2008 Gepgenç Festival Yaşayan Kütüphane teknik raporu by Gençlik Çalışmaları Birimi

YAŞAYAN KÜTÜPHANE TEKNİK RAPOR

santralistanbul 12-13 Nisan 2008

YAŞAYAN KÜTÜPHANE GePGeNçFeSTiVaL

Teknik Raporu Proje Adı Proje Ortakları Proje Destekçileri Proje Başlangıç Tarihi Proje Bitiş Tarihi

: Yaşayan Kütüphane : Toplum Gönüllüleri Vakfı & Gençlik Çalışmaları Birimi : Mehmet Betil, Anadolu Kültür A.Ş. : 15.02.2008 : 31.05.2008

YÖNETİCİ ÖZETİ Bir model olarak Yaşayan Kütüphane, tam anlamıyla normal bir kütüphane gibi çalışmaktadır. Okuyucular gelirler ve bir kitabı belirli bir süre için ödünç alırlar. Kitabı okuduktan sonra kütüphaneye iade ederler ya da isterlerse kitabın süresini uzatabilirler ya da başka bir kitap ödünç alabilirler. Yaşayan Kütüphane ile normal bir kütüphane arasında tek bir fark vardır: Yaşayan Kütüphane’de kitaplar insanlardır ve kitaplar ile okuyucular kişisel bir diyalog içerisine girerler. Yaşayan Kütüphane’de bulunan kitaplar sıklıkla kendilerine karşı önyargı beslenen ve yoğun olarak ayrımcılık ve sosyal dışlanmaya maruz kalan gruplardan belirlenir. Yaşayan Kütüphane GePGeNçFeSTiVaL uygulaması, Toplum Gönüllüleri Vakfı ve İstanbul Bilgi Üniversitesi Gençlik Çalışmaları Birimi işbirliği ve Mehmet Betil ve Anadolu Kültür A.Ş.’nin desteği ile 12-13 Nisan 2008 tarihlerinde Gepgenç Festival alanında gerçekleştirildi. İki gün boyunca 11.00-18.00 saatleri arasında okuyucularını ağırlayan Yaşayan Kütüphane verilen öğle araları dışında toplam 12 saat boyunca açık kaldı. Bu süre boyunca kütüphanenin toplam 429 okuyucusu oldu. Bu okuyucular toplam 642 okuma gerçekleştirdiler. 5 yeni kitap başlığının da eklendiği kütüphanede 23 farklı başlıktaki kitaplar okuyucularla buluştu. Bu okumalar sonunda doldurulan değerlendirme formlarında, okuyucular, özellikle yaşadıkları gerçeklik hissinden etkilendiklerini ve okuma sürecini dinamik ve keyifli bulduklarını belirttiler. (Değerlendirme çalışmasının detaylı sonuçları bu raporun ekinde bulunabilir.)

YAŞAYAN KÜTÜPHANE GePGeNçFeSTiVaL Proje Amacı: Yaşayan Kütüphane’nin amaçları:  Kişilere ve gruplara karşı ayrımcılığa yol açan önyargılarla ilgili farkındalık yaratmak ve farklılıklar ile bir arada yaşama kültürünü geliştirmek;  Normalde birbirleri ile konuşma fırsatı olmayan kişiler arasında yapıcı bir kişilerarası diyalog için ortam sağlamak;  İnsanları bir araya getirmek, birbirlerini anlamaya teşvik etmek ve onların insan toplulukları içindeki yaşamları ile baş etmelerine destek olmak;  Barış içinde beraber yaşam alanlarını geliştirmek, insan onuruna yönelik karşılıklı ve itinalı olarak saygı göstermelerini sağlamak amacı ile insanları birbirine yaklaştırmaktır.

Hedef Kitle: Yaşayan Kütüphane GePGeNçFeSTiVaL uygulamasının hedef kitlesi: - 17-30 yaş arası gençler ve - Bu yaş grubunu hedef kitle olarak benimseyen gençlik örgütleridir.

Proje Uygulayıcıları: Yaşayan Kütüphane GePGeNçFeSTiVaL’de Toplum Gönüllüleri Vakfı ve Gençlik Çalışmaları Birimi ortaklığında projeye gönüllü olarak katılan “kitaplar” ve kütüphane görevlileri tarafından uygulanmıştır.

Proje Uygulama Yeri: Yaşayan Kütüphane’nin ikinci uygulaması İstanbul Bilgi Üniversitesi santralistanbul kampüsünde düzenlenen GePGeNçFeSTiVaL’de gerçekleştirilmiştir.

Proje Hedefleri: Yaşayan Kütüphane GePGeNçFeSTiVaL uygulamasının:  2 gün boyunca toplam 14 saat hizmet vermesi;  24 kitabı okuyucularla buluşturması;  350’nin üzerinde “ödünç alma” gerçekleşmesi;  450’nin üzerinde kişiye doğrudan ulaşması hedeflenmiştir.

Proje Hakkında Genel Bilgi: Toplum Gönüllüleri Vakfı ve Gençlik Çalışmaları Birimi tarafından uygulanan Yaşayan Kütüphane projesi, Kişilere ve gruplara karşı ayrımcılığa yol açan önyargılarla ilgili farkındalık yaratmayı, farklılıklar ile bir arada yaşama kültürünü geliştirmeyi ve normalde birbirleri ile konuşma fırsatı olmayan kişiler arasında yapıcı bir kişilerarası diyalog için ortam sağlamayı amaçlıyor. Türkiye’den ve yurt dışından gençlik alanında çalışan birçok farklı grup ve STK’nın katıldığı şenlik vb. ortamlarda gerçekleştirilen Yaşayan Kütüphane uygulamaları, aynı zamanda, bu etkili metodu daha fazla gençlik örgütünün bilgisine sunarak modelin ülke genelinde yaygınlaşmasına hizmet ediyor. Türkiye’nin 1949’dan beri üyesi olduğu Avrupa Konseyi, Yaşayan Kütüphane’yi, 2003 yılında başlatmış olduğu Toplumsal Bütünlük ve İnsan Hakları için Gençlik Programı’nın bir parçası olarak ele alıyor. Programın felsefesi, insan haklarının sadece yasal dokümanlar ile korunamayacağı ve her birey tarafından savunulmasının önemine dayanıyor. Bunu gündeme getirmek ve insanların kendi insan hakları ve diğer insanların hakları üzerinde düşünmelerini sağlamak için genel kamuoyunun farkındalığını arttıracak etkinliklerden biri olarak Yaşayan Kütüphane öne çıkıyor. Modelin Danimarka’da ilk olarak uygulandığı 2000 yılından beri, 10’dan fazla ülkedeki gençlik şenliklerinde 40’ın üzerinde uygulama gerçekleşti. Yaşayan Kütüphane Türkiye’de ilk olarak Toplum Gönüllüleri Vakfı ve İstanbul Bilgi Üniversitesi Gençlik Çalışmaları Birimi tarafından Ağustos 2007’de Barışa Rock Festivali’nde ve Nisan 2008’deki Gepgenç Festival’de uygulandı. İki uygulamada kütüphane, toplam beş gün boyunca 11.00-18.00 saatleri arasında okuyucularını ağırladı; öğle araları dışında toplam 30 saat boyunca açık kaldı. Her iki festivalin toplamında 1134 “okuma” gerçekleşti. Yaşayan Kütüphane’nin Türkiye’deki bu ilk uygulamaları, hem kitaplar hem de okuyuculardan çok olumlu geri bildirimler aldı. Yapılan izleme ve değerlendirme çalışması sonucunda, okuyucuların en çok, yaşadıkları gerçeklik hissini çarpıcı buldukları ortaya çıktı. Okuyucular, yüz yüze, insan insana konuşarak iletişime geçmenin çok anlamlı ve heyecan verici olduğunu vurguladılar. Yaşanan deneyimin çarpıcılığı, başka sivil toplum kuruluşlarının da benzer “Yaşayan Kütüphane”ler kurmaya karar vererek Toplum Gönüllüleri Vakfı ve Bilgi Üniversitesi Gençlik Çalışmaları Birimi’nden destek talep etmelerine vesile oldu. (Bu talebi karşılamak ve Yaşayan Kütüphane modelini yaygınlaştırmak için geliştirilen bir kapasite artırma projesi üzerine çalışmalar halen devam etmektedir. Ayrıca, 2007 Avrupa Konseyi’nin yayımladığı ve Yaşayan Kütüphane modelini uygulamak isteyen gençlik örgütlerine yönelik “Living Library – A Guide for Organisers” adlı rehber kitabın da Türkçe çevirisi tamamlanmış ve basım aşamasına gelinmiştir.1)

http://www.eycb.coe.int/eycbwwwroot/HRE/eng/documents/LL%20english%20final.pdf

YAŞAYAN KÜTÜPHANE GePGeNçFeSTiVaL UYGULAMA ÇIKTILARI GePGeNçFeSTiVaL’de Yaşayan Kütüphane’nin: Hizmet verdiği gün sayısı :2 Toplam hizmet saati : 12 Katalogda bulunan kitap başlığı adedi : 23 Kitap adedi : 28-33 Okuyucu sayısı : 429 Okuma sayısı : 642 Doğrudan ulaştığı kişi sayısı : 490+ Yaşayan Kütüphane GePGeNçFeSTiVaL uygulaması, Toplum Gönüllüleri Vakfı ve İstanbul Bilgi Üniversitesi Gençlik Çalışmaları Birimi işbirliği ve Mehmet Betil ve Anadolu Kültür A.Ş.’nin desteği ile 12-13 Nisan 2008 tarihlerinde Gepgenç Festival alanında gerçekleştirildi. İki gün boyunca 11.00-18.00 saatleri arasında okuyucularını ağırlayan Yaşayan Kütüphane verilen öğle araları dışında toplam 12 saat boyunca açık kaldı.

Kütüphane katalogu 23 farklı kitap başlığı içerecek şekilde hazırlandı. Bu başlıklar aşağıdaki listede görülebilir.

