KOSYVAS-Newsletter June 2018

Embassy of Greece in London - Education Office

Newsletter JUNE 2018 Περιεχόμενα •••

Μικρό παιδί Μικρό παιδί σαν ήμουνα και πήγαινα σχολείο, μικρό παιδί στα μάτια είχα τη χαρά στα χέρια το βιβλίο, μικρό παιδί Κι όταν η βαρυχειμωνιά μου πάγωνε τα χέρια στον ουρανό τα σήκωνα να ζεσταθούν στ’ αστέρια

• •

Α. ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΡ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ, ΤΩΝ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΕΓ

1.

2.

3.

4.

5.

Παιδί στα δεκατέσσερα κλέψανε τη χαρά μου, μικρό παιδί στα μάτια είχα τη φωτιά τον ήλιο στη καρδιά μου μικρό παιδί

Μικρό παιδί Λήξη μαθημάτων διδακτικού έτους 2017-2018 στα ελληνόγλωσσα σχολεία

6.

Έτος Μαθηματικών 2018: η θεατρική παράσταση «Η 17η Νύχτα» του Απόστολου Δοξιάδη στο Ελληνικό Γυμνάσιο-Λύκειο Λονδίνου Διαπολιτισμικές και περιβαλλοντικές δράσεις του Ελληνικού Δημοτικού Σχολείου Λονδίνου Έτος 2017-2018: Ελληνομάθεια στο ΤΕΓ-ΚΕΣ Birmingham από την δασκάλα Μάγδα Κουφομερίτη Γιορτή λήξης σχολικού έτους 2017-2018 στο ΤΕΓ Στοκχόλμης (Hellenic School of Stockholm) Ο Εορτασμός Εθνικής Επετείου 25ης Μαρτίου 1821 στο Ελληνικό Νηπιαγωγείο Λονδίνο Εορτασμός Εθνικής Επετείου της 25ης Μαρτίου 1821 από την Εθνική Κυπριακή Ομοσπονδία Ηνωμένου Βασιλείου

Β. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΝΕΑ 7.

8.

Μικρό παιδί σαν ήμουνα και πήγαινα σχολείο μικρό παιδί το γέλιο είχα συντροφιά στα χέρια το βιβλίο, μικρό παιδί Στίχοι: Αργύρης Βεργόπουλος Μουσική: Λίνος Κόκοτος Τραγούδι: Γιώργος Ζωγράφος.

Δανειστική βιβλιοθήκη στο ΤΕΓ Γκέτεμποργκ-Μπορός Εξετάσεις Ελληνομάθειας Μαΐου 2018 με αυξημένη συμμετοχή υποψηφίων 9. Η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου στο Ελληνικό Νηπιαγωγείο Λονδίνου 10. Η δασκάλα που "πολεμάει" το bullying βραβεύτηκε για δεύτερη φορά!

Γ. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΝΕΑ / ΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΣΚΕΨΗ 11. Το αρχείο του Νίκου Γκάτσου μετακομίζει στη βιβλιοθήκη του Χάρβαρντ 12. Η «Ηλέκτρα» του Κακογιάννη στην πρώτη κινηματογραφική προβολή στην Επίδαυρο 13. Σολτς Μιλ: Ενα εξαίρετο δείγμα αξιοποίησης βιομηχανικού χώρου στην Αγγλία 14. Σύγχρονος ελληνικός κοσμοπολιτισμός 15. Νέα μυαλά εν δράσει: Ένα θερινό σχολείο για χαρισματικά παιδιά 16. Πέτρος Φαραντάκης: Το φιλοσοφικό υπόβαθρο των Μαθηματικών 17. Άντρια Ζαφειράκου: Μια δασκάλα που πηγαίνει ενάντια στο κύμα 18. Ζωγραφική σε σπήλαιο ηλικίας 12.000 χρόνων ανακαλύφθηκε στην Κίνα 19. Αναγνωρισμένο από τον ΔΟΑΤΑΠ εξ αποστάσεως Μεταπτυχιακό: Διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας 20. Το φαινόµενο της ∆ιγλωσσίας και η Ελληνική ως δεύτερη ή ξένη γλώσσα Σκούρτου Ελένη, Επίκουρη Καθηγήτρια Π.Τ.∆.Ε. Πανεπιστηµίου Αιγαίου 21. Project «Γοργόνα»: επιλογή, επιμέλεια Αναστασία Παπαλάμπρου, φιλόλογος στο ΤΕΓ Στοκχόλμης (Σαββατιάττικο Ελληνικό Σχολείο).

2 Newsletter – June 2018

Λήξη μαθημάτων διδακτικού έτους 2017-2018 στα ελληνόγλωσσα σχολεία ευθύνης του Γραφείου Συντονιστή Εκπαίδευσης Λονδίνου Τα μαθήματα στα ελληνόγλωσσα πρωινά σχολεία καθώς και στα απογευματινά και σαββατιάτικα Τμήματα Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού (ΤΕΓ), τελείωσαν πριν λίγες μέρες. Μια ακόμα σχολική χρονιά που ήταν αφιερωμένη στη μάθηση και τη διάπλαση του χαρακτήρα των μαθητών, έφτασε στο τέλος της. Με την ευκαιρία της λήξης του διδακτικού έτους 2017 - 2018 ευχόμαστε καλή επιτυχία σε όλους: στους τελειόφοιτους της τελευταίας τάξης του Ελληνικού Λυκείου Λονδίνου και υποψήφιους φοιτητές για τα ελληνικά ή βρετανικά πανεπιστήμια, στα παιδιά, τους έφηβους και τους ενήλικες οι οποίοι συμμετείχαν στις εξετάσεις για το Κρατικό Πιστοποιητικό Ελληνομάθειας και στους μαθητές που παρακάθησαν στις δοκιμασίες της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Modern Greek) του αγγλικού εκπαιδευτικού συστήματος GCSE, AS και A Level. Ευχαριστούμε τους διευθυντές, τους προέδρους των Σχολικών Επιτροπών, τους συλλόγους γονέων και τους εκπαιδευτικούς όλων των σχολείων για τη γόνιμη συνεργασία, που οικοδομήσαμε καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, με στόχο τη βέλτιστη παροχή μαθησιακού έργου στους μαθητές μας. Εύχομαι καλή ξεκούραση σε μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς! Η χαρά μας θα είναι μεγάλη αν θα είμαστε όλοι εδώ το Φθινόπωρο, εκπαιδευτικοί, μαθητές και γονείς για να συνεχίσουμε τη μορφωτική προσπάθεια με νέες δυνάμεις, για καινούριες κατακτήσεις και υψηλότερους στόχους. Με το καλό να ανταμώσουμε στα σχολεία πάλι τον Σεπτέμβριο με περισσότερη δύναμη, έμπνευση και δημιουργικότητα! Μέχρι τότε σας ευχόμαστε ένα δροσερό καλοκαίρι, καλή ξεκούραση, όμορφες και χαρούμενες διακοπές, γεμάτες με υγεία και ευχάριστες εμπειρίες.

Δρ Γιώργος Κόσυβας Συντονιστής Εκπαίδευσης της Πρεσβείας της Ελλάδας στο Λονδίνο

Embassy of Greece in London – Education Office

3 Newsletter – June 2018

1. ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ, ΤΩΝ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΕΓ

1. Έτος Μαθηματικών 2018: η θεατρική παράσταση «Η 17η Νύχτα» του Απόστολου Δοξιάδη στο Ελληνικό Γυμνάσιο-Λύκειο Λονδίνου

τελευταίων ημερών της ζωής του Κουρτ Γκέντελ, του ανθρώπου που οι ομότεχνοί του ονόμασαν «νέο Αριστοτέλη». Ο «επαναστάτης» αυτός των μαθηματικών διατύπωσε το δόγμα της μη πληρότητας... σε κάθε κόσμο, λοιπόν, που λειτουργεί με ορισμούς και κανόνες, αν θέλει κανείς να προχωρήσει μόνο με αυτούς, πάντα κάποιος προορισμός θα μείνει απροσπέλαστος· η αλήθεια θα μείνει πάντα λειψή. Στον αντίποδά του ο Ντέιβιντ Χίλμπερτ, εκπρόσωπος της αρχής της... βεβαιότητας και του ορθολογισμού, απογυμνώνεται επί σκηνής με μια σειρά τεχνάσματα και κωμικά ευρήματα του συγγραφέα. Το έργο, φρέσκο και πολυσήμαντο με μια ψυχολογικά διεισδυτική ματιά θίγει επιπλέον το ζήτημα των διατροφικών διαταραχών που σήμερα ταλανίζουν κυρίως το κοινό στο οποίο ακριβώς απευθυνόταν η παράσταση.

Την Παρασκευή 1η Ιουνίου 2018 και ώρα 6.30 μ.μ. παρουσιάστηκε στη σκηνή του Ελληνικού Γυμνασίου – Λυκείου Λονδίνου η θεατρική παράσταση «Η 17η Νύχτα» του Απόστολου Δοξιάδη. Με αφορμή την ανακήρυξη του 2018 ως έτους μαθηματικών, η μαθηματικός κα Μαγδαληνή Χαραλαμποπούλου ανέλαβε την πρωτοβουλία τόσο της διοργάνωσης και της σκηνοθεσίας της εν λόγῳ παράστασης, όσο και της συνολικής επιμέλειας μιας βιωματικής δράσης για την συνέχεια της μαθηματικής σκέψης από τον Θαλή και τον Ευκλείδη έως τους συγχρόνους τους Γκέντελ και Χίλμπερτ. Συμμετέχοντες και πρωταγωνιστές ήταν οι μαθητές της απερχόμενης Γ΄ Λυκείου που εργάστηκαν με ζήλο και ενθουσιασμό και πέραν των ωρών διδασκαλίας τους προκειμένου να παραγάγουν ένα άψογο καλλιτεχνικά αποτέλεσμα που τους δικαίωσε. Η υπόθεση του έργου εκτυλίσσεται στο Πρίνστον των Ηνωμένων Πολιτειών, στα τέλη της δεκαετίας του 1970, και συνιστά μια υποθετική εκδοχή των

Την παράσταση τίμησαν με την παρουσία τους ο Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων και Μ. Βρετανίας κ. Γρηγόριος, ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Τροπαίου κ. Αθανάσιος, ο Συντονιστής Εκπαίδευσης Λονδίνου, Δρ. Γεώργιος Κόσυβας και πλήθος εκπαιδευτικών, γονέων και μαθητών του σχολείου. «Γιατί τα μαθηματικά», όπως εύστοχα παρατήρησε ο επίσης μαθηματικός Συντονιστής Εκπαίδευσης, «δεν είναι μόνο για την τάξη, είναι για την ζωή και όπως αποδεικνύεται και για την τέχνη».

Embassy of Greece in London – Education Office

4 Newsletter – June 2018 Η βραδιά τελείωσε με παγωτά, γλυκά, συγκίνηση και λουλούδια, μιας και τα παιδιά θέλησαν να εκφράσουν και από σκηνής ένα μεγάλο ευχαριστώ στην κα Χαραλαμποπούλου, την καλύτερή, τους, όπως τα ίδια είπαν, καθηγήτρια.

2. Διαπολιτισμικές και περιβαλοντικές δράσεις του Ελληνικού Δημοτικού Σχολείου Λονδίνου

ηλικιωμένους και τα τοποθέτησαν στο θερμοκήπιο που τους έχει παραχωρηθεί από τον Σύλλογο Γονέων & Κηδεμόνων του σχολείου μας. Τραγούδησαν ελληνικά παιδικά τραγούδια προσφέροντας χαρά και ζεστασιά στην τρίτη ηλικία. Την ομάδα των παιδιών συνόδευαν η Διευθύντρια του σχολείου, κα Βαρβάρα Μασούρου, η εκπαιδευτικός κα Ξανθίππη Πετρίλη, καθώς και η κα Ουρανία Ράπτη και η κα Τζουλιάννα Κυριακού, μέλη του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων.

Οι μαθητές της Β’ τάξης με τις δασκάλες τους, κα Μαρία Παπαστεργίου και Ξανθίππη Πετρίλη επισκέφτηκαν το γειτονικό πάρκο Springfield Gardens. Εκεί έπαιξαν διάφορα παιχνίδια, στα πλαίσια δράσεων της τάξης για την ανάπτυξη και καλλιέργεια της φιλίας ανάμεσα στους μαθητές της τάξης.

Επίσκεψη στο Γηροκομείο Torkington House: Την Τρίτη 5 Ιουνίου 2018, στα πλαίσια της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος, οι μαθητές των Α’ και Γ’ τάξεων επισκέφτηκαν το γειτονικό γηροκομείο Torkington House, φύτεψαν λουλούδια μαζί με τους

Embassy of Greece in London – Education Office

5 Newsletter – June 2018 Ακόμα έγινε παρατήρηση των δέντρων του πάρκου και οι μαθητές έπαιξαν ένα θεατρικό παιχνίδι κάτω από τη σκιά ενός δέντρου. Καλοκαιρινές κατασκευές με απλά & ανακυκλώσιμα υλικά: Το καλοκαιράκι, πηγή έμπνευσης για τους μαθητές όλων των τάξεων που εκφράστηκαν εικαστικά με το δικό τους, μοναδικό τρόπο χρησιμοποιώντας άχρηστα υλικά και χρώματα για να δημιουργήσουν μόμπιλε, καδράκια, καράβια, ψαράκια και ένα σωρό όμορφες ζωγραφιές.

Ημέρα Αθλητικών δραστηριοτήτων: Τρέχω, παίζω και γελώ, το σχολειό μου αποχαιρετώ.

Πυροσβέστης στο Ελληνικό Δημοτικό Σχολείο Λονδίνου: Μην τρομάζετε! Οι πυροσβέστες δεν έρχονται μόνο όταν πιάνει φωτιά. Η London Fire Brigade αναλαμβάνει και πραγματοποιεί με δική της πρωτοβουλία εκπαιδευτικά προγράμματα στα σχολεία. Έτσι, στις 12 Ιουνίου, είχαν την ευκαιρία οι μαθητές των Β’, Γ’ Δ’ και Ε’ τάξεων να γνωρίσουν από κοντά έναν πυροσβέστη και να μάθουν από πρώτο χέρι, μέσα από παιγνιώδεις δραστηριότητες, τι πρέπει να κάνουν σε περίπτωση πυρκαγιάς.

3. Έτος 2017-2018: Ελληνομάθεια στο ΤΕΓ-ΚΕΣ Birmingham από την δασκάλα Μάγδα Κουφομερίτη

Το σχολικό έτος 2017-2018 χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά τα βιβλία του Κέντρου Ελληνικής γλώσσας «Κλικ στα Ελληνικά» στο ΤΕΓ-ΚΕΣ Birmingham. Στο παροικιακό σχολείο της Αγίας Τριάδας οι μαθητές της έκτης (ΣΤ’), της πέμπτης (Ε’) και της τετάρτης (Δ’) δημοτικού δούλεψαν με τα βιβλία «Κλικ στα Ελληνικά» επίπεδο Α1 για παιδιά από 6 έως 12 ετών. Οι εγαλύτεροι μαθητές εργάστηκαν με το βιβλίο «Κλικ στα Ελληνικά», επίπεδο Α1 για εφήβους και ενήλικες. Υπήρχαν και μαθητές οι οποίοι δούλεψαν με το βιβλίο «Κλικ στα

Embassy of Greece in London – Education Office

6 Newsletter – June 2018 Ελληνικά», επίπεδο Α2. Eπίσηϛ χρησιμοποιήθηκε υλικό και από τα βιβλία «Κλικ στα Ελληνικά», επίπεδο Β1 και Β2. Στους μαθητές της Αγίας Τριάδας άρεσαν πολύ τα καινούργια βιβλία, και ο νέος τρόπος προσέγγισης της ελληνικής γλώσσας. Eντυπωσιάστηκαν από την εικοναγράφηση, τη θεματολογία και το λεξιλόγιο. Ενθουσιάστηκαν παρά πολύ από τις ακουστικές ασκήσεις κατανόησης των cd. Οι μαθητές του παροικιακού σχολείο του Αποστόλου Ανδρέα προερχόμενοι από τις τάξεις της τετάρτης, πέμπτης και έκτης δούλεψαν σαν εννιαία τάξη/ανεξάρτητο τμήμα με τα βιβλία «Κλικ στα Ελληνικά», επίπεδο Α1 για παιδιά από 6 έως 12 ετών. Οι αντιδράσεις των μαθητών στα νέα βιβλία ήταν ανάλογες με των μαθητών της Αγίας Τριάδας. Εντυπωσιάστηκαν από τον νέο τρόπο διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας, τους κέντρισε το ενδιαφέρον να ασχοληθούν και να προσπαθήσουν περισσότερο να κατανοήσουν και να μιλήσουν τη μητρική τους γλώσσα. Οι φωτογραφίες που ακολουθούν είναι από την τάξη της κυρίας Στέλλας Τρύφωνος (Erdington, main school)

Η φωτογραφία είναι από την τελευταία μέρα τον εξετάσεων Ελληνομάθειας, με την διευθύντρια του σχολείου της Αγίας Τριάδας κυρία Στέλλα Τρύφωνος, την εξετάστρια κυρία Πέννυ Βασιλάκη και την υπεύθυνη εξετάσεων Ελληνομάθειας κυρία Κουφομερίτη Μάγδα.

4. Γιορτή λήξης σχολικού έτους 20172018 στο ΤΕΓ Στοκχόλμης (Hellenic School of Stockholm) Το ΤΕΓ Στοκχόλμης (Hellenic School in Sweden) πραγματοποίησε στα κατά τόπους τμήματά του ευχάριστες εκδηλώσεις και δραστηριότητες ενόψει της λήξης της σχολικής χρονιάς 2017-2018.

H φωτογραφία είναι από την τάξη της κυρίας Πεννυς Βασιλάκη (Stourbridge,branch).

Οι μαθητές μας τραγούδησαν, απήγγειλαν ποιήματα, παρουσίασαν θεατρικά δρώμενα, χόρεψαν παραδοσιακούς χορούς και συμμετείχαν σε αθλητικές δραστηριότητες που διοργανώθηκαν. Οι γονείς πρόσφεραν ελληνικά εδέσματα σε όλους τους παρευρισκόμενους.

Embassy of Greece in London – Education Office

7 Newsletter – June 2018 Σχολείο Λονδίνου, την Παρασκευή 23 Μαρτίου 2018 στο χώρο εκδηλώσεων της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου. Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους ο Εξοχότατος Πρέσβης της Ελλάδας στο Ηνωμένο Βασίλειο κ. Δημήτριος ΚαραμήτσοςΤζιράς.

Μαθητές, εκπαιδευτικοί και γονείς απόλαυσαν την τελευταία ημέρα του σχολικού έτους και εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για τη χρονιά που πέρασε. Σε κλίμα χαράς και ενθουσιασμού για τον ερχομό των διακοπών με ευχές για ένα ευχάριστο καλοκαίρι στην πατρίδα, αποχαιρετίστηκαν και έδωσαν ραντεβού το φθινόπωρο.

Ο Πρέσβης της Ελλάδας στο Ηνωμένο Βασίλειο κ. Δημήτριος Καραμήτσος-Τζιράς, απηύθυνε χαιρετισμό και συγκεκριμένα αναφέρθηκε στην σημαντικότητα του έργου των εκπαιδευτικών και παιδιών για την οργάνωση δράσεων και εκδηλώσεων όπως η συγκεκριμένη, ώστε να ενισχύεται και να διατηρείται η εθνική ταυτότητα αλλά και πολιτιστική κληρονομιά. Καλό καλοκαίρι σε όλους!!!

5. Ο Εορτασμός Εθνικής Επετείου 25ης Μαρτίου 1821 στο Ελληνικό Νηπιαγωγείο Λονδίνου

Το Ελληνικό Νηπιαγωγείο Λονδίνου ολοκλήρωσε τον εορτασμό για την εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου 1821 με την εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε μαζί με το Ελληνικό Δημοτικό

Το Ελληνικό Νηπιαγωγείο Λονδίνου παρουσίασε θεατρικό δρώμενο με περιεχόμενο την αξιοποίηση των διαφορετικών περιοχών της Ελλάδας όσον αφορά σε σημαντικά γεγονότα και προσωπικότητες των γεγονότων της Επανάστασης του 1821. Συγκεκριμένα, τα παιδιά σχετικά με τον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων, γνώρισαν στοιχεία της βιογραφίας των εθνικών ηρώων αλλά και χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και δράσης τους όπως ο αλτρουισμός, η τιμιότητα, η γενναιοψυχία, η μεγαλοψυχία, με σκοπό τη γνωριμία με την παράδοση και το σύστημα αξιών της καθώς και την οικοδόμηση μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας με χρήσιμο κοινωνικό ρόλο. Τίτλος του έργου ήταν «Οι διαφορετικές περιοχές της Ελλάδος αφηγούνται τα γεγονότα της Επανάστασης».

Embassy of Greece in London – Education Office

8 Newsletter – June 2018

6. Εορτασμός Εθνικής Επετείου της 25ης Μαρτίου 1821 από την Εθνική Κυπριακή Ομοσπονδία Ηνωμένου Βασιλείου

Την Κυριακή 25 Μαρτίου 2018 το Ελληνικό Νηπιαγωγείο Λονδίνου παραβρέθηκε με αντιπροσωπεία παιδιών στον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Σοφίας για να παρακολουθήσει τη δοξολογία για τον εορτασμό της επετείου της 25ης Μαρτίου 1821. Ευχαριστούμε όλους όσους παραβρέθηκαν στην εορταστική εκδήλωση της σχολικής μονάδας καθώς και στη δοξολογία για την υποστήριξη και τη συμμετοχή τους.

Την Κυριακή 25 Μαρτίου 2018 το Ελληνικό Νηπιαγωγείο Λονδίνου συμμετείχε στην εορταστική εκδήλωση του Παμπαροικιακού εορτασμού των Εθνικών Επετείων 25ης Μαρτίου 1821 & 1ης Απριλίου 1955, που οργάνωσε η Εθνική Κυπριακή Ομοσπονδία Ηνωμένου Βασιλείου. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο χώρο Ashmole Academy. Η σχολική μας μονάδα σε συνεργασία με τη χορωδία του Ελληνικού Δημοτικού Σχολείου Λονδίνου απέδωσαν το τραγούδι με τίτλο ‘Θούριος’ καθώς και τον Εθνικό Ύμνο.

