اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
1
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
اڙي شهر جانان ! [شاعري]
حليم باغي
ڊجيٽل ايڊيشن:
سنڌ سالمت ڪتاب گهر 2
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ارپنا
„ئٌن پوًوجٌ يي سمٌرو پيار جٌ پٌرييٌ سفيد ڪپڙن واريَء جي هالي موسٌب ڪريان ٿٌ. ويٌن تٌ سان موًوجٌن سڃاڻپٌن مگر ايترو بى هى مٌن کان ڇڄ. ”توًوجي هانُء سان اي جان غزل ڪوًن شخص لکيا يئا شعر“. حليم باغي ذفصم فاِءَ ،اىؼڪّٽ جاذٓط 1002غغ 21غغ 00
3
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
سنڌ سالمت پاران :
ؿٍڌ ؿالىث ؿٍڌق ٻّنْء زْ ڪحاةً زْ دظٔؼق کْ خٌٔا زْ ڪٍڊ ڪڙڇ جائًٔ پِچائڻ الء ڊزٔٽم ةّڪ آڊٓكً زّ ؿـهّ قؼفظ ڪّٔ آُْ ،اؿ ؿهـهْ زّ ڪحاب ٌيتؼ (” )130اڏق قِؼ زاٌاؿ !“ افُاؿ اڳٔاؿ پٔف ڪسْ ٿّ .قاعؼقَء زّ ُْ ڪحاب ؿٍڌ زْ ىضتّب قاعؼ صهٔو ةاغَْء زّ آُْ. ُْ ڪحاب ٽْ خفعا ڇپّٔ آُْ .اؿاؿ ٿّذائحا آُّٔؿ پٔاذق خفؿث ذازا ؿاٌغ زا ،زًٍِ ًُ ڪحاب زْ ٌَ مؼػ آٍڊذائٔڊ اپهٔڪٔكً زّڏق آُْ پؼ ڪحاب ؿٍڌ ؿالىث ڪحاب گِؼ ۾ پٔف ڪؼڻ الِء اؿاؿ ڎاًٌِ ىّڪهّٔ آُْ. افُاؿ ؿڀٍْ خفؿحً ،ڀائؼؿ ،ؿڄڻً ،ةؽذگً ۽ ؿاڃاَُ فٌغؿ زْ كٔيحْ ىكّذؿ ،ذآً، مالصً ۽ ذٍُيائْ زّ ىٍحُؼ.
محمد سليمان وساڻ
مينيجنگ ايڊيٽر ( اعزازي ) سنڌ سالمت ڊاٽ ڪام sulemanwassan@gmail.com
www.sindhsalamat.com
4
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
فِؼؿث ؿٍڌ ؿالىث پاذاؿ قاعؼ پاذاؿ ىِاڳ :عتغ انّاصغ آذٓـؼ
5
غؽؽ ٌُو گٔث فآّؿ ةٔث خفُا
00 00 20 20 40 202 200 220 214
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
شاعر پاران قاعؼق ،فٍّؿ نٌٔفا ( )Fine Artزّ اُّ قعتّ آُْ ،زٔڪّ ُؼ خؽ کْ ُاجـأٍُغف آُْ ۽ ُؼ خىاع کْ ڪسَِ گِڙّٓؿ ؿّچڻ زّ ؿاىاؿ ىِٔا ڪٍغف آٌُُّْ .ئً ةَ قاعؼق زٔحؼق ؿّچ فٓچاذ ؿاؿ ؿؼزْ فٍٓغق ،افجؼق ئْ اُا خؽ جْ ادؼ اٌغار ٿٍٔغقٓ ،عٍْ اٌِْ ىاؿ آئً ٌَ ؿيسِڻ کپْ جَ ڪّ قاعؼق خىاع کْ ىحادؼ ئْ ڪاٌَ ٿْ ڪؼق .قاعؼق پٍٍِسْ ڪٔفٔث ۽ جعؼٓف زْ نضاط کاؿ خىاع جْ ةَ افجؼف ئْ ادؼ اٌغار ٿئْ ٿْ ،زٔحؼق خؽ جْ .قاعؼق ةَ اخب زْ ٻًٔ ؿڀٍْ مٍفً ٓعٍْ افـاٌٌْ ،افؽ ،ڊذاىْ ،نٔک ٓا ىىيّؿ فغٔؼـ فاٌگؼ ؿياث زّ افنڙف (ٌُّ )Reflectionغق آُْٓ .عٍْ قاعؼق ۾ ةَ اؿاؿ زْ ؿياث زا عٔب دّاب، افڻآّؿ پّڻآّؿ ،ظّةّٔؿ ظاىّٔؿ ،چڱآّؿ ىٺآّؿ ،ڎک ڎاکڙا ،جڪهٔفّؿ ،عػاب ،ىـئال ۽ فاذخاجّؿ ئْ اَِاذ ٿٔم ٌُّغّٓؿ آًُ .ؿيّذق اخب ۾ ڪاةَ قِْء ٻاُؼاؿ ،گِڙٓم ٓا ٓ Subjectiveا ىّوّعْ ٌَ ٌُّغق آُْ ،اٌـاؿ داة زا ىـئال ،اٍُر ،زغفزِغفؿ ،فاكعا ۽ ڪٔفٔحّؿ خذامم خاظهْ ۽ ىّوّعْ ڪٔفٔحً زّؿ ٿْ ئْ ٌٿّٔؿ ؿگًِ .اُْ ؿيّذا ىُِؼ Phenumenaخذامم اٌـاٌْ داة زا گڏٓم ،ازحيائْ ۽ ىعؼفوْ Objective ٿٍٔغا آًُ .ؿيّذا ڪالڪاذ پِّء اُْ قاعؼ ُسً ٓا ىّؿٔلاذ ،ڳائڻا ُسً ٓا ىنّذ ،اخاڪاذ جّڏق نٔکڪ پٍٍِسْ ؿي اث ۾ زٔڪْ ةَ ڪسَِ ڎؿٍغا آًُ اٌَِْء کْ پٍٍِسْ ىعنّش اٌغار ؿاؿ اَِاذ ڪٍغا آًُ. ىّؿ ةَ زٔڪْ ڪسَِ نکّٔ آُْ ،اٌَِْء ۾ ڪّةَ قڪ ٌاُْ جَ اُّ ؿڀ اؿاؿ زْ ىاصّؽ، ُ گِٽ ٻّؿٽ ۽ افٌغَُ زْ خًٓ آُْ .اُّ جَ ٿْ ؿگِْ ٿّ جَ ُڪ فٍڪاذ پٍٍِسْ داجْ ۽ اٌفؼاخق اٍُسً ،جڪهٔفً کْ ةَ ٻًٔ ىاڻًِ زْ خکً ۽ جڪهٔفً ؿاؿ Collectivelyگڏ ڪؼق پٔف ڪؼق ،اٌَِْء قِْء زْ قغة ،اٌَِْء اصـاز زْ ؿٌش ُؼ فٍڪاذ زْ زغا زغا ٿْ ؿگِْ ٿْ .جاُو اُّ خک ،خذخ ،اٍُر ،جڪهٔف ڪاةَ ٻاُؼاؿ آٓم ٌَ Outwordlyٿٍٔغا آًُ پؼ اُْ ؿڀ ىُِؼ اؿاؿ زْ ؿياث ۾ ٌُّغا آًُ .فٍڪاذ زْ جٔؽ ٌُؼ ڇٍِغق آُْ جَ اؿ ىـئهْ ٓا اؿ ىُِؼ ۾ زاؿ پئسْ فٍٓغق آُْ .ؿيّذا ٌلاخ ۽ جاذٓعغاؿ ىحفق آًُ جَ ”ىاذئْ“ جْ ٿٔم فاذخاة ڀٽائْ زْ خفذ کاؿ ةَ ڪافْ اڳ زْ آُْ ،پؼ ”ىاذئْ“ زْ ڪؼخاذ زْ عُيث ،صب انًٍّْ ،پٍِّاذؿ ؿاؿ پؼٓث فاذا ٌُڪحا ڀٽائْ زْ كهو زْ ڇِڻ ؿاؿ ئْ خٌٔا زْ اڳٔاؿ پڌذا ٿٔا .فاذت قاَُ زْ ”ُٔؼ ذاٌسِا“ فاذق ڪٿا ةَ اُڙق خکغائڪ ۽ خؽ ڀڄائٍٔغڏ داةث ٌَ ٿئْ ُا .زٔڪڏًُ اؿ ڪٿا ۾ ظّخ فاذت قاَُ زا ڳّڏُا قاىم ٌَ ٿًٔ ُا. خٌٔا زا ؿيّذا اخٓب ۽ قاعؼ ُئكَ اٌَِْء ڳانَِ زا كائم ذُٔا آًُ جَ: 6
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ظّقحؼ آؿ ةاقغ کَ ؿؼ خنتؼاؿ، گفحَ آٓغ خذ صغٓخ خٓگؼاؿ. ٓعٍْ ؿٺّ جَ اُّ ئْ آُْ جَ ىضتّب زّ ذار ُئكَ ٻًٔ ىاڻًِ زْ ڳانَِ زْ ذفپ ۾ پٔف ڪّٔ فڃْ. خذامم فاذت قاَُ پاڻ ُڪ ىعؽر ظاٌغاؿ زْ ڇّڪؼقَء ”ڀاڳ ڀؼق“ ؿاؿ پؼٓث زْ ٻٍڌڻً ۾ ٻڌزْ فّٓ ۽ ُٔؼ زْ ذفپ ۾ فاذت قاَُ زا پٍٍِسا فڇّڏق زا فذالپ ُڪ ةْ ىذاؽ ۽ ُڪ ڪال ؿٔڪْ ڪٿا زْ ذفپ ۾ ىاڻًِ زْ اڳٔا آٓا .چّڻ زّ ىلنغ جَ ”ُٔؼ فاذت قاَُ“ آحؼق خؽ پػٓؼ ۽ ىّدؼ اٌِْ ڪؼق ئْ ٿْ ؿگِْ زّ فاذت قاَُ اؿ کْ پٍٍِسْ خذخؿ زْ رةاؿ ۾ خٌٔا اڳٔاؿ پڌذف ڪّٔ .خذامم ؿڀ Classicsڪالڪاذ زْ اٌغذفٌْ خذخ ىاؿ ئْ زڙٌغا آًُ .ڪؼخاذؿ زْ ىًٍِ ىاؿ ڪالڪاذ پاڻ ىعاًب ٿٍٔغف آُْ ۽ ةؾ. ڪاةَ خٓغـ فذ غّاش زْ ٌُؼ ئْ ؿيٍڊ زْ گِؼائَْء ۾ نڪٔم ىّجَْء کْ ڳّنِْ نٍِغق آُْ .ىّؿ ةَ زٔڪْ ةَ نکّٔ آُْ اٌِْ ۾ ڪّةَ قڪ ٌاُْ جَ اُّ ؿڀ اؿاؿ زْ ىعنّش ىاصّؽ گِٽ ٻّؿٽ ۽ افٌغاَُ زْ Ditto Copyآُْ .اٌِْ ۾ ذٌگ ،قغة ،اصـاؿاجْ ؿٌش ىٍٍِسْ پٍ ٍِسْ آُْ ،ةاكْ ؿياث ۾ زٔڪْ ڪسَِ فُْ فاپؼق پّٔ ،زٔڪْ ڪسَِ ٿْ ذُّٔ آُْ ،ىٍٍِسْ قاعؼق ۾ ةَ اٌِْ زّ ئْ اَِاذ آُْ ۽ ةؾ. آئّؿ جياؾ گِٽ نکٍغف آُٔاؿ ،ىٍٍِسّ خفؿث ىُِؼ نغاذق چٌّغف آُْ جَ ىاڻِّ زٔڪڏًُ نکْ جَ ًُ زٔڪا پٍٍِسَْء نکڻَْء زْ ؿٌش ذکْ آُْ ،اؿ کاؿ ىٿْ نکْ ٓا گِٽ ۾ گِٽ اؿ کْ ةؼكؼاذ ذکْ ،ةاكْ اٌگ پّذق ڪؼڻ زْ الِء ،ڪً ڳڻائڻ زْ الِء ٌَ نکْ .آئّؿ ةَ ؿٍغز اٌَِْء ظّةنّذة ذاِء ؿاؿ ىحفق آُٔاؿ .ىاڻِّ نکْ جَ فاكعْ ذفج کْ گؼىائڻ فاذق ڪا قِْء ئْ نکْ فذٌَ ٻّڏ ُاذڻ کاؿ ؿٺّ آُْ جَ ُچپ ذُسْ. آئّؿ آحؼق قغة ،زػةاجْ گؼىْ ۽ اصـاؿاجْ ڪٔفٔث ڪٿاؿ آڻٍٔغف آُٔاؿ زّ ىٍٍِسْ نکٔم قِْء ىاڻًِ جْ ڪسَِ ادؼ اٌغار ٿٍٔغق آُْ؟ جَ آئّؿ ؿيسِاؿ ٿّ جَ اٌَِْء ڳانَِ ۾ ةَ ىٍٍِسّ پٍٍِسّ داجْ ڪياؽ ڪٌِّْ .ىٍٍِسا ؿيّذا ڪؼخاذ آحؼا جَ ؿگِاذا آًُ زّ اًٌِ زّ قآاؿ قاؿ ،اؿهّب ٻّنْ ۽ نِسّ ارظّخ اًٌِ 7
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ڪؼخاذؿ زْ ًؼفاؿ ئْ ىّؿ کْ صامم ٿٍٔغف آُْ .ىٍٍِسَْء قاعؼق زْ ٻّنَْء جْ ةَ ىٍٍِسْ ٻڌٌغڏؿ ۽ پڙٍُغڏؿ کْ ڪسَِ اعحؼاص آًُ جَ اُا پؼاڻْ ؿٍڌق ىحؼفڪ ٿْ فٓئْ آُْ جَ اٌِْ زْ زّاب ۾ آئّؿ اُّ ئْ چٌّغز جَ اُا ٻّنْ اؿاؿ زْ قِؼؿ ۽ ىاڊذؿ اٌگؼٓؽق گؽٓغـ ظاٌغاًٌ ىاؿ ىحؼفڪ ٿْ فٓئْ ُسْ جَ اؿاؿ زْ فاُڻً ،فٿاڻً ،کٔحً، فنِاذؿ ،زٍِگهً ۽ ٻٔهً ۾ اُا ٻّنْ اڃاؿ ةَ اؿحعياؽ ٿْ ذُْ آُْ .نـأٌاة زْ ىاُؼؿ Linguisticians۽ جعهٔيغاًٌ زْ Educationistsزْ ذاِء جَ اُا ئْ آُْ جَ ٻِؼاڏًٓ ۽ زٍِگهً زْ ٻّنْ ىعٔاذق Standardize۽ ىـحٍغ ٌُّ Authenticغق آُْ. ڪحاب زّ خٓؼ ؿاؿ ڇپسڻ ةَ ُڪڙف فواصث ًهب ٌلٌّ آُْ ًُ ،خٓؼ ٿٔڻ زّ ؿڀ کاؿ فڎف ؿتب ڎاڍف کم زّڳّ ۽ ٌاكاةم ٓلًٔ ؿتب آُْ .اُّ آئً جَ رٌغگْ زْ ؿڀٍْ ىعاىهً ۾ آئّؿ الپؼفاَُ ذُّٔ آُٔاؿ ۽ ىٍٍِسْ اٌَِْء ؿيّذق الپؼفاُْ زّ ؿڀ کاؿ گِڻّ ادؼ ىٍٍِسَْء قاعؼق زْ جعهٔق ۽ ڇپسڻ جْ پّٔ آُْ. ىـّخف ٓعٍْ ڊ ائؼّٓؿ ۽ ڪاپّٔؿ اڄ کاؿ ڎَُ ٓا ٻاذًٌِ ؿاؽ اڳْ ىٍٍِسْ خفؿث صفٍٔ كؼٓكَْء زْ صّانْ ڪؼق ڇڏٓو ۽ فکؼٓم ؿکؼٓم ىّاخ خذامم ىّؿ کاؿ پاڻ کاؿ ةَ ؿِٔڙزْ ٌَ پئْ ؿگِّٔ. صفٍٔ ماصب پٍٍِسً ٌٔيً فاذؿ ڦڏؿ ،كاٌٌّْ چڪؼؿ ۽ گٌّاگّؿ ىنؼففٔحً ۾ آڏف جَ ُذڌؽ ُّ زّ ٻئْ پاؿْ (ڪحاب زْ ڇپائْ ڎق) جّزَِ ةَ ٌَ ڎٓئْ ؿگِّٔ .ڪحاب زّ ؿيّذف ىـّخف ةَ فاپؾ ٌَ ڪؼق ،ىّؿ زِڙق ُؿـث ۽ فؿٔهً کاؿ پانِْ ىاڻِّ الِء صٔغذآةاخ زا چڪؼ ۽ ؿٍغز گِؼ زا ڦٔؼا آڏا جَ ٿڪائٍٔغڏ ٿٔا زّ اًٌِ چڪؼؿ زّ زٔڪڏًُ فچّذ ڪؼڻ فِٓتّ جَ رٌغگَْء زا ڪسَِ ٻٔا ڎًٍِٓ ةَ نڳْ ؿگًِ ٿا. ٌٔٺ آؿؼا الُْ زٔڪا قاعؼق ىّؿ کْ ٓاخ ُئْ ٓا خفؿحً ُيٿ ڪؼق ُٿ ڪئْ ،اُا ٿّذق ئْ ؿِْ ؿِٔڙق ؿٍگث زْ پؼاڻَْء گال جْ ڳٍڍف ٻڌف اٿوٓ .ا آڳ الٿْ اٿو .اىٔغ جَ خفؿث اٌِْ ڳانَِ کْ ڌٓاؿ ۾ ذکٍغا. ٿهِْ ۽ ٿّذق فٓچاذقَء ؿاؿ فڏ ڪّٔ( .قاَُ) ىٍٍِسْ قعؼ گّئَْء زّؿ ظتؼفؿ ىكاعؼؿ ،گڏزاڻًٔ ،خفؿحً زْ ڪچِؼًٓ ،اخةْ فِٓڪً ۾ گؼخس ۾ اٌَِْء زْ ڪؼق آّٓؿ زّ آئّؿ ؿيسِاؿ ٿّ جَ ىّؿ کْ ؿٍڌ ٌّّٓٔذؿٽَْء زّ 8
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
اؿٽٔر ىهّٔ .ؿٍڌ ٌّّٓٔذؿٽْ ،ؿٍڌ زْ ؿاڃاَُ ۽ وئؼ زّ ُؼ خفذ ۾ Nucleusذُْ آُْ .جٍُٔو زّؿ زٍؼؽ ةاڊٓؽ ،اخةْ ىٔڙاڪا جّڏق ىعحهف ڊپاذٽئٍٽؾ زْ ذٌگا ذٌگ جلؼٓتً زْ ڪؼق ئْ ىٍٍِسْ قاعؼق پّذق ؿٍڌ زْ خفؿحً زْ ڪًٍ جائًٔ پِحْ. اًٌِ پٍٍِسْ خاىً ۾ ىٍٍِسْ ٻّنً کْ پٔاذ ڎٌّ ،آئّؿ ؿيسِاؿ ٿّ جَ اُّ ؿٍغؿ صـً ًَ آُْ ٌَ جَ آئّؿ پٍٍِسْ ڎاة کْ ” :ڪحڻ فاذقَء ڪحّٔ ،ٿهِّ ۽ ٿّذف“ ”ٿهِّ ۽ ٿّذف“ ؿيسِاؿ ٿّ .ؿڀٍْ فواصحً کاؿ پِّء ةَ آئّؿ ؿيسِاؿ ٿّ جَ خفؿحً زْ اڳٔاؿ ُڪڙق ىعنّش ڪؼخاذ ٓعٍْ ”ؿفٔغ ڪپڙؿ فاذقَء“ زْ ةاذق ۾ ؿٍگث اڪذؼ پڇٍغق ذٍُغق آُْ جَ اُا ڪٔؼ آُْ؟ ؿٍغز ٌانّ ڇا آُْ؟ جَ آئّؿ ؿيسِاؿ ٿّ جَ اٌِْ ڪؼخاذ کْ ُڪڙف ”فؼوْ ٓا ظٔانْ ڪؼخاذ“ ؿيسِّٔ فڃْ جَ ةِحؼ .ڇاڪاڻ جَ ڪسَِ ڳانِّٔؿ اؿاؿ زْ ؿياث ۽ گِؼؿ زْ ؿڪّؿ کْ ةؼكؼاذ ذکڻ زْ الِء نڪائْ ذکسً جَ ةِحؼ .ڇاڪاڻ جَ اُْ ڳانِّٔؿ اؿاؿ زْ ؿياث زْ ُاويْ جْ ٌٿّٔؿ نڳً ،ظاٌغاؿ ازڙق فڃً ٿا ،اٌِْ ڪؼق اًٌِ ڳانًِٔ کْ ڦهِّذّٓ ٌَ فڃْ جَ ةِحؼ. آئّؿ پغىاة پتهٔڪٔكً زْ ؿاٿًٔ صازْ ؿاٌغ ،ڪّٔؽ ذاؾ نُّا ۽ ٌّذ ىضيغ (ٌّذ ؿٍڌق) زّ ٿّذائحّ آُٔاؿ زً ىّؿ زِڙق ُؿـث ىاڻِّ کاؿ فڌٓڪ خنچـپْ فٺْ ڪحاب زّ ڪو پّذف ڪّٔ. حليم باغي
9
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
نهاڳ ”زّڳَْء جْ زڙاُءٌ ،ـّذف ئْ ًٌٍِٔ زّ“. ُْ 2011ظ زْ پڇاڏق زْ ڳانَِ آُْ زّ آئّؿ عّاىْ زيِّذٓث زْ كٔغظاٌْ ۾ ٻَ ؿاؽ گػاذڻ کاؿ پِّء ڳّٺ پِحّ ُئؾ ،زحْ ُڪڙق خفؿث زْ خعّة ۾ اىؼڪّٽ زْ ڪًٍِ ٌٍڍق عيؼ فاذق قاعؼ زْ ڳانَِ ٌڪحْ ،ڳانَِ ؿاؿ گڏ ىّؿ کْ اؿ قاعؼ زا ٻَ ةٔث ٻڌآا فٓا زً ىاؿ ُڪڙف ُْ ةٔث ُّ: ىّؿ کْ ُڀؼ َؾ ڀاؿَء ،آئّؿ پکْ آڳ زّ، زحْ ُؿڄْ ىٍٍِسْ ذاؿِء ،اة ٽاٌڊؿ ۾ ٽاڪّڏف پّق. آئّؿ اؿ ةٔث زْ پعحگْ کاؿ ۽ جعٔم زْ پؼفار کاؿ آڏق ىحادؼ ٿٔؾ زّ ىّؿ ٓڪغؾ خفؿحً کاؿ اؿ قاعؼ زّ ٌانّ ۽ ڳّٺ پڇّٔ .ىّؿ کْ ٻڌآّ فّٓ جَ ٌانّ عتغانضهٔو ةاغْ ۽ ڳّٺ ذفصم فاِء .ذفصم فاِء کاؿ آئّؿ چڱْ ًؼج فاكف ُئؾ زّ ىٍٍِسّ زٌِّّ خفؿث ۽ قاعؼ زيً خذةغذ اؿ ڳّٺ زّ ُّ ،اؿ ؿاؿ گڏفگڏ زٔم ۾ ىّؿ ”ڪٍڊڏقَء فاذؿ زّ ڪالؾ“ ٌانْ ڪحاب پڙُّٔ ُّ ،زًٍِ ۾ اُّ ڄاڻآم ُّ جَ ذفصم فلٔؼ رٌگٔسّ امم اىؼڪّٽ زْ ڀؼؿاؿ ذفصم فاِء زّ ذُاڪّ ُّ ۽ ڳّٺ جْ ٌانّ ةَ ذفصم فلٔؼ زْ ڪؼق ئْ پّٔ .اٌَِْء ڪحاب ۾ ىّؿ ذفصم فلٔؼ زْ ؿئّٽ ىؼاخ فلٔؼ زّ ُڪڙف قعؼ پڙُّٔ ُّ: فذؿْ پٽ پغىاة زاَ ،ٻً پئْ ُاالذ، ڎٺْ ىًٍِ ىِٔاذ ،ڎکٔا ڎًٍِٓ ٌَ ؿاذٓاؿ. ۽ اٌَِْء ىؼاخ فلٔؼ زّ ُڪڙف ؿؼائڪْ قعؼ ُّ زٔڪّ ىغخ ظاؿ پٺاڻ زْ صيهً جْ ًُ چّٔ ُّ: ىاذق ىغخ ڪّؿ خفذ ڪؼف ،ڇّڏ فڃْ ِّٓخق ٓؽٓغ ىٔاؿ. اؿ ڪحاب پڙُڻ فكث ىّؿ پٍٍِسْ خفؿث ڀهٔڏٌّ فلٔؼ کْ ؿٍٔٽؼؽ زٔم ڪؼاچْ ىاؿ ُڪ ظي نکّٔ زًٍِ ۾ اُا صلٔلث نکْ ىّڪهْ ُٔو ًُ ،زّاب ۾ نکْ ىّڪهّٔ جَ زًٍِ قِْء کْ افُاؿ ”پغىاة“ نکّٔ آُْ اُا ُحْ ”پڏىاة“ ؿڏزْ ٿْ ۽ ذفصم فاِء زْ ةهڪم ڀؼؿاؿ ذفصم فلٔؼ زْ چهْ فاذق زڳَِ اٌِْ آؼاوْ ۾ آُْ جَ ةاغْ زّ ىّؿ ؿاؿ پِؼّٓؿ 10
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
جعاذػ ؿٍغز ةٔث ۽ ذفصم فاِء زْ دذٓعْ ؿاؿ ٿّٔ .آئّؿ زٔڪّ اىؼڪّٽ کاؿ جلؼٓتاَ 24 ؿاؽ ڪٽسْ صٔغذآةاخ زْ عهيْ ،اخةْ ،ؿٔاؿْ ۽ فڪؼق فىا ۾ اؿ خفذ زْ ةِحؼًٓ قاعؼق زْ آٌچم زّؿ اڎاذفؿ ڎؿٍغف ذُّٔ ُئؾ ۽ ىّؿ کْ اُّ جنّذ ئْ ٌَ ُّ جَ ىٍٍِسّ ڎڪاذٓم ڎَِٓ قاعؼقَء زْ ىٔغاؿ ۾ آڏف رذظٔؽ ۽ ؿاٌّڻ زْ ڪڪؼ زِڙف خنڪف ٿْ ؿگِْ ٿّ پؼ اؿ ؿاؽ ٿؼ فٺّ ُّ آؿياؿ جْ ةاخؽ زم پؼًٓ فاٌگؼ ٌاچ ڪٍغا ٿْ ذُٔا ۽ فنّٔؿ فڻً ؿاؿ آئً فٓڙُسْ فّٓؿ ُّٔؿ ،زٔئً ؿانً زا ؿڪآم پاڻ ۾ ٻکسْ فٍٓغا آًُ. اجْ ٌَ مؼػ ٌكٔهّٔؿ ٌگاُّؿ ۽ ڪڪّذٓم ٻاٌِّؿ ُّٔؿ پؼ اُا قاعؼق ةَ ٌـؼزْ ذُْ ُئْ ،زًٍِ قاعؼق کْ اڳحْ ُهْ ٌَ ذڳّ ؿٍڌ زْ آڪاس ۾ پکڙزڻّ ُّ پؼ ؿيٍڊ زْ گِؼائَْء زِڙق خؽ ذکٍغڏ زْ .آو .ؿٔغ زْ ؿٍْٔ ۾ ةَ پٍٍِسّ آکٔؼف اڎڻّ ُّ ۽ ُّ ؿغائًٔ ةاغَْء زّ اُّ قعؼ پڙٍُغف ُّ جَ: ذة خٓف جٍٍِسْ ذاَُ ۾ ،زْ ڦڙف ڦڙف ٿْ فُْ فڃْ، ىٍٍِسّ ةَ ٌنٔب ٺِْ فڃْ ،جٍٍِسّ ةَ كؼص نِْ فڃْ. اؿ قعؼ زْ ظانق ؿاؿ آئّؿ ڪِْ فڃْ ذفصم فلٔؼ زْ آؿحاٌْ جْ ىهٔؾ .اٌحِائْ ؿاخف پؼ ڪا ڪا ؿاخگْ ُٿؼاخف ٿٍٔغق آُْ ۽ ڪا ڪا فٌؼق ٌُّغق آُْ ،ةهڪم ظغا زْ جعهٔق زِڙق ،زًٍِ ۾ ڪئْ ذفٌلّؿ ذٌگ پکٔڙٍٓغّٓؿ آًُ ،ڪٔئْ زهّا زٍـاذ ڪٍغا آًُ، ڪٔئْ جسال زِؼىؼ زِؼىؼ زؼڪٍغا آًُ .ؿاخق ُسڻ ؿاؿ گڏ ُّ اٌحِائْ غؼٓب گِؼاڻْ زّ ٓحٔو فؼخ ُّ پؼ جاذٓط ۾ ڪْ ڪْ غؼٓب ۽ ٓحٔو ٻاذ كّىً زْ فٌؼق ۽ ىاخذق رٌغگْ جْ اڻ ىٽ ادؼ ڇڏق فٍٓغا آًُ .پؼ قؼض اُا آُْ جَ اؿ غؼةث ۾ ظّخقَء ۽ ٓحٔيْ ۾ ظّخاعحياخقَء ُسْ .اؿ زا ىّؿ فٽ ٽْ ىذاؽ آًُ؛ صىؼة ىضيغ مَ زٔڪّ غؼٓب ۽ ٓحٔو ُّ زًٍِ خٌٔا زْ جتغٓهَْء ۾ ؿڀ کاؿ ىٿاُّؿ ۽ اُو ڪؼخاذ اخا ڪّٔ زّ اڄ ّٓذپ ۽ اىؼٓڪا زا نٔکڪ (خٌٔا زا ؿئّ فڎا ىاڻِّ) ٌانْ ڪحاب نکً ٿا ،اؿ ۾ پِؼّٓؿ ٌيتؼ صىؼة ىضيغ مَ کْ ڎًٓ ٿا .ٻّٔ ىِاجيا گاٌڌقَء زًٍِ زْ ىؼڻ فكث ؿٍغز ڪم فذدّ اڍائْ پائٌّڊ ُّ ،اؿ کْ ةَ اڄ فًِٓٔ مغقَء زّ آئٍٔـٽائًٔ کاؿ پِّء فڎف ڪؼخاذ ڎٌّ فّٓ آُْ .ٽّٔؿ زْ. آو .ؿٔغ ،زًٍِ ىٍٍِسْ ظٔاؽ ۾ ؿٍڌ زْ ُؽاذ ؿانَ جاذٓط ۾ زٔڪّ فڪؼق ۽ دٍُْ اٌلالب پٔغا ڪّٔ آُْ ،اؿ زّ جاذٓط فٔنهّ ڪٍغق .آئّؿ ةاغْ کْ اًٌِ ٽٍِْ قعنٔحً ؿاؿ ڀٔٽٔاؿ ٿّ ۽ ٌَ ئْ ىلاةهْ ۾ آڻڻ ٿّ چأُاؿ پؼ صلٔلث ُْ آُْ زّ ٿؼ زْ ُڪڙق زِّپڙق ۾ زٍو فٺٍغڏ ًُ ٓحٔو ٻاذ زْ قاعؼقِء زٔڪڏًُ قٔط آار پڙُْ ُا جَ قآغ ؿاَُ زْ آظؼق ُچڪْ فكث ُّ اُّ وؼفذ چّق ُا جَ ىٍٍِسْ فڃڻ جْ ىآّز ٌَ ٿّٔ ىّؿ کاؿ پِّء صهٔو ةاغْ فٓٺّ آُْ .پؼ قآغ قٔط ماصب مؼػ ؿٍڌق زا ڇپٔم ڪحاب ۽ ذؿاال 11
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
پڙٍُغف ُّ پؼ ةغكـيحْ ؿاؿ صهٔو ةاغْ زّ ڪحاب آار زْ رٌغگْ ۾ ڇپسْ ٌَ ؿگِّٔ ُّ ۽ ٌَ ئْ ؿاڏ ؿڙًٓ اخٓتً ”ڎٓئا ڎٓئا الٽ اؿاؿ“ ۾ ةاغْ زْ قاعؼق قاىم ڪئْ زًٍِ ڪحاب زّ ىِاڳ ةَ قٔط آار نکّٔ ُّ. ةِؼصاؽ ىالكاة کاؿ پِّء آئّؿ ةاغَْء زْ قاعؼق ۽ ؿٍغز قعنٔث زْ زاخف ۾ ىٍڊزْ فٓؾ ۽ اُّ زاخف زّ ىٍڊ اڃا جائًٔ ىٍٍِسْ زُْء ۽ زٍغ ۾ زڪڙّٓ فٓٺّ آُْ .ةاغْ زْ قعنٔث ۾ ىّؿ کْ ًُ زا زاٌغاذ ٽِڪ ڎاڍا فڻٍغا آًُ ،اُْ ٽِڪ ڪڏًُ ؿؼاُْ ۾ قؼاب افجسڻ زّ پڙاڎف ٌُّغا آًُ ۽ ڪڏًُ ةِحؼًٓ ڍفنڪ ٌّار زْ پڙاڎق ىذم نڳٍغا آًُ. ٽِڪ ئْ جَ رٌغگْ زْ عالىث آًُ .ٽِڪ ڪڏًُ ڎٓاذق زْ ڎٓئْ زٔاؿ ٻؼٌغا آًُ ،ڪڏًُ ىئعاٌْ ۾ زاؾ فاٌگؼ ُٻؼٌغا آًُ ،ڪڏًُ ٌفٔؾ ىٍِٔغقَء ذجً پٔؼؿ زْ ذكل زّ اؿحعاذف ةڻسْ فٍٓغا آًُ ۽ ڪڏًُ رٌغگْ زْ اُا ڊفڏ ٿْ پٌّغا آًُ زًٍِ جْ ظانق ڪائٍاة ظّخ فعؼ ىضـّز ڪٍغف آُْ. اًٌِ ٽِڪً ىاؿ ىّؿ کْ نڳٍغف آُْ جَ ةاغَْء کْ رٌغگْ ؿاؿ ةْ اٌحِا پٔاذ آُْ ،ذڳّ پٍٍِسْ رٌغگْ ؿاؿ ٌَ پؼ پّذق اٌـأٌث زْ رٌغگْ ؿاؿ .اؿ ؿاؿ گڏفگڏ ؿٍڌ زْ رٌغگْ ؿاؿ ،ؿٍڌ زْ ىاذف ىاڻًِ زْ رٌغگْ ؿاؿ پٔاذ آُْ ،زًٍِ کْ ُّ پٍٍِسْ الرفاؽ ڎاة دذٓعْ ىضؼفىًٔ ،ىآّؿًٔ ىاؿ ڪڍق ىضتحً ۽ ىـؼجً زْ ؿاگؼ ۾ جؼٌغڏ ىڇًٔ فاٌگؼ ةڻائڻ چاُْ ٿّ ٓعٍْ ىٍٍِسْ ظّاُف آُْ جَ ةاغْ زْ رٌغگْ ؿاؿ ىضتث ڪڏًُ ةَ ظحو ٌَ ٿئْ رٌغگْ زٔڪْ ةِاذؿ زا ڳاڏُا ڳڀ پٔغا ڪٍغق آُْ ،ىضتحً زا ىٔال ىچائٍٔغق آُْ ۽ ىلحهً زا ىٔغاؿ ؿٍٔگاذٍٓغق آُْ. قاعؼق ڇا آُْ؟ اٌگؼٓؽق ۾ جَ ڎاڍف ىعحنؼ نفٍ آُْ ٍُ ،Poetryغق ۾ ڪّٓحا ،پؼ عؼةْ ۾ زًٍِ ٻّنْ زّ اُّ نفٍ آُْ قاعؼق ،اُا گِڻ ىعٍائّؿ نفٍ آُْ .ىذاؽ ًّذ عؼةْ ۾ فاذ کْ قعؼ چٌّغا آًَُ .ز َّ زْ خاڻْ کْ قعٔؼ چٌّغا آًُ ،ؿيسَِ کْ قعّذ چٌّغا آًُٓ .عٍْ اؿًٔ اًٌِ ٽٍِْ نفًُ کْ ىسيّعْ ًؼج ىالئْ زٔڪڏًُ ڪّ ُڪڙف ىفِّؾ ڪڍفؿ جَ اُّ ٿٍٔغف اُڙف ظٔاؽ زٔڪّ ىضتّب زْ فاذ فاٌگؼ ؿٍِّ ُسْ ۽ َز َّ زْ خاڻْ فاٌگؼ جَِ ؿاؿ اعهْ جؼًٓ قڪم فاذف ُسْ ،اؿ ڪؼق آئّؿ قاعؼق ڍڪٔم ُسْ ۽ اٌـاٌْ ؿيسَِ زْ ٰ زْ جعؼٓف ڪٍغف آُٔاؿ جَ ىضتّب زْ فاذ زِڙف ظٔاؽ ۽ نتاز ۾ ڍڪٔم زـو زِڙف جنّذ ۽ فڪؼق ةهٍغق زّ ُاڀ جائًٔ اڎٌغڏ علاب آُْ .اُْ ٽئْ قعؼ جعهٔق ٿٍٔغف آُْ. عؼةْ ۾ قعؼ زْ اُا اُئث آُْ زّ كؼآؿ قؼٓف زْ آٓث کْ مضٔش ٓا غهي ُسڻ زّ ىعٔاذ اًٌِ فٽ گيؼاَُ قِؽاخق زّ ڪٔؾ آُْ .زٔڪڏًُ اؿ زْ قعؼؿ ؿاؿ كؼآؿ زْ آٓث 12
