Uierbacterie’ kan problemen veroorzaken bij lammeren

OPLETTEN VOOR STREPTOCOCCUS DYSGALACTIAE IN KLEINE HERKAUWERS

‘Uierbacterie’ veroorzaakt gewrichtsontstekingen bij (geiten)lammeren

De bacterie Streptococcus dysgalactiae is vooral bekend als veroorzaker van uierontsteking. Nu blijkt dat deze bacterie de laatste jaren vaker en op verschillende plekken in het lichaam is gevonden bij kleine herkauwers. Bij (geiten)lammeren kan dat gewrichtsontstekingen, sepsis en luchtwegaandoeningen veroorzaken.

Advertentie De zaak kwam aan het rollen nadat een dierenarts een casus inbracht waarbij Streptococcus dysgalactiae werd aangetoond in de gewrichten van jonge geitenlammeren. Opvallend, aangezien de bacterie met name bekend staat in verband met uierontsteking. Toch blijkt dat deze bacterie de laatste jaren vaker is gevonden bij kleine herkauwers.

Pathologisch onderzoek

In de periode 2016-2020 werd de bacterie aangetroffen bij pathologisch onderzoek (sectie) van 32 dieren uit achttien inzendingen. Het ging om vijftien inzendingen van geiten (tabel 1), twee inzendingen van schapen van bedrijven waar ook geiten voorkomen en één inzending van een schaap waarbij niet bekend is of er op het bedrijf ook geiten voorkomen. De data van de schapen is niet in de tabel weergegeven. Bij de twee inzendingen van schapen van bedrijven met geiten ging het in beide gevallen om abortus. In één geval was de veroorzakende bacterie Streptococcus dysgalactiae spp. dysgalactiae en in het tweede geval het ‘zusje’ Streptococcus dysgalactiae spp. equisimilis. In het geval van een schapenlam van onbekende leeftijd waarbij niet bekend is of er geiten op het bedrijf voorkomen, ging het om een navelstrenginfectie, sepsis en purulente polyartritis.

Leeftijd Plaats

3 dagen gewrichten

Uitkomst

purulente polyarthritis door S. dysgalactiae spp. dysgalactiae

4 dagen sepsis longontsteking (andere kiem) en sepsis door S. dysgalactiae spp. dysgalactiae

8 dagen sepsis, gewrichten sepsis en polyarthritis door S. dysgalactiae spp. dysgalactiae

10 dagen gewrichten polyarthritis door S. dysgalactiae spp. dysgalactiae

10 dagen gewrichten

16 dagen gewrichten polyarthritis door S. dysgalactiae spp. dysgalactiae

polyarthritis door S. dysgalactiae spp. dysgalactiae

3 weken sepsis, gewrichten sepsis en polyarthritis door S. dysgalactiae spp. dysgalactiae

3 weken sepsis, gewrichten sepsis en polyarthritis door S. dysgalactiae spp. dysgalactiae en Streptococcus gallolyticus

8 weken sepsis, longen sepsis, catarrhale bronchopneumonie en purulente pleuritis door S. dysgalactiae spp. dysgalactiae

3 maanden longen fibrineus-necrotiserende pleuropneumonie door S. dysgalactiae spp. dysgalactiae

15 maanden sepsis, gewrichten sepsis en fibrinopurulente peesschede-ontsteking en periarthritis door S. dysgalactiae spp. ysgalactiae

15 maanden gewrichten fibrinopurulente peesschede-ontsteking en periarthritis door S. dysgalactiae spp. dysgalactiae

3 jr en 9 mnd sepsis peritonitis en fibrineus-purulente ontsteking buikwand door Streptococcus dysgalactiae spp. dysgalactiae

4 jr en 7 mnd sepsis, uier

4 jr en 8 mnd sepsis, uier necrotiserende bronchopneumonie (andere kiem) en sepsis en mastitis door S. dysgalactiae spp. dysgalactiae

sepsis en mastitis door S. dysgalactiae spp. dysgalactiae

Tabel 1: Pathologische inzendingen van geiten(lammeren) met Streptococcus dysgalactiae (2016-2020)

Overal in lichaam

Het valt op dat deze bacterie al in de eerste levensdagen voor een gewrichtsontsteking en/of sepsis kan zorgen. Bij een sepsis zit de bacterie in de bloedbaan en komt overal terecht, waaronder in de gewrichten. Bij een poly (meervoud) artritis zijn er meerdere gewrichten aangedaan. In het geval van het schapenlam is de route via de navelstreng helder in beeld gebracht. De bacterie werd ook in de longen en longvliezen (pleura) aangetroffen. Bij de oudere dieren is de bacterie eveneens elders in het lichaam neergestreken, waaronder in het uier bij de oudste dieren.