Arap Avukat Bankacı Barmaid Baş örtülü Ermeni

YAŞAYAN KÜTÜPHANE GePGeNçFeSTiVaL Kitap Başlıkları Eski uyuşturucu bağımlısı Lezbiyen Feminist ÖSS/ÖYS dereceli Gey Psikolog Görme engelli Ressam HIV+ Roman Kürt Rum

Şizofren Transseksüel Türkiye’de yaşayan yabancı Yahudi Yazılımcı

Bu başlıkların 5’i (Arap, Baş örtülü, Roman, Şizofren ve Türkiye’de yaşayan yabancı) Ağustos 2007’de gerçekleştirilen ilk uygulamadan sonra okuyuculardan gelen geri bildirimler üzerine kataloga eklendi. Bazı başlıklar, gelecek talebin yüksekliği öngörülerek belli saatlerde birden fazla kitapla kütüphanede yer aldı (Eski uyuşturucu bağımlısı *3-4], Gey [2], HIV+ [2-5+, Transseksüel *2+, Yahudi [1-2+). Dolayısıyla, iki gün boyunca kütüphanedeki kitap adedi 28 ile 33 arasında değişim gösterdi. Kütüphanenin açık kaldığı 12 saat boyunca, 429 kişi, kütüphane üyelik kartı edinerek okuyucu oldu. Bu okuyucular toplam 642 okuma gerçekleştirdiler. Yaşayan Kütüphane GePGeNçFeSTiVaL uygulaması, okuyucular, kitaplar ve kütüphane gönüllülerinden oluşan 490 kişiye doğrudan ulaştı. (Bu rakama, festival alanına gelerek Yaşayan Kütüphane uygulamasına tanık olan ve proje hakkında bilgilendirilen kişiler dâhil değildir.) Kütüphane okuyucuları Kütüphane kitapları Kütüphane gönüllüleri TOPLAM

: 429 : 33 : 28 : 490

PROJE ETKİNLİKLERİ

2008 Etkinlik

Zaman

Şubat

Mart

Nisan

Mayıs

Proje Ekibinin Oluşturulması Kütüphanenin Oluşturulması Kütüphanenin Kurulması İletişim İzleme & Değerlendirme Proje Koordinasyonu

1. Proje Ekibinin Oluşturulması 2008 Şubat ayı başlangıcı itibarı ile Yaşayan Kütüphane GePGeNçFeSTiVaL (YK) uygulamasına destek verecek Proje Danışmanları ekibi belirlendi. Buna göre, Erhan Okşak’ın Proje Danışmanı ve Sezgi Özdemir’in Proje Asistanı olarak süreci yürütmeleri kesinleşti. Kütüphane gönüllülerinin belirlenmesi için, Ağustos 2007’de gerçekleştirilmiş olan ilk kütüphane uygulamasının gönüllülerine bir çağrı yapıldı. Ayrıca, Antakya’da YK uygulamayı gündemine almış olan Anadolu Kültür’den de 2 gönüllü süreci yakından görmek üzere ekibe davet edildi. Bunların dışında, YK’ya gönüllü olarak destek vermek istediğini belirten kişiler de sürece dâhil edildi. 19 Mart ve 4 Nisan’da gerçekleştirilen toplantılarda, kütüphane gönüllüleri YK modeli ve Ağustos 2007’de gerçekleşen ilk uygulama hakkında bilgilendirildi. Bu deneyimden yola çıkarak GePGeNçFeSTiVaL’de nasıl bir örgütlenme ile kurulumun ve uygulamanın gerçekleşmesi gerektiği belirlendi ve görev paylaşımı yapıldı.

2. Kütüphanenin Oluşturulması 4 Mart’ta gerçekleştirilen katalog toplantısında, GePGeNçFeSTiVaL’de kurulacak kütüphanede bulunacak kitap başlıklarının belirlenmesi için çalışıldı. Bunun için, ilk YK uygulamasının deneyimi (çok okunan kitaplar, değerlendirme formlarında talep edilen yeni başlıklar vb.) ve ülke gündemindeki gelişmeler (türban tartışmaları vb.) dikkate alındı. Oluşturulan yeni katalogda yer alan başlıklardaki kitapların tespiti ve kütüphaneye katılımlarının sağlanması için görev paylaşımı yapıldı. 2007 YK uygulamasından 18 kitap GePGeNçFeSTiVaL’deki kütüphanede de yer almayı kabul etti. Bunlar dışındaki kitaplar, TOG ile GÇB’nin ve kütüphane gönüllülerinin kişisel ve kurumsal ilişkileri üzerinden kurulan bağlantılar sayesinde tespit edildi. Proje Danışmanı ve Asistanı yeni kitaplarla birebir görüşerek kütüphaneye katılımlarını sağladı. Bu süreçte, tüm kitaplar, YK modeli, etkinliğin içeriği, okumaların nasıl gerçekleştiği, karşılaşılabilecek zorluklar ve bunlarla baş 9

etme yöntemleri hakkında bilgilendirildi; kitapların süreçle ilgili soruları cevaplandı. Kütüphanede yer alacak kitapların kesinleşmesiyle kütüphane katalogu hazırlandı. 9 Nisan akşamı gerçekleştirilen tanışma toplantısı ile kütüphane gönüllülerinin, kitapların ve proje destekçilerinin tanışması sağlandı.

3. Kütüphanenin Kurulması Kütüphanenin açılışından önceki günlerde, kurulum için gerekli lojistik sağlandı; çadır ve diğer gerekli malzemeler temin edildi. 10 Nisan günü YK çadırı festival alanında belirlenen yere kuruldu. 11 Nisan sabahı tüm diğer malzemeler de festival alanına taşındı ve kütüphane mekânı düzenlendi. 12 Nisan sabahı kitapların ve kütüphane gönüllülerinin festival alanına ulaşımı sağlandı. Saat 11.00 itibarı ile Yaşayan Kütüphane GePGeNçFeSTiVaL’in açılışı yapıldı. Kütüphanenin hizmet verdiği 2 gün boyunca, etkinliğin tanıtımını yapmak, okuyucuları kabul ederek, kitaplarla buluşturmak, kitapların mahremiyetini ve diğer ihtiyaçlarının karşılanmasını sağlamak, festival katılımcılarından gelen soruları cevaplamak, kitapların iadesini ve okuyucu değerlendirme formlarının doldurulmasını sağlamak gibi işlerin yapılabilmesi için Kitap Kurtları, Gözlemeciler, Kütüphaneciler, Geziciler olarak ekipler halinde organize olan 28 kişilik bir gönüllü ekip görev yaptı. İlk günün sonunda gerçekleştirilen değerlendirme toplantısı ile işleyişte ortaya çıkan aksamalar saptandı ve bunların düzeltilebilmesi için yöntemler geliştirildi. İkinci günün sonunda yapılan değerlendirme toplantısında ise tüm süreç değerlendirildi; kitap değerlendirme formları dolduruldu. 13 Nisan akşamı YK alanı kütüphane gönüllüleri tarafından toplandı; ertesi sabah da malzemeler festival alanından alındı. Kitaplar ve kütüphane gönüllüleri 14 Nisan akşamı kapanış toplantısı için yeniden bir araya geldiler. Burada genel bir değerlendirme yapıldıktan sonra, kütüphanede görev alan herkese sertifikaları ve etkinlik fotoğraflarını içeren CD’leri takdim edildi.

4. İletişim Mart ayı içinde, Yaşayan Kütüphane GePGeNçFeSTiVaL’in iletişim için kullanılacak afiş ve el ilanı tasarımları üzerinde çalışıldı. Nisan ayı başında bu tasarımlar A5 boyutunda el ilanı olarak (2000 adet), 35x50cm ve 50x70cm boyutlarında da afiş olarak (500’er adet) basıldı. Bu malzemelerin bir kısmı 9 Nisan akşamı yapılan tanışma toplantısında kütüphane gönüllüleri ve kitaplar tarafından paylaşılarak dolaşıma çıkarıldı; önemli bir kısmı da GePGeNçFeSTiVaL sırasında değerlendirildi. Ayrıca, Mart ayı içinde, hazırlanan basın bülteni ve davetiyeler basına gönderildi.

5. İzleme & Değerlendirme Avrupa Konseyi’nin “Yaşayan Kütüphane – Düzenleyici Rehberi”2 kitabında önerdiği ve Erhan Okşak tarafından uyarlanarak 2007 yılında yapılan ilk uygulamada kullanılan ölçekler GePGeNçFeSTiVaL uygulamasında da kullanıldı. Bu araçların uygulanmasında, ilk Yaşayan Kütüphane’ye göre bir değişiklik yapılması uygun bulundu. İlk YK’da, okuyucular, yaptıkları okuma başına değerlendirme formu doldurmuşlardı. Bu durum birden fazla okuma yapan okuyucuların değerlendirmelerinin alınmasında yanıltıcı olabileceği için, her okuyucunun, yaptığı tüm okumaları tek bir form üzerinde değerlendirmesi yolu tercih edildi. Kütüphane uygulaması sırasında, Gözlemeci ve Kütüphaneci ekipleri, okuyucuların okuma sonrası değerlendirme formu doldurmasını ve her okuyucunun tek bir form üzerinde değerlendirme yapmasını sağladılar. İkinci günün sonunda, kitaplar da kendileri için hazırlanan form aracılığı ile değerlendirmelerini ilettiler. Değerlendirme formları ile sağlanan verilerin yorumlanması ve raporlanması Proje Danışmanı Erhan Okşak ve Asistanı Sezgi Özdemir tarafından Nisan-Mayıs ayları içinde yapıldı.

6. Proje Koordinasyonu 15 Şubat – 31 Mayıs 2008 tarihleri arasında gerçekleşen Yaşayan Kütüphane GePGeNçFeSTiVaL proje etkinlikleri Proje Danışmanı Erhan Okşak ve Asistanı Sezgi Özdemir tarafından koordine edildi.

http://www.eycb.coe.int/eycbwwwroot/HRE/eng/documents/LL%20english%20final.pdf

PROJE HACAMALARI Harcama kalemlerine göre planlanan ve gerçekleşen miktarlar aşağıdaki tabloda görülebilir. Planlanan Gerçekleşen Bütçe Kalemi İnsan Kaynakları Toplantılar Kütüphane Kurulum Proje İletişimi Öngörülebilen giderler toplamı Öngörülmeyen giderler (%3) TOPLAM

(YTL)

6.850 2.185 1.950 1.075 12.060

6.670 2.291 2.127 911 11.998

362 12.422

102 12.100

Destekçilerin katkılarına göre planlanan ve gerçekleşen miktarlar ve ayrıca GePGeNçFeSTiVaL katkısı aşağıdaki tabloda görülebilir. Planlanan Gerçekleşen Proje Destekçisi

(YTL)

Mehmet Betil

9.865

9.684

Anadolu Kültür

2.557

2.416

2.457

14.879

14.557

GePGeNçFeSTiVaL (yemek, ulaşım, basım)

TOPLAM

BASINDA “YAŞAYAN KÜTÜPHANE” Habertürk 2 Nisan 2008 (http://www.haberturk.com/haber.asp?id=64936&cat=190&dt=2008/04/02)

Gazeteport 3 Nisan 2008 (http://arsiv.gazeteport.com.tr/NEWS/GP_184150?WebsiteSearch=true)

