GIÁO TRÌNH TIẾNG ANH DÀNH CHO SINH VIÊN NGÀNH SINH HỌC ENGLISH FOR STUDENTS OF BIOLOGY by Nguyễn Thanh Tú

TIẾNG ANH DÀNH CHO SINH VIÊN SINH HỌC

vectorstock.com/8518105

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection

GIÁO TRÌNH TIẾNG ANH DÀNH CHO SINH VIÊN NGÀNH SINH HỌC ENGLISH FOR STUDENTS OF BIOLOGY (TT TT-TV ĐHQGHN) WORD VERSION | 2021 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM

Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯ Ờ NG Đ Ạ I HỌC K HO A HỌC T ự N H IÊ N KHOA SINH HOC

PTS. Kiểu Hữu Ảnh

GIÁO TRÌNH TIẾNG ANH DÀNH CHO SINH VIÊN NGÀNH SINH HỌC ■

ENGLISH FOR STUDENTS 0F BIOLOGY

N H À X U Ấ T BẢN KHOA HỌC VÀ KỸ TH U Ậ T HÀ NÔI, 1998

Cover Picliire : DrawinfỊ o f the struclure o f IIĨV, the vims that causes AIDS

Chịu trách nhiệm xuất bản Biên tập Sửa bài Trình bày hia

PCÌS.PTS. T Ô Đ A N ( ì IIÁ I N íiU Y Ễ N H U Y TIHN N íiU Y Ề N H U Y H l)í)N (ỉ l.AN

Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật 70 Trần Hưng Đạo - Hà Nội

5-57 290 - 99 - 22/4/98 K H K T - 98

In 2(XK) cuốn khổ ly X 27 cm tại............................ G iấ y phép xuâì hàn số ; 2 9 0 -99 cáp ngày 22/4/9H . In xon^ và nộp lưu cliiôu tháng 5 nam I99S .

ICờt nót ốầu

G i ú o ĩ r i n l i n à y d ư ợ c v i ể í ( lự a í r ẽ ỉ ì c ú í' h ù i ỉiiả ỉiiỉ m ô n í iế ỉìịỊ A n h c h u y ê n ỉìịịà iìh d ã d ư ợ i ( l ạ y í ạ i K h o a S i n h h ọ c , ' í r ư ờ t i i Ị D ạ i h ọ c K h o a h ọ c T ự n h i ê n . D ạ i h ọ c Q u ố c ị* i(Ị / / í ) N < } i í ừ t ìủ ỉìì / 9 9 5 đ ế n n a v c h o s i n h v i ê n ỉìỊ ịủ n h S i n h h ọ c t h u ộ c ị ị i í ii c ỉ o ạ n I I . M ụ c d í c h c h i n h c ù a c á c h ù i g ic h ìg n à y lủ t ạ o d i ề u k i ệ ỉ ì c h o s i n h v i ê n l ủ m ( Ị it e n v ớ i cú t' t ỉ ì u ậ ĩ l ì ^ ữ t i è h ị ị A n h v ê' s i n l i h ọ c d ề h ọ c ó i h ể ( ỉ â t ì ( i ầ n d ọ c h i ể u d ư ợ c c á c s ú r h ị ị i ả o k h o a s i t i l ỉ h ọ c h t iiìịị íiè ỉìỉ* A n h v à d ị c h d ư Ợ i c ú c h ủ i h á o í r è i ì c á c t ạ p c h i c lỉỉt y ê t i ỉìiỉủ ìiỉỉ í ử t i ẽ h ỉ i A ỉììì s a n ị ị

tiến\* V iệĩ. Bên cạ nh dó, r ú c sitt/ì viên d ã r ó kiển thức tô) vổ iìị*oai Uịịữ này ìììUốiì h á i dầit Ịập v i ế t c à c c à i ỉ //íVí.v A n h d ơ ĩ ì ^ i ( ì n n u u ì ị * n ộ i ( i i ỉ ỉ i ỉ ỉ k l ì o a ỉỉỌ i

v à c ó ỉ ì i * ỉiỊ ^ lìệ C ỉln i^ r ỏ

t h ể ĩìm

th ấ y

í r o ì ì ^ Ị ì l u i n n ỳ » ừ p h á p CIUI m ỗ i h à i n l i ữ ĩ ỉ ị ỉ s ự h ư ớ i ì ị ị í l ẫ ỉ i h ô í c h . C h ắ c c h ắ n c t í ố ỉ i s à c l ì c ỏ n n ìíỉỉi^ n h i ề u í ỉ ì i ể i i s ó t . T á c i* ià m o ĩ ì i' n l i ậ ỉ ỉ ( it r ợ c n l ì i ê i í s ự p l ỉ ữ h ì ỉ i l i \'ủ g ó p V c ã a c á c h ạ n d ồ f ỉ i > ỉ ì ỵ h i ệ p \'ủ h ạ n d ọ c ỷ>(hì x a d ê c ó t h ể ỉ ì ị ĩ à y c ủ n ỳ Ị l ì o à ĩ i í h i ệ ì ì l ì ơ / ì n ộ i ( i it ỉiiỉ c í ií t C ỉt â ĩi s á c h . N li ủ n d â y í ú r g i à c t lĩiỉĩ \ in t ỏ l ờ i c á ỉ ĩ ì ( m c l i ú ĩ i i l ì à n l i t ớ i G S . N ỉỉít y c ỉỊ H á.

G S . N ịịiỉy ề ỉì I

a ììì

D ũ ỉìịị, P G S . P liụ n t V ã n T y ,

' ỉs . V íl C ô n ỉỊ Q u ỳ v ủ

c ú c h ạ n d ổ ĩ i ỉ ỉ nìL»lỉị('p

f ) ồ I a ' T l ỉ ã t t í * Ví) ỈA ' 7 7 //' 7 7 /// Ị l i ề n d ã r t t n í ' c ấ p c h o ỉ á ( ' i Ị Ì à Ị ì ì ì i ê u ĩ ù i l ì i h t q u ỷ v / í / t r o n ^ (ỊỉU i í r ỉ ỉ i l i h o ủ i ì t h ủ ì i h C ỉtô ỉì s á c h n à y .

'}fà

W ọi,

^ à y 16 tíiãng ì nãm 199H

PTS. KiỂu Hữu Ảnh Chả nhiệm Bộ món Vi sinh vậí học KHOA SINH HOC TRƯỜNG ĐAI HỌC KHOA HỌC Tư NHIÊN

ĐAI H OC Q U Ố C GIA HÀ NÔI

|Cờĩ nÍỊỘn xét N ^ ^ o ụ i n g ữ l à m ộ t m ô n h ọ c dÓM iỊ \ '( ỉ ị t r ò q u a n t r ọ n ^ k h â ỉ ỉ ỉ * í l ỉ ể t l ỉ i ờ n d ư ợ c í r o N Ị ĩ ('h ư o y i Ị ỉ

i r ì ĩi lì d à o tạo sinh yịêii ỏ hộc d ạ i học n ó i clìuti^ vủ sinh yiên ở iỊÌai doiUì // n ó i rithỉi^. M ụ c d í i i i của viih' d ạy \'í) họi' ỉìịịo ạ i n ^ ữ ỏ ^ị(ỉi (ioạn này lủ íiếp ĩiỊi' củn\> í'o ỉìỉiữỉii^ kiên íỉtửc \’í/ Ẳv ỉỉâììg nỹ>ỏn liịịữ d ã ciĩ(Ợi' hình tlìàtìlì ở g ia i doạn I, dậc hiệí Ịìãiì^ cao vù ỉlỉiiầ n i/ỉiu m ột sô kv n ú n ^ nhằm ỊịiÚỊ) sinh viên nhanh clìó/ỉiỉ nắm lấ y Ịìi>oạị ỉi^ịữ iìlìư nìộỊ plìiíơỉỊỊ^ iiựiì Ị ịữịì ị i i ệ ỉ i t r o n ỉ Ị CỊỉtú Ị r ĩ ỉ i l ỉ í ự d ù o t ạ o .

G ia i doạn // ỉà i^iaị d oạ ỉì dìuyêtì ỉiiiànli, vì yậy ịỊÌíio í r ì ỉỉỉi ỉỉiỊo ạ i tì^ữ (ỈÙỊỊ^ cho doọềì Ịiù y p l i à i m a ỉì ị ị t ỉn h c h ấ t c h u y ê iì n ỵ à tìiì. l l ơ n t l ỉ ế n ữ a ,

s u ị Ịì

v irn

^ iíii d o ạ n / / lí) ^ i a i d o ụ a ỉiô )

tiếp ịỉi í ỉ i d oạn I ììên việc \ ủ y (iựỉỉịị ỉìtộí ÍỊÌÚO trìn h nsịoại ìis>ữ cần p lỉả i díìni h ào ỉín h lic ỉì ĨU( \'ủ hệ tlỉỏ ĩiịỊ về nìặt tì^ÔỊì ỉiiỊữ. Xứĩ về ììhữĩìì^ xêu cầit trêiì, iỉiúo Ịr ìn li 'T iể n \ị A ỉih ( là n h r h o sinh viên tìiỊỜnh Sinh lu h '" í thỉ r r s . Sinlì học K iề iỉ H ữ ĩt Ảnh lủ một tủ i liệ u tất, về cơ hdĩì dáp íOỉiị dược các yèit cầu ciUi ỊÌÌ Ộ Ị ỷ Ịỉú o t r ì n h c h u y ê n Ị ì ị ĩ ù n h .

G iá o ỉr i ì i lì Ị^ồnt 20 h à i cỏ nội (ỉmiỳỊ cỉìuyêiì môn p h o iiỉỉ plìú. M ỗ i hi)ị có câti ỉn h ỈỈỢỊ) /y

ỉỊồni : I.

H à i d ọ c ( ỉ i' \ í)

II.

C ú r ĩlì i U i ỉ Ị i ị ĩ ữ s u ì h h ọ c ( H i o l o ỉ Ị Ì i i ỉ l 'ỉ e r m s )

I I ỉ . N ỉ Ị ữ p l i ú p ( C ĩr íỉtìỉtìỊíỉr )

A''. Hủi íập ịE xercises) V . 'Ềừ tììớ i (N e\\' W (m ls) c ủ i ' h ủ i d ọ c d ư ợ c í h ọ t i l ọ c c â t ì ị Ị p h u , h a o ị ị ồ n ì n h i ê u k ỉ i ú i n i è ỉ ì ỉ CỈIÍỈXỨỈI m ó ỉ ì í'() h à n

vù

có ỉỉỉtữ ỉìỉĩ h à i chuyên mồn sãit. l ay ttltiên, siỉìh viên có k lỉíỉ nãn ^ hiểu dưov ỉìlìữììiị k h ủ i ììiệỉtt này hằttỊ^ tiè iiịĩ Atìlì vì, ngoài kiêh tliứ r chityêỉì ỊiỊịành họ tícỉi lù y d ư ợ i\ họ dược hệ íhô n \ỉ Cih íhitậí ỉt^ ữ sinh học, pỉưhì Ii^i7pỊiủp, hài tập \'ù Ỉừ tỉìứ i h ỗ í r ợ d ẳ c ịựi . ỉ ) ỏ i v ớ i m ộ i ị ĩ i á o í r i ỉ i h Ỉ U Ỉ Ỉ Ị \ ( c a o . r ú c p h ầ n ỉ ì ị i ữ p h á p , h ủ i ÌỘ Ị Ì v ù t ừ n ì ớ i c ó ỈHỘỈ ý Ỉi^iỉỉiĩa d ậ c h i ệ Ị . N h ậ n Ỉ ỉ i ữ c (iíỉỢi

(iiO it Ị ỊÙ y , t á i ' y i â rú < Ị y i ú o i r i i i h ( i d t ậ p t n i ì ì ^ v à o Ị ĩ ỉ i ầ t t c ú p h Ớ Ị ì vớ ì

c ú c k i ể u ỉ i H ỉ i í í ìt t d a (ÌỢ ỈỈỈỈ, Ịlìị((yn\> d ư ợ c ( iừ t iỉ Ị ỉ r o H i i v d n Ị ì l i o t i ỉ Ị k h o í t lỉ(H . C ú c l o ạ i h ủ i Ị ậ p k h á d i ỉ ( l ạ ỉ ỉ i i , i ạ o í ' ơ / l ộ i t ố ỉ ( ' h o n\ịị(()'i h ọ i ' ú p ( i i U ì \ ị d i i h i v ữ a /><// ^ ạ p ỉ r o i ì ^ h à i k h ó a .

N h ì n c h iỉỉỉy , d ủ \ ỉí)

ịììộ

Ị i ị i á o í r ì ỉ i i ỉ c ỉ i i i x ờ i Ị ỉì\>i)nh d ỉíỢ i

h i ệ n v ô t i h i ể i t h i ê t t iè n \» A n h s ú ỉ i s ẩ c c ủ a t ĩ t ộ í n h ủ s i n h h(H

h i ì ’fi s o n / i k ỉ ì á c ô n \ ị Ị ) / ỉ n . th ừ

vù l a o ( ỉ ộ n ^ Ị Ị ^ h i è n ì ỉ í n

í ủ(í n iộ ỉ n h à

kh iH Ị lỉ(H \

‘X ả ỉNọi, ri^ày 20 tíiẩn/Ị 3 nãm Ỉ99H

PTS. Lé Thè Quê Pỉìó chti tihỉệm Khoa Qitóc ié họi' TRƯỜNG ĐAI HOC KHOA HOC XA HÒI VÀ NHÂN VẨN

ĐAI HOC Q U Ố C GIA HÀ NÔI

LESSON ONE

ECOLOGY I TEXT

1. De/Ĩniíioĩĩ T h e word

e c o ỉo g y w a s c o i n c d in t h c l a s l c e n l u r y f r o m t h c G r c e k o i k o s ( m c a i ì i i m

" h t ) u s c ’*) to t l o s i g n a l c t hc stucly o f o r ga i ì i s m s in í hei r nalural h o m c s . S p c c i r i c a l l y , it i n c a n s I h c sliidy o f ĩ h c intcraclit )ns o ĩ o r g a n i s m s witlì OĨÌC amMher and vvilh t hc p h ys i c a l and c h e i n i c a l c i ivi iximnciìl . Altht)Uị:h iỉ incluclcs tho sliicly

cnvironniciilal piDblcms

s iỉch a s pvìllulion, llìc s c i c n c c o f c c o l o i ; y i\ho oiictMnpiisscs r c s c a r c h OIÌ thc natural woi'kl ivorn n i a n y vicwpcìints, using m a n y t c c h i úq u cs . M o de r n c c o l o g y r c l i c s hoa vi ly on cXỊ)criniciUs» b o l h in ! h c l a b o r a l o r y and in ncltl sctliiiịis, and on m a t h c m a l i c a l n i o d c l s . T h e s c t c c h n i q i i c s h a v c pr ovc n hclpriil Ì!ì tcsliiig ccol(>ịzic:il í h e o r i c s and iii aiTÌvinp at ỊHiìcỉical cl cci sioiì s in í h c m a n a g c n i c n l of' na!ui'í.il r c s o m c o s .

2, P ỉ)p n la lù n ỉs , C o m m u n it ìe s , a u iỉ E c o s v síen is ( ) r e ; i n i s n i s livc in niiluic in assi>cialitìii vvith lìllicỉ DIj :aii isms , iii

a s s cm bU (ị : cs

u h i c l ì \vc c.ill p o p u ỉa íù m s . A |n>Ị)iiliilịoii is ii i:iou|) oi' iiìílivicliials o f Ihc s a m c s p c c i c s occiiỊìVÌni: a uivcii ar ca . T l i c ỊiUicc vvlìcic a popiiliílion (oi aii iiitliviclual) l i vcs is ciillccl iis h a h i í a í . In

\vith i>llici

ikUu i v

, |ìo[niỉaii(ìns i;irc ly

p o p u ki Ị io ns .

liv c ;»lonc.

kíilh ci.

p oỊ)ulations

livc

in assiìCÌuỉÌDii

in í)s.scnìhhiị:cs whicli aiv Ciilknl a ĩm Ị n u u ií ie s .

Pr ct ịu ci i ll y,

|H>|>iihilion^N iiì c o i n i m i n i l i c s iiilciỉicK oilhci in b c n c l ì c i a l wa y s OI' in h a r m í u l \vays. i r Ị\vo populali tìiìs iiìlciiícỉ

in a b c n c r i c i a l w;iy, t h c sc populíilÌDiis vvill (hoii miiinỉínn

Ị l ì c m s c i v o s h c U c r wlK'n l o g c t h c r ihaiì vvhcỊi ^c|\Uti!c. In such c a s c s \vc s p c a k ol' ihc c o o Ị ì c r a l i v c naliire

thc popu lal i on s.

Iii (ìthcr c a s c s , twci populatitins livinu in ihc s:inic habilMt m a y i nt crac l iii a Wiiy \vhich is h a m i r u l l o o n c o f thc |X)pulatit)ns. i r siich harmíìil i n t c r a c t i o n o c c i i r s , Ihc Ịxipuhit icMi vvhich is

hainicci vvill bc r cducct l in n u n ib cr , 01 CVCII i c p l a c c t l . i r llìc cỉ Tcc l

i'' SCVCI c c n o i i e h , i h c pi)pulalio!ì m a y bc LH)mplclcly cl iininalci l. T h e l i v Ì Ị ì u t i r e i i n i s m s ì n a h a b i l a l a l s u i i U c i a L ' 1 \vil l i l ỈK' p h y s i c a l ;»nt l c h c m i c a l

Lesson One

c n v i r o n m c n l C)f thai habit at . Ha hi la ts

(iilTcr m a r k c d l y in I h ci r ịihy^icdl iiiKÌ v.hcnìÌLiil

c h a r a c t c r i s t i c s , aiul a h abi la l vvhich is ravt)rablc f or the gnn\'lh oroiì>.' iỉi i:;inÌMii iniiy I v h a r m T u l f o r a i U ì t h e r c ^ r g a n i s i n . T h u s , t h c c D m m u i ì i í y v v h i c h vvc s c c i n a i i y u i v c n h a h i í a !

vvill h c t l c í c r m i n e d Uì a e rc at c xl c i i l hy (lie ph ys i ca l aiKÌ clicĩììiciil L'hat\iclcristics (^r Ihiil ciivironmcnl. thc o r e a i i i s m s o f ihc habilat mtHÌify i h c p h vs i ca l 1\ÌKỈ c h c i ì ì K a l

ín

p rt i p c r l i c s o f ihc c n v ị n ì i i m c i ì ! .

O r ị i a n i s m s cariiiu

ou!

mclabolic

Ị)roccsscs

rcmo\c

c h c m i c i i l LHìnsliliicnls frc)iiì llìc c n v i r o n m c n t and usc I h c s c c i i n s l i ti ic n ts as c n c r u y o r nul ri ci i l

sourccs.

Ihc

samc

limc,

organisms

cxcrclc

vvaslo

pi oc luc ls

í lì ci r

m c l n b o l i s m iiito t hc c n v i r o n m c n t - T h c r c f o r c , as l i m c prt)iircsscs thc c n v i r i i n m c n l eraci iial ly chaiiíictl t h n n m h li fc p r o c e s s c s . biolic

E c o l o g i c a l stiKỈics l a k c iiìto iic^ouiil hot h i1k-

aiul a b i o l i c c o m p o n c n l s oì' aii o r g a n i s m ' s c n v i r o n n i c n l .

inclu ílu

aiiy

organisnVs inìnliviii*:

othei'

h abit at ,

living

oiìcc-living

p a r as i tc s ,

siin ou n d iiiịis

colleclion

siich

íoixl

oruanism s

s u bs l ra íc s ,

Ihc a lm o s p h c rc,

siich

The

;is

The

h iíiíic

syinhiíM íls

a h io íic / a c i o r s

s t i i l , \vatci\ l c m p c r a í u i v ,

Ịa cU n s

s h a i iiiu

iiicUuk' aiiíl

a ny

liíL:hl.

t ì i u a n i s m s lt >eclhcr wilh ils surroiincliim |)liysical aiiti Lhciiìic;il Taclois IS

(lcriiicti iis an e c o s v s íe m . 3.

T h e ()rfỉan izx ỉíion o f E c o s y s íe n i The

Earth

initially niav

i n ci v c l i b l y o rg ai i i/ c cl ,

SCCI I Ì l i k c a r a n t l o m , c h a o l i c

ịìl a c c , biil

ií i s a c l i i a l l y

:in

w c ll - li i nc tl i n a c h i n c . S c i c n t i s l s h avc i ílci ìt ili cd aiul c l as si ri c tl

m o r c llian 1.5 inillitín ciilTcĩciil kinds C)f t nua ni s ins , All t h c s c D re an i sn is lìvo iiỉ ;i r cu i on

I)f Ihc Eailh thíHslrclchcs ỉVoiii thc t)ccaii ỉloor lo abdiil Kkm inlo Ihc almosplìciv. Tlìi' rcỊ^ion ()f Eíirìlỉ ỉh(ỉĩ sn p p orĩs (ỉll Uviniị tlỉÌHỊỉ.s i.s ('(tllưd ỉlic b io sp h v re.

T his

Iilolxil

c c o s y s l c m is cDmprisecl I)f llìc hycliDsphcrc , ihc l i l h o s p h c r c , anci llic aliìiosplKMV . riì c

bii)S|>hcrc inaiiilaiiis or crcalcs ílìc conclilions (>r lcm|)cialiiic, lịght, UÍỈSCS, nìDÌsíuic, and m in c ra ls icqiiircd

I\)I' i h c l i l c p r o c c s s c s . T h e b i t ) S Ị ì h c r c i n a y b c I i a l u r ; i l l y s u l x l i v i d c t l

I c n v s t r i i i l and ỉKịiKilic iViilms. T h e l c n c s t r i a l

iiilu

r c a l m is usiKilly (lisliihtilctl iiilu parlìciilai

c l i n i i i l i c rciiioiis callccl bitìiìics, ciich oị' w h i c h is c h a r a c l c r i / c c l hy a cloiìiinaiU piiinl 1 'o r m , i i l t i l i u l c , aiKÌ líU ÌIu tỉc.

Puiiiculíìi

b io iiìc s incliK Ìc

eru sslan tl, clcscrl, n iD iin lain, am l

IHìịiical raiii l\ircsl. T h e iiqiiaiic biiìsỊ)hciv is g c n c r a l l y t li v i s i b l c iiìU) iVcshvvalci aiul n i a r i i ìc ivitlnis.

E c o s y s i c i n s iirc g c n c i a l l v Ixtkincctl, wi ih c*ich o r u a n ì s m c x i s i i n u iiì its p; uí i cu la i h;ibi laí iiiul n i c h c . T l i c habital is íhc |)hysiciil U)caliiìn in íhc c i i v i ro nn i ci ỉ l lo vvlìicli Jit lìieanism

h;is ;uki[ilccỉ. T h e n i c h e is ihc lìvcrall l o l c ihal -A S|)CCÌCS {OY ị)u|)iil;iíioii)

SL'rvcs iii a coninìUiiily. Tlìis iiiclikỉcs such acỉivilios as Iiuli ilioiuil inlakc (\vIkiI il cals), |X)silion iiỉ lỈK’ conìmimily sỊnicÌiiic (whal cals it), antl liik' oì' ịniptilalion UiiHVlh. A

I i i c l i c Ci ui h c h i D i u i ( s i i c l ì a s SC: »VCI 1U01S l l i a !

íccd

OII n c a i l )

SOIIICC) Í)1 n;ii ro\\ (iiiiciobcs ihiil (icconiỊMìsc lcIIuKìsc in luicsl lillci). 4. L ỉterịỊY a n d N ỉt ifiíiiìu a l F ỉo w ÌN lù o sv síem

iiiì)

orUciiỉic

íooú

Englísh for Students of Biology All livinu ll ììngs musỉ oblaii ì nulricnt s and a usahlc rorni oi' c n c r g y IVtìm i h c a h i n l i c aiì íl h i o l i c c n v i i o n m c n l s . T h e c n c r g y aíui n u l r i l i o i ì i i ỉ Ị c l a t i o n s l i i p s in c c o s y s l c m s may

be clcscribcd

in a n u m b c i '

o f c o n v c ĩ ú c n l vviiys. A r o o d c l u ũ i i OI c n c r u y p y r a m i d

[irovidos a s i m p l c s t i n i m a i y o f Ihc g c n c r a l ln>phiù ( r c o d i n e ) I c v cl s , dc s iu ii at c tl

p n ì d i i c c i s , c o i ì s u m c r s , and t l c c o m p o s c r s , and Iraccs ihc ricnv iìiid qu ai i ti ty o f a v a i l a b l c o i ì c r g y ỈVt)m t)iic Icvcl lo anot her. Il is worlh íiotiim thai i ni cr t Hí iu ani s ms a r c the o n l y l i v i i i u i h i n u s I h a l c x i s ! ;tl all i h r c c m a j o r t r o p h i c I c v c l s .

Lite vvoiilíl Iiol hc ỊKìssiblc vvillnnil Ị)ro(lỉicers\ bccausc ihcy proviclo Ihc 1'uiHÌamciilal c n c r e y St)urcc ĩov all Icvcls o f tho t io ph ic pyra mid. PriKÌuccrs ar e i h e o n l y o r g a n i s m in a n c c o s y s l c m i h a l c a n p r o t l u c c o r e a n Ì L ’ c u r b i ì i i c o m p o u n d s l i k c g l u c o s c b y a s s i m i l o l i n p { l ì x i n p ) i i m r g a n i c c a r b o n ( C X ) . ) iVoni ! h c a t m o s p h c r c . S u c h o r g a n i s m s m a y also hc tcrm cd

a u to tr o p ììs . Mos\ p r o d u c c r s a r c p h d l o s y n l h o l i c o r p a i ì i s m s s u c h a s p l a n í s

a n d c y a i K ì h a c t c r i a ỉ h a l c i ì n v c r t ! h c s u n ' s c n c r e y ii ìl o ! h c c n c r g y o l ' c h c m i c a l b o n d s . A

Síììall bdi iniporlíinl a nnn in l o f L-allccl

co.

assimilalitMi is Krouịihl abi)ut hy u nusua l b a c l c r i a

c h e ĩìU ỉlitb o ir o p h s . T h e m c l a b o l ị s m n|' I h c s c o i u a i i i s m s c l c i i v c s c i ì c r u y f r o m í c a c l i o n s o í s i m p l c i i n>r u ai i ic conì |>oi ii ìcỉs s u c h a s s u H l d c s IIIKÌ

o xid .ilit)n-ictlu clion

llVtÌl'OL'.C!l.

C íỉn s u m e r s c a l I h e b i ì c l i c s a\' o l h c r li vi i ìi : t)i ^ la i ũs nì s a n d I > b l a i n c D c r g y ừ o m b o i u i s | ) i v s c n l in i h c o i g a n i c s u h s l r a t e s |ìioU>/oa,

and

ct)nsu nicrs,

seco Ịìd a y y

lcvv

liin eiiig

haclcria

and

í h c y coiìlain. T h e c a l c g o ỉ v i n c l u d c s a iìim u ls ,

luiìgì.

ĩ i o m p r i n ỉ a r y ('nn.snnỉí^rs

ro ĩìS Ịin tcìs ( c a r n i v o r c s ) ,

which

Ị)yraniicl

usually

(eia/cis),

w hicli

fcai

has

scvcral

ct>iisu m c

i)ii p r i m a i y

Icvcls

producers;

ti)

ciìnsumers;

lo ĩerti(ir\

coììSỊiỉĩỉcrs ,\vhich ỉc cii t)ii s c c o m i a r y c o n s u i n c i s ; aiKÌ UỊ) to (/ỉiííĩc n ỉa ry ('Onsiiỉĩíer.s ( u s i K i l l y t h o l a s í l c v c l ) , \vliich 1'ccd o n t c r t i a r y ct>nsunKMs.

D ừ c o m p o se rs, p r i i n a r i l y m i c n > b c s inhalMlìnu aỉ'>stìib

llic

o ru an ic

mici\H>rL’; i i i ! s n i s .

Iiiatler

r^ccnuse

o f

clcacl

ol' ỉ h o ir

tìru an isin s,

bu)K >gical

Si>il

in clu tỉiiiu

luiìciioii,

iuitl w a l c i , ịìlan ls,

h i o s p h c í v vvotiUI s U i ^ i u i í c aiKÌ

iiiiiin als,

tlcci>niỊ)t>scrs

I c v c l s ^>1' l l i c I\hhI | ) yi ai i ii il . VVilhiìiil I h i s ìnì ịUHỈanỉ ỉ i u l i í l i o i h i l

hrcak arc

clovvn a n d und

activ c

o th c r

all

cl;iss o f sa|>robcs, tho

ỏ\c. '['ho vvork t ì |' ( l c c o ni |H ì sc ! s is \o r c c l u c c o r g a n i c i n a l l c i

iiiio aii iiìoíuaiÙL rorni siich ;is íiiincials aiiíl iuiscs llìaí can hc cyclccl back inlo ihc c c u sv slc in , cspcciitllv Ỉ OI l l ì c IISC I>r p i i m n r y Ị Ì HHÌ UCCÍ S. T l ì i s proccss is l c r m c d )ììỉfun'(iliZ(iỊn>ỉì.

ỉl

BỈO LO G IC A L T E R M S

(C Á C T H U À T N G Ữ SINH H O C )

1 . B io s Ịìlìc r e ( s i i ì h q u v c n ) ; A l l l i v i n e o i i i i i n i s m s ou c a i l h v v lìic h , l o u c l h c r w i t h i h c i r i n ỉ c n i c l i t ì i i s w i l h i h c e l o b n ! p h y s i c a l aiul c h c m i c a l c í i v i ỉ o n n i c i i l , m aii il ii ii i a s y s l c n i

oW'ịw\-Ị:\' u s c ;m(.l m a l c ỉ i a l c y c l i i i u . T l ì i s s y s l c m m n s Oíì c n c i u y r h i w i n e iiìli) ií í ỉ V o m llìo SIIII) ;iiitl il e i v c s U | ) c n c i ị ! V ( ị ) r i n K i i i l y iis K ì v v - e r ; ul c h c a t ) l o SỊKỈCC. 2.

E iosy .síctíỉ

(liỏ

sinh

llìái)

o i n i r o n m c n l . A n c c o s y s l c m has livinu

ODi ui mi i ii í y

and

ils

[)hysical

and

clìcniical

ịh io ỉlc ) aĩKÌ n o n l i v i i i e ị(ĩhị(ìỉi(') c o m p o n o i i ỉ s .

S n i l s , lci nỊ )cra li i rcs , rai nf al l , CVCIÌ o rua iìic muỉlcĩ aic oxitnìỊiles I > fl l ì c abi(>ùc LonìpiM icnt.

The

classcs

I)f

t)i|:anism s

dcli iíivorcs) ị'avm hiotic coin|)onciU.

(p iín iu ccis,

con su rììcrs,

d ccom p tiscrs.

Lesson One

H oiìĩilaĩioềt

(qiKHi t h ổ ) : A

un nip

oĩ

ind ividu als o f thc s a m c

sp rcics

tìLCupviiii: a

givcii arca.

4 . Hdhitdĩ

(iníi sông) : The locality tìi' cxioriial cnvironmciìl ii) whícli lì |)laiìi

a n i m a l livcs.

E c o lo ị^ ir a l ììic h e ( ổ s i n h I h á i ) :

T h e status

oị' a n o r u a i ì i s i n in i h c c c o s v s l c i n .

in c l u d i n g its lìabital and ils c í r c c t on Dlher o r g a n i s n i s iiiid on thc c n v i n ì i i m c n l .

C on Ịm ỉiỉìiỉy ( q u ẩ n x í i ) : T h e p o p u l a l i o n s oị' (íll s p c c i c s t h a i o c c u | ) y ;i h a h i u i l .

E c o l i ì u i s l s alsc) u sc ĩhc I c r m lo r e f e r t o c c r l a i n g r ou ps o r o r g a i i i s m s in a hubilat - llìc " b i u i c o m m u n i l y " o r i h c " p l a i ì l c o m m u n i l y ” , l\)r c x a m p l c . S p c c i c s in a

ci)nm iưiiily

play diỉTcrciit ro lcs .

B io n ie ( k h u v ự c s i n h h ọ c ) : A m a j o r c t ) m n n i n i l y oi' l i vi i i ị i o r g a n i s n i s ; í\ c o n i Ị i l c x

t > r c l i n i a x c c ì m m u n i t i c s ( q uẩ n x ã CIÌO đi n h) o f planís aiitl ai ì ini al s in a

rceion.

as luntlra, í o r c s l , g rass lant l, d c s c r t , lìKìiinlain. K.

H rod ỉicev s

( s i n h v ậ t SÌHÌ x u : í t ) : T h e " s c i r - l c c d i n e " ( a u l o t i o p h i c ) l ì i u a n i s m s , v v h i c h

iiìclutlc niost planls and s o n ì c niicrtHìrgani sms. T h e pro íl i icc rs s y i H l i c s i / c Ihcii' OUIÌ I > r e a n i c c o m p t ì u n d s l Y o m s i m p l c i i i D r g a n i c s u b s i a n c c s w i l h ll ìo aitl

oi'

tho sun ( p h o t o s y n l h c l i c ;uitoírt)[)hs) OI frt)m í h c Ì ! io rg ani c s i i b s l a n c c s

ciỉOi

iVom

ih cnisclvcs

( c h c n m s y n l h c t i c ault>íri)phs). 9 . C oỊìSítnìers (s in h vậl

licu thu)

;

All Iirgaiì isms

ỉhal

aiv

'*noí

scir-lVctlÌM'' ’

( h c l c i D l i t í p h i c ) and thai inucsí ii thcr { u s u a l l y ) l i vi ne Dreiỉiiisnis in w h o l c tìi in ị)*íi! Ui I)bl;ùn

l ìr uanic

nutriciiis.

Tlnis

! hc

cDi isumcrs

callccl

lìinlyịvores cal

[ilaiiis.

íd n Ị Ì v o r e s c;d a i ù m a l s , and p a ríỊsiỊes t ak c in hloocl, Siip, iuicl Dlhci' Ịissi ics IVdiiì livinu ln)sls. 10.

D e i on ỊỊyoscrs

( s i n h VỘI p h r i n h ủ y ) : M o s l l y

h c t c a ) l i o | > h i c h a c t c i ia aiìtl r i i n i :!

i I k!

lìblain Digaiìic lUiliicnls by brcaking cK>vvn Ihc rcinains o\ |)hhIik:!s oi' Iìií:;iiìisnì The

a c t i v i l y oỉ'clcct>m|n>sci‘s allovvs s i m p l c CiìmptìUiìds lo ho i c c y c l c c l b a c k Uì ilì-

aiikiín)|)hs. 11.

D v ĩ r i ĩ i v o i vs

( s i n h v; ) l ; ì n c ặ n v a n ) : E ; i i l h w o i n i s , I i o n i a l c u l c s , c i u h s . i ui t l o l l ì c r

h c l c r o l r o p h s lh:il Iccíl un |Kulịclcs tìf Diuanic m a l l e r , sucli :is vvoukl Ix’ ị)rociijcotl l\\ Ihc |)aiiial ciccomịKìsili oi ì o f plant and a n i ma ỉ lissucs.

III. GRAMMAR : NORMAL S E N T E N C E PA TTERN IN ENGLISH (MẪU CÂU THỐNG THƯỜNG TRONG TIỂNG ANH) M ộ t câu cỉ(ín uìiin Irong li ông Aiih c ó ihc chi chứ:i hai Ihàiih phiHi, đ ó \ì\ cliú Iii:ữ { S iỉ h ị n ĩ)

v; i

clòiìi:

lừ

(\'í'/70,

SOIIU i h ô n g

ihưrniỊ:

IIỔ cImV;ì

tliòni

lìoiic/ và lìf hổ n^hĩa ị n i ( ỉ ( l i j ĩ r r ) : s n h ịrc ỉ

I. Tvccs

V(’Ị h

UIOVV.

< '< tN iỊ> lt'tỉi(’ỉ i ỉ

làn

nrữ

{ ( ỉ>fniĩl(’ìỉH‘fiĩ)

Englísh lor Students of Biology ( ( 'à y ninc) 2. 'T'hc c x Ị v i i m c n t

\vas

iì SÌỈCCCSS.

tiamaectl

Ihc l ic c croỊX

( T l i í n uh i ộn i ilĩĩ llìàiili c ỏii u) 3. Tlic

h c a v y Ki ii i s

( Mư i i l(Vn clà làm hóiìi: vụ lúa) 4 . Y c u i r ĩnvcslii^alioii

( N c h ĩ ô n cứu của ban

m u sl b c rinishcti ịì Iku

b y ii cx l vvcck.

được kốl íhúc vào luẩii lứi)

5. W c

linishccl

last c x p c r i m c n l

ycslcixlay.

( H ô m CHKI chúiiu lôi tlfi làin xonu llií nulìiộm cuối LÙiie) ('h ủ ỈÌCIÌ : M ỗ i c â u l ii ìH! ^ l i ỏ n u A n h

h ắ í h iiộ (

|)h; ’n c ó ÍIIỎI c h ú n e ữ , l u y n h i ò n t r o n g c á c

bìú

viêl khtKi h ọ c , khôni: |)Ik’iì lúc ÍIÌUÌ chú ngữ CŨMU điíii uiủn và clỗ nhậ n như I r o ng n ă m ví

ilụ Iivn. ílày XCIIÌ XỚI cấc chu neữ Ịilurc lạp (đirơc Uíich clươi) Irone cấc cAu sau đây : 6.

riic [ìollurnìn (N ;in

lìhiồm

l ; uìsccI lừ c;íc

hy ỉhc rac! t)i ics \v;is \viclcsprcacl iiìIhcii' c r í c c l s .

!ìh à

!ii;íy

\\p\y c à n e

I ÌÌ(V l ô n o v c I I K Ì I

h iọu

qiul)

*7. ỉ hc vvi(losỊ>ic.nt ritHKline pr lovv-lyiĩii: aui iculluiaỉ Í\\VI\S c a u s c s a ịxicM ]oss oỉ' croỊ^ s.

( l .ụl lội iràn l:m tV Iihữiìu vùnu n ôn g Iiizhiẹp li Uiìg d an j: g â y MCIÌ m ột sự l ổn ỉhrú

lớii về mùa nijnt:) N u o à i ra , ín>im niộl sô cfai, /7 vù t h e r e ihườiìỉ: dược sứ ciiiiií: như m ô l c h ĩỉ ĩtỊỊữ ỊỊÌà

ípsciido-siihjccl) :

s. li is lainiiig I\^hl nciw. (Chíiìh lúc Iiiiy liời đaiì^ 9 . / / is a n i c c i i i i y h H Ì a y . ( H Ỏ I I Ì I i a y là m ộ l n u ù y đ ọ p I r ờ i )

10. //

was

! i m o lìl' v o l c i i i u ì c s , b h i s l i i ì ị : e i u > r m ( i u s a n n > u i i l s (>r m í i l c r i a l skyvvarc l .

ị ị ) ó là ihời kỳ c á c mii lử;i làin nổ Innt’ Iilìữtii: khỏi lưtíng vạl c h âì k hổ i ì g lồ vài)

khôn^ Irmie)

l lie r e

11.

i s I i i ì s p c c i a l c i i c i i l a l o i V s y s l c i ì ì iiì A m o c b a c .

f ( ) a m Ì Ị ) k l i o n u C() m ộ i h ộ 12.

'I h e r e

a r e

m aiiy

cxani|ìlcs

I t u1n h i ì à ĩ ì r i ò i i u h i ọ l ) o\' n a l u r a l

S L 'lcc!io n

as a

ivsn ll

1)1'c n v i r o m n c n t a l

c Ik h i u o

<- . í(\') lìhicu ví (lụ vc chọii lọc lự nỉiiổn như là kct quả của sự biíii đổi môi

i! ư »"íui:)

Đòiụ: ĩìr :

h ẳ ỉ h ỉiộ r c ủ a m ỗ i c â u t i ế i i u Anh. Độiii: lừ c ó \hỉ lìi niộl lừ đ(tn độc như Inmu các ví dụ 1; 2; 3; 5; 7, Iihirnu cũng cố Đ i s a u c l n i n e ữ , i l ỏ i m từ c ũ i i í : là m ô ! Ih.'íiih p l ìâ n

I hc là m ộ t c ụ nì độnt: lừ (\’í'/7) p ìiìd s c ) chứa mộl hoiỊc rihicu ỉ r ự (ÍỘNiỉ ĩữ và m ỏl (íộỉiỉỊ ĩừ chíỉỉlì n h ư íi o nu c á c cfui 4 ; 6 h o ặ c Irong c á c ví dụ SJU : 1 3 . T h c s c c o i n p i ) t i i u l s Wtìulci h a v c h o c i ì h y J r o u c n sLi i ri dc ( H . S ) , a m n i D M Ì a ( N H ^ ) ,

aiKÌ nicllìíiiìc ( C H J . ((Vic lnrp chãi này phái là sunlìia hiíln), i imoniac và m c t a n ) 14.

r h c liuhl

h a s h c c i ì h m n i i i u ị'or I c n l i o u r s .

Lesson One

(N eọn đòii đà ihổỊ) được 10 eiờ i6i) Tân nụữ :

T á n n c ữ là ihùiìh phấiì b ổ nuhĩa cht) dộiií: lừ. N ó gi ốnt : như chủ n u ỡ (V c h ỗ c ũ n e là I11ỘI í'/í///// í ừ . <'/(// //'r hay rnỏt c ụ m tlaiih íừ (//<'>//// p h r(ỉs e ), s onu nói chiiiit: n ó (ỉ ứne sau đôiii!

K h ô íì^ p h ả i củi i iitU) CŨIIU c ầ n c ổ l à n Hịiỡ. Tt i i i n g ữ kììoỉì!^ đir(tc brit đíiu b ằ n g niộl uiứi lừ. Tãiì nuữ trả \Ì1\ c h o CÌUI hói \vh(Ịĩ‘^ hoiỊc \\'honì‘^ l ừ I rDi i ị; c ó c c í ì u c h ù đ ộ n u .