Την Τετάρτη 21 Μαρτίου 2018 το Ελληνικό Νηπιαγωγείο Λονδίνου φιλοξένησε την κ. Ουρανία Ράπτη, Λαογράφο στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης στην Αθήνα (http://www.melt.gr/en) και μητέρα μαθήτριας της σχολικής μονάδας. Σκοπός της επίσκεψης ήταν η παρουσίαση των παραδοσιακών φορεσιών στις διάφορες περιοχές της Ελλάδας και εντάχθηκε στη θεματική προσέγγιση για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου 1821.

Embassy of Greece in London – Education Office

9 Newsletter – June 2018 βιβλίο. Σήμερα αριθμεί 1500 τίτλους βιβλίων οι οποίοι στο σύνολο τους αποτελούν δωρεές προς το σχολείο μας. Παιδικές ιστορίες, παραμύθια, μυθολογια, παιδική και νεανική λογοτεχνία, μυθιστορήματα, ιστορικά βιβλία, φωτογραφικά λευκώματα, κ.α.

Τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με ενδυμασίες από τις διάφορες περιοχές της Ελλάδος καθώς και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Η κ. Ράπτη μας πρότεινε και την παρακάτω έκθεση η οποία πραγματοποιείται τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο στην Αθήνα με αφορμή τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου 1821 (Έκθεση: «Με φορεσιές ενός παλιού καιρού…» - ΕΙΜ). Τη δράση επιμελήθηκε η Προϊσταμένη και εκπαιδευτικός του νηπιαγωγείου κ. Αναστασία Μισιρλή.

Τα τελευταία χρόνια στον χώρο του σχολείου λειτουργεί δανειστική βιβλιοθήκη. Βασικός στόχος της είναι να έρθουν τα παιδιά και οι ενήλικες φίλοι του Ελληνικού σχολείου, πιο κοντά στο βιβλίο, να το αγαπήσουν και μέσα από τις σελίδες του να ταξιδέψουν, να διδαχθούν και να κρατήσουν ζωντανή την ελληνική γλώσσα και παράδοση. Με καλή διάθεση, συνεργασία και αγάπη, υποδέχεται κάθε φίλο του βιβλίου, γονείς, παλιούς και νέους μαθητές. «Θα σου πω ένα παραμύθι». Το Ελληνικό Σχολείο του Γκέτεμποργκ δε σταματά! Οι μικροί μαθητές του Ελληνικού Σχολείου Γκέτεμποργκ είχαν την ευκαιρία να ακούσουν την αφήγηση ενός παραμυθιού με έναν ξεχωριστό τρόπο, σαν πικ-νικ στην αυλή του σχολείου. Η δραστηριότητα στέφθηκε με επιτυχία και θα επαναληφθεί την επόμενη σχολική χρονιά.

Β. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΝΕΑ

7. Δανειστική βιβλιοθήκη στο ΤΕΓ Γκέτεμποργκ-Μπορός Η βιβλιοθήκη δημιουργήθηκε και λειτουργεί βασισμένη στον εθελοντισμό και στην αγάπη για

Embassy of Greece in London – Education Office

10 Newsletter – June 2018

8. Εξετάσεις Ελληνομάθειας Μαΐου 2018 με αυξημένη συμμετοχή υποψηφίων Με επιτυχία διεξήχθησαν και τη φετινή χρονιά οι εξετάσεις για την Πιστοποίηση της Ελληνομάθειας στο Εξεταστικό Κέντρο του Λονδίνου, με το ποσοστό της αύξησης των υποψηφίων να αγγίζει το 15% σε σχέση με τη περσινή χρονιά και να υποδηλώνει την σημαντική και αδιάσπαστη παρουσία του Ελληνικού στοιχείου και του Ελληνικού Πολιτισμού στη Γηραιά Αλβιώνα. Στην εξέταση, την οποία στέγασε το Ελληνικό Κέντρο του Λονδίνου, σημαντικότατη υπήρξε η συμβολή των ανθρώπων που δραστηριοποιήθηκαν ενεργά στη πραγματοποίηση και ολοκλήρωσή της και πιο συγκεκριμένα των εκπαιδευτικών: κ. Τζανιδάκη-Kreps Δήμητρας, κ. Τουρίμπαμπα Αγλαϊας, κ. Τσαγκούρια Πολύμνιας, κ. Κουτσάκη Κωνσταντίνας και της κ. Φυτιλή Γεωργίας που εργάσθηκαν ως εξετάστριες και αξιολογήτριες, καθώς και της κ. Τσανέλη Ελεάννας, κ. Κυβεντίδη Ίριδας και της κ. Μαρτίνη Νικολέτας, υπεύθυνων για τη διαδικασία της επιτήρησης.

Ελληνομάθειας στα υπόλοιπα εξεταστικά κέντρα της περιοχής του Γραφείου Συντονιστή Εκπαίδευσης Λονδίνου. Στη Μεγάλη Βρετανία, εκτός από το εξεταστικό κέντρο Λονδίνου, λειτουργούν άλλα 6 εξεταστικά κέντρα του ΚΕΓ: Εδιμβούργου, Γλασκώβης, Μπέρμινχαμ, Μάντσεστερ, Μπρίστολ και Κέιμπριντζ. Στις άλλες χώρες της Βόρειας Ευρώπης οι εξετάσεις πραγματοποιήθηκαν στα ακόλουθα εξεταστικά κέντρα: Στοκχόλμης, Γκέτεμποργκ, Κοπεγχάγης, Όσλο, Δουβλίνου και Βίλνιους. Το πιστοποιητικό επάρκειας της Ελληνομάθειας είναι τίτλος γλωσσομάθειας το οποίο χορηγείται από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας (ΚΕΓ) που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη, έχει ευρωπαϊκή και διεθνή αναγνώριση και βρίσκεται σε πλήρη αντιστοιχία προς τα επίπεδα που περιγράφει το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις γλώσσες. Ο στόχος των μαθητών για την απόκτηση του Κρατικού Πιστοποιητικού Ελληνομάθειας αποτελεί θαυμάσια παιδαγωγική ευκαιρία για τη βελτίωση των ικανοτήτων τους στην ελληνική γλώσσα, για τη χρήση της γλώσσας στην επικοινωνία και την αποτελεσματική ανάπτυξη δεξιοτήτων κατανόησης και παραγωγής γραπτού και προφορικού λόγου.

Χαρακτηριστικός ο ενθουσιασμός και η χαρά που διαχέονταν στο περιβάλλον από τους υποψηφίους, καθώς ήταν αυτά που προσέδωσαν έναν μοναδικό χαρακτήρα στην όλη διοργάνωση, με την δύναμη της επιθυμίας να καθρεφτίζεται στα πρόσωπά τους και να παραγκωνίζει την αίσθηση της υποχρέωσης. Κάτι που προδίδει πως είτε μέσω της σύνδεσης και της δύναμης των καταβολών είτε μέσω της μαγείας που αυτή, γενικότερα, ασκεί στους ανθρώπους, η ελληνικότητα «φωλιάζει» αυθόρμητα στην ψυχή των ανθρώπων που καλωσορίζουν την κάθε ημέρα τους μακριά από την Ελλάδα... Μία ηχηρή απόδειξη πως η δύναμή της απλώνεται και επισκιάζει κάθε μίλι πραγματικής απόστασης, κερδίζοντας χιλιάδες «μίλια» μέσα στην καρδιά τους... Με μεγάλη συμμετοχή μαθητών πραγματοποιήθηκαν επίσης οι εξετάσεις για την απόκτηση του Κρατικού Πιστοποιητικού

Για την κατάλληλη προετοιμασία των υποψηφίων για της εξετάσεις συστήνεται να χρησιμοποιούνυαι τα βιβλία της σειράς «ΚΛΙΚ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ», τα οποία μπορούν να αγοραστούν από το ΚΕΓ. Ειδικότερα κατά τη διαδικασία προετοιμασίας και την εξέταση της Ελληνομάθειας: •

Οι μαθητές αποκομίζουν βιώματα επιτυχίας, ενισχύουν την αυτοπεποίθησή τους για την κατοχή της ελληνικής γλώσσας και σταδιακά εξοικειώνονται με τις αξίες του ελληνικού πολιτισμού.

Embassy of Greece in London – Education Office

11 Newsletter – June 2018 •

•

Οι γονείς ενημερώνονται αντικειμενικά για τα εκάστοτε αποτελέσματα της αξιολόγησης των παιδιών τους στην ελληνική γλώσσα ως ξένη/δεύτερη γλώσσα. Οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουν απτά τις επιμέρους δεξιότητες των μαθητών τους και την πρόοδό τους, έτσι ώστε να είναι σε θέση να λαμβάνουν μελετημένες διδακτικές αποφάσεις για την ανατροφοδότηση της μάθησης.

Το Κρατικό Πιστοποιητικό Ελληνομάθειας απευθύνεται προς όλους: σε αλλογενείς και ομογενείς, σε Ελλαδίτες και Ελληνοκυπρίους, σε ενήλικες και νέους. Εκτός από τη χρησιμότητά του σε όσους επιθυμούν να εργαστούν και να σπουδάσουν στην Ελλάδα και την Κύπρο, έχει βαρύνουσα παιδαγωγική σημασία για τους μαθητές που διαμένουν στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίοι μαθαίνουν τα ελληνικά ως ξένη γλώσσα. Επιπλέον, οι μαθητές των αγγλικών σχολείων, μπορούν να αξιοποιήσουν τη Νέα Ελληνική Γλώσσα (Modern Greek) για να φοιτήσουν σε βρετανικά πανεπιστήμια. Η συστηματική τριβή των μαθητών αυτών από μικρή ηλικία για την απόκτηση του τίτλου ελληνομάθειας θα είναι μαθησιακά ωφέλιμη αργότερα, αφού υποστηρίζει και υπηρετεί τις ίδιες γλωσσικές δεξιότητες που απαιτούν τα GCSE, AS και A Levels. Επιπρόσθετα, ο προαναφερόμενος τίτλος αποτελεί πιστοποίηση της επάρκειας της ελληνικής γλώσσας και εκδίδεται ύστερα από επιτυχή συμμετοχή σε γραπτές και προφορικές εξετάσεις, κατανεμημένες σε 6 γλωσσικά επίπεδα: Α1, Α2, Β1, Β2, Γ1, Γ2.

•

•

•

•

Δεν υπάρχει ηλικιακός περιορισμός για κανένα επίπεδο. Θεωρητικά κάθε μαθητής άνω των 8 ετών μπορεί να λάβει μέρος στο επίπεδο που επιθυμεί. Ωστόσο, συστήνεται από το ΚΕΓ οι υποψήφιοι των επιπέδων Β2, Γ1 και Γ2 να είναι άνω των 16 ετών, επειδή το περιεχόμενο των εξεταστικών θεμάτων απαιτεί γνώσεις και εμπειρίες που δεν διαθέτουν οι υποψήφιοι μικρότερης ηλικίας. Στην ιστοσελίδα του ΚΕΓ (http://www.greeklanguage.gr/certification/no de/15.html) είναι διαθέσιμα ενδεικτικά θέματα από τις εξετάσεις πιστοποίησης επάρκειας της ελληνομάθειας και μπορείτε να βρείτε σύγχρονο εκπαιδευτικό υλικό σε ψηφιακή μορφή, διαγνωστικά τεστ, past papers, κ.λπ.

Περισσότερες πληροφορίες και απαντήσεις στις πιθανές ερωτήσεις σας μπορείτε να λάβετε από το Γραφείο Συντονιστή Εκπαίδευσης Λονδίνου στο τηλέφωνο 0044(0)2072215977 ή στην ιστοσελίδα http://hellenic-education-uk.europe.sch.gr/ Για την ελληνομάθεια η συνεργατική προσπάθεια όλων αξίζει τον κόπο!

9. Η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου στο Ελληνικό Νηπιαγωγείο Λονδίνου

Για το επίπεδο Α1 προβλέπονται ειδικές εξετάσεις για παιδιά 8-12 ετών και διαφορετικές εξετάσεις για εφήβους και ενήλικες άνω των 12 ετών. Δικαίωμα συμμετοχής στις εξετάσεις για το επίπεδο Α1 (8-12 ετών) έχουν παιδιά αλλοδαπών, αλλογενών και ομογενών που είναι 8–12 ετών (έχουν συμπληρώσει το 8ο έτος και δεν έχουν υπερβεί το 12ο την 31η Μαΐου του τρέχοντος έτους).

Embassy of Greece in London – Education Office

12 Newsletter – June 2018 Την Παρασκευή 30 Μαρτίου 2018 γιορτάσαμε την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου (2 Απριλίου) μέσα από την οργάνωση εκπαιδευτικών δράσεων. Διαβάσαμε την ιστορία με τίτλο: «Το αστέρι της φιλίας», στη συνέχεια τα παιδιά έλυσαν αινίγματα για να θυμηθούν τους ήρωες και τη δράση του βιβλίου και τέλος κατασκευάσαμε σελιδοδείκτες για να μας κρατούν συντροφιά στα βιβλία που δανειζόμαστε από τη βιβλιοθήκη του σχολείου μας!!!

10. Η δασκάλα που "πολεμάει" το bullying βραβεύτηκε για δεύτερη φορά!

Καθηγητές και καθηγήτριες με μεράκι και πάθος για δημιουργία πάνε μπροστά την εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες της. Ένας τέτοιος άνθρωπος είναι η Τάνια Χριστοδουλίδου Στον Πανελλήνιο Σχολικό Διαγωνισμό Bravo Schools «Δημιουργούμε έναν καλύτερο κόσμο». Δεύτερο βραβείο για τη δασκάλα Τάνια Χριστοδουλίδου και τους μαθητές της οι οποίοι βραβεύτηκαν στον Πανελλήνιο Σχολικό Διαγωνισμό Bravo Schools «Δημιουργούμε έναν καλύτερο κόσμο». Η πρωτοβουλία «Bravo Schools» στοχεύει στην ανάδειξη των πιο ολοκληρωμένων εκπαιδευτικών προσεγγίσεων σε θέματα κοινωνικής υπευθυνότητας που σχετίζονται με τους 17 Παγκόσμιους Στόχους των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Η Τανια Χριστοδουλίδου και οι μαθητές της βραβεύτηκαν για τις δράσεις τους για την καταπολέμηση του σχολικού εκφοβισμού (bullying) καταφέροντας να ξεχωρίσουν ανάμεσα από 200 σχολεία σε όλη την Ελλάδα με πάνω από 500 συμμετοχές! Ο σχολικός εκφοβισμός υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια στα σχολεία. Σήμερα όμως δυστυχώς παίρνει μεγάλες διαστάσεις λόγω κυρίως των κοινωνικών συνθηκών που επικρατούν. Η κα Χριστοδουλίδου ασχολείται αρκετά χρόνια με την καταπολέμηση του bullying μιας και η ίδια είναι εκπαιδευτικός και συναντά συχνά κρούσματα bullying στα οποία όπως λέει "δεν μπορεί να κλείσει τα μάτια". Έχει οργανώσει ομιλίες και εκδηλώσειςευαισθητοποίησης για τους μαθητές της αλλά και για τους γονείς με κεντρικούς καλεσμένους όπως ο Χρυσός Παραολυμπιονίκης Παύλος Μάμαλος, ο οποίος υπήρξε κι αυτός θύμα bullying.

Embassy of Greece in London – Education Office

13 Newsletter – June 2018 Έχει επίσης, καθιερώσει στο σχολείο της την προσφορά κάθε χρόνο ενός αναπηρικού αμαξιδίου με τη συλλογή πλαστικών καπακιών για κάποιο παιδί που το έχει ανάγκη. Έχει τρέξει στον παιδικό Μαραθώνιο με τους μαθητές της με το μήνυμα ΔΕΝ ΕΙΣΑΙ ΜΟΝΟΣ- ΝΟ BULLYING. Έχει τέλος κάνει σειρά από ενημερωτικά βίντεο για το bullying με κορυφαίο το τελευταίο της που έγινε viral με πρωταγωνιστές τους μαθητές της αλλά και επωνύμους. Τα βραβεία διοργάνωσε η εταιρεία Communications για δεύτερη χρονιά με αναδειχθούν και να επιβραβευθούν οι πρακτικές στην επιχειρηματικότητα καινοτομία στο χώρο της Εκπαίδευσης.

Boussias σκοπό να βέλτιστες και την

Η εκπαιδευτικός κα Τάνια Χριστοδουλίδου, η οποία διδάσκει 10 χρόνια σε δημόσια δημοτικά σχολεία της χώρας βραβεύτηκε για τις οργανωμένες δράσεις της για την καταπολέμηση του σχολικού εκφοβισμού με το Bronze βραβείο της αντίστοιχης κατηγορίας. Πιο συγκεκριμένα, η αγάπη της για τους μαθητές της, η πληθώρα των ενεργειών, το πάθος της, και η επένδυση του προσωπικού της χρόνου, εν τέλει αναγνωρίστηκαν και απέσπασε το βραβείο ανάμεσα σε Οργανισμούς - κολοσσούς! Όπως δήλωσε και η ίδια η ενασχόληση της με το θέμα του bullying, είναι σκοπός ζωής για εκείνη και στόχος της είναι να βοηθήσει ωστε να υπάρχουν περισσότερα παιδικά χαμόγελα στα σχολεία και όσο το δυνατό λιγότερες φοβισμένες παιδικές ψυχές.

Πηγή: Εκπαιδευτικό www.alfavita.gr

Ενημερωτικό

Δίκτυο

Γ. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΝΕΑ / ΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΣΚΕΨΗ

11. Το αρχείο του Νίκου Γκάτσου μετακομίζει στη βιβλιοθήκη του Χάρβαρντ

Τα έργα του σπουδαίου έλληνα ποιητή και στιχουργού βρήκαν νέα στέγη στο Κέιμπριτζ της Μασαχουσέτης. Περιλαμβάνονται επίσης, πολυσέλιδα γράμματα του Οδυσσέα Ελύτη, καρτ ποστάλ πενήντα ετών από την καλή του φίλη Νάνα Μούσχουρη, προσωπικές του σημειώσεις και άλλου είδους θησαυροί Η Βιβλιοθήκη του Χάρβαρντ, στο Κέιμπριτζ της Μασαχουσέτης στις ΗΠΑ, απέκτησε το αρχείο του

Embassy of Greece in London – Education Office

14 Newsletter – June 2018 σημαντικού ποιητή και στιχουργού Νίκου Γκάτσου. Την ανακοίνωση έκανε το ίδρυμα στην ιστοσελίδα του αναφέροντας πως το αρχείο μεταξύ άλλων περιλαμβάνει χειρόγραφα, προσωπική αλληλογραφία, μουσική, σημειωματάρια και φωτογραφίες που θα διατεθούν στους μελετητές σε όλο τον κόσμο. «Ο Νίκος Γκάτσος (1911-1992) είχε βαθιά επίδραση στη μεταπολεμική γενιά των ελλήνων ποιητών. Γράφοντας τόσο για την απώλεια όσο και για την ελπίδα, ο μοναδικός συνδυασμός του σουρεαλισμού, του συμβολισμού και του λαϊκού τραγουδιού στο έργο του, δημιούργησε έντονο θαυμασμό και εξασφάλισε τη θέση του Γκάτσου στους μεγάλους ποιητές του 20ου αιώνα, ανάμεσα στους φίλους του, νικητές των Νομπέλ, Οδυσσέα Ελύτη και Γιώργο Σεφέρη», αναφέρει το Χάρβαρντ, αποδεικνύοντας και γραπτώς πόσο τιμά και εκτιμά τον σπουδαίο έλληνα δημιουργό. Και συνεχίζοντας: «το αρχείο του Γκάτσου θα αποτελέσει σημαντική προσθήκη στα αρχεία του Χάρβαρντ για τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό και φυσικά στη μοναδική του συλλογή για την ελληνική λογοτεχνία και τον πολιτισμό. Δεν μπορεί να τονιστεί αρκετά πόσο μεγάλη είναι η εκπαιδευτική και ερευνητική αξία του αρχείου για διάφορα επιστημονικά πεδία, συμπεριλαμβανομένης της ελληνικής και της ευρύτερης ευρωπαϊκής πολιτισμικής ιστορίας, της συγκριτικής λογοτεχνίας, της ελληνικής λογοτεχνίας και των σπουδών μετάφρασης». Σημαντική είναι άλλωστε η συμβολή του Νίκου Γκάτσου στη διαμόρφωση μιας άλλης γλώσσας, προσιτής, αλλά ταυτόχρονα εξυψωτικής, με την οποία χάρισε λόγια, έγραψε στίχους για μελωδίες που ακούγονται μέχρι σήμερα και θα ακούγονται για πάντα. Πολύ σημαντικά αποκτήματα της βιβλιοθήκης του Χάρβαρντ, είναι τα ίδια τα χειρόγραφα του Γκάτσου, καθώς μέσα από τον προσωπικό γραφικό του χαρακτήρα, τις σημειώσεις, ακόμα και τις περίτεχνες μουτζούρες, αναδύεται η ποιητική του ιδιοφυία.

Η χειρόγραφη «Αμοργός» του Νίκου Γκάτσου

Εκτός από σημειώσεις και έγγραφα, υπάρχουν επίσης ηχογραφήσεις από σχεδιάσματα τραγουδιών και ημιτελών συνθέσεων, καθώς πέρα από όλα τα άλλα, υπήρξε και τραγουδοποιός. Αυτό το αρχείο-θησαυρός λοιπόν, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει: δεκαοκτώ γράμματα του Οδυσσέα Ελύτη (που κυμαίνονται από τρεις έως 25 σελίδες). Καρτ ποστάλ 50 ετών από την καλή του φίλη και δημοφιλή ερμηνεύτρια Νάνα Μούσχουρη. Το σενάριο της ταινίας του Ελία Καζάν «America America», με σημειώσεις του σκηνοθέτη. Σχολιασμένα δακτυλογραφημένα κείμενα των Γιώργου Σεφέρη, Αρτσιμπαλντ Μακλίς, Ντέσμοντ Ο’ Γκρέιντι και Τσαρλς Χέντελμαν.