ShowTVnet 3 Nisan 2008 (http://www.showtvnet.com/haber/kultursanat/03042008/genc_0304.shtml)

CNN T端rk 4 Nisan 2008 (http://www.cnnturk.com/KULTUR_SANAT/haber_detay.asp?PID=116&HID=1&haberID=444979)

Bahadır Çuhadar, Radikal Cumartesi 5 Nisan 2008 (http://www.radikal.com.tr/Default.aspx?aType=EklerDetay&ArticleID=867913&Date=17.06.2008&CategoryID=41)

Yeni Nesil 5 Nisan 2008

Milliyet İK 6 Nisan 2008

Bizim Gazete 7 Nisan 2008

NTVMSNBC 8 Nisan 2008 (http http://www.ntvmsnbc.com/news/441387.asp)

Bianet 9 Nisan 2008 (http://www.bianet.org/bianet/kategori/bianet/106220/gepgencfestival-istanbulda-basliyor)

Cumhuriyet 12 Nisan 2008

H端rriyet 12 Nisan 2008

Milliyet 12 Nisan 2008 (http://www.milliyet.com.tr/Default.aspx?aType=HaberDetay&ArticleID=515742&Kategori=cumartesi&ver=37)

12 Nisan 2008, Cumartesi

Gençler santralistanbul’da

Gepgenç Festival’e 10 bin genç bekleniyor Gepgenç Festival’in ikincisi bu yıl 20 ülkeden gelen gençlik kuruluşlarının katılımıyla renklenecek. 16 Nisan’da sona erecek olan Gepgenç’e ülkemizin çeşitli illerinden toplam 51 gençlik kuruluşu destek veriyor. Gençlerin sorunlarına dikkat çekmek ve sosyal hayatta desteklenmeleri gerektiğini vurgulamak amacıyla gerçekleştirilen festivalin bu yılki konusu ise “komşuluk”. Almanya’dan Azerbaycan’a, Güney Kore’den Mısır’a kadar pek çok ülkenin yer alacağı organizasyona, toplam 10 bin gencin katılması bekleniyor. İnsan hakları ve eğitim gibi konuların yanı sıra elbette eğlence de var. Yeni Türkü, Gripin ve Kreş gibi grupların müzikleriyle coşacak olan gençler, kitapları gerçek insanlar olan “Yaşayan Kütüphane” etkinliğiyle de hoş vakit geçirecek. Festivalde ayrıca sinema gösterileri düzenleniyor. “Yaşamın Kıyısında”, “Büyük Adam Küçük Aşk”, “Anlat İstanbul” ve “Akdeniz” gibi filmlerin yanı sıra “Küçük Cadı Kiki” de var. Festival herkese açık, katılım ise ücretsiz. Ayrıntılı bilgi için: www.gepgencfestival.net.

Mehveş Evin, Akşam 22 Nisan 2008 (http://www.aksam.com.tr/yazar.asp?a=115980,10,190)

TOGSES, May覺s 2008

Mark Rice- Oxley, Christian Science Monitor 4 Haziran 2008, Boston, ABD (http://www.csmonitor.com/2008/0605/p01s02-wogn.html?page=1)

EK:

YAŞAYAN KÜTÜPHANE GePGeNçFeSTiVaL DEĞERLENDİRME RAPORU Erhan Okşak & Sezgi Özdemir

YAġAYAN KÜTÜPHANE GePGeNçFeSTiVaL DEĞERLENDĠRME SONUÇLARI

YaĢayan Kütüphane GePGeNçFeSTiVaL (YK) Toplum Gönüllüleri Vakfı ve Ġstanbul Bilgi Üniversitesi Gençlik ÇalıĢmaları Birimi iĢbirliğiyle 12-13 Nisan 2008 tarihlerinde Gepgenç Festival alanında gerçekleĢtirilmiĢtir. Ġki gün boyunca 11:00-18:00 saatleri arasında okuyucularını ağırlayan YaĢayan Kütüphane verilen öğle araları dıĢında toplam 12 saat boyunca açık kalmıĢtır. YaĢayan Kütüphane‟nin değerlendirmesi için okuyuculardan ve kitaplardan kendi deneyimlerini yansıtabilecekleri kısa formlar doldurmaları istenmiĢtir (Bkz. Ek-1). Okuyuculardan, birden fazla okuma gerçekleĢtirdiklerinde, her bir okuma sonrası tekrar kendi formlarına ekleme yapmaları istenmiĢtir. Bu süreç, kütüphaneciler tarafından okuyucu kartları ve formların aynı sayıyla numaralandırılması yoluyla yürütülmüĢtür. Böylelikle okuyucu sayısı ve okuma sayısı ayrı ayrı hesaplanabilmiĢtir. Toplanan form sayısı 429‟dur. Bu formların 4‟ünde sadece hangi kitabın okunduğu verisi bulunmaktadır. Bu formlardan alınan veriler, okuyucu sayısı ve okuma sayısı için değerlendirilmeye alınmıĢ ancak geri kalan değerlendirme sürecine dahil edilmemiĢtir. “YaĢayan Kütüphane GePGeNçFeSTiVaL”de, kütüphanenin toplam 429 okuyucusu olmuĢtur. Bu okuyucular toplam 642 okuma gerçekleĢtirmiĢlerdir. YaĢayan Kütüphane Kitapları ise kitap olma sürelerinin bittiği günün sonunda geribildirim formu doldurmuĢlardır.

OKUYUCULAR 

YaĢayan Kütüphane okuyucularının yaĢ ortalaması 22,93 (SS = 7,44) „dır. En genç okuyucu 12, en yaĢlı okuyucu ise 68 yaĢındadır. (YaĢ dağılımı için Bkz. Grafik 1)

Grafik 1: Okuyucu YaĢ dağılımı Yaş Dağılımı 70 60 Frekans

50 40 30 20 10 0 0

40 Yaş

Grafik 1‟de görüldüğü üzere okuyucuların büyük çoğunluğunu 16-27 yaĢ arası kiĢiler oluĢturmaktadır. 

Cinsiyet dağılımına bakıldığında okuyucuların %61‟inin kadın, % 39‟unun erkek olduğu görülmektedir.

Grafik 2: Okuyucuların Cinsiyet Dağılımı Cinsiyet Dağılımı

39% kadin

61%



erkek

Okuyuculara YaĢayan Kütüphane‟den nasıl haberdar olduklarını sorduğumuzda aĢağıdaki cevapları aldık. “Diğer” baĢlığının önemli bir kısmını “arkadaĢ” cevabı oluĢturmaktadır. Tanıtımın %60‟ını alanda yürütülen tanıtım faaliyetleri oluĢturmuĢtur.

Grafik 3: YK‟den Nasıl Haberdar Oldunuz? YK'dan Nasıl Haberdar Oldunuz?

TOG 11%

İnternet 5%

Gazeteden 1% Çadırın yanından geçerken 32%

Diğer 24%

El ilanından 10%

Okuyucu olmuş kişilerden 17%



Okuyuculardan YK fikrini, katalogda bulunan kitap baĢlıklarını ve önyargıları, ve kütüphanecileri 1‟le 5 arasında puan vererek değerlendirmelerini istedik.

Grafik 4: YK Beğeni Grafiği

YK Beğeni 2% 9%

89%

1: Hiç Beğenmedim

5: Çok beğendim, etkilendim

Grafik 5: Katalog ve Önyargılar Beğeni Grafiği Kitap Başlıkları ve Önyargılar Beğeni

1% 1% 9% 50% 39%

1: Hiç Beğenmedim

5: Çok beğendim, etkilendim

Grafik 6: Kütüphaneciler Değerlendirme Grafiği Kütüphaneciler Değerlendirme

1% 4% 21%

74%

1: Hiç yardımcı olmadılar

5: Çok yardımcı oldular

Grafiklerde de görüldüğü üzere okuyucuların neredeyse tamamı YK fikrini çok beğenmiĢ ve kütüphanecilerin kendilerine yardımcı olduğunu belirtmiĢtir. Kitap 37

baĢlıkları ve önyargıları da beğenmiĢ olmalarına rağmen daha çeĢitli kitap baĢlığı olmasını istemektedirler. Ve bu konuda önerilerde bulunmuĢlardır (Okuyucuların katalogda yer almasını istedikleri baĢlıklar için bkz. Ek-2). 

Okuyuculara YK‟da okuyucu olmayı baĢkalarına önerip önermeyeceklerini sorduğumuzda ise sadece 2 hayır cevabı aldık (Bkz. Grafik 7).

Grafik 7: Okuyucu Olmayı Önerme Okuyucu Olmayı Önerme 120 99,53 100 80 60 40 20 0,47 0 evet - hayır



Okuyuculardan YK‟da okuyucu olurken yaĢadıkları en önemli deneyimi ve bu süreçte öğrendikleri yeni Ģeyleri paylaĢmalarını istedik. Formdaki bu iki soru okuma sürecinin öncesi, esnası ve sonrasıyla ilgili bize en yoğun ve net bilgiyi sağlayan cevapları oluĢturmaktadır.

Okuyucular kitap okuma sürecine dair; “Duymaya alıĢtığım Ģeylerden farklı Ģeyler duydum ve bu hoĢuma gitti., Çok farklı bakıĢ açıları yakaladım., EtkileĢimli bir öğrenme olduğu için çok eğlenceliydi., KarĢılıklı birbirimizi geliĢtirdiğimizi gördüm. Kitabı sadece ben okuyorum ve ben öğreniyorum ama bu yaĢayan kütüphane sayesinde karĢılıklı çok Ģey öğreniyoruz., Okurken, eksik kalan soruları anında yöneltip cevap alabilmek., Kitap okumak hiç bu kadar eğlenceli olmamıĢtı., Uzaktan bilmek, uzaktan kabul etmek çoğu zaman çok kolay ama bunların gerçekçi olması için yaĢayan birini dinlemek, onunla sohbet etmek çok güzel.” diyerek okuma sürecinin dinamik, keyifli, farklı, paylaĢımlı oluĢuna vurgu yapmıĢlardır. Okuyucuları ilk adımda en çok etkileyen Ģey samimiyet ve gerçeklik. Deneyimlerinden söz ederken okuyucuların; “Her Ģeyi hiç çekinmeden sorabiliyor olmak., Aklımdaki bütün soruları en içten duygularıyla cevaplaması., Gerçeklik, samimiyet, dürüstlük., PaylaĢım., Çok doğal ve çok açık cevaplar aldım., Kitapları hem çok samimi hem çok konuĢkan buldum., Kitabımın çok hümanist yaklaĢması.,Yalın ve samimi buldum., Bir engelliyle rahat konuĢabilme., DıĢardan okuyarak öğrenmektense bizzat konuĢarak o insanların nasıl olduğunu duymak çok mükemmel.” gibi geribildirimlerde bulunmaları bunu açıkça göstermektedir. “Hiçbir zaman oturup muhabbet etmeyi düĢünmediğim bir insanla güzel bir sohbet.” Diyerek tanımlıyor okuyuculardan biri kendi deneyimini. Günlük hayatta çok da fazla bir araya gelemediğiniz insanlar tanıĢma fırsatı demiĢtik bir yandan YK‟i duyururken. Okuyucular da 38

“Ġlk kez bir bağımlıyla görüĢtüm., Ġlk defa bir transseksüelle konuĢtum ve anladım ki onların da bizden bir farkı yok., Ġlk kez bir Yahudi ve Ermeni'yle tanıĢma ve konuĢma fırsatı buldum.”, Önyargılarımın değiĢtiğini söyleyemem ama normalde fazla konuĢamadığım bir insanla böyle rahat bir ortamda konuĢmak güzeldi.” diyerek buna imkan bulabildiklerini dile getirmiĢler.

