture of the Terrain handlar inte om ett romantiserande av naturen eller sökandet efter det sköna, men genom att stenarna ställts ut på en konsthall lyfts graniten tillfälligt upp på piedestal och blir sedd.

Att se en värld i ett korn av sand, börjar en berömd dikt av 1700-talspoeten William Blake. Enligt Blake kunde ett enda sandkorn rymma hela livet, all tid och all evighet.

Dominika Skutnik är en konstnär som ser det oerhörda i ett sandkorn, i en näve grus eller i en sten. Marek Frankowski har i en serie fotografier följt arbetsprocessen och med kameran som verktyg skapat en atmosfär av mikro- och makrokosmos genom arbetet med skala, proportioner och färgnyanser. I utställningen visades också fotografier som hämtar sin inspiration i den asiatiska konstformen Suiseki, i vilken en upphittad sten lyfts fram som konst och laddat objekt. Stenen blir begärlig för sin skönhet eller meditativa och andliga kraft.

Blekinge har en ung berggrund men byggdes också av granit ur flera perspektiv. Den syns i övergivna stenbrott ute på öarna, i de karakteristiska och mödosamt byggda stenmurar som avgränsar landskap och odlingsmark, i byggnader, minnesmärken, milstenar och som gatsten.

Roadside Monument är en skiss på ett monumentalt verk som tog sin början när Dominika Skutnik deltog på det konstnärliga residenset AIR Blekinge. Skissen visades som ett semitransparent tryck på en monumental textil i utställningen. Det första Dominika Skutnik observerade när vi körde på E22 från Karlskrona till Ronneby var de passager mellan de lodräta klippväggarna som sprängts fram i bergen och som omfamnade vägen. Dominika Skutnik såg det som stora sår genom bergen för att skapa plats för människor och resande.

För en av dessa bergspassager har Dominika Skutnik gjort ett skissförslag. Hon föreslår slipning och polering av bergväggen och på så sätt synliggöra dess färg och egenskaper och lyfta fram den ur sin anonymitet. Med respekt för stenen vill hon inte slipa hela bergväggen plant, utan slipa den i olika vinklingar. Bergväggen skulle få karaktären av en slipad diamants yta som kan fånga ljusets reflexer.

Det är som en hommage till bergen, till det vulkaniska, till den eldfödda graniten.

Konceptet är inte för att skapa en turistattraktion eller en plats för naturbeundran. Man kan inte stanna på motorvägen. Verket syns bara i ögonvrån. Det blir ett nytt sätt att se på konst. Det extrema slow-motionförloppet i bergbildningen kontrasteras mot den snabba passagen.

Roadside Monument skulle bli ett icke-monument eller en icke-plats. En förstärkt upplevelse av en passage genom klippor och en konstupplevelse.

Vissa platser i naturen blir sevärdheter, andra bryr vi oss inte om. De har inte ”det”. Historiskt har vi beundrat bergen, bergstoppar och dramatisk natur inom litteratur, konst och annan kultur. Roadside Monument skulle bli en del av porten till Europa och en passage genom Sverige för människor som rör sig mellan olika kulturer.

En fråga från curator Marta Wroblewska om att visa utställningen på Gdansk City Gallery/Günter Grass Gallery, ledde till att projektet växte vidare. Flera stenar hämtades i landskapet och fick märket passerande. I utställningen visades också fotografier på stenar som blivit integrerade delar av byggnader i regionen Pommern och del av områdets identitet. Tysta granitstenar som bär på landmärken, slott, museer och kyrkor.

Tysta granitstenar som promeneras på i städerna. Tysta

granitstenar med minnestexter om föremål, artefakter och personer. Tålmodiga stenar vars ursprung aldrig nämnts. Dominika Skutnik uppmärksammar dem för första gången i deras liv. Vad händer när vi lyssnar på deras glömda historier?

Jag ser den förbisedda granitstenen vid vägkanten med nya ögon. Vad minns en sten? Alla, eller ingen, äger den.

*

TO BE TRANSIENT, IN PASSAGE, IN PROCESS, IN FLUX, DESPITE BEING PERCEIVED AS THE EPITOME OF THE CONSTANT. GRANITE. IGNEOUS, FIRE-BORN AND THEN SET OFF, DRAGGED AND TORN BY ICE, ABRADED ON THE SEABEDS. FOREVER IN MOTION. TO RETURN ONE DAY TO THE BEDROCK, TO THE SHIELD, TO THE CRATON: BACK, INSIDE AND TO THE SURFACE. TO BE MONUMENTAL, YET INVISIBLE. NON-SITES, BRUISED HALF-MOONS OF GRANITE WALLS LOOMING OVER MOTORWAYS, TO BE VIEWED ONLY BY CURSORY GLANCES FROM PASSING VEHICLES. BEING SCULPTED ONLY BY LOSING A THIN LAYER OF EPIDERMIS.

BUILDING STONE, FIELD STONE, CORNERSTONE, FOUNDATION STONE. STONE IN DEFENSIVE CITY WALLS, PORTALS, CATHEDRALS, CURBS, IN WELLS, BURIAL MOUNDS, STONE HENGES, IN PLINTHS, SILL PLATES, QUERNS, IN BAPTISMAL FONTS, FORTRESSES, IN FOUNDATIONS OF CASTLES AND BARNS, IN COBBLESTONE PAVEMENTS. STONE SET IN MOTION, ERRATIC, PASSING-THROUGH (PASSERANDE).

BORN OUT OF FAR-AWAY SCANDINAVIAN OUTCROPS, BROUGHT ACROSS THE BALTIC SEA BY CONSECUTIVE GLACIATIONS. HERE, APPROPRIATED AS LOCAL, ASSIMILATED, ITS FOREIGN, VOLCANIC, GLACIAL, TRANSIENT CHARACTER INTACT, YET FORGOTTEN.