T ừ h ổ nuhìa : T ừ b ổ n g h ĩ a c h o b i í t llnYi g i a n , đ ị a đ i ể m h a y c á c h i h ứ c c ủ a hìiiih đ ộ n u . T ừ b ổ nghĩa

rấ!

hny

â iíơ c

g ặ p d ư ớ i clạni: c ụ m

(p rep osiĩioỊH ỉl p h r a s e ) ,

girri t ừ

ịỊ\íũ

Cụm

íừ

là

môt nhóm íừ bál đấu bầng mỏt giới từ và kốl thúc bằng inôt claiìh lừ, chăiie hạn /// //;r n ỉ o r n i ĩ ĩ í Ị . a ĩ ĩ h e li ỉi i v e r s i ĩy , Oiì ĩ ì ì e ĩ a h l e .

Cấn

lư u ý là l ừ b ố

nuhĩa

chi

ihừi

eian

thườiiu

đ ứ n e Cỉiổi CÙỈỊÌỊ nốii t ronu cáu c ó ỉừ hai từ h ổ n e h ĩ a Irơ Icii. Từ v e a r ,

b ổ n g h ĩa cũiig c ó thc

lỉiírrịcd lv ,

là m ộ t

tic.\ f n i o ĩ ỉ í l ỉ . o Ị i ĩ d o o r s ,

ỉrạrìịi l ừ h a y

x cstcrd a y .

một

cụm

K lỉô ỉiiỊ p h ả i

Irạng

câu

lừ, c h ã i ì g

\Vi\o C Ũ I I U c ẩ n

l ìi ỉ i ì / í / v / c ố

lừ

bó

nglìĩa. Từ bổ imli7a tnì lời cho câu hỏi u lìcn^ \ylit're^ hoặc hau'^ IV. E X E R C I S E S /.

( ỉ ạ c h (lu m c h ủ UỊỊỈ^ ịn iọ tiiạ c li) và dộììỊỊ l ừ ị h a i Ịiạ c h ) t r o n ^ c á c cá ii s a u d à y :

T h e [íìCiiíÌDiì iii Ihc c n v i m n m c i ì l vvlicrc a |)o|)(ilatioii livcs is callccl i h c hiibìtal C)l ihal

T h e a i r iii I h c e a r c l c i i w a s vvar m a n d f i a < : r a n l .

Ị)opuÌation.

Ihc

h calin i:

The

llaeclla

thai

procliiccs

Ihc

ciiiTLM its

w h ich

h rin i:

Iih h I

Uì a

ercat

ox v ìicn .

p a r l i c l c s anci 4.

1)1' l l i c i r

com m iiiìity

\vhich

v v c SCO i n a n y

eivcn

habilal

w ill

clclcrininccl

c x tc n t by llìc physical and chciniciil characlcristics o í th a t ciivironnicnt. 5.

ccìllcc!i(ìii

The

o f oraíiiìism s to u clh er wilh

ií s suiTvìUiKlini: | ) h y s i c ; i l a n d c l i c m i c i i l

Tacíiìrs is dcfiiìctl as ÍUI ocosyslcm . nnìsl

all -ciKuimịnìssi im o f i h c s c

Icvcis,

íhc

b it ì sp h cr c ,

ì i ì cI i r I c s

íIìc

thin

ciivclopc o f liỉc (ahoiil 14 milcs clccp). 7.

The

cncrịry

and

m iltiú onal

tchìỉit>nshi|)s

cco sy slcin s

inay

ilcscrlhctl

D c c o n i p o s c r s , p r i ma ri l y micri >bcs ii i ha b ií in e soil aiìil vviik' 1. lìivak tiovvii ;mcl a b s n i h

lìiinihci o f ctìiivcniciìt w ays. ihc

oreanic

m aílcr

ticacl

OI e a i i i s n i s ,

iiicliKlini:

ịihinls,

iiiúnials.

and

oìhcì

niicroD igaiiism s. 9.

sin all

bu!

in ip oilanl

iim ouiil

oỉ' C ( ) >

assin iilalion

lìioiiiihí

ahoiií

un iisual

biìclcria ca llcd chcm olithntri^phs.

10. T l ì c

Iiìcỉaholism

íhcsc

oruanisms

tlcrivcs

ciicruy

iVoin

oxịdatitin-rccliiLiioii

r c a c t i o n s o r s i m p l c i n t ì r u a i i i c c t i m p o i U H l s s i i c h : is s u i r i t l c s iincl

1 1. T h e hiiìS|)hcrc m;iy bc nalurally subdividcc] iiilo (cricslriiỉl íind a(.|ualic rcalms.

Engỉísh lor Students ot Biology_______________________________________________ n . 1 2 . 'The lcncstii;il rcalm is Iisuiilly (lislribulctl iiiU) |iarlÌL‘iilai cỉim alic rcịzitins callctl hiomcs. 2.

í h e m m ỏ i c h ù ỉtỊỊữ và / h o ặ c m ộ i riộnỊỊ t ừ d e ìtíHtĩì (h à n h c á c c á u s a n d á y :

T h e t a u s c o l ' I h c c h i k l r c n ' s i l l i i c s s c s ......................................L o n ỉ a n ì i n a t c c l c l r i ii k ì i ìị : vval cr.

...........................................o f í hc SUIÌ..................................... ....................Ihc skiii o r. Si ì mc pctipte.

T h e biiiìch

The

oị'

b a n a n a s ................................ 1)11 t h c l a h l c .

pi xì hl cms

o f vvalcr poll ut ion

..............................................

l o r Ihc c o u ĩc v c n c c

ncxl

m tm lh .

The

inigatioii

projcct

....................................................................

for

Ihc

bencfil

(hc

ỉanncrs.

The ....................................

hy 1\ vcry scrious

in ihcsc lW() riclcls ....................................

cỉisciisc.

The v)bjccl o f llìcsc iiivcslìuitíions...............................ihc ỊMcvciilion oỉ'accid cnls.

X ............................. ....................................................v v c r c c i a m a ị i c c i b y I h c s l o n i ì .

................................... ......................................... Ií »........................

bcsldc

ihaí

bui l cl i iì i:

vciy Liscỉìil amiiials in S.E. Asiii.

OVCI’ t h c r c

...............

tlic

[>rc>|>ci1y

o f l l i c P a c i i l l y 1) 1'

Rioloey. ( ' h ừ a c á c líĩi sa i ỉrottíỊ c á c c á u s a u dây, T r ư ớ c tièn x ú c dịtỉìỉ d á n là c h ú Hỹ^ữ r ố i r ie i lợ i Íìatíỉ c â u c h o d ú ìtịi :

ỉ.

E ach siutlcnl íypccl Ihcir Ihcscs thcmsclvcs.

T l i c Si>cií)- 0 ct>ni)mic c o n s i d c r a l i o n s in Ihis p ro jc c t lias b c c ii d i s c u s s c d .

3. Bach sludcnl must pul íheir bcsl crrorís inUievcry piccc orvviirk. 4. Niìl 5.

\ hc

OIIC ịKMsoii annỉiìi: all ihcsc sciciilisís disaịirec vvitlì ihis thcory. rcsiill

(>l C i u v l o s s s U ỉ i í i u c íiiicl t l i s Ị ) o s a l

vviỉslcs a r c i h c b r c c d i n e

t)f v c c i o r s

clisciisc.

The

cxIkuisI o ỉ ' v c h i c l c s b c c a i i s c tìỉ'thcii (.Icatlly ctMììpoiicnls ; u c h a r ni ỉ ul l o h u m a n s .

The

urci it n u n i h c r o f v c h i c l c s in m o d c r i ì c i t i o s c a i i s t ' s c r i o t i s c o n g c s í i i ì i i .

D u riiiu

[cccnl

yciirs

Ihc

numbor

t >f c a r s

iii

m ost

cou iìliics

havc

hccn

giiK Ìu ally

iiK iv asin g .

ỈII Riilaiiì in 1 9 7 0 thcrc was over 1 1 cars for a p(i|>uh)lioii o f 5 5 millÌDii. i n. '1'hciv nnỉsl hc a liniil-iU> \hc n u m b c r tìf Ciirs Ihal c:in bo allovvcd and I h c y -may b c

rcachcil boroiv llìc cntl 1)1' lliis cciilury. 4 . C ỉỉữ a v á c c á ỉỉ yiếi sa i ínĩN íỊ díKUt ván s a u (iâv :

C'ais |)itHlucc |)ioblciìis f()i' Ịìcoplc. One ol thcni Iirc noisc ; Iioisc ỈVom cn gin cs aiitl l-ỉlou iiii: Irnm hom s. Noisc is mcasurccl in clocibcls aiui ií havc bccn ihal t(H> liieh a Icvcl iìl' l ìoi sc ca n cl ai na ec [Xíoplc's hcariỉ ig and baclly alTccl his ncr ves .

Anolhci

problcm is air pollulioii. Car cneincs uivc oiil cxhaiisl Tumcs ihal

c o n l a i i i s m a n y ỊX)isi)m>us c h c m i c a l s l i kc Icatl and c a r h o n m o n i ì x i t l c gas. In c i l i e s Ihe a ir

ỉx‘conics lìllcd wịlh Ihcsc chcm icals which is brcathcci iii hy m any pcoplc aiìd vvhich c;tn Ihus iỉlTcct his hcallh. II can bc cspccially dangcn)Us li> childrcn. 5. I l à v sd p x ế p m ỗ i d ịn lt n g h ĩ a ở h é ì ì trá i sa o cỉio p h ù Itíỉp r ó i n iộ t m ụ c ở h ê n p ìềả i :

Lesson One

a ) T h e l a r e c s l l ai id c o m m u i i i ỉ y i v e i o n i c c D e i i i / c t l h\

c c i ì l o u i s l , c . g . grassliỉiKÌ, clcscrl, m o u n l a i n , lri)[)ÌL\il ỉ oivsi. b) A eiDup o f iiitlividuals o f a s p c c i c s livint: in a cc rỉ ai i i

arca. c ) T h e vvalcr on Ihc c a r í h ’s surfaL*c. d ) T h e s l i u l y I ì f l h c i n t c n v l í U i t ì i ì s l i i p s b c l v v c c i i o r g n n i s m s i i i ul

Ihcir cnvirDiimcnt aiul cach Dthcr. c ) Aii a s s c m b l a u c o f piìpiilaliiMìs ỉhat livc iii a (Icriiiccl aiv;i OI

habiUỉl vvhich can citlicr hc vcry laruc ov quilc small. 0

ỊX)pulatit)ii

T h e c n l i r c /OIIC

oi' a i r , l a n d a n d vvalci' al i h c s u r f a c c o l ' diL'

Ciiilh I h a l is o c c u p i c c l b y liv i iì u I h i n i i s .

bionic

g ) T h e crusl ()f Ihc c arlh .

com m unily

h) T h e c i c c o m p o s i í i o n in sDÌIs o f orjzaiiic lì ìalt er b y

ccology

pnHÌLicer

m icnx)rganism s vvith llic rclcasc ol' mincral clc m c n ỉs as inoreunic ioiis. i) The m ixUi rc o f e a s c s Ihat suiTouncls tlìc ciirlli. k) A nalural unit o f liviiiu and iu)nliving |)arls thíií iiitcracl lo procliicc a lablc systcm in vvhicli Ihc cxchanuo Iìf matcrials hclvvccn liviiiịi and ntìnliviiìị: Ị);irls follows a circular [)alh.

f(Hxl cl ìain

I) The nuincrical ichilioMship I)fa riHHÌ chain, rcị^icscnlcd by

ccosystcm híibilal

nuiìibcis C)l\)rgaiiisins at dilTcrcĩỉl levcls. ni) The K)cali!y D rcxlcnial cnvironmciìl in vvhich í\ |)lan! DI animal livcs.

cncMịiy pyramici

lì) Scqucncc o f tìrgaiìisms in vvhich cach is Tootl o f a lalcr

biosphcrc

a tm os Ị) hc r c

lithosphcic con su m cr

m incrali/alion

liydnisphciv

m cnibcr o f thc scqiicncc. o ) A n a u l o ĩ r o p h i c o r g a i i i s m , u s u al ly a Ị)h(ìU)syiillicúc

erccn planl in an c co sy slcm , vvlìich syn lh csi/cs orgiinic miillcr from im)rganic malcrials. p) G ra /crs and caniivt>rcs. 6 , ( ỉ a c l i d íú n c h ủ ìĩỊỊữ ( m ộ i ỊỊự ch ) và d ỏ ỉig í ừ ( h a i Ị ụ ic h ) Irtpug c ú c c á u s a u d â y rố i d ịc h d o ụ u v án r a íiếììỊỊ V i ệ t :

Tropical h oresís - Disappearing Hiomes ? TiDpical ĩorcsls contain an incrcdihlc varicty o í oreanisnis. Y c ! cỉcspitc liic tlivcisily, Ihcy are one o f Ihc vvorsí placcs to grow ciops. Bccaiisc o f rapicl d c c o m Ị > o s i i i o n in t hc hol , humi d c l i m a l c s vvhcre such Torcsls Dccur. iIkmv is pract icíi lly

no litlcr on thc Torcst rioor and vcry littlc nulricnt siora^c in tho subsDÌl. Mincrals r cl c a s c t l

tliiring

dccomposilitìii

arc

rapi dly

pickcd

lo ols

aiHÌ

mycorrhi/;!

conccntriitcd in (he lop soil laycrs, and mosl b cco m c ticd up in Ihc slancliiiịi hiomass. W i l h sla s lì-a n d -h ĩtn ì (ỉíỊririỉlĩitre, ĩovcsì b i o m a s s c an b c icclucccl \o Iiulri ciìt-rich

asbcs, Ihcii the ashcs can hc iillccl intc) ihc soil. Evcn then, hcavy raiiis w;ish away mosl

English for Students of Biology

of ilìc nuliionts ỉVtnn Ihc cxposcíỉ clay soils. AIÌCI a lcw ycais, clcarccl pli)ls bcccimc in ỉV ililc

and

usually

arc

abanclonccl.

Rccausc

Iiu iỉicnís

arc

Si> c l c p l c l c c l ,

succcssional

ic|)laccmcnl is c x liv m c ly slovv. l3cvclopiiig ciHintrics in Central A mciic;i, Aiìicíi antỉ Soulhcasl Asia havc bcLMì LỈcaiine Ihcir ln)pical Torcsls 1)11 a massivc scalc. Human fX)pulatii>ns are growing raỊ)icily

in ih tìsc c ou i ìt r i e s ;

b y s o m c e s íim a lc s , n i n c l v

pcrcciìt

o f t hc

lotal

h u m a ii

|)i>ịnilalion erovvlh is cìccuỉTÌng t hcrc. T h e land is h c i n e clcarccl f or fucl and ĩ a r m l a n d .

Ai thc Ịircsciil raỉc ol' clcarine, nnìst íropical raiiì roiL‘sts vvill disappcar hy !hc ycar 20 .^ 5 .

( . ' I c a r i n e o\' i h c

liDpical

Torcsls n i c an s c x l i n c l i o n

for lhi)UsaiKÌ

o f spccics.

('oiìsiclci lliaỉ a vcrv sniiill luimbcr o f crop and livesu>ck spccics rcprcscnt most o f !hc \voiici’s ÌCHKÌ siipply. H ow cvcĩ\ Ihat híỉsc of lotxl pnxluclioiì can bc briiardciicci and lìKiclc Icss vulncrahlo if vvc caii clevclop I1C\V OI hyhriti crop planls. Tlirough gcnclic cn u in ccrin e, ihc cỉivcrso organisms of tiDpical min íorcsls cnn tapped as gcnclic ỊvsDurccs l\ii dcvcUipiiiị: no\ t>iìly impĩovcd vanclics oi crop planls, but also ncvv aiìíihiotics aiiti vaccincs. M a i i y IrDỊìicíìl plaiìls a l r c a d y p i o v i dc iilkaloids ihat aiv Iiscd in clrug t r e a t m c n l s

oí' ciirclio\asculai clisoicicrs, caiiccr, and oìhci illnosscs. Aspiiin, provably thc mcìst vvitlcly Iisctl t i n m in ihc vvoiid, vvas ỉ\)rmulalccl by usii ìe a c h c m i c a l " b l u c p r i n l s " oị' a

L'om|x>uiui cxtractccl iVom thc Icavcs of tropical vvillovv (IVCS. QìlTec, biỉiianas, CDCoa, . iiìiiamoiì aiKl olhci spiccs, swcctciicrs, Rra/il mils, antl niaiiy oihcv íoods vvc takc for '^Iiỉỉìlcd oritiìnalcci in Ihc Iropics. Si) clicl lalcx, gums, rcsins, ciycs, w axcs, and many iMỈs; thcsc aiitl ulhcỉ' siihstanccs arc uscd in such tlivcrsc products as icc crcam , Uuìlh[):islc, sliamỊìoo, ciìiuloms, cHismctics, pcrrumcs, ivcoitỉs, ỉiros, and shocs. Scvcial inlcrnatÌDiial proups havc bccn workinu tt\ucthcr ÍÌIÌ ;ì ctìmprchciìsivc Ịìlan hì |)1CSCI‘VC Ir opical Torcsls, and tlìc plan is alrcacly hciiig i m p l c m o n l c d . A f c w ílcvclcỉỊìini:

cou n liics

havc

bcc!i

rccvnlu alinu

ihcir

aeiitu lliu a!

Ị)iilÌL'ies.

R ra/il

has

(k'sii’iKiỉc(l abiHil IOO,f)íl() sqiKiiv kilomcleis o|’ iroỊìical ỉ;iin loivsl ÍIS uiisuilablc Toi .iLMÌc Iillutc. Tho rci:ion has hcoii sct asiclc ỉor cciìk>L'.icjỉ ivscaivh iincl liìi rccivalion I ìn\\ niaiiv olhci otMiiili ics wị|| l'oll()w suit '!

V NEW W ORDS 1.

iihiolic ((ỉdị)

.ilỉ-onconi|)iỊssini:

iiltiliKÌc (n) aninial

(f!ị

I-

(ailị)

hao tniá!

độ cao độ ỉt e VỘI

atỊUaíic ((ỉd ịì

l l u i ộ c Iìư»íc. í h u y v ự c

a s s c i n h h i e c ( ỉiị

lập hỢ[)

iissiinikỉic ( y)

đ ổ n e lìtKi

a^siinilalioiì ( n)

sư.

đon^í: luni

assocị;ilion (li)

sự

k c ì lìỢ|i,

I (í. a í m o s Ị ) h c i c I n ) 1

klìôiìL’ sinh luK'

; Mi U) t ! o p h

( n)

sự

li c i i liỢị), q u í u i h ợ p

k h í CỊUVÓII

siiìh vâi tư ciiíừim

Leỉ Lesson One

12. h a l a n c c ( r . / / j

cân bá nu

1 3. b c n c r i c i a l (a d ị)

c ó lợi, c ó ích

1 4. bit-)mcs (n , p l)

khu vực siiih h ọ c

15 . b i o s p h c r c (ỉì)

sinh quyốiì

16. h i o l i c (d d ị)

ỉ h iiộc sinh h o c

17. h o u d ( n )

liòn kc!

1 H. b r e a k tlown ( v)

phán hùy

19. hriiiu abt>u! f\'j

e â y ra, dẫn đcn

2 0 . banici (<i((ị)

rộn LI

21.carry ou t

Ihực h iệ n, l i í n hìỉiih

2 2 . c i i t cg i ì i y (ìì)

n h ó m , h ạ n e , loại, c ấ p

2 3 . c c l l ( n)

lố bào

2 4 . c c l l divisioii ( n)

sự phân bìu)

2 5 . c c l l u K ì s e ( nj

xciili ikv.tí

2 6 . chiUìlic ((ĩd ị)

hỗn đỏii

2 7 . characi L' ri sli c (n )

đ ặ c d i ổ m , đ ặ c Iriíne

2 S . c h a r a c l c r i / . c (v )

x á c địiih

2 9 . c h c m i c a l (ỉỉ, a d ị)

t h u ỏ c hoá h ọ c , chiVí hoá h ọ c

3í). c h c m o l i l h o t i D p h (n )

siiih vậi lìoá dườnu vỏ C(í

3 1 . c l i m a l c (ỉỉ)

k h í hậu

3 2 . c l i m a l i c ((u ịị)

ih u ộ c k h í hạu

3 3 . c o m m u n i l y (n )

qu án xà

3 4 . ci >mỊ)oncnl (n )

thành phriii, cííu tứ, |)hấn lử

3 5 . cc)nì|K)iiiitl (n )

hợp châì

3 6 . c o i ì s ỉ i l u c n l (ỉi)

crúi t hành, ỉhànli Ị)hẩiì

3 7 . CDIÌSUIIÌC ( v)

liõti Ihụ

c o n s u i ì ì c r (ỉt)

sinh v(ii íiêii ihu

3 9 . ci>iìVL'iiicní ((Ị(ỉị)

Ihícli hự|)

4 0 . c o n v c i 1 ( v)

clìuycn hóa

4 1 . coo|)cr;ilìve ((ỉd ị)

lìtíp lik'

4 2 . crcalo ó')

Ỉ;,UÌ non

4 3 . c yii iìobii clor ia (iỉ. p l )

vi klìiKÌn lani

4 4 . c y c l c ( hí ic k) (v)

uhậị) ỉ rơ lại

4 ? . tleal (vvilh) (V)

c ố C|u;in hộ

4 6 . ticconi ịHìsc

|ih;ln lìủy

uiải tịuyốl, đÁi pliố

4 7 . ( i c c o m Ị ì o s c r (fi)

sinh vậl phC\u húy

4 S . tlduiL' (as)

lỉươc eoi là

4 9 . clcrivc (IVDm) ( \)

htil lìịiuồn lìr, XIKÍI phái lừ

5 0 . t lcscrl (n )

Sil llìiK'

5 1. <.lcsi‘:nalc ( rj

ịiọì lòii, niệiilì il;ỉiih

5 2 . clclcrinÌMC (V)

xác clịnli

Englìsh for Students of Biology chcì

5 3 . c i i c ( \’j

( ỉi) (V)

54 . clisciplino 55 . tlislrih iilc

bộ môn phàii bố

( V) 5 7 . d i v i s i h l c ((ỉ(IJi 5K. cUìminaiií (adị) 5 6 . div icic

(n )

59. E arlh

có thổ phâiì chia liộì, chiíni ưu Ihỏ T ỉ á i tJiVi

(ỉìì

60. ccoK ìeical

Ihuôc sinh thái

hoc

sinh thấi học

6 1 . cct>ltìU>' (ỉỉ)

( nj

62. cci>sys!u m

ÍS.^. c n cru y ( nị

hộ sinh Ihái nãnị: lượim

((ỉdị)

6 4 . ciiliiL'

chìiì, phân chia

đáy đủ, Irọn vẹn, loàn bỏ, ioìm !hc

6 5 . c n v i i i M i m c n l Ịfi}

inôi írườnịi

66. excreíe í r j

liíl l a

67 . IVccl iou) (V)

sống ciựa vài)

68. ri\ ivỊ

c ố định

6 9 . Iliivv Ị ỉ i )

clòiit:

70. 1'ood Ị ìiỊ

í lì ức ÍÌIÌ, thực pliấm

7 1. ỉ\Hìd chaiíi í"//)

chuỗi ihức an, xí ch íhức iin

72. loiesl

rừiiu

73 . IVcslnvalor (ỈIỊ

nưức nuọỊ

7 4 . r u n c l i o n f//.V)

chức Iiilnu, hoại dộng

15,

(n)

n in m is/ runei

nàin

76 . e;is f//j

khí

77. i:lucosc f//j

ullico/ơ

7K. urasslaiul f//j

đ ổ lìu cỏ

79. hahilal (lì)

il»í| s ô l li :

Hí), h a n n

lìinì hai

f\'j

H1. harmlnl

cố hiii

S2. h)tln>ucii

hidro

h yclrosp hcic

(ỈI)

S4. incicclihly (adv) in hah ii

(V)

X 6 . i iu M u a i ì i c

{ ( td ịị

vô C(í cỊi i í i n h ộ t ư i í i i u h ồ ,

ịfìị

KH. i n l c r a c t i t ì i i

90 . lilc p roccss f;;i 9 1 . liuht

khỏne Iho liiì dược s ong ớ

>^1. il llciíict ( \ SO. laliliiclc

ihủv (.ỊiiyCMi

Ị ịì}

^)2. l i lh t ì s Ị ) h c i c ịn ) liltCỊ- ( f ! Ị

94. liviiiu ((ỉdị)

mối lưtínu qu;in vĩ dộ

quá ỉ rình sốni: :íiih súni: ihạch quycn rác rươi sốnu

ÌUơuị:

quaiì

Lesson One

9 5 . l o c a l i o n (n )

vị Irí, địa I h í

% . m a i n t a i n (v )

giữ. cluy Irì

9 7 . m a r i n c (a d ị)

t h uộ c biổn

9K. m e l a b o l i c (cuịị)

t h uộ c Inui đổi châl

9 9 . m c t a b o l i s m (n )

trao đổi chất

l O O . m i c r o b e (n )

vi sinh VỘI

101 . m i c r o o r g a n i s m ( n )

vi sinh VỘI

1 0 2 . m i l c (ii)

dặm

1 0 3 . m i n e r a l (ii, cưlị)

vô c ơ , k h o á n g

1 0 4 . m i n e r a l i z a t i o n (n )

k h o á n g hóa

1 0 5 . n i o i s t u r c ịn )

độ ẩm

1 0 6 . m o u n t a i n (ti)

núi

1 0 7 . na tu ra 1 (a d ị)

t h uộ c lự nhiỏn

l O S . n a t u r c (n )

tự nhiôn

l OỌ. ni c he (ii)

ổ

1 l O . n o n l i v i n g (a d ị)

k h ô n g S(5ng

11 l . n u t r i e n t (n )

chất di nh dif('fnịi

1 1 2 . i n t a k c (n )

sự thu nhận

1 1 3 . o r g a n i c (aclj)

hữu c ơ

1 1 4 . o r p a n i s m (ii)

c ơ thổ, sinh vột

1 1 5 . o r g a i i i z a l i o i i (ii)

sự tổ c h ứ c

1 1 6 . o r g a n i z c (y)

tổ c h ứ c

1 1 7 . o v e r a l l (a d ị)

toàii b ộ, toàn thổ

11 K .o ^ id a t i c i n - r c d u c l i o n (n )

sự o x i hóa - k h ử

1 1 9 . p a r a s i t c (ii)

sinh vật ký sinh

1 2 0 . p a r c n t (ii)

bố , mọ

121 . p h o t o s y n t h c s i s (n )

q u a n g hơp

12 2 . p h o l o s y n t h c t i c ((u ịị)

t h u ộ c cịUiing hợp

1 2 3 . p h y s i c a l (a d ị)

t h u ộ c vậl lý

1 2 4 . p l a n l (ii)

t hực vẠl

12 5 .p ci p ul al i on ( n )

quđn lliỏ

12 6 . p i \ x i u c c r (ii)

sinh vậl sản xiiấl

1 2 7 . p r ( x l ư c l (ii)

Síin phẩm

1 2 K . p n i g r c s s (v)

liến Iriổii

129 . pr i) l o/ . oa (ii)

đ ộ n g vậl Iií^uycyn sinh

13 0 . p i o v i t l c (v)

c u n g cũị)

1 3 1 . p y r a n i i d (ii)

tháp

13 2. q u a rt c rn a ry ( a d j )

bộc hoín, lứ c ấ p

1 3 3 . r a n c h i m ịa d ị)

ngẫu nhiên

1 3 4 . r a n g c (v )

dad đ ỏ im

13 5 . r c a c t i o n ('/;)

phản ứnịi

Englísh lor Students ot Biology 1 3 6 .r c a lm (ii)

vưiíiig qurtc, lĩnh vực, khu vực

13 7 .r c g io n (/i)

vùng

13H.rclíilioiiship (ii)

mổi quan hệ

1 39.s;ipi(.)bc (n)

sinh vâl hoại sinh

1 4 0.sc;iv cn ị;cr (n)

bọn ăn x á c thối

141.scco iiílary (adị)

thứ cấp

142.SOUICC (ii)

nguồn

1 4 3 .s p c c i c s (ii)

loài

1 4 4 .s ta g n a lc (y)

ứ đọng

1 4 5 . s u b c l i v i i l c (v )

chia nhỏ

146.siibslralc (ii)

c ơ châ'(

147.SUCCSSÌVC (cư/ị)

liỏn liôp

HK.suiritlo (ii)

sunĩua

149.siirfiicc (n)

bổ mặt

1 5f) .siuTot ind (v )

b a o q ua n h

1 5 1.suiTDiiiiciing (o((ị. II)

bao quanh, môi trường

152.symbii)iit (n)

sinh vật cộng sinh

1 5 3 .ta k c iiitt) accouiil (v)

tính đ ến , x e m xét đế n

154.1cm p cralu rc ịìi)

nhiệt đ ộ

155.1cM'm ịv)

g ọi là

156.1 CITCSI ria 1 ị (KỈ]}

thuôc mặt đất, Irỏn cạii

1 .‘'T.tcrtiiiry ị(i(lj)

b ậ c ba, t am c ấp

15K.IO a ịiical oxtcnl

ở niộl quy m ô (m ức độ) lỏn

15 9 .t r a c c (r)

võ, vạch

160.1i()|)hic (Icvol) ((/(//)

( m ứ c đ ộ, c ấ p ) di nh dư ỡn g

I6 1 .ti (iị)ical {(n/J)

Ihuộc nhiộl đới

1 6 2 .w a slc (n)

cliấl Ihài

163.wcll-liiiii.'cl ((ulị)

điổu chinh, diều khiổn lốt

LESSON TWO

CLASSIPICATION 0F LIVING ORGANISMS I. T E X T 1. ỉ ĩ ìír o d u c i io u : T h c r c arc abi)ul 10 millÌDn s p e c i c s o f liviiiịi o r u a n i s m s in ihc vvorkl. T h e ncccl lo

miìkc ordcì tìUt o f this ịircal numhcr and varicty of Drganisms is ch aracícrislic o f ihc human

m in d .

Scicntists

thus

allcmpl

\o p l a c c

thcm

i n !o

ị:ri)u|is

bascd

DIÌ

ihcir

similarilics. The

s c i c n c c ol' ĩa.xoỉìoĩìỉy

incliitlcs thc cld ssiỊh (iĩion ( a r r a i i ^ c i n c i i l ) ,

ììo n ìc n c la ỉĩire ( n a m i i i ị : ) , aiul i(lưỉỊíịfì('(iỉion ( d c sc i iplion iiiul c l u u a c l c i i / a l i o n ) o f liviiiu I^ruíuiisms. B i o l t ì g i s l s p l a c c DrgíUiisms Ihal shiiic corlaìii Ct>iiiint)n c h a i a c l u r i s l i c s i nl o l a x o i i o m i c eiHHips callccl ĩa.xa ( s in euk ir , ĩíLXOii). T h e h as ic l a x o n is iho s ị ) cc i cs , vvhìclì is a Ci)llcclion

o f s lrains

wi lh

similar churaclcrislics

- c s ị)c cii ill y

siniiliirily

iii

llicii

hcivclit ary m a t c r i a l , A stniin is nìíulc U|) o f Ihc clcsccnciiinls Iif a s i i i e l c c i ì l o n y iViìni a purc cul ti i rc. O l h c r í c a t i ỉ i c s usccl to p l a c c i>re;iiiisms in(o SỊVCÌCS

incluclc in(ii|)lioloi:\

aiHÌ lUitriỉional r e q u i r c m c n l s . C l o s c l v rchitcci SỊX'CÌCS ;nv urouỊKxl ị nìo iịeiicríỊ (siiiiiuLir. ), ị i c n c r a into ỊatìiiHes, ran ii l ics iiiiiì o r d e r s .

orclcrs inU> d a s s e s , c l a s s c s inli)

p h y la (siiìgiilar, p h yl i i m ) o r (U visions , and phyla ov d i vis ioiis iiilo kiiiỊỊ(lofti.s. Duriiiị: Ih c m i d - c i p h l c v n l h c ciit ury, all liviiiị! t>ri:iiiii.snis vvcre Ị^lacccl i ní o OIIC ol Ivvi) kiiiiztlt>ms, Pl ai ì la c ov A n i m a l i a , hy Cari>lus L i n n a c u s , ii Svvvciish ị ) hysi cia ii a n J botiinist. H c

dcvcli^pctl ! hc h itioniial .vv.v/ív;/

o f s p c c i c s lUiincs. Alll ìDueh

Liniìaoiis'

p ii ìii ce rinu w o r k w a s a g rc a! s c i c n i i r i c coiilrihiỉlÌDii, his and o l h c r c a r l y s y s l c m s ol' c l a s s i r i c n l i o n lìrtcn wc r o m i s l c a d i n u o r jiist plain vvrtìiiu b o c a u s c I h c y VVCỈC hiisccl OII

inaccuraic

inrormalioii.

Totlay,

sysloms

ol'

classiricalioiì,

piiilicuhirly

ihosc

o\'

m ic ri H)iị :; inisms , a r c slill cviìlvini: iis i v s c a r c h c r s tiiscovL '1 m o i c ahi)ui ihc phvsiciil iiiul ch cm ic a l characlcrislics ol'Iirganisms.

Englỉsh for Students of Biology

2. KiễỉỊỊỉlom Pnưisía UíUÌcr his two-kinị:iiv)m sch cm c, Linnacus [>ul Ị)ioto/oa in Ihc aniiiial kiiiutloin, and t)!hcr micnK)reariisms (hactcria, algnc, aiul 1’uimi) vviih Iho Ị)hinls. Hovvcvcr, tlìis sim plc cH)iiccpt was impracliciil íor microoruanisms, somc ()f vvhich arc ỊMvclomiiianlly plantlikc, Dthers animal-likc, and othcrs with characlciislics lìl'biìth. In 1K66 Ernsl H. Híicckcl, a G crm an /(H)l(ìgisl and sludcnt DÍ Chailcs UaiAvin, proptisccl íhat a tlìircl kingdtìni musl he cstablishcci \o soịvc thc dilcnnna. This kiimcitìin, callccl Fr()ĩisí(ỉ , incluilcci ihosc micUH^reaiìisms haviim ỉcaUircs oí' both plaiìls and aiìimals. Accorciiiìii lo Híìcckcl, it incliKÌcti baclcria, algae, yeasís, inoltls, Iinei prolo/i)a. Riil as nìorc ii irormati cìn b c c a m c a v a i l a b l c abiiut thc intcrnal sli uc lu rc s oi' m i c r o b c s , Ihc valiclily ol'

Ilìc kingcliìm Prtìlisla was qucslioncd. 3 . Procaryotic an d Eĩicaryoíic OrỊỊUììisms : Aclvanccs iỉì clcction m icroscopy in Ihc

194í)s cxpt)scd muclì movc tìl' iIk'

i n l c r n a l s t i u c l u r c o r c c l ỉ s than p o s s i b l c wiíh liehí niÌL’rosci)Ị)cs. A ỊKuliculai ly iiiìporliint c l i s c o v c r y ìn I c r m s t)f l i ixoni ìmy wa s thai m i c i oh i .i l c c l l s ctíulci b c clivicỉccl inli) t wo c a l c ị i o i ics havc

basccl on h o w ihc l u ic l ca r subsUuìcc c x i s ỉ W'ilhiii Ilic c c l l ; eìik íu y o ĩii c e lls

tuiclcLis

s0Ị)aiíilccl

Ịy ro k a ỉy o ĩịc reH s

ỉVom

Ihc

cyh)Ị)lasm

havc Iiucl car m a l c i i a l

I14ÌÍ

lUiclcai

nioinbianc,

vvlìciv

ciicIosolI vviỊhin :i n i c m h r a i i c .

ĩhis

c l i l l c r c i i c c is ihc ba si s ívìi' s cịxi ralĩon (ìT b a cl c r ia ỉViìnì olhoi kiiìtls ul' l ì ì i t r o o r n a i ũ s n i s

mui ri\)in all t^thcr cclls, planl av animal. Raclci ia lìiivc a ịirokaryDtic ccll strucíiiic aiul arc Ịìrokaryotes, O thcr cclls, inchicliiiị: ak iìc, runci, prolo/oa, antl cclls o f ịìliinls ;ind anim als, liavc a cukaryoíic ccll sliucUnv aiiíi ai'c eìikarxoĩcs.

4 . l l t e F iv e~K in Ịĩ(I(}m C o u c e p í íf f C ìa ss iỊie a íio ìỉ : W ays

vvhich

oru aiiisins

tìhtain

niiliition

lìo in

Ỉ'0 (KỈ

ihcir

arc

thc

hasis

l i v c ‘ kinị:clt)in s y s l c n i o l ' c l a s s i H c a l i o Ị i proỊHìsctl in IMíìO bv k i ì l v i ! n . \VhiHakcr. l i c

cx|iiui(lctl lỉacck cl's syslciiì lìl'chissiricalioii aiìíl siiuucslcd ihaĩ tliivc Icvcls Iìf cclluhu íìru ani/alioỊì

havc

Ị)lì()t(ìs\Ịìĩlìesis, aiKỈ vvalci

cvolvcd

ihc

\i)

[iroccss

a cco n m n K l.ilc

u h cioh y

Uì s u i ^ a i s ; ( 2 ) a h s o i | ) l i i ì i i ,

linhl

\hc

ihrcc

p!Ì!u;if)al

s u p | ) l i c s CIICHÌV

U|>!; ikc I ì í \ ' h c m ! c a l

nitxlcs

convcr!

luilrition caih oiì

;

(1)

tiitìxitlc

n u l r i c i i l s ( l i s s o l \ c c i iii w a l c r ;

:iiui ( 3 ) iiìucsỉit)!!, ihc iiilíỉkc o f uiiclissolvctl Ị)ar!K'lcs ol loud. Accorcỉine ỉt> VVhilhíkcr,/?/y;ảy// \y;/í^v íonn tlìc kinuclom Mofirr<ỉ, vvhiclì uiitil i v c c i i í l y was coii siclci cti llìc niosl p i i m i l i v c kinuti(ìiìi aiiíi i h o ư e h l lo I v t hc ; nic os ít iis i h c c u k a r y t ì l c s . P r ok i i r y o l c s

ingcsl

n o i n i a l l v (ìbtain nul i ici i ls tMìly by a hso rpí i oi ì , iiiul Ciiniioi

ov |)holiisyiilhcsi/c ỉoiicl. The kinutloin Fr(>íi\ĩ(ỉ

e u k a r x o ĩe s

ul'

m i c r o o r e a n i s m s , \vhich

iiicludos

ihc

unÌLclliilai

r cprcsciil all lliivc lìiili ilioiìíil ty|ics : a l e a c :nv

[ ) ho h ì s y i i t h c l i c , p i o l o / o a c an iiiíicsl ỉlicir IoihL aiul lliL' s l i n i c miìlcls ( i h c lt>wci l ì iiìei ) o n l y a b s o r h niilriodts. H i gl ì cr c u k a r y o l i c o i u a i i i s m s iiiv pl.icccl in ihc kÌMetltìni H ìanííU' ( Ị ) h o l o s y n l h o l i c i:rccii Ị)la!its aiul h i e h c r a l e a c ) . Aỉìiỉỉiaỉuỉ aiìcl

F n ỉiiỊÌ

clilortìỊ:)hyll

D iuíiiiism s

ịoiìiK Ì Thus

thai

havc

ccll

w alls

bui

l<ick

in o t h c r p l a n l s aiKÌ I h u s a h s tìi b i h c i i

nìiciiH )!uaiìisnìs

\VCIV p l a c c t ỉ

iii i h i v c

(aiiimiils, w h i c h i n e c s l ftiocl), ihc

Ị)ln^U )sviìthciic

Ị>iunicní

IoíhI. of

( h a c l c ỉ i a ) , P i D l i s l a (|)rcìlo/Aìa aiìci i i ì i c r o s c o Ị ì i c a l u a e ) , a n d

the

rivc

kinuclonis

: M oiicra

Ptiim i (th c inicrt)sco|)iL

ru iiị:i

ỴƯÍỈSỈS and tììolds). VVhittakcrs systcm [lUts alỉ haclciKi iiì íhc kiiiucloiìì Moiicia

Lessonĩwo

and suggcsts a ct>mmon anccslry fo\' all m cm bcrs of llìis kingtÌDin. Hi)wcvci\ rcsiilís ol c x t e n s i v e r c s c a r c h du r in g r c c e n i d c c a d c s suuess! a c i i n c r c n t a i i c c s l i a l pall cr n anii)!!;:

m icroopanism s, as dcscribcd in ihe l\)llowiiig scction. 5 . A rchaeohacíerìa, Euhacterìa, and Eukaryoíes : B cforc 1 9 7 7 scicntists thoughl

prokaryiìtcs w crc thc mosl primitivc oi' all

iìrganisms. The prcfix p r O ’ , mcaning "caiiicr than"

implicd ihal thcsc oruanism s,

bccausc oỉ' their simple struclure, were ihc anccslors oi' thc moiv Cíìmplex cukaryolcs. Then Carl XVtxĩSc and his co-investigators at the Universily of Illinois cỉiscovcrcd ihiíl neithor griìup had dcvclopod from thc olhcr. They found inslead that prokarytMcs anti eukaryolcs apparcntly had cvolvcd by completely dirrcrcnl palhvvays íVom a comnnìiì ancestral form. Evidencc to support this idca c a m c from sludics I)f rihosomal rihoniií lcic aiid or rR N A vvhich is cssenlial fi)r protein synthcsis and Ihus ccll survival. pouiicl ii) ribosonics o f alllivinc organisms, rR N A is compiìscd o f míìny sm allcr units callccl

hhotììicỊeoĩides.

Th crc arc

four

kinds

ribonuclcotidcs,

arrangcd

various

combinatÌDns lo form a singlc, liìiig chain (>rscveral hundred units. The rR N A íVom any parlicular organism híis a distinctivc arrangcmenl 1)1' rihi)nuclc()tidcs, or a spcciric n u d e o t i d e s e q ĩic n c e .

