Focus #80

კულტურა ● საზოგადოება ● სოციუმი Culture ● Society ● Socium

#80 www.focustv.ge

ფოტო: ნინო ქობესაშვილი Photo: Nino Qobesashvili

Legal Stalin in Illegal Focus

რამდენიმე დღის წინ მწერალთა სახლში უკრაინელი და აზერბაიჯანელი მწერლების მონაწილეობით დისკუსია მოეწყო – „საბჭოთა ინერცია პოსტსაბჭოთა ლიტერატურაში“. ამ საღამომ ორ რამეზე დამაფიქრა: ერთი ის, რომ ჩვენი გაჭირვებული ქვეყანა, თურმე ვიღაცისთვის სტიმულისმომცემი და დემოკრატიის შუქურა ყოფილა, და მეორე იმაზე, რომ მასშტაბურად არ გვაქვს გააზრებული და არ ვიაზრებთ საბჭოთა კავშირის სიავეს. ძირითადად იმაზე ვწერთ, ვკითხულობთ და ვსაუბრობთ – როგორი ზიანი მიაყენა კონკრეტულად საქართველოს საბჭოთა რეჟიმმა და დრო არ გვრჩება იმაზე საფიქრად, რომ ჩვენივე ბედი გაიზიარეს საბჭოთა კავშირის შემადგენლობაში მყოფმა სხვა ქვეყნებმა, რომლებიც ზოგი ჩვენზე მეტი, ზოგი ჩვენზე

A discussion, titled Soviet Inertia in PostSoviet Literature, was held several days ago at the Writers’ House, with the participation of Ukrainians and Azerbaijanis. The evening made me think about two things. One is that our impoverished country, apparently, is a stimulant and a light of democracy for some and second is that we have not and cannot think through the evil nature of the Soviet Union. We mostly write, read, and talk about specifically what harm the Soviet regime has done to Georgia and run out of time to point out that other countries that were part of the Soviet Union shared the same fate, some of which were fighting against it with more enthusiasm than others. An example of this is Ukraine, which is further than any other post-

არალეგალური

illegal

რედაქტორის სვეტი

ლეგალური სტალინი არალეგალურ ფოკუსში

1

ნაკლები მონდომებით ებრძოდნენ რეჟიმს. ამის მაგალითი უკრაინაა, რომელიც დისიდენტების რაოდენობით ყველა სხვა პოსტსაბჭოთა ქვეყანაზე წინაა. მიუხედავად იმისა, რომ საბჭოთა რეჟიმს, სტალინურ რეპრესიებს ათეულობით მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ჩვენს ქვეყანაში სტალინი დღესაც ლეგალურია, დღესაც უდგამენ მას ძეგლებს, დღესაც უწერენ ხატებს და დღესაც ბევრი მისტირის დიდ ბელადს და ბევრს ეამაყება სტალინის ქართველობა. ეს ყველაფერი შეიძლება ბანალურად მოგეჩვენოთ, მაგრამ ჩემი თვალით ვნახე და თავად დავბრუნდი საბჭოთა კავშირში, როცა გორში სტალინის მუზეუმში მოვხვდი და იქაური გიდის მონოლოგს ვუსმენდი. მუზეუმის დაარსების დღიდან იქ არაფერი შეცვლილა, არ მომხდარა ღირებულებების გადაფასება. იქ კვლავ სიამაყით უყვებიან მუზეუმის ქართველ და უცხოელ სტუმრებს სტალინზე, როგორც გმირსა და ქვეყნის აღმშენებელზე და შეგნებულად თუ ისტორიის არცოდნის გამო, დამთვალიერებელს უმალავენ ნამდვილ ისტორიას, რეალურ ამბებს, ფაქტებს, რომლებიც შესაძლოა არც თვითონ იციან, არც არავის უსწავლებია, არც არსად წაუკითხავთ, ან წაუკითხავთ და არ სჯერათ. ეს ის შემთხვევაა, როცა ჯალათი და ტირანი ყველაზე ცნობილი ქართველია, ხოლო მისი კულტი – ლეგალურია. საბჭოთა კავშირს რომ აღარ ვინატრებთ, სტალინს რომ აღარ გავაკერპებთ, გმირს რომ გმირს ვუწოდებთ და ტირანს – ტირანს, მერე უფრო ახლოს ვიქნებით ევროპასთან.

Soviet country in terms of dissidents.

Despite the fact that tens of millions of people’s lives were sacrificed to the Soviet regime and Stalinist repressions, Stalin is still legal in our country, people still erect his monuments, create icons, and, even today, the Chief Minister is still proud of Stalin’s Georgian nationality. All this might seem banal to you but I witnessed it with my own eyes and went back to the Soviet regime when I found myself in Stalin’s Museum in Gori and listened to the local guide. Nothing has changed there, since that museum was created, there has been no reevaluation of values. They still talk to visitors of Stalin as a hero and a builder of the country with pride and, either deliberately, or due to lack of knowledge of history, they hide the real story, events, facts, which they themselves might not know, or having been taught or having read about them, refuse to believe.

This is the case when an executioner, and a tyrant, is the most famous Georgian and his cult - legal.

Once we stop dreaming of Soviet Union, fetishizing Stalin, call a hero a hero and a tyrant a tyrant, then we will be closer to Europe.

Maka Bibilashvili, Editor in Chief

რედაქტორის სვეტი

მაკა ბიბილაშვილი, მთავარი რედაქტორი

2

არალეგალური

illegal

8 28

46

8 „მთავარია არ იგრძნონ, რომ გვეშინია“ “Most importantly, they should not feel that we are afraid” 24 მეკობრეობა და არაკანონიერი კინო Piracy and Illegal Film 28 ცენზურა და თავისუფლება Censorship and Freedom 36 წიგნების დივერსია The Diversion of Books 42 ქართული „არალეგალური“ სინამდვილე Georgian “Illegal” Reality 46 არალეგალური მუსიკის პლუსები და მეკობრეთა პარტია The Pros of Illegal Music and the Pirate Party 4

არალეგალური

illegal

66 56

54 აკრძალული ხელოვნება და არალეგიტიმური კოსმონავტი Banned Art and An Illegitimate Cosmonaut 56 თვის გამოფენა exhibition of month 59 ნარკოაკრძალვების სუბსტანცია Substance of Drug Prohibitions 62 გზის გამჭრელი ფარცოვშიკები Path Cutter Phartsovshiks 66 ლეგალური ბიზნესი არალეგალურის წინააღმდეგ Legal Versus Illegal Business

არალეგალური

illegal

5

june

Welcome S

Summer! july

„მე, დანიელ ბლეიქი“ „Me, daniel Blake“

„მთავარია არ იგრძნონ, რომ გვეშინია“ კანის 69-ე კინოფესტივალი, ჟანდარმერიის თანხლებით

“Most importantly, they should not feel that we are afraid” 69th Cannes Film Festival, with the attendance of gendarmerie ნენე კვინიკაძე nene kvinikadze ფესტივალის დაწყებამდე რამდენიმე კვირით ადრე მსოფლიო მედიამ გაავრცელა კადრები, სადაც კანის კინოფესტივალის სასახლის მიმდებარე ტერიტორიაზე იმიტირებული ტერორისტული აქტის აღკვეთაა ასახული. ასე დააანონსა საფრანგეთის მთავრობამ მზადყოფნა მსოფლიოს ყველაზე გავლენიანი კინოფესტივალის მასპინძლობისთვის. პირველი, რასაც წელს აქ შენიშნავდი, სწორედ პოლიციელთა სიმრავლე იყო. და არამხოლოდ – საფრანგეთის მთავრობამ, კინოზე დამოკიდებული ადამიანების დასაცავად სამოქალაქო ტანსაცმელში ჩაცმული ორგანოს წარმომადგენლები და შინაგანი ჯარი გამოიყვანა. ქუჩებში ჯარისკაცები ავტომატური იარაღით 8

არალეგალური

Several weeks before the opening of the festival, world media disseminated pictures showing several imitation suppressions of terrorist acts near the Cannes Film Festival castle. This is how the French government announced their preparedness for hosting the most influential Film Festival in the world.

The first thing you might have noticed this year was the abundance of security guards and plainclothes police - the French government sent out an internal army of representatives dressed in civil clothes. Soldiers walk through the streets with automatic machineguns, stopping anyone who arouses suspicion. This way, a feeling of insecurity is created, but, illegal

მომარჯვებულები დადიან. აჩერებენ ყველას, ვისაც საეჭვოდ მიიჩნევენ. ამით იქმნება დაცულობის შეგრძნება, თუმცა ადგილობრივები პირად საუბრებში ამბობენ, რომ რეალურად ბომბზე დევს მთელი ქვეყანა. და რომ ოქროს სანაპიროზე ყოველდღე აკავებენ ადამიანს და ადამიანთა ჯგუფს – მათ, ვინც შესაძლოა ტერორიზმთან პირდაპირ თუ ირიბ კავშირში იყოს. ასეა თუ ისე, როგორც მგლების ხროვით გარშემორტყმული ალან ჟირადის ფილმის „დადექი სწორად” გმირი ამბობს ფინალურ სცენაში – „მთავარია არ იგრძნონ, რომ გვეშინია“. სწორედ ამ შემართებით დაიწყო 69-ე კინოფესტივალი – საუკეთესო საკონკურსო პროგრამით და კინოზე დამოკიდებულთა უპრეცედენტო რაოდენობით.

69-ე კინოფესტივალის ჟიურის თავმჯდომარეა სცენარისტი, რეჟისორი და პროდიუსერი ჯორჯ მილერი. ჟიურიში არიან ასევე მსახიობები: კირსტენ დანსტი, ვანესა პარადი, მედს მიკელსენი, უნგრელი რეჟისორი ლასლო ნემესი და სხვები. „კენ ლოუჩის „მე, დანიელ ბლეიქი“ ან უკანასკნელი ფილმი იქნება, ან არა, „მანიფესტი“ – ასეთი ქვესათაურები გაჩნდა პრესაში.

locals can be heard in private conversations saying that, realistically, the whole country is on red alert and that every day people, or groups of people, who could be directly or indirectly linked to terrorism, are arrested on the Golden Shore.

This way or another, as the main character of the Alain Guiraudie film Rester Vertical states while surrounded by a pack of wolves, “Most importantly, they should not feel that we are afraid.”

The 69th festival started out with this temerity, and with the best competitive program and an unprecedented number of movie lovers.

The president of the jury of the 69th Film Festival is director, screenplay writer, and producer George Miller, with actors Kirsten Dunst, Vanessa Parade, Meds Vikelsen, Hungarian director Laslo Nemes, and others.

Me, Daniel Blake could be the last Ken Loach movie, or not.

Manifesto, the types of subtitles appearing in the press.

The screenplay, built on the interviews and research of specific stories, tells us about the „დადექი სწორად” „Rester Vertical“

არალეგალური

illegal

9

„მე, დანიელ ბლეიქი“ „Me, daniel Blake“

ინტერვიუებზე და კონკრეტული ისტორიების კვლევაზე აგებული სცენარი, პოსტინდუსტრიულ საზოგადოებაში თანამედროვე ადამიანების ყოფაზე გვიყვება – მათ, ვისაც სხვადასხვა მიზეზით სოციალური დახმარების ძებნა უწევს, ვისაც სახელდარქმეული ინსტიტუტები მკაცრ და შეუწყნარებელ მოცემულობაში აქცევენ. საშუალო ასაკის მამაკაცი დანიელ ბლეიქი (დეივ ჯონსი) , რომელსაც გულის შეტევის შემდეგ მუშაობა აკრძალული აქვს, სოციალური დახმარების ძიებაში, შესაბამის ბიუროში ორშვილიან მარტოხელა დედას ქეითს (ჰეილი სქუაირსი) გაიცნობს, რომელიც შემოსავლის წყაროს ეძებს. მზადაა ყველანაირ სამუშაოსაც დათანხმდეს, იმისთვის, რომ შვილები გამოკვებოს და ჩააცვას. ბრიტანული მკაცრი და შეუწყნარებელი ბიუროკრატიული სქემა, ფაქტობრივად არჩევანის გარეშე ტოვებს ადამიანებს – ვინც ვერ ერგება მაგალითად თანამედროვე სისტემას, რომელიც CV-ის ონლაინ შევსებას გულისხმობს. დანიელ ბლეიქს კი არასოდეს ჰქონია კომპიუტერი. სიღარიბესთან მებრძოლი მარტოხელა დედის დახმარება ბლეიქის მთავარი მოტივაცია ხდება. ისინი ერთმანეთის გვერდიგვერდ ერთი ადგილიდან მეორეზე გადაადგილდებიან, იკვლევენ, ეძებენ გადარჩენის გზას.

10

არალეგალური

lives of people in the postindustrial society who, for various reasons, have to seek public assistance and are categorized into a strict and intolerable sphere by named institutions.

Middle aged man Daniel Blake (Dave Johns), who is not allowed to work after a heart attack, gets to know a single mother of two, Kate (Hayley Squires), who is seeking income, during his search for public assistance. She is ready to accept any job to feed and clothe her children. The intolerable and bureaucratic British scheme practically leaves people without choice, unable to fit into the modern system, which implies filling out an online CV. Daniel Blake has never had a computer.

Helping out the single mother fighting against poverty becomes his main motivation. Side by side they are moved from one place to another, discovering, seeking the path of survival.

There are several dramatic scenes in the motion picture. Outstandingly impressionable and emotional is Blake’s, Kate’s, and the children’s, visit to the “Free Market,” where food and household items are offered. Kate, who holds her head high during the entire scene as she tries to hide her need to be there, suddenly opens up a tin of food and stuffs what

illegal

Tbilisi: pekinis 20 / tel: 238 15 86; WavWavaZis 16 / tel: 218 15 86; rusTavelis 14 / tel: 299 91 66; vaJa-fSAvelas 15 / tel: 218 39 31; savaWro centri evrazia (gldani); lublianas 5 (klinika ofTalmiji) rusTavi mesxiSvilis 1 baTumi demetre Tavdadebulis 29 / tel: 275529 quTaisi Tamar mefis 4 / tel: 253043

„მოსამსახურე“ „Mademoiselle“

კინოსურათში რამდენიმე მძაფრი სცენაა. განსაკუთრებით შთამბეჭდავი და ემოციურია ბლეიქის, ქეითის და ბავშვების სტუმრობა „უფასო მარკეტში“, სადაც დახლებზე დალაგებულია საკვები და საყოფაცხოვრებო ნივთები. ქეითი, რომელსაც მთელი სცენის მანძილზე თავი ამაყად უჭირავს, ცდილობს შეფაროს აქ მოსვლის საჭიროება, მაგრამ მოულოდნელად კონსერვს დაეძგერება, გახსნის და ხელით პირში იტენის საკვებს. ის რამდენიმე დღის მშიერია. კენ ლოუჩის ოსტატობით აგებული ამბავი, ფინალური სცენა და მონოლოგი, თანამედროვე სამყაროს „ფასადების“ და ფარისევლობის ცალსახა მხილებაა. სახელდარქმეული ინსტიტუტები, გადამზადებული თანამშრომლები, აწყობილი ბიზნესი, ტერმინოლოგია და აბრევიატურები – ის, რაც არ ესმით ადამიანებს, არ ადგებათ მათ. ეს ყველაფერი ჰგავს ბუტაფორიას. ბუტაფორიული საკვები და ხილი კი ცხადია ვერ დაანაყრებს მშიერ ადამიანებს. ჰოდა, ამას უჯანყდება კენ ლოუჩი. თუ კენ ლოუჩმა ისევ გადაიღო ფილმი… თუ არა, და კინოისტორიაში რჩება რეჟისორის 12

არალეგალური

she can into her mouth with her fingers- she hasn’t eaten for days.

The final scene and the monologue of the story, built with Ken Loach’s masterful skills, are an unambiguous disclosure of the “facades” and hypocrisy of the modern world.

The named institutions, additionally trained employees, built businesses, terminology and abbreviations- those which humans do not understand and have no use for. It all looks artificial. Plastic food will obviously not feed the hungry. This is what Ken Loach rebels against.

Ken Loach shot a movie again… Or not, and a manifest for fighting against poverty remains in film history. This manifest is produced in Britain but is relevant to the whole world, even without translation.

The landscape of the Festival this year is diverse. Films from different countries are involved in the competition and they all tell different stories.

In Madmoiselle, shot according to Sarah Waters’ novel, Park Chan-Wook takes the illegal

მანიფესტი სიღარიბის დასაძლევად. ეს მანიფესტი ბრიტანეთშია დამზადებული, მაგრამ მთელი მსოფლიოსთვის, თარგმანის გარეშეც ყველაფერი გასაგებია. წლევანდელი ფესტივალის „ლანდშაფტი“ განსაკუთრებულად მრავალფეროვანია. კონკურსში ჩართული სხვადასხვა ქვეყნის ფილმი, ცხადია ერთმანეთისგან განსხვავებულ ამბავს ყვება. სარა უოტერსის რომანის მიხედვით გადაღებულ კინოსურათში „მოსამსახურე“ , ფარქ ჩან უიქს მოქმედება 19-ე საუკუნის ინგლისიდან 1930 წლის კორეაში აქვს გადატანილი, როცა კორეა იაპონიის მიერაა ოკუპირებული. ქალაქიდან მოშორებით, მდიდრულ სასახლეში ცხოვრობს კაზუკე – ბიბლიოფილი არისტოკრატი. ამავე სახლში ცხოვრობს კაზუკეს შთამომავალი – ჰიდეკო. კრიმინალური ავტორიტეტი – გრაფი, სქემას შეადგენს, რომლის მიხედვითაც ახალგაზრდა ობოლი სუოკე, ჰიდეკოსთან უნდა დასახლდეს მის მსახურად. გრაფმა და ჰიდეკომ, გეგმის მიხედვით, სწორედ მისი საშუალებით უნდა იქორწინონ და ხელში ჩაიგდონ ბაბუის ქონება.

action from 19th century England to 1930s Korea, when it was occupied by Japan.

Away from the city, bibliophile aristocrat Kazuke lives in a sumptious castle. Kazuke’s grand-daughter, Hideko, also lives there. A criminal figure, a Count, has a plot whereby a young orphan, Suoke, has to take up a post as Hideko’s servant. According to the plan, the Count and Hideko have to get married with the help of the servant and in this way lay claim to her grandfather’s property.

There are three versions of the story in an attractive entourage and the detective-erotic adventure is told exceptionally well by the director of photography. The lesbian sex scenes are especially impressive in the film.

Romanian Cristi Puiu’s Sieranevada is a total antipode of the Asian landscape. The director chained the characters and the viewer in a small flat, similar to a project that is known as a “Khrushovka” here. Exceptional work by the director of photography creates an active space in a narrow environment where the local drama plays out. Relatives and acquaintances of a family gathered 40 days since the death of Emily tell personal stories and ongoing „მოსამსახურე“ „Mademoiselle“

არალეგალური

illegal

13

მიმზიდველ ანტურაჟში ამბის სამი ვერსიაა მოქცეული. დეტექტიურ-ეროტიკულ თავგადასავალს შესანიშნავად ყვება ოპერატორიც. ფილმში განსაკუთრებით შთამბეჭდავია ლესბოსური სექსის სცენები.

problems in the modern world in a nonstop conversation of a Puiuian dynamic. The stories range from existential needs to arguments on communism and an evaluation of the Charlie Hebdo events.

აზიური ლანდშაფტის სივრცის სრული ანტიპოდია რუმინელი ქრისტი პუიუს „სიერანევადა“. ჩვენში „ხრუშჩოვკის“ სახელით ცნობილი პროექტის მსგავს ბინაში მიამწყვდია

The second Romanian motion picture in the competition this year comes from triumphant returnee Cristian Mungiu, the author of scandalous film Beyond the Hills.

„სიერანევადა“ „Sieranevada“ რეჟისორმა თავისი გმირებიც და მაყურებელიც. ფილმის ოპერატორის შესანიშნავი ნამუშევარი, სივიწროვეში სამოქმედო სივრცეს ქმნის და სწორედ აქ თამაშდება ლოკალური დრამა. გარდაცვლილი ემილის ორმოცზე შეკრებილი ოჯახის ნათესავები და ახლობლები უწყვეტი საუბრის რეჟიმში პირად ისტორიებს და თანამედროვე სამყაროში მიმდინარე პრობლემებს პუიუსეული დინამიკით გვიყვებიან. ყოფითი საჭიროებების მოგვარებით დაწყებული, კომუნისტების თემაზე კამათით და „შარლი ებდოს“ ამბების შეფასებით დასრულებული. წლევანდელ კონკურსში ორი რუმინული სურათია ჩართული. 69-ე ფესტივალს დაუბრუნდა ქრისტიან მუნჯუ, კანის კინოფესტივალის ბოლო წლების ერთ-ერთი ტრიუმფატორი და სკანდალური ფილმის „გორაკებს მიღმა“ ავტორი. მუნჯუმ წელსაც დაჩრდილა კოლეგები. „კურსდამთავრებული” – ასე ჰქვია მის წლევანდელ კინოსურათს. რეჟისორმა 14

არალეგალური

Mungiu overshadowed his colleagues this year once again. In Graduation, which is the title of his movie, the director tells the audience, with incomparable mastership, about morals without morality, love without sentiment, and freedom without posters. He is one of those rare directors who knows how to defend the limits of moderation; who boldly crosses a narrow bridge and manages to share a specific local story with the whole world.

Doctor Romeo Adela lives in a small town in Transylvania. Eliza is his daughter who, with her father’s insistent desire, has to go to England after graduation from high school. For this, Eliza has won a grant.

Before going away, she has to pass exams.

The obstacles that the father and daughter face on the way tell the story of modern Romania and beyond - selectiveness in the face of law, corruption, betrayal, and threat.

illegal

მორალზე მორალისტობის გარეშე, სიყვარულზე სენტიმენტების გარეშე და თავისუფლების შესახებ პლაკატების გარეშე – შეუდარებელი ოსტატობით უამბო კინოაუდიტორიას. ის რეჟისორების იმ იშვიათ შემადგენლობაშია, რომლებმაც ზომიერების ზღვარის დაცვა იციან. ვინც ბეწვის ხიდზე თამამად დადის და კონკრეტული და ლოკალური ამბის გადაჭიმვას მთელ სამყაროზე ახერხებს.

“We thought we’d move mountains, but it didn’t happen. You have the chance do to so,” Romeo tells Eliza, who has a boyfriend and is finding it hard to leave him.

Romeo, played by Adrian Titieni, is one of the best male performances in recent film history.

Mungiu stated during a press conference that questions that arise from the viewers while

„კურსდამთავრებული” „Graduation” ექიმი რომეო ადელა, ტრანსილვანიაში, პატარა ქალაქში ცხოვრობს. ელიზა მისი ქალიშვილია, რომელიც მამის დაჟინებული სურვილით, სკოლის დასრულების შემდეგ სასწავლებლად საზღვარგარეთ, ინგლისში უნდა წავიდეს. ამისთვის ელიზას სტიპენდია აქვს მოგებული. გამგზავრებამდე მან გამოცდები უნდა ჩააბაროს. დაბრკოლებები, რომელიც მამაშვილს ამ გზაზე შეხვდება, თანამედროვე რუმინეთის, და არამხოლოდ რუმინეთის ამბავს ყვება. კანონის წინაშე შერჩევითობა, კორუფცია, ღალატი და მუქარა. „ჩვენ გვეგონა მთებს გადავდგამდით, მაგრამ ასე არ მოხდა. შენ გაქვს ამის შანსი“, – ეუბნება რომეო ელიზას, რომელსაც ამ ქალაქში შეყვარებული ჰყავს და მასთან განშორება უჭირს. ადრიან ტიტიენის რომეო ერთ-ერთი საუკეთესოდ შესრულებული მამაკაცის როლია ფესტივალის ბოლოდროინდელ ისტორიაში.

