ป๋วย มีนาคม 2559 mail

สารปวย นิตยสารรายเดือน เพื่อรำลึกและฉลอง 100 ป ชาตกาล ศ.ดร.ปวย อึ๊งภากรณ

Cover-puay-11 March 2559.indd 1

ปที่ 1 ฉบับที่ 11 มีนาคม 2559

26/2/2559 22:59:46

สารบัญ / CONTENTS การเสนอชื่อเปนบุคคลสําคัญของโลก

1

ปฏิทินกิจกรรม

2

คุณภาพแหงชีวิต ปฏิทินแหงความหวัง จากครรภมารดาถึงเชิงตะกอน

6

สืบสานปวย

8

ปนครูดวยใจ ‘ญาณพล วิเชียรเขตต’ ผูสรางสรรครูปปน อาจารยปวย อึ๊งภากรณ

บทบรรณาธิการ

14

รายงานพิเศษ

25

บทความพิเศษ

30

ลูกผูชายชื่อ “ปวย”

36

กวีนิพนธ

40

สานพลังหวัง ดวยพลังธรรม “คิดตางอยางสรางสรรค มุงมั่นสันติธรรม” คีตกวีธรรมสามัญชนคนตนแบบ “ปวย อึ๊งภากรณ” อาจารยปวย อึ๊งภากรณ ตนแบบ “ธรรมาภิบาล”

ปลายปากกาปญญาชนสยาม ครูของปวย

เรื่องจากปก

11

111 ป ศรีฯ กุหลาบ

คิดคุณอุนอกโอ กอเกิดปณิธาน สันติประชาธรรมอุดมการณ คุณทานคณิตเพี้ยง ชาตกาลมาครบแลว ปวยแนแนวตามมนัส ปุริสะยาวอัตวายเมเถว* ให เขาชายชาญชาติเชื้อ เขาเกิดมาแลวทีเขานั้นกอนสิ้นชีเขาก็ไวลายเวย

อาจารย หลอเลี้ยง ประเสริฐ ยิ่งเฮย โลกลนคณนา ศตวรรษ มั่นไว ถัสสนิป- ปทาเฮย ระลึกนอมปณิธาน ชาตรี หนึ่งเฮย วาอาตม โลกไดแลเห็น กษิดิศ อนันทนาธร

หมายเหตุ - แตงโดยอาศัยฐานจากโคลงสี่สุภาพที่อาจารยปวยเขียนเมื่อวันที่ 9 มีนาคม 2483 * วายเมเถว ปุริโส ยาวอตฺถสฺส นิปฺปทา - LABOR OMNIA VINCIT - เปนบุรุษพึงพยายามไปจนกวาจะสําเร็จประโยชน

ขอเขียนตางๆ ในวารสารเลมนี้ เปนความคิดเห็นสวนบุคคลของผูเขียน เจาของและบรรณาธิการไมจําเปนตองเห็นพองดวยเสมอไป เจาของ: โครงการ 100 ป ชาตกาล ศ.ดร.ปวย อึ๊งภากรณ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร ที่ปรึกษา: ศ.ดร.สมคิด เลิศไพฑูรย สุลักษณ ศิวรักษ บุญสม อัครธรรมกุล บรรณาธิการ: กษิดิศ อนันทนาธร กองบรรณาธิการ: มนธีร กรกําแหง เพชรรัตน ตั้งจิตรเมตต สุวิจักขณ เตชะทัตสกุล ปยะดา รัตนกูล ธนวันต บุตรแขก ศิลปกรรม: ธิดาพร วงษสําราญ แยกสี/พิมพ: บริษัทโฮมเพรส พลัส จํากัด สํานักงานติดตอ: โครงการ 100 ป ชาตกาล ศ.ดร.ปวย อึ๊งภากรณ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร (ชั้น 1 ตึกโดม) เลขที่ 2 ถนนพระจันทร เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200 โทรศัพท 08-3331-6000 โทรสาร 0-2613-2043 E-mail: tualumnioff@gmail.com http:// www.alumni.tu.ac.th www.facebook.com/สู 100 ปชาตกาล ปวย อึ๊งภากรณ

Inside-puay March 59.indd 1

26/2/2559 22:55:17

Inside-puay March 59.indd 1

26/2/2559 22:55:26

ปฏิทินกิจกรรม

งานฉลอง 100 ป ชาตกาล ศ.ดร.ปวย อึ๊งภากรณ วันที่ 9 มีนาคม 2559 ณ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร ทาพระจันทร

บริเวณคณะเศรษฐศาสตร พิธีสงฆเริ่มเวลา 07.30 น. จากนั้นเปนพิธีเปดอนุสาวรียอาจารยปวย โดย ศ.(พิเศษ) นรนิติ เศรษฐบุตร นายกสภามหาวิทยาลัย ในหอประชุมศรีบูรพา เริ่มลงทะเบียนเวลา 08.30 น. กลาวตอนรับ โดย ศ.ดร.สมคิด เลิศไพฑูรย อธิการบดี กลาวเปดงานและประกาศรางวัล UNESCO โดย นพ.ธีระเกียรติ เจริญเศรษฐศิลป รัฐมนตรีชวยวาการกระทรวง ศึกษาธิการ 09.30 - 10.45 น. การเสวนาหัวขอ “อาจารยปว ย ทีข่ า พเจารูจ กั ” โดย ดร.อรัญ ธรรมโน ดร.ณรงคชยั อัครเศรณี รศ.วิทยากร เชียงกูล ดําเนินรายการโดย ผศ.ดร.นิธินันท วิศเวศวร 10.45 - 12.15 น. ปาฐกถาพิเศษปวย อึ๊งภากรณ ครั้งที่ 15 หัวขอ “จากครรภมารดาถึงเชิงตะกอน: หลักประกัน สุขภาพถวนหนา ผลสัมฤทธิ์และความทาทายในอนาคต” โดย นพ.วิโรจน ตั้งเจริญเสถียร เลขาธิการมูลนิธิสํานักงาน พัฒนานโยบายสุขภาพระหวางประเทศ ภาคบาย (เริ่มลงทะเบียนเวลา 12.30 น.) : งานอภิปรายทางวิชาการและเปดตัวหนังสือ “ปวยกับสังคมไทยใน วิกฤตเปลี่ยนผาน” ชวงที่ 1: ปวยกับสังคมการเมืองไทยในวิกฤตเปลี่ยนผาน (1) “กรรมาธิการพิจารณารางรัฐธรรมนูญที่ชื่อ ‘ปวย’” โดย รศ.สมชาย ปรีชาศิลปกุล และ อ.นิฐิณี ทองแท (2) “สันติวิธีของปวย อึ๊งภากรณ: ยุทธวิธี เปาหมาย และความหวัง” โดย ดร.จันจิรา สมบัตพิ นู ศิริ (3) “มองสิทธิมนุษยชนไทยผานการ(ไม)หาความจริงและการ(ไม)รับผิด: กรณีความรุนแรง โดยรัฐที่กระทําตอขบวนการประชาธิปไตย” โดย ดร.เบญจรัตน แซฉั่ว รวมแลกเปลี่ยนโดย ศ.ดร.ธเนศ อาภรณสุวรรณ และ รศ.ดร.ไชยันต รัชชกูล ดําเนินการอภิปราย โดย ดร.ประจักษ กองกีรติ ชวงที่ 2: ปวยกับสังคมเศรษฐกิจไทยในวิกฤตเปลีย่ นผาน (1) “เทคโนแครตกับการกําหนดนโยบายเศรษฐกิจไทย: แนวทางปฏิบัตินิยมแบบ ‘แมวไมวาสีอะไร ขอใหจับหนูไดก็พอ’” โดย รศ.ดร.อภิชาต สถิตนิรามัย (2) “เหลียวหลัง แลหนาการพัฒนาชนบทไทย: จากแนวทางบูรณะชนบทสูมุมมองจาก ‘ตัวกลางในการพัฒนา’” โดย ดร.ธร ปติดล (3) “การศึกษากับการสรางความเปนพลเมืองในระบอบประชาธิปไตย: พัฒนาการและความทาทายของสังคมไทย” โดย ดร.วัชรฤทัย บุญธินันท รวมแลกเปลี่ยน โดย ศ.ดร.อัมมาร สยามวาลา และ ศ.ดร.ผาสุก พงษไพจิตร ดําเนินการ อภิปราย โดย ผศ.ปกปอง จันวิทย 17.00 - 17.30 น. ปจฉิมกถา โดย อาจารยสุลักษณ ศิวรักษ ส า ร ป ว ย

Inside-puay March 59.indd 2

2 26/2/2559 22:55:28

การแสดง The Firebird - The Centennial Anniversary of Puey Ungphakorn

วันที่ 11 - 12 มีนาคม 2559 ณ หอประชุมมหิดลสิทธาคาร มหาวิทยาลัยมหิดล ศาลายา Concerts: • 11 March 2016 / เริ่มเวลา 19.00 น. / PMH (Pre-Concert Talk เริ่มเวลา 18.15 น.)

• 12 March 2016 / เริ่มเวลา 16.00 น. / PMH (Pre-Concert Talk เริ่มเวลา 15.30 น.)

Conductor: Alfonso Scarano Soloist: Henri Bok, Bass Clarinet Program: • Arr. by Pateep Suphanrojn: Nok Khamin • Paolo Ugoletti: Concerto per Clarinetto basso e orchestra (premiere) • Arr. by Pateep Suphanrojn: Khamen Puang • Arr. by Pateep Suphanrojn: Khon Dee • Igor Stravinsky: Pulcinella Suite • Igor Stravinsky: Firebird Suite บัตรราคา 500 และ 300 บาท (นักเรียนนักศึกษา ราคา 100 บาท) ติดตอซื้อบัตรไดที่ 0-2849-6565-6 ตอ 6603, 6609 หรือที่ mshall@mahidol.ac.th หรือที่ www.thaiticketmajor.com / call center 0-2262-3456 *** หมายเหตุ มีรถโดยสารศาลายาชัทเทิรนบัส วิ่งรับ - สง ผูโดยสารจากสถานีรถไฟฟาบางหวา

3 Inside-puay March 59.indd 3

ส า ร ป ว ย

26/2/2559 22:55:29

ปวยทอลค#3 “Empower Social Change Makers”

PUEY TALKS วันที่ 26 มีนาคม 2559 ณ หอศิลปวัฒนธรรมแหงกรุงเทพมหานคร ปทุมวัน

PUEY TALKS ตามรอย ปวย อึ๊งภากรณ และ ปรีดี พนมยงค ไปลอนดอนและปารีส

วันที่ 1 - 7 มิถุนายน 2559 วิทยากร : ชาญวิทย เกษตรศิริ - สมฤทธิ์ ลือชัย ราคา 99,900 บาท (รายไดสมทบทุนปรีดี - ปวยศึกษา) สนใจรายละเอียดและลงชื่อรวมเดินทางไดที่ คุณกิตสุนี โทร. 0-2424-5768, 0-2433-8713 และ 09-8257-6867 หรือดูรายละเอียดเพิ่มเติมที่ www.facebook.com/textbooksproject/

ส า ร ป ว ย

Inside-puay March 59.indd 4

4 26/2/2559 22:55:31

งานสัปดาหหนังสือแหงชาติ ครั้งที่ 44

วันที่ 29 มีนาคม ถึง 10 เมษายน 2559 ณ ศูนยการประชุมแหงชาติสิริกิติ์

ราคา เลมละ 200 บาท

เชิญชมนิทรรศการ จากครรภมารดาถึงเชิงตะกอน บริเวณ Main Foyer และเลือกซื้อหนังสือ แสตมป และของที่ระลึกอื่นๆ ไดที่ บูธ X16 100 ป ชาตกาล ปวย อึ๊งภากรณ มธ. ฝงตรงขามนิทรรศการ เชิญรวมงาน “สวนเงินมีเด็ก” มาคนหาศิลปะในตัวเองกันเถอะ!!

วันที่ 2 เมษายน 2559 ณ สวนเงินมีมา เจริญนคร เวลา 09.30 - 15.00 น. รวมงานฟรีไมมีคาใชจาย เชิญชวนเด็กๆ และผูปกครองมารวมเลนซุมกิจกรรม เพื่อคนหา ศิลปะในตัวเอง อาทิ เกมเอเลี่ยนสูบสยอง เกมปนเรื่อง แตงกลอน เกมฝกภาษาอังกฤษ เกมฝกทักษะการแสดง ฐานดูหนังนัง่ คุย ฐานยอดกุก สุดเจง ฐานวาดภาพ + ทําของที่ระลึก จัดเพียงวันเดียวเทานั้น พบกันที่สวนเงินมีมา เจริญนคร

5 Inside-puay March 59.indd 5

ส า ร ป ว ย

27/2/2559 8:16:32

คุณภาพ แหง ชีวิต ปฏิทิน แหง ความหวัง

จากครรภมารดาถึงเชิงตะกอน เมื่อผมอยูในครรภของแม ผมตองการใหแมไดรับประทานอาหารที่เปนคุณประโยชน และไดรับ ความเอาใจใสและบริการอันดีในเรื่องสวัสดิภาพของแมและเด็ก ผมไมตองการมีพี่นองมากอยางที่พอแมผมมีอยู และแมจะตองไมมีลูกถี่นัก พอกับแมจะแตงงานกันถูกกฎหมายหรือธรรมเนียมประเพณีหรือไม ไมสําคัญ แตสําคัญที่พอกับแม ตองอยูดวยกันอยางสงบสุข ทําความอบอุนใหผมและพี่นอง ในระหวาง 2 - 3 ขวบแรกของผม ซึ่งรางกายและสมองผมกําลังเติบโตในระยะที่สําคัญ ผมตองการ ใหแมผมกับตัวผมไดรับประทานอาหาร ที่เปนคุณประโยชน ผมตองการไปโรงเรียน พี่สาวหรือนองสาวผมก็ตองการไปโรงเรียน จะไดมีความรูหากินได และจะได รูคุณธรรมแหงชีวิต ถาผมมีสติปญญาเรียนชั้นสูงๆ ขึ้นไป ก็ใหมีโอกาสเรียนได ไมวาพอแมผมจะรวยหรือ จะจน จะอยูในเมืองหรือชนบทแรนแคน เมือ่ ออกจากโรงเรียนแลว ผมตองการงานอาชีพทีม่ คี วามหมาย ทําใหไดรบั ความพอใจวาตนไดทาํ งาน เปนประโยชนแกสังคม บานเมืองที่ผมอาศัยอยู จะตองมีขื่อมีแป ไมมีการขมขู กดขี่หรือประทุษรายกัน ประเทศของผมควรจะมีความสัมพันธอนั ชอบธรรมและเปนประโยชนกบั โลกภายนอก ผมจะไดมโี อกาส เรียนรูถึงความคิดและวิชาของมนุษยทั้งโลก และประเทศของผมจะไดมีโอกาสรับเงินทุนจากตางประเทศมาใช เปนประโยชนแกสวนรวม ส า ร ป ว ย

Inside-puay March 59.indd 6

6 26/2/2559 22:55:38

ผมตองการใหชาติของผม ไดขายผลิตผลแกตางประเทศดวยราคาอันเปนธรรม ในฐานะที่ผมเปนชาวนาชาวไร ผมก็อยากมีที่ดินของผมพอสมควรสําหรับทํามาหากิน มีชองทาง ไดกูยืมเงินมาขยายงาน มีโอกาสรูวิธีทํากินแบบใหมๆ มีตลาดดี และขายสินคาไดราคายุติธรรม ในฐานะที่ผมเปนกรรมกร ผมก็ควรจะมีหุนสวนมีสวนในโรงงาน บริษัท หางรานที่ผมทําอยู ในฐานะที่ผมเปนมนุษย ผมก็ตองการอานหนังสือพิมพ หรือหนังสืออื่นๆ ที่ไมแพงนัก จะฟงวิทยุ ดูโทรทัศนก็ได โดยไมตองทนรบกวนจากการโฆษณามากนัก ผมตองการสุขภาพอนามัยอันดี และรัฐบาลจะตองใหบริการปองกันโรคแกผมอยางฟรีกับบริการ การแพทย รักษาพยาบาล อยางถูกตอง อยางดี เจ็บปวยเมื่อใดหาหมอหาพยาบาลไดสะดวก ผมจําเปนตองมีเวลาวาง สําหรับเพลิดเพลินกับครอบครัว มีสวนสาธารณะที่เขียวชอุม สามารถมี บทบาทและชมศิลปะ วรรณคดี นาฏศิลป ดนตรี วัฒนธรรมตางๆ เที่ยวงานวัด งานลอยกระทง งานนักขัตฤกษ งานกุศลอะไรไดพอสมควร ผมตองการอากาศบริสุทธิ์สําหรับหายใจ นํ้าบริสุทธิ์สําหรับดื่ม เรือ่ งอะไรทีผ่ มทําเองไมได หรือไดแตไมดี ผมก็จะขอรวมมือกับเพือ่ นฝูงในรูปของสหกรณหรือสโมสร หรือสหภาพ จะไดชวยซึ่งกันและกัน เรื่องที่ผมเรียกรองขางตนนี้ ผมไมเรียกรองเปลา ผมยินดีเสียภาษีอากร ใหสวนรวมตามอัตภาพ ผมตองการโอกาสที่จะมีสวนรวมในสังคมรอบตัว ผมตองการมีสวนในการวินิจฉัยโชคชะตาทาง การเมือง เศรษฐกิจ และสังคมของชาติ เมียผมก็ตองการโอกาสตางๆ เชนเดียวกับผม และเรา 2 คน ควรจะไดรับความรู และวิธีการวางแผน ครอบครัว เมื่อแก ผมและเมีย ก็ควรไดประโยชนตอบแทนจากการประกันสังคม ซึ่งผมไดจายบํารุงตลอดมา เมื่อจะตาย ก็ขออยาใหตายอยางโงๆ อยางบาๆ คือ ตายในสงครามที่คนอื่นกอใหเกิดขึ้น ตายใน สงครามกลางเมือง ตายเพราะอุบัติเหตุรถยนต ตายเพราะนํ้าหรืออากาศเปนพิษ หรือตายเพราะการเมือง เปนพิษ เมื่อตายแลว ยังมีทรัพยสมบัติเหลืออยู เก็บไวใหเมียผมพอใชในชีวิตของเธอ ถาลูกยังเล็กอยูก็เก็บ ไวเลี้ยงใหโต แตลูกที่โตแลวไมให นอกนั้นรัฐบาลควรเก็บไปหมด จะไดใชเปนประโยชนในการบํารุงชีวิตของ คนอื่นๆ บาง ตายแลว เผาผมเถิด อยาฝง คนอื่นจะไดมีที่ดินอาศัยและทํากิน และอยาทําพิธีรีตองในงานศพ ใหวุนวายไป นี่แหละคือ ความหมายแหงชีวิต นี่แหละคือการพัฒนาที่จะควรใหเกิดขึ้นเพื่อประโยชนของทุกคน สุดทายนี้ ขอขอบพระคุณทานทั้งหลายที่อุตสาหอานมาจนจบ ขอความสุขสวัสดีและสันติสุขจงเปน ของทานทั้งหลาย และพระกลาวไวดังนี้ เกี่ยวกับความสวัสดี “เราตถาคตไมเห็นความสวัสดีอื่นใดของสัตวทั้งหลาย นอกจากปญญา เครื่องตรัสรู ความเพียร ความสํารวมอินทรีย และความเสียสละ”