12. Η «Ηλέκτρα» του Κακογιάννη στην πρώτη κινηματογραφική προβολή στην Επίδαυρο

Η πρώτη μεταφορά αρχαίας τραγωδίας στη μεγάλη οθόνη επιστρέφει στον ιδανικό τόπο της, στις 30 Ιουνίου 2018. Αυτή η σπάνια εμπειρία θα γίνει στο πλαίσιο της συνεργασίας του 8ου Athens Open Air Film Festival με το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Από το 1962 μέχρι σήμερα, η Ηλέκτρα του Κακογιάννη, φορτωμένη με βραβεία και διακρίσεις, ταξιδεύει σε πρεσβείες, ακαδημίες, ιδρύματα και

Embassy of Greece in London – Education Office

15 Newsletter – June 2018 διεθνή φεστιβάλ μεταφέροντας τον μύθο του Ευριπίδη σε όλο τον κόσμο. Το οδοιπορικό της σημαδεύεται φέτος με μία ακόμα πρωτιά…

βασιλιά των Μυκηνών, που δολοφονήθηκε από τη γυναίκα του, Κλυταιμνήστρα, και τον εραστή της, Αίγισθο. Η ευκαιρία παρουσιάζεται, όταν συναντά και πάλι τον αδερφό της Ορέστη. Και οι δυο μαζί θα θέσουν σε εφαρμογή το φονικό τους σχέδιο. Το 1962 ο Μιχάλης Κακογιάννης παραδίδει με την «Ηλέκτρα» την πιο διαχρονική και ταυτόχρονα υποδειγματική μεταφορά αρχαίας ελληνικής τραγωδίας στον Κινηματογράφο. Το αττικό τοπίο γίνεται η λιτή σκηνή που εκσυγχρονίζει τον μύθο και τα προαιώνια στοιχεία της ελληνικής γης αναδεικνύουν τους χαρακτήρες και τις συγκρούσεις, που διαπερνούν δραματικά και ποιητικά την ελληνική ταυτότητα.

Το Μικρό Θέατρο της Επιδαύρου, με πρωτοβουλία του 8ου Athens Open Air Film Festival ανοίγει για πρώτη φορά τις πόρτες του στον Κινηματογράφο προσκαλώντας τους θεατές σε μια σπάνια εμπειρία με την προβολή της εμβληματικής Ηλέκτρας του Μιχάλη Κακογιάννη στο «φυσικό» της χώρο. Το 8ο Φεστιβάλ Θερινού Κινηματογράφου της Αθήνας (8th Athens Open Air Film Festival), σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου (Athens & Epidaurus Festival), διοργανώνει μία ξεχωριστή προβολή: Το Σάββατο, 30 Ιουνίου και ώρα 21:30, το Μικρό ατμοσφαιρικό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου ανοίγει για πρώτη φορά τις πύλες του στον Κινηματογράφο, προσκαλώντας τους θεατές σε μία σπάνια εμπειρία, με την προβολή της εμβληματικής «Ηλέκτρας» (Electra, 1962) του Μιχάλη Κακογιάννη. Το Μικρό Θέατρο που εδώ και χρόνια φιλοξενεί εκδηλώσεις του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, βρίσκεται ανάμεσα σε πορτοκαλεώνες και ελαιώνες, σε μία πλαγιά με θέα το βουνό και τη θάλασσα και αποτελεί αγαπημένο προορισμό για τους φίλους της τέχνης. Τα τελευταία χρόνια υποδέχεται κυρίως εναλλακτικές παραστάσεις αρχαίου δράματος, γι’ αυτό και θεωρήθηκε ιδανικός τόπος για την προβολή της «Ηλέκτρας» του Μιχάλη Κακογιάννη (1962), που μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη το μύθο της Ηλέκτρας του Ευριπίδη.

Αφήνοντας πίσω τις προγενέστερες εκδοχές του μύθου των Ατρειδών μέσα από τις τραγωδίες του Αισχύλου («Χοηφόροι») και του Σοφοκλή («Ηλέκτρα»), η ταινία του Κακογιάννη βασίζεται στο λόγο του Ευριπίδη, του πιο σύγχρονου από τους αρχαίους τραγικούς, και σε πλήρη συνάφεια με το πνεύμα του ποιητή, τοποθετεί τη δράση εκτός του παλατιού. Η «Ηλέκτρα» είναι μία ιστορία για τους ανθρώπους, που δεν άγονται από τη θεϊκή μοιρολατρία, αλλά ζουν στο περιθώριο και πράττουν αυτοβούλως. Η φυσιογνωμία της Ειρήνης Παππά – ταυτόσημη της ελληνικότητας – μεταμορφώνει μία κουρελιασμένη πριγκίπισσα που μοιάζει με αγόρι σε ένα εκδικητικό πλάσμα ζωώδους ενέργειας και ο Μίκης Θεοδωράκης υπογράφει ένα μουσικό μοτίβο που αντιλαλεί την απεγνωσμένη κραυγή της πρωταγωνίστριας. Ο Ευγένιος Ιονέσκο αποθέωσε την ταινία στη «Le Figaro» γράφοντας πως είναι η ωραιότερη ταινία που έχει δει ποτέ, το Φεστιβάλ Καννών θέσπισε το βραβείο Καλύτερης Κινηματογραφικής Μεταφοράς, για να την τιμήσει, ενώ τα 24 ακόμη Διεθνή Βραβεία και η υποψηφιότητα για Όσκαρ Ξενόγλωσσης ταινίας, σφραγίζουν αφοπλιστικά την ποιότητα μιας ταινίας που δεν αποτελεί το κινηματογραφικό ανέβασμα ενός θεατρικού έργου, αλλά μετουσιώνει την τραγωδία σε κινηματογραφική κάθαρση

Η Ηλέκτρα περιμένει την κατάλληλη ευκαιρία για να εκδικηθεί τον θάνατο του πατέρα της, Αγαμέμνονα,

Embassy of Greece in London – Education Office

16 Newsletter – June 2018

13. Σολτς Μιλ: Ενα εξαίρετο δείγμα αξιοποίησης βιομηχανικού χώρου στην Αγγλία

Η μεταμόρφωση των τεράστιων χώρων του πρώην βιομηχανικού συγκροτήματος στους τρεις ορόφους που είναι ανοιχτοί στο κοινό είναι εντυπωσιακή. Ολες οι αίθουσες είναι καλά φωτισμένες και θερμαινόμενες, ενώ από αισθητικής πλευράς και διακόσμησης έχουν προσεχθεί όλα σε τέτοιον βαθμό που ξεχνάς ότι βρίσκεσαι σε εργοστάσιο Πώς θα σας φαινόταν αν ένα πρώην εργοστάσιο υφασμάτων –το μεγαλύτερο στο είδος του στη Βρετανική αυτοκρατορία κατά τον προηγούμενο αιώνα– μετατρεπόταν σε πολυχώρο τέχνης και ψυχαγωγίας, περιλαμβάνοντας τρεις γκαλερί, δύο εστιατόρια, πέντε καταστήματα και ένα μίνι μουσείο; Βήματα για την αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων χώρων έχουμε δει και στην Ελλάδα, αλλά αυτό που έχει δημιουργηθεί στο Σολτς Μιλ του Γιόρκσαηρ στη βόρεια Αγγλία έχει φτάσει σε άλλο επίπεδο. Η μεταμόρφωση των τεράστιων χώρων του πρώην βιομηχανικού συγκροτήματος στους τρεις ορόφους που είναι ανοιχτοί στο κοινό είναι εντυπωσιακή. Όλες οι αίθουσες είναι καλά φωτισμένες και θερμαινόμενες, ενώ από αισθητικής πλευράς και διακόσμησης έχουν προσεχθεί όλα σε τέτοιο βαθμό που ξεχνάς ότι βρίσκεσαι σε εργοστάσιο. Το πολυδαίδαλο συγκρότημα θυμίζει περισσότερο σύγχρονο πολυκατάστημα, που μεταξύ των προϊόντων του ωστόσο φιγουράρουν πίνακες και αντίκες. Από τον πρώτο κιόλας όροφο νιώθεις το δυναμισμό του εγχειρήματος και τη ζωντάνια του χώρου να σε συνεπαίρνει. Εκτός από μια έκθεση πολύτιμων κινεζικών βάζων και πωλητήριο βιβλίων σχετικών με την τέχνη, εδώ βρίσκεται η μεγαλύτερη μόνιμη έκθεση πινάκων του Ντέιβιντ Χόκνεϋ, διεθνώς αναγνωρισμένου εκπροσώπου του κινήματος της ποπ αρτ και εμβληματικής μορφής στην εικαστική σκηνή της Μεγάλης Βρετανίας.

Η συλλογή έργων του διάσημου καλλιτέχνη συνεχίζεται στον δεύτερο και πιο πολυσύχναστο όροφο, που αποτελεί την καρδιά του Σολτς Μιλ και η χαοτική δομή του οποίου σε κάνει να χρειάζεσαι… πυξίδα. Εδώ στεγάζονται ένα βιβλιοπωλείο με πλήθος καλαίσθητων εκδόσεων, ειδών γραφικής σε ευφάνταστα σχέδια και υλικών ζωγραφικής, εστιατόριο, καφετέριες, ένα κατάστημα με είδη σπιτιού υψηλού ντιζάιν, γκαλερί με προσωρινές εκθέσεις διαφόρων καλλιτεχνών, μαγαζί με αντίκες, κοσμηματοπωλείο και κατάστημα αθλητικού ρουχισμού! Για όποιον επισκέπτη δεν έχει χορτάσει από το shopping και την τέχνη, ακολουθεί ο τελευταίος όροφος με μία τρίτη, ιδιόμορφη γκαλερί με νεότερα έργα του Ντέιβιντ Χόκνεϋ φτιαγμένα αποκλειστικά στο iPad. Δίπλα της ένα μικρό φαντεζί εστιατόριο οδηγεί στο τελευταίο σημείο ενδιαφέροντος του καινοτόμου πολυχώρου τέχνης, το μουσείο. Εδώ εκτίθενται αντικείμενα και ντοκουμέντα από την εποχή λειτουργίας του εργοστασίου, όπως η χειρόγραφη διαθήκη του βαθύπλουτου ιδιοκτήτη του Τίτους Σολτ, και προβάλλεται ντοκιμαντέρ με την ιστορία της περιοχής, από την κατασκευή του θηριώδους οικοδομήματος που στις μέρες του αποκαλούνταν «Παλάτι της Βιομηχανίας» έως την παρακμή και μεταμόρφωσή του σε πλέον πετυχημένο δείγμα αξιοποίησης πρώην βιομηχανικού χώρου. Δεν είναι τυχαίο ότι το εκσυγχρονισμένο πρώην εργοστάσιο που άνοιξε τις πόρτες του το 1987 κατακλύζεται από κόσμο, με ανθρώπους κάθε ηλικίας από τις γύρω περιοχές να το επισκέπτονται, παρά το κρύο, τη βροχή και το χιόνι, για να απολαύσουν τις πλείστες εμπειρίες που τους προσφέρει ο χώρος. Σε αυτό βοηθά και η ανάδειξη του Σολτς Μιλ αλλά και της όμορης συνοικίας Σολτ Ερ σε Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ουνέσκο το 2001, γεγονός που εκτόξευσε τη φήμη του. Η ιστορία που συνοδεύει τον συγκεκριμένο βιομηχανικό χώρο είναι εξόχως ενδιαφέρουσα. Ο ιδιοκτήτης του εργοστασίου Τίτους Σολτ, που έχει δώσει το όνομά του σε ολόκληρη την περιοχή, θεωρείται ευεργέτης, έχοντας χτίσει πρότυπες

Embassy of Greece in London – Education Office

17 Newsletter – June 2018 εργατικές κατοικίες – τη γραφική συνοικία Σολτ Ερ, βγάζοντας τους μέχρι τότε εξαθλιωμένους βιομηχανικούς εργάτες από τις τρώγλες που διέμεναν, στην Αγγλία της αλματώδους ανάπτυξης της βιομηχανικής επανάστασης. Δεκαετίες μπροστά από την εποχή του, ο φιλάνθρωπος εργοστασιάρχης χρηματοδότησε επίσης την ανέγερση σχολείου, νοσοκομείου, κέντρου φροντίδας απόρων, χώρων αναψυχής αλλά και αποχής από το… αλκοόλ, στο οποίο οφείλονταν κατά τον ίδιο πολλά από τα κοινωνικά προβλήματα της εργατικής τάξης. Έχοντας το πλεονέκτημα των νερών του ποταμού Ερ και άφθονη πρώτη ύλη μαλλιού από τα γύρω βοσκοτόπια, χτισμένο το 1853 μεταξύ των πόλεων Μπράντφορντ και Ληντς στο σημείο όπου λειτουργούσε ένας παλιός νερόμυλος, το Σολτς Μιλ έφτασε να είναι από τα πιο παραγωγικά εργοστάσια υφασμάτων της Βρετανικής αυτοκρατορίας, προμηθεύοντας τις αγορές των βρετανικών αποικιών σε όλο τον κόσμο. Για τις ανάγκες του το εργοστάσιο εισήγαγε μαλλί από Ρωσία, Νέα Ζηλανδία και Αυστραλία, ενώ στράφηκε επίσης στην αγορά της ιδιαίτερης ποικιλίας μαλλιού αλπάκα από το Περού. Τα ομώνυμα συμπαθή τετράποδα – μασκότ του εργοστασίου απεικονίζονται σήμερα σε άγαλμα στο κεντρικό πάρκο του Σολτ Ερ. Μετά από έναν και πλέον αιώνα λειτουργίας, το Σολτς Μιλ έκλεισε και το πελώριο κουφάρι του παρέμεινε άχρηστο και ξένο σε έναν κόσμο που είχε αλλάξει προ πολλού. Ήταν ένας δαιμόνιος Άγγλος γκαλερίστας και λάτρης της τέχνης, ο Τζόναθαν Σίλβερ, που το ανέστησε, αγοράζοντάς το και αναλαμβάνοντας το δύσκολο έργο του καθαρισμού και της διαμόρφωσης του απέραντου χώρου σε σύγχρονο κέντρο τέχνης και πολιτισμού. Προσωπικός φίλος του Ντέιβιντ Χόκνεϋ, του πρόσφερε άπλετο χώρο για την έκθεση των έργων του ανοίγοντας με επιτυχία την πρώτη γκαλερί, ενώ παράλληλα διοργάνωσε συναυλίες, ανέβασε θεατρικές παραστάσεις, κάλεσε έως και τον πρίγκηπα Κάρολο και κατέθεσε ατέλειωτη ενέργεια, καθοδηγούμενος από το όραμά του να ζωντανέψει το εμβληματικό κτήριο, διατηρώντας την ιστορική

μνήμη σε έναν τόπο που κάποτε ζούσε και ανέπνεε στη σκιά του εργοστασίου. Και τα κατάφερε με το παραπάνω. Σήμερα το Σολτς Μιλ αποτελεί σταθερό πόλο έλξης εγχώριων και ξένων επισκεπτών και πηγή αναβάθμισης μίας ολόκληρης περιοχής. Ένα παράδειγμα που περιμένει να βρει μιμητές, γιατί όχι και στη χώρα μας. Εφόσον βέβαια δεν αφήσουμε τα εγκαταλελειμμένα βιομηχανικά κτήρια για δεκαετίες να ερειπώσουν (δες εργοστάσιο Αλλατίνη στη Θεσσαλονίκη), θύματα των ερίδων κληρονόμων και δημοτικών αρχών και της αδιαφορίας.

Πηγή: Η Ηλέκτρα Αντωνιάδου, Πτυχιούχος Μηχανολόγος Μηχανικός και Δημοσιογράφος στο omorfataxidia.gr

14. Σύγχρονος ελληνικός κοσμοπολιτισμός

Παραμένουν στην αφάνεια οι μαθητές που διακρίθηκαν στην Ολυμπιάδα Αστρονομίας και Αστροφυσικής, όσοι κέρδισαν μετάλλια στην Βαλκανική Ολυμπιάδα Μαθηματικών, όσοι μπαίνουν σε υψηλόβαθμες σχολές και κανείς δεν τους γνωρίζει. Η Ελλάδα αιμορραγεί. Όχι αποκλειστικά οικονομικά, δεν θα με απασχολήσει εδώ η οικονομική δυσπραγία και η πολιτική διαφθορά, καθώς «η Ελλάδα επιζεί ακόμα, επιζεί νομίζω μέσα από διαδοχικά θαύματα» όπως είχε πει ο Νίκος Καζαντζάκης. Εκείνο όμως που είναι θανατηφόρο για αυτόν τον τόπο, γι’ αυτήν την πατρίδα είναι η επιστημονική αφαίμαξη που έχει υποστεί. Η διαρροή ελλήνων επιστημόνων στο εξωτερικό. Αυτό θα οδηγήσει στο μαρασμό και τη διάβρωση των κοινωνικών θεμελίων. Ωθούμε τους νέους να γίνουν μεγάλοι επιστήμονες (δεν θα κρίνουμε τον τρόπο, το κίνητρο και την επιτυχία αυτής της τακτικής,

Embassy of Greece in London – Education Office

18 Newsletter – June 2018 κατάλοιπο της αίσθησης κατωτερότητας απέναντι στα άλλα δυτικά αναπτυγμένα κράτη, που επικράτησε μετά την απελευθέρωση), έχουν υψηλό δείκτη νοημοσύνης, ήθος, δημιουργική φαντασία, πρωτότυπες ιδέες, εργατικότητα, πάθος να διαθέσουν… σε χώρες του εξωτερικού που δίνουν κίνητρα και ανοίγουν δρόμους. Η διεθνής επιστημονική κοινότητα έχει υποκλιθεί πολλές φορές μπροστά σε έναν ελληνικό εγκέφαλο σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας. Η Ελλάς ήταν ανέκαθεν ένα εργοστάσιο παραγωγής επιστημόνων και πτυχιούχων με προοπτικές και πείσμα, με φιλότιμο και αξία. Αυτό είναι ίσως το βασικότερο εθνικό «προϊόν» που εξάγουμε σε υπεραρκετές ποσότητες και με μεγάλη επιτυχία. «Ο κόσμος αυτός είναι η Ελλάδα που διαστέλλεται. Η Ελλάδα είναι ο κόσμος που συστέλλεται» παραδέχεται ο Ουγκώ και το αποδεικνύει η καθημερινότητα της κρίσης. Αυτοί οι νέοι επιστήμονες, γνωστοί σε πολλές χώρες, βραβευμένοι σε διεθνές επίπεδο, αναγνωρισμένοι σε εξειδικευμένους κλάδους, παραμένουν άγνωστοι στο ελληνικό κοινό. Δεν προβάλλονται από τα ΜΜΕ, δεν είναι δημοφιλείς και το κυριότερο δεν αποτελούν πρότυπα για τους νεότερους. Η διαδικτυακή πλοήγηση θα μπορούσε να οδηγήσει στη γνωριμία με αυτούς, αλλά εξαντλείται στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, στην υποκλοπή μουσικής και ταινιών, στην έρευνα αγοράς καταναλωτικών αγαθών. Ελάχιστοι είναι αυτοί που πλοηγούνται σε ιστοχώρους επιστήμης, ώστε να ανακαλύψουν τους Έλληνες που τιμούν επάξια το όνομα των προγόνων μας. Παραμένουν στην αφάνεια λοιπόν οι μαθητές που διακρίθηκαν στην Ολυμπιάδα Αστρονομίας και Αστροφυσικής, όσοι κέρδισαν μετάλλια στην Βαλκανική Ολυμπιάδα Μαθηματικών, όσοι μπαίνουν σε υψηλόβαθμες σχολές (παρόλο που ο ΟΟΣΑ κατατάσσει τους έλληνες μαθητές στις τελευταίες θέσεις με αξιοθρήνητα ποσοστά), και κανείς δεν τους γνωρίζει, δεν ασχολείται με το μέλλον και τις προοπτικές τους για σταδιοδρομία. Θα ήταν πιο ενδιαφέροντες αν χόρευαν, τραγουδούσαν ή ερωτοτροπούσαν σε κάποιο reality της αξιοθρήνητης τηλεοπτικής σκουπιδομηχανής ή ασχολούνταν με αποχρώσεις του γκρι ή με το πόση

καρύδα έφαγαν οι επιζήσαντες εκπομπής με υψηλή τηλεθέαση. Ποιος ο λόγος λοιπόν να ασχοληθούμε με τη Μαρία Δημακοπούλου απόφοιτη του Μετσόβειου Πολυτεχνείου η οποία εργαζόμενη σε ομάδα αλγόριθμων της Google, δίπλα σε εξειδικευμένους διεθνούς φήμης μελετητές από όλο τον κόσμο, μόνη αυτή κατάφερε να λύσει πρόβλημα άλυτο για τρία χρόνια στους επεξεργαστές της Intel; Καταδικασμένη στα τάρταρα της λήθης και η Ελένη Αντωνιάδου που στα εικοσιπέντε της χρόνια, με πρωτοποριακή έρευνα στην νανοτεχνολογία και την αναγεννητική ιατρική στην Αμερική, κέρδισε εννέα υποτροφίες εργάζεται στη NASA και αναδείχτηκε «γυναίκα της χρονιάς» από επιτροπή της Βρετανικής διοργάνωσης FDM. Στην ίδια μοίρα βρίσκεται και ο Θοδωρής Καλλιφατίδης που έχει χαρακτηριστεί ως ο κορυφαίος εν ζωή συγγραφέας και διανοούμενος στη Σουηδία και η Μαρία Θέμελη πρωτοπόρος στον τομέα ανοσοθεραπείας για τη θεραπεία του καρκίνου, που ήταν γυναίκα της χρονιάς στην Ολλανδία για το 2017. Είναι ενδεικτικά αυτά παραδείγματα της αστείρευτης διανόησης που έχει να προσφέρει η σύγχρονη Ελλάδα και της πραγματικά οδυνηρής απώλειάς της, αφού αυτοί και οι όμοιοί τους εργάζονται και αποδίδουν τα μέγιστα στο εξωτερικό και όχι στην ενδοχώρα. Η επιστροφή τους μας πονάει και αποτελεί λυδία λίθο του εκπαιδευτικού συστήματος και της πολιτικής αναλγησίας, της έλλειψης κινήτρων για επάνοδο στη χώρα, ή για παραμονή σε αυτήν τόσων νέων που αξιώνουν σταδιοδρομία ανάλογη των σπουδών και των προσόντων τους. Οι λίγοι ελάχιστοι εναπομείναντες γίνονται άθυρμα της πολιτικής και κοινωνικής διαφθοράς, των πελατειακών υπηρεσιών των κομματικών μορφωμάτων και της διαιώνισης της ηθικής και κοινωνικής παρακμής. Από την άλλη δεν μας ταιριάζει να σκεφτόμαστε εγωκεντρικά και ως άγονοι ομφαλοσκόποι, αλλά να νιώσουμε άνθρωποι, αυτό που ο Σωκράτης έθεσε ακόμα πιο εύστοχα, λέγοντας πως «δεν είναι Αθηναίος, ούτε έλληνας πολίτης, αλλά πολίτης του κόσμου» και ως απόγονοι του οφείλουμε να σεβόμαστε τον πλανήτη που μας φιλοξενεί και

Embassy of Greece in London – Education Office

19 Newsletter – June 2018 αυτός ο πλανήτης διαχρονικά έχει ανάγκη από την ελληνική διανόηση που αγαπά τον άνθρωπο και όχι από απλά ευφυείς ανθρώπους, όπως αποκρυσταλλώνει στα λόγια του και ο Ρίτσος : «Τι θέλουν οι ξένοι στον τόπο μας… εμείς δεν μισούμε κανέναν. Αφήστε μας να αγαπάμε τον κόσμο. Να σας αγαπάμε. Εμείς άλλον εχθρό δεν έχουμε παρά μονάχα εκείνον που δεν σέβεται τον Άνθρωπο». Ο Έλληνας ανήκει στον κόσμο, ανήκει σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, αυτό είναι το χρέος μας, η διάδοση της γνώσης, της επιστήμης, της γλώσσας, της καλαισθησίας, του ήθους, του ανθρωπισμού και των αξιών. Η Ελλάδα εξυμνεί και διαδίδει τον ολόπλευρο και όχι κατακερματισμένο άνθρωπο, αυτόν που αγαπά τη δόξα, την προκοπή, τον έρωτα, τη γιορτή την τέχνη και το καθολικό και το αιώνιο, όπως αυτό βιώνεται από μεγάλες ψυχές και όχι θνητά μυαλά. Τα πνευματικά ιδεώδη είναι οι πρεσβευτές της Ελλάδας το εξωτερικό, συνθέτουν το σύγχρονο ελληνικό κοσμοπολιτισμό, που θα αναδείξει την αξία και τη διαχρονικότητα μας και θα δρέψει τις δάφνες της προόδου και της υστεροφημίας επιβεβαιώνοντας τον Νίτσε που θεώρησε τους Έλληνες ηνιόχους κάθε επερχόμενου πολιτισμού.