The gcnes Ihat contn)! the nuclcotide sequcncc o f iK N A sli)wly c h a n ^ c duriiii: millions o f years 1)1' evolution. Bccausc onc can com pare Ihcse chaiij:es in ciincrcnt organism s, rR N A can SCIA^C as an indicator o f how cioscly t^rganisms arc rclatccl. Some portions o f Ihe rR N A m oleculcs (ìfall living organisms have rcm aincd almosl ihc Síimc, dcspito 3 .5 lí) 4 billion ycars ()f cvolution. This conslancy supporls thc idca Ihal all orgiuiisms havc dcvclopcd fri)m a cDiiimon anccslral fovm. Al thc sam e limc, !hc aniounl I>f diricrcn cc ann)iìg tlic i)thcr Ị)orỊiiìns ol' rR N A can bc uscd \o m casu rc the dcgrce o f rclalcdncss bctwccn orgaiìisms. F()I' cxaiìiplc, il' Ihe nucleoliíic scqucnces of twi> kintls ()f t)ruanisms clilTcr grcally, Ihcy arc ow\y distiỉiìlly rclíitcd : Ihat is Ihc tìruaiiisms ciivcrucci a \onn liinc agt> ừom a ctìiiimon anccslor. Hiìvvcvcr, if scqiỉcnccs sh()w nnich m orc similarily, t>rj:anisms arc ch)scly rclatcd iinci have a rclativcly reccnỉ commoiì aiiccslDi. Usiíìị! Ihcsc ícchniqucs, VVtìcsc ĩoiUKÌ Ihaí rKN A mv>lcciiles in uri)u|)s oì' organism s clilTcr in llìc anaiìgenient, ov scqucnce, of thcir lUiclcoticlcs. Eukaryiitcs posscss OIIC gcncral lypc o f scqiicncc and prokarytìlcs a sccoiul iypc. Bul hc iilsiì d i s c o v c r o d !haí s o m c pr ocnryDlcs havc a tììird k in d ()f vR N A . T h i s r R N A

a iT a n u c m c i i l

diffcrs as much ỈVom thai lìỉ' dlhcr prt)caryt)tcs as it tlt)cs from íhíit I)f cucaryiilcs. [n o t h c r vvorcis, t h e r e a r e t\vo m ạ ịo r kiruìs ()f h a r Ịe ria . It is n o w c l e a r thai t h c s e \wo kiiitls

o f bacleria, clcsignaled arcliaeohacíưria and enhacĩeria , arc as diíTcrcnl iVoni cach othcr as Ihcy arc ĩvom ihc cucaryotcs.

II. BIOLOGICAL T E R M S (CÁC THUẬT NGỮ SINH HỌC) 1.

Strơiii (chủiic, nòi) : A variant minip vvithin a spccics, (iftcn brccding Iriic and maiiilainccl in culture or cultivntÌDn, wilh moro Icss clistiiict m oiphological, physioli)gical or ciiltural charactciistics. (The tcrm is mít used in Iciimal

English lor Students of Bioiogy

tax(ìiiomy.) 2.

S p c c ir s ( l o à i , v i c t ứ\ỉ s ố Í! s p . , s ố I i hi c ii sp|) .) ; A g r o u p ( ) f i i u l i v i c i u a l s i h a l ( 1 ) a c t u a l l y o r p o l c n t i a l l y intorbrcccl vvith c a c h olhr bul Iiol wi th o l h c r such g ro up , ( 2 ) s h o w conliniicnis mcirpholtigical varialÌDH w i t hi n the g R) up bul w h i c h is d is t in cl fri)m o l h e r such gn)up. T a x t ) m ) m i c a l l y , s p c c i e s a r c gn>upccl intiì p e n e r a and divided into s u b s p e c i c s and varioíics.

3 . Genii.s ( c h i , u iố ng , s ố nhiổu íỊcn era ) : A t a x o n o m i c raiìk o f c l o s c l y relat ed l o r m s , w h i c h is í u r l h c r subdi vi dc d inUì s|x:cics and l h c r e f o r o beliìvv f a m i l y íUìcl a bt)vc s p e c i c s . 4 . PatììHy (htì) ; A g r o u p ()f s i m i l a r g cn c i a o f l axDi iomi c rank b c k ) w o r d e r and ahovc 5.

ựenỉís\ wi th plants, t hc n a m c s usuallv cnd in - a c c a c .

O r d cr ( b ộ ) : T a x o n o m i c r a n k b c l o v v d a s s a n d a h i ) v c ỷam ily ; fov p l a n t s , I h c n a m e s u s u al ly end in -ole s.

6 . Class (líVp) : A taxonom ic group inti> wlìich a phyhini ov divisÌDii is clividctl, and vvhich is i t s e i r divided inlo ordcrs.

7. Hìiylum (ngành) ; A primary clivision consisiiim of planls or animals conslruclcd o n a s i m i l a r g e n e r a l p la n , a n d íliDUght

\o hc

iv la te d ; in p la n ts , a l s o c a l l e d a

ciivision. 8 . K iníidoỉỉỉ (giílri) : T h e largesl ( axt )iìomic e ni up , such as t hc phint k i i i g d o m and animal kingdom. 9 . T a x o n o m y ( ph é p phân loại) : T h e s c i c n c c o f c l as s i r i c a t i o n as appliecl lt> l iving i í ru a i ù s m s , in c lu di n u sUidy o f m c a n s oi' ri)rm;ilion í>r sỊX‘c i e s c l c . 1 0 . N o n ìơ ĩìc la ĩu re ( s ự định tciì) : T h e makiiìi: aiul e ivi nu t li s ii ng ui sl ì in u I ianìcs lo all uroiiỊìs t ^ rpl a nl s and aiì imals.

11. Classifìcafion (sự phân liìại) : The ananpcmciit of plants and aiiimals in grtìups, b a s c d ' o i i S t > m c o r a l l o r i h o i r s i m i l a r i t i c s ;iikI c l i n V r c i ì c c s .

1 2 . Tcĩ.xon (!: ỉXon) ; A n y grniip o f o r g a n i s n i s to which aiiy rank o l ' t a x o n o m i c n a m c is íỉpplicd.

III. GRAMMAR : ADDING INPORMATION TO SIMPLE S E N T E N C E S VVITH A D JE C T IV E S AND A D V E R B S ( B ổ SUNG THỐNG TIN VÀO CÂU ĐƠN GIẢN NHỜ TÍNH TỪ VÀ TRẠNG T ừ )

d c c ậ p t ớ i c á c c i ạ n g c h ủ Iiịiữ

T r o n e c á c v í d ụ 3 và 7 c ủ a b à i m ộ t c h ú n g la (lã e h c p t l ư ợ c I ;U1 n ê n

nhờ các cụm

d an h lừ

{ n o a n plìnỉM')^

tức

là m ộ t

lính

từ +

từ.

Hãy x c m xcí mộl ví dụ khác : Ta c ố CÍUI đ(tn eiíín : 1. T h e b r i d g c c ol l a p s e d .

( C á i c ấ u đ ổ sập)

N ay munii thêm c á c Ihỏiìị: tin : Loại cấu nào ?

new

(ni(Tíi)

L à m h a n e n c u y ẽ n liệu eì ?

reiiìl\)rcccl ctìiicrcic

( b ỏ i ỏ n e CỎI sãt)

N 6 đa hị sập nlìir ihố n;u)

uncxpcclotlly

(mỏt cách bấl

T ừ c l ó c ố í h c v i ế t m ộ ! c a u c ó n ộ i d u i i í : p h o i ì g |)lìú h ơ n :

một

danh

Lesson Two

2. The nevv, reiníorccd con crclc bridgc collapsccl unexpeclcdly •(Cái cầu bỏtỏng cốt sắt mứi xây đã đổ sẠp một cách bấl ng(>). T í i i h lừ g ặ p t r ong c á c c ụ m d a n h từ c ổ thể c ổ nhiổu d ạ n g , hay g ặ p nhấl là c á c lí nh

lừ

ghép (compouncl adjcctivés) và c á c lính từ c ỏ đuổi -likc. Tính từ ehép C ổ năm loại tính từ ghcp chính được cấu lạo như sau : a) Danh từ + phán lừ quá khứ của động từ, như wind-drivcn (chạy bằng sức e i6 ), s t o m i - d a m a g e d ( bị b ã o l àm h ó n g ) , s t e e l - r e i n f o r c e d ( b ằ n g b ỏ í ỏ n g CỐI t h é p) , ỉ a c l o ! Vm a d e ( d o n hà m á y sản x u â t ) .. . ;

V í dụ: W ind-driven ships inc again bccom ing p o p u la r . (Tàu Ihủy chạy bằng sức giổ nay lại Irở lìcn phổ biíii.) Trạng từ H- phAn từ quá khứ, như w cll*organi/cd (được tổ chức tốt), badly-arranuccl ( đ ư ợ c sắp x ế p t ồi ), e f n c i e n t l y - r u n ( hoạ t đ ộ n g c ỏ hiộu q u a ) , casily-rorgcMteii ( dc h\

quôn V í dụ: A n e f f i c i e n t l y - r u n f nct or y dtxĩs not vvaste c n e r g y , m a t c r i a l s o r m a n p m v c r

(M ột nhà m á y hoạt động cổ hiệu quả không lãng phí năng lượng,

nguycii

l i ệu và n hâ n c ô n g . )

Tính từ + danh ỉừ c ổ thêm đuôi " c d '\ như broard-lcaved (lá hình bản), Ihrcc* s t o r e y e d ( ba t ẩ n g) , f o u r - w h e c l e t i ( b ố n b á n h ) , r ublxrr-l yred ( b á n h c a o s u ) . . . ;

V í dụ : It was a broard-leavecỉ tree (Đ ó là một cây c ó lá hình bản.). Parallel-veincd leavcs occu r in most m onocotylcdons, net-vcincd Icavcs in dic olyledons . ( L á c ó gAn s o n g s o n g gặp ờ phần lớn c á c cAy niộl lá m á m , c ò n lá c ó uãn hì nh m ạ n g lưứi gặ p ở c ấ c cAy hai lá m á m . )

Danh từ + dạng "-ing" của động !ừ, như grass-cutting (dùng để caí c o ), \\mc~ c o n s u m i n g (tiồu tốn thìvi g i a n ) , r i c e - p l a n l i n g (để Irồng lúa), c n c r g y - s a v i n g ítiôì kiệm nàng lượng)...; V í dụ

: C lo .sírid iiơn is n s ị ) o r c - f o r m i n g a n a cr t ih c .

{Closíndium là một vi khuẢn kỵ khí lạo tlììmh bài) lử.); A n i m o n i a - o x i d i / i n g b act cri a havc vari ous sha|)cs ( C á c vi k hu ẩ n o x i h ỏ a amt>niac c ó Iihicu lìình dạiig k h á c nhíui.) c)

T í n h lừ/ trạiìg t ừ - f dium " - i n g " của ctỏnu lừ , như s l o w - d r y i n g (hui k h ỏ ) , cỊuick^ grovving ( m ọ c n hai ih) , f r e c - l i v i n g ( s ố n g tự di)).,.; V í ciụ : F r e c - l ị v i n g n i l r o g c n n x i n g b a c í c r i a a r c ft)uiul in |)articular high c o n c c n l r a l i o n s in t hc r h i / o s p h c i v , thc icgÌDĩì vvhcrc Ihe SDÌI and Hìots m ake contact. ( C á c vi k hu ẩ n cỏ' đị nh nitơ s ốnu lự d o đ ư ợc tìm thấy ơ n ổ n u đ ổ đ ặ c biệt c a o ( ro ng v ùn g rỗ là nơi đâì và rỗ tiếp x ú c vứi n hau .)

Tính từ c ổ duỏi -ỉikc T r o n g phán bài k h ổ a c h ú n g la đã gập c á c tính từ c ỏ đuổi - l i k c n hư p l a n l - l i k c (uiốn^e thực vật), a n m i a l - l i k e ( g i ố n g đ ộ n g vẠt), sau đ â y là m ộ l s ố ví dụ k h á c :

3 . The pollen o f a fl()wcr is a ycllow, powder-likc sLibslaiice, ( P h â n h o a là m ộ t chrú m à u vàng g i ố n g như bôt).

4 . This animal has a cat-likc appearance. ( Con thú này c ổ hình dạng giống như mèo).

English for Students ol Bìology

5. Snow cryslals are dclicate and flowci-lìkc. (C á c hạt tuycì m ỏng manh trỏng nhu hv)a). 6. The banana plant is a Ircc-likc mcnibci ol lhc grass lamily. (Chuối là một ihực v(it c ỏ dạng cây thuộc họ hòii Iháo). 7. The m cm b crs ()f thc pliylum have a gcncral vvornvlike appcarancc . (CYìc thàỉìh viốn của ngành c ổ hình dạne h}n ngiìài eiỏng như giuiì.)

2. ỉio sềiỉiỊỊ tin vào cáu rìmi ỊỊÌdn nhò cụệìt ÍỊÌÓÌ (ừ ịA dding infíĩrmation to simple sentences HÙíli prepositionaỉ phrases) Cỉinc Irong ví dụ 7 của bài mỏt (The vvKỈcsprcad íloociinu o f l()w-lvinu a e r i c u ỉ l u r a l a r c a s c a u s c s a g rca l loss oi' c r op s ) chúíig la ihríy c h ủ n g ữ c ủ a c â u đã đ ược

cấu lạo từ m ộl cụm danh từ của "noodin g" ín)np đó thônp tin không những đưực bổ sunf: hăiie môt tính lừ (vvidcsprcacl) mà CÒIÌ hằiie cá IIÌÒỊ cụm giơi từ ( o f lovv-lyinị: aericiiltưial arciis) nữa. Câu ĩiày chúng ta dà dịch là : Lụ! lỏi tràn lan ở những vùne nòíig nghiộp trũng đane uâv lìcn lììộl sự lổn íhất lớii ve nnìa riìàng. ỉìnrn^ tự, ta c ó ví dụ : 8. The Ihorm om ctcr in ihc solar ricc drycr icciirtlcii

íempcnUure oi' 3 0 ' ' c ai

2.ÍKI o ’cl()ck ( N h i ẹ í k í t r o n g n ì á y sấy t h ó c d ù ng năng lượiig mặl Irừi đn chi n hi ệt đ ộ 3 0 đ ộ c

VÌU) l ú c

12 g i ờ trưa).

' I V o n g c â u l ì à y líì í h ấ y c à c h ủ n g ữ l ẫ n t â n n í i ữ đ c u ỉ à I i h ữ n u d a n h t ừ đ ư ợ c h ổ s u n g

ll iỏiie lin bitne n h ữ n c c u m giílíi từ.

IV E X E R C I S E S / . (liỉiy ển các từ gạch dỉíỏi troĩìg các cáu sau dày íhàỉỉli mộí tíĩìh íừ kép rồi dặt đútìỊỉ vị t r í c ủ a ììó t r o ĩ ì Ị Ị c ú n : 1.

T l i i s I VỊ ) C o f r i c c i s a l y p c w h i c h UIOVV i u i ì c k l y .

M ow c an

pcoplc

in c i t i c s

brcalhc

Ihc íúy vvhich

\vàs h c c n

pollulcd

oxhau sts. Yoii coukỉ sce by thc Icavcs thai had hcon Oíilcn hy insccts how hadly Ihc crops w crc dam aụ cd . 4.

A Iripiìt is a stand that hns threc l e ụ s .

S u g a r is a s u b s t a n c c ihaĩ liisỉcs svvcct.

Ev cry I c a ro n thc planl had I)n il a slain llial vviis ci hrown c(ìlour.

T o spcccl up thc iiTÌgatÌDii w o r k s Ihcy usccl a m a e h i n c vvhich d i g s d i t c h c s .

E l c c t r i c i t y gcĩì crattirs vvhich are vow civíỉ hy vvíitcr a i v in IISC ìn s o m c rural

coiiìmiinilics. 9.

T h i s c n g i i i c is drivcn hy pclr(ìl.

10. That huikiing with !hc square shaix: is a [)uin]ì lu>usc. 2. Đ iền vào c h ỗ trỏuỊỊ một từ uằĩỉí íronỊỊ thùuh phần của iínli từ g h é p : 1. Baclcria arc thc mt)sí minute o i' .............. -cclled organisms.

Lesson Two

3. 4. 5.

The ................................... -lìxin g bacteria living iu Ihc Iiodulcs Iif thc roDls ol leguminous plants arc able to ch an ge free nitrogen (>f the air iiito Iiitiiilos useful to green plants. Most o f the spạce betvveen the upper and lovvei layers o f Ihc Ical' cpidonnis is Tilled vvith.............. -walled cells, called m csophyll. Pishes are .................. -blocxi since they possess no m ech an ism to niiúntaiii a constant body teniperaturc. M am m als a r e .............. - b k x x l , ...................... -breathing, hairy V crtebrates.

3. Chuyển phần gạch dưới của mỗi câu sau dây thành một tính từ đ(m có duôi -like: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Parts o f certain Iiei-ve cells in the body are calleci dcndrites because thcy have a pattem that resemhle a tree. The gorilla and Ihe orangutan belong to the class o f anim als thai rcsem hlc man. Although Ihis matcrial is synthetic it has a textu rc and appeiancc vvhich resembles wotxi. There are particles in the human blood that havc a shapc resem h line a clisc. The little girl had a m anner that was like that o f a lady. Al the conclusion o f the experim ent a subs.lance resem h ling glue rcmainccl in thc bottom o f the flask.

The baboon is a type o f m on k ey with a facial app caran ce rcscm hliim Ihal ol

The bixly o f the fish was long and sim ilar It) thai oí' a ciear.

S t) me t r o pi c al trees have a b a r k r e s e m b l i n g p a p e r thai is u s e d t(ì i n a k c a ty|>c

10.

o f cloth. The laige trees vvhich rescm hlcd an umhrella casl a w idc area t>r shacle.

4 . l ì ã y h ô s u n g t h ô n g tin vào c á c c â u d ư ớ i đ á y d ể í ạ o n ê n c á c c â u d à i h (m , c ầ n c ìt ú V

íới vị trí thích hợp của các íừ bổ nghĩa (m ơJifiers): 1. 2. 3. 4.

The crops w crc niinccl. (liist m onth/ in (hc low-lyiiitĩ dislricts/ by thc Hootls) The rccord s arc kepl. (in thc Central Plains are a / in Raiiịikok/ for ihc pasl ten y c a is / o f tem pcraturc and rainfall/ iii the Central MetciiroUigical OlTice) The bidgas planls arc very eco n o m ical. (ol' A sia / f\>r rural c o m m u n itic s/ in m;inỵ areas/ in usc/ with low inc(imes) Driiiking waler should be uncontam inated. (fro m any so u rc c Nvhatsocvci/ by sevvagc, effluent (II other agents/ in this rmxlern a g e / for all urban and niral com m unities)

Gases are polluting the atmosphere. (at the piesent m o m e n t/ o f cities/ vvilh inefficient cxhaust m echanism s/ all over the Nvoiicl/ from hundreds o f tlmusancls ol vehicles) The structiire is a solar rice diyer. ( o f this v illagc/ OII yoư r right/ f(>r ihc 1'arnicis/ with Ihe ựlastic chim ney)

7. 8.

A rice-planling machine has been produced. ( o f Ja p an / o f high quality/ ovcr tho hist few years/ by Mitsubishi/ and wilh a rcliable p crfo rm a n ce ) The m achine is on sale. (for the average farm ers/ in this c o u n tr y / iit presciit/ ;it a sufFiciently reasonable price/ with a limited in co m e)

Engỉỉsh !or Sludents oí Biology________________________________________________ 2^

Experimenls

necd

cíỉiTÌed

out.

(as

support

othenvise/

natural

happenings/ o f a sim plc naturc/ for the child's explanation/ in his environm ent) H). A child observes the rapid growth. (under the influence/ for exam p le/ o f rain and sun/ in certain seaso n s/ o f the farmer's crops)

5. 7'ừ nhiều cáu dơn giản dưới đáy, viết lại thành một câu đơn giản có nội dung phong phú hơtt, sau đó gạch dưới chủ n g ữ và động từ. c ầ n chú ý cáu đơn giản là cáu ch ỉ có môí dôtiữ từ. K hi cần, phải dùng tính từ ghép. 1. a) b)

The labmaliiry is used. Students use the laboratory.

c) T h e laboratory is equipped fully. (tính từ ghép) ci) It is a m icro b io lo g ical laboratory. e) T h e use o f the laboratory is ừequent. 0 The students are from the Paculty o f Biology. ^• a) The farmers uscd a pump. b) c) d) e) 0

The The The Tho The

pump w as small. pump w as inexpensive. pump w as driven by pelrol. (tính từ ghép) pump vvas for pumping vvater from the riven river vvas nearby.

g) 3.

The water w as f()i Iheír rice fields.

a) Cars proílucc problem s. b) T h crc arc m an y problcm s. c) The pn)blems are for people. tl) The pctìplc arc in citics. c)

T h e c i l i e s híivc a h e a v y p o p u l a t i o n . ( l í nh từ g hé p )

4. a) Antìlhcr problem is the alm osp hcrc. b) The atm osp herc is laclen wilh poisons. (tính từ ghép) c) (I) c) f) 5.

The alm tìspheic is fuỉl o f chcniicals. The aĩm o sp h crc is full o f gascs. The gascs are harmful. T h cse arc from Ihe exhausts o f vehicles.

iO The tlìircl problem is Ihc num bcr o f deaths. b)

T h i s I i u m b e r is i n c r e a s i n g .

c) The dcalhs are o f pcple o f all ages. d) The pcople are also from all walks o f life. c ) T h cse dcalhs o c c u r in accidcnís. 0 The accid cn ls are teiTÌble. g)

The accid cn ts are alsi) (>ften scnselcss.

ỵ /

lesson Two

4, D ựa vào hài khóa dè ỉrả lời các cán hỏi sau dáy : 1.

W h a t is t h c f u n c t i o n o r c a c h t ) f I h c I h r c e b r a i ì c h c s o f t a x d i i o m y ?

W h a t is t l i c b a s i c t a x o i ì D n i i c

uiiit ?

W h a t is ihc rcUition bctvvccn strain, spc c ic s , g c nu s, faniily, o r dc r, cLỉss, plìvliim OI

division, aiKÌ kingdom ? Ht>w do you do write thc scicntiric name o ĩ an orgaiiism ?

I n l o wh a t tw() kingí.1i)ms íiid Li ĩ in aci ỉs c l a s s i f y o r pa i i i s ms ?

Into wha! ihroc kingcioms ciid Hacckcl classily Druaiiisins ? Wliich onc coiìiainccl microiirganisms 7

W h a l is t hc í l i lT er cn ce bctvvccn c u c a r y i í l i c

and

p r o c a r y o l i c Cìruanisnis 7 I n l o vvhii li

kingciiim ditl W hillakcr plíicc priKaryvític micriH)i'i:aaisms? 8.

W h a t is t h e b a s i s Tiìr d i s l i n m i i s h i n g e u b a c l c r i a I Vo m a r c l i a c o b a c ! c r i a 7

5 . Iloùn tìầànìề các cáu sau dáy : 1. The basic laxi^nomic ị:ri)up in thc

classiricalit)ii

oĩ living organism s

ihc

The highcst Icvcl oỉ'taxoiìom ic group, rcprcscnỉing onc í)f lh c calcporics inU) which

all o f li fc arc clividctl, is called a ( i i ) ............................................................... A ịiiDiip oí rclalcd straiiis ịs callccl a ( n ) ...............................................................

T h e s y s t c m ÍOI' n a m i n g m i c r o o r g a n i s m s is c a l l c d a ( n ) m i c r i ì b i i ì l .........................................

6. Đ ọc đoạn ván sau dáy rồi írả lòi năm cáu hỏi ở phần íỉưói : Finish-born bíìlanist William Nylandcr taught at Ihc Universiíy ol' Hclsinki ị\n a number o r y c a r s -a n d latcr mi)vccl ỉo Paris, w hcrc hc livctỉ Iinlil liis clcaíh ai ỉlìc cikI oI' íhc

ninclccnth

ccnlury.

D iirine

ỉhc

scctind

h a i r I>f t h c

lasl

ccníu iy,

bcc;m u'

pn)minenl rigurc in Ihc rielci t)l'lichem)logy. Biìlaiiists ỉVoni all ovcr tlic world sení saniples to his laboralorv \o hc aiiíỉly/ecl and cl íissi ricd. Il c an bc saicl wiỉln)uỉ c x í i g g c r a l i o n tha! ÍOU! oiil I)f ỉ i vc l i ch c ii s i x ‘iii his

namc. H c was ihc rirsl lo rc a li/c thc imporlancc of usini: chciiìicitl ivíiuciils in \hc laxon om y oị' lichciìs. Hc sclcclccl Ihc mos\ eommi)ii rcagciìls usctl hy Ihc chciiìisis <ú' lìis limc. Lichcnokìgists nll tìvcr !hc vvorki slill usc Ihcsc rcauciìis, inclutlini: íincluic of iodinc and hypochliìrilc, in llicir labi)ra!i)rics. DuHiig ihc Hrsl híiir o( (hc ívvcMilictli ccnlury,

a .lapaiicso

iKỉnicd

Arahina

aclclcci Oỉily onc

cheniical

|)nxlucl

/í-plìcnol

di;*mincs. Nyliinder was alsi) rcsponsihlc far discovcriiiị: tha! llìc atmosphciv o f hiu ciỉics hinilercd thc lichcns' dcvclopm cnt and caiiscd thcm t() clisaỊ)pcar. Nt)w thcy aiv usccl \o dclccl aliiìosphcric pollution. Neverthcless, hc consiciercd lichons U) bc siniplc plants aiicl vchcniciitly ()[)ỊXìsctl the vvicicly íìcceplcd modcrn llìcorics thai lichciis arc a compound specics ỉ\)nnccl by l w o cl iscor danl c l c m e n t s : a l g a e and runei.

1. Inlcrnatioiìally rciìownccl scicntisls sciil lichcn samplcs lo Nylaiulcr bccausc A ) h c c o n s i d c r c d iheni !o bc s ini pl c plaiils B)

h e uscci r c a e c n l s l o d e l c r m i n c l l ì c i r u s c

C') hc i\iìaly/cd and classiriccỉ ihcm

English tor Students ol Bỉology_______________________________________________ 2^

Expcrim ents

n ee d

c a r ri e d

out.

(as

support

othenvise/

nat ural

happenings/ o f a simple nature/ for the child’s explanation/ in his environm ent) 10. A child o[>serves the rapid growth. (under the iníluence/ for e xam p le/ o f rain and sun/ in ccrtain scasons/ o f the fairner's crops)

5. T ừ nìũềii cáu dmi giản dưới đây, viết lại thành mộí cáu ăơn giản có nội dung p h o n g phú hơii, sau dó gạch dưới chủ n gữ và động từ. c ầ n chú ý cáu đơn gidn là cán ch ỉ có mội đône từ. Khi cần, phải dùng tính từ ghép. 1. a) b)

T h e laboratory is used. Studeiits use thc laboratory.

c) d)

The laboratory is cquipped fully. (tính từ ghép) II is a m icrobiologicaỉ laboratoi"y.

e) 0

The Iise o f the laboratory is frequent. The sludents are from the Paculty o f Biology.

2. ;i)

T h e larm ers uscd a piimp.

b) c) d) o)

The The The The

T h e I iver w a s n ea r by.

g) 3.

The walei was foi theii rice fields.

C a r s priKÌuce p r o b l c m s .

T h crc arc m any pniblcms.

pump pump pump punip

was was was was

small. inexpensive. drivcn by petrol. (tính từ ghép) for pumping water from the river.

T h e pniblcm s arc for pcoplc.

T h e p c o p l c a r c in ci tics.

The cilics h;ivc a hcavy populatioiì. (tính từ ghép)

4. a)

Anolhci pm hlcm is thc almosphcrc.

b) c) d) c)

The The The The

0 5.

T h cse are IVom thc exhausts o f vehicles.

a) b) c) ci) c)

The lliircl problcm is thc number o f deaths. This num bcr is incrcasing. T h e dcaths are o f peplc o f all ages. T h e pcí>ple arc also from all walks o f life. T h c s c deaths o c c u r in accidents.

T h e a c c i d e n l s a r c tciTÌble.

The iicciclLMits are also (ilìcn sensclcss.

;itiin)sphcrc is ladeii wilh poisons. (tính từ ghép) iiliiKxsphcrc is full o f chemicals. alnnispherc is full (>f gascs. gascs arc hamiful.

lesson Two

4,D ựa vào hài khóa dè trả lởi các cán liỏi san dãy : 1. W hat is the lunclion o f oacli o ĩ thc ỉlìicc braiichcs ()f laxoinìmy 2.

W h a t is Ihc b a s i c taxDiUìmic uiiil ?

W h a t is thc rclatiiMi

bctNvcen slrain, s p c c i c s , gcii us,

í a m i l y , orclcr, c l a s s , ph yl u ni or

divisi(ìiì, and kiiìgdom ? 4.

H o w d o y ou d o vvritc t hc s c i c i i l i f i c n a m c o r a n o r ga i ì i s m ?

Int o w ha l lwi> kiiìịuliìms ditl L i n n a c u s c l a s s i f y orgiìiìi.sins ?

Int o vvha! i h r c c k i ngdo iì i s dicl H a e c k c l classiTy o r g a n i s m s ? W h i c h o n c contaiiiod microorganisms ?

W hal is Ihc diỉTcrciicc bc!w ccn cưcaryolic and pri)caryolic organisnis 7 ỉiiti) which k i n p d o m did W h i t t a k c r p l a c c |)i'i)caryi>tic*mid\H)rgaiiisms?

s. 5.

1. 2.

W h a t is thc b as i s ÍOỈ' d i s t in gu i sh i im c u b a c l c r i a f n i m a r c h a c i > b a c l c r i a 7

I l o à n t h à ĩih c á c c à u s a n d á y : The basic taxonom ic group in Ihc dassirication

oi' living Drị^anisms

ihc

The highcsl levcl t)í'taxom )m ic group, rcprcscnlinị: onc o f thc catc g o ric s inU) vvhich all í o r m s I>f l i fe a rc dividecl, is c al l e d a ( i ì ) ................................................................

A ízri)iip oi' r c l a l c d st rains is callcti a ( n ) ...................................................................

T h e s y s t c m fi)r I iami ng micnHi rị i ai ì isms is c a ỉ l c d a ( n ) m i c r o b i a l ........................................

6. Đọc doạti ván san dây rổi trả lòi núm cán hỏi ở phần dưói : Pinish-born biitanisl \Villiam Nyhindcr laughl at thc Uiiiversiíy ol‘ Hclsiiìki for a num bcr 1)1' ycars-ancl laicr movccl !i) Paris, whcrc hc livcd Iinlil his clcaíh al llic cncl oì' thc ninelocnih ccnlury. Durinu (hc sccDiìd hair o f tlic lasl ccniiiỉy, hc b ccam c a |)romincnt r ig urc in ! h c tielcl o ỉ ‘ l i c h c n o h ) g y . Bo la iì i st s íVoni all (Wer Ihc wi)r!d scnl s ai np les li) liis l a b i ì r a l o i y lo hc an;ily/C(l aiuỉ cl íỉssi fied. It caii bc said vviílioul c x a g g c r a ỉ ị o i i llial f()Ui 1)U( o f lìvo l i ch c ii s bciir lìis n amo . H c wa s ! h c ỉirsl \o i c a l i / c Ihc iiiipt)rlancc Iìf usiii^ clicniÌL'*il r cau onl s in t a x o n o m y I)f l i c h c ns . H ẹ s c l c c l c d Ihc m os ! c o m m o n r c a g c n i s uscti ỉ)y I hc c h c n i i s l s ol’ his t i m c. L i c h c n o l o g i s t s all DVcr thc vvorkl slill usc I h c s c r c a u c n t s , includiiìỊ: ĩ i nc l i i i v 1)1'

iodinc and hypiKhloritc, in ihcir labi)raU>rics. Dui*iiìị: ihc rirsl hall' ol' Ihc (wciìlic!h cciilury,

. hipanesc

namcd

Arahina

adclcd

on\y

OIIC c h c m i c i í l

|)hh1ucỉ

/?-phciìol

diamincs. N y l a n d c r was íilscì r e s p o n s i b l c íov d i s c ov c ri ii u ihat tlìc a li i io sp li c rc of' b i ^ c i l i c s hiiKÌcrcd t hc lichctis' d c v c l o p m c n l íuicl cai isc d t h c m li) clisappciii . Novv t h c v arc uscci U) d c l c c l a l n i o s p h c r i c p ol l ul i on .

Ncvcrtholess, he considercd lichens U) bc simplc plants aiul vchcnicnlly oppDsccl llìc \vidcly a c c o p t c d m i x l c r n tlìCDrics ihaỉ l i c h c n s a rc a c o m p o u n d SỊÌCCÌCS ronììcci by

lwo (lisciìrclanl elem cnls : íilgac and riiimi. . I n t e n i a i i i ì n a l l y roiU)w nctl s c i c n l i s í s scnỉ l i chcn s a m p l c s io Nylaiicicr b c c a i i s c A ) hc coiìsidcrccl Ihcni hi bc simplc plaiils R)

ho usccl i c a e c n l s tt) d c t c r m i n c i hci r usc

hc a n a l y / c d and c l a s s i f i c d I hcm

English for Students of Bìology_______________________________________________ 21

D ) h c CDllccleti and prcsciA^ccỉ t hcm

n oỉ I r u c 7 A ) Nylaiìdcr acccplcd lìis collcaịiucs' thoorics 1)11 the composition ()f lichens.

2 . W h i c h o f t h c f t ) l l ( w i i ì ị : is

E i g h t y perccii t o ĩ li ch ci ìs b c a r N y l a n d c r s n a m c .

C ) T o d a y l i c hc ii s are uscd to d c t c ct a l m t ) s p h c i i c p o ll ul i on . D) 3.

M o s{ b o t a n i s t s LH)nsicỉer l i c h en s ít) bc a cDmpouiKỈ s p c ci e s. AU t>r i he rolloxving a r c Irue aboLil N yl ai id er e x c e p ĩ

A ) h c w a s the firsl ti) usc c h c m i c a l r ea gci ì ls in the l a x o n o m y o f l i c h e n s B)

h c b c l i c v e d íhal l i c h e n s w c r c s i m p l c plants

h c w a s an c s l c c m c d l i ch ei io lo gi sl

D) hc taught bt)lany at ihc Univcrsily of Paris 4. AcLHircline ! o acc cptc cl l ì i n e l c c i i t l v c c n t u r y I h co r i e s , vvhich IW() e l c m e n t s f i ) mi thc ct)inposi!it)ii (>f l i c h c n s 7 A ) i o d i n c and c l ì c m i c a l r e a g c n l s

fì) a l u a o a n d ỉ u n g i C)

h y Ị X ìc h lo ri l e aiui i o di nc

D) c h c m i c a l r c a g c n t s and a lm i) s ph c ri c c h c m i c a l s 5. Hovv c o u l d \Villiam N y l a iu l c r bcst hc d c s c r i b c d ? A ) c l cg ei ìc rat c R)

d()minccriim

ingcnious

aiixitnis

7. D ù ì ì í ị c ú c c ụ m t ừ (l(irk-.\ỉcỉiỉiiỉỉi>, frc í'~ liv in iỊt h ctỉflìi('~ (h\'elliní^, \\'ơ ll~ a e ra ti'(l. d ế d ịc h c á c c á u s a u r a tiêu ỊỊ A ĩih : 1.

C ác mạc

vi k l u i á i i liniì s ô i i g l ự

iìo

c ố íhể c ố đ ịn h nhữnịi lượnu

ìú iơ

đ áim

kổ trong đấl

s;ui c á c Irộii mưa và Iròn bé mậí c ủ a đấ! đồiiị! rêu R ac C ực .

M ô t clòiii: s ỏ n g đatiu c h ả y , đ ư ợc I hô ng k h í lốl s c c ó k hả n ă n c đ á n g k c đrti với s ự lự l àm sạch.

N h i ề u vi khiKui là họiì phái q u a n g , và một s ố đà llìiếl lập m ố i q u a n hộ c ộ n g sinh V('ti b o n c;'i s o n e ở d á y .

R cn iTDim tố bìuì c h âì cùíì c ấ c lố h à o đ ộ n g vạt, nằm c ấ n lìhAn là m ỏ t thổ vùi n hỏ , bál nìàii l ối , đirợc g ọi lò hạt I ru ne tám.

s. Đ ọc dítạu văn sau dáy rổi trình hày hằng íiếììỊỊ A nh uăm phưtm g thức qua dó ỉiảm íú c d ộ n fỉ ỉé ìì c o n nfỊiO)i : P ui i e i h cl p h i im a ns iiì m a n y vvays. In tlìc fo od i nduslry, yea st c a u s c s brcacl lo

risc. Aspcì ịịilíus , aii impcrrccl Tungus, is uscd in making citric acid and in fermenlinị: siìy s a i i c c . H eìùciU ìỉini

nwk\ priividcs Ihe l urqi ioise s l r c a k s in R ix^ uc ro rl and hluc

c h c e s e . O l h c i ' HKìlds aro Iisetl U) c r c a t c llie disliiìct íl a vo r s, a r o n i a s , and (nsles o f iììaiiy c h c c s c v a r i c í i c s . T h e c o m n n ì i ì bul lo n m u s h r o o m , A ^ a riciis r a m p e s t ris , is a popuhir

Lesson Two

in g re di en t

many

sauces

and

salads.

than

70,()()()

m ctric

k ni s

hiitton

m ushroom are harvestcd from mushroom faiTns in the Uirilcci States ciich ycai. M ushroom farming is a $ 15 biỉlion industry in thc United States. M any fungi can, hovvever, causc disease. Most parasitic spccies cau sc diseascs in plants. The effects o f plant diseases are serious. In som e parls o f Ihc vvorlíi, discasc and spoilage caused by fuiigi destroy over half thc hai^vcst (>f f(K)d crops each y e a i . Fungi also dam age property. F o r exam ple, during the A m erican Revnlulion ( 1 7 7 6 - 1 7 8 3 ) , the British lost m ore ships to W 0(xl rotlcd Hv rungi than to c n c m y attacks, The best way to protect substances against decay by rungi I.s lO kccp thcm dry. S(ime fungi can infect humans. Athlete's foot, ringvvorni, and yeasl inrectioiis in moist btxly areas are co m m on , but not usually scrious, fungal diseascs in hunians. Pungal infections can, hoxvever, bccom e life-threatening in peoplc vvith vveakcnctl imm une system s, such as peoplc with AIDS. In gcn cial, hovvcvcr, Ihc iinpact o f riinual ci iscasc on fo()d c r o p s and i o r c s l s is o f g r c a t c r i niport aii ce ti) h um a ii s Ihaii ihc tlirccl

cffect o f fungal diseases in human. iV, N EW VVORDS 1.

absorh ịv)

hấp thụ

absoiption (n)

sự hấp thụ

a cco m m o d ate (v)

làm cho phù h(TTp

advance('\' )

tiến triển

5. 6.

alga (algac) ('/0 anccstor

uk)

7. H.

ancestry(H ) anim al-likc (adjj

tổ tiên giống động vạt

archacobacteria (n .p l)

vi khuẩn cổ

tổ liên

10. arningement ịn)

sự sấp xốp

11. available (a(ỉj)

có thể Iihộn được

12. binominal (a(ìj)

hai tòn

13. botanist (n)

nhà thực vậl học

14. carhon ịII)

cacbDii

c a m iv o rcs (n. pl)

sinh vậl ã n thịt

16. class (n)

lứp

17. cla.ssil'ica!i()n (ti)

sự phân loại

15. colony (ii)

khuẩn lạc

19. combiiiation (ii)

sự tổ hitp

2 0 . cDmmon (adị)

chung

2 1 . concepl (ri)

quan đidm

2 2 . c o n s l a i i c y (fi)

tính b ền vữiiị;, (ính ổn định

2 3 . contributidii (n)

sự đóng góp

2 4 . cyloplasm (n)

tố bào châì

25. decacỉe (n) 26. degrec (n)

thập kỷ độ, mức độ

2 7 . d e s c e n d c n t (n)

con cháu

English for Students of Bỉology

2 8 . ticscri|)tioii (tì)

sự m ô lí'i

29. tiilcm nìa (n) 3 0 . (-lioxiclc ( n )

ihố — lưỡni:<_ lìaii đitìxil

^ 1 . l i i s c o v c i ( \‘)

phát hiỌn

V2. t i i s o l v c (

hòa tan tan

clist iiict ivc (a d ị)

k h á c biệt

3 4 . clivci e c ( v)

phAn ly, phân kỳ

.^5. ciivisioii (n )

ngà nh, sự |)hAn c h i a

c i i c l o s c ( \’J

bíUì qu an h

^7. c s t a h l i s h ( r)

ihiếl lập

^K. c u k a t VC1ÍCS (//, p l)

sinh vật c ó nhâỉi thật

.^9. c u k a r y o t i c ((ỉd ịi

t huộc siỉih vậ! c ó nhâ n lliạt

4 0 . c v i t l c i i c c ( V)

bằiie chứiiị:

4 1 . c v o l u l i o n (n )

sự liến hốa

4 2 . c v i ì l v c fv’j

íiốn h óa , đi len

4 3 . cxf )aii d ( V)

m ở rộim

44. cxp osc f

phơ\ hày, tiếp x ú c

4 5 . c x l c n s i v c (iu ịị)

l ộn u răi

46. íamily

họ

4 7 . l c a t u r c (ỈI)

tính clìấl, d ạ c đ i c m

4 S . i : c m is ( e c n c r a ) ( n)

pi onu, chi

49. eciìus namc

IcMi ^iôní:, lòn chị

50. m i i / c r (ỉỉ)

độiiii vạt an c ó

-S 1. h c i c t l i t a r v ( n)

lính di ÍI u ỵ Cmí

5 2 . iclcnlirieiilÌDiì ( nj

sự m ỏ lá, x ấ c định đ ạ c đ i ể m

5 V impl V f vj

ngu ý, nói, hat) h à m

54, inipi a c í i c a l {(Ỉ(ỉị)

khôiii! thực l í

55.

vc phư(fỉií! diện

III

Icinis o f

56. i i ì a c c u r a t e (a d ị)

khỏiiị: c h í n h

5 7 . inloỊnìíìtÌDU (n )

thôỉiu tiiì

3S . m e c s ! (vj

ỈIUỎÌ íhức aii

5^>. m e c s l i o i i (n )

sự nuốt ihức íin

6 0 . iiìlciỉiiil (a d ị)

bcii tnìiiu

() 1 i nvcsli ealiciiì (ỉ!)