พิมพครั้งแรกในชื่อ “การอยูดีกินดีของคนในเอเชียตะวันออกเฉียงใต” ใน สังคมศาสตรปริทัศน ปที่ 11 ฉบับที่ 10 ตุลาคม 2516

7 Inside-puay March 59.indd 7

ส า ร ป ว ย

26/2/2559 22:55:40

สืบสานปวย กองบรรณาธิการ

ปน ครู ดวยใจ

‘ญาณพล วิเชียรเขตต’ ผูสรางสรรครูปปนอาจารยปวย อึ๊งภากรณ เมื่อเอยถึง ครอบครัววิเชียรเขตต นั้น ผูคนในแวดวงศิลปะตางก็ทราบกันดีวาเปนครอบครัวที่สมาชิก ในตระกูลเปนศิลปนกันทั้งบาน ไมวาจะเปน อาจารยชําเรือง วิเชียรเขตต ศิลปนแหงชาติ และประติมากรหญิง คูชีวิต อาจารยเสาวภา วิเชียรเขตต พรอมดวยลูกไมหลนไมไกลตนอยาง ญาณพล-นิธิ-นที วิเชียรเขตต ผูสืบสานสกุลชางศิลปของตระกูล และดวยไดรับการยอมรับและมีชื่อเสียงในฝมือของความเปนชางปนที่ตกแตง ผิวรูปปนไดงดงามนี้เอง มหาวิทยาลัยธรรมศาสตรจึงไดมอบหมายให ญาณพล วิเชียรเขตต ประติมากรผูสราง ผลงานแนวแปลกใหม เปนผูรับหนาที่ในการตกแตงผิวรูปปนของ อาจารยปวย อึ๊งภากรณ โดยเมื่อเสร็จแลว จะนํามาประดิษฐานที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร ทั้งสองวิทยาเขต ซึ่ง อาจารยญาณพล ไดกลาวถึงการทําหนาที่ ในครั้งนี้ ดวยใบหนาที่แฝงไปดวยพลังปนกับรอยยิ้มของเขาวา…

ส า ร ป ว ย

Inside-puay March 59.indd 8

8 26/2/2559 22:55:43

“สําหรับเรือ่ งของงานรูปปน อาจารยปว ยนัน้ ในสวนของผมก็จะรับหนาที่ในการตกแตง เนื้อผิวของรูปปนใหมีความสวยงามและมีความเปนธรรมชาติที่สุด โดยผมก็จะรับตนแบบซึ่งเปน ปูนพลาสเตอรมา จากนั้นก็ถอดพิมพออกมาแลวบุขี้ผึ้ง แลวนํามาหลอทองเหลือง ซึ่งการที่ผม ไดมาทําหนาที่เปนผูตกแตงผิวรูปปนในครั้งนี้ สืบเนื่องจากกอนหนานี้ ม.ร.ว.ปรีดิยาธร เทวกุล ทานเคยเห็นผลงานของผมที่เคยทําไวใหกับแบงกชาติ และทานก็เห็นวาเปนผลงานที่มีความ ประณีตมาก ก็ชนื่ ชอบ ทานจึงอยากไดงานทีเ่ กิดจากฝมอื ของชางบานศิลปนแหงชาติ ซึง่ ก็ถอื วา พวกเราไดรับการยอมรับและมีชื่อเสียงในงานดานนี้มานาน” อาจารยญาณพล บอกวาสําหรับขั้นตอนการหลอและการตกแตงทองในสไตลของ บานชางศิลปกรรมวิเชียรเขตต นัน้ จะเนนใหผวิ ของรูปปน ออกมามีความเปนธรรมชาติมากทีส่ ดุ และทีส่ าํ คัญตองดูพนื้ ผิวของเดิมดวยวาเดิมมีสผี วิ แบบไหน ก็จะตองเก็บรายละเอียดใหหมด จากนัน้ ก็ตกแตงปกปดพวกรอยรูตะปู รูจากการเชือ่ มหรือพวกรอยตะเข็บตางๆ เก็บใหละเอียดใหสวยงาม ทั้งนี้วัสดุที่ใชในการหลอรูปปนนั้นจะเปนเนื้อทองเหลืองทั้งองค “แนวคิดในการปน ผมคิดวาคุณชายทานไดวางรูปแบบไวแลว จะเห็นวารูปปนของ อาจารยปวยในครั้งนี้นั้น จะอยูในทายืนและถือไมเทา สวมกางเกงขายาว แตพับขาขึ้นมาถึงเขา ใสเสื้อเชิ้ตพับแขนขึ้น ดูสบายๆ เรียบงายและติดดิน เขาถึงไดงาย ผมไมเคยเจออนุสาวรียแบบนี้ เปนครั้งแรกที่เห็นอนุสาวรียบุคคลสําคัญเปนลักษณะแบบนี้ ผมคิดวาดูเกดีและเปนความงามที่ ใหความรูส กึ ใกลชดิ กับทุกๆ คนที่ไดพบเห็น และสัมผัสกับรูปปน ของทาน สูงสงในเรือ่ งของความ ดีงาม แตใกลชิด เรียบงายในความรูสึกของประชาชนทุกคนที่ไดพบเจอ” เมือ่ ถามถึงแรงบันดาลใจในการทํางานในครัง้ นี้ อาจารยญาณพล บอกวา เขาไดอา นและ รูประวัติของอาจารยปวยมานาน และทราบวาอาจารยปวยเปนผูที่เสียสละ ชอบชวยเหลือสังคม และมีความจริงใจตอประเทศชาติเปนอยางมาก… มากจนเมือ่ ไดมโี อกาสทํารูปปน ของทาน จึงคิดวา ครั้งนี้นับเปนโอกาสดี ที่จะไดทําอะไรที่เพื่อเปนการตอบแทนอาจารยปวยบางในสิ่งที่ตนเองถนัด และจะทําใหดีที่สุด ดวยใจรักและศรัทธาเพื่อใหงานปนในครั้งนี้ออกมางดงามใหมากที่สุด “ผมคิดวาถาเรามีใจรักและศรัทธาในสิง่ ทีท่ าํ ความยากในการทํางานหรืออุปสรรคตางๆ ก็ ไมเปนปญหา งานในครั้งนี้อุปสรรคก็คือมีเวลานอยมาก แตถาเราตั้งใจและอยากทําใหดี งานก็ยอมออกมาดี ตอนนี้งานตกแตงผิวก็ไปไดสักประมาณ 10% แตผมจะพยายามทําใหเสร็จ ไดตามที่กําหนดและจะทําใหงานออกมาดีและงดงามใหมากที่สุด”

9 Inside-puay March 59.indd 9

ส า ร ป ว ย

26/2/2559 22:55:44

สุดทาย อาจารยญาณพล ไดพูดถึงความรูสึกที่ไดเขามาทํางานในครั้งนี้ และความรูสึก ที่มีตออาจารยปวยวา การที่ไดเขามาทํางานตกแตงรูปปนใหกับอาจารยปวยในครั้งนี้ ทําให รูสึกวาโชคดีเปนอยางมาก ที่ไดมีโอกาสสัมผัสรูปทรงของอาจารยปวยในทุกๆ วันที่ทํางาน ความรูสึกที่ไดจากรูปปนที่แสดงออกมาในรูปแบบที่วางไวนั้น คือรูสึกไดวาอาจารยปวยเปนบุคคล ที่สัมผัสได ดวยความเรียบงายในการใชชีวิตของทานหรือแมกระทั่งคําสอน คําพูดทั้งหมดที่ทาน ไดฝากไวใหกับทุกๆ คนในสังคมไทย อาจารยญาณพล บอกวาในทุกวันที่ทํางานจึงมีแตความสุข เพราะถือวาตนเองไดมีโอกาสตอบแทนพระคุณทานจากความสามารถของความเปนชางศิลป และตั้งใจวาจะทํางานอยางประณีต เพื่อใหรูปปนของอาจารยปวยเสร็จสิ้นบรรลุตามเปาหมาย และ จะเปนงานปน ทีเ่ รียบงายแตงดงามในความดี เพือ่ ใหคนไทยระลึกถึงคุณงามความดีและนําขอคิด วรรณกรรมตางๆ ของอาจารยปวยมาใชเปนตัวอยางในการดําเนินชีวิตที่ดีตอไป “อาจารยปว ยในทัศนคติของผมนัน้ ผมคิดวาอาจารยปว ยทานมีความเหมือนกับอาจารย ศิลป พีระศรี ที่ทานเองก็ทุมเททําทุกอยางใหกับประเทศของเรา ทั้งที่ทานเปนคนอิตาลี ผมคิดวา ทานทั้งสองเหมือนกัน ตรงที่เปนผูเสียสละ ทําเพื่อประชาชนและสวนรวม เปนครูผูเสียสละที่ ยิ่งใหญใหกับลูกศิษยทุกคนโดยไมเลือกชั้นวรรณะ ทานเปนผูที่เสียสละดวยศรัทธาจริงๆ โดยที่ ไมคิดจะทําเพื่อแลกกับอะไรทั้งสิ้น เปนครูที่เสียสละดวยจิตวิญญาณ ซึ่งคงหาไดยากแลว ในปจจุบัน แลวงานของทาน สิ่งที่ทานมอบใหไวกับสังคม ไมวาจะเปนวรรณกรรม องคความรู ความรูดานวิชาการที่สูงสงของชีวิตและเรียบงายนั้น ถาทุกคนปฏิบัติได ทําไดอยางที่ทานพูด ผมคิดวาประเทศไทยจะเจริญรุงเรืองกวานี้มาก” ตอนทาย

อาจารยญาณพล วิเชียรเขตต ชางศิลปแหงบานศิลปกรรมวิเชียรเขตต กลาวใน n n n

ส า ร ป ว ย

Inside-puay March 59.indd 10

10 26/2/2559 22:55:46

ปลายปากกาปญญาชนสยาม ส. ศิวรักษ

ครูของ ปวย แมเซาะเช็ง และยายเชย ประสาทเสรี

คุณปวย อึ๊งภากรณ เขียนถึงมารดาและยาย โดยอาจกลาวไดวา ทั้งคูนี้เปนครูคนแรกของทาน ที่นอมนําใหทานรักเมืองไทย และรักภาษาไทย จะหานักเรียนนอกคนใด โดยเฉพาะนักเศรษฐศาสตร ที่เขียนภาษาไทยไดอยาง คุณปวยเห็นจะหาไดยาก ทั้งนี้ เพราะมีพื้นฐานมาจากยายซึ่งสอนใหอานหนังสือ จักรๆ วงศๆ จนเนื้อหาสาระของหนังสือเหลานั้น เขามาเปน เลือดเนื้อเชื้อไข ของทาน สวนมารดานั้นแมจะไมมีอิทธิพลทางดานภาษา แตก็มีอิทธิพลทางดาน คุณงามความดี โดยเฉพาะก็ตรงที่ใหรักเมืองไทยเปนบานเกิดเมืองนอน 11 Inside-puay March 59.indd 11

ส า ร ป ว ย

26/2/2559 22:55:47

ทานมหาสุข ศุภศิริ

ภราดา ฟ.ฮีแลร

ภราดาฮูแบร โต

มารดาตองการใหทา นเรียนหนังสือที่โรงเรียนทีด่ ที สี่ ดุ ในสมัยนัน้ คือ อัสสัมชัญ ทานอุตสาห ไปหา ทานมหาสุข ศุภศิริ ใหนํา ด.ช.ปวย ไปเขาเรียนที่โรงเรียนนั้น คุณปวยถือวาทานมหาสุข มีคุณูปการอันยิ่งใหญตอทาน โดยที่ทานผูนี้ก็มีคุณูปการอันยิ่งใหญในทางภาษาไทย กับ ภราดา ฟ.ฮีแลร ซึ่งถือกันวาเปนสดมภหลักของภาษาไทยในบรรดาภราดาชาวฝรั่งเศสทั้งหมด คุณปวย นับถือทานมหาสุขและคุณครูฮีแลรเปนอยางยิ่ง พรอมกันนั้น ทานก็ยังนับถือครูไทยอีก 2 คน แทบไมนอยไปกวาทานมหาสุขเลย นั่นก็คือ คุณครูเจือ ฉั่วประยูร ซึ่งทานเขียนคําไวอาลัยใหอยาง ซาบซึง้ เปนทีย่ งิ่ แตทา นบอกกับผมวา คุณครูเจริญ บุญมโหตม นัน้ เปนปูชนียบุคคลยิง่ กวาคุณครูเจือ เสียอีก เสียดายที่เมื่อคุณครูเจริญเสียชีวิตลง คุณปวยไมอยูในสถานะที่จะเขียนอะไรในการไวอาลัย ไดอีกแลว แตคุณครูเจริญก็มีโอกาสมาบวชเรียนที่วัดบวรนิเวศในสํานักสมเด็จพระญาณสังวร และ มรณภาพในผากาสาวพัสตร สําหรับครูฝรั่งที่โรงเรียนอัสสัมชัญนั้น คุณปวยเคารพนับถือ ภราดาฮูแบรโต เปนอยางยิ่ง แมทานผูนี้จะไมมีชื่อเสียงเกียรติคุณเชนภราดาฮีแลร หรืออธิการคนสําคัญๆ ของโรงเรียน แตคุณปวย สรรเสริญทานวามีความเปนสมณะที่เยือกเย็น ออมนอมถอมตน จนเกือบจะไมมีตัวตนเอาเลยก็วาได เมื่อคุณปวยไดรับรางวัลแมกไซไซ ทานเอยไวใหปรากฏเลยทีเดียววาครูจากโรงเรียน อัสสัมชัญมีอิทธิพลกับทานยิ่งนัก และเมื่อทานจบการศึกษาจากที่นั่นแลว ทานไดเปนครูที่โรงเรียน นั้นดวย พรอมๆ กับการสมัครเขาเรียนที่มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตรและการเมืองเปนรุนแรก โดยไปไดทานผูประศาสนการเปนปรมาจารยของทาน ทั้งทางดานการเมืองการปกครอง โดยเฉพาะ ตามแนวทางของประชาธิปไตย เปนเหตุใหทานเคารพนับถือ ทานอาจารยปรีดี พนมยงค เปนอยางยิ่ง จากธรรมศาสตรทานสอบชิงทุนไดใหไปเรียนที่อังกฤษ ณ สํานัก LSE ซึ่งมีชื่อเสียงเกียรติคุณ เปนอันมาก และทานก็ไปไดครูดีๆ ที่นั่น อันนําทางใหทานไปสูความยุติธรรมทางสังคมยิ่งๆ ขึ้น โดยเฉพาะ อาจารยลัสกี้ ซึ่งสอนศิษยจํานวนนอย โดยเฉพาะก็พวกนักศึกษาที่มาจากประเทศเมืองขึ้น ของอังกฤษ โดยเชิญศิษยเหลานี้ไปกินนํ้าชากับทานเปนพิเศษทุกเดือน มีคุณปวยเพียงคนเดียวที่อยู นอกจักรวรรดิอังกฤษและไดรับเชิญไปรวมดวย ทานผูนี้เตือนพวกนักศึกษาวา เวลามาเรียนอังกฤษ แลวตองระวัง อยาใหอังกฤษครอบงําจนนึกวาเมื่อกลับไปบานเกิดเมืองนอนของตนแลว จะไปปกครอง คนพวกนั้น ดังหนึ่งตนเปนคนผิวขาวที่เขาไปปรับปรุงประเทศของตนใหเดินตามทางของอังกฤษ ทานอาจารยบอกวา นั่นเปนอันตรายยิ่งนัก นักศึกษาพึงตระหนักวา เผด็จการที่เลวรายที่สุดนั่นอยูที่