*

*

WHEN A SCULPTURE TUNES INTO A GEOLOGIC PROCESS, IT BECOMES A WITNESS, A PART OF ITS MECHANICS. ISOSTATIC MOVEMENTS, ROCK FORMATION, CRYSTALLIZATION, EROSION – SLOW, IMPERCEPTIBLE, UNSTOPPABLE AND ALWAYS CHANGING. WHEN A SCULTPURE BORROWS ITS MATERIALITY, ITS COMPONENTS, LIKE ATOMS, CONVERGE INTO STRUCTURES AND THEN PART WAYS, RETURNED TO THEIR HABITAT, DISPERSED, FREE. THEN THE ARTWORK / THE EXHIBTION BECOME JUST A BLINK, A STAGE IN THE CONTINUUM. WHEN A PROJECT MORPHS FROM ONE STAGE TO ANOTHER, IT IS BUDDING, BRANCHING OUT, SPREADING LIKE A DELTA, YET STILL FLOWING IN THE SAME RIVER.

*

BYĆ SYMBOLEM NIEZMIENNOŚCI JEDNOCZEŚNIE POZOSTAJĄC W CIĄGŁYM RUCHU, W PROCESIE, W DRODZE. GRANIT. WULKANICZNY, Z OGNIA, PUSZCZONY W RUCH, WYRWANY I WLECZONY PRZEZ LODOWIEC, SZORUJĄCY PO DNIE MORZA. KAMIEŃ TUŁACZ. JAK POWRÓCIĆ DO SKAŁY MACIERZYSTEJ, WYCHODNI, DO KRATONU, SPOJRZEĆ WSTECZ, W DÓŁ LUB ZNÓW NA POWIERZCHNIĘ.

BYĆ NIEWIDZIALNYM MONUMENTEM. NIE-MIEJSCA, WYCIĘTE W GRANICIE PASAŻE AUTOSTRAD. PRZYDROŻNE SKALNE ŚCIANY, KTÓRYCH ODSŁONIĘTE PŁASZCZYZNY REJESTRUJE SIĘ JEDYNIE KĄTEM OKA, PRZEZ SZYBĘ, W TRASIE. STAĆ SIĘ RZEŹBĄ JEDYNIE PRZEZ ODJĘCIE CIENKIEJ ZEWNĘTRZNEJ WARSTWY, NASKÓRKA.

KAMIEŃ BUDOWLANY, POLNY, KAMIEŃ WĘGIELNY, PODWALINOWY. KAMIEŃ W MURACH OBRONNYCH, BRAMACH, KATEDRACH, KRAWĘŻNIKACH, W STUDNIACH, KURHANACH, W KAMIENNYCH KRĘGACH, POSTUMENTACH, W FUNDAMENTACH, W ŻARNACH, CHRZCIELNICACH, BASTIONACH, PODMURÓWKACH ZAMKÓW I STODÓŁ, W BRUKU. KAMIEŃ NARZUTOWY, POCHODZĄCY W CAŁOŚCI ZE SKANDYNAWSKICH WYCHODNI, WĘDRUJĄCY PRZEZ MORZE BAŁTYCKIE WRAZ Z KOLEJNYMI ZLODOWACENIAMI, KAMIEŃ W RUCHU, PRZECHODZĄCY (PASSERANDE). W NOWYM MIEJSCU ZASYMILOWANY, WCHŁONIĘTY, JEGO WULKANICZNY, LODOWCOWY, WĘDROWNY CHARAKTER NIEZMIENNIE ZAPOMINANY.

*

*

KIEDY RZEŹBA DOSTRAJA SIĘ DO PROCESU GEOLOGICZNEGO, STAJE SIĘ JEGO ŚWIADKIEM, CZĘŚCIĄ JEGO MECHANIKI. RUCH IZOSTATYCZNY, PROCESY SKAŁOTWÓRCZE, KRYSTALIZACJA, EROZJA – POWOLNE, NIEODCZUWALNE, UPARTE, ZAWSZE W DZIAŁANIU.

KIEDY RZEŹBA ZAPOŻYCZA SWOJĄ MATERIALNOŚĆ, JEJ ELEMENTY JAK ATOMY, NA CHWILĘ ZBIJAJĄ SIĘ W STRUKTURY, ABY POTEM ZNÓW SIĘ ROZPIERZCHNĄĆ, SWOBODNIE POWRÓCIĆ DO SWOICH TRAJEKTORII, UWOLNIONE. WTEDY DZIEŁO / WYSTAWA SĄ JEDYNIE CHWILOWYM STANEM SKUPIENIA, FAZĄ NIESKOŃCZONEGO RUCHU. KIEDY PROJEKT PRZEISTACZA SIĘ Z KAŻDYM KOLEJNYM ETAPEM, PĄCZKUJE, GĘSTNIEJE, ROZPOŚCIERA SIĘ JAK DELTA, WCIĄŻ JEDNAK POZOSTAJĄC W NURCIE TEJ SAMEJ RZEKI.

*

ATT VARA ÖVERGÅENDE, PÅ GENOMGÅNG, PÅGÅENDE, I STÄNDIG FÖRÄNDRING TROTS ATT DEN BETRAKTAS SOM KONSTANTEN INKARNERAD. GRANITEN. VULKANISK, FÖDD UR ELD OCH SEDAN SLÄPPT, SLÄPAD OCH NÖTT AV IS, SKAVD MOT HAVETS BOTTNAR. I RÖRELSE FÖR EVIGT. FÖR ATT EN DAG ÅTERVÄNDA TILL BERGGRUNDEN, TILL VÄRNET, TILL KRATONEN: TILLBAKA, INNE OCH TILL YTAN. ATT VARA MONUMENTAL, LIKAFULLT OSYNLIG. ICKE-PLATSER, MURAR AV KANTSTÖTTA HALVMÅNAR I GRANIT SOM RESER SIG LÄNGS MOTORVÄGAR, BARA ANADE SOM EN GLIMT I ÖGONVRÅN. SOM BARA SKULPTERATS GENOM ATT FÖRLORA ETT TUNT LAGER ÖVERHUD.