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ڀٔٽسْ اچْ جَ مضٔش آُْ ٌَ جَ غهي آُْ .اؿاؿ زْ ٌَ ذڳّ زػةاجْ رٌغگْ ٺاُْ ٿْ پؼ اؿاؿ زْ رٌغگْ کْ ةاذفٌق ،ةِاخذ ۽ پاڻ اذپڻ فاذق زػةْ ؿاؿ ىاال ىاؽ ڪؼق ٿْ .آئّؿ ؿيسِاؿ ٿّ جَ آكٔائْ ىاڻِّ ۽ آفؼٓڪْ پڻ زٔڪڏًُ رٌغـ آًُ جَ ؿٔاؿحغاًٌ زْ ڪّقف کاؿ فڌٓڪ قاعؼؿ زْ قاعؼق فؿٔهْ آًُُ ،حْ ىّؿ کْ ُڪڙق فٓٽٍاؾ زْ قاعؼ زْ قعؼ زّ ىفِّؾ ٿّ ٓاخ اچْ زٔڪّ ًُ فٓٽٍاؾ زْ زٍگ خفذاؿ نکّٔ ُّ جَ: ”اؿاؿ پٍٍِسْ قاعؼق نکْ گّذٓهً زْ کٔـً ۾ فزِْ زٍگ جْ ىّڪهٍٔغا آُّٔؿ ۽ پِّء خعا گِؼٌغا آُّٔؿ جَ گّذٓهً زْ کٔـً ۾ پٔم قاعؼق زْ ؿالىحَْء زْ ،زً ۾ اؿاؿ زْ قاعؼق پٔم ٌُّغق آُْ ڇّ جَ زٔڪڏًُ قاعؼق ؿالىث ىّٽْ آئْ جَ گّذٓهّ ةَ ؿالىث ىّٽْ آٍغف پؼ زٔڪڏًُ اُّ کٔـّ جتاَُ ٿْ فّٓ جَ اُڙق قاعؼق قآغ اؿًٔ فذق ٻِٔؼ نکْ ٌَ ؿگِّؿ“. اؿاؿ ؿٍڌ زْ ؿؼرىًٔ فٓغؿ ”فٓغڪ خفذ“ کاؿ فٺْ قاعؼق زْ دذٓعْ رٌغـ ذُْ آُْ ۽ اؿاؿ زْ ؿڃاڻپ ةَ اؿ قاعؼق زْ دذ ٓعْ آٍُُْ .غفؿحاؿ زْ عانو فرٓؼ اعُو زّاُؼ الؽ ٌِؼف نکّٔ آُْ جَ كّىً زْ ؿڃاڻپ ۽ رٌغگْ قڪـث کائٍٔغڏ ۽ فحش ىاڻٍٔغڏ ؿٔاؿحغاًٌ زْ ڪؼق ةؼكؼاذ ٌَ ذٍُغق آُْ پؼ اُا قاعؼؿ ۽ فٍڪاذؿ زْ ڪؼق رٌغـ ذٍُغق آُْ .ٿْ ؿگِْ ٿّ جَ جاذٓط ۾ اُّ خفذ اچْ زّ ٌِؼف کْ ڪّ ؿڃاڻْ ةَ ٌَ پؼ ٽئگّذ ۽ پؼىچٍغ اؿ خفذ ۾ رٌغـ ٌُّغا .اؿاؿ زڏًُ پٍٍِسْ ؿٍڌ جْ ٌُؼ فزِّؿ ٿا جَ ىّؿ کْ نڳْ ٿّ جَ اؿاؿ پاڪـحاؿ ٺِڻ کاؿ پِّء ؿڀٍْ ٌااٌنافًٔ کْ پٍٍِسْ الرفاؽ قاعؼقَء زْ دذٓعْ قڪـث ڎٌْ آُْ ،اؿ قاعؼق َء ۾ اؿاؿ زا ڪْ زْ ؿر زِڙا ُئا ۽ ڪْ قاعؼ ةڊق زْ ةاخؽ زِڙا، ڪْ قاعؼ ڪاذفٌسِؼ زْ ڪّذ جْ ٽِّڪٍغڏ ىّذؿ زِڙا ۽ ڪْ ڇّذ فاَُ زْ ڇّنًٔ ۾ پٍٍِسا گؼؾ زـو پـائٍٔغڏ ىاذفئڙؿ زِڙا ،ةِؼصاؽ اؿاؿ زْ قاعؼق ئْ آُْ زًٍِ ؿٍڌ زْ ؿٔاؿث کْ اخب ۽ قاعؼقَء ؿاؿ ىالئْ اُڙق ُڌؿ جعهٔق ڪئْ زٔڪا ٌَ ڪڏًُ ڪٍّاذقَء زْ ٽِڪ ۾ اڀؼق ٌَ ڪڏًُ اؿَّء زْ افُٔؼق ۾ َاُؼق ٿْ ۽ اؿاؿ اؿ قاعؼقَء کْ خؽ ۽ خىاع زّ گڏٓم ىضّذ ةٍائْ ڇڏّٓ. ىّالٌا آراخ ُڪڙق زاِء جْ نکّٔ آُْ جَ ؿٔاؿث زْ ؿٍْٔ ۾ خؽ ٌَ ٿٍٔغق آُْ .ىّؿ چّٔ ُّ جَ ؿٍڌ ۾ ؿٔغ اُڙق ؿٔاؿث کْ زٍو ڎٌّ آُْ ،زٔڪا ٌَ مؼػ ؿٔاؿث زْ ؿٍْٔ ۾ خؽ آُْ ۽ ًُ ڳائڻ ةَ قؼفظ ڪّٔ آُْ ،زحْ ڪٽؼ علم پـٍغ اةؼأُو زّّٓ ةَ ٌُّغف ۽ جعٔم زْ ةهٍغًٓ جْ ؿّاذ ٿْ آؿياؿ زا ؿٍٔا چٔؼٍٓغڏ صهٔو ةاغْ ةَ ٌُّغف ُّ .زحْ ذئٔؾ ڪؼٓو ةعف زْ ڍفنڪ زّ آفار ةَ ٌُّغف ُّ ۽ صفٍٔ كؼٓكْ زْ ظٌاب زْ اٌڊنٺ ةَ ٌُّغق ُئْ .ڪاس! ؿٔغ کاؿ پِّء اُّ رىاٌّ اؿاؿ فٽ ىّٽْ اچْ ،ڇّ جَ آئّؿ ىضـّز ٿّ ڪؼٓاؿ جَ اڄ ؿٔاؿث زْ ؿٍْٔ ىاؿ خؽ ٌڪؼٌغق پئْ فڃْ.
13
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ڪا ڪا ؿؼرىًٔ قآغ قاعؼقَء زْ ؿؼؿ ۽ ٌکؼڻ زْ الِء اٌحِائْ ىّرفؿ ۽ رذظٔؽ ٌُّغق آُْ .اؿ ؿهـهْ ۾ ڪًٍِ فكث عؼب ۽ آؼاؿ قاعؼقَء زْ فُڪؼق زا ةْ پٍاَُ خذٓاَُ ُئا. َ ظنّما نّڪ قاعؼقَء پؼ پِّء پعحّؿ ظّاـ ؿٍڌ ۽ ةٍگاؽ قاعؼقَء زْ الِء فڎا فاُؼ داةث ٿٔا، زِڙق پعحّؿ ظّاـ ۽ ؿٍڌ زْ ذٓگـحاٌْ صنْ ۽ ةٍگاؽ ىاؿ اڀؼق اُڙق قآغ ئْ ڎکڻ آكٔا زْ ٻًٔ عالئلً ۾ اڀؼق ۽ اؿؼق ؿگِْ ُسْ .اؿاؿ زْ ٿؼق نّڪ قاعؼقَء جْ ذازـٿاٌْ قاعؼقَء زّ ٌيآاؿ ادؼ ۽ الڳاپّ ذُّٔ آٌُُّْ ،ئً ةَ ڀٽائْ زْ قاعؼقَء ۾ ةَ اُْ ُؿؼ اٌحِائْ ظّةنّذة زيانٔاة ؿاؿ ڀؼپّذ ۽ ٌفٔؾ اصـاؿً زّ ةْ ىذاؽ ٌيٌّا آًُ. آئّؿ ؿيسِاؿ ٿّ جَ زيانٔاجْ ٌلٌَ ٌُؼ ؿاؿ ٿؼ ؿاؿ الڳاپٔم قاعؼقَء زّ ىلاةهّ ڪّ ُؿؼ ڪؼق ؿگِْ ٿّ جَ اُّ ُؿؼ ؿاىٌّڊق آُْ .آار ةَ زٔڪا قاعؼق ٿؼ زْ صّانْ ؿاؿ جعهٔق ڪئْ آُْ ،اؿ زّ صـً جعٔم زْ ةهٍغق ،اصـاؿً زْ ٌؽاڪث ۽ نفًُ زّ زڙاُء آڏف ئْ ىً ىٍُّٔغڏ آُْ ،زٔڏف ىً ىٍُّٔغڏ قٔط آار زّ آفار ۽ ؿٍغز اکًٔ زْ چيڪ ٌُّغق ُئْ ۽ آار پاڻ ٿؼ زْ ٌاىعهّؾ ڪِڙق قِْء کاؿ ىحادؼ ٿْ اُّ چّٔ ُّ جَ ىّؿ زٔڪڏًُ ٻّٔ زٍو فذجّ جَ ىٍٍِسّ اُّ زٍو ٿؼ ۾ ٌُّغف ۽ اؿاؿ زْ ًُ خفذ ۾ ؿؼ ىّڏ قاعؼ صهٔو ةاغْ زْ دٍُْ ظّقلـيحْ آُْ جَ ًُ ٿؼ زْ خٌگ جْ زٍو فذجّ آُْ. اؿ ڪؼق ؿٍغز قاعؼق ۾ ؿڀئْ ذٌگ ۽ ڍٌگ ىّزّخ آًُُ ،ڎڪاذؿ ۾ ةَ ٿؼ زْ رٌغگْ ىعٍْ ۽ ىلنغ ةعكًٔ ٿا .آئّؿ ؿٍڌق قاعؼقَء کْ ؿٍڌق اخب زْ جاذٓط کْ ڪائْ ڀؼپّذ ٰ زْ صّانْ ؿاؿ چئً خفذؿ ۾ فذُآاؿ ٿّ. پِؼّٓؿ خفذ ىٔئًٔ ڪؼٓو ۽ كاوْ كاخؿ کاؿ قؼفظ ٿْ ظهٔفْ ٌتْ ةعف جائًٔ پِچْ ٿّ. اُّ خفذ اؿاؿ زْ قاعؼق زْ قاٌغاذ ةاىلنغ ذفج زْ جارگْ ۽ خىاع زْ جّاٌائْ ؿاؿ ڀؼپّذ آُْ .زًٍِ خفذ زْ قاعؼق اؿاؿ زْ ىاڻًِ کْ ىآّؿًٔ ۾ ةَ ُپؼاىٔغ ذکّٔ آُْ. قڪـحً ۾ ةَ فحش زْ جعتٔؼ ةڻسٍغڏ ظّاب ڎٓکاذٓا .صيهً فكث ُيٿ ۽ صّمهّ ةعكّٔ ۽ اٌِْ خفذ زّ ؿؼفاڻ ةٍا ڪًٍِ قڪ زْ گٍسائف زْ نٌٔف ؿائًٔ آُْ ۽ ٻّٔ خفذ ؿچم ؿائًٔ ۽ ىنؼق قاَُ زْ ففاة کاؿ پِّء قؼفظ ٿئْ ٿّ ،زٔڪّ ىٔؼؿ زْ صڪّىث جِػٓتْ ادؼؿ ڪؼق فاذؿْ عؼفص ۽ ةضؼ فرؿ جضث قؼفظ ٿّٔ ،اؿ خفذ زا قاعؼ داةث عهْ قاَُ کاؿ فٺْ فٔه ةعكاپّذق جائًٔ ذُٔا آًُ ۽ آئّؿ ؿيسِاؿ ٿّ جَ اؿ خفذ ۾ اؿ كـو زْ قاعؼق زّ فٔه آظؼق قاعؼ ُّ .۽ قاعؼق زّ ٻّٔ خفذ ڪكٍچٍغ ةّٔز ۽ فاٌْ کاؿ قؼفظ ٿّٔ زّ پاةٍغ قاعؼق زّ خفذ آُْ پؼ اٌِْ زا ىّوّظ ،جؼڪٔتّؿ ،جكتِّٔؿ ،اؿحعاذا، اقاذا ؿڀ ؿٍڌ زْ ؿؼرىًٔ زا آًُ زٔحّڻٔڪ اٌِْ خفذ ۾ كهٔچ ةٔگ زِڙا ٓگاٌَ قاعؼ ةَ ُئا پؼ كهٔچ زْ قاعؼق ۾ اُّ ذٌگ ٌَ ڀؼزْ ؿگِّٔ ،زٔڪّ ةّٔز عؽٓؽ فاٌْ ۽ ؿاٌگَْء زْ قاعؼق ۾ ىّزّخ آُْ پؼ اٌِْ خفذ ۾ اةحغائْ قاعؼؿ ٌئّؿ فنّنٌّّ ،اؿ اىٍگٌّ ،اؿ ذز ۽ چؾ ۽ ظٔانْ ةْ پٍاَُ فؿعث زٔڪا آار جٍّٓؼ زْ اةحغائْ قاعؼق کْ ڇڏق آار، 14
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ٌٔار ،قيكٔؼ ۽ اىغاخ جٔاذ ڪٔا ۽ اٌِْ ؿيّذق خفذ زْ قاعؼؿ زّ ؿؼىّڏ كاةم جلهٔغ قاعؼ قٔط آار ُّ پؼاٌِْ خفذ زْ قاعؼق ۾ ڪسَِ ٌاال اُڙا ةَ آًُ زًٍِ آار زِڙق كغآفذ قاعؼ زْ ىّزّخگْ ۾ ةَ ٻّنْ زّ اؿحعياؽ قًٔ زّ زڙاُء ،نِسْ زْ اٌفؼاخٓث ۽ جؼٌو انڳ ذکّٔ اًٌِ ىاؿ ٌٔار ُيآٌّْ ،جٍّٓؼ عتاؿْ ،ةؼخف ؿٍڌق ،قيكٔؼانضٔغذق ،اىغاخ صـٍْٔ ٌيآاؿ آًُ. اؿاؿ زْ قاعؼق زّ ٽّٔؿ خفذ زٔڪّ اؿحاخ ةعاذق ،ذاقغ ىّذائْ ،ىٔؼ ىضيغ پٔؼراخق، جاث ۽ ظاڪ ْ زّْٓ ،آار گم ۽ اخؽ ؿّىؼق ،ةهتم کّذفاُْ ۽ ؿائٍٔغاخ ؿاٌغ ،اةؼأُو ىٍكْ ۽ ؿؼفٓچ ؿسافنْ فاذق ٽَِْء جْ ىكحيم آُْ. اؿ خفذ زْ قاعؼؿ ىاؿ ڪًٍِ ةَ ُڪ کْ ٻْ کاؿ ىٿاُّؿ خذزّ ڎٓڻ ىٍاؿب ڪٌَّ ٿٍٔغف. ڪْ ذفىاٌٽڪ قاعؼق زا ةاخقاَُ آًُ جَ ڪْ كّىْ قاعؼق زا ؿپَِ ؿاالذ ۽ ڪسَِ ؿيازْ ىٍُؼ ٌگاذق زا پڳغاذ ۽ ڪْ عكلَٔ قاعؼق زا گِّٽ اڻ ىّٽ آًُ ۽ اؿ خفذ زْ ؿيّذق قاعؼق ىّؿ کْ صـً خذز زْ قعؼ فاٌگؼ نڳٍغق آُْ جَ: ”ؿاذق ؿٍڌ پؼًَٓء زّ پاڇّ“. ۽ اؿاؿ زْ قاعؼق زّ چّٿّؿ خفذ ًُ اڀاڳْ ڌذجْ جْ ىٍضّز ىاڻًِ جْ پاڇاُْ کاؿ پِّء قؼفظ ٿئْ ٿّ اؿ خفذ ۾ ڪٔحؼائْ ٌاال قاعؼق زْ افق جْ زؼڪٍغا ۽ زهڪٍغا ٌُؼ اچً ٿا ۽ زٔڪڏًُ آئّؿ اًٌِ زا ٌاال نکڻ قؼفظ ڪٔاؿ جَ قآغ ُڪڙف ڪحاب ذڳّ ٌانً ؿاؿ ڀؼزْ فٍٓغف .پؼ ٻً ٽً قاعؼؿ زا ٌاال آئّؿ وؼفذ کڻٍغز جً ۾ ىُِؼ نغاذق ،اكتاؽ ذٌغ ،ؿعٔغ ىٔيڻ ۽ صهٔو ةاغْ صلٔلث ۾ ؿٺا قاعؼ زٔڪڏًُ ؿاٌسِْ ٽاڻْ زا ؿحاذا آًُ جَ ةاغْ اؿ خفذ زّ كٌب ٌيا آُْ .اؿ ڪؼق ٻًٔ زْ قاعؼق زّ گِڻّ خاذفىغاذ ىٌانعْ جْ آُْ پؼ ةاغْ زْ قاعؼق ٿؼ زْ ىاڻًِ زْ ىؽاث ىٌاةق ىكاةِث زّ ڀٍڊاذ آُْ ،اؿ زّ ىٌهب اُّ ٌاُْ جَ ةاغْ فٽ ىٌانعّ ٌاُْ آئّؿ ؿيسِاؿ ٿّ جَ اٌِْ خفذ زْ قاعؼؿ ىاؿ قآغ ئْ ڪّ قاعؼ ةاغْ زِڙق اٌگؼٓؽق ڄاڻٍغف ُسْ ٓا ٍُغق ٻّنْ ؿٍغز نپْ ۾ پڙُْ ؿگٍِغف ُسْ. ًُ زْ ىٌانعْ ۽ ىكاُغق گڏزْ ؿٍغز قاعؼق کْ خذفپحْ زْ ؿاڏَُْء زّ ذفپ ڎئْ ڇڏّٓ آُْ .زًٍِ کْ ڪٔحؼف کّنٍٔغا فجّ پؼ آظؼق ڇٔڙف خذفپحَْء زْ زـو جاؿ ٌَ ُٽٍغف، آئّؿ پاڻ ڪڏًُ ڪڏًُ ةاغْ کاؿ ؿٍغز قاعؼق ؿيسِڻ زْ ڪّقف ڪٍغف آُٔاؿ صاالٌڪَ آئّؿ اٌِْ غهي گياؿ ۾ آُٔاؿ جَ ىّؿ ؿٍڌ زْ جاذٓط ڪافْ پڙُْ آُْ ،ىّؿ قِٔغ اصـاؿ ىٔيڻ جْ ؿٍغز نکٔم ىؼدّٔ پڙُّٔ جَ اؿ ىؼدْٔ زْ ُڪ ؿٽ جْ آئّؿ ىٍسِْ پٔؾ.
15
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
”جّ زْ ڳاڏُا زّڏا پاجاٌٍ ،گؼ قِؼ ۾ ٌٔؼ ىِاٌگّ“. ڳاڏُّ زّڏف پائڻ جَ قِاخة زّ اؿحعاذف آُْ ۽ قِٔغؿ جْ ىاجو ڪتّ آُْ ۽ ىاجو زّ نتاز اؿاؿ فٽ ڪاذف ٌُّغف آُْ پِّء ٌٍگؼ قِؼ ۾ ٌٔؼ ىِاٌگّ ڇّ ٿّٔ؟ ىّؿ صهٔو ةاغْ کاؿ اُّ پڇّٔ جَ ًُ چّٔ جَ ؿٍڌ ۾ ؿيً زْ خفذ جائًٔ ىاجو زّ نتاز ٌٔؼف ٌُّغف ُّ ۽ َاُؼ ڳانَِ آُْ جَ گ ِڻا ىاڻِّ ٌٔؼا ڪپڙا پائڻ قؼفظ ڪً جَ ٌٔؼف ذٌگ ىِاٌگّ ٿْ فٍٓغف. اُا ىّؿ کْ ظتؼ ٌَ ُئْ ۽ ًُ اٌڪكاػ زْ گِڻ اخٓتً کْ ةَ ظتؼ ٌَ ٌُّغق ،اؿ ًؼٓلْ ًُ پٍٍِسْ قاعؼق ۾ ةْ پٍاَُ اُڙا ۽ آحؼا ٿؼق نفٍ ۽ ىضافذا ۽ جكتِّٔؿ ڪحب آٌغّٓؿ آًُ زّ اًٌِ نفًُ ،جؼڪٔتً ۽ جكتًِٔ کْ اؿحعياؽ ڪؼڻ ؿاؿ ُّ ٿؼ زْ جِػٓتْ رٌغگْ زّ ؿيّذق ؿٍڌ ۾ جؼزياؿ ةڻسْ فّٓ آُْ ،اؿ کاؿ ؿّاِء ىّؿ زٔئً چّٔ آُْ جَ ُّ اُڙق خفذ ۾ قاعؼق زْ افق جْ كٌب ٌيا ٿْ اڀؼّٓ زڏًُ ًُ اڀاڳْ ڀّؿَء جْ ىٍضّز ىاڻًِ زْ ٌاڇاُْ ُئْ اؿ ڪؼق ًُ زْ قاعؼقَء ۾ ىؽاصيحْ قاعؼقَء زّ ادؼ فڌٓڪ آُْ .ىؽاصيحْ قاعؼق اؿاؿ فٽ ٌئًٔ قِْء ٌَ آُْ .ڀاڳّڀاؿ کاؿ فٺْ آار جائًٔ ۽ آار کاؿ ذاقغ ىّذائْ جائًٔ اؿاؿ فٽ ىؽاصيحْ قاعؼق زّ ذٌْ ڪّٽ ىّزّخ آُْ ،اًٌِ ىاؿ ُؼ ُڪ زّ اٌغار پٍٍِسّ پٍٍِسّ آُْ ٓعٍْ اُْ ؿيّذا قاعؼ اؿاؿ زْ ؿؼرىًٔ زْ جِػٓتً زْ ؿؼصغ جْ ةٔٺم آًُ .ؿؼفٓچ ؿپاُْ ُئا زً زْ جٔؼ ُڻڻ ،جهّاذ فاُڻ ۽ ڀاال اڇالئڻ زّ اٌغار پٍٍِسّ پٍٍِسّ ُّ .ىذاؽ ًّذ فؿ ٌّٓٽ فاذق خفذ ۾ اؿاؿ فٽ آئً ىكِّذ ٿّٔ جَ آار ڌذجْ زّ قاعؼ آٌُْٔ .ار ؿٍڌ زْ جاذٓط زّ قاعؼ آُْ ۽ جٍّٓؼ ؿٍڌ زْ جِػٓب زّ قاعؼ آُْ .آار پٍٍِسْ قاعؼق ۾ ڪيؽفذ نفًُ ۾ ةَ پٍٍِسْ ڎاة فؿٔهْ قِتارؿ زا پؼ ۽ قًٍِٔ زْ خؽ عٌا ڪٍغف ُّ ۽ ٌٔار ًاكحّذ نفًُ کْ ةَ فس ڪٍٔا زّؿ ٌياڻّٔؿ ٌگاُّؿ ةعكٍٔغف ُّ ۽ جٍّٓؼ پٍٍِسْ ڪٔڏاذؿ ۾ قِٔغؿ زْ ذة ۾ ىٍِغقَء زْ ظّقتَّء پکٔڙٍٓغف ُّ ۽ ؿاڳْ مّذجضاؽ ةاغْ زْ خفذ زْ قاعؼؿ ؿاؿ ةَ آُْ ًُ زْ خفذ زْ قاعؼؿ اقاذاجْ رةاؿ ۽ عالىحْ اٌغار فڌٓڪ اظحٔاذ ڪّٔ آُْ ۽ زڏًُ اُا ىؽاصيحْ قاعؼق صهٔو زْ دًُ ۾ كهو فؿٔهْ ڪاغػ جْ ىٍحلم ٿئْ ٿْ جَ اُّ ڪاغػ اؿ زْ قاعؼق زْ ڪٔفٔحً ؿاؿ ىعحهف ذفپ ڌاذٍٓغف فڃْ ٿّ .ڪڏًُ ڪاغػ ىئعاٌْ زّ پٔانّ ٿْ پّق ٿّ زًٍِ ۾ چاٌڊاڻ چيڪْ ٿْ ۽ ڪڏًُ اُّ ڪاغػ ڪًٍِ ڪٍٔا زا ىضؼاب ةڻسْ فڃْ ٿّ زحْ ةٔحاب پٔكأٌّؿ ؿسغا ڪً ٿّٔؿ ۽ ڪڏًُ اُّ ڪاغػ ىعغفؾ ةالفؽ زْ ُڏًٓ زْ صفاَث ڪٍغڏ اُّ ىٽ ةڻسْ فڃْ ٿّ ۽ ڪڏًُ گٍِگِّذ گِٽا ةڻسْ خنًٔ ۾ رٌغگًٔ زا ىّجْ ڇٽٍٔغف ذُْ ٿٌَّ ُّ . مؼػ نفًُ کْ نکْ ٿّ پؼ اًٌِ کاؿ ڳاذائْ ةَ ٿّ .اًٌِ کاؿ ذكل ةَ ڪؼائْ ٿّ .اًٌِ کْ ڪٍّاذًٓ زْ اکًٔ ۾ ڪسم زّؿ ذٓکائّؿ ةٍائْ ٿّ ۽ ڪڏًُ ڪڏًُ جَ ڄاىكّذق زْ ىـث ُّائً کْ پٍٍِسْ قاعؼق زْ دذٓعْ ىغُّس ةٍائْ ڇڏق ٿّ ُّ .قاعؼ ٌَ ذڳّ 16
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
قاعؼق کْ ظّةنّذة رٌغگْ عٌا ڪٍغڏ اُّ ؿاىؼق آُْ زٔڪّ ؿٍڌ زْ فزّخ کْ خنڪف ةٍائ ْ ڪٔحؼؿ ئْ پٔكأًٌ کْ اًٌِ الِء ؿسغـ ڪؼڻ جْ ىستّذ ڪؼق ٿّ .ةاغْ ۾ زٔـحائًٔ ىسيّئْ قاعؼق ۾ زيانٔاة زّ جنّذ آُْ اؿ ةاذق ۾ زً ةَ فهـفًٔ زيانٔاجْ فهـفٔاٌَ جكؼٓش ڪئْ آُْ جً ڄڻ زک پاجْ آُْ .اُّ آئً آُْ جَ قاعؼ زْ جنّذ زْ اُا اڎاؾ زْ جكؼٓش ؿائٍـْ فاذىّال ىٌاةق ڪئْ فڃْ .ىذاؽ ًّذ عّذة زْ ڇاجْ زْ ةاذق ۾ عٌا ٺٽّق چّٔ آُْ جَ ” ىّؿ اُا ڎٺْ ،ىّؿ کْ نڳّ ؿؼح گالب جْ ڪاذف ڀٍئّذ فِْٓ ۽ اؿ زّ ذز چّؿْ ذُّٔ ُّ“ ۽ اٌِْ ؿاڳئْ قِْء زْ جكؼٓش ٻْ ُڪڙق قاعؼ ڪئْ آُْ جَ: ”ؿؼح گالةاؿ خق ىّؿو فچ ڦالؿ خق ذٌگ ڪاال ُّ“. ۽ اٌِْ فاكعْ ڪياؽ ڪؼق ڇڏّٓ آُْ جَ گم ۽ ڦم ۾ فؼؼ ٌُّغف آُْ پؼ اٌِْ ٻٍِْ ؿٽً ىؼجىْ ڌاذٓسّ پٍٍِسْ ڪحاب ڇاجًٔ زْ ؿائٍؾ ۾ ڪٍغف جَ زْ قاعؼق زٔڪڏًُ عهْ ٰ ڪؼاىث زِڙق نڳٍغق اؿ ڪؼق آئّؿ زيانٔاة زْ فهـفٔاٌَ جكؼٓش کْ فً ؿاؿ ةٔضّخـ صؼڪث ؿيسٍِغف آُٔاؿ .زانٔاة ڇا آُْ __ چاٌڊفڪْ ۾ ؿٍڌ زّؿ نِؼفؿ ،ڪحًٔ نڙئْ جاث زا ىٍاذا ،ةاک ڦٽْ ىِم ڪسالؿؼ جْ ڪٍّاذًٓ زا ٽِڪ ،فڻساذؿ زْ پؼڎَِٓ فڃڻ جْ فڻساذًٓ زا فذالپ ،ڪًٍِ ؿؼىٍٔاڪ اک زّ ڳّذُّ ۽ ڀٔڄ ڀٍْ زّ ڪاذفٌسِؼ جْ ڌذجْ ۽ آڪاس زّ پکسڻ زٔڪّ اٌـاؿ کْ پٍٍِسْ ىاخق خٌٔا ىاؿ ىٿْ کڻْ ؿٍغذجا زْ آڏًٓ ىٿأًٌِ جْ گِيا ئْ زحْ ذڳّ اٌڊنٺ زا ذٌگ ۽ ذكل ُسً ۽ ةاغْ زْ قاعؼق ۾ اُْ ؿڀ قّٔؿ ىّزّخ آًُ .اصـاز زْ قغة ،زػةْ زْ گؼىسّقْ ،ظٔاؽ زْ گِؼائْ ۽ ىً ىٍڊٍٓغڏ ىٍُؼ ڪكْ ًُ .زْ ظّةنّذة قاعؼق زا نفٍ ڪڏًُ ؿحاذا ٿْ ڪٍّاذًٓ زْ پٍتڻًٔ جْ نِْ ٿا اچً ۽ ؿٍٔڌفذ ةڻسْ ًُ کْ ؿٍٔڌؿ ۾ ؿسائسْ ٿا فڃً ۽ ڪڏًُ ًُ زْ ؿيّذق قاعؼق ؿحاذؿ زْ ؿٔر ةڻسْ فڃْ ٿْ ۽ ًُ زّ ىضتّب اؿ ؿحاذق زْ ؿٔر جْ ؿحم چٍڊ ةڻسْ فڃْ ٿّ ۽ ڪڏًُ اؿ چٍڊ زْ ُٿ ۾ ارؽ ۽ اةغ زا ىِڪٍغڏ ىڌ ىاجا زا پٔاال ٌُّغا آًُ جً کْ ڎؿٍغق ذاة ةَ ذجّڇاڻ ٿْ فٍٓغق آُْ پؼ اُا ذجّڇاڻ ٿٔم ذاة زڏًُ ةاغَْء زْ پٔانَْء ۾ پِچٍغق آُْ جَ چاٌڊاڻ فاٌگؼ چيڪڻ نڳٍغق آُْ .گِؼق زيانٔاة ڳائْ ۽ ؿيسِْ ةَ اُّ ؿگٍِغف آُْ زًٍِ زْ ىً اٌغذ ارؽ کاؿ آڏف ٌڪّذ ۽ ڪّذف ٌُّغف آُْ زًٍِ مؼػ اُّ ئْ ىًٍِٔ ڦڙف ڪؼق ؿگِْ ٿّ زٔڪّ زِؼڪٍغڏ ىّجْ کْ زٍو ڎق. اُّ اُڙف مضؼا ٌُّغف آُْ زٔڪّ اٌّکْ گالب زْ آةٔاذق ڪٍغف آُْ ۽ اُڙف ذڻ پٽ ٌُّغف آُْ زًٍِ جْ مؼػ ڪًٍِ ذاڻْ زا پٔؼ ئْ گِيْ ؿگًِ ٿا ۽ ىّىم زا ئْ فاذ فڇائسْ ؿگِسً ٿا .اؿاؿ زْ ُْ ڌذجْ قآغ مغًٓ کاؿ اؿ اٌحُاذ ۾ ُئْ جَ اُڙف ڪّ 17
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ڪّق اچْ زٔڪّ ڪانٔغاز فاٌگؼ ةاخقاًُ زا ۽ فرٓؼؿ زا كنا كهيتٍغ ٌَ ڪؼق عاؾ ىاڻًِ ،اڌ پِؼ زْ اؿٔؼؿ ،كِؼق ذاة زْ ڪهً زا كنا ۽ ڪِاڻّٔؿ اُڙق ظّةنّذة اٌغار ۾ ةٔاؿ ڪؼق جَ ُؼ ڪّ اڌ پِؼ زّ اؿٔؼ ۽ ڪاذق ذاة زّ ڪٺم ٿٔڻ الِء جٔاذ ٿْ فڃْ. ةاغْ زّ قعؼ آُْ جَ: ”ڇّذ فاَُ زّؿ ڇّنّٔؿ ،انٔتهّٔؿ اٌيّنّٔؿ“. زڏًُ ؿٍڌ زْ اڄ زْ فڎق ڪئٌّٔـٽ خاٌكّذ ؿّڀْ گٔاٌچٍغاڻْ کْ اُْ ؿٽّؿ پڙُْ ٻڌآّؿًٔ جَ ًُ کاؿ ڇؼڪ ٌڪؼق فّٓ ۽ چّڻ نڳّ جَ آار کاؿ ؿّاِء ،ڪّ اُڙق قاعؼق ڪؼق پّٔ ڇا ُحْ! ۽ اؿاؿ زْ ؿيّذق جؼكْ پـٍغ جضؼٓڪ ۾ اُڙف ڪّ قعؼ جعهٔق ٿْ ئْ ٌَ ؿگِّٔ آُْ ُْ .قعؼ ىّؿ کْ ڎٓئْ فڃّ جَ آئّؿ ًُ زّ جؼزيّ ڪًٍِ عانيْ اٌگؼٓؽق ذؿانْ کْ ىّڪهٍٔغز .زٔحّڻٔڪ اڄ چّٔ فٍٓغف آُْ جَ فڎق قاعؼ کْ ڪًٍِ َؿ َ ٍغ زْ وؼفذة ٌاُْ پؼ پٍٍِسّ پاڻ الِء ؿٔاؿْ ًؼج ؿّڀْ زّ ُٿ پٍٍِسْ ڪهِْ جْ نُّْ كهو زْ ىِؼ ؿيسٍِغف آُٔاؿ ۽ صهٔو زْ قاعؼق الِء ىًُّ زْ خڏق زْ ىِؼ ،اؿ ؿيّذق ؿهـهْ ۾ ةاغْ زْ قاعؼقَء ٌلم ڪؼڻ ٌٿّ چأُاؿ ڇّ جَ پڙٍُغڏ ىٍٍِسا ٌلم ڪٔم قعؼ ئْ پڙًُ ُا ۽ اؿ ؿاؿ اظحالػ ةَ ڪً ُا اؿ ڪؼق آئّؿ صهٔو زْ قاعؼق الِء اُْ نفٍ چّاؿ جَ اُا اٌلالب الِء اصـاز زْ قغة آُْ ،نٌٔف زّ ىڌ آُْ .ڪاذفٌسِؼ زْ ڪاىڻْ ،ڪٍٔسِؼ زْ ڪٍڌق زّ ٌٔم ڪٍّؽ آُْ .ڇاڇؼق زّ ؿر آُْ ۽ ڄاىكّذق زْ قاؾ آُْ .اُّ ؿڀ پڙٍُغڏ ؿٍغز قاعؼق ۾ ئْ ىضـّز ڪؼق ؿگٍِغا.