ส า ร ป ว ย

Inside-puay March 59.indd 12

12 26/2/2559 22:55:48

ทานอาจารยปรีดี พนมยงค

ม.จ.สิทธิพร กฤดากร

มารเกร็ท อึ๊งภากรณ

สหภาพโซเวียตหนึ่ง และอยูที่กรุงลอนดอนนี้อีกหนึ่ง อังกฤษเลวรายไมแพสหภาพโซเวียต แมจะมี ทีทาวานิ่มนวลกวา แตจักรวรรดิอังกฤษนั้น เลวรายไมแพจักรวรรดิรัสเซีย คุณปวยรับคําเตือนของอาจารยทานนี้อยางมีมนสิการ พรอมกันนั้นทานก็มีอาจารยที่ดีๆ อีกหลายคน บางคนมีชื่อเสียงในระดับโลกเอาเลย เชน ลอรดรอบบินส เปนตน ทานเรียนรูจาก ครูบาอาจารยเหลานี้ โดยซึ้งถึงคุณูปการของทานที่ชวยใหคุณปวยเปนตัวของตัวเอง และดําเนินรอย ไปตามทางของ ทานอาจารยปรีดี พนมยงค เพื่อใหเกิดความยุติธรรมในสังคม ครั้นเมื่อทานเขารวมขบวนการเสรีไทย ก็เพื่ออุทิศตน เพื่อเอกราชของชาติ ยอมเสี่ยงชีวิต เพื่อบานเกิดเมืองนอน ดังทานพูดอยูเสมอวา ทานไดรับทุนจากรัฐบาลไทยไปเรียนเมืองนอก ทุนนี้ มาจากภาษีอากรของราษฎร ซึ่งสวนใหญเปนชาวไรชาวนา ตาสีตาสา ทานตองการกลับมาเมืองไทย เพื่อรับใชราษฎรตาดําๆ เหลานี้ เพื่อความยุติธรรมทางสังคม ยิ่งเมื่อทานกระโดดรมลงมาและถูกจับ ทีช่ ยั นาทดวยแลว หญิงชราทีพ่ ดู กับทานวา “เห็นเอ็งแลวนึกถึงลูกขา” วลีนเี้ ปนอมตะวาจาสําหรับทาน เอาเลยทีเดียว วาทานตองอุทศิ ชีวติ เพือ่ สตรีชราคนนีแ้ ละคนอืน่ ๆ ไมใหเขาเปนประชาชนประเภทสอง ใหเขามีศักดิ์มีศรีเทาเทียมกับขุนนางขาราชการ โดยทานเห็นดวยกับ ม.จ.สิทธิพร กฤดากร วา “เงินทองเปนมายา ขาวปลาเปนของจริง” แมทานจะเปนผูวาการธนาคารแหงประเทศไทยถึง 12 ป ทานก็ถือมติของทานสิทธิพรตลอด และทานยกยองวาทานผูนี้เปนครูบาอาจารยของทานเอาเลยก็วาได นอกไปจากนี้แลว ทานยังถือวาเพื่อนรวมงานของทานและศิษยานุศิษยหลายคนเปน กัลยาณมิตรถึงจะยกยองวาเปนครูบาอาจารยของทานก็ได เชน คุณหญิงสุภาพ ยศสุนทร ทั้งนี้ โดยไมตองกลาววา ภรรยาของทานก็เปนกัลยาณมิตรที่ดีที่สุดของทาน กลาวโดยสรุป คนเราจะดีได ก็ดว ยอาศัยกัลยาณมิตร ดังมีพระพุทธพจนตรัสกับพระอานนท วา กัลยาณมิตรเปนทัง้ หมดของวิถชี วี ติ อันประเสริฐ คุณปวย อึง๊ ภากรณ มีแมและยายเปนกัลยาณมิตร มีเมียเปนกัลยาณมิตร มีเพื่อนรวมงานเปนกัลยาณมิตร และมีครูบาอาจารยเปนกัลยาณมิตร ถาเรา เอาวิถีชีวิตของคุณปวยมาเปนแบบอยางใหเราหากัลยาณมิตรได เราก็จะหมดความกลิ้งกะลอน โดยเขาหาสาระของชีวิต และสาระของชีวิตตามที่คุณปวยตองประสงคคือ สันติประชาธรรม n n n

13 Inside-puay March 59.indd 13

ส า ร ป ว ย

26/2/2559 22:55:49

เรื่องจากปก กองบรรณาธิการ

ถอดความจากการแสดงปาฐกถาธรรมโดย พระไพศาล วิสาโล เรื่อง “สานพลังหวัง ดวยพลังธรรม” ในงาน “คีตกวีธรรม สามัญชนคนตนแบบ” เชิดชูเกียรติ อาจารยปวย อึ๊งภากรณ เมื่อวันเสารที่ 6 กุมภาพันธ 2559 ณ หองริมนํ้า LA 107 - 108 คณะศิลปศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร ทาพระจันทร

สาน พลัง

ดวย พลัง ธรรม

หวัง

ขอคารวะพระคุณเจา และขอเจริญพรญาติโยม สาธุชนทุกทาน รวมทั้ง คณาจารย ขาราชการทั้งหลาย มีพุทธภาษิตอยูบทหนึ่งที่พวกเราชาวพุทธคุน เคยกันดี เปนตอนหนึ่งจาก มงคลสูตร ที่พระพุทธเจาตรัสวา การคบบัณฑิต และการบูชาบุคคลที่ควรบูชา ขอนี้เปนมงคลอันสูงสุด ที่เปนเชนนี้ก็เพราะวาเมื่อเราไดคบบัณฑิต เราก็จะไดเรียนรู คุณงามความดีของทาน และการที่ไดสนทนากับทานก็ทําใหเกิดสติปญญา ขณะเดียวกัน การที่เราไดมีโอกาสยกยองสรรเสริญทานนั้น มันยอมทําใหจิตใจเราเปนกุศล เกิดปติ ปราโมทย และเกิดแรงบันดาลใจที่จะทําใหความดีมีพลังในการทําความดีมากยิ่งขึ้น การที่เราจะยกยองคนดี คนที่ควรบูชาไดนั้น เราก็ยอมจะตองรูจัก คุนเคย เรียนรู ชีวิตและคุณงามความดีของทาน สิ่งเหลานี้ก็ชวยทําใหเกิดแบบอยางในการดําเนินชีวิต และอาตมาเชื่อวาในบรรดาบัณฑิตและคนที่ควรบูชาทั้งหลายที่มีอยูมากมายในโลกนี้ อาจารยปวย อึ๊งภากรณ เปนทานหนึ่ง ที่เราสามารถจะยกยองนับถือ และถือวา เปนบุคคลที่ควรบูชาและเปนบัณฑิตอยางแทจริง

ส า ร ป ว ย

Inside-puay March 59.indd 14

14 27/2/2559 8:15:54

หลายทานในที่นี้ไมมีโอกาสที่จะไดสนทนาวิสาสะ กับทานอาจารยปวย แตการคบบัณฑิตนั้นก็ ไมจําเปนวา จะตองหมายถึงสนทนาพูดคุยหรือวิสาสะอยางเดียว การที่ ไดเรียนรูชีวิตและคุณงามความดีของทานนั้น ก็ถือวาเปน การคบบัณฑิตไดเหมือนกัน เปนการพาตัวเรา พาใจเรา ใหเขาถึงแกนแทของความเปนบัณฑิตผูนั้น เพราะฉะนั้น คนรุนหลังแมจะไมไดมีโอกาสพบปะสนทนากับอาจารยปวย อยางคนรุนกอนหลายๆ ทาน แตการที่ไดยิน ไดฟง ไดเรียนรู ไดศึกษาชีวิตและงานของทานนั้น ก็ถือไดวาเปนมงคลได เหมือนกันเพราะเปนการคบบัณฑิต ไมใชคบดวยรางกาย แตคบดวยจิตใจ ดวยการที่ทําใหความคิดจิตใจของเรานั้น ไดเขาถึงแกนแทของความเปนบัณฑิตของทานผูนั้น ซึ่งหนึ่ง ในนั้นก็คือ อาจารยปวย เวลาพูดถึงอาจารยปวย หลายคนก็จะพูดถึงทาน ในฐานะที่เปนขาราชการที่มีความซื่อสัตยสุจริต และมีความรู ความสามารถ ชื่อเสียงเกียรติคุณของทานในทางนี้นั้น ก็นับวา เดนชัดมาก แมกระทั่งเมื่อ มูลนิธิรามอน แมกไซไซ ไดมอบ รางวัลอันทรงเกียรติใหกับทานเมื่อป 2508 ก็ไดพูดถึงทาน วาเปนขาราชการไทยที่เปนที่ยกยองเคารพนับถือมากที่สุด เพราะเหตุทวี่ า ทานมีความสามารถในการสรางความเขมแข็ง ใหกับเศรษฐกิจไทย และขณะเดียวกันก็มีความซื่อสัตยสุจริต เปนอยางยิ่ง อยางไรก็ตาม ถาหากวาอาจารยปวยเปนเพียงแค ขาราชการที่มีความซื่อสัตยสุจริต และมีสติปญญาความ สามารถ ทานก็คงเปนแบบอยางไดอยางดีเฉพาะกับผูที่เปน ขาราชการ หรือผูที่ตั้งใจจะเปนเทคโนแครต (technocrats)

อยางที่หลายคนไดมองทานอยางนั้น แตที่จริงแลวทานมี ความหมายมากกวานั้น ความเปนอาจารยปวยเปนมากกวา การเป น ข าราชการที่ ซื่อ สั ต ย และมี ความรู  ค วามสามารถ กลาวไดวาทานเปนผูที่แสดงหรือเปนแบบอยางแหงความ เปนมนุษ ย ที่ดําเนินชีวิตตามอุดมคติ ตรงนี้ตางหากที่มี ความหมายสําหรับเราทุกคน ไมใชเฉพาะผูที่เปนขาราชการ หรือเทคโนแครตเทานั้น การเปนแบบอยางของผูที่ดําเนินชีวิตตามอุดมคติ ไมใชมแี คความรูค วามสามารถและความซือ่ สัตยสจุ ริตเทานัน้ แตมีคุณธรรมที่ยิ่งไปกวานั้น ทําใหทานมีความหมายกับคน รุน หลังดวย มีความหมายกับเยาวชน มีความหมายกับทุกคน ที่ปรารถนาที่จะดํารงความเปนมนุษยของตน หรือเขาถึง ความเปนมนุษยที่ดีงาม จะเรียกวาเปนมนุษยที่แทก็ได อะไรคือแกนแทของอาจารยปวย ที่มีความหมาย ตอยุคสมัยของเรา ที่มีความหมายตอคนทุกรุน ทุกอาชีพ ทุกเพศทุกวัย แตถาสําหรับอาตมานั้น แกนแทของอาจารย ปวย ประการหนึ่งก็คือ ความรักสัจจะ รักความจริง ความรักสัจจะอยางเต็มเปยม ไดทําใหอาจารยปวย เปนผูที่ใฝแสวงหาความจริง ใฝแสวงหาความรู ซึ่งทําใหทาน มีสติปญญาเปนที่ยกยอง สติปญญาดังกลาวเกิดจากความ ใฝรู ตองการที่จะเขาถึงความจริงใหลึกซึ้งที่สุดเทาที่ตัวเอง จะทําได และเพราะความรักสัจจะ ใฝรู รักความจริง ก็ทําให ทานพยายามที่จะทําการตางๆ ดวยสติ ดวยปญญา ทานเปน ผูห นึง่ ทีเ่ ปนแบบอยางของผูท ี่ใชความรูใ นการแกปญ หาตางๆ ไมไดใชความรูส กึ หรือไมไดใชอคติ หรือแมแตอดุ มการณใดๆ เมื่อจะทําการสิ่งใดทานก็จะตองทําความรู ความเขาใจให

15 Inside-puay March 59.indd 15

ส า ร ป ว ย

26/2/2559 22:55:51

เกิ ด ขึ้ น และเพราะเหตุ นี้ ท  า นจึ ง ให ความสํ า คั ญ กั บ เรื่ อ ง การศึกษามาก ทานเคยบอกวาในชวงปลายชีวิตของทานนั้น ทานมีความทะเยอทะยานอยางหนึ่ง ทานบอกลูกศิษยนะ วา “อยาไปเชื่อวาผมไมมีความทะเยอทะยาน ผมมีความ ทะเยอทะยาน” และสิ่งที่ทานอยากจะเปนก็คือ “อธิการบดี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร” ตอนนั้นทานเปนผูวาแบงกชาติ มา 12 ปแลวนะ ที่จริงถาทานมุงใหถึงความเจริญกาวหนา ในชีวิตนั้น ตําแหนงตอไปของทานนาจะเปนรัฐมนตรี แตทาน เลือกที่จะมาเปนอธิการบดีมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร โดยที่ กอนหนานั้นทานก็เปนคณบดีคณะเศรษฐศาสตรมาหลายป ที่เปนเชนนี้เพราะวาทานเห็นความสําคัญของการศึกษา และ การศึกษานั้นก็ไมไดเปนไปเพื่อการไตเตาสถานะทางสังคม แตเพื่อการเขาถึงความจริงใหลึกซึ้งที่สุด ซึ่งทานเห็นวานิสิต นักศึกษาและคนไทยควรจะมี เมื่อมีความรักสัจจะก็ยอมเห็นตระหนักถึงความ สําคัญของความซื่อตรงและสุจริต มีแตคนรักสัจจะเทานั้น ที่จะมีความซื่อสัตยสุจริตได เพราะวาสัจจะและความซื่อสัตย นัน้ เปนสิง่ เดียวกัน นําไปสูก นั และกัน ความรักสัจจะของทาน ทําใหทานพูดทําจริง ไมโกหกและไมกลับคํา เมื่อตอนที่ทานเขารวมขบวนการเสรีไทย ในสมัย สงครามโลกครั้งที่ 2 ทานเคยตั้งสัจจะไววา ทานจะไมรับ ตําแหนงทางการเมืองจนกวาจะเกษียณราชการ ทั้งนี้เพื่อ แสดงใหเห็นวา เพื่อเปนการยํ้าวา การเปนเสรีไทยของทาน ไมไดเปนไปเพื่อความมักใหญใฝสูง ไมใชเพราะมุงประโยชน สวนตัว แตมุงประโยชนของบานเมือง และเมื่อทานพูดเชนนั้น ลั่นวาจาไวเชนนั้น แมจะมีโอกาสหลายครั้งที่ทานสามารถ ส า ร ป ว ย

Inside-puay March 59.indd 16

จะเปนรัฐมนตรีได อยางเชน สมัยจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต เปนนายกรัฐมนตรีนั้น ก็เคยทาบทามทานอาจารยปวยให มาเปนรัฐมนตรีวาการกระทรวงการคลัง ตอนนั้นทานอายุ ประมาณ 40 กวา ทานก็ปฏิเสธ จอมพลสฤษดิ์ก็ยังยืนยัน สุดทายทานก็บอกวา… ทานนายกรัฐมนตรีคงไมตองการ รัฐมนตรีที่ละเมิดคําสาบาน หรือวาผิดวาจา พอพูดเชนนี้ไป จอมพลสฤษดิ์ก็ยอม เลิกตื้อทาน… อันนี้ก็เปนตัวอยางหนึ่ง ที่แสดงใหเห็นถึงความรักสัจจะของทาน เมื่อลั่นวาจาไปแลว ก็จะไมกลับคํา แมวาจะมีโอกาสเพียงใดก็ตาม ความรักสัจจะทําใหเมื่ออาจารยปวยรับปากใครไป รับปากวาจะทําอะไร ก็จะตองทําใหสําเร็จ และตองทําใหได ซึ่งก็นําไปสูความพากเพียรพยายาม ความวิริยะอุตสาหะ เพราะฉะนั้นสัจจะกับวิริยะนั้น จึงเปนสิ่งที่ไปดวยกัน สัจจะ บารมีกบั วิรยิ ะบารมีจงึ เปนสิง่ ทีค่ วบคูก นั จะเห็นไดวา ความรัก สัจจะนี้ไดนําไปสูการสงเสริมหรือสรางเสริมคุณธรรมของ อาจารยปวยหลายประการ นอกจากที่พูดมาแลวยังรวมถึงการที่ทานเปนคนมี ความใจกวาง คนรักสัจจะที่แทจริงจะตองใจกวาง เพราะเมื่อ ตองการแสวงหาความจริง ก็พรอมทีจ่ ะเปดใจรับฟงความเห็น ทีแ่ ตกตาง เพราะความเห็นทีแ่ ตกตางนัน้ สามารถจะทําใหเห็น ความจริงไดอยางรอบดานมากขึ้นก็ได เพราะฉะนั้นจะเห็นไดวา ใครที่ไดรูจักอาจารยปวยก็จะพบวาทานเปนคนที่มีใจกวางมาก เพราะทานเปนผูที่ตองการที่จะเขาถึงความจริงใหไดมาก ที่สุด ครบทุกแงทุกมุม ตรงนี้ในทางพุทธศาสนาก็ถือวาเปน คุณธรรมประการหนึ่งที่เรียกวา “สัจจานุรักษ” สัจจานุรักษ ความหมายตรงตัวก็คือวา การคุมครองสัจจะ ซึ่งก็หมายถึง

16 26/2/2559 22:55:52

ความเปนผูรักสัจจะ เมื่อรักสัจจะแลวก็จะไมตัดสินฟนธงวา ความเห็นอื่นที่ตางจากตนนั้น ไมถูก ไมจริง เพราะอาจจะ จริงก็ได ใครที่มีสัจจานุรักษก็จะเปนผูที่มีความใจกวาง จะไม ยึดติดถือมั่นกับความเห็นหรือวาความคิด หรือแมแตความรู ของตัว วาเปนสิ่งที่ถูกตอง เพราะคนที่คิดตางจากตัว ตาง จากเรา ก็อาจจะถูกตองก็ได เพราะความจริงนัน้ มีหลายแงมมุ คุณธรรมขอนีน้ บั วันจะหายากขึน้ ยากขึน้ เรือ่ ยๆ เพราะคนเรา โดยเฉพาะอยางยิ่งในยุคปจจุบันนั้น มีความยึดมั่น เชื่อมั่น วาความเห็นของตัวเองถูก ความรูของตัวเองจริง ก็มักที่ จะมองหรือตัดสินวา คนที่คิดตางจากตัว เห็นตางจากตัว หรือมีขอมูลตางจากตัวนั้นผิด ซึ่งอันนี้ก็ถือวาไมใชเปนผูรัก สัจจะ รักความจริง ทั้งในความหมายของอาจารยปวย และ ในความหมายของพุทธศาสนา เมื่อรักสัจจะ มีความใจกวาง ก็ยอมนอมรับคํา วิพากษวิจารณ คนสวนใหญนั้นไมสามารถจะทนคําวิพากษ วิจารณ ไดก็เพราะวามันกระทบกระแทกอัตตา เพราะวามัน ท า ทายความคิ ด ความเชื่ อ ของตั ว สั่ น คลอนความเห็ น ที่ ตัวเองมี แตถารักสัจจะแลวนั้น ก็จะไมไดยึดมั่นในความเห็น ของตัวอยางถึงที่สุด เพราะสิ่งที่สําคัญกับความเห็นก็คือ ความจริง และความจริงนั้นบางทีก็มาในรูปที่ไมอยากจะฟง อาทิเชน การเห็นขอผิดพลาดของตัวเอง บางครั้งคนเราจะ เห็นขอผิดพลาดของตัวเองไดนั้น แมจะใครครวญอยางไร ก็มองไมเห็น ก็ตองอาศัยผูอื่นที่เขามองในมุมที่แตกตาง จากเรา เขาชี้ เขาบอก ดังนั้นผูที่รักสัจจะนั้น นอกจากใจกวาง ในความหมายที่วารับฟงความเห็นที่แตกตางจากตนแลวนั้น ยังพรอมรับคําวิพากษวิจารณ และถารักสัจจะจริงก็ไมตอง