არალეგალური

watching the film can be answered through the film itself and within their own selves. The story does not judge the characters. Here, the Romanian director tells a story of a specific family’s adventure through interesting and impressive characters but easily manages to make Graduation easily understandable for everyone.

Kleber Mendoca Filho delivers the crisis in Brazil, which implies economic and political corruption, through one woman’s story. Dona Clara is young in the first part of the film and manages to defeat breast cancer by having her breast removed. We are then transported to modern times where the Brazilian film star Sonia Braga’s character lives alone, her husband is dead, and three of her children have moved to other cities and visit their mother rarely. Dona Clara listens to music, swims, and has fun in the circle of her friends.

During one of the parties, she meets an attractive man who flirts and kisses but who is illegal

15

პრესკონფერენციაზე მუნჯუ ამბობდა, რომ შეკითხვები, რომელიც მაყურებელს ფილმის ნახვისას უჩნდება, ისევ ფილმში და საკუთარ თავში უნდა მოძებნოს. ეს ამბავი არ გულისხმობს გმირების განსჯას. აქ რუმინელი რეჟისორი შესანიშნავი და საინტერესო გმირებით იმ ამბავს ყვება, რომელიც ერთი კონკრეტული ოჯახის თავგადასავალია, მაგრამ მარტივად ახერხებს „კურსდამთავრებული“ ყველასთვის გასაგები გახადოს. ბრაზილიაში არსებული კრიზისი, რომელიც ეკონომიკურ და პოლიტიკურ კორუფციას გულისხმობს, კლებერ მენდოსა ფილომ ერთი ქალის ამბით გადმოგვცა. დონა კლარა ფილმის პირველ ნაწილში ახალგაზრდაა და მკერდის კიბოს მკერდის მოკვეთის ხარჯზე ამარცხებს. 1980-იანი წლებიდან თანამედროვე დროში გადმოვდივართ. ბრაზილიური კინოს ვარსკვლავის სონია ბრაგას გმირი მარტო ცხოვრობს, ქმარი გარდაცვლილი ჰყავს, სამი შვილი კი სხვადასხვა ქალაქში ცხოვრობენ და დედას იშვიათად სტუმრობენ. დონა კლარა უსმენს მუსიკას, ცურავს, მეგობრების გარემოცვაში ერთობა. სწორედ ერთი ასეთი წვეულების დროს გაიცნობს სიმპათიურ მამაკაცს. მოკვეთილი მკერდი მამაკაცს დააბრკოლებს და კოცნისთვის გამზადებული სცენა შეიცვლება. მამაკაცს დონა კლარა ეცოდება და შინ წაყვანას სთავაზობს. ინდუსტრიული წინსვლა ძველი სახლების ახლით ჩანაცვლებას გულისხმობს – მიუხედავად იმისა, თუ რაოდენ მნიშვნელოვანი და ძვირფასია ძველი სახლი ადამიანისთვის.

repelled by the missing breast. The dynamic changes; the man feels bad for her and offers to take her home.

Industrial development implies replacing old houses with new, despite the importance and value of old homes for people. Dona Clara does not want to move from her old home, “Aquarius.” What the investors will do and what types of battle techniques Clara will choose is the main line metaphor of the movie.

Several journalists pointed out at the 69th Festival that this next film got included in the competition by accident. The French director and actor Nicole Garcia, predestined to be criticized, plays out a story from the 1950s with Marion Cotillard and Louis Garrel. From the Land of the Moon tells us about 20 years of one woman’s life, during which Cotillard’s character gets married without love to a person from the same village. She falls in love with another man at a boarding house where she gets sent.

The Dardenne brothers were sent off with whistles from the press. While anybody else might, Jean-Pierre Dardenne and Luc Dardenne will not be forgiven for a weak film.

Stranger Girl was accused of linear moralism.

A young doctor’s life is depicted in the film- a routine one in which he is concentrated on receiving and visiting patients. The drama unfolds when the door camera in his clinic identifies a black girl ringing to enter. The next day, the doctor is told of the girls subsequent death and himself an investigation.

Jim Jarmush had a triumphal screening at the Cannes Film Festival this year. Spoiled fans who know the dialogues and soundtracks of his films will now have to learn Adam Driver’s poems by heart.

Jarmush showed us seven days in the life of a bus driver living in Paterson, New Jersey. At first glance every day is the same. Paterson (Adam Driver) (the city and the character share the name) wakes up at the same time every day, kisses his beautiful wife, eats breakfast, walks to work, gets comfortable on the bus, and writes down poems in his

„აკვარიუსი“ „Aquarius“ 16

არალეგალური

illegal

„მთვარის ქვეყნიდან” „From the Land of the Moon” დონა კლარას არ უნდა შინიდან – „აკვარიუსიდან” გადასვლა. რას მოიმოქმედებენ ინვესტორები და ბრძოლის როგორ მექანიზმს მიმართვს დონა კლარა? – ესაა ფილმის მთავარი ხაზიც და მეტაფორაც.

69-ე ფესტივალზე რამდენიმე ჟურნალისტმა აღნიშნა, რომ ეს ფილმი შემთხვევით მოხვდა კონკურსში. კრიტიკისთვის განწირული ფრანგი რეჟისორი და მსახიობი ნიკოლ გარსია 1950-იან წლებში ათამაშებს ამბავს მარიონ ქოთიარის და ლუი გარელის მონაწილეობით. „კენჭის დაავადება“ ერთი ქალის 20 წელზე მოგვითხრობს, სადაც ქოთიარის გმირი უსიყვარულოდ ქორწინდება თანასოფლელზე. პანსიონატში სამკურნალოდ გაგზავნილს კი სხვა მამაკაცი შეუყვარდება. ძმები დარდენები პრესამ სტვენით გააცილა. ვის, და სწორედ მათ – ბელგიელ ჟან-ლუკ და პიერ დარდენებს არ აპატიებენ სუსტ ფილმს. „უცნობი გოგონა“ სწორხაზოვან მორალიზმში დაადანაშაულეს. ფილმში ახალგაზრდა ექიმის ამბავია მოთხრობილი. ექიმის რუტინულ ცხოვრებაში, სადაც ის პაციენტების მონახულებასა და მათ მიღებაზეა კონცენტრირებული, დრამა მაშინ იწყება, როდესაც მისი კლინიკის შესასვლელის ვიდეოთვალი შავკანიან გოგონას აფიქსირებს. გოგონა ზარს რეკს და შემოსვლას ცდილობს. მეორე დღეს კი ექიმს პოლიცია შავკანიანი გოგონას გარდაცვალებას ამცნობს. ექიმი გამოძიებას იწყებს. წელს კანში ტრიუმფალური ჩვენება ჰქონდა ჯიმ

არალეგალური

book before driving off on the daily rounds.

Afterwards, his work begins and the bus takes passengers from stop to stop. After work, he eats dinner with his girlfriend and walks his dog, afterwards. He walks into a bar and drinks beer. Sits down in front of a waterfall and either reads, or writes poems, as always.

Afterwards, the same morning, the bus, passengers. Jim Jarmush collected passenger stories like a dramatic comedy and turned that comedy into drama. It is hard to determine a genre for this film. It is also hard to tell what happens in the movie. Jarmush simply delivers the story in a monotonous manner. It’s as if he is meditating and, as happens during meditation, we travel somewhere. We travel with a remarkable group of actors, cameraman, and the director. In a modest narrative, Jarmush gives us an intimate perspective. It’s as if we are listening to Paterson’s “breathing” through a phonendoscope. So impressive… so clearly why the applause went on and on in the Debois Film Theater. This is why, for a long time, till the end of the titles, everyone was applauding the author of Deadman, Coffee and Cigarettes, and almost ten other motion pictures.

Julieta, which is based on the motives of the Nobel prize nominee Eli Manro’s three stories, was referred to as Everything About My Daughter by the critics, An aesthete and a hooligan Spaniard, Pedro Almodovar is in a playful mood again. He illegal

17

ჯარმუშს. თაყვანისმცემლებით განებივრებულს, მათ ვინც მისი ფილმების დიალოგები თუ საუნდტრეკები ზეპირად იციან, ამჯერად ადამ დრაივერის გმირის ლექსების სწავლა მოუწევთ.

„პეტერსონი” „Paterson”

ჯარმუშმა გვიჩვენა ნიუ ჯერსიში, პეტერსონში მცხოვრები ავტობუსის მძღოლის შვიდი დღე. ეს დღეები ერთი შეხედვით ერთმანეთისგან არ განსხვავდება. პეტერსონი (ადამ დრაივერი) (ქალაქს და გმირის გვარს ერთი სახელწოდება აქვთ) ყოველდღე ერთსა და იმავე დროს იღვიძებს, კოცნის ლამაზ მეუღლეს. საუზმობს, ფეხით გადის გზას სამსახურამდე. ავტობუსში მოკალათდება. სამუშაოს დაწყებამდე დავთარში ლექსებს ინიშნავს. შემდეგ სამუშაო იწყება და ავტობუსსაც გაჩერებიდან გაჩერებამდე მგზავრები გადაჰყავს. შინ დაბრუნებული, შეყვარებულთან ერთად ვახშმობს, შემდეგ ძაღლს ასეირნებს. ბარში შეივლის და ლუდს დალევს. ჩანჩქერის წინ მოკალათდება ხოლმე და ხან კითხულობს, ხანაც კვლავინდებურად ლექსებს წერს. შემდეგ ისევ იგივე: დილა, ავტობუსი. მგზავრები… მგზავრების ამბები აკინძა ჯიმ ჯარმუშმა. დრამა კომედიად, კომედია დრამად აქცია. რთულია ჟანრის განსაზღვრა. რთულია იმის მოყოლაც, თუ რა ხდება ფილმში. ჯარმუში სისადავით, მონოტონურად გვაწვდის ამბავს. თითქოს მედიტირებს და როგორც მედიტაციაში, სადღაც ვმოგზაურობთ. ვმოგზაურობთ შესანიშნავ სამსახიობო ჯგუფთან, ოპერატორთან და რეჟისორთან ერთად. ჯარმუში მოკრძალებულ თხრობაში ინტიმურ რაკურსში გვაქცევს. თითქოს პეტერსონის „სუნთქვას“ ფონენდოსკოპით ვისმენთ. ეს ისეთი შთამბეჭდავია… სწორედ ამიტომ არ დაცხრა აპლოდისმენტები დებიუსის კინოთეატრში. სწორედ ამიტომ, დიდხანს, უკანასკნელ ტიტრამდე ტაშს უკრავდნენ „დედმენის“, „ყავა და სიგარეტის“ და კიდევ ათამდე კინოსურათის ავტორს. კანადელი ნობელის პრემიის ლაურეატის ელის მანროს სამი მოთხრობის მოტივებზე აგებულ „ხულიეტას“ კრიტიკოსებმა „ყველაფერი ჩემი ქალიშვილის შესახებ“ უწოდეს. ესტეტი და ხულიგანი ესპანელი პედრო ალმოდოვარი ისევ თამაშის გუნებაზეა. ისევ ისე გრძნობს ესთეტიკას, როგორც ვერავინ სხვა. და ზოგადად, ის ყველა თვალსაზრისით შესანიშნავად გამოიყურება წარმატებული 18

არალეგალური

„პეტერსონი” „Paterson”

feels aesthetics like nobody else. In general, he is in a terrific shape next to his successful colleagues. Moreover, there is still a lot of time left till old age.

In this work, his main characters are not sexual minorities but, as in other cases, he tells us a story of people.

Almodovar’s films are about what we think of most frequently; what we fear.

Julieta’s expressive adventure, which implies death of a husband, offspring leaving home, passing away of a mother with Alzheimer’s disease, and many other challenges, is put into the director’s characteristic style and form. The dress that appears in the very first shot is red.

Rosi de Palma is, as always, an unexpected character. You are, again, a hostage of the soundtrack. This imprisonment is voluntary.

And, really, there, that day, in the Lumieri Film hall, nobody wanted the movie to end. The viewer is ready to play with the “toys” of the alchemist for as long as possible.

Pedro Almodovar, during his professional career, has shown millions of people that the illegal

„ხულიეტა” „Julieta” კოლეგების გვერდით. მეტიც – სიბერემდე ჯერ დიდი დროა. ამ ნამუშევარში მისი მთავარი გმირები არ არიან სექსუალური უმცირესობები, მაგრამ როგორც სხვა დროს, ახლაც, ადამიანების ამბავს გვიყვება. ალმოდოვარის ფილმები იმის შესახებაა, რაზეც ყველაზე ხშირად ვფიქრობთ, რისიც გვეშინია. „ხულიეტას“ ექსპრესიული თავგადასავალი, რომელიც ქმრის დაღუპვას, შვილის შინიდან წასვლას, ალცჰაიმერით დაავადებული დედის გარდაცვალებას და ბევრ სხვა გამოწვევას გულისხმობს, რეჟისორის დამახასიათებელ სტილში და ფორმაშია მოქცეული. წითელია პირველივე კაბა, რომელიც კადრში ჩნდება. როსი დე პალმა კვლავინდებურად მოულოდნელი პერსონაჟია. ისევ ფილმის საუნდტრეკის მძევალი ხარ. ეს ტყვეობა ნებაყოფლობითია. და მართლაც – იქ, იმ დღეს, ლუმიერის კინოდარბაზში არავის უნდოდა, რომ ფილმი დასრულებულიყო. მაყურებელი მზადაა ამ `ალქიმიკოსის“ „სათამაშოებით“ რაც შეიძლება დიდხანს ითამაშოს. პედრო ალმოდოვარმა საკუთარი

არალეგალური

world is colorful and eclectic. We are not alike, we would not act, dress, and love this way, but we root for and love them, and always remember because Pedro delivered these stories correctly. He generalized pain. To get attention, humor became the main ingredient.

We must laugh and we must mock! “Most importantly, they should not feel that we are afraid.” Most importantly.

The 69th Cannes Film Festival Winners: PALME D'OR – “I, DANIEL BLAKE”

By Ken LOACH GRAND PRIX “IT'S ONLY THE END OF THE WORLD”

By Xavier DOLAN AWARD FOR BEST DIRECTOR (EX-AEQUO) CRISTIAN MUNGIU “GRADUATION” AWARD FOR BEST DIRECTOR (EX-AEQUO) OLIVIER ASSAYAS “PERSONAL SHOPPER” AWARD FOR BEST SCREENPLAY illegal

19

მოღვაწეობის მანძილზე მილიონობით ადამიანს დაანახა, რომ სამყარო ჭრელი და ეკლექტურია. ჩვენ არ ვგავართ ერთმანეთს, ჩვენ ასე არ მოვიქცეოდით, არ ჩავიცვამდით და არ შევიყვარებდით, მაგრამ ჩვენ მათ ვგულშემატკივრობთ, გვიყვარს და მუდამ გვახსოვს – იმიტომ, რომ პედრომ სწორად მოგვაწოდა ეს ამბები. ტკივილი განაზოგადა. ყურადღების მისაქცევად კი მთავარ ინგრედიენტად იუმორი აქცია. უნდა ვიცინოთ და უნდა დავცინოთ! „მთავარია არ იგრძნონ, რომ გვეშინია“. მთავარია.

2016 წლის კანის 69-ე კინოფესტივალის შედეგები ჟიურიმ ასე განსაზღვრა: ოქროს პალმის რტო `მე, დენიელ ბლეიკი” კენ ლოუჩი გრანპრი `ეს უბრალოდ სამყაროს აღსასრულია“ ქსავიე დოლანი

ASGHAR FARHADI “THE SALESMAN” JURY PRIZE “AMERICAN HONEY” Andrea ARNOLD AWARD FOR BEST ACTRESS JACLYN JOSE “MA'ROSA”

By Brillante MENDOZA AWARD FOR BEST ACTOR SHAHAB HOSSEINI “THE SALESMAN”

By Asghar FARHADI VULCAIN PRIZE FOR AN ARTIST TECHNICIAN, AWARDED BY THE C.S.T. SEONG-HIE RYU “MADEMOISELLE”

By PARK Chan-Wook

ჯილდო საუკეთესო რეჟისურისთვის (EX-AEQUO) კრისტიან მუნჯუ `კურსდამთავრებული“ ჯილდო საუკეთესო რეჟისორისთვის (EX-AEQUO) ოლივიერ ასაიასი `პირადი შოპერი” „მოვაჭრე” „The Salesman”

ჯილდო საუკეთესო სცენარისთვის ასგარ ფარჰადი `მოვაჭრე“ ჟიურის პრიზი `ამერიკელი ლამაზმანი“ ანდრეა არნოლდი ჯილდო საუკეთესო ქალი მსახიობისთვის ჯაკლინ ხოსე `მა როზა“ ბრილანტე მენდოსა ჯილდო საუკეთესო მამაკაცი მსახიობისთვის შაჰაბ ჰოსეინი `მოვაჭრე“ ასგარ ფარჰადი

„ამერიკელი ლამაზმანი” „American Honey” 20

არალეგალური

illegal

არალეგალური

illegal

23

მეკობრეობა და არაკანონიერი კინო

Piracy and Illegal Film ციკო ინაური ciko inauri ჟან ლუკ გოდარი წერს: „კინო, მხატვრობისგან და ლიტერატურისგან განსხვავებით, ხელოვნებასა და ცხოვრებას შორის დგას“. ძალიან ბევრჯერ მიფიქრია, რომ ნებისმიერი ადამიანის ცხოვრება პირდაპირ უკავშირდება მის გემოვნებას და სწორედ გემოვნება მართავს ჩვენს ყოველდღიურობას. წარმოიდგინეთ, რა ბედნიერია ადამიანი, რომელსაც არ მოუსმენია Potishead-ის არცერთი ალბომი, ან არ უნახავს ბუნუელის არცერთი ფილმი. ამ ადამიანს წინ იმხელა შთაბეჭდილებები ელოდება, რომ წარმოდგენაც შეუძლებელია. თუმცა, არსებობს ერთი მაგრამ: თუ ის ამერიკულ მელოდრამებს უყურებს და მარტინ სკორსეზე „ყველაზე მაგარ“ რეჟისორად მიაჩნია, შეიძლება ბუნუელი მისთვის უბრალოდ ბუნუელად დარჩეს და ბუნუელმა მასზე ვერანაირი შთაბეჭდილება ვერ მოახდინოს.

2013 წელს გადაიღეს ფრანგული დრამა BLUE IS THE WARMEST COLOR („ყველაზე თბილი ლურჯი ფერია“), რომელსაც პრემიერიდან რამდენიმე კვირაში შინ, რომელიღაც არალეგალურ კინოპორტალზე ვუყურე. ეს ფილმი ჩემთვის ერთ-ერთი უდიდესი შთაბეჭდილება იყო, რადგან ქალების მსგავსი ლამაზი სექსი არასოდეს მინახავს. ულამაზესი კადრები, საოცარი ფერები, სიყვარულის დიდი ემოცია და თინეიჯერი გოგოს ისტორია, რომელიც იმდენ თავგადასავალს აწყდება, რომ მის ადგილას ყოფნასაც კი მოგანდომებს. თუმცა ფილმის დასრულების შემდეგ მივხვდი, რომ ეს იყო უბრალოდ ესთეტიკური შთაბეჭდილება, რომელიც სილამაზემ გამოიწვია. რამდენიმე წუთში გამახსენდა ჩემი 14 წლის დეიდაშვილი, რომელმაც ამ ფილმს უყურა და შემეშინდა. შემეშინდა იმ მერყევი ფსიქიკის, რომელიც ადამიანს ამ ასაკში აქვს და იმ დიდი გავლენის, რომელიც ხელოვნების დარგმა და მით უმეტეს – კინომ შეიძლება იქონიოს. მეორე დღეს მიყვებოდა, რომ ზემოთ ნახსენებ ფილმს მის სკოლაში მიმდევრები გამოუჩნდა და რამდენიმე გოგომ თმა ერთ-ერთი მთავარი პერსონაჟის მსგავსად, ლურჯადაც კი შეიღება.

24

არალეგალური

Jean Luke Godard writes: “unlike painting and literature, film stands between art and life.”

I have frequently thought about the life of every human being connected to his, or her, taste, which is what drives our everyday existence.

Imagine how happy someone is who has not listened to any of the Portishead albums, or seen any films by Bunuel. The impressions that await this person are unimaginably big.

However, there is one But. If this individual watches American Melodrama and considers Martin Scorsese to be the best director, Bunuel could simply remain Bunuel and leave no impression on him, or her, whatsoever.

In 2013, a drama called Blue is the Warmest Color, was released, which I watched on some illegal film-portal at home several weeks after its premiere. This movie made a huge impression on me, because I have never seen women’s sex so beautifully filmed before. Beautiful shots, amazing colors, big expressions of love, and the story of a teenage girl who falls into so many adventures that it makes you want to be in her shoes. However, after the end of the movie, I realized that it was just an aesthetic impression caused by beauty.

I remembered my 14-year-old cousin who watched this movie and got frightened. I got scared of the unstable psyche that a person at illegal

ამ ფილმისთვის ასაკობრივი ცენზი არსებობს და მინაწერიც აქვს: +18. წესით ის არასრულწლოვნებმა ვერ უნდა ნახონ. თუმცა, ნებისმიერი ფილმის ნახვა ყოველგვარი დაბრკოლების გარეშეა შესაძლებელი იმ 200ზე მეტ კინოპორტალზე, რომელსაც GOOGLE SEARCH-ში იოლად ვიპოვით და ნებისმიერ ფილმს 3 წლის ბავშვიც უპრობლემოდ უყურებს. ყველაზე ძალიან ალბათ აკრძალვა მძულს. მეზიზღება ნებისმიერი კინოცენზურა და ვერაფრით ვხვდები, რატომ აკრძალა ბრიტანეთმა ბერტოლუჩის „მეოცნებენი” (THE DREAMERS), ან საქართველომ გასპარ ნოეს „სიყვარული“ (Love). თუმცა, კანონდარღვევა, რომელიც კინობაზარზე ხდება, წარმოუდგენელი საშიშროებაა – უპირველესად არასრულწლოვანი ადამიანებისთვის, რომლებსაც მუდმივად ყველაფერი აინტერესებთ. მიუხედავად იმისა, რომ კინომოყვარულებისთვის ინტერნეტგვერდებზე ფილმის ონლაინყურება ძალიან მარტივი და სასიამოვნო პროცესია, არალეგალური კინოპორტალები უპირველეს ყოვლისა კინოს უკარგავენ ფასს. ინტერნეტგვერდების ფაქტობრივად 100% არალეგალურია, რის შედეგადაც ზარალდება ავტორიც და მაყურებელიც, რომელიც ხშირ შემთხვევაში დაბალი ხარისხის პროდუქციას უყურებს. საავტორო უფლებებისთვის ბრძოლა, როგორც სარეკლამო ბაზრის, ასევე კინოს თვალსაზრისით, ნამდვილად გრძელვადიანი პროცესია, რომელიც არა მხოლოდ საქართველოში, არამედ სხვა მრავალ ქვეყანაშიც დიდი პრობლემას წარმოადგენს. საინტერესოა, რომ ეს თემა სწორედ ცოტა ხნის წინ გახდა აქტუალური, როდესაც კომუნიკაციების მარეგულირებელმა კომისიამ ვებგვერდებზე დაუშვებელი, არალეგალური პროდუქციის შეზღუდვა მოითხოვა. კინოთეატრების ქსელებმა „რუსთაველი“ და „ამირანი“, ტელეკომპანია GDS-მა, საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა და `იბერია TV“-მ კინოთეატრებში მიმდინარე ფილმებისა და მათი ექსკლუზიური პროდუქციის არალეგალურ საიტებზე განთავსება გააპროტესტეს. აღმოჩნდა, რომ ერთის გარდა, ყველა პორტალმა, რომელსაც კინოფილმების აღება მოსთხოვეს, ფილმები აიღო. ამის შემდეგ, იმ ვებგვერდს, რომელიც მოთხოვნას არ დაემორჩილა, პრობლემები შეექმნა და კომუნიკაციების მარეგულირებელმა კომისიამ ინტერნეტპროვაიდერებს მასზე წვდომის შეზღუდვა მოსთხოვა. „ელექტრონული 26

არალეგალური

this age has and the enormous influence an art genre, especially film, can have on such an individual. She told me the next day that the above film had followers at her school and several girls dyed their hair blue like the character of the movie.