Streptococcus dysgalactiae subspecies dysgalactiae

De naam Streptococcus dysgalactiae subspecies dysgalactiae is afgeleid van het Grieks; streptococcus betekent kettingvormende (streptos) ronde besachtige lichamen (kokkos), verwijzend naar hun gebruikelijke uiterlijk onder een lichtmicroscoop. Dys (slechte) galactiae (melk) verwijst naar hun neiging om uierontsteking te veroorzaken. De bacterie kan onderdeel van de huidflora uitmaken. Verschillende diersoorten zijn vatbaar voor infectie, maar uierontsteking bij koeien en infectieuze artritis bij lammeren zijn het vaakst gerapporteerd.

Biest

Dat een optimale biestvoorziening van cruciaal belang is om gewrichtsontstekingen en luchtwegproblemen bij lammeren terug te dringen, is een schot voor open doel. Toch blijkt uit contacten met veehouders en dierenartsen naar aanleiding van pathologisch onderzoek van lammeren met gewrichtsontstekingen en/of luchtwegproblemen, dat hier ruimte voor verbetering is.

Alle genoemde dieren zijn aan een infectie met deze specifieke bacterie overleden. Maar Streptococcus dysgalactiae is slechts één van de vele bacteriën die dit of een vergelijkbaar beeld kunnen veroorzaken. Dergelijke casussen voorkomen, begint met fitte gezonde moederdieren in de dracht en rondom het aflammeren. Een schone kraamstal, naveldesinfectie na geboorte en een optimale biestvoorziening.

MINERALEN

Meten is weten

Voor zowel schapen als geiten kunt u bij GD door middel van (tank)melk- (Mineralencheck) en bloedonderzoek (Pakket Spoorelementen) onderzoek laten doen naar mineralen. Hiermee krijgt u direct inzicht in de actuele opname van verschillende belangrijke spoorelementen vanuit het voer.

Mineralen zijn belangrijk: veel processen in het lichaam van schapen en geiten worden (mede) gereguleerd en ondersteund door mineralen. Een tekort of overmaat kan in veel gevallen onduidelijke klachten geven. Merkt u klachten op in uw koppel? Dan kan een aanpassing van het rantsoen helpen. Het effect van een rantsoenaanpassing is echter vaak pas na enkele weken zichtbaar. Dit komt doordat het inbouwen van mineralen in de cellen van het dier vier tot acht weken kan duren.

Inzicht in mineralen belangrijk

In een eerder onderzoek van GD bleek dat veehouders tussen de 1.000 en 3.000 euro per jaar uitgeven aan mineralenmengsels. Naast de kosten brengt overvloedig voeren van mineralen ook gezondheidsrisico’s met zich mee. Een overmaat aan mineralen kan namelijk voor vergelijkbare problemen zorgen als een tekort. Het is daarom belangrijk om inzicht te krijgen in de hoeveelheid mineralen die uw dieren opnemen uit het rantsoen.

De Mineralencheck

• Snel en gemakkelijk een indruk van de mineralenvoorziening van uw melkgevende dieren; • Op basis van een tankmelkmonster of een (gepoold) melkmonster; • Bepaling van koper, zink, selenium, jodium en fosfor. Het bloed- of melkonderzoek biedt een snelle diagnostiek ten behoeve van bijsturing en is daarom een ideale aanvulling op de analyses uit grond- en ruwvoeronderzoek, de berekende mineralenbalans en de beoordeling van het rantsoen.

Naast bloed en (tank)melk kunnen mineralen ook worden bepaald in (gepoolde) levers van gestorven of geslachte dieren. De hiermee bepaalde voorraad van mineralen (en zware metalen) in het lichaam is een afspiegeling van de opname en benutting via het rantsoen en drinkwater in minimaal de laatste vier tot acht weken.

Recent hebben we de referentiewaarden van de bepalingen binnen de Mineralencheck en het Pakket Spoorelementen opnieuw berekend en waar nodig aangepast. Hiervoor hebben we input gehaald uit onder Nederlandse omstandigheden gehouden geiten en schapen en hebben we de hieruit verkregen waardes vergeleken met waardes uit de wetenschappelijke literatuur. Dit heeft in de meeste gevallen een verschuiving van referentiewaarden opgeleverd.

MEER INFORMATIE EN DE NIEUWE REFERENTIEWAARDEN VINDT U OP WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/MINERALENSCHAAPGEIT

Pakket Spoorelementen

• Snel en precies meten of het rantsoen voldoet aan de behoefte van uw schaap/geit; • Op basis van heparinebloed; • Bepaling van koper, zink, selenium en jodium.