BYGGNADSSTEN, STENBLOCK, HÖRNSTEN, GRUNDSTEN. STEN I STÄDERS FÖRSVARSMURAR, VALVPORTAR, KATEDRALER, KANTSTENAR, I BRUNNAR, GRAVHÖGAR, MONUMENTALA STENBLOCK FORMERADE I CIRKEL, I STENSOCKLAR, SYLLAR, KVARNAR, I DOPFUNTAR, FÄSTNINGAR, I GRUNDMURAR TILL SLOTT OCH LADOR, I STENBELÄGGNING. STEN SOM SATTS I RÖRELSE, ERRATISK, PASSERANDE, FÖDD UR AVLÄGSET BLOTTAT BERG I SKANDINAVIEN, FRAKTAD ÖVER ÖSTERSJÖN AV ÅTERKOMMANDE GLACIÄRER. HÄR LOKALT ANPASSAD, ASSIMILERAD, MED SIN FRÄMMANDE, VULKANISKA, GLACIÄRLIKA, FLYKTIGA KARAKTÄR INTAKT, FAST GLÖMD.

*

*

NÄR EN SKULPTUR HARMONIERAR MED EN GEOLOGISK PROCESS BLIR DEN ETT VITTNE, EN DEL AV DESS MEKANIK. ISOSTATISKA RÖRELSER, BERGSFORMATIONER, KRISTALLISERING, EROSION – LÅNGSAMMA, OMÄRKLIGA, OMÖJLIGA ATT STOPPA – OCH ALLTID FÖRÄNDERLIGA. NÄR EN SKULPTUR ÖVERTAR SIN MATERIALITET, FÖRENAS DESS BESTÅNDSDELAR LIKT ATOMER I STRUKTURER FÖR ATT SEDAN SKILJAS ÅT, ÅTERBÖRDADE TILL SINA HABITAT, SKINGRADE, FRIA. ”UTSTÄLLNINGEN” ÄR BARA EN BLINKNING, ETT SKEDE I KONTINUITETEN. NÄR ETT PROJEKT FÖRVANDLAS I ÖVERGÅNGEN FRÅN ETT STADIUM TILL ETT ANNAT, FÅR DET KNOPPAR, FÖRGRENAR SIG, SPRIDER SIG LIKT ETT DELTA, MEN FLYTER ALLTJÄMT I SAMMA FLOD.

II

Sculpture of the Terrain / vol. 2 Marta Wróblewska Sculpture of the Terrain is a project created by Dominika Skutnik which is comprised of a redefinition of the notion of sculpture per se – extending the traditional definition by expanding artistic activity to include broadly understood site-specific research activities. The artist was inspired by geological processes which subjected glacial erratics from Scandinavia to natural migration processes many thousands of years ago. As a result, the rocks “wandered” to the other side of what we today call the Baltic Sea. Because of this, they are now integral elements of the Pomeranian landscape, and are the natural foundations for many architectural objects in Gdansk and other places in the region. The artist focused on two main aspects of this process: materiality and temporality. In her project, she reflects upon the imperceptible monumentality of these glacial erratics from Scandinavia that are ideally integrated into urban and rural landscapes, and upon their obvious, timeless and voiceless presence. Her aim is to confront the natural process, manipulate it, reverse the order of things, return the original identity to the rock-migrants, and discover their true stories, testifying to the fact that there are no borders in nature except those secondarily imposed by humans.

upon what the artist refers to as “ours-not-entirely-ours.”

As a part of the creative process, the artist closely examines the structure of the castles in Bytów and Sztum, fortification walls in Skarszewy and Starogard, Granary Island in Gdansk, early ritual objects (such as the stone circles at Węsiory and Odry and the so-called stone baba figures standing by the Archaeological Museum in Gdansk), as well as tombstones and Gdansk cobblestones worn down by daily use. The photographs of architecture, ritual objects, sill plates, and archaeological test-pits, taken during the fieldwork, are an integral part of the exhibition, along with the main protagonists – specimens of postglacial granites which the artist collected and transposed for use in the gallery exhibition.

In the traditional definition, “sculpture” is a branch of the visual arts as well as any three-dimensional works often having architectural, commemorative or decorative functions. The origin of a sculpture is associated with specific creative processes consisting of the preparation of draft drawings and models, followed by the actual fabrication of the final work in a particular material, the specificity of which also dictates the process of work.

The Gdansk exhibition, a continuation of the creative process initiated at the first presentation of the Sculpture of the Terrain project in Sweden in 2019, focuses on the poetry of the local walls, structures, and foundations, by turning towards locality and the assumed familiarity built

“Sculpture of the Terrain” is a notion taken from geology.

It defines forms of land resulting from both natural processes and human activity. The natural processes are closely related to the inner energy of the Earth, when masses are set in motion, or when external factors are

caused by atmospheric or cosmic processes, the functions of which may be both creative and destructive.

“Sculpture of the Terrain” is also referred to as relief or morphology. If we think about it, these synonyms also point to creative processes – they are related to building, forming, shaping, composing, and structuring. Hence, they are all contact points linked to artistic sculptural activity in its traditional sense.

Classical sculpture usually fulfilled a specific function: it exposed a place, commemorated an event or a person, or was simply an aesthetic, ornamental feature. In her iconic essay Sculpture in the Extended Field, Rosalind Krauss pointed out that it was only modernism which removed sculpture from a pedestal and allowed its own autonomy. This nomadism, liberated from the enforced context of sculpture, culminated in what is now known as land art which developed rapidly towards the end of the 1960s. This genre of art positioned sculpture somewhere in between architecture and landscape. It also focused attention on the actual creative process which, in view of the often monumental activities covering huge areas of land such as deserts, took on a different, more performative dimension. Rather than shape a particular concrete, independent object, artists performed creative interventions in the encountered fabric of the place which had been selected as the area of their actions. Therefore, the artistic act also began to primarily consist of the creative experience of a given area. It also required increasingly more specialized knowledge, not only about the geographical characteristics of a given area, but also in many cases, its history (including the cultural history connected with the traditions, memory, and identity of a given place) and the geological conditions affecting the materiality of the created work of art.