sự n e li ic n cứu

6 2 . kiiìi:tUini ịỉì)

ịXUŨ

L a ỉ i n ((ídị)

Xilc

t i c n e Latiiìh

6 4 . Iiìalci iiil ( n )

n gu yê n liẹu, vẠl c hấ t

()>. I i ì ci n hc i (n )

Ihành vicii

í')6. incml' )ranc (ĩì)

mà np

(-il. n i i c r o s c o p c (ĩỉ)

kíiih hieii vi

6 S . mi sl ci Kl i ii e (o d ị)

l à m sai hướiìị:, đ á n h l ạc đưrtng

M . m o d i r y (v )

cái biến, t hay đổi

7 0 . m o k l (n j

iKÍm m ố c

1 1. ĩ n t ì l c c u l a r {(ỉdị)

phân tử

Lesson Two

(ìì) 73 . M onera (n) 72. m olccu lc

phân tử eiứi Mdtiera

7 4 . morpholiigy (ii)

hình thái hoc

75 . nom cn clatu rc l'//)

phép định tC'ii

7 6 . n u c l c a r ((id ị)

nhâĩi

7 7 . nucleus (n)

nhan

7 8 . nutritÌDii (n)

dinh dưrtiig

7 9 . obtain (v)

nhộn được

KO. om nivorcs (n. pl)

sinh VỘI ãn lạp

HI. orilcr (lì)

bô

S2. pathvvay (nj

con đường trao đổi chất

K3. p a t l c n i (Ii)

mẫu, m ô hình

S 4 . phi-ilDsynthcsi/.c (v)

quang hợp

K5. p h y h i n i , -;i

(lì)

ngành

H6. physician (n)

hác sĩ

S7. pigmcnl (ii)

sắc lô

8 8 . plain

rõ ràng, rõ rệt, bình thưrmt;

K9. planllike (adị)

giống thực vật

9 0 . piMlioii (ii)

p h ầ n ,tỷ lệ

9 1 .

c ó , sở hữu

PDSSCSS ( r j

9 2 . p r i m i l i v c ((id ị)

n gu yô n thủy

9 3 . p r o k a r y o l c s (n , p l)

siiih vẠt nhân Iiguyỏn thủy

9 4 . p ro k ;u y i)lic 9 5 . proỊK Tly

ị a c lị)

t h u ộ c sinh vật nhâĩi lìguycMi Ihủy

đặc tliổni

(ii)

piopDs c (v )

dề nghị

9 7. Prolisl;! (>i)

Protislii

9 8 . piirc ((id ị)

(huần khiết

9 9 . r c l a l c d i i c s s (ii)

sự c ó qunn hộ ht) hàiig

1 0 0 . r c q u i r c m c i i t ( n)

nhu cầu

1 01 .rc sc a rc h

(v)

lìghiôn cứu

K )2 .r ib( >i i uc le ic ((id ị) a ci d (ti)

axit nucloic

] 0 3 .i ibomiclc()tidc (n)

ribonuclcdlil

10 4 .n bc > s( ) ma l ((id ị)

thuỏc ribi)xom

105.rih*)si)mc (ii)

riboxom

10 6 . s c q u e i i c c (n )

trật tự, thứ lự

( v) l()K.simil;iiily (Ii) 109.slim e (atlị)

chia xẻ, c ó chuiiịi

1 lO .s iilv e (v)

giải quyốl

111 .S[x;ciric ((ulị)

thuộc liiìii

1 12.slrain (n)

chủng, nòi

1 1 3.subst;incc (ii)

chấl

(ti) 1 15.support (r)

đường

107.sh;irc

1 14.sugar

sự giống nhau nhày

hỗ Irợ, ủng hộ

Englỉsh for Students of Biology

1 16.siii-vival (n )

sự sống sót

1 1 7 . l a x o i u ) m y (lì)

hệ thông học

1 IS .t c c h n i q u e (n)

kỹ thuẠt

1 19 .u ik 1 ìs s ( ) Iv c c I

ịa d ị)

không tan

120.111)11 (n)

đ(tn vị

12 ] . u p t a k c ị n )

sự thu nhận

122.valiciity (n)

giá Irị, hiệu lực

1 23.yc;isl

(n)

1 2 4 . / o o l o g i s t (//)

nấm men nhà động vật học

LESSON THREE

THE CARBON CYCLE IT E X T

/ . Introductùm Et H)s yst cms are open vviíh r cgard to c n e r g y b c c a u s c i h c SUII is c<Misiaiilly i n f u s i n g t h c m w i l h a rcncvvíiblc SDurce. In c oiì ĩras l, íhe h i o c l c m c n l s and n u l i i c i ì t s lh;it a rc c s s c n l i a l c o m p o n e n l s o f p r o l o p l a s m arc supplicd e x c l u s i v c l y b y SDiirccs st)nìe\vlKMv in Ihc b i o s p h e r c and are not b ei n g c o n l i n u a l l y r epl eiiis hed fri)m outsicic (lìc cartlì. !ii f a c U t h e l a c k o f a r c q u i r e d n u l r i c n l iii t h c i m m c d i a t c h a b i l a í is o n c

l i m i t i i m o r g a n i s n i i c aiKÌ popuIatÌDii hiiikliiiị;

bh)cks,

the

K)i m- tcrm

mx>wlh.

s us t c ii a n c c

B c c a u s c ()f i h c o(

thc

o [ i h c c l i i o r í ' ach ) ! >.

r ini lc

biosphcrc

SOUIXC ol' l i l c s

ictịuircs

co nl imi Di i s

r c c y c l i n u o r d c m c i ì l . s and Iiulriciìts. E s s c n l i a l c l c m c i i t s s uc h as c a r b o n , I ii t i o a ci i , si il l ui . p ln )S |)h o iu s ,

oxygcn,

a iu l

'ư o n

arc

c y c lc d

m cch an isins callcíl b io e co c h cm ic a l

cyclcs.

ih ro u ịih

b it)K > ị:ic ,

u c d Io u ìc .

and

c h c in ic a l

2. Tìie Carhou C\cle B c c a u s c c ar b o i i is Ihc runclamciiíal aU)m in all bi t) ni t)l cc ul cs aiul accv)unls ị'oi ai Icíisl Duc-hiii r 1) 1' Ihc drv vvciplit o í 'p r o t o Ị ) l a s m, sDrnc l\nm o f c a r b o n mus i lx‘ co n si ai i il x a v i ũl a hl c U) l i vi n ^ Ihiiìịis. A s a rcsult, ihc

ca rbo iì c y c l c is rnorc i n l i m n l c l y a ss iì c ia i ct i

vviih t hc c n c r g y t r a n s l c r s and tn)pliic pattcrn in thc b i o s p h c r c ihan arc Dlhcr c l cn i c i U s . R e s i d c s thc c i u) r mi n is Drgani c r c s c r v o i r in ihc b o d i c s I)f o r e a n i s m s , carbDii a l s o c x i s í s

iii thc ị:asc()Us s la lc ;is ca rb o íi dÌDXÌdc ( C O 2) and m cth an c ( C H 4) and in (lic n iiiic ia l slaỉc

c a r b o i i a t c ( C O 3 '). ỈIÌ g c n c r a l , c a i b o n is r c c y c l c d ihrtìUgh c c o s y s í c n i s via

p h o l o s y n l h c s i s ( c a r b o n rixaỉÌDii), rcspiratit)!! and l c r m c n ỉ a t i o n oỉ' oiị^anic m o l c c i i l c s , lịmcsU>nc dccHimposition, and m c l h a n c ị m x l u c l i o n . A c o n v c n i c i i l starliiìg |)oiiil rn)iìi w h i c h ìo I ra c e t hc m o v c m c n l t ) f c a r b o n is wi lh c a r b o n d i o x i d c , w h i c h o c c u p i c s a ccnt rnl piisiliop. in ! h c c y c l e and r c p r c s c n t s a l ar gc CDmmon po oỉ that d i f f u s c s inli) all ịKuls ol I h c c o i ì s y s t c m . A s a u c n c r a l r i i i c , t h c c y c l e s o f o x y g c n a n d h y d r o u c n a r c c l o s c l y alỉicíl

to Iho c a i b o n c y c l c .

English ior Students of Biology

T h e priiìcipal uscrs oi' ỉhc a lm t ì s p hc r i c carbiìii clioxiclc poi)l a r c pli Dl osy nt hc ti c íiutDlrophs (Ị)hoti)lrt>phs) s uc h as pỉanls, a k a c , and c y a n o b a c l c r i a . Aii c s t i m a l c d billion

to ns ()f lì rgai iic m a t cr i a l

pcr y c a r arc

producetl

by tcrr est rial

and

1 65

aqualic

|)lnìtt)synlhcsis. A s m a l l e r a miìunl o f C ()2 is used hy c h c m o s y n t h c l i c aulDtrophs s uc h as incthíHìc b a c l c r i a . A rcvievv (>r I hc goiìcral c q u a l i o n fo r ph () l os y nl h es i s : CO2 +

H /)->

Glucosc + O 3 T

vvill rcvcíil that phototrophs usc energy fri)m thc sun ìo fix C O 2 ìnio orgíinic compDuncis s ucl ì as g l u c o s c Ihat c a n b c uscd in s y n t he s is and r c s pi ra l io n. P h o t o s y n l h c s i s is aỉst) ihc pi i m a r y m c í u i s by w h i c h ỉ h c a l m o s p h e r i c supply ()f () : , is r c g e n e r a l e d .

.lus! as p h o í o s y n l h c s i s r c m o v c s C O 2 f r o m Ihc a t m o s p h c r c , o t h e r m o d e s o f u c n c r a t i n u c n c r g y , siich as r c s pi ra l io n and t e r m cn t at it ìu , rcturn it. R c c a l l in i he eeneríìl

cq iialio M fo v a c ro b ic re sp ira litìiì that, in ih c p rc s c n c c o f (>2 , o rg a n ic co m p o u n d s such as e l u c o s c ar c clceratlccl c o m p l c t c l y \o C O 2 and HỈ2( ) , vvilh ihc r e l c a s c o f c n c r g y . C a r b o n d i o x i c l c is a l s o r c l c a s c d by a n a c r o b i c r es pirali on and ce rt a in t ypes o f f c m i e n t a ! i o n icaclions.

Hcterolrophic

oruanisms,

inclucliiiịi ci>nsuincrs and d c c o m p o s c r s ,

r el e a s e

( X ) u as d o niDsi phtìUìtroQhs, w h i c h must rcspirc in the a b s c n c c o f liuhl. A s m a l l but imị)ortanl phase o f thc carbtìii c y c l c invt)lvcs c c r l a i n limcstDiì c dcpt>sits c o m p o s c d p r i m a r i l y o f c a l c i u m c a r b o n a t c ( C a C O ^ ) . L i m c s t o n e is p r o d u ce d w h e n m a r i n c I i r g a n i s m s l i kc m o l l u s c s , Ci^rals, p r o l o / o a n s , and a l g a c f o r m hartlcneti s h c l l s by c o ĩ i ì b i n i n g c a r b o n dicìxidc anci c a l c i u m itins fri)m Ihc s u iT oun di ng wa! er . Whcii

I h c s c o r g a n i s m s die, thc d u r a b l c s k c l c t a l c í ì m p o n c n t s a c c u m u l a l c

in m i u i n c

tlcịHìsits. A s t h c s c i m i i ì c n s c dcpt ísi ls ar c g ra du al l y cxpDScd by g c D Ỉ o g i c u p h c a v a l s o r r ccccliiìí: o c c a n I c v cl s , var i ou s d e c o m p o s i n g a pc n t s lịbcMatc C O 2 and rcturn il t o the C '( )ì |>ot)l o f t hc vvalcr and aỉmt )s ph crc. T h e c o m p k M u c n l a r y acti oi is

p h ol o s y n l l ì c s i s íuid r c s pi ra l io n a l o n g wi l h o l h c r

n a lu r al c x ) 2- r c l c a s i i ì u p r o c c s s c s such as l i m c s l o i i c c r o s i o n and VDỈcaiìic a c ti v i t y havc ni;»inlainctl a r c l a l i v c l y s t a b l c a l n nì s pl ì cr i c pooì o f c a r b o n (lit)XÌde. R c c c n t r imi rc s shi)W Ihal llìis haliUicc is bciiìị: clisiurbcd as h u m a n s burn

fbs\il fu e ls

and o\hcỉ i)rgíwiic

ca rh di i s íni r cc s . Pivssil Tucls, ii ìcl uding c o a l , oiK aiìd nalural uas, vverc r o r m c d I)vcr nìill it )ns tìl y c a r s (hri)ueh thc conibincc i a c l i o n s I)f i n i c r o h c s and gci)lt )gic t i ì r c cs , aiul so a r c iỉ ctual l y a part oi' ! h c c a r b o n c y c l c . H u m a n s ar c so d c p c n d c n t upon ihis e n c r g y s o i i r c c thai wilhÌ!i t hc past 2 5 y c a i s , ihc pr oport ion I)f CX), in (hc a l m o s p h c ĩ c has s Ịcat li l y i n c i c a s c d rroni 0 . 0 3 2 % li) í ) . 0 3 5 % . A l t h o i m h llìis incrcíise m a y s c c m sl ig hl and in si u n i ri c a i it , m a i i y c x p c r t s n o w l c c l it has Ihe p o lc n l i a l t(i prorouMtily disrupl thc t l o l i c a l c l e m Ị ) c r a í u r c b a l a i i c c t ìl l h c b i o s p h c r c . C\)m parccl

carbi)iì

tlioxicic,

m clhaiìc

(C 'H 4 ) Ị)lays

sccoiH Ìarv

pí H‘1 i n

ihc

C í i i b t m c y c l c , t h o u ị i h il c ; u i b e a s i e n i r i c a n ! Ị m ì d u e l iiì a i i a c r o b i c c c o s y s t c m s d o m i n a l c c i

b y m c l h a i í o g c n s ( m c t l ì a i i c p n K l u c c i s ) . In u c nc r al , vvlieii m c l h a n o t i c i ì s rcciiicc C O 2 hy

nicaiis íìf varitìus oxidi/.ablc subslratcs, Ihcy gịvc olT CH4. Lilholrophic nielhanogens usc H 2 as aiì o x i d i / i n g a g c n l , and l ì c t cr o l r o ph i c tìiics usc D i e a n i c a c i d s s uc h as f o r m a l c 01 a c c l a t e . T y p i c a l h a bi l a t s fi)r m c l h a n o g c n s arc b l a c k mucỉs, m a i s h c s , scvvagc s l u d g c , and Uíislroiiitcslinal s i l cs ()f varit)iis a ni ma ls .

Lesson Three

3. T h e (ire e n h o u s e E ffe c t

The sun's rí(i.iiant cnergy docs m orc than clrivc plìolosynlhcsis; it alst) hcl[)s maintain Ihc slability I)f ihc carlh's tempcraturc and climiUic ciìiKÌitions. As radiatit)!! impingcs OIÌ Ihe earth’s surfacc, miich o f it absDi bcd, hut a laigc am ounl 1)1' Ihc inrrarccl (hcal) radiation bouDccs back into Ihc upper levels o f the atm osp hcrc. F o r billions oị' y c a r s , Ihc a t m o s p h c r c hits b c c n insuIíUed by a líỉycr o f ị i ascs ( p r i m a r i l y c o ^ , C H 4, w a l c i

vapi^r,

and

nitrous

oxicỉe)

formcd

natural

processcs

such

rcspiralitìii,

d c c o m p t ^ s i l i o n , and b ị o g c o c h c m i c a l c y c i c s . T h i s l a y e r traps a c c i t a i n amt )unt o ĩ \hc

rcílected heaí, yet also allovvs som c o f iỉ to escape inío spacc. As long as ihc am ounts ()f hcal cnlering and leaving are balanced, the mean lem pciaturc t)í' Ihc earlh will niìỉ risc or íall in an erratic or life-íhrcalcning way. Allhough Ihis phem ìm enon, calleci tlìc grccn h ou sc cffect, is popularly vicwcd in a ncgativc ỉight, il musl bc cm phasi/cci Ihitl its runcti(ìii for cons has been primariỉy lo 1'ostcr lile. The grecnhiíusc cffccl has reccnlly bccn a rnattcr 1)1’ cDiiccrn bccausc ịịreen ho ỊiS i' g a s e s

a pp c a r lo be i n c r c a s i n g at a r aí c ihal cDukl di sru pl t hc t c n i p c r a l u i v

balaiìcc. In effccl, a cienser insulalion laycr vvill Irap m orc hcat c n c r^ y and pradually

heal Ihe carth. In recenl liincs, 3.5 X 10

IDIIS per ycar o f C O 2 havc bccn rclcasctl

c o l l c c t i v c l y by rcspirati(ìn, a n a c r i ) b i c m i c r o b i a l a c t i vi l y, Tuol c o m b u s l i o n , and Vt)lcnnic

activity. By far the grcatcst incrcase in C O 2 priKluclion results from human activitics such as combustion o f ĩossil fucls, burning ĩorcsts to olcar agricullural liind, and m anuíacluring. Deforestation has tho added impacl o f rcm o vin g largc íucas o f p h o í o s y n l h e s i / i n g plants thai vvould othervvisc use som c o f Ihc C O 2 . O riginally, cxỊ)crls ou Ihc grccnlìousc cfrccl vvcrc ciìiiccrncd primarily abinil incrcasing C O 2 levcls, but it novv aị)pcars Ihat Ihe oíhcr g rccn h o u sc gascs combiiictl m a y h a v c a s l iglìl ly g r c a t e r c o n l r i b u t i o n than CX)^ ,

í h c y , tiH), a r c i n e r e a s i n g . O i ì c

o f t h c s c g a s e s , C H 4 , is r c l c a s e d IVom Ihc ịiaslroii it est inal l i a c l oi' ruiììiiìant a n i m a l s

such as calllc, goats, and shcep. Aíiaerobic baetcria in a parl c )flh c stom ach callcd thc rumcn priHlucc largc ann>unls ot' ỉhis ịias as Ihcy sccịucnliallv tlieesl ccllu ld sc, a mnịor cc»mpt)ncnl of tlìc anim ars ciic!. The gul C)f lcrmilcs also harbors vvtHxl-ciigcsline and incthanc-proclucing baclcria. Alllìough humans cannot diịiosỉ ccllult)sc, intcsiinal m icioenvironm cnls also suppiní inclhanDgcns. Othcr grccnhousc g a s c s such as nitnìus oxici c ( N ^ O )

and s ul f u r dÌDXÌdc ( S O , ) are alstì i n c r c a s i n u I hrou ịi h lì ui Di no bi l c aiici

iiìduslrial pollulion. So far thcrc is no com plclc agrcem cní as to ihc cxlcn ! and clTccls o f uli>hal vvaniiiig. Il has b c c n ( i o c u m c n l c d that ihc m c a n l c m Ị) 0 ii i !u i c oị' t hc car t lì hiis ii i c i v a s c d

by ().5*'c siiìcc llìc bcginiiing oị' thc ccnlury. ĨII onc proposccl s ccn ario , hy ihe Iicxt ccnliiry, a risc in (hc avcrauc Icmpciaturc ()f 4 to will hctiiii \o inclt thc polar icc caps and raisc llìc Icvels o r i h c I)ccaiv2 \o 3 lccl, bul somc cxpcrts prcdict m orc scrioiis c l T c c t s , iiicluciiiiu niíissivc riotKÌing oi' c oa s l a l r cu i o n s , c hí um os in rainlall p a l t c rn s,

cxpansitìii o r d e s c r ls , and long-lcrm ciimalic clisruptÌDiis.

Englỉsh for Students of Biology

II BIOLOGICAL T E R M S ( CÁC THUÂT NGỮ SINH HOC) 1 . R (* s ị }Ì) ( Ĩ ĩ i o ì ì ( h t * h ; i p ) ;

T h e ic rnì c a n b c íìpỊ)liccl lo c v c n l s whicli o c c u r al ihc Icvol o f i h c wht>lc t ìi ị:ai iis ni n i i!s cDnsti lucnl c c l ls . T h e r tinncr tỉsaec ivliilcs \o thc c x c h a n g c í)f o x y e c i i a n d e a i b t ) i i d i o x i c l c b o l N v c c i i i h c í h c o r u a n i s n i í i ncl i l s c i i v i r o n m e n t ,

" h i o a l h i n u ' ' . S m a l l (i rị! ani sms can cxclìiỉiìuc iinscs ;k‘I(>ss i h c i r b o d y s u r ỉ a c c but h i i e c r a i ì i m a l s r c q i ú i c a r ic h ly Viiscuhiri/ccl i c s p i i a t o r y s u i ỉ a c c , s u c h a s u ills

Oì'

l u n i i s , i ui ci m c c h ỉ U ì i s m s Toi t h c m o v e m c n t o f v v a l c r iìi a i r ()Vi.'r t h c r c s p i r í i t o r y SUI i a c c .

K c s p i r n i i o n :il ihc c c l k i l a r Icvcl co ii s is l s o r i h c mcUibt)lic p r o c c s s c s vvlìich t l c m a d c rooclstiiỉTs wilh ! hc s y n l h c s i s o ỉ ATI*. It is

l yj ) cs : a c r i ì h i c ,

vvhich r c q u i r c s Dxy gc n as a t crnii naỉ c l c c t r o n rccc|ilt)i and í i n a c r o b i c , vvhcrc so n ic

o ìh c v

tcrm in al

Í 1 CL ' C | ) U) I ‘ i s u s c c l .

oi' its ii ìt al o x i c l a l i v c d c g r a d a t i o n b y fri( (írhoxylií' a c id cy cíe , l o c a i t^x)!! d i t ) x i t i c a n d w a l c r w i l h

A c i o l i i c r e s p i i a l i o n o f ịiluLH)sc c o n s i s l s aiiil Ih c

Ịicncratitiii m o lcc u lo s

3 6 iìidIccuỉcs bv

tlic

A T F ị)cr g l i i c o s c m o l c c i i l c , m a d c up ()f 2

s iil\ s ĩr a íc I c v ư l Ị ì l ì o s Ị ì l ì o r x l a í i o ỉ Ị aiitl 3 4

n iiìlccu lcs

b y

().\ i(la fiv e

p lìO -sp lio iy la íio ỉỊ.

In sDinc ỉ ì ì i c r o o r e u n i s i n s , an c x l c n s i v c oxidii livc a i ì a c i o b i c rc s pi raỉ i oi i is

[o a c r o b i c r c s p i r a i i o n b u t u s i i i t : I c n i i i n a l c l c c l r D i ì a c L C Ị ) l i ì i s s u c h i i s n iíraír v v h i c l ì i s r c c l u c c d ti> u a s c o u s n i i a ì u c i i , Siilpliaíe i s i c í l u c c c i \o h y c l r o u c n s u l p h i t i o o\ ('arhoníỉỉi' r c d u L C c l ( o m c l h a n c . h cn ììe ỉìĩíỉĩio n ( l ê n m c n ) : ịio ssih lc, an aloj:t)u s

D iirin u

ivsỊìiniíion

o f 6-carh t)iì ịilu co sc

llìc

rnolocu lc

is c ỉ c a v c t l

Ị ) y n i v i c a c i t l b y e l v c o l y s i s w i ! h i h c n c t Ị ì r t x i u c l i o n 1)1' 2 m o l c c u l c s

w hich

3 -c a rb o n

oi'

A T F by

s i i h s t i a l c I cvcl ph osỊ ìh or yl al io n and (hc rcíluclicìn o f OIK' m o l c c u l c ol' N A U . S u h s c c ị u c n l l ì ì c ỉ a h o l i s n i Ciui r o l k n v s c v c r a l l o i i l c s but in al l c a s c s t h c N A D m u s l

Ix' rc uc i iar al ot l by ihc i voxyci at ion o f NAI^H^ ỉx‘f(ìỊv Lilycolysis c a n cDMtiiuic. In \hc .lỊ-tsciKc

OXVUOIỈ ;i Icss o r n c i c i i l Iiìcaiis inusl hc o n i Ịi l o y cd U) i v g c i i c r a t c

N A l J aí i h c c x p o n s c ol ihc ictluLíion ()l s o m r Dlhci Iiictabtìlitc. vSuch a balaiicccl i v t l i i c l i o n a n d t ì x i t l í i ỉ i i ì i i I ì f i h c c o c n / y m c h y Ị); i ii s o f n ì c l í ỉ b t > l i ỉ c s i s k i i o v v n ! ( ì hiu ch cin isls as

ịcrnìCììỊ(Ịíi()fì.

F c i i n c n l : i l i i ì i i is a l s o uscci as a I c i m l or iìii iiuluslriiil p r t K c s s in w h i c h l a r g c l U i i n h c r s o f n i i c r o o i ị : ; u ì i s i n s OI i s o l a l c c l c c l l s i V o n i h i u h o r o r g a n i s m s a r e g r o v v n

u n d c r LH)ntrollc(l ct nul ili oi ìs, bt)!h a c r o b i c aiiíi a n a c i i ì b i c , in a l a r g c rcrmciìtt>r U) o b l a i n b i o c l ìc ỉ ii i cí il s s y n í h c s i / c ( l by \hc cclls. 3.

Rỉunưỉi

(clạ c o ) :

T h e 1’irst d i v i s i o i i Cìỉ t h c s l o n i a c h iiì l u n i i i K i n t s a i u l C V t a c c i i , b c i n g a n CXỊXUISÌOII o f t h c l o w c r c n c l

4. (ỉlyíolysi.s

oị'

Ih c o c s t ì p h a j:u s usccl ío r stt^rag c

o f ì\nx\.

(đ ưríiì^ phâiì) :

T h e s c q u c i i c c t ) f r c a c t i o n s vvlìich COIÌVCIÍS u liic osc lo [)yruv;ỉlc vvith Ihc c o n c o i n i l a i i ! ÍÌCI s yi i íh cs i s o r i w i ì n i o l c c i i l c s o\ A T P . I h i d c r a c r o b i c c on cl i ti ons

Lesson Three

it is the prelude to Ihc complete oxidation o f glucosc via the tricaihoxylic

cyclí'. 5 . Tricarho.xylic cycíe (chu trình Iricacboxiiic) : A cyclical series m ctabolic interconversions of di- and tricarboxylic đũd s which brings about the oxiciative degradation (if a cety l-C o A . The electrons released gencrate reductive power which is explDÌteci during thcir passagc along thc elcctron tninsíer chain to gencrate A TP. 6. Holliition (sự ô nhiổni) : M (K Ỉ if i ca t io n o f t hc e n v i r o n m e n t b y r e l e a s e o f n o x i o u s m a t e r i a l s ,

rendering it harmful or unpleasant to life.

7 . A erohe (sinh vậĩ hiếu khO : An organism which can live and grovv only in the presence o f free oxy g en ; an organism which uses aerobic respiration. 8 . A naerohe (sinh vật kỵ khí) ; Arr organism which can g m w in the absence or near abscncc o f oxyg cn . P ac i i l t a t i v e a n a c r o b e s c a n u t i li / x f i c c o x y g e n ; o b l i g a t c a n a e r o b c s are pois oncc l

by it. 9 . Erosion (sự ăn mòn, sự xói mòn) : D cca y which usually slarts al apcx of many gastropod shells ; vvearing away o f soil due to the action o f wind, water or gravily. 10. Heterotrophic (thuộc dị dưỡng) ; Said o f oiganism s which rcquire carbon inorganic f(irni, as d(i all a n i m a l s , f u ng i , s o m e íilgae, pa ra s il i c piants and niost b a c ĩ c r i a .

III. GRAMMAR : ADDING INPORMATION TO SIM PLE S E N T E N C E S WITH P A R T IC IP L E S (B Ổ SUNG THÔNG TIN VÀO CÁ C CÂU ĐƠN GIẢN BẰNG CÁCH DÙNG PHÂN T ừ ) T h ỏ n g liii cũmí: c ó thể đ ư ợc b ổ sung vàn c á c cAu đ(Tii g iả n bằtig c á c h s ử clụnị; c á c t hành

phần của động lừ gọi là phân từ. MỎI động từ Irong liếng Anh c ó ba loại phân từ (hai loại phiìn lừ hiộn tại và mỏt loại piiíìn từ quá khứ). 1. C á c phAn từ hiện lại : a ) c h ủ đ ỏ n g : v í dụ cDi ni ng, d o i n g , a n iving ;

b) bị động : ví dụ bcing sent, being cxam incd . 2. Q íc ph;ìn lừ hiện tại hoàn Ihàiih : a) chủ đông : ví dụ haviiig ciimc, havinc goiio ; h) bị động : ví dụ having bccn clclayeci, haing bccii cxam in cd . 3. Phán lừ quá khứ : jumpc(.l, walkcd, rcpaired (ihưìVng tận cùng bồng -cd hiKìc -cn song cũng c ó c á c d:\ng bất quy tiic như made, got, boiighl, v.v.

Englỉsh íor Students of Bỉology

BIO LOG ICA L T E R M S ( CÁC THUÂT NGỮ SINH HOC) 1.

RcsỊìii (itioỉi

(Im l^ap) :

T h e I c r n i c a n b c a p Ị ) li c tl l o c v c n l s v v h ic h o c c ư r al I h c I c v c l o í l h c v v h o le

t )i ị:anis ni or ils co nsl i Ui cn ỉ c c l ls . T h e f o r m c r u s a g c r c l a l c s li) t hc c x c h a n g c o ĩ o x y e c n aiìcl c a i b o n dioxiclc bclvvccn Ihc Ihc (M e a n i s m nnd i!s c Mv i ro nm cn l , " h i c a l h i i m " . S ma l l tìrị iani sms can o x c h a n g e g a s c s a c r o s s t h c i r bi)ciy s u r f a c c but l a r e c r a n i m a l s r c q u i r c a ric hl y v a s c u l a r i / c d r cs p i r a l o r y s u i i a c c , s uc h as g i l l s o r liinus, aiui m c c h a i ìi s m s

i'ov

Ihc m o v c m c n ! ( if w a lc r

Oì

í ìir ovlm' I h c i v s p i r a h ì r y

suvi\\cc. K c s p i r a l i o n ;il ihc c c l l u l a r Icvcl coiì sists I ) f l h e m c t a b i ) l i c p r i K c s s c s w h i c h t i c ^ í i u l c l\HìdsUiri's w i l l i I h c s y i i t h c s i s

A T P . Il i s

o ĩ lw o m ajt)r typcs : a cr o b ic,

vvhiclì r c q u i r c s o x y u c i ì as a torniiiìal cl ccl i Di i rccc|)lor and a n a c n > b i c , vvhcrc SDIIIC o l h c r í c r m i n a l a c c c p t i ) !

is usccl.

A c m h i c r c s p i r a l Ì D i ì o f u l i i c t i s c LUìiisists

oị' il s l i ì l a l l ì x i t l a l i v c c l c g r a d a t i o n b y

ựlyíolysi.s aiul ihc ín c c u lìo x x lic (ỉcid i'\cle , lo c a r b o n d i o x i d c and \valcr vvith the

o i'2 n i i > l c c u l c s h y s tih s ĩr a ĩc Icv cl p lio s p lỉo rx la ỉio n a n d 3 4 n n > l c c u i c s b y o x iíỉa tiv e u c i i c r a l i i i i i ol' 3 6 ĩ n o l c c u l c s o f A T P Ị) cr ị i l i i c D s o n n ) l c c i i l c , m a t l c u p

p h o sp h o ry la ỉio tì. Iiì s o m c m i c n ì o r i i í u i i s m s , a ii c x l c n s i v c o x i t l a l i v c i i n a c r o h i c r e s p i r a l i o n is

|H>ssiblc, analoeiìLis to a cr i ì b i c rcspiralioiì bul usii ie t ci mi i ui l c l c c l n ) n aLCcploi s s uc h as ỉìiín ư ơ vvlìich is r c d u c c d !o u a s c o u s n i l r o u c n , s iilp h a ỉe vvhich is i c d u c c d li) l i y d r o e c n sulphiclc ov c a r h o n a ĩe rccliicocl lo m c l h a n c . 2 . F ern ìe}ìĩ(ỉti(}Ịì (Iciì m c i ì ) : Duriiit! i c sỊ )i n ií io n o r 6 - c a r b t ) i ỉ ịilucDsc Ihc n n ì l c c u l o is c l c a v c d \o 3 - c a r b o n

o f 2 m o le c u lc s o f A T F by s i ỉ b s i i i í l o i c v c l | ) h o s p l n ì r y l a l i t ì n a n d i h e rcclucliv)M o r o i K ' n i i i l c c u l e oị' N A D . Ị)yi u v i c a c i t i b y g l y c o l y s i s vvith ! h c n c t p r o c i u c t i o n

S u h s c q i i o n l n ì c l ; i b i ) l i s i n c a n roll ovv s c v c i i i l rv)Ulcs bi il in iill c a s c s i h c N A D m u s l Ỉ X' i v u c n a i í i l o d b y I h c i v o x y c ỉ a l i o n o l ' N A D H " ^ b c r o r c g l y c o l y s i s c a n c o n t i n u c .

iI k' a ^ ì s c i i c c

oị\)\\v.ci\ í\ I c s s o r n c i c i ì ! n ì c a n s m u s l h o c m p l c ì y c d \o r c ị i c n c r a l c

Na \ 1 J ;í1 t l ì c c x Ị v n s c o í l h c i v c l i i c l i o i i ol' SDHIC o t h c r m c l i i h o l i l c . S u c h a h a l í u i c c t l

r ct luc lioiì aiìd Dxidaiiun o r U i c CDciì/.ymc hy pairs o f m c l a b o l i l c s is knovvn l(ì ỉ-íioclìcmisls as ỷerN ienỉaỉioỉi. f - c r n i c n l í í ỉ i i i n is a l s o uscci a s a t c r n ì

ĩov a n i n t lu s ír i ii l p r o c c s s in vvhicli l a r g c

l U i m b c r s o f n ì i c r o o r u a i ũ s n i s OI i s o l a l e c l c c l l s i V o m h i e h c r D ĩ g a n i s m s a r c g r i > w n

uiidcr c o n l ro l lc c l cDiìclilioiìs, hoịh a cr i)hic and í i n a c r o b i c , in a la rg e f c r mc n lt > r lo o b la ii i b i o c h c m i c a l s s y n l h c s i / c c i by ihc cc ll s. 3.

KỉHììeìi

(clạ c ỏ ) :

T h e r i r s l cl ivi sÌDiì o l l h c s l o m a c h iii l u m i n a n ỉ s a n d C c l a c c a , b c i n g a n

CX|K1IÌSÌI)11 I>r Ihc lovvcr cncl o r U ic ocsi^phaịỉus uscd ỉo r storagc (ìf

4. C ỉl\('()ly s is (đưrriìu phân) : T h e s c q u c n c c o r r c a c l i o n s w h i c h ctinvcMls g l i i c o s c \o p yr uva tc witlì I hc c o i ì c o m i t a i ì l ĩ i c l s y n t h c s i s ( ) f Ivvc) m o l c c u l c s ( ) f A T P . U n d c r

a c r t ì b i c CDi i cl i ti on s

Lesson Tliree

il is the p r e l ud c to the c o m p l e t c o x i d a t i o n o f g l u c o s e via the t n c a r h o x y lic

cvclơ. 5. Tricarhoxylic cvcle (chu trình (ricacbi)xilic) : A cyclical series o f metabolic interconversions o f di- and tricaib oxylic ácids vvhich brings aboul the oxidalive degraciation o f ac e ty l-C o A . The e l c c t r o n s r el e a s e d g e n c r a t e r c d u c l i v e p o w e r vvhich is e x p l o i t e d d u r i n g t he ir

passage alciiig the clcctron transfer chain to gcnerate ATP. 6 . Hollution (sự ô nhiỗm) : MtHÌincalion (>í the environment by release o f noxious malerials, rcndering it harmful or unpleasant to life. 7. A erohe (sinh vật hiếu khO : An organism which can livc and grow only in the presence o f free o x y g e n ; an o r g a n i s m w h i c h uses a e r o b i c r cs pirat ion.

8 . Anaerohe (sinh vật kỵ khf) : Arr organism Nvhich can grow in the abscnce or near absence (ìf o xy g cn . P a c u l t a t i v e a ii iierobes c a n ul il iz c f r e c DXygen; I>bligate a n a e r o b e s a re poisoneci

by il. 9 . Erosion (sự ăn m òn, sự xói niòn) : Decay which usually starts at apcx o f many gastropíxi shclls ; \vearing avvay o f soil du e t o the ae t io n o f wi n d, vvater o r gravity.

10. Heterotrophic (thuộc dị dưữiig) : Said o f organism s which require carbon inorganic f()rni, as dt) all animals, Tungi, som e algae, parasitic piants and most bacteria. III. GRAMMAR : ADDING INPORMATION TO SIM PLE S E N T E N C E S VVITH P A R T IC IP L E S (BỔ SU N G THÔNG TIN VÀO CÁC CÂU ĐƠN GIẢN BẰNG CÁCH DÙNG PHÂN T ừ ) Thỏnp tin cũng c ó thổ được bổ suiig vào c á c câu đơn giản bằng cách sử dụng c á c Ihàỉih phẩn của động lừ gọi là phân từ. Mot đỏng từ ỉrong liếng Anh c 6 ba loại phAn từ (hai loại phAn lừ hiệiì tại và mỏt loại phAiì từ quá khứ). 1. C á c phủn lừ hiện tại :

a) chủ động : ví dụ Corning, tiiMiìg, aiTÌving ; b) bị đ ổ n c : ví dụ bcing scnl, bcing cxam incd . 2. C ác phân !ừ hiẹii lại hoàn thành : a) chủ độnu : ví dụ having c o m c , having g(ìiie ; b) bị động : ví dụ having bccn clclaycti, haing bccn cxam in cd 3.

PhAn lừ q u á k h ứ : j u m p c í l , vvalkcd, rcpaired (ihưÌTng tận c ù n g b ằ n g - cd h o ặ c -c n

song cũng c ố c á c dạng bất quy tắc như made, gol, boupht, v.v.

Englỉsh ior Studeiits of Bỉology

/1. Pháìt từ hiện tại ịPresent Paríicipỉe) T a h ã y x c m hai ví dụ sau : 1. W h e n Ivpini: a I hcsi s, y o u shoul d h c vc r y c a re f ul .

(Khi viếl lÚẠn án, bạn phải rất cẩn thận) 2. W h cn heinu examinccl by a tioclor, children should not bc alYaid. (Khi được bác sĩ khám, Irc em khỏng nen sỢ hãi) C ẩ n lưu ý :

a) Cụm phân từ "-ing" c ố thổ đứng cuối câu, chẳng hạn "Y o u should bc vcry careíul vvhcn typint: a thcsis". Đưa nổ len đầu câu khi ta muốn nhấn mạnh tẩm quan trọng của

nố. h) Điều nú quan Inìiig là phân lừ (tức là (ừ c ố dạng "-in g ") c ổ quan hệ tới ch ủ n g ữ của c âu . S a u đ ãy là m ộ t ví dụ vổ một câu c ỏ trúc tồi : 3 . A l ì c r s í u d y i n g f o r I hrec y c a rs , Ihc c x a m i n a t i o n w a s passed.

(Suu khi học lộp ba năm, kỳ thi đa thành đạl) Trong câu này chủ ngữ là "ihc cxaminaticin"; và "stiidying” khỏiìị: thổ c ổ quan hệ lới chủ ngữ (kỳ thi khỏiìị: thể là chủ ngữ của học lẠp). Do vậy nổ phải được viết một cách c h í n h x á c là :

4 . A flcr sludying for ihrec ycars, the sludcnt passcd the cxam inalion.

ỉiỉ\y giTí Ihì chủ ngữ là "thc stuclcnt" và "studying" c ố quan hệ tưi "sludent" (Sau khi hoc tộp ba nãm anh sinh viên đă thi đỗ). Tuy nhiỏiì, cũng c ó khi chủ ngữ khỏng được thổ hiện. Đ ố là trong trứímg hctpc á c cấu ỈIÚC phân từ hiện lại c ố kèm thei) một sự chỉ dẫn nằm ở thể mệnh lộnh. T ron g những Irưrínu hợp này, CÀIÌ plìải hiểu rằim chủ ngữ không được nói ra ấy chính là "you" (*'b;nì'\ ”a n h " h o ặ c " c l ì ị " ). H ă y x e m xél c á c ví dụ sau đ ay : 5 . B e r o r e usiiig íliis m a c h i n c , rcad llie i n st r uc l io ns . (i .e. yi)u read) (Trưrtc khi sử ciụnu c ái m á y này h ạ n hày đ o c bản hưứng tlÃn) 6 . W h c n cloing ihis c x p c r i m c i ì U c x e r c i s c c x l r c m c c a r c . (i .e. y o u e x c r c i s c ) ( K h i liốíì hà nh thí n g h iộ m Iiày h ạ n h ày IhiỊt cẢn t hận) 7 . O n aiTÌving al thc airporl, c h c c k in at c u s t o m s . ( i.c. yt>u c h e c k ) ( L ú c \ớ\ sAn b ay h ạ n hây đãiìg ký tại hải q u a n ) s . S a ve y o u r s c i r l i m c íuul m o n e y by p u r c h a s i n g a F . c . n ow . (i .e. y o u s a v c)

{Bợỉì lìày liốt kiệm thrti gian và tiền bạc hằng cách mua ngay một m áy vi lính cá iihiUì) C ấ u t r ú c r à n ìíâ ỉi XIÍNỊỊ

Tri)ng c á c bài viêì khoa học kỹ thuật cũng (hưcmg sử dụng một kiổu cấu trúc k h ấ c , troiiị: đ ố ch ủ n g ữ c ố được nổi ra siMìg k h ô n g phù htrp với phân từ h iệ n tại. H ã y x c m xét ví dụ sau đ â y : 9 . W h c n lirting o r c a r r y i n g h e a v y Nvcighls, iĩ i.s i m p o r l a n l t o k e e p Ihc a r m s c l o s c l o the bt)dy.

(Khi nhấc hoặc m ang c á c vẠl nặng, điổu quan trọng là hạn phải giữ cánh tay sát vài) người.)