There is an age limit on this movie of +18.

Implicitly, people who are underage cannot watch it. However, finding any movie is possible without any obstacles on more than 200 film-portals, which you can easily find through Google Search, and a 3 year old can watch any film easily.

I probably hate prohibitions the most; I despise any type of film censorship and cannot comprehend why Britain banned Bertolucci’s The Dreamers, or why Georgia banned Gaspar Noe’s Love. However, film violation, which occurs on the market, is an unimaginable threat, first of all for the under-aged who are constantly interested in everything.

Even though watching a movie online is an enjoyable and simple process for movie lovers, illegal film-portals are, first of all, lowering the value of cinema. Practically 100% of Internet sites are illegal, from which, consequentially, both the author and the viewer suffer a loss.

Fighting for intellectual property rights, in terms of the advertising market and cinema, is a long-term process that, apart from Georgia, represents a big problem in many countries.

It is interesting that this topic became relevant when the National Communication Commission demanded a restriction of prohibited and illegal products on websites.

Cinema chains Rustaveli and Amirani, GDS, Georgian Public Broadcaster (GPB), and Iberia TV, protested against placing illegal production on websites. It turned out that every portal, apart from one, which was asked to take out the films from the website, did so.

As a result the webpage that did not follow the requests encountered problems and the National Communication Commission requested Internet providers to restrict access to this website. According to “About Electronic Communications Sphere Services and User Rights Protection” regalement, the Communication Commission has full rights to request websites to take down the films that have been bought by the Film Distribution and Television Channels. This is because the Commission is responsible, according to the illegal

კომუნიკაციების სფეროში მომსახურების მიწოდებისა და მომხმარებელთა უფლებების დაცვის შესახებ“ რეგლამენტის თანახმად, მარეგულირებელ კომისიას სრული უფლება აქვს კინოდისტრიბუციისა და ტელევიზიების მიერ კანონიერად შესყიდული ფილმების ვებგვერდებიდან აღება მოითხოვოს, რადგან ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ საქართველოს კანონის საფუძველზე, მას კინომონიტორინგის ვალდებულება ეკისრება. როგორც კომუნიკაციების მარეგულირებელ კომისიაში განაცხადეს, ახალი კანონის მიხედვით პირველ ეტაპზე არალეგალური კინოპორტალებიდან ტელევიზიებისა და კინოდისტრიბუციის მიერ მოთხოვნილი ექსკლუზიური ფილმების აღება განხორციელდა, თანდათანობით კი იგეგმება, რომ ორასივე კინოპორტალზე მხოლოდ ლეგალური ფილმები განთავსდეს. მიუხედავად იმისა, რომ თავად ვმუშაობ ერთ-ერთ ასეთ „მეკობრეების“ პორტალზე, ვფიქრობ როგორც მომხმარებლის, ასევე ჩემი ინტერესებიც კანონის რეგულაციით ბევრად დაცული იქნება. მე საწყის ეტაპზე შესაძლოა დავკარგო ხელფასი, თუმცა მოგვიანებით კანონიერ პროდუქტზე (რომელიღაც ფილმზე) მუშაობის დროს, ბევრად ხარისხიანი და მაღალანაზღაურებადი სამუშაო მექნება (ფილმს, რომელსაც პორტალი ოფიციალურად შეისყიდის, აუცილებლად დუბლირებით გაახმოვანებენ. ეს კი მაყურებლისთვის მომგებიანი, ხოლო მსახიობისთვის ბევრად მაღალანაზღაურებადი იქნება), რადგან ნებისმიერი ფილმი, რომელიც ამ პორტალზე მოხვდება, იქნება გაქირავებაში კანონიერად ჩაშვებული, ოფიციალურად ხელმისაწვდომი და საბოლოოდ, ყველაზე მთავარი სეგმენტისთვის – ერთგული მომხმარებლისთვის ბევრად ხარისხიანი და საინტერესო.

Georgian Law on Electronic Communications, for film monitoring. The Communications Commission says that, according to a new Law, it is planned to have only legal films placed on all of the 200 film portals.

Even though I'm working at one of the portals of the “pirates,” I think that my rights as a user will be much more secured. I might lose my salary during the first stage. However, later, when working on legal content (films), I will have a much better quality and well-paid job.

The film bought by the portal will be dubbed, which will be beneficial for the viewer and actors as well since every film that gets placed on this portal will be legally rentable, officially accessible, and lastly, much more qualitative and interesting for the most important segment – the loyal consumers.

Many “musts” have appeared and the law always obliges us in some ways. However, inexistence of law is often more frightening.

Especially in a social sphere where almost 80% of the population watches low quality TV series and Soap Operas that depict private lives. It would be good not to have to worry about our under-aged friends, attend premieres of all of our favorite directors, enrich the national movie industry, put a price on our beloved films and taste, and free the so-called “Popcorn Film” from its influence.

გაჩნდა ბევრი „უნდა“, და კანონი ყოველთვის რაღაც ვალდებულებებს გვაკისრებს. თუმცა კანონის არარსებობა ხშირად ბევრად საშიშია, განსაკუთრებით ისეთ სოციუმში, სადაც ადამიანების თითქმის 80% უხარისხო სერიალებს და „საპნის ოპერის“ ტიპის პირადი ცხოვრების ამსახველ ვიდეოებს უყურებს. კარგი იქნება თუ ჩვენს არასრულწლოვან მეგობრებზე ნერვიულობა არ მოგვიწევს, კინოთეატრებში ყველა საყვარელი რეჟისორის ფილმის პრემიერას დავესწრებით, ქვეყნის კინოინდუსტრიას გავამდიდრებთ, ჩვენს გემოვნებას და საყვარელ ფილმებს ფასს დავადებთ და კინოთეატრებს ე.წ. „პოპკორნის კინოს“ გავლენისგან გავათავისუფლებთ.

არალეგალური

illegal

27

ცენზურა და თავისუფლება Censorship and Freedom ლელა ოჩიაური Lela Ochiauri თეატრი (სისტემაში მოქცეული სინთეზური ხელოვნება), თუ მისი პირველადი ფორმები საქართველოში სწორედ „მითური“ და ანტიკური ხანიდან არსებობს. XIX საუკუნის დასაწყისში, არისტოკრატიის სალონებსა თუ საგანმანათლებლო საზოგადოებებში შეიქმნა სცენისმოყვარეთა წრეები. შემდეგ, ქართველ საზოგადო მოღვაწეთა (ილია ჭავჭავაძე, აკაკი წერეთელი, დიმიტრი ყიფიანი, ივანე მაჩაბელი) თაოსნობითა და გიორგი ერისთავის ხელმძღვანელობით, აღორძინდა ქართული პროფესიული თეატრი (შთაგონებული იყო იმ პერიოდის ევროპული რეალისტური თეატრის – რომანტიკულ-ჰეროიკული სტილით), რომელიც 1850 წლის 14 იანვარს, გიორგი ერისთავის კომედიის „გაყრა“ პირველი ჩვენებითა და პროფესიონალი მსახიობების დასის მონაწილეობით გაიხსნა. 1882 წლის 20 იანვარს, დავით ერისთავის პიესა „სამშობლოს“ წარმოდგენით, რომელიც რუსეთის იმპერიის ანექსირებულ საქართველოში საზოგადოებას თავისუფლებასა და დამოუკიდებლობისთვის ბრძოლაზე ესაუბრებოდა, ქართულმა თეატრმა თავისი უპირველესი დანიშნულება გამოაცხადა. დინების საწინააღმდეგოდ იწყო სვლა და ეს თავისებურება თუ თვისება, შემდეგ არაერთხელ გამოამჟღავნა. პრემიერა ანტიდამპყრობლური მანიფესტაციით გაგრძელდა, რომელსაც მონაწილეები საქართველოს დროშით მიუძღოდნენ (ეს დროშა „სამშობლოს“ კულმინაციურ ეპიზოდში სცენაზე გამოჰქონდათ). ამ დღეს ქართულმა თეატრმა ცენზურას, რომელიც ცხოვრების, კულტურის ყველა სფეროში ძლიერი იყო, პირველი გამოწვევა გაუგზავნა. საბჭოთა რეჟიმი, როგორც ნებისმიერი 28

არალეგალური

Theater (synthetic art placed within a system), or its first forms, has been existent since the “mythical” and antique ages. Stage lovers’ circles were created at the beginning of the XIX century in the salons of aristocracy and instructive societies. Afterwards, with the leadership of Georgian public figures (Ilia Chavchavadze, Akaki Tsereteli, Dimitri Khipiani, Ivane Machabeli) and the guidance of Giorgi Eristavi, the first professional Georgian Theater was established (inspired by the realist European theater - with the romantic-heroic style of the time), It opened with Giorgi Eristavi’s comedy Divorce and a professional company of actors on the 14th of January, 1850. The Georgian Theater announced its prime goal on the 20th of January, 1882 by presenting David Eristavi’s Motherland, which started a discourse about freedom and fight for independence within Georgian society and was annexed by the Russian Empire. It started moving against the current and exposed this peculiarity more than once, but later. The premiere developed into an anti-expansionist manifest which the participants lead with a Georgian flag (this flag was brought out on the stage at a culminating moment during the Motherland scene). On this day, Georgian theater sent its first challenge to the censorship which was strong in all spheres of life and culture.

The Soviet regime, like any dictatorship, turned out to be stronger and more organized in the state of dual power (of the political system by Bolshevik and conquering-occupational illegal

დიქტატორული რეჟიმი, ორმაგი ძალის (პოლიტიკური წყობის – ბოლშევიკური და დამპყრობლურ-ოკუპანტური – რუსეთის მიერ) პირობებში უფრო ძლიერი და ორგანიზებული აღმოჩნდა. თუმცა, 1920-იან წლებში, ცენზურის მიუხედავად, ახალშექმნილ საბჭოთა საქართველოში ხელოვანთა ნაწილი მაინც ახერხებდა (აგრესიული დევნისთვის ბოლშევიკებს ჯერ ნაკლებად ეცალათ) ინდივიდუალური შემოქმედებითი აზროვნების გამოვლენას, წინ აღმართული კედლების გადალახვას. შედეგად, მკაცრ ჩარჩოებში მოქცეულ და იდეოლოგიზებულ საბჭოთა ხელოვნებას დროდადრო კომეტების ქროლვასავით არღვევდა ცალკეულ ინდივიდთა – კოტე მარჯანიშვილის, სანდრო ახმეტელის – და მცირერიცხოვანი შემოქმედებითი ჯგუფების ნათებები, მათი შექმნილი ხელოვნების ნიმუშების (შემდეგ ნაციონალისტურად მონათლული ტენდენციების შემცველი სპექტაკლების, დღეს უკვე კლასიკად რომაა მიჩნეული: „ურიელ აკოსტა“, „ყაჩაღები“, „ანზორი“, „ლამარა“, „ცხვრის წყარო“) ბრწყინვალება. თუმცა, თეატრის განვითარების ეს ხაზიც მალე გაწყდა და ახალ ტენდენციებს, იძულებით, გზა დაუთმო.

1930 წლიდან საბჭოთა კავშირის მმართველმა კლასმა ახალ, ყოვლისმომცველ იდეოლოგიას ჩაუყარა საფუძველი და საყოველთაო სავალდებულო „წესად“ გამოაცხადა მიმდინარეობა, „აზროვნების ფორმა“ – სოციალისტური რეალიზმი. ამ მიმდინარეობამ და უპირველესად, რა თქმა უნდა, მასობრივმა რეპრესიებმა ხელოვნებას განვითარებისა და სრულქმნისთვის ყველა გზა მოუჭრეს, რამაც მნიშვნელოვნად შეცვალა ქართული კულტურისა და მათ შორის თეატრის დინების კალაპოტი, და ხელი შეუწყო სუროგატული, საბჭოთა ფსევდოხელოვნების შექმნას.

Russia). However, during the 1920s, despite the censorship, some artists still managed (Bolsheviks did not have time for aggressive persecution at the time) to expose individualistic creative thinking and cross the boundaries in front of them. As a result, “ideologized” and strictly framed Soviet art, like a flight of comets, was broken through by shining and excellent works (spectacles, later baptized as inclusive of nationalistic tendencies, which are considered to be classics today - “Uriel Akosta,” “Thieves,” “Anzor,” “Lamara,” “Sheep Spring”) created by specific individuals - Kote Marjanishvili, Sandro Akhmeteli, and small scale creative groups.

However, this line of development of theater soon got cut off and forcefully gave right of way to new tendencies.

The leaders of the Soviet Union initiated a new and a universal ideology in 1930 and announced a “Form of Thinking” - social realism, as a universal mandatory “rule.” This meant first of all, of course, mass repressions cutting off all paths to art for development and perfection, which dramatically changed the bed of Georgian culture, including theater, and gave hand to a surrogate creation, Soviet pseudo-art.

During the creation of the new legendary reality, there were births of new heroes who found their analogues in old, already developed faces that had lived through centuries - fortune telling revolutionaries, heroic knights, their „ყვარყვარე” „Kvarkvare”

ახალი, ლეგენდარული სინამდვილის შექმნისას საჭირო იყო ახალი, მოქმედი გმირების დაბადება, რომლებიც ანალოგს, ძველ, უკვე ჩამოყალიბებულ, საუკუნეებგამოვლილ სახეებში ჰპოვებდნენ, და გაჩნდნენ: წინასწარმეტყველი რევოლუციონერები, მათი მოციქულები, რაინდი მხედართმთავრები, მათი საჭურველმტვირთავები, მათი მტრები და მონები, უწმინდურები, ახალი ხალხი, ახალი მორალი, ახალი დემონები, ახალი გმირები – ახალი „საბჭოთა ადამიანის“ დასაბადებლად. ყველა თეატრს, უშუალოდ, სტალინის მიერ შედგენილი პიესების სია დაეგზავნა, რომელთა დადგმა დაუშვებელი იყო. აკრძალულთა შორის იყო ანტიკური, და თვით შექსპირის პიესებიც, როგორც იდეოლოგიურად არასაიმედო და ამდენად – მიუღებელი.

არალეგალური

illegal

29

ille „ლამარა” „Lamara”

ასე გაგრძელდა 1950-იან წლებამდე. თავისუფალი თეატრის პირველი და მთავარი ეტაპი 1950-1960-იანი წლების მიჯნაზე „სტალინის კულტის“ დამხობისა და ხრუშჩოვის ეპოქის „დათბობის“ პერიოდის დადგომისას დაიწყო. ცენზურის კვლავ არსებობის, თუმცა ოდნავ შესუსტების პირობებში, ქართული თეატრი ინდივიდუალური, შემეცნებითი აზროვნების გამოვლინების მომდევნო ეტაპზე გადავიდა და განახლებული მსოფლმხედველობის – ახალი თეატრალური აზროვნების დამკვიდრებას შეუდგა. წინა წლების გამოცდილებიდან გამომდინარე, რეჟისორებმა შეძლეს აღექვათ, რომ მხატვრული ცნობიერება ინდივიდუალური შემოქმედებითი გამოვლინებაა და „მითოლოგიურ“ ცნობიერებასთან არ შეიძლება ჰქონდეს კონფლიქტი. მაშინ ავტორის ინდივიდუალობა ღმერთებთან ბრძოლის ტოლფასად მიიჩნეოდა და მასიდან გამოსვლის ნიშანი იყო. ქართულ ხელოვნებაში მომხდარი გადატრიალების ავტორებმა, ხელოვანმეამბოხეთა ჯგუფმა (დიმიტრი ალექსიძე, მიხეილ თუმანიშვილი – „ოიდიპოს მეფე“, „სამგროშიანი ოპერა“, „ჭინჭრაქა“, „ანტიგონე“, „ესპანელი მღვდელი“) ზუსტად იცოდა თავისი დანიშნულება და მიზნებიც განსაზღვრული ჰქონდა. მათთან ერთად, რომლებიც კულტურის სივრცეში 50-60-იანელთა თაობის (რობერტ სტურუა, თემურ ჩხეიძე, ნანა ხატისკაცი, გიზო 30

არალეგალური

arms keepers, their enemies and slaves, sinners, new people, new morals, new demons, new heroes - giving birth to a new “Soviet man.” A list of pieces that were not allowed to be staged, written by Stalin, was sent to every theater. Among the banned pieces was Shakespeare, works themselves described as ideologically unreliable and, therefore, unacceptable.

Everything continued this way until the 1950s.

The first and the main stage for free theater began during the 50-60s after the fall of the “Cult of Stalin” and the beginning of Khrushov’s “Warming” period. In the conditions of the still existent, but weakening, censorship, Georgian theater moved on to a new stage of exposing individualistic, perceptive, thinking and started working on implementation of a new worldview - new theatrical thinking.

From the experiences of past years, directors managed to perceive that artistic thinking was an individualistic and creative expression which cannot avoid getting into conflict with “mythological” consciousness. At that time, an author’s individuality was equated with battle with the gods and a sign of standing out from the masses.

illegal

i l არალ legal ეგალ ური The first law in the world

The Code of Hammurabi is considered to be the first systemic legislature, on the basis of which the legislative codex was created by a king of Babylon, Hammurabi, in XVIII BC. Hammurabi was the sixth king of Babylon and ruled in 1792-1750 BC. The legislative codex of Hammurabi consisted of 282 laws and it is interesting that a number of those laws are used in legislatures and codes today. The title page of The Code of Hammurabi reads: “Anu and Bel called by name me, Hammurabi, the exalted prince, who feared God, to bring about the rule of righteousness in the land.”

სინგაპურიდან საღეჭი რეზინის გარდა ნებისმიერი რამის ჩამოტანაა შესაძლებელი. მსოფლიოს ერთ-ერთ ყველაზე სუფთა ქალაქში საღეჭი რეზინის გაყიდვა და იმპორტი ოფიციალურად 1992 წელს აიკრძალა. მიზეზი მეტროპოლიტენის მოძრაობის შეფერხება იყო. საღეჭი რეზინი ვაგონის კარს ეწებებოდა და მის გაღება-დახურვას აფერხებდა. 2004 წელს აკრძალვა ნაწილობრივ შემსუბუქდა და აფთიაქებს საღეჭი რეზინის გაყიდვის უფლება მიცეს. 2010 წელს საღეჭი რეზინის სრული აკრძალვის მოთხოვნამ ისევ გაიჟღერა, თუმცა ამჯერად უშედეგოდ. აღსანიშნავია, რომ რეზინის ღეჭვა ტურისტებს არ ეკრძალებათ, თუმცა საღეჭი რეზინის ძირს დაგდებისთვის მათ საკმაოდ დიდი ჯარიმა დაეკისრებათ.

Forbidden chewing gum

პირველი კანონი მსოფლიოში ჩვენამდე მოღწეულ პირველ და სისტემურ კანონმდებლობად ჰამურაბის კოდექსი მიიჩნევა, რომლის საფუძველსაც ბაბილონის მეფე ჰამურაბის (ხამურაბის) მიერ ძვ.წ.აღის XVIII საუკუნეში შექმნილი, სამართლის კოდექსი წარმოადგენს. ჰამურაბი ბაბილონის მეექვსე მეფე იყო და ძვ.წ.აღ-ის 1792-1750 წლებში მეფობდა. ჰამურაბის სამართლის კოდექსი 282 კანონისგან შედგებოდა და საინტერესოა, რომ ჰამურაბის რამდენიმე კანონი, დღემდე, ზოგიერთ კანონმდებლობასა და კოდექსში გამოიყენება. ჰამურაბის კოდექსის თავფურცელში წერია: „ანუმ და ბელმა სახელით მომიხმეს მე, ჰამურაბი, ღვთისმოშიში, ამაღლებული უფლისწული, რათა ქვეყნისთვის ჭეშმარიტების მმართველობა მომეტანა“.

l a eg

ill

აკრძალული საღეჭი რეზინი

illeg

egal

არალ

It is possible to import anything into Singapore, apart from chewing gum. The import of chewing gum was officially prohibited in 1992 in one of the cleanest cities in the world. The given reason was interruption of movement in the metropolitan area: chewing gum was getting stuck on wagon doors and stopping them from opening and closing. In 2004, the ban eased and pharmacies were allowed to cell chewing gum again. In 2010, a request for a total ban on chewing gum was voiced once more but without results. Tourists are not prohibited from chewing gum, however, they will receive a large fine for droping it on the ground.

ლ ა გ ურ

ე ლ ა გ ლე

ჟორდანია – „სამანიშვილის დედინაცვალი“, „გუშინდელნი“, „ყვარყვარე“, „ჰაკი აძბა“, „ჯაყოს ხიზნები“, „კავკასიური ცარცის წრე“, „სიბრძნე-სიცრუისა“, „დეზერტირკა“, „ბერიკონი“) სახელით არიან ცნობილი, უთანასწორო ბრძოლა მოიგეს. მოიგეს იმიტომ, რომ ჰქონდათ რწმენაც, მიზანიც, ესმოდათ, რომ სამყაროს სურათის ცვალებადობა ენის შესაბამის ცვალებადობას მოითხოვს და აპირობებს. მათ ძალა დაუკარგეს ძველ იდეალებს და დაამყარეს ახალი ცხოვრების შესაბამისი წესრიგი. ახალი იდეალები მოიტანეს, ახალი იდეალების ძიებასა და მათზე დაკვირვებას შეუდგნენ. გაამართლეს დროში არსებობა, რომელშიც ცხოვრობდნენ და არათუ ფეხდაფეხ მიჰყვნენ, არამედ გაუსწრეს დროს. ქართული თეატრის საფუძვლად, არსებული რეალობის წინააღმდეგ პროტესტი იქცა, რამაც არა მხოლოდ სათქმელი, შინაარსი, არამედ მხატვრული ფორმა და სტილი განსაზღვრა, ჩამოაყალიბა ახალი შემოქმედებით აზროვნება და ახალ შემოქმედებით ხედვას დაუდო სათავე. „რკინის ფარდის“ მყარ კედელში გაჩნდა პატარა ღრიჭოები, საიდანაც თავისუფლების სხივები აღწევდნენ და რომლებიც თავისუფლებისმოყვარე და თავისუფლად მოაზროვნე ადამიანებმა გააფართოვეს. მითოლოგიურ „ჩვენად“ ქცეული შემოქმედი კვლავ „მეს“ ნიშნიან პერსონად იქცა და დაიწყო ადამიანებთან შინაგანი თვისებების გარეთ გამოტანა, განუმეორებლისა და განსაკუთრებულის ძიება – იმის, რაც ახლოს იყო პიროვნების, საზოგადოების გამომხატველ ბუნებასთან, პრობლემებთან, საფიქრალთან. რაც ახლოს იყო ერის თვისებებთან, რომელსაც

Authors of the revolution that took place in the Georgian art sphere, a group of rebelartists (Dimitri Aleqsidze, Mikheil Tumanishvili - “Oedipus Rex,” Threepenny Opera, Chinchraka, Antigone, Spanish Priest) knew exactly what their function was and had their aims determined as well. With them, people who are famous as the 1950-60s generation (Robert Sturua, Temur Chkheidze, Nana Khatiskatsi, Gizo Jordania - “Samanishvili Widower” Of Yesterady, Kvarkvare, Haki Adzba, Jakho’s Lodgers, Caucasian Chalk Circle, Wisdom of Lie, Desertica, Berikoni), won an unequal war. They won because they had faith, aim, and understood that the changing nature of the picture of the world demands and causes corresponding development of language. They weakened old ideals and established a new order that corresponded to life. They brought in new ideals, started searching for and observing new ideals. They justified existence in the time they were living and not only did they follow, but they outran it.