Kitap okurken bir yandan da kendilerini okuduklarını, daha doğru bir ifadeyle kendileriyle yüzleĢtiklerini ve kendilerini sorguladıklarını belirtiyor YK okuyucuları:

Kendi içime dönmek, kendimi sorgulamak., Kendi hayatımın düzenini sorguladım., Konuya onun gözünden baktım, aslında ne kadar bencil olduğumu anladım., Kendi duruĢumu yeniden değerlendirdim., Belli Ģeyleri duymuĢ olmama rağmen bunların üstüne hiç kafa yormamıĢ olduğumu fark ettim.

YK sürecinin okuyucuların önyargılarına yaptığı etki de aslında insan insana, kiĢisel paylaĢım yaĢamayı sağlayan okuma sürecinin sonunda, okuyucuların kendilerine dönmeleri, kendilerini sorgulamalarıyla paralel biçimde ortaya çıkmaktadır. Okuyucu kazandığı içgörü sayesinde karĢısındakini de daha farklı ve yeni bir biçimde algılayabilmektedir. Yine tam ters yönde, karĢısındakinin tasarladığından farklı olduğunu görmek de okuyucunun içgörüsünü ve farkındalığını arttırmaktadır. AĢağıda, okuyucularına önyargılarına dair söylemlerine örnekler bulunmaktadır. “Gay baĢlığının altındaki tüm önyargılara sahiptim. Bunu farkettim. Sözde ne kadar çağdaĢız, ne kadar açık fikirliyiz. Aslında bir yerde kendimizi Ģehir efsaneleriyle uyutmuĢuz. Bu kitapla uyuduğumu fark ettim.” “Ġnsanlara önyargısız yaklaĢmak gerekiyor. Ġnsan kendi olduğu sürece insandır.” “Fikirlerimin önyargı olduğunu görmek.” “BarıĢçıl Kürtler de varmıĢ.” “Sahip olduğum önyargılarımda aslında ne kadar haksız olduğumu gördüm.” “Önyargılarla uğraĢmak söz konusu olunca sıkıntılar hep ortak aslında. Bir kürt ile eĢcinsel aslında çok da farklı Ģeylere maruz kalmıyor.” “Çok fazla yanlıĢ bilgi ve önyargıyla yüklenmiĢ olduğumu fark ettim.” “En önemli deneyimim, önyargı ile yaklaĢılan kiĢilerin gerçekte bir insan olduğu fikrine sahip olmamız.” “Kendi önyargılarımın farkına varmama yardımcı oldu.” “Bilinçli olduğumu düĢündüğüm bir konuda oldukça bilinçsiz davranmıĢ olduğumu fark etmemek.” “Önyargısız olduğunu düĢünen biri olarak bile hala kırılamayanlar olduğunu, okuyunca, araĢtırınca bu iĢlerin halledilmediğini ancak bu yolla iyi olacağını öğrendim.” “Önyargıların sadece toplumsal öğelerden geldiğini daha iyi anladım.” “Kırdığımı sandığım önyargıları sadece ertelemiĢim. Roman kitabı okurken hepsini hala koruduğumu fark ettim.”

“Ġnsanların yanlıĢ düĢüncelerini yıkmaktaki zorlukları anladım. Bu tabuları yıkmak için yargıladığın kiĢiyle konuĢmalısın.” Birinci ağızdan gerçekçi bilgi edinmek okuyucuların zihinlerindeki algıların değiĢmesi ve yukarıda önyargılarla ilgili sözü edilen sürecin iĢlemesi açısından çok önemli bir etkiye sahip olmaktadır. “YaĢayan insandan bilgi almak ayrı bir Ģey. En kıymetli bilgilerdi. Hayatı öğrendim., fikirlerimi yaĢayanların deneyimlerinden yararlanarak değerlendirmem.”

Kendi

“DıĢardan okuyarak öğrenmektense bizzat konuĢarak o insanların nasıl olduğunu duymak çok mükemmel.” “Sorularımın yanıtlarının anında verilmiĢ olması.” “Birinci elden bir kaynaktan bilgi almak.” “Hızla ilerleyen modern dünyada kitapları artık basılmıĢ Ģekliyle bile değil internet ortamından e-book Ģeklinde okumak durumunda kalacağım endiĢesi taĢırken, ilk elden canlı kitaplarla tanıĢma fikri beni çok heyecanlandırdı.” “ġizofren bir kiĢiyle sohbet etmek o kiĢi hakkında kitaplarda yazılanlardan bilgi sahibi olmaktan çok farklı.” “Onların gerçeğiyle tanıĢmak.”

Birinci ağızdan bilgi edinmek okuyucuların yargıya dönüĢen önyargılarını daha gerçekçi bir temele oturtmalarını sağlamaktadır. Okuma deneyiminin kendisi bir öğrenme olmakla birlikte okuyuculara daha belirgin anlamda neler öğrendiklerini sorduk. “Maddeye bağımlılığın tercih olamayabileceğini fark ettim. Cinsiyete dayalı sorunun kadınsal değil toplumsal bir sorun olduğunu gördüm.” “Pes etmemeyi öğrendim.” “ġizofrenler Ģizofren olduklarını kabul edebilirmiĢ.” “Antakya'daki Arap'ların "amca" kültürlerini öğrendim.” “Kitabımın hayata bağlılığını öğrendim.” “Olayları çift taraflı olarak değerlendirmek gerek.” “Tek çizgide değerlendirdiğim konunun (feminizim) aslında değiĢik baĢlıklar altında da ayrıĢtığını öğrendim.” “Yargıların sanıldığının aksine daha çok kültürel olması.” “UyuĢturucu ve AIDS'le ilgili çok önemli bilgiler edindik ve içine girdikleri ruh halini çok iyi anladık.” “Birçok Ģeyi farklı insanlarla yapabilmeyi öğrendim.” “Türkiye'de azınlık cemaatine mensup olmanın zorluklarını öğrendim.” 40

“Önyargıların aslında araĢtırma yapılmadan sahip olunduğunu gördüm.” “Tanımadığımız bir kültürün varlığından haberdar olduk. Harikaydı.” “Geylerin aslında çok da ön planda olmak istemediklerini, cinsel tercihlerini herkesin gözüne sokmak istemediklerini.” “Görünen ve bildiğimizi sandığımız Ģeylerin sorgulanması gerektiğini.” “Lezbiyenliğin sadece cinsellik değil duygu iĢi olduğunu öğrendim.” “Hiçbir Ģeyin bize tarafsız gösterilmediğini öğrendim. Kesinlikle Rum'lara bakıĢ açım değiĢti.” “KarĢılıklı paylaĢmayı öğrendim.” “Cinsiyet değiĢtirmenin cinsellikten daha farklı sebepleri olduğunu. Bağımlılığın süre ve miktarla ilgili olmadığını.” “Hiv+ olan bir kiĢinin hayatına olumlu bakabileceğini ve bununla yaĢayabileceğini öğrendim.” “Bir Ģizofren hakkında, hep "hastalığını tespit edemez" diyordum, daha doğrusu öyle biliyordum ama bu düĢündüğümün farklı olduğunu öğrendim.” “Hayatta gördüğümüz, duyduğumuz her Ģeyin doğru olmadığını öğrendim.” “Toplum baskısının zararlarını öğrendim.”

KĠTAPLAR YaĢayan Kütüphane süresince ilk gün 29, ikinci gün ise 32 kitap okuyucularıyla buluĢtu. 23 kitap baĢlığının tamamı her iki gün de katalogdaki yerini aldı. 

YaĢayan Kütüphane kitaplarının yaĢ ortalaması 33,44 (SS = 8,29) „dür. En genç kitap 23, en yaĢlı kitap ise 52 yaĢındadır (YaĢ dağılımı için Bkz. Grafik 8).

Grafik 8: YK Kitap YaĢ Dağılımı Yaş Dağılımı 6

Frekans

5 4 Yaş

3 2 1 0 0

Yaş

Grafik 8‟de görüldüğü üzere kitapların yaĢları oldukça geniĢ bir aralıkta dağılmaktadır. Kitapların daha çok 27 ile 32 yaĢ arasında kümelendiğini görmekteyiz. 5 kiĢi 32, 4 kiĢi 29, 3 kiĢi 28, 2‟Ģer kiĢi 24, 27, 30, 33 ve 47 yaĢındadır. Kütüphanede farklı yaĢlardan kitapların yer almasının bir sorundan çok katalogun yaĢ bakımından mümkün olduğunca genel popülasyonu temsil edici olması açısından önemli olduğunu düĢünüyoruz. 

Cinsiyet dağılımına bakıldığında kitapların %34‟ünün kadın % 66‟sının erkek olduğu görülmektedir.

Grafik 9: Kitapların Cinsiyet Dağılımı Cinsiyet Dağılımı

34% kadin

66%



erkek

Kitapların %56‟sı bir sivil toplum kuruluĢu üyesidir. Kitabın bir sivil toplum kuruluĢu üyesi olması, kendi hakkındaki önyargılardan haberdar olması ve bu önyargılar 42

nedeniyle karĢılaĢtığı ayrımcılıkla baĢ etme yöntemleri geliĢtirmiĢ olması açısından oldukça önemliydi. Sürece yeni katılan kitapların önemli bir kısmı bir STK üyesi değildi. Kitap görüĢmelerinde, kitaplarda belirgin bir performans kaygısı oluĢması bununla iliĢkili olabilmektedir. Okuma sürecinin detaylı anlatımı ve kitaplardan ne beklendiğinin kitaba anlamlı gelecek Ģekilde aktarılması bu kaygının azalmasına yardımcı olmaktadır. Unutmamak gerekir ki okuma esnasında kitap olmak, daha önce benzer bir deneyim yaĢamamıĢ yeni bir kitap için doğası gereği kaygı verici olabilmektedir. 