عبدالواحد آريسر اٌڙآةاخ 1002-21-03
18
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
غزل
19
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
اغام حٔئً ةَ حٔئْ ڀال ڪّ حھام ۾، غصائًٔ ٌؾام جْ غصا اىحرام ۾. ڪڏًُ آٌڌو انڙو ،1ڪڏًُ ڪڙڪْ ةخهْ. ڪٿْ ڪک ذُّٔ آ ىٍٍِخْ آؽٔام ۾. پطًٓ ڇا ڪخْ پم هڃً ٿا اڇاڻا، ُهّٔ آُء اڂ ڇا ذکّٔ آ غڀام ۾. ٌَ ڪا آذره آ ٌَ ڪا حػحخّ آ، ڪٿْ ڪاذهام هكث ٌَ ىِطةام ۾. ڪڏُّڪا غڪا غط اڈو ىطگھَ ىطک، اڈائْ اڀّ آم اکّٔم آغيام ۾. هذو 2حْ هنّڈم ىٍخھائْ ذکّٔ آ، غو عؾق ُاڻْ ذُّٔ ڇا اغام ۾. ُّ ُاالذ حا پٽ ُُّ 3ىٔاڻْ َُّء ٽهٽْ، اغام حّٔم ٌؾأٌّم غڄْ گػحام ۾. اُّ ئْ ڪٽاذا اُْ ئْ االذا، اڃام جٔط آًُ اغام حْ ڪيام ۾. غحاذا ٌَ چٌّصا جَ ڇا جّم ٌَ آٍصًٓ، اڈو ٓاذ ڇڏ هٓئْ هُْ ذائٔگام ۾.
.1ٿڙو ،ڪڙڪْ .2گضذ غفط .3ىٔصام 20
ٻَ ٽْ گٔث هاذٓو ،ٻَ ٽْ خٓپ ٻاذٓو، ٻَ ٽْ ڦّك ُاذٓو جٍٍِخْ آحٔام ۾. _____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ڪطهڈم حْ اک ۾ کحم ڪام حٔئً، اغام حْ ىرتث ةَ ٌٔؾام حٔئً. اڈو خك هذو جّجْ ُْ خاغ خاغ، ڪّ اڄهَِ ٽڪٔم آُْ ىِيام حٔئً. ُڙئْ ُو غفط پٍڌ پٔا خڳ نڳا، ُاڇائْ خڳً څهڈ ظّفام حٔئً. ؽطاذا ؽطاذا ٿْ پٌّصه حِام، اؽاذا اؽاذا ڪًٍِ اىڪام حٔئً. ٌَ ىٍِّٔٔم ىّٔم ۽ ٌَ ىِٔط غحّ، احھْ گھٍڊ گڙٓا ڪًٍِ گھيػام حٔئً. اڇائَْء حَْء ُڪ الٽ حْ نئَ اغام، ڇٌاذا جاذا ٌٔڻً حا جاهام 1حٔئً. ىػافط! ىحام ىِم هٍٓصو ذُْ، ذُْ پٔاذ پٍٍِخّ پؾٔيام حٔئً. ٻَ ٽْ پِط آ ذاة چٍڊ حْ چطٓا، هذو ڪًٔ ىهٍصه ُْ خَِٓ 2خام 3حٔئً. .1ڇٌڊ ،چٽْ .2ةصم ،حػو .3ڀٔٽاٌ ،ضذاٌّ
21
_____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
اٌِْ خذ حْ خاغْ ،اڈو خك! اڈو خك! جّم آڏو اڻاغْ ،1اڈو خك! اڈو خك! اڃام ڪخَِ ٌَ ڪخَِ ذاة جْ گِاة آُْ، کڻْ چٍڊ اىاغْ ،اڈو خك! اڈو خك! ٌَ ڪّ چهّنْ! جٍٍِخْ چّڈو ىڃٺ چٽ، ٌَ ڪا غٍٔڌ هاغْ ،اڈو خك! اڈو خك! ڪڏًُ اڀ حّ اهَُ هغٍصو ٌَ گػّٔ، جّم پٔئٍصو پٔاغْ ،اڈو خك! اڈو خك! َُْء ذاة هنَِ ۾ اهُام هاذ ڇّڈٓا، هغئً 2ڄڻ هىاغْ ،اڈو خك! اڈو خك! ُّ آٓا ۽ هاذا ٌٔاذا ڪطو هٓا، جّم اڂ جائًٔ آغْ ،اڈو خك! اڈو خك! ىرتث ٌَ ٿْ ڄڻ جَ ڪا ذځ حْ اځ، جّم ڪًٍِ حْ پٔاغْ ،اڈو خك! اڈو خك! .1ةٍِا ٌڪ .2ڳّٺ ،هاُڻ
22
_____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
اغام کْ غّڀ حّ ٓا ھاذ حّ ڪّ ڀطهغّ ٌاھْ، غصائًٔ غّڀ الِء غّچْ غّ ىاڻھّ ڇا ڇػٌّ 1اھْ. اڈو رٌصام ۾ هاڈٓم غطٌھً ڦّالذحْ هئْ آ، ۽ جٍھٍخْ ڪٍٺ ۾ ڦاٿم ڪّ ٌغيّ ئْ ڦٽّ ٌاھْ. ڪػطٌ 2ػطم 3کٍڀم 4هکطم حْ ذة ٌطانْ آ، گِڙو ڪا ةْ هڈو ٌاُْ ۽ ڪّئْ ڇًٍِٓ ڪػّ ٌاُْ. اال! ىانھڻ حْ ىانھا حئًٔ هّٓم ھً پّئخْ الىّم، جّ کْ هاٌُّصو حْ ذة حّ ڇا غچ پچ جّ کْ ڪّ پحّ ٌاھْ. ىهْ حّ ىھم ىّچاذو جَ پِّء جّ کْ ڇغٍٔصاغًٔ، اغام حْ خك ةَ گِط ڪٍھً حم پطوَء حّ آخڈه ٌاھْ. ڪًٍِٔ جٍٍِخْ ڪٿا چّذو ڀهٔم غاذهڻّٔم اٿهّٔم، ڪڏًُ ڪْ پّذ پهٽٔا جٍٍِخّ ڇڙّٓ ڪٿ كفّ ٌاُْ. ذهٽْ حْ ذٌخائْ غو حاٌام ةطاةط
۾ حالّٓ پاڻ ۾
غًٔ غڄّ غّ هنّنّ
حّڀً، ٌاُْ.
هذو ٿا ڪؾٽ ڪًٍِ کام ڪاٽخً ۽ ذاجّٔم ٌتطم، غڌم حْ ذځ ۾ ڀّذوَء خك ڀال ڇا ڇا غٺّ ٌاُْ. ٻڌائٍٔصا، ڇا ٻڌائْ آسط پٍا اھْ ڪّذا حّ ڪاذو ذاة ۾ حً ڪخھ غٺّ ٌاھْ ڇٺّ ٌاھْ.
23
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
غٍگًٍٔ کام پڇّ حً جْ اغام حّ سّم نٿٔم آ، ۽ جٔطم کام پڇّ حً ىام ڪّئْ خك کام گٿّ ٌاُْ. چطو خك! جٍٍِخْ جاذم جْ ،ڀال ُْ ڪِڙو ٿط ٿط آ، ٌئًٔ ڪًٍِ غّذ غاٌڍڻ حّ ،اغام ۾ ذّـهّ ٌاُْ. _____
.1ةّٔكّف ،ةْ غطة .2غٍڌو غطم ۾ اڇا ۽ هاڱڻائْ پالٌص .3ڦٽًٌ ،ڪطم .4آکٔطا ،پکَْء حّ ڪکً ۽ ڪچطو ىام حّڈٓم گِط
24
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
آّٓ ڪٔط اغام کام اڳ، خڳ جْ ڦٔطو هّٓ حّ پڳ.1 ڪڙڪْ خك جْ ذهر ڪٿام، غاٌخَِْء هٓهْ غّذم غڳ. خاڦّڈم غام څذجْ چّذ، ساڪْ هذخّٓم ،اهٺا هڳ.2 ڪاذه ڪڻڇّ حام ٌَ ڪڇْ، ٍُٔئڙا! جاذم جْ ئْ جڳ. جٍٍِخْ غط حْ غاذ جَ پِّء، ذة ۾ ٻڏٌصو هٓئْ ذڳ ذڳ. ُاِء! اغام حْ ذاَُ ٌَ ذهڪ، ُاِء! پطًٓ حْ چٍچم چڳ. ڪٔط اغام حْ الِء اچْ، جپٍصڈ غّذث خکٍصڈ خڳ. جاذ! اغام حْ ُاذ ٌَ ىڃ، حک ٿّ ىاذو ُحّٺّ حڳ. .1پٔط .2ڪٽڪ ،هنط
25
_____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ُْ غٍگھطم حْ ىّغو ،ـصائً حْ ىّغو، ُْ جعظٓط حْ ُذة ،هفائً حْ ىّغو. اُْ ئْ حال حا چڪ ،اُْ چڳ هذاڪا ، ڪخْ ڇا کڙو آ كضائً حْ ىّغو. اغام حْ ئْ ذة غام ڪ ِط َڈُّ ڪڪّذٓا،1 هذو آ ،هذو آ ،ةِائً 2حْ ىّغو. حْ حهٍصه جَ حھٌّا ڳڙَُ ُاڻ حهٍصه، آ چاذڻ حْ چث ۾ ِچحائً حْ ىّغو. حا ُهٍصو ئْ ةصنْ ،حا کِهٍصو ئْ ىٽخْ، غا جٍٍِخْ اکًٔ حْ ،اخائً حْ ىّغو. اهُام حْ اکًٔ کام هٺْ خاذ جائًٔ، اغام نئَ سعائً سعائً حْ ىّغو. ُْ چِتڪ حْ ڪڙڪڙ ُْ ٻٔڙًٓ حْ کڙکڙ، ُْ خڈڪً خٻائً پڇائً حْ ىّغو. اال! ڪّ ٌَ ڄاڻْ پطًٓ ڪٔط! ىاڻْ، گالةْ گهً حْ فضائً حْ ىّغو. ةِاذم حْ ىٍص پٍٍِخْ هاذو جْ آٍصو، نٽًٔ حْ ُهْ آُء غظائً حْ ىّغو.
26
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
حگط څهڈ ةڻّٔ اکّٔم خهًٌِ ةڻّٔم، ڇٺْ ٿئّم ڇٺْ ٿئّم خعائً حْ ىّغو. ڪڏًُ غٍٔڌ جْ چپ ڪڏًُ پڳ ِخڪْ 3جْ، اغام سّب ىاڻْ ،حظائً حْ ىّغو. کڙو خك حْ ٿط جْ ٌئًٔ ڪا چٍتٔهْ، اچْ هٓئْ ؽطاةْ ُّائً حْ ىّغو. حڏًُ حھّذ ڳاڱًٔ 4پهط کْ پڪاذّٓ، جَ گِط گِط جْ ةطغْ گھٽائً حْ ىّغو. _____
.1ڳاڈُا گم ٿٔا .2سّم حْ ةصك ۾ ىهٔم ذكو کْ ”ةِا“ چئتّ آُْ .3اڇوَء ،ڪاغائْ حّ ٻڪط ڪِڻ الِء ذکٔم ڪاٺ حّ ٽڪط .4ٿط حّ ُڪ ٻّٽّ ()Shurb
27
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
گِّذو گِّذو ٌَ ڇغتْ ُاڻ چٍڊ حْ ٽڪْ، اهٽ ىام ڄڻ نٔئا جّم ٿْ پائًٔ نڪْ. ڇهذ غاذم ڇغْ ٿْ ٌَ او خك! ِهغْ،1 ِڅڪْ. ٻٔڙٓاجا! اغام ٌاُء ڪٔڏو ٿّ حٔئام جّ حٔام ڪًٍِ ڇٺْ آ ىٔام!، ؽال حْ حال جْ ىطڪ ىٍٍِخْ ڦڪْ. پٔٽ پّذُّٔ ةَ آ ًٌٍِٔ حْ ؽًٍِٔ حٔام، هٓئْ هٌصذو آ خك ڪًٍِ جَ چٌگ حْ ِچڪْ.3 اهٺٔا! ڳّٺٔا! ُْ ىٔاذهم اٿئّم، ىٍٍِخّ څاڈه ٍُٔئّ حِّڪ ىٍٍِخْ ح ِِڪْ. جّم پطٓؾام ٌَ ٿُْء ،گم حِڙا پطًٓ، خك حڏًُ ڀْ ڇڪْ ،جٍٍِخْ ڪاذڻ ِغڪْ. جّ هذو چاُحً حْ آن چّذو ڪٿا، جّ خك ٌا جّام! ذُْ کِْ غگَِ هڪْ. .1ڪيظهذ ٌَ ٿُْء .2ذهئْ ذڈو هِْٓ ذُڻ .3حِّڪ ڪطو
28
_____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
هذو خذخ جٍٍِخا ةَ خذىام ٿْ هٓا، هذو غِج حا ڪخھ جَ غاىام ٿْ هٓا. اغام حْ اىٔصم ةَ ڪخھ ذٌگ الجّ، اهُام حا ةَ ىّغو جْ اذػام ٿْ هٓا. ححْ ڪٍڌ نّئُْ 1 ڪٺْ ڪانَِ ڪٌّخْ، اجْ گٔث ىٍٍِخا ةَ هٓطام ٿْ هٓا. ڇغْ جٍِخْ چّٽَْء ۾ گٍٔڊو غٍصه گم، غحاذا هٓچاذا پؾٔيام ٿْ هٓا. حٔانً حڏًُ جٍٍِخّ ٌانّ اچاذّٓ، جَ ِغط جام اه غٍڌه! غْ ةْ څٓام ٿْ هٓا. حِڪْ حّة ڪاٿْ اگط اهة ڪاٿْ، َ ىٺ 2ةَ غٍػام ٿْ هٓا. جَ غاىْ ڇاُْ اغام حْ ڪْ ٺأُا ،اغام حً کْ چأُّ، اُْ ئْ پطًٓ خك حا ىِيام ٿْ هٓا. ُْ ُٔطڻ حّٔم جاڈّٓمُ ُْ،طنْ حا ذٍٓگٽ، ُ حِهْ 3حّام ٿْ هٓا. ٻَ ٽْ ٌارةِّء ٻٔا اغام عؾق کْ خك کام ُٽائڻ حّ غّچّٔ، هذو رنف جٍِخا پطٓؾام ٿْ هٓا. .1ىٽَْء ۾ نٔٿڙحْ .2غاىًٔ ۽ حّڳًٔ حْ ذُڻ حّم حآّم ُّ.3ا ۾ نڏو ،نّڇا کائْ 29
_____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
اغام ةً ۾ حٔڪْ ةَ ذاجّٔم نٽآّم، پطَُ ىک جْ حھّىڪ حٔام غْ غخآّم. ٌَ پاجْ اغام ڪا ةَ ىانِا ٌَ پاجْ، چٍتٔهْ هنّٔم ُط اڱڻ جْ نڳآّم. اُا ىاٺ ىڪهْ! چئْ ڇو چئْ ڇو، اغام جّ ۾ ڪٔڏّٓم ڪِاڻّٔم نڪآّم. جّم اڂ ةڻج ڪٍٔخھط ،ىام ةڻخام ٿّ ٻٔڙو، هذو ڇّنًٔ ۾ غيٍڊ ڪّ غيآّم. ىڇطٓا، پئْ چٍڊ جڙپّٔ غحاذا پئْ اغام جٍٍِخّٔم پهڪّم چپً جْ گھيآّم. ُْ نڙڪً حا ىّجْ ُْ آغً حا کٍڊذ، ُْ پٍٍِخّٔم ڪيآّم ُْ پٍٍِخّٔم نٽآّم. اغًٔ حّڳْ ٌٔطوَء ٌگط حْ ڪٍڌوء جْ، پٔا حّڻ ڪًٍِ چٍڊ چيڻ الِء ىٽآّم.
30
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ذة خٓع جٍٍِخْ ذاَُ ۾ ڦڙه ڦڙه ٿْ هُْ هڃْ، ىٍٍِخّ ٌفٔب ٺِْ هڃْ جٍٍِخّ ةَ كطض نِْ هڃْ. اخاز ذاة حّ ىام چٍڊ گھّذ گھّذ پّٔ پٔئام، اهٌصأًُ حا چطٻٽؤ! ىحام ڪّ خٓپ ٺِْ هڃْ. گهً حا غط ڪٽْ ڇڏّٓ ،هڻً حا ُٿڙ غٽْ ڇڏّٓ، ڪهْ ڪهْ نحاڈّٓ ىحام ڪػط 1ڪا ذُْ هڃْ. غًُّ ىٽَْء حْ ىط ٌَ آ حًٍِ غٔط حْ ٌَ ڄڀ پٽْ، اغام حّ ڄڻ ۽ ڪٍڌ دذو احّڳا 2هٓڻ 3غِْ هڃْ. ىتاذڪّم هچٍٓصڈۿ! ُ ڪِڻ حْ ُذة اچْ هئْ، ُحْ پّٔ ڪّ ڪػْ هڃْ ُحام پّٔ ڪّ ڪِْ هڃْ. اڇائْ څهڈ ذاَُ ۾ اڂ ُهّم جَ ُٔئً ُهّم، حّ اغام حْ ؽِط ڇو هذڻ حْ هاٽ ئْ ڄُْ هڃْ. .1اڻپّذه عيم .2اڻ غِائٍٔصڈ ،آراذٍٓصڈ .3ڇکٔا ،ةطا اکط ُ.4هْ هڃڻ
31
_____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ڄڻ ٌؼط نڳْ هٓئْ ًُ گھط حْ ةِاذم کْ، ڪّ ٌاٌگ غطاپْ هّٓ ٌث ًٌٍِٔ ٌؼاذم کْ. ًُ ذاَُ جْ حْ ذىٔا 1ذهالڪ ئْ غيخھً ٿا، ڳطو ذاة ىٿً گضذو غا غاک غحاذم کْ. ٌث ٌٔطوَء غاٌخھَْء حّ اڂ ذهَُ ۾ ذڻ 2حھڻ آ، ڪّ غاٌگ کام ڪٔئً ذهڪْ ڪٌّخً حْ كعاذم کْ. َُّء ڇّنَْء ڇّنَْء غاڻ ُڪ ٌاُء ذهاٌْ ٿْ، چٍڊ چيٍصه اڂ ٌاکئا 3ڪٍٔخھط حْ ڪٍاذم کْ. ڪًٍِ َ چڳ حْ ڪڙو کهٍصو ڪًٍِ َچ َ پ جْ ُىؾڪ ىڙٌصو، ڀّذا! ٌَ احآّ ڄاڻ ذة حْ جَ اهڇاذم 4کْ. ُڦٽْ پٌّصو، ةاخك ةَ ُٽْ هٍٓصا پڻ ةاک جّم ىطڪ ڇٍڊو ىًٍِ جام کڻ ڪاذم هاذم کْ. حٔئٍصاغًٔ ڀطو حڳ نئَ حٔئڻ حا ححً ڇٍٓصو، ىئاغًٔ جَ ڇئْ ڇڏةا ُْ ذهڳ ُظاذم کْ. ُ.1هٔا ،پٍڌ پٔا .2چڻ ڀڻ .3ٻٔڙٓاجا ،ىاٌخِْ .4ذة حّ اڇاىڻ
32
_____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
حْ حّٔم جّ ۾ غٍڌ ٌَ آ ،پِّء ىٍٍِخْ جّ کام خهذو آ، ُْ حّٔم حّٔم آُْ ڇا ،ڪٿ حٔم رُط ڪٿ غّذو 1آ. ًُ ڪاڪ ىٍڊك کْ ڄأٍُصو ڪًٍِ آز ٌگط حا غاٽ غٽّٔم، ُاز کام جَ احھّ ئْ گھطحْ ٿّ ،غٍػاذ جپٍصڈ کّذو آ. ًُ ڪّڈ كهعْ حّ ڀطل ٽٽّ غڀ غاٌگ ذچاِء 2ةَ غيخھّم ٿا، جّ ٺّذو 3ٺاُْ آڇ ذکْ ،ىّم ڪانَِ حا چهٌڍو 4ٻّذو 5آ. ڇاچه ڇاچه ڪطّٓ ڇّ؟ ڇا الِء ڄڄام ىام غيخھام پّٔ، حْ ڇاچه اڪ حْ ىاکْ آ ،پِّء ڪِڙو ةاغ حْ ىّذو آ. كاجم حْ ُٿ ۾ نطرس آ ،سٍخط ةَ غٍڀانْ ڪٔط ڀال، ُْ ىٍٍِخْ سّم حّ جلصز ٿّٔ ،حالخ حْ نئَ ىختّذو آ اڂ څذجَْء ىاُء حْ ڳم نڳْ ُط ةاغَْء پئْ ٿْ ُٔئً چّٔ ىام ڪػخام جٍٍِخْ ذاًُ ۾ ،ىٍؼّذو آ ىٍؼّذو آ۔۔۔ .1ڦاُْ ٌ.2اٽڪ ،ڄذاىّ .3اُڙًٓ ٿڳڙًٓ حّ ٺِٔم ةّجّ .4ىطخه ،حاٌّذ حّ ةصةّخاذ ىطخه .5خفً ڪئْ ،پّذو
33
_____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
َ غٍڌ ۾ غيائْ ڇڏو غًٔ، غٍڌه غاُ ََ ذٔاجَْء حْ ىّڈو نٽائْ ڇڏو غًٔ. حڏًُ غّذ غاٌگًٔ حا پٍٍِخْ پکْ 1پٔا، پطًٓ! گھّذ جّ ڇو گھٽائْ ڇڏو غًٔ. ذجَْء 2ذاة جْ ڇّ ٍُٔامُء 3الٿ ٿّٔ آم؟ ڇٓاٽْ کٽائْ ڇڏو غًٔ. ڇٓاٽْ اغام ذُّم ٌَ ذُّم پط ذُْ چٍگ چڻ ڀڻ، جٍٍِخْ جٍص ٿّذو جپائْ ڇڏو غًٔ. گھڻّ جپ 4گھڻّ جپ گٍخْ حا اه غّذث! حڏو حٍص هاذوَء 5هڇائْ ڇڏو غًٔ. ُذٌاغّم جَ ُط پم ”ڀٍڻ“” ،6ڀامُء“ 7آئْ، کِهٔاغًٔ جَ ُط ُذة کِالئْ ڇڏو غًٔ. .1ذفْ ۾ آٓا ٌٍ.2ڍڈو ذاة ٌٍ.3ڍو خك ڪٍصڈ .4گطل ٿُْء .5هاذوَء حْ ىٿام .6ىاجو ،ذهئڻ ،پٽڻ .7ىرػّز ٿْ ،ڀاٌئخڻ ۾ آئْ
34
_____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ُْ خّٓاًٌ حْ فعطة آ ،ڪّ ڇهَُ ٌَ څذةّ ىلحم جْ، حْ غط جام گضذو ڄاڻً ٿا جً ىّذ ٌَ ڀاڈّٓ اٽڪم جْ. حّ ذاة َذجْ ٌٔالل ڪطو ۽ گھّذ 1گھڙّٓم كحالل ڪطو، حّ هٓٺّ ٿّ هغطال ڪطو ىّم ٽِڪ ڇٌا ًُ جّڪم جْ. ٿّ خهٌِّم خهٌِّم هگھطو آ ۽ ڪطڻّ ڪطڻّ هکطو آ، حّ ٽو ٽو ٽو ٽو پڄطو آ ،پط ىٔط ٌَ 2آّٓ ىؾعم جْ. جّ 3پّذ ةٍصذ غًٔ پاٌاذه ،حث نِطهم نِطهم احٔاذه، ُث ٌگط ٌگط حّ هڻخاذه اڻ ڪّٺّٔ آٍصه كطڦم 4جْ. ڪخھَ جاذم حْ اهحاذم ىام ،ڪخھَ ڪٌّخً حْ اهڇاذم جام، ڪخھَ گهڙم حْ ُّٻاذم غام ُْ ىٍڊ ىٍڊّٓ ٿئّم ىرفم جْ. حث ڇهٌگط ۾ ٿّ ڇًٍِٓ ٻڏو ۽ خهذ خڳً ۾ څهڈ اڇو، حث ُٿ ُٿ ۾ ٿّ حال نڏو ڪّ حھهخْ پّ ڪٔئً حِهپم جْ. حْ غپٍا آئْ ذاة کڻْ ڇغخام ٌَ هڃً ڇپطم ىام ڇڻْ، ڪا گھاة ىهْ ،ڄڻ ةاة ةڻْ ،ڪّ ىّڈ ٌَ آڇه ىٍظك جْ. ٌ.1ؼاذم حْ ىّغو .2څٌڌ ،ىٔطائْ .3جٍٍِخّ ُ.4ڪڙو پٍػاذڪْ ؽِْء
35
_____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ٌَ اٌحؼاذ ٓاذ ٌَ ،ڪّ انڪّ ةِاذ حّ، ڪٔف 1ئْ ذُّٔ ٌَ آُْ ٌصهذوَء ڄياذ حّ. ڇًٍِٓ ذاة حا چڪط! اغام جْ ةَ كطب ڪط، ڪڏًُ چّذائْ آڻ جَ ڪّ پم كطاذ حّ. ُئْ رٌصگْ ڪٽخڻْ ،غا ڪٽخٍصو هئْ، ڪّ غاَُ اڅاذ حّ ،ڪّ گطان اڅاذ حّ. خهخم حْ خنًٔ جْ ُئا ،اٌصهن ڪْ ٻٔا، ٌَ جٍٍِخّ ڀئَ 2چٍٔػط! ٌَ جٍٍِخْ ڪٽاذ حّ. ُىٍڊوَء۾پئْ حڙاُءحٔئً ،حڳ ىڳ ٿْ حّة ڇئْ، اُڙه ئْ ڇٓک غپٍْ ۾ آ ،جٍٍِخَْء ةَ غاذ حّ. گڏ ُئًٔ جَ ٌَ ڪڇئًٔ ،اکّٔم حِڪّٔم ذکٔئْ، ڪاذڻ ُّ ڪِڙه ،ىّڈ جْ پّئحْ ٌِاذ حّ. .1ىظه .2ڄپ ٓ.3اخٓ ،اخگٔطو
36
____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ىِاڻْ ڀڳم ةث جْ هٓڙُْ ُڀ َ ڪم،1 نڳْ ڄڻ ٿْ ڪٍٔخِط حّ ڪٍّاذه ڪٍّك. چڪً 2پّٔم خذاهڈ گِڻْ خٓط کام، ىئً حْ خڈو حّٔم ىطاخهم ىئم. ڪکآً ڪڙًُٔ 3۾ اٿً غٔػطاٽ،4 اچْ پئْ اچْ پئْ اجط حْ اٿم. ٌَ ڪّحط اڀ ۾ ٌَ ،ڪّ غّذث کْ ىّگَِ،5 ڳطو هٍٓصّٓم ڳاڱّٔم ،ٿطم ۾ ڳپم. ىئا، اڀاىْ اهحاڳا اغام حا اغام حا اه غّذث! ڪٿْ آم غحم. هچو ُطڻ ةً ۾ ڪّٔ ٻٔٻطاٽ،6 ڪطو اڂ ةَ ڪٍٔخِط جْ ڪٌّخْ ڪٺم. ڪّٔ، حڏًُ چاڳهَْء چپ چّذه هکط 7ىٍٍِخا حّٔم! اڃام ڪخَِ اکم. کڻْ ڀطو
آئْ نپ
پاکط 8پهئَ غام حّئط ُٿً حْ
چڪْ، نئم.9
غڄْ غًٌِّ غّڀٔا غٽائًٔ 11حْ ُٿ، ڀطهم پٔٽ ڇاجْ پٽْ جْ ڇٌم.