Protest against the existent reality became the basis of Georgian theater, which defined not only what to say – plot and artistic form and style, developed a new creative thinking, and gave way to a new artistic vision. Small holes appeared in the iron curtain, from which light rays of freedom penetrated and which freedom loving and freely thinking human beings expanded.

„კავკასიური ცარცის წრე” „The Caucasian Chalk Circle”

32

არალეგალური

illegal

The Creator that had become “us,” turned back into “me” and started taking out internal characteristics among people, searching for the special and the outstanding, which was close to nature, expressing personal and societal problems and concerns. This artist, or another, presented whatever was close to the nation.

„სამანიშვილის დედინაცვალი” „Samanishvili's Step-Mother”

ესა თუ ის ხელოვანი წარმოადგენდა. რა თქმა უნდა, საბჭოთა იდეოლოგიიდან გამომდინარე, 70-80-იან წლებშიც კვლავ გრძელდებოდა ნამდვილ და თამამ ხელოვნებასთან დაპირისპირება. სახელმწიფო სტრუქტურებსა თუ თეატრების შიგნით არსებული, ცენზორთა სპეციალური ჯგუფები ფხიზლად ადევნებდნენ თვალს რეჟისორების „მორალურ-ზნეობრივ სახესა და გადაცდომებს“, ან კრძალავდნენ სპექტაკლებს (როგორც ეს, ვთქვათ, რობერტ სტურუას „ყვარყვარესა“ და „ლურჯი ცხენები წითელ ბალახზე“-ს შემთხვევაში მოხდა), ან აიძულებდნენ რეჟისორებს ამოეღოთ ესა თუ ის სცენა, ან საერთოდ არ აძლევდნენ ამა თუ იმ პიესის დადგმის თუ სპექტაკლის მაყურებლისთვის ჩვენების შესაძლებლობას. ამის მიუხედავად, საბჭოთა იდეოლოგიით განსაზღვრულ ეპოქაში, როდესაც ისტორია იწერებოდა ასახული სინამდვილის ყველა არსებულ კითხვაზე მზა პასუხით, როდესაც რეალური სიუჟეტი უკვე წინასწარ განსაზღვრულ დასკვნებსა და რეზიუმეებთან იყო შეთანხმებული, როდესაც საჭირო იყო არა მხოლოდ დიდი ტყუილი, არამედ ახალი მითოლოგია – გაჩნდა ახალი, რევოლუციური ხელოვნება, რამაც ყველასა და ყველაფერს სათანადო ადგილი მიუჩინა.

Of course, coming from the Soviet ideology, opposition against the real and brave art was on-going during the 1970-80s. Special groups of censors inside the government structures and theaters were vigilantly following directors’ “moral-behavioral face and misconducts” and either banning shows (as in the case of Robert Sturua’s “Kvarkvare” and Blue Horses on Red Grass), or forcing directors to take out this or that scene, or forbade the staging of certain pieces, or the showing of plays to viewers.

Despite this, in the age defined by Soviet ideology, when history was being written with answers to all prepared questions, when a real story was agreed with planned conclusions and resumes, when, apart from being a big lie, new mythology was necessary, a new, revolutionary art appeared which created a place for everything and everyone.

It was as if the world awoke from a long sleep.

An artist turned a dream seen while sleeping into reality with one difference - the artist gave a form to the dream, a story, a fable, and a legend to this reality and stated: “We see dreams unlike yours.”

This happened when, instead of iron towers, a kingdom of wooden demons started ruling, old heroes were replaced with new ones, and the time for creating new myths began.

სამყარო თითქოს დიდი ხნის ძილისგან გამოერკვა და გამოფხიზლდა. ხელოვანმა სიზმარში ნანახი გაკვეთილი ცხადად აქცია, ზმანება რეალობაში გადმოიტანა, თუმცა ერთი განსხვავებით – ამ რეალობას სიზმრის, ზღაპრის, იგავის, ლეგენდის ფორმა მიანიჭა და განაცხადა: „ჩვენ ვხედავთ სიზმრებს არა თქვენებურს“. ეს მოხდა მაშინ, როდესაც რკინის გოდოლთა ნაცვლად ხის დემონების მეფობა დამკვიდრდა, ძველი გმირები ახალმა გმირებმა შეცვალეს და ახალი მითების შეთხზვის დროც დამყარდა.

34

არალეგალური

„ყვარყვარე” „Kvarkvare”

illegal

www.dancearttbilisi.ge

თანამედროვე ცეკვის სამხრეთკავკასიური ფესტივალი

South Caucasus Contemporary Dance Festival In Tbilisi

მის.: თავისუფლების მოედანი 1 ტელ.: 595 38 44 68

Address: 1 Tavisupleba Sq., Europe House Tel.: 595 38 44 68 www.dancearttbilisi.ge

www.dancearttbilisi.ge

12 ივნისი ევორას დასი პორტუგალიიდან დას.: 20:00 მის.: მარჯანიშვილის თეატრი 13 ივნისი ვერტიგო ისრაელიდან დას.: 19:00 სთ მის.: რუსთაველის თეატრი 14 ივნისი ქართველი, სომეხი და აზერბაიჯანელი ქორეოგრაფების წარმოდგენები დას.: 19:00 მის.: რუსთაველის თეატრი

არალეგალური

June 12 Companhia de Danca Contemporanea de Evora/Portugal Start time: 20:00 Venue: Marjanishvili State Theater June 13 Vertigo Dance Company/Israel Start time: 19:00 Venue: Rustaweli State Theate June 14 ance performances by Armenian, Azerbaijanian and Georgian choreographers Start time: 19:00 Venue: Rustaweli State Theater illegal

35

წიგნების დივერსია The Diversion of Books გაგა ლომიძე gaga lomidze სულ რამდენიმე ძირითადი მიზეზი არსებობს, რის გამოც ლიტერატურულ ნაწარმოებებს ან, ზოგადად, ხელოვნების ნიმუშებს კრძალავენ. მოტივები, არსებითად, სექსუალური, რელიგიური, პოლიტიკური ან ზნეობრივი ხასიათისაა. მაგრამ მოტივი, როგორც ასეთი, ცვალებად კატეგორიას ეკუთვნის – ვერცერთ მოტივზე ვერ ვიტყვით, რომ ის უნივერსალურია და დროისა და სივრცის, ან უფრო ზუსტად – ეპოქისა და ქვეყნების მიხედვით არ იცვლება. ვისაც ამ საკითხზე უფიქრია, თავისთავად ცხადი იქნება, რომ დროისმიერი კატეგორიები ყოველთვის ცვალებადია. მიშელ ფუკომ უკვე გვითხრა, რომ შეშლილისა და არანორმატიულის ცნებები სხვადასხვა ხანაში, სხვადასხვა ქვეყნისა და ხელისუფლების პირობებში, მუდმივად იცვლება. თითქოს ამით იმაზე მიანიშნებდა, რასაც ანტიკურ ხანაში პლატონი ამბობდა – რომ არსებობს მატერიალური, ხილული სამყარო, სადაც ყველაფერი ცვალებადია; და მეორე მხრივ – არსებობს იდეათა სამყარო, სადაც ყველაფერი მყარი და უცვლელია. საქართველოში აკრძალვები არასოდეს უკვირდათ – არც დღეს და მით უმეტეს, არც საბჭოთა ხანაში, ღია დიქტატურის პირობებში, სადაც თავისუფლების ოდნავი ელემენტის მქონე ხელოვნებაც კი იკრძალებოდა. ამიტომაც გაჩნდა ე.წ. „სამიზდატის“, ანუ „თვითგამოცემის“ წესით გამოშვებული წიგნები. ამ ტერმინის რუსულენოვანი წარმოშობაც – დღეს უკვე არარსებულ ქვეყანაზე – საბჭოთა კავშირზე მიგვითითებს. დღესაც მახსოვს საბეჭდ 36

არალეგალური

There are only few reasons literary works, or, generally, art pieces, are banned. The motives for it are, essentially: sexual, religious, political, or moral. However, motive, in itself, belongs to a changing category - we cannot claim that any motive is universal and does not change across time and space - or, more specifically, across eras and countries. For anyone who has thought about this topic it is, of course, clear that time dependent categories are always evolving. Michel Foucault told us that perceptions of insanity in different eras, countries, and governments, constantly change. It is as if he pointed towards what Plato stated in the antique period - that there exists a material, visible world, where everything is changing; and, on the other side, there is a world of ideas, where everything is firm and invariable.

e l il

Prohibitions have never been subjects of astonishment in Georgia - neither today, nor, especially, during the Soviet era, in the conditions of open dictatorship where any art containing even a small element of freedom was banned. This is why books published by the so-called rule of “Samizdati,” “SelfPublishing,” appeared. The Russian origin of this term itself points us to a country that does not exist today – the Soviet Union. To this day, I remember books- from the Gospel to texts by Nietzsche and Grigol Robakidze, re-printed on a printing machine and bound by hand. Many works could not be published illegal

i l არალ legal ეგალ ური

არალ

საინტერესოა, რომ ირანელებისთვის კომპანია Mattel-ის მიერ წარმოებული სათამაშო „ბარბის“ შეძენა კანონით აკრძალულია. გრძელფეხება ლამაზმანი ისლამის ტრადიციების მოწინააღმდეგედ ჯერ კიდევ 1996 წელს გამოაცხადეს, თუმცა 2012 წლამდე ის მაინც იყიდებოდა. 2002 წელს `ბარბი“ და `კენი“ ირანულმა `სარამ“ და `დარამ“ ჩაანაცვლა. სარას თავშალი ეხურა და კოჭებამდე კაბა ეცვა, თუმცა თოჯინა „ბარბის“ ირანულმა ვარიანტმა ბავშვების მოწონება ვერ დაიმსახურა.

Barbie banned in Iran It is interesting that, for Iranians, the law prohibits Barbie dolls that are produced

by Mattel. The beauty with long legs was announced an opponent of Islam in 1996.

However, it was sold before 2012. In 2002, Barbie and Ken were replaced with Iranian Sara and Dara. Sara wore a headscarf and a dress to its ankles. The Barbie doll didn’t receive much sympathy from children, however.

l a eg

The Satanic Verses by Salman Rushdie (1988)

The book, The Satanic Verses, tells the story of an Indian emigrant living in England. The lives of the main characters Gibreel Farishta and Saladin Chamcha are filled with magical realism as they turn into angels and move through time and space.

The Muslim community decided that Rushdie’s work was insulting to Islam. One week after the release of The Satanic Verses, protest meetings were held requesting the book to be banned. In Venezuela, people were arrested for 15 months for reading Rushdie’s work. In Japan, sellers of the book received large fines.

„სატანური ლექსები“ სალმან რუშდი (1988 წ.)

წიგნი „სატანური ლექსები“ ინგლისში მცხოვრები ინდოელი ემიგრანტის ისტორიას აღწერს. მთავარი გმირების – ჯიბრილ ფარიშიტისა და სალადინ ჩამჩის ცხოვრება ჯადოსნური რეალიზმით არის სავსე. ისინი ანგელოზებად გადაიქცევიან და დროსა და სივრცეში გადაადგილდებიან. მუსლიმურმა საზოგადოებამ მიიჩნია, რომ რუშდის შემოქმედება ისლამს ბილწავდა. „სატანური ლექსების“ გამოქვეყნებიდან ერთ კვირაში ინგლისში და რამდენიმე ქვეყანაში წიგნის აკრძალვის მოთხოვნით საპროტესტო აქციები გაიმართა. ვენესუელაში მოქალაქეებს რუშდის ნაშრომის წაკითხვისთვის 15 თვით აპატიმრებდნენ. იაპონიაში კი, წიგნის გამყიდველებს საკმაოდ დიდი თანხით აჯარიმებდნენ.

ლ ა გ ურ

l a eg

ill

illeg

აკრძალული თოჯინა ირანელებისთვის

ე ლ ა ლ ეგ

არალეგალური

illegal

37

მანქანაზე გადაბეჭდილი და კუსტარულად აკინძული წიგნები – სახარებით დაწყებული, ნიცშეთი თუ გრიგოლ რობაქიძის ტექსტებით დამთავრებული. ცენზურის პირობებში, ამიტომაც ვერ გამოქვეყნდა ბევრი ნაწარმოები, მათ შორის გალაკტიონ ტაბიძის ლექსი სტალინზე, რომელშიც „ბელადი“ ჯალათთან არის გაიგივებული და რიტორიკულ შეკითხვას, თუ ვინ არის ეს კაცი, ასეთი პასუხი მოსდევს: „სტალინია – სამშობლო სისხლისფრად რომ მოხატა, სტალინია, ქართველ ერს სული რომ ამოხადა“. დრო და ღირებულებები იცვლება, მაგრამ აკრძალვის მექანიზმები უცვლელია. და თუკი წინათ სახელმწიფო უშუალოდ ერეოდა იმაში, თუ რა შეიძლება მიჩნეულიყო მიზანშეწონილად, პოლიტ- თუ სხვა ტიპის კორექტულობის თვალსაზრისით, დღეს უკვე მასა აწესებს და შეძლებისდაგვარად აკონტროლებს თავისი თვალსაწიერიდან ვალიდურობის კრიტერიუმებს. წვრილმანი სკანდალები მერეც მოხდა, მაგრამ ბოლო პერიოდში ყველაზე გახმაურებული სკანდალი, ალბათ, ერეკლე დეისაძის „საიდუმლო სირობას“ უკავშირდება. ამ სკანდალმა სრულიად ცხადად აჩვენა ისედაც ნიღაბჩამოხსნილი, ჩვენში არსებული სტიქიური ძალების შემართება და პირველად დაგვანახა იმის არასასურველი პერსპექტივა, თუ როგორ შეიძლება საქართველო რომელიღაც საშიშ, ფუნდამენტალისტურ ქვეყანას დაემსგავსოს. საქმე ისაა, რომ მთავარი სკანდალი

38

არალეგალური

under the conditions of censorship. Some of those works include Galaktion Tabidze’s poem on Stalin where the “Chief” is compared to an executioner and a rhetorical question - who is this man, is followed up with this response: “Stalin is the one that colored the motherland in the color of blood, Stalin is who took the soul out of the Georgian nation.”

Times and values change but systems of prohibition are permanent. And, if the government gets directly involved in the decision making process of what is advisable in terms of political, or, in any other terms, correctness, today the masses establish control and, as far as possible, the criteria for validity from their points of view. Minor scandals also happened afterwards but probably the most talked about scandal is connected to Erekle Deisadze’s The Last Penisy. This scandal vividly demonstrated the temerity of the already unmasked natural forces among us and, for the first time, showed us the perspective of how Georgia could become a scary, fundamentalist country. The main scandal is associated with the title of the mini novel itself, with 99% of people against the work not having even read the content.

Imagine this novel being published in the USA with a title like Holy Crap (with the Holy Supper analogy), or Secret Crap. This would not cause any scandals because the conjunction

illegal

მინირომანის სახელწოდებას უკავშირდებოდა, თორემ წიგნი 99 პროცენტს წაკითხული არც ჰქონია. წარმოიდგინეთ, ეს რომანი რომ შეერთებულ შტატებში გამოსულიყო და რქმეოდა HOLY CRAP (HOLY SUPPER-ის – „საიდუმლო სერობის“ ანალოგიით), ან SECRET CRAP. მას საერთოდ არ მოყვებოდა ამხელა სკანდალი, იმიტომ, რომ ეს სიტყვათშეთანხმება ხშირად გამოიყენება და სრულიად სხვა დატვირთვა აქვს. სწორედ ამას ვგულისხმობდი, როდესაც აღვნიშნე, რომ ზნეობრივი და სხვა ამგვარი კრიტერიუმები ეპოქებისა და გეოგრაფიული ტერიტორიების მიხედვით იცვლება. ჩვენ ისღა დაგვრჩენია, თავი დავიმშვიდოთ, რადგანაც საქართველო ერთადერთი ქვეყანა არ არის, სადაც თავისუფალი, ზოგჯერ რევოლუციური, სტანდარტულისგან განსხვავებული, არანორმატიული, ან როგორც იური ლოტმანი იტყოდა „არაპროგნოზირებადი“ ლიტერატურა, ან ზოგადად, ხელოვნება ვიღაცეებისთვის ან მთლიანად სახელმწიფოსთვის მიუღებელი ხდება. საერთოდ, ცენზურა და აკრძალვები სიცილისმომგვრელია, განსაკუთრებით გარკვეული პერიოდის გასვლის შემდეგ ან უცხო თვალით დანახული პერსპექტივიდან. მაგალითად, ძნელია არ გაგვეცინოს, რომ ჩინეთში დიდი ხნის მანძილზე, ლუის კეროლის „ალისა საოცრებათა ქვეყანაში“ აკრძალული იყო მხოლოდ იმიტომ, რომ ბავშვებს სიცრუეს

არალეგალური

of these words are frequently used and have an absolutely different weight. This is exactly what I meant when pointing out that moral, and other similar criteria change across eras and geographic territories.

We can only remain calm because Georgia is not the only country where free, sometimes, revolutionary, different from standards, nonnormative, or, as Yuri Lotman would say - “unpredictable.” Where literature, or art in general, becomes unacceptable to some or all. Generally, censorship and prohibitions are funny, especially after some time, or seen from the eye of an outsider. For example, it is hard not to laugh about Lewis Carroll’s Alice in Wonderland being banned in China for a long time because it taught lies to children – that animals could talk. However, countries, outstanding in their quality of freedom, like the US, had their own list of banned books.

For example, Salinger’s Catcher in the Rye, James Joyce’s Ulysses, William Burrough’s Naked Lunch, and Henry Miller’s Tropic of Cancer, were all banned. There were almost 70 trials that were held against this last one with the accusation of “obscenity.” At the time, Paris was considered to be an oasis of freedom – a city that sheltered the so-called marginalized; individuals repressed because of their creative freedom, racism, sexual orientation, or other reasons; intellectuals and

illegal

39

ასწავლიდა – წიგნში ცხოველები ლაპარაკობენ. მაგრამ აკრძალული წიგნების თავისი კატალოგი ჰქონდა თავისუფლების ხარისხით გამორჩეულ ისეთ ქვეყანასაც, როგორიც შეერთებული შტატებია. მაგალითად, აქ აკრძალული იყო ისეთი წიგნები, როგორებიცაა სელინჯერის „კლდის პირზე ჭვავის ყანაში“, ჯეიმს ჯოისის „ულისე“, უილიამ ბაროუზის „შიშველი საუზმე“ თუ ჰენრი მილერის „კირჩხიბის ტროპიკი“. ამ უკანასკნელის წინააღმდეგ შეერთებულ შტატებში 70-მდე სასამართლო პროცესი გაიმართა, „უხამსობის“ ბრალდებით. იმ დროს თავისუფლების ოაზისად პარიზი მიიჩნეოდა – ქალაქი, რომელმაც ბევრი ე.წ. მარგინალი შვა – შემოქმედებითი თავისუფლების, რასისტული, სექსუალური თუ სხვა ნიშნით რეპრესირებული ადამიანები – ინტელექტუალები და ხელოვანები, რომელთა წყალობითაც მე-20 საუკუნის დასაწყისის პარიზი ხელოვნების მექად იქცა. აქ მოღვაწეობდნენ შავკანიანი ჯაზმენები, რადგანაც მათი მუსიკა შეერთებულ შტატებში მიუღებელი იყო. აქ ცხოვრობდნენ შერვუდ ანდერსონი, სემიუელ ბეკეტი, ჯონ დოს პასოსი, სკოტ ფიცჯერალდი, ერნესტ ჰემინგუეი, ჯეიმს ჯოისი, ჰენრი მილერი, ეზრა პაუნდი, ანაის ნინი, გერტრუდ სტაინი. მაგრამ 1960-იანი წლებიდან, პარიზს თავისუფლების ფლაგმანობა სან ფრანცისკომ ჩამოართვა, სადაც ჰენდრიქსისა და ჯოპლინის მუსიკა თუ ფსიქოდელიური როკი გაჩნდა და სან ფრანცისკო იმ დროის კულტურულ დედაქალაქად იქცა. აკრძალული ლიტერატურის სიის ჩამოთვლა ალბათ დიდხანს შეიძლება. ისევ იური ლოტმანს რომ დავესესხო, არაპროგნოზირებადი მოვლენები ხელოვნებასა და ლიტერატურაში უკავშირდება განვითარების ტრადიციული, ჩვეული გზიდან გადახვევას, მიზეზშედეგობრივი ჯაჭვიდან ამოვარდნას, როდესაც არაპროგნოზირებადი მოვლენა თანამედროვეებისთვის გაუგებარია, მაგრამ დროთა განმავლობაში ვლინდება, რომ მან მნიშვნელოვანი ცვლილებები შეიტანა კულტურის განვითარებაში. არაპროგნოზირებადი მოვლენები გაუგებარი რჩება თანამედროვეთა უმეტესობისთვის. ალბათ, ამავე რიგის მოვლენა უნდა იყოს „ვეფხისტყაოსანი“ და მისი ავტორიც, რომელიც თავის დროზე, საქართველოში შედარებით წარმატებული და დალხენილი პერიოდის მიუხედავად, ქვეყნიდან განდევნეს. სხვაგვარად ვერ აიხსნება, თუ რატომ არ შემოგვინახა 40

არალეგალური

artists thanks to whom Paris became a mecca of art at the beginning of the 20th century.

Black jazz musicians worked here because their music was unacceptable in the US. Here lived Sherwood Anderson, Samuel Beckett, John Dos Passos, Ernest Hemingway, James Joyce, Henry Miller, Ezra Pound, Anais Nin, and Gertrude Stein. However, after the 1960s, the flagship of freedom was taken away from Paris by San Francisco, where Hendrix’s and Joplin’s music, or psychedelic rock, appeared; the city becoming the cultural capital of the time.

Enumeration of the list of forbidden literature can probably go on and on. Again, to borrow from Yuri Lotman, unpredictable events in art and literature are connected to a turning away from a traditional, normal, path, slipping out from the causal chain, when the unpredictable event is unclear for modernity but is revealed in time to have brought in important changes in cultural development. Unpredictable events remain unclear for the majority of modernists.

Doubtless, The Knight in Tiger’s Skin is one such event as is its author who, at the time, was banished from the country despite its enjoying a relatively stable and successful period. It cannot be explained any other way; why no notice has been stored for us by history, or even by legend, about the biggest scale Georgian thinker, Shota Rustaveli.

Unfortunately, facts like these can be found in great numbers throughout history.

At the time, Jonathan Swift’s Gulliver’s Travels was included in the list of banned books. It was banned in England as the mumblings of an insane person. The first two parts were well received by the readers, but in the fourth and the fifth parts of the novel, when they realized the author’s plan, they were discouraged, though, in reality, Swift was presenting a parody of London of the time where the cruelty of people was reaching the limits. The first madhouse opened in London around that time – a house for the spiritually sick, open to all.

Here, everyone could see soul-sick humans, chained, with the spectators allowed to tease and tantalize them.