YaĢayan Kütüphane GePGeNçFeSTiVaL, kitapların 18‟inin ikinci 14‟ünün ise ilk YaĢayan Kütüphane deneyimi oldu.



Kitaplardan YaĢayan Kütüphane deneyimlerini değerlendirmelerini istedik.

Grafik 10: YK Deneyim Değerlendirme Bir Kitap olarak Yaşayan Kütüphane'yi nasıl deneyimlediniz?

31% 4

69%

1: Çok Kötü ..................................... 5: Çok Ġyi

Kitapların %70‟i YK deneyimlerini “çok iyi”, %31‟i “iyi” olarak değerlendirmiĢlerdir. Kitaplar, sözel geribildirimlerinde de samimi ve açık bir platformda, iyi niyetle ve amacına hizmet eden Ģekilde, hep birlikte bir deneyim yaĢadıklarını ifade etmektedirler. 

Kitaplara, okuyucularıyla ilgili genel izlenimlerini sorduk. Kitaplara göre okuyucuların büyük bir bölümü anlamaya, öğrenmeye açık ve ilgililer. Kitaplar, okuma sürecinin, 18 yaĢından küçük okuyucularla önyargılardan çok merak giderme ya da daha farklı motivasyonlar üzerinden gerçekleĢtiğini ve kimi zaman okumaların amacından saptığını belirtmiĢlerdir.

Bu konunun sonraki kütüphane deneyimleri için göz önünde bulundurulması gerektiğini düĢünüyoruz. 18 yaĢ altı okuyucular veya çocuk okuyucular için anlamlı olabilecek kitap baĢlıklarının kataloga eklenmesi ve bu yaĢ grubundaki okuyucuların bu kitaplara yönlendirilmesi denenebilir.

Grafik 11: Kitapların Okuyucularına Dair Ġzlenimleri

Okuyucularla İlgili Genel İzlenim

10% 3

34%

56%

4 5

1: Ġlgisiz, öğrenmeye, anlamaya açık değil. .............................................. 5: Çok ilgili, öğrenmeye, anlamaya açık.



Kitaplar, YaĢayan Kütüphane gerçekleĢmeden önce kendilerine YK‟nın amaçları ve yöntemi, kendilerinden beklenen roller, süreçte ve okuma esnasında karĢılaĢabilecekleri muhtemel durumlar, teknik detaylar, koordinasyon ekibi ve gönüllü ekip hakkında yeterince bilgi verildiğini belirtmiĢtir. %3‟lük “yeterli bilgi verilmedi” cevabı, etkinlik gününde kütüphaneye katılan kitaplarla, etkinlik öncesinde standart kitap görüĢmesinin yapılamamıĢ olmasına bağlanabilir.

Grafik 12: Etkinlik Öncesi Bilgilendirme Etkinlikten Önce Bilgilendirme

3% 9% 2 4

89%

1- Yetersiz, eksik ................................................... 5 – Oldukça açık ve yeterli



Kitapların tamamı YK‟da görev alan gönüllüleri çok yardımcı, samimi, içten ve güler yüzlü olarak tanımlamıĢtır.



Yine bütün kitaplar bir sonraki YK‟da kitap olmak istediklerini belirtmiĢlerdir.



Kitapların %75‟i çalıĢma saatlerinin uygun uzunlukta olduğunu düĢünmektedir. Kitapların bir bölümü, okuyucular tarafından YK‟ya gösterilen yoğun ilgi nedeniyle çok yorulduklarından doğal olarak kütüphanenin çalıĢma saatlerini bir miktar uzun olarak değerlendirmiĢlerdir (Bkz. Grafik 13). Ancak yine bu yorgunluğun hissettikleri mutluluğa değdiğini ifade etmiĢlerdir. 44

Grafik 13: ÇalıĢma Saatleri Değerlendirme Kütüphane Çalışma Saatleri

3% 19%

2 3

75%

4 5

1: Çok uzun ........................................................................ 5: Uygun uzunlukta



YK‟da gerçekleĢen 642 okumanın kitaplara göre dağılımı Grafik 14‟de görülmektedir. Eski uyuĢturucu bağımlısı, Hiv+, Gey, ÖSS/ÖYS Dereceli ve ġizofren kitaplar en çok okunanlar listesinin ilk beĢ sırasını oluĢturmuĢtur.

Grafik 14: Kitaplara Göre Okuma Sayısı Dağılımı Okuma Sayısı 93

Okuma Sayısı

100 80 40 20

36 18 18 21 14 1420

41 20 23 14 20

36 17

0 1 Kitaplar

Arap Baş Örtülü Gey Lezbiyen Roman Türkiye'de Yaşayan Yabancı

Bankacı Eski Uyuşturucu Bağımlısı Hiv + Psikolog Şizofren Yazılımcı

Avukat Ermeni Görme Engelli ÖSS/ÖYS Dereceli Rum Yahudi

Barmaid Feminist Kürt Ressam Transeksüel

* Bu grafik toplam 642 okuma sayısı üzerinden düzenlenmiĢtir.. 

YaĢayan Kütüphane‟de, bazı kitap baĢlıkları talebin fazla olması nedeniyle birden fazla kitap tarafından temsil edilmiĢtir. Okuma sayılarını değerlendirirken gün baĢına okuma sayısı hesaplamakta da fayda olduğunu düĢünmekteyiz. AĢağıda kitap baĢına günlük okuma sayılarını görebilirsiniz ( Bkz. Grafik 15).

Grafik 15: Kitaplara Göre Günlük Ortalama Okuma Sayısı Dağılımı

Kitap Başına Günlük Ortalama Okuma Sayısı

Okuma Sayısı

21 20,5 18 13,3 12,5 10 9 10,5 11,5 9 7 10 8,14 7 8,3 7 4 10 9 11,5 98,5 7

20 10 0

1 Kitaplar

Arap

Avukat

Bankacı

Barmaid

Baş Örtülü

Ermeni

Eski Uyuşturucu Bağımlısı

Feminist

Gey

Görme Engelli

Hiv +

Kürt

Lezbiyen

ÖSS/ÖYS Dereceli

Psikolog

Ressam

Roman

Rum

Şizofren

Transeksüel

Türkiye'de Yaşayan Yabancı

Yahudi

Yazılımcı

Günlük ortalama okuma sayılarına bakıldığında, sırasıyla, ÖSS/ÖYS Dereceli, ġizofren, Lezbiyen, Eski uyuĢturucu bağımlısı ve Gey kitaplar en çok okunanlar listesinin ilk beĢini oluĢturmuĢtur. Bu veriler, sonraki uygulamalarda baĢka hangi baĢlıkların birden fazla itapla temsil edilmesi gerektiğine dair ipuçları vermektedir. 

Kitaplara okuyucularının olabileceklerini sorduk.

okuma

sürecinden

nasıl

bir

yarar

sağlamıĢ

Kitaplara göre, önyargılar tamamen ortadan kalkmamıĢ olsa da okuyucuların

kafalarında soru iĢaretleri ve önyargıların kırılabileceği fikri oluĢmuĢtur. Okuyucular önyargılarından bir ölçüde uzaklaĢmıĢtır. Okudukları kitap hakkında yanlıĢ bilgilerini düzeltmiĢ, gerçekçi bilgiler edinmiĢ ve bilinçlenmiĢler; bu sayede çevrelerinde olup bitenlere dair daha duyarlı bir algıyla kütüphaneden ayrılmıĢlardır. Okuyucular akıllarındaki sorulara cevap bulabilmiĢ ve yeni sorular üretebilmiĢlerdir. BaĢka bir bakıĢ açısı kazanma Ģansı yakalamıĢlardır. Bu da onlara yeni sorgulama ve düĢünme alanları oluĢturma imkanı vermiĢtir. Ayrıca, okuyucular kendilerini karĢıdakinin yerine koyma deneyimi yaĢamıĢ ve bir yandan da iletiĢim kurabilme becerilerini geliĢtirmiĢlerdir. 

YK kitaplarına YK deneyiminin onlara neler kazandırdığını ve YK süresince onları nelerin zorladığını sorduk.

Kitaplar, kazanımlarıyla ilgili; kendilerini ifade etme becerisinin arttığından, insanları bilgilendirmenin mutluluğundan, diyalog kurma becerilerinin arttığından, karĢılıklı öğrenme ve paylaĢım gerçekleĢtirdiklerinden, kendi önyargılarıyla yüzleĢtiklerinden, kendilerine dair daha fazla detayı irdeleme fırsatından, kendilerini sorgulamaktan ve anlaĢılabilir olabilme fırsatına sahip olmaktan söz etmektedirler. “Kendimi ifade etmemde daha açık ve kendime güvenen bir yaklaĢım benimsediğimi düĢünüyorum.” “Ġfade kolaylığı. Önyargısız duruĢa katkıda bulunduğumu görmenin mutluluğu.” “Hem deĢarj hem de insanları bilgilendirmenin verdiği mutluluk.”