37
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
غطًٌِ جٔم هاغٔا اهُام حا ڀٍڀا، ڳحّم جٍٍِخّم غطَُْء ڳٍٔطوَء ڳحم. _____
.1ڪٍڌ ۾ ىًٍِ جام چاخذ هٓطُٔم .2ذڈم پّٔم .3الٌڍًٓ .4غٔڪاذا ،غَْء کام ةصم ۾ ٿطڪا .5غّذث حْ ڀط ۾ ڇذّٓم ،ىًٍِٔ پّڻ حْ ٌؾاٌْ آُْ .6خاًٌِ ،ذڈ .7ڦِهخْ هڃڻ .8غّکڙو .9نڻٔم ،نّب ڪٔم .11حّاذو ،غٽْ ةار
38
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
كضائً حْ گھٔطو ۾ گضذٓم ڇُاڈا، كحم گاَُ آڇه غْ ٌتطٓم 1ڇُاڈا. پطًَٓء حْ گهَْء ۾ پٿّم پٔط ٿٍٔصئْ، ٌَ ههڈث هذو غْ ئْ هغطٓم ڇُاڈا. ڪٿْ ڇاة ةڻٔا ،ڪٿْ ةڻٔا غطگو، اغام حَْء هَُْء حا ڪْ هکطٓم ڇُاڈا. ُْ ڪٍٔخِط ڪٍڌوَءجْ جياچْ حا جڪتا، ُْ ٌّذوَء حْ حهّم غام ٌکطٓم ڇُاڈا. اٿئْ پٻ !2پاذة ىحام ڇز ىِٽائًٔ، ڇڏٓا ٿئّم پٿط جْ حْ پٿطٓم ڇُاڈا. .1هُاىٔم ،گضذٓم .2حاةهّ عالئلّ
39
_____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ڇڏ هاٌڌا 1هٍٓصًٓ ذاجًٔ ٿٔا پاذ چٽا پطڀاجًٔ
حا، حا.
ٿّٔم ڀٽڪً ڀّذو ةاخك غام، ڇز آذا اکڙًٓ آجًٔ حا. جّم آگو حٔئً ڀٔط2
آگو ةڻخْ آَء، ڦطم ةطغاجً حا.
ىّم جاجّٔ جّذ آ جاڈم حّ، ڪْ ڇّڇا چاذو ڇاجًٔ حا. ىّم ڪٍڌ جًٍٔ حْ ڪاڻ ڇٌّ، حً ڪٍڌ حِڪآا ڪاجًٔ حا. هذ ىّٽ اه ڳٔطا! ڇًٍِٓ هذٓا، غْ نُّٔڙو جْ الجًٔ حا. جّم ڪٿ ڪٿ جً کْ غڏ ڪٍصًٓ، ُّ ذاُْ ذاَُ اڄاجًٔ 3حا. جّم ڳاُء جَ پِّء ڪٔئً ىٍڊحً ٿا، ُا! هاة غڀً چؤهاجًٔ 4حا.
.1هذالب ،آهار ٌ.2يٌّا .3اڻ ڄاجم ذاًُ حا .4گِڻّ ڳانِائٍٔصڈ (عّذجً) حا 40
ُڪ هاذ جَ سٍخط چيڪڻ ڇو، پٔا کهٍصا ڀٔص ذٔاجًٔ حا. _____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ىٍخِٔم غار ٻِٔط ڪْ غاٌکّذحً،1 چّٔ خك هذو چٍگ ڪْ چّذحً. پطَُ ڦّٽ حْ ڳانَِ ڇاچو ڀهْ، اغّذم 2حّم هآّم اڃام اهذحً. اڃام ٿٔئًٔ ٌَ جاذه! اجاذه ٍُٔٔام! ڀال چئَ جَ ڀٔال 3گِڻا ڀّذحً. ڀط اڀ حا جاذا ٌَ پٔطم ڪڇٔا، اکًٔ کام پڇّ غْ ٿا ڪٔئً جّذحً. اڃام غج غط جْ جحَْء ڀّمِء پٔط، اڃام حٍِگ چئَ ڪٔحطا حِّذحً. غٺائث 4ٿّٔ غّذ جٍٍِخّ غڄڻ، اغام کام ڪٿْ ٿا ڇهٌگط ڇهذحً. ڪٽْ چئّ پالٌصو اکًٔ ۾ ڪّ ذاة، هنِِْء ذاة هٽّٔم 5ٿّٔم غّذحً. ىام ڀاٌئٔام جَ ڀٌّطم ڪٔا ڀڻ ڀڻاٽ،6 اجط هاُء جْ پٔا ٿْ ىطها 7ىّذحً. .1جطجٔب ڇحً .2اغط .3ڪچا خال .4غاٿُْ ،يػفط .5ةحَْء حّم هٽّم .6ڀڻ ڀڻ ٌ.7ارةَّء 41
_____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ىطو ڀْ ٌَ ىهٍصه اغام کْ كطاذ، اغام کام پِّء ٿڏةا اغام حا ىظاذ. اُا ئْ ىٔاڻْ ،اُّ ئْ ٺٽّ، هئْ ڪٽ کائْ اغام حْ ڪٽاذ. ٍُخً حْ ٽڪڻ حّم ٌؾأٌّم ذُّٔم، اڇا کٍڀ غط جْ ععط حا اٻاذ.1 غٺائّم آحٔائپ ٌَ ڪا غاَُ ٽٽْ، ُڏًٓ کْ ةَ هاڈو ڇڏٓائّم ذفاذ.2 اُّ ٻً گِڙًٓ حّ هُآمِ 3ه ِذ ُن،4 ٌِّڈو هّٓ ٌٔٺ غاذو ڄياذ. هذو هاڪ 5جٍٍِخْ اٌگم حا نڳا، هڪْ غًٌِّ جٍٍِخْ ڀطو اڂ ةظاذ. كعاذًٓ 6ڦٔطآا گِڻا ذاَُ پٔچ، اُّ اٺ ىٍٍِخّ اُا ئْ كعاذ. غپٍْ ۾ كاجم کْ غيِڻ ٿّٔم ٌَ ڇًٓ، اغام حّٔم اکّٔم ۽ اغام حْ ٌِاذ. ُ.1ڳاُء .2كٔص .3پطآم ،هذجم .4عؾقًٌٍِٔ ، .5ٻّنْ ،خالك حْ پڪاذ .6اهٺًٔ ،اهٺاذم 42
_____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ذًُ ٿا عطس حا آذا ،ڪڏًُ ڪِڙا ڪڏًُ ڪِڙا، اُْ ىلحم اُْ ىاذا ،ڪڏًُ ڪِڙا ڪڏًُ ڪِڙا. ُهّ پطڀاة حا پٔاڪئّ! حّ ىئشاٌْ حّ خذ کّنّٔم، اڃاذا غاٌگ ًُ 1غاذا ،ڪڏًُ ڪِڙا ڪڏًُ ڪِڙا. ة ةصنْ، اغام رٌصام هاغًٔ حّ ٌَ ،ذٌگ ةصنّٔ ٌَ ُذ ِ ڪطآً ۾ ڪهف ڪاذا ،ڪڏًُ ڪِڙا ڪڏًُ ڪِڙا. ٍُٔٔام! آڏه ٌَ ُاذث ڪخَِ ڪهٔخا! جّم ةَ ُڏڪّٔم حِم، احِْ ڳڻحّٔم هٓا ڳاذا ،ڪڏًُ ڪِڙا ڪڏًُ ڪِڙا. غڀاڻْ حْ ةَ غّذًٓ کْ ،پٔا ىٍفّذ ىًٍِ ڇٍٓصا، اغام پٍٍِخا هجا هاذا ،ڪڏًُ ڪِڙا ڪڏًُ ڪِڙا. اڈاٌگًٔ عؾق حْ ذاًُ ،نڦّم ڀطّٓم څڅڈ آڇْ، اکًٔ ۾ نڙڪ ُْ کاذا ،ڪڏًُ ڪِڙا ڪڏًُ ڪِڙا. ڇڙو جٍٍِخْ ڪٿا ۽ ذاة ،جٍٍِخَْء جاة ۾ هٓئْ، اکّٔم حهّٔم ،ٻطٓا چاذا ،2ڪڏًُ ڪِڙا ڪڏًُ ڪِڙا. ٌ.1ارٌ ،ٽ ،جياؽا .2هاٽّم ،ذغحا
43
_____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
چيً چو ۾ چٽْ آ ىٍٔڌوُ ،ظاذ ىٍؼط ذػاب ڪٌِّْ، ةِاذ ىلحم ،ذڳّ ئْ ڳاڈُّ گالب ڪٌِّْ. ٌِاذ ٿّذه ِ اهُاٌخّ گڙخه ،اهُام غام غائًٔ ،ڀطو ٿّ حاٌا 1اهُام حا ٌاخذ! ؽطل ؽطل ٿّٔم گِڻّٔم حتٍّٔم ،اهُام کْ ىعهق ذخاب ڪٌِّْ. پٔئڻ گِطًٓ ٿّ ڀهْ غّ پْ هځ ،چّڻ کْ ُڪڙه اکط آ چّڻّ، ٌڙوَء ۾ ذٌڊحْ پّو ٌَ كتال! ،اغام حّ ڳّڈُّ ؽطاب ڪٌِّْ. ٌگاَُ ڪًٍِ حْ ڀال پئْ آ ،حِڪْ حِڪْ پٔا ڀطهم اهُام حا، ڇپط اهُام حا ڇڏٓا ڇٍڀائْ ،غّٔذ اک حّ عحاب ڪٌِّْ. چّٔغًٔ حٔڪْ چپً جْ آّٓ ،جطوَءجْ پٍٍِخْ پٍٍِخْ غطو ٌچائْ، غطو نڪائڻ ،ڳچْ ةچائڻ ،اغام غّ پڙُّٔ ٌفاب ڪٌِّْ. اُْ ةَ پطخا ُٽائْ ڇڏحامِء ،اُْ ةَ آڳط غخائْ ڇڏحامِء، نڪڻ الِء حاِء پٍاَُ ٌَ آٌُْ ،چڻ غام ٺٍِصه ٌلاب ڪٌِّْ. حگط حگط آ ڪتاب حً حّ ،نڙڪ ۽ آُّم حًٍٔ حّ جّؽّ، ىظه ٌَ ڇٍٓصو جًٍٔ حْ ىرفم ،ؽطاب ڪٌِّْ ؽتاب ڪٌِّْ. ٌ.1ڪ جْ ٌاال ڀطڻ
44
_____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
گٔث ىٍٍِخا حٔڪْ ُڏڪًٔ حٔام ُّائً ۾ ذُٔا، ىصجّم ٿّٔم حّ پطًٓ! جٍٍِخْ پڇائً ۾ ذُٔا. غاك نٍگِٔا حّ غٍصم غاٿ ٽٽا ،غڱ ٽٽا، ڪٔحطا غخصا جٌَ ،طاڈم حْ ٌيائً ۾ ذُٔا. جّم جَ پطڇَِٓ هڃْ ،پٔاذ پهْ هًِٓٔ ىحام پطٓؾام سّاب اغام حا جٍٍِخْ ڇغائً ۾ ذُٔا. خك ٿْ ڦاٽْ ۽ هڇّڈو حّ هچّٓ ذهئًٔ ٌٿّ، ڪٔحطا خذخ جَ جٍٍِخْ ٌٔڻً حْ گڦائً ۾ ذُٔا. غڀام حا خذخ اغام حا ۽ غڀام حّم خاذهم اغام، ؽّق غام اڂ حْ ُّ خذخم ۽ خهائً ۾ ذُٔا. هكث حّ ذٌگ چٌگ ٌَ ذُّٔ ٌَ ،غاڳْ ذٓث ذُْ، پِّء ةَ هٓػاَُ پٍٍِخا ،جٍٍِخْ ئْ هفائً ۾ ذُٔا. ذحائْ ٌَ 1حً کْ غگِْ غج حْ جپؼ ٌَ خك حْ سهؼ، چهّال غْ ةَ جٍٍِخْ چاُث حْ چحائً ۾ ذُٔا. جٍٍِخْ ىؾڪً غٍصه ىاٌڊاڻ ،جٍٍِخْ حهّم حّ فطٓب، ڪٔحطا ئْ فحٍا نڪم جٍٍِخْ گٔػَّء حْ اخائً ۾ ذُٔا. .1پگِطائْ
45
_____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ڪًٍِ حْ ٓاخم حْ غاگط ۾ اجطو هئْ، ُّ پٽٔم ڦّك حام پِّء هکطو هٓئْ. ڳّٺ هاذا جَ ڪا هاذجا ڪً پٔا، ُِّء جَ پٍٍِخْ ڪٿا پاڻ هغطو هٓئْ. ڪٔحطا ُٿ هڅٓا ،ڪٔحطا گم ڪطٓا، ُّ گٌّگْ ٿْ ذاًُ جام گضذو هٓئْ. پٍٍِخْ انفث حْ غاذم ذّانً غام گڏ، ُِّء هڇّڈو حْ ذة حٔئً ٌتطو هٓئْ. رٌصگْ ڀط ڪٿائّم غٍصز ڀم ڪخً، ىٍٍِخْ آئْ خٌٔا ۾ ۽ اڇذو هٓئْ. اهٺّٔ! ًُ حْ هٓڙُْ ىام حٔڪط نٍگِّ، چئخّ ًُ کْ جَ ُْ ذة ةَ گضذو هٓئْ. جٍٍِخْ گخطو حا گٍٔڊا اڃام هاغٔا، ٌُّئً اجط ذة ةَ ٌتطو ۽ اڀطو هٓئْ. جٍٍِخّ ةاغْ غصائًٔ پّٔ ذهئْ ڀهًٔ، جٍٍِخْ چڳ چڳ غخڻ ٌٔٺ غٍّذو هٓئْ.
46
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
پاڻ ۽ ڳڻحّٔم غّذ غِٔڙا،1 ڪٔط ٌتٔطو حڳ حا حِٔڙا. پٔٽ حْ پّذة هچ ۾ پطٓحو! ڪٔط ڪطو ٿّ پٔاذ ةکٔڙا. غاٌّڻ آ ىهِاذ ةَ آًُ، ىً حْ ىّذ ڀالٓا کٔڙا.2 ڇاگَِ چڙُْ هٓئْ ُط ُڪ آؽا، سّاب هُْ هٓا نڙڪً ڀٔڙا.3 کّٓم گِّذم غام پّٔ ٌِاذًٓ، ؽاعط! ڄڻ جَ حهٔا ٿئْ ٻٔڙا. ڀاڳ حْ ڀٔٽا جٍٍِخّ گڏحڻ، جٍٍِخّ غاذهم چٔٽ حا ىٔڙا. گِاُء ةَ چِڪً ٌٔڻ ٌَ ڇهڪً، ٽٔڙو 4خٌٔا ٌٔو 5ةَ ٽٔڙا. گٔث ،کػْ هّٓ ىٔث،رىاٌّ، ىّم هٽ ةچٔا هٓڻ اهٓڙا.6 جّم جَ چئًٔ هذحاِء ڪِاڻْ، ىّم کام حًٍِ حا هغطٓا ڇٔڙا. ڪٔط خکٔاذه ٌاُْ ةاغْ، پِّء ڇّ جٍٍِخا حال کْ ٿٔڙا. _____ 47
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
.1ىٔال ٌ.2اچٌ ،طة .3غام گڏ .4ڇٌگْ ،آڇو .5كائصا ،كاٌّم .6اڻ ٺٍِصڈ ،اڻ غِائٍٔصڈ
48
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
پٌّو 1حْ چٍڊ کْ گِّذٍٓصا ذُٔا ىٍٍِخا ٌٔڻ اخاز، ًُ ڀٔطو حْ ٽٔج 2اغام حْ خك حا گِاة 3ڪٔا هؽّاز. گِط گِط حِٔڻّٔم حّجّٔم حطڪّٔم ،چّڅاذو گؤڅهك 4اڇو، گهَْء گهَْء ۾ آٌچم چذڪٔا ،ڳاڈُّ پٔهّ ٿّٔ پڙهاز.5 ًُ پٌّو جْ ذکڙو 6ٻڌةْ ،جٍٍِخْ غًٌِّ حْ آذجْ هٺتْ، ُاِء! اغام حا غپٍا غّچّمُ ،اِء! اُْ اڅىا اذػاز. جطًٓ هچ ۾ ڦّك ىطهڈو ،خاذهم ُاذو خٓپ چڪْ، ُٔم اغام جَ ىهِآّ غاٌّڻ ،ىً حْ ُط ڪا ٽّڈو آز. ڳيِّنً 7حّم ڪاٺّٔم کڻڪّٔم ،ڄڻ جٍٍِخّم چّڈّٓم ڇڻڪّٔم، جٍٍِخّ آٌچم غيخِْ پڪڙو ،هذجٔػًٔ نُّٔڙو الز.8 غٔو 9ڀطو غٍڀاذم هچ ۾ ،گّانْ 11چٍگ ۾ چڻٍگ ڀطو، ڪٍٺ 11اغام حْ ۾ هَُ 12پهٽّٔ ،ذاڳً ىام ةَ ذٺّ ىٔٺاز. .1چّڇًُٔ حّ چٍڊ .2غاٌّڻ حْ 3جاذٓز جْ ٍُصه ٽٔج ىهِائٍٔصا آًُ .3هٓػاَُ سحو ٿٔڻ .4چڳًٔ حْ پٔطم غام اڇاىٍصڈ څهذ .5ىٔصام ،پٽ .6گهً ۽ ذٌگًٔ څاڳً غام ٺِٔم ڪٍگڻ .7ٿط حّ گاَُ .8ٽاذو ،الل .9ىاك حْ چطڻ حْ حِّء .11ڳٍّاذٓا ،چڳًٔ حّ څٌاذ .11گهّ .12رُط
49
_____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
اکّٔم ةَ ةاٌصو ذڳّم ةَ ةاٌصو ،پطًٓ ڪخْ ڇا جٍٍِخّ ؽِط آ، چپً حْ ذڦڻُْ 1حْ حطل آ ،اکًٔ حْ کٍٔچم ُحْ ڇىط آ. اُا هکً ۾ چذائْ ڇّ ڇّ؟ ،اڃام جَ جٍٍِخْ چطو هُْ آ، ذکًٔ حْ پٔطا ذجّٔم ٿْ ڇهٌگط ،پٿط ةَ جٍٍِخْ اڳٔام پحط آ. اُْ جَ ظّفام هڅٓا پٔا هڅٌصأٍُ ،ئط جَ ىاٌخھْ ٍُٔام ٌَ ُاذّٓ، غڌم غام غاگط غڪا ٌَ ڪڏًُ ،گھطڻ 2غام گھٽتْ ٌَ ڪا نِط آ. نڦً حْ النْ ڀطو جطًٓ ۾ ،گػً حْ ىٽْ څذو اکًٔ ۾، ُهْ ُهْ ةع ٿڪْ پٔاغًٔ ،گھڻّ ٻڌآّ اڃام غفط آ. ڪهًٔ ىام اکحاُ 3ڏًٓ ۾ پٔٺاُ ،4ڏًٓ ىام ٌڪحم حگط جْ ةٔٺا، هاهلل! غضب ٿّ ڪطًٓ هچٍٓصڈ! اڃام ةَ چئًٔ ٿّ گٿْ ٌؼط آ. ڪطًٓ پّٔ غّ ڀهًٔ ڪٍصه ذَُ ،پڇاڻا ڇا حا؟ هذاڻا ڇا حا؟ گھڙو حْ آئْ پڇْ ةَ هٺتّ ،اڃام جَ جّکْ هڇو ڳِط آ. اغام حا ُْ هچ اغام حّ پّذُّٔ ،اغام جَ جً ىً غٍڌهَء جام هاذّٓ، اڇّٓم احاذّٓ آڈاَُ ٻاذّٓ ،اغام حّ ًٌٍِٔ ڀْ اڃام ٌٺط 5آ. اغام جَ َغٍڌ َغٍڌ رسو غٺاغًٔ ،اغام ُنٽٔاغًٔ اغام ُ ڪٺاغًٔ، ظتٔب ڪً ڇا؟ ذڪٔو ڪً ڇا؟ اغام حْ حٍصڈو غڄْ رُط آ.
.1ڇڪڻْ .2سّاُؼ .3پاذ پئخْ هٓا .4پِْٔ هٓا .5غطڪؼ 50
جٍٍِخْ اکًٔ ۾ اخاغْ ڇا حْ؟ اڈو اه ؽاعط! اڈو اه ةاغْ! اڃام جَ ڪّڈًٓ ڪهّٔم ةَ کهٍصّٓم غٍڌهَء حْ ىٽْ ٌَ ٿْ ڪهط آ. _____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
گٍِڊ گڙم 1ٿا خذٓاُء ڀط، ذاة ڇڙُْ اهحاڳً هذ. ٓاذ هڇّڈه غِْ هڃتّ، ُاڻ م ن ىٍٍِخْ چٍحا ڪط. اڀ اهڳاڇْ النْ آ، حطو ۾ ڄطڪْ پئْ آ ڄط.2 ڪًٍِ ىِٔاذ حا پاذ پڇٔا، ڇّنًٔ ڇٌَُّ 3صوَء ۾ ڇط. ىٍٍِخّ غکڻّ حِّك ڇڏو، ڇاة ُهْ هٓئْ جٍٍِخْ خذ. .1هڄً پٔا ،آهار ڪً پٔا .2حّة ،نِع .3پاڻْ حْ پانّٽ
51
_____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
اغام حْ چيً ىام ڪٿْ خك ڀطو آ، هذو ڇّ كفؿ 1حْ ُْ ،ڳڙکْ کهْ آ. اُا ڇّڪطو حًٍِ حْ خائَْء ۾ ىّجّٔ، اغام حا چئْ غا اُا حم پطو آ. ُْ نڙڪً حّ غٔالب ڇا غاٿ ڇٍٓصه، چّم ٿا غٔاذو حْ ؽب ڀْ ڄگِْ آ. ڇغّم ُٔم ڪِڙا پچً ٿا پحٍگا، اغام ُڪڙو ىؾعم ٻٍڀْ ذکْ آ. هڇٓطم حْ ىهڪٔث هڇٓطا ئْ ڄاڻً، ىرتث حْ پٌّخْ اغام هٽ ُڪْ آ. _____
.1پڃطه ،كٔصساٌّ .2ڇّڪطوَء حْ هاذم ۾ ڳحً ۾ پّجٔم ىّجًٔ کْ خائْ چئتّ آُْ
52
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ةصالئٍٔصه ذٌگ آغيام هَُ ها! ٌطاال ٿْ پٌّصا ،پٍٍِخا چٌگ هَُ ها! احِْ رذخ پحا ،اڇاڻا هڃً پٔا، رىاًٌ جام نٍِصا ،هچً رٌگ هَُ ها! ٌَ ىِٔط پطو آ ٌَ ،ىٍِّٔم پطو ًُ، پطاذا 1غڄً پٔا ،چڙا چٍگ هَُ ها! خذخ حّ ففم ،ڇغخْ آڀّم 2ڪڏًُ ٿْ، اڃا غّذ ڪڍٌصا هڃً غٍگ هَُ ها! گِڙوَء الِء نّذو ،3گِڙو الِء الڇه، غڀام حِّڪ سانْ ،غڃّ حٍِگ هَُ ها! هڇّڈا ةَ هٍٓصا ،هنّڈا ةَ هٍٓصا، پطًٓ ٿٔا اغام غاڻ پط غٍگ 4هَُ ها! ڪٿْ آُْ ةاغْ ،غحْ غٍڌ غاذو، غٍصز ڇاة ؽآص ،ڇئْ ڇٌگ هَُ ها! .1پطًَٓء ڀط جام .2پچْ جٔاذ ٿْ ٌ.3ڙ جْ ةٔث .4سّس ذاضْ
53
_____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
نظم
54
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ةٍص هغڪَْء حْ ةّجم حٔام ڇّڪطو ةٍص هغڪَْء حْ ةّجم حٔام ڇّڪطو َُّء ٌؾً حٔئً نِْ ٿْ ذّاغً ىٿام ڇاٌئخْ ٿْ هڃْ ڄڻ هغّاغً ىٿام ڄاىؾّذو حْ ىڌىػث ؽاىً ُٿام ڪًٍِ ٌَ پٔحّ آ ،ڪًٍِ ٌاُْ هذجائّٔ1 ُا ،ححْ ٿْ غفٔصم جْ ؽتٍو ڪطو ُٔط ڇاڈُّمَء حْ ٻّٽْ جْ ٿڌڈا ڪڍو َ ڪً ۾ ذاةٔم کْ ڪخَِ ُٻڌائْ جَ ٿْ َُّء پطٓؾام پطٓؾام پطَُ حْ ُّا ٓاذ حْ چڳ کْ ٿّذه اڇائْ جَ ٿْ ًُ ُّا حْ غڄًٔ چهّالًٓ ُٿام ڪٔحطا کٔپ ٌٔڻً ۾ غِڪً پٔا ڪٔحطا سّاب ٌٔڻً ۾ ڀٽڪً پٔا ڄاىؾّذو حْ چٍچم ڪهًٔ حْ غڏّٓ پاڻ ٌڪطو پٔاغًٔ ٻَ پِطو ۾ ئْ جٍٍِخْ چّٽْ حْ غڀٍْ هذاڪً پٺٔام جٍٍِخْ چِطو حْ ـترً حْ النْ چيڻ ڪّ اڈاٌگْ غفط کام ٌَ گِٻطائّٔ حًٍِ ةَ پٔحّ ُحْ حًٍِ ةَ هذجائّٔ ُا ،اهُام حْ حّاٌَْء حْ ٌٔاذپ ڇغْ ةٍص ىکڙو حام ،چپ حْ ڪٍّاذپ ڇغْ ڪٔط ٌاُْ ڀهّٔ ،ڪٔط ٌاُْ څجّ ُاُ ،حْ ڪٔط آ حًٍِ کْ ىٍٍِخْ ىٺْ! جٍٍِخًٔ اذڇًٓ اخائً ٌَ ڀٍڀالئّٔ ڄٓم حٔئً پٔط غّذو ۽ جّذو ذکڻ ڀڻڪٍصو ڪخَِ چّڻ ،ىؾڪٍصو ڪخَِ ڇغڻ ڪٔط ڪافط آ حّ جّ ٌَ جڙپائّٔ ڄاىؾّذو حْ ڪّئم جّم آم ڇّڪطو ةٍص هغڪَْء حْ ةّجم جّم آم ڇّڪطو. _____ .1هاپطآّ ،اغحعياك ڪّٔ
55
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
اڈو ؽِ ِط حاٌام! اڈو ؽِ ِط حاٌام ،1ڪْ جّ کْ غٍڀاذهم،2 جَ ؽاعط حّم گضذّٓمُ ،حْ پٍج ةِاذهم. ُْ ُْ ُْ ُْ
حّڅم حْ غًٍٔ حا فطاح 3ذغحا، ّٓڪهپٽع حّٔم ٌَ کٽٍصڈ كعاذهم، جٍٍِخْ گهًٔ ۾ ،اغام حا ذّاال، جٍٍِخْ پٽً جْ اغام حّم پچاذهم.