After writing Gulliver’s Travels, Swift wrote to his friend: “I think that my book will improve illegal

არავითარი ცნობა ისტორიამ ან თუნდაც გადმოცემამ დღემდე ყველაზე მასშტაბურად მოაზროვნე ქართველის – შოთა რუსთველის შესახებ. სამწუხაროდ, ასეთი ფაქტები ისტორიაში ბევრია. თავის დროზე, არასასურველ წიგნებს შორის მოხვდა ჯონათან სვიფტის „გულივერის მოგზაურობა“. ის ინგლისში აკრძალეს, როგორც შეშლილის ნაბოდვარი. არადა, პირველი ორი ნაწილი მკითხველმა კარგად მიიღო, მაგრამ რომანის მესამე და მეოთხე ნაწილში, როდესაც ავტორის ჩანაფიქრი „გაშიფრეს“, მაშინვე გული აიცრუეს მის მიმართ. სვიფტმა კი სინამდვილეში იმდროინდელი ლონდონის პაროდია წარმოადგინა, სადაც ადამიანების სისასტიკე უკიდურეს ზღვრამდე აღწევდა. ლონდონში იმ დროს გაიხსნა პირველი ბედლამი – სულით ავადმყოფთა სახლი, რომელიც ყველასთვის ღია იყო. აქ ყველას შეეძლო ენახა სულით დაავადებული ადამიანები, რომლებიც ჯაჭვით იყვნენ დაბმული, ხოლო დამთვალიერებლებს მათი გაღიზიანებისა და წვალების უფლება ეძლეოდათ.

the world.” At first glance, no matter how absurd we might think Swift’s opinion, or a slightly different version of his statement by Dostoevski - “beauty will save humanity,” is, there is a certain truth in it because, thanks to art, humans can disconnect from banal and illusionary “values,” which make us forget that the criteria of the material world is changing and fleeting, while seeing the reality is only possible by breaking through these given frames.

„გულივერის მოგზაურობის“ დაწერის შემდეგ, სვიფტი წერდა მეგობარს: „ვფიქრობ, ჩემი წიგნი სამყაროს გამოასწორებს“-ო. ერთი შეხედვით, რაც უნდა აბსურდულად გვეჩვენებოდეს სვიფტის მოსაზრება ან მისი ამ გამონათქვამის ოდნავ განსხვავებული, დოსტოევსკისეული ვერსია – „სილამაზე გადაარჩენს კაცობრიობას“, არის გარკვეული სიმართლე მასში, რადგან ხელოვნების წყალობით ეთიშება ადამიანი იმ ბანალურ და წარმოსახვით „ფასეულობებს“, რომლებიც გვავიწყებენ ხოლმე, რომ მატერიალური სამყაროს კრიტერიუმები ცვალებადი და წარმავალია, ხოლო სინამდვილის დანახვა მხოლოდ ამ მოცემულობის ჩარჩოებიდან გაღწევის გზითაა შესაძლებელი.

არალეგალური

illegal

41

ქართული „არალეგალური“ სინამდვილე Georgian “Illegal” Reality ბაჩო კვირტია bacho kvirtia ცნება „არალეგალური“, დღეს, ერთი შეხედვით, საბჭოთა რეჟიმისდროინდელ საგნებსა და მოვლენებს გაგახსენებთ: ტანსაცმლის და სხვა საოჯახო ნივთების სპეკულანტები, მედიკამენტების გადამყიდველები, საქმოსნები, ანუ როგორც მაშინ უწოდებდნენ –„ძელეცები“; ცოტა მოგვიანებით იატაკქვეშა ვიდეოსალონები, სადაც პირატული გზით მოპოვებულ პორნოფილმებს უჩვენებდნენ, და კიდევ მრავალი სხვა. ეს უთვალავჯერ გადაღეჭილი თემაა, რომელიც დღესაც ასე ვთქვათ „იღეჭება“ და უკვე ისეთი უსასრულო გახდა ეს „ღეჭვა“, რომ ცოტა არ იყოს „ცოხნაში“ გადაიზარდა. ჩემი აზრით, გაცილებით საინტერესო და საყურადღებოა არალეგალურის ამჟამინდელი სახე – თუ სად, რომელ სივრცეში, ვისი ან რისი სახით შეიძლება გადავაწყდეთ არალეგალურობას, უფრო სწორად, რა შემთხვევაში შეიძლება გახდე ჩვეულებრივი, რიგითი ადამიანი, მოქალაქე, არალეგალური ნებსით თუ უნებლიედ. და ეს სწორედ 42

არალეგალური

At first glance, the term “illegal” will remind you of subjects from the Soviet regime: clothing and other household object speculators, medication resellers, workers, or, as they were then called “Dzeletss” (Doers); a little later, under-floor video salons where pirate porn films were shown, and many other things.

This is a chewed up subject that has been discussed infinitely, which is still, let us say, being “chewed” today. And it has become so infinite that it has turned into an act of “rumination.”

In my opinion, the current face of illegal is more interesting - where, which space, through whom, or what, you can encounter illegality, more specifically, in which case you can become a normal, ordinary person or citizen; illegal by or without your will. And this happens exactly when you consider your own behavior, word, attitude, to be legal, legitimate, just, and objective.

illegal

მაშინ, როცა საკუთარი ქმედება, სიტყვა, დამოკიდებულება მართებულად მიგაჩნია ლეგალურად, ლეგიტიმურად, სამართლიანად, ობიექტურად. შესაძლოა ბევრი თქვენგანი ვერც ამჩნევდეს ამ ფენომენს, მაგრამ თუ ოდნავ დავძაბავთ გონებას და მზერას, იოლად შევამჩნევთ, როდის მივიჩნევით არალეგალურ პერსონებად. მაგალითად: გიწოდებენ არალეგალურ პერსონას, თუ ბრძანდებით მოქალაქე, ან მოქალაქეთა ჯგუფი, რომელიც აპროტესტებს საკუთარი საცხოვრებელი სახლის გვერდით მდებარე სკვერში ჯანსაღი ხეების მოჭრას, რათა მათ ადგილას ნაძირალა, გაქსუებულმა პირუტყვმა ინვესტორმა მრავალფუნქციური და მრავალსართულიანი საცხოვრებელი კომპლექსი ჩადგას, სადაც იქნება „დაცვა და ლიფტი“, „სარეკრეაციო ზონა“, „მშვიდი და მყუდრო“, „ეკოლოგიურად სუფთა“ ადგილი. ასე რომ, თუ ამ „კეთილშობილურ“, „საშვილიშვილო საქმეს“ (ვისი საშვილიშვილო – ეს ცალკე საკითხავია) გააპროტესტებ, მერწმუნეთ, არა მხოლოდ არალეგალური – არალეგალური ქმედებებით, არამედ ვიგინდარა, მათხოვარი, ინტრიგანი, გვერდზე გასაყვანი, საცემი და მერე ისევ შემოსაყვანი, ფსიქიურად აშლილი და გონებაჩამორჩენილი პერსონა აღმოჩნდები. არალეგალი იქნები, თუ გააპროტესტებ, უკმაყოფილებას გამოთქვამ ტროტუარზე კომპაქტურად შეგდებული, „ვაჟკაცობისა“ და „კაიკაცობის“ ხაზგამსმელი ე.წ. „ჯიპების“ დაპარკინგებას, რის გამო შენ და შენნაირი ქვეითად მოსიარულეები, იძულებულები ხართ ავტომობილების სავალ ნაწილზე გადაეთრიოთ და ისე გააგრძელოთ უბადრუკი სვლა ჯანდაბაში და იმის იქით. ანუ თუ ამის შესახებ ენა მოგიბრუნდება და რამეს იტყვი, თუნდაც შშმ პირების უფლებების დასაცავად, არალეგალიც იქნები და იმაზე უარესიც, რომელიც ნეტავ ვის დაკარგვიხარ, რომ დამდგარხარ აქ და ტრ...ს ათამაშებ, ბევრს ლაპარაკობ, თან – სულ ტყუილად! არალეგალი ხარ, დღეს, საქართველოში, 21-ე საუკუნეში, თუ საზოგადოებრივ ტრანსპორტში გაუსაძლისი სიცხე და უჟანგბადობა, დაუბანელი ფეხის, იღლიისა და სხვა „ლოკაციების“ თავზარდამცემი, კონვულსიის გამომწვევი „ნელსურნელება“ შეგაწუხებს და ხმამაღლა გამოთქვამ პროტესტს

არალეგალური

It is possible that many of you are not able to notice this phenomenon but if we stretch our minds and perceptions just a little bit, we will easily notice when we are considered as illegals.

For instance: You are referred to as an illegal person if you are a citizen, or a group of citizens, which protests the cutting down of trees next to your living space by that scoundrel, fat-cat investor who wants to build a multi-functional, multi-storey complex with “security and an elevator,” “recreational zone,” and “calm, cozy,” and “ecologically clean,” atmosphere. If you protest against this “kindhearted,” “even for the grandchildren,” (for whose grandchildren is a separate question) deed, believe me, you will become riff-raff, a slimy beggar, plotter, a person to lock away (or a beat up) and send back psychologically unstable and a half-wit.

You are an illegal if you protest, or express your discontent with, parking of the so-called “jeeps,” compactly driven onto the sidewalk, thus underlining the “courageous” and “righteous” characteristics of their owners; if you protest because you and your fellow pedestrians are forced to drag yourselves onto the road and continue a wretched walk into hell and beyond. In other words, if your tongue twists and you say something about this, even to protect people with disabilities, you will be an illegal and, even worse, criticized and questioned for it!

You are an illegal today, in Georgia, in the 21st century, if you protest against not having air conditioning on public transport because the lack of air and the sinister smell, causing

You and your acts are illegal if you are dissatisfied with your government, activity within your civil society, or inactivity, people’s attitudes towards the environment, values, and cultural norms, rights of citizens and their conditions of existence

illegal

43

კონდიცირების არარსებობის გამო; თუ ავტობუსის ან სამარშრუტოს თავგასული, ვიგინდარა მძღოლი ისტერიკული სისწრაფით დააქროლებს მანქანას, მკვეთრად ძრავს და ამუხრუჭებს; ყველაფერზე, მათ შორის შენს არსებობაზეც ნერვები ეშლება, მოხუც მგზავრს (სქესს რა მნიშვნელობა აქვს) არ აცდის ავტობუსის კიბეზე ჩასვლას, კარს კეტავს და ადამიანს შუაში აყოლებს, გადადის მესამე ან მეოთხე სამოძრაო ზოლში და გაჩერებასთან მიახლოებისას უეცრად ინაცვლებს პირველ ზოლში, რასაც გზაზე თუ ავტობუსში სრული ისტერიკა, მგზავრების ძირს დაბერტყებაკოტრიალ-სალტო მორტალეები, ავტობუსის იატაკზე მიმობნეული ხილი და ბოსტნეული, ფანჯარაზე მირტყმული შუბლი და ავტობუსში დაყუდებული კონტროლიორის სრულიად არაადეკვატური, გალენჩებული სიფათი მოსდევს. და თუ ყოველივე ამაზე სიტყვას დაძრავ, უკმაყოფილებას გამოხატავ, შენი მოქმედება არალეგალური, ხოლო თავად არამკითხე, ინტრიგანი, არალეგალი და მეტსაც გეტყვით – არაკაცი იქნები! მსგავსი „არალეგალური“ ქმედებები ჩვენს სინამდვილეში, დროსა და სივრცეში უამრავია, მაგრამ ამ შემთხვევაში ერთსაც ვიტყვი (ალბათ უმთავრესს) და მე მგონი საკმარისია. ცნება „არალეგალურის“ ამჟამინდელ ქართულ ყოფაში აღმოსაჩენად იმედი მაქვს დაგეხმარეთ. დაბოლოს: არალეგალი ხარ და არალეგალურია შენი ქმედება, თუ უკმაყოფილო ხარ შენი ხელისუფლების, შენი სამოქალაქო საზოგადოების მოქმედებებით, ან უმოქმედობით, დამოკიდებულებით ადამიანებისა და გარემოს, ზნეობისა და კულტურული ნორმების მიმართ, მოქალაქეების უფლებების, მათი საარსებო პირობების მიმართ. არალეგალი ხარ, თუ მიგაჩნია, რომ სახელმწიფო მაღალჩინოსანი, წესით, იდეურად, ჩვეულებრივი, რიგითი მოსამსახურე უნდა იყოს – საკუთარი ქვეყნის, ხალხის სამსახურში, ცხრაპირ ტყავს უნდა იძრობდეს, ღამე არ უნდა ეძინოს, შუბლზე ოფლი უნდა ასკდებოდეს, რომ საკუთარი საქმე პირნათლად და პატიოსნად გააკეთოს, და არ იყოს ის, ვინც რეალურადაა – „გონორითა“ და ამპარტავნებით „კბილებამდე შეიარაღებული“, დაყენებული სიფათითა და ეფექტიანი რიხით, 5000-დოლ’არიანი შარვალ-კოსტიუმითა და არანაკლებდოლ’არიანი შვეიცარიული საათით ბანჯგვლიან მაჯაზე, Business Class-ტიპის 44

არალეგალური

დაბოლოს: არალეგალი ხარ და არალეგალურია შენი ქმედება, თუ უკმაყოფილო ხარ შენი ხელისუფლების, შენი სამოქალაქო საზოგადოების მოქმედებებით, ან უმოქმედობით, დამოკიდებულებით ადამიანებისა და გარემოს, ზნეობისა და კულტურული ნორმების მიმართ, მოქალაქეების უფლებების, მათი საარსებო პირობების მიმართ

convulsions, of unclean feet, arm-pits, and other “locations,” bother you; if a reckless and riff-raff bus or minibus driver drives at a hysterical speed, starts moving, or stops, suddenly, gets irritated about everything, including you, does not let an elderly passenger (what difference does gender make?!) walk down the steps, closes the door and gets a person stuck, drives in second or third lanes, and when approaching a stop, suddenly moves to the first lane, which is followed by total hysteria on the bus, with passengers falling down, fruits and vegetables scattering, passengers striking their foreheads against windows, and the face of a totally inadequate, blockhead Controller. And if you say a word about this, or express your discontent with it, your act becomes illegal, and you turn become an upstart, intriguer, illegal, and even more - a scoundrel!

There are lots of such “illegal” acts in our reality, time, and space, but, in this case, I will say one more thing (probably the most important) and that will probably be enough out of me. I hope I helped you understand the term “illegal” in the modern Georgian living.

You and your acts are illegal if you are dissatisfied with your government, activity within your civil society, or inactivity, people’s attitudes towards the environment, values, illegal

ავტოთი, დაცვითა და დაცული სექსით. არალეგალურია, არალეგიტიმურია შენი პროტესტი საზოგადოების მისამართით, რომ არ არსებობს ერთიანი, საყოველთაო აზრი, დამოკიდებულება, და შესაბამისად – მასობრივი წინააღმდეგობა (რომელსაც ვერანაირი მთავრობა და მის სამსახურში მყოფი ძალები ვერ აღუდგებიან), რომ სახელმწიფო, მთავრობა, ბოლომდე უნდა იხარჯებოდეს (ყველა თვალსაზრისით) საკუთარი მოქალაქეების ცხოვრების პირობების გაუმჯობესებაზე, მათი კეთილდღეობისთვის, მათი უფლებების კბილებით დასაცავად; რომ საზოგადოება უნდა იყოს ძალა, მუდამ მომზადებული პროტესტანტ ხალხთა მასა, რომელიც ნებისმიერ მანკიერებას, სიმახინჯეს, უგვანობას, არაადამიანობას ხელისუფლებაში, სახელმწიფო უწყებებში, საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილებში, ხალხის წიაღში, აღუდგება, გააპროტესტებს, არ დაუშვებს და მოითხოვს გამოსწორებას, აღმოფხვრას, დასჯას. და ეს განხორციელდება ხალხის, საზოგადოების ნებით! თუმცა დღეს მსგავსი აზროვნება, ასეთი ლაპარაკი, ოცნებაც კი – არალეგალურია! აღიქმება როგორც რეალობისგან დაშორებული, არაადეკვატური, ქუჩიდან მოსული, უეფექტო. უფრო მარტივად და მოკლედ რომ ვთქვათ, დღევანდელ ჩვენს ქვეყანაში არალეგალურია პროტესტი, უკმაყოფილების გამოხატვა, ბრძოლა სამართლიანობისთვის, ადამიანებისადმი მეტი პატივისცემით დამოკიდებულებისთვის, და სურვილის, სწრაფვის გამოხატვა – უკეთესი, გაცილებით ცივილიზებული, განვითარებული, ძლიერი სახელმწიფოს ასაშენებლად. არადა, მე თუ მკითხავთ, და ცოტა პათეტიკურადაც თუ ვიტყვი, სწორედ ეს – როგორც დღესაა შერაცხული ჩვენს ქვეყანაში, „არალეგალური“ პროტესტი და მისწრაფებებია, ბრძოლაა სწორედ ის ნამდვილი „სამშენებლო ქვა“, „აგური“, რითაც სახლი – სრულფასოვანი სახელმწიფო შენდება. თუ ვცდები?..

and cultural norms, rights of citizens and their conditions of existence. You are an illegal if you think that a high-ranking government official, implicitly, ideally, should be an ordinary public servant - should take off nine layers of skin while serving people, should not sleep at night, should have cold sweat running down his forehead, so that he can do his job scrupulously and honestly and not be the person that he is - “armed to teeth” with arrogance and pride, with a made up face and effective assurance, $5,000 clothing and no less expensive Swiss watch on his hairy wrist, Business Class type vehicle, guards, and protected sex.

Your protest is illegal and illegitimate towards a society about the inexistence of a unified, universal thought, attitude, and, therefore - mass resistance (which no government or forces under it could withstand), that the republic, government, has to fully spend its resources (in all senses) to improve the living conditions of its citizens- protect their wellbeing and rights; that the society has to be a force, a mass of protestants, that is always ready to stand and protest any weakness, ugliness, ordure, or inhumanity in the government, public sectors, public places, in the depths of people, and not let any of these happen; demand betterment, eradication, punishment! And this can only be done with the will of peoplesociety!

However, this type of thinking, talk, even dreaming, is illegal! It is perceived as departed from reality, inadequate, ineffective; an idea that came from the street.

To say it in simpler and shorter terms: to protest, express dissatisfaction, fight for justice and, more, respect toward people, and to express desire, aspiration for a more civilized, developed, and a stronger state, are illegal in our country. Whereas, if you ask me, and I will formulate this a little pathetically, exactly these - as they are baptized in our country, “illegal” protests, aspirations, and fights, are the “building stones,” with which a house, and a fulfilled state, are built.

Or am I wrong?

არალეგალური

illegal

45

არალეგალური მუსიკის პლუსები და მეკობრეთა პარტია The Pros of Illegal Music and the Pirate Party ლაშა გაბუნია lasha gabunia მთელი მსოფლიო თანხმდება, რომ არალეგალურად გავრცელებული მუსიკა, ზოგადად მეკობრეობა (ჩვენში პირატობასაც ეძახიან) მისი მფლობელის უფლებებს ლახავს. ირღვევა საავტორო უფლებები. მოკლედ, ძალიან ცუდია. შეიძლება თუ არა, არალეგალურ, კონტრაბანდული გზით შემოსულ მუსიკას ჰქონდეს რამე პლუსი? უპირველესად, მოდი ვთქვათ ის, რომ დღეს, ინტერნეტისა და ციფრული ტექნოლოგიების ეპოქაში, კონტრაბანდული მუსიკა, ფაქტობრივად, აღარ არსებობს, თუ მხედველობაში არ მივიღებთ რამდენიმე ტოტალიტარულ ან რელიგიურ-ფუნდამენტურ ქვეყანას, რომლის მოსახლეობას ინტერნეტთან და მსოფლიო შოუბიზნესთან წვდომა რადიოსა და ტელევიზიითაც კი შეზღუდული აქვს. დღეს ციფრული ტექნოლოგიების წყალობით მუსიკასთან წვდომა ღიაა მთელ მსოფლიოში 46

არალეგალური

The whole world agrees that illegally disseminated music and piracy (which is referred to among us as “piratoba”), in general, violates an author’s rights, copyright is infringed; in short, it is very bad. Can illegally imported music, through contraband, have any pros? First of all, let us say that today music contraband is practically non-existent in the age of Internet and digital technology unless we take into account several totalitarian and religious-fundamentalist countries, the populations of which have limited access to music, even on radio and television. Today, thanks to digital technologies, access to music is open throughout the world and it is probably, hard to imagine someone of the new generation of our country, for instance, that once popular music was not available and had to be distributed in secret. I’ll explain. illegal

და ალბათ ძნელად თუ წარმოიდგენს ვინმე, თუნდაც ჩვენი ქვეყნის ახალი თაობა, რომ ოდესღაც საქართველოში სასურველი მუსიკა ფაქტობრივად არ იშოვებოდა და ფარულად ვრცელდებოდა. ახლავე ავხსნი ყველაფერს: სტალინს მიაჩნდა, რომ „ვინც დღეს ჯაზს უკრავს, ხვალ სამშობლოს გაყიდის“, ამიტომ ჯაზი 1917 წლის რუსეთის სოციალისტური რევოლუციის შემდეგ, მის გარდაცვალებამდე (ინერციით 1950-იანი წლების მეორე ნახევრის ბოლომდე) ფაქტობრივად აკრძალული იყო. 1920-იანი წლების დასაწყისში საბჭოთა კავშირში უკვე შეიქმნა „ფილარმონია“, რომელსაც უნდა ეკონტროლებინა მუსიკოსები და მათი შემოქმედება. ეს ორგანიზაცია მოიცავდა როგორც აკადემიურ, ისე თანამედროვე მუსიკას. ფილარმონია ერთგვარ საპროდიუსერო ცენტრის ფუნქციას ასრულებდა. ფილარმონია განაგებდა მუსიკალურ, საცეკვაო თუ მხატვრული კითხვის შემსრულებლებს, გეგმავდა მათ კონცერტებს, ხოლო გასტროლებს საბჭოთა კავშირსა და საზღვარგარეთის ქვეყნებში „სოიუზკონცერტი“ და „გოსკონცერტი“ უკეთებდნენ ორგანიზებას. თანამედროვე მუსიკაში ქვეყანაში მხოლოდ ე.წ. „ესტრადა“ იყო ლეგიტიმური, რომელშიც შედიოდა სხვადასხვა ე.წ. „მსუბუქი მუსიკის“ (ჯაზის გავლენის მქონე) ორკესტრები, ვოკალურ-ინსტრუმენტული ანსამბლები (ე.წ. ვია-ები, რომლებიც ფარულად მაინც განიცდიდნენ დასავლურ ჯაზ, როკ, ფოლკ თუ პოპ-შემსრულებელთა გავლენას), სხვადასხვა მომღერლები და იუმორისტები, – სასაცილო მონოლოგებს რომ კითხულობდნენ სცენაზე. მუსიკალურ მაღაზიებში ოფიციალურად მხოლოდ საბჭოთა და ე.წ. „სოციალისტური ბანაკის“ ქვეყნების (პოლონეთი, რუმინეთი, უნგრეთი, გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა, იუგოსლავია, ჩეხოსლოვაკია და ბულგარეთი) წარმოებული, ძირითადად, ცენზურაგავლილი ფირფიტები იყიდებოდა.

Stalin considered that “whoever plays jazz today will sell the motherland tomorrow,” therefore Jazz was, in fact, banned after the 1917 Russian socialist revolution, until his death (with an inertia lasting till the beginning of the 1950s). The Philarmonic was created at the beginning of the 1920s which had to control musicians and their work. This organization encompassed both academic and modern music. Philarmonic played the role of a production center: it governed musical, dance, and artistic readings and performers, planned their concerts, while tours throughout Soviet Union and foreign countries were managed by the “Soiuzkoncert” and “Goskoncert.” The only legitimate form of modern music was so-called “Estrada,” which included various so-called “soft music” (jazz influenced) orchestras, vocalinstrumental ensembles (so-called Vias who were secretly still influenced by Western jazz, rock, folk, or pop, performers), various singers and comedians who read funny monologues on stage. In stores were only Soviet and censored vinyls produced by “Socialist Camp” countries (Poland, Romania, Hungary, Democratic Republic of Germany, Yugoslavia, Czechoslovakia, and Bulgaria).