Therefore, we may consider the Sculpture of the Terrain as a sphere between nature and art, landscape and

non-landscape, architecture and non-architecture, memory and non-memory, identity and anonymity, construction and destruction. Similarly as in geology, the process is marked by a different type of temporality – it is much more extended over time, just like the slow workings of nature, and thus almost imperceptible at short intervals. The effect is a work of art: on one hand, it is minimalistic, being limited to barely noticeable interventions (in this case, the structure of glacial erratics).

However, on the other hand it is monumental, considering the territorial scale it encompasses, or the geological scale which is understood as a part of its identity.

We might say that the Sculpture of the Terrain project is a “sculptural process,” an action seated in an almost organic territorial and conceptual growth, and a multifaceted construction. It is the construction of an object sensu stricto as well as a relationship to the space of the landscape and to the exhibiting institutions, an interdependence based on the balanced dialogue between the particular actors in the process (artist, curator, researcher, and mason) and the very broadly understood methods (artistic, scientific, and technical) of creation.

The sculptural processes for creating both land art and statues are open works of art, i.e. they are comprised of long-lasting creations accompanied by slow change.

This is also the case with Dominika Skutnik’s Sculpture of the Terrain: the first presentation took place at Kulturcentrum Ronneby Konsthall in Sweden in 2019 and involved the return of the “borrowed” stones to their original habitat. The second presentation at the Gdansk City Gallery is a locally-oriented activity mapping the issues of permanence, historicalness, familiarity, and regionality. Everything seems to indicate that future presentations will be shaped as a result of the subsequent accumulations of energy of the Earth and the Artist.

Rzeźba terenu / vol. 2 Marta Wróblewska Rzeźba terenu to projekt autorstwa Dominiki Skutnik, bazujący na przedefiniowywaniu pojęcia „rzeźby” per se, rozciąganiu jej tradycyjnej definicji, poprzez poszerzanie działań artystycznych o szeroko pojęte działania badawcze. Artystka zainspirowała się procesami geologicznymi, w wyniku których wiele tysięcy lat temu głazy narzutowe pochodzące ze Skandynawii poddane zostały naturalnym procesom migracyjnym i „powędrowały” na drugą stronę obecnego Bałtyku. Dzięki temu są dziś integralnym elementem m.in. krajobrazu Kaszub, stanowią także naturalne podwaliny dla wielu obiektów architektonicznych Gdańska. Artystka skupiła się na dwóch głównych aspektach tego procesu: materialności i temporalności.

W swym projekcie podejmuje refleksję na temat niezauważalnej monumentalności idealnie zintegrowanych z krajobrazem miejskim i wiejskim głazów narzutowych przybyłych ze Skandynawii, ich oczywistej odwiecznej niemej obecności. Próbuje zmierzyć się z procesem naturalnym, zamanipulować nim, odwrócić kolej rzeczy, przywrócić kamieniom-migrantom ich pierwotną tożsamość, odkryć ich prawdziwą historię, która jest dowodem na to, że w naturze nie istnieją granice, chyba że zostaną wtórnie narzucone przez człowieka.

do-końca-nasze”. W toku procesu twórczego, artystka przygląda się uważnie strukturze m.in. zamków w Bytowie i Sztumie, murów obronnych Skarszew i Starogardu, gdańskiej Wyspy Spichrzów, wczesnych obiektów rytualnych (takich jak kręgi kamienne w Węsiorach i Odrach, tzw. baby kamienne przy Muzeum Archeologicznym w Gdańsku), a także nagrobków oraz gdańskich bruków „oszlifowanych” przez ich codziennych użytkowników. Wykonane podczas tych badań terenowych fotografie architektury, obiektów rytualnych, podwalin, odkrywek archeologicznych, stanowią integralną część wystawy, obok głównych jej bohaterów – okazów granitów polodowcowych zebranych i przetransponowanych przez artystkę na potrzeby pokazu galeryjnego.

Zgodnie z tradycyjnym myśleniem, „rzeźba” jako jedna ze sztuk plastycznych to zazwyczaj praca trójwymiarowa, często połączona z funkcją architektoniczną, upamiętniającą, dekoracyjną, której powstawanie kojarzone jest z określonym procesem twórczym, polegającym na sporządzaniu projektów rysunkowych i modeli, a następnie wykonywaniu końcowego dzieła w określonym materiale, którego specyfika także warunkuje proces pracy.

Punktem ciężkości gdańskiej wystawy, która jest kontynuacją procesu twórczego zapoczątkowanego pierwszą odsłoną projektu Sculpture of the Terrain w Szwecji w 2019 roku, jest poezja tutejszych murów, budowli, fundamentów, zwrot ku lokalności i domniemanej swojskości, zbudowanej na tym, co artystka określa jako „nasze-nie-

„Rzeźba terenu” to pojęcie z zakresu geologii. Definiuje formy ukształtowania terenu w wyniku zachodzenia procesów naturalnych, ale także działalności człowieka. Te pierwsze związane są ściśle bądź z wewnętrzną energią Ziemi wprawiającą w ruch jej masy, bądź z czynnikami zewnętrznymi mającymi źródło w procesach atmosfe-

rycznych lub kosmicznych, których funkcje mogą przybrać charakter zarówno twórczy, jak i niszczycielski. „Rzeźbę terenu” inaczej określa się jako procesy rzeźbotwórcze, relief, czy morfologię. Jeśli się nad tym zastanowić, wszystkie te synonimy wskazują również na procesy o charakterze kreacyjnym, odnoszą się do budowania, formowania, kształtowania, kompozycji, struktury. Są więc niejako punktami stycznymi z artystycznym działaniem rzeźbiarskim w jego tradycyjnym ujęciu.