รอใหใครมาวิจารณตัวเอง เพราะตัวเองนั่นแหละที่จะหันมา ใครครวญ และพรอมจะวิพากษวิจารณตัวเอง อาจารยปวยเปนผูหนึ่งที่กลาวิพากษวิจารณตัวเอง แม ว  า ท า นจะประสบความสํ า เร็ จ ในการวางรากฐานของ เศรษฐกิจไทยสมัยใหม ทําใหเศรษฐกิจการคลังการธนาคาร ของประเทศมีเสถียรภาพ ทําใหมีโครงสรางพื้นฐาน เชน ถนน ไฟฟา ที่ชวยทําใหเศรษฐกิจไทยมีความเจริญ ทานนั้น เปนคนสําคัญที่ชวยวางนโยบายงบประมาณใหมีมาตรฐาน วางรากฐานใหเศรษฐกิจไทยมีความเจริญเติบโต ความสําเร็จ เหลานีเ้ ปนทีร่ บั รูก นั โดยทัว่ ไป จนกระทัง่ บางคนตัง้ สมญานาม ใหทานวาเปน บิดาของเศรษฐกิจไทยสมัยใหม โดยเฉพาะ ในดานการคลัง การธนาคาร แตทานก็ไมไดหลงภาคภูมิใจ ในความสําเร็จของทาน เมื่อทานพิจารณาใครครวญทานก็ พบวาทานมีความผิดพลาด และทานก็พรอมที่จะแสดง หรือ บอกกลาวความผิดพลาดนั้นใหปรากฏ ทานเคยพูดวา “ผมเสียดายที่รูสึกวาไดบกพรองไป ในการพิจารณาเรื่องเศรษฐกิจของประเทศ คือดูแตความเจริญ เติบโตของสวนรวมเปนใหญ ไม ไดเฉลียวถึงความยุติธรรม ในสังคม ขอนี้จึงพยายามแกดวยวิธีพัฒนาชนบทอยางจริงจัง” คือขณะที่เศรษฐกิจไทยเจริญเติบโตอยางรวดเร็วนั้น สิ่งที่ทาน เห็นก็คือ ชองวางระหวางคนรวยคนจน คนก็ยากที่จะลืมตา อาปากได การที่มีชองวางทางเศรษฐกิจแบบนี้นั้น มันสะทอน ใหเห็นถึงความผิดพลาด ความไมสมดุลในการพัฒนาเศรษฐกิจ ดวยเหตุนี้ในชวงทายของชีวิตทานจึงหันมาใหความสําคัญกับ เรื่องการพัฒนาชนบท ทําใหชนบทมีชีวิตความเปนอยูที่ดีขึ้น แตก็นาเสียดายที่ในการที่ทานพยายามที่จะทําใหเกิดความ

17 Inside-puay March 59.indd 17

ส า ร ป ว ย

26/2/2559 22:55:54

ยุติธรรมในสังคม กลับถูกมองโดยชนชั้นนําในเวลานั้น ซึ่งที่จริง ก็รูจักทานดีนะ มองวาทานมีความคิดฝกใฝในสังคมนิยม และคอมมิวนิสต นั่นก็เปนเหตุที่ทําใหทานถูกปองราย และ ถูกกลั่นแกลงจากชนชั้นนํา จนกระทั่งไมสามารถที่จะอยูใน เมืองไทยได ความรักสัจจะของอาจารยปวยทําใหทานยอมรับ กําพืดของตน ไมปฏิเสธวาทานเปนลูกจีน ในสมัยของทาน สมัยที่ทานเปนเด็กนั้น การเปนลูกจีนเปนเรื่องที่นารังเกียจ คําวา เจก เปนคําดา แมกระทั่งอาตมา จะโกรธมากถาหาก มีใครมาหาวาเปนเจก เพราะวาเรารูสึกวาเราเปนคนไทย แตอาจารยปวยนั้นแมชื่อทานจะดูเหมือนเปนจีน… ที่จริง ปวย นี่เปนภาษาไทยก็ไดนะ อึ๊งภากรณ นี่ก็แสดงความเปน ลูกจีนนะ ทานไมเคยปฏิเสธ ไมเคยคิดที่จะเปลี่ยนนามสกุล ทั้งๆ ที่ จอมพล ป. เคยทักทานวาควรจะเปลี่ยนชื่อเปลี่ยน นามสกุลไดแลว เพราะจอมพล ป. นั้นมีนโยบายตอตานจีน และลูกจีน แตทานไมเปลี่ยน ทานไมปฏิเสธกําพืดของตน ทานบอกวาพอตั้งชื่อนี้มา ถาจะเปลี่ยนก็ตองใหพอเปลี่ยน แตพอตายไปแลว เพราะฉะนั้นก็ตองคงชื่อนี้เอาไว และก็ไม สนใจวาชื่อนี้ทําใหทานเจริญกาวหนาในทางราชการหรือไม อยางไรก็ตาม ความสามารถของทานนั้นเดนชัด สติปญญาของทานนั้นเฉิดฉายจนกระทั่งชื่อหรือวานามสกุล ที่สอความเปนลูกจีนนั้น ไมสามารถจะเปนอุปสรรคได ทาน ยอมรับกําพืดของตน ไมปฏิเสธวาตนเองเปนลูกจีน แตก็ ภูมิใจในความเปนไทย และก็รักเมืองไทย ความรักสัจจะ ของทาน ความรักความจริงของทานทําใหทานนั้นใฝธรรม รักความดี สัจจะนี่เปนคุณธรรมขอหนึ่งนะ ความรักสัจจะ ส า ร ป ว ย

Inside-puay March 59.indd 18

เมื่อคนเรามีความรักสัจจะ รักความจริงแลวนั้น จิตใจก็ยอม เปนกุศล ใจที่เปนกุศลยอมงายที่จะใฝในธรรม งายที่จะรัก ความดี รักคุณธรรมขออื่น แลวจริงๆ ถาเราใฝหาความจริง เราก็จะพบวา ความดีนั้นทําใหเกิดสุข… นี่คือสัจธรรม สัจธรรมมีทั้งสัจธรรมฝายลบ และสัจธรรมฝายบวก ที่จริงแลวคําสอนของพระพุทธเจาที่วา ทําดีไดดี ทําชั่วไดชั่ว นีก่ เ็ ปนสัจธรรมอยางหนึง่ และถาเราใฝสจั ธรรม รักความจริง เมื่อพิจารณา เมื่อศึกษาคนควา ก็จะเห็นวา หากปรารถนา ความสุขก็ตองทําความดี ทรัพยศฤงคารไมใชเปนที่มาแหง ความสุขอยางแทจริง ยศ ทรัพย อํานาจ ไมสามารถจะเปน หลักประกันแหงความสุขอยางแทจริง คุณธรรมตางหากที่จะ นํามาซึ่งความสุขอยางแทจริง เมื่อรักความดีก็จะเห็นวาการไมเบียดเบียนนั้นเปน สิง่ ทีด่ งี าม เพราะกอใหเกิดประโยชนสขุ แกทกุ ฝาย เปนเพราะ รักความดี ทานจึงเห็นวาความยุติธรรมนั้นควรจะมีในสังคม เพราะความยุติธรรมทําใหสังคมมีความสงบราบรื่น และเมื่อ รักความดีแลวก็ยอมพรอมจะเปนผูเสียสละ อาจารยปวยเปน แบบอยางของคนที่พรอมจะเสียสละ ตอนที่ทานเปนเสรีไทย ทานโดดรมมาที่เมืองไทยในชวงสงครามโลกครั้งที่ 2 ซึ่ง ตอนนั้นรัฐบาลเปนพันธมิตรกับญี่ปุน และเปนศัตรู เปน ปรปกษกับอังกฤษ อาจารยปวยเสี่ยงชีวิตโดดรมมาเมืองไทย โดยที่ไมรูวาจะเกิดอะไรขึ้น แตติดตัวยาพิษหรือไซยาไนด เอาไว เพราะวาถาเกิดถูกจับยังไง ทานก็พรอมทีจ่ ะฆาตัวตาย แตวาทานก็โชคดีที่วาไมตองสละชีวิตจากการเปนเสรีไทย เพราะตอนหลังผูใหญในรัฐบาลโดยเฉพาะอธิบดีกรมตํารวจ ก็มาเห็นดวยกับขบวนการเสรีไทย และทําใหเสรีไทยในไทย

18 26/2/2559 22:55:55

กับเสรีไทยในตางประเทศรวมมือกัน และก็มีบทบาทสําคัญ ในการชวยทําใหไทยพลิกสถานะจากการเปนประเทศแพ สงคราม กลายเปนประเทศชนะสงคราม อาจารยปวยพรอมที่จะลาออกเพื่อยืนหยัดในความ ถูกตอง สมัยที่ทานเปนขาราชการธรรมดาสามัญ อายุไมถึง 40 ในสมัย จอมพล ป. พิบลู สงคราม ทานไดรบั มอบหมายใหเปน กรรมการเลือกบริษทั ทีจ่ ะผลิตธนบัตร และทานก็ไดใชความรู ความสามารถ ความเที่ยงตรงในการตัดสินวาบริษัทใดควรจะ เปนบริษัทที่พิมพธนบัตร แตมีบริษัทหนึ่งที่ไมมีมาตรฐาน ในการพิมพ ก็พยายามวิ่งเตน โดยเฉพาะกับ พลเอกเผา ศรียานนท ซึ่งเปนคนที่มีอํานาจมาก และก็ผูจัดการของ โรงพิมพนี้ ก็พยายามที่จะมาขมขูอาจารยปวยเพื่อใหเสนอ รายงานในทางที่เปนประโยชนตอบริษัทนั้น มาขมขู มาดาวา รวมทั้งมาดาถึงรัฐมนตรีวาการกระทรวงการคลัง อาจารยปวย ไมหวั่นไหว ทํารายงานเสนอวาบริษัทที่มีคุณภาพ คือ บริษัท โทมัส เดอลารู ควรจะเปนบริษทั ทีค่ วรไดรบั การมอบหมายให พิมพธนบัตร และทานก็เขียนในทายรายงานวา ถาไปเลือก บริษัทอื่นที่แสดงวาจากาวราวกับทาน รวมทั้งขมขูคุกคาม รัฐมนตรีกระทรวงการคลังทานก็จะลาออก ตอนนั้นทาน เปนเพียงแคขาราชการกระทรวงการคลังที่ไมไดใหญโตอะไร และทานก็รูดวยวาบริษัทนั้นมีแบ็คใหญมากก็คือ พลเอกเผา ศรียานนท และทานพรอมที่จะเสียสละ ทานพรอมที่จะ ลาออก เพราะเห็นวาการยอมใหบริษัทที่วานั้นไดรับอนุญาต พิมพธนบัตรมันจะเสียหายตอประเทศชาติ สมัยที่ทานเปนผูวาการแบงกชาติ จอมพลสฤษดิ์ เคยคิดจะตั้งคณะกรรมการนโยบายการเงินที่ทํางานซํ้าซอน

กับธนาคารชาติ และก็มคี นที่ไมนา เชือ่ ถือเปนกรรมการ ทานก็ แสดงความเห็นแยงกับ ครม. และก็บอกวาทานพรอมจะลาออก ถาหากวายังมีการดึงดันแตงตั้งกรรมการที่วา อันนี้เปนตัวอยางของอาจารยปวยที่ทานพรอมจะ เสียสละตําแหนงเพื่อยืนยันในความถูกตอง ความเปนผูรัก ความดี ทําใหทานเปนผูที่เสียสละ เอื้อเฟอเผื่อแผตอผูอื่น ในขอนี้ขาราชการทั้งที่แบงกชาติ และที่คณะเศรษฐศาสตร ธรรมศาสตร ยอมรูกันดี คุณธรรมอีกประการทีส่ บื เนือ่ งมาจากการรักความดี ก็คือ ความเชื่อมั่นในอหิงสา คือการไมเอาเปรียบเบียดเบียน อาจารยปวยเปนผูที่ยืนยันในเรื่องของสันติวิธี และการไม เบียดเบียน แมเปนทหารทานก็ไมคิดจะฆาใคร ทานเลือก ที่จะฆาตัวตายมากกวาที่จะไปยิงใคร ถาจวนตัวจริงๆ ทานก็ กินไซยาไนด ประเภทการที่จะเอาปนไปยิงใครเพื่อปองกัน ตนเอง ไมมีในความคิดของทาน เพราะฉะนั้นทานจึงยืนหยัด ในเรื่องของสันติวิธีตลอดเวลา ความรักความยุติธรรมเปนที่รูกันดีวาเปนคุณธรรม ขอหนึ่ง ที่ทานพยายามทําใหนโยบายของประเทศเปนไป เพื่อสงเสริมความเปนธรรมใหสังคม คนเราเมื่อรักความดี ไมเพียงแตจะไมทําชั่วเทานั้น ไมเพียงแตจะไมคดโกงเทานั้น แตยังไมยอมนิ่งเฉย นิ่งดูดาย หากเห็นความไมถูกตองเกิดขึ้น หากเห็นความทุจริตเกิดขึ้น โดยเฉพาะแมจะกระทําโดยผูมี อํานาจ แมรูวาการทวงติงนั้นจะทําใหตนเองเดือดรอนเพราะ เกิดภัยจากผูมีอํานาจก็ตาม อาจารยปวยเคยเสนอ ครม. ใหมีการปรับธนาคาร พาณิชยแหงหนึ่ง ซึ่งกระทําการทุจริตผิดกฎของแบงกชาติ

19 Inside-puay March 59.indd 19

ส า ร ป ว ย

26/2/2559 22:55:56

ธนาคารพาณิชยนั้นก็มีเสนสายใหญก็คือ จอมพลสฤษดิ์ และ พลเอกเผา กอนที่จะมีการเสนอ ครม. จอมพลสฤษดิ์ขอพบทาน และก็โนมนาววาอยาเสนอใหปรับธนาคารพาณิชยแหงนี้ ทานก็ ปฏิเสธ จอมพลสฤษดิ์ก็ไมลดละ เรียกมาพบอีก คราวนี้เชิญ พลเอกเผามาเจรจาดวย ทานก็ปฏิเสธที่จะทําตามนายพลสอง ทานนัน้ ทานเห็นวาเมือ่ ธนาคารพาณิชยทาํ ผิดเปนหนาทีข่ องทาน ที่ตองเสนอไปตามเนื้อผาวาตองปรับ สวนรัฐมนตรี ครม. จะมี ความเห็นอยางไรเปนเรื่องของ ครม. และทานก็เสนอจริงๆ วา จะตองปรับธนาคารพาณิชยแหงนั้น จอมพลสฤษดิ์ พลเอกเผา โกรธมากแตทําอะไรไมได เพราะ ครม. ลงมติวาใหปรับธนาคาร พาณิชยนั้น ตอนนั้นทานเปนรองผูวาฯ และหลังจากนั้นทานก็ โดนปลด นับเปนรองผูวาฯ ที่อายุสั้นที่สุดได 7 เดือน แตทานก็ ไมหวั่นไหว ความดีนั้นทําใหทานไดเปนผูวาแบงกชาติในที่สุด ในสมัย จอมพลถนอม ทานเคยไปจับเขาคุยกับ จอมพลถนอมที่กระทรวงกลาโหม แลวก็บอกวาญาติสนิท ของทานคนไหนบางที่ทุจริตผิดกฎหมาย และไดขอรองให จอมพลถนอมไดไปบอกญาติเหลานั้น แมจะไมประสบความ สําเร็จแตก็เปนความกลาของทานที่จะกลาทวงติงผูมีอํานาจ และทานก็เคยทักทวงรัฐมนตรีและนายกรัฐมนตรีขอ หาทีเ่ ปน ประธานและกรรมการพาณิชย ทัง้ ๆ ทีม่ ตี าํ แหนงทางราชการ ทานผูกเปนกลอนในงานแสดงสุนทรพจนของสมาคมธนาคาร แหงชาติ และก็พูดวารัฐมนตรีไมควรเปนกรรมการ หรือเปน ประธานกรรมการธนาคารพาณิชยซงึ่ ก็เปนบริษทั การคา อันนี้ เปนตัวอยางของการรักความดีของอาจารยปวย การรักความดีของทาน ไมใชวาตัวเองไมคดโกง เทานั้น แตจะตองทวงติง จะตองไมนิ่งเฉย ไมนิ่งดูดาย ส า ร ป ว ย

Inside-puay March 59.indd 20

หากเห็นความไมถูกตองเกิดขึ้น แมจะเปนความไมถูกตอง ที่เกิดจากผูมีอํานาจก็ตาม เมื่อรักความจริงและความดีแลวก็ยอมนําไปสูการ รักความงาม เมื่อใฝรักความดีแลวก็ยอมเปนกุศล จิตที่เปน กุศล ยอมที่จะเขาถึงความงามที่ละเมียดละไมไดงาย จิตที่ เปนกุศลจะเขาถึงความละเมียดละไมของธรรมชาติ และ ศิลปวัฒนธรรม อาจารยปวยเปนผูที่มีความละเมียดละไม มีรสนิยมในทางศิลปะ ทานรักวรรณคดี ทานมีความสามารถ ในการแตงกลอน ทานมีความสามารถในการเลนดนตรีและ ทานก็สนับสนุนศิลปวัฒนธรรม ซึ่งยากที่คนที่มีสติปญญา ที่ใชหัวจะเขาใจเขาถึงความลุมลึกในทางสุนทรียภาพ แต อาจารยปวยเรียกวาครบทั้ง 3 ประการ ก็คือ Head ไดแก ความรู สติ ปญญา Hand ก็คือ ทักษะ ทักษะในการเปน เทคโนแครต ในการวางแผนเศรษฐกิจ และก็ Heart ก็คือ ใจ ไมใชใจที่ดีเทานั้นแตเปนใจที่งามดวย ในทางพุทธศาสนาคําวาดีและงามมันคูกัน คําวา กัลยา ในภาษาบาลีซึ่งก็มีเอยถึงอยูมาก ในพุทธศาสนาจะ หมายถึงทั้งความดีและความงาม กัลยาณปุถุชน ก็คือ คนดี แตในขณะเดียวกันก็หมายถึงคนที่งดงามดวย คํากลาวคําสอน ของพระพุทธเจาที่วา อาทิกัลยานัง มัชเฌกัลยานัง และ มัชฌิมกัลยานัง อันนี้หมายถึงความไพเราะทั้งในเบื้องตนและ ก็บั้นปลาย ความไพเราะที่วานี้หมายถึงความดีที่เปนประโยชน เมื่อมีความงามความละเมียดละไมในจิตใจ ก็ยอมทําใหมี ความสุขหลอเลี้ยงใจ และความสุขที่วานี้สามารถชวยทําให มีพลังตอสูเพื่อความจริงและความดีได โดยไมยอมแพตอสิ่ง ยั่วยวนหรือทรัพยศฤงคารไดงายๆ เพราะฉะนั้นอาจารยปวย

