PROJECT AARDWARMTE IN DONK. WAT EN WAAROM?

HOE WERKT AARDWARMTE?

“Het principe van diepe aardwarmte is eenvoudig. Hete pekel wordt vanop 3,2 km uit de diepe ondergrond opgepompt. In de centrale vindt warmteuitwisseling plaats, waarna we de afgekoelde pekel via een andere boorput terug naar de diepe ondergrond pompen. De energie uit de warmteuitwisseling dient voor het voeden van een warmtenet of – bij voldoende hoge temperaturen – voor de productie van elektriciteit.”

IS DIEPE AARDWARMTE GEVAARLIJK?

“Neen. Wel leidt het onvermijdelijk tot trillingen in de ondergrond die we mogelijk ook aan de oppervlakte voelen. De aardwarmtecentrale in Donk veroorzaakte 2 keer een voelbare trilling met een kracht van om en bij 2 op de schaal van Richter. Waar een trilling aan het aardoppervlak voelbaar is, hangt af van talrijke parameters. Om echt schade te veroorzaken, moeten de trillingen minstens 10 maal krachtiger zijn. Dat is hier niet aan de orde. Toch schakelen we de centrale uit vanaf een trilling met een kracht van 1,8. We laten ook elke schademelding nauwkeurig onderzoeken, want we zijn hiervoor verzekerd. Het testprogramma van de centrale in Donk is bedoeld om te testen welke impact druk, temperatuur en debiet hebben op mogelijke trillingen in functie van het effectief gebruik van aardwarmte als duurzame energiebron. Alles verloopt volgens de voorwaarden van de vergunningen en in overleg met de bevoegde instanties, zodat we verstoring van de omgeving vermijden.”

WAAROM WERD IN DONK EEN AARDWARMTECENTRALE GEBOUWD?

“In onze gemeente bevat de diepe ondergrond poreuze kalksteenlagen, waar heet water in zit. Dat is niet overal zo. De opbouw van de ondergrond, de aanwezigheid van de onderzoeksorganisatie VITO én de beschikbaarheid van de Balmatt-site maakten van Donk de uitverkoren plaats voor deze proefcentrale.”

Onderzoeksleider Ben Laenen Over De Aardwarmtecentrale In Donk

Pionieren in baanbrekend wetenschappelijk onderzoek verloopt onvermijdelijk met vallen en opstaan. Dat was de afgelopen jaren ook het verhaal voor de aardwarmtecentrale van VITO op de Balmatt-site in Donk. Kilometers diep in de ondergrond schuilt een onuitputtelijke warmtebron met hoge temperaturen. Met de proefcentrale onderzoeken de geologen van VITO hoe we deze bron veilig en duurzaam kunnen aanboren.

“Sinds de voelbare trillingen op woensdagochtend 16 november vorig jaar ligt de centrale stil”, vertelt onderzoeksleider Ben Laenen. “Onze geologen onderzoeken samen met internationale experts wat er precies gebeurde. Onze centrale onttrekt via een boorput hete pekel aan kalksteenlagen op 3,2 tot 3,6 kilometer diepte. Onder druk wordt de afgekoelde pekel via een andere boorput teruggestuurd. Als je in de diepe ondergrond ingrijpende activiteiten uitvoert, zijn trillingen onvermijdelijk. Maar dankzij de resultaten van ons uitgebreid sensorennetwerk, tot in de ondergrond, beschikken we nu over veel onderzoeksmaterie om verder te analyseren. Dat is uiteindelijk de bedoeling van het project. Hiervoor hoeft de centrale niet altijd te werken. Wanneer we opnieuw opstarten, weten we nog niet.”

Verschillende Parameters

Het onttrekken van grote volumes pekel, de druk waarmee we de pekel terugsturen en de temperatuurverschillen hebben een impact op de ondergrond. De opgebouwde spanning ontlaadt zich in kleine en grotere trillingen die we – mogelijk – ook aan de oppervlakte voelen. Ben Laenen: “Met deze proefcentrale onderzoeken we de impact van elke parameter. Daarom laten we testprogramma’s lopen waarbij we elk element afzonderlijk testen. In elke situatie meten we de impact op de ondergrond en analyseren we de energieprestaties van de centrale. Let op: onze trillingen hebben totaal niets te maken met de verzakkingen die je bijvoorbeeld ziet ontstaan bij het winnen van gas uit de bodem.”

Hobbelig Parcours

Ondanks het hobbelige parcours gelooft Ben Laenen rotsvast in de toekomst van de technologie. “Na de eerste 2 succesvolle boringen, waren we in het begin wat overenthousiast. De plannen om vanuit de centrale een warmtenetwerk uit te rollen richting Mol en Dessel waren voorbarig, zeker toen de 3de boring teleurstellende resultaten opleverde. Maar dat is wetenschap. We weten nog bijzonder weinig van de ondergrond op kilometers diepte. Daar brengen we nu verandering in.”

Industrie

Dankzij het onderzoek de afgelopen jaren kwam Ben Laenen tot de conclusie dat centrales zoals deze vooral mogelijkheden hebben voor de industrie. “Hoe dieper je gaat, hoe hoger de temperaturen. De industrie heeft voor bepaalde productieprocessen nood aan een constante energiebron met hoge temperaturen. De warmtevraag van woningen en gebouwen daarentegen verandert sterk doorheen de seizoenen. Bovendien zien we dat woningen steeds meer op lagere temperaturen via vloerverwarming worden verwarmd.”

Aardwarmte Light

Voor het verwarmen van woningen en gebouwen bieden ‘aardwarmte light’-centrales wel mogelijkheden, al dan niet aangevuld met warmtepomptechnologie.

Ben Laenen: “Concreet: compactere centrales met boringen op mindere dieptes en lagere volumes. Deze toepassingen zien we al heel concreet opduiken. Elektriciteitsproductie wordt dan weer een moeilijk verhaal omdat je daar ook hoge temperaturen voor nodig hebt, liefst boven de 150 graden Celsius.”

Cylicia

Onze pioniersrol bewijst toekomst van diepe aardwarmte

- Ben Laenen

Rol Van Vito

De aardwarmtecentrale in Donk levert wetenschappelijk pionierswerk en maakt zo de weg vrij voor duurzame toepassingen. Ben Laenen: “Onze centrale in Donk genereert unieke data die hun nut al meer dan bewezen. De hele wereld kijkt naar ons. Dat wetenschappelijk onderzoek niet altijd loopt zoals gepland, moeten we er durven bijnemen. Onze wetenschappers worden steeds meer nationaal en internationaal gevraagd voor het begeleiden en adviseren van aardwarmtetoepassingen. Dat is precies de rol die VITO wil opnemen in dit verhaal. Daarnaast heeft de centrale van november 2021 tot november 2022 7.935 MWh warmte geleverd aan het warmtenet van VITO, SCK-CEN, de Atoomwijk en Belgoprocess. Dit brengt het totaal van alle testfasen op een besparing 912.500m³ aardgas, wat overeenkomt met het gemiddeld jaarverbruik van 466 gezinnen.”

MEER WETEN?

Volg de Facebookpagina ‘Aardwarmte’ voor alle updates.