Klasyczna rzeźba zazwyczaj pełniła określoną funkcję: eksponowała jakieś miejsce, upamiętniała wydarzenie czy osobę, lub po prostu była akcentem estetycznym, dekoracyjnym. Jak zauważa Rosalind Krauss w swoim kultowym eseju Poszerzone pole rzeźby, dopiero modernizm oderwał rzeźbę od postumentu i pozwolił na jej autonomiczność. Kulminacją tej nomadyczności wyzwolonej z narzuconego kontekstu rzeźby była tzw. sztuka ziemi (land art), która zaczęła się na dobre rozwijać pod koniec lat 60-tych. Nurt ten uplasował rzeźbę pomiędzy architekturą i pejzażem. Zwrócił też uwagę na sam proces twórczy, który ze względu na często monumentalne działania obejmujące ogromne połacie terenów, jak np. obszary pustynne, nabrał innego, bardziej performatywnego wymiaru. Artysta raczej niż kształtować pewien konkretny niezależny obiekt, dokonuje twórczej interwencji w zastaną tkankę miejsca, które wybrał na teren swoich działań. Kreacja zatem zaczyna polegać także w dużej mierze na doświadczeniu twórczym danego terenu. Wymaga ponadto coraz szerszej wiedzy specjalistycznej na temat nie tylko charakterystyki geograficznej danego obszaru, lecz także często jego historii (również tej kulturowej związanej z tradycją, pamięcią, tożsamością danego miejsca), czy uwarunkowań geologicznych mających wpływ na materialność dzieła sztuki.

A zatem można uznać, iż „rzeźba terenu” to strefa pomiędzy: naturą i sztuką, pejzażem i nie-pejzażem, architekturą i nie-architekturą, pamięcią i nie-pamięcią, tożsamością i anonimowością, budowaniem a niszczeniem. Proces ten, podobnie jak w geologii, charakteryzuje inny rodzaj temporalności, jest on o wiele bardziej rozciągnięty w czasie, jak powolne działania natury, a przez to w krótkich odstępach czasowych niemalże niezauważalny. Efektem jest dzieło sztuki z jednej strony minimalistyczne, bo ograniczone do ledwo zauważalnych interwencji – w tym przypadku w strukturę głazów narzutowych, z drugiej jednak monumentalne, jeśli weźmiemy pod uwagę skalę terytorialną, którą swym zakresem obejmuje.

Projekt Rzeźba terenu to, można by powiedzieć, „proces rzeźbotwórczy”, działanie polegające na wieloaspektowym budowaniu: obiektu sensu stricto, relacji z przestrzenią krajobrazu, ale też instytucji wystawienniczych, współzależności między poszczególnymi aktorami w procesie (artystą, kuratorem, badaczem, kamieniarzem) i metodami kreacji (artystycznymi, naukowymi, warsztatowymi, historycznymi). Proces rzeźbotwórczy jest dziełem otwartym, polega na długotrwałym tworzeniu i towarzyszącej mu powolnej zmianie. Tak też jest z Rzeźbą terenu Dominiki Skutnik: jej pierwsza odsłona miała miejsce w 2019 roku w Kulturcentrum Ronneby Konsthall w Szwecji i polegała na przywracaniu kamieni ich pierwotnemu habitatowi. Druga odsłona w Gdańskiej Galerii Miejskiej jest działaniem miejscowym, mapującym pewne zagadnienia. Wszystko wskazuje na to, że następne jego etapy będą się kształtowały w wyniku kolejnych kumulacji energii Ziemi i Artystki.

Sculpture of the Terrain / vol. 2 Marta Wróblewska Sculpture of the Terrain är ett projekt skapat av Dominika Skutnik. Det innefattar en omdefiniering av själva skulpturbegreppet genom att vidga dess traditionella definition till att omfatta konstnärlig verksamhet med en i stort sett platsspecifik forskningsinriktning. Konstnären inspirerades av geologiska processer som för många tusen år sedan genom naturliga migrationsprocesser fick flyttblock från glaciärerna i Skandinavien att ”vandra” över till den motsatta sidan av det som idag är Östersjön. Som en konsekvens har dessa nu blivit en integrerad del av det Pommerska landskapet och bildar en naturlig grund för många byggnadsobjekt i Gdansk och på andra platser i regionen. Konstnären fokuserade på två aspekter av denna process: materialitet och tidsbestämdhet. I projektet reflekterar hon över den omärkliga monumentaliteten hos dessa erratiska block från Skandinavien som i bästa fall integrerats i de urbana och lantliga miljöerna, och över deras självklara, tidlösa och tysta närvaro. Hennes målsättning är att konfrontera den naturliga processen, manipulera den, vända tingens ordning, återskänka de migrerade blocken deras ursprungliga identitet, och finna deras sanna berättelser för att intyga att naturen inte har några gränser med undantag för dem som människan insisterat på i efterhand.

Utställningen i Gdansk är en fortsättning på den kreativa process som påbörjades vid Sculpture of the Terrainprojektets första presentation i Sverige 2019. Den fokuserar på det poetiska i de lokala murarna, byggnadsverken och grundkonstruktionerna genom att utgå från platsen

och det förutsatt välkända som vilar på det konstnären kallar ”vårt-som-inte-riktigt-är-vårt”. Som en del i den kreativa processen gör konstnären en nära granskning av byggnaderna vid slotten i Bytów och Sztum, försvarsmurarna i Skarszewy och Starogard, Sädesmagasinsön i Gdansk, tidiga rituella föremål (som stencirklarna vid Węsiory och Odry och den s.k. baba-figuren utanför Arkeologiska museet i Gdansk), liksom gravstenar och stenbeläggningar i Gdansk som slitits ned i dagligt bruk. Fotografierna av arkitektur, rituella föremål, syllar och arkeologiska testgropar som tagits under fältarbetet är en integrerad del av utställningen, tillsammans med huvudföremålen – prover av postglacial granit som konstnären samlat in och låtit flytta om till utställningen på galleriet.