Lesson Three

Trong CÍIU này , chủ ngữ hình thức (vổ ngữ pháp) của câu là ỉt. R ò ràng nó khòiiị: cá quan hệ tc'ti việc "m an g" hay việc "nhấc". Đương nhiỏn ngưừi đ ọ c phải hicu rầiiị; troiiL' câu này c ó một chù ngữ ẩn không đưực nói ra, đó là ; you/ one / p cop le/ wi)i kmcii.. .( Vm trúc "It is important là mốt cấu trúc vô nhân xitnỊi. một cấu Irúc rất hay gặj) troiii: c á c bài viết khoa học và kỹ thuật, ỏ đây người viết và người đọc chỉ quan tAm đêii hành động, đến kết quà mà không quan tâm đến cá nhân người nào đã làm (hành độiiị; cl(')) hoặc đã nhộn (kốl quả đó). Câu vỏ nhân xưng cũng c ổ thể được m ở rộng ra đối với thể bị độnị; và với càu lnk "thcrc is/ there are

như trong c á c ví dụ sau đủy :

10. Beforc using dangerous chcm icals, cerlain prccautioiis must be lakeii. (i.c, by the user) [Trước khi sử dụng c á c hóa chất nguy hiểm, mộl số sự đổ phòne c;1ii được {ngưc)i s ử dụng) tính đến Ị. 1 1 . B e f o r e u s i n g d a n g e r o u s c h c m i c a l s , t here a r e c e t l a i n p r e c a u t i o i i s lo b c lakcii

(i.e. by the user) [Trước khi sử dụng c á c hóa chất nguy hiểm, c ó iTiột số sự đổ phòim cầii cíược

{người sử dụng) tính đến]. 12. VVhen work.ing vvith heavy m achinery, thcrc is alvvays a ccitaiii amoiinl ('I sisk present (i.e. for the \vorker) [Khi làm việc với c á c m áy m ó c hạng nặng bao gicí cũng c ó mộl sô nìi

nhâl

định {cho người cống nhàn)].

S ử dụttg phán từ hiện tại d ể h ư u thị nguyên nhân L i ê n từ t h ố n g t hườiig đưực s ử d ụ n g t r o n g c á c m ộn h đé phụ c h ỉ n g u y ô n n h â n là h e c a it s e

(B ecau se he was a very careful person he made sure the lap vvas turnoci olT bcíoic leaving the laboratory). Trong c á c ví dụ sau đây, phân từ hiện tại đưực sử clụiij: đô th;iy th ế chp Ịỳ ca u se : M 3 . pỉeing a vcry carcful pcrson, hc made surc the lap was lum olì hcloiv leaving the laboratory. ( Vì là một người râ't cẩn thận, anh ấy đảm bảo vòi nưLtc đã đưííc khiKi li ưíV khi rời khỏi phòng thí nghiôm). 14. Not understancHnị’ Ihc danger, the child pushed thc nail into thc clccti ic S o ck et.

(Vì khỏng hiểu được mối nguy hiểm, đứa trẻ đã ch o c cái đinli vào ổ điộii). Đôi khi, trật tự cùa câu c ổ thể thay đổi , trong đổ cụm phân từ hiện tại dược đưa vào mệnh đề chính và đặt ngay sau chù ngữ : 15. The farmer, not reơliiing the danger o f Ihc situalion, drove Ihc liaclor across the stcep slope. (Người nông dân, vì không nhộn Ihức được sự nguy hiổm củ a tình thố , clã kii chiếc m áy cà y qua đoạn dốc đứng) 16. A cids, heinị> dangerous substanccs, havc to bc trcated vvith c a r c . (C á c axit, vì thuộc loại chất nguy hiổm, cần đưítc xử lý cẩn thận). ( ) đây, cũng giống như trôn, phân từ phải c ó quan hô tới chủ ngữ của câu.

English for Students ol Biology

s ử diutỊỊ p h á n í ừ h iệ n tạ i d ể h iể n th ị k ết q u ả

T h ỏng tìiì cũng ciV thổ được bổ sung vào cAu đơn gian để biểu thị mốt kết quả bằng c á c h sử dụng phán lừ hiện lại đứng mỏt mình hoặc đi cùng với c á c liên từ như íhus hoặc th ereh y :

17. Human and íuiimal racccs pollulc rivers and streams causitĩịị serious inlcstinal troublcs am ong Ihe rural population. (Plìíui ngưìti và động vạl làm ô nhiểm c á c sông ngòi quơ dó eâv nên c á c bệnh đư(Nng ruột ở c á c khu dủiì cư vùng nồng Ihổn). 18. The pislon riscs causiỉìg Ihc valvc to closc, (Pittông nAng lôn ìảm rlìo van đỏng lại). 1 9. V c h i c l e s e m i l p o i s o n o u s g a s c s into thc air, ĩlìNS p o l h ư in g ( hc a i m o s p h e r e .

( X c c ộ thải c á c khí độc vào khỏng khí làm ỏ nhiễm khí quyển). 2 0 . The pisítìn riscs ĩherehy coiisitìịỊ Ihc valvc to ck)sc. (Pittỏng nâne lỏn (Ịua (ló Ịàm cho van đổng lại). 2 1 . A! lliis same lime, hydroucn ioiis accum ulate in ihe intcrnal space o r i h c ihylakiìicl com plex, therehy prodĩiciniị ĩ\w electrochem ical gradient. (Cùng vl\o lúc này các it)n hiđro lích luỹ trong vùng klìông gian giữa hai m àng của phức hẹ tilacoit, qua dó ĩạo nên môt građient điện hoấ). IV. E X E R C I S E S / . G ạ c h d ư ớ i p h à n t ừ h i ệ n tạ i (m ộ t ỊỊỢch) và c h ủ n g i7 ( h a i g ạ c h ) (ra n ỊỊ c á c c à u s a u

dây : 1. W h ilc cloing ihc cxpcrim ciìl, thc scìcnlisí made a scrious eiTor. 2. W h ilc bciim proccsscd, ihc mcai is also inspccleci. .V fVfí>rc slarting a pnìjccl, Ihc studcnl musl plan it carcfully. 4. ATtcr eaiiiiim his clcercc, ho went io work ị'ov an eneiiieeriíiị: firm. 3.

As ;i rcsull oị' bciiìị: lìcíỉlccl, thc sLibstancc brokc d(w iì ink) a \vhite pow dcr and i\

^eas. 2.

ỉ ỉ ã y c h ữ a c á c c á u s a u dáyy n ế u íìuĩy s a i :

1. 2.

A s a icsiilt oĩ sludying !oo hiird, ihc illncss b ccam c worsc. A rtci mccliiip Ihc soa, thc rivcr drops a lot o( its silt. R c lo rc siỉliiìu thc cxamiiialit)!!, his nciA/tVusiìcss was vcry grcat.

Fícfi)rc s l a r íi i m llìc c x p e r i n i e i i l , y o u must a s s e i n b l e y o u r a pp ar al u s and m a t er i al s .

5. 7.

A flc r niiishiiìị: thc cxp crim cn l, Ihc rcsulls w erc writlcn up. Artei being steiili/cci, the food is packecl in airtight containcrs. As a rcsult o f bcing carclcssly cDnstructecl, thc buikling cievclopcd structural faulls.

A s a rcsull (>f b c i n g c a r c l c s s l y c on st r i i c t e d , t he s lruclural f au ll s in the b u i l d i n g

quitc serit)us. By usiiiị: feiToccmcnl, llìe villagcrs were able to build an efricient w atcr storage tank.

().

were

ịo

Lessonĩhree

10. A fter bcing hcalcd in a special ruriiacc, the melal mclts. J . ỉ ì o à n t h à n h c á c c â u s a u d á y b ằ n g m ộ t c ấ u í r ú c p h ú n t ừ Í h íc h h (/p :

1. 3.

A lw ays turn o ff the e l e c t r i c i t y ................................................................................. Think c a r e f u l l y ................................................................................................................. Drink only boileci w a t e r ..............................................................................................

4. 5.

T ak c greal c a r e .................................................................................................................. Make sure thc pclrol tank is v t)ll.............................................................................

4 . T im c h ủ n g ữ ẩ n íro it g c á c c á li s a u d â y :

1. 2.

W hen obsci-ving animals in their natural habital, it is necessary to kcep hidcn iiiitl very still ( i.e. for t h e ......................................) W hile c a n y in g out this experimenl, it is importanl tn c x o ic is c grcat c a ic (i.c. íor ihi.-

B e f o r e u si n g d a n g c r o u s c h e m i c a l s , it is a d v i s a b l c t o put (in p r o t c c t i v e c l o t h i n g ( i .c .

........................................................) the

........................ .................)

5 . Đ i ể n c á c c ụ m p h á n t ừ d ã c h o ở p h ầ n d ư ớ i vào c á c c h ỗ t r ố n g t r o n g d o ạ ii v ă n s a u dây :

.....................................an industrial vvorkcr can avoicl many accidents and injuries. exam p le,

.........................................., it is a d v i s a b l c

not to w e a r lo o se

ties,

scarves

and

Fc)i lon g

sleeps. Hair can also be a danger............................. a worker is increasing the d an g cr o f its being cauphl in moving m achinery. A \vorker is also liablc to injure his ícel sevLMclv c s p c c i a l l y ........................................ He can Icsscn this ciangcr considerably .......................... The rulc is : Avoitỉ i n ju r y ................................................. a) whcn shifling or moving hcíivy o b j e c t s ................. b) by alU)WÌng his hair lo hiing loose and f r c e ........................ c ) hy making surc your body is vvcll p ri)teclcd ......................... d) by vvearing sensiblc clothing suilablc for thc j i ) b ...................... c ) whcii vvorkiiiị; ncar fast-moviiig m a c h in e r y .................................. 0 by Nvoaring b(H)ls vvith reinfi)rccd ICHĨS.....................................

6. Đỏi phần ỊỊỌch dư<n của các cảu sau dây íhành một cấu trúc phân từ hiện lai biêu th ị n ỊỊu y én n h à n :

1. 2.

B ccau sc it is n cw , this m achinc must bc trcaled carefully. Bccause he was a uenius at malhemalics. thc prolcssor dicl not understand his students' difficulties.

R c c a u s e I did not

happen lo he prcsent at i h c l i m c . I clid

Iiot

hcíir i h c visitiiii:

p r o f e s s o r ' s b r i l l i a n t I c c t u r e OII m i c r o b i o l o g y .

4. 5.

Bccausc hc did not expecl to cncounlcr anv ()pp(^sili()ii. Eílwaid .ỉcnnei sprcad thc gdod news about his discovcry o f vaccination. Bccatisc it is situatcd in a Viilcv. thc city is pn)tcctcíl IVom Ihc slmnị; soulheiiy winds.

Englỉsh for Students ol Biology

6. 7. K. 9.

R ccau sc thcv nic cHìMstructcd mainlv írom alloys pr alum inium , mcuicrn aircraH hixlics are light biil c x tr c m c iy sír(Mig. Rccaiisc il is alTcctcd hy mtìisUire, ihis siibstancc shoukỉ bc kept iiì a dry piacc. Becnusc he is rcc(ìgniscd as an aulhority in his ficld, the pn)fessor is in dcm and fbr Iccturcs and co n íc rc n c c s . R ccau sc ìt is a liciuid at normal tcm pcraturcs, m crcury docs lìDl appear tc) acl likc a mcuil.

10. RcciUĩsc it is i t s c l l ' a la ruc ma.encU Ihc c a rl h has inMth and Síìuth m a g n e l i c pi>lcs l ikc

any oìhcì m agncl. 7,

N ô i c á c c ậ p c â u s a u d â y th ùìềh c á c c ú n d im g iả ìỉ n m n g c ụ m p h â n t ừ h i ệ n tại h iể u

th ị k ét q u ả :

The canal was bU)ckcd vvith rưbbish and w atcr w ccd. This causcd it to

in the

wcl scasiìii. The sccd pod o f tlic plant bursts opcn. This sprcads thc sceds ovcr a widc arca.

Jcniicr inlecled a small hoy vvith cowp(ìx. This provcd thai vaccination vvas a Ị i H ì l c c l i o n a a a i n s l siiìallỊ)t)X.

A passcr-by aỊ)|)liccl arliỉicial rcs|)irahon to Ihc ciri)wiiinu viclim. This savcd thc p c r s o n 's life.

The lialTic liehls railcd ciuriim thc cily's rush hour. This causcd tciTÌble traff!C jam s in ílìc maiiì slrceís.

F i l ỉ h ì t h e h ỉa tik s with : p l a n í m a iíe r , C ỈỈ4 ,

p o l a r ic e c a p s ,

th e E a rth ,

alarm iĩễỊỊ r a íe ,

a u ío m a íica lly ^

ịỊreen ỉiO ĩise € ff e c í,

/a rn in e ,

a t m o s p h e re ^

d e c a y in g

i n f r a r e d ra d ia íio n ^ f o s s i l fi ề e ls , fỉro w th

o f p la ti, í e m p e r a t u r e ,

CO2 9

o rg a n ic

m o ỉe c iil e s , p ro iỉu c tiv ity .

W a l c r , m cthane (C'H4) and cai bon dioxitic (CX),) in !he Earth's atm ospherc ahsorb ............................................................ thai vvtìuld tìíhciA visc r a di a l c oul into space and icnuliatc il b a c k U) ................................................................. This phciìomenoiì is importanl for niaiiilainint: tlìc..................................... of ihc Earth, (oi \vilhout thcsc gascs, Ihc average t c i n p c r a U i r c o í ' t h c E a r ! h W()uld bc abi->ul - IK^C. Hdvvcvc i, s c i c n t i s t s h avc b e c n vvarning ĩov y c a r s ihat i h c incrcasecl b u r n i n g o f ........................................................................... is raising Ihe C O 2 ciHìlent oi' thc a lm i ) s p h e r c , c a u s i n g

;ì .............. ...................................................... Ihal could cvcntually vvarm the atmosphere enough lo mcll I h c .................................................................... and lliKxỉ majiM* Coastal citics. In addition, Ihc

uw\\'

p cssim islic

scientists

havc

w am ed

Ihat

ỉhc

vvarmcr

air

coLỉld

causc

chronic

' l i D u g h t s in ỉnají)i c r i)Ị)ị: r i) w in g a rc as , ĩvsu ll i nu in Nvtirklvvide......... ..............................

O ther, inorc optimislic, scientists claim that nalure takes carc o f thc p io h lc m ...................................................... The cxtra C O 2 stimulates the grovvth of .................................. , which fi x C(>2 i n t o ................................................................... thus recstablishing a balancc. A botanist al Diỉkc Univcrsily suggcsts thai much ()f the increase in agi icultural ............................................ af!er the Induslrial Rcvoluíion ca m e not from the use tìỉ' fcrlili/c rs and pcslicides but from Ihc increasing abuiìdancc in thc almtispherc.

.........................................

Lesson Three

This in c rc a s a i plant mcivvlh may also bc the caiisc ol' increasod C H 4 in Ilic .....................................C H 4 is fivc limes nidrc clTcctivc as a grcenhousc gas Ihan is CX)^ iiiul Ihe coĩiccntralion of aliiKisphcric CH4 has bcen incrcasing al ;iii ................................................................... - m orc than (.K)ubling in Ihc lasl 100 ycais. Adílilioiiiil planl gmvvlh alst) r es ul l s in ii ccMTCspondiiiu i n c r c a s c

in the a mo i in t

o f tlccayiiiL’

......................................................................... A ccording lo an alniosphcric scicnúst al the N ASA Gcxiclard S p a c e P l i g hl C c n t e r , the ciangerous i n c r c a s c in ihì.’ ....................................... CDnlenl

o f the air m ay bc largely a rcsult o f the decay ot' ihc cxlra Ị)I;mi matler whi)sc grovvlh was stimulatecl by Ihc iiicrcased amount of co, . V. N E W VVORDS 1.

accuniiihilc 0 i

lích lũy

a cc ta tc f//J

axclal

aerobic ịciilị ')

hiếu khí

a g cn t ịn )

nhân tố

agrecm ont ịiì)

sự nhất trí

; i l ly f \' j

liôii kêì, c ó quan hệ với

ambicnt ịn)

môi trư('íng xiinu

C|i i;ii)li

H. anacrdbic (ddị) 9. applicnlion (//) 10. auti)nn)bilc (ơ(//)

Ihuộc xc cộ

11. b i i x ; ) c m c n l (//)

ngiiycii tố sinh học

12. calcium (ỉi)

canxi

13. cap (/1)

chóp, dính

14. caillc (n)

trâu bò

15. Coastal (cKỈị)

thu()c bờ biển

1 6 . co m b iistio n (n )

sự đốt cháy

17. c o n i l (n )

san hỏ

18. cicf()rostalion (n)

sự phá rừng

kỵ khí sự ứng íluiit:

19. dcgnule (v)

phân hủy, phâii giải

2 0 . dcl lci ilo (cuịị)

mỏng manh, linh lố

2 1 . dcnsily ( 11)

niậl độ, tỷ trọng

2 2 . dcpdsil ( 11)

cliấ) lắng cận, mỏ

2 3 . diet (n )

chố độ ăn uống

24.

khuếch táii

diíTusc ( r )

2 5 . disriipl (v)

phá vỡ

2 6 . c1isrupl'uin (n )

sự phá vỡ

2 7 . clislurh (v )

quấy ráy, làm x á o trộn

28. clocumcnt-(/;j

l;')i liọu, clần chứiig bằiig lìii liệu

2 9 . dry (d d ị) \vêighl (n )

trọng lượiic khô

3 0 . d u r a b l c (a d ị)

kéo dài, láu dài

Englỉsh for Students ol Bíoiogy

.M. cin phasizc ("r) 3 2 . c n o rm o u s (adj) 33. eon (n. v) ^4. equation (n) 3 5 . crosion (n) 36. c n a l i c (cidj) 3 7 . esc a p c ( v) cx c lu s iv c ly ịadv) 39. expansion (ti) 4 0 . e Xpert ( 11) 4 2 . fcrm ciitalion (ri)

finitc ịadị)

46. 47. 4K.

4^).

thời đại, niôn kỷ phương trình sự ãn mòn thất thường trốn thoát, biến mất chỉ, độc nhâì sự m ở rộng chuyôn gia sự lôn men c ó hạn

4 4 . lixatÌDn (n) 45.

to lớn, khổng lỗ

nạn đói

4 1 . f; imiii e (n ) 43.

nhấn mạnh

sự c ố định

rinod (n) ro m ia tc (n) tossil (n) riistcr ( v) liicl (n) g i i s c i H i s (iulj)

trận lụt focm at hóa thạch nuỏi dưỡng nhiôn liệu thuộc khí

5 1 . g a s l n ) i n ( c s t i n a l (a d j)

thuộc dạ dày đưìrng ruột

.^2. g e n c i a l e (v ) 53 ge(ili)ị;ic (adị)

phát sinh

5 4 . po at (n )

dô

55 g r c c n h o u s c 56, g u t (n )

( 11) c f f e c t ( n )

thuộc địa chất hiệu ứng nhà kính ruột

5 7. h a i i m i (v )

chứa chấp, nuôi dưững

5K. h clciolrop h ic (adị)

dị dưỡng

5 9 . i m p a c l (v )

ảnh hưởng, tác động

<)(). i m p i i i g e (v )

đạt dến, đụng đến, chạm dến

(n) 6 2 . iiirusc (v) 63. insigiiiricant (ocịị)

tia hồng ngoại đổ v à o ,r ó t vào

6 4 . i ii sul al c ( I'j

c ô lập

6 5 . líiycr (n)

Uírp

66 .

giải phóng

61.

iiilVarcd

libcratc

(v )

khỏng quan trọng, ít

6 7 . lim estonc (n)

đá vỏi

6 8 . litholrophic ((ulị)

dinh dưỡng vỏ cư

6 9 . manuriictuic (v)

sản xuẩít, c h ế tạo

70.

đầm lầy

niarsli

( 11)

71. niassivc (o(ịị)

hằng loạt

Lesson Three

7 2 . m ech an ism (n)

c ơ ch ế

7 3 . melt (v)

ta n ,c h ả y

7 4 . m ethane (n)

metan

7 5 . m eth anogen (n)

vi khuẩn sinh metan

7 6 . m ollusc (n)

động vật thân m ồm , nhuyễn thể

11. mud ịìi) 7 8 . nitrous ịadi) oxid e (n) 7 9 . oil ịn) 80 . oxidizable (adj) 81 . oxidizze ịv) 8 2 . o xy g en (n) 8 3 . phenom enon (n) 8 4 . polar (ơdị) 85 . pollution (n) 86 . pool (n) 8 7 . potential (ơ dj),(n) 8 8 . predict (v) 8 9 . proportion (n) 9 0 . protoplasm (n) 9 1 . radiant (adj) 9 2 . radiation ( n) 9 3 . rainfall (n) 9 4 . receding (adj) 9 5 . recy clin g (adj) 9 6 . reílcct ( v) 9 7 . regenerale ịv) 9S. rc lcasc ịv) 9 9 . rcncvvable (adị) lOO.replenish (v) lO l.rcs e rv o ir (n) 102.respiration (tì) 103.respire (v) 104.reveal (v) 105.ru m en (n) 106.rum in ant (n) 1 0 7 .s c e n a rio (n) lOH.sevvagc (n) 109.significan t (adj) 1 lO.site (n) 11 l.skeletal (adị) 1 12.sludge ịn)

bùn oxit nitơ dầu c ó thể oxi hoá oxi hoá oxi hiện tưựng phân cực, thuộc cực sự ô nhiẻm dự trữ tiềm tàng, tiềm lực, khả năng đoán trưác, dự đoán tỷ lệ nguyên sinh chất phóng xạ sự phóng xạ

lượng mưa rút xuống, lùi xuống tái tuần hoàn phản xạ tái sinh giài phóng, thải ra c ó t h ể t á i s in h

làm đẩy dự trữ sự hô hấp hô hấp bộc lộ, phát giác dạ c ỏ đ ộ n g v ậ t n h a i lại

q u a n g c ả n h , vi ễn c ả n h , h ình ảnh

c ố n g ,l ã n h quan trong, đáng kể vị t r í , s a i t ơ

thuộc xương, thuộc khung bùn

English for Students of Bialogy

1 1 3.slate (n)

trạng thái, tình trạng

1 1 4 .slcaclily ( a d v )

thưừiig xuyôn, ổn định

1 15 .s to m a c h (n)

dạ dày

1 1 6 . s u s l c n a n c e (n )

thức ăn, phư«ng tiện sinh sỡng

11 y .lc rm ilc (n)

mối

11 K.threalon (y)

đc dọa

1 19.lrap (n)

bẫy '

1 2 0 .u p h e a v a l (v )

dâng lôii

121 .vapor (ii)

hơi nước

1 2 2 . v i i l c a i i i c (ơ d ị)

thuôc núi lửa

ấ LESSON FOUR

PHOTOSYNTHESIS I.

TEXT

1. Iníroducíiơn : With few cxceptions, Ihe c n crg y Ihíit drives all living proccsses c o m es fnim ihc sun, but this sourcc is dircctly available only to the cells o f phott)synthcsizers. The clominance C)f photiisynthetic (irganisms in ihc biosphcre is immediately apparenl if DIIC obsci"vcs the brilliant grecn lanciscapc o f a sum m er day or a magiiificd Siimplc (if poiul vvater. In thc tciTCstrial biosphcre, grecn plants arc the primary pholosynlhesizors, aiul in a q u a t i c c c o s y s t e m s ,

brown,

brovvn,

pholosynthetic

and

vvherc 8 0 - 9 0 %

red

prokaryotcs

algae,

arc

grccii

o f all p h o l d s y n t h e s i s Dcciirs, g r c c i i , gol clcn

well

sulíu r,

cyanobactcria, purplc

sulfur,

nil and

Ihis

ri)lo.

|)Lirplc

Othci

Iioiisuirui

bactcria. The anatom y o f photosynthetic cclls is adapted to Irapping sunlighl, and ihcir p h y s i o l o g y e f f e c l i v c l y u s c s t h i s s o l a r c n c i g y l o p r c x l u c c h i g h - c n c r g y g l u c d s c f n ) m lovv-

c n c rg y C O 2 and walei. Jusl how do pholosyiithclic organisms achievo Ihis rem aikab lc feat 7 In gencral, Ihc m ajor steps in photosyiithcsis include : •

trapping visiblc light rays hy m cans o f s p cc i a l pigmcnls íillachcd to inlraccllulai m cm bnincs,

•

c x c i t a l i o n o r í i l o m s in thc p i u m c n t m o l e c u l e and r e l e a s c o f c l c c l r o n s ,

•

spliltiim vvalcr ti) rclcasc oxy g cn and hydrogeii ioiis,

•

producing A T P wilh cn crg y cxlraclcd from clcclrons íincl hyclroucn ions, aiul

•

Tixing C O 2 in lo c a r b o h y d r a l e s u s in g A T P .

Photosyivthcsis proceeds in two phases : tlic liịỉlit veacrions, which ;irc clcponciciii (111 thc

presence o f sunlighl, and thc (ỉark reactìons, \vhich pnK ced in Ihc ah scn cc Iil'

lighl. In lighl reactiiiiis, the m ajor rcaclaiits arc chlorophyll, phdtmis, niul pnxiucls arc A T P , N A D PH , and O 2 . In dark rcactioiis, Ihc rcactanls arc

iincl ihc CX)^ , A T P,

and NADHH, and thc pnxỉucts arc glucixsc and (ithcr carbiihydralcs. Many ol cvcnls

Englìsti tor Students of Bỉology íco ciì/y n ic

caiT Ìcrs,

olcclron

47 lrnns|H>rl,

aiìcl

|)hosỊ)hoiylalioiì)

arc

sim ilar

ccríain

|Kithways o f rcspiratiíìii.

2. !Jf*hí Keacíioỉis : T h e s y s í c m s Ihal Cíirry íhc p h o t o s y n l h c l i c pimncii ls aiui a r c the s i tc s ĩov thc liiih! r c a c l i o n s o c c u r in ỉ h c íh y la k o id

m c m h i i u i c s iii c h l t i i o p l a s t s and in s pccỉ alizccl

l a m c l l i i c t)l' ílìc c c l l m c m b r a i ì c s in Ị)rokaryi)tcs. T l i cs e s y s l c m s c x i s t as twt) s c p a r a l c c o m p lc x c s callcd

p lìo to -s v s íe t n ỉ (H S I)

p ì ì o t o s K s í e n i II (f\S I I ) .

and

R o ih s y s l c m s cDHlain

L l i i o r o p h y l ! íind a r c s i m u l l a i i c o u s l y aclivatccl by liuhl, bul pln)U)s yslc m I! p c r r o r m s ! hc r c a c t i o n s Ihal h c l p d r iv c ph()U)syslcm I. T o g c l h c r thc s y s l c m s a r c a povvcríul l i n c a r dViún Tttr r c c c i v n i ị : liuhl, IransỊXìilini: c l c c i r o i i s , pumpini! hytlrt>í:cn i on s, and 1'orming ATP. T l ì c i n l l u x ()f pli olons inli) Ihc pholíìccii lci o f Ihe P S n c n c r u i / c s iỉ and c a u s c s c l c c l n M i s \o bo rclcasccl . T h e remiival o f c l c c l i o n s c l T c c t s : It c r c a l c s a v a rí u ic y in Ihc c h l o r o p h y l l lỉ^O

f n)m i h c p h o l o c c n t c r has lwi)

niolcculc

rorcdul

c n o i i g h \o split an

n i o l c c ư l c inh) h yc l muc n (as c l c c t i o i i s aiHÌ hycỉiDucn ii)iis) and t u y g c n . T h e

sỊìlillini! ol' w; tk‘r, ícrmccl lìlioỉolysis . is ihc u l l im a lc sDurcc o f i h c {>2 e a s ihat is an iỉìip iìilan l

oĩ

proilucl

p lioítìsy iiỉh esis.

The

clccl]v>iis

icLm sccI

iVoni

ihc

lyscd

vviilcr

i c e c n c i a í c I hc |)h(>ỉusyslcni for ihc n c xl pliDlon. T h e cl ccl r t) ii s i v l c a s c d by thc rirst pholocvc iil a i c inìnì cc ii al cl y b o o s l c d IhrDugh a

scrics

oi'

can icis

(cyỉochrom cs)

Ihc

i1k'

Siim c

lim c,

hydrogcn

ions

a L C iin ìu la tc in thc in lc n ia l spíicc o f ĩh c Ihylakoici io m Ị)lc x , Ih c ỉc b y p riK Ìu cin g an o l c c l i tK' lì cmi cal uracliciìĩ. The

P S I is r c a d y ío a c c c p l

(hc cl c cl r iì i is iVom t hc P S II b c c a u s c

iĩs DVVII

Ị i l i o l o s y s l c n i has iilstì I x v n a cl i v a l cd by light. T h e c l c c l r o n s il r c c c i v c s a r c pas sed a l o n g a (IaiisỊìoii c h a i n to :i c o m p l c x Ihal uscs e lc c í n > n s aiìtỉ hydiDiicn ìons \o r c d u c e N A D P lo

N A D PH .

The

riiial

evciil

i) ĩ

Ịìholosy slcm

1 is

\hc

syiiíhcsis

I)i'

A T F

lliroiiuh

L ' lì cn ìi os nì ol ic pi Dc cs s iVoin A U P aiul iiìoruaiiic phos|)haíc. R c c a u s c it o c c u r s in liglil, lliis

|>HK'CSS

is l o r n i c c l Ị)li(> ỉf)Ị)lì(> \ /)lỉ(> ry laỉi(> n .

3. ỉ)(irk R eactioìis : The t>iciii

s u b s c t Ị u c i i ĩ Ị > h ( ì l o s y n i h c l i c i v a c t i t M ì s , lìot i l i i v c l l v d o p c i u l c n t

ÌII tlìc c hlort ipl asl

sírtìiiKi I>r Ihc cyi opl i is m o ỉ cy ai ì ci bac t cr ia .

upon

liịiht,

Duriim

Ihcsc

i c a i ỉ i o n s , iho c n e r u y pnHluccd bv ihc liehí Ịihasc is uscil to s y i ì l h c s i / c ị i l i ic o sc hy Ii ì ca ns o f a c y c l i c s c h c i n c cal lct l llìc Calvin cy í l ư (['ìi!. 1 ì . Tlio c y c l c b c g i n s ii! tlìc [K)ịiil \ v h c r v C ’( ) , i s c o i n b i n c c l w i l h iỉ 5 - c i ỉ i b i ) n a c c c Ị ) h ) i

(Kiií-ỈP).

m tìlcciilc calk u l

ribulivsc b ip liD sp h a lc

T h i s c om hi n al Ì Di i, c a l l c d ca rh oi i rixalÍDn, g c n c r a l c s a 6 -c arht )i ì i n l c r m c d i a l c .

riì is m o l o c u l c •suhsct|ucnllv splils inU) Ivvt) 3 - c a i b t i n n i o l c c u l c s I)f phtìSỊ)hi>ulvccralc (P(IA ). ílìo

Tvvo s l cps proparc ! hc m o l c c u l c s for i h c riinil syiìllìcsis slcps. O n e o ỉ i h c s c is

acldilion

liieh -cncru y

cl i|ìliosỊ)htìì: lyccialc ( D P G ) , ị)\K'i \o

elyccrak ich y d c

moloculcs

c an

L-hniìnclcd b a c k

ciimbinc

|)ln>sphiiíc

iVom

ATP,

w hich

convcrts

PG A

T h e s c co iu l is thc ;uiclilion t>r N A D P H , w h i c l i c o n v c r l s

p hosị)halc

(P G A L ).

lí) rorm a e l u c o s c

iiilo llìc c y c l c , C (^n siim ine

nwvc

ihis

pDÌiìt,

lw o

m o l c c u l c . O l ho i

h iịih -ciìcrịiy

PGAL

A T P to rc u c n e i a lc R u B P .

P G A L

m oleculcs

arc

Lesson Four

6 0 (C ()2 lỴom thc air)

(R u B P )

unslahlc in lcrm cd ialc)

6 ADP C d ív in

6 ATP

C y c fe

ADF '2 N A D P \ 1 2 P i ____ -------------2

• • • (P G A L )

'-P (sugar phosphate)

Fig.I . The Calvin Cycle 4, Other Mechanisms o f Photosynthesis : F h o lo s\ n th esi.s in h a c te r ia

The oxygen-releasing (or oxvgenic) photosynthesis that occu rs iii plants, algiic, and cyanobacteria is the dominant typc on earth. Photosynthcsis iii olhcr lypcs ol bacteria differs in several ways. Photosynthetic green and purplc baclciia pixsscss bacteriochlorophyll, which is m ore versatile in capturing light. They have oiily a c y c lic photosystem I, which routes the electrons from the photocenter to thc clectron caiTÌers and back lo the photosystem again. This pathvvay gencratcs a relatively small amount (if A T P , and it m ay not pnxiuce N ADPH . Being photolitholrophs, thcsc bactcriii IISC H 2 , H 2S , or eleniental sulfur rathcr than H2O as a sourcc o f c lcctio n s and recliicing JK)\VCI . As a consequence, they are anoxygenic

(n on -oxygcn -p n xlu cin g), and niany arc strict

anaerobes. Bacteria that use sulfur compounds like H2S deposil sullur residucs eilhcr intracellularly or extracellularly, depending on thc species. The sulfui bactcriii aic typically isolated from oxygen-deficient environments such as mud and watei at thc bottom o f shallovv ponds and b io g e o c h e m ic a ic y c le o f ẵulfur.

lakes,

where

they

play

ccnlral

m le

thc

Englísh for Students ot Bioiogy

('^ l^ lìo to s Ỵ iìĩlìc íii' F ( Ị ĩ Iì \V<Ị\ Ị liis is a í oi m o f Ị i h o l o s y n l h c s i s in vvhìcli ihc ỉ ìrsl pnHÌucls ()f C O 2 rix at i oi i a r c C 4 acicis (ac KỈ s \vitli 4 c a i b o n a l o m s ) rnllici Ihaii tlic plìcìsphoLilyccric acici (3 carb( ìiì s) I)f thc iỉniinoiicr

pliinls. T y p i c a l l y ,

CX )2 is

in Ihc n i cs op h yl l c e l l s o ĩ a lciỉl' with

K r a n l / i i i K i t o m y h y P E P c í U ' b i ) x y l a s c i n Uì I h c 4 - c a i h o n D x a l o a c c t i c a c i d v v h i c h i s t h c i i

iccliR'ccl to n i a li c aci d. T h i s is ihcn lninspi)ríccỉ

lo llic buiullc s h c a l h c c l l s vvhere il is

t l c c a r b o x y l i t t c d . T h e CX )2 r c l c a s c d is rcrixcti , bv ri bu i os c o x y g c n a s c in i h c C a l v i n c y c l c ,

biphtìsphíìtc c a r b o x y l a s c

inU) s ugars in thc n or mal vvay vvhilc the 3 - c a r b o n

|\V!UVÌC aci d r c m a i n i n ị : is r ct urncd lo í h c m c s o p h y l l colls. T h e wht )l c c y c l c a c t s as a ị u u n | ) i n g i n c c h a n i s m f o r C O 2 , ị ) r o n n ì í i n g C O 2 uịMíìkc iinti, h y c D n c c n l r a t i n g C O 2 i n t h e

biincilc slical h c c l ỉ s , r c d u c i n u p ho io rc sp ir at io n. C’4 nicliibiìlisiìì LISCS i n o i c c n c i Ỵ y (as A T P iVoin liuhl 1' c a c l i o n s ) i han C 3 but m os t

hoỉ

C' ị [ ì l i u i ỉ s l i v c iíi

s u i ì i i y Ị i l a c c s w l i c r c t h c r c is Ị ì l c n l y o f c i i c r g y a v a i l a b l c

ĩo n n

in t h e

ol' liahl. Uiulcr such coiicliiitìHs, C4 plaiils ly|)ically |)holosyiUhcsizc m o rc rapidly than ('í

[>l:uils a n d

c .ị croỊỊ plaiits lik c m ai/.c, s D iu h u m , s u u a r b c c l

Lirasscs, c a n o u ly ic lc l

aiKÌ s o m c

trt)piciìl ft>dder

croỊ).

('ntssulĩỉceaìì (H ỉd tỉìríaholisỉỉỉ, CAM This

ihc

roini

s i k c u l c n ! pluMls in w h i c h

(\1(Ị

PHl-^ c a r h t ^ x y i a s c )

photosynthcsis

characíciisiic

o f desorí

and

som c

other

C O 2 is lakcii up ( s íi i ma la iìỊKMi) ciuring thc night and rixecl

intiì n ia lic

acid

ỉV om \vhich

it i s r c l c a s c d

(stiim ala

shul) d u rin g

íhc (lay aiìtl thciì ivrixcíl by ribuKisc ],5-bif)ht)SỊ)lìa(c carb(U ylasc Dxygenasc in Ihc n o i i ì ì a l vviiy. vSuch C A M plaiils l os c pcrhaps o n c Iciitli as n i u c h watLM' in t r an sp i r a l ỉ o n llian a ( \ pliiní iiì r ixi nu oqii ival cnt aniDunls o r c i u b o i ì , a l l ho i mh thc ra tc at \vhich caih on

IS r i x c c i i s I c s s . S o m c Ị i l a n í s a r c f a c u l l a l ỉ v c l y C ’A M , u s i n g

i ìi ì t l s w i k h i i i í : C’A M

( ’A M

the

w h c i i w c l l vvíitcred

w h c n w a l c r is s c a r c c .

h a s cvt>lv ctl a|>|)arcntly iiìd c ỊK -n d c n llv

in s c v c i a l a i i u i o s | > c r m

ram ilics

(i.c.

( V a s s u h i L c a c , C \ K Í J c c a c \ F ^ i o i n c i i a c c a c ) íind in a lovv í cniN. A v e r v t c w CIXÍỊ) p l a i i t s , c . g .

|)incap|ilc aiicl sisal, aro C’A M plíiiits. A lcvv suhni crii cíl aíịualic [)laiìts (vvithout s l o m a t a ) iílso oỊ vial L' a l o i m o f ( ' A M , p i c s u i n a b l y takiiìu advnnlauc oỉ Ihe h i g h c r cíMiccntratÌDiìs ílisstìlvcti C '(),

ciu riiìii i1k‘ h o u i s o f tlai k n c s s .

II BIOLOGICAL T E R M S (CÁC THUÂT NGỬ SINH HOC) 1.

B(U r('na< hlor()/)h\'ll

( b a c t c n o c l o r o n i ) ; A p h o t o s y n l h o l i c Ị)iị:m ciil in p l n ) t o s y n t h e l i c

h a c l c i í a r c l a l c c ỉ l o b u ( IÌI)( i c l c n l i c a l w i l h c l i K ì r u Ị ì h y H o ! ' h i e h c r p l a i i l s . 2.

C l i l o i (}Ị)lì\'ll

( c l o i í ì n i ) : A n y tì r s c v c ! ';il u r cc ii [>ịí!inonts louiìcl in p l a n l s , w h i c h a b s o r b

m u i i i l v rccl a nd v i i ì l c l - b l u c lieht c n c r u y i\)ì |)h tìit)syn lh csis, b c in g a p o r p h y r in vvith niiiu iìcsiuin

ccnírc

aiìti

c h a r a c íc i isíicallV

haviiiịi

Iine

acid

sid c

chain,

CSK'| i r i c t l

oi'\hc a l c o l n ) ! , | ) hy U ì l , t l i l T c i v n t c h l o a ì Ị ) h y l l s l i a v i i iu d i f t c r c n ! s i c ỉc c h a i n s . 3 . ('(ỉ/viỉì c\i'lư {t^ ììoĩosx n ĩh etic ('(Ịìhoiì rcdní íion c v c le , F C R , c h u t r ì n l ì C a l v i n ) : T h e c v c lic a l seq u o n cc I>r rc a c ii(ìn s ìn vvhich carbi^ii (lii)x i(lc is rix e d b y rib u lo s c 1'oim

h i p h t i s p h a l c c a r h o x y l a s c t ì x y u c n a s c antl rocluccci ĩ o | ) i o d u c c c . g . SLigars, in all

[ìhtìli>syiiỉhcíic Ịìlaiiỉs antl a l e a c aiui most o l h c r autt)tiiìphic o r g a n i s m s .

LessonPour

4 . Clìloroplasĩ (lục lạp) : A plastid, onc ov miìrc in a ccll, LH)nlaining tho nicmbraiics, p i ị z m c n t s a n d c i i / y m c s l ì c c e s s a r y ftìi' p l i D t D s y n l h c s i s i n a c u k a r y D ỉ i c a l u a ( o f a n y ci^li^ur) o r g r c e n

plant. A c h lo ro p la s l

in a l c a f c c i l o f a t y p i c a l ( C \ ) v a s c u l a r pliini

i s a n t ì b l a l c c l l i p s o i d , b o u n d c c l b y a n c n v c l o p c o l t w o l i p o p r o l c i n m c m h r a i i c s w h i L li

c n c K ìs c an aq u co u s .\7/y;///í/ Ira vcrse d by ílìy la k o id s . T h e slro m a CD iilains c n /y n ic s , DN A iind som clim cs, míèiiulcs oi' starch. The thylak()ids (inỊcrconiìcclctl, n illcnct’ m c m b r a i i c - b o u n t l s a c s ) a rc t>rịianizcd in lo g r a n a a n d s l r o m a l a m c l l a c . T h e t h y la k o id m c m b r a i i c s c o n la in llic p h o ío s y n t h c lic p iu m c n ts . T h e s lr o m a coiìtoiiis llic c n / y m c r s

fo r ihc C alv in c y c le and o th er p ro cesses.

5 . D a rk r e a c ĩ io n s ( c á c phảii ứng tối) : T h o s e rcact it )ns in pl ml Ds ynt hc s is in vvhiclì (■(); is r i x e d

and rccluccd. T h c y d cp cn d

cncrịiy

a n d r c d u c i n g p o v v cr IV om í h c Iii:hí

rcaclÌD ns.

6 . K r a n ĩi a n a ío m y (í:iái p h ẫ u h ọ c K ỉ a n t / ) : T h e l c a r a n a l o m y ch aracleri/cd

C 4 |)laiils,

b y i h c b u i u i l c s h c a t h c c l ỉ s b c i n g l a r g c a n d h a v i i i ị : C01ÌSỊ>ÌCU0US

chlt>rt)plasls, T h e m c s o p liy ll c c l l s h a v c Icss c o n sp ic u D U s c h li)ro p la s ĩs . 7.