This seclusion had a “Forbidden Fruit” effect and more and more Georgian music lovers got into Western music, which was labeled “of harmful influence.” There were lists of Western

ამ კარჩაკეტილობას „აკრძალული ხილის“ ეფექტი ჰქონდა და სულ უფრო და უფრო ბევრი ქართველი მუსიკისმოყვარული ინტერესდებოდა დასავლური მუსიკით, რომელსაც ოფიციოზისგან „მავნე გავლენის“ იარლიყი ჰქონდა მიკრული. არსებობდა დასავლელ შემსრულებელთა სიები, რომლებიც კომუნისტების აზრით, ადამიანებში აღვივებდა

არალეგალური

illegal

47

ფაშიზმს, ნაციონალიზმს, ძალადობას და ა.შ. ამ სიებს, რომლებშიც საკმაოდ ცნობილი ჯაზ, როკ და პოპ შემსრულებლები იყვნენ მოხვედრილნი, კომკავშირი ავრცელებდა სხვადასხვა დისკოთეკებსა და ახალგაზრდულ ღონისძიებებზე. თუმცა 1950-იანების მეორე ნახევარში ოფიციოზმა ჯაზი ოფიციალურად დაუშვა ქვეყანაში. სამაგიეროდ აკრძალა როკენროლი და სხვა ახალი მუსიკალური სტილები. მიუხედავად იმისა, რომ ქვეყანაში შემომავალი მუსიკის ნაკადი ძალიან მკაცრად კონტროლდებოდა, მელომანები მაინც ახერხებდნენ არალეგალურად ეშოვნათ სასურველი მუსიკა. სანამ მაგნიტოფონები საბჭოთა კავშირში შემოვიდოდა და ფართოდ გავრცელდებოდა, მელომანები არალეგალური ჩანაწერებისთვის რენტგენის ფოტოფირებს იყენებდნენ, რომლებზეც სხვადასხვა ადამიანთა თავის ქალა, ფილტვები თუ ხერხემალი იყო აღბეჭდილი. სპეციალური ჩამწერი მოწყობილობით მასზე შესაძლებელი იყო კომპოზიციის ჩაწერა. 1950-იანებსა და 1960-იანებში მათზე ძირითადად ჯაზი დაჰქონდათ, რომელიც უცხოურ რადიოსადგურებში ჟღერდა. უნდა ითქვას ისიც, რომ დასავლურ რადიოტალღებს საბჭოთა ხელისუფლება სპეციალური აპარატურით

performers who, according to communists, inflamed Fascism in people, nationalism, violence, and more. The Young Communist League spread these lists, which included quite famous jazz, rock, and pop, musicians, at discos and youth events. However, during the late 1950s, the officials officially allowed jazz in the country. In exchange, they banned rock-nroll and other new music genres.

Despite the fact that the wave of imported music was very strictly controlled in the country, music lovers still managed to illegally find music that they desired. Before tape recorders were imported and widely disseminated in the Soviet Union, music lovers used X-Ray photo films that had different people’s skulls, lungs, or spines, printed on them. With a special recording device, the recording of a composition was possible on the material.

During the 1950s and 1960s, they mostly had jazz on them, which was aired on different foreign radio stations. It must be stated that Soviet government deliberately suppressed Western radio stations with special equipment.

The Officials themselves continued the tradition of “X-rays” and started publishing blue, elastic vinyls, the level of recording of which could not stand the criticism. Elton John, Smoke, Paul

ა გ ე არალ

48

არალეგალური

illegal

i l არალ legal ეგალ უ რ ი illegal

არალ

ჰიმალაის მთებთან მდებარეობს ბუტანი (რომელიც ინდოეთსა და ჩინეთს ესაზღვრება) – ერთ-ერთი ყველაზე იზოლირებული სახელმწიფო მსოფლიოში. სწორედ ბუტანი გახდა პირველი ქვეყანა, რომელმაც 2010 წელს, თამბაქოს აქტის მიხედვით, მოწევა და თამბაქოს გაყიდვა აკრძალა. კანონი კრძალავს თამბაქოს მოყვანას, წარმოებას, მიწოდებას და დისტრიბუციას ქვეყანაში. თამბაქოს აქტში აღნიშნულია, რომ იგი სერიოზულ ზიანს აყენებს ადამიანის როგორც სულიერ, ასევე ფიზიკურ ჯანმრთელობას. ეს კი ადამიანთა ბედნიერებაზე უარყოფითად აისახება.

The first banned photo in the Soviet Union

Rimantas Dikhavichius was the first Soviet photographer to have his works censored in Soviet times and it is his name that erotic Soviet art photography is associated with.

He depicted woman’s beauty in work titled “Flowers Among Flowers” (1987). A huge stir followed the release of his album and the Soviet censors banned Dikhavichius’ erotic art photography. His album is considered to be the first public erotic photographical work in the Soviet Union.

The first country to ban smoking Bhutan, one of the most isolated kingdoms in the world and bordering India and China, is located near the Himalayan Mountains.

Bhutan, in fact, was the first, according to the Tobacco Act, to ban smoking and selling tobacco in 2010. The law prohibits cultivating, producing, handling, and distributing tobacco in the country. It is noted in the Tobacco Act that tobacco causes serious damage to the spiritual and physical health of humans and reflects negatively on people.

ი რ უ ალ ill

l a eg

illega

პირველი ქვეყანა, რომელმაც მოწევა აკრძალა

პირველი აკრძალული ფოტო საბჭოთა კავშირში

რიმანტას დიხავიჩიუსი პირველი საბჭოთა ფოტოგრაფია, რომელმაც საბჭოთა ცენზურის პირობებში პირველი თამამი ნაბიჯი გადადგა. სწორედ მის სახელს უკავშირდება საბჭოთა კავშირის ეროტიკული ფოტოხელოვნება. ქალის სილამაზე მან საავტორო ალბომში სახელწოდებით „ყვავილები ყვავილთა შორის“ 1987 წელს ასახა. ამ ალბომის გამოსვლას დიდი აჟიოტაჟი მოჰყვა. დიხავიჩიუსის ეროტიკულ ფოტოხელოვნებას საბჭოთა ცენზურა დაუპირისპირდა. მისი ალბომი საბჭოთა კავშირში პირველ საჯარო ეროტიკულ ფოტონამუშევრად მიიჩნევა.

ლ ა გ ურ

ე ლ ა გ ლე

ახშობდა. სხვათა შორის, „რენტგენის“ ტრადიცია ოფიციოზმა განაგრძო და დრეკადი ლურჯი ფირფიტების წარმოება დაიწყო, რომლის ჩანაწერის დონე კრიტიკას ვერ უძლებდა. ასე უხარისხო გამოვიდა, მაგალითად, ელტონ ჯონის, „სმოკის“, პოლ მაკარტნის და სხვათა ლურჯი ფირფიტები. მას შემდეგ, რაც მაგნიტოფონების შეძენა მოსახლეობის ფართო ფენებისთვის ხელმისაწვდომი გახდა, საკმაოდ ნორმალური და კარგი ხარისხის მქონე არალეგალური მუსიკა უკვე კოჭებით (ე.წ. „ბაბინებით“) და კასეტებით ვრცელდებოდა. კასეტის „შემოპარება“ ქვეყანაში ბევრად მარტივი იყო. თუმცა, აკრძალულ შემსრულებელთა ვინილის ფირფიტებიც ბლომად შემოდიოდა სხვადასხვა გზებით, და მათი გამავრცელებლები იყვნენ: საბჭოთა დიპლომატები, სპორტსმენები, ხელოვნების მუშაკები – მუსიკოსები, მოცეკვავეები და მსახიობები, რომლებიც გასტროლებზე იმყოფებოდნენ რომელიღაც „კაპიტალისტურ“ ქვეყანაში. აღსანიშნავია ისიც, რომ ბრეჟნევის მმართველობის დროს, სსრკ-ში შედარებით რბილად ეპყრობოდნენ მუსიკის არალეგალურ გამავრცელებლებს. მათ არ დევნიდნენ, თუმცა არც ნებადართული იყო და მაინც მალულად ხდებოდა ამ ჩანაწერების შემოტანა. არალეგალურად შემოსული მუსიკის 50

არალეგალური

McCartney, and other artists’ blue vinyls turned out bad quality in this way.

After tape recorders became affordable for the masses, quite normal and good quality illegal music could be disseminated through gossips (so-called “Babins”) and cassettes. Sneaking a cassette into the country was much easier.

However, vinyls of banned artists were also imported in large amounts through various paths and the disseminators of those were Soviet diplomats, athletes, and musicians, dancers and actors who went on tour in “Capitalist” countries. During Brezhnev’s ruling era, illegal music distributers were treated relatively softly, and were not persecuted. Yet importing was still not allowed and happened in secret.

Thanks to the illegally imported music, Georgian music lovers were much more accustomed to modern music and culture than listeners in other countries where, in this sense, more boundaries existed. World class jazz and rock musicians were graciously hosted in Tbilisi. Therefore, music disseminated during the Soviet totalitarian period turned out to be very useful for Georgian lovers of music for developing their taste.

Now, I’d like to tell you about the Pirate Party illegal

წყალობით, ქართველი მუსიკისმოყვარული ბევრად გაცნობიერებული იყო თანამედროვე მუსიკასა თუ კულტურაში, ვიდრე ის მსმენელი სხვა ქვეყნებში, სადაც ამ მხრივ უფრო მეტი წნეხი არსებობდა. თბილისში ღირსეულად მასპინძლობდნენ მსოფლიო დონის ჯაზ და როკმუსიკოსებს, რადგან აქაური მსმენელი მათ შემოქმედებას ძალიან კარგად იცნობდა. ასე რომ, საბჭოთა ტოტალიტარიზმის პერიოდში არალეგალურად გავრცელებული მუსიკა მეტად სასარგებლო აღმოჩნდა ქართველი მელომანებისთვის, მათი გემოვნების სრულყოფისთვის. ახლა კი მინდა გიამბოთ მეკობრეთა პარტიის შესახებ, რომელიც მთელ მსოფლიოში სულ უფრო და უფრო მეტ ქვეყანაში რეგისტრირდება. იგი მემარცხენე მიმართულების პარტიაა, რომელიც ითხოვს აბსოლუტურ თავისუფლებას ინტერნეტში და ინტელექტუალურ კონტენტზე თავისუფალ წვდომას, ანუ არალეგალური მასალის თავისუფლად, ლეგალურად გავრცელებას, რაც ბევრი ქვეყნის საავტორო უფლებების შესახებ კანონს არ შეესაბამება. პარტია დარწმუნებულია, რომ მომავალში ინტელექტუალური საკუთრების თავისუფალი გავრცელება აუცილებლად შესაძლებელი გახდება. ამავე დროს, „მეკობრეთა ინტერნაციონალი“ (მსოფლიოს მეკობრეთა პარტიების ერთობლიობა) მოითხოვს: ადამიანთა პირადი ცხოვრების უფლების გამყარებას როგორც ინტერნეტში, ისე ყოველდღიურ ცხოვრებაში, თან სახელმწიფო აპარატის კიდევ უფრო გამჭვირვალობას. ამჯერად მსოფლიოში 64 მეკობრული პარტია არსებობს 33-ზე მეტ ქვეყანაში. მათ შორის 15 ქვეყანაში იგი ოფიციალურადაა დარეგისტრირებული. ზოგადად, სხვადასხვა ქვეყნის პარტიაში 600 000-ზე მეტი ადამიანია გაერთიანებული. პირველი მეკობრული პარტია 2006 წლის 1 იანვარს, შვედეთში შეიქმნა. მისი დამაარსებელი შვედი საინფორმაციო ტექნოლოგიების მეწარმე და პოლიტიკოსი რიკარდ ფალკვინგეა, რომელიც საკმაოდ მკაცრად ითხოვდა საავტორო უფლებების სფეროში კანონმდებლობის შეცვლას, თუმცა ხელშესახებ წარმატებას ვერ მიაღწია. მიუხედავად ამისა, მის წამოწყებას ძალიან ბევრი ინტერნეტმომხმარებელი შეუერთდა და პარტია საკმაოდ პოპულარული გახდა. მას დაუპირისპირდა „ანტიმეკობრული

არალეგალური

which registers in more and more countries throughout the world- leftist parties which demand absolute freedom on the Internet and free access to intellectual content, or, in other words, free dissemination of illegal content, which comes into conflict with the copyright laws of many countries. The Party is sure that free distribution of intellectual property is going to be possible in the future. At the same time, “The Pirates International” (The World Pirate Party Union) demands the strengthening of people’s private life rights on the Internet, as well as in everyday life, with more transparency of the state machine.

Currently, throughout the world, 64 Pirate Parties exist in 33 countries. Out of these, there are officially registered ones in 15 countries.

Generally, more than 600,000 people are members of the party in various countries.

The first Pirate Party was formed in Sweden on the 1st of January, 2006. Its creator is a Swedish Information Technology Owner and politician, Rick Falkvinge, who actively demanded changing legislature in the field of Intellectual Property Rights, without achieving tangible success. Despite this, many Internet users joined the initiative and his party became quite popular. The “Anti-Pirate Party” opposed it, which demanded prosecution of cyber illegal

51

მოძრაობა“, რომელმაც მოითხოვა კიბერდამნაშავეების მიმართ სახელმწიფო დევნა დაწყებულიყო, მაგრამ ამ მოძრაობამ, მხარდაჭერის არარსებობის გამო, მალე შეწყვიტა არსებობა. ამასობაში მეკობრეთა პარტიაში ახალგაზრდული ფრთა შეიქმნა, რომელიც შვედეთის ერთ-ერთი ყველაზე მძლავრი პოლიტიკური ორგანიზაცია გახდა. დაარსების წელს, უკვე სექტემბერში, შვედეთის პარლამენტის არჩევნებში პარტიამ ამომრჩეველთა ხმების 0,63% მოაგროვა. სამაგიეროდ, 2009 წლის ივნისში, შვედეთში ჩატარებული ევროპარლამენტის არჩევნებში, პარტიამ საარჩევნო ბარიერი გადალახა და ხმათა 7,13% დააგროვა, რის გამოც მან ევროპის პარლამენტში ერთი ადგილი მიიღო. მეკობრული პარტიის წევრები აღმოჩნდნენ გერმანიისა და ქალაქ ბერლინის უმაღლეს საკანონმდებლო ორგანოებში. სულ ახალი მონაცემებით კი მეკობრული პარტია ძალიან პოპულარულია ისლანდიაში. ამ მიზეზის გამო, მან სხვა პარტიებთან შედარებით, წინასაარჩევნო კამპანიისთვის სახელმწიფოსგან ყველაზე დიდი დაფინანსება მიიღო. საქართველო მეკობრეთა პარტიის რუკაზე ჯერ თეთრადაა აღნიშნული, თუმცა ვინ იცის, რა მოხდება?! ამ მხრივ მსოფლიოში მეტად საინტერესოდ ვითარდება მოვლენები და ვნახოთ რა იქნება. მეკობრეთა პარტია თუ მოძლიერდა, ბევრი ქვეყნის საავტორო უფლებების დაცვის, კოპირაიტებისა და პატენტების კანონმდებლობანი შესაძლოა შეიცვალოს.

52

არალეგალური

criminals but, due to a lack of support, this party soon stopped being active. Meanwhile, a youth wing formed in the Pirate Party, becoming one of the strongest political forces in Sweden. In the autumn of the year of its formation, the party accumulated 0.63% of the electorate’s votes in the government elections. In return, on July, 2009, during the Euro Parliament elections held in Sweden, the party crossed an election threshold and gained 7.13% of votes and, for this reason, gained a seat at the European parliament.

The Pirate Party members found themselves in the highest legislative bodies of Germany and Berlin. According to the latest information, the Pirate Party is very popular in Iceland.

For this reason, compared to other parties, it gained more pre-electoral funding from the government. Georgia is highlighted in white on the Pirate Party map but who knows?! Events are developing interestingly in this field so let us see what happens. If the Pirate Party becomes stronger, Intellectual Property Rights, Copyright, and Patent legislatures of many countries could change.

illegal

i l არალ legal ეგალ ური

illeg

არალ

illeg

al

ორი მნიშვნელოვანი ფილმის აკრძალვის ისტორია

The banning of two important films

პირველი ჰოლივუდური ფილმი, რომელიც მკაცრად აიკრძალა, მოკლემეტრაჟიანი სურათი „დორლიტა ვნებიანი ცეკვა“ (1894) იყო. ფილმი თავდაპირველად ნიუ-ჯერსიში, მოგვიანებით კი ევროპის რამდენიმე ქვეყანაშიც აკრძალეს.

The first Hollywood film that was strictly banned was a short-film, Dorlita in the Passion Dance (1894). The film was first banned in New Jersey and afterwards, in several countries in Europe as well.

`ქრისტეს უკანასკნელი ცდუნება“ (1988) კი ერთ-ერთია იმ სიიდან, რომელიც მსოფლიოს რამდენიმე ქვეყანაში დღემდე აკრძალულია. ფილმი 1953 წლის ნოველაზეა დაფუძნებული, რომელსაც გამოსვლისას ასევე ცენზურა შეეხო. საინტერესოა, რომ მარტინ სკორსეზეს ეს გახმაურებული ნამუშევარი საქართველოშიც აკრძალული იყო.

The Last Temptation of Christ (1988) is a film still on the banned list of several countries today. It is based on a 1953 novel which was censored after release. This Martin Scorsese movie was also banned in Georgia.

Texting as a punishable offense In Fort Lee, the state of New Jersey, texting while crossing a road is banned by law. The reasons for it were violation of traffic laws and high rates of mortality. Many pedestrians died in the city over several months. From the results of an investigation, police concluded that most of the people who died were texting.

For this reason, those seen texting while crossing a road are fined $ 85.

ill

l a eg

მესიჯების წერა კანონით ისჯება

ნიუ-ჯერსის შტატ ფორტ-ლიში, ქუჩაზე გადასვლისას მესიჯების წერა კანონით არის აკრძალული. მიზეზი უსაფრთხო მოძრაობის წესების დარღვევა და ხშირი სიკვდილიანობაა. რამდენიმე თვის განმავლობაში ქალაქში უამრავი ფეხით მოსიარულე დაიღუპა. გამოძიების შედეგად პოლიციამ დაადგინა, რომ დაღუპულთა უმრავლესობა ქუჩაში მესიჯების წერით იყო გართული. ამიტომ შემდეგი კანონი მიიღეს: ვინც გზაზე გადასვლისას მესიჯობს, 85 დოლარით დაჯარიმდება.

ლ ა გ ურ

ე ლ ა გ ლე

აკრძალული ხელოვნება და არალეგიტიმური კოსმონავტი Banned Art and An Illegitimate Cosmonaut ხათუნა ხაბულიანი khatuna khabuliani „გამოფენის გახსნა უშიშროების კომიტეტმა, იგივე სუკ-მა კატეგორიულად აკრძალა, მაგრამ მანამდე ხალხმა ნამუშევრების დათვალიერება მაინც მოასწრო – ჩარაზული კარი რამდენჯერმე ხალხის ტალღამ შეამტვრია; უცნაური ხმები დაიყარა – „გოგსში“ რაღაც უბედურებები ჰკიდიაო და ხალხი ცნობისმოყვარეობის გამოც მოდიოდა“, – ეს ფრაგმენტი მხატვარ თემო ჯაფარიძის მოგონებებიდანაა და 1968 წლის ამბავს ჰყვება. დღევანდელი გადასახედიდან ძალიან რთულია მიხვდე რა იყო თემო ჯაფარიძის მხატვრობაში ასაკრძალი. მისი აბსტრაქციები საკმაოდ უწყინარია, თუმცა თვითონ აბსტრაქციის ხსენება უკვე პროტესტს ნიშნავდა. პრობლემა სავარაუდოდ იმით იქმნებოდა, რომ ის ფიქრობდა, მსჯელობდა მხატვრობაში მიმდინარე პროცესებზე, იმ საშიშროებაზე, რომ მოდურ ტალღებს შეეძლოთ ბევრი მცდარი მიმართულება ეჩვენებინათ და დაეთრგუნათ უფრო ღირებული საწყისები.

54

არალეგალური

“The Security Committee, aka SSC, banned the opening of the exhibition. However, before that, people managed to see the works after a wave of people broke through the locked door several times; strange gossips got spread about some disastrous stuff being hung at “Gogsi” and people going out there out of curiosity as well,” said Temo Jafaridze, a painter, recalling a story of 1968.

From the perspective of today, it is hard to understand what was to be banned in Temo Jafaridze’s paintings - his abstract works are quite inoffensive. However, the name 'abstract' itself meant protest to the ruling authorities. Painters of this category, inclined towards impulsiveness, were considered to be especially “scary.”

Demonstrations of individuality and demands for personal space were serious hazards to the system, which opposed everything that illegal

ამ კატეგორიის მხატვრები, მიდრეკილი რეფლექსიისკენ, განსაკუთრებით „საშიშებად“ აღიქმებოდნენ. ინდივიდუალობის დემონსტრირება, პერსონალური სივრცის მოთხოვნილება სერიოზული საფრთხე იყო სისტემისთვის, რომელიც ეწინააღმდეგებოდა ყველაფერს, რაც ერთფეროვანი და ანონიმური მასისგან გამორჩეული გახდებოდა. ასეთ ხელოვანებს თითქმის არ უშვებდნენ საგამოფენო სივრცეში და იშვიათი გამონაკლისები ისეთ ხმაურს იწვევდა, როგორიც უკვე ნახსენები გამოფენის დროს მოხდა. აკრძალვები აღვივებდა ინტერესს და ზოგჯერ იმაზე მეტი ყურადღება ექცეოდა ცალკეულ ნამუშევრებს, რომლებიც მხატვრულად ნაკლებად საინტერესო იყო, აკრძალულობის ხიბლი კი ზრდიდა მათ მიმზიდველობას. დაფარული ინტერესების თემა იდეოლოგიური სახელმწიფოს პირობებში ერთი ცნობილი ინსტალაციის საფუძველი გახდა: ეს არის ილია კაბაკოვის ნამუშევარი – „ადამიანი, რომელიც საკუთარი ოთახიდან გაფრინდა კოსმოსში“ (1988). ამ ინსტალაციის გროისისეულ ინტეპრეტაციას „არალეგიტიმური კოსმონავტი“ ჰქვია და ძირითად გზავნილს იმ წინააღმდეგობაში ხედავს, რომ საბჭოთა სისტემის საყრდენი კოლექტიურობა და ანონიმურობა იყო, და მიუხედავად იმისა, რომ კოსმოსის დაპყრობა იდეოლოგიის ნაწილს შეადგენდა, პრივატული სივრციდან კოსმოსში გასული პერსონა უკვე კანონგარეშედ იქცეოდა...

არალეგალური

would stand out from a monotonous and an anonymous mass. Artists like these were almost never allowed at an exhibition space and rare exclusions caused a lot of noise, like in the case of the above-mentioned exhibition.

Prohibitions evoked interest and, sometimes, more attention was driven towards individual works that were less artistically interesting, but the lure of the forbidden increased their attractiveness.

The topic of hidden interests became a basis of one of the more famous installations such as Ilia Kabakov’s work, “A Person Who Flew into Cosmos From His Room” (1988). The Groisian interpretation of this work is called “An Illegitimate Cosmonaut” and mainly highlights the message that the basis of the Soviet system was collectiveness and anonymity and, despite the fact that conquering space represented part of the Soviet ideology, a person launching himself into the cosmos alone was acting outside of the law.

დღევანდელი გადასახედიდან ძალიან რთულია მიხვდე რა იყო თემო ჯაფარიძის მხატვრობაში ასაკრძალი. მისი აბსტრაქციები საკმაოდ უწყინარია, თუმცა თვითონ აბსტრაქციის ხსენება უკვე პროტესტს ნიშნავდა

illegal

55

ქართველი Street Art-ის მხატვრების ჯგუფური გამოფენა Musya, Gagosh, Lamb, Dr.Love.