20 26/2/2559 22:55:57

จึงเปนผูที่มีชีวิตสันโดษ มีบานหลังเล็กๆ ไมไดมีสิ่งอํานวย ความสะดวกอะไรมากมาย และทานก็มีความสุข จอมพลสฤษดิ์เคยจะขอสรางตึกใหทานสมัยที่ทาน เปนผูวาแบงกชาติ แตทานก็ปฏิเสธทานพอใจที่จะอยูบานไม เล็กๆ ที่ซอยอารีย ทานอยูไดอยางไร คําตอบคือวา ทาน มีความสุขจากชีวิตที่สันโดษเปนเครื่องหลอเลี้ยง และทานมี ศิลปวัฒนธรรมและธรรมชาติเปนเครือ่ งชุบชูใจ ซึง่ ทําใหทา น สามารถที่จะดํารงความซื่อสัตยสุจริต ไมทุจริตไมคดโกงได อาจารยปวยนั้นพูดอยูเสมอวา ความจริง ความดี ความงาม เปนคุณคาสําคัญของชีวิต และอุดมคติของทาน มั่นคงก็เพราะความรักความจริง ความดี และความงาม อาตมา เห็นวานีค่ อื หัวใจสําคัญ หรือวาแกนแทของความเปนอาจารย ปวย ซึ่งทําใหทานสามารถจะมีชีวิตที่สอดคลองกับอุดมคติ ไดเทาที่มนุษยปุถุชนคนหนึ่งจะทําได และเปนแบบอยางใหกับ พวกเราหากวาเราปรารถนาชีวิตที่งอกงามและเปนสุข คนทุกคนยอมปรารถนาความสุขในชีวิต แตคน จํานวนไมนอ ยทีค่ ดิ วาความสุขเกิดจากการมียศ ทรัพย อํานาจ และเมื่อเอายศ ทรัพย อํานาจเปนสรณะก็พรอมที่จะคดโกง พรอมที่จะฝาฝนสัจจะ พรอมที่จะกลับคํา พรอมที่จะโกหก มดเท็จ และจิตใจเชนนั้นก็เปนจิตใจที่จะไมสามารถเขาถึง ความงามไดเลย แตถาเราปรารถนาความสุขที่แทที่ยั่งยืน การรักความจริง การรักความดี จะเปนประตูนําไปสูความสุข ที่เที่ยงแท และความสุขนั้นที่หลอเลี้ยงใจก็ยอมทําใหความ ดีงามของชีวิตเจริญงอกงามมากขึ้น แมชีวิตบั้นปลายของ อาจารยปวยจะลําบากและตกตํ่า ทานเปนอัมพฤกษ ทานไม สามารถจะพูดได และทานไมมีโอกาสที่จะกลับมาบานเกิด

เมืองนอนจนกระทั่งป 2530 แตก็ไมสามารถจะอยูไดอยาง ยาวนาน ก็ตอ งกลับไปประเทศอังกฤษซึง่ ไมใชบา นเกิดเมืองนอน ของทาน ไมใชเปนประเทศที่ทานพรอมจะสละชีวิต แตทาน ก็ไมมีความทุกข ทานก็มีความสุขไดตามอัตภาพ เพราะทาน มีความพึงพอใจในชีวิตที่สันโดษ ทานมีศิลปะเปนเครื่อง หลอเลี้ยงใจและมีความภาคภูมิใจในความดีที่ทําใหสามารถ จะอยูไดอยางมีความสุข และเมื่อรักความจริง รักความดีและ ความงาม ประโยชนยอมไมเพียงเกิดขึ้นกับตนเองเทานั้น แตยังทําใหเกิดประโยชนกับสวนรวมไดดวย คุณูปการของทานนั้นไมไดมีแคการเปนแบบอยาง ในการดําเนินชีวิตที่ประเสริฐ งดงาม และผาสุกเทานั้น แตยังอยูที่แนวทางหรือหลักการของทานในการสรางสรรค ประเทศชาติ แมวาทานจะทุมเทชีวิตการเปนขาราชการ เพื่อการพัฒนาเศรษฐกิจใหเจริญมั่นคงและเขมแข็ง แตใน ตอนทายๆ ของชีวิตราชการของทาน ทานเห็นวาหลักการ ที่สําคัญที่จะสรางสรรคประเทศชาติไดก็คือ สิ่งที่ทานเรียกวา “ประชาธรรม” ประชาธรรมหมายถึง ธรรมะสําหรับชาติ บานเมืองหรือสําหรับประชาชาติไทยก็ได เวลาพูดถึงธรรมะคนสวนใหญก็จะนึกถึงขอประพฤติ ปฏิบัติหรือคุณธรรมสวนตัว แตอาจารยปวยเปนผูมองคุณธรรม เปนความหมายที่กวาง ทานมองวาธรรมะมันไมใชเปนเรื่อง ของชีวิตสวนตัวเทานั้น แตมันเปนเรื่องของประเทศชาติดวย ชีวติ จะมีความสุขตองมีธรรมะและประเทศชาติจะเจริญรุง เรือง และสงบราบรื่นก็ตองมีธรรมะ การเห็นธรรมะในมิติที่กวาง จะเรียกไดวา เปนสิง่ ทีน่ า สนใจเพราะวาชาวพุทธจํานวนไมนอ ย มองไมเห็นธรรมะในความหมายที่กวาง ทานเคยเขียนหรือ

21 Inside-puay March 59.indd 21

ส า ร ป ว ย

26/2/2559 22:55:58

แสดงความเห็นเรื่อง ธรรมะในทางเศรษฐกิจ และธรรมะในทาง เศรษฐกิจไมไดหมายถึงวา ประกอบสัมมาอาชีวะ ไมทุจริต ไมเบียดเบียน ไมคดโกง เทานัน้ แตทา นยังกินความรวมไปถึง นโยบายเศรษฐกิจดวย เชน ทานพูดวานโยบายเศรษฐกิจ ที่มุงชวยเหลือคนกลุมใดกลุมหนึ่งโดยเฉพาะ ถาทําใหคน กลุมใหญเดือนรอน ถือวาผิดหลักธรรมะในทางเศรษฐกิจ ธรรมะของทานกินความไปถึงนโยบายทางเศรษฐกิจ นโยบาย ของประเทศชาติ ทานยังพูดวาการมีบคุ คลกลุม นอยรํา่ รวยขึน้ อยางมาก ถือวาผิดหลักธรรมะในทางเศรษฐกิจ เพราะจะนําไปสูชองวาง ระหวางผูคนในชาติ เพราะฉะนั้นธรรมะในทัศนะอาจารยปวย มันไมใชเปนเรื่องของตัวบุคคลเทานั้นแตเปนเรื่องของนโยบาย ระดับประเทศ และเมื่อพูดถึงธรรมะสําหรับบานเมืองทาน เห็นวา ธรรมะที่สําคัญก็คือ ประชาธรรม ประชาธรรมหมายไดแกอะไรบาง อาจารยปวยพูดถึง ใหความสําคัญกับหลัก 2 ประการ ก็คือ หลักเสรีภาพและสิทธิ ของประชาชน บานเมืองจะมีความสงบเรียบรอยไดประชาชน ตองมีเสรีภาพและสิทธิในขอบเขตที่ไมทําลายเสรีภาพและสิทธิ ของผูอื่น และประการที่ 2 คือ การมีสวนรวมในการกําหนด ชะตากรรมของสังคมที่ตนอาศัย นี่คือหลัก 2 ประการใหญ เสรีภาพและสิทธิ และการมีสวนรวมในการกําหนด ชะตาของสังคมซึ่งสมัยนี้เรียกวา ประชาธิปไตย แตอาจารย ปวยนั้นเห็นวาคําวาประชาธิปไตยเปนคําที่ใชกันจนเฝอแลว จนกระทั่งไมมีความหมาย นี่ทานพูดเมื่อ 40 ปที่แลวนะ ทานเห็นวาทานจึงเสนอคําวา ประชาธรรม เพราะอยางนอย คําวาธรรมะเปนเครื่องที่ชี้วา ประชาธิปไตยตองไมทิ้งธรรมะ ส า ร ป ว ย

Inside-puay March 59.indd 22

อาจารยปวยใหความสําคัญในเรื่องเสรีภาพมาก ทานเห็นวาเสรีภาพเปนสิ่งสําคัญในการสงเสริมสติปญญา และอุดมคติ ทานเคยกลาวไวในปาฐกถาที่ธรรมศาสตรเมื่อ ป 2517 ก็คือ 42 ปที่แลว ที่ตึกเอที เปนปาฐกถาที่จัดเปน ครั้งแรกสําหรับเชิดชูเกียรติคนหนุมที่ชื่อวา โกมล คีมทอง นี่คือ ปาฐกถาโกมล คีมทอง ที่ทานกลาวไวตอนหนึ่งวา เสรีภาพเปนเนื้อดิน อากาศ และปุย ที่จะทําให พฤษชาติแหงความคิดเจริญเติบใหญขึ้นได และเมื่อความคิด นําไปสูอุดมคติ อุดมคติจะเกิดขึ้นไดก็ตอเมื่อบุคคลในสังคม สามารถใชความคิดอยางเสรี ปราศจากพันธนาการของจารีต ประเพณี หรืออีกนัยหนึ่งเราตองสนับสนุนใหมนุษยแตละคน ใชความคิดอยางมีเสรีภาพ ชนิดที่ไมไดพรึงหวาดหวั่นวาจะเปน ความคิดนอกลูนอกทาง… อันนี้คือตอนหนึ่ง และทานกลาวตอไปวา… เสรีภาพสรางความเจริญ ใหแกมนุษยไดฉนั ใด การใชเสรีภาพในการคิดยอมชวยใหเกิด อุดมคติในสมาชิกแหงสังคมฉันนั้น และอุดมคติของสมาชิก ตางๆ ในสังคมซึ่งจะมีความแตกตางกันไปในหลายๆ กระแสนั้น ยอมจะทําใหสังคมนั้นเจริญมั่งคั่งดีกวาอุดมการณอันหนึ่งอันใด ของสังคม อาจารยปวยทานยอมรับนะวา เมื่อมีเสรีภาพแลว มันยอมมีความแตกตางทางความคิด และความแตกตางทาง ความคิด แตกตางแมกระทัง่ ความแตกตางในเชิงอุดมคติดว ย อุดมคติของคนในสังคมแตกตางกันได แลวความแตกตางนัน้ ก็สามารถจะทําใหเกิดความเจริญงอกงาม ซึ่งในความเห็น ของทานดีกวาการทีส่ งั คมนัน้ มีอดุ มการณอนั หนึง่ อันเดียวกัน หรือมีอุดมการณอยางเดียว อันนี้เองเปนความใจกวางของ

22 26/2/2559 22:56:00

อาจารยปวยที่ทานเห็นความสําคัญของเสรีภาพและยอมรับ ความแตกตาง นอกจากเสรีภาพแลวสิทธิก็สําคัญ และคนเราไมควร แตมีสิทธิเทานั้นแตควรเคารพสิทธิของผูอื่นดวย นั่นคือสิทธิ ในความเห็นตาง สิทธิทคี่ นอืน่ เคาจะเห็นตางกับเราแมบางครัง้ ความเห็นนั้นอาจจะไมถูกใจเรา อาจารยปวยเห็นวาเขาตอง มีสิทธิเชนนั้น และเราก็ควรจะเคารพสิทธิของเขาดวย เปนที่ นาคิดนะวา 40 ปผานไปแลว การเคารพสิทธิในความเห็นตาง ของสังคมไทยก็ยังมีนอย เมื่อเห็นความสําคัญของเสรีภาพ สิทธิแลว ถาหากวาไมมี ไมเกิดขึ้นในสังคมก็ตองตอสู และ ทานเห็นวาวิธีที่จะทําใหเกิดสิทธิเสรีภาพเกิดขึ้นอยางแทจริง ก็คือ สันติวิธี อาจารยปวยยํ้ามากวาในการที่จะบรรลุสิ่งดีงาม ก็ตองใชวิธีการที่สันติ เปาหมายที่ดีงามจะบรรลุไดตองใช วิธีการที่ดีงามนั่นคือ สันติวิธี ถาใชความรุนแรงแลวอาจจะ นําไปสูค วามเบียดเบียนกันได แมสงิ่ ทีเ่ ราเชือ่ แมจดุ มุง หมาย จะเปนสิ่งที่ดีแตถาใชความรุนแรงเสียแลวเพื่อบรรลุจุดมุงหมาย สิ่งที่ตามมาก็อาจจะเปนสิ่งที่เลวรายก็ได ทุกวันนี้และที่จริง เปนมาโดยตลอดในประวัติศาสตรก็คือวา ความเลวราย หลายอยางทําในนามของความดี ทําในนามของอุดมการณ อันสูงสง ทําในนามของพระเจา สงครามการฆาฟนคนทั้งหลาย ในรอบหลายพันปที่ผานมา หลายครั้งเกิดจากการทําเพื่อ พระเจา เกิดจากการทําเพื่อปกปองความดี แมกระทั่งกลุม กอการรายทีก่ อ ปญหาใหกบั โลกในทุกวันนีเ้ คาก็ทาํ ในนามของ ความดี จะวาไปแลวเหตุการณ 6 ตุลาฯ ที่มีการสังหารโหด นักศึกษา ประชาชน ก็ทําในนามปกปองอุดมการณที่เราถือวาดี

คือ ชาติ ศาสน กษัตริย แตความยึดมัน่ ในอุดมการณถา หากวา ไมรูเทาทัน มันก็สามารถที่จะผลักใหเรากระทําสิ่งชั่วรายได เพราะฉะนัน้ จึงเปนเรือ่ งทีเ่ กิดขึน้ ไดโดยทัว่ ไปแทบทุกหนแหง ความชัว่ รายทีท่ าํ ในนามของความดี การทีผ่ คู นไปรุมประชาทันต ผูตองหาฆาขมขืนเมื่อไปทําแผนประกอบการรับสารภาพ ก็เปน ตัวอยางหนึ่งของความชั่วรายที่ทําในนามของความดี การยึดมั่นถือมั่นในความดี ตองระวังเพราะวาถาเรา ยึดมั่นมาก มันก็สามารถทําใหเราทําในสิ่งที่เลวรายได แต มนุษยเรายากที่จะรูเทาทันความยึดมั่นถือมั่น แตสิ่งหนึ่ง ที่จะเปนหลักประกันวาความดีของเราจะไมทํารายผูอื่นก็คือ การใชสนั ติวธิ ี ยึดมัน่ ความดีของเรา ยึดมัน่ อุดมการณของเรา เพียงใดก็ตาม ก็ขอใหใชสันติวิธี เพราะหากวาอุดมการณ ของเราผิดพลาดอยางนอยความเสียหายก็ไมไดทําใหจนถึง ผูคนเสียชีวิต หลายคนที่ยอมตายและยอมฆาคนอื่นตาย ในนามของอุดมการณ ศาสนาก็ดี คอมมิวนิสตก็ดี ชาตินิยม ก็ดี หลายคนเมื่อฝนสลาย เมื่อตาสวาง และละทิ้งอุดมการณ ที่เคยขับเคลื่อน หรือวาฝงหัวตัวเอง แลวมาพบวาตัวเอง ผิดพลาดไปแลว ไมไดผดิ เพียงเพราะวานับถืออุดมการณเทานัน้ แตยังผิดเพราะวาไปฆาคนอื่นตายในนามของอุดมการณนั้น แลววันดีคืนดีก็ทิ้งอุดมการณนั้นไป ก็กลายเปนวาไปฆาคนอื่น โดยที่ตัวเองในที่สุดก็ไมเห็นดวย สันติวิธีเปนหลักประกันวา ความยึดมั่น หรือการปกปองความดีของเราจะไมกอความ เสียหายใหแกผูอื่น ทัง้ หมดทีก่ ลาวมาก็คอื ธรรมะของอาจารยปว ยทีเ่ รา ควรใสใจ ไมวาจะเปนการรักความจริง รักความดี รักความงาม หรือวาหลักธรรมสําหรับบานเมืองคือ ประชาธรรม ในมุมของ

23 Inside-puay March 59.indd 23

ส า ร ป ว ย

26/2/2559 22:56:01

อาตมา ยังเปนสิง่ ทีท่ รงพลังสําหรับเปนแนวทางในการดําเนิน ชีวิตอยางมีอุดมคติ ในการทําใหเรามีความเปนมนุษยที่แท และเปนหลักการสําคัญสําหรับบานเมืองเราในเวลานี้ดวย โดยเฉพาะทุกวันนี้ยังไมมีประชาธรรม เสรีภาพและสิทธิของ ประชาชนยังถูกจํากัด หรือถูกละเมิด ผูคนยังมีสวนรวมใน บานเมืองนอย หลายคนยังรูสึกวาเปนผูอาศัยในบานเมืองนี้ มากกวาที่จะเปนเจาของประเทศเพราะวาไมไดมีสวนรวม เดือนนี้เมื่อ 44 ปที่แลว อาจารยปวยไดทําสิ่งซึ่ง หลายคนไมคาดคิดวาทานจะทํา ก็คือทานเขียนจดหมาย ถึง จอมพลถนอม กิตติขจร จดหมายนี้มีชื่อมากนะ ชื่อวา จดหมายนายเขม เย็นยิ่ง ถึงผูใหญทํานุ เกียรติกอง แหง หมูบานไทยเจริญ ทานเขียนถึงจอมพลถนอมเพราะไมเห็นดวย กับการที่จอมพลถนอมทํารัฐประหารเมื่อป 2514 และทานก็ ขอรองใหจอมพลถนอม ใหผูใหญบานทํานุ เกียรติกอง ฟนฟู กติกาบานเมืองขึ้นมาเพื่อทําใหสิทธิเสรีภาพและการมีสวนรวม ของประชาชนไดกลับมาอีกครั้งหนึ่ง ไมนาเชื่อวา 40 ปผานไป ก็เหมือนวาเรายังกลับมาสูที่เดิม ก็คือ ไมมีประชาธรรม เสรีภาพและสิทธิประชาชนถูกจํากัด และการมีสวนรวมใน บานเมืองก็ยังกระทอนกระแทน เพราะฉะนั้นสิ่งที่อาจารยปวย ไดพูด ไดทํา จนถึงทุกวันนี้แมผานไปเกือบ 2 ชั่วอายุคน หลังจากจดหมายของนายเขม เย็นยิ่ง แลวก็ยังมีความหมาย สําหรับสังคมในปจจุบัน เราจะหวังสังคมที่ดีงามไดก็ตอเมื่อ มีธรรม ตองอาศัยธรรมะ