L i^ ììĩ r e a c ĩ i o ì ì s

( c ấ c philiì ứ n g s á i i g ) :

T h o s c r c a c t i o i i s in p h o l o s y i i l h c s i s in w h i c h

ỉ i e h t is a h s o r b c c l , t r a n s l c r r c c l b c l w \ v c n p i e m c n l s , a n d I i s c t l ít) g c n c i a ỉ c I h c A T P aiitl i v c i u c c t i N A D P u s c c i in t h c d a r k r e a c l i o n s f o r C O 2 r i xa l Ì Di i . 8.

^ lìo ĩo iìlìo s p h o r y la t io n ( p h o t p h o r i n h ó a q u a n u h ợ p ) ; T h e p r o d u c l i o i i in Ị ) h o l o s y n t h c s i s o f A T P ỈVom A D P a n t l i n o r p a ni c plnìs[)hii!c usiim c n c r e y ỉVtim li ghl. lĩi c y c l i c pholophtìsphorylaíitMì o n l y p lìo ĩo sy sten i / is involvccl antl N A D P is

noì r e d u c c d ; in I i o n - c y c l i c p h o l o p h o s p h o r y l a t i o n p ììo to s y ste m Ị a i u l / / a i v h o t l i iiivolvctl and N A D P is rcduccci. 9 . t*ììo Ịo res p ỉra ĩio n ( q u a n g h ỏ lìíYp) : L i g h l - s li m ul al c cl rcspiralit)!! ( ( ) , U|)takc anci c o , 1 ) 1’ p h o s p h o u l y L H > l i c i i c i c l

pnK liiclioiì) rcsu ltiiie fro m Ihc p a>d u ction

h y llìc

t ì x y u e i i a s e r e a c l i o n o ỉ ’ rib L ỉlo sc 1, 5 - b i [ ) h o s p h a t c c a r b o x y l a s o a n d ils siib scc Ịu ciU m c l a b i ì l i s m , i n i h c s o - c a l l c c l p h i ) s p h i ) r c s p i r a t i ì r y c a r b o n i ) X Ì ( l a t i t > n c v c l c , U) Ị ) h i i s p l n ) ị : l y c e r i c a c i d a n d C ' ( ) 2. 10.

H l ì o ĩ o s y ỉ ì ĩ l ì c í i c p i\»m euĩs oỉ

( c á c sác !ô

quang

h ( í Ị ) ) : l ’h o s c i n v o l v c c l i u l l ì c ; i h s t ) r Ị ) l i o n

l i ị ỉ h l in p l K ) U ) s y n t h c s i s . Iii p l a n l s , a l u a c

an d c y a m ) b a c lc r i;i, llìcy ;uv

c h l o r o p l i y l l a and llìc (ỉ( ('e\.sory p iíĩỉiic n ís . In Ị)hoti)syiithclic baclciia, oiIkm Ihaii c y a n iìb a c tc r ia ,th c y are !h c varioiis bactcrÌD ch lD ro p h y lls; phi>losyiU hclic hacíciiii a r c u n a b l c Ii) i ) X Ì d i / c v v a l c r líì i V c c o x y u c n b u l r a t h c r o x i d i / c s t ì i n c r c d u c i i ì i ^ a e c n l . c .e . h y clro u cn , hycln>gcn sulphicic, su lp h u r or s o m c o r u a n ic con ip t>und s.

11.

H lĩoíoly sis ( s ự q u a i m phí\n l y ) : S p l i l l i i ì u b y t h c a c l i o i i o r i i e h l , iis o í ' w i i t c i in ph(ìlosyĩì!hcsis.

12.

F lìo ĩoly .sịs o f w a ĩ e r ( s ự q u n n g p h â n l y n ư ớ c ) : T h e n o l Ì D i i a l splillin^u ol' w a l c i m t ) l c c u i c s iiiltì o x y g c n , c l c c t n ì n s a n d p r o U ì iì s in t h c l i u h l r c a c l i o í ì s ( ì f ị ì l n ì l o s y n t h c s i s . T h e t c r m c n i p l i a s i / c s l h c ỉ ' i icl I h a l I h c r c l c a s c c l t ) x y u c n c o m c s 1 10111 vvatcr n o ! c a r b tìii dit>xiclc.

English for Students ot Biology

13. Rl^BISCO ịrilìulose I,!>-l}ịsplì()spluỊĩc carlìoxỴlase oxyịịenase} : The cĩi/ymc that c a í a l y / c s b o l h ! h c r c a c l i o n t > r r i b u l o s c bi pl ìo sp ha tc ( R u B P , 5 - c n r b o ĩ ì s ) and c x >2 to e i v c lwt) m o l c c u l c s o f p h o s p h o g l y c c r i c aciíi (P C iA , 3 c a r b o n s ) as th c rirst s t c p o f thc

C a lv in C y r ìe in p h o l ( ^ s y n ( h c s i s , a n d a l s t) t h c u p p a r c n t l y w a s t c f u l l r c a c t i o n I ) f

k u R I ^ vvith o x y e e n ti) g i v c OIÌC m í ì l c c u l c c a c l ì ( ) f F G A a n d p h o s p h o g l y c o l l i c a c i d ( 2

carboiìs). The rtirmcr, carboxylatÌDii, rcaction rcsults in thc nc! tìxatioii ()f carbon (IC

ị)cr R u B P ) ; tlìc p h o s p h o g l y c o l a l c Ị)roduccd in ihc l a l t c r , - o x y g c n a t i o n , r e a c l i o n

í> ỉiìoslly nictabiìli.sccl to PGA and C O 2 ( 1 /2 m oicculc cach ) resuỉting in a net loss o f C O ì ( 1/2 c

[ )c r R i i F í P ) ( p h o l o r c s p i r a l i o n ) . O x v ị i c n anci C O 2 c o m p e l e , a n d

oxyeciiation h c co m cs m orc iniỊK)ilaiit aí highcr tcm pcralurcs. U ndcr temperate cDiìdilìoiìs in aii Drclinary (CM planl tlic ralio o f carboxylatÌDii might be 4 :1 , r c ị ) Ê c s c n l i i ì i : i h c lí>ss

oi'Mv/r

o r t h e p D lcn íial fixatit)ii.

T h y la k o id s ( i i l a c o i ỉ ) : T h e v c s i c l c s m a k i i i g u p t h é g r a n a I ì f c l i l o r o p l a s l s , b e a r i n g t h c photosyntlielic pimiìcnts on ílìoir vvalls; invauinaluìiis tifthe cvíoplasm ic lììcnibiaiìcs in colls t)f cyanobactcria, formiiig lamcllac DIÌ vvhich pholosynlhetic |iiumcnts arc bornc. 1 5 . C x a ỉìo h u i ĩc n n { v i k h u a n h i n i ) : P r o k a r y o t i c o r g i i n i s n i s vvilh c h l o r o p h y l l a a n d 14.

Ị )h y c t) h i li i Ịs . R c s c r v c c a r h i > h y d i a t c a , l - 4 ị i l u c a n . A s c x u a l rc p r iK lu c lÌ D ii b y spor^cs,

íiivisÌDiì IVaenicnlalion Oị htìmDiiiMiin. Uniccllular, colonial or nianìcntous. S()rts \vith h c t c r o c y s í s f i x n i l i o g c i i . P h i n k l o a i c s o r l s m a v h a v c í z a s - v a c u o l c s . O c c u r in ỉ r c s h - antl S íí l lw a l c r ( p l a n k l i ) i ũ c a n d b e n t h i c ) , in s o i l s a n d a s n i t r i ) g e n - f i x i n g

s y m h i o i ỉ l s in

A zo/l(i a n d i h c r o o t s o r C y c a t l s a n d in s o m c l i c h c i i s .

C\ĩ(n'ììì()nìes ( x i l o c r o m ' ) ; P r o t c i n s o f t h c c l c c t K i n t n u i s ỉ c r c h a i n w h i c l ì c a n c a r r y clcclioiìs by virluc t>rihcir hacm piDslhctic gKiups. Cytochn>m cs b, c l and c havc ỉhc saiiìc prosíhcíic grou[) as hacinDelobin. C'ytochn>mcs a and a3 have Ihe relaled hacm A aĩiti loeclhci l\)nn thc lorniinal cDinplcx of thc chain, c y to ch ro m e oxidase. 14. (lìetììiosìììosis (hiệiỉ tươiie lìtKi Ihẩm) : The mcchnnisni, disciWcred by p. Milchell., u n d c i i v i i i t : \hc r o i i n ; i l i o n oị' A T r s y n l h c s i s b v o x i c l a ỉ i v c Ị ) h t ) s p h t ) i y l a l i o n . T h e 16.

c n c i uy ỉ o r A T P s y n l h c s i s is clci ivcd lìtìnì c l c c l ĩ D c l i c m i c a l ur adictìls a c r o s s t hc iiincr nì c i n hi a i ì c o f ỉhc miUK'huniiri(in. A similar m c c ha i i i sm t>ỊXM'atcs thiriiìị: Ị)h()l(ìp h o sphtìiyl:ư it>n.

17.

^ h o ĩo s y s ĩc n ì / ( P. S7, tỊiianị^ h ẹ ỉ ) : R õ a c t i o n c c n í r o in p l i o t o s y n l h c s i s c o m p r i s i n g L lìl o r i) |) h y l l it, as H 7 ()() , aiul o ì h c v p ie m c n t s aiul m o l c c u l c s , in vvhich c n e r g y a h s o r h c d a s l i g h t is u s c d l o I r a n s r c r c l c c l r D i ì s lY o n i a w c a k t ) X Ìtla n ! t o a s t r o n g

i ccli icíant . T h e lallci ci t li c r r c d u c c s tciTcdtixiii and I il ỉ im at cl y N A D P o r is used in c y c l i c Ị)holi)|^ht)sphorỵlation.

18. H lìo to sy sten ì / /

( F S H , q u a n g hộ II) : Rcact ii>n c c i i l r c in p h o t o s y n l h e s i s

coniprisine chI(ìrophyll a, as HổHO, aiKỈ othcr piem cnts and m oleculcs, in which c i i c r e y ; i h s t > r b c d a s l i u h í is u s e d l o I r a n s ỉ c r c l c c l r o n s t V o m a s lrt)iiị: t ì x i d a n l

w cak ivtỉuclanl, thc ÍDrmcr Dxidi/ing vvatcr \o oxyịiciì.

Lesson Four

iil. GRAMMAR : ADDING INPORMATION TO SIM PLE S E N T E N C E S W IJH P A R T IC IP L E S (B Ổ SUNG THÔNG TIN VÀO CÁC CÂU ĐƠN GIẢN BẰNG CÁCH DÙNG PHÂN T ừ - tiếp theo)

B. Pìtâìì íừ hiệit lại hoàn thàììh (P resení Perfect Paríiciple) Cách sừ ỏ ụ n ^ p lì á n t ừ h iệ n t ạ i h o à n r li à i ili đô bổ suiiị; Ihôiig tin VÌH) c;ìu điíii eiiin CŨIIU giống như cách dùng plưhi từ hiện tại. chỉ khác là ở đây có lh(5 dùng với liên lừ "Afít’i " h o ặ c k h ổ n e . Tư tt ng tự, ph.1n lừ phài c ó quan hệ t('ti ch ủ imữ c ủ a câu. H ã y x e m xét c á c v í dụ sau ( c h ù n g ữ được g a c h dưới ) :

1. (A fter) Having dcclarcd thc building (ipcn, thc minislcr then inspcclctl il. (Sau khi tuyC-n bố khánh thành tòa nhà, ông bộ trưởng đã xcm xét nó kỹ lưỡng). 2 . ( A í ì c r ) Havi iig b c c n c x a m i n c d by Ihc tioctcir, ihc chi l d vvas iilhnvccl lo g(i ho ni c

(Siìii khi dược bác sĩ khám, đứa trẻ được phéịi vc nhà). 3 . ( A l ì c r ) Ha vi i ie bccii l l o i x l c d with wat cr, Iho ricld is I1()W rciicly fo r ihc r i c c

pliinlinị;. ( S a u khi hị n g ập Iiưỏc, hiện c á n h đ ổ n e đã sẩn sàim đ c Irồiiịi lú;i). 4. (Alìcr)

H av i i m b c e n processecl, thc m e al is thc c x p o r t e d .

(Sau khi đã được c h ế biôii, thịl dược đcm xuất khẩu). Cấu trúc này thưcrne đứne ở đầu câu.

S ử dụnỊỊ p h â ii từ h iệ n tạ i h o à n th à n h d ê b iểu íh ị tiỊỊuyèii Iiliân G i ố n g n h ư p h á n t ừ h iện tại, p h á n từ h iện rại lìoà n rliàiilì cũiiị: c ó lliê (lược sử ílụiit: mọt

mình để hiốii thị iiỊ^uyớn nhàn.

H ãy xcm XÓI các v í clụ sau đây : 5 . Not h a v i n g rcacl Iho papcr, [ can not c o n i c n ỉ OII il. ( V ì đã k h ỏ t m đ ọ c bài bái), lôi k h ô n g ihể hình luận vc n ó. ) 6 . Haviiiị; bco n vvíiriicd iiboiil Ihc claiigcrs Dr c c r li i i n p o sl i c i d c s , llic rainKMs

sUippccl usiiiị: Ihcm. (V ì đã dược báo trirức vc mối nguy hiểm của một sỏ chất cliệl vậl hại, Iiồim cláii đã ngừng sử dụng chúim.) 7 . O n c o h a vi ng m is t a k c i i Ihesc 1W() s i i h sl a nc c s, 1 n o w trcat I h c m willi c x t r c m c cauliíin. ( V ì đã m ộ l lần Iih;ìm lẫii uiữa hai chất này, bày i:iờ lôi x ử lý chúi ii: với m ô t sự Ihận Iront: đ ặ c biệt.)

8 . N o v c r havint: secii t hc ravaucs I)f m a l ar i a, m o s l pciipl c iii EiiK)|K- ciiniiDl uiiclcrslancl ils leiTÌblc cíTccts in ccrlaiii parls o f thc vvDi kl. ( V ì c hư a b; m gitì thây được những sự làn phá cùa b ện h sốt rét, đa sô Iiị;ir('<i claii

ớ châu Au khỏne Ihổ hièii được hiộu quả khủní: khiếp của 111) ớ mộl sô' iKíi tivii thố uiới.)

Englỉsh tor Students of Biology

9 . Haviiìg bcen taiight by siich a gcnius as Prof. Atlas, i considci m yseir a p r i v i l c e c d pcrstin.

(Do được dạy bởi mỏt Ihicn lài như giáo sư Allas, tôi tự coi mình là một người đ ư ợc đ ậ c Aĩì.) Đ ô i khi írột lự c ủ a c âu c ổ thổ thay đ ổ i, t rong đ ổ c ụ m p h á n

từ h iệ n tại h o à n

th à n h được

đưa v à o rnộnlì đ c c h í n h và đứng n g a y sau c h ủ ngữ. V í dụ :

10. The farm crs, having been vvarned aboul the dangers ()f certain pesticides, s topp cd u si n g t h em . ( N ỏ n g dân , d o đã đ ư ợc b á o trước ...)

11. Most pcoplc in Europc, never having seen the ravages o f malaria, cannot undcrstancl its teiTÌblc c f f c c t s in c er ta i n parts o f the World ( Đ a s ố n gư ời dâ n ở c h a u Â u, d o c hư a b a o g i ờ ...)

IV. E X E R C I S E S / . Troỉiq cúc câu san dãy cụm phán lừ lại các càỉi ỉtùy , sau dó ỉỊỢCỈt ílưm chủ n g ữ : 1.

không có quan hệ tới chủ ngữ, Viết

H a v i n g p r o g r a m m c d thc Comput er c or Tcct ly , the c a l c u l a t i o n w a s c o m p l e í e d

5IÌ a

m a t l c r o f S CCOI K Ì S . 2.

H a v i i m c a n ietỉ o u l I h e c x ị X M Ì m c n t s v a r c í u l l y , h i s r c s u l l s w e r e v a l i d .

H a v i n g r c c e i v v c l I h e f o r m , y o u r a p p l i c i i t i o n ỈS b c h ì g c D n s i d e r e d .

Đ oi phẩn ỊỊạch dưới troĩiỊỊ các cáu sau dày íỉiàìih Itiện tại hoàn thành có hoác khòn^ cô " after*\

!. 2.

một cấu íríic m ang phán

từ

W h c n he had n n i s h c d his invcstií:ialit)iK t hc st!ident p r e p a i c d a rcport. A rid

had

added

the

acid

to ih c

m ixĩu n\

íhc

KCÌ^.Mitỉst w a i l e d

for

íhe

ch em ical

ivacũ<ìii to tako p la cc.

A f ( c ĩ hc has ntMHled his riclcl to ĩhc r c q u i n x l d c p l h , tlìc f a r m c r plant s his s e e d l i n g s .

A ftc r ihcy haci heracl matìv cDmphiiiìts iìhoụị the poỉluùiìn ()f the rivers, the Council t lcciclcd lo l au nc h a c l e a n - u p c a m pa i gi ì . W h e i ì h c had rinislìcci his e x p c r i m e ĩ ì t , the s l udc nl c a r e f u l Ị y put t hc appa ra tu s a wa y .

Viếí các cán d(fĩi giản hằĩiỊỊ cách s ử dĩiHỊỊ phún từ hiệti tại hoặc phâti từ hiện íại lioàìỉ thành (ghi chú : ỉ và ‘X là írủĩ tự c á c sự kiộn xày ra, / / c ố nghĩa hai sự kiện xảy ra cìinu m ô ! lúc htxíc eấii như s o n g song,r-^ c ố n gh ĩ a là gíìy ra) : 1.

1 i iìspccl s i lc

1:^. engiíicer/vvritc report.

cỉi)/cx Ị)crim cn l // stu d c n l/b rc a k ílask.

practise/tapc rccordcr

5. 6.

s t ii dc nt / impr ove E n g l i s h vc r y m u c h .

I s i c k / r o r s c v c i a l vvccks

c lear sliim arca

s t u d c n l / r c c o v c r / i n t i me ỈOỈ e x a m i n a t i o n .

council/m akc many people hom clcss.

1 s l u d y / st)il s a m p ỉ c s

lako/samplcs o r e f f l u e n l

bĩCíỉ!hc/ỊX)llutcd

c n g i n c c r s / c h o o s c d a m sitc.

air/m a n y

sl udei i l/ as ce rt ai n d e g r e e o f p ol l ut io n. y ca rs

m any

LHMnplaints.

cio/this c x p e r i m c n t / / st udcnl c x e r c i s c great c ar e.

p eo p lc

su ffer

fro m

resp iratory

Lesson Four

1 0 . sti-)ivtl //^ r a in /m u s l bc v v c ll-v c n lila lctl. •/.

Đ ổ i p h ầ ì ề s ạ c h d ư ó i c ủ a c á c CÍÌH s a u d â y t ì ì à u h m ộ i CŨN t r ú c p h à n í ừ h i ệ n i ạ i

hoàn íhànỉi hiểu íhỊ ìtỊỊuyèti nhân : 1.

R c c a u s c I h c s t i KỈ c n i d i d n o t h a v c a e o í x l

u r o u i u l i i ì u in m a l h c m a t i c s nỉ s c l i o o ỉ . h c

hiìd (iilT ic u lty in f()llt>w ini: i Ik U pari o f ih c u iìiv c rs ily ci>ursc. 2.

híìvc rcacl m o sị ni' i h c n r t -) rcssor' s t x i p c r s ou i h c s u h ị c c t , 1 c o n s i c l c r m y s c i r q u itc aii authiM Ìly on his ih co ry .

Siĩìcc

Sincc 1

ihcv

ỉkrI

heciì

huill

hiH TÌcdlv

and

w itln>m

propcĩ

p ỉa n iiiiie , llìc

soon

io:icis

bcgnii It) show sig n s o f íiclcrii>ratii>n. 4.

R c c a u s c t h c y had h c c n p r o m i s c d all sorl s p r h c n c n t s fn>m llìc s c h c m c , llic f ar m o r s

w c rc d isa p p tìin lcd w ilh th cir rctliiccd in co m c.

h ccn vvai nccl h y t h c M i n i s l i y ( ) f H c a l í h , i h c l a c í o ỉ v o w i i c i s in vcslccl in a n lip i> llu tii)iì cq u ip m ciìt. R c c a u s c il ha(ỉ not h cc n nit)viclod vvilh a c o v c i \ ihc vvcll w as 1)|)0 I1 lo all sorls oị' aii -

Sin cc

Rccausc

thcy

had

horn Ciìiilamination. Ihcv

m ach in cs,

had

\hc

i Kì l

hccn

nrt>pciiv

inslru ctccl

íhc

carc

: inc i

oì'

m ain lcn ;in cc

P a r m c r s e x p c r i c n c c c l c i i c l l c s s I r o i i b l o v v i l h l l ì c i r n c w i r a c l D i s.

R e c a i i s c h c \vas nomiiKìiccỉ uiKìpposccl, P r o l c s s o r F. Lii cnl \vas c l cc l c c l c h a i r n i a n o f

ih c c o m n iiíc c . 9.

Rccausc

t l ì c v hacl

no\

rcccivccl anv

Nvariìinu, ỉ h c

U ìw nsỊ)ct)Ị)le vvcrc l a k c n

uiiavvarcs

hy thc sudclcii Hood. 1 0 . R c c a u s c i h c h i i i l d i i m h;Kl h c c n u u i c k l y a n d c h c a ĩ ) l y c o n s l r u c l c c l , il s(H>n b c g a n

sh o w sig n s 1 1 . Rccausc

vvcar such as s c v c rc cra ck in íi.

the

Vtìlcaiií)

had

hccn

inactivc

lor

than

iì

ccnlurV '

vvi i s

Iitì

K> i ì ; ^ c i

c iìiìs ic lc rc d \o bc a d aiiịio r. 12.

R o c a u s c it w a s s u p p o i l e d

h y COI 1ỈI i h u í i o n s

rrt^m n i a i ì v lU iiitìiìs, t h c \ V H ( ) c : u n p a i i : n

aj:ain sl sm all|H )x Ịirovccl su cccssru L 13. R c c a i i s c I hcv h a v c i v c c n l l v h c c n s i i h i c c l a l ỉo s o m c scriiìiis b i c a k c h n v n s , l ìucl ca i

pDVvcr p la n ls hiivc hcciM iic íỉ c c iU iv ol'cD iilnivcM sy. 14. RccìU isc

Ihcy

hacl

noi

hccn

inroiniocl

nhtìtií

ihc

chnìecrs

oị'

Ihc

w cc(lici(lc,

maiiN

la m ic r s su lT crcíl s c v c rc sk iiì rashcs. 15. R cca tis c

il hĩul n o t

hccn

uscd

lor scvcral

y c a r s , t l ì c nKK‘l i i n c r y

in t h c

ị)lanl

híKÌ

clotcriiir;ilocl c o iis ic ic ríib ly .

Troỉềsỉaie ÌHÍif Vieíĩiamese : T h e r i rs ! b Ì D e c o c h e m i c a l c y c l c w c vvill c o n s i c l c r ịs I h c c a r h t ) i ì c y c l c .

k n o w , all o r u a i i i c c o m p i H i n c ỉ s ciM iíaiii c a r b D i ì .

M ost o f ihc

A s yi)u

i n o r e a n i c Ciirboiỉ u s c ti

in i h c

s y n lh c s is o f t)rganic com ịH H iiuls cDmos íVoni Ih c Ciirbon (.lioxitic in ih c iilin o s p h c iv . So m c carhtin clioxiclc is a lsi) tlisso lvcd in vviilcr. In | ) l i i ) l o s v i ì l h c s i s - i h c r i rsl s l c ị ) in l l i c c a r b t ì i i c y c l c - c a i h t ) i ì c i i o x i d c in ct)rp i)ralal,

fĩ.\C(l

iiìlo

ortianic

con ip ou iu ls

such

[)h0l0aul0íỊ0ị)hs

ịs as

c y a n o b íỉc lc riíi, e rc c ii planls, aluac, and m ccn aiicl p iirỊ)lc su lfu i h a c íc ria . In ih c lìo xl sicp in Ih c c y c lc , c h o in tìlic lc i‘oti()Ị)hs cD iisum c tlic o re a iú c C(ìm pouní.ỉs - a n iiiìa ls oai

English for Students of Biology

[ i h o t o a u l o t r o p h s , c s p c c i a l l y ịi rccn plants, and m a y in turn bc c a l c n by o i h c i a n i m a l s . T h u s , a s ! h c ( ì i g a n i c cDinpDunds I)f Ihe p h o t o a u í o l r o p h s a r c ciigcstcd íuicl r cs y nl h c s i z c c l , llìc c a r b o i i a l o m s o f carbiìiì dit>xi(ic are l r a n s f c n c d fn>m o r g a n i s m to o r g a i ì i s m up Ihc

roocl clìiún. Som c ()f tlìc organic m olcculcs arc uscd by clìcm ohcícnìlnìphs, including a i ũ m a l s , \o s at is ry i h c i r c i ì e i ị i y r c q i i i r c m c n l s . W h c n s uc h c n c r g y is r c ỉ e a s c d I h rou gh t hc

|)H)CCSS oị' ic sp iia lio n , caibon dicìxidc is rclcascd inti) !hc almt>splicre. T h is carbon cliiíxiclc i m m c c l i a í c l y bcLHìmcs a ví úl ablc k) star! tho c y c l e o v c r agíún. H i ) w c v c r , m u c h I>r ỉ h c c a r b i ) n re mí ii ns vvitliiĩi thc o i g a n i s m s unlil i h c y c x c r c i c vvastc ov tlie. W h c n t hc l ì i ị i a n i s m s clie, i h c l ì r g a n i c C iìm p D u iid s ( ) f t h c i r b o d i c s a r c t i c p o s i l c d

dccomposcd

micr(H>ruanisms,

p ri nc i pa ll y

bactcria

and

in i h c s o l l a n d

f u ng i.

During

iư c this

t i c c o m p D s i t i o n , carbtìiì d i o x i d c is rctiirnccl tc) thc a l m o s p h c r c . A l l h o u g h the c a r b o n t li ox ici c oi' Ihe a t m o s p h c r c m a k c iip o n ị y íìh o u ì 0 . 0 3 % o f ! h c atỉìKxsphcric g a s c s , i! is

csscnlial ị\n ihc erowlh C)f plants and algac. Caibon is slorcd in r(K’ks, siich as limcstonc ( Q 1C O 3), and is dissolved as c;irh i)n alc

Ì DI I S ( C X ) / *

) in

occíins;

is alscì s t t ì r c d

íossil

form s,

such

;is c o a l

íìiul

Ị)c lro lc u m . B u riìin g such Tossil riic ỉs rc lc a sc s carbtìiì dÌDXÌtic. T h e am (H iiìl o f carb o n tlioxiclc ỉ'iicls.

iiì I h c a ! m t > s p h c r e Som e

scicn íists

lias b cc ii

bclicv c

ihal

incrcasing ihis

as a

a resulí p roh lcm ,

o i' vvidcsprcíicl

bccausc

thc

usc

I)f l o s s i l

incrcasc

a l m o s p h e i i c carbtìii ci ioxidc m a y bc c a i i s i n e a vvarniing o f Ihc Eí uỉ l ì k ni ì wn as Ihe u i c c i ì h o u s c cí Tcct .

V N E W VVORDS acccịM í)! ịìì)

chấl nhạn

achicv c

điit đốn

3 .

acíiviỉlc

hoạt hóa

iU K ỉlom y (ìì)

giai p h ẫ u ht)c

aiìeii)sỊX ’n n ịỉì)

I h ự c vậl h;i! kíiì

(^. 1.

allìiclì ị v )

g a n vàii

hÌỊiln)SỊ)halc (ỉì)

biphtiiplìal

b o o s ì ( V)

l U Ì i m iC'11

<).

bu n cilc sh ciilh ( n)

h;u) m ạ c h

10 caỊìUirc (ỉì)

sự

11,

lìiđral c a c b o n

carbt>l»iyciriìlc ( ỉì )

c a n ic i (n) 13 c h n n n c l (n) 12,

14,

chcmoisniDiic ((ỉdị)

hỉ\\

giữ

chAÌ m a n u

kcnh

bói\ ihẩm

15 c t ì c n / y m c (ìi)

cocn /im

1 6 cvUK‘h r t i m c (n ì

xitocrom

17, clcriciciit (adị)

íhiốu, khuyốl

đi pht ìí pho gl ix or al

c l ì p h o s p h D g l y c c n i t c (ỉì)

Lesson Four

19. e f f c c tiv c ly ịadv)

m ộ t c á c h h iộ u q u ả

2 0 . c l c c t r o n (tì)

đ iệ n tử

2 1 . c n c i g i z c ( i ’)

lăn g cư ờ n g

2 2 . e x ũ t a t i o n (n)

sự k íc h th ích

2 3 . fcat ịn)

kỳ côn g

2 4 . fem (n)

d ư (tiìg x ỉ

25. f(xlclcr (ơdị) grass (n)

c ỏ c h u g i a silc

2 6 . r o r c e f u l (ơ d j)

m ạnh

2 7 . graclicnl ịn)

p rađ ien l

2 8 . g r c c n ịadị) su\ĩuv(n) bacteria (tì)

vi k h u ẩ n k h ô i i g lưu h u ỳ n h m à u l ụ c

2 9 . in n u x (n)

dòng

3 0 . in tcrm cd iate (n)

c h ấ t t r u n g g ia ii

3 1 . intraccllular ịacỉị)

n ô i b à ti

3 2 . isolatc (v)

phrui l ộ p , t á c h

3 3 . Ki iin/. a n ato m y (n)

g i ả i phÃu h o c K i a n / ,

3 4 . laniclla ( c ) (n)

lam cn

35. laiidsc;i[x; (n) 3 6 . linciir (adị) 3 7 . lysc (y)

p h on g cản h

3 8 . m n g n i r y (v )

p h ó n g đại

3 9 . m ;ii/c (n)

ngỏ

4 0 . m csophyll ((UỈị) ccll (n)

t ố bìit) rhịl lá

4 1 . oiilyiclcl (ti)

thu h o ạ c h Ihỏm

4 2 . o x y g c n ic /a n o x y g c n ic (adj)

sin h o x i / k h ỏ n g sin h o x i

4 3 . phiisc (n)

pha

4 4 . phosp hiiglyccralc (ii)

p h d tp lK iỊilixcrat

4 5 . phospliorylalidn (n) 4 6 . p h iìliìly sis

( II)

m ạ c h th ần g l à m la n , d u n g giai

p h o l p h o r i n h(ní s ự q u a n g phAii ly

4 7 . phdlon (n)

p h o l D i i, l i n t n e lử

4K . p h y s i o l o g y f//j

sin lì l ý h ọ c

4 9 . pincapplc (n)

dứa

5 0 . poiicl (ii)

ao, hổ

5 1 . prcsuniahle (adị)

c ó t h ổ đ tn ín c h ừ n g

5 2 . pidcoccl (y)

x à y ra , tiếp tục

53. piDmolc (y) 5 4 . pump (v) 55. purplc (adị) imnsulffur C/í) bacloria (n) 5 6 . purplc (fu/ị) sulffur (n) baclcria (n) 5 7 . renctiiiil (n) 5S. rcm arkn hlc (a(lj) 5 9 . rcsiduo (n)

Ih ú c đ á y b (tm vi k h u ẩ i i k h ô n g lưu h u ỳ n h m ìu i lía vi k h u ẩ n liiti h u ỳ n h m à u tía ch ất phản ứng

rõ ràng đ á n c kổ gỏc

Englỉsh for Sludents ol Biology 6 0 . ribulosc (ti)

ribukrzo

6 1 . route (n)

con đườiig

6 2 . saniplc (n)

mẫu

6 3 . shallovv (adị)

nỗng

6 4 . simultaneously (ơdv)

đồng thòi

6 5 . sisal (n)

cây thùa xizan

6 6 . sorghum (n)

lúa miến, ca o ỉươiìg

6 7 . .specializc (v)

chuyôn hóa

6 8 . split (v)

phân cắt

6 9 . stom ata {n , pl)

khí khổng

7 0 . strom a (n)

chất nền

7 1 . subm erge (adj)

ngập trong nước

12. subscquent (aílj) 7 3 . sugar bccl (n) 7 4 . thylakoid (n) 15. transpiration (n) 7 6 . ultimatc (adị) 7 7 . v acan cy (n) 7K. versatile (ơdj)

tiếp theo, xảy ra sau củ cải đường tilacoit sự ihoát hơi nước cuối cùng chỏ trống linh động

LESSON FIVE

THE GENERATiON 0F ATP i TEXT 1. A T P atid F r e e E n ergy .Some m olecules contain bonds that are called higìì energy plìosphati’ luìiìds. W h cn a liigh energy phosphale bond is broken, a large amount o f frcc c n e ig y is released. A T P is a com pound with high energy phosphate bonds. VVhcn adcnosiiic triphosphatc (A T P ) is converted to adenosine diphosphate (A D P ) a high cn ergy phosphate bond is cleaved, releasing aboul 7 .3 kcal/mol o f free energy that can bc usccl to drive othei chem ical ụeactions. M any the m etábolic pathways o f a cell are involved with coupling e x e rg o n ic rcacticins vvilh thc endcrgonic conversion of A D P and inorganic phosphale (P,) to A T F , which can then serve as a co m m o n "energy currency" within the ccll. M any othci metabiilic palhvvays requirc inputs o f A T P and use the energy ol' A T P lo drive loiAvarcl enckrgonic rcactions, splitịing fhe A T P to A D P and phosphate ions as they do so. The cyclin g A D F and A T P vvithin the cell is fundamental to cellular c n c rg ctics , aiul ;i living ccll coníinuously form s and consum es ATP. 2 . Oxiílation-Reduction Reacíions Maiiy m etabolic reactions, including those involved in energy captuic aiul u!ilizalii>ii, arc oxidation-redurtion reactions . This m eans that they can bc vievvccỉ as

d ertro n transỷer reaclions. They iiivolve the loss o f elcctrons rrom onc substancc and thc gaiii (if Ihesc clectrons by anothcr substancc. A loss or rem oval o f clectron s is clcfincd as an o.xidation ; a gain or

addition o f electrons is derined as a re d ìtc tĩo n .

W h cn tvvo clcctHMis are rcm oved IVdrn a hydrogen m oỉecule, for exiim plc, Ihe hycinìgcii is (ixidizcd and prixluces two hycirogen ions or protons (H^) : l ẽ

W h cn aii cleclrtMi is added to aii oxygeii atom , Ihe o x y g cn is reduced !ci l\irm ( ) 1/2 (>2 + 2 ẽ

iÝ '

;

English lor Students of Biology

B c c a u s c Ihc c l c c l r o n s los! from Ihc ()xi(li/cd su b s ta n cc h av c lo g o s o m c w h c r e , thc

t)XÌcla!it>n o f onc siibstancc musl always bc accom panicd by thc rcduction o f som e othcr s i i b s l a ỉ i c c . T h u s the (UÌdatit)n o f hyciroucn c a n be c o m b i n e d vvilh t hc recl uclion o f

oxygeiì \o form w atcr : 2H "

C)^

H /)

The ovcrall oxicialÌDn-rcducliíìii rcaction can bc cxp rcsscd as : + 1/2 (>2 In íh is CÍISC, h y d ro g cn is Ih c e le c tr o n (ỉo n o r

and thc s u b sla n cc Ih al is o x id iz e d , and

o x y g c n is ilìc elecĩron accepĩor and the substance that is rcduccci. Tlic tw() t)xiciaíion and rcduclion halý'reacĩion.s

o f an oxidatÌDn-reduction arc

alvvays couplcd ttìgethcr in llìis manncr, and the numbcr o f elcctrons lost from the substaiìcc (hai is uxidi/cti musl equal ihc number o f clecíri>ns gainccl by the substancc Ihal is ivcluccd. The sourcc í)f electrons (clcctron tionor) in an oxidation-rcducíion icaclHìii is callecl íhc r('(ỉiU'iníỊ (ỉíỊenỉ , sincc il rcduces som c olher chem ical and b cct)m cs

t)xidi/cíl

(loscs clcclrons)

in ihc

prt)cess. The clcctro n

accep ío r

in aiì

oxidation-rcduclioiì rcaction is callccl thc oxi(IÌ2iníỊ aí^enĩ , sincc it i)XÌdi/cs som c I)lher c h c m i c a l íUìíl lx 'c n m c s rcduccci in ihc priKCSs. C o e tiZ Y ỉĩie s

M a n y c iì/.y n ia tic D xidatÌD n-rcductio n rc a c lio n s rc q iiir c r o e ĩ ì 2 XfỊìe.s , w h ic h arc small non-pri)tcin Diganic subslaiìces that bincl ỈDosely lo s p c cin c c n zy m cs and assist in (hcir ca la ly ú c fiincti()n. Thcy can acccpt a chcm ical proup (including an indiviciual clcclri^n) pixKĨucctl by onc cii/y m atic rcaclion, hoỉd on \o il Tor a shorl lim c, and then tlonatc ịl \o tlìc subsỉratc o f aiiDthcr cnzym aiic rcaction. The t)XÌdalion ol'a sLỉbstratc is often cDLipled (o ihc simultancous rcduclion o f a c o c n /y m e , whiclì bricHy holcis tho clcctron I)r clcclrcMis until thcy are transferrcd onto aiiolher suhslratc. Ft)i' exam plc, thc rcductÌDii ()f the c o e n /y m e N A U (oxidizéti n icoliiK im id c

acicninc

dinuclcD ĩiclc)

N A D H

(rcduced

lìicoíinam id c

ad cn inc

dinuclciìli(io) alltìws íhc NAD^ \o pick up lwo clcclrons ừ o m a subslrale and dclivcr Ihcm clscvvhcrc. Tvvo protiìiìs (hyclroucn ions) are also iíìvolvcd iii Ihis rcaclion. One of (hc ị)roti)ns b cco m cs boiulcd \o Ihc cD cn /ym c (vvrilícii as N A D H ), wliile thc othcr rcniains IVoc, This rcaclioiì is : NAD^

+ 2H* ^

N AD H +

The rcducecl ỉoriu oỉ Ihis cocii/.ymc will bc rerciTcd ít) as N AD H ralhcr than N AD H +

\ỉ To suslain ccllular mclabolism thc iccluccd cH>en/ymc must bc rcoxidi/cci in suhscqucnl clìcinical rcaclit)ns. The reoxidatÌDii of NADH cnsưrcs the cDntinuous supply ol' NAD^ rcquircti lor usc as an oxicii/ing agcnt (elcclron acccp lo r) in many niclabolic pathways, including Ihosc thai gcn cratc A T F . Thus thc ability to storc cn crgy in thc ft)im of A T P is incxtricably linkcd !o thc cclTs ability to pcrĩorm balanccd oxiclalioiì-rctluctÌDiì rcacíÌDiis.

Lesson Five

4. Metaholic sírateỊỊÌes f o r (ieĩierating ATP As a conseq u cn cc o f thcir metabolic aclivilics, cclls are capablo ()f chnnncliiiị; en crgy into thc synthesis o f ATP. The mctabolism o f a ccll OCCUIS via a spccific serics c h e m i c a l r e a c t i o n s c a l l c d m e ta h o lic p a th w a y s, in w h i c h c n e r g y is t ransft >r mc d I () generate A T P. A metabolic pathvvay has discrctc stcps bctwecn a startiiiị; substaiicc (substratc m olecu le) and the products o f the chem ical rcactions (cnd Products). AU ol' the A T P-generating stralegies involve metabolic pathxvays consisling. t)f niiiltiplc discrete enzym e-catalyzcd steps that operale in scquencc to convert an initial substralc

or substrates into the end prixluct OI piíxlu cts o f thc pathvvay, acco m p anicd by Ihc formation (if A TP. The synthesis A T F can bc acliieved through the m ctabolism o f inorganic substrates, through the conversion o f light encrgy ti) chcniical energy, OI throuịrli llic utilization o f organic substrates. The amount o f A T P synthesized in Ihesc p n K csscs varies grcatly, and organism s accordingly show -great variation in the e f r ic ic n c y wilh which they synthesize A T P to mect Ihcir energy requircmcnts.

A utotrophic Metaholisni Aulolrophic metabolism literally m cans sclf-fccding m ctabolism . Oruaiiisms capable o f this form o f metabolism di) not need prcformed organic substances as a source o f carbon. Instead, thcy use iiKMganic C O 2 as a carbon source. Auldlrophs also obtain the requircd energy fnr cellular functions eilher by thc metabolism I>f iiiorganic substrates or by the conversion o f light energy to chem ical cn crgy. Flì0 t0(ìut0 tr0phi( metaholism captures light encrgy and lransf(inns it inlo thc chemicíil enoigy o f ATP. C h e iìio a u to tro p h ic m etaboỉi.sni u scs e a e r g y de ri v cd f n i m i n o r g a n i c c h c m i c a l s to sup|)l)

the frce energy needed t(i gencralc ATP.

Heterotrophic Metaholism H ctem trophic inctabolism, in contrasl lo aulolrophic m ctabolism , rcqiiircs ;i supply preform ed organic m altcr for productiiiĩi (if ce llu la i bÌDmass and as a SOUICC (>f the chem ical cnergy used u> form A TP. Il invdlvcs the conversion I>r Ihe organic siibslratc m olecule to ond pnxiucls via a melabolic palhw;iy that rcloascs siilTicicnl IVco encrpy foi it lo be couplcd to ihc lormation (>f A T F. This priKcss iiivolvcs llic brcakdovvn o f an organic nioleculc to smaller inolccules - such breakcÌDVvn |)H)ccsses foiTn a part o f metabolism knowii as catabdlism. There are two basic types o f heterotrophic metabolism in vvhich cells gciienitc A T F ; Ịerm en ta tio n a n d res p ira tio n . The distínction t»etween these two types is madc in the nature o f the Tinal electron acceptor o f 1he pathvvays. Perm cntation uscs lì terminal electron acceptor derived from the organic substratc, whereas rcspira(ion requires an extcrnal terminal elcctriin acceptor not dcrivcd fn)m thc organic substiatc.