Πηγή: Σοφία Ι. Μαργαρίτη, φιλόλογος, συγγραφέας.

15. Νέα μυαλά εν δράσει: Ένα

θερινό σχολείο για χαρισματικά παιδιά

«Για να λυθούν τα μεγάλα προβλήματα του κόσμου απαιτούνται νέες προσεγγίσεις από νέα μυαλά», αναφέρει στην «Κ» η Susanna Holm, Program Manager από το Κέντρο για Χαρισματικά Ταλαντούχα Παιδιά/Center for Talented Youth (CTY) του πανεπιστημίου Johns Hopkins. «Το πρόγραμμα ενθαρρύνει τους μαθητές να θέτουν ερωτήματα διαρκώς για τον κόσμο γύρω τους και να μην επαναπαύονται με τις ήδη διατυπωμένες απαντήσεις», προσθέτει η κ. Holm, και η κ. Γεωργία Τσουλφά, διευθύντρια του CTY Greece, επισημαίνει από την πλευρά της την ανάγκη εντοπισμού και στήριξης των μαθητών με αυξημένες ακαδημαϊκές δεξιότητες μέσα σε κάθε σχολική τάξη. «Για να επιτευχθεί αυτό, πρέπει κάθε εκπαιδευτικός να αποκτήσει τις απαραίτητες ικανότητες ανίχνευσης χαρισματικών μαθητών. Το CTY Greece προσφέρει επιμορφωτικά εργαστήρια για εκπαιδευτικούς σε όλη τη χώρα με σκοπό να τους υποστηρίξει προς αυτήν την κατεύθυνση». Τα προγράμματα πραγματοποιούνται έως τις 13 Ιουλίου σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Τα παιδιά παρακολουθούν 23 διαφορετικά μαθήματα θετικών και θεωρητικών επιστημών, ειδικά σχεδιασμένα για τις ακαδημαϊκές δυνατότητές τους. Ειδικότερα, αυτές τις ημέρες, και έως τις 13 Ιουλίου, σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη πραγματοποιούνται τα θερινά προγράμματα του Κέντρου για Χαρισματικά - Ταλαντούχα Παιδιά του Κολλεγίου Ανατόλια με τη συμμετοχή 400 μαθητών από Γ΄ Δημοτικού έως και Β΄ Λυκείου. Οι μαθητές παρακολουθούν εκπαιδευτικά προγράμματα διάρκειας τριών εβδομάδων, σε 23 διαφορετικά μαθήματα θετικών και θεωρητικών επιστημών, ειδικά σχεδιασμένα για τις ιδιαίτερες ακαδημαϊκές δυνατότητές τους. Οι μέθοδοι διδασκαλίας είναι καινοτόμες και πρωτοποριακές, ανταποκρινόμενες στις ανάγκες απόκτησης γνώσης των μαθητών που χαρακτηρίζονται από ταχύτητα και βάθος σκέψης, και μεγάλη αγάπη για τη μάθηση. Στη Θεσσαλονίκη λειτουργεί το μεγαλύτερο πρόγραμμα του Κέντρου με διαμονή για μαθητές Α΄ Γυμνασίου μέχρι και Β΄ Λυκείου, στο οποίο φέτος συμμετέχουν 192 μαθητές. Τα πανεπιστημιακού επιπέδου μαθήματα που προσφέρονται ενδεικτικά

Embassy of Greece in London – Education Office

20 Newsletter – June 2018 είναι κρυπτολογία, εισαγωγή στις βιοϊατρικές επιστήμες, πιθανότητες και θεωρία παιγνίων, φιλοσοφία, ποίηση και πεζογραφία, ψυχολογία, γενετική και διεθνείς σχέσεις. Επίσης, στη Θεσσαλονίκη 66 μαθητές δημοτικού παρακολουθούν το ημερήσιο πρόγραμμα που περιλαμβάνει μαθήματα όπως ρομποτική, μαθηματικά, επιστήμη και μηχανική, το εργαστήρι του συγγραφέα, Ηνωμένα Εθνη και γεωγραφία. Στην Αθήνα πραγματοποιείται για τρίτη συνεχόμενη χρονιά το ημερήσιο θερινό πρόγραμμα για 92 παιδιά δημοτικού με αντίστοιχα μαθήματα, ενώ για πρώτη χρονιά το πρόγραμμα προσφέρεται σε 48 μαθητές γυμνασίου που έχουν επιλέξει ένα από τα μαθήματα: μαθηματικά μοντέλα, ο κόσμος των οικονομικών και της επιχειρηματικότητας και αρχές σχεδίασης για μηχανικούς. Ποσοστό μεγαλύτερο από το 50% των μαθητών έχουν λάβει ολική ή μερική υποτροφία με βάση το οικογενειακό εισόδημα. Το 50% των μαθητών προέρχεται από δημόσια σχολεία. Παράλληλα, από φέτος τον Μάρτιο περισσότεροι από 300 καθηγητές και δάσκαλοι από 70 σχολεία της Ελλάδας και της Κύπρου έχουν λάβει μέρος στα δωρεάν επιμορφωτικά εργαστήρια που προσφέρει το CTY Greece με την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Οι επιμορφωτικές δραστηριότητες εντάσσονται στην αποστολή του Κέντρου για τη διάχυση των καινοτόμων πρακτικών διδασκαλίας του και στην επιμόρφωση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στον εντοπισμό των μαθητών με ιδιαίτερες ακαδημαϊκές ικανότητες. Ιδρυτικός δωρητής του Κέντρου για Χαρισματικά Ταλαντούχα Παιδιά είναι το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Μεγάλοι δωρητές είναι ο όμιλος Eurobank και η εταιρεία Lidl Hellas. Δωρητές είναι το κοινωφελές ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση, η Intrasoft International, και η Star Bulk Carriers Corp. Χορηγός αερομεταφορών είναι η AEGEAN Airlines. Το CTY Greece υποστηρίζεται στην Κύπρο από τη Lidl Cyprus. Πηγή: Απόστολος Λακασάς, Καθημερίνη, 3/7/2018

16. Πέτρος Φαραντάκης: Το φιλοσοφικό υπόβαθρο των Μαθηματικών

Εάν εντρυφήσει κάποιος στα Μαθηματικά, αντιλαμβάνεται ότι αυτά δεν είναι απλώς και μόνον ένας τομέας ή ένα εργαλείο κατανόησης του κόσμου, αλλά μια ολόκληρη πραγματικότητα. Αυτή, αποτελείται από ένα «σύστημα», μιας ιδιαίτερης γλώσσας, η οποία, με τη σειρά της, περιλαμβάνει έναν αρμό συναφών εννοιολογικών δικτύων. Τα δίκτυα αυτά προσλαμβάνουν σημασία, στο μέτρο που τεκμηριώνουν συλλογισμούς. Κατ’ ουσίαν όμως, ο συλλογισμός, συνιστά φιλοσοφικό γνώρισμα, υπό την έννοιαν ότι εξάγουμε μια κρίση από άλλες κρίσεις, που έχουν έναν κοινό όρο. Στο πεδίο πάλι της θεωρίας των ιδεών, διακρίνουμε τον παραγωγικό συλλογισμό και τον επαγωγικό συλλογισμό. Παραγωγικός, ονομάζεται ο συλλογισμός, ο οποίος βαίνει από τα καθόλου στα καθέκαστα, ενώ επαγωγικός είναι εκείνος, που προχωρεί από τα επιμέρους στα καθόλου. Ας μην παραλείψουμε να αναφερθούμε και στον αναλογικό συλλογισμό, κατά τον οποίον συνάγουμε το μερικό από το μερικό. Δεύτερο κοινό γνώρισμα ανάμεσα στα Μαθηματικά και τη Φιλοσοφία, είναι η υπόθεση. Με τη λέξη, ή καλλίτερα, τον όρο υπόθεση, εννοούμε την κοινή αποδοχή, μιας αρχής, η οποία είναι δυνητική προς εξήγηση κάποιων ομοειδών φυσικών φαινομένων. Έτσι κάποια υπόθεση γίνεται πιο πιθανή όσο κατορθώνει να ερμηνεύσει περισσότερα φαινόμενα. Και στις δύο επιστημονικές πειθαρχίες

Embassy of Greece in London – Education Office

21 Newsletter – June 2018 – Μαθηματικά και Φιλοσοφία – μια υπόθεση δύναται να καταστεί θεωρία, εφόσον, κατορθώσει να ερμηνεύσει φαινόμενα, χωρίς χάσματα. Ωστόσο, οι υποθέσεις έχουν και έναν άλλον λειτουργικό ρόλο. Ακόμα και στην περίπτωση που δεν μπορούμε να τις αποδείξουμε, καλύπτουμε τα κενά, τα οποία παρουσιάζει η εμπειρία. Περιττό να τονίσουμε ότι οι υποθέσεις έχουν πλέον εμφιλοχωρήσει και σε άλλες επιστήμες, όπως τη βιολογία (προέλευση της ζωής από την ανόργανη ύλη), την κοσμολογία (γένεση του κόσμου από ένα αρχικό νεφέλωμα, κ. λπ.), την οικολογία (φαινόμενο του θερμοκηπίου), κ.ά Τέλος, στο λίγο χωρικό διάστημα που μας απομένει, θα σταθούμε στην απόδειξη. Η απόδειξη, τόσο στην ευρεία έννοια όσο και στην αυστηρά μαθηματική αντίστοιχη, είναι απολύτως απαραίτητη σήμερα, μια και μιλάμε για μια κοινωνία υπερπληθώρας πληροφοριών και τεχνολογικής κοσμογονίας. Η απόδειξη, από μόνη της, καταδεικνύει την ισχύ μιας θέσης, ενός ισχυρισμού, μιας θεωρίας. Επίσης, στη φιλοσοφικο – μαθηματική αντίληψη, η επικράτηση της απόδειξης, προδίδει ότι: α. Κατορθώσαμε να διαχειριστούμε μια πολυπλοκότητα εννοιών. β. Διακρίναμε τα σχετικά στοιχεία από τα άσχετα στοιχεία, τα οποία αφορούν σε ένα συγκεκριμένο στόχο και γ. Επιδείξαμε δεξιότητα επιλογής εν μέσω παρεμφερών, αλλά ουσιαστικά, ανόμοιων στόχων. Ας παρατηρήσουμε, στο σημείο αυτό, ότι εκείνο το οποίο, στην επιστημολογία, κάνει μια θεωρία επιστημονική, είναι η ελεγξιμότητα και δη διαψευσιμότητά της · με άλλα λόγια η ανοιχτότητα, που μας παρέχει η ίδια για να την ελέγξουμε και να την αναδείξουμε ως αναληθή, στο πλαίσιο μιας γνώσης, που παραμένει ατελής. ( Βλ. Karl Popper, Imre Lakatos, George Pólya …).

Πηγή: Πέτρος Φαραντάκης, Διδάκτορας φιλοσοφίας του πανεπιστημίου Αθηνών, καθηγητής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση

17. Το βραβείο καλύτερης δασκάλας 2018 απονεμήθηκε στην Άντρια Ζαφειράκου, ελληνικής καταγωγής κάτοικο Λονδίνου

«Τα χρήματα αυτά θα πάνε μέσα στην κοινότητά μας. Μέσα στο σχολείο μας. Για να βοηθήσουν τα παιδιά μας να ανοίξουν πόρτες και να κάνουν καλή δουλειά». Καθημερινά η Άντρια, όταν χτυπήσει το κουδούνι για τη λήξη της σχολικής μέρας, συνοδεύει τα παιδιά μέχρι τη στάση του λεωφορείου. Για να είναι σίγουρη ότι επιβιβάστηκαν με ασφάλεια προς το σπίτι τους. Λέει καλημέρα, καλησπέρα και άλλες βασικές λέξεις σε 35 γλώσσες. Μεταξύ αυτών πορτογαλικά, χίντι, ταμίλ, αραβικά, ρουμανικά, πολωνικά κ.α. Του ανταποκριτή της Χαραυγής στο Λονδίνο, Ισαάκ Α. Καριπίδη «Ο καλός δάσκαλος ό,τι κάνει θα πρέπει να το κάνει με έναν και μόνο γνώμονα: Να βγάλει σωστά παιδιά στην κοινωνία που με τη σειρά τους θα κάνουν καλύτερα τα παιδιά της επόμενης γενιάς». Αυτό είπε στην «Κυριακάτικη Χαραυγή» η «παγκόσμια» δασκάλα του 2018, Άντρια Ζαφειράκου. Ο πατέρας της είναι από την ιστορική Μάνη της Μεσσηνίας, ιερέας στο ναό των Αγίων Πάντων στο Camden Town. Η μητέρα της, πρόσφυγας από την Αμμόχωστο. Η Άντρια γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Λονδίνο μαζί με τα δύο της αδέλφια.

Embassy of Greece in London – Education Office

22 Newsletter – June 2018 Στις 13 Μαρτίου 2018 τιμήθηκε με το βραβείο του ιδρύματος Varkey ως η καλύτερη δασκάλα του 2018. Στον φετινό διαγωνισμό συμμετείχαν 33.000 εκπαιδευτικοί από 173 χώρες. «Μοιράζομαι αυτό το βραβείο με τους συναδέλφους μου στο σχολείο, τους μαθητές μου και όλους τους εκπαιδευτικούς ανά τον κόσμο», είπε συγκινημένη λίγο μετά την παραλαβή του βραβείου σε μια λαμπρή τελετή που έλαβε χώρα στο Ντουμπάι.

Εκτός των άλλων, το «Νόμπελ διδασκαλίας», όπως έχει χαρακτηριστεί το βραβείο Varkey, συνοδεύεται και με $1 εκατ. δολάρια. Ποσό που η Άντρια Ζαφειράκου θέλει να το «επενδύσει» στους μαθητές της. «Τα χρήματα αυτά θα πάνε μέσα στην κοινότητά μας. Μέσα στο σχολείο μας. Για να βοηθήσουν τα παιδιά μας να ανοίξουν πόρτες και να κάνουν καλή δουλειά», είπε στην «Κυριακάτικη Χαραυγή», όταν την ρωτήσαμε. Η Άντρια για πάνω από μια δεκαετία διδάσκει καλλιτεχνικά στο κοινοτικό σχολείο του Άλπερτον του Δήμου Μπρεντ στο βορειοδυτικό Λονδίνο. Μια περιοχή εξαιρετικά υποβαθμισμένη, όπου το 1/3 των κατοίκων της ζουν στο όριο της φτώχειας με υψηλά ποσοστά εγκληματικότητας. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι δολοφονίες είναι αισθητά περισσότερες από τον μέσο όρο των δολοφονιών στο σύνολο των υπόλοιπων δήμων του Λονδίνου. Η δράση δε των συμμοριών επηρεάζει ακόμη και την ομαλή λειτουργία των σχολείων. Γι’ αυτό, άλλωστε, καθημερινά η Άντρια, όταν χτυπήσει το κουδούνι για τη λήξη της σχολικής μέρας συνοδεύει τα παιδιά μέχρι τη στάση του λεωφορείου. Για να είναι σίγουρη ότι επιβιβάστηκαν με ασφάλεια προς

το σπίτι τους. Παράλληλα ελέγχει τους γύρω δρόμους για τη δράση συμμοριών και όταν χρειάζεται ενημερώνει την Αστυνομία. Είναι όμως και στην είσοδο του σχολείου την επομένη το πρωί για να τους καλωσορίσει. Το Άλπερτον είναι και μια περιοχή γεμάτη μετανάστες. Καθημερινά ακούγονται πάνω από 130 γλώσσες. Έτσι, για πολλούς από τους μαθητές της τα Αγγλικά αποτελούν δεύτερη γλώσσα. Ενώ κάποιοι δυσκολεύονται ακόμη και στη βασική επικοινωνία τουλάχιστον τον πρώτο καιρό. Γι’ αυτό άλλωστε και η Άντρια έμαθε να τους χαιρετά στη μητρική τους γλώσσα. Για να κάνει τα παιδιά των μεταναστών – τους δικούς της μαθητέςνα νιώθουν οικεία. Σαν στο σπίτι τους. Γνωρίζει λοιπόν να λέει καλημέρα, καλησπέρα και άλλες βασικές λέξεις σε 35 γλώσσες. Μεταξύ αυτών πορτογαλικά, χίντι, ταμίλ, αραβικά, ρουμανικά, πολωνικά κ.α. Κατανοεί τις ζωές των μαθητών της πέρα από το σχολείο Η Άντρια δεν είναι μια τυχαία εκπαιδευτικός. Δεν είναι από αυτούς τους δασκάλους που πηγαίνουν στη δουλειά, εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις μιας τυπικής διδασκαλίας όπως επιβάλλει το σύστημα και επιστρέφουν στο σπίτι. Είναι μια δασκάλα που εργάζεται πολύ παραπάνω από το κανονικό της ωράριο. Που νοιάζεται για τη σωστή ανατροφή των μαθητών της. Για την καθημερινότητά τους. Για το ευ ζην τους. Αν το κρίνει απαραίτητο επισκέπτεται ακόμη και τους γονείς των μαθητών στο σπίτι τους. Για να τους γνωρίσει και να τους βοηθήσει. Παράλληλα δεν διστάζει να κάνει αλλαγές στο πρόγραμμα σπουδών προκειμένου να το προσαρμόσει στην καθημερινότητα των μαθητών της. «Η Άντρια πηγαίνει ενάντια στο κύμα. Αξιοποιεί το χρόνο της για να κατανοεί τις ζωές των μαθητών της πέρα από το σχολείο», είπε ένας από τους εκπροσώπους του βραβείου. «Νιώθω μητέρα 1.400 μαθητών». Η συνάντησή μας έγινε στο σχολείο που διδάσκει. Την πετύχαμε στο διάλειμμα την ώρα που οι μαθητές έβγαιναν από διάφορες τάξεις. Περπατήσαμε μαζί στους διαδρόμους του σχολείου

Embassy of Greece in London – Education Office

23 Newsletter – June 2018 μέχρι να φτάσουμε στο γραφείο της. Αυτό που μας έκανε εξαιρετική εντύπωση ήταν ότι γνώριζε κάθε μαθητή με το μικρό του όνομα και κάθε φορά που σταματούσαμε για να την χαιρετίσουν είχε να πει για καθέναν ξεχωριστά και μια κουβέντα. Σαν να ήταν μέλος της οικογένειάς της. «Πώς μπορείς να θυμάσαι καθέναν ξεχωριστά;» την ρωτήσαμε με μεγάλη περιέργεια. «Λατρεύω αυτό που κάνω. Δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου να κάνει κάτι διαφορετικό. Οι μαθητές μου είναι παιδιά μου. Νιώθω μητέρα 1.400 μαθητών», μας είπε με αφοπλιστική ειλικρίνεια. «Ο καλός δάσκαλος δεν πρέπει να περιμένει την αναγνώριση γι’ αυτό που κάνει. Πρέπει να αγαπά τους μαθητές του χωρίς να περιμένει κάτι από αυτούς. Πρέπει να νιώθει ότι αυτό που κάνει είναι το καλύτερο πράγμα του κόσμου. Να βοηθά δηλαδή όλα τα παιδιά να γίνουν καλύτερα», μας είπε όταν την ρωτήσαμε τι περιμένει αυτή από τους μαθητές της. «Με συγκίνησε που ο ΠτΔ Παυλόπουλος ήταν ο πρώτος που μου ευχήθηκε» η παγκόσμια δασκάλα Άντρια Ζαφειράκου ομιλεί στον δημοσιογράφοΥφΥΠΕΞ Τέρενς Κουϊκ:

μαθητές σου καθημερινά. Σε ευχαριστούμε γι’ όλα αυτά που έχεις κάνει και συνέχισε να το κάνεις», είπε μεταξύ άλλων η Τερέζα Μέι. Η Άντρια δεν είναι μόνο δημοφιλής μεταξύ των μαθητών της, αλλά και μεταξύ των συναδέλφων της. Είναι χαρακτηριστικό πως η ίδια δεν γνώριζε τίποτα για τη συμμετοχή της στα φετινά Βραβεία Varkey. Ένας άλλος δάσκαλος έβαλε το όνομά της στο διαγωνισμό εν αγνοία της. Και κάποια στιγμή λίγο πριν τις γιορτές των Χριστουγέννων «αναγκάστηκε« η ίδια να απαντήσει σε ένα σχετικό email. «Αυτό που κάνει ξεχωριστή την Άντρια είναι το πάθος της για τη δουλειά, για τα παιδιά, για τους συναδέλφους της. Οποιοδήποτε πρόβλημα και να έχουμε είτε εμείς είτε τα παιδιά πάντα είναι εκεί για να μας υποστηρίξει και να μας καθοδηγήσει. Πραγματικά είναι ένας υπέροχος άνθρωπος. Μια υπέροχη δασκάλα που εμπνέει τόσο εμάς όσο και τα παιδιά», μας είπε ο Αγαμέμνων Βαρβίας ο Έλληνας καθηγητής Γυμναστικής από την Κω που διδάσκει στο ίδιο σχολείο. Η Άντρια είναι ένας άνθρωπος που όταν την γνωρίζεις σου γεμίζει την ψυχή. Σε κάνει να νιώθεις πως εκεί έξω στη δύσκολη και σκληρή καθημερινότητα υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που όχι μόνο δεν έχουν χάσει την ανθρωπιά τους, αλλά αγωνίζονται καθημερινά για έναν καλύτερο κόσμο χωρίς προσωπικές φιλοδοξίες και χωρίς να περιμένουν την επιβράβευση από κανέναν».