อาจารยปวยพูดอยูเสมอวา ธรรมะคืออํานาจ ไมใช อํานาจคือธรรม สังคมทีด่ งี ามไมสามารถเกิดขึน้ ไดดว ยอํานาจ อํานาจปน อํานาจรถถัง สังคมที่ดีงามตองอาศัยธรรมะ และ ธรรมะทีว่ า อาจารยปว ยไดเปนแบบอยางคือ การรักความจริง รักความดี และรักความงาม และการเชิดชูประชาธรรม และเมื่อป 2515 อาจารยปวยไดเขียนสารเพื่อมา ในโอกาสที่คณะเศรษฐศาสตรเปดตึกใหม ทานไดเขียนสงมา จากประเทศอังกฤษ หลังจากไดทําจดหมายถึงผูใหญทํานุ เกียรติกอง ในนามของนายเขม เย็นยิ่ง และทานก็อวยพร ใหแกนิสิตนักศึกษา คณาจารย ขาราชการ พนักงานของ คณะเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตรมีความสุขความเจริญ และปลอดพนจากภยันตรายและความจัญไรทั้งปวง และทาน ก็ตบทายดวยประโยคนี้ ขอใหดํารงไวซึ่งเสรีภาพและศักดิ์ศรี ของมนุษย อันเปนสิทธิของผูรักธรรมทั้งหลาย อาตมาเชื่อวา ถาอาจารยปวยยังมีชีวิตอยูทุกวันนี้ ทานก็อยากจะบอกพวกเรา อยางนั้น โดยเฉพาะพวกเราในที่นี้ พวกเราที่เปนไมใชเฉพาะ นิสิตนักศึกษา รวมถึงคณาจารยและขาราชการของธรรมศาสตร วา ขอดํารงไวซึ่งเสรีภาพและศักดิ์ศรีของมนุษยอันเปนสิทธิ ของผูรักธรรมทั้งหลาย อาตมาขอยุติการปาฐกถาเพียงเทานี้ n n n

ติดตามรับฟงปาฐกถายอนหลัง ไดที่ https://www.youtube.com/watch?v=_kmwdNhiYXw&feature=youtu.be ส า ร ป ว ย

Inside-puay March 59.indd 24

24 26/2/2559 22:56:02

บทความพิเศษ กองบรรณาธิการ

การเสวนาในหัวขอ “คิดตางอยางสรางสรรค มุงมั่นสันติประชาธรรม”

“คิดตางอยางสรางสรรค มุงมั่นสันติธรรม”

คีตกวีธรรมสามัญชนคนตนแบบ

“ปวย อึ๊งภากรณ”

งาน “คีตกวีธรรมสามัญชนคนตนแบบ” เชิดชูเกียรติ อาจารยปวย อึ๊งภากรณ เมื่อวัน เสารที่ 6 กุมภาพันธ ที่ผานมา ณ หองริมนํ้า LA 107-108 คณะศิลปศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร ทาพระจันทร เปนอีกงานรําลึกถึงอาจารยปวยที่จัดขึ้น เพื่อ ถายทอดความเปนสามัญชนของอาจารยปวยผานมุมมองเชิงศิลป และการแสดงปาฐกถาธรรม “สานพลังหวัง ดวยพลังธรรม” โดย พระไพศาล วิสาโล พรอมบทกวีและดนตรี โดยศิลปน แหงชาติ อาจารยธนิสร ศรีกลิ่นดี อาจารยเนาวรัตน พงษ ไพบูลย และ วงคันนายาว ที่นาสนใจอีกกิจกรรมคือ การเสวนาในหัวขอ “คิดตางอยางสรางสรรค มุงมั่นสันติ ประชาธรรม” โดยผูที่มีชื่อเสียงในแวดวงการศึกษา การเงินการธนาคาร และการเมือง นํ า โดย รศ.ดร.วรากรณ สามโกเศศ อดี ต คณบดี ค ณะเศรษฐศาสตร มหาวิ ท ยาลั ย ธรรมศาสตร ดร.ประสาร ไตรรัตนวรกุล อดีตผูวาการธนาคารแหงประเทศไทย และ คุณรสนา โตสิตระกูล อดีตสมาชิกวุฒิสภา และอดีต สปช.

25 Inside-puay March 59.indd 25

ส า ร ป ว ย

26/2/2559 22:56:03

รศ.ดร.วรากรณ สามโกเศศ การเสวนาเริม่ ตนขึน้ โดย อาจารยวรากรณ ไดกลาววา ตนเองไดใกลชิดกับอาจารยปวยในฐานะที่อาจารยปวยเปนเพื่อน ของคุณพอ เปนพอของเพือ่ นและในฐานะเปนผูบ งั คับบัญชา สิง่ ที่ ไดเห็นมาตลอดวาอาจารยปว ยนัน้ แตกตางจากคนอืน่ มีอยู 3 เรือ่ ง ดวยกันคือ ประเด็นแรก สิ่งที่ทําใหผูคนในปจจุบันไดนํามาคิด นํามาใชและมีนัยยะสําคัญตออนาคตนั่นคือเรื่องของ การพัฒนา ชนบท โดยเมื่อครั้งที่ประเทศไทยไดเริ่มแผนพัฒนาเศรษฐกิจ ฉบับที่ 1 ในป 2504 นัน้ อาจารยปว ยมีบทบาทในการจัดตัง้ สํานัก งบประมาณ สํานักงานเศรษฐกิจการคลัง และมีบทบาทในแผนฯ ฉบับที่ 1 อยูคอนขางมาก และปรากฏวาแผนฯ ฉบับที่ 1 นั้น ก็ประสบความสําเร็จเปนอยางมากดวย “ผมอยากจะพูดวาอาจารยปวยนั้นเปนคนแรกๆ ของ ประเทศไทย ที่เตือนใหพวกเรานึกถึงความเหลื่อมลํ้าของฐานะ ทางเศรษฐกิจของคนในประเทศ อาจารยปว ยตัง้ โครงการทีเ่ รียกวา บัณฑิตอาสาสมัคร โดยใหอาจารย ในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร เขามาเปนทีป่ รึกษาและรับบัณฑิตจากทุกสถาบันเขามาอบรมทาง วิชาการครึ่งปและออกไปอยูในชนบทดวย สิ่งที่ทานทํานั้นทําให เกิดประเด็นขึน้ มาในเรือ่ งการตระหนักถึงความเหลือ่ มลํา้ ในรายได ใหเขาใจในเรือ่ งของชนบทไดดแี ละขยายไปในวงกวางมากยิง่ ขึน้ ” ประเด็นทีส่ อง ความมีจริยธรรมของอาจารยปว ย อาจารย ปวยมีความกลาหาญทางจริยธรรมไมเพียงแตในเรื่องการเมือง อยางเดียว แตยังมีความกลาหาญที่จะทํา กลาหาญที่จะปฏิเสธ ส า ร ป ว ย

Inside-puay March 59.indd 26

คุณรสนา โตสิตระกูล กลาหาญที่จะทําในสิ่งที่ควรจะทําและกลารับผิดชอบทั้งในสิ่งที่ ทานทําและไมไดทํา ประเด็นทีส่ าม เปนเรือ่ งของ เศรษฐศาสตร อาจารยปว ย ตระหนักดีวาหากประเทศพัฒนาแตไมมีนักเศรษฐศาสตร ไมมี นักพาณิชยมาชวยเสริมนโยบายของประเทศแลว ประเทศไทยก็ ไมสามารถที่จะกาวไปขางหนาได ดังนั้น เมื่ออาจารยปวยเขามา เปนคณบดีคณะเศรษฐศาสตร อาจารยปว ยจึงไดพฒ ั นาใหกา วหนา ไปมาก โดยการสรางอาจารยประจําและเปดรับบุคลากรที่มาจาก สถาบันอันหลากหลาย เพราะทานรูดีวาเศรษฐศาสตร ไมสามารถ แกปญหาไดทุกอยางจึงตองรวมเอาทุกศาสตรเขามารวม และ ไมสามารถคิดแบบแบงสวนได แตเปนสิง่ ทีต่ อ งการความหลากหลาย ความเห็นพองตองกัน นี่คือสิ่งที่อาจารยปวยแตกตางจากคนอื่น อาจารยปวยยังขับเคลื่อนการทํางานดวยอุดมการณ แตไมขับเคลื่อนดวยเพราะแรงจูงใจจากเงิน จากตําแหนงหรือ ชือ่ เสียง นัน่ จึงเปนตัวอยางใหคนรุน ใหมไดยดึ ถือเปนตนแบบในเรือ่ ง ความซือ่ สัตยสจุ ริต เปนสามัญชนทีม่ อี ดุ มการณในการขับเคลือ่ น สังคม มีความตั้งใจจริง และที่สําคัญมีจริยธรรม กลาหาญที่จะ ตัดสินใจ กลานําเสนอ กลาที่จะปฏิเสธนั่นเอง ทางดาน คุณรสนา โตสิตระกูล อดีตสมาชิกวุฒสิ ภา และ อดีต สปช. ก็ไดพูดถึงอาจารยปวยวา ตนเองเรียนธรรมศาสตร ในสมัยทีอ่ าจารยปว ยทานเปนอธิการบดี ซึง่ เปนยุคหลังเหตุการณ

26 26/2/2559 22:56:04

14 ตุลาคม 2516 ถึงแมวา จะอยูในมหาวิทยาลัยและมีอาจารยปว ย เปนอธิการบดี แตก็ไมไดเขาเปนลูกศิษยที่ใกลชิดแบบที่เรียกวา กนกุฏิ แตกร็ สู กึ ประทับใจในบุคลิกของอาจารยปว ยทีเ่ ปนคนงายๆ อีกทัง้ คุณรสนายังมีความประทับใจในผลงาน คําพูด และขอเขียน ของทาน เชน ปฐมปาฐกถาโกมลคีมทอง ที่พูดถึงเรื่องอุดมคติ เปนสิ่งที่จับใจเธอเปนอยางมาก และมีอิทธิพลตอความคิดและ การทํางานของเธอตั้งแตเธอจบจากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร มาจนถึงปจจุบัน “ดิฉนั คิดวาสิง่ ที่ไดเรียนรูจ ากหนังสือปฐมปาฐกถาโกมล คีมทองของอาจารยทพี่ ดู เรือ่ งอุดมคตินนั้ เปนสิง่ ที่ไมลา สมัย แตมี ความจับใจมาก สิง่ ทีอ่ าจารยพดู นัน้ ทานพูดเรือ่ งอุดมคติ อุดมคติ ของทานก็เปนใจกลางสําคัญของสันติประชาธรรม ทานพูดถึงเรือ่ ง ของความจริง ความดีและความงาม อุดมคตินนั้ มีความหลากหลาย และไมจําเปนที่จะตองมาคิดอะไรเหมือนกัน แตอุดมคตินั้นจะ เกิดขึ้นไดเมื่อเรามีสิทธิและเสรีภาพ เพราะถาหากวาเราสามารถ ที่จะคิดอยางอิสระ เราสามารถที่จะทําอะไรไดมากมาย แตเปนที่ นาเสียดายทีค่ นดีๆ คนเกงและมีความกลาหาญอยางอาจารยปว ย สังคมไทยกลับไมตองการ” คุณรสนายังกลาวอีกวาความคิดของอาจารยปวยนั้น มีความทันสมัย กาวลํ้าหนา สิ่งที่อาจารยปวยพยายามทํามาในอดีต เปนจุดเริ่มตนที่ทําใหเกิดการเคลื่อนตัวเปนกระแสใหญ แตสําหรับ สังคมในขณะนี้เหมือนกําลังยอนกลับไปเหมือนในอดีตอีกครั้ง

จากสังคมไทยที่เริ่มตนการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากการ บริหารบานเมืองโดยกลุม ขุนนางบวกกลุม ทุนและยุคตอมาก็คอ ยๆ เปลี่ยนมามีรัฐธรรมนูญ มีการเลือกตั้ง และมีนักการเมืองเขามา และปจจุบันสังคมไทยกําลังยอนกลับไปปกครองในระบบขุนนาง บวกกลุมทุนเหมือนเดิม ซึ่งเรื่องนี้ทําใหคิดวาสังคมไทยกําลัง ถอยหลังไปหรือไม “อาจารยปว ยทํางานอยางซือ่ สัตย สุจริต และนอกจาก เปนคนดี คนเกงแลวนั้น ทานยังมีความกลา ทานกลาโตแยงกับ นักการเมืองและรัฐมนตรีตา งๆ ในเรือ่ งที่ไมถกู ตองอยางกลาหาญ และในหลายๆ เรื่องเปนเรื่องที่ตอสูกับการทุจริตของนักการเมือง ทีม่ อี าํ นาจอยูในตอนนัน้ ตอนนีถ้ ามวาเรามีขา ราชการแบบนี้ไหม ที่มีความกลาพอที่จะโตแยงโดยไมสนใจตําแหนงเหมือนอาจารย ปวย ไมมเี ลย ตอนนีม้ แี ตดคี รับทาน ดีครับนาย เห็นพองตองตาม กันไปหมดแมจะเปนเรื่องที่ไมถูกตอง” คุณรสนากลาววา อาจารยปวยคิดวาประชาธรรมของ ทานนั้นจะนําไปสูสังคมที่พึงปรารถนา ซึ่งสังคมที่พึงปรารถนาที่ ทานพูดถึงคือสังคมที่มีสมรรถภาพ สังคมที่มีเสรีภาพ สังคมที่มี ความยุติธรรมและสังคมที่มีเมตตาธรรม เพราะฉะนั้นถาสังคมมี สิ่งนี้ทั้งหมด ทุกคนก็จะอยูรวมกันอยางสันติไดและสิ่งสําคัญที่สุด ของสังคมทีม่ สี มรรถภาพของอาจารยปว ยก็คอื ตองไมมกี ารทุจริต คอรัปชั่น และตองไมเปดชองใหใครก็ตามมีโอกาสมาเอาเปรียบ ผูอ นื่ เพราะคําวาสมรรถภาพของสังคมไมไดหมายถึงวาจะปลอย

27 Inside-puay March 59.indd 27

ส า ร ป ว ย

26/2/2559 22:56:05

ดร.ประสาร ไตรรัตนวรกุล ใหมือใครยาวสาวไดสาวเอา เสรีภาพกับสมรรถภาพจะตองไมใช เสรีภาพของหมาจิ้งจอกในเลาไก “ความคิดที่แตกตางกันนั้น ไมควรที่จะมีปญหา ถาไม เปนเพราะวาเกิดจากการแยงผลประโยชนกันอยางไมเปนธรรม อยางความขัดแยงในปจจุบัน ที่มีสีแดง สีเหลืองและสลิ่มนั้น หากทุกสีที่มีปญหากันในปจจุบันนี้ยึดถืออยางที่อาจารยปวยทํา และพูดไวคือรักในสิทธิเสรีภาพ และสิทธิเสรีภาพนั้นจะมีได ในสังคมที่เปนเสรีประชาธิปไตย เผด็จการไมวาจะเปนฝายขวา หรือฝายซายยอมจํากัดเสรีภาพโดยอําเภอใจ และเผด็จการชอบ อางประโยชนสวนรวมอยูเสมอเพราะฉะนั้นสิ่งที่อาจารยพูดนั้น ถานํามาใชในยุคสมัยของเรา ไมวาคุณจะเปนเหลือง แดงหรือ สลิ่ม แตถาหากเรามุงมั่นบนเสนทางของสันติประชาธรรมของ อาจารยปว ยคืออยูบ นฐานของความจริง ความดีและความงามนัน้ ดิฉันคิดวาเราสามารถคุยกันไดสามารถคุยกันได และสามารถ ทําเพื่อประโยชนของสวนรวมได” คุณรสนากลาว ดาน ดร.ประสาร ไตรรัตนวรกุล อดีตผูวาการธนาคาร แหงประเทศไทย กลาววา ตนเองไมเคยเปนลูกศิษยของอาจารย ปวย แตอาจจะกลาวไดวาเคยเห็นทานหางๆ หรือเห็นลายเซ็น ของทานในธนบัตร แตไดมีโอกาสศึกษาขอคิดและประสบการณ ของทาน ทําใหรสู กึ ใกลชดิ ทานมากขึน้ จนนําขอคิดและประสบการณ ของอาจารยปวยมาเปนแรงบันดาลใจในการทํางานในแบงกชาติ ส า ร ป ว ย

Inside-puay March 59.indd 28

และยังไดนํามาใชในเวลาที่เกิดปญหาจนสามารถผานลุลวงไป ดวยดีเสมอ “ผมนําเอาคําพูดและขอคิดของอาจารยปว ยโดยเฉพาะ อยางยิ่งเรื่องของสันติประชาธรรม ซึ่งทานก็บอกวาตองอาศัย เรื่องความจริง ความงาม ความดี ผมมีความคิดอยางนี้วาเรื่อง คุณธรรม 3 ขอ ของสันติประชาธรรมนั้น คลายเหตุกับผล หรือ ไกกับไข การจะนําไปสูสันติประชาธรรมไดก็ตองนําคุณธรรม ความจริง ความดีและความงามมาใช อยางตอนที่ผมทํางานใน แบงกนั้นก็มีความคิดวาจะทํายังไงใหพนักงานทุกคนมีสวนรวม ในการกลาคิด กลานําเสนอ ก็นําเอาเหตุการณจริงในอดีต ขอคิด ขอเขียนของทานมาใช ก็ปรากฏวาไดผลเปนผลดีตอการบริหารงาน เปนอยางมากและบางครัง้ ในการทํางานก็มปี ญ หาเขามามากมาย ก็มีคนแนะนําใหผมเขียนจดหมายถึงอาจารยปวยในตอนแรก ผมคิดวาจะเขียนถึงทานไดยังไงในเมื่อทานไมอยูแลว แตก็ลอง เขียนระบายออกมาดู ปรากฏวาเขียนไดงายมาก จนมาถึงฉบับ ที่ 2 ซึ่งในระยะนั้นแบงกชาติมีปญหาที่ไมเขาใจกับรัฐบาล ผมก็ เขียนจดหมายถึงอาจารยปวยเหมือนการปรับทุกขและนําไปลง ในวารสารของแบงกชาติ จนมีคนนําไปลงในหนังสือตางๆ รวมถึง หนังสือพิมพ จนกลายเปนกระแสและประชาชนก็เห็นวาสิ่งที่ รัฐบาลในตอนนัน้ ทําไมถกู ตอง คนก็เริม่ เขาใจแบงกชาติมากขึน้ ” ดร.ประสาร ไตรรัตนวรกุล ยังบอกอีกวาตลอดระยะเวลา ที่ทํางาน 5 ปในแบงกชาตินั้น ไดแรงบันดาลใจในการทํางาน