“Kendi sorunlarımı insanlarla paylaĢmak rahatlatıcıydı. Önyargıların azaldığını görmek güzeldi.” “Anlattıkça kendime ait daha fazla detayı irdelemiĢ olmak.” “Kendimi normalleĢtirebilmenin doruk noktası.” “SosyalleĢme, insanlarla bildiklerimi paylaĢmanın ve onlardan öğrenmenin huzuru. Bilmediğim ve yetersiz olduğum yerlerin tespitine yardımcı oldular. Diyalog gücümü arttırdılar.” “Kendini bir kez daha gelen sorularla analiz edip, kendini ifade edebilmenin kolay yolunun pratiğini kazandırması.” “Farklı kültürlerden insanlar hakkında bilgi edinmek isteyen gençlerle paylaĢımda bulunma fırsatı buldum.” “Önyargıların kırılması için gerekli yöntemleri, dili ve üslubu deneyimledim.” “Farklı insanlardan farklı paylaĢımlar aldığıma inanıyorum. BaĢkalarının önyargılarını yıkarken kendi önyargılarımı da yıktığıma inanıyorum.” “Kendimin ne olduğunu, nereden geldiğimi ve bunun benim için ne anlama geldiğini düĢünmem gerektiğini fark ettiğim ilk an bu olmalı.” “Ġçsel zenginlik.” “KiĢisel bağlamda çok güzel bir tecrübeydi. Yurdun değiĢik yerlerinden farklı insanlar tanımak ve onların dünyasına girmek çok güzeldi. Ġnsanlarla bir Ģeyler paylaĢmak çok heyecan vericiydi. Ġnsanların önyargılı gelip önyargısız ayrıldığını görmek mutluluk verici. Kütüphane bir aile gibiydi. Ekiple birlikte olmak ve çalıĢmak zevkliydi. Yeni arkadaĢlar tanımak.” “Haz ve mutluluk.” “Kendi toplumum ile ilgili önyargılar hakkında okuyucuları bilgilendirme Ģansına sahip oldum.” “Gençlerle iletiĢim kurmak, önyargılarını kırmak ve gelecek planlarına yardımda bulunmak.” “Eğitim sektöründe aktif görevli bir insan olarak yeni nesil gençliğin duruĢunu daha iyi gözlemledim.” “Ġki gün çalıĢtım. Ġnsanların sorularını kendime göre, yaĢadıklarımdan örneklerle anlattım. Bana göre bir iĢle iki gün meĢgul oldum olumlu yönde.” “ĠletiĢim kurma rahatlığımı arttırdı.” “Önyargıların bireysel deneyimlerden ziyade rivayetlere dayalı olduğunu daha net gözlemleme fırsatı buldum.” “Feminizme dair algıları görmek. Kendim için farklı soruları düĢünmek.” 47

“Kendimi ifade etme yeteneğimi geliĢtirdi. Ġnsanları dinleme yeteneğimi geliĢtirdi. Ülkemizde tahminimin ötesinde bilinçli gençler olduğunu öğrendim.” “Ġnsanların önyargılarını görüyorum.” “UyuĢturucu bağımlılarına ve uyuĢturucu hastalığına karĢı (bir bağımlı olarak) önyargıları kırmak ve ek bilgiler vermek beni mutlu ediyor.” “Deneyimleri paylaĢmak, kiĢisel iyileĢmem/geliĢimim açısından çok olumluydu. Okuyuculara söylediğim pek çok Ģey aslında kendimin de duyması gereken Ģeylerdi. Kendini sorgulamak.” “Bağımlılığın ömür boyu süren bir hastalık olduğunu okurlar ile paylaĢmak, sayenizde bizlere toplum tarafından anlaĢılır olabilme fırsatı verilmesi. Mesajımızı bağımlı olmayan insanlara da taĢıyabileceğimiz umudunu kazanmak.” “Kendimi daha net görmemi, olduğum durumu ve kendimi kabullenmemi sağladı. Ayrıca benim fark etmediğim önyargılarımı, aynı Ģekilde de toplumun bana karĢı, benim daha önce hiç bilmediğim önyargılarını tanımamı sağladı.” “Okuyucuların açık olduğunu görmek beni sevindirdi. Nelerin merak edildiğini fark ettim.” “Her Ģeyden önce sabır. Tekrar tekrar aynı sorulara cevap vermek zannettiğim kadar zor değilmiĢ.” “ÇalıĢmanın verdiği mutluluk, iĢe yarıyor olmak.” “Elimden geldiğince önyargıları yıkmaya çalıĢtım. BaĢarılı olduğuma inanıyorum.” Kitaplar, YK deneyimi süresince ise genel olarak ilginin ve görüĢmelerin yoğunluğu, aynı ve benzer sorulara tekrar tekrar cevap vermek, 18 yaĢından küçük okuyucuların sorularının amaca ve içeriğe uygun olmayıĢı ile ilgili zorlandıklarını belirtmiĢlerdir : “Belli sorulara cevap vermek, empati kurmayı saklı tutmak, kendini doğru anlatmak noktasında hata yapmamak.” “Çok zorlandığım söylenemez. Yoğun ilgi biraz yordu.” “Çok sık görüĢme olması yorucuydu. Ġlgisi düĢük okuyucularla sohbet keyifsizdi.” “Sorgulama.” “Gizlilik anlamında biraz kasıldım. Onun dıĢında bir zorluk yaĢamadım.” “Ressamlıkla ilgili soruların bazen meseleyi anlatmaktan uzak olması.” “15 yaĢ grubu bilinçsiz okuyucular.” “Siyaset. GeçmiĢte bıraktığım eski hislerin ve anıların canlanması.” 48

“Ara vermemek için direndim ama dayanamadım.” “Ġlk olarak, yeterli olamama korkusu. Bunu aĢmam zor oldu, ama baĢlayınca hiçbir sıkıntı yaĢamadım.” “Bence okuma sürecinde biraz yorgunluk, bitkinlik oluyor. PeĢ peĢe okunmak bazen yorucu oluyor diye toparlayayım. DüĢünceler ve önyargılar konusunda ya da zorlayacak zor sorular pek yoktu.” “Gelen katılımcıların bazılarının hazır bulunuĢluluk düzeyleri uygun değildi.” “ “Ben sana karĢıyım”. Diye baĢlayanlar. KonuĢma sonunda “ama sen farklısın, bence gene de yasak olmalı” diyenler. Bazı insanların muhabbet duygusunda epey uzak olmaları.” “Adaletin sağlanmasının sadece avukatların, veya hukukçuların iĢi olmadığını anlatmak.” “Yargılarla uğraĢmak. Bazı konular yargılara dönüĢmüĢ ve dinlemeye açık alanlar değil.” “Zorlandığım bir nokta düĢünemiyorum.” “Önyargılar. “Ben bilirim” ci tavırlar. Okuyucumun dinlemek yerine fazlaca konuĢması.” “Ġlle de bir Ģey söyleyeceksem; rutinlik.” “Hayatımda hiç bu kadar konuĢmadım. YorucuymuĢ.” “Farklı fikirleri kabul etmeye zorlama denemeleri oldu.” “Aynı Ģeyleri tekrarlamak beni yordu.” “Aralıksız okuma olması ve yerde oturma dıĢında hiçbir sorun yaĢamadım.” “Hep aynı sorulara cevap vermek zorunda kalmam. Tabii ki biraz da yorucu.” “Özel hayatımla ilgili fazla sorular sorulması. Bazı okuyucuların “okuyucu” kimliğinin dıĢına çıkmaya çalıĢması.”



Kitapların önerilerine kulak verdiğimizde

Gelecekteki kitaplara; -

Açık ve net olmalarını, Ġçten, samimi ve kendileri olmalarını, Sabırlı olmalarını, Donanımlı gelmelerini Dinlemeyi, 49

Yaptıkları Ģeye inançlı olmalarını, Paket bilgi vermekten ziyade sohbet etmelerini,

Organizatörlere, -

GeniĢ zaman yaratmalarını, Daha büyük organizasyonlarda yer alıp daha geniĢ kitlelere ulaĢmayı sağlamalarını, YaĢayan Kütüphane‟yi Anadolu‟da gerçekleĢtirmelerini, Kütüphanenin daha yaygın tanıtılmasını, Kitap ve baĢlık sayısını arttırmalarını

Kütüphanecilere, -

Proje hakkında okuyucuya daha fazla bilgi vermelerini, Okunma sürelerini takip etmelerini

Gelecekteki okuyuculara, -

Nitelikli ve amaca yönelik soruların sormalarını, Mümkün olduğunca çeĢitli kitaplar okumalarını, Soruları önceden hazırlamalarını, Soru sormaktan çekinmemelerini, Dürüst ve samimi olmalarını

Katalog için, -

Yani kitap baĢlıklarının oluĢturulmasını, Fihrist eklenmesini önermektedirler.

Özetle, YaĢayan Kütüphane GePGeNçFeSTiVaL, yukarıdaki bölümlerde sözü edilen eksiklikler ve aksaklıklarıyla insan insana kiĢisel deneyim paylaĢımı imkanı vererek hedeflediği Ģekilde daha önce çok fazla veya hiçbir araya gelme Ģansı olmamıĢ kiĢileri bir araya getirmiĢ, okuyucularının zihinlerindeki önyargıların törpülenmesini ve algılarının değiĢmesini sağlamıĢ, yanlıĢ bilgileri yeni ve doğru olanlarıyla değiĢtirmelerini sağlamıĢtır. Tüm YaĢayan Kütüphane ahalisinin (kütüphaneciler, kitaplar ve okuyucular) ortak dileği bu deneyimi daha çok kiĢinin yaĢaması, dolayısıyla YaĢayan Kütüphane‟nin bundan sonra farkı mekan ve zamanlarda tekrar etmesi yönündedir. Erhan OkĢak ve Sezgi Özdemir  

Bu raporun hazırlanması esnasında veri girişi sürecine verdiği destekten ötürü Onur Ezgin’ e teşekkür ederiz.

EK - 1 YAġAYAN KÜTÜPHANE DEĞERLENDĠRME FORMU - OKUYUCU Değerli Yaşayan Kütüphane Okuyucusu,

Bu form Yaşayan Kütüphane’de kitap okuma deneyiminizi paylaşmanız için hazırlanmıştır. Yanıtlarınız, yorumlarınız ve önerileriniz Yaşayan Kütüphane’nin bundan sonraki uygulamalarını geliştirmek için büyük önem taşımaktadır. Vereceğiniz samimi cevaplardan dolayı teşekkür ederiz. Bütün formlar gizlilik ilkesiyle ve anonim olarak değerlendirilecektir.