ُحْ ٻً خنًٔ حْ ةَ څڈڪً ُئْ گٌّخْ، ُّٔم حم پطوَء ڪًٍِ حھڪآّم ٌِاذهم. اڃام ڪخھَ ٌَ ةصنّٔ آُْ اڈو خك! جفّذ ۾ اڀطم ٿّٔم غاڳّٔم پڪاذهم . ُْ هک هک جْ ىٍٍِخْ پٔاذوَء حا پاڇا ۽ خڳ خڳ جْ آٌچم غٍصز حّم ُاڇاذهم اٿهٍصڈ اکًٔ ۾ ڪًٍِ چاُث حْ پّڄا ۽ پٍتڻًٔ ۾ اٽڪٔم ڪْ غخصا غپاذهم.4 ۽ ًُ حْ ُهڻ ۾ ُئْ غاذٌگ حْ ذل حھو کهڻ ۾ جَ ىٔطام حْ غطٌصو حّٔم جاذهم ڇڙّٓم ۽ اغام کْ ڪطو هّٓم هٓطاڳْ ”اه ةهيا !5ڪٍِٔا !6ڪْ اٻال 7حّٔم غاذهم“ اڃام ڀْ جَ غاڳْ ئْ آ فاذىٔػْ غپط ُاِء هو نڳ ُّ پٔهّٔم خّٓاذهم ـتد پِطٓام ڪطڻا حھٽْ غٍڌاالحْ ُّائً ۾ ىِڪً گالةً حّٔم ڇاذهم
56
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ُاجط هاُء آڻْ ٿّ گٍٔڊو جْ حّڀً ڪطو ىاڪ ڇاڈُّم پًٍ جْ پػاذهم چڪائْ هحھً چاڪ ٿا غاذا ىاذڳ هذو ڪًٍِ نٍگَِ جام غڏم ًُ حّٔم غاذهم ٌَ ىٽخْ غگھّٔم غْ جَ خك حْ پٽَْء جام ڪًٍِ ؽطىٔهَْء هٍٓگع حّم ُچڪٍصڈ ٌِاذهم ٌَ ڀهخْ غگِٔع ًُ حْ گٌّگْ ڪهپٍا ٌَ هغطو غگھٔع ًُ حَْء اک حّم االذهم جفّذ ۾ اڀطو اچً ٿا غْ ڇٍِٓڙا حڏًُ ًُ حْ چّٽَْء ىام ڦٽّٔم ٻَ څاذهم ٌَ ُاڪهٔم ىرتث حا ذٌگًٔ حضةا ٌَ غهٔم جًٍِ چاُث حّم ڳخِّٔم ىٔاذهم اڃام ڀْ جَ ُطخه اغام حّ ِڇهً ٿّٔم ٌَ پّذو ٿٔم پٔاذ حّم غْ پچاذهم ”غّ اڈو ؽِط خنصاذ ،جٍٍِخْ خڳً جْ ڪا غفٔص ڪپڙم غام آٍصو جَ ٌُّصو“. ۽ َُّء اپػطائً حْ ٽّنْ حْ ذاڻْ ڇغْ جّ کْ اخاز ٿٍٔصو جَ ٌُّصو. _____ .1ىرتّب ،حام حِڙه عظٓظ ٓ.2اخگٔطّٓم .3هٓڪطا ،ڪؾاخن .4غپط خکّٔم ُْ.5غٽ ىٔطام ٻائَْء حْ ؽاعطو جام کٍٔم آُْ .6ڪاٌڌ ،هذ .7ةّٔان عّذة 57
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ڇا ٿّٔ حْ ڪا ڇامَء ٌَ آُْ ىّم غام پٔط ڀطًٓ ُا حٔڪط جّکْ ٿط ۾ ٿامُء ٌَ 1ىهْ ُا پط جٍٍِخْ پٔطم کْ ؽآص اُڙو آذُڙ ڀامُء ٌَ 2ىهْ ُا ٽاٌڊا ٽاٌڊا ٿْ هّٓ آًُٔ پِّء ڀْ پاڻ حهڻ الِء آجّ! پٔطم ۾ ٿئْ ڇاال ڇّذا! پِڻً جْ ةَ ُهڻ الِء آجّ! جّم آڏه آم پٔاغّ ،ىّذک! ڄڻ ڪا ُاڻ ىهِاذ ٌَ آٍصو غث ذٌگا اٌڊنٺ ةَ ٌَ کڙٌصا کػحّذو ُٻڪاذ ٌَ آٍصو ڄٔطا 3ڄڻٍٔصڈ ًُ څذجْ جْ جّم ةَ حهّٔ آم ىام ةَ حهّٔ ُام پٍٍِخْ پٍٍِخْ ذٌص جْ ذاُْ! جّم ةَ ُهّٔ آم ىام ةَ ُهّٔ ُام گڏحْ پٍڌ ڪطّٓم ُا حٔڪط ڪّ ڇپطه ڪا ڇامَء ٌَ ىهْ ُا پط هاٽِڙه! گڏ ُهڻ غام حِڙ ڦڙ هاذو حِامَء 4جَ ىهْ ُا جٍٍِخا ڇانً ُاڻا پٔطا ذڈٍُصو ذڈٍُصو ذة ٿًٔ ُا ىٍٍِخا گٔث اًٌِ گِڙًٓ ۾ جّکْ ڪائْ جاٌگَِ ڇًٓ ُا جّم حْ غِڪْ غاڻّ ٿًٔ ُا ٻِٔط ڀٔڙو ةٔٺ 5ٻڌهم ُا گٔث حْ پڙالۿ ۾ گو ٿْ پٍٍِخْ پٍٍِخْ ىاڳ هڅهم ُا 58
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ڇا ٿّٔ حْ ڪا ڇامَء ٌَ آُْ ڇا ٿّٔ حْ ڪا ڇامَء ٌَ آُْ. _____ .1ٿاڪ ،ىاڳ .2اذػاز .3اال ،ةاَُ حا ىچ .4ٿڌڪاذ هاذو ىّغو .5غٍصذه ٻڌڻ
59
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ڄال ؽّذو حّ پٿط غٍڌ هذغٽَْء ىام حًٍِ حّ گضذ ٿّٔ هڃْ ڄال ؽّذو حّڄڻ غّپٿط ٿّٔ هڃْ ُا! ُحام حا غفٔصا ٿا گھآّ هڃً ُا! ُحام ىّجئْ حّم ڪهّٔم ڀْ کڻّ ُڪڙه گم ىِط غٍصز چّٽهْ ۾ ُڻّ ُِّء ،ڪٔڏو ٌَ غِڻْ اٿع غّڀٔا ُِّء حا پٍٍِخْ سّاةً حْ آ غاڀٔا َُّء اغام کْ ڇغڻ ڇّٓ ؽطل ٻّٽڙو حٔڪا ُٿ ڇا ٌؼط غام ٺطّٓ ٿْ هڃْ ڇا ،چئّم خك غام ُِّء ڪخَِ ڪطّٓ ٿْ هڃْ ڇًٍِٓ ڇٺْ حا نٽٍٔصڈ ُٿٔاذم غام ةهڪم اغام ڀْ ٻڌا ًُ هڇا څاڈّٓاك ىگط َُّء څاڈا ُڻْ ٿْ خنًٔ جْ حّ ٌؼطم ئْ ٌؼطم ۾ څاڈا ُڻْ ٿْ ىهْ ٿّ ٌَ غڳ ُّ حا ىطڪڻْ ىُّڻْ ڇّڪطو غا هڇم هٍٓٽطٓڪهع ۽ آذڪٔهع هچ ىام غڌا غائٍٔع هٍّٓغع جْ ُٿ ٿْ هحھْ ىطهڈو ڇڏو ٿْ هانّ ُطٽ( ) Valve Heartحا َُّء حا ُط ذهر ُڪڙو ٌئًٔ چٌگ غام خنًٔ حا خذ ٻٔڪڙٓم ٿْ اکّڈّٓ ڇڏو ڇاچم ڇاچم حا ڇڪا ڇڏآّ ڇڏو ًُ کْ ڀٔٽّٔم جَ ڀٔٽّٔم ڪًٍِ غام ڀال ڀٔٽّٔم حْ ٿا ڀٔٽّٔم سصا غام ڪفط ٿّٔ هڃْ غٍڌ هذغٽْ ىام حًٍِ حّ گضذ ٿّٔ هڃْ ڄاىؾّذو حّ غّ ڄڻ پٿط ٿّٔ هڃْ.
60
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ڀاڳّٔ ڇًٍِٓ ىّم کْ گٌّصذ حْ گَِ غط ۾ غک حْ غج حْ غاک ڇئْ هځ ٌٔڻً ڳاڈُْ الک ڇئْ هځ ُْ ُّ خهًٌِٔ حا الٽ ُاٿً ٿا هاٽً هاٽً جْ الٽً ىام څهٌئطا ىِطو ڳاٽ اٿً ٿا ڪّغْ ڪڙٍُصڈ ذٓث جْ ُهٍصو غّذث حا ڀْ پٔط ڇڻً ٿا ڄهڇا 1ةٺ 2۾ چٍِب ُڻً ٿا ؽآص ڪّئْ چؾيّ ڦٽٍصه گِاٌگِٔٽَْء حْ ڇامَء ۾ ةٔٺم ُْ ڀْ ذهحَِ اڃاذه آُْ اڪ جْ خر حّ ڄاذه آُْ ڪٌّڀٽ حّ غڀ ٻّذ ڇڻْ هّٓ ٿُّط حّم غڀ ىکڙّٓم غڪّٔم ًُ گّانْ ،پٍٍِخْ هٍٓا ٿط حْ اځ غام غطچائْ آ ڀٽ حْ هاذو گطىائْ آ ًُ ڪٔطوِء 3جْ ىّذ ٽِّڪّٔ ڄٓم ةَ ذاة ذاىاڻا ڇٓئْ جڙڪّنْ ۾ ؽطىائْ آ ٻطٌصڈ څڳٍصڈ هاُء نڳْ ٿّ چّڇز اڀ جْ خهڇ ذڈم ٿا ڀّمَء ڇو ڇغٍصو ٌٔڻ غڙم ٿا اڀ جْ ڇغٍصو غٔڪ نڳْ ٿّ جپٍصو ڇاچه جاُء ڪّٔ آ ُّڇاًٌِ نَّء ٌطاڈ جْ غٔڪْ ىٍٍِخا پٔطا ةڪّٔم حٔطا جطًٓ ڪّةَ جطاڻّ 4ڪٌِّْ 61
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ىٍٍِخّ ڪّةَ ٺڪاڻّ ڪٌِّْ ُڪ ٺڪاڻْ حْ ئْ ٽاڻْ اچ ٌٔاذه ًٌٍِٔ ڪطو هځ ُڪڙه ڀاڳّٔ ڇًٍِٓ ڪطو هځ. _____ .1ڪاذا ڪاٌؤ .2غڪّ ،ٺّٺ ىٔصام .3ڀٽ حْ ڪٍاذًٓ کْ ڪٔطو چئتّ آُْ .4پٔطم حْ الِء ڪّةَ پّس ٓا چڪ ڪٌِّْ
62
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ُط ذهر جّم اچخام ڪٍطوَء ۾ َُّء چحّم پکَْء چٍطو ۾ ُط ذهر اچْ ٿْ ڪٍطوَء ۾ آ ةڙ جْ ڪّڪ پپِْٔ حْ ۽ څڈ څڈ گاڇو ةِْٔ ٿْ گاڇوَء حْ ڇٻْ ىام ڄاڻ نٿْ ُّ غّڀٔا حْ غپًٍ حْ غٿْ1 گٌِّگِٽ حْ حِهْ پآم ٿْ ڇهْ اکڙّٓم حْ کڻْ جَ ةَ ڀٔص کهْ ڪً ڪچ ڪچ پً غفٔصو حا ۽ جّ غام گڏ ةَ ڪِاڻْ آ ُا ىام ٌَ ڪِاڻْ حّ ٌائڪ2 پط جٍٍِخْ غّڀٔا حّ گائڪ3 ُْ ٿّذا ةٍص ڪّٓحا حا ُڪ ؽاعط هٽ ٻّٔ ٌُّصه ڇا؟ حْ چأًُ جّکْ ڀٔٽ ڇٓام حْ غطحٔا ىّم ةْ ٍُطو ۾ ُط ذهر جّم اچخام ڪٍطوَء ۾ ُط ذهر ىام آٍصز ڪٍطوَء ۾. _____ .1ىّڈو ،ذغْ ٻڌك ُٔ.2طه Heroڄذاىْ حّ ڪطخاذ .3ڳائڻّ
63
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
اٌػام اٿّٔ ڪاذهٌخِط حْ ڪّذ 1ىٿْ ڪّ غائّ پٔهّ ىّذ ٌچْ ُّ ڀّذه ڀّذه ةاخنڙه ةْ ذاَُ ىػافط حٔام ڀٽڪْ ڇز غط 2۾ آُْ غاَُ پّٔ ٿْ گّڈ گخْ ٿّ ىًٍِٔ هغْ نٍِصڈ غج حْ الىً ۾ ڪا ؽال ُئْ ؽيؾالُّٔ 3 ًُ ذاة حْ ڪاذو ذهپ اٌصذ ڪّ پطَُ غٍصه پٔغال ُّٔ ىًٍِ ىٔط ىِم حا ىاڪ اٺْ اوُء ذاة غٍصه اٌخال ُّٔ ڪطڻّ چٌڍ حْ حِطڻْ ۾ آئً آُْ چڀّٔ ڄڻ جٔط کپّٔ َُّء ٌاغْ ذٌگ حْ ٌئً ُهْ ڪّ گّذُاڈه 4آ گم اڳّٔ هنِاذ غڄّ آ هاغْ پّٔ اٌػام اٿّٔ ،اٌػام اٿّٔ. _____ .1ڪٍاذه .2چؾيّ ،جالُء .3ؽيعصام ،ىؾعم .4ڪاذه ٌاغْ
64
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
جّم ُم جَ ُهّم ُْ ؽھط ڇڏو ًُ څذجَْء حّ خغحّذ انٽ ًُ ىهڪ غٍصه ىٍؾّذ انٽ ُث چِطه چِطه چّذ ڇٺو ُث فّٽ پاٿً جْ ٻاذ پًٍ ۽ گٍص گهًٔ ۾ غڏڪا ڪً ُث غٍْٔ غٍْٔ خهًٌِ خکً ُث خك خك ۾ ٌاغّذ ِچڪً1 ًُ ٿط ىام ُهٔا ٿاڪ ٿڏو جّم ُم جَ ُهّم ُْ ؽِط ڇڏو. ُث عفيث ڪاذهةاذه ةڻْ ةڻْ ُث ىختّذو هاپاذ َُْء ٌگطو غڀ ةاراذ ةڻْ ُث غطةث ڄڻ ڪا گاذ ةڻْ ًُ ٿڪً حھڙوَء خٌٔا ۾ ًُ ُِڙوَء جِڙوَء خٌٔا ۾ ڪٍڌ نڙڪائْ حٔئڻّ ٿّ پّو ۽ چڪ چڪ هَُ پٔئڻّ ٿّ پّو ڪخَِ غڏڪً غام گڏ نڙڪ گڏو جّم ُم جَ ُهّم ُْ ؽِط ڇڏو. ُْ ڦٽڪا پٺڙم غاڻً جْ ُْ ىاڻِّ ىٔڙا ٿاڻً جْ ڪْ رٌصام ۾ ڪْ ڦاًُ جْ ڪْ ةٍصهق حْ ٺاًُ 2جْ ُْ اهچّٔم ٻاٌگّم چاڈَُْء جْ ُْ ذة حا خڳ خڳ ڇاڈَُْء جْ ُْ چٍتا ڪًٍِ حْ چّنَْء جْ ُْ ٽِڪا ڪًٍِ حْ پّجَْء جْ 65
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ُث حث ڪٿ حّکّ حَْء حڏو جّم ُم جَ ُهّم ُْ ؽِط ڇڏو. ُْ ةػحْ آ ڀّجاذم حْ ٓا پٔطم ٓا پاڳاذم حْ ُْ ڇَِٓ غڄّ رذخاذم حّ ڇا ذق آ جّ ىّم پاذم حّ ڪّئْ ٌَ غِاذه ٿْ غگھٍصه پٍٍِخّ ٌَ گضاذه ٿْ غگھٍصه ًُ ٌاڻْ هاذوَء خٌٔا ۾ ًُ ُٔڏو غاذوَء خٌٔا ۾ ڪّ حُْء اغام کْ حاِء ٌَ ڇو جّم ُم جَ ُهّم ُْ ؽِط ڇڏو. ڪّ جاذا جاڻْ ذاة ڪٽْ ڪّ غانو غانو ُىطغ َچٽْ ڪّ نٽْ َاٽْ حْ اچڪْ ۾ ڪّ ٿّنَِ گھٽڻ حْ ُکٽڪْ ۾ ڪّ ذة حّم ُگطڈّٓم ٿّڪاذو ڪّ ُ ڪحا ِذڃ جْ ڪّڪاذو3 ڪّ َنڄ ةچائْ پاڻ نِڪْ َُّء ڪًٍِ حْ چاخذ چّذ ِڇڪْ ٿّ ُىڇ َهٽْ ۽ پاڻ َپڏو جّم ُم جَ ُهّم ُْ ؽِط ڇڏو. _____ .1چڪً ،گٍص ٽيڪائًٔ .2ٺڪائً .3ةڇڪاذ ڪطو
66
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ٌاڪال ىرتث چًّٓ جَ پٍٍِخْ ىرتحً کْ گهَْء گهَْء ۾ ُالئْ 1ڇڏٓام پٿط پٿط کْ ٻڌائْ ڇڏٓام چًّٓ جَ ىاڳًِٔ ڀالئْ ڇڏٓام ىرتحّم حْ اغام حَْء خك حَْء چحا ۾ خکٍصو حهْ ٌَ غگِّٔم ىرتحّم حْ، اغام حْ اک ىام ةڊو حْ ىًٍِٔ غام څنْ ٌَ 2غگِّٔم ىرتحّم حْ ُکهْ ٌَ غگِّٔم ٌؼال رذ حْ اجأًٌِ چاٌئٺ جّکْ جٍٍِخْ پٍصاذ 3حّ ُٺ رىاٌْ ىاڻًِ غياث حا ڄپ اغام غصائًٔ غحو حا ىاذٓم غصائًٔ ُٔػٔم غصائًٔ غطاپٔم حًٍٔ حْ ڄڀ جْ ُظاذ جاال اذػاز ڪيحطوَء حْ ڇطًٓ دًُ اغام حّ هچو آ ڇڏّٓ اغام ،حًٍٔ کْ اگِاڈو غطةث ڇحًِ ڇکً حْ ٌڀاڳْ ڇائڻ غاىائخڻ غام غٽْ آ ڇڏّٓ اغام ٌَ ڄاجّ! غڄڻ! اهُام حَْء کهٔم ىطڪ حْ ىطاخ ڇا ُْ؟ پٍٍِخْ َُْء اڻ اٻٔڙ 4چاُث گِطٓو جَ خك ۾ خٻائْ ڇڏٓام گِطث ئْ ڪِڙو؟ ڳانَِ حڳ کام هٺْ ٌَ غگِخْ اُا ڀحًٔ غام ڪطڻ ۾ ڇاُْ؟ 67
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
حٔڪْ ڪهّٔم کڙو ٌَ غگِّٔم اًٌِ نئَ آُّم ڀطڻ ۾ ڇاُْ؟ فضّك آُْ! ىرتحً جْ غّچڻّ ڀْ اغام کْ ٌاُْ! غکًٔ ةٍصم حْ هٌصذ آ ىرتث کهٔم خنًٔ حّ هکط آ ىرتث جڏًُ ةَ ڪًٍِ پم هذو ةَ خك ىام پطأًٌِ ڪٍڊ جام غِْ غِْ غٽ اٿْ ٿْ حٔڪا اٌَِْء جْ ڪّ هز ُهْ ٌَ غگِّٔ آئً ئْ اڄاجْ اکًٔ ۾ ڳّڈُا نڏو پٔا آًُ اڃام ةَ جٍٍِخْ گهَْء ىام نٍگٍِصو ىٍٍِخا پٔطا څڇو پٔا آًُ چٔو! ذغحّ ىٽائْ ڇڏٓام گِطٓو جَ ڳّڈُا نڪائْ ڇڏٓام ۽ پٍٍِخْ خك کْ غڻائْ ڇڏٓام چًّٓ جَ پٍٍِخْ ىرتحً کْ گهَْء گهَْء ۾ ُالئْ ڇڏٓام. _____ .1ىؾِّذ ڪطو .2څهپْ .3پٍٍِخْ پاڻ ۽ پٍٍِخْ ذٔثٔث ةاةث ىاڻِّ حا اٌّىام .4اٿاَُ
68
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ڪتّجطا ُْ ساٌَ ةصهؽً حا ةْ سّاب نؾڪط ُْ حّاٌَْء ۽ حضةً حا ساىّس څىچط1 حّاٌْ پطٓؾام ۽ غًٌِّ ؽؾصذ هڪاىً ححْ حػو غڪً جْ ُط ُط ٻڌآّ __ ٻڌآّ __ اغام کْ ٻڌآّ ُْ اٌػأٌث غام ڇّ ُٔڏو ٺٺّنْ؟ ُحْ ڪّئْ حضةً حْ كٔيث ُچڪائْ ڪّ هٺٍصو ةَ ُٻڪْ ،ڪّ ڇٍٓصو ٌٽائْ ُحْ ڪائْ ىطٓو ٿْ عفيث هڃائْ ُحْ ڪائْ ذاڅا ٿْ حّڀً نٽائْ ٻڌآّ __ ٻڌآّ __ اغام کْ ٻڌآّ ُْ اٌػأٌث غام ڇّ ُٔڏو ٺٺّنْ؟ ُْ عّذة حا ڪٍّاذپ ۾ ئْ ىاُء ةڻٍصو ُْ عّذة حا ڪک ىام ُ ڪڌا ٻاذ ڄڻٍصو ُْ عّذة َُ َّز کْ حّاٌَْء ۾ هڻٍصو ۽پّڈُْ ٿْ ڪؾڪّك حا ُٿ ۾کڻٍصو ٻڌآّ __ ٻڌآّ __ اغام کْ ٻڌآّ ُْ اٌػأٌث غام ڇّ ُٔڏو ٺٺّنْ؟ جْ څاڈا اٌڌٓطم ۾ ُٔڏا ؽتاةً ُّ غٍْٔ حا ىرطاب نٽٔا ڪًٍِ حاڈا غٍصز ذّض ڪّثط جْ ةّغا اگِاڈا غٍصز ذخط اغّخ جْ پٍخا ةٔپاڈا ٻڌآّ __ ٻڌآّ __ اغام کْ ٻڌآّ ُْ اٌػأٌث غام ڇّ ُٔڏو ٺٺّنْ؟
69
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ُْ ىائً ۽ ڀٔڻً حْ ٓاذم حا گِّذا ُّ كطةث ۾ ةْ ةاڪٌ ،طڄاٌ 2صهذا خالنْ ڪٍصو ڀْ ىڃً پٔا ٿا ٿّذا ُّ ٌّٽً حْ کڙڪْ حا عاؽق ڇڇّذا ٻڌآّ __ ٻڌآّ __ اغام کْ ٻڌآّ ُْ اٌػأٌث غام ڇّ ُٔڏو ٺٺّنْ؟ ڇئْ غًٌِّ حّاٌْ پطائً هةائّم ڪٍّاذپ نٽائْ حْ پانً ةالئّم ُْ غگطٓٽ حْ خهًٌِٔ حا جرفا هجائّم احِّ چطز آفٔو حّم ٿّٔم ععائّم ٻڌآّ __ ٻڌآّ __ اغام کْ ٻڌآّ ُْ اٌػأٌث غام ڇّ ُٔڏو ٺٺّنْ؟ حّاٌَْء حْ اڻ حِم گٍاَُ حا پڙاڇا ُّ ٻاذم ذطاىًٔ حّم ڪِّٔم ۽ ٌاڇا3 غٍصم اذحخاحً حا غڏڪا اهاڇا4 اڈو اةً آخل! ُْ جٍٍِخا ىِاڇا5 ٻڌآّ __ ٻڌآّ __ اغام کْ ٻڌآّ ُْ اٌػأٌث غام ڇّ ُٔڏو ٺٺّنْ؟ ُْ چاٌڊهڪًٔ ۾ ؽتاةً جْ انطهم گٍِگاذ ٽِڪً ىام ڦاٽً ٿّٔم خذڈّٓم هذو چطز غّٽً غام خٻخً ٿّٔم غڏڪّٔم ُْ ةٔياذ حػيً جْ هذؾث حّم غػڪّٔم ٻڌآّ __ ٻڌآّ __ اغام کْ ٻڌآّ ُْ اٌػأٌث غام ڇّ ُٔڏو ٺٺّنْ؟ هڇٓطه ڪّ هاُْ ڪّ ڪيصاذ آّٓ آّٓ ڪّ ؽاعط ةَ آّٓ ڪالڪاذ هاپاذو ۽ غطخاذ ،رذخاذ آّٓ 70
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ڪّ غفٔص ڪانط غام غطڪاذ آّٓ ٻڌآّ __ ٻڌآّ __ اغام کْ ٻڌآّ ُْ اٌػأٌث غام ڇّ ُٔڏو ٺٺّنْ؟ ذلٔلث آ غاذو ٌَ ڪا آ پطهنْ ُهْ آخىٔث غام کهٔم ىشّنْ ُْ اٌػأٌث غام پئْ ٿٍٔصو ٺٺّنْ اڈو اةً ىطٓو! حْ جّ اک ٌَ کّنْ ٻڌآّ __ ٻڌآّ __ اغام کْ ٻڌآّ ُْ اٌػأٌث غام ڇّ ُٔڏو ٺٺّنْ؟ _____ ُ 1 ُ.م ٍُگاىّ .2ةْ ؽطل ،ةْ ذٔا .3هڇّٓم ذڈّٓم .4الىرصهخ ،ةْ اٌحِا .5اهگڻ ،نڇڻ
71
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ٽّڈَُْء هاذم حْ خل غام َُْء څذجْ ذة اهڇاذم 1غام اڂ ٽاىْ هاٌگط ٽڙڪْ ٿْ ۽ ڀّذوَء ڀّذو ڀّمِء ىٿام ڪا ةاَُ ڀٍڀط ڪا ڀڙڪْ ٿْ ٿّ ڪک ۾ ڪپ ڪچطاٽ ڪطو ڪا گّنْ ُڏ غام ٺڙڪْ ٿْ ُْ ذٓٽْ ذة حا ذٌگ ڇغْ اڂ غٔط حْ ڇاجْ څڈڪْ ٿْ ًُ الك نَِّء غام اه النڻ! ڪْ ڀاڳ ڀالذا ةڻخْ هٓا ٓط! ٽّڈَُْء هاذم حْ خل غام هاذا ةَ ٌٔاذا ةڻخْ هٓا. ُُْء ىهڪ ٌَ حٍطك حْ پُْء حَُّْ ،ء ىٽْ ىٍٍِخْ جٍٍِخْ آ ”ٿّ ىهڪ کپْ ىاڻِّ ٌَ کپً“ َُْء ڳانَِ اه ٽڪا! اٍُخْ آ ُڪ الس نحاڈو ذُڻّ ٿئْ ٌُّئً غٍڌ ٌَ غػحْ غٍِخْ آ ةٍصهق ڇغٍٔصو آذڻ ۾ َُْء څذجْ آسط ڪٍٍِخْ آ ذة غاڻ جَ ِپ َڙ 2هٍُخاذڻ الِء غٍٔا ةَ ڦُّاذا ةڻخْ هٓا ٓط! ٽّڈَُْء هاذم حْ خل غام هاذا ةَ ٌٔاذا ةڻخْ هٓا. كحم عال ڇغْ چئَ ڪًٍِ حّ ٌاُْ حُْء حھطّٓ ُْ ڪاذه ِ ُط ىاُء ذٌّ ٿئْ پاذ ڪڍو غط ةٍصهكً حْ الل 3ڇغْ ُط ڀٔڻ حْ خك ةٔطهة ةڻْ ٌُْء هک هک جْ هٓٽٍال ڇغْ اه پٔط هڇا! اه ىٔط هڇا! پط جٍٍِخْ ُٿ ۾ حال ڇغْ ُط غٍڌوَء حا ڇٌص جڻخْ پٔا ۽ ٽاٌڊا جاذا ةڻخْ هٓا ٓط! ٽّڈَُْء هاذم حْ خل غام هاذا ةَ ٌٔاذا ةڻخْ هٓا. حًٍِ ذق کػٔا ُث ىاڻًِ حا ،غّ ڄاڪّ آَُ نٽٔطه آ غّ ذج ڪطو ،كطآم پڙُْ ،پط كاجم غّئط پٔطه آ غارو ٓا ىخاُص ڀم غڏحْ ،ةْ ةڻٔاخه ةْ خٓطه آ ڪِڙا ةَ ذکائْ ٌامُء اچْ ،غّ چٓطائْ آ چٓطه آ ُط غٍڌو حا ڇٌص جڻخْ هٓا ۽ ٽاٌڊا جاذا ةڻخْ هٓا ٓط! ٽّڈَُْء هاذم حْ خل غام هاذا ةَ ٌٔاذا ةڻخْ هٓا. 72
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ُْ ُّ حْ ڇا غصا ٓط!
ُٔڏا پٔا ٿا ڪٔع ٿًٔ پط جّ کْ ڪّ هٓچاذ ٌَ آ هغٔم هٓڙُا احڙو هٓا پط جّ جْ ڄڻ جَ ىٔاذ ٌَ آ ُاڻ ةَ ڪخھَ ٌَ هٓچاذٓئْ جَ پِّء جّ حھڙه غصا ٌَ آ جّ کْ چئخْ ُڪ حٔڏا غصاذ حھڙو ٻْ گاذ ٌَ آ جَ غّذَُٔ كّل حْ الِء َا ِم گٍص 4حا کاذا ةڻخْ هٓا ٽّڈَُْء هاذم حْ خل غام هاذا ةَ ٌٔاذا ةڻخْ هٓا.
ُْ څاڈٓهً حا غاٿاذؤُ ُّ ،طهئً حا هاپاذو اٌفاف حا ٺٔڪٔصاذ ٿٔا ،ةٍٔگاك حْ سّم حا کٔڏاذو ُث ذق گھطٌصڈ نئَ گّنّٔم ۽ چّذم حْ ُث چّٓاذو جّم ڪٔػحائًٔ ڀاَء ڀال! ام پطىاذم حّ پّڄاذو گع ٽطٓا 5پٍٍِخا غٔطم کام ۽ چٽڙا چاذا ةڻخْ هٓا ٓط! ٽّڈَُْء هاذم حْ خل غام هاذا ةَ ٌٔاذا ةڻخْ هٓا. اٿ غاٌتاُّ ڪط ىلحم ڇو ٿّ غاذو ذة ؽِٔصم حّ ُّ ڪاذهٌخھط حْ ڪّذ ىٿام ،آ اڀطّٓ غج اىٔصم حّ ًُ څذجَْء جام څهڦاڈ 6ڪتّ ُا! پاڈه ُاڻ پهٔصم حّ اهالخ نڏائْ ڇڏڻّ آ ةْ نڄٔاذم ةْ خٓصم حّ ًُ حِّء حا هاذت حاڳْ پٔا ۽ خٓع خالذا ةڻخْ هٓا ٓط! ٽّڈَُْء هاذم حْ خل غام هاذا ةَ ٌٔاذا ةڻخْ هٓا. _____ .1ذة حا جٔظ ڦُّاذا .2ىٔصام ،پٽ .3ٽاذگٔٽٌ ،ؾام .4آًُ .5حصا ٿٔا ٌ.6ازٌ ،اةّخ ڪطڻ
73
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ڀهْ ىػڪطآّ ڀهْ ىػڪطآّ ڀهْ ىػڪطآّ ،ڀهْ ىػڪطآّ ،اُّ ىػڪطائڻ ىِاٌگّ ٿْ پٌّصه . اغام حْ نَِّء ۾ جطّٓم ُٔئً ُٽٻائْ ُْ ،ىٍٔڌو نڳائڻ ىِاٌگّ ٿْ پٌّصه . اه غٍگًٔ هاذا ! اه ةٍصهق هاذا ! احھا َُْء ڇاجْ ُڻْ ڇڏ ُڻْ ڇڏ ! ُڻڻ کام ةَ اڳ ۾ اُّ ڀْ ُٻڌو ڇڏ! جَ آُّ جّم پٍٍِخْ غطوَء جام کڻْ ڇڏ خذاهڈ حْ نّئَْء غام ُْ ُٿ چطاٌصهم ۽ ىاڻًِ حْ الؽً جْ ُْ ڇٌص ٽٔڙهم ُْ ٻٔڙًٓ ڪڙًٓ ۾ ڪْ ڪڙٍُصڈ حّأٌّم ۽ غاڻً ُپٺڙم جْ ڦٽڪً حّم ڇٔڙهم ُْ حھٍگم حّ كاٌّم ةطةاخًٓ حا ،کڻْ ٌث ٌّام آن آّٓ فػاٌَ ُْ ىاڻَِّء حْ ذطىث جْ هذؾث حا ذيال ُْ ،ڪّڈا ُْ ڪّذٽ اُْ جارٓاٌا هُآّ ڀهْ ذة ,حّ ىاڻَِّء حْ ذة غاڻ ُْ پڪٍڪ ىهِائڻ ىِاٌگّ ٿْ پٌّصه ڀهْ ىػڪطآّ ،ڀهْ ىػڪطآّ ،اُّ ىػڪطائڻ ىِاٌگّ ٿْ پٌّصه . جّم حً حْ پگِط ىام پٍّڈو ىام ذڃ 1ٿًٔ ،غڃاجئْ ٌَ جً کْ ٿڪّم ٿئْ ٿئْ رىاٌا جّم حً حْ چپً حْ ڇِاَء غام ڪهَْء ،ىام ڦٽْ ڦّك ٿّٔ آم اڈو ةْ ٌؾاٌا جّم ىًُّ حْ خڈو حْ گّانْ حْ هٍٓا غام ٌٔطو گگً جْ ىهِاذو حّ ةاخك اڈو هكث پاذو ٌگط حْ ڪٍّاذوَء ڪًٍِ پصىڻْ حْ آم پٔطم حْ پآم جّم غط جْ ڪّ ذهحًِ اڃاذم حّ اگِٽ ،2جّم پصىاة 3حْ ڪًٍِ پصل حّ دذه آم آئً كص ڪڇائْ پڄْ جّم ٌَ غگٍِصًٓ ،اغام غام اچائڻ ىِاٌگّ ٿْ پٌّصه ڀهْ ىػڪطآّ ،ڀهْ ىػڪطآّ ،اُّ ىػڪطائڻ ىِاٌگّ ٿْ پٌّصه . ُْ ةصةشث ىاڻًِ حّٔم ةطةاخ ؽاىّم ڪًٍِ خهًٌِٔ حْ ةاخك حٔام ُاڀ جْ جطٌصّٓم ۽ ٌٔڻً حْ ذڻ پٽ ۾ پٔا ڦّڳ ڦٽٍصا ،ٿطم حّم ُْ ڳاڱّٔم اڃاذّٓم ٌَ ىطٌصّٓم ُْ كٔصم ةٍصم حّم ڪڙّٓم غّڪ ذاجّٔم ،۽ چٍڊ حَْء چٽائْ کام ىرطهل کّنّٔم ُْ ٻٔڙًٓ حْ ڇً ڇً اٌڌاذم حا ٌّذا هذو سّم ڳاڈُْ غام حِهٍصڈ ُْ حِّنّٔم ڪًٍِ ةاغَْء حْ ڀٍٔط حْ چّنَْء حا چٔطا ٌَ ،ٿاڻً جْ ٽٽٍصا ٌَ چؤٌڪً جْ اڇٌصا اغام حْ غطًٓ جْ االذٓم ُْ سٍخطُ ،ٿً ۾ ئْ غڪٍصا ٌَ ڪْ ذة ۾ ٻڏٌصا _____________________________________________ ىٽائڻ ىِاٌگّ ٿْ پٌّصه ڀهْ ىػڪطآّ ،ڀهْ ىػڪطآّ ،اُّ ىػڪطائڻ ىِاٌگّ ٿْ پٌّصه .
