Passants et Paysants, un rendez-vous Ontwerp voor een stek bij ’t Skoar in de Gemeente Dongeradiel door Gerard Petersen en Siemen Banga
Context en Essentie van het stek is bepalend voor het succes. Niet alleen het perspectief waaruit het ontwerp ontstaat, nee meer nog de sociale context van de plek waar het stek de wortels in de aarde verankert. Door een sterke sociale context en cohesie is de toekomst van het stek vitaler en kan het stek een wisselwerking op gang brengen tussen passanten en lokale bevolking. Zolang die wisselwerking gelijkwaardig is zal het bestaansrecht van het stek verzekerd zijn. De essentie is dat zowel lokale bewoners als passanten de meerwaarde van het stek zien en er ook energie of iets anders in willen steken omdat het ze plezier geeft. Naast het mooie uitzicht en rustmoment voor eenieder is het stek dan ook het bewijs van levendige interactie tussen Passants et Paysants. Bierkeetjeugd is de toekomst van het veranderende Friese land en hun interactie met passanten toont de levendigheid van ’t Skoar en omgeving. Het stek wordt samen met jongeren volgens Cradle to Cradle ontwerpuitgangspunten gemaakt en wij vertrouwen erop dat zij beter weten wat het stek volgens hun moet bieden om de passant optimaal van dienst te zijn. Juist hangjongeren weten hoe koud en winderig het bij hen op het Friese platteland kan zijn. Banga en Petersen ontwerpen de randvoorwaarden waarbinnen de vorm zich als vanzelf in alle glorie openbaart, net zo mooi als alles wat de lokale omgeving te bieden heeft. Vanzelfsprekend begeleiden wij het proces van idee tot realiteit en werken daar uiteindelijk ook fysiek aan mee. Petersen met het accent op de vormgeving en Banga wat betreft de maakbaarheid in lokale natuurlijke materialen, zoals riet, hout, klei, wilgen etc. Daarmee bieden we lokale jeugd, die de toekomst zijn van het stek en de omgeving, zich te kunnen uiten in een tedere creatieve realisatie. Bij voorkeur met lokale technieken kunnen de jongeren lokaal beschikbare materialen bewerken om het stek te bouwen. Verrassend is dat juist ’t Skoar als plek is aangewezen omdat generaties Banga op ‘t Skoar en in Ternaard geleefd hebben. Banga senior, geboren op ‘t Skoar in 1923, kan zich nog het verhaal achter de Spaanse Paal herinneren op de plek waar nu ongeveer het stek zou moeten verrijzen. Moeten we daar wat mee of juist niet? Wat betekent die Paal voor het huidige landschap? Banga senior zit zo vol verhalen over het vroegere leven op ’t Skoar dat het mooi zijn als zijn Kronyk fan de Dongeradielen getiteld: Minsken yn in úthoeke inspiratie biedt voor het stek. Verleden, heden en toekomst worden daarmee vertaald en concreet verbeeld door jongeren uit de streek. Het is mooi als ze zich daarmee anders, of meer verbonden gaan voelen met hun streek. Ook door hun rol en leerproces in de totstandkoming van het stek kunnen ze mogelijk voor zichzelf meer, of een andere toekomst
Passants et Paysants, un rendez-vous
2 juni 2010
pagina 1
ontdekken op deze plek. Het zou prachtig zijn als later blijkt dat dit een positief effect heeft gehad op de bevolkingskrimp en daaraan gekoppelde vitaliteit van het Friese platteland. Vorm geven aan het stek zal door lokale factoren bepaald worden en zal recht doen aan de omgeving waar het stek zich bevindt. Uitgangspunten zijn: functionaliteit wat betreft beschutting, comfort en een uitnodigende uitstraling. Misschien gaat er wel water opgepompt worden of kunnen passanten er kaas kopen. Het stek een hufterproof uitstraling meegeven bevestigt het beeld dat de lokale bevolking hufters zijn of de passanten als zodanig geclassificeerd worden. Het stek zou daarmee ook detoneren met een prettige en mooie landschapsbeleving en is voor passanten niet aantrekkelijk om bij stil te staan. Wij signaleren een groeiend besef bij architecten, ontwerpers en beleidsmakers dat het van buitenaf mensen een ontwerp opdringen, verzet, segregatie en onverschilligheid oproept. Daarom willen we juist lokale jongeren betrekken bij ons plan. Houdbaarheid van het stek is dynamischer als niet een gemeente het toezicht en onderhoud hoeft te plegen, de passanten zijn immers ook niet gemeentebesturen elders uit het land. Nee het is de bedoeling dat de jongeren zelf het stek vitaal houden en er in ruil daarvoor iets van de passanten voor terug krijgen. Plezier, waardering of geld, het maakt ons niet uit als er maar een gelijkwaardige wisselwerking ontstaat. Jongeren die energie in het stek steken, zullen het ongetwijfeld waarderen als de gemeente ook meewerkt het stek in stand te houden. Door deze organische aanpak zal ongetwijfeld blijken dat de aard en mogelijke vorm van het stek verandert in de tijd. Juist dat maakt ons plan voor een stek vitaal omdat het meebeweegt met de behoeften van bevolking, passanten en de natuurlijke omgeving. Financieel wordt het budget van â‚Ź2800,- voor materiaalkosten aangewend voor natuurlijke grondstoffen en eventuele scholing door het uitnodigen of bezoeken van vakmensen om de groep te leren natuurlijke materialen te bewerken. Als fundering wordt de bestaande ondergrond gebruikt en, indien nodig, in overleg met de gemeente Dongeradiel aanpassingen gedaan.