Yaşınız: ______________

Cinsiyetiniz: _________________

1. Yaşayan Kütüphane’den nasıl haberdar oldunuz? Gazeteden

Çadırın yanından geçerken

Okuyucu olmuş kişilerden

El ilanından

diğer __________________________________________

2. Hangi kitabı/kitapları ödünç aldınız?

3. Yaşayan Kütüphane fikrini ne kadar beğendiniz? 1

2

3

4

5

( 1- Hiç beğenmedim, 5- Çok beğendim, etkilendim )

4. Katalogda yer alan kitap başlıklarını ve önyargıları ne kadar beğendiniz? 1

2

3

4

5

( 1- Hiç beğenmedim, 5- Çok beğendim, etkilendim )

5. Lütfen kütüphanede görevli olan arkadaşları değerlendiriniz .

1

2

3

4

5

( 1 – Hiç yardımcı olmadılar, 5- Çok yardımcı oldular )

6. Kitabı/kitapları okurken yaşadığınız en önemli deneyim neydi?

7. Kitap okuma deneyiminden yeni bir şeyler öğrendiğinizi düşünüyor musunuz?

8. Başka kişilere kütüphanede okuyucu olmayı önerir misiniz? ________________________

9. Bundan sonraki katalogda yer almaları için yeni kitap başlıkları önermek ister misiniz?

YAġAYAN KÜTÜPHANE DEĞERLENDĠRME FORMU - KĠTAP İsminiz ( tercihe bağlı ): _____________________________________________________________

Kitap başlığınız: _____________________________________

Yaşayan Kütüphane’de kaç gün boyunca kitap oldunuz? _________________________

Yaşınız: _________________

Cinsiyetiniz: ____________________

1. Herhangi bir sivil toplum kuruluşu üyesi misiniz? Yanıtınız evet ise : _________________________________________________________

2. Yaşayan Kütüphane deneyiminiz süresince kaç okuyucunuz oldu? _________________ 3. Bir kitap olarak Yaşayan Kütüphane’yi nasıl deneyimlediniz? 1

2

3

4

5

( 1 - Çok kötü, 5 – Çok iyi )

4. Okuyucularınızla ilgili genel izleniminiz nedir? 1

2

3

4

5

( 1 – İlgisiz, öğrenmeye, anlamaya açık değil, 5 – Çok ilgili, öğrenmeye, anlamaya açık )

5. Lütfen etkinlikten önce, Yaşayan Kütüphane’yle ve Yaşayan Kütüphane’de kitap olmakla ilgili size verilen bilgiyi değerlendiriniz. 1

2

3

4

5

( 1- Yetersiz, eksik, 5 – Oldukça açık ve yeterli )

6. Lütfen kütüphanede görevli olan arkadaşları değerlendiriniz . 1

2

3

4

5

( 1 – Hiç yardımcı olmadılar, 5- Çok yardımcı oldular )

7. Lütfen kütüphane çalışma saatlerini değerlendiriniz.

1

2

3

4

5

( 1 –Çok uzun 5- Uygun uzunlukta)

8. Sizce okuyucularınız sizi okumaktan nasıl bir yarar sağlamış olabilir?

9. Size en sık sorulan sorular nelerdi?

10. Kitap olmanın size neler kazandırdığını düşünüyorsunuz?

11. Kitap olmanın sizi en çok zorlayan kısmı/kısımları ne/neler oldu?

12. Sonraki Yaşayan Kütüphane’ler için neler önerirsiniz?

Gelecekteki kitaplara:

Organizatörlere:

Kütüphane görevlilerine:

Gelecekteki okuyuculara:

Katalog için:

13. Tekrar kitap olmak ister misiniz? ____________________________________________ 14. Bunların dışında paylaşmak istedikleriniz: _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________

EK-2

YK Okuyucularının Sonraki Kataloglarda Yer Alması İçin Önerdikleri Kitap Başlıkları Afrikalı

Eski Hükümlü

Aile İçi Şiddet Mağduru

Ev Kadını

Akademisyen

Extereme Sporlarla Uğraşan

Aktif Oyun Bağımlısı

Faşist

Aktivist

FBI

Alevi

Fenerbahçeli

Alkolik

Fotoğrafçı

Alzheimer Hastası

Futbolcu

Anarşist

Gamer (Sürekli Bilgisayar Oyunu Oynayan)

Aseksüel

Gazeteci

Asker

Göçmen

Asker

Grafitici

Atatürkçü

Gurbetçi

Bekar Anne

Haham

Biseksüel

Hayat Kadını Çocuğu

Bürokrat

Hintli

Cerrah

Hiperaktif Öğrenci

Dedektif

Hıristiyan

Devrimci

Holigan

Dilenci

İnşaat İşçisi

Doktor

İşadamı

Dul Kadın

İşitme Engelli

Eczacı

Kağıt Toplayıcısı

Epilepsi Hastası

Katil

Eski Fahişe

Komünist

Eski Hırsız

Kumarbaz

Laz

Suçlu Çocuk

Manik-Depresif Kişilik

Şair

Manken

Şiddet Mağdurları

Mazoşist

Taksi Şöförü

Milletvekili

Tasarımcı

Mimar

Terör Suçlusu

Mülteci

Terörist

Müzisyen

Tiyatrocu

Oyuncu

Turizmci

Öğretmen

Üniversiteli İşsiz

Öksüz

Vicdani Redci

Özgürlük Kitabı

Yabancı Büyükelçi

Patron

Yalnızlık

Pedofili

Yatalak Hasta

Pezevenk

Yetim

Piercer

Yunan

Polis

Zenci

Politikacı

Zengin

Radikal Dinci Rahibe Reenkarnasyon Yaşayan Rehberlik Öğretmeni Reklamcı Sadist Sanatçı Satanist Savaş Görmüş Biri Siyasi Suçlu Sokak Çocukları Sokakta Yaşayan Biri Sporcu

Bazı kitaplar okuyucular tarafından yoğun Ģekilde önerilmiĢtir. AĢağıda birden fazla okuyucu tarafından önerilen kitaplara iliĢkin tabloyu bulabilirsiniz.

Kitap Önerisi

Sayı

Eski Hükümlü

Hayat Kadını

Alevi

Öğretmen

Politikacı

Zenci

Polis

Asker

İş adamı

Sokak Çocuğu

Zengin

Laz

Sokakta Yaşayan Biri

Aktif Oyun Bağımlısı

Aktivist

Biseksüel

İntihar etmiş biri

Manken

Mazoşist

Milletvekili

Mülteci

Reklamcı

Alkolik

Aseksüel

Faşist

Gazeteci

İşitme engelli

Müzisyen

Piercer

Taksi Şöförü

Tiyatrocu

Yatalak Hasta

EK-3

Yaşayan Kütüphane süresince yaşadığınız en önemli deneyim neydi? Heyecan Gey başlığının altındaki tüm önyargılara sahiptim. Bunu fark ettim. Sözde ne kadar çağdaşız, ne kadar açık fikirliyiz. Aslında bir yerde kendimizi şehir efsaneleriyle uyutmuşuz. Bu kitapla uyuduğumu fark ettim. Kafamın karışması. Objektif olarak yaklaşım, emin olmadığım konularda detaylı bilgi edindim, farklı bakış açısından bakma fırsatı yakaladım. İnsanlara önyargısız yaklaşmak gerekiyor. İnsan kendi olduğu sürece insandır. Her kitapta ne kadar eksik olduğumu ve her kitapta farklı şeyler düşünsem bile kırılmadan ve rencide olmadan/etmeden konuşabildiğimi fark ettim. Kişisel yaşamımıza kitapların deneyiminden katılan zenginlik. İnsanlar, yaşamayı sevdiklerinde, istediklerinde her şeyi yapabiliyorlar. Bundan sonra hayata daha fazla bağlı olacağım. Benzerlikler. Fikirlerimin önyargı olduğunu görmek. Zannettiğimden daha olumlu bir yaşam sürdürüyor olmasına şaşırdım. Yazılı metinlerin dışına çıkıp yaşayan, deneyimleyen bir metinle tanışmak. Kendi içime dönmek, kendimi sorgulamak. Kendi hayatımın düzenini sorguladım. Farklı olduğunu düşündüğümüz insanlarla aynı yolda o kadar çok yürümüşüz ki yolda karşılaşmamış olmak farklı olduğumuz anlamına gelmez. Feminizme dair baktığım pencere daha fazla açıldı. Muhatap olmak, sorularımı direkt sorabilmek, bilgilenmek. Her şeyi hiç çekinmeden sorabiliyor olmak. Sorunlarım eksildi, etkilendim. Antakya'daki Arapların amca kültürlerini öğrendim Basılmış olan kitaptan daha zevkli olduğu kesin. Kafamdaki engelli profili değişti. Bambaşka bir bakış açısıyla karşılaşmaktan ötürü mutluyum. Daha fazla bilgi alıp daha çok bilinçlendim.

İlk defa bir Rum'la tanıştım. Yaşan insandan bilgi almak ayrı bir şey. En kıymetli bilgilerdi. Hayatı öğrendim. Kendi fikirlerimi yaşayanların deneyimlerinden yararlanarak değerlendirmem. Dışardan okuyarak öğrenmektense bizzat konuşarak o insanların nasıl olduğunu duymak çok mükemmel. Farklı yaşamları tatmak ve tanımak haz verici bir duygu. Olumsuzluğun içinden olumlu çıkabilecek kadar güçlü kalmak etkileyici. Aklımdaki bütün soruları en içten duygularıyla cevaplaması. Gerçeklik, samimiyet, dürüstlük. Fikir alışverişi. Öğrenmek istediğim her şeyi cesurca sorabilme imkanı buldum ve çok güzel bir sohbet oldu Barışçıl Kürtler de varmış. Paylaşım. Karşılıklı diyalogun ne kadar önemli olduğunu görmüş oldum. Belli şeyleri duymuş olmama rağmen bunların üstüne hiç kafa yormamış olduğumu fark ettim. Bir kültürü tanıdım. Yetmez mi? Hiçbir zaman oturup muhabbet etmeyi düşünmediğim bir insanla güzel bir sohbet. Çok doğal ve çok açık cevaplar aldım. İnsana dair ortaklıklar. Kitapları hem çok samimi hem çok konuşkan buldum. Az da olsa önyargım vardı. Onların da bizden biri olduğunu ve bizden farklı olarak özle bir durumları olduğunu düşündüm (şizofren) Önyargılarımı fark ettim. Bir tıp fakültesi öğrencisi olarak hasta tarafından bağımlılığı öğrendim, fikrim oldu. Bir gün uyuşturucu bağımlısı olabileceğim gerçeği. Bize gerçekleri anlatması en iyi deneyimdi. Sorularımın yanıtlarının anında verilmiş olması. Hayatın sınavdan daha önemli olduğunu anladım. Kitabımın çok hümanist yaklaşması. Duymaya alıştığım şeylerden farklı şeyler duydum ve bu hoşuma gitti. Yalın ve samimi buldum.