28 26/2/2559 22:56:06

การประชุมผูวาการธนาคารกลางแหงประเทศ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต ที่ฟลิปปนส ระหวางวันที่ 4 - 7 มีนาคม พ.ศ.2510 มาจากอาจารยปวยมากมาย แตไมไดหมายความวาจะเห็นดวย กับอาจารยปวยในทุกความคิด เพราะสิ่งที่อาจารยปวยทํามานั้น ก็เปนคนละยุค คนละสมัยกัน แตก็ยังสามารถนําเอาขอคิดของ อาจารยปวยมาแกปญหาในปจจุบันไดในหลายๆ ปญหาเชนกัน อยางเชนในเรื่องเสถียรภาพทางเศรษฐกิจ หรือหากรัฐบาลทํา อะไรไมดี ถาบุคคลนั้นคิดวาเห็นแกประโยชนของประเทศชาติ ก็ตอ งทวงติง แตในขณะเดียวกันก็ตอ งมีศลิ ปะในการทวงติงเชนกัน เฉกเชนเดียวกับที่อาจารยปวยเคยเปนมา “การที่ผมมาทําหนาที่เสวนาในวันนี้ในหัวขอ ‘คิดตาง อยางสรางสรรค มุงมั่นสันติธรรม’ บางคนถามวาหมายถึงอะไร ผมวาก็เปนความคิดอาจารยปว ยทีว่ า ทานอยากเห็นระบบการเมือง ของประเทศที่มีสิทธิ เสรีภาพ และการมีสวนรวมนั่นเอง ซึ่ง อาจารยปวยไดเขียนไวอยางชัดเจน สิทธิเสรีภาพนั้นหมายถึง การอยาไปกาวกายหรือลวงละเมิดสิทธิของคนอื่น สวนเรื่องการ มีสวนรวมนั้น ทานใหนํ้าหนักมาก ในเรื่องของความเปนคน ความเปนมนุษย เพราะมนุษยแตละคนก็มีความคิดของตนเอง ทานจึงอยากใหทุกคนมีสวนรวม” ดร.ประสาร ไตรรัตนวรกุล ไดสรุปในตอนทายไวอยาง นาสนใจวา อาจารยปวยพูดถึงประชาธิปไตยและประชาธรรมวา ประชาธิปไตยตองมีธรรมะและตองระวังในการมีเสรีภาพ เพราะ หากมีเสรีภาพมากเกินไปก็อาจะทําใหทะเลาะกันก็ ได ดังนั้น

บรรยากาศผูเขารวมงาน สันติวิธีจึงเปนวิธีเดียวที่จะทําใหเปนประชาธรรมถาวร และ ขณะเดียวกันอาจารยปวยบอกไววาคนอายุ 50 ปอยางทานนั้น คงไมมี โอกาสไดเห็นประชาธรรมแลว แตคนที่อายุนอยๆ ก็ยังมีหวัง แตในขณะนี้เวลาก็ผานมาจนครบ 100 ปแลว ประชาธรรมก็ยัง ไมเกิดขึ้นในสังคมไทย เหตุเพราะสังคมไทยนั้นเปนสังคมไทยมุง ไทยบน แตไมคิดที่จะลงมือทํา ซึ่งสิ่งที่อาจารยปวยไดฝากไววา อยากเห็นและอยากใหคนไทยปรับเปลีย่ นนัน่ ก็คอื อยากใหคนไทย เปลี่ยนสังคมเปน “ไทยสน” นั่นก็คือสนใจ และ “ไทยรวม” คือ รวมมือ รวมใจ และสุดทายก็จะไปสู “ไทยเจริญ” นั่นเอง n

n

n

29 Inside-puay March 59.indd 29

ส า ร ป ว ย

26/2/2559 22:56:08

ใส่ * ท้ายชื่อดร.สุวฒ ั น์

บทความพิเศษ ดร.สุวัฒน ทองธนากุล กรรมการสถาบันปวย อึ๊งภากรณ อดีตสมาชิกสภานักศึกษา คณะเศรษฐศาสตร มธ. ยุค ดร.ปวย อึ๊งภากรณ เปนคณบดี

ใส่ดอกจันหน้ าข้อความชุดนี ้ แล้วยกลงไปทําเป็ นเชิงอรรถ ด้านล่างหน้ านี ้คะ่

อาจารยปวย อึ๊งภากรณ ตนแบบ

“ธรรมาภิบาล”

วันที่ 9 มีนาคม 2559 สําหรับปนี้ครบวาระ 100 ป ชาตกาล ของ ดร.ป ว ย อึ๊ ง ภากรณ หลายสถาบั น ที่ เ กี่ ย วข อ งกั บ วิ ถี ชี วิ ต และ การทํางานของทาน จึงคึกคักดวยกิจกรรมการเชิดชูเกียรติประวัติและ รําลึกถึงคุณูปการที่ทานมีตอการพัฒนาดานตางๆ ของประเทศไทย ขณะที่ องคการการศึกษา วิทยาศาสตรศาสตรและวัฒนธรรมแหงสหประชาชาติ (UNESCO) ในการประชุมใหญทกี่ รุงปารีส เมือ่ วันที่ 18 พฤศจิกายน 2558 ไดใหความเห็นชอบตามทีค่ ณะอนุกรรมการ ไดเสนอยกยอง ศาสตราจารย ดร.ปวย อึ๊งภากรณ เปนบุคคลสําคัญของโลก ในโอกาสวันเกิดครบรอบ 100 ป โดยมีการยืนยันและสนับสนุนจากประเทศที่ประจักษในผลงานและบทบาทสําคัญ คือ ฟลิปปนส และเวียดนาม ส า ร ป ว ย

Inside-puay March 59.indd 30

30 26/2/2559 22:56:09

ดร.ปวย แมเปนนักเศรษฐศาสตรโดยพื้นฐาน แตก็มีความสนใจเรื่องการศึกษาและการพัฒนา ชนบท ดวยจุดยืนที่ตองการเห็นสังคมไทยมีการพัฒนา และประชาชนมีคุณภาพชีวิตที่ดี ไมมีความ เหลื่อมลํ้า คือมีเสรีภาพและความเปนธรรม แนวคิดดังกลาวเชื่อมโยงเหตุและปจจัยซึ่งเปนพื้นฐานสําคัญของแนวทางการพัฒนาอยาง ยั่งยืน ที่ไดเริ่มมาแลวตั้งแตยุคอาจารยปวยเปนผูบริหารภายในหนวยงานสายพัฒนาเศรษฐกิจ และที่ คณะเศรษฐศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร

คุณธรรม 3 ประการ

เมื่อศึกษาขอมูลจากบันทึกปาฐกถาและงานเขียนเกี่ยวกับอุดมคติประจําใจของทานยืนยัน วา คนเราจะเปนคนที่สมบูรณไดตองระลึกเสมอถึงคุณธรรม 3 ขอ คือ ความจริง ความงาม และความดี ความจริง หมายถึงสัจธรรม และหลักวิชาที่มีคุณประโยชน ความงาม หมายถึงสิ่งที่ทําใหมนุษยมีวัฒนธรรม และความสุนทรียะทั้งวรรณศิลป ศิลปกรรม นาฏศิลป และการดนตรี รวมถึงการกีฬาตางๆ ความดี หมายถึงการไมเบียดเบียนประทุษรายตอกัน รวมทั้งมีความซื่อสัตยสุจริต

ตนแบบธรรมาภิบาล

ดวยคุณลักษณะอันโดดเดนเหลานี้ที่ ในสังคมปจจุบันยอมรับกันวาเปนเรื่องสําคัญ ก็คือ หลักธรรมาภิบาล หรือ Good Governance ซึ่งผมเห็นวาเปนจุดยืนในการดําเนินชีวิต และการทํางาน ของทานที่มีความซื่อสัตยสุจริต ยึดมั่นความถูกตอง เปนธรรม โปรงใส และตรวจสอบได รวมทั้งตอตาน การทุจริตคอรรัปชัน

จุดยืนในความถูกตอง

ตัวอยางการเปนบุคคลทีย่ ดึ มัน่ ในหลักความถูกตอง เห็นไดจากเมือ่ ครัง้ ที่ ดร.ปวย เปนรองผูว า การ ธนาคารแหงประเทศไทย ในยุคที่ จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต (ขณะนั้นยศพลเอก) ตองการจะซื้อสหธนาคารกรุงเทพจํากัด แตเพราะธนาคารนี้ทําผิดระเบียบของธนาคารแหงประเทศไทย จะถูกปรับหลายลานบาท ดร.ปวย ถูกเชิญไปพบจอมพลสฤษดิ์ตอหนานายทหารเกือบ 20 คน เพื่อขอใหยกเลิกการปรับ แต ดร.ปวย ปฏิเสธ และยืนยันจะตองดําเนินการตามกฎระเบียบของธนาคารชาติ จนในที่สุดคณะรัฐมนตรีก็มีมติตาม ขอเสนอของ ดร.ปวย ผลทีต่ ามมาก็คือ ดร.ปวย ถูกปลดจากตําแหนง รองผูว าการธนาคารแหงประเทศไทย

31 Inside-puay March 59.indd 31

ส า ร ป ว ย

27/2/2559 8:15:03

แตหลังจากจอมพลสฤษดิ์ ยึดอํานาจจาก รัฐบาลจอมพล ป. ก็ยังขอเชิญให ดร.ปวย เปน รัฐมนตรีวาการกระทรวงการคลัง แตทานปฏิเสธเพราะเคยประกาศไวตอนเขาเปนเสรีไทยวาจะไมรับ ตําแหนงทางการเมือง แตกย็ อมรับการเสนอใหเปนผูว า การธนาคารแหงประเทศไทย ซึง่ ดร.ปวย ไดสราง ผลงานการพัฒนาระบบธนาคารกลางทีด่ ี และสรางคน สรางวัฒนธรรมองคกรทีย่ ดึ มัน่ ในหลักธรรมาภิบาล รักษาความเปนอิสระ และไมยอมใหการเมืองมาครอบงํา และก็พรอมที่จะลาออก หากมีความขัดแยง ในหลักการอยางรุนแรง แสดงถึงภาวะผูน าํ มีความกลาในการรักษาความถูกตอง กลาเสีย่ งอยางมีเหตุผล โดยไมกลัวผลกระทบที่จะเกิดขึ้น

มนุษยธรรมและความถูกตอง

ทานนาจะไดรับแนวความคิดจากคุณแมที่สอนใหมีความซื่อสัตยสุจริต รักความถูกตอง ไมให เอาเปรียบใคร ทําใหทานมีความคิดและการปฏิบัติ ที่ยึดหลักมนุษยธรรมและความเปนธรรม ดร.ปวย มีความเห็นวา “คนรวยควรเสียภาษีในอัตราสูงกวาคนจนจึงจะยุติธรรม คนจนจริงๆ นอกจากจะไมควร เสียภาษีแลว รัฐบาลควรจะจายเงินอุดหนุนใหดวย เพราะมนุษ ยธรรมเปนพี่นองฝาแฝดกับความ ยุติธรรม”

ตอตานการทุจริตฉอฉล

เมื่อ ดร.ปวย ไดรับการแตงตั้งจากคณะรัฐมนตรีใหพิจารณาบริษัทที่จะรับพิมพธนบัตรไทย ทานไดตรวจพบวาบริษัทซึ่ง พลตํารวจเอกเผา ศรียานนท ซึ่งเปนทั้งอธิบดีกรมตํารวจ และรัฐมนตรีชวย วาการกระทรวงการคลัง มีผลประโยชนอยูดวยนั้น เปนบริษัทที่ฝมือการพิมพยังไมดีพอ มีโอกาสถูก ทําปลอมไดงาย และบริษัทนี้มักไดงานจากการวิ่งเตน จึงไมนาเชื่อถือที่จะใหเปนผูพิมพธนบัตร และ ระบุวาหาก ครม.อนุมัติตามที่รัฐมนตรีชวยวาการกระทรวงการคลังเสนอ ทานก็พรอมจะลาออกจาก ราชการ และในที่สุด ครม.ก็มีมติเห็นชอบตามขอเสนอของ ดร.ปวย นั่นเปนการขัดขวางผลประโยชน ที่สรางความไมพอใจใหกับผูมีอิทธิพลทางการเมืองขณะนั้นเปนอยางมาก ดร.ปวย ยังไดรักษาเกียรติภูมิของประเทศ ในฐานะผูแทนไทยประจํา คณะมนตรีดีบุกระหวาง ประเทศ ซึ่งที่ประชุมพิจารณาเรื่องมีการลักลอบขนดีบุกนอกโควตาไปขายตางประเทศ คณะมนตรีดีบุก ไดเรงรัดใหไทยจัดการในเรื่องนี้ใหถูกตอง แต ดร.ปวย ไดรับคําสั่งจากรัฐบาลใหเดินออกจากที่ประชุม และจะใหไทยถอนตัวจากการเปนภาคีดีบุกระหวางประเทศ เพราะผูมีอํานาจรัฐในขณะนั้น พัวพันกับ การลักลอบนําดีบุกออกนอก แต ดร.ปวย ไมเห็นดวย เพราะเห็นประโยชนในอนาคต และรักษาชื่อเสียง ของประเทศไทย จนรัฐบาลในยุคนั้นไดมีคําสั่งใหมวาให ดร.ปวย ดําเนินการไดตามที่เห็นสมควร ส า ร ป ว ย

Inside-puay March 59.indd 32

32 26/2/2559 22:56:10

นับเปนการยืนยัน จุดยืน เพื่อผลประโยชนประเทศชาติ อยางที่ ดร.ปวย เคยกลาววา “คนเรา ถาทํางานโดยไมติดยึดเกาอี้ ก็จะตัดสินใจไดถูกตองเสมอ”

ประชาธิปไตยที่เปนธรรม

ศาสตราจารยรังสรรค ธนะพรพันธุ ไดเคยแสดง ปาฐกถา ปวย อึ๊งภากรณ ครั้งที่ 10 เมื่อ พ.ศ. 2550 เรื่อง “จารีตรัฐธรรมนูญไทยกับสันติประชาธรรม” ไวตอนหนึ่งวา…. “สันติประชาธรรม” เปนระบอบการเมืองการปกครอง ที่อาจารยปวยตองการเห็นในสังคมไทย จึงจงใจใชคําวา “ประชาธรรม” แทน “ประชาธิปไตย” เพราะระบอบประชาธิปไตยที่ขาดหลักธรรม ยอมยากที่จะอํานวยใหเกิดศานตสันติสุขในสังคมได ทานจึงเห็นความสําคัญในการสรางสันติใหเกิดขึ้นอยางยั่งยืนในสังคมไทย และยังตองสงเสริม ใหมี ธรรมาภิบาล (Good Governance) ในสังคมทุกระดับ ศ.รังสรรค ระบุวา ฝรัง่ เริม่ ชูหลักธรรมาภิบาลเขาสูน โยบายขอฉันทามติวอชิงตัน หลังทศวรรษ 2520 แต ดร.ปวย กลาวถึงธรรมาภิบาลตั้งแตเริ่มรับราชการในทศวรรษ 2490 และปฏิบัติเปนเยี่ยงอยาง แกขาราชการตลอดมา หลักธรรมาภิบาล 3 ประการแรกก็คือ ความโปรงใส การมีสวนรวม และความรับผิดชอบ อีก 2 ประการ คือ ความซื่อสัตย สุจริต และการไมมีผลประโยชนทับซอน ดร.ปวยเรียกรองใหขาราชการและผูกําหนดนโยบายหลีกเลี่ยงปญหานี้ โดยกลาววา “…เจาหนาที่ที่มีผลประโยชนสวนตัว ในหนาที่การงานของตนขัดกับประโยชนสวนรวม ถือวาเปน ผูป ฏิบตั ผิ ดิ หลักธรรมะในดานเศรษฐกิจ อาทิ ในฐานะเจาหนาทีข่ องรัฐบาล บุคคลนัน้ จะตองปฏิบตั หิ นาทีข่ องตน ในขอบเขตแหงนโยบายรัฐ ถาในขณะเดียวกัน เจาหนาที่ผูนั้นไปมีตําแหนง หนาที่และรับผิดชอบสวนงานของ เอกชน ไมวา จะเปนแหงเดียวหรือหลายแหงก็ตาม อาจเปนประธานกรรมการ กรรมการผูจ ดั การ ผูถ อื หุน ไมวา จะโดยตรงหรือโดยออม แมจะสุจริตเพียงใดบุคคลภายนอกยอมจะระแวงสงสัย และตั้งขอรังเกียจ ฉะนัน้ ทางทีส่ มควรคือ เจาหนาทีผ่ นู นั้ ควรจะตองลาออก จากหนาทีห่ รือตําแหนงตางๆ เสีย ทํางาน แตเพียงประเภทเดียว โดยไมขัดกับประโยชนสวนรวม ถาเปนไปได ถือวาบุคคลนั้นไดทําถูกหลักธรรมะทาง เศรษฐกิจ…”

แบบอยางความซื่อสัตย

ดร.ปวย ไดสรางแบบอยางอันดีงามไวแกสงั คมไทยคืออุดมการณรบั ใชประเทศชาติ และทํางาน ดวยความซื่อสัตยสุจริต ยึดหลักความเปนธรรมเปนสําคัญ โดยไมเพียงแตการพูด การเขียน แตดวย

33 Inside-puay March 59.indd 33

ส า ร ป ว ย

26/2/2559 22:56:11

การกระทําอยางเครงครัด โดยฉพาะอยางยิ่ง ความมีจริยธรรมในฐานะผูบริหารธนาคารกลางที่ซื่อสัตย ตรงไปตรงมา ยึดกฎกติกาโดยไมเลือกปฏิบัติจึงไดสั่งสมเกียรติภูมิแกธนาคารแหงประเทศไทย จนเปน มาตรฐานที่อางอิงตลอดมา เมื่อครั้ง ดร.ปวย ตอบรับไปเปนคณบดีคณะเศรษฐศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร ขนาดที่ ยังเปนผูวาการธนาคารแหงประเทศไทยดวย ซึ่งตามระเบียบสํานักงานขาราชการพลเรือน (ก.พ.) หาก ทํางาน 2 แหง จะไดรับเงินเดือนอีกแหงหนึ่งเพียงครึ่งเดียว ปรากฏวา ดร.ปวย เลือกที่จะรับเงินเดือน คณบดีคณะเศรษฐศาสตรเต็มอัตรา (8,000 บาท) และรับเงินเดือนผูวาการธนาคารแหงประเทศไทย ครึ่งอัตรา (25,000 บาท) แทนที่จะเลือกเงินเดือนธนาคารแหงประเทศไทยเต็มอัตรา (50,000 บาท) ดวยเหตุผลวาทานใหเวลาและสมองที่ธรรมศาสตรมากกวา