74
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
.1ٿاٌّ ،ةطجً .2ڳاُٽ .3ذهذم هاِء حْ ڀطغام ڦٽم ؽِط حّ ٌانّ
75
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
اه ؽّح ُّا اه ؽّح ُّا ُْ هغحّٔم ڳّٺ احاڈ ڇغْ ۽ الؽً حا غث ىاڈ ڇغْ ىٍٍِخّ جَ حگط ئْ ڦٽخْ هّٓ ىٍٍِخّ جَ ڪهٔخّ ڪٽخْ هّٓ ُط ذهر ٌڌڻڪً جْ گّنّٔمُ ،ط ذهر نَِّء غام ُْ ُّنّٔم ذة ىٍخھَ ذضا اڂ ڳاڈُّ آ ،پَْء حْ ةَ ڪپاذ ۾ ڪاڈُّ آ َُّء ىاُء ذضا حْ جڙپْ پئَُّْ ،ء ڀاَء حْ ڀٔڻ ةَ غڏڪْ پئْ ڪٔڏه ٌَ كِط ڪّٔ ىّم جْ كضا اه ؽّح ُّا اه ؽّح ُّا ىشصهل ةالهك کْ چئخام ،ٽهٽَْء حا څڻْ ڪا هاُط ڪط. ُث ةطةاخو آ ٌگطوَء ۾ ،ڄڻ ُامُء حهْ ٿّ ِغگطوَء ۾ هّٓ سّم غفٔص ٿْ ٓاذم حّ ًُ ،خٓع غٍصم غصاذم حّ جً ىٔطم ڄال ٌّاةً حّ ،ڀطڳڙًٓ حّ اذةاةً حّ ةْ ؽطل حٔئً ٿا َى ُ طڪ ڪطو ،ىطم ٌَ چڪڻ ۾ چڪ ڀطو ُْ پٍخاةًٔ حا ةّٽ چٽا ،اه ؽّح ُّا اه ؽّح ُّا ىشصهل ةالهك کْ چئخام ،ٽهٽَْء حا څڻْ ڪا هاُط ڪط. ًُ خٓع حْ ُاذًٓ ٌاذًٓ غام ،غْ غاڳٔا اٌڌٓط اڃام ذهٽَْء حْ گھطڻ جْ گاذ ىهْ ،۽ نّئَْء حْ ةصذام ىاذ ىهْ اڂ ًُ حْ څوَء کڻائْ هّٓ ُّ ،نّفط پٽ هڇٓطو حّ اڂ ڇاٌص ةَ ًُ حا ڇّڈٓا هٓا ،ڇٌڊا ةَ پّنٔع حا ٽّڈٓا هٓا ٿْ َ ذة ۾ نث پث فطس ىٿام ،۽ نُّْ ؽٔشً حْ پٺٔام ٿع ڦٿڪْ ڦٿڪْ غاَُ هٓا ،اه ؽّح ُّا اه ؽّح ُّا ىشصهل ةالهك کْ چئخام ،ٽهٽَْء حا څڻْ ڪا هاُط ڪط. ُث ڪانَِ ةَ ىٍٍِخً پٔاذم حّم ،هٓچاذم حّم ٻڪطاذم حّم ڇٔطم غام ڇاجّٔم ڇاڻّٔم هّٓم ،غًٍٔ جْ ةٍصهكّم جاڻّٔم هّٓم پٽڪً حْ هڈًٓ کْ ڦاذّٓ هّٓ ،پّجًٔ حْ َپهً کْ غاڈّٓ هّٓ ىٍٔاذ کڙا ٿٔا الؽً حا ،۽ جاث حھهٔا ةصىعاؽً حا ًُ ڀّمِء جْ ڪڙڪْ ڇا جَ هةا ،اه ؽّح ُّا اه ؽّح ُّا ىشصهل ةالهك کْ چئخام ،ٽهٽَْء حا څڻْ ڪا هاُط ڪط. 76
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ىّم جٍٍِخّ ؽِپط ىّڈ ڇٺّ ًُ ،حُّء 1غام جٍٍِخّ حّڈ ڇٺّ ىّم جّ کْ ڇغٍصو پطکّٔ ُّ ،جّم ڀٽڪٔم ذهج ةالهك حّ ُث ةام 2حْ ڪپطو آّٓ ُئًٔ ،ةْ ڇهَُ ٌڌڻڪّ گھآّ هئًٔ اه آراخًٓ حا ىحّاال ،اه چاٌڊهڪًٔ حا ذهکّاال اڂ عؼيث حْ ىرطاةً ۾ ،ىّم غٔع حھڪآّ غخصم ۾ اه ىٍٍِخا ڀاُء اه ىٍٍِخا ذضا ،اه ؽّح ُّا اه ؽّح ُّا ىشصهل ةالهك کْ چئخام ،ٽهٽَْء حا څڻْ ڪا هاُط ڪط. _____ .1ڇَِٓ ،خٓع ُ.2ڪڙه هاَُ حًٍِ حْ ڪٍاذو جْ ىطذّل ذضا ىريص ةٍگالڻْ حّ ڳّٺ آُْ
77
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
هكث ىٽخْ پّٔ ڪِڙو رٌصام اکڙڻ حْ څڅڪاذ آ ڪًٍِ حْ رٌخٔط اکهڻ حْ حِڻڪاذ آ ڪِڙو ىٍفّذ حْ ٌٔٺ نهڪاذ آ اه غطٓتؤ! كِط ذاة حا ڪػٍصڈۿ! ٿّذا پطخا ُٽائْ ڇغّ ڇغٍصڈۿ! هكث ىٽخْ پّٔ ،هكث ىٽخْ پّٔ. ڪّ ةَ ُاڻْ ٌَ ىطٌصه ُحْ ةْ ةهّ ڪّ ٌَ ڪٽتّ ڪّ ىاذه ٌڌڻڪّ جهّ1 ٻّٿ خؽيً حّ ڀْ پّٔ نڳْ ڀِم 2ڀِهّ ڪّ ةَ ىؼهّل ڇغخّ ٌَ غڏڪا ڀطو ُٿ پّذُٔث حّ پّذُٔث کام ٌاُْ پطو هكث ىٽخْ پّٔ ،هكث ىٽخْ پّٔ. ةاَُ ڀٌّچاك حٔئً آُْ ڀڙڪْ اٿْ غٍڌ غاذو آ جڙپْ ۽ کڙڪْ اٿْ غٔط حْ ُامُء ۾ آُْ څڈڪْ اٿْ ڪاٻَ ىًٌِّٔ ٌَ پّذُٔث حّچّغْ پگِط ُاڻْ ُاذوَء حْ ىًٍِ حّ ٌَ ڦطةّ ٽڪ ِط ُاڻْ ڪّئْ ٌَ ذئٍصه ٌَ پٌّصا ٌٔط هكث ىٽخْ پّٔ ،هكث ىٽخْ پّٔ. ُطڪّ ُٿ ُٿ ۾ ذٓٽا ڦطٓطا کڻْ ٌعطِء غٍڌ حْ الة خك کْ هڻْ ُاڻ جلصٓط حٔڪا ةَ ةڻخْ ةڻْ غّذىً غاَُ پٍٍِخّ غِائْ ڇڏّٓ خاِء جْ ڳاٽ کْ جً نڳائْ ڇڏّٓ ذاَُ کْ ذة غام ذٌگًٔ ةڻائْ ڇڏّٓ هكث ىٽخْ پّٔ ،هكث ىٽخْ پّٔ. 78
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ُاڻ غٔٺًٔ حْ ڇٓڍًٓ حْ هٺتْ ستط آ هڇٓطم حْ ةٍگهً ۾ ةطپا ذؾط خٓػْ خالنً حْ ٻّٿ جْ آ پگِط او اغٔطۿ! اهُام ةٍص ڇًٍِٓ حْ ڪٽٔا او ؽِٔصۿ! اهُام ذة ڦڙا حْ ڇٽٔا جً حْ ـصكْ ئْ جاذٓز ذٌگ ُْ ىٽٔا هكث ىٽخْ پّٔ ،هكث ىٽخْ پّٔ. او ىٍٍِخْ سّاةً حْ خّٓو ذػًٔ! ڇا اڃام ڀْ ٌَ جّکْ اچْ ٿّ ٓلًٔ ڪط ىّڈو اٿْ آُْ پٍٍِخْ رىًٔ آ ؽِٔصم حْ ذة غاڻ ِحطڪْ پئْ پٍٍِخْ حٔطو حْ ٽڪطم حْ ڀٔٽا ڇئْ ذاة ڪاذوَء حْ جّ ىّم پڄاڻْ ڪئْ هكث ىٽخْ پّٔ ،هكث ىٽخْ پّٔ. ذاة ڪاذو ،اٌڌاذو ۽ پطؽّذ ُئْ ذاَُ هک هک اڻاٌگْ ۽ ىًٍِ رهذ ُئْ چّڇغائً ۾ ڪٔڏو ٌَ گٍِگِّذ ُئْ جٍٍِخْ ڳاڈًُ ِڳهً حْ ذٔا حّ كػو جٍٍِخْ ڪاذًٓ چڳً حْ ذخا حّ كػو جٍٍِخْ ُط ُڪ اخا ۽ هفا حّ كػو هكث ىٽخْ پّٔ ،هكث ىٽخْ پّٔ. _____ .1غکڻّ ،ىفث ۾ .2ڀٔهّ ىًٍِ ،ڦهِّ ىًٍِ
79
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ُاِء ُٺٔال ڪٿ ڪٿ ڪٌّڀٽُ 1جّجٔا 2ڇاڻٔا ،ڪٿ ڪٿ الىً ُنڏڪً پهڙا ڇز جَ ُ گِگِٔطو 3ڳاڈُْ ٿْ آ ،ڳاڱَْء 4حا ٿٔا ڳاڈُا ڳهڙا گّالڈه 5ڀْ ڄاذ غام ٻکخْ ،پً پً ڀٔٽا ڇو ٿّ ڇهڙا ٿط ٿط ٿطڪً ٿُّط ڳاڱّٔمُٔ ،6ط ٿڌوَء حّ ٿْ ُٻڪاذه ُاِء ُٺٔال ُّڇو پطٓحو ،ىٍص ىهِاذو ،جّم ذٓػاذه. جّ حْ ڳاڈُا حّڈا پاجاٌٍ ،گط ؽِط ۾ ٌٔط ىِاٌگّ غٍٔڌ غڪّ غٍٔڌهذ اه غاهٌث چّٽَْء حّ ٿّٔ ڦم اڦاٌگّ ُاِء اڃاذا غپٍا ىٍٍِخاُ ،اِء ”پٔا“ حّ پٍڌ اڈاٌگّ څهڈ اڇو گخطم جْ پٔئْ څهڈاکّ 7حّڀً حٺٔاذه ُاِء ُٺٔال ُّڇو پطٓحو ،ىٍص ىهِاذو ،جّم ذٓػاذه. ُجّم چئَ چاٌڊهڪًٔ ۾ ُچّڈا ،ىّم کْ چڪ ٌَ ُڻٍصا ٌُّصا؟ کاپْ 8کاڅا ُکٍِتا ىٍٍِخا ،ٿڌڈا غاَُ ٌَ کڻٍصا ٌُّصا؟ پً ڇڻ هاذو پٔهْ پً حامُ ،نڙڪ ٌَ ىٍٍِخا ڇڻٍصا ٌُّصا؟ پط ىّم پٍٍِخا چپ ِغتٔا ًُِ ،ڪٌَّ پطٓام ٿْ غطخ ؽّڪاذه، ُاِء ُٺٔال ُّڇو پطٓحو ،ىٍص ىهِاذو ،جّم ذٓػاذه. کّڈ کٽً جْ کطڈّٓم ُڻٍصو ،ىاڻِّ پٍٍِخْ ىّة ىطو هٓا ڪً کْ ڇُّْ ڇّنًٔ ٻّڈّٓ ،ٻًُّ 9حٔئً ڪْ ةاَُ ٻطو هٓا ڄڻ جَ ُٔا غطُاڻ حا حِّٽا ،ڄڻ جْ هڄث حا ٺاٺ ٺطو هٓا ڪاذهٌخِط حا ڪڪطا ذٓٽْ ذة غًٔ ڪّئْ ذاڂ خالذه ُاِء ُٺٔال ُّڇو پطٓحو ،ىٍص ىهِاذو ،جّم ذٓػاذه. ىّم ئْ ىطکام ؽٔشڻ ةڻخْ، ىّم ئْ ڀطىم خّٓو ةڻخْ، ىّم ئْ ٻاگِم ٻائْ ةڻخْ، جّکْ ڇهٌگط ڇز اىاڻْ ،ىّم ُاِء ُٺٔال ُّڇو پطٓحو ،ىٍص 80
جّکْ الڇا ڳآا ىٔيڻ جٍٍِخا هٓط چڪآا ىٔيڻ سهخْ کّڈ کپآا ىٔيڻ جَ ڪّٔ آن ًٌٍِٔ ٌٔاذه ىهِاذو ،جّم ذٓػاذه. www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
چّٽَْء ٻڪ ٻِاذ حا پاجو ،ڇاڻْ پاجو ڇاذ ڇحً 11۾ غْ جَ هڃًٔ ُا پطٓحو پائْ ،ذُخْ هٓا حْ ُاذ ُٿً ۾ جّ جَ چّٔ ُّ جّکْ ٌٍٔصز ،ڇهنَْء چاڈُْ ذهحَِ 11ذٿً ۾ جّم جَ هڃًٔ ٿّ ،ىّم ٌَ غڏًٓ ٿُّ ،ئَ ُطحائْ جّم ةَ اڅاذه ُاِء ُٺٔال ُّڇو پطٓحو ،ىٍص ىهِاذو ،جّم ذٓػاذه. جٍٍِخْ خل غًٔ ذڻيم ذاڻا کطڈوَء ىٍخَِ کٿّذّٓم نٽخً ىاُء ىٔاڻْ غصا غِاڳڻ ٽهٽَْء ۾ ٽاٌڊهڻا ٽيڪً جٍٍِخْ خل غًٔ ڀّذا 12ةالهك! ذق ىّحّخ حا ُّڪا ٻڌحً جّ غًٔ حِّڪ عٍآث هاذو ،جّ غًٔ خٓتم ڇاُط هاذه ُاِء ُٺٔال ُّڇو پطٓحو ،ىٍص ىهِاذو ،جّم ذٓػاذه. _____ ().1.3.4.6ٿط حْ هڻً حا ٌاال .2گٌّچ .5هك حّ ٌانّ حًٍِ ۾ گّنّم نڳً ٿّٔم .7څهڈُاڻّ .8کپث ۽ ڳڻحْ .9ٿط حّ ُڪ ٻّٽّ .11کهٔم ڄگِا هاذ .11ذهحَِ حّٽٔم گاڇو .12ڀّذو ذٌگ هاذا
81
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ىٍٍِخْ ٿط حّ ذاك حْ پڇٍصًٓ ىٍٍِخْ ٿط حّ ذاك حْ پڇٍصًٓ ،ذهئْ پٌّصه ٻطٌصڈ ةط حّ ذاك حْ پڇٍصًٓ ،ذهئْ پٌّصه. اڪ 1اڃاذا ،ٻَُّ 2اڃاذا ،ىطگَِ 3اڃاذا ٌٔڻ ڳّڈًُ ڳّڈَُ اغام حّم ڳانِّٔم غڏ اهغاذا ٌٔڻ ٌُّئً جَ نڙڪ نکئْ حا نٔکا پط ىحّاذا ٌٔڻ ڇپط ڇيط حّ ذاك حْ پڇٍصًٓ ،ذهئْ پٌّصه. ڪطڪْ ڪٌّج جَ ڄڻ جَ ڪطْٓ 4۾ ڪّ ڪامُء کحّ جاڈو حٔئً جٍّاذّٓ ڇطڪّٔ ڪّئْ غّذ غحّ ڪڻڇْ ڪٍٺ ۾ پهٽْ پّٔ آ خك حّ خذخ څجّ5 ُاڻ رُط حّ ذاك حْ پڇٍصًٓ ،ذهئْ پٌّصه. ذڻ ۾ ذهُٔڙو حٔئً ڪّئْ ذة ُاذو هٓطاڳْ جّ کْ َجًٍِ حْ ڪم ئْ ڪِڙو ،اه هٍٓگع! هڇ ڀاڳْ ٌکٽ ٌکٽ کْ ىّم آ ٌِاذّٓ ،حّڳٔػط 6حٔئً حاڳْ پّئًٔ پِط حّ ذاك حْ پڇٍصًٓ ،ذهئْ پٌّصه. ٌُّئً جَ ڇک ڇڪاذ ةَ آُْ ،پِّء ةَ پػْ حا ٻٔڙا7 جّ کْ ڪطڈ ڪڪّذٓا آڇًٔ ُٔم جَ آُء پِٔڙا8 گج حا ٽٌّئط گػً ۾ پٿطٓام ،پٿطٓام چٍطوَء ذٓڙا9 ـتط غحط حّ ذاك حْ پڇٍصًٓ ،ذهئْ پٌّصه. غاٺٔڪْ 11جْ ُٔم غٍخٍٔصو 11ىٍٍِخّٔم اکڙّٓم ڀطةّٔم آهاڈو 12حْ اهٽ ۾ هِْٓ ،جّ غام ڳانِّٔم ڳطُتّٔم13 هٓػاکَْء حْ هاذوَء ڀطحْ ،ىٍٍِخّٔم خٓصهم څذةّٔم غّچ غڄط حّ ذاك حْ پڇٍصًٓ ،ذهئْ پٌّصه. ڇُطوَء ۾ ٽاٌڪاذ ٌَ 14ٽِڪْ ،ڪٌّڀٽ 15الغّم ڪاذّٓم 82
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
جّکْ اڪٍڊو ڀّذا ةاخك! ڄاڻ جَ ذٌّٔم ڄاذّٓم16 گھاٌگھٔٽْ 17۾ گم ٌَ اڇائًٔ ،ىّذاڈّٓم 18ىاٺاذّٓم ڇک ڇڪط حّ ذاك حْ پڇٍصًٓ ،ذهئْ پٌّصه. ىِطوَء 19جْ ىّنِئْ 21غام غّچْ ُڪڙه ڇحھٍصڈ 21ڇهٿْ ڪٌّج ڳچْ حْ ٍُػهْ هڪڻْ گھط حْ ٻاذٓو حّجْ پٽڙو کْ پٔظاذ ٌَ پٔطًٓ ،څوَء هٽ ٌاُْ پّجْ غاٌگ غيط حّ ذاك حْ پڇٍصًٓ ،ذهئْ پٌّصه. جّم پاڻٔاذو ڪِڙو جڙ حُْٔ ،ڏه پٔاغّ آئّم کائط 22کاذه ڇٍَِٓ هاٽِڙه! ٌُّڌ ڪطٓام ُٿ ڇاٌئّم23 ٻاٻِٔا ةَ ٻطّٓ غاذڻ جْ ،ڪً پٔا ىًٍِٔ پڇائّم پاڪ پهط حّ ذاك حْ پڇٍصًٓ ،ذهئْ پٌّصه. ذذيث ذٓال ذهذم غحگط ،24پهٽّٔ پاڻْ پّئًٔ ڪطاڈم 25ڪٍڌ ڀڄْ پٔا ،ذاڂ ىِاڄڻ 26ذهئًٔ ڪٔچ ِ ڇٌصڻٔا 27ڇَِٓ ڇڪاذٓا ىاذه ُىطڪّٔ ىٍٔڍا څهئًٔ آَُ اثط حّ ذاك حْ پڇٍصًٓ ،ذهئْ پٌّصه. نّئَْء حا نڄپاك ىريص ـَ ىصٌْ ـَ 28ىاڈ ىڃٍٔصًٓ ڇهطم حٔئً ڇڳٔطا 29ڇٽ هذ ،ىٍٍِخا ىطض ڪٽٍٔصًٓ غال 31پئْ کْ غٔص غِڻا ـَ ،پٍٍِخّ غڱ غڏٍٓصًٓ ُُم ذؾط حّ ذاك حْ پڇٍصًٓ ،ذهئْ پٌّصه. _____ ().1.2ٿط حا ٻّٽا ُ.3طڻ .4ڪهٔخْ ۾ .5ةْ ستط ،ىصُّس .6حّڳْ .7پػَْء حا گم 83
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
.8ىػافط .9نٔڙهم .11غٺ پطًُ هاذه کَُّ .11پاڻْ ڀطٍٓصو .12پاڻْ ڀطڻ حّ ذّض .13اهذّٓم ().14.15.16.17ٿط حا ٻّٽا آًُ .18ڀهّ اٺ .19هڇو پڳ غام ،هڇو پٽڪْ غام .21ڇک ۾ ڪڙٍُصڈ .21ٿط حّ ُڪ ظتعْ ڀاڱّ .22چاڪط ڪطڻ .23غچّ ىطؽص .24ةصخعاة .25هٓاث سّذ .26هاڻًٔ حْ ُڪ داة .27ڇٌصڻ پئخْ هٓا .28ىصخ .29جاحصاذ .31پٍاَُ ُٔٺ آٓم
84
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ڪخَِ كصذ ڪخَِ كصذ ًُ غاڻ ىٍٍِخْ ،احٍتٔث ڀْ گِٽْ آ، ڪخَِ كصذ ًُ غاڻ خك حا ،غهػال ڳٍڍحْ پٔا ًُ. ڪخَِ كصذ ةع غطخ ىِطو ًُ ،حْ ڀْ ڪافّذ ٿْ آ، ڪخَِ كصذ ةع عؾلتاروَء حا ىطذال ظئْ ٿا ًُ. ڪخَِ كصذ ًُ حْ ةَ ىطڪً کْ ٌّام ىفِّل ىهٔا، ڪخَِ كصذ ًُ حْ ذخاةً جْ ةِاذ آئْ جَ آُْ. ڪخَِ كصذ اٌڊنٺ حّم ذٓکائّم غٍصز چِطو جْ اڀطّٓم ڪخَِ كصذ ٌئًٔ ًٌٍِٔ حْ چغهْ ٿْ ًُ حْ نّڇ کائْ ڪخَِ كصذ َُّء ىٍٍِخْ حضةً حْ رةام غيخِڻ نڳْ آ ڪخَِ كصذ اذػاز ًُ حا ىٍٍِخْ آڇه ڀْ کهٔا آًُ ڪخَِ كصذ ىٍٍِخْ سٔانً ۾ غٍصز آ ىَُّ هڅّٓ ڪخَِ كصذ ًُ حْ اکًٔ ۾ پٔاذ ىٍٍِخْ نئَ ڇهٔا ًُ ڪخَِ كصذ ًُ حْ ڳهً جْ غطسّٔم ڄهڈڻ نڳّٔم ًُ ڪخَِ كصذ ًُ حْ چڳً ۾ پٔچ ڀْ پئخْ هٓا ًُ ڪخَِ كصذ ًُ حْ جطم حْ ظهػيً ۾ خك اڈو آ ڪخَِ كصذ خىاغ چڪطائڻ الَء ڳم ۾ چگَِ 1پٔا ًُ ڪخَِ كصذ َُّء پٍٍِخْ حّاٌْ کام ةَ ؽطىائڻ نڳْ آ ڪخَِ كصذ آئٍْٔ آڇه ڀْ ةِٔڻ کام ٿْ نٍّائْ ڪخَِ كصذ َُّء پٍٍِخْ پاڇْ کام ةَ ڇطڪٍصو ذُْ ٿْ ڪخَِ كصذ غاًُ حّ غطگو ُّ ٿْ غٍْٔ کام نڪائْ ىعٍْ نڳً ٿا ڪخَِ كصذ ًُ کْ ةَ ُاڻْ گٔث ةا ٰ ڪخَِ كصذ َُّء ؽاعطو حْ اُئث غيخِْ هئْ آ ڪخَِ كصذ َُّء ُخط حا ،ىٔالپ حا كفا ٻڌو ٿْ ڪخَِ كصذ خذخم حْ ،سّؽًٔ حْ ةَ ًُ کْ غڌ پئْ آ. _____ .1ڳم جْ پٔم گٍِج
85
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
اٌلالب رٌصن ةاخ عؼيث حْ ىٍظنً حّم ڪطٌؾّم ٌٿّٔم هڻً سّؽاىصهم ٌٿّٔم هڻً ۽ ؽاةػّم ٌٿّٔم هڻً هڻْ ٿّ ىاُء غٍڌ حّ آب جاب رٌصن ةاخ رٌصن ةاخ. اٌلالب رٌصن ةاخ، اٌلالب اغام حْ كافهْ حْ څهڈ حً حْ ىًٍِ ۾ آ پئْ ُْ غٍتث 1آ غٍڌ حْ ،جً ڇٌّ ةَ آ چئْ ُ ؽتاب رٌصن ةاخ، ٌئّم عظلٌ ،ئّم كصلٌ ،ئّم رٌصن ةاخ. اٌلالب رٌصن ةاخ، اٌلالب ةْ ضئط حْ ةهْ ڀال ٌؼال ڇّ ذُْ ۽ ُٔػٔم ۽ پٔڙٓم غٍڌو عّال ڇّ ذُْ پٍٍِخّ آُْ اذحخاث ةْ ذػاب رٌصَُ آةاخ رٌصن ةاخ. اٌلالب رٌصن ةاخ، اٌلالب هكث ؽطط پڄاِء کڻْ غٍڌه خٓع ٺِڻّ آ غاىطاث حّ ٌؼال ُڪڙو ڇًٍِٓ ڄُڻّ آ ذق آُْ ،غچ آُْ ىٍٍِخّ سّاب رٌصن آةاخ رٌصن ةاخ. اٌلالب رٌصن ةاخ، اٌلالب _____ .1جٔاذو
86
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ڪاذهٌخِط حَْء ڪاذوَء چّٽَْء ڪاذهٌخِط حَْء ڪاذوَء چّٽَْء ذهپهّ ڪّنِْ اڂ ةَ ذُْ ٿّ جّ کْ ڪا گو 1ڪٌِّْ گّذا! جٍٍِخّ غّذث ڄاڻ نِْ ٿّ جٍٍِخّم جاذٓشّم ڇڏ ڦاڈو غاڈو ڇڏ حٔئً نّز ٌَ 2پکڙو ىآا نّڀ حْ چّز ٌَ 3پکڙو جاذٓشّم ...... ةِط غهط نکًٔ ٿّ جِضٓتّم........ ةْ ذهج اڇًٓ ٿّ پِّء ةَ غڏًٓ ٿّ پٍٍِخّ پاڻ کْ خٌٔا حّ اغحاخ اه گّذا! جٍٍِخّ ذهج ىطو هّٓ ڀّذا! ُذهپّ ڪّنِْ اڂ ةَ حٔئْ پّٔ ذهپْ حَْء جهّاذ حْ ڀّذا ٌٍگط غاذه غاک ڇئْ پّٔ پِّء ةَ نکً جٍٍِخّم جاذٓشّم ذهپّ ڪّنِْ ىطو هّٓ آ حاغّغْ ٌاهك ًُ جٍٍِخّم جاذٓشّم ُْ جاذٓشّم ڦاڈو ڇڏ. _____ .1ستطُ ،غڌ .َ 2هةا ُّ.3ز
87
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ؽاعط حّ ىرتّةا ڇو سط گالةْ ڳِط ىام ڳِطٓم ٌگاُّم کڻْ ىّم کْ اکًٔ ئْ اکًٔ ۾ اٌعال ٌَ ڇو ىعٍْ ئْ ٻْ ڪا هٺْ نّڪ جٍٍِخْ ڇپط ڇٍٔڀ ىام ٰ ڄڂ رىاٌّ جّکْ ٌّام انظال ٌَ ڇو َ ڇاٌّ کام ةْ غڌ ةْ ڪم جّم حا از انِڙ اٻّحَِ ةْ غيخَِ ٻاذ ڄڻ ٿْ نڳًٔ ىًٍِٔ کام اڳ آٍصڈ آٌڌّٓم نّڈُْ ٌَ هڃً جّم جَ ڪچڙوَء ڪًٍِ ٽانَِْء حّ ٽاذ ڄڻ ٿْ نڳًٔ جٍٍِخا ڳاڈُا ڳم ڇغڻ ۾ آئً ٿا اچً ڄڻ جَ ذهُٔڙو حْ هڻ حّم گهً غام حٍِخِٔم ٽاذّٓم اًٌِ ڳاڈًُ ڳهً جْ ذٔا حْ ؽفق چيڪ ڄڻ جَ ٿط حْ هاذوَء جْ گاًُ حّم گهظاذّٓم ُْ حّڀً ُْ ،ىطڪّم ُْ ،غٍِٔا غڀ ڪخَِ چٍچم چهّنْ چطو ڇا ڇا ٌَ اٿئْ ُهڻ ُهڪڻ ٌار اٌصار اکٽ ڇا جّکْ چّام اه ڇٔڳطو ڇا ڇا ٌَ اٿئْ ىّم حِڙو غکڻْ غڃْ ٺهِْ ؽاعط هٽ جٍٍِخَْء غًٌِّ کْ غاٌڍڻ حّ غهٔلّ ئْ ڪٿ آ جّم جَ ىّجْ آم ،حُّطًٓ کْ ستط جٍٍِخْ جّ کْ پطکڻ حّ ىّم هٽ ظطٓلّ ئْ ڪٿ آ غّ اه ڇّڪطو چطو ٌَ ٿُْء ىٍٍِخْ اکطم حْ ڳڻ 1ڳّة جْ هٓػاَُ ٌَ ڪط ىام ؽاع ِط اٌلالب ُخام جَ ُخام جّم ڪًٍِ خهکْ حْ جشهؿ حْ دذا پطهاَُ ٌَ ڪط _____ .1هٓچاذڻ
88
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ڪياك ذاُيّم حْ ؽِاخة جْ اغام حْ ٌگطوَء غٍصًٓ ڇحًٔ جْ ُنٽٔم ـتد حا اخاز پاڇا گهً حْ ىّغو َ ڪهّٔم ٌَ آٌصّٓم ،ةِاذم آٌصا پٽً حا الؽا حڏًُ ةَ ذٌگث چڙُْ گهً جْ ،گھهْ ٿڌٓطو ُّا ڇکڻ حْ ٻچً حا غڏڪا اٿٔا ىٍڊك ۾ ،ىهْ ةؾاذة گھطم حهڻ حْ ڪک ڀْ ىهّٔ ٌَ َ اڇائْ حھّپا هّٓم ڪْ آٌڌّٓم ،جًٍٔ حْ َ ڪک غام پٽًٔ پٍُّاذّٓم پالٌص هاذّٓم ،ىهًٔ چِطا گِطم حْ ذک غام اًٌِ حْ نڙڪً غٍصه ڪّ ٿّذه څٓام عانْ حٍاب ٿٍٔصه ڪياك حّ ذة چّو ٿّ كاجم! ڦڙو ڦڙو حّ ذػاب ٿٍٔصه. اُْ ئْ جٍٍِخّٔم پٽَْء پػاذهم ،نڳْ ٿّ ڄڻ ڪخھَ ٿّٔئْ ٌاُْ ڪٽڪ ُ ڪٺا ٿئْ ٌڌڻڪً حا ،ىًٍِ ۾ گھٍج پّٔ ئْ ٌاُْ اهُام حْ آڇه نَِّء حْ كٔيث ،پحم حا ٻَ ٽْ سػٔع ٻال ڪًٍِ حْ اىٔصم ڀطئْ چيً کْ ُٿً غام جٔهْ ڇٓڻ ۾ ڇا آ ڇغّ ٌَ ٿا حّ ڪًٍٔ حْ اک حا ڪٍّك جڪٍٔصا جًٍٔ حّم ذاُّم حًٍٔ کْ چچطّٓ هّٓ جًٍٔ کْ غڏٍٓصّٓم ڪًٍِ حْ چپً حّم آُّم اُّ جَ ٿّذه هٓچاذ ػانو! ڪڏًُ ڪهَْء ىام گالب ٿٍٔصه ڪياك حّ ذة چّو ٿّ كاجم! ڦڙو ڦڙو حّ ذػاب ٿٍٔصه. غچً حْ غطڪؼ اڇهك ڇاجْ ،حھڪْ ٌَ غگھٍصو حھطو غگھْ ٿْ ـصاكحً حْ غخً حْ ٽاٌڊو اهُام حْ اک ۾ ُطو غگھْ ٿْ چٻً حْ ىًٍِ ۾ ٿڌو چاٌڊهڪْ ،ڀطو ٿْ ىطچّم ڀهْ جَ ڀطحً غِآً حّ ُحام ئْ غطگع ىٽٍٔصه چٍڊا ڀهْ ىڇطحً اهُام ةَ پٍٍِخّم ٽهّم هٓڙُآّ ،ڇغّم اهُام حا ذّٓهّٔم ٿاڻا اهُام حا ڦٽڪا اهُام حا پحطا ،ٻٔا ڪْ آڻا ٻٔا ڪْ ىاڻا اغام حْ ىّڪم اٿّ جَ ڪطّٓ ،غڀاڻْ حٔڪْ اهُام کام غِخْ ائًٔ ئْ ٌَ ٿئْ حّ غڀاڻْ ،جٍٍِخّ اگھاڈه الؽّ گهًٔ ۾ ذُخْ ڳخھً حْ اڳٔام ڪحً حْ اڳٔام سّاذ ڇاچه سطاب ٿٍٔصه. ڪياك حّ ذة چّو ٿّ كاجم! ڦڙو ڦڙو حّ ذػاب ٿٍٔصه.