Respiration In respiration an external m olccule, not dcrivcd fn)m thc iiiitial orgiiiiic substratc, is needetl to act as thc Tinal electron acceptor whosc reduction balanccs thc

Englísh for Students of Biology

D XÌdation o f thc in ilia l substralc. T h c r c ĩo r c in rcsp ira lit)!! Ih c in itia l o rg a n ic su b slra tc m o lc c u lc (clcclron donor) undcrgoes a nel oxidalion, while thc cxlcriìal clcclron accep!t)r is reduccd to form a híilanccd oxidatioiì-rcduction proccss. The mosl ccimniíMi cxternal clcctro n acceptor in respiralion pathways is m olecu lar o x y g c n , bul som c hactcria use altcrnalc terminal electnm acccptors. W h en m olecu lar oxy g cn sci-ves as thc terminal clectron accep lo r o f respiration llic pvoccss is known as aerohic respiraĩion (meaning it rcquires thc presencc o f air). W h e n a n o th c r in o rg a n ic c h e m ic a l, such as Iiitrale o r su lía tc , sei*vcs as thc term inal

c lc c tro n accepttìr the proeess is known as anaerohic respiraùon

(m caning it docs not

rcquire the presence ()f air). Some m icroorganism s can use o xyg en or som e othcr inorganic chcm ical as thc terminal eỉectron acccp ỉor and so can cairy out both aerobic and an acrob ic respiraíion. F ư ĩ Ĩìien ĩa ĩio n

In fermentation an organic subslrate acts as íin electron donor and a product oĩ ihal substratc acls as an electron acccptor. Both the elcclri)n doniir aiìd thc accepttìi' are

iníernal to thc organic substratc in a fcrmcnta!ion pathvvay, meaning thai íhc eventual a c c c p to r is derived from thc original substrale. T h crc is no nct change in the (ìxidation o f íhc pnxiucls rclalivc lo thc starting subslralc m olccule in lcrmcnlíìíioii pathvvavs. In ícrm entation pathvvays no extem al eleclron acceplíìr is reducecl and thcrc State

is n o n c t c h a n g e in t h e o x i d a t i o n Stat e ( )f i h c p r o d u c t s r c l n l i v c l o í h c i ni l i a l s u h s l r a l c

m t)lcculc. The o x id i/ed products are exactly counlerbalanced by thc reduced producís, and thus the requircd oxicỉation-rcduclion balancc is achievcd. Pcrmcntíỉtion pathways can o c c u r in the absence o f air bccause therc is no requircmcnt for o x y g c n or another cl ecl nMì a cc epl Dỉ \o n c h i c v c a b a l a n c c in ihc o x i d a l i o n - r e d u c t i o n r e a c l i o n ; I hc o r g a n i c

suhstratc provides both !hc clcctron donor and thc accepltM' necdeci tt> achieve Ihis hiìlance. Pcrm cntation yickis less A T P pcr suhstrate m o lccu lc than rcspiration This is h ccau sc in ỉcrmeiìtation ihe organic substratc m dlcculc musl SCI^VC as both (hc inlcriKìl clcclro n and iiìtcrnal clcclron acccplor. Thus Ihc carbtin and hyclriigcn aioms of Ihc tìiu an ic

substralc cannot

b c Tiilly ()XÌdizecl

to carbiin d io x i tl c and

w a t e r b ut

ÍIIC

sini|)ly reanangecl inli) a form ctinlaiiHiig Icss chcm ical cn crg y than with which thcy bcuaii. Iii rcspiration tlic carbon and hycirogcn atoms* I)f ihe substralc mi>lcciile arc c o m p l c t c l y t ) X Ì d i / e d t(ì c a r b o n d i o x i d c a n d w a l e i \ w i l h I h c a c c o m p a n y i i i ị : r c l e a s e I)f f a r

movc iVcc c n crg y , miich

which bcci^mcs Irapped \vithin A TP. Tlìc ACi ^ fi)r thc

c o m p lclc oxidatiíìn o f glucdsc to carbon dioxide and w atcr is “6 X6 kcal/mi)l. Ry CíMitiasl, whcii c lu co sc is otìlv partially oxidi/ccl duriiiị; fermcnlaíi(>n lo two m olccules o f tlìc f c r m c n l a l i i ì n prociuct l a c t i c acitl, Ih c A Cỉ

v a l u c is o n l y

kcal/mol. This

clramalic d i n c r e n c c m akcs it clear why far Icss A T P is gcncrateci by thc fcrm cnlalion ()f jzluci)sc than hy ils com p lclc rcspiratioiì. II.

BIO LOG ICAL T E R M S (CÁC THUÂT NGỬ SINH HỌC)

1. Hií^h energy pliosplìaíe compoutưls ( c á c hợp châ't photphat ci\o nãni;) ; Phcìsphatc C i)m p í)iin d s w i!h a high ncgative fre c c n c rg y o f h y d ro ly sis. E n d crịz o n ic m e ta b íílic

Lesson Five

reactions are driven by coupling them with the exerg o n ic hydrolysis o f Ihesc phosphate esters, the most com m on cxam ple being the hydrolysis o f A T F. 2 . A T F (ađenozin triphotphat) : The triphosphate o f the nucleotide adenosinc (adcnine + ribose). As the predominant high-eiiergy phosphate com pound o f all living organism s it has a pivotal role in cell energetics, mediating, by interconversion with the diphosphate (A D P ), the energy transfer betvveen exergonic and endergonic m etabolic reactions. 3 . Endergonic Reaction (phản ứng nội nhiệt) : A biochem ical reaction vvhich rcquircs energy and is, therefore, unable lo proceed spontaneously. 4 . Exergonic Reaction (phản ứng ngoại nhiệt) ; A biochem ical reaction vvhich is accom panied by the release o f energy, and is therefore capable o f proceeding spontaneously. 5 . NAD (nicotinam it ađenin đinucleotit) : A coenzym e which sci-ves as an electron accep to r for m any dehydrogenases. The reduced form (N A D H ) subsequently don atcs its electrons to the eleclron transport chain.

6. NADP (nicotinamit ađenin đinucleotit photphat) ; Phosphorylatecl derivate of NAD. It also serves as an electroncarrier but the electrons are primarily used for reductive biosynthesis. 7 . Electron transỷer chain (chuỗi vận chuyển điện tử) : The energy derived from the oxidation from glucose by the tricarboxylic acid c y c le is ham essed for en crgy requiring processes in the cell in the form o f A TP. As the amount (if energy liberatcd from an oxidation step is proportional to the difference in reduction potentials o f the oxidized and reduced com ponents o f the reactions, the energy from glucose can be released irvsuitably sized packets for A T P synthesis by the transfer o f electrons from glucose to their ultimate acceptor, oxygen, along a series o f com ponents with appropriate spans o f reduction potentials. This series o f com ponents is knovvn as the

electron transfer (o r transport) chain. The lransfer o f electrons from NADH'^ to oxy g cn involvcs three large mullipmteiii co m p lexes, com posed ofýĩavoproteins, cytochromes and (ither metaloprcitcins, together withe sm aller components o f ubiquinone (also knovvn as roem vm c Q) and c y to c h ro m e c vvhich shuttle bctwcen the larger com plexes. III. GRAMMAR :

A B B R E V IA T E D C O N ST R U C T IO N S (CÁ C CẤU T R Ú C R Ú T GỌN)

A. Phán từ quá k h ứ (T h e Past Partìcipĩe) Hãy x e m xét c á c ví dụ sau đây để thấy phân lừ quá khứ c ó thể được sử dụng đổ bổ sung thông tin như thế nào. 1. The people were taken to hospital. W hich peoplc ? The people injured in the accident w cre taken to hospital. 2 . The results were very goíxl. W hat results ?

English tor Students of Biology

The results obtained from the experiment were very good.

3. The conclusions were not valid. W h ich concỉusions ? The conclusions drawn by the writer were not valid. 4 . T h e tractors speeded up the work o f ploughing.

Which tractors ? The tractors bought with the govem m ent loan speeded up the ploughing. Sct cỉĩ g ọ i đ â y là m ộ t c ấ u t r ú c r ú t g ọ n b ở i vì n ế u v i ế t lê n c ấ u UTÌC đ ầ y đ ủ , c h ú n g t a p h ả i

dùng : a) c á c đại từ quan hệ Nvhich,that, who và b) động từ ở thể bị động

1. The people w ho were injured in the accident were taken to hospital. (Những người bị thương trong vụ tai nạn đã được đưa vào bệnh viện)

2. The results that were obtained from the experiment were very good. (C á c kết quả thu được từ thí nghiệm là rất tốt)

3. The conclusions vvhich were drawn by the vvriter were not valid. (C á c kết luận do người viết rút ra đã không c ó giá trị) 4 . The tractors that were bought with the govem m ẹnt loan speeded up the ploughing. (Những m áy cày mua được với tiền vay của chính phủ đã thúc đẩy vụ cà y ) Cấu trúc rút gọn đã loại bỏ c á c đại từ quan hệ nói trồn và động từ "to be" chia ở c á c thì (w as, w ere, have been) , song phân

từ quá khứịhì vẫn được giữ lại.

Cấu trúc rút gọn cũng còn gặp trong trường hợp phân từ quá khứ được sử dụng cùng với c á c liên từ W H E N , IF, A L T H O U G H nhằm bổ sung thông tin vào môt câu đơn giản như trong c á c ví dụ sau đây : 5. W h cn heatecl to a certain temperature, Steel melts. (Câu đầy đủ : W hen it is heated to a certain temperature.................) (K hi được đốt nóng ở mỌt nhiột độ nhất định , thép sẽ ch ảy) 6 . W hen alloyed vvith tin, cooper forms bronze . (Câu đẩy đủ : W h en it is alỉoyed with t i n , ..........................................) (Khi được pha trộn với thiếc,'đồng tạo thành đổng đỏ) 7 . I f c iru n k h y c h i l d r c n , c o n t a m i n a t e d w a t e r c a n c a u s e s e r i o u s i l l n e s s .

(C âu đầy đủ: If it is drunk by c h i ld r e n ,...........................................) (Nếu bị trẻ em uống phải, nước đã nhiễm bẩn c ó thể gây nên c á c bệnh nghiêm

trọng)

8. If kept in a refrigerator, this medicinc will last for months. (C âu đầy đủ; If if is kept in a r e ír i g e r a to r ................................................... ) (N ếu được giữ trong tủ lạnh, thứ thuốc này c ó thể giữ được nhiéu tháng) 9 . W h en used with care, acids are not dangerous. (Câu đầy đủ: W h en they are

used with care,....................................... ) (N ếu được sử dụng một cách thận trọng, axit khổng hề nguy hiểm) 1 0 . A lthough only recently developed, com puters have had a great impact on m cxiem society. (Câu đầy đủ :

Although they have only recently

Lesson Fhre

been d e v e lo p e d ,............................................... ) (M ặ c dầu mới chỉ được phát triển gán đây, m áy vi tính đã găy một tác động lớn lẽn x ã hội hiộn đíỊÌ)

B. Phán từ hiện tại (T he Present Participle) Phân từ hiện tại cũng được sử dụng trong cấu trúc rút gọn để bổ sung thông tin vào c á c câu đơn giản. Cách dùng giống như trường hợp của phân từ quá khứ, song động từ trong cấu trúc đầy đù sỗ nằm ở dạng chù động m à không nằm ở dạng bị động. H ãy x e m xét c á c ví dụ sau đây : 1 1 . The w om en were poorly paid.

What/ which women ? The w om en vvorking in these íactories were pooiiy paid. 12. The rice is a nevv variety. W h a t/ which rice ? The rice growing in this field is a new variety.

13. The water is from the nevv irrigation system. W h a t/ which w áter ? The w ater flowing along these channels is from the new irrigation system . Tương tự, nếu viết cấu trúc đầy đủ chúng ta sẽ phải dùng : a) c á c đại từ W H O , VVHICH, T H A T ; b) m ột động từ ở dạng chủ động (nằm ở c á c thì hiện tại đơn hoặc quá khứ dơn hay hiện tại tiếp diễn hoặc quá khứ tiếp d i ẽ n ) :

11. The women vvho vvorked in these íactorics were poorly paid. ÌNhững người phụ nữ làm việc trong c á c nhà m á y này đã bị trả lương thA'p)

12. The rice vvhich is grovving in this field is a new variety. (Giống lúa đang Vnọc trôn cánh đồng này ỉà một thứ mới) 1 3 . T h e w a t e r v v h ic h f l o w s a l o n g t h e s e c h a n n e l s is f r o m t h e nevv i i T Ì g a t i o n .

(N ước ch ảy theo c á c kônh này lấy từ hệ thống thủy lợi m ới)

c . Phân íừ hiện tại tiếp diễn dạng hị động Participle)

(T he

Present Continuous Passive

Một "cấu trúc rút gọn" tương tự c ó thể được sử dụng với phAn lừ hiộn tại liếp diỗn nằm ở dạng bị động. Hãy xem xét c á c ví dụ sau đây : 1 4 . The buildings being erccted on this site are o f the latest design. (C á c tòa nhà đang được dựng lên ở địa điểm này Ihuộc loại thiêì k ế m('ti nhất) 1 5 . The w ater being drunk by the villagers is badly contaminated. (Nước đang được nông dân uống bị nhiỗm bẩn m ột cách tồi tệ) 1 6 . T h e C o m p u t e r b e i n g i n s t a l l e d a t o u r U n i v e r s i t y is t h e m o s t m i K l e r n a v a i l a b l e .

(L o ạ i m áy vi Íính đang đườc lắp đặt ở Irường đại học của chúng tôi thuộc loại hiện đại nhất hiện có)

Englisk for Students of Biology

17 . The profcssor's bdok being publisheci at present is a valuable contribution to

Science and lechnolopy. (Cuốn sách của giáo sư hiện đang được xuất bản là một đóng góp c ó giá trị c h o khoa hoc và công nghệ) C á c câu đ ẩ y đủ cần được viết như sau : 1 4 . T h e buildings which are being erected on this site are o f the latỡst design.

15. The water that is being drunk by the villagers is badly contaminated. 1 6 . T h e Computer which is being installed at our University is the m ost modern available.

17. The professor's book which is being published at present is a valuable contribution to Science and technology. D. Các cấu írtic ríu gọn sử dụng wìien, if, while, aithough/though com tnictions using ”when, if, while, although/íhough")

(Abhrevmted

Những cấu trúc này c ổ khi xuất hiện cùng với c á c tính từ, c ó khi với c á c cụm từ ngắn. V í dụ :

18. When possible, boil yourdrinking warter (i.e. VVhen it is possỉble...............) (N ếu c ó ^ h ể được, hãy đun sôi nước uống của bạn) 19 . Although very poor, thc villagers managed to scrape a living from

the soil.

(i.e. Although they were vcry p o o r ............................ ) ( M ặ c dầu rất nghèo, nông dân đã xoay x ở để kiếm sống từ đất) 2 0 . If in doubt, consult

your text book (i.e. If you are in d o u b t ................................ )

(N ếu nghi ngờ, hãy tham khảo sách giáo khoa của bạn) 2 1 . W hile in this position the valve closes Ihe outlet (i.e. W hile it is in this p o s i ti o n ...........................) (Khi ở vị trí này, van sẽ bịt lối thoát) 2 2 . Though quite old, this machine still

has m any years o f useful life.

(i.e.

Though it is quite o ỉ d ............... ) ( M ặ c dầu đã rất cũ, chiếc m áy này vẫn còn dùng được nhiều năm nữa)

IV. E X E R C I S E S

/. Chuyển các cán sau thành cảu d(m giản mang một cấu trúc nít gọn : 1. 2.

The soil samples which were obtained from Ihe airfield w ere tested in the laboratory. The research project which had been chosen hy the studenl was not accepted by his

adviser. 3.

The fo(ids which vvere caused by deforestation ruined large areas o g good íaưnland.

Pailure of mechanical agriculture equipment that is caused by careless maintenance is very common.

The drains which had been dug by the farmers drained the vvater from the flcxxled Tields.

If it is Iiot boiled, the w ater m ay be dangerous to drink.

If Ihey are propcrly taught, children will leam to respect their environment.

Lesson Fhre

8. If it is propeiiy stored, grain can be kept frec of rcxỉcnts and pests. 9.

Although they were not clearly understocxl at the tim e, the laws o f hcredily w cre íormulated in the last centuiy. 10. Although it has been sought by som e o f the best m ed ical brains, a cu re fo r c a n cci has not yet been found.

11. If it is not strictly controlled, nuclear power may destroy the world. 12. Although they had been vvamed by the Health authorities, people still bought prohibited m edicines on the black market.

2. S ử dụng phán từ hiện tại đ ể chuyến các cảu sau đày thành câu đơn giản m ang một cấu trúc rút gọn. 1. Animals which eat plenty of fresh vegetable material should get sufricient vitamins. 2. 3.

People w ho Hve in slum areas are often neglected by the authorities. The effluent which flowed from this treatment plant w as not

contam ination. It was found that children vvho suffered from beri-beri lacked a certain vitamin in

their diet. It is known that certain organisms that live in the roots o f certain plants m akc

nitrogen available for the soil. CYeatures which live in the depths o f the sea are often blind.

The rivers o f this area that flow on the vvhole north and South have been d am m ed U)

8. 9.

so u rc c

cif

provide inigation and hydroelectricity. New agricultural projects vvhich attempt to help the im poverished la rm ers o f thc region are now bcing ca ư ie d out. The Iractors which were standing in the field belonged to the local farm eis.

10. The com p an y which produced these machines has a gocxl reputation.

S ử dụng phân từ hiện tại tiếp diễn dạng hị động đ ể chuyển các câu sau dây thành câu đơti giản m ang một cấu trúc ríu gọn. 1.

The wells that are being sunk by thc villagers should providc clc a n drinking water.

The vveather that is now being expcriencecl in Europe is the w orst iii liviiig m e m o ry .

The applicants vvho arc being intervievved at present are those w h o w erc short-listcd

4. 5. 6. 7. 8.

by the co m m ittce. The plan that is now bcing drawn up by the gvìvernment is designed to assisl íarm ers in rem ote areas. The rice that is being plantcd in that field is a ncw high-yielding variety. The dam vvhich is now bcing constructed in thc Southern d islrict vvill provitic iiTÌgation and c lc c tric pow er for m any villagers. The forcsts vvhich are novv bcing wantonly clcstroyed will n cv er bc abịc lo bc replaced iii this generation. The íloods which are being cxperienced in this area have bcen caused hy the deforeslation o f Ihe surrounding hills.

The small nsh vvhich arc now bcing releascci into the lake will m ature in aboul eightecn month's time.

Engiish for Students of Bỉoiogy 10. T h e

n icclical

rcscarch

Ihat

67 i s I U>W b c i n g

caiTÌed

(in in m a n y

píirts

Iho vvorld w i ll

o n c d a y l e a d t n a CUIC f o r c a n c c r .

4 . C h u y ê n c á c c â u s a u d á y í h à n ì ì c á u đ ím g iả n n ia iiỊỉ m ộ í c ấ u ír ítc r íu ỊỊọ n v ớ i c á c từ

W H EN . ÍF . W HILE, ALTHO UGH ỈTHOUGH. 1. 2. 3.

W h e n it is hol enou gh , thc metal b ccom es pliablo. W h ile they are in thc laboratory, studcnts must follow tlic saTely rules. W hen it is open, Ihis c o c k allnws the gas to flow.

W h e n I am on holiday, I like to relax and forget aboul my sludies.

5. 6. 7.

lí' he is not in liis study, he will bc in thc laboratciry. II' it is ton cxp en siv e, Ihc fcĩ1 ilizer will not bc bought hy the farmers. A llhough il is slow and lim c-con su m in g, this mclhtxl is Ihe bcst to follow ừ o m the point nf view o f safcty.

Althoiigh thcy w c r c illcgal, thc pcsticidcs w crc slill being usecl in renn)lc arcas.

5. Điên vào ch ỗ trốỊịỊỊ hằng một cấu Íníc rút gọn với WHEN, ỈF, WHÌLE, ALTHOUGHÌTHOUGH 1...............................................the professor dici not likc to bc disturbcd. 2 ............................................. . thc c lcctricily should bc lum olT. ^ ................................................, the Iccluror likes to forgct about toxlbiHiks. 4 ............................................................... t h e

studenls,

Iheses

paticn t rc cc iv c d thc besl o f ca re fro m d o cto rs and

and

Iiurscs.

5..................................................., 1 toiik Ihe nppo rt un it y li) visi! i h c 1'amous S c i e n c e m u s c u m .

6. Đoi các câu sau dây thành cáu dmt giản mang một cấu trtíc rút gọn phù h«fp. 1. The Cdinputers which wcrc inslalled al thc universily wcrc of (hc latcst typc. 2.

The briclge which was bcing built across thc river would im provc com m unication

b c lw ccn the villagcs. Siniplc l ice d ry crs vvhich are m adc areas.

T o CH)SS thc r iv c r ih c v illa g c r s uscd a sim plc britige w hich hacl b ccn c o n s t n ic t e d o f

plastic and bam boo arc in usc in m any rural

biimboii polcs. 5.

The rivcrs which ric)w through this parl t)f llic country arc subjcct liì severe noodiiiị;.

E q u ip in c n t w h ich

7. 8.

c;\refully pul avvay. The riiKxl precautions which arc bcing caiTÌccl out at picsent are quilc Inadcquatc. The ovvncrs ol' factorics which rclcase dangcrous effluent into livers shouki bc hcavily rm cd.

is IU)! beiiig uscd for siime o x p e rim c n t OI p io jc c l should bc

The w a lc r sam plcs which w crc taken from Ihc villapcrs' cirinkiiip walci- supply (iirnctl out to bc biidly ciMitaminatcd.

10. In this faclory the Iiumbcr o f NVorkcrs wh() sulTci IVom rcspiratory lioublcs is vcry high. IV. N E W VVORDS 1.

acicmisinc tripliDsphate ( A T F )

ATP

Lesson Five

2. altemate Cv) 3. cleave (v) 4. cun ency ('/?) 5. counterbalance (v) 6. discrete (adj) 1. donale^r^ 8. iionor(n) 9. dramalic (adj) 10. endergonic (adj) 11. energetics (n) 12. ensure (v) 13. exergonic (adj) 14. gain (v) 15. hold OI1 (v ) 16. inextricably (adv) 17. literally ịacỉv) 18. loosely (adv) 19. net (aílj) 20. nitrate (ti) 21. original (ơclj) 22. overall (adj) 23. prefom i (v) 24. proton (n) 25. refer to (v) 2 6 . relaũve (adj) to 27. series ịn) 28. sulfale ịn) 29. temiinal (adj) 30. underpo (v) ĩ ì . ầ ư d )

xen kẽ phân hủy, phân cắt tiồn tệ làm cho cân bằng riêng rẽ, riêng biệt cho chất cho đột ngột thu nhiệt, nôi nhiệt nãng lượng học đảm bảo tỏa nhiệt, ngoại nhiệt thu được bám vào khổng thể thoát ra được theo nghĩa đen một cách lỏiig lỏi) thực

nilrat lúc đầu, khởi nguổn toàn bộ, toàn thổ tạo thành trước proton

có liôn hộ tới có liôn quan tới loạt sunfal

cuối cùng chịu, bị đenla c f

LESSON SIX

PARTS 0F THE CELl I. T E X T C 'cll s tru c lu rc is o n c o f Ih c w ays in vvhich iM ịianism s d if f c r ỈYom c a ch tìthcr. F o r c x a m p lc , animal colls ciMìtaiiì structurcs that arc no\ rt>iind in plant cclls- Muscle cclis conlain

s l r u c t u r c s nt)í ft>uiui in bl o o d cel ls.

No maltcr w hcrc a ccll

comcs

from,

ln w c v c r , ih c rc are ce rla in fca tu rcs co m m o n to all, OI m o sl, c c lls .

T h e celì m em hrane /\11 c e lls, fro m íill o rg anism s, are su rro u n d cd by a c c ll m e m b ran c. T h e c c ỉl m cm htanc is a thin laycr o ỉ lipid and protcin Ihaĩ scparatcs thc celTs contcnts IVom Ihc vvoiid a io u n d il. M c m b ra n c s arc 5 to 10 nm thick. A stack o f 1 0 ,0 0 0 m e m b ra n cs is abi>u! c q u a l to (h c th ick n css I)f Ih is e o iìt iu lliiìịi vvhat e n tcrs and Icaves Ih c M c m b ra n c s arc niaclc m o stly k iiu l ol' lip id m ade f\ \ m g ly c c ro K tw i)

pagc. T h e c c ll m c m b ra n c fu n ctio n s lik c a ịiate, ccH. o ĩ pln>sph()lipiti m o lc c u lc s . Fht>splìi)lipicls arc a fatty acid s, and a phosphatc gro up. P h iìsp h o lip icis

arc ỊMilar, and Ih c twt) lmkIs oi' ih c m íìlc c ư lc havc c lin c r c iil p n )p c rlic s in vvaicr. T h e |)hi>s|)híUc licacl o f a p h o sp h o lip id is h y d n )ị)h ilic , m c a n in g "vvater lo v in g ". T h e |)ln)SỊihatc hcad cIìssdIvccI c a s ily in w atc!\ T h e lip id la ils o f Ih c m o lc c u lc arc h y d ro p h o b ic , m cíỉn iriị: "w a tc r-fc a rin g ". T h e lip id la ils d o nol d is s o lv c in Nvaler. W h c n clroppccl in vvatcr, phixsphtilipids lin c up on thc s u ría c c vvilh th eir p h i)sp h a lc hcatis s ỉic k in i: iiito íh c w ater and lipici tails p o in tin g up Trom thc s iirfa cc. Ccll m cm h ran cs coiisisl o ĩ tvvi) phospholipid laycrs callcd a bilaycr. The Ị)h o s |)h a tc heads facc ihc watcry íluids insidc Ihc ccll and DUtsidc ihe ccll. Lipid tails ;ì i c saiHÌvviched iiìside t h c b i l a y c r . T lìc phospholipicls thai m a k c up tho c el l m e m b r a n c a rc c o iìsta n tly b c in g f()rm cd and b ro k cn dovvn in liv in g c c lls . A varicly Iif pmlcin iniìlccuỉcs arc em bcdded in the lipid bilayer. Aboul 3 0 Ị)c rc c n í o i' ih c p ro tcin s arc 1)11 o iily Díic s id c o i' thc m em brane. T h e rcst gcì all ih c w ay íh ro u g h thc b ila y c r. T h o rc a ic m an y k in d s o f proteins in m e m b ra n cs. F o r cx a m p le , thc ỉvcl hlood c c ll m c m b ra iie s c o n la in m i)rc íhan 5 0 d if f c ic n l p ro lc in s . St)inc I)f tlìcso

Lesson Six

protcins hclp matcrials nidvc inlo and out o f thc ccll. O th cis sei-vc as idcntiricalion badges that enable cells to rccognize cach othcr. M em brancs arc ílụid and havc Ihc consistcncy o f v egclab le oil. The lipids and proteins o f the m cm b ran c are alvvays in motion, like the su rfacc o f a soap bubble. The phospholipids are able to drift across the m em brane, c h an g in g places with their neighbours. Proteins in and on the membrane form patterns, 1)1' m osaics, on the m em brane. These proteins niove about in thc membrane like slovv-moving ships at sea. Because the m em branc is íluid with a m osaic o f proteins, scientists call the míxleni vievv o f m em brane structure the íluid m osaic míKÌel.

T he nticleus A visible struclure in most stained cells is the large, round nucleus (plural, nuciei). The nucleus is the control center o f the cell. Although m ost cells have a singlc nucleus, som e cells have m orc than one. The nucleus is suiTounded by a double layercd m em brane called the nuclear envelope. The nuclear envclope is co vered with m any small pores through which proteins and chem ical m essages ử o m thc nucleus can pass. The surface o f the nucleus looks somewhat

likc a g o lf ball,

with c a c h

dimplc

representing a pore. The nucleus contains D N A , the hereditary material o f cclls. U su ally, thc DNA is in the form o f a long, thin strand called chromatin. During celỉ division, chrom athi strands coi! and condense into thick structures callcd c h r o m o s o m e s . Stained ch ro m o so m es can be seen with an ordinary m icroscopc. T h e c h r o m o s o m e s in thc Iiucleus contain ccxled "blueprinls" thai control all ceỉỉular activity. Cells wHose nuclci have been rem oved usually die. M ost nuclei contain al least one nucleolus (plural, n ủ c l c o li ) .'T h e nuleoli m ake ribosom es, which, in turn, build proteins. The nucleolus appears as a darker ĩcgioii vvithin the nucleus. W hen a cell preparcs to repnxiuce, the nucleolbs disappcars. The presence o f a nuclcus is importạnt for classifying cells. O rg anism s vvhosc cells Iiever contain a I>uclcus are callcd prokaryotes. Orgíinisms who.se cclls alvvays OI usually contaiii a nucleus or nuclci arc callcd eitkaryoíes. A lthough prokaryotic cclls contain fewer structures, they do evcrything that cu k aryotic cells do, inclutling reprcxiuce and respond to the environmcnt. Bacteria and their relativcs are prokaryoles. All other org an ism s arc cukaryotes, including plants, fish, m am m als, insects, and humans.

Cytoplasm Everything betvveen the cell membrane and thc nucleus

is thc

ccir.s

cytoplasm .

Cytoplasm consists o f two main components : cytosol and organ clles. C y losol is a jcllylike m ixture that consists mostly o f water, along with protcins, c a rb o h y d ratcs, and olher organic com pounds. Many biological rcactions o ccu r in Ihc cytosi)! o f the ccll. Suspcnded in the cytosol are tiny organellcs. O rganelles are structures that work likc miniature organs, c a n y in g out speciric functions in Ihe cell. The micleus itself is one organelle you have already read about. The rest ọ f the organelles, plus the

English for Students ol Bỉology

cytosol, m ake up the cytoplasm . In cukaryotic cells, most organelles are sụrrounded bỵ m em b ran cs. P ro k ary o tic cells, on the o th c rh a n d , have no membrane-bouncl*organelles.

O rganelles Spccific functions within a cell are carried out by different types o f organelles. T o g e t h e r , t h c o r g a n e l l e s e n a b l e a c e l l t o p e r f o iT n t h e f u n c t i o n s o f l i v i n g t h i n g s .

Frotein Constrncíìon Proteins are m ade by ribosom es which look like small black dots on the m icrograph. R ib o so m es are m ad e o f tw o subunits, one larger than :the other. Some ribosom es are frce in the cy to p la sm , others line the m em branes o f the rough endoplasm ic roticulum.

Detoxifìcation Poisons, vvastes, and other toxic chem icals are m ade harmless in the endoplasm ic reticulum , (11 E R . T h e E R is an extensive netvvork o f m em branes that connect the nuclear envelope to thc cell membrane. Endoplasm ic reticulum can be rough or sm ooth. R ou gh E R is studded with ribosom cs and processes proteins. Smooth E R has no rib osom es and p ro cesscs lipids and carbohydrates.

Packa^ing and Secreting The packaging and secreting o f cell products is accom plished by the Golgi apparaíus. The apparatus is a serics o f flat, mcmbrane-bound sacs aư an g ed like a stack o f pancakcs. M aterials arc niodified as they pass through the sacs, and they are eventually e xcrcted .

Energv Release The

e n c ig y

c on tain cd

fo(xi

released

the

m itochondria

(singular,

mitochi)ndriun). M itocho ndria contain a folded inner m em brane that serves to increase its s u iia c c area. A T P , the energy-storing m olecuỉe o f the cell, is m ade on the inner m em branc C)f the m itdchondria by thc process o f cellular respiration.

Diịịestion F ( h x 1 p a r l i c l c s i n s i d c t h c c e l ỉ a r e d i g c s t e d b y e n z y m e s c o n t a i n e d iii s m a l l s a c s c a l l e d

lysdsom cs. L y s o s o m c s form from pinched-off pieces o f the Golgi apparatus. E n zy m ectMitaining ly sosom es arc an exam ple o f the chem ical packaging activity o f the Golgi ap p aralu s.

BIO LO G iC A L T E R M S

(CÁ C THUẬT NGỮ SINH HỌC)

1. Cytoplasni (tế bào ch ất) : protoplasm o f cell btxly other than nucleus 2 . Cytosoỉ (tưttrig bào) : the ground matrix o f the cytoplasm when organelles or other p a rticlcs h ave b een re m o v e d .

3. M iĩochondria (ti thể, số ít

nùtochondrion) : double m em braned organelles in the

cytoplasm o f all eu k a ry o tc s , having the inncr m em brane invaginated and being the site o f the Kreb's c y c le and oxidative phosphorylalion o f respiration.

72 4.

Lesson Sĩx Eruloplasmic Reĩinỉliiỉỉỉ (lưiìri nội chất, viêì lĩií

EH) a mcshvvork o f cloublc

m em branes in Ihc cyloplasm which arc continuous with the ccll m e m b ra n c and nuclcai m em brane, and m ay bc lincd vvith rib osom cs vvhcn il is callcd n>ugh (crịiastoplasm ) and is ihc site o f prolcin synlhcsis, or m ay ÌW\ havc rib o so m cs vvhcii il is callcd smtnìth. 5 . CìolịỊÌ apparaĩiis or coniplex (bộ m áy hay phức hệ G olg i) : A ccll organ cllc I)f a s y s t e m o f s m o o l h - s u r f a c e d d o u b l c - m o m b r a n e d v e s i c i c s vvhiìsc funcli()ii is u n c c r t a i n hut

m ay secrete gianl m olecules or play a rolc in both Iransporl and m clabolism . 6 . Lvsosomes (lizo xo m ) : Nearly spherical organ clles, sm a llc r than m itoch on d ria, which are thought to isolate autolysing c n / y m c s o f Ihe cell, and so prevcnt sclfdigestion

Rihosome (rib o xo m ) : particlcs m adc o f R N A and protein vvhich arc associalcd with the endoplasm ic reliculum and are thc site o f protein synthesis in the cell. 7 . N ucỉeus (nhân, số nhiồu, tìiHÌei) : C o m p lc x sphcroidal m ass esccnlial to lifc ()f mtxst cells. A com partm cnt vvithin Ihc intcrphasc cu k ary o tic ccll bouncicd by a dou blc m cm b ran c and containing the g c n o m ic D N A , wilh ils assdcintcd functit>ns oị' transcriplit>n and Processing. 8 . Nuleoỉus (nhân con ) : Round

body occuiTÌng Nvilhin a cell nuclcus, consisling ol'

ribosomal gcnes and associated polym erascs, nasccnt R N A Iranscripts and proteins involved in ribosom e assombly. 9 . N u d ea r memhrơne ov envelơpe (m àn g nhân) : The double m c m b ra n e punctuatccl hy

nucỉear po re complexes which sunou nds the intei'phase nucleus, the ouíer m c m b ra n c bcing continuous wilh Ihe membrano o f the etưỉopỉơsmic reĩiculuni. 10. Phospoỉỉpiíỉs (phoípholipit) : C o m p lex lipids m ade up g ly c e ro l, twc) íatty acids, and, in placc o f a thirci fatty acid, a phosphalc group bonded lo onc o f scvcral organic groups.

III. GRAMMAR :

THE INPINITIVE E X P R E S S I N G P U R P O S E (DÙNG ĐÔNG T ừ N G U Y Ê N MẪU Đ Ể B lỂ U THỊ MỤC ĐÍCH)

Đổ bổ sung thông tin vào một câu đ(rn giản cũng c ó thể sử dụng độnị: từ ở dạiig imuycMi m ẫu, hoặc dưới dạng "to + đỏng từ", hoặc V('fi c á c lừ quaii hộ như so í/.v h;\y //; onỉci như trong c á c ví dụ sau đíly : 1. Banks w erc built along thc river (in o rd c r/ so as) ío prcvcnl il IViim niK)cliiiị:. (Đ è được đắp doc theo con sông đổ ngăn nổ khỏi gây lụt lội) 2. He caiTÌed out the rcscarch U) provc his Ihcory. (O ng la tiến hành nghiôn cứu đổ chứng minh lý thuyết của mình) 3 . The farmers havc tii work hard in orcỉer to m ak c a living. (N ôn g dAn phải làm viộc vất vả đổ kiếm m iếng ãn) 4 . So as to raise thc farmers' standurd o f living, thc g o v c rn m c n t gran(cd ihcm generous loans for sccd and cquipm cnt. (Đ e nâng mức sống của nông dAn, chính phủ đã cấp chd họ nhửng khoán vay nợ rộng rãi đổ mua giống và thiết bị)

Englỉsh lor Students o( Bioiogy

5 . A fler hai^vesling, the rice is dried so as to rem ove excessive moisture. (Sau khi thu hoạch, lúa được phưi khô đổ loại bớt độ ẩm thừa) Trong c á c câu trôn , độn g từ nguyôn mẫu đã được sử dụng để biểu thị m ục đích. Nếu m ục đích cần được biểu thị đưới dạng phủ định thì bắt buộc phải dùng dạng so as và in

onter : 6 . S<1 as not to ữightcii the injurcd child, the d octor spoke to her very gently. (Đổ không làm hoảng sợ đứa trẻ bị thư<tng, viôn bác sĩ nói với c ô bé m ột cách rất dịu d àn g) 7. In o rd c r not to pollute their well, the villagers constructed a hygienic CDmmunily earth closet. (Đ ể không làm bẩn giếng ăn của mình, nông dân đà xây một nhà vệ sinh sạch sẽ bằng đất ch(i cả thỏn) 8 . The instruclions for using the fertilizer were.written in simple language so as not to c o n fu se Ihe farm ers. (Nhũìig điều chỉ dẫn vổ c á c h sư dung phân bón được viết bằng thứ ngôn ngữ dễ hiểu để c h o nông dân khỏi bị lẫn lộn) 9. T h e industrialist installed m edical ciinics in all his factories in order not lo Idsc tim c from abscnteeism . (C á c nhà c ô n g nghiệp x â y dựng c á c bệnh viện thực hành tại tất cả c á c nhà m á y để khỏi bị mất thời gian do sự vắng mặt) Cụm từ chứa dạng "to " c ó thể đứng ở đầu câu hoặc cuối câu. Muốn nhấn m ạnh, người ta thường đặl nó ở đầu cAu.

IV. E X E R C I S E S

/. ỉlăy dựa vào các gợi ý sau đây đ ể viết lẻn các câu đơn giản manỊí cấu trúc "to + dộng từ nguyên m ẫ u" hiểu thị m ục dích. 1. 2.

Bridgc, biiilt o v er thc rivcr - aim , im provc com m unication bctw ccn village. E n g in ccr, inspcctcd building - purposc, c h jcck contractor's vvDik.

V i l l a g c r s , c o i i s t r u c t c d s m a l l d a m - a i m , i i T Ì g a t e r i c e Tields.

G overnm ent, appninletl c o m m itte c - puiposc, invcstigate livinu conditidiis in slums.

5. En p in ccrs, dccpcnccl drains - aim , prevent riotxling. 6 . Scicntist, attcndcd c(iiifercnce - purpose, prcsent papci' on latest research. 7. G overnm ent, passcd stric lavvs - aim , prevent pollution o f rivers. H. Health cicpartment, carricd out research - purpose, ascertain clegrec o f atmospheric pollution. 9. T cch n ician , read instructions - aim , able to assemble machine. 1 0 . C ontraclor, paintcd m ctal with special paint - aim, prevent corrosion. 11. Health authorilics, add fluorine to drinking w ater - purpose, prevent dental ciecay. 12. C hem ical w o rk er w ore spccial clothing - aim, not to c xp o se bcxly to harmful substanccs. 13. Engineer, m ad c nolc in diary - aim , Iiot fingel mccting. 14. Newspápcrs ask cd , not report ch olera outbreak - purpose, not to alam i the public.

Lesson Síx

15. Sludcnt prctciKÌccl, not uiHlcrsland lccturc questii>ns.

aim,

111)1 lo hiivc tí) iiiisvvci

aiiy

2. H o à n íh à n h c á c cá u sau :

1. 2. 3. 4.

In ord er to prevent atmospheric p o llu tio n ........................................................................................ E a c h village must have a supply o f clean vvater............................................................................. In o rd er to im prove housing conditions for the p o o r ................................................................... T re e s should be plaiìted on bare h ills id e s .........................................................................................

O u r environ m en t should bc protected and p r e s e r v e d .................................................................

6 ............................................so as lo havc a gocxl supply o f fresh vogclablcs. 7. T h e villagers conslructed a biogas p la iìt............................................................................................ 8 . E n g in eers musl take great carc when planning bridgcs and d a m s ......................................... 9 . T h e g overn m en t passcd strict laws about the disposal o f induslriai w a s t e s .................... 10. T o teach farm ers about nevv agricultural m e l h í x l s ........................................................................ 1 1 .................................... to force the m anuíacturers to slop poiluting the atm osphere with gases and sm o k c. 12. T h e research vvorker poured the acid careíu lly inlo the í l a s k .................................................. 13. In o rd er to protect his eyes from riying pieces o f m e t a l , ........................................................... 1 4 ............................... in o r d e r to eiisurc the s u c c e s s o f the e x p e rim c iit.

15. T h e d o c t o r questioned the patient closely about his s y m p t o m s ..............................................

3. H oàn thành các câu sau dây d ể hiểu thị m ục đích ìthtúig ở dạng phủ dịnh : 1. 2. 3.

T h e Iruck driver drove vcry c a r e f u ll y .................................................................................................. T h e en g in eer did thc calculalions very c a r e f u l l y ........................................................................... TTic news o f the mishap al thc nucleai pow cr plant was kcpl from thc public

T h e p ro fesso r m ad e a note in his appointmeiits b o o k s ...............................................................