Πηγή: Τα νέα Διασποράς, tanea-diaspora.net

Πλέον είναι η πιο δημοφιλής δασκάλα σε όλη τη χώρα, καθώς η ιστορία της έχει γίνει θέμα σχεδόν σε όλα τα βρετανικά μέσα ενημέρωσης. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι ένας από τους πρώτους ανθρώπους που την συνεχάρη ήταν η Βρετανίδα Πρωθυπουργός και μάλιστα με τηλεοπτικό μήνυμα. «Το να είσαι ένας υπέροχος δάσκαλος απαιτεί ανθεκτικότητα, αυθεντικότητα και γενναιόδωρη καρδιά. Αυτές είναι οι αξίες που μοιράζεσαι με τους

18. Ζωγραφική σε σπήλαιο ηλικίας 12.000 χρόνων ανακαλύφθηκε στην Κίνα Ζωγραφική σε τοίχο σπηλαίου που χρονολογείται πριν από 12.000 χρόνια, ανακάλυψαν αρχαιολόγοι στην οροσειρά Λέσερ Κινγκάν της βορειοανατολικής επαρχίας της Κίνας Χαϊλονγκτσιάνγκ.

Embassy of Greece in London – Education Office

24 Newsletter – June 2018 κορυφή των επιλογών των εκπαιδευτικών και των απόφοιτων ανθρωπιστικών και κοινωνικών σπουδών. Τα επαγγελματικά εφόδια που παρέχει το εν λόγω μοριοδοτούμενο Μεταπτυχιακό πολλαπλασιάζονται σε μια περίοδο που το προσφυγικό ζήτημα ανοίγει θέσεις εργασίας για εκπαιδευτικούς ενώ παράλληλα. Οι εικόνες είναι ζωγραφισμένες με ώχρα και αναπαριστούν σκηνές κυνηγιού στις οποίες ξεχωρίζουν τρία μαμούθ, γεγονός που σημαίνει οτι ζωγραφίστηκαν πριν από την εξαφάνιση των μαμούθ ή τουλάχιστον πριν από 12.000 χρόνια. Οι αρχαιολόγοι εικάζουν οτι οι καλλιτέχνες που φιλοτέχνησαν αυτήν την εικόνα την έφτιαξαν χρησιμοποιώντας τα δάχτυλά τους και όχι με πινέλα ή βούρτσες και με χρώματα όπως η ώχρα. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, οι καλλιτέχνες της εποχής πιθανόν να χρησιμοποίησαν ένα μείγμα ώχρας και λίπους ζώου το οποίο βοήθησε να συντηρηθεί η ζωγραφιά καθώς η ώχρα από μόνη της δεν μπορεί να διατηρηθεί σε βράχο για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα. Η ανακάλυψη αυτή είναι σημαντική για την κατανόηση και μελέτη της ζωής στην περίοδο της Παλαιολιθικής Εποχής στα βουνά Λέσερ Κινγκάν, αλλά και σε άλλα μέρη της Κίνας.

19. Αναγνωρισμένο από τον ΔΟΑΤΑΠ εξ αποστάσεως Μεταπτυχιακό: Διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας Το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας σε συνεργασία με το μεγαλύτερο Πανεπιστήμιο της Κύπρου, το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας πραγματοποιού το εξ αποστάσεως και αναγνωρισμένο από τον ΔΟΑΤΑΠ Μεταπτυχιακό "Διδασκαλία της Ελληνικής ως Δεύτερης/Ξένης Γλώσσας" το οποίο βρίσκεται στην

Η Διάρκεια του Μεταπτυχιακού είναι 3 εξάμηνα και πραγματοποιείται με την μέθοδο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης Περιγραφή Προγράμματος: Εξειδίκευση των μεταπτυχιακών φοιτητών σε θεωρητικά και πρακτικά θέματα διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας. Καλλιέργεια και ανάπτυξη των επαγγελματικών δεξιοτήτων για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας με απόδοση διδακτικής επάρκειας στους αποφοίτους. Προοπτικές Σταδιοδρομίας – Εργασία: Oι απόφοιτοι του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών θα μπορούν να κάνουν καριέρα σε παγκόσμιο επίπεδο ως διδάσκοντες της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσα και σχεδιαστές γλωσσικών προγραμμάτων προς την κατεύθυνση αυτή. Όσοι ολοκληρώσουν επιτυχώς το πρόγραμμα θα μπορούν να απασχοληθούν σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς σε όλο τον κόσμο (εστίες διδασκαλίας, σχολεία, πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα) που εξειδικεύονται στη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας. Στόχοι του προγράμματος: - Ολοκληρώνοντας το Μεταπτυχιακό θα είστε ικανοί να διδάξετε την ελληνική ως δεύτερη/ξένη γλώσσα αντιμετωπίζονας πρακτικά ζητήματα διδασκαλίας και διαχείρισης τάξης.

- Ως νέος τύπος φιλολόγου θα μπορείτε να εργάζεστε πιστημονικά με βάση το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες, τα σχετικά Αναλυτικά Προγράμματα και τις προσληπτικές και παραγωγικές δεξιότητες.

Embassy of Greece in London – Education Office

25 Newsletter – June 2018

20. Το φαινόµενο της ∆ιγλωσσίας και η Ελληνική ως δεύτερη ή ξένη γλώσσα Σκούρτου Ελένη, Επίκουρη Καθηγήτρια Π.Τ.∆.Ε. Πανεπιστηµίου Αιγαίου 1. Εισαγωγή Το φαινόµενο της επαφής των γλωσσών λαµβάνει χώρα όταν δύο οµάδες ανθρώπων µε διαφορετικές γλώσσες αναγκάζονται να έρθουν σε επαφή. Γεννιέται τότε η ανάγκη της µεταξύ τους επικοινωνίας. Ως αναγνωρίσιµο σηµείο επαφής των γλωσσών/ οµάδων δεχόµαστε την εµφάνιση και ανάπτυξη της διγλωσσίας των ατόµων εκείνων που επιφορτίζονται µε τη διεκπεραίωση της επικοινωνίας ανάµεσα σε οµάδες µε διαφορετικές γλώσσες. Στο γνωστικό επίπεδο η επαφή παίρνει τη µορφή µεταφοράς εννοιολογικής γνώσης από τη µία γλώσσα στην άλλη. Στο επίπεδο των γλωσσών καθ’ εαυτών η επαφή παίρνει τη µορφή δανεισµών γλωσσικών στοιχείων. Η διγλωσσική επικοινωνία ανάµεσα στους ανθρώπους έχει τη µορφή µίας συνεχούς εξέλιξης και διεξάγεται λιγότερο ή περισσότερο αρµονικά (Nelde, 1987). Σε οποιαδήποτε περίπτωση, το φαινόµενο της επαφής των γλωσσών µάς βοηθά να απεγκλω-βιστούµε από την πλάνη µίας υποτιθεµένης µονογλωσσίας, µας ωθεί στο να µάθουµε γλώσσες, µας αναγκάζει επίσης, ως εκπαιδευτικούς, να αναπτύξουµε γνώση και σαφή αντίληψη των εννοιών, των λειτουργιών, των εργαλείων και των µεθόδων που άπτονται της διδασκαλίας µίας δεύτερης/ξένης γλώσσας σε καταστάσεις και προοπτική διγλωσσίας. Από την άλλη πλευρά, η προσπάθεια να αναπτύξουµε µοντέλα διδασκαλίας µίας γλώσ-σας ως δεύτερης ή ξένης, µας ωθεί στο να αναπτύξουµε ερµηνευτικά εργαλεία για το φαινόµενο της διγλωσσίας. ∆εν είναι τυχαίο ότι µεγάλο µέρος της επιστηµονικής συζήτησης που γίνεται διεθνώς για το φαινόµενο της διγλωσσίας φιλοξενείται σε ειδικά περιοδικά για τη διδασκαλία µίας γλώσσας ως δεύτερης ή ξένης (π.χ. τα περιοδικά TESOL στις ΗΠΑ, Deutsch Lernen στη Γερµανία).

2. Πρώτη, δεύτερη και ξένη γλώσσα Η διαφοροποίηση που υπάρχει ανάµεσα στην πρώτη, τη δεύτερη και στην ξένη γλώσσα είναι θεµελιακής σηµασίας, γιατί αφορά άµεσα στην επικοινωνία. Αν πρόκειται για επικοινωνία στο παρόν, τότε αναφερόµαστε σε πρώτη ή δεύτερη γλώσσα σε µία κατάσταση διγλωσσίας. Αν πρόκειται για επικοινωνία στο µέλλον, τότε αναφερόµαστε σε ξένη γλώσσα και σε µία “υπόσχεση” διγλωσσίας. Η ξένη γλώσσα “υπόσχεται” µελλοντική χρήση, αλλά άµεσα στερείται χώρου χρήσης, δε χρησιµοποιείται, δεν επηρεάζει και δε δηµιουργεί µία κατάσταση διγλωσσίας. Η “ξένη” γλώσσα είναι ξένη, γιατί δε χρησιµοποιείται στην καθηµερινότητα. Όσο πιο πειστική είναι η υπόσχεση µελλοντικής διγλωσσίας, τόσο πιο πολλοί άνθρωποι επιλέγουν να µάθουν την αντίστοιχη γλώσσα. Λαµπρό παράδειγµα αποτελεί η συχνή επιλογή της Αγγλικής ως ξένης γλώσσας (Σκούρτου, 1997α).

Embassy of Greece in London – Education Office

26 Newsletter – June 2018 Ειδικά για την πρώτη και δεύτερη γλώσσα, θεωρούµε ότι η επικοινωνία ορίζει τη λειτουργία της κάθε γλώσσας, όπως και τη σχέση µεταξύ τους. Έτσι, η χρονική ακολουθία (ποια γλώσσα µάθαµε πρώτα) µπορεί να έχει κάποια σηµασία, αλλά η ποιοτική διαφορά στις επικοινωνιακές λειτουργίες που καλούνται να καλύψουν οι γλώσσες, είναι αυτή που καθιστά µία γλώσσα πρώτη και την άλλη δεύτερη. Αυτό συµβαίνει, γιατί, όπως αναφέραµε ήδη, η διγλωσσία είναι ένα φαινόµενο σε συνεχή εξέλιξη. Μία γλώσσα που µάθαµε πρώτη (L1), µπορεί, στην πορεία της ζωής µας, να εκτοπισθεί από µία άλλη, που µάθαµε αργότερα (L2), µε ακραία συνέπεια τη µετάβαση στην αρχικά δεύτερη γλώσσα και την απώθηση της αρχικά πρώτης γλώσσας (Language shift). Έτσι, βασικές επικοινωνιακές λειτουργίες που αρχικά καλύπτονται από µία γλώσσα (L1), σιγά-σιγά αναλαµβάνει να τις καλύψει µία άλλη, η δεύτερη γλώσσα (L2). Πρόκειται για ένα συχνό φαινόµενο, που όµως δεν έχει την µορφή άµεσης µεταβολής και ανατροπής της γλωσσικής ισορροπίας. Ακόµα και σε καταστάσεις έντονων πολιτικών ανακατατάξεων και πολεµικών συγκρούσεων, όπου το θέµα της γλώσσας προβάλλεται µε έµφαση, η µετατόπιση γλωσσών, η µετάβαση από µία γλώσσα σε άλλη, αν ποτέ “ολοκληρωθεί”, γίνεται µε πολύ αργούς ρυθµούς. Με δεδοµένες τις αναστρέψιµες, ανταλλάξιµες, υπό συνεχή εξέλιξη ποιοτικές σχέσεις µεταξύ των γλωσσών, παραµένει δεδοµένο ότι για την πρώτη και τη δεύτερη γλώσσα υπάρχουν χώροι/ πεδία όπου επιβάλλεται η χρήση τους. Γι’ αυτό µαθαίνουµε τις πρώτες και τις δεύτερές µας γλώσσες, γι’ αυτό οι γλώσσες αυτές αποτελούν ένα “όλο”, το γλωσσικό “ρεπερτόριο” του οµιλητή. Κοινό σηµείο για την πρώτη και για τη δεύτερη γλώσσα, παραµένει ότι τόσο η διδασκαλία όσο και η διαδικασία µάθησης γίνονται έµµεσα: Χρησιµοποιώντας τη γλώσσα/τις γλώσσες για επικοινωνία και µαθαίνοντας άλλα πράγµατα µέσω γλώσσας/ γλωσσών, µαθαίνουµε τη γλώσσα. Επειδή χρησιµοποιείται η γλώσσα ως µέσον διδασκαλίας, η διδασκαλία της πρώτης ή δεύτερης γλώσσας ως γνωστικό αντικείµενο ακολουθεί χρονικά την πραγµατική χρήση της. Τέλος, η διδασκαλία της γραπτής µορφής της γλώσσας ακολουθεί χρονικά τη χρήση της στα πλαίσια της προφορικότητας.

3. Τα όρια της ξένης γλώσσας - Το παράδειγµα της Αγγλικής ως δεύτερης ή ξένης γλώσσας Όπως ήδη αναφέραµε, µαθαίνουµε την ξένη γλώσσα εκτός φυσικών χώρων χρήσης για να τη χρησιµοποιήσουµε στο µέλλον. Η Αγγλική διδάσκεται ευρέως ως ξένη γλώσσα, επειδή οι γονείς των µαθητών και οι ίδιοι οι µαθητές προσδοκούν µία µελλοντική αξιοποίησή της στις σπουδές ή στον επαγγελµατικό τοµέα. Θεωρούν πολύ πιθανόν, αν όχι βέβαιο, ότι µε τον έναν ή τον άλλο τρόπο, θα χρησιµοποιήσουν την Αγγλική στο µέλλον, επειδή θα υπάρξουν χώροι, όπου θα απαιτείται η χρήση αυτής της γλώσσας. Επιλέγουν λοιπόν την Αγγλική, στην οποία, εκτός από “χρήσιµη”, προσδίδουν και άλλα χαρακτηριστικά (π.χ. “µεγάλη”, “όµορφη”, “πλούσια”, “εύστοχη” κ.λπ.) και δεν επιλέγουν άλλες “µικρές”, “άχρηστες”, “φτωχές” γλώσσες. Με αφορµή τη ζήτηση που υπάρχει για την Αγγλική, έχει αναπτυχθεί και το µοντέλο του “γλωσσικού ιµπεριαλισµού” (Language Imperialism) (Phillipson, 1992). Παρ΄ όλη την προτίµηση προς την Αγγλική, τα αποτελέσµατα της διδασκαλίας της δεν είναι πάντα ανάλογα της επένδυσης που γίνεται και της προσπάθειας που καταβάλλεται. Φαίνεται εδώ να ισχύει για την παντοδύναµη Αγγλική ό,τι ισχύει για όλες τις γλώσσες: Άλλο πράγµα η διδασκαλία,

Embassy of Greece in London – Education Office

27 Newsletter – June 2018 άλλο η κατάκτηση της γλώσσας. Τελικά, για να κατακτηθεί µία γλώσσα χρειάζεται φυσικό χώρο/πεδίο, όπου απαιτείται η χρήση της και υπάρχει επικοινωνία µέσω αυτής. Αυτό συµβαίνει, γιατί η γλώσσα, όσο µεγάλες και αν είναι οι προσδοκίες που συνδέονται µε αυτή για την προοπτική διγλωσσίας, δε µαθαίνεται ως αυτοσκοπός, αλλά για να χρησιµοποιηθεί, όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, ως µέσο για να µάθουµε άλλα πράγµατα. Τραβώντας αυτή τη σκέψη στο άκρο της, µπορούµε να ισχυρισθούµε ότι τελικά η γλώσσα µαθαίνεται µόνο µέσω χρήσης, δηλαδή έµµεσα. Τα σχολεία που θεωρούνται δίγλωσσα κάνουν ακριβώς αυτό: διδάσκουν συγκεκριµένα µαθήµατα του προγράµµατός τους µέσω άλλης γλώσσας, αντί να διδάξουν τη γλώσσα αυτή.∆ηµιουργούνται έτσι χώροι χρήσης εκεί όπου αυτό αρµόζει, δηλαδή στα πλαίσια των µαθηµάτων. Οι σχολές ξένης γλώσσας και τα φροντιστήρια ξένων γλωσσών προσπαθούν το εξής: Με πολλούς τρόπους (οπτικοακουστικά µέσα, Η/Υ, πολυµέσα) προσπαθούν να δηµιουργήσουν έναν εικονικό χώρο χρήσης της γλώσσας, όπου να “µεταφέρεται” ο µαθητής και να καλείται να χρησιµοποιήσει τη γλώσσα που µαθαίνει. Χρησιµοποιώντας την, τη µαθαίνει σχετικά έµµεσα. Τα όρια αυτού του µοντέλου διαφαίνονται, όταν η κατασκευασµένη “πραγµατικότητα” διαφέρει από την πραγµατική, του χρήστη, ώστε να µην τον πείθει να γίνει µέρος της. ∆εν πείθεται ο χρήστης, διότι αυτή η µέθοδος ζητά από αυτόν την προσαρµογή σε ένα προκαθορισµένο µοντέλο.