"Ne yapıyor bu adamlar?" a yanıt buldum. Kitaplardan, beklediğimizden farklı yanıtlar aldık. Çok farklı bakış açıları yakladım. Bir engelliyle rahat konuşabilme. Önyargımın anlamsız olduğunu gördüm. İlk defa Hiv + bir kişiyle bu kadar rahat konuşabildim. Aradığımı bu denli bulabilmiş olmak beni şaşırttı. İnsanların önyargılarının bilgi karşısında bir nebze kırılmış olması. Canlı fikir alışverişi. Önyargılarımın tamamen değişmesi. Bilmediğim şeyleri öğrendim ve korkularımı giderdim. Artık bunun kronik bir hastalık olduğunu biliyorum. Bana ölümü çağrıştırmıyor. Öğrenmek istediğim şeyleri yaşam tecrübelerinden edinmek çok öğretici ve eğlenceli idi. Önyargılarımın değiştiğini söyleyemem ama normalde fazla konuşamadığım bir insanla böyle rahat bir ortamda konuşmak güzeldi. Sahip olduğum önyargılarımda aslında ne kadar haksız olduğumu gördüm. Bir insanın diplere indikten sonra (bitmiş tükenmiş olması bile) yeniden hayata özgüvenle gülümsemesi. Gündeme çok fazla getirilen bazı konuların hiç de göründüğü gibi olmadığını olaylara konu olan nüfus grubundan birinden dinlemek. İlk kez bir bağımlıyla görüştüm. Önyargılarla uğraşmak söz konusu olunca sıkıntılar hep ortak aslında. Bir kürt ile eşcinsel aslında çok da farklı şeylere maruz kalmıyor. Etkileşimli bir öğrenme olduğu için çok eğlenceliydi. Birinci elden bir kaynaktan bilgi almak. Hızla ilerleyen modern dünyada kitapları artık basılmış şekliyle bile değil internet ortamından e-book şeklinde okumak durumunda kalacağım endişesi taşırken, ilk elden canlı kitaplarla tanışma fikri beni çok heyecanlandırdı. Toplum içindeki geylerin bize gösterilenden daha farklı olduğunu gördüm. Karşılıklı birbirimizi geliştirdiğimizi gördüm. Konuşmak; gerçek anlamda. Ve insanlarla tanışma yoluyla fikir edinebilmek. Çok fazla yanlış bilgi ve önyargıyla yüklenmiş olduğumu fark ettim. Şizofren bir kişiyle sohbet etmek o kişi hakkında kitaplarda yazılanlardan bilgi sahibi olmaktan çok farklı. Karşı tarafı anlayabilip konuşabileceğim bu platformu asla başka bir yerde bulamazdım. Gey olmayı içselleştirmiş olmaktan bahsetti. Benim normalim gibi normali olması çok önemliydi benim için.

Benim etrafımda hiç olmadığı için sanki yok gibilerdi ama far olduklarını hissettim. En önemli deneyimim, önyargı ile yaklaşılan kişilerin gerçekte bir insan olduğu fikrine sahip olmamız. İnsanların ne olursa olsun yapabileceği çok şey olduğu. Onların gerçeğiyle tanışmak. Önyargılardan kurtuldum. Ayrıca kitabı sadece ben okuyorum ve ben öğreniyorum ama bu yaşayan kütüphane sayesinde karşılıklı çok şey öğreniyoruz. İlk defa bir transseksüelle konuştum ve anladım ki onların da bizden bir farkı yok. Fikirlerim biraz olsun değişti. Bu gerçekten iyiydi. İnsan belki de insan olduğu için değer vermeliyim. Kendi önyargılarımın farkına varmama yardımcı oldu. Kendi düşünceme zıt gelen bir kişilikten çok şey öğrendim. Aslında paralel şeyler söylüyoruz. Okurken, eksik kalan soruları anında yöneltip cevap alabilmek. Konuyla ilgili seyrettiğim bir filmin çok etkileyici bir sahnesinin yaşayan kitap tarafından aynen yaşandığını duyduğum an (eski uyuşturucu bağımlısı okuyucusu). Farklı gördüğüm kişilerin hepsinin bizden farklı olmadığını, sonradan kadın olan birinin benden daha fazla kadın olduğunu. Önyargısız tarihi değerlendirmek. Kimse göründüğü gibi değil. Diğer duyularımın, "gözlerimin değil", kıymetini anladım. Görebilmenin kulaklarımla, tenimle, dilimle de mümkün olabileceğini, görememenin o kadar da korkunç olmayabileceğini düşündüm. İlk kez bir Yahudi ve Ermeni'yle tanışma ve konuşma fırsatı buldum. Aslında şizofreni olan bir insanın bizden farkı olmadığını anladım. Yeni, tehlikeli veya kötü bir şeyle karşılaşmadım. Bir lezbiyenin oğlunun olması. Ben değil biz olduğumuz. Hiçbir şeyin imkansız olmadığı. Artık şizofrenlerden korkmayacağım. Her şeyin gerçek olması. Gözlerine rahatlıkla bakıp gerçekten neden bahsettiğini anlayıp hak vermek . Kitap okumak hiç bu kadar eğlenceli olmamıştı. Konuya onun gözünden baktım, aslında ne kadar bencil olduğumu anladım. Oluşturulan kitap başlıkları önyargılar düşünülerek hazırlanmış, bu iyi ancak okuma esnasında her kitabın kendine özgü olduğunu anladım bir kez daha, bu güzel. Eskiden kaybettiğim arkadaşımın aslında nasıl hissettiğini daha iyi anlamış oldum.

Kendi duruşumu yeniden değerlendirmek., Avukatların yalancı olduğu önyargısını kırmam. Bilinçli olduğumu düşündüğüm bir konuda oldukça bilinçsiz davranmış olduğumu fark etmemek. Kitap, kendini bizim yerimize koyabildi ve okumayı daha da kolaylaştırdı. Genelleme yapmaktan kaçınmam gerektiğini hissettim. Sorunu kişinin ağzından öğrenmek. Soruların cevaplarını indekste aramamak. Uzaktan bilmek, uzaktan kabul etmek çoğu zaman çok kolay ama bunların gerçekçi olması için yaşayan birini dinlemek, onunla sohbet etmek çok güzel.

Kitap okuma deneyiminden yeni bir Ģeyler öğrendiğinizi düĢünüyor musunuz? Yine yeniden önyargılarımla tanıştım. Uyuduğumu fark etmiştim ve bu deneyimle uyandım. Gözlerim kapalıymış, 45 dakikada açıldılar. 45 dakikalık bir sempozyum dinleseydim bu kadar etkili olabileceğini sanmıyorum. Üzerine düşüneceğim. Aklıma takılan şeyleri sordum. Daha somut şeyler oluştu kafamda. Önyargılarımın da kalktığını düşünüyorum. İnsanları farklılıklarına göre değil kişiliklerine göre değerlendirmek gerekiyor. Maddeye bağımlılığın tercih olamayabileceğini fark ettim. Cinsiyete dayalı sorunun kadınsal değil toplumsal bir sorun olduğunu gördüm. Pes etmemeyi öğrendim. Farklı anlayışları öğrenmek. Şizofrenler şizofren olduklarını kabul edebilirmiş. Kitapla iletişime geçmeyi öğrendim. Yahudiliği çok iyi bildiğim söylenemez. Ama bildiğim birtakım temel özellikleri vardı. Bunun temeline tarihsel süreç içinde bakmak iyi oldu. Hıv + hakkında bilgiye sahip oldum. Kafamdaki bütün sorulara cevap buldum. Antakya'daki Arap'ların "amca" kültürlerini öğrendim Hiç bilmediğim bir konuda bilgi edindim. Kendine güvenin önemi ve geçmişten kendini kurtarabilmenin önemi. En azından bir arkadaşıma yardımcı olabileceğimi düşünüyorum. Daha öncesinde aklımda oturmuş birkaç yanlış bilginin YK sayesinde değiştiğini söyleyebilirim. Yeni insan tanımak her zaman iyidir. Kitabınızla tartışabilmek çok güzel bir duygu Kitabımın hayata bağlılığını öğrendim. Olayları çift taraflı olarak değerlendirmek gerek. Tek çizgide değerlendirdiğim konunun (feminizm) aslında değişik başlıklar altında da ayrıştığını öğrendim. Hayat tecrübesi. Yargıların sanıldığının aksine daha çok kültürel olması. Baş örtüsünün toplumda normal karşılanması gerektiğini.

Çok fazla şey öğrendim ve önyargı kırdım. Uyuşturucu ve Aids'le ilgili çok önemli bilgiler edindik ve içine girdikleri ruh halini çok iyi anladık. Birçok şeyi farklı insanlarla yapabilmeyi öğrendim. Kitap, duygu ve düşüncelerini çekinmeden anlattığı ve sorularıma açıklayıcı cevaplar verdiği için yeterli bilgi edinebildim. Sadece okuyabildiğim kitaplar hakkında değil diğer kitaplar hakkında da önyargılarımdan sıyrılmam gerektiğini düşündüm. Önyargısız yaklaşıp çekinmeden soru sorabilme. Transseksüellerin sorunlarını daha fazla düşünme imkanı buldum. Türkiye'de azınlık cemaatine mensup olmanın zorluklarını öğrendim. Önyargıların aslında araştırma yapılmadan sahip olunduğunu gördüm. Farlı insanlarla, farklılıklarımıza saygı duyarak ve insan olduğumuz için kimliklerimize bağlı yargılardan kurtularak eşit yaşayabilmemiz gerektiğini. Uyuşturucu kullanmış kişilerin buna kısa süre ara verseler de bırakamayacaklarına emindim. Bu kitap bu konudaki önyargımı parçaladı. Tanımadığımız bir kültürün varlığından haberdar olduk. Harikaydı. Olaylara farklı bakmak ve bunları değerlendirmek konusunda deneyim sahibi oldum diyebilirim. Eşitlik ilkesinin en güzel uygulama alanını gördüm. Geylerin aslında çok da ön planda olmak istemediklerini, cinsel tercihlerini herkesin gözüne sokmak istemediklerini. Merak ettiğim meslek grubundaki insanın hayatı hakkında bilgi almış oldum. Önyargısız olduğunu düşünen biri olarak bile hala kırılamayanlar olduğunu, okuyunca, araştırınca bu işlerin halledilmediğini ancak bu yolla iyi olacağını öğrendim. Görünen ve bildiğimizi sandığımız şeylerin sorgulanması gerektiğini. Lezbiyenliğin sadece cinsellik değil duygu işi olduğunu öğrendim. Önyargıların sadece toplumsal öğelerden geldiğini daha iyi anladım. Kırdığımı sandığım önyargıları sadece ertelemişim. Roman kitabı okurken hepsini hala koruduğumu fark ettim. Hiçbir şeyin bize tarafsız gösterilmediğini öğrendim. Kesinlikle Rum'lara bakış açım değişti. Bir şizofren hakkında, hep "hastalığını tespit edemez" diyordum, daha doğrusu öyle biliyordum ama bu düşündüğümün farklı olduğunu öğrendim. Karşılıklı paylaşmayı öğrendim. Cinsiyet değiştirmenin cinsellikten daha farklı sebepleri olduğunu. Bağımlılığın süre ve miktarla ilgili olmadığını.

Sivil toplum kuruluşuna katılacağım. Hiv+ olan bir kişinin hayatına olumlu bakabileceğini ve bununla yaşayabileceğini öğrendim. Hayatta gördüğümüz, duyduğumuz her şeyin doğru olmadığını öğrendim. Önyargı kolay kolay yenilemez ama çabalayacağım. İnsanların yanlış düşüncelerini yıkmaktaki zorlukları anladım. Bu tabuları yıkmak için yargıladığın kişiyle konuşmalısın. Psikoloğa gidebilirim artık. Toplum baskısının zararlarını öğrendim.