Neuropathologie bij het rund

Hoewel de neurologische patiënt kenmerkende klinische verschijnselen kan vertonen, zijn de mogelijkheden voor bevestiging van de diagnose beperkt. Door postmortaal onderzoek kan een diagnose vaak worden gesteld, belangrijk voor therapie of preventie bij koppelgenoten.

Omdat het reactiepatroon van hersenweefsel niet of nauwelijks leidt tot macroscopisch waarneembare veranderingen, is histologisch onderzoek noodzakelijk. Aan de hand van de anamnese op het inzendformulier zet de patholoog dit onderzoek in. Cerebrocorticale necrose (CCN) is een, met name bij vleeskalveren, regelmatig voorkomende hersenafwijking. Neuronen in de hersenschors sterven af door thiamine (vitamine B1)-gebrek, veroorzaakt door thiaminase-producerende pensflora of door een hoge concentratie sulfaten in voer of drinkwater. De afgelopen jaren is het aantal gediagnosticeerde gevallen van CCN afgenomen van dertig in 2018 naar zestien in 2022.

Bij melkvee komt vooral listeriose voor, gekenmerkt door micro-abcesjes in de hersenstam. In slecht geconserveerde kuil komt de listeriabacterie veel voor. In de afgelopen vijf jaar steeg bij ter sectie aangeboden koeien het aantal gevallen van listeriose van zes naar twaalf per jaar. Bij jongvee zagen we in dezelfde periode in totaal elfmaal een thrombotische meningo-encefalitis door Histophilus somni; deze bacterie kan ook pneumonie en sepsis veroorzaken. In het kader van sepsis veroorzaken ook andere bacteriën een meningo-encefalitis, zoals bij colibacillose in neonatale kalveren. Het ovine herpesvirus-2, het agens van boosaardige catarraal koorts, zagen we de afgelopen jaren gemiddeld zeven keer passeren en wordt gekenmerkt door een lymfocytaire panarteritis. Rundvee dat in nauw contact komt met aflammerende schapen loopt een risico op infectie. Niet-infectieuze aandoeningen kunnen ook hersenlaesies veroorzaken, zoals de nerveuze vorm van acetonemie of hepato-encephalopathie door Jacobskruiskruid-intoxicatie. Bij GD worden alle voor sectie aangeboden runderen ouder dan 4 jaar getest op BSE (zoals in het slachthuis en de Rendac); het afgenomen hersenweefsel wordt onderzocht door WBVR in Lelystad. Een BSE-verdenking meldt u bij de NVWA, die voor verdere afhandeling zorgt. De neurologische patiënt is een diagnostische uitdaging, die door pathologisch onderzoek vaak kan worden opgehelderd.

drs. Klaas Peperkamp , veterinair patholoog

Alert bij blaasjes

In januari 2023 kwam bericht uit het Verenigd Koninkrijk dat er in de zomer van 2022 een uitbraak van Senecavirus A (SVA) was geweest op in totaal vijf varkensbedrijven.

De diagnose kwam aan het licht nadat melding was gedaan van een klinische verdenking van mond- en klauwzeer (MKZ), omdat er dieren met blaasjes en erosies/ulceraties waren gevonden. Echter, de onderzoeken op MKZ en blaasjesziekte (SVD) waren negatief, waarna uitgebreid vervolgonderzoek plaatsvond en uiteindelijk SVA werd gevonden. Differentieel diagnostisch werd ook gedacht aan twee andere zeldzaam voorkomende ziekten; vesiculair exantheem (door een calicivirus) en vesiculaire stomatitis (door een vesiculovirus). Varkenspokken, dat endemisch voorkomt, kan soms een soort blaasjes induceren, maar vaker op andere lichaamsdelen, zonder andere verschijnselen en zonder uitgebreide erosies.

SVA is, net als MKZ en SVD, een picornavirus dat blaasjes kan veroorzaken bij varkens, met name in de mond of op de neus, de tepels of de kroonrand. De blaasjes ontstaan meestal op plaatsen waar het weefsel wat meer mechanisch belast wordt door wroeten, zogen of beweging. Blaasjes zijn vaak één tot enkele dagen intact en kunnen snel scheuren waarna wondjes ontstaan. Opengescheurde blaasjes zijn pijnlijk en een mogelijke porte d’entree voor bacteriën. De eerste blaasjes kunnen eenvoudig worden gemist, maar de gevolgen van opengescheurde blaasjes zijn soms duidelijker (wondjes, kreupelheid, verminderde eetlust, wit/ geel beslag op de plaats waar de blaasjes hebben gezeten).

Deze uitbraak van SVA onderstreept het nut van vroegtijdig melden van verschijnselen van aangifteplichtige dierziekten en het nemen van adequate maatregelen om uitgebreide verspreiding te voorkomen.

dr. Tijs Tobias , dierenarts varken