Μετανεωτερική μεθοδική
Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής
Αν είναι να στήσουμε την ωραία και όμορφη συζήτηση για το Πρόσωπο, θα πρότεινα ταπεινά να ακολουθήσουμε όλοι μαζί και ο καθένας ξεχωριστά, μιαν ενιαία ορολογία και μιαν ενιαία μεθοδολογία. Δεν είναι καθόλου εποικοδομητικό να μιλάμε για κάτι και ο καθένας να αντιλαμβάνεται κάτι άλλο. Είναι που είναι οι καιροί μπερδεμένοι, ας μην συμβάλλουμε και μεις στην ήδη υπάρχουσα βαβέλ με μια μετανεωτερική τοιούτη. Από όλες τις αναλύσεις που έχω ακούσει και διαβάσει εκείνη του Θ. Ι. Ζιάκα μου φαίνεται πιο κατάλληλη ν’ αποτελέσει βάση για την συζήτησή μας. Με γνώμονα αυτή θα γράψω ό, τι έχω να γράψω.. 1. Ο Θ.Ι.Ζ. κατατάσσει τους πολιτισμούς σε τρεις βαθμίδες. Πρώτη η κολεκτιβιστική. Δεύτερη η ατομοκεντρική. Τρίτη η Προσωποκεντρική. Οι δύο πρώτες ομοιάζουν ως προς την στάση τους έναντι της δύναμης, είναι όπως λέμε “δυναμοκεντρικά” συστήματα. Διαφέρουν μόνο στο ότι διαχειρίζονται αλλιώς αυτή τη δύναμη. Η τρίτη πολιτιστική βαθμίδα αποπέμπει τη δύναμη, παραιτείται από τη χρήση της και προτάσσει το σθένος. Αναλόγως κατατάσσονται και τα υποκείμενα των πολιτισμών. Πρώτο υποκείμενο ο κολεκτιβιστικός άνθρωπος( ο κατά τον Άγιο Μάξιμο “δούλος”). Δεύτερο υποκείμενο ο εξατομικευμένος άνθρωπος( “ο μισθωτός” ο.π.). Τρίτο υποκείμενο ο άνθρωπος-Πρόσωπο (“ο ελεύθερος” ο.π.), ήγουν το ζητούμενο και στην δική μας σημερινή αθλιότητα. “Ανάμεσα” στις βαθμίδες των πολιτισμών, “ανάμεσα” στους ανθρωπολογικούς τύπους των υποκειμένων αυτών των πολιτισμών, υπάρχει το ανθρωπολογικό και πολιτισμικό “μηδέν”. Πρόκειται για την “υποστροφή” της κάθε κοινωνίας, ατομοκεντρικής ή κολεκτιβιστικής, στο χάος, στην έριδα, στον αλληλοσπαραγμό, στον εμφύλιο πόλεμο. Η “κατάσταση μηδέν” καθίσταται αναπόδραστη όταν ο εκάστοτε ανθρωπολογικός τύπος -ατομοκεντρικός ή κολεκτιβιστικός- αδυνατεί να διαχειριστεί τα του συλλογικού βίου με τον τρόπο που το έκανε, ήτοι δυναμοκεντρικά. “Υποστροφή”στο χάος “της έριδας και των χρεών” σημαίνει ότι ο εν λόγω πολιτισμός είτε θα μετασχηματιστεί σε κάτι παραπάνω και θα “υπερστρέψει” είτε θα αυτοκαταστραφεί και θα χαθεί από το Πρόσωπο του Θεού. Ακριβώς αυτό το δίλημμα