თვის გამოფენა

გალერეა ჰოუმი მის.: ბეთლემის 13

56

არალეგალური

illegal

Musya, Gagosh, Lamb, Dr.Love.

Home Gallery 13 Betlebi Str. არალეგალური

illegal

exhibition of month

Group exhibition of Georgian street artists

57

თვის გამოფენა 58

არალეგალური

illegal

ნარკოაკრძალვების სუბსტანცია Substance of Drug Prohibitions ირმა კახურაშვილი irma kakhurashvili ნარკოტიკების მონიტორინგისა და ნარკომანიის ევროპული ცენტრის ბოლო ანგარიშში ნათქვამია, რომ ევროპელები ყოველწლიურად ნარკოტიკებზე 24 მლრდ ევროს ხარჯავენ. ყველაზე პოპულარული ნარკოტიკი კანაბისია, შემდეგ – ჰეროინი და კოკაინი. იგივეს ადასტურებს გაეროს ანგარიში, სადაც ნათქვამია, რომ კანაფს დაახლოებით 150 მილიონი მომხმარებელი ჰყავს, სტიმულატორებს – 30 მილიონამდე, ექსტაზის – 8 მილიონი, კოკაინს – 13 მილიონი, ხოლო ოპიოიდებს – 15 მილიონი ადამიანი. სტატისტიკა დამთრგუნველია, მაგრამ უფრო დამთრგუნველი ის არის, რომ ნებისმიერი ომი, რომელსაც მთავრობები ნარკოტიკებს უცხადებენ, ფიასკოს განიცდის, ნებისმიერი სახის აკრძალვა კი ნარკოტიკების მომხმარებელთა ჯარს მეტად ზრდის. ამიტომ ჯანმო-ს და გაერო-ს ეგიდით მოქმედი უწყებები მოუწოდებენ ქვეყნებს ნარკოტიკების პირადი მოხმარების დეკრიმინალიზაციისკენ. ეს მოწოდება მრავალ კვლევას ეფუძნება – ნარკომომხმარებელთა ციხეში გამომწყვდევა და ამით „გამოსწორება“ უეფექტოა. ციხე მხოლოდ რიყავს ნარკოტიკების მომხმარებლებს საზოგადოებისგან. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ დღევანდელი ანტინარკოტიკული პოლიტიკა საზიანოა და შეცვლას საჭიროებს. მიუხედავად ამისა, საქართველო რჩება სახელმწიფოდ, რომელიც ნარკოტიკების მომხმარებლებს სისხლის სამართლებრივად დევნის, არსებული ხარვეზები კი ძალიან ნელი ტემპით ექვემდებარება გამოსწორებას. ეს აიძულებს ნარკომომხმარებლებს ფანტაზია დაძაბონ და აქცენტი არალეგალურ, ახალი კუსტარული ნარკოტიკების დამზადებაზე გაამახვილონ. ახალი ნარკოტიკები კი მზადდება იმისგან, რაც ხელმისაწვდომია – იქნება ეს წიწვოვანი ეფედრა, რომელიც

არალეგალური

The last report of the European Monitoring Center for Drugs and Drug Addiction (EMCDDA) states that Europeans are spending 24 billion EUR on drugs annually.

Followed by heroin and cocaine, the most popular drug is cannabis. This is proved by the UN report which states that Marijuana has approximately 150 million users, stimulators have under 30 million, ecstasy has 8 million, cocaine has 13 million, and opiates have 15 million people.

The statistics are depressing but the proof greater that all wars that governments start against drugs, end up a fiasco, while any type of prohibition serves to increase the army of drug users.

For this reason, agencies under the aegis of WHO and the UN suggest the decriminalization of drugs for private use. This suggestion is based on a lot of research - imprisoning drug users and “improving” them appears ineffective. Prison only alienates drug users from society. This means that the drug policy of today is harmful and needs to be changed.

Despite this, Georgia remains a country that persecutes drug users, while the existent errors are being fixed at a slow pace. This forces drug users to use their imagination and concentrate on new, illegal, handmade drug production. New drugs are created from affordable materials - be it Coniferous Ephedra, which grows wild in Georgia, or pharmaceutical drugs.

And while European drug dealers are moving from the streets to the Internet sphere, Georgia is becoming a center of handmade and pharmaceutical drugs.

illegal

59

საქართველოში ველურად ხარობს, თუ სააფთიაქო პრეპარატები. და ვიდრე ევროპელი ნარკოტიკების გამსაღებლები ქუჩებიდან ინტერნეტსივრცეებში ინაცვლებენ, საქართველო კუსტარული და სააფთიაქო ნარკომანიის ცენტრად იქცევა. ცნობილია, რომ არალეგალური ნარკოტიკი ფსიქოაქტიურ ნივთიერებას ნიშნავს, რომლის მოხმარება, შენახვა და გავცელება კანონით ისჯება. ალკოჰოლი, თამბაქო, კოფეინის შემცველი სასმელი და ზოგიერთი მედიკამენტიც ნარკოტიკია, მაგრამ რადგან კანონი მათ მოხმარებას, შენახვას და გავრცელებას არ კრძალავს, ჯანმო ლეგალურ ნარკოტიკად აღიარებს. ლეგალური ნარკოტიკები ისევე ვნებენ ადამიანის ჯანმრთელობას, და საზოგადოდ, გენოფონდს, როგორც არალეგალური ნარკოტიკები. თუმცა მათთან დაკავშირებული საკანონმდებლო შეზღუდვები სრულიად უწყინარია. ნარკოპოლიტიკის ჰუმანიზაციის მომხრეებს ხშირად მოჰყავთ პორტუგალიის დეპენალიზაციის მაგალითი. სინამდვილეში რა მოხდა პორტუგალიაში? 2001 წელს ქვეყანამ ნარკოტიკების, მათ შორის ჰეროინის მომხმარებელთა, სისხლის სამართლებლივი დევნა შეწყვიტა და რესურსი, რომელსაც პოლიცია-სასამართლოებზე ხარჯავდა, პრევენციაზე და ნარკომანიის შედეგების აღმოხვრისკენ მიმართა. ამან საზოგადოების პროტესტი გამოიწვია, მაგრამ რამდენიმე წლის შემდეგ დადასტურდა, რომ დასჯის მექანიზმის გაუქმებამ საგრძნობლად შეამცირა ნარკოტიკების მოხმარება. ინექციურად ჰეროინის მოხმარება ორჯერ შემცირდა, მარიხუანას მოხმარებით კი პორტუგალიელი 1516 წლის მოზარდები ევროპის ქვეყნებს შორის ბოლო ადგილზე აღმოჩნდნენ. საქართველოში არალეგალური, სააფთიაქო ნარკომანიის მსხვერპლი ყველაზე ხშირად სწორედ ასეთივე ასაკის მოზარდები არიან. ქართველი ექსპერტები და საერთაშორისო დამკვირვებლები სააფთიაქო ნარკომანიის მასობრივი გავრცელების ერთ-ერთ მიზეზად ისევ და ისევ მკაცრ ნარკოპოლიტიკას ასახელებენ. მას მერე, რაც ნარკოკანონმდებლობა გამკაცრდა, ქვეყანაში შეწყდა „კლასიკური“ ნარკოტიკების შეტანა, რამაც თავის მხრივ დასაბამი მისცა 60

არალეგალური

An illegal drug is defined as a psychoactive substance, the use and distribution of which are punishable by law. Alcohol, tobacco, caffeinated drinks, and even some medications are also drugs. However, because the law allows the use, distribution, and preservation of these substances, WHO considers them as legal drugs. Legal drugs are as harmful for the human health and gene pool as illegal drugs.

However, legislative limitations towards them are totally harmless.

Supporters of the humanization of drug politics often bring an example of the Portugal de-penalization. What really happened in Portugal? In 2001, the country stopped persecuting drug users, including heroin addicts, and directed the budget, which had been spent on police-courts, towards prevention and eradication of the consequences of drug use. This lead to protest in society but after several years, it was proved that prevention of the punishment mechanism dramatically decreased drug use. Heroin injecting halved, while in marijuana use 15-16 illegal

კუსტარულ ნარკოერას. „ნიანგის“ და „ვინტის“ ეპიდემიის პერიოდში, კოდეინის, ეფედრინისა თუ ფსევდოეფედრინის შემცველი სამკურნალო პრეპარატების შეძენა თავისუფლად შეიძლებოდა აფთიაქებში. ასე რომ, ქართველი მოზარდებისა და ახალგაზრდების უმეტესობამ პირველი ნარკოგამოცდილება არალეგალური, ჯანმრთელობისთვის ყველაზე საშიში, კუსტარული ნარკოტიკებით მიიღო. დღეს თბილისში უამრავი ფსოქოტროპული აფთიაქია, რომელთა მეპატრონეებს ნაკლებად აღელვებთ მყიდველის ასაკი. თუ ასეთი აფთიაქი რაიმე დარღვევის გამო დაჯარიმდა, მცირე ხანში მფლობელი ახალ აფთიაქს სხვა უბანში, სხვის სახელზე გახსნის. ფსიქოტროპული აფთიაქების მოგება ყოველდღიურად რამდენიმე ათას ლარს აღწევს. ამიტომ დარღვევების გამო ჯარიმის გადახდა პრობლემას არ წარმოადგენს. 14-16 წლის მოზარდები კი ინტენსიურად მოიხმარენ აქ შეძენილ სხვადასხვა ჯგუფის პრეპარატებს. ბოლო ხუთი თვის განმავლობაში სტაციონარიზებულ წამალდამოკიდებულ პაციენტთა 50% სწორედ სააფთიაქო ნარკომანიის შედეგად მოხვდა ნარკოკლინიკებში. მათი უმეტესობა ახალგაზრდაა. სააფთიაქო ნარკომანიაზე დამოკიდებულ პაციენტებს ნაკლებად უჩნდებათ მკურნალობისა და გამოფხიზლების სურვილი. ცნობილია, რომ რაც უფრო მცირე ასაკიდან იწყება სხვადასხვა ნივთიერებაზე დამოკიდებულება, მით უფრო მძიმეა დაავადების მიმდინარეობა და გართულებები. იგივეს თქმა შეიძლება ლეგალურ ნარკოტიკ ალკოჰოლზეც, თუ მასზე დამოკიდებულება მოზარდული ასაკიდან ჩამოყალიბდა. დაზიანების გარეშე არ რჩება ადამიანის ორგანოთა არცერთი სისტემა, მათ შორის – რეპროდუქციული. შინაგან საქმეთა სამინისტროში აცხადებენ, რომ ამ ეტაპზე მათთვის პრიორიტეტული არ არის ნარკოტიკების მომხმარებელთა სამართლებლივი დევნა და ეს სულაც არ უკავშირდება მოსალოდნელ არჩევნებს, თუმცა ნარკოპოლიტიკის სუბსტანცია ისევ ურყევად არაჰუმანური რჩება.

არალეგალური

year old Portuguese teenagers are now at the lowest level among European countries.

Victims of pharmaceutical drugs users are in this age range in Georgia. Georgian experts and international observers are, once again, naming strict drug policies as the cause for the spread of pharmaceutical drug addiction.

After the drug legislature got stricter, import of “classic” drugs stopped, which caused, in its own way, the handmade drug era. During the “Crocodile” and “Screw” epidemic, freely buying Codeine, Ephedrine, and PseudoEphedrine was possible. Therefore, the majority of teenagers and young adults had their first drug experience with the most dangerous, handmade drugs.

Today, in Tbilisi, there are many Psychotropic pharmacies, the owners of which care nothing about the age of their customers. If a pharmacy like this gets fined for any violations, he, or she, will soon open up the store in a different neighborhood, under someone else’s name.

The revenue from psychotropic pharmacies amounts to several thousand GEL per day.

For this reason, paying fines for violations does not represent a problem. While 14-16 year old teenagers are intensively consuming medications from different groups bought here.

During the last 5 months, 50% of hospitalized drug addicted patients were sent to drug clinics due to pharmaceutical drug use; the majority of them are young. Patients addicted to pharmaceutical drugs are less interested in treatment and getting sober. It is known that the lower the age of a person who becomes addicted to drugs, the more severe the development of the disease and complications is. The same can be said about the legal drug alcohol, if addiction towards it develops at the developing age. None of systems of human organisms remain without damage, including reproductive.

The Ministry of Internal Affairs has announced that, at this stage, persecution of drug users is not a priority and this is not connected to the upcoming elections. However, the substance of the drug policy remains clearly inhuman.

illegal

61

გზის გამჭრელი ფარცოვშიკები Path Cutter Phartsovshiks ირმა კახურაშვილი irma kakhurashvili ფარცოვშიკების ეპოქა გასული საუკუნის 60-იანი წლებიდან დაიწყო. მაშინ ხელისუფლებამ კომუნიზმის გამარჯვების პირობა დადო, მაგრამ ბედის ბორბალი უკუღმა დაუტრიალდა და იმის სანაცვლოდ, რომ მოსახლეობას ქვეყნის განვითარების ტემპით ამერიკისთვის გაესწრო, ის თვალუწვდენელ რიგში აღმოჩნდა. ტოტალური დეფიციტის პირობებში საბჭოთა კავშირელები იძულებული გახდნენ სასურველი ნივთები და კვების პროდუქტები „ეშოვათ“. ვიდრე კომუნიზმის გამარჯვებით აჟიტირებული რიგითი მოქალაქე საათობით ტკეპნიდა ადგილს რიგებში, ჩინოვნიკები და პარტიული მუშაკები დალხენილად ისრულებდნენ ოცნებებს. ოცნებების რეალიზებისთვის საკმარისი იყო „საქმიან კავშირებზე გასვლა“ მაღაზიების დირექტორებთან, განყოფილებებისა და საწყობების გამგეებთან. ამასობაში იმდროინდელ უნივერმაღუნივერსამებში პირველი რისკიანი გამყიდველებიც გაჩნდნენ - ისინი დახლქვეშიდან არალეგალურად ყიდდნენ „საექსპორტო“ პროდუქციას, რომელსაც სულ სხვა ეშხი და გემო ჰქონდა. ამ პროდუქტზე ხელი მიუწვდებოდა დეფიციტთან მებრძოლ პროფკავშირებსაც, რომლებიც მშობლიურ 62

არალეგალური

The age of Phartsovshiks began in the 1960s.

At the time, the government promised a communist victory but the wheel of fortune turned the wrong way and society found itself in a vast waiting line, rather than outrunning the USA in country development speed. In the conditions of total deficit, members of the Soviet Union were forced to “obtain” the things they wanted and needed.

While an ordinary citizen, agitated by the victory of communism, stamped the ground while standing in line, Officials and Party Workers were fulfilling their dreams, “joining professional networks” with shop owners and department store managers.

In general stores and chain supermarkets, dodgy salespeople appeared - selling products under the counter for “export,” which had a totally different taste and attractiveness. Trade Unions that fought the deficit sometimes suppled their native collectives with that missing taste, also having access to these products.

Soviet citizens were tortured for a long time with the so-called Chinese concept, illegal

კოლექტივებს დროდადრო ამარაგებდნენ „გემრიელობებით“. საბჭოთა მოქალაქეები დიდხანს იტანჯებოდნენ ე.წ. ჩინური კონცეფციით. კონცეფციის თანახმად, მათ მთელი შეგნებული ცხოვრების მანძილზე ეტაპობრივად უნდა შეეძინათ საკერავი მანქანა, ველოსიპედი და საათი. მეტიც – საბჭოელების ყოფიერების სტრატეგია ჩინურზე გრძელვადიანი იყო, რადგან ასევე საჭიროებდა შალის ხალიჩას, ბროლის ლარნაკებს, „სტენკას“, ფერად ტელევიზორს და ბინას, სადაც ამ ყველაფერს მომავალ თაობას შეუნახავდნენ. საბჭოთა კავშირში დეფიციტის დონე რესპუბლიკების მიხედვით განსხვავდებოდა. ყველაზე კარგად „ცენტრიდან“ მოსკოვი და ლენინგრადი, ბალტიისპირეთი და კავკასიის საკურორტო ზონა მარაგდებოდა. შესაბამისად, აქ უკეთ ცხოვრობდნენ. ამასვე ადასტურებს საბჭოთა ეპოქის მთავარი ფეტიშის – ავტომობილის ფლობის სტატისტიკა. 1985 წელს რუსეთის ფედერაციაში ავტომობილიზაციის დონე ათას ადამიანზე 44,5 იყო, საქართველოში კი 79. ვიდრე რიგითი მოქალაქე ქრონიკულ დეფიციტს საკუთარი ძალებით უმკლავდებოდა, ვიღაც დიდ ფულს შოულობდა. დეფიციტიც ორნაირი იყო: პირველი – ყოველდღიურ პროდუქტებზე და ნივთებზე. მაგალითად, 1970-იან წლებში გაჩნდა აქტიური მოთხოვნა ჩეხურ ბროლსა და ფაიფურზე. შინ აუცილებლად უნდა გქონოდა ა. დიუმას ლამაზყდიანი ხუთტომეული, რომელსაც პრესტიჟულ ადგილს მიუჩენდი. იქვე თავი უნდა მოეწონებინა გერმანულ სერვიზს „მადონა“. დეფიციტის მეორე კატეგორიას ფუფუნების ელფერი დაჰკრავდა: ჯინსები, იმპორტული აუდიოტექნიკა, ტყავის ნაწარმი. დეფიციტური ნივთები აბსურდამდე ფეტიშდებოდა – ზოგჯერ სახლის თაროებზე ვისკის ცარიელ ბოთლებსა და სიგარეტ „მარლბოროს“ ცარიელ კოლოფებს ამწკრივებდნენ. მათ სტუმრები მოკრძალებულად ყნოსავდნენ ხოლმე... გორბაჩოვის დროს ადამიანებს ელემენტარული საჭიროების დაკმაყოფილება აღარ შეეძლოთ. საბჭოთა ეკონომიკა არ ვითარდებოდა, ნავთობის ფასი დაეცა. ამიტომ მხარდაჭერა კოოპერატიულ მოძრაობას გამოუცხადეს, რაც მარტივად იმას ნიშნავდა, რომ ნებადართული

არალეგალური

according to which people were expected to buy a sewing-machine, bicycle, and watch during their conscious lives. Moreover, the Soviet existence strategy was more longterm than the Chinese concept, because it also demanded a wool carpet, crystal vase, “Stenka” (dresser), color TV and an apartment where people would preserve all of these for the next generation.

In the Soviet Union, levels of deficit differed according to republic. Moscow, Leningrad, the Baltic region, and Caucasian resort zones were supplied from the “center.” Therefore, people lived better in these locations. This is proven by the statistics for the Soviet fetish for car ownership. In 1985, the auto mobilization level in the Russian federation was 44.5 per 1000 people. In Georgia it was 79.

While an ordinary citizen resisted the deficit with his, or her, powers, some earned a lot of money. There were two types of deficits: first on everyday products and material things.

For example, during the 1970s, there was an active demand for Czech crystal and porcelain.

You should have had five volumes of Dumas’ books with beautiful covers, which would be placed in a prestigious spot in your home.

You also had to have a German dinner set “Madonna” nearby.

The second type of deficit had a luxurious touch: Jeans, imported audio equipment, leather products and anything Western. The scarce material was fetishized to absurdity empty whiskey bottles and “Marlboro” packs were sometimes placed on book shelves and guests would quietly sniff them...

During the Gorbachov period, people were not capable of satisfying even elementary needs.

The Soviet economy was not developing, what with the oil prices going down. For this reason they started supporting a cooperative movement which simply meant that investing illegal capital in the economy was allowed.

Only those who had access to the deficit could do this. This was the money that was being invested in “boiled” jeans and imported VHRs. Many bought real estate on the “black market” (the oligarchs of today are millionaires that came from the transformation period). illegal

63

გახდა ეკონომიკაში არალეგალური კაპიტალის დაბანდება. ეს კი მხოლოდ მას შეეძლო, ვისაც დეფიციტზე მიუწვდებოდა ხელი. სწორედ ეს ფული ინვესტირდებოდა „მოხარშულ“ ჯინსებსა და იმპორტულ ვიდეომაგნიტოფონებში. „შავ ბაზარზე“ ბევრმა უძრავი ქონება შეიძინა (დღევანდელი ოლიგარქებიც სწორედ გარდაქმნის ეპოქიდან მოსული მილიონერები არიან).

1981 წელს ფინეთიდან იმპორტული სიგარეტი შემოვიდა, კიშინიოვში კი ლიცენზირებული „მარლბოროს“ წარმოება დაიწყეს. კოლოფის ფასი 1,5 მანეთი იყო და მისი მფლობელი შეძლებულ ადამიანთან ასოცირდებოდა. ამ სიგარეტს მხოლოდ ფინჯან ყავასა და კონიაკს აყოლებდნენ. საქართველოში, ისევე, როგორც სხვა საბჭოთა რესპუბლიკებში, 1980-იან წლებში უკვე მრავლად ნახავდით „პედროების“ გამყიდველ ბოშებს, უნივერმაღ „თბილისის“ საპირფარეშოსთან ატუზულ დიდჩანთიან სპეკულანტებს და სოკოებივით მომრავლებულ საკომისიო მაღაზიებს, სადაც ქართველი მოცეკვავეები ევროპიდან გამოზიდულ დახვეწილ ტანსაცმელს გასაყიდად აბარებდნენ. ფარცოვშიკები იყვნენ ისინი, რომლებმაც მატერიალური კეთილდღეობის მაცდურ სამყაროში გზა გაჭრეს. ერთფეროვანი ცხოვრების წესმა და სტრესულმა ეკონომიკურმა კრიზისმა ამოწურა საბჭოთა ადამიანის თმენის ლიმიტი. დეფიციტით შერყეული მოსახლეობა შინ ეზიდებოდა ერთჯერად პლასტიკურ ჭიქებსა და ფერად ცელოფნებს, რამდენიმე დღე ღეჭავდა საღეჭ რეზინს, გიჟდებოდა სულელურ უცხოურ ბრელოკებზე და ასეთივე სულელურ მუსიკალურ ჯგუფებზე. მას თავისუფლება და ნორმალური ცხოვრება სურდა. ფარცოვშიკები საბჭოთა ადამიანებისთვის, მათივე ჯიბის სისქიდან გამომდინარე, ნებისმიერ რამეს „შოულობდნენ“, შემდეგ კი ამ ყველაფერს ავანგარდისტულ ესთეტიკად და საკულტო რელიკვიად აქცევდნენ. ფარცოვშიკები უმეგობრდებოდნენ უცხოელ ტურისტებს, იმსახურებდნენ მათ ნდობას, უწევდნენ მეგზურობას, მხიარულად ატარებინებდნენ დროს იმისთვის, რომ რაიმე სამახსოვრო ნივთი მიეღოთ. ასეთი ნივთები მთელ საბჭოთა კავშირში ამოუცნობი კომეტის ნამსხვრევებივით იფანტებოდა.

64

არალეგალური

In 1981, cigarettes came in, imported from Finland, while in Kishinovsk, they started producing licensed “Marlboro.” The price for a pack was 1.5 Roubles and any owner of such was likened to a person of wealth, often seen consuming it with coffee and cognac.

In Georgia, as in other republics during the 1980s, you would often see gypsies selling “Pedros,” speculators with big bags near the “Supermarket Tbilisi” toilets. Commission shops sprouted up like mushrooms where Georgian dancers sold sophisticated clothing from Europe.

A monotonous lifestyle and stressful economic crisis exhausted the limit of patience of the Soviet people. Community members, shaken by the deficit, carried disposable plastic cups and colored plastic bags, chewing gum for several days, losing their minds over stupid foreign keyrings and similarly stupid music bands. They sought freedom and a normal life.