4. Η Ελληνική ως δεύτερη ή ξένη γλώσσα Στην περίπτωση της Ελληνικής ως δεύτερης ή ξένης γλώσσας τίθενται (Α) γενικότερα και (Β) ειδικότερα ζητήµατα: (Α) Καµία γλώσσα (και πολύ περισσότερο οι “µικρές” γλώσσες ) που δεν έχει χώρο χρήσης, άρα στήριξης, δεν µπορεί να δώσει υπόσχεση µελλοντικής διγλωσσίας. Αν το πρόβληµα αυτό το έχει η Αγγλική, πολύ περισσότερο το έχει η Ελληνική. Τίθεται, λοιπόν, το ερώτηµα, αν η Ελληνική µπορεί να δώσει την υπόσχεση µελλοντικής διγλωσσίας. Θεωρούµε ότι η απάντηση µπορεί να είναι θετική στο βαθµό που η διδασκαλία µίας ξένης γλώσσας (στην περίπτωσή µας: η Ελληνική) συµβαδίζει µε τη δηµιουργία κάποιων χώρων που ν’ απαιτούν τη χρήση της στον τόπο όπου διδάσκεται η γλώσσα. (Β.1) Για ποιους από τους εν δυνάµει χρήστες η Ελληνική αντιπροσωπεύει µία δεύτερη και για ποιους µία ξένη γλώσσα; Σύµφωνα µε τον ορισµό πρώτης, δεύτερης και ξένης γλώσσας που αναπτύξαµε στην αρχή, η Ελληνική µπορεί να είναι δεύτερη γλώσσα για όλους εκείνους τους ανθρώπους, στην καθηµερινότητα των οποίων, στον επαγγελµατικό τοµέα ή και στις οικογενειακές, συναισθηµατικές, φιλικές σχέσεις, υπάρχει τουλάχιστον ένας χώρος όπου απαιτείται η χρήση της Ελληνικής. Ας πάρουµε ως παράδειγµα τους µετανάστες, τους παλιννοστούντες, τα µέλη µειονοτήτων, τους Πόντιους από την πρώην Σοβιετική Ένωση, τους Βορειοηπειρώτες, τους αλλοδαπούς ή τα παιδιά

Embassy of Greece in London – Education Office

28 Newsletter – June 2018 από πολιτισµικά µικτές οικογένειες (στην Ελλάδα), τους Έλληνες µετανάστες, τους οµογενείς ελληνικής καταγωγής, τα παιδιά από πολιτισµικά µικτές οικογένειες, όπου µόνο ο ένας γονέας είναι Έλληνας ή ελληνικής καταγωγής, τους αλλοδαπούς σπουδαστές Κλασικών Σπουδών ή και της Νέας Ελληνικής (στο εξωτερικό). Για όλους αυτούς δεν είναι αυτονόητη η σχέση τους µε την Ελληνική. Π.χ. οι οµογενείς και όλοι όσοι δηλώνουν Έλληνες ή ελληνικής καταγωγής στο εξωτερικό κινούνται σε χώρους όπου χρησιµοποιείται η Ελληνική σε κάποια µορφή της. Πάνω σ’ αυτούς ασκείται άµεσα ή έµµεσα πίεση να χρησιµοποιήσουν την Ελληνική µε ένα συγκεκριµένο τρόπο. ∆εν είναι όµως βέβαιο ότι τα άτοµα µπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του χώρου χρήσης και να επικοινωνήσουν µε “σωστό” τρόπο µέσω της Ελληνικής. Ένα είναι βέβαιο στην περίπτωση που µόλις αναφέραµε: Η Ελληνική συνυπάρχει µε άλλες γλώσσες, πρωτίστως µε την επίσηµη γλώσσα του συγκεκριµένου τόπου και πιθανόν µε επιπλέον µορφές αυτής της γλώσσας. (Β. 2) Η επαφή των γλωσσών παίρνει όµως και τη µορφή δανεισµών και µεταφοράς γλωσσικών στοιχείων από τη µία γλώσσα στην άλλη. Η µεταφορά αποτελεί χαρακτηριστικό στοιχείο του φαινοµένου της διγλωσσίας. Οι γλώσσες, ερχόµενες σε επαφή, δανείζουν και δανείζονται στοιχεία. Ο δανεισµός είναι άλλοτε εµφανής, µε ορατά τα στοιχεία που δηλώνουν την ξενική προέλευση και εµφανή την πορεία από τη µία γλώσσα στην άλλη. Άλλοτε, η µεταφορά γλωσσικών στοιχείων είναι τελείως αφανής, λόγω ενσωµάτωσης στο σώµα της άλλης γλώσσας και λόγω ενδιάµεσων δανεισµών. Η Ελληνική, χρησιµοποιούµενη εντός και εκτός της Ελλάδας, δανείζει και δανείζεται γλωσσικά στοιχεία. Παραδειγµατικά αναφέρουµε εδώ τους δανεισµούς της Ελληνικής από την Αραβική µέσω Τουρκικής, της Ελληνικής προς την Τουρκική και τανάπαλιν, τους δανεισµούς της Ιταλικής προς την Ελληνική (ιδιαίτερα στις περιοχές των Ιονίων και της ∆ωδεκανήσου). Εκτός Ελλάδας, οι µετανάστες, τα παιδιά τους, οι οµογενείς ως χρήστες ή εν δυνάµει χρήστες της Ελληνικής, συντελούν σε µία συνεχή µεταφορά στοιχείων από τη µία γλώσσα στην άλλη. Συνήθως η µεταφορά στοιχείων γίνεται από τη γλώσσα που ο χρήστης γνωρίζει περισσότερο προς αυτή που προσπαθεί να µάθει (Cummins, 1996). Ως προς τη διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης ή ξένης γλώσσας τίθεται το θέµα, εκ νέου, ως εξής: Η Ελληνική αντιπροσωπεύει για τους σπουδαστές της πότε µία δεύτερη, πότε µία ξένη γλώσσα. Είναι δεύτερη γλώσσα, όταν υπάρχουν χώροι οι οποίοι απαιτούν τη χρήση της και ο χρήστης κινείται σ΄ αυτούς. Είναι ξένη γλώσσα όταν δεν υπάρχουν οι χώροι αυτοί και µέσω διδασκαλίας επιχειρείται η δηµιουργία τους. Η Ελληνική συνυπάρχει µε άλλες γλώσσες από τις οποίες δανείζεται και προς τις οποίες δανείζει γλωσσικά στοιχεία. Αν, λοιπόν, ζητούµενο στη διδασκαλία της Ελληνικής είναι να δηµιουργήσουµε χώρους χρήσης της εκεί όπου αυτοί δεν υπάρχουν, αποτελεί ερώτηµα το αν πρέπει να αποφεύγεται ο συνυπολογισµός της πρώτης γλώσσας και να αποθαρρύνονται οι δανεισµοί και η µεταφορά στοιχείων από τη γλώσσα που γνωρίζει ο µαθητής καλύτερα προς την Ελληνική.

Embassy of Greece in London – Education Office

29 Newsletter – June 2018 Αν θελήσουµε να “αποκλείσουµε” την άλλη γλώσσα, αυτό πρακτικά σηµαίνει ότι “βοµβαρδίζουµε” το µαθητή µε την Ελληνική, αποθαρρύνοντάς τον από τη χρήση βοηθηµάτων από την άλλη του γλώσσα. Η πρακτική αυτή στηρίζεται στην αντίληψη ότι η διδασκαλία µίας ξένης γλώσσας πρέπει να γίνεται σε καταστάσεις “µη - επαφής”. Η προσπάθεια για τη δηµιουργία τέτοιων καταστάσεων είναι καταδικασµένη να µην επιτύχει ποτέ. Η επιστηµονική/ερευνητική τεκµηρίωση που έχουµε από το χώρο της διγλωσσίας δε µας αφήνει κανένα περιθώριο διδασκαλίας µίας δεύτερης ή ξένης γλώσσας διά της µεθόδου της µέγιστης δυνατής έκθεσης (maximum exposure) στη γλώσσα-στόχο µε παράλληλο αποκλεισµό της άλλης γλώσσας (Σκούρτου, υπό έκδοση). Σε συνδυασµό µε το µοντέλο του Κrashen για την “κατανοητή εισερχόµενη πληροφορία” (comprehensible input) (Κrashen, 1982, 1993), ο Cummins (1996, 1997) ανάπτυξε το µοντέλο µεγιστοποίησης των δυνατοτήτων κατανόησης της εισερχόµενης πληροφορίας, δηλαδή της διδασκαλίας άλλων πραγµάτων, στη γλώσσα-στόχο. Στη βάση αυτών των µοντέλων βρίσκεται η αντίληψη ότι η πρώτη γλώσσα είναι πάντα “παρούσα”. Όχι τόσο ως πηγή άντλησης γλωσσικών βοηθηµάτων, όσο ως πηγή εννοιολογικής γνώσης άµεσα χρήσιµης στη διδασκαλία µίας άλλης γλώσσας. Όταν λοιπόν αναφερόµαστε στην ανάπτυξη διδακτικών µοντέλων και βοηθηµάτων, όπου σκοπό έχουν τη µεγιστοποίηση των δυνατοτήτων κατανόησης της εισερχόµενης πληροφορίας σε µία άλλη γλώσσα, αποσκοπούµε στη µέγιστη αξιοποίηση της εννοιολογικής γνώσης που έχει ήδη δοµηθεί στην πρώτη γλώσσα και παρέχουµε τη δυνατότητα στο µαθητή να χρησιµοποιήσει βοηθήµατα όπου αυτός κρίνει ότι του χρειάζονται.

Επίλογος Συνοπτικά µπορούµε να θεωρήσουµε ότι στο επίπεδο της διδασκαλίας, η Ελληνική ως δεύτερη ή ξένη γλώσσα δεν είναι δυνατό να διδαχθεί ερήµην της γλώσσας µε την οποία έρχεται σ΄ επαφή, δηλαδή ανεξάρτητα από τη γλώσσα/τις γλώσσες του µαθητή. Αυτό έχει ως συνέπεια την ανάπτυξη µοντέλων και εργαλείων που ενεργοποιούν παιδαγωγικά την επαφή των γλωσσών. Σ΄ ένα γενικότερο επίπεδο, η Ελληνική πρέπει να δηµιουργεί αλλά και να ικανοποιεί προσδοκίες στο µαθητή ότι αξίζει η επένδυση χρόνου, προσπάθειας και χρηµάτων σ΄ αυτή. Η προσδοκία ότι αξίζει να µάθει κάποιος την Ελληνική ως δεύτερη ή ξένη γλώσσα επιβεβαιώνεται, επιβραβεύεται και υλοποιείται µακροπρόθεσµα, µόνο µε τη δηµιουργία χώρων χρήσης της εκεί όπου ζουν και εργάζονται αυτοί που τη µαθαίνουν.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ MMINS, J. (1997), “Educational Attainment of Minority Students: A Framework based on the constructs of Identity and Empowerment”. Στο: SJOGREN, A. (ed.), Language and Enviroment, Botkyrka, Sweden, Multicultural Centre.

Embassy of Greece in London – Education Office

30 Newsletter – June 2018 MMINS, J. (1996), Negotiating Identities: Education for Empowerment in a Diverse Society, California, Ontario, Institute for Bilingual Education.

ASHEN, S. (1993), The Power of Reading, Englewood, CO, Libraries Unlimited.

ASHEN, S. (1982), Principles and Practice in Second Language Acquisition, New York, Pergamon Press.

DE, H. P. (1987), Contact and Conflict III, Brussels.

LLIPSON, R. (1992), Linguistic Imperialism, Oxford, Oxford University Press. ΣΚΟΥΡΤΟΥ, Ε. (υπό έκδοση), “∆ιγλωσσία και Μάθηση κατά τον Jim Cummins”. Στο: Τοπικά, τεύχος “Γλώσσα και Μάθηση”, Αθήνα, νήσος. ΣΚΟΥΡΤΟΥ, Ε. (επιµέλεια), (1997), Θέµατα ∆ιγλωσσίας και Εκπαίδευσης, Αθήνα, νήσος. ΣΚΟΥΡΤΟΥ, Ε. (1997α), “Η παραδειγµατική σχέση Πρώτης και ∆εύτερης γλώσσας και οι παιδαγωγικές της συνέπειες”. Στο: ΓΕΩΡΓΟΓΙΑΝΝΗΣ, Π. (επιµέλεια), Θέµατα ∆ιαπολιτισµικής Εκπαίδευσης, Αθήνα, Gutenberg.

Embassy of Greece in London – Education Office

31 Newsletter – June 2018

21. Project «Γοργόνα»: επιλογή, επιμέλεια Αναστασία Παπαλάμπρου, φιλόλογος στο ΤΕΓ Στοκχόλμης (Σαββατιάτικο Ελληνικό Σχολείο) Ομάδα κειμένων Α΄: Λαϊκοί Θρύλοι (διαφορετικές εκδοχές) Η Γοργόνα Ο βασιλιάς Αλέξανδρος και η Γοργόνα Ο Μέγας Αλέξανδρος και η αδελφή του η Γοργόνα

Ομάδα κειμένων Β΄: Επώνυμη δημιουργία Ανδρέας Καρκαβίτσας, Η Γοργόνα, διήγημα Στρατής Μυριβήλης, Η Παναγιά η γοργόνα, μυθιστόρημα (απόσπ.) Οδυσσέας Ελύτης, «Τα τζιτζίκια», ποίημα (από Τα ρω του έρωτα) Μουσική: Λίνος Κόκοτος, τραγούδι :Μιχάλης Βιολάρης & χορωδία Ν. Καζαντζάκης Δεν ήταν νησί (βασισμένο στο έργο του Καζαντζάκη ο Καπετάν Μιχάλης) μουσική Μ. Χατζιδάκις, τραγούδι :Γ. Ρωμανός

H Γοργόνα O βασιλιάς Αλέξανδρος, σαν πολέμησε και πήρε όλα τα ρηγάτα έτρεμε όλη η γης, η οικουμένη, κάλεσε τους μάγους και τους ρώτησε:

*

του κόσμου και τον

– Πέστε μου, σεις που ξέρετε της μοίρας τα γραμμένα, τι μπορώ να κάμω για να ζήσω πολλά χρόνια, να χαρώ τον κόσμο εδώ, που τον έκαμα όλο δικό μου; – Βασιλέα μου πολυχρονεμένε, η δύναμή σου είναι πολλή, αποκρίθηκαν οι μάγοι, μα όσα έχει γραμμένα η μοίρα δεν μπορεί να ξεγραφτούνε. Ένα μόνο πράμα είναι που μπορεί να σε κάμει να χαρείς τα βασίλεια και τη δόξα σου, ώστε να θέλεις να γενείς αθάνατος, να ζήσεις ίσα με τα βουνά. Μα είναι δύσκολο, πολύ δύσκολο.

– Δεν σας ρωτώ αν είναι δύσκολο, αλλά ποιο είναι, είπε ο Αλέξανδρος.

– E, τότε, βασιλέα μου, στους ορισμούς σου. Είναι τ’ αθάνατο νερό, που όποιος το πιει θάνατο δε φοβάται. Μα όποιος πάει για να το πάρει πρέπει να περάσει μέσα από δυο βουνά π’ ανοιγοκλειούνε και χτυπάει το ένα με τ’ άλλο κι ουδέ πουλί πετάμενο δεν προφτάνει να περάσει. Πόσα ξακουσμένα βασιλόπουλα κι αρχοντόπουλα δε χάσανε τη ζωή τους μέσα σε κείνη την τρομερή παγίδα! Άμα περάσεις τα δυο βουνά, είν’ ένας δράκος ακοίμητος και φυλάει τ’ αθάνατο νερό. Σκοτώνεις το δράκο και το παίρνεις.

Embassy of Greece in London – Education Office

32 Newsletter – June 2018 Ευτύς ο Αλέξανδρος προστάζει και του φέρνουνε τ’ άλογό του, τον Βουκέφαλο, που φτερά δεν είχε και σαν πουλί πετούσε. Καβαλικεύει, δίνει σκαλιά του μαύρου του* και πάει. Και μ’ ένα βίτσιμα* πέρασε πέρα πέρα. Σκότωσε τον ακοίμητο δράκο κι επήρε το γυαλί* που ’χε τ’ αθάνατο νερό. Αλλ’ έλα δα ο ευλογημένος που άμα γύρισε στο παλάτι του, δεν το φύλαξε καλά! Το βλέπ’ η αδερφή του και χωρίς να συλλογιστεί τι είναι, το χύνει. Κατά τύχη χύθηκε πάνω σε μια αγριοκρομμύδα*, και γι’ αυτό αυτές οι κρομμύδες δεν ξεραίνονται ποτέ. Ο Αλέξανδρος μετά κάμποση ώρα πάει να πιει τ’ αθάνατο νερό, αλλά πού να το βρει; Ρωτάει την αδερφή του κι αυτή του λέει πως δεν ήξερε τι ήτανε και το ’χυσε. O βασιλιάς πήγε να τρελαθεί απ’ το θυμό του και τη στενοχώρια του και την καταράστηκε να γίνει από τη μέση και κάτω ψάρι και να βασανίζεται στη μέση του πελάγου όσο υπάρχει ο κόσμος.

O Θεός τ’ άκουσε κι από τότε όσοι γυρίζουνε με τα καράβια τη βλέπουν να παραδέρνεται μέσα στα κύματα· ωστόσο δεν έχει κακία μέσα της για τον Αλέξανδρο· κι άμα ιδεί ένα καράβι, ρωτάει: «Ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος;». Κι αν ο καραβοκύρης δεν ξέρει την ιστορία της και ειπεί «πέθανε», τότε η κόρη, απ’ τη μεγάλη της λύπη, ταράζει με τα χέρια και με τη μεγάλη της ψαρίσια ουρά τη θάλασσα και πνίγει το καράβι. Όσοι όμως ξέρουν της λένε: «Zει και βασιλεύει»· και τότε η πολύπαθη κόρη κάνει καλή καρδιά και τραγουδεί χαρούμενη γλυκά τραγούδια. Έτσι μαθαίνουν οι ναύτες τους καινούριους σκοπούς των τραγουδιών και τους φέρνουν στην πατρίδα τους.

Ο λόγος ανάγκη της ψυχής, Κείμενα λογοτεχνίας Α΄ Γυμνασίου, Υ.Α.Π., 2011, σ. 97

*τα ρηγάτα: τα βασίλεια˙ δίνει σκαλιά του μαύρου του: δίνει σπιρουνιά στο άλογό του· βίτσιμα: μαστίγωμα, χτύπημα με βίτσα, με μαστίγιο˙ γυαλί: γυάλινο δοχείο˙ αγριοκρομμύδα: αγριοκρέμμυδο, φυτό γνωστό και ως σκυλλοκρεμμύδα, σκίλλα, μπότσικας και μποτσίκι (σε ορισμένες περιοχές το κρεμάνε στην εξώπορτα του σπιτιού τη μέρα της Πρωτοχρονιάς, Το φυτό αυτό, που ανήκει στα δηλητηριώδη, είναι πολύ γνωστό από την αρχαιότητα για τις φαρμακευτικές του χρήσεις).

Ο βασιλιάς Αλέξανδρος και η Γοργόνα

Ο Αλέξανδρος ο Βασιλιάς, σαν πολέμησε και πήρε όλα τα βασίλεια του κόσμου και τον έτρεμε όλη η γη κι η οικουμένη, κάλεσε τους μάγους και τους ρώτησε: - Πείτε μου εσείς που κατέχετε της μοίρας τα γραμμένα, τι μπορώ να κάνω για να ζήσω πολλά χρόνια, να χαρώ τον κόσμο που τον έκανα όλον δικό μου;

Embassy of Greece in London – Education Office

33 Newsletter – June 2018 - Βασιλιά μου πολυχρονεμένε, η δύναμή σου είναι πολλή μα όσα έχει γράψει η μοίρα δεν μπορούν να ξεγραφτούν. Ένα μόνο πράγμα είναι που μπορεί να σε κάνει να χαρείς τα βασίλεια και τη δόξα σου. Μα είναι δύσκολο, πολύ δύσκολο.

- Δεν σας ρωτώ αν είναι δύσκολο, μόνο ποιο είναι; - Ε, τότε Βασιλιά μου, στους ορισμούς σου, είναι το Αθάνατο νερό που όποιος το πιει, θάνατο δεν φοβάται. Μα όποιος πάει για να το πάρει, πρέπει να περάσει ανάμεσα από δυο βουνά που χτυπά το ένα πάνω στο άλλο ασταμάτητα κι ούτε πουλί πετούμενο δεν προλαβαίνει να περάσει. Άμα περάσεις τα δυο βουνά, είναι ένας δράκος ακοίμητος και φυλάει το Αθάνατο νερό. Σκοτώνεις το δράκο και το παίρνεις. Ευθύς ο Αλέξανδρος προστάζει και του φέρνουνε το άλογό του το Βουκεφάλα που φτερά δεν είχε και σαν πουλί πέταγε. Καβαλικεύει και ξεκινά. Περνά τα δυο βουνά, σκότωσε τον ακοίμητο δράκο και πήρε το γυαλί που χε το Αθάνατο Νερό. Μα έλα που όταν γύρισε στο παλάτι, δεν το φύλαξε καλά! Το βλέπει η Αδελφή του και χωρίς να ξέρει τι είναι, το χύνει. Και κατά τύχη χύθηκε πάνω σε μια αγριοκρεμμύδα και γι' αυτό από τότε οι αγριοκρεμμύδες δεν ξεραίνονται ποτέ. Μετά από ώρα πάει ο Αλέξανδρος να πιει το νερό, μα που ’ν’ το; Ρωτά την Αδελφή του κι αυτή του λέει πως δεν ήξερε τι ήταν και το έχυσε! Τρελάθηκε από το θυμό και τη στεναχώρια του και την καταράστηκε να γίνει από τη μέση και κάτω ψάρι και να βασανίζεται. Ο Θεός τ’ άκουσε και από τότε, όσοι γυρίζουνε με τα καράβια, τη βλέπουνε και παραδέρνεται μέσα στα κύματα. Ωστόσο τον Αλέξανδρο δεν τον μισεί κι όταν δει καράβι το αρπάζει από την πλώρη και ρωτάει.

- Ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος; Κι αν ο καραβοκύρης δε ξέρει και απαντήσει: - Απέθανε… Τότε η κόρη από τη μεγάλη της λύπη ταράζει με τα χέρια και με τα ξέπλεκα ξανθά μαλλιά της τη θάλασσα και πνίγει το καράβι. Όσοι όμως ξέρουνε, απαντούν: - Ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύει… Και τότε η γοργόνα από τη χαρά της παύει τους ανέμους και τα κύματα και παίζει τη λύρα της και τραγουδάει γλυκά τραγούδια και απ’ αυτή μαθαίνουν οι ναύτες τους καινούριους σκοπούς.

Ο Μέγας Αλέξανδρος και η αδελφή του η Γοργόνα Στους περαζόμενους [=περασμένους] καιρούς, που οι Έλληνες ορίζαν [= κυριαρχούσαν], όταν ο βασιλιάς Αλέξανδρος, εκυρίευσε τον κόσμο, εκάλεσε τους δημογέροντες κι ερώτησε: - Πώς να ζήσω πολλά χρόνια, να είμαι πάντα νέος; Έχω τόσα πολλά ακόμα να κάμνω σ’ αυτόν τον Πάνω Κόσμο!

- Υπάρχει o τρόπος, αλλά είναι δυσκολότατος, του λέγουν αυτοί.

Embassy of Greece in London – Education Office

34 Newsletter – June 2018 - Και ποιος είναι αυτός ο τρόπος; Θέλω να τον ξεύρω.

- Είναι να πάγεις, να φέρεις και να πιεις το Αθάνατο Νερό.