หวงใยชาวชนบท

ดวยแนวคิดวา การพัฒนาชนบทและการพัฒนาคุณภาพคน เปนรากฐานสําคัญของการพัฒนา ประเทศ ดร.ปวย จึงชวนผูมีความหวงใยชีวิตความเปนอยูของชาวชนบท เชน นักวิชาการ นักการศึกษา นักธุรกิจ และเชื้อพระวงศบางทาน รวมกันกอตั้ง มูลนิธิบูรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรม ราชูปถัมภ ซึ่งนับเปนมรดกทางปญญาชิ้นสําคัญของ ดร.ปวย โดยเฉพาะขอเขียนของ ดร.ปวย ทีช่ อื่ วา “คุณภาพชีวติ ปฏิทนิ แหงความหวัง จากครรภมารดา ถึงเชิงตะกอน” สะทอนใหเห็นความคิดที่อาทรตอประชาชน ตั้งแตระดับพื้นฐานที่เปนชาวไรชาวนาและ กรรมกร โดยลําดับความตองการของรางกายตัง้ แตอยูในครรภของแมจนเริม่ โตเขาโรงเรียน และเติบใหญ ถึงการประกอบอาชีพไดจนกระทั่งถึงวาระสุดทายของชีวิต

หนาที่ของรัฐที่มีความรับผิดชอบ

ความเห็นของ ดร.ปวย ชี้ใหเห็นวาเปนหนาทีข่ องรัฐทีส่ มควรพัฒนาความเปนอยูข องประชาชน ใหทุกคนมีระดับคุณภาพชีวิตขั้นพื้นฐานที่ดีพอ “เมื่อจะตาย ก็ขอใหอยาตายอยางโงๆ อยางบาๆ คือตายในสงครามที่คนอื่นกอใหเกิดขึ้น ตายในสงครามกลางเมือง ตายเพราะอุบัติเหตุรถยนต ตายเพราะนํ้าหรืออากาศเปนพิษ หรือตายเพราะ การเมืองเปนพิษ” สิ่งที่ ดร.ปวย หวงใยขางตนเปนเรื่องที่ทุกรัฐบาลควรมีนโยบายและเปาหมายสรางคุณภาพ ชีวิตแกประชาชนทุกระดับชั้น เพราะทุกวันนี้เราก็ยังมีปญหาทั้งสิ่งแวดลอมเปนพิษ และการเมือง เปนพิษ ส า ร ป ว ย

Inside-puay March 59.indd 34

34 26/2/2559 22:56:11

คุณคาที่เปนแบบอยาง

เราไดเรียนรูบทบาทของ ดร.ปวย ที่ไดสรางคุณประโยชนตอสังคมและประเทศชาติมากมาย วิถีปฏิบัติของทานก็เปนแบบอยางของนักบริหารที่ดี ซึ่งลูกศิษยหลายทานไดประมวลออกมาเปน คุณลักษณะที่อางอิงไดดังนี้

ศาสตราจารย ดร.ปวย อึ้งภากรณ • • • • • • • •

บุคคลที่ซื่อสัตย พอที่จะเรียกรองใหผูอื่นซื่อสัตยตามได ขาราชการตัวอยางที่กลาคิดและกลายืนหยัดเพื่อความถูกตอง ผูใหญที่โอบออมอารีแกผูนอยและผูยากไร นักวิชาการที่เปนมิ่งขวัญของนักวิชาการทุกคน นักเศรษฐศาสตรที่ตองการใหสังคมเปนธรรมมากขึ้น ผูเลื่อมใสในระบบประชาธิปไตยดวยวิญญาณและการกระทํา ผูใฝสันติที่สอนใหคนตอสูเพื่อเสรีภาพ และสังคมที่เปนธรรมดวยสันติวิธี คนไทยที่รักเมืองไทย และอุทิศตัวเพื่อรับใชชาติตลอดชีวิต ผูเสียสละที่ทํางานเพื่อ สวนรวม โดยไมคิดถึงตนเอง • คนดีที่ทําดีไวมากมายจนเปนที่ศรัทธาของทุกวงการ • มนุษยซึ่งปราศจากโลภะ โมหะ และไมเคยแสดงออกซึ่งโทสะ

มายกยองดวย “ปฏิบัติบูชา”

นาจะดีมากๆ ตอสังคมไทย หากพวกเรามาชวยกันสานตอปณิธานและอุดมการณของทาน ใหเกิดผลลัพธในการแกปญ หาเศรษฐกิจ สังคมและสิง่ แวดลอม ดวยหลักธรรมาภิบาล ตามทีอ่ าจารยปว ย ไดรเิ ริม่ และทําเปนตัวอยางไวมากมายใหพฒั นาตอไป อยางทีท่ า นไดบรรยายพิเศษแกบณั ฑิตอาสาสมัคร รุนที่ 6 เมื่อ 30 ก.ค. 2517 ตอนหนึ่งวา “…ถาหากพวกคุณ จะทําใหผมดีใจจริงๆ ก็คือ ทําใหโครงการนี้ตลอดรอดฝงไปเรื่อยๆ โดยที่ไมไดผกู พันอยูก บั ผม หมายความวาใหโครงการนีเ้ จริญขึน้ ไปเรือ่ ยๆ นัน่ จะเปนสิง่ ทีท่ าํ ใหผมมี ความสุขแลว…” n n n

35 Inside-puay March 59.indd 35

ส า ร ป ว ย

26/2/2559 22:56:12

ลูกผูชายชื่อ “ปวย” 2457

2477

2457 - 2461 สงครามโลกครั้งที่ 1

2476

เปนนักศึกษารุนแรกของมหาวิทยาลัย วิชาธรรมศาสตรและการเมือง

เปนมาสเตอร สอนวิชาคํานวณและ ภาษาฝรั่งเศส โรงเรียนอัสสัมชัญ

2481

2467

สอบไดทุนไปเรียนที่ LSE มหาวิทยาลัยลอนดอน

เขาโรงเรียน โรงเรียนอัสสัมชัญ บางรัก

2479

สําเร็จการศึกษาเปน ธรรมศาสตรบัณฑิต

2477

นายปรีดี พนมยงค กอตั้งมหาวิทยาลัย วิชาธรรมศาสตรและการเมือง และดํารง ตําแหนงผูประศาสนการ

2459

9 มีนาคม 2459 เกิดที่บาน ตลาดนอย กรุงเทพฯ เปนบุตรคนที่ 4 ของนางเซาะเซ็ง แซเตียว และนายซา แซอึ้ง

2475

คณะราษฎรเปลี่ยนแปลงการปกครอง

ส า ร ป ว ย

Inside-puay March 59.indd 36

2482

จอมพล ป. เริ่มนโยบายรัฐนิยม

36 26/2/2559 22:56:17

คําวา

“ปวย” แปลตรงตัวไดวา “พูนดินที่โคนตนไม”

แตมีความหมายกวางขวางออกไปอีก คือ “บํารุง” “หลอเลี้ยง” “เพาะเลี้ยง’ และ “เสริมกําลัง”

ปวย อึ๊งภากรณ (2512)

2484

นายปรีดี พนมยงค และคณะ กอตั้งขบวนการเสรีไทยเพราะไมเห็นดวยกับการประกาศสงคราม ของรัฐบาลจอมพล ป.พิบูลสงคราม

2487

กระโดดรมลักลอบเขาประเทศไทยเพื่อปฏิบัติงานลับของเสรีไทย

2484

2489

จบปริญญาตรีสาขา วิชาเศรษฐศาสตร และการคลัง ผลการเรียนสูงสุด เปนอันดับหนึ่ง ในบรรดาเกียรตินิยม

แตงงานกับมารเกร็ท สมิท เรียนตอปริญญาเอกที่มหาวิทยาลัยลอนดอน

2490

รัฐประหารโดย พลโทผิน ชุณหวัณ

2488

2484

2484 - 2488 สถานการณ สงครามโลก ครั้งที่ 2 ในภูมิภาคเอเชีย แปซิฟค

กลับไปเจรจากับรัฐบาลอังกฤษ ใหยอมรับขบวนการเสรีไทย ไดรับยศพันตรีแหงกองทัพบกอังกฤษ

14 สิงหาคม 2488 ญี่ปุนประกาศยอมแพสงคราม

2485

รวมกอตั้งคณะเสรีไทยขึ้น ในอังกฤษ ไดชื่อจัดตั้งวา “เขม”

16 สิงหาคม 2488 นายปรีดี พนมยงค ลงนามประกาศสันติภาพ ในพระปรมาภิไธยสมเด็จพระเจาอยูหัวอานันทมหิดล

37 Inside-puay March 59.indd 37

ส า ร ป ว ย

26/2/2559 22:56:20

“การยอมรับความชั่วนั้นเปนความชั่วอยูในตัว (toleration of evil is evil itself)” ปวย อึ๊งภากรณ (2511)

2505

เปนผูอํานวยการสํานักงานเศรษฐกิจการคลัง กระทรวงการคลัง

2500

2494

จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต ยึดอํานาจ รัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม

เปลี่ยนชื่อมหาวิทยาลัย วิชาธรรมศาสตรและการเมือง เปนมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร มีจอมพล ป. พิบูลสงคราม เปนอธิการบดีคนแรก

2492

กลับเมืองไทย เขารับราชการ ตําแหนงเศรษฐกร กรมบัญชีกลาง กระทรวงการคลัง

2492

นายปรีดี พนมยงค และขบวนการ ประชาธิปไตย 26 กุมภาพันธ ซึ่งตองการฟนฟู การปกครองใหเปน ประชาธิปไตย ประสบความลมเหลว

2491

จบปริญญาเอกดวยวิทยานิพนธ เรื่อง เศรษฐศาสตรวาดวยการ ควบคุมดีบุก ส า ร ป ว ย

Inside-puay March 59.indd 38

2502

เปนผูอํานวยการ สํานักงบประมาณ สํานักนายกรัฐมนตรี

2496

เปนรองผูวาการธนาคาร แหงประเทศไทย

2502

2495

เปนผูวาการธนาคาร แหงประเทศไทย

ไดรับแตงตั้งเปนผูชวย ฝายวิชาการ ของปลัด กระทรวงการคลังและ กรรมการธนาคาร แหงประเทศไทย

2504

เริ่มใชแผนพัฒนาเศรษฐกิจและ สังคมแหงชาติฉบับที่ 1

2499

เปนที่ปรึกษาทางเศรษฐกิจการคลัง ประจําสถานเอกอัครราชทูตไทยในอังกฤษ

38 26/2/2559 22:56:25

“การที่จะเกิดประชาธิปไตยไดตองใหคนเกลียดเผด็จการ เวลานี้คนยังไมไดเกลียด เผด็จการ เพราะเหตุวา หนึ่ง มีความกลัวเผด็จการ เลยไมแสดงทาวาเกลียด สอง บางคนนั้นนึกวาเผด็จการดีกวาอยางอื่นซึ่งเราเคยกันมาแลว”

2506

ปวย อึ๊งภากรณ (2520)

จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต ถึงแกอสัญกรรม จอมพลถนอม กิตติขจร ขึ้นเปนนายกรัฐมนตรี

2507

เปนคณบดี คณะเศรษฐศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร

2518

ไดรับเลือกเปน อธิการบดีมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร

2519 2508

ไดรับรางวัล แมกไซไซ สาขาบริการ ภาครัฐ

ลี้ภัยการเมืองออกนอกประเทศ

2513

ไปพบ นายปรีดี พนมยงค ครั้งแรก ที่ประเทศฝรั่งเศส

2520

เดือนกันยายน ลมปวยดวยอาการ เสนโลหิตในสมองแตก ใชชีวิตอยางเรียบงายที่ประเทศอังกฤษ

2519

2510

เหตุการณ 6 ตุลาคม

รวมกอตั้ง มูลนิธิบูรณะชนบท แหงประเทศไทย

2512

2530

เดินทางกลับมาเยี่ยม บานเกิดที่เมืองไทย ครั้งแรก

2516

กอตั้งโครงการ บัณฑิตอาสาสมัคร

เหตุการณ 14 ตุลาคม

2515

กุมภาพันธ 2515 เกิดจดหมาย เปดผนึกของนายเขม เย็นยิ่ง ถึงพี่ทํานุ เกียรติกอง แหงหมูบาน ไทยเจริญ แสดงจุดยืน สนับสนุน ใหใชระบอบประชาธิปไตย ในการแกปญหาของประเทศ

Inside-puay March 59.indd 39

2542

28 กรกฎาคม ถึงแกกรรมอยางสงบ ที่บาน ณ กรุงลอนดอน รวมอายุได 83 ปเศษ

39

ส า ร ป ว ย

26/2/2559 22:56:29

กวีนิพนธ วันฟาใหม เทพจันทร

111 ป ศรีฯ กุหลาบ ระลึก 111 ป ชาตกาล

คุณกุหลาบ สายประดิษฐ บุคคลสําคัญของโลก

(31 มีนาคม 2448 - 16 มิถุนายน 2517) * “โอวาขานอยดอยศักดิ์ อาชีพบีบรัดกัดฟน รุงรางสวางแสงสุริยา นอนโสรงเที่ยวโสรงสูทน

ตกหนักเพียงวาจะอาสัญ แจวตะบันแบกหนาคราจน ลางหนาสวมหนังเยยฝน นั่งถนนนุงนํ้าบางคราว”

๐ ปากกา ‘กุหลาบ’ ลาง หมดหมึกเปนกระสุนนํา ความจริงแหละดี กรรม‘สายประดิษฐ’ สลาง ๐ สุภาพบุรุษ กลา เปนปากเปนเสียงอัน มุงหนาสูคืนวัน อิสรชนชวยกู

อธรรม เหนี่ยวสราง งามกอ งานนา ชื่อซึ้ง ศรีบูรพาฯ การประพันธ เที่ยง-สู ไทยเปลี่ยน แปลงนา ชาติพน เผด็จการฯ

๐ ขางหลังภาพ ซาบซึ้ง คือเกียรติกุหลาบใน ขางหนาภาพ กลาวไป คือเรื่องความดีชี้ ๐ กํากานกุหลาบไว ระลึกรอยสิบเอ็ดคือ ความดีคางามลือ คารวะจากใจดวย-

ดวงใจ ชาตินี้ ไมหมด สิ้นนา ชาติหนา อนันตกาลฯ ในมือ เกิด-มวย กุหลาบ สายประดิษฐ เนอ กุหลาบให บูชาฯ

** “ฉันตาย โดยปราศจากคนที่รักฉัน แตฉันก็อิ่มใจวา ฉันมีคนที่ฉันรัก” (*, ** ศรีบูรพา) ส า ร ป ว ย

Inside-puay March 59.indd 40

40 26/2/2559 22:56:31

๑๐๐ ป ชาตกาล อาจารยปวย คนเล็กๆ มารวมดวย ชวยกันให เงินเล็กๆ แมไมมาก แตจากใจ ศิษยทั่วไทย เทิดคา คุณอาจารย หยดฝนยอย หยาดฟา มาสูดิน ประมวลสินธุ สาครใหญ แผไพศาล สืบแนวคิด สัจจะ ปณิธาน ไดดวยการ รวมพลัง ทั้งแผนดิน… ดร.อภิชาติ ดําดี ประพันธ ธนภัทร พรรณวิไล เขียนภาพ

ในโอกาสครบรอบ 100 ป ชาตกาล ศ.ดร.ปวย อึ๊งภากรณ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตรขอเชิญชวนทุกทาน มีสวนรวมสนับสนุนโครงการและกิจกรรมตางๆ ผานการบริจาคเงินเขาบัญชี “มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร (100 ป อาจารยปวย)” เลขที่บัญชี 091-0-16888-9 ธนาคารกรุงเทพ สาขามหาวิทยาลัยธรรมศาสตร ศูนยรังสิต โดยทุกทานที่บริจาคเงิน จะไดรับ เข็มลายเซ็นอาจารยปวยสําหรับติดเสื้อ 1 ชิ้น และปฏิทินปวย 2559 จํานวน 1 ชุด และของที่ระลึกสุดพิเศษอีกมากมาย โดยดูรายละเอียดเพิ่มเติมไดทาง puey.tu.ac.th หรือ http://www.tu.ac.th/org/rscampus/puey/Puey-Foundation/#/0

สอบถามขอมูลเพิ่มเติมไดที่ 0-2613-2045 หรือ 08-3331-6000 และ puey100.tu@gmail.com Inside-puay March 59.indd 41

26/2/2559 22:56:46

ในโอกาส 100 ป ชาตกาล ศาสตราจารย ดร.ปวย อึ๊งภากรณ ไดรับการยกยองจาก องคการการศึกษา วิทยาศาสตรและวัฒนธรรมแหงสหประชาชาติ (UNESCO)

ใหเปนบุคคลสําคัญของโลก

ขอความสดุดีที่คณะกรรมการบริหารสรุปเสนอตอที่ประชุมใหญ ระบุวา Dr Puey is widely considered one of the fathers of Thailand’s post World War II economic development as well as a prominent educator and civil servant of impeccable ethics who has had a major impact on national development. He has played a central role in the shaping of Thailand’s economic development and in the strengthening of its system of higher education. His capacity to strike a compromise between what was objectively possible and morally desirable was an extraordinary accomplishment. It had a particular impact on younger people, almost all of whose models have traditionally been either successful rogues who manipulate their social environment for their own advantage or martyrs who succumb to it. Dr Puey has also had a far-ranging regional impact, as evidenced by his Magsaysay Award in government service, considered to be the Asian equivalent of the Nobel Prize. The career of Dr Puey Ungphakorn confirms that a single individual can make significant contributions to the progress of his country.

สามารถอานฉบับยอนหลังไดที่เว็บไซต www.alumni.tu.ac.th และ www.puey.tu.ac.th Inside-puay March 59.indd 42

26/2/2559 22:56:49