89
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ذػًٔ ذاة ًُ ذػًٔ ذاة ۾ ،ذػًٔ ڪائٍاة ۾ ڀڄْ ڀطو پّٔ آ ىً ،ٿڪْ ٽٽْ پّٔ ةصم ۽ چاٌصٌْ حْ چاڳ ۾ ،۽ ةئٍػطوَء حْ ذاڳ ۾ ڪّةَ چع چاُء ٌاَُ ،ڪّ ةَ الِء غاُء ٌاَُ ڄڻ جَ حّة ٿْ حهْ ،ڄڻ ڪّ ىاز پّٔ هنْ1 ذڳً ۾ چڻ اىاڈّٓمُٔ ،ئامَء جْ ڄڻ ڪاجّٔم ٌطاڈ ٿّ ٺڪاه ڇئْ ،اکًٔ ۾ ذاک ٿْ پئْ هڇم هڇم ىاڻًِ ،۽ غانڪً ،اڪاةطم حّ ڪٔحطه ٌَ غّچّٔ! ۽ ڪٔحطه ٌَ نّچّٔ! ڄياذ ڀط حْ غّچ ىامُٔ ،ڏو نّچ پّچ ىام ڀال ةَ ڇا پهئَ پّٔ ،ٿّٔ کڻْ جَ ڇا ٿّٔ؟ ؽعط غّحِخً 2جَ ڇا ،ذاڳ ىّکخً جَ ڇا؟ گالب پّکخً جَ ڇا ،ععط اهجخً جَ ڇا؟ اخب کڻْ اخب ڇحْ ،هعغ پط غضب ڇحْ ڇحً ةَ ڇز ٌخاة حا ،ڇحً ةَ گع ٌخاة حا ُْ ةکّم ُْ ڇهحِطا ُْ ،هڇ څڻًٔ حا ىّچڙا ڳڀْ ڳڀْ نئَ ڪطٌؾّم ،ڪڻْ ڪڻْ نئَ ةٍصگّٔم ُْ ةکً حّ ةک حّاڻّٔم ُْ ،غًٌِّ حّم ٌؾأٌّم ُٽً جْ جًٔ هاك ٿًٔ ،۽ ٻاذڈا غّاك ڪً ڇڪً ُٿً ۾ ڪػحّٔم ،ذهئْ ڇًٓ حْ پٍتڻّٔم ڪًٍِ حْ ىاُء هڪْ هئْ ،ڪًٍِ حْ ڀٔڻ هاڪ پئْ ذهرگاذ کام غّاِء ،ةْ هغا ۽ ةْ ُاپاء ڪڇً ۾ ڄگطّٓم څذو ،اکًٔ ۾ څهڈ نٽ ڀطو ڄگَِْء ڄگَِْء كعاذ ۾ ،ڳڀْ حْ اٌحؼاذ ۾ ٌّحّام پٔا ذنً ،۽ غَْء ۾ پٔا ڪٍتً ٌٍڍا ٻاذ څڻاذ حا ،۽ هاُء اجط حْ پاذ حا ذنَْء ةٍا غّڈ ةٍا ،ٿڌٓطه اڀ ىٿام ىٿام ڳچّٔم ٽٍگً ۾ ڇٓئْ ،ٿڙڪٍصو ڪا ذاة ڳئْ3 ڪٍصو پٽْ حا ُْ څڻْ ،اىً حا پاغتام ٿْ 90
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
نٺّٔم ُڻْ عّال کْ ڪٽً ٿا اٺ پحڻ جْ ڳچًٔ ۾ پٽڪا هحِّٔ ،چڪً ۾ غْ ححّٔم ڇّٓ ٌڙوَء ۾ سّم ٿّ ڳڙو ،حُْء حهْ ٿّ ىً غڙو ًُ ذػًٔ ذاة ۾ ،ذػًٔ ڪائٍاة ۾. _____ .1کّٽْ کپڻ .2هٓچاذحً .3هئْ
91
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
اذيص ىالج حْ ٓاخ ۾ غطىص گٔحْ ،ىٍفّذ حّ ُو ٌؾام ،حًٍِ حْ ٌانْ کام ڇڪٍصڈ ىٍاة 1۽ عظوٰ 2 ًُ غام نؾڪط سظاٌْ غام ذاڪاس نڙٓا ًُ ،چّٔ ”ىّم نئَ ڪافْ آ ىٍٍِخّ سصا“ ًُ رىاٌْ حْ کّٽْ ذهآث ڀڳْ ًُ ،چّٔ ”ىاڻِّ ىاڻِّ آ ٓظخام ٌَ آ“ ُڪ سصا حْ اڳٔام غط حِڪْ غّ حِڪْ ،ٻّٔ پط غحؼ حْ الئق ٻّٔ اٌػام ٌَ آ ًُ حْ ڇًٍِٓ ۾ غفٔص پڳڙّٓم ٻڌك ،اُم جػتٔد ةَ ُئا ،اُم جلّوٰ ةَ ُئا ةث پطغحَْء غام اٽڪڻ حْ حطئث ٌَ ُئْ ،اُم ىٍفب ةَ ُئا ذڻ حا حّڅا ةَ ُئا ُڪڙه ىطخ كهٍصذ ـفا ٌاجّام ،حًٍِ حْ خغحاذ ڦاٽم ۽ نٔڙهم ةَ ُئْ حًٍِ حْ ڪپڙم جْ چحّٔم ۽ پٌّٔص ُئا ،حام ظعًٍ حْ جٔطم غام غٔطهم ةَ ُئْ ًُ حْ نهڪاذ غام نطرٓا ةحڪصا ،چٍڊه ساًٌ حْ چائٍٽ ةَ څڇڪڻ نڳْ ڪً جَ غخاخن پّؽً حا پٽڪا ُڇذٓا ،3خك فلٔطم حْ پٔطم حْ څڈڪڻ نڳْ او ىػٍص ٌؾٍٔؤ! گھڻّ ئْ ٿُّٔ ،اڻ خذگاُّم جڪٔا ةَ سانْ ڪطّٓ ٿّ ىالئڪ حّ ىػخّخ اٌػام اچْ ،ام حْ ڀٔخْ ۾ گاٌخا ٌَ آفّٔم ڀطّٓ ُڪڙه ٓثطب حْ ىٽْ کْ چيٍصڈ ىهٍگ جشث جشحا اکٔڙو ظاغّة حا كو ةادٌْ چٔائًٔ رىاٌّ اٿّٔ ،حهّا ُاڻْ ڪٿْ غاڳٔا حتطهة حا پِّء ڪاذًٓ ذچم حّ ڪٽڪ ڇا هذّٓ ،پٍٍِخً هاڈم هٿاڻً جْ ڄهڈا 4نڳا غٍڌ حْ غّذًُٔ غاڻ حٔهّم ڀطّٓم ،پٍِخً پٺًٔ جْ ڦٽڪا ۽ ڪّڈا نڳا الڈ! جٍٍِخْ نٽٔم غٍٔڌ نٽتْ ذُْ ُّ ،حهّٔ ڪهَِ ٺٽّ ،اڂ ڪالچْ ةَ هئْ اڂ جياچَْء حْ جڙ جام ىِاڻا جڙٓا ،اڂ آىَْء ۽ ڦاپْ حْ ىٔث اٿْ پِّء نڪَْء حْ چؾيً ۾ الهه ٻطُّٓ ،ڪڙو چٔحْ حْ چٍگھاڈ چّڦٔط ٿْ، ؽًٍِٔ پّڈُْ حّم غً ۾اکّٔم حئًٔ کهّٔم ُاڻ حٍِگً ۽ ڳّٺً ۾ ڪا حِٔط 5ٿْ ىلحهً حْ ڀحًٔ جْ پڙًُٔ ٿّ جَ پڙَُ ،ٻْ ؽِٔصم حْ ذة حْ ڪِاڻْ ٌَ آ ُڪ ةالهك ُّ حّ گھاڻْ ۾ ڪٽخْ هّٓ ،ڪِڙه غٔص آ حًٍِ حْ پڄاڻْ ٌَ آ. او رىاٌا! اغام حّ كتٔهّ ڪٺّ ،سّم ٌاذق حْ ڪًٍِ غام ؽڪآث ٌَ آ. جٍٍِخَْء اهڇَْء ذهس حْ ٌَ پطهاُـ اٿئّم ،سّم عاؽق ۾ نٔڪً ذطاذة ٌَ آ. پاڻ چأُّم ٿا ،پٍٍِخْ ڀطئْ ڀاڳ ۾ پٍٍِخْ ذاحث پٍٍِخْ ذڪيطاٌْ ُخْ، ڪًٍِ ةَ فطعّم حْ ڇا الِء پّڄا ڪطّٓمُ ،ڪ سصا حْ ٌطڈ جْ ٌؾاٌْ ُخْ. 92
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
الڈ حْ الك حْ ڳانِـ ڪِڙو ڪخْ ،غٍڌ! جٍٍِخّ ٌفٔتّ غڻائّ ٌَ ٿّٔ، خًٓ حْ ٌاُء جْ جّکْ څهجً ڦطّٓ ،ڇٓئْ كطآم ضاىً ڪًٍِ جَ نّٽّ 6ڪّٔ، خٓع! جٍٍِخْ کٿّذًٓ حْ ُٻڪاذ ۾ ،سّس کٿٔطا ،هغً حّڳْ ذىحا ڀال، غط ڀحًٔ غام ُڻّٔ پٔا ـصائّم ڇّٓمُ ،اڻ حاڳّ ىٺا حاڳّ ىٺا. _____ .1.2ةحً حا ٌاال .3ةْ جطجٔب ٿٔا .4څاذا ُ ُ. ُ 5 طکطُ ،هچم .ُ 6نٽّٔ
93
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ٌعطا ُڻٍصا ُهّ ،پٔطا کڻٍصا ُهّ پٔط کّڈو ةِّٔ ،غط غام ڪفٍّٔم ٻڌه، چئْ حٔئْ غٍڌ ،چئْ پِّء اڳحْ هڅه پٍٍِخْ ٌعطم غام ذُظم حّ حٔطه ذڅه1 ٿّٔ عصۿ حّ ٿڏم غام ڪهٔخّ ٿڌه، ٌعطا ُڻٍصا ُهّ ،پٔط کڻٍصا ُهّ. حّ اغام غام ُهْ ،غٍّٔ جاڻْ ُهْ، غاىِّم خاذ آ ،غّ ةَ ڄاڻْ ُهْ، پٍٍِخْ ڇاجَْء کْ ڇٔطم غام ڇاڻْ ُهْ، ُا! ُهْ ڀهْ ًُ ئْ ٽاڻْ ُهْ ٌعطا ُڻٍصا ُهّ ،پٔط کڻٍصا ُهّ. ذة ڄڀًٔ حْ جْ ذٓهْ کْ ڇٓئْ حٍو، غّذُٔؤ! پٍٍِخْ غطًٓ حا کّڈو كهو، عؾق حْ ذاَُ کْ ڇئْ كصل غام كصل، پاڻ ذق حّ ۽ غچ حّ ،ڪّٔ اهچّ عهو، ٌعطا ُڻٍصا ُهّ ،پٔط کڻٍصا ُهّ. پٍٍِخّٔم غڄٔم اکّٔم ،پٍٍِخا ڦٽٔم حگط، پٍٍِخّم ُٔڻّٔم ذڈّٓم،پٍٍِخأُػٔم اکط، ُڪ ٌئًٔ خهذ حْ پٔڙَُ حّ ٿٔا پٿط، ُڪ ٌئًٔ اٌلالب 2خُط حّ ثيط، ٌعطا ُڻٍصا ُهّ ،پٔط کڻٍصا ُهّ. ڇهذ حٔػًٔ ةَ پٍٍِخْ ٌگاَُ ٿْ هڃْ، ـف غّچم حْ ةٔٺْ آ غٍٔا غڃْ، ڇغخؤ! گِاجّ ىحام ڪّئْ گِٔطه ڀڃْ، ىڙز غّ آُْ حًٍِ کْ ىٔاڻْ ىڃْ ٌعطا ُڻٍصا ُهّ ،پٔط کڻٍصا ُهّ. 94
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ُّ ٻڌه پٔا ڪهٔؾً حا ڪڙڪا غڄً، ٽٍٔڪ ،گّنً ،ىام ةأًُ حا ڀڀڪا اٿً، سّم ةاذهخ ىام آف غّذًُ اڇم، نَُّ ڇٓئْ ڪْ الٌچط ٿا ڪهّٔم ڪڍم، ٌعطا ُڻٍصا ُهّ ،پٔط کڻٍصا ُهّ. ڪًٍِ حْ ڪک کْ ڪٽاذا ڪٽْ پاذ پٔا، ڪًٍِ حْ غٍْٔ جْ جّةً حا څڅڪاذ ٿٔا، ڪًٍِ حْ ٌٔظو حْ ٌّڪً ڦڦڙ ڦاذ ڪٔا، ڪِڙا ڪٌّڌذ ٿْ څذجَْء جام ٻهِاذ هٓا، ٌعطا ُڻٍصا ُهّ ،پٔط کڻٍصا ُهّ. ىاَء حْ ٿڃ حا حٔڪْ ٿّذا اٿئْ، ڀاك نِڻا ٌَ ًٌُِّٔ غْ ڀّذا اٿئْ، ڇا جَ ڇاجْ اٿئْ ،ڇا جَ ڇهذا اٿئْ، جٍٍِخا هٓطو ةَ ًُ غط حا گِّذا اٿئْ، ٌعطا ُڻٍصا ُهّ ،پٔط کڻٍصا ُهّ. ڇغٍصو ذٓٽْ ڦطٓطو حّ ڦڙڪڻ ڦهڪ،3 ُّ ڇغّ غٔط حْ اک ۾ غو حْ حِهڪ، پٍٍِخْ غاٿًٔ پهٽ ڪئْ،آحًٍِ حّپهڪ، غاىطاحًٔ حْ ـف ۾ آ گِّڈا گِهڪ،4 ٌعطا ُڻٍصا ُهّ ،پٔط کڻٍصا ُهّ. ُْ ڪهًِ غام ڪهِا گػخٍصڈ غهػهّ، غطفطهؽً حّ هٓحط هڅو هنّنّ، پٍٍِخْ پط حّس ٌعطو حّ ُْ ٿطٿهّ، ًُ رىًٔ حْ دذم ۾ ڀطو رنظنّ، ٌعطا ُڻٍصا ُهّ ،پٔط کڻٍصا ُهّ.
95
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
نڄ نّئَْء غٍصو پاغتاٌْ ڪطو، پٍٍِخْ ٻًٍٔ هًٌٔ الِء هڈٍُصو ىطو، پٍٍِخْ پٔاذم پٍِّاذم غام پٔطا ڀطو، ام حْ ُط ُڪ اخا جْ ٿّ ٍُٔئڙه ٺطو، ٌعطا ُڻٍصا ُهّ ،پٔط کڻٍصا ُهّ. حْ ٿا خك کام پڇّ ،پٍٍِخّ پٔاذه ةَ آ، پٍٍِخْ خك حّ څڻْ ،اک حّ جاذه ةَ آ، غٍڌ حْ غاٿ حّ ُّ غِاذه ةَ آ، حٔڪّ هٓڙُاٌص هٓهْ غگِاذه ةَ آ، ٌعطا ُڻٍصا ُهّ ،پٔط کڻٍصا ُهّ. ڪّئْ غاٿْ اغام حّحْ غٽخْ ڪطّٓ، گّنْ غاىِّم هڅّٓ ،ٻّٔ هذو غط ڦطّٓ، الك پطچو نِِّء ۾ گِطّٓ ٌَ 4نطّٓ،5 آئً ڦٔطه ڦطّٓ ،آئً ُطخه ُطّٓ، ٌعطا ُڻٍصا ُهّ ،پٔط کڻٍصا ُهّ. ڪطّٓ، غاٿّٔ! غطح پطچو غيِاڈه8 ُڪڙو ُٿ ۾ حٍِڊه ،ٻئْ ۾ ڪِاڈه ڪطّٓ، ڪٍڌ ڪهًِ جام ڪپّٔ ،هك هالڈه 7ڪطّٓ، ٌعطا ُڻٍصا ُهّ ،پٔط کڻٍصا ُهّ. َُّء هڇٓطو کْ ڦڦڙو هٺْ آ هئْ، اڂ ڪاىّذم جْ ڀْ ڄڻ آَُ ةخهْ ڪطو، پئْ آ پٔطم ۽ ىٔطم حْ ٻّٿْ غڪْ، غاىطاحًٔ حّ پّٔ آ چٍٓگِط ڄُْ، ٌعطا ُڻٍصا ُهّ ،پٔط کڻٍصا ُهّ. حٔڪّ گٔصو ۽ گّاك غصاذ ىئّ، ڀم ىئّ پٍٍِخْ څذجَْء ىٿام ةاذ ُئّ، 96
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
جًٍِ الِء پٿط ٌَ هحِتّ ٌَ ،جًٍِ الِء ذئّ، ڪٿ چٍٔػط چڱّ ڪّ ٿّٔ ،ڪٿ غئّ، ٌعطا ُڻٍصا ُهّ ،پٔط کڻٍصا ُهّ. پاڻ چأُّم ٿا آراخ ٿئْ ُْ چيً، آغيام جْ اىً حا ڪتّجط اڇم، ڪًٔ ڳڀطه ڪػً ۽ ٌَ ىائّم ُڄً، او هظً جٍٍِخْ هک هک جْ ىٍِٔڙا هغً، ٌعطا ُڻٍصا ُهّ ،پٔط کڻٍصا ُهّ. _____ .1رىاٌّ .2چاك ،نّڇ .3گِّڈا گِّڈا ڪطڻ .4گِٔطحْ هّٓ .5نڙُّٔ ،چذڪّٔ .6غاىِّم ،ىًٍِ ىلاةم .7ڄهڈ ،غٍطاڈه
97
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
غٍڌو گّذٓهْ ۽ پطٓئڪا حْ ڳانَِ ٻّنَِ ًُ هكث هٓطوَء حْ ُٿام ،حِٽخْ هڃّم جّم ىام ىحام، ذة ةاَُ هاذوَء ذاة ۾ ،ةاذهخ حَْء ةطغاة ۾، ڪّغاڻ آ ،ڪاڈُّ ةَ آ ،نِػّم ةَ ًُ غاڈه ةَ آ جّکْ ٌَ ڪم ،ىّم کْ ٌَ ڪمٓ ،ا ًُ پم ٓا ًُ پم خهًٌِٔ ،ڄطًٓ حْ َُْء ُاڇم ،اهڇه ڪطو پٍٍِخّ احم ُْ غٔڪ ُْ ڄڀّٔم حهً ،ڄط ڄط ڪطّٓ ٽاٌڊا هغً ُث ڪٔط ٿّ ڄاڻْ پطًٓ! ڇا هكث ٿّ آڻْ پطًٓ ًُ خهًٌِٔ پٺٔام ڇا اچْ؟ آڱطم حْ ُٔٺٔام ڇا ةچْ؟ ٽاٌڊم حْ غاگط حْ ڪپط ،څٌڌڪاذ پٺٔام ڇا ستط؟ هٓطو ُخْ گِاجُّ 1خْ ،پٍٍِخّ احم آجّ ُخْ ُّ گطڈ هاجّٔم پّٔم گڙم ،ذاڪٔٽ الٌچط پٔا ڇڙم غڙڪً جْ الؽً حا غٿا ،ةْ گِط اةاڻً حا حٿا هغحّٔم حهً هٓڙُا حهً ،خٓطا حهً ٻٔڙا حهً ڦم هاڈًٓ حا ڦم ڇڻً ،ڀؤٌط ۽ پّپٽ ُةم ُڻً چيپا حّم ڪهّٔم کّئخً ،نؤٌگً حّ ىکڙّٓم نّئخً ُْ غڀ ٿٔڻ ٿْ ٿّ غگِْ ،ڪًٍِ حّ حٔئڻ ٿْ ٿّ غگِْ ىٍٍِخا پطًٓ! ڀّذا پطًٓ ُْ ،پم کڻْ ٿّذا پطًٓ ىاڻّٔم جَ گِڙّٓم ٿّذّٓم ،ـصًٓ جْ آًُ ڳّذّٓم ڪٔڏو چٽْ چاٌڊاڻ آ ،ڪٔڏه ىحم ىاٌڊاڻ آ ُْ ڇّذ هاَُ حّم ڇّنّٔم ،انتٔهّٔم اڻ ىّنّٔم پٔال غطًٌِ حا ڦّنڙا ،ام جْ َهًُٔ 2حا حِّنڙا ُاذوَء حّ پٽ پِْٔ چڙُْ ،ڳم جْ ۽ ڪً جْ ُٿ ڇٓئْ ڳائْ ٿّ ذاڻا ذاة اچ ،ڪًٍِ ذٓث ڪًٍِ گِاة اچ حّڀً ٻَ ٽْ غاهڻ ىٺا! ڪٔڏا! هڇّڈا ڳڻ ىٺا! ُْ حّة حّ خذٓاَء ٽپّمٓ ،ا هچ ئْ هچ ۾ غاَُ ڇّٓم ڪّئْ ٌٿّ ڄاڻْ ىٺا! حّڀً هٺّم ىاڻْ ىٺا! غّ ُاڻ اچ ُڪّاذ اچ ،ذة ةاَُ حْ ًُ پاذ اچ جّکْ ڳطو الُٔام ىٺا ،حّٔم غڦم ٺأُام ىٺا ُّ ُّ ٌصهذ ةو ڦٽْ ،ام کام اڳْ ،ام کام اڳْ. 98
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
گّذٓهْ حّ حّاب ىڃٔو جَ چٍڊ آ چّٽ ۾ ،پط ًُ ڪاذو ڪّٽ ۾ ىٍٍِخّ آ ڀاُء ةاٌصو ةڻٔم ،ٻٔڙّٓم هڅك غٍگِطهم پٔم خذٓاَُ ۾ پئْ چاٌصو هُْ ،ڇّنْ چڙُْ ڇّنْ نِْ چٍڊ ڇو چڪّذوَء حّ اڇڻ ،اهٌچً غفٔصم حّ نڏڻ پٔهْ غطًٌِ حْ ڇامَء ۾ ،ڳٔطه ۽ ڳٔطو ٽامَء ۾ ُّ ُّ ڪطّٓ چٍِتّم ُڻً ،ڳٽ ڳٽ ڪطّٓ کٍڀڙّٓم کڻً ڪٔڏه غِاٌّ آ غيّ ُْ ،غڀ اٌَِْء کام آ گِڻّ ُْ جٍٍِخّ ڪاىڻ گط ةصم ،کٍّڻّم کٍّم ؽعال اٿً َُْء جٍٍِخْ اکُِْ ،ء جٍٍِخْ چڳَُْ ،ء غٍٔڌ ڪًٍِ هاُڻ حّ خڳ ڪًٍِ هاٽِڙهِء حْ ىٍحؼط! پط ڇا ڪخْ هڻٍصڈ پٿط! ُْ ٌاُْ پٍٍِخْ ڀاڳ ۾ ،ذکّٔ ةَ آ ڇا ذاڳ ۾ ُّ ڇز جَ ڪًٍِ حا گِط حهٔا ُّ ،ڇٓڍًٓ جْ َڄ َ ٌّ ُهٔا ُّ ڀٔڻ ڪا نٽخْ پئَُّْ ،ء ڪا ٿڏحْ پئْ هٓڳاڻّٔم هٓڳاڻّٔم ،ٿاڻً ىٿْ ُّ ٌٔاڻّٔم ُا! هٓط حً حا هٓا ڪػُْ ،ا! ڪاٌڌ حً حا هٓا ذغْ پّذُئْ پگِط حْ پاذ غام ،كطضً غٍصو اٌتاذ غام ُْ کٔحًٔ حا ڪاغتْ ُْ ،اٌگ اگِاڈا پاجڻْ پّذُئْ ذڳّم ٽّڈو ڇڏّٓم ،فاكً خنّٔم ٻّڈو ڇڏّٓم ىٍٍِخْ هظً حا ٌّحّام ،هذغٽًٔ ۽ ڪانٔخً ىٍخِام جً حا ُحْ الؽا کڄً ،ڄگطًٓ ةخاِء حٔهّم ىهً ڪڙُّٔ پچّٔ ذاجّٔم ڪٽً ،نُّْ رٌخٔطم غام غٽً جً کْ ُْ ڪاذا غٍحطو ُْ ،ةاةطو ُْ ٌاخذو پّٽا ُالڪّ سام حا ،ذٓگً حا پٽ ؽيعام 3حا ڪٍصا ُڻّٔ ڪّڈا ُڻً ،ڇهذا هچم گّؽث پٽً ُّڇاًٌِ پّٔم خاٌِّم اٿً ُّ ،ٻاذ ڪًٍِ حا پٔا ُذئً ٿّذه جَ ام جْ غّذ ڪط! ًُ ڀّمِء جْ ُٔڏه كِط ُْ خٓع غاذه پّٔ خکْ ،اکّٔم ڇکً ٍُٔئڙه ڇکْ ڪٌّخَْء ڳچُْ ،طڻَْء اکْ ،ڇکڻ حْ ُٔطم حْ غکْ 99
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
اه ڪپَِ اٌگْ ڪاىڻْ ًُ ،ڀّمَء ٍُئْ آ ٽاىڻْ ۽ جّم ۽ ىام حِيطّٓم ُڻّم ،ام کام جَ ٿْ ڪّڈُٔا ىطهم څذجَْء جْ څاڈٓال گِيً ،ڪًٍِ کْ ٻڌم ،ڪًٍِ کْ ڪًِ ُْ غڀ اغًٔ ڇغٍصا ذُّم ،ةع ُڪ ٻئْ ۾ گو ذُّم ىّم کام ٌَ غّ پڄٍصه ىٺْ! ُْ ڇَِٓ ڇا چٌّصه ىٺْ ُْ ڪخَِ ڇُاڈم حّ حٔئڻ ،۽ جٍٍِخْ چپڙم ىام پٔئڻ ڪخَِ ذز حّم غطڪّم ىٺْ! جٍٍِخّٔم نٽڻ ىطڪّم ىٺْ! خك کْ کػٍٔصڈ ڪاذ آ ،پط ڇا ڪخْ الچاذ آ ىٍٍِخْ ةٺَْء حْ ڀط ڇئْ ،ڪّ هاة ڦاٽّڈه چئْ ًُ څهڈ جْ ٿڪّم ُڻّ ًُ ،ڀّمَء ُٔٺٔام آ غحّ ؽاعط! نٻاذو ةْ پحّ ،حّ حٍگ ُهٍصو گِط ىئّ. ______ .1گِاة ۾ هٓٺم خؽيً .2پکَْء حّ ُڪ كػو .3اغطائٔهْ هرٓطاعؼو ؽيّم پٔطٓظ
100
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
گيت
101
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
پٔاذ ٌَ پِحّ ڪًٍِ ةَ ٺڪاڻْ ،حّڳْ ڄاڻْ هٍٓا ڄاڻْ، ذځ حْ ذاَُ ۾ ٿڪاغًٔ ڇاڻْ ،حّڳْ ڄاڻْ هٍٓا ڄاڻْ. ىٔهً ىِهً ۾ اه ىٺڙا ىٔث غام ىٔث ىڙم ٿا، پّالذم ۾ پِحً 1حِڙا ُث ُث ڇٔڄ ڇڙم ٿا، ڇز جَ اغام حا اٌڌٓاذم ۾ ڀٽڪٔم سّاب ٿڙم ٿا، اڀ حا کڙٓم جاذا ًُ ڄڻ حٔڪْ ذهر کڙم ٿا، اڀ جْ ڪًٔ ٽڪً اهالڻْ ،حّڳْ ڄاڻْ هٍٓا ڄاڻْ. جٍٍِخّم ٓاخهم ىٔڙو غٔڙو ،حَْء غام حِٔڙو هٓٺع، هکطٓم ىً کْ هٓڙُڻ پّٓام ،غّذ غِٔڙو هٓٺع، گِآم ىً حا ،گِٽ گِٽ ڀٽڪْ چاڪ اڄٓڙو هٓٺع، ىام اڂ جٍٍِخْ ىّذة اڳٔام حِّك پکٔڙو هٓٺع، ىٍٍِخْ پّڄا جٍٍِخْ ٽڪاڻْ ،حّڳْ ڄاڻْ هٍٓا ڄاڻْ. ڇا جّم ىٍٍِخْ ڀڄٔم ىً جْ ىطُو ڪٌَّ څذٍٓصًَٓء؟ ڇا َُْء ىٍص ةَ گضذو هٍٓصو جّم ةَ ٌَ پٔط ڀطٍٓصًَٓء؟ ُِڙو ڇک ۾ىّم غام هِْٓ ڇاة حاڇٌخَِ ڇذٍٓصًَٓء؟ ىٍٍِخا پّچٔم 2پٔطا ٌُّصا ڪٍڊا پئْ پٿطٍٓصًَٓء؟ ىٍٍِخّ ٿٍٔصًٓ جّم ةَ ٌَ ُاڻْ،حّڳْ ڄاڻْ هٍٓا ڄاڻْ. .1سّةفّذة ،غِڻا .2ڪٍڊم ۾ ڀطٓم
102
_____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ُاِء ُاِء
اغام اغام
حّ ذهڳْ ىٍڙه حّ پاڳم ىٍڙه
اڇذو هاچّڈم ۾ انخھْ حٔئً پپم حّ ڇڻٔم پٍڙه. پاڻ جَ آُّٔم ذىحا حّڳْ ڪًٍِ غام پٔاذڪطًٓ ٿْ ڇّذو پاڻ پٿط حْ پٍڌ حا ذاُْ جً حَْء ڀامُء ٌَ 1ڀهخامِء ُڀّذو پٍٍِخْ ٌٔڻًٔ ذځ هغْ ٿْ پٍٍِخْ پٔطًٓ ٻطٌصڈ ةٍڙه ُاِء اغام حّ پاڳم ىٍڙه پٍٍِخْ هز ۾ نِطهم ٌاًُ پٍٍِخْ هز ۾ ٌاُء ةَ ٌاُْ ٻاحھ ڀطٓا ُٿ هاذ ٻٔڙٓاجا ڪّ ةَ غڻائّ هاُء ةَ ٌاُْ حھطٌصڈ حٍصڈوَء حّ جّم غاذم ٻڏٌصڈ ٻٔڙوَء حّ جّم ٻٍڙه ُاِء اغام حّ پاڳم ىٍڙه .1جً حْ علم جْ ٌَ ُم
103
____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
اغًٔ ذهالڪ غٔالٌْ ،ڪڏًُ ڪاٿْ ڪڏًُ ڪاٿْ، اکًٔ ڳّڈُا ،ڳچَْء ڳاٌْ ،ڪڏًُ ڪاٿْ ڪڏًُ ڪاٿْ. چّٔغًٔ :ڪًٍِ جَ ةڙ حْ ڇاٌؤ ۾ ،غاُْ ةَ پٽڻْ آ چّٔغًٔ :ڪًٍِ جَ چاٌئٺ جْ ىٍخٍِص آذُڙ حْ ڪٽڻْ آ ىڃْ پط خك ٌَ خّٓاٌْ ،ڪڏًُ ڪاٿْ ڪڏًُ ڪاٿْ. ڪڏًُ حڳ حّم غِْ حِڻڪّم،پطة حاپَِ پچآّم 1ٿا ڪڏًُ هن حّم هٽّٔم پٔئٍصو ،رىاٌْ غام ٌڀآّم ٿا اغًٔ رنفً حا رٌصاٌْ ،ڪڏًُ ڪاٿْ ڪڏًُ ڪاٿْ. چّڅاذو چؤڪّٔم 2ئْ چّڪّٔم اٽڪاُء ڀْ آٍصا ةکً اڻ ٌُّص حا ڀْ ڇٌخَِ ۽ ڇُڪاُء ڀْ آٍصا غڄّ آ ًٌِٔ ٌاخاٌْ ،ڪڏًُ ڪاٿْ ڪڏًُ ڪاٿْ. ڪٍْ آڱط ُخْ جًٍِ کْ جَ پاڈم کام پٽْ ڇڏحْ ُخْ کّٽّ غڪّ حٔڪط جَ ةاراذ ۾ ىٽْ ڇڏحْ ٌگِٽ 3آ ًٌٍِٔ ٌٔؾاٌْ ،ڪڏًُ ڪاٿْ ڪڏًُ ڪاٿْ. نَِّء ۽ ةاَُ حا نٔڪا نحاڈو حَْء حْ گِٻطائْ ىحام ُٔئً ٿئْ ذٔاجْ کْ ،ڇڏّٓم ٺّڪط غام ٺڪطائْ اغام حْ ُّڇ ذٔطاٌْ ،ڪڏًُ ڪاٿْ ڪڏًُ ڪاٿْ. .1هٓچاذ ڪطّٓم .2حاٌچ الِء ڪّٺّٔم ٌَ.3گِٽخٍصڈ