- Και πού εμπορώ να βρω αυτό το Αθάνατο Νερό, να τo πιω; - Στην Άκρη του Κόσμου, πέρα απ’ τα Δυο Βουνά, που διαρκώς ανοιγοκλείνουν, τόσο γλήγορα πού ο ταχύτερος σταυραετός δεν προφθαίνει να περάσει. Πολλά από τα καλύτερα βασιλόπαιδα προσεπάθησαν να περάσουν να φθάσουν στ’ Αθάνατο αυτό Νερό. Κανένα δεν το κατάφερε. Τα έφαγαν τα Δυο Βουνά. Την ζωή τους, που την ήθελαν αιωνία, την έχασαν για πάντα. Αλλά, και να καταφέρεις και περάσεις, πολυχρονεμένε μας βασιλιά, αυτά τα τρομερά τα Δυο Βουνά, και άλλος κίνδυνος σε περιμένει. Μπρος σου, θα ’βρεις τον Μεγάλο Δράκο, φύλακας της πηγής με το Αθάνατο Νερό. Έχει εκατό μάτια ολόγυρα στο κεφάλι του, και μέρα νύχτα, ποτέ δεν κοιμάται. Όταν κλείνει τα πενήντα τα μισά του τα μάτια, τα άλλα του τα πενήντα μένουν ανοιχτά να παραμονεύουν. Πρέπει να τον σκοτώσεις για να πάρεις το Αθάνατο Νερό. Έως τώρα κανείς δεν το κατόρθωσε... Όταν τα ήκουσε ο Αλέξανδρος, προσέταξε να σελώσουν το αγαπημένο του το άλογο, τον Βουκέφαλο, από όλα καλύτερο και γληγορότερο, πιο γλήγορο ακόμα κι από τον σταυραετό, ή κι από την αστραπή. Πείρε το τετραπίθαμο σπαθί, το τρεις οργιές κοντάρι. Και έφιππος λοιπόν, δρόμο παίρνει δρόμο αφήνει, και φθάνει στην Άκρη του Κόσμου, κει που συνδυό δεν περπατούν, συντρείς δεν κουβεντιάζουν, στα Δυο Βουνά που του’παν οι δημογέροντες. Στέκεται ο Αλέξανδρος, τα βλέπει που αδιάκοπα, σαν να μασούν ανοιγοκλείνουν, και τόσο γλήγορα που μήτε γεράκι δεν μπορεί να περάσει χωρίς να τ’ αρπάξουν. * Ο Αλέξανδρος όμως, το γενναίο παλληκάρι, δεν εφοβήθηκε. Δίνει μια καμτζικιά του Βουκεφάλου του, και σαν την αστραπήν επέρασαν, χωρίς να τους φάγουν τα Δυο Βουνά κι εβγήκαν ζωντανοί. Μόνο, τρεις τρίχες της ουράς του αλόγου επιάσθηκαν... Ο λεβέντης βασιλιάς αντίκρυσε τον φοβερόν δράκοντα με τα εκατό μάτια, τα μισά με κλειστά τα βλέφαρα. Τραβάει το τετραπίθαμο σπαθί, ορμάει και τον σκοτώνει, πριν ακόμα καταλάβει ο δράκος τι του γινότανε, και έπεσε νεκρός στον τόπο. Και έτσι έφθασε στην πηγή με τ’ Αθάνατο Νερό ο Αλέξανδρος... Εγέμισε τo χρυσό του το παγούρι, επότισε το άλογό του, και το καλό το παλληκάρι πήρε άλλο μονοπάτι, τον δρόμο της επιστροφής. Στον γυρισμό τα Δυο Βουνά ήτον ανοιχτά και για πάντα πια ακίνητα. Όταν έφθασε στο παλάτι του ο Αλέξανδρος εξέχασε να πει στην αδελφή του τι είχε στο χρυσό παγούρι. Και να που μια μέρα η αδελφή του παίρνει το χρυσό παγούρι, να το καθαρίσει και να το υαλίσει [= γυαλίσει] και χύνει το Αθάνατο Νερό στο περιβόλι ... Το Αθάνατο Νερό επότισε μιαν αγριοκρομμυδιά που, από τότε, ποτέ δεν εμαράθηκε. Όταν έμαθε η βασιλοπούλα τι ζημιά και τι κακό έκανε, απελπίσθηκε, κι έμηνε [έμεινε] απαρηγόρητη.

- Θεέ μου! λέγει, πώς να πιστεύσω που μια μέρα θα πεθάνει και ο αγαπημένος μου ο αδελφός, και που εγώ θα φταίω; Με πρέπει [=μου αξίζει] όταν πεθάνει ο Αλέξανδρος, να μπορέσω να τον ξαναφέρω στο φως του Επάνω Κόσμου.

Embassy of Greece in London – Education Office

35 Newsletter – June 2018 Και από τότε, η αδελφή του βασιλιά έγινε ψάρι από τον ομφαλό ως τα πόδια της. Έπεσε γυναικόψαρο στην θάλασσα και εκεί ζει από τότε ως σήμερα. Είναι η Γοργόνα. Την πανσέληνο, στα πλοία της ανατολής, στης δύσης τα καράβια, την βλέπουνε και την ακούν, οι ναύτες και οι ψαράδες ! Η Γοργόνα η βασιλοπούλα διαρκώς γοργογυρίζει όλες τες αρμυρές θάλασσες. Και όταν συναντήσει καράβι, πάγει κοντά του, και του ρωτά με την γλυκειά της την φωνή, σαν να τραγουδάει: Εσύ με τα λευκά πανιά, πελαγίσιο ταξιδιώτη, για λέγε με, να σε χαρώ, αν ζει ο αδελφός μου. Ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος; Αλίμονο στον καραβοκύρη, στον ναύκληρο, στους ναύτες, άμα πει κανείς που απέθανε ο βασιλιάς Αλέξανδρος. Τότε η Γοργόνα, από μεγάλη θλίψη και τρομερή οργή, αναταράζει τα ύδατα, σηκώνει τα κύματα ως τα σύννεφα, φυσάει σαν θρακιάς*, ξεσχίζει τα πανιά, σπάει τα κουπιά. Γεμίζει η θάλασσα παλληκάρια, και σε φοβερή τρικυμία βουλιάζει και χάνεται το πλοίο... Εάν όμως ο καραβοκύρης ξεύρει τι πρέπει να πει για να σωθούν όλοι τους, απαντήσει στην ωραία Γοργόνα: Zει ο βασιλιάς Αλέξανδρος, ζει και βασιλεύει, και τον κόσμο κυριεύει! Τότε, η ωραία Γοργόνα χαίρεται, λύνει την κόμη της, απλώνει τα χέρια της σαν αγκαλιά και προστατεύει το πλοίο, κάμνει την θάλασσα γάλα και σαν αμέτρητο χαμόγελο τα κύματα. Ο καραβοκύρης και οι ναύτες ακούουν τότε την Γοργόνα, να τραγουδάει έτσι που φεύγει: Zει ο βασιλιάς Αλέξανδρος, ζει ο αδελφός μου, ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύει! (Απ’ τα παραδοσιακά μας, για τα παιδιά μας, Θ. Δ. Ευθυμίου)

* καμτζικιά: καμ(ι)τσικιά και καμουτσικιά (η): χτύπημα ζώου με καμουτσίκι, με μαστίγιο˙ θρακιάς: ο βόρειος άνεμος που φυσάει στη Θράκη.

[ΕΠΩΝΥΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ]

Ανδρέας Καρκαβίτσας, Η Γοργόνα Με το μπρίκι του καπετάν Φαράση αρμένιζα μισοκάναλα εκείνη τη νύχτα. Σπάνια νύχτα! Πρώτη και τελευταία θαρρώ στη ζωή μου. Τι είχαμε φορτωμένο; Τι άλλο από σιτάρι. Πού πηγαίναμε; Πού αλλού από τον Πειραιά. Πράμματα και τα δυο που τα έκαμα το λιγότερο είκοσι φορές. Μα εκείνη τη βραδιά ένιωθα τέτοιο πλάκωμα στην ψυχή, που κινδύνευα να λιγοθυμήσω. Δεν ξέρω τι μου έφταιγε· θες η γαληνεμένη θάλασσα, θες ο ξάστερος ουρανός, θες το τσουχτερό λιοπύρι· δεν μπορώ να ειπώ. Μα είχα τόσο βαριά την ψυχή, ήβρεσκα τόσο σαχλοπλημμυρισμένη τη ζωή, που αν με άρπαζε κανείς να με ρίξει στο νερό, «όχι!» δε θα ’λεγα. Ο ήλιος ήταν ώρα βασιλεμένος. Τα χρυσοπόρφυρα συγνεφάκια, που συντρόφευαν το βασίλεμά του, σκάλωσαν κάπου μαύρα σαν μεγάλες καπνιές. Ο Αποσπερίτης έλαμψε κρυσταλλόχιονο

Embassy of Greece in London – Education Office

36 Newsletter – June 2018 μέσα στα σκούρα. Φάνηκαν ψηλά οι αστερισμοί ένας κι ένας. Τα νερά κάτω πήραν εκείνο το λευκοσκότεινο χρώμα, το κρύο και λαχταριστό του ατσαλιού. Το ναυτόπουλο άναψε τα φανάρια· ο καπετάνιος κατέβηκε να κοιμηθεί· ο Μπούλμπερης έκατσε στο τιμόνι. Ο Μπραχάμης, ο σκύλος μας, κουλουριάστηκε στη ρίζα του αργάτη να ησυχάσει και κείνος. Εγώ ούτε να ησυχάσω μπορούσα. Ούτε ύπνο ούτε ξύπνο. Δοκίμασα να πιάσω κουβέντα με τον τιμονιέρη· μα είχε τόση ανοστιά, που έσβησε σαν φωτιά αναμμένη με χλωρόξυλα. Πήγα να παίξω με το Μπραχάμη· αλλά και κείνος τρύπωσε ακόμη περισσότερο το μουσούδι στα πόδια του και βαριεστημένος γρίνιασε, σαν να μου έλεγε: - Άφησέ με και δεν έχω την όρεξή σου! Τότε βαριεστημένος και γω πήγα και ξαπλώθηκα μπρούμυτα καταμεσής κι έκλεισα στη χούφτα τα μάτια μου. Ήθελα να μη βλέπω τίποτα, να μην αισθάνομαι πως ζω. Και λίγο λίγο σχεδόν το κατόρθωσα. Κάτι ελάχιστο, σαν θαμπό καντηλάκι, ένιωθα να ζει μέσα μου και γύρω το κορμί μου να σμίγει και να χωνεύει μέσα στ’ αναίσθητα σανίδια της κουβέρτας. Πόσο έμεινα έτσι, δεν ξέρω. Τι μου ήρθε στο νου κι αν μου ήρθε τίποτα, δε θυμούμαι. Άξαφνα όμως άρχισα ν’ ανατριχιάζω· σαν κάποιος μαγνήτης να ερέθιζε τα νεύρα μου, όπως η υγρασία αναγκάζει τα πουλιά στο φλυάρισμα. Κι ευθύς πορφυρό κύμα χύθηκε απάνω μου. Πίστεψα πως κολυμπούσα στα αίματα. Και όπως ο κοιμάμενος σε σκοτεινό δωμάτιο αυτόματα ξυπνά στο λαμπρό φως της ημέρας, και γω άνοιξα τα μάτια μου. Τ’ άνοιξα ή τα ’κλεισα δε θυμούμαι, θυμούμαι μόνο πως έμεινα ακίνητος. Πρώτη μου σκέψη ήταν πως ξύπνησα στο στομάχι κάποιου ψαριού, που ρούφηξε το καράβι μας. Και όμως δεν ήταν στομάχι ψαριού. Ήταν ο ουρανός ψηλά και κάτω η θάλασσα. Μα όλα, ψηλά και χαμηλά, στρωμένα ήταν με ρούχο κατακόκκινο, κυματιστό, που έβαφε με αβρό φεγγοβόλημα ως και το σωτρόπι της σκάφης μας. Κάπου στα πέρατα της γης πυρκαγιά τίναζε τη λαμπάδα της ψηλά κι έριχνε φοβερούς αποκλαμούς πέρα δώθε. Μα πού το κάμα και πού η αθάλη της; Και τα δυο έλειπαν. Κάτω στα βάθη του βοριά κάποιο μενεξεδένιο σύγνεφο άπλωσε και τύλιξε γαλαζόχρωμα τ’ αστέρια, τα έκρυψε κάτω από το πυκνό μαγνάδι του. Και παραπάνω τόξο απλώθηκε λευκοκίτρινο κι έχυσε μεσούρανα ποτάμια σκοτεινά και ποτάμια πράσινα, χρυσορόδινα και γλαυκά, λες και ήθελε να βάψει το στερέωμα. Και το τόξο, κινητό σαν ανεμόδαρτο παραπέτασμα, κουνούσε τα κρόσσια εμπρός, άπλωνε τις αραχνοΰφαντες δαντέλλες του και πρόβαινε, όπως η πλημμύρα προβαίνει και σκεπάζει με αφρούς και γλώσσες την αμμουδιά. Τ’ αέρινα ποτάμια έτρεχαν γοργά και φούσκωναν και κυλούσαν πάντα σκοτεινά ή πράσινα, χρυσορόδινα ή γλαυκά, και σκόρπιζαν αντιφεγγίσματα ολούθε σαν ηλεκτρικού προβολές χοντρές και αδαπάνητες. Η θάλασσα ακίνητη αντανακλούσε τα τόσα χρώματα και φαίνονταν όλα ξαφνισμένα μέσα στην τόση λάμψη. Μα περισσότερο ξαφνισμένος ήμουν εγώ. Δεν ήξερα τι να κάμω και τι να συλλογιστώ. Έφτασε, είπα, του κόσμου η συντέλεια. Τέτοια όμως συντέλεια μπορούσε να ευχαριστήσει τον καθένα. Η Γη βούλεται να πεθάνει μέσα στα ροδοκύματα!… Άξαφνα ανατρόμαξα. Κάτω βαθιά, μέσ’ από το μενεξεδένιο σύγνεφο, είδα να προβαίνει ίσκιος πελώριος. Η χοντρή κορμοστασιά, το πυργογύριστο κεφάλι του φάνταζαν Αγιονόρος. Τα δυο του μάτια γύριζαν φωτεινούς κύκλους κι έβλεπαν περήφανα τον Κόσμο πριν τον κλωτσήσουν στην καταστροφή. Να τος, είπα, ο θεόσταλτος άγγελος, ο

Embassy of Greece in London – Education Office

37 Newsletter – June 2018 χαλαστής και σωτήρας! Τον έβλεπα κι είχα σύγκρυο στην ψυχή. Από στιγμή σε στιγμή πρόσμενα σφυρί να πέσει το φριχτό χτύπημα. Πάει τώρα η Γη με τους καρπούς πάει κι η θάλασσα με τα ξύλα της! Ούτε τραγούδια πλιο, ούτε ταξίδια, ούτε φιλιά! Αλλά δεν άκουσα το χτύπημα. Ο ίσκιος πρόβαινε στα νερά με άλματα πύρινα. Κι όσο γρηγορότερα πρόβαινε, τόσο μίκραινε η κορμοστασιά του. Και άξαφνα ο θεότρεμος όγκος χιλιόμορφη κόρη στάθηκε αντίκρυ μου. Διαμαντοστόλιστη κορώνα φορούσε στο κεφάλι και τα πλούσια μαλλιά γαλάζια χήτη άπλωναν στις πλάτες ως κάτω στα κύματα. Το πλατύ μέτωπο, τ’ αμυγδαλωτά μάτια, τα χείλη της τα κοραλλένια έχυναν γύρα κάποια λάμψη αθανασίας και κάποια πηρηφάνια βασιλική. Από τα κρυσταλλένια λαιμοτράχηλα κατέβαινε κι έσφιγγε το κορμί ολόχρυσος θώρακας λεπιδωτός και πρόβαλλε στο αριστερό την ασπίδα κι έπαιζε στο δεξί τη Μακεδόνικη σάρισα. Δεν είχα συνέρθει από την απορία και φωνή γλυκεία, ήρεμη και μαλακή άκουσα να μου λέει: - Ναύτη-καλεναύτη· ζει ο Βασιλιάς Αλέξαντρος; - Ο Βασιλιάς Αλέξαντρος! ψιθύρισα με περισσότερη απορία. Πώς είναι δυνατό να ζει ο βασιλιάς Αλέξαντρος; Δεν ήξερα τι ρώτημα ήταν εκείνο και τι να της αποκριθώ, όταν η φωνή ξαναδευτέρωσε: - Ναύτη-καλεναύτη· ζει ο βασιλιάς Αλέξαντρος; - Τώρα, Κυρά μου! απάντησα χωρίς να σκεφτώ. Τώρα βασιλιάς Αλέξαντρος! Ούτε το χώμα του δε βρίσκεται στη γη. Ωϊμέ! κακό που το ’παθα! Η χιλιόμορφη κόρη έγινε μεμιάς φοβερό σίχαμα. Κύκλωπας βγήκε από το κύμα κι έδειξε λεπιοντυμένο το μισό κορμί. Ζωντανά φίδια τα μεταξόμαλλα σηκώθηκαν περδώθε, έβγαλαν γλώσσες και κεντριά φαρμακερά κι έχυσαν φοβεριστικό ανεμοφύσημα. Το θωρακωτό στήθος και το παρθενικό πρόσωπο άλλαξαν αμέσως, σα να ήταν η Μονοβύζω του παραμυθιού. Τώρα καλογνώρισα με ποιον είχα να κάμω! Δεν ήταν ο Χάρος της Γης, ο χαλαστής και σωτήρας άγγελος. Ήταν η Γοργόνα, τ’ Αλέξαντρου η αδερφή, που έκλεψε το αθάνατο νερό και γύριζε ζωντανή και παντοδύναμη. Η Δόξα ήταν του μεγάλου κοσμοκράτορα, αγέραστη κι αιώνια σε στεριά και θάλασσα. Και μόνο για Κείνης τον ερχομό έχυσε ο Πόλος το Σέλας του, να στρώσει τον αθέρα με της πορφύρας το χρώμα. Δε ρωτούσε βέβαια για το φθαρτό σώμα, αλλά για τη μνήμη του αφέντη της. Και τώρα στην άκριτή μου απόκριση μανιασμένη έριξε το χέρι, ένα δασοτριχωμένο και βαρύ χέρι στην κουπαστή, έπαιξε ζερβόδεξα την ουρά της κι έδειξε Ωκεανό τον μαλακό Πόντο.

- Όχι, Κυρά, ψέματα!… τρανοφώναξα με λυμένα γόνατα. Εκείνη με κοίταξε αυστηρά και με φωνή τρεμάμενη ξαναρώτησε: - Ναύτη-καλεναύτη· ζει ο βασιλιάς Αλέξαντρος; - Ζει και βασιλεύει· απάντησα ευθύς. Ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύει. Άκουσε τα λόγια μου καλά. Σα να χύθηκε αθάνατο νερό η φωνή μου στις φλέβες της, άλλαξε αμέσως το τέρας κι έλαμψε παρθένα πάλι χιλιόμορφη. Σήκωσε το κρινάτο χέρι της από την

Embassy of Greece in London – Education Office

38 Newsletter – June 2018 κουπαστή, χαμογέλασε ροδόφυλλα σκορπώντας από τα χείλη της. Και άξαφνα στον ολοπόρφυρον αέρα χύθηκε τραγούδι πολεμικό, λες και γύριζε τώρα ο Μακεδονικός στρατός από τις χώρες του Γάγγη και του Ευφράτη. Σήκωσα τα μάτια ψηλά και είδα τ’ αέρινα ποτάμια, τα σκοτεινά και τα πράσινα, τα χρυσορόδινα και τα γλυκά, να σμίγουν στον ουρανό και να κάνουν Στέμμα γιγάντιο. Ήταν κάμωμα του καιρού ή μην ήταν απόκριση στο ρώτημα της αθάνατης; Ποιος ξέρει. Μα σιγά σιγά οι αχτίνες άρχισαν να θαμπώνουν και να σβήνουν μια με την άλλη, λες κι έπαιρνε τα κάλλη μαζί της η Γοργόνα στην άβυσσο. Τώρα ούτε Στέμμα ούτε Τόξο φαινόταν πουθενά. Κάπου κάπου σκόρπια σύγνεφα έμεναν σταχτιά και κάτωχρα· και μέσα στην ψυχή μου θαμπή και ξέθωρη η πορφύρα της πατρίδας μου. Με το μπρίκι του καπετάν Φαράση αρμένιζα μισοκάναλα εκείνη τη νύχτα…

Οδυσσέας Ελύτης, Τα τζιτζίκια

Η ________ τα πέλαγα κρατούσε στην ____ της. Την Σίκινο, την Αμοργό και τ’ άλλα τα _____ της.

Ε σεις _______ μου άγγελοι γεια σας κι η ώρα η καλή. Ο βασιλιάς ο ______ ζει; Κι όλ’ ____________ μαζί.

Ζει και ζει και ζει ..... ο βασιλιάς ο _______ ζει.

Από την άκρη _______ και πίσω απ’ τους χειμώνες _____ σφύριζε η μπουρού κι έβγαιναν οι __________.

Ε σεις ____ μου άγγελοι γεια σας κι η ώρα η καλή. Ο βασιλιάς ο _____ ζει; Κι όλ’ αποκρίνονται μαζί.

Ζει και ζει και ζει .....

Embassy of Greece in London – Education Office

39 Newsletter – June 2018 ο βασιλιάς ο________ ζει.

Κι εγώ μέσα στους ___ στις γούβες στ’ αρμυρίκια σαν τους παλιούς ___ ρωτούσα τα τζιτζίκια:

Ε σεις _______________________μου άγγελοι γεια σας κι η ώρα η καλή. Ο βασιλιάς ο_________ ζει; Κι όλ’ αποκρίνονται μαζί.

Ζει και ζει και ζει ..... ο βασιλιάς ο _________ ζει.

https://www.youtube.com/watch?v=Zf4I-0dsyq8

ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ «Δεν ήταν _________ ήταν θεριό που_______ στη θάλασσα Ήταν η ____________ η αδερφή του Μέγα Αλέξανδρου που ___________ και ___________το πέλαγο Άμα ___________ η Κρήτη θα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μου Άμα λευτερωθεί η Κρήτη ______________»

https://www.youtube.com/watch?time_continue=30&v=Kt5bj03KZ1Q

1. Αφού ακούσετε τις μελοποιήσεις των ποιημάτων να συμπληρώσετε τα κενά.