I sin traditionella definition är ”skulptur” en gren av bildkonsten likaväl som tredimensionella verk, ofta med arkitektoniska, åminnelse- eller dekorativa funktioner.

Tillkomsten av en skulptur är förknippad med specifika skapande processer som består i att förbereda skisser och modeller som följs av det slutliga verkets faktiska produktion i ett särskilt material vars specifika karaktär också dikterar arbetsprocessen.

“Sculpture of the Terrain” är ett begrepp hämtat från geologin. Det definierar landformationer som resultat av både naturliga processer och mänsklig aktivitet. De naturliga processerna är nära förbundna med Jordens inre energi, när massor sätts i rörelse eller när externa faktorer orsakas av atmosfäriska eller kosmiska processer

vars funktioner kan vara både produktiva och destruktiva.

“Sculpture of the Terrain” hänförs också till relief eller morfologi. Om vi tänker på det så är dessa synonymer också förknippade med skapande processer – de relaterar till byggande, formande, gestaltande, komponerande och strukturerande. De är alla således kontaktpunkter knutna till den konstnärliga skulpturala verksamheten i dess traditionella mening.

Klassisk skulptur fyllde vanligen en specifik funktion: den satte ljuset på en plats, skapade ett minnesmärke över en händelse eller person, eller var helt enkelt en estetisk, ornamental yttring. Rosalind Krauss påpekade i sin klassiska essä, Sculpture in the Extended Field, att det var först med modernismen som skulpturen plockades ner från sin piedestal och fick rätt till ett eget oberoende. Denna nomadisering, befriad från den tvångsmässiga skulpturala kontexten, kulminerade i det vi nu känner som land art vilken fick en snabb utveckling under det sena 1960-talet. Denna konstgenre placerade skulpturen någonstans mellan arkitektur och landskap.

Den riktade också uppmärksamheten mot den faktiska skapelseprocessen som, mot bakgrund av de ofta monumentala verksamheterna som täckte enorma landområden som öknar, anammade en annorlunda, mer performativ dimension. Snarare än att forma ett visst konkret, självständigt objekt, gjorde konstnärerna en kreativ intervention i platsens befintliga struktur som valts ut som område för deras verksamhet. Därför började även den konstnärliga handlingen att i första hand bestå i den skapande upplevelsen av ett givet område.

Det krävdes också alltmer specialiserad kunskap, inte bara ifråga om det specifika områdets geografiska egenskaper utan också i många fall om dess historia (inklusive kulturhistoria knuten till de traditioner, minnet och identiteten som hörde samman med den givna platsen) liksom de geologiska betingelser som påverkade det skapade konstverkets materialitet.

Vi kan således betrakta Sculpture of the Terrain som en sfär mellan natur och konst, mellan landskap och ickelandskap, arkitektur och icke-arkitektur, minne och ickeminne, identitet och anonymitet, konstruktion och destruktion. I likhet med geologin är processen präglad av ett annat slags tidsbestämdhet – den har en mycket längre tidsrymd, precis som naturens långsamma arbete och är således närmast omärkbar i de korta intervallerna.

Effekten är ett konstverk: å ena sidan är det minimalistiskt, begränsat som det är till knappt förnimbara interventioner (i detta fall strukturen hos glaciala flyttblock.)

Men å den andra är det monumentalt med tanke på det stora territoriella omfång det har, eller den geologiska måttstocken som uppfattas som en del av dess identitet.

Vi skulle kunna säga att Sculpture of the Terrain-projektet är en ”skulptural process”, en handling involverad i en närmast organisk territoriell och konceptuell tillväxt, och en mångfacetterad konstruktion. Det är en konstruktion av ett objekt sensu stricto [i strikt mening] liksom ett förhållande till landskapsrummet och till de utställande institutionerna, ett ömsesidigt beroende baserat på den avvägda dialogen mellan de bestämda aktörerna i processen (konstnär, curator, forskare och hantverkare) och de mycket brett tolkade metoderna (konstnärliga, vetenskapliga och tekniska) för skapandet. De skulpturala processerna för att skapa både land art och skulpturer är öppna konstverk, d.v.s. de utgörs av långlivade alster som åtföljs av långsam förändring. Så är också fallet med Dominika Skutniks Sculpture of the Terrain: den första presentationen ägde rum på Kulturcentrum Ronneby Konsthall i Sverige 2019 och handlade om återlämnandet av de ”lånade” stenarna till deras ursprungliga habitat.

Den andra tilldragelsen på Gdansk City Gallery är en lokalt inriktad aktivitet som kartlägger frågorna kring beständighet, historicitet, förtrogenhet och regionalitet.

Allt talar för att framtida presentationer kommer att utformas i konsekvens med jordens och konstnärens kommande ackumulationer av energi.

III

Necklace for the Mountain / Naszyjnik dla Góry / Halsband för bergen / X International Shiryaevo Biennale of Contemporary Art, Shiryaevo, Samara, RU, 2016

Nineteen gemstones implanted into the body of the Popova Gora Mountain in rural Russia.

Dziewiętnaście kamieni szlachetnych wprawionych w ściany Góry Popovej położonej w Rosji.

Nitton ädelstenar placerade i bergväggarna på Gora Popova i Ryssland.

01

SAMECH / SAMEKH / SAMECH / Open City Festival, Lublin, PL, 2017

Samech, a letter in the Hebrew alphabet, literally: a support. Its form found in a grassy lawn in the old-town of Lublin, which used to be called the Jerusalem of the Polish Kingdom, replicated in metal and raised to the sky.