104
_____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ُط جڙ حّ ُّڈاڪ ،1اغام حٔئً ڪّ ةَ ٌَ ُِّء، ٌگط ٌگط ذهالڪ ،اغام حٔئً ڪّةَ ٌَ ُِّء. پطٓث حْ ڳانَِ پحڻ جْ ڇٔڙو ذهئًٔ ڇّ هڻخِاذو؟ ُط پاڻٔاذوَء حْ چث ۾ چِڪا ُطڪا خك خکٔاذو، ُط ڪًٍِ چِڪً چاڪ ،اغام حٔئً ڪّ ةَ ٌَ ُِّء. هڻ جْ حٔئً هٓڳاڻّ پڻڇْ ڪْ ڳائْ ڪْ ذهئْ، هڳط هڳط ۾ هڇڙٓم غاٿْ حاٌچْ کٍڀڙا کّئْ،2 ٿڏحْ ُط ڪًٍِ ٿاڪ ،اغام حٔئً ڪّ ةَ ٌَ ُِّء. ذىحْ حّڳْ حٔئً اغام حا ُط ٌٍگطوَء غام ٌاجا، گهَْء گهَْء حْ څهڈ غام نٿڙٓم پٔط اغام حا کاجا،3 ڪّةَ ٌَ ٿاڻّ ٿاڪ ،اغام حٔئً ةَ ڪّةَ ٌَ ُِّء. چٍڊ حْ جاة ٌصوَء ۾ ٻٔڙّٓم ٽهڪائً ُاڪاذا، غاگط ۾ حٔئً غّچّم اپڙ م جٔئً هٓچاذم څاڈا، هٓػط ٿْ هجاڪ ،4اغام حٔئً ڪّةَ ٌَ ُِّء. جّکْ ذهڳ اغام حٔئً ذاڻا! ڇا ٌَ ٌپّڈّٓ ٌُّصه؟ ًُ حٍصڈوَء ۾ حّة نڳائْ ،جّ جَ پطهڈّٓ ٌُّصه، ڇا ىّىم! ڇا ڪاڪ؟ اغام حٔئً ڪّ ةَ ٌَ ُِّء. .1ٻٔڙو ٻڌڻ الَء کحم ڪاٺْ ٓا نَُّ حا ٿٍڀا .2کٍڀ پٽْ ُ.3اذآم .4گِڙو
105
_____
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
وايون
106
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
پٔطم ُٔٺ ةِاذهم پٿطّٓم ،ڇاٽ ڇڻً ٿا گم، انّ ىٔام! ڇاٽ ڇڻً ٿا گم. ٌٔطو غٍخَِ ۾ ٌِّٔڈو حٍصڈو ،ڄڻ جَ ىطگَِ حا ةم،1 انّ ىٔام! ڇاٽ ڇڻً ٿا گم. ڦڙًٓ الذهم ىّجًٔ ىانِا ،جاڈا! جٍٍِخّ جم،2 انّ ىٔام! ڇاٽ ڇڻً ٿا گم. جٍٍِخّ ُڪڙه پطة حّ پٔطه ،ڀڄٍصه ٺاٺ حّ ٺم، انّ ىٔام! ڇاٽ ڇڻً ٿا گم. ذاڂ ىڙهئْ ذهڳ هڪّڈّٓ ،گِط گِط پڄطو حِم، انّ ىٔام! ڇاٽ ڇڻً ٿا گم. اڂ ةَ گػً جْ پٍٍِخا گٔڙا ،3ڦّڳً پٍگطٓا 4ڦم، انّ ىٔام! ڇاٽ ڇڻً ٿا گم. هذ هڻخاذا! پٍٍِخْ هٿ 5حُّ ،ث ُث آُْ ُم، انّ ىٔام! ڇاٽ ڇڻً ٿا گم. غائٺ ،6غِڻّ ٌاَُ غاٿْ ،ذٓٽّٔم ةڻخْ ذك، انّ ىٔام! ڇاٽ ڇڻً ٿا گم. ذهَُ غڄً ذهالپ ڪٍخهًٔ ،ڪک پً ،ڪطڪً ڪم، انّ ىٔام! ڇاٽ ڇڻً ٿا گم. ٿاٌِط 7ٿڌڈا ٿاڪ ٿطم حا ،ىاڳ ٌَ ٻّٔ ڪّ ىم، انّ ىٔام! ڇاٽ ڇڻً ٿا گم. _____ 107
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
.1حٌِّڪّ ،حِّٽّ ُّا حّ .2اگَِ ،ىهَِ .3الىاذا ُڻڻ .ُ 4ڦٽا ٌڪحا .5ؽِْء ،هکط .6غاهڪ ٓ.7ز ٿڌا
108
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ُا! اغام کام پِّء ڀْ، ڳانِڙّٓم ُهٍصّٓم پّٔم. ىام کڻْ ٌُّصز ٌَ ٌُّصز ،جٍٍِخّ غاحً جِّء 1ڀْ، ڳانِڙّٓم ُهٍصّٓم پّٔم. ىّم کام غِڻا گٔث نکٍصه ،ٻّٔ ٌَ ڄاڻا ڪَّء ڀْ، ڳانِڙّٓم ُهٍصّٓم پّٔم. ٻاًٌِ جام ٻاٌِّم هذائْ ،چّٽَْء کْ چيٍصهَء ڀْ، ڳانِڙّٓم ُهٍصّٓم پّٔم. ذاَُ حْ اىطة ىٿام ،ىطگَِ حٔام ىطٌصهَء ڀْ، ڳانِڙّٓم ُهٍصّٓم پّٔم. ڪًٍِ ذغٔهْ ذاة هچ ۾ ،سّاب ڪّ اڻٍصهَء ڀْ، ڳانِڙّٓم ُهٍصّٓم پّٔم. حِٽ غظك ٿْ ڄڻ جَ هٍٓصًَٓء ،ڇٔڳطه ڇٍِصهَء ڀْ، ڳانِڙّٓم ُهٍصّٓم پّٔم. َُْء گالةْ ذة ڀطٍٓصو ،ڪًٍِ حا پٔاال پِّء ڀْ، ڳانِڙّٓم ُهٍصّٓم پّٔم. ڇٔط حْ ڇو ڇو ةَ ٌُّصو ،هٍٓا حْ ههِء ههِء ڀْ، ڳانِڙّٓم ُهٍصّٓم پّٔم. حث اغام حا گٔث ڇڙٌصا ،اة حْ ٌُّصا َُّء ڀْ، ڳانِڙّٓم ُهٍصّٓم پّٔم. ”ةاغْ“ ةع ةصٌال آُّٔم ،ىٍڌ حّم ىّم ىِّء 2ڀْ، 109
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ڳانِڙّٓم ُهٍصّٓم پّٔم. _____ .1جڏًُ ةَ ،جَ ةَ .2ىٍٍِخْ ىطڻ کام پِّء ةَ
110
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
کٍڀڙم حٔئً ُکهْ ،حِّنً حٔئً ُ حِهْ،1 غّذ اغام هٽ غِڙٓا ال! جّم حْ هٓڻ هذائًٔٔ ،هٍٓصا هاُء ُ گِهْ، غّذ اغام هٽ غِڙٓا ال! نکا 2پٌّصو نّڪ ۾ ،چهنٔا! ذاة ُچنْ، غّذ اغام هٽ غِڙٓا ال! آٍصّٓم جٍٍِخّم ڳانِڙّٓم ،ڇپطم هٽ ُڇهْ، غّذ اغام هٽ غِڙٓا ال! جٍٍِخّٔم هذٌصّٓم جاجڙّٓم ،ڀؤٌطم حٔئً ُڀهْ، غّذ اغام هٽ غِڙٓا ال! چّٽّم پٍٍِخْ چاَُ جْ ،ڪٍصا نّڪ ڪهْ،3 غّذ اغام هٽ غِڙٓا ال! _____ .1نڏو .2پطهڈ ،غيخَِ .3غڀئْ ،غيّذا
111
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ڪِڙو ٌٔٺ ڪٽاذ، جّکْ نڳْ ىّم ٍُٔام! چٍڊ اغام حْ هاٽ کام ،ٻَ ٽْ پٔط پطاذ،1 جّکْ نڳْ ىّم ٍُٔام! اچ جَ خذٓاِء اڪطئّم ،جطُّ جً جْ ةاذ، جّکْ نڳْ ىّم ٍُٔام! ٻَ ٽْ جٍٍِخّم حِاجڙّٓم ،ٻَ ٽْ ٻّك اپاذ، جّکْ نڳْ ىّم ٍُٔام! اغام اُّ ئْ آحڪُّ ،2ئَ ُئَ ڄال ڄياذ، جّکْ نڳْ ىّم ٍُٔام! حٔئً ڪًٍِ ىحْ 3ىطگَِ جٌْ ،اُط 4جطڇْ ٌِاذ، جّکْ نڳْ ىّم ٍُٔام! حٔئً ڪًٍِ ذڻ حْ پٔٽ جْ ،اهٺًٔ پٔطا ُاڀاذ،5 جّکْ نڳْ ىّم ٍُٔام! جئًٔ ئْ پٍٍِخّٔم ڳانِڙّٓم ،جئًٔ ئْ پٍٍِخّ پٔاذ، جّکْ نڳْ ىّم ٍُٔام! _____ .1پطًٓ ڀط .2كّة گضذام .3ىحاذو ،ٿهِْ .4ةگِڙ .5اڀطٓم ٌؾام
112
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ُا ُطغامُ 1طهاذ 2انّ ىٔام! چاٌگْ چاٌگِّ ٌَ 3ڳڻّٔ. ڳم 4ٿع ڳأٌّم ڳحّٔم ،ىّڈا ڇئْ ىِاذ انّ ىٔام! چاٌگْ چاٌگِّ ٌَ ڳڻّٔ. ُط ُط ٍُٔئڙو ڀط ۾ ًُ ،حا پَِ پچاذ انّ ىٔام! چاٌگْ چاٌگِّ ٌَ ڳڻّٔ. ًُ حْ ىاىً 5ىُّٔا ،ڪّڈًٓ ڪّجا 6ڪاذ انّ ىٔام! چاٌگْ چاٌگِّ ٌَ ڳڻّٔ. ڪٔڏو ڪٌّخَْء ڪّڪ ۾ ،ىاذو ٓاذ ىٔاذ انّ ىٔام! چاٌگْ چاٌگِّ ٌَ ڳڻّٔ. هڇّڈو حْ هٓط 7حْ ،څذجْ څمُء څمُء څاذ انّ ىٔام! چاٌگْ چاٌگِّ ٌَ ڳڻّٔ. _____ .1حطة ىٍصو غام ڪڍٓم آهار ُ.2ط ڀٔطو .3ڄگِّ پٍڌ .4گهْ ۾ .5اؽاذم ،ذىظم .6ؽاعط .7نِط ،ڇّنْ
113
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ىّم ۽ ىٍٍِخْ ٓاذ حْ، ڳانَِ ٿْ ُهٍصو ذُْ. حًٍِ حْ ٿڙ جْ ٌامُء نکٔاغًّٔٓ ،ڪهپٽع ڇاذ حْ، ڳانَِ ٿْ ُهٍصو ذُْ. هڇڦڙو هغٍصو ىهٔاغًٔ ،ىًٍِٔ جًٍِ ىهِاذ حْ، ڳانَِ ٿْ ُهٍصو ذُْ. جٍٍِخَْء چّٽَْء ۾ حا پّجْ ،الل ڳاڈُْ نٔاذ حْ، ڳانَِ ٿْ ُهٍصو ذُْ. ىّجًٔ ۾ ىِڪ آپط ،جٍٍِخْ ُٿ حْ ُاذ حْ، ڳانَِ ٿْ ُهٍصو ذُْ. ُائّ ىٍٍِخْ ؽاعطو ۾ ،جٍٍِخْ غًٌِّ ۽ غاذ حْ، ڳانَِ ٿْ ُهٍصو ذُْ. حث ٻَ چأٍُصڈ ىهً ٿا ،پٍٍِخْ پِطئًٔ پٔاذ حْ، ڳانَِ ٿْ ُهٍصو ذُْ. ڪًٍِ ٻڌائْ آ گهً کْ ،جٍٍِخْ ُٔػٔم هاذ حْ، ڳانَِ ٿْ ُهٍصو ذُْ. ڄاىؾّذو حْ گهًٔ ۾ ،ىٍٍِخْ ئْ ىٍٺاذ حْ، ڳانَِ ٿْ ُهٍصو ذُْ.
114
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
جاڈو هاذو جاة، حٔئڙا جّ حِڙو 1حِهْ. کطم 2کٔٽا ٌَ 3کٽا ،کٽڙا ڇًٍِٓ ۽ ذاة، حٔئڙا جّ حِڙو حِهْ. جٍٍِخْ غڪ غِاڳ حٔئً ،حّٔم غّئْ څاة، حٔئڙا جّ حِڙو حِهْ. ُّ کػحّذّٓم کٽ جْ ۽ َُّء نٔڙم الٽ،4 حٔئڙا جّ حِڙو حِهْ. پطًٓ اغام حْ پکڙًٓ ،ٻئْ غام ڪِڙو ةاة، حٔئڙا جّ حِڙو حِهْ. جاڈو هاذو جاة، حٔئڙا جّ حِڙو حِهْ. _____ .1ڪِڙو ٌَ الئْ ڇٌْ اٿئْ .2ذكٔب ،خؽيً .3حِٔڙا حِڳڙا .4اٺً حْ الٽ
115
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
چّذو ڪٔط ڪٿا اال، ىڪهَْء حِڙو ىاٺ ۾. نڪً الٽّم 1ڪّغّٔم ،ىًٔ 2غج ىٿام 3اال، ىڪهَْء حِڙو ىاٺ ۾. پِڻًٔ اهکّ پٔڙه ،ڳڍًٓ 4پٔط ڳٿا 5اال، ىڪهَْء حِڙو ىاٺ ۾. حِٔطهم حِٔطهم حِّك ۾ ،ڪًٍِ هٽ غّذ غٿا 6اال، ىڪهَْء حِڙو ىاٺ ۾. پِّء ةَ جٍٍِخْ پاذ ڇو ،ححً ذهر حٿا اال، ىڪهَْء حِڙو ىاٺ ۾. _____ .1حِّٽاُّ ،ا حا حٌِّڪا .2اٺً .3ىٿام .4پٔطم ۾ پٔم ڳّڈُّٔم .5ڳٍڍًٓ ۾ هذجم پٔط .6دسٔطه ڪٔم ،چڳ
116
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
بيت
117
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ىاٽاَء 1ٿٔم ةهّذ حٔئً ،جّم ىام ٽڪطٓاغًٔ ۽ پِّء هکطٓاغًٔ ،هڇّڈو حَْء هاٌچ 2۾. .1ىاٽاَء .ةهّذم ذاٌص ۾ ٻَ ةهّذ پاڻ ۾ ٽڪطائخڻ کْ ىاٽاَء چئتّ آُْ .2آٌڌو ،ظّفام _____ جّم حّ ىٍٍِخْ ٌاگطوَءُ ،هْ آئّٔ آم، ڀهْ آّٓ آم ،حّڳْ جّکْ حَْء چّام. _____ حٔئڙه جٔػًٔ ڄٔٽ ،1غّچا غاٌّڻ پٔا اچً، ىطّٓ هڃً ىٍٔڌذا! ىڻًٔ ىٽَْء ُٔٺ، ڇغڻ جٔػًٔ ڇٓٺ ،2ىٽ ٌَ ىاٌخِو 3ذاجڙوَء. ٍُ.1صو غاك حّ ُڪ ىٍِّٔ .2ىالكاة .3نڙو ،ذاة گضذو _____ ڳطو ۽ ڳاذا هحِْ ،ڪاٌگم! ڪِڙو غّذ، اغام پطًٓ هچ ۾ ،هڇڙڻ اوُء هچّذ، ٻاذُّم ڀٔطه ٻّذ ،هذ ڇٓئْ هڻً ڇاڻّٔ. _____
118
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
حڳ 1حڳ هڇڙّٓ غڀڪّ ،حٍئً هڇڙٓا حّڳْ، هڇّڈو هنَِ ذاة ۾ ،غيِْ پٔا غّڳْ،2 ُّ ذاهك ،ذهڳْ ،ذة ذهئْ نڪ چڙُٔا. .1ـصو ،غئّ غاك .2ڇکاذا ،غّڳ ۾ هذجم _____ ىّم ةع جٍٍِخْ ٻاًٌِ ۾ گخطه پاجّ آ، پٽّ ٌَ پٽّاذوَء غٍصه ٌَ ،ٻّٔ کاجّ آ، ٌٍڍڈه ٌاجّ آ ،هڻٍئْ هٓػاذو ةَ ڇڏ. _____ هڳّ گم 1هذم ،جّ حّ پاجّ جً جْ، غڀ ڪًٍِ ٌٔڻ ٺطم ،غڀڪّ ىً غڌٓط 2ٿئْ. .1گم ذٌگ .2غطُّ ،سّس _____ څهڈ ةَ هغً څهڈٓا ،ىٿام جپً ڇًٍِٓ، اغام هغٍصو ىًٍِٔ ،غاىْ غڙٌصو ئْ ڇٺا! _____ ڪالخاذو 1ڪهٍگّٔم ،اڇهّٔ هذهنًٔ،2 حّڳْ ٿا ڳّنًٔ ،پٍٍِخْ ڀهٔم ڀاڳ کْ. .1ڪال هاذّٓم .2کّحٍا ڪطڻ _____ 119
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ىٍٍِخَْء چّنَْء حَْءُ” ،طىچ“ جّکْ ُٔئً چّٔ: ”ىٍٍِخّ ٿَْء ٌَ ٿَْء ،آٌء جَ جٍٍِخْ آُٔام“. _____ چّٽَْء خائْ چٔچ غام ،چهنٔا حا کهٍصو، ڳانَِ اغام حْ ڳّٺ ۾ ،غع پع ۾ غڄٍصو،1 گِڙو ڀاجًٔ جڙ حٔڏًٓٔ ،حٍِگ ىطهٌئًٔ ٻخٍِصو،2 ام 3پط آجڻ 4هاذًٓٔ ،آجڻ ۾ اٿٍصو، ڇڪتْ څهٻَْء گِاٽ جام پحً نڳ پڄٍصو،5 هڻخاذم حْ هاة پئْ ،ڇّنًٔ جْ ڇهٍصو، ىٽْ غٍڌا 6ىهڪ حا ،هالجً هڄٍصو، گّانْ حْ گٔث ۾ ،هٍٓا ٿْ ٻطٌصو،7 پٌّصو ڪّوَء ڪً جْ ،ڪّجا ٿْ ڪڇٍصو، ڇِٓا ڇَِٓ پئْ ڳائتْ ،حڳا حڳ ُهٍصو، ذامِء 8جَ ڪٿ ذغٍصو ،کٍٔچمُ 9ڪڙو کً 11حْ. .1ٻڌةْ .2غيخِتْ .3ام ذٓث .4ڪحڻ هاذّٓم ححْ گڏحْ ڪحٍٔصّٓم آًُ ام حاِء کْ آجڻ چئتّ آُْ .َ 5ذغٍصو .6غطذصهم .7هڄٍصو .8اذػاز جَ ڪط .9پٔاذ حْ ڇٔڙ ڇاڈ .11گِڙو _____
120
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ٻڪً ىٍخَِ ڀطو ،جٍٍِخا ڇٌم ىّجٔا، ڪّئْ اڂ پطوٌ ،ڪطو هٍٓصه ٌاکئّ.1 .1هڻخِاذه _____ ىاذهَء حا ىاڻا ،هاذوَء غٍصا ڀٌّگال،1 هاٽ ىٿاذوَء ،2هاِء 3ڇِّ ،احِْ اڇاڻا، ُْ پڊ ُْ پاڻا ،4ڪهَِ ڪهِّڻا آغطا. .1هاذوَء حا گِط .2ڀٽ جام هاٽ .3الڳٔحّ هاُء .4احِا ،ٺڪاڻا _____ هٽ هٽ کڻْ هٓڻ حْ ،هاٽًٔ هڇآّم، نٍگٍِصڈم کْ َن َ ک کڻْ ،غيِّم ؽطىآّم، حْ هڈ ٌَ 1هذٌآّم ،غْ هٓڻًٔ 2هذٌصّٓم ڪٍٔڪْ. .1گڻ .2هٓڻً غام _____ غْ ئْ ذاجّٔم ذځ حّم ،غْ ئْ ٿڌا غاَُ، غّڪّ 1ڪطو غٍتِٔا ،2ىٽٔا 3غط ىٿام، اغام پٍٍِخْ آن ،اىاڻْ ام هڳ 4غًٔ. ُّ.1ا حْ څهڪط .2غٍڀطٓا .3نٍگِا .4هنط غًٔ _____ 121
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
حٌِّپً حْ حٌِّگاذ ،هنَِْء هغَْء ذاجڙًٓ، اٻط 1آحڙًٓ 2حا ،پط حِڻ 3ىٽٔا 5پاذ،4 حَْء جّڻْ ٻّڇ ۾ ،غاٌگًٔ ،6غطُا هاذ،7 ڀطم پٍٍِخْ ڀث ۾ ،ڪهًِ گِط ڪاڻٔاذ،8 اڈو اه هز ڪاذ ،جّ هز ،اهڪاىڻُٔ 9ڪڙه. .1ذٔطة ڀطو .2ڪيظهذ .3ٻڪطاذ .4غيخِڻ .5ةصنٔا .6اُڃاڻ .7ڇُاڈا .8ڀّمِء ۾ .9ڪيظهذ _____ ُْ حْ حاڈا هڻ ،ةٔٺا ام ڀڙو 1ىٿام، هٓا هاذوَء جڻ ،2پّکڻ 3هاذا ُٿطا. .1کٍڊذ ،پڙه .2ىًٍِٔ حّ ةٍص ٿٔڻ .3ڪاڻٔاذا _____
122
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
اهچْ 1ڳاٽ آالپ ،ڳط 2نڳائْ ڳطغًٔ، ڀٍڙو ُّٻط 3ٻّذحْ ،ٿڌڈو پًٍ ٿاپ،4 اُڙا اهغط 5حاپ ،6ڪَِ ڄاڻام ڪٔحا 7ڪٔو. .1اڀْ ڪٍڌ .2ڪٍڌ غام ڪٍڌ .3هازُ ،ٻڪاذ .4ٿپڪْ ٌَ.5هغطٌصڈ .6هػٔفا ،حپڻ .7ڪٔحطائْ _____ ڦّنڙا ،پًٍ ڪِڙه پَِ،1 ڇاکْ ڇڻً هغٔا 2هذغٔا هذکڙا ،3ڦاٌگً 4غاڻّ ڦَِ،5 ڪانِّڻّٔم ڪٍئاذّٓم ،الىّم ڇڏّٓ نَِ،6 ڪکائحْ 7هڻ! ڪَُِٔ ،8ئً ٌَ پٌّخْ 9پٽ پئْ. .1اذاخه .2آةاخ .3هڻ .4ٽاذّٓم .5ظاكث .6ظطف .7خك غام نڳٍصڈ ڳانَِ .8چئّ .9غطىآّ _____
123
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ذهُٔڙا ۽ ذٓم ،1پطًٓ پاکط 2ڪّٺٔا، ىِطو ڳحئًٔ 3ڳأًٌٔ ،4جّ ٻاٌِّم ىّم چٔهَِ، پّذو حڳ حّ حٔم ،ڀّذا! ڪط ڀهخْ هڃام. .1غٍئّم هاذٓاغّ ىٔصام .2عظة ڇٓئْ گِطآم .3ڳحٔم .4ڳأًٌ غام غٍٔگاذٓم ،ڳأٌّم ٻڌك _____ َ ڇاٌّ ۾ ،غّذث نٿّ پئْ، غفٔصم حَْء خنڙو آئً چئْ ،ڄاىؾّذه ڪٔئً ڇڏّٓم.
124
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
دوها
125
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
هڻ ڦّٽِڙو حٔڪا حٔڪا ،هذڃ ُحْ ُث هٌڊو، جٍٍِخّ اٌگ اٌگ آئً اٌگّذّٓ ،حٔئً ڪا ڄٔٺ ۾ ڪٍڊو.1 .1ٿط ۾ ُڪڙه هڻ _____ هاٌُّصم غام ُّمَء جَ هڻ هڻ جْ ًُ پکڙةا ڦم، جٍٍِخّ اٌگ اٌگ ةڻخْ هّٓ آ ،حّڳٔئڙو 1حّ گم. .1ٿط حّ گم _____ جّم حْ آٍصًٓ اه ٻاحِاذا! ٽطٌصو گٌّصذ گٌّص،1 ًُ اڻ ٌُّص ۾ ڀْ آڇٍٔصّٓم ،اکڙّٓم ڳّڈًُ ةٌّص. .1ڇک حْ ڪٔفٔث _____ جّ ڇو آٍصڈ ُط ڪّ ذغحّ ،ڦاغَْء گِاٽ جْ آّٓ، اه آراخو! پط ىحّانً ،ڀٔطه 1ڪٌَّ هڃآّ. .1چڪط _____ جٍٍِخْ ىًٍِ جْ جط ىُّٔڙا غڪا غٌّا ذهپا، جٍٍِخا ڪّىم 1ڳهڙا آئً حٔئً گم ٻاٽْ حا پّپا. .1ڀّذه گم ،نػّ گم حّ ذفّ _____ 126
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
هاچّڈم غام ڇڏٓا اڇائْ ،ڪّجا حا غڀ ڪڻ،1 آٍصڈ ىًٍِٔ غام ،غْ ڪًٍِ حَّء ۾ ،هڅٌصو ٿٍٔصا هڻ. .1خاڻا _____ ڪٌَّ ڇٺّغًٔ ڪّ جَ ڪاذآم ،1غاڄّ ٿّٔ ٓا کاٻّ، ًٌٍِٔ هاذم غام ٌڪطو پٔا غًٔ ،پّ ٌَ ڪّٔغًٔ ڄاٻّ.2 .1ڪاذڈه جحط .2ٺڪاڻّ ،ىٍظك _____ ڪّ ةَ ٌَ ڄاڻْ ٌال اغام حّ ،ڪّ ةَ ٌَ ڄاڻْ ڪال،1 پِّء ةَ اغام حا هٓڙَُ هڻً حْ ،پً پً کْ پطٌال.2 ڪطة .1ڪوِ ، .2غاللٌٔ ،ارىٍصّٓم _____ جّ جَ چّٔ ٿْ پٍٍِخّ ىً آ ،حًٍِ غام چاُْ الئْ، هٍٓخِط ُٽ حْ ىٍڊو ٌاُْ ،ىً حّ چاُْ پائْ. _____ ڪّ ةَ اغام حّ خال ٌَ ڄاڻْ ،ڪّ ةَ ڄاڻْ ىّك،1 پِّء ةَ ةطغائٍٔصاغًٔ ،2ٻّك ڀطو ڪْ حِّك. .1ىهَِ .2هغائٍصاغًٔ _____ 127
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
ڇا جّم ُْ ڀْ ڪٌَّ ٿْ ڄاڻًٔ ،خٌٔا حّ هٍُّاذ هٓچً ڇّ ٿّٔم ٌٍگ ٌٔاڻّٔم ،ةٔک گِطم ڇّ ٻاذ. _____ ًُ غٍػاذ حْ ُط ڪًٍِ غک حا ،جّم ىام غطحڻِاذ،1 پِّء ةَ پٔٽ ةکآم جٍٍِخّ ،ىٍٍِخا ٌٍگا ٻاذ. .1جشهٔلڪاذ _____ ذڂ 1کٍّو ۽ ذڂ هغْ ،ذڂ ذڂ ڀطو ٌٔاڻ،2 ڪًٍِ ڪًٍِ ڇز حا پِٔڙا ،3ڪٍصا هز 4هذاڻ.5 .1ڀهْ کٍّڻ کٍّو .2پاڻْ حّ جالَء .3ىػافط .4هٺم ىهڪ .5ىّٽ ،هذائْ _____ ڇاة جٍٍِخَْء نئَ ُط ڪّ سانْ حِّك چّو ٿّ ىّم کْ ڇئْ، خك گِٻطائْ هاڪ ًُ پٔا ،ڇاة جٍٍِخْ ٌٔالل ٌَ ٿئْ. _____ ڳّنْ څذجَْء چاذ ظٍاةّم ،1چهٌڍو ذهِء رىًٔ،2 پئػْ هاذا پٔاذ ڇا ڄاڻً؟ ٓاذ ڪتّ ىػڪًٔ. .1ڇٔڙا ،ذصهم .2پّذو څذجَْء ،غڄْ رىًٔ _____ 128
www.sindhsalamat.com
اڙي شهر جانان ! :حليم باغي
غّچ جَ ؽاعط! خذخ ُْ جٍٍِخاُِّ ،ء غٍڀانْ غگٍِصو؟ ًُ حْ پّجْ نٔطهم نٔطهم ،ڳّڈُا ڇا غام اگٍِصو؟ _____ هعصم حا ذاٌصٓڪا ڇّٓ ٿاَُْ ،ء ةَ جَ غّچّٔ ٓاذ! ذاٌصٓڪّ ٽٽٍصه ئْ ٽٽٍصه ،ڪٔڏاًٌِ هٍٓصه ٻاذ.
129
www.sindhsalamat.com