Embassy of Greece in London – Education Office

40 Newsletter – June 2018 Στράτης Μυριβήλης, Παναγιά η Γοργόνα (σύντομα αποσπάσματα) […] Όμως η χαρά και το μεγάλο μεράκι του ήταν να ζουγραφίζει γοργόνες και λουλούδια στις μάσκες των καϊκιών που του διναν να μπογιατίσει. Όλες οι γοργόνες του, χαμογελούσανε σαν αρχαϊκά είδωλα.[…] Όμως απόμεινε πίσω τ΄ όνομά του, απόμεινε μια παράξενη ζουγραφιά, που την άφησε στορισμένη πάνω στον τοίχο της μικρής εκκλησίας. Στέκεται κει ως τα σήμερα, μισοσβησμένη από τον αγέρα και τ’ αλάτι της θάλασσας, και είναι μια Παναγιά, η πιο αλλόκοτη μέσα στην Ελλάδα και στον κόσμο της Χριστιανοσύνης. Το κεφάλι της είναι όπως το ξέρουμε από τις τοιχογραφίες της πλατυτέρας …..[…]

Απεικονίσεις γοργόνων

Embassy of Greece in London – Education Office

41 Newsletter – June 2018 Απεικονίσεις Μεγάλου Αλεξάνδρου

Embassy of Greece in London – Education Office

42 Newsletter – June 2018 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Εντοπίστε στα τρία πρώτα κείμενα τα πρόσωπα και τη συμπεριφορά ή δράση τους.

2. Υπογραμμίστε τις λέξεις – εκφράσεις, όπου ο δεύτερος θρύλος διαφέρει από τον πρώτο. Βρείτε τις διαφορές που έχει και ο τρίτος θρύλος.

3. Συγκρίνοντας τις τρεις πρώτες παραλλαγές του θρύλου, ποια σας άρεσε περισσότερο και γιατί; 4. Ένας γνωστός Έλληνας συγγραφέας, ο Ανδρέας Καρκαβίτσας, που ανήκει σε παλαιότερη από τη δική μας εποχή, ασχολείται με τον θρύλο της Γοργόνας και του Μεγαλέξανδρου. Γιατί άραγε; 5. Συγκρίνετε τον θρύλο της γοργόνας, όπως εμφανίζεται στο διήγημα του Καρκαβίτσα, με τους λαϊκούς θρύλους: ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές εντοπίζετε; 6. Να συγκρίνετε τη γλώσσα του κειμένου του Καρκαβίτσα με εκείνη των τριών πρώτων θρύλων. Τι συμπέρασμα βγάζετε; 7. Ένας άλλος σύγχρονος δημιουργός μας, ο ποιητής Οδυσσέας Ελύτης, έχοντας στο μυαλό του τον λαϊκό θρύλο της Γοργόνας και του Μεγαλέξανδρου, έγραψε «Τα τζιτζίκια». Εντοπίστε τα σημεία του ποιήματος όπου ανατρέπεται ο παραδοσιακός θρύλος 8.Πώς παρουσιάζεται ο θρύλος στο Καζαντζάκη και τι εξυπηρετεί; 9. Ποιος είναι ο αφηγητής σε καθένα από τα κείμενα που μελετήσατε (λαϊκοί θρύλοι, διήγημα Καρκαβίτσα, ποίημα Ελύτη, ποίημα Καζαντζάκη); Σε ποιο πρόσωπο γίνεται η αφήγηση; Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην αφηγηματική δομή των λαϊκών και των επώνυμων κειμένων;

Σύνδεση με άλλες μορφές τέχνης

1. Σας δίνονται έξι εικόνες που απεικονίζουν γοργόνες. Αφού τις μελετήσετε, να βρείτε ποιες από τις γοργόνες ταιριάζουν περισσότερο με τις περιγραφές των κειμένων σας. Να αιτιολογήσετε την άποψή σας, με συγκεκριμένα στοιχεία από τα κείμενα και τις εικόνες.

2. Δύο από τις εικονιζόμενες νεράιδες προέρχονται από τον Δυτικό Πολιτισμό, όπου γοργόνα είναι η Άριελ. Ποιες είναι αυτές οι εικόνες και σε τι διαφέρουν από τη «δική μας» γοργόνα; Εσείς γνωρίζετε την Άριελ και από πού (ποια πηγή); 3. Τι διαφορετικό έχει από τις άλλες η έκτη γοργόνα; Από ποιους πολιτισμούς σας φαίνεται να προέρχεται; 4. Να παρατηρήσετε την τέταρτη απεικόνιση της γοργόνας «Ο Μέγας Αλέξανδρος και η αδελφή του η Γοργόνα», που είναι πίνακας του Μποστ, από τη σειρά «Λαϊκαί Εικόναι». Ποια στοιχεία του πίνακα (χρώματα, αμφίεση εικονιζομένων, περιβάλλον, αντικείμενα κτλ.) φανερώνουν την ταύτιση του έργου με τη μακραίωνη πολιτισμική

Embassy of Greece in London – Education Office

43 Newsletter – June 2018 5. /ιστορική παράδοση του ελληνισμού; 6. 5. Σας δίνονται τέσσερις απεικονίσεις του Μ. Αλεξάνδρου. Αφού μελετήσετε προσεκτικά τα στοιχεία τους (απόδοση προσώπου, ενδυματολογία, έφιππη στάση,«στήσιμο» εικόνας), προσπαθήστε να τις κατατάξετε με γνώμονα ποια σας φαίνεται πιο «ιστορική» (ότι βρίσκεται πιο κοντά στην εποχή του μεγάλου στρατηλάτη και έτσι αποδίδει πιστότερα την πραγματική μορφή του) και ποια πιο «ανιστορική» (φανταστική).

7. Ποια ή ποιες από τις απεικονίσεις αυτές σας φαίνεται ότι ταιριάζει καλύτερα στις περιγραφές των κειμένων σας; Να τεκμηριώσετε την επιλογή σας με στοιχεία από τα κείμενα.

8. Μία από τις τέσσερις απεικονίσεις του Μ. Αλεξάνδρου, είναι φιγούρα για το θέατρο σκιών (καραγκιόζη), του Ευγένιου Σπαθάρη. Ποια είναι αυτή η φιγούρα και πώς δικαιολογείται η ένταξή της στο πρόγραμμα ενός καραγκιοζοπαίχτη της εποχής μας; Με ποια από τις απεικονίσεις της Γοργόνας, που είδατε παραπάνω, «συγγενεύει»; Να αιτιολογήστε την απάντησή σας με συγκεκριμένα στοιχεία της τεχνοτροπίας των δύο έργων που το επιβεβαιώνουν.

9. Πώς η μουσική τους υποστηρίζει τον θρύλο στις μελοποιήσεις των ποιημάτων,; Ποια συναισθήματα σας δημιουργούνται; 10. Γιατί, κατά τη γνώμη σας, η ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου έγινε θρύλος και πώς ο θρύλος αυτός διαδόθηκε όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες, και έφτασε ολοζώντανος μέχρι τις μέρες μας;

Δημιουργική γραφή – έκφραση Συμπληρώστε με τον δικό σας τρόπο, το σύντομο απόσπασμα από το μυθιστόρημα του Στρατή Μυριβήλη Η Παναγιά η Γοργόνα. Θα σας βοηθήσει η φωτογραφία του εξωφύλλου του μυθιστορήματος, που βρίσκεται κάτω από το κείμενο. Βασισμένο στο σχεδιασμό της Σόνια Κούμουρου, Σύμβουλος Λογοτεχνίας, Υ.Π.Π. πληροφοριακό υλικό

Μύθοι, θρύλοι, (λαϊκά) παραμύθια

Το λαϊκό παραμύθι είναι μία φανταστική προφορική διήγηση. Διαφέρει από τον μύθο, γιατί αυτός είναι μια αλληγορική διήγηση, που έχει στόχο την ηθική διδασκαλία. Διαφέρει και από τον θρύλο, καθώς αυτός αναφέρεται σε ένα συγκεκριμένο (ιστορικό) γεγονός ή πρόσωπο ή τόπο, και ο λαός τον πιστεύει ως αληθινό.

Το παραμύθι συγκινεί και ψυχαγωγεί όλους τους λαούς της γης από τα πανάρχαια χρόνια. Η υπόθεσή του δεν δεσμεύεται από τόπο και χρόνο και τα πρόσωπά του είναι φανταστικά. Στα παραμύθια συναντάμε πλήθος από απίθανα και απίστευτα γεγονότα.

Embassy of Greece in London – Education Office

44 Newsletter – June 2018 Μύθοι, θρύλοι, (λαϊκά) παραμύθια: Αυτά όμως που για τον σημερινό άνθρωπο είναι φανταστικά, για τον πρωτόγονο αποτελούσαν τον αληθινό του κόσμο, όπως αυτός τον έβλεπε ή όπως τον εξηγούσε απλοϊκά. Όλος ο κόσμος του πρωτόγονου ανθρώπου, η θεωρία του για τη γέννηση του κόσμου, ο φόβος του για τα διάφορα φυσικά φαινόμενα, η πίστη του στη μαγεία, στη δεισιδαιμονία και στις υπερφυσικές ικανότητες των μάγων, η στενή του σχέση με τα ζώα, τα οποία θεωρούσε συντρόφους, τα όνειρα που τον μετέφεραν σε άγνωστους τόπους με τρόπο ανεξήγητο, πέρασε μέσα στους μύθους, τους θρύλους και τα (λαϊκά) παραμύθια. Χρειάζεται όμως να γίνει διάκριση μεταξύ λαϊκού και λόγιου παραμυθιού (ή μύθου), εφόσον οι δύο μορφές συνυπήρξαν και αλληλεπίδρασαν στην Ευρώπη από τα μέσα του 14ου αιώνα μέχρι σήμερα. Στο τρυφερό λίκνο του λαϊκού πολιτισμού, γεννήθηκαν από τα αρχαία χρόνια και διατηρήθηκαν εξελισσόμενες μέχρι σήμερα, ιστορίες με μυθολογική (μύθοι) αλλά και ιστορική βάση (θρύλοι), που έθρεψαν γενιές και γενιές Ελλήνων, σε χρόνια δύσκολα, διατηρώντας παραδόσεις και ιστορικές μνήμες που αλλιώς θα είχαν σβήσει από τη μνήμη ενός λαού που ταξιδεύει σαν βαρκούλα στα ταραγμένα νερά μιας Ιστορίας 10000 χρόνων…. Οι ιστορίες αυτές είναι οι θρύλοι του τόπου μας…

Γοργόνα

Η ακριβής μορφή της μυθικής γοργόνας διαφέρει αρκετά από τόπο σε τόπο και από εποχή σε εποχή. Υπάρχουν περιγραφές για γοργόνες, στις οποίες η εμφάνισή τους δεν είναι ούτε ανθρώπου ούτε ψαριού. Άλλες δίνουν την κλασική μορφή (από τη μέση και πάνω ανθρώπου και από τη μέση και κάτω ψαριού), αλλά και πάλι διαφέρουν πολύ. Μάλιστα η ουρά της γοργόνας είναι κάτι που διαφέρει πάρα πολύ στις διάφορες απεικονίσεις. Έχουν βρεθεί απεικονίσεις με ουρά ψαριού, άλλες που είναι πιο κοντά στου δελφινιού και, τέλος, υπάρχουν γοργόνες με δύο ουρές (σαν να ήταν πόδια).

Ωστόσο, ο θρύλος της γοργόνας είναι εκείνος με τον οποίο οι Έλληνες είναι περισσότερο εξοικειωμένοι -μεγαλωμένοι θα έλεγε κανείς μαζί του- είναι αυτός της γοργόνας που σταματάει τα καράβια και ρωτάει με πόνο αν ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος και, όποτε πάρει αρνητική απάντηση, προκαλεί τρικυμία και βουλιάζει το καράβι. Όταν, όμως, πάρει την απάντηση (πλέον δεν πρέπει να υπάρχει έλληνας ναυτικός που να μην την ξέρει):

Embassy of Greece in London – Education Office

45 Newsletter – June 2018 «Ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύει», νιώθει αγαλλίαση και αφήνει το καράβι να φύγει. Είναι η αδερφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου που κατά τη λαϊκή παράδοση, όταν ο αδερφός της βρήκε το αθάνατο νερό, ζήλεψε και το ήπιε εκείνη, με αποτέλεσμα ο Αλέξανδρος να την καταραστεί. Ή κατά μία άλλη εκδοχή ο Αλέξανδρος της ανέθεσε να βρει το αθάνατο νερό κι εκείνη το βρήκε. Αλλά, καθώς το πήγαινε στον αδερφό της, έπεσε, σκορπώντας όλο το νερό. Τότε από τη θλίψη της που ο αδερφός της έχασε εξαιτίας της την αθανασία, προσπάθησε να αυτοκτονήσει, πέφτοντας στη θάλασσα. Οι θεοί, όμως, τη λυπήθηκαν και τη μεταμόρφωσαν σε γοργόνα -μισή γυναίκα, μισή ψάρι- και από τότε προσπαθεί να καθησυχάσει τις τύψεις της, ζητώντας απ’ τα περαστικά πλοία να μάθει, αν ζει ο αδερφός της…

Βουκεφάλας

Αλλά οι θρύλοι δεν περιορίζονται μόνο στην αδερφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Έτσι, σύμφωνα με θρύλους που μετέφερε ο Μάρκο Πόλο, ο Βουκεφάλας, το μεγαλοπρεπές άλογο του Αλεξάνδρου ήταν ένας μυθικός μονόκερως. Μάλιστα, στο Badakshan υπήρχαν οι απόγονοι του Βουκεφάλα, άλογα που όλα είχαν ένα κέρατο στο μέτωπό τους. Ο ιδιοκτήτης τους, όμως, αρνιόταν να παραχωρήσει κάποια από τα άλογα στον βασιλιά κι εκείνος τον σκότωσε. Τότε η γυναίκα του, για να εκδικηθεί τον βασιλιά, σκότωσε όλα τα άλογα. Κι έτσι εξαφανίστηκαν οι μονόκεροι.

Μέγας Αλέξανδρος

Η μεγαλειώδης προσωπικότητα του Αλεξάνδρου (ιστορικό πρόσωπο) δεν άφησε ασυγκίνητους ούτε τους μουσουλμάνους, αφού πολλοί μελετητές υποστηρίζουν πως η παρουσία του Αλέξανδρου είναι αισθητή ακόμη και στο Κοράνι. Συγκεκριμένα, πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι ο ήρωας του Κορανιού, Dhul- Qarnayn (‫)وذ ين نرق ال‬,του οποίου η ιστορία καλύπτει 16 στίχους του Κορανιού, είναι στην ουσία ο Μέγας Αλέξανδρος. Μάλιστα, ο ήρωας αυτός θεωρείται από τους μουσουλμάνους προφήτης, ενώ κάποιοι άλλοι ερευνητές πιστεύουν ότι το Dhul-Qarnayn είναι ένα αρχαίο επίθετο που απέδιδαν στον Αλέξανδρο και σημαίνει «αυτός που έχει δυο κέρατα» (σε κάποιες απεικονίσεις του, ο Αλέξανδρος εμφανίζεται με δυο κέρατα).

Σύμφωνα με την αφήγηση του Κορανιού, εβραίοι ραβίνοι προκάλεσαν τον Μωάμεθ να αποδείξει ότι ήταν προφήτης, απαντώντας σε τρεις ερωτήσεις τους. Η μία από αυτές του ζητούσε να μιλήσει για έναν άντρα των αρχαίων χρόνων που ταξίδεψε πολύ κι έφτασε την ανατολή και τη δύση του

Embassy of Greece in London – Education Office

46 Newsletter – June 2018 κόσμου. Μετά από 15 μέρες, ο Μωάμεθ απάντησε ότι ο άντρας αυτός ήταν ο Dhul-Qarnayn, που σύμφωνα με μουσουλμάνους ιστορικούς, είναι ο Μέγας Αλέξανδρος, ο οποίος επειδή ήταν βασιλιάς και της Περσίας και της Ελλάδας, αποκαλούνταν «δικέρατος» (οι δύο άκρες του κόσμου). Μάλιστα, στην αφήγηση για τον Dhul-Qarnayn αναφέρονται θρύλοι οι οποίοι περιβάλλουν τον Αλέξανδρο στην παράδοση και άλλων λαών, όπως είναι οι Εβραίοι και οι Σύριοι. Ένας τέτοιος θρύλος είναι αυτός των πυλών της Κασπίας, όπου σύμφωνα με έναν θρύλο των Συρίων, ο Αλέξανδρος, όπως αφηγείται στη μητέρα του, παρακάλεσε τον Θεό να φέρει κοντά τα δύο βουνά, ανάμεσα στα οποία έχτισε ένα τείχος από σίδηρο, ώστε να εμποδίσει τις ορδές των Gog και Magog (Σκύθες) απ’ το να εισβάλουν στη γη.

Ο θάνατος του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Θρύλοι τυλίγουν και τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Έτσι, σύμφωνα με τον βυζαντινό θρύλο, που αναπαράγεται από ισπανικούς, σερβικούς και αγγλικούς μύθους του Μεσαίωνα, την ώρα που ο Αλέξανδρος επέστρεφε στη Βαβυλώνα, γεννήθηκε ένα βρέφος μισό ζωντανό, μισό νεκρό: το ανθρώπινο κομμάτι ήταν νεκρό, ενώ το ζωντανό κομμάτι είχε τη μορφή τέρατος. Οι μάντεις του Αλέξανδρου το ερμήνευσαν ότι ο Αλέξανδρος θα πεθάνει και οι επίγονοί του θα κυριαρχήσουν. Ο Αλέξανδρος διέταξε να αποτεφρώσουν το τέρας. Οι υπόλοιποι μεσαιωνικοί θρύλοι ακολουθούν το πρότυπο της βυζαντινής εκδοχής για τον θάνατο του Αλέξανδρου, ποικίλλοντας στα πρόσωπα που βρίσκονται γύρω από την κλίνη του θανάτου (περιλαμβάνοντας την Ολυμπιάδα, τον Αριστοτέλη, ακόμη και τον Βουκεφάλα (!) που λιώνει με τις οπλές του τον δολοφόνο του αφέντη του) και στα φυσικά φαινόμενα που συνοδεύουν το χαροπάλεμα του μακεδόνα βασιλιά: μια βίαιη θύελλα χτυπά τη Βαβυλώνα, συνοδευμένη από σεισμό και μια ολική έκλειψη ηλίου! Αλλά ο πιο τραβηγμένος θρύλος για τον θάνατο του Αλέξανδρου γράφτηκε από έναν Δανό καλόγερο, τον Jacob van Maerlant, το 1260 μ.Χ. Σύμφωνα με αυτόν, ο Αλέξανδρος ανακοινώνει ότι αυτός ο κόσμος δεν είναι αρκετός για τις κατακτήσεις του και θέλει να κατακτήσει άλλους κόσμους. Έτσι οργανώνεται ένα σχέδιο δολοφονίας του όχι στη γη, αλλά στην Κόλαση (!!). Τα πλάσματα της Κόλασης ετοιμάζουν ένα δηλητήριο ικανό να φέρει το τέλος της ζωής του Αλέξανδρου και το παραδίδουν στον Αντίπατρο. Στο μεταξύ, ο Αλέξανδρος, μαζί με τον νέο σύμμαχό του, τον βασιλιά Πώρο, εκστρατεύουν στην Ινδία σε μέρη που δεν επισκέφτηκε ούτε άνθρωπος ούτε Θεός. Εκεί βρίσκουν δυο δέντρα: το δέντρο του ήλιου και το δέντρο της σελήνης, τα οποία ψιθυρίζουν το μήνυμα του επερχόμενου θανάτου του. Μετά από αυτό, επιστρέφει στη Βαβυλώνα, όπου δέχεται τις πρεσβείες από τη Γαλατία, την Ισπανία, τα Βρετανικά νησιά, την Ιταλία, τη Νορβηγία και τη Δανία. Το επόμενο πρωί, η μέρα διστάζει να ξεκινήσει. Ο Αλέξανδρος πίνει δηλητηριασμένο κρασί. Στο νεκροκρέβατό του λέει στους στρατιώτες του ότι τώρα έχει μια πιο σημαντική αποστολή: τέσσερις γίγαντες σκοπεύουν να κατακτήσουν τον ουρανό και να εκθρονίσουν τον

Embassy of Greece in London – Education Office

47 Newsletter – June 2018 πατέρα του τον Δία. Γι’ αυτό οι θεοί τον κάλεσαν να έρθει προς βοήθεια του πατέρα του. Δίνει το δαχτυλίδι του στον Περδίκκα και πεθαίνει. Βλέπουμε, λοιπόν, πως η προσωπικότητα του Αλέξανδρου υπήρξε τόσο καταλυτική, ώστε να κυριαρχήσει στη λαϊκή παράδοση όχι μόνο των λαών που γνώρισαν το πέρασμά του, αλλά και όσων έμαθαν αργότερα για τον μεγάλο Έλληνα. Μάλιστα, αν κρίνουμε από τον αριθμό των βιβλίων, επιστημονικών και μυθιστορημάτων, που εξακολουθούν να γράφονται ακόμη και στις μέρες μας για τον Αλέξανδρο, η μορφή του νεαρού βασιλιά θα συνεχίσει να εξιτάρει και να μαγεύει τη φαντασία των ανθρώπων και στο μέλλον. Ίσως, τελικά, αυτό να είναι που έκανε τον Αλέξανδρο Μέγα.

Δώρα Σπυρίδου, Φωτεινή Χ. Γιαπουτζίδου

Embassy of Greece in London – Education Office

48 Newsletter – June 2018

EDUCATION OFFICE, GREEK EMBASSY IN LONDON 1A Holland Park, W11 3TP, U.K. Tel.: 02072210093, Fax.: 02072434212 e-mail: education@greekembassy.org.uk http://hellenic-education-uk.europe.sch.gr Facebook στον σύνδεσμο https://www.facebook.com/Education-Office-Greek-Embassy-in-London1517836485001125, στο προφίλ Education Office - Greek Embassy in London. Θα χαρούμε να δούμε τα σχόλια και τις δημοσιεύσεις σας. Εάν δεν επιθυμείτε να λαμβάνετε αυτό το newsletter, παρακαλούμε ενημερώστε μας στο παραπάνω e-mail. Επιμέλεια Newsletter: Γιώργος Κόσυβας

Embassy of Greece in London – Education Office