Samech, litera alfabetu hebrajskiego, dosłownie oznaczająca: wsparcie. Odnaleziona w formie trawiastego gazonu w miejskiej przestrzeni Lublina, zwanego niegdyś Jerozolimą Królestwa Polskiego, zduplikowana w metalu i wyniesiona w stronę nieba.

Samech, en bokstav i det hebreiska alfabetet som bokstavligen betyder: stöd. Formen hittades i en gräsmatta i den äldre delen av Lublin, tidigare känt som Kungariket Polens Jerusalem, återskapad i metall och lyft mot himlen.

02

CRYSTALLIZATION: GEODE / KRYSTALIZACJA: GEODA / KRISTALLISATION: GEODE In Search of the Miraculous, Wrocław, PL, 2017

Inlay of an amethyst geode – a semi-precious stone – into a post-industrial concrete docking post situated at the wharf of a former river harbour.

Osadzenie geody ametystu, kamienia półszlachetnego, w poprzemysłowy betonowy słupek cumowniczy przy dawnej przystani rzecznej.

Inbäddning av en ametistgeod – en halvädelsten – i en postindustriell betongpollare vid en tidigare flodhamn.

03

REBOUND / ODBICIE / STUDS / Rauma Biennale Balticum, Rauman Taidemuseo, FIN, 2010

A sculpture that takes part in the geological process of a postglacial land-rise of the Scandinavian region, with the help of a Roman crane called trispastos.

Rzeźba, która bierze udział w geologicznym procesie polodowcowego wypiętrzania regionu skandynawskiego, przy pomocy rzymskiego dźwigu typu trispastos.

En skulptur som deltar i den geologiska processen av den postglaciala landhöjningen av Norden, med hjälp av en romersk kran, trispastos.

04

CITY IN MOTION / MIASTO W PROCESIE / STADEN I RÖRELSE / Centrum pro současné umění FUTURA, Prague, CZ, 2014

A sculpture made up of stone samples collected in numerous quarries located within the boundaries of the City of Prague. Sandstone, red and black marble, limestone, slate, basalt, granite, quartzite were all extracted from the inside of the City in order to build the City.

Rzeźba złożona z próbek kamieni zebranych w licznych kamieniołomach znajdujących się w granicach Miasta Pragi. Piaskowiec, czerwony i czarny marmur, wapień, łupek, bazalt, granit, kwarcyt wydobywano z wnętrza Miasta w celu budowania Miasta.

En skulptur gjord av stenprover som samlats in i många stenbrott som ligger inom Prags stadsgränser. För att bygga staden Prag bröts sandsten, röd och svart marmor, kalksten, skiffer, basalt, granit och kvartsit inifrån staden.

05

SKETCHES IN MARBLE / SZKICE W MARMURZE / SKISSER I MARMOR / Résidences Croisées at À l'Espace international, Strasbourg, FR, 2013

Sketching, scratching, erasing in the most classic, revered sculptural material.

Szkice, zadrapania, wymazywania w najbardziej klasycznym i cenionym materiale rzeźbiarskim.

Skisser, rispor, utraderingar i det mest klassiska och högt värderade skulpturmaterial.

06

SALT GARDEN / OGRÓD Z SOLI / TRÄDGÅRD AV SALT / Ici et Là: Here and There, Hastings, UK, 2013

An ephemeral rock-salt garden. The return of salt originating from inland deposits formed when ancient seas dried up; the salt was mined, transported and offered to the present living sea.

Efemeryczny ogród soli kamiennej. Powrót soli pochodzącej ze złóż śródlądowych, powstałych w wyniku wysychania dawnych mórz; soli wydobytej, przewiezionej i oddanej współczesnemu żywemu morzu.

En kortlivad trädgård av stensalt. Återkomsten av salt från inlandsfyndigheter som bildades när forntida hav torkade ut; salt har brutits, transporterats och erbjudits till det nuvarande levande havet.

07

STREAM / POTOK / BÄCK / Park-ing Art Festival, Gdańsk, PL, 2011

A complete dinnerware set, drowned in the stream that flows through the city park towards the nearby sea.

Pełny komplet obiadowy zatopiony w potoku, który przecinając park miejski, zmierza ku pobliskiemu morzu.

En komplett middagsservis, drunknad i bäcken som rinner genom stadsparken mot det närliggande havet.

08

SUSEOK / SUISEKI / 수석 Gyeonggi Creation Center, KR, 2013 – ongoing

A photographic series subverting the Chinese, Korean and Japanese tradition of the “viewing stones” which represent nature in a miniature, meditative form, like a stone bonsai.

Seria fotografii podważających chińsko-koreańsko-japońską tradycję “kamieni do oglądania”, symbolizujących zminiaturyzowaną naturę w medytacyjnej formie, przypominającej kamienne bonsai.

En serie fotografier som utmanar den kinesisk-koreansk-japanska traditionen med "visningsstenar". Stenarna symboliserar miniatyrnatur i en meditativ form som liknar en stenbonsai.

09

GHANTĀ

Bremen, DE, 2004

A coincidence of two symbols of transience: the flow of a river and the fading sound of a bell.

Spotkanie dwóch symboli przemijalności: płynącej rzeki i niknącego dźwięku dzwonka.

Ett möte mellan två symboler för förgänglighet: den rinnande floden och det försvinnande ljudet av klockan.

10

THE FOURTH WINDOW / CZWARTE OKNO / DET FJÄRDE FÖNSTRET / Kuenstlerdorf Schoeppingen, DE, 2011

A window glazed with black, man-made obsidian. Glassy slag – an industrial coal combustion by-product – is created when molten ashes rapidly cool and crystallize, shattering into pieces in the process.