Passants et Paysants, un rendez-vous
2 juni 2010
pagina 2
De volgende stappen worden uitgevoerd: Contact leggen met lokale jeugd en plannen uitleggen; Samen met medestanders brainstormen over de plek en kansen die er zijn; Een Skoarploech formeren die afspreekt samen het stek te realiseren; Bepalen wat het stek kan en gaat bieden gebaseerd op wat de locatie en omgeving in het heden tonen en hoe de locatie en omgeving zich historisch hiertoe ontwikkeld heeft; Mogelijkheden uitwerken hoe de functies van het stek ingevuld kunnen worden volgens Cradle to Cradle ontwerp uitgangspunten. Als men wil zitten, hoe maken we dat dan? Als men wil schuilen hoe zorgen we daarvoor? Definitieve keuzes maken wat betreft gebruikte materialen en benodigde technieken; Eventueel vakmensen uitnodigen of op pad gaan om te leren hoe je bijvoorbeeld met riet kan bouwen; Op schaal een mooi ontwerp maken; Nadenken hoe het ontwerp onderhouden moet worden en wat daarvoor nodig is. Is het ook dan nog een goed ontwerp en hoe gaat het onderhoud dan uitgevoerd worden? Het ontwerp lokaal presenteren en eventueel aanpassen ; Aan het werk en de handen uit de mouwen; Het stek inwijden en de wereld tonen dat een bijzondere prestatie is geleverd; Welkom!
Passants et Paysants, un rendez-vous
2 juni 2010
pagina 3
Gerard Petersen is zelfstandig jachtontwerper met een missie ѐn een Friese moeder en voorouders. Sinds hij in Friesland woont wil Petersen, met zijn visie, creativiteit en kunde een bijdrage leveren aan het Friese land als dank voor dat wat Friesland hem en anderen geeft. Juist omdat Petersen vanuit Menaam bij voorkeur met de fiets het Friese land ontdekt wil hij graag met een stekje iets teruggeven. Petersen is actief met www.scheepsbouwkunst.nl
Siemen Banga is de man van natuur in cultuur, geboren in Ternaard en vanaf zijn tiende jaar opgegroeid op ’t Skoar. Banga heeft altijd in Friesland gewoond en gewerkt in het groen. Door zijn ‘handen uit de mouwen’ mentaliteit realiseert Banga natuurvriendelijke projecten waar anderen in ideeën en theorieën blijven steken. Van het resultaat wordt geleerd waarmee nieuwe projecten anders aangepakt worden. Dit is de basis voor een organische groei in de aanpak en resultaten van zijn werk. Al generaties Banga werken in en op het Friese land. Banga is actief met www.thema-tuin.nl
Contact:
Gerard Petersen gerard@scheepsbouwkunst.nl
Bronnen: William McDonough & Michael Braungart. (2002). Cradle to Cradle: Remaking the Way We Make Things Sake Banga. (2006). Minsken yn in úthoeke: In Kronyk fan de Dongeradielen
Passants et Paysants, un rendez-vous
2 juni 2010
pagina 4