Phartsovshiks were people who cut a path through this world of material well-being.

Phartsovshiks, for Soviet people, due to the thickness of their pockets, could “obtain” anything and, afterwards, turn them into avantgarde aesthetics and cult relics. Phartsovshiks would befriend foreign tourists, earn their trust, guide them, and pass their time merrily in order to receive a memorable item. Items like these scattered throughout the Soviet Union like pieces of an unknown comet.

Jeans that were bought from the Phartsovshiks cost 150 Roubles. While, during the 80s, the illegal

average salary of the working class was 80200 Roubles. Despite this, many managed to buy jeans, sneakers, long mokher socks, or jackets with the Harvard University logo on them.

Phartsovshiks often visited hotel bars wearing Russian fur coats, or papakhas, to get attention. Afterwards, they exchanged these national attributes for their desired items.

ფარცოვშიკებთან ნაყიდი საფირმო ჯინსის შარვალი 150 მანეთი ჯდებოდა, 1980-იან წლებში მუშათა კლასის საშუალო ხელფასი კი 80-200 მანეთი იყო. მიუხედავად ამისა, ჯინსების ყიდვას მაინც ბევრი ახერხებდა – ისევე, როგორც ბოტასების, მაღალყელიანი მოხერის თეთრი წინდების, ანდა ჰარვარდის უნივერსიტეტისლოგოიანი ქურთუკების. ფარცოვშიკები ხშირად სტუმრობდნენ სასტუმროების ბარებს. ბარებში რუსული ბეწვის ქუდით ან ფაფახით შედიოდნენ და ყურადღებას იქცევდნენ, შემდეგ ეროვნულ ატრიბუტებს სასურველ ნივთებზე ცვლიდნენ. ფარცოვშიკები ხშირად „მუშაობდნენ“ მასშტაბურ საერთაშორისო ფესტივალებზე, სადაც თავს იყრიდნენ იმ ასაკის მაყურებლები, ვისთვისაც საკუთარი ნივთები ნაკლებად ღირებული იყო, სხვისი კი უფრო საინტერესო და მიმზიდველი ჩანდა. ხალხმრავალ ფესტივალზე ფარცოვშიკი სწრაფად შოულობდა რამდენიმე ასეულ მანეთს.

Phartsovshiks often “worked” at large-scale international festivals where an audience of a specific age was present for whom their own items were of less value than someone else’s – those seemingly more interesting and attractive. A Phartsovshik quickly earned several hundred Roubles at a crowded festival.

There was a separate caste of Phartsovshiks which worked on books. At hotels, where foreigners left disposable literature in their rooms, house-keepers collected them and handed them to Phartsovshiks. They, in turn, disseminated this literature on printed sheets of paper throughout the community.

The era of the Phartsovshiks ended in the 1990s. You will not amaze anyone with “Zhuachka Pedro” (Chewing-gum Pedro) anymore.

The Soviet Union broke apart and we legalized. However, this didn’t bring a feeling of freedom either.

არსებობდა ფარცოვშიკების ცალკე კასტა, რომელიც წიგნებზე მუშაობდა. სასტუმროებში, სადაც უცხოელები თავიანთ ერთჯერად საკითხავ ლიტერატურას ნომრებში ტოვებდნენ, დამლაგებლები თავს უყრიდნენ და ფარცოვშიკებს აბარებდნენ. ისინი კი ამ ლიტერატურას, თაბახის ფურცლებზე ნაბეჭდი სახით, მოსახლეობაში არალეგალურად ავრცელებდნენ. ფარცოვშიკების ეპოქა 1990-იანებში დასრულდა. „ჟუაჩკა პედროთი“ დღეს ვეღარავის გააკვირვებ. საბჭოეთი დაიშალა და ჩვენ გავლეგალურდით. თუმცა თავისუფლების განცდა ვერც ამან მოგვიტანა.

არალეგალური

illegal

65

ლეგალური ბიზნესი არალეგალურის წინააღმდეგ Legal Versus Illegal Business ირმა კახურაშვილი irma kakhurashvili კონტრაბანდული სიგარეტის ერთი კოლოფის შეძენისას თქვენ ავტომატურად ხდებით კრიმინალური ბიზნესის სპონსორი. ძალაუნებურად რომ არ გახდეთ ამ არალეგალური საქმიანობის თანამონაწილე, თქვენთვის, როგორც მომხმარებლისთვის, ხელმისაწვდომი უნდა იყოს ლეგალური პროდუქცია. როდესაც ბაზარზე ჩნდება კონტრაბანდული პროდუქცია, ერთნაირად ზარალდება ლეგალური ბიზნესიც და სახელმწიფოც. აქ მოგებული არავინაა. არადეკლარირებული თამბაქოს პროდუქცია საქართველოში ამჟამად ძირითადად სომხეთიდან შემოდის. ავტომანქანებში მოწყობილი სამალავები, რომელთა შესახებ შემოსავლების სამსახურში ბევრ ისტორიას გიამბობენ, მსხვილი უკანონო ბიზნესის მხოლოდ მცირედი ნაწილია. ასე, მაგალითად, 66

არალეგალური

You instantly become the sponsor of an illegal business after buying a contraband cigarette packet. In order to not become a member of this illegal activity, legal production must be available for you, as a consumer. When a contraband product appears on a market, both business and government suffer the same loss. Nobody is a winner in this case.

Undeclared tobacco product comes into Georgia mostly from Armenia. Hiding places in motor vehicles, about which you will hear many stories at the Revenue Service, is only a small part of the big business. For example, the world remembers well the loud story of tobacco being transferred from Ukraine to Europe, when, in 2012, Slovakian Special Forces found a 700 meter tunnel. For three years, 150 thousand Euros worth of cigarettes passed through this tunnel. illegal

მსოფლიოს ჯერ კიდევ კარგად ახსოვს უკრაინიდან ევროპის ქვეყნებში თამბაქოს გადინების ხმაურიანი ამბავი, როდესაც 2012 წელს სლოვაკეთის სპეცსამსახურებმა 700-მეტრიანი ფარული გვირაბი აღმოაჩინეს. სამი წლის განმავლობაში ამ გვირაბით ევროპისკენ 150 ათასი ევროს ღირებულების სიგარეტი გავიდა უკანონოდ.

The most eminent example is Great Britain where illegal tobacco production takes up 17% of the market. Despite the fact that Britain is an island and does not have land borders, illegal import of the product is still managed.

Because of the high local prices and excise, a big scope for fantasy and heat are provided for smugglers.

ყველაზე თვალსაჩინო მაგალითია დიდი ბრიტანეთი, სადაც უკანონო თამბაქოს პროდუქციას ბაზრის 17% უკავია. მიუხედავად იმისა, რომ ბრიტანეთი კუნძულია და სახმელეთო საზღვრები არ აქვს, პროდუქციის უკანონოდ შეტანა იქ მაინც ხერხდება. ადგილობრივი მაღალი ფასების და აქციზის გამო, ხარბი კონტრაბანდისტების აზარტს და ფანტაზიას აქ დიდი გასაქანი ეძლევა.

What connection does contraband have with the increase of excise?

Regulatory Affairs Manager at JTI, Iva Khasia, explains why it is necessary to take into consideration the regional picture and how the increase of excise is reflected on contraband.

Iva Khasia: During recent years, increase

რა კავშირი აქვს კონტრაბანდას აქციზის ზრდასთან? ივა ხასია – JTI-ის მარეგულირებელ საკითხთა მენეჯერი კავკასიაში, განგვიმარტავს თუ რატომაა აუცილებელი რეგიონული სურათის გათვალისწინება და როგორ აისახება აქციზის მატება კონტრაბანდაზე. ივა ხასია: „ბოლო წლებში საქართველოში შესამჩნევი გახდა თამბაქოს პროდუქციის უკანონოდ შემოდინების ზრდის ტენდენცია, რაც აქციზის ზრდამ განაპირობა. ჩვენ ძალიან საინტერესო რეგიონში ვიმყოფებით. თამბაქოს პროდუქციაზე, მეზობელ ქვეყნებთან შედარებით, საქართველოში საკმაოდ მაღალი საცალო ფასებია. ერთი მხრივ ეს მომხმარებლის ჯიბეს ურტყამს, ხოლო მეორე მხრივ კონკრეტულ ჯგუფებს უბიძგებს ქვეყანაში არალეგალური პროდუქცია შემოიტანოს. ამის გამო ზარალდება ლეგალური ბიზნესი, სახელმწიფო კი კარგავს იმ გადასახადებს, რომელსაც ჩვენ ოფიციალური პროდუქციის შემოტანისას ვიხდით. ასეთი მდგომარეობა უკვე გვქონდა 2005 წელს, როდესაც სახელმწიფომ ერთბაშად 125%-ით გაზარდა აქციზი თამბაქოს პროდუქციაზე, რის გამო სიგარეტი მკვეთრად გაძვირდა. ლეგალური ბაზარი სულ რამდენიმე თვეში შემცირდა 60%-ით, კომპანიებმა იზარალეს, ქვეყანა კი არაკანონიერი თამბაქოს პროდუქციით გაივსო.

არალეგალური

illegal

67

სახელმწიფო იძულებული გახდა შეეცვალა გადაწყვეტილება და შეემცირებინა აქციზის გადასახადი, თუმცა მდგომარეობის დასაბალანსებლად ბიზნესს თითქმის ორი წელი დასჭირდა“. დღეს რამდენად სტაბილურია ბაზარი და რამდენად მაღალია აქციზის გადასახადი? კოლოფ სიგარეტზე აქციზის გადასახადი 1,10 ლარია, ამას ემატება 10%-იანი ე.წ. ადვალორული* გადასახადი. ჯამში გამოდის დაახლოებით 1,50 ლარი. დღეისათვის ბაზარი სტაბილურია. თუმცა 2013 წლიდან მოყოლებული სახელმწიფო ყოველწლიურად ზრდის აქციზის გადასახადს. რაც უფრო იზრდება ფასთა შორის სხვაობა, ვთქვათ, სომხეთსა და საქართველოს შორის, მით მეტია უკანონო პროდუქციის შემოტანის ცდუნებაც და მცდელობაც. აქციზის გადასახადის ზრდას საქართველოს ხელისუფლებას ხომ ევროკავშირთან აღებული ვალდებულებები აკისრებს? ასოცირების ხელშეკრულება საქართველოს ავალდებულებს აქციზის გადასახადი გაზარდოს 90 ევრომდე 1000 ღერზე (კოლოფზე გამოდის ევრო და 80 ცენტი). თუმცა ამ ნიშნულამდე ქვეყანა თანდათან უნდა მივიდეს, არსებული ეკონომიკური მდგომარეობის გათვალისწინებით. ცხადია, გარდამავალი პერიოდი ყველა ქვეყნისთვის სხვადასხვაა. ევროკავშირის ქვეყნების მაგალითზე, ეს საშუალოდ 15 წელია. ამ ეტაპზე ფინანსთა სამინისტროსთან საქმიანი დიალოგი გვაქვს. ჩვენი პოზიციაა, რომ საქართველოსთვის გარდამავალი პერიოდი მინიმუმ 12 წელი უნდა იყოს. ეს გონივრული და ოპტიმალური ვადაა, რომ აქციზის გადასახადი გაიზარდოს თანდათან, შედარებით უმტკივნეულოდ ყველასთვის. თამბაქოს კონტროლის ალიანსი კანონის სულ უფრო მეტად გამკაცრებას ითხოვს. როგორია თქვენი დამოკიდებულება ამ საკითხის მიმართ? მსოფლიოში თამბაქოს ბიზნესი ისედაც ერთ-ერთი ყველაზე მკაცრად რეგულირებული ლეგალური საქმიანობაა. ჩვენ არ ვეწინააღმდეგებით გონივრულ რეგულაციებს. მეტსაც გეტყვით – მხარს 68

არალეგალური

We do not oppose smart regulations, we support them and do not hesitate to fulfill them

of the tendency of importing illegal tobacco, which has been caused by the increase of excise, has become apparent.

We are in a very interesting region. Compared to the neighboring countries, retail prices on tobacco products are quite high in Georgia.

On one hand, this hits the pockets of the consumer, while, on the other, it pushes certain groups to import illegal product into the country.

Legal business suffers loss because of this, while the government loses taxes which we pay when importing legal production. We had a situation like this in 2005 when the government increased excise by 125% on tobacco products because of which the price of cigarettes went up dramatically. The legal market decreased by 60% in just a few months, companies suffered loss, while the country got filled with illegal tobacco products.

The government was forced to change their decision and lower the excise but the almost two years were necessary in order to balance the situation.

How stable is the market today and how high is the excise?

The excise on a pack of cigarettes is 1.10 GEL, with 10% of so-called ad valorem* tax.

In total, it turns out to be approximately 1.50 GEL. Today, the market is stable. However, from 2013, the government increases excise every year. The bigger the price difference is between Armenia and Georgia, the more temptation and attempts occur to import illegal products.

Georgia is obliged by the European Union to increase excise, right? illegal

-The Associate Agreement obliges Georgia to increase excise to 90 Euros per 1000 cigarettes (it comes down to 1.80 Euros per pack). However, the country has to come to this point gradually, by considering the existent economic conditions. Clearly, the transitional period is different for every country. In case of European Union countries, it is, on average, 15 years.

At this stage, we are in professional dialogues with the Ministry of Finance. Our position is that the transitional period for Georgia should be a minimum of 12 years. This is a mindful and an optimal term to have the excise increase gradually and, relatively painlessly for everyone.

The Tobacco Control Alliance is demanding the control of tobacco more and more.

What is your stance on this issue?

ვუჭერთ და ძალისხმევას არ ვიშურებთ მათი აღსრულებისთვის. თუმცა, უპირველესად, ყურადღება უნდა ეთმობოდეს მოქმედი კანონების აღსრულებას და კონტროლს. დღეს მოქმედი კანონი ითვალისწინებს როგორც არამწეველთა, ისე მწეველთა ინტერესებს – ნებისმიერ რესტორანში ან სასტუმროში მომხმარებელს უნდა ჰქონდეს საშუალება აირჩიოს ზონა მწეველთათვის ან არამწეველთათვის. თუმცა, რამდენად არის დაცული ეს კანონი? აშკარაა, რომ პრობლემა უფრო აღსრულებაშია, ვიდრე კანონში. კაფე-რესტორნებში სრული აკრძალვა ისევ მომხმარებელს და ბიზნესს აზარალებს; სამასპინძლო ბიზნესს კი საკმაოდ დიდი

არალეგალური

Throughout the world, the tobacco business is one of the most strictly regulated legal businesses. We do not oppose smart regulations, we support them and do not hesitate to fulfill them. However, first of all, more attention needs to be paid to executing the laws and controls. Currently, the active law considers both manufacturers’ and nonmanufacturer’s interests - consumers should have the opportunity to choose a zone for smokers, or non-smokers, in any restaurant.

However, to what extent is this law protected?

It is clear that the problem is more in execution than the law itself. Total banning at caferestaurants incurs loss to the consumers and businesses themselves; when the hosting business brings quite a big share into the state budget.

To what extent does the State Regulator include you in the process of formulating norms?

Since the regulations reflect on business the most, it would be good for the government to involve us more actively in the formulation process, especially because JTI, as a very large international company, has a lot of experience. We are collaborating with government organs to fight against illegal trading. We recently disseminated brochures illegal

69

წვლილი შეაქვს სახელმწიფო ბიუჯეტში. მარეგულირებელი ნორმების შემუშავების პროცესში რამდენად გაძლევთ სახელმწიფო ჩართვის უფლებას? ვინაიდან რეგულაციები ყველაზე მეტად ბიზნესზე აისახება, კარგი იქნება თუ ხელისუფლება უფრო აქტიურად ჩაგვრთავს მათი შემუშავების პროცესში – მით უფრო, რომ JTI-ის, როგორც უმსხვილეს საერთაშორისო კომპანიას, ძალიან დიდი გამოცდილება აქვს. საქართველოში ვთანამშრომლობთ სახელმწიფო უწყებებთან უკანონო ვაჭრობის წინააღმდეგ ბრძოლაში. ახლახან შემოსავლების სამსახურთან ერთად საზღვარზე გავავრცელეთ ბროშურები, რომელიც მოიცავს ინფორმაციას თამბაქოს პროდუქციის საზღვარზე გადასატანად დაშვებული ნორმების შესახებ, დარღვევის შემთხვევაში კი ჯარიმების შესახებ. იმედი გვაქვს, რომ ამ მიმართულებით ჩვენი თანამშრომლობა სახელმწიფო უწყებებთან კიდევ უფრო გაღრმავდება. ოვიდიუ ჩერნეი, JTI-ის კორპორაციულ საკითხთა და კომუნიკაციების დირექტორი კავკასიაში: „რეკომენდაციის სახით, შეგვიძლია მთავრობას ვუთხრათ: ნებისმიერი გადაწყვეტილება კარგად უნდა აიწონდაიწონოს, სანამ მისი განხორციელება დაიწყება, რადგან გადაჭარბებულმა რეგულირებამ შეიძლება უკუშედეგი მოიტანოს. როდესაც თამბაქოს პროდუქციაზე აქციზი იზრდება, იმატებს შემოსავლებიც, თუმცა გარკვეული ნიშნულის შემდეგ, შემოსავლები კლებულობს, რადგან ეცემა მოსახლეობის მსყიდველუნარიანობა. მომხმარებელი ვეღარ წვდება გაზრდილ ფასს, მაგრამ იმის გამო, რომ მოწევას თავს ვერ ანებებს, გადადის იაფფასიან, ხშირ შემთხვევაში არალეგალურ პროდუქციაზე. ამის ბევრი მაგალითია ევროკავშირის ქვეყნებში. საგულისხმოა ისიც, რომ თამბაქოს ინდუსტრიის წილი საქართველოს ბიუჯეტში, მხოლოდ აქციზის სახით, დაახლოებით 7%-ია. ამაში არ ითვლება არაპირდაპირი შენატანები, რომელიც შედის დისტრიბუტორების, სარეკლამო სააგენტოების მხრიდან, ღონისძიებებიდან და სხვ. საქართველოში მოწევის მაჩვენებელი 70

არალეგალური

with the Revenue Service about the norms and, in case of violation, about fines. We hope that our collaboration with the offices of state will deepen in this direction.

Ovidiu Cernei, Director of Corporative Affairs and Communications at JTI Caucasus: As a recommendation, we can say that any decision must be well evaluated before its finalization because an exaggerated regulation could be counterproductive.

When excise increases on tobacco production, income also increases, but, after a certain point, income decreases because the illegal

მაღალია. ერთ-ერთი მიზეზი ახალგაზრდებში ჯანმრთელობის შესახებ განათლების უკმარისობაა. ჩვენ სპეციალურად ვმართავთ საინფორმაციო აქციებს სავაჭრო წერტილებში და ვახსენებთ მათ, რომ არასრულწლოვანთათვის თამბაქოს მიყიდვა დაუშვებელია და ისჯება კანონით. რაც შეეხება თამბაქოს პროდუქციის მოხმარების მოსალოდნელ შეზღუდვებს საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილებში, ეს თემა ბევრ შეკითხვას ბადებს და ჯერჯერობით შეკითხვა მეტია, ვიდრე ჩამოყალიბებული პასუხი. ყველას უნდა ჰქონდეს უფლება თავად აირჩიოს სად იგრძნოს თავი კომფორტულად – მწეველთა თუ არამწეველთა გარემოში. ეს ყველას კონსტიტუციური უფლება და არჩევანია. *პროპორციული აქციზის განაკვეთი – გამოითვლება კონკრეტული პროდუქტის ფასიდან.

JTI-ის შესახებ

JTI (Japan Tobacco International) არის თამბაქოს წამყვანი საერთაშორისო მწარმოებელი კომპანია. მისი გლობალური ბრენდები Winston, Camel, Sobranie, Mevius (Mild Seven), Benson & Hedges, Silk Cut, Glamour და LD წარმოდგენილია 120-ზე მეტ ქვეყანაში.

JTI-ის 70 ქვეყანაში დასაქმებული ჰყავს 100-ზე მეტი ეროვნების 26 000-მდე თანამშრომელი. კომპანიის სათავო ოფისი მდებარეობს ჟენევაში (შვეიცარია). კავკასიის რეგიონული ცენტრი, რომელიც აერთიანებს საქართველოს, სომხეთისა და აზერბაიჯანის ბაზრებს, დაარსდა თბილისში 2011 წელს, თუმცა საქართველოში JTI 2000 წლიდან მუშაობს. საქართველოში JTI-ის ექსკლუზიური დისტრიბუტორია „ელიზი ჯგუფი“.

ჩვენ არ ვეწინააღმდეგებით გონივრულ რეგულაციებს. მეტსაც გეტყვით – მხარს ვუჭერთ და ძალისხმევას არ ვიშურებთ მათი აღსრულებისთვის

არალეგალური

purchasing power of the population falls. The consumer cannot afford the increased price, but, because he, or she, cannot quit smoking he or she turns to cheap, in frequent cases, illegal production. There are many examples of this in European Union countries.

It is also noteworthy that the tobacco industry’s share in the Georgian budget, only in terms of excise, is approximately 7%. This does not include indirect in-payments that come from advertising agencies of the distributors, events, etc.

The smoking index is high in Georgia. One of the reasons is the lack of education in youth.

We are deliberately doing promotions at trading points and reminding them that selling tobacco to underage people is not allowed and is punishable by the law.

As for the anticipated tobacco consumption restrictions in public spaces, this topic bears questions and, for now, there are more questions than there are elaborated answers.

Everyone should have a right to choose where they feel comfortable - in a smoking or non-smoking environment. This is everyone’s constitutional right and choice. *Proportional excise rate - counted from the price of a specific product About JTI JTI (Japan Tobacco International) is a leading International tobacco production company. Its global brands - Winston, Camel, Sobranie, Mevius (Mild Seven), Benson & Hedges, Silk Cut, Glamour, and LD, are represented in more than 120 countries.

JTI employees almost 26,000 people of more than 100 ethnicities, in 70 countries. The headquarters of the company is in Geneva, Switzerland.

The Caucasian Regional Center, which unifies Georgian, Armenian, and Azerbaijani, markets, was founded in Tbilisi in 2011 but JTI has been functioning in Georgia since 2000. “Elizi Group” is the exclusive distributor of JTI.

illegal

71

გამომცემელი: გიორგი შარაშიძე

Publisher: George Sharashidze

მთავარი რედაქტორი: მაკა ბიბილაშვილი

Editor in Chief: Maka Bibilashvili

ნომერზე მუშაობდნენ: მაკა ბიბილაშვილი ნესტან კვინიკაძე გაგა ლომიძე ლელა ოჩიაური ლაშა გაბუნია ხათუნა ხაბულიანი ციკო ინაური ირმა კახურაშვილი

Journalists: Maka Bibilashvili Nestan Kvinikadze Gaga Lomidze Lela Ochiauri Lasha Gabunia Khatuna Khabuliani Tsiko Inauri Irma Kakhurashvili

თარგმანი: მარიამ ყიასაშვილი სტილი: ბაჩო კვირტია ქეით დევისი ფოტო: გიორგი ფრიდონიშვილი დიზაინი და დაკაბადონება: ანი ლოლაძე რეკლამის მენეჯერი: თეკლა იორდანიშვილი მაკო ბურდული ანუკა ფოლადიშვილი შპს „ფოკუსი“ მელიქიშვილის #1 ტელ.: 229 59 19

E-mail: info@focus.ge

Translation: Mariam Kiasashvili Copy Editors: Bacho Kvirtia Katie Davies Photo: Giorgi Pridonishvili Design: Ani Loladze Sales: Tekla Iordanishvili Mako Burduli Anuka Poladishvili LTD Focus #1 Melikishvili Str. Tel.: 229 59 19 E-mail: info@focus.ge

www.focus.ge