Okno przeszklone czarnym, poprzemysłowym obsydianem. Szklista szlaka – produkt uboczny hutniczego spalania węgla – tworzy się, kiedy płynne popioły gwałtownie stygną i krystalizują się, roztrzaskując się przy tym na kawałki.

Fönstret är glasat med svart postindustriell obsidian. En glasig slagg – en biprodukt som uppkommer vid metallurgisk förbränning av kol – bildas när smält aska snabbt svalnar, kristalliseras och splittras i bitar under processen.

11

FISSURE / SZCZELINA / SPRICKA / Alternativa Festival, Gdańsk, PL, 2010

Black rose petals, rose fragrance.

Czarne płatki róż, zapach różany.

Svarta rosenblad, rosendoft.

12

ELEVATION / PODNIESIENIE / FÖRHÖJNING / Biuro Podróży, Zona Sztuki Aktualnej, Łódź, PL, 2009

Old Town Square in Łódź, a former central point of the Nazi Litzmannstadt Ghetto during World War II. A flag that bears no symbols connects the sky and the gutter.

Rynek Staromiejski w Łodzi, dawniej centrum nazistowskiego Getta Litzmannstadt podczas II Wojny Światowej. Flaga, pozbawiona jakichkolwiek symboli, spina niebo i rynsztok.

Gamla Stan i Łódź, en tidigare centralpunkt för det nazistiska Litzmannstadt Ghettot under andra världskriget. Flaggan, utan några symboler, förbinder himlen och rännstenen.

13

PROPS / PODPORY / STÖD / Galeria Wozownia, Toruń, PL, 2013

Art-ificial support.

Do-sztukowanie wsparcia.

Konst-gjort stöd.

14

A TON IN THE AIR / TONA W POWIETRZU / ETT TON I LUFTEN / Galeria KOŁO, Gdańsk, PL, 2003 // Collection FRAC Lorraine, FR

Steel slab props, scaffolding elements, whose total weight equalled a ton, fitted-in between the gallery walls. Props exert great yet imperceptible pushing force that extends the space in which they are installed.

Stalowe podpory stropowe, rusztowania o łącznej wadze jednej tony, wpasowane między ściany galerii. Podpory przez przyłożenie wielkiej choć niewidocznej siły nacisku, rozpierają i poszerzają przestrzeń, w której się znajdują.

Takstöd av stål, byggnadsställningar, med en totalvikt på ett ton, monterade mellan galleriets väggar. Takstöden utövar ett stort men ändå osynligt tryck som expanderar och utvidgar utrymmet där de är installerade.

15

Podziękowania / Thanks to / Tack: dr hab. Piotr Woźniak, Zakład Geomorfologii i Geologii Czwartorzędu, Uniwersytet Gdański / Department of Geomorphology and Quarternary Geology, University Of Gdańsk / Institutionen för geomorfologi och kvartärgeologi, Gdańsk Universitet prof. dr hab. inż. arch. Aleksander Piwek, Katedra Historii Architektury i Konserwacji Zabytków Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej / Department of History, Theory of Architecture and Heritage Preservation, Faculty of Architecture at Gdańsk University of Technology / Institutionen för historia, arkitekturteori och kulturarv, Gdańsk Tekniska Universitet Antoni Piontek, Dyrektor ds. Produkcji / Head of Production / Produktionschef POLGRAVEL Sp. z o.o.

Ryszard Burandt, Wiceprezes Zarządu / Vice-chairman of the Board / Vice styrelseordförande KRUSZYWA POLSKIE S.A. Art in Blekinge / Konst i Blekinge / AiR Blekinge / Blekinge Region / Region Blekinge Kulturcentrum Ronneby Konsthall / Ronneby kommun Instytut Polski w Sztokholmie / Polish Institute Stockholm / Polska Institutet Stockholm STENA LINE SCANDINAVIA AB DANPOL sp. z o.o. skrzynie transportowe / packaging specialists / packspecialister WAYTECH, cięcie laserowe / laser cutting specialists / laserskärningsspecialister

Mapy / Maps / Kartor: p. 58 / str. 58 / s. 58 Glacialgeologi och isavsmältning i östra Blekinge / Bertil Ringberg = Glacial geology and the deglaciation of eastern Blekinge, southeastern Sweden / Årsbok: Sveriges geologiska undersökning, Stockholm, 1971 p. 59 / str. 59 / s. 59 Kierunki transportu i rozprzestrzenianie głazów narzutowych podczas maksymalnego zasięgu zlodowaceń skandynawskich. Według Sederholma 1911. Za: Skandynawskie dary: głazy narzutowe Warmii i Mazur / Alicja Szarzyńska, Piotr Ziółkowski, wyd. Mantis, Olsztyn, 2012

Wydawcy / Publishers / Utgivare: Gdańska Galeria Miejska / Gdansk City Gallery / www.ggm.gda.pl Kulturcentrum Ronneby Konsthall / www.konstiblekinge.se https://www.ronneby.se/uppleva--gora/kultur/konst/kulturcentrum-ronneby-konsthall.html

Redakcja / Editors / Redaktörer: Ludmiła Kucharska, Marta Wróblewska Produkcja / Production / Produktion: Maria Sasin Tłumaczenie / Translation / Översättningar: Anna Moroz-Darska, Patrycja Dusza, Torun Ekstrand, Håkan Lövgren, Rachelle Puryear, Dominika Skutnik, Skrivanek Teksty / Texts / Texter: Torun Ekstrand, Dominika Skutnik, Marta Wróblewska Foto / Photos / Fotografier: © Dominika Skutnik, © Marek Frankowski, Piotr Połoczański, Kim Spychalski Projekt graficzny / Graphic design / Grafisk form: Ania Witkowska Nakład / Press run / Upplaga: 200 egzemplarzy / copies Druk / Printed by / Tryck: Drukarnia Mirotki Ronneby, Gdańsk 2020

ISBN 978-83-955951-3-4

ISBN 978-91-519-8040-9