5. T h e d o c t o r took great carc to reassure !he injured c h i l d ............................................................ 6 . T h e fa rm e r w o re a mask vvhen spraying Ihe inseclicide (111 his c r i i p s ................................. 7 ................................................the studcnt got up at 6 a.m. 8 ................................................the boxer wenl for a n v c -m ilc run cvery morning. 1

9 ................................................thc rcscarch cr clcarly labcllcd cach variety 0 .......................................... the m cchanic put c v c r y nut, screvv and boll he rcnidved it.

o f plant. in a tray as soon ;is

4. T n ie - F alse Questions : 1...................T h e n u c lca r cnvelope is a doublc m cm b ran e structure with pores Ihat allow co m m u n ica tio n with thc cytoplasm. 2............................ The rou gh n css o f thc rough endoplasm isc rcliculum is due to ribosdm exss V. N E W W O R D S 1.

badgc^^;

bilayer('H j

bidu hiện, dấu hiệu lcKp kép

Englisli lor Students ol Biology

3. blueprint ịn) 4. bubble('nj 5. cytosol (n) 6. detoxication 7. dimple (n) 8. embedCv) 9. endoplasmic Cơí/j) reticulum Cn) 10. Golgi apparatus (n) 11. hydrophilic faí/ỹ) 12. hydrophobic (ơdj) 13. insect (n) 14. jellylike (ơdj) 15. lysosomes (n .p l) 16. mammaỉ (n) 17. micrograph (n) 18. miniature (adj) 19. m ito c h o n d riu m /-a (n) 2 0 . nmsaic ịadj) 21. nucleolus ịn) 2 2 . nucleus (n) 2 3 . organelle ịn) 2 4 . packaging (n) 25. pancakes (n) 26. pinch-off 2 7 . ribosonie (n) 2 S. sandvvich (v) 2 9 . stack (n) 30. stick ("i') 31. studrvi 32. wasle (n)

bản thiết kế, sơ đổ bọt. bong bóng tưcmg bào sự giải độc chỗ trũng ấn vào, gắn vào lưới nội chất bộ máy , thể Golgi ưa nước kỵ nước côn trùng’ giống như thịt đông, keo lizosom động vật có vú bức ảnh hiển vi diện tử nhỏ, thu nhỏ |ti thể khảm

nhân con nhân

bào (Ụian sự bao gói bánh kếp thắt iại ribosoni kẹp vào giữa chồng, clốiiị: đâm vào rải khắp chất thải

LESSON SEVEN

CELLULAR REPRODUCTION : THE CELL CYCLE AND MITOSIS I. TEXT : T h e trillions o f cells that m ake up your bixly c a m e from just o n c orighial cell : ;i fertilized e g g . E a c h tim e this cell reproduced, the new cells that w ere ĩo rm c d containcil all the essential cy to p lasm , organelies, and nucleic acid s needtíd to survivc and function. T h e orderly p ro cesscs that o c c u r durinp cellu lar division ensure that ccll reproduction is alw ays carried out co rrectly. A cell typically g(ies through phases durinịi its life, p c rfo m iin g life p ro cesscs o f grovvth and developm ẹnt ỉx;fore it divides into nevv cells. T h e phases in the life o f a ccll are called thẹ cel! c y c le . T h e cell c y c le consists o f a pericxl during which a cell is diviciing. Interphasc is the porlion (if thc cell c y c le belNvecn divisitins.

Iníerp ha se Inteqĩh ase is the longesl phase in the ccll c y c le o f a typical cell. A llhough interphase used to be called the resting phasc, it is actu ally a v cry active pericxi. Dưring interphase, cells c a r ry on all their usual functions, such as respiration and enxym c prcxluction. inteq?hase.

Cells also g row and develop into m atu re, function ing cells while in

D uring the G / phase o f inlerphase, the num ber o f o rg a n e llcs and the am ount 1)1' cytop lasm in a cell increase. During the s phase o f interphase, Ihe c h r o m o s o m e s o f thc cell replicate. RepHcation is the process o f copyiníỊ fỊeneti(' material. Keplicatiíin resiills

7f.

Engiỉsb for Students of Bíology

in tw o identical cop ies o f a c h ro m o s o m e . Sister chromatids are the identical copies o f e a c h c h r o m o s o m e th a t r e s u lt fr o m r e p lic a tio n .

T h e sister ch ro m atid s rem ain attached to c a c h other at a point- called the cc n tro m e re . C h ro m o s o m e s m ust replicate during inlerphase so there will be a com plete co p y o f each c h r o m o s o m e in each o f the new cells. During thc G ị phase, the cell m akes the organelles and substan ces it needs for ccll clivision.

Mitotic C eỉl Division a n d Cytokinesis FolIo\ving inteiphase, ceil calleci m itosis and the second step Biologists have nam ed the The phases o f m itosis are called

division o c c u rs in tw o main steps. T h e first step is is called cytokinesis. steps, or phases, o f m itosis to help study the pnK ess. prophase, m etaphase, anaphase, and telophase. The

actual p rocess o f m itosis is continuous.

Prophase : The sister ch rom atid s co n d en se to b e c o m e thicker and visible w hen vievved through the m ic ro s c o p e . The n u tieolu s and nuclear envelope disappear. M icrotubules that m ake up the spindle n b e rs begin to assem ble.

M etaphase ; The c h r o m o s o m e s are m oved to the cen ter o f thc cell by the spindle nbers attached to the cen tro m e re s . T h e tw o sister ch rom atid s ()f each chrom osD m e are attached to spindle fibers radiating from opposite ends o f the cell. Aiìơplia.se : The ccn triim eres o f c a c h chrom oscím e are pulled by the spindlc Tibers tiiNvard ihe ends o f the cell. The sistei chrom atids are thus scparated fro m e a c h other.

Telopha.se : N ew nuclei begin to form around the c h r o m o s o m e s at each end o f the cell. The p rocess o f m itosis is now com plete. The cell m em b ran e begins to pinch thc cell in lw o as cytokinesis begins. F o llow in g the last phase o f m itosis, cytokinesis com p letes Ihe p ro cess o f cell division. R ecall that during cytokinesis the c ytop lasm o f a cell and its organelles separale into two d au gh ter cells. Cytokinesis p ro c e c d s differently in anim al and plant cells. In an animal cell, thc cytop lasm divides when a g ro o v c called the c le a v a g e furrow roinis thri)ugh thc m kidlc (ìf thc parcnt ccll. The c le a v a g c furrow d c c p c n s until thc parcnl ccll pinches into tw o new cells. In a plant cell, the m aterials for new cell walls and m e m b ran cs galhci and fusc along the cq u ator, or m iddlc o f thc c c ll, between the tvvo Iiuclci.

A sexu a l R eproduction As you k ii(w , m itotic cell division is part o f the grovvth and d e v c lo p m c n t o f niulticellular orgaiiism s.

H ow ev er,

m itosis can also prcxluce

indivicỉual

offspring.

R e p r o d u c t i o n ìn w h i c h O n e p a r e n t p r o d u c e s o f f s p r i n ị Ị h y c e l l d i v i s i o n i s c a l l e d a s e x u á l

reprodiẨrtion. Eỉecause m itosis involves the e x a c t replication o f one parent c e lĩ s c h r o m o s o m e s , asexu al repnxiuction p n xlu ces new individuais that have D N A identical to the D N A o f the parent. A sexu al reproduction is c o m m o n a m o n g m any types o f o rg an ism s, including b actcria, fungi, plants, and s o m c anim als. U nicellular orgaiiism s, such as the am eba or p a ra m c ciu m , can re p n x lu c c asexually through m itotic division. In m ulticcllular

Lesson Seven

organism s,

asexual

reproduction

occurs

through

the

p rocesscs

budding,

fragm entation, vegetative reproduction, or spore íoiTnation. Budding : Budding and ữagm entation are two processes in vvhich a ncvv' organism grow s from a piece o f another organism. During budding, a parent organisni produces offspring by groNving a tiny replica o f itseir, called a bud, on som e part o f its body. A fter the bud has grown enough, it separates from its parent and b e c o m c s incỊependent. Budding o ccu rs in yeasts and in som e invertebrates such as the hydra.

Fragmentation : During fragmentation, separated pieces o f the parent organism can develop into new individuals. F o r exam ple, the flatworm called a pianarian m ay pinch itself in two, and each part becom es a new worm. W h en sea stars are lo m aparl, each piece that contains a piece o f the Central disk o f the bcxly can grow inU) a new sea star.

Vegetative Reproduction : In vegetative repnxiuction, new plants grovv from the stem s, roots, o r leaves o f an existing plant. There are several form s o f natural vegetativc reproduction. The runners produced by Bermuda grass and spider pỉants, the bulbs produced by tuHps, and tubers such as the familiar potato are all form s o f vegetative reproduction. By using their knovvledge o f vegetative reproduction in plants, gardeners and farm ers prcxiuce nevv plants that contain exactly the sam e D N A as the plant from which it was grown.

II. BIOLOGICAL TERMS (CÁC THUẬT NGỮ SINH HỌC) 1. Mitosis (nguyên phân) : The typicai process o f nuclear division with c h ro m d so m e form ation and spindle fonnation, Nvhich*result in each daughter nucleus containing the sam e num ber o f ch rom osom es as each other and as the parent nucleus, and vvhich is followed be cell division. 2 . Meiosis (giảm phân) ; A type o f nuclear and cell division in which the c h ro m o s o m e num ber is reduced from diploid to haploid. 3 . Cell cycle (chu kỳ tế bào) : The period between one cell division and the next.. Mcisl work has been done on grovying cells or on the non-growing but dividing cells o f early em b ryos. Synthesis o f m ost o f the m ajor com ponents (protein and R N A ) is continuous during the cy c le , except in some cells during mitosis. DN A synthesis how ever is periodic excep t in fast grbwing bacteria. The pericxl o f DN A synthesis is called the s period (or phơse), and is usually preceded by a G / peritxl and followed hy a

pcri(xi

which lasts until mitosis. A minority o f other processes are also periodic like mitosis ĩtself and cell division, the synthesis o f nuclear histones and som e e n zy m c activitics. Non-dividing cells are often said to be in the Gg pericxi. 4 . Gy (gơp 1} : Peritxl o f groNVth in the cell cy cle between the end o f cell division and the beginning o f D N A synthesis. 5.

igap 2 ) : A s for G / but between the end o f DN A synthesis and the beginning o f

the next division. 6 . s {synthesis) phase : The period in the cell cy cle during which the n u clcar conlcnl doubles.

Eiiglish for Students of Bỉology

7 . C hm m osom e (nhiỗm sắc thổ) : In eukaryoles the dceply-slaining rod-like structures scen in the nucleus al ccll division, made up o f a coiitinuous threacl o f D N A vvhich wilh

histones) forms higher ordcr slructures called nudeosom es and has a special region, centromere . N orm ally constant in num ber for its

associatcd

any

species,

proteins

Ihere

are

(mainly 22

pairs

and

sex

ch rom osom es

the

human.

m ic m o rg a n is m s thc DNA is not associated vvith histones and does not form visiblc cíindcnsed structures. A chromosome arm is that part o f a c h ro m o so m e from the

centrom ere to the end. 8 . Cliromatid (nhiẻm sắc tử) : One o f the two, thread-like structures joined at the centrom ere, which constitute a single nietapha.se ch rom osom e, each containing a singlc, douhlc-helical DN A m olecule with associated protein. 9 . Chromatin (nhiễm sắc chất)

; Network o f m ore or less de-condensed D N A , and

associated proteins and R N A , in the slructures in the nucleus o f eukaryotes.

inteiphase

nucleus

íorm ing

higher-ordered

1 0 . Niicleosome (thể nhân) : C h rom osom e o f eukaryotes have a co m p lex "q u atem ary" structure, consisting o f chromatin beads into \vhich aboul 145 base pairs o f DN A are Tolded, each bead being separated by less íoldeci chroniatin. 11. Centroniere ( tâm động) ; In mitotic nietaphase ch rom osom es it consists o f a naiTow region in w hich chrom atids are joined. 12 . M icrotuhuỉe

(vi ống) : Tubular structure about 2 4 nm in diam eter form ed by the

aggregation o f tubulin dimers and small amounts o f associated proteins in a helical array. They function as skeletal com ponents Nvithin cells and m ay be a n a n g ed into c o m p lc x structures such as cilia and mitotic spindle. 13. Cytokinesis (sự phân chia tế bào chất) : The contraction t)f an equatorial belt o f cytop lasm which brings about thc separation o f two daughter cells during cell division ()f animal tissiies. In plants the division o f the cytoplasm as distinct from the nucleus. 14. Spindel (thoi phAn bào) : In milois and m ciosis spindel-shaped structure (i.e. vvidesl in Ihc middle and tapcring lovvards the polcs), containing longitudinally-running mirrotiihules, formed vvithin thc nucleus or the cytoplasm at the end o f prophasc, with c cn trioles, if prescnl, usually at the polcs. Apparently forms a struclural fram ew ork for tlic m iivem cnts o f chrom osom es and chomatids. 1 5 . Centrioìe (trung tử) : A struture virtually idenlical with thc basal body o f cilia, vvhich sci-ves as the ceiitre foi Ihc polinicrization of the microtubules o f specialized ribrillai structures, incliKÌing sperm flagelli and thc milotic spindle.Ccntioles are norm ally a n a n g e d in pairs al right anglcs to each othcr.

Lesson Seven

III. GRAMMAR : S IM P LE S E N T E N C E S - CONSOLIDATION (ÔN TÂ P VỂ CÂU ĐƠN) IV. E X E R C I S E S

/ . S ử dtittg các cấu trúc dã học dẻ két ỈK/P các cáu ngấn san dây íhànìỉ một cán đơn: 1. a) b)

The materials were heated. They were heated in a flask.

T h e r e w a s a result. (dù n g phân từ hiện tại)

d) e)

The result was a substance. The substance was o f a yellow colour. (dùng tính từ ghép)

The substance resembled a jelly. (dùng tính từ c ó đuổi -likc)

2. a) b) c)

The builciing had an appearance. The building was o f fifty storeys. (dùng tính từ ghép) The building was designed by an aichitect.(dùng cấu trúc rút gọn vái phân lừ quá

khứ) The architect was well known.

e) 0 3. a) b) c)

The appearance was like a tower. (dùng tính lừ c ổ đuôi -likc) The appearance vvas a slender. The co n tractor has mel difficulties. The coiitractor works on Ihis pnijccl. (dùng cấu Irúc rút gọn với phAn lừ hiộn tại) The difficulties are serious.

d) e) f) g)

The The The The

4. a)

Steel provcd to be a material.

b) c)

The material was strong. The malerial was durable.

d) e)

Steel was developed in England. (dùng cấu trúc rút gon với phân từ quá khứ) Steel was developed in thc lỌ"* cciitury.

difficulties have a cause. (dùng cấu trúc rút gọn với phân lừ quá khứ) cau sc is the prescnce o f watcr. w ater is underground vvater. cause is also subsidence.

0 g) h) 5.

Steel was a material for construction. The construclion was also of bridgcs. The construction vvas alsoii o f ships.

a) b)

The profcssor wrote a book. The professor was well-known.

He was a proíessor o f biology.

The booh was a controversial one.

He vvrote the book for the purpose o f publicizing his thcory. (dùng cấu trúc độn g từ nguyên mẫu biểu thị m ục đích)

Englísh for Students of Biology 0 g)

8ỉ

His thcory was new. T h e theory c o n c e m e d the origin ó f life.

2. Sau đáy là một đoạn văn mô íả vé một trang trại lién hợp dược viết hoàn toàn hằng các cáu dơn giản. Dựa vào sơ đổ trang sau (Fig.2) và vào các thông tin dừới dây (được sắp xếp không theo trật tự) đ ể viết lại đoạn mô tả dó. a) b) c)

the m aize, however, is one o f the components thus producing incom e for the farm thẹ farm being integrated

d) e)

producing gas nam ely, animal farming, fìsh farming, and agricultural íarming

0 g) h) i) j)

the resulting feed mixture are fed into the Fish ponds this small amount thus producing further incom e pnxiu ced by the agricultural farm

thc first three products are marketed

1) to irrigatc the agricultural farm m ) to be used for the cooking o f fish food n)

from thc sam e source

o) p)

accord in g to the diagram a furthcr source o f manure

....................................this faim supports three types iaf f a r m i n g ....................... ........................... . these three activities are interrelated. The animals have to be fed. The feed com ponents, consisting o f maize .................................... , defatted bran from rice mills and com ponents fn)m dther sources, are all fed into a fit mill................................ is then fed to the chickens, dudks and pigs. The products ữ o m these three farms, namly eggs and pigs are m a rk e tc d .................................. The w astes ừ o m thcsc thrce farms, exccp t a small percentage - about 10 % - from the pig fnrm ........................................................................ is fed to a biogas digester .................... ........................... The fish froni the ponds arc m.’.r k e t c d .............................. W a t c r fm m the fish ponds is uscd .................................... and sediment ........................... to r c rtili/c it...........................,................... is thc vvastc from the biogas digester. This farm pnKluccs lYuit, vegclablcs, rice and m aize.............................................................. to produce i n c o m e ................................... of thc aiiimal feed the animal farms.

Lesson Seven

bran trom RICE M ĨLL other feed components maize F E E D M ILL

feed

C H IC K E N FARM

e g g s ---------- ► M A R K E7

wastes

M A R K E 'Ị____pig^s

PIG F A R M

D U C K F A R M — egp s-^ M A RK ET

*— gasBIO G A S D IG E S T E R

10% -

vvasles

wasles

90 %

gầs G A S C X X )K S

sediment

water

manure

M A R K ET

FISH PONDS

FISH F O O D

A G R IC U LT U R A L FA R M fruit

vegetables M A RKET

M ARKET

F ig.2 . An ỉntegrated Farm

—

ric«-^

M ILL

Englỉsh for Sludents ol Bioiogy J.

W r ííe t h e w o r d o r íe r n i f r o m

83 í h e lis t o f k e y t e r m s í h a í h e s t m a t c h e s e a c h

o f th e

phrases helow. Key T en n s : interphase, replication, sister chromatids, mitosis, cytokinesis, prophase, m ctaph ase, anaphase, telophase, differentiation, regeneration, can cer, asexual rcproduction, sexual reproduction, gam ete, meiosis, diploid, haploid, fertilization, /y g o t e , hom ologous pairs, gene, Crossing over, evolution, variation. a) The phasc o f mitosis during which sister chromatids separate. b) The process o f groNving a new limb or organ. c ) T h e num bcr o f chrom osom es in a cell pnxluced by meiosis. cl) The num bcr o f chrom osom es in each body cell. c ) C h an g cs in a population over time.

4. F ill in the bỉanks : a) b)

Cells alternale bclNveen interphase a n d ....................................... ........................................ Cell clivision consists o f mitosis, in vvhich ........................... repnxlư ces, and cylokinesis, in which the c y t o p l a s m ................................

The new cells are geneticaliy identical to t h e ...............................................................

(I) MiUisis progiesses through a series o f phases, ending i n ........................................ c ) Budding and tVagmentation arc forms o f ....................................................................................... V, N E W W O R D S 1.

am eba ('aí)

amip

anaphase ịìi)

pha sau

asexual ịacỉị)

vô tính

buddinc iu)

sự nảy chồi

bulH ịn)

củ

carry on (v)

liếp tục

cenlriim cic ("//)

c l c a v a g c f uiTow ịn )

coiidense ('\’)

uìm động rãnh phân cắt

c ổ đặc

1 0. cylokinesis (tì)

sự phân chia tế bào châ't

1 1. cq u ato r ịII)

xích đạo

1 2 . ílatvvomi (n)

giun dẹp

13. rragm cntation (ii)

sự phAn đoạn, cắt đoạn

14. groove (n)

rãnh, chỏ lõm vào

1 5 .h y c l r a f /ij

thủy tức

16.

interphnse

gián kỳ

17. m etaphasc (n)

pha giữa

18. m icrotubule (n)

vi ống

19. m itosis (n)

nguyôn phân

2 0 . m itotic (aclj)

thuộc nguyôn philn

Lenon Seven

21. organelle f/í) 2 2 . pinch (v) 2 3 . prophase (nj

bào quan bổ lại, thắt lại pha trước

2 4 . radiate

phổng xạ

2 5 . replicate ('v)

sao chép

2 6 . replication (n)

sự sao chép

2 7 . runner fn)

thực vật thân

28. spider plants (n) 29. spindle fơdj)Tiber (n) 30. telophase (n)

cây màn tang sợi Ihoi pha cuối

3 1 .t u b e r ('n ^

thân củ, củ

32.

tulip (n)

hoa uất kim

bò

hương, hoa tuylip

LESSON EIGHT

CELLULAR REPRODUCTION : MEIOSIS AND SEXUAL REPRODUCTION I. T E X T Mosl íypes o f organism s are capable o f com b in in g c h ro m o s o m c s from two paroiits to p r o d u c c (iffspring.

W h e n thc c h r o m o s o m e s o f tvvo parents c o n ib in e to

produce i)tTspring,thc process is k n o w n as sexual reprixiuction. T h e ch ro m o so m es that c o m h i n c d u rin g sc x u a l rcprocluction are c o n la in c d in sp e cia l re p ro d u cliv e cells called

ea m cies. In mosl organism s, gam ctes can bc cith er c g g s or spcrm. E g g s aro larger than

\o\ of cytoplasm . Spcrm conlain vcry little cytoplasm . Spcrm cells havc ílagella, with vvhich llìcy can swim to the large, nonmotile egg. The chromosomes o ( [v/o gam elcs arc added togclher when ihey join. H ow cver, thc num bcr of sỊ>crm and contaiii a

ch ro m o s o m e s in the offspring does nol double vvith each generation. The c h rom osom e n u m b cr in cach ccll rcmains the sam c from onc gcneration to the next because of mci<)sis. Ị n t r o d u c íio n to M e io s is

M any organism s producc gam ctes througlì a type o f ccỉlular reproduction called m ciosis. Meiosis is similar to milosis in som e vvays. Like m itosis, m ciosis occurs only in cu k ary o tic cclls. Meiosis alsd occurs in phases that are sim ilar to Ihc phascs of milDsis. M ciosis is diffcrent from mitosis in som e very importanl ways. T h e PIHKCSS o f meiosis results in the pnxiuction o f daughter cells Ihal have half the num bcr (ìf c h ro m o s o m c s o f the parent ccll.

Lesson Eỉght

Daughter cells ihal arc produccd by mci(isis are nol all alikc. B ecau sc (if the w ay thc c h ro m d so m cs divide duriiip c h rom oson ics from cach othcr.

m ciosis,

thc

daughtcr

cclls

m ay

havc

clinercnl

The number (if cclls príHÌuccd hy m ciosis is dilTLTont. In miuisis, onc pareiit ccll p nxluces two daughter cells. In meiosis, (ìne parcnl cell ciivides tvvicc tii produce four daughter cells. C h ro m o so m e N u m h er

E v e ry gam ete, vvhelher a spcrm or an egg, contains one com p lete seí nf ch rom osom es. The sct is considercd complete because together the c h r o m o s o m c s contain all the infoimalion neccied for the orgíHiism to íunction propciiy. In humans, each gam elc contains 2 3 chrom osom es. Excep t for the gam ctes, h()wcvcr, all you r bcxly ce lls co n tain IW() c o m p le te scts o f c h r o m o s o n ie s . T h c r e f o r c , c a c h h u m a n b o d y ccll

contains 4 6 chromtisonies. Any cell that contains twi) com plete sets C)f c h r o m o s o m c s is called a diploid ccll. The number o f chrom osom es in a diploid ccll is callecl the diploici number. The diploid num bcr can bc reprcsented by the notatiiiii 2N. E v e r y kind ()f o r g a n ism has a c h a ra c te ristic díploid Iiumboi'. It m a y surprisi; yoii

to leam that the diploid number o f an organism is not relatcd to its c o m p le x ily or its sizc. F o r cxam p le, fruil ílies have a diploid numbcr o f 8 , lettuce has a dipliMcl number o f 14, and goldfish havc a diploid number o f 9 4 ! A cell with (inly onc com plcte set o f chrom osom es is callcci a haploici cell. Each human sperrn or c g g ccll has 2 3 chrom osom es, the haploid number for all hum ans. The híiploid number o f ch rom osom cs for any type o f orcanism is reprcscnlcd hy the Icllcr N. W h cn an eg g ccll and a spcrm ccll o f Ihc sanic typc I)f organism join t(i prcKÌucc a ncw inciiviciual, Ihe proccss is callcd fertili/alion. The siiìịilc ccll Ihat rcsults IVom fcrtilization is kiKivvn as ;i /y g o tc . The /.ygolo contaiiis tw() c o m p lc tc scts of c h m m o s o m e s, one iVdin each gam ctc. The chrumcísdmcs in thc / y g o t c exist in pairs. por c v cry c h n im o s o m c Ihat w;is in Ihc eg g , Ihcic is a matching chro m o so m c fii)in the speim. M alchiiig paiis (>r ch ro m o s o m c s in a diploid ccll arc callcd liomologous pairs . E x c c p t for Ihc scx chnimosiMnes, vvhich in huinans is ihc 23rd pair, bolh ch n im o s o m cs in a liiimoU>gous pair conlain information Ihal coclc Coi ihc sam c traits. Iii mnst multicclliilar organisms, the zygi)le

is thc

first

cell

o f ihe

new

indiviciual. T h e b o d y c c l l s C)f ihc I1CW o r g a n i s m d c v c l o p f r o m thc z y g( ) le b y m i t o l i c

division. Sinco cells formecl by mitosis havc thc sam c Iiunibcr o f clirnniosdm es as tlic píueiil coll, thc bcxiy cclls (irihe new organism arc tlipldicl, jusl likc thosc in thc /v g o lc . The proccss o f m ciosis scparatcs thc pairs o f chromostimes in a diị)l()icl ccll to f'onn haploid cells. During m ciosis, Ihe numbcr ch rom osom cs in cach ccll is rcd u ccd Tnim diploid to haploid h y scpíirating hiimnlogous pairs ()f ch rom osom es. M cidsis priKccds in two main slagcs, m ciosis I and mcidsis II. Homologcius pairs separate clurine m ciosis I. In mcitvsis II, Ihc sistcr chiom atids o f cach chroiiKisomc arc scp;ir;i!cd in a proccss similar lo mitosis. As in mitosis, mciosis is a continuiil process.

Engiỉsh íor Students of Biology

CrossiiiỊỊ Qver The ch ro m o s o m c s oí' all organisms contaiii icgions called genes. E ach gcne co d cs for oiìe trail, or charactcíjslic, o f the organism. F o r cxaniple, one human c h r o m o s o m c m ay contain gcnes for height, hair texture, a digestive enzym e, and m any othcr traits. O n e vcry importanl evenl that can o ccu r during m ciosis is crđsjiỉng over. C rossing o v cr is the exch an ge o f genes between pairs o f hom ologous ch rom osom es. Ciossiiig o v cr only occurs during prophase I o f meiosis, when the hom ologous pairs are still jt)iticd (ogcthcr. H om ologous chrom osom es can som etim es brcak where they meel and c x c h a n g e

genes.

A f t e r Crossing ovei

has occurr ecl , e a c h

chromosome

in the

hojii(ìlogous pair has a different combination o f genes than it had beforc meiosis began. II

BIO LO G IC A L T E R M S (CÁC THUẬT NGỮ SINH HỌC)

1. Ganieíes (g ia o tử): Reproductive cells which will unitc in pairs to produce zygotes; germ cells. 2. Zyỉ’Ote (hẹrp tử) ; The cell thai results from the fusion o f two g am ctcs. 3 . Spcrm

(Sperniafozooiì, tinh trùng, số nhiều Spermaíozữa) : The

male gam ete,

lypically consisting o f a head containing the nuclcus, a tail w h ose structure is similar to Ihat o f a flagellum.

middle

piece containing, and a

4 . E,íịị^ celỊ ( tế bào trứng) ; A nonnagcllated, female

gam ete

usually larger than tho

miile g a m e tc with with which it fuses. 5 . Diploid { lưỡng bội) ; Posscssing two sets o f chrom osom es, one set Corning fn)ii each parcnt. Mosl organism s are diploid. 6 . Haploid ( đ(tn bội) : ( ) f the reduced numbcr o f ch rom osom es characteristic o f thc licrm cells o f a species, equal to h a irth e number in the som atic cells. 7 . Fcrtilization (sự thụ tinh) : The Union o f two scxually differcnttiated g am etcs to form

í\ /v g o tc . 8 . HomoloíỊons chromosome (nhiỗm sắc thổ tưítng đổiig) : C h ro m o so m es that pair vvith c;tcli other diiring synapsis at niừio.sis , so thai oiie m em bcr o f cach pair is c a n i c d by c v c ry g a m c lc . 9 . G cne

(gcii)

The heicdilary determinant

o f a specined, dirrcrcnce

betvvcen

inclivicluals. Can icTcr cithcr lo a particular allcllc or to all allcles at a particular locus. M dlecular analysis has shown ihat a sp ccin c sequence or parts o f a scquencc o f DNA caii bc idcnlined with the classical gene. Cistion is a gcne derined as a strctch o f DNA spccifying one polypeptide. 10. Cro.siníi over (trao đổi chéo) : Interchangc

o f conespon ding chrom atid segments

by lionmldgous pairs o f chrom osonies cluring prophase of meiosis, resulting in a visible

cìiidsnid. 1 1 . Chiasnui (ch ỗ bắt chéo, số nhiồu chiasmatn) ; A visible cross formation seen in hdm ologo us c h ro m o so m cs during prophase o f meiosis, and involved in crossing-over

Lesson Eíght

III. GRAMMAR: COM POUND S E N T E N C E S (CÂU K É P ) Liên từ chủ yếu dùng trong c á c câu kép là AND. A N D nối hai hoặc nhiổu mộnh đề c ó tđm quan trọng ngang nhau và trong đại đa srt trưởng h(Tp những mệnh cté này có thổ được viết dưới dạng hai cAu tách biệt. V í dụ : 1. The m ixture is pul in a ílask. It is heatcd o v cr a Bunscti burner. (Hỏn hợp được cho vào một cái bình. Nổ được đốt nóng trên đòn Bunsen) The m ixture is put in a riask and (it is) healed over a Bunsen burner. (Hỗn hợp đưực cho vào một cái bình và được đốt nóng trôn đèn Bunseii) Nếu chủ ngữ của hai câu là m ột, và đỏng lừ nằm ở cùng một dạng thì trong cả hai hoặc nhiổu phần của câu, chủ ngữ và những phđn nhất định của động từ không cần phải lặp lại. T ro n g c á c ví dụ sau đây, những phán thường được loại bỏ sẽ được viết troim n g o ặc và gạch d ư ứ i: 2 . The farm er opcned the sluicc gatc. He allovvcd the vvater t(i fl(iw into his fie ld .

The farmer opcnecl the sluicc gatc aiuỉ (hc) allovvcd ihc w ater to flcw into his field. (Người nông dân m ở cửa cống và cho nưức chảy vào cánh đổng củ;i mình) 3 . The carpentcr took the measuremcnts o f thc table. He w rotc them in a bonk. He took them back lo thc vvorkshop. The caipenter took the measuremcnls o f thc tablc, (he) w ro lc thcMH in a book. and (he) took thcm back to the vvorkshop. (Người thợ m ộc đo kích thước của cái bàn, ghi chúng vào một cuốn sách rồi đem chúng vồ xưởng) T ro n g ví dụ 3 và Irong c á c ví dụ tiếp theo, khi trong cau c ó nhiều hơn hai mệnh đổ thì liỗn từ A N D c ó thể bỏ đi và thay bằng ciấu phẩy, trừ phán nối giữa hai mệnh đổ cuòi cùng. 4 . H c opcncd thc d(K)i. Hc walkcd across thc loom . Hc [(Kikcd (lut Ihc vvindovv. Theii he sal dciwn. He openccl Ihe door, (hc) vviilked iicross (hc room , (he) liKikccl out Ihc winduw and then (hc) sat down (Anh ta m ở cửa ra vàn, đi ngaiig qu;i cãii phòng, nhìn ra ngdài cửa sổ rồi ngổi xuống) 5.

The

vvaslc W íiler is t a k c n

a I r c a l i n c i i l p l a n t . Il is p u r i n c c i . It is fecl b a c k i n t o

the supply systcm. It is rcusccl. The waste w atcr is taken to a treatmcnt plant, (it is) purincd, (it is) fcd bnck into the supply íỳysteni and (il is) reuscd. (Nưức thài được đưa đến thiết bị xử lý, làm sạch, đưa trử lại hệ ihốiiịi cấp nước và sử dụng lại) Khi dạng bị động của một đổng từ được lặp lại, thì trong câu kép chỉ c ó phAn từ quá khứ được lặp lại mà không phài là toàn bộ cấu trúc bị động. V í dụ :

Engiisb fer Students of Biology

6 . T h e tractor has been checked by the m echanic. It has bcen serviced. It has been put back into use. Th e tractor has been checked by the m echanic, (it has been) serviced and (it has heen) put back into use. (C h iếc m áy kéo đã được kiểm tra bởi người thợ c ơ khí, được sửa chữ a và được đem dùng lại) T ron g c á c câu m à c á c mệnh đề lặp lại c ó m ang một dạng của động lừ "to be" thì dạng này không cẩn phải lặp lại. V í dụ ; 7 . A student must be willing to work hard. He must be capable o f living on a small incom e. He must be able to put up with mental strain. A student must be NVÌlling to work hard, (he must he) capable o f living on a small incom e and (he must be~) able to put up with mental strain. (Người sinh viên phải là một người tự nguyện làm việc ch ăm chỉ, c ó khả năng sinh sống bằng m ột thu nhâp ít ỏi và c ó thể chịụ đựng được sự căn g thẳng về tinh thần) 8 . The con feren ce was well attended. It was a source o f stimulation to the participants. It was a source o f satisíaction to the organisers. The conference was well attended, (it was) a source o f stimuiation to the participants and (it w as) a source o f satisfactioi> to the organisers. (Hội nghị đã được nhiều người tham dự, là nguồn c ổ vù đối với c á c thành viôn tham gia và là sự toại nguyộn đối với những người tổ chức) Cần lưu ý rằng, m ặ c dầu liên từ A N D c ó thể nối hai mệnh đề c ó giá trị n gang nhau, song khổng c ó nghĩa là nó c ó thể nối bâ't cứ hai mệnh đề nào. Giữa hai m ệnh đề được nối phải c ó quan hệ logic chặt chẽ với nhau. Chẳng hạn câu sau đây là một câu không c ổ nghĩa : 9 . The building is twenty storeys high and the aichitect is maiTÌed vvith tw o children. (Tòa nhh c ao hai mưưi tầng còn người kiến trúc sư đã lập gia đình và c ó Ịiai con) vì giữa hai mệnh đề "The building is tvventy storeys high” và "The architect is maiTÌeci with lw o children" không c ó một m ối quan hệ logic chặt chẽ. Liên từ BLỈT cũng c ó Ihể nối hai mệnh đồ c ó giá trị hay tầm quan nhưng khác với A N D , B Ư T biểu thị một sự tương phản. V í dụ ;

trọng n g an g nhau,

10. M y c a r is very old but it still runs very well. (C hiếc xe hơi của tôi đã rất cũ song vẫn chạy rất tốt) 11 . The material appears rather fragile but it is exlrem ely strong. (Nguyôn liệu này hình như khá giòn nhưng lại cực kỳ k h ^ ) 1 2 . ITie student vvorked very hard but he failed his exam ination. (Ngưòi sinh viên học tập rất chăm chỉ song đã không qua được kỳ thi)

13. Acids are dangerous substances but they can be used with care. (A x it là những chất nguy hiểm song chúng c ó thể dùng được với sự thận

Lesson Eight trọng) 1 4 . The conslruction o f this buiiding began seven ycars ag o but it is not yet completed. (V iệ c x ây tòa nhà này đã bắt đầu từ 7 năm trước song nổ vẫn chưa được

hoàn hành) H ã y x e m xét câu sau đây : 1 5 . John didn’t vvork very hard and he passed his exam ination. (John không học tập chăm chỉ và anh ta đã qua được kỳ thi) M ặ c dầu câu này hoàn toàn đúng vể ngữ pháp song không phải là một câu hay. Phần thứ hai của câu m ang ý nghĩa tượng phản với phần thứ nhất , vì vậy cần phải dùng liẻn từ B U T m ới đúng (John didn't work very hard hut he passed his exam in ation , Johii khổng h ọ c tập chăm chỉ song anh ta vẫn qua được kỳ thi). Đ ể biểu thị sự tương phản c ũ n g c ó thể dùng liên từ H O W E V E R .

IV. EXERCISES 1. T ừ mỗi cáu kép sau đây viết thành hai hoặc nhiểu cáu tách hiệt hằng cách hô su n g các từ đã bị loại hỏ (nếu có). T h e p roject vvas carefu lly planned, expertly caiTÌed óut and com pleted on tine. T h e grain should have been dried carefully, stored in a pest-pro()f place and checkcci ft)i signs o f fungus grovvth. T h e apparatus was carefully set up, the experiment was carried out m eticulously and thc results w ere accurate. T h e student wrote a rough draft o f the Tirst chapter, checked it for mistakes, rearran gcd it and then typed a goíxi copy. T h e rice is harvested, dried to rem ove e xcess moisture and then threshed to rem ove thc grain from the slalk.

2. Nối các câu datt giản sau đãy íhành các cáu kép hằng cách dùng liên từ AND và bỏ tihữttg từ không cần íhiếL 1.

T h e baniboo poles were cut

to the rcquired Icngth. They w erc sharpcncd at (inc

end. TTicy were driven into grouiid. A research worker must be patient. He must be thorough in everything he dixĩs. Hc m ust have the intelligence to draw logical conclusions. The nevv building was nnan ccd by the Swedish govcrnm ent. It was built by a local

con tracto r. It was donated to the Institute o f Biological T echn ology. Steel is manufactured by heating iron in a furnace. It is m anuĩactured by m ixin g thc

iron with other substanccs. It is manufacturcd by pouring the rcsulling m oltcn m ass into moulds. A student o f this university is required to be o f gocxi ac a d c m ic stãnding. H c is required to have the ability to settle down in a multiracial sludent society. H c is required to devote hiniseir fully to pursuing his choseii Tield o f study.

3. Xác định xem trong các cáu dưới dây, phần hoặc nỉũaig phần nào khÔHỊỊ tiên nối với căn hằng liên từ AND.

Englisb for Students of Bíology 1. 2. 3. 4. 5.

W atei is pumpcd from underground wells, puriried in a treatment plant, pumped into an elevated reservoir and the average Household uses 2 0 0 gallons a day. The scientist wrote a paper for the jo u m al, posted it to the editor and the postage ciisl him about 5 0 , 0 0 0 V ND. T h e organic material in a biogas plant is invadecỉ by m icroorgan ism s, breaks dow n and gives o f f gas. T h e farm er prepared the ricefield, flotxled it to a certain depth, planted the scedlings and his tractor haci broken down. W h en starting a car the clutch pedal must be depressed, the c a r must be in g ear, the break must be o ff and premium petrol is the best to use.

4. Nổi các cáu sau đáy hằng cách dùng AND hoặc BU T ; 1.

VVorms b u m iw into the soil. They help to aerate it.

T h e chem ist m ixed the substances together in a Aorence ílask. He heated them o v er a bunsen burner. T h e íarm ers had a good rice crop. They m ade little profit because o f the p oo r m arket price.

3. 4.

T h e new ring road was opened last year. It does not seem to have lessened the

lraffic congestion on the main roads. W h en building the tunnel the engineers met m any unforeseen difficulties. T h e y o v e rc a m e Ihem.

5. T ru e or False : Write T if the statement is true. I f the statemenl is false, ch an ge the underlined word or phrase to make it tnie. 1. 2. 3. 4.

Crossing over occurs during prophase II o f meiosis. Intcrphase is thc longcst porlion of the cell cycle. Renign tum or cells can brcak frce and m ovc to other parts o f the btKÌy. Cyti)kinesis in plant cells bcgins with the formation o f a cleavage f u n o w .

6. Choose the ỉelter o f íhe word or phrase that completes each statement. 1.

Chrcim osom es arc pulled to oppositc ends o f the ccll during (a) interphase; pri)phasc; ( c ) m ctaphase; (d) anaphasc.

M eiosis is a n cccssary stcp in (a) fragm entaũon; rcpnxỉucticMi; (d) all form s I)f repixxluction.

W h ich I)f ỉlic following evcnls dtxis not o c c u r during mitosis ? (a) Crossing over; (b)

(b)

budding;

(c)

(b)

sexual

scparation o f sislcr chrom atids; (c ) disappcarance o f the nuclear m em b ran e; (d) lorm ation o f spindle fibcrs. V

N E W VVORDS

c h i a s m a f //)

C ro ss i ng o \ !c r(n )

diploid (n)

fcrtilizalion (n)

f la g c l l a (/í j

roi

fruit fly (n)

ruổi giấm

giildfish (nị

cá vàng

chỗ bắt chéo s ự t ra o đổ i

lưỡng bội thụ tinh

chéo

LtsseR EiiM

92 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18.

haploid (adj) homologous (adj) lettuce ịn) match (v) meiosis (n) nonmotile (adj) set (n) sperm (n) texture (n) trait (n) zygote (n)

đơn bội tương đồng rau diếp hợp giảm phân không di động bộ tinh trùng kết cấu tính trạng hợp tử

LESSON NiNE

MODERN GENETICS I. T E X T T h e basic rules o f inheritance are now called M en d eĩs laws. H ow ever, Mendel h im sc ir did not call his hypotheses laws. The hypotheses were statements Mendel p io p o scd to explain the rcsults o f his experiments. O ther scientists \vorking years after M e n d e ĩs death have provided much o f the evidence that supports these statements. The statem ents are collectively called M en d eĩs laws to honor him for the work that led to their discovery.

M endeVs Laws Mendel knew nothing about chrom osom es. He also did not know about genes. G cn cs and ch rom osom es had not yet been discovered. H owever, M e n d e ĩs ideas about how fa c to rs w ere passcd from parent to offspring are rem arkably similar to the b chavuir o f genes and chrom osom es during m ciosis and fcrtilization . K eep in mind thc steps o f m ciosis as you read about Mendel's laws. R ecall that diploid organism s have pairs o f chrorrn)somcs. One ch rom osom e o f cach pair c o m e s friim the c g g and onc com es from the spcrm. The chrom osom es o f a pair are m ad e up ()f m a tc h in g scquences o f genes. Becausc diploid organism s have two o f each c h ro n io so n ie, they also have tvvo copies o f a gene for any given trait. These two gene copies are callcd alleles .

T and t are alleles o f the gene that Controls height in pea

plants.

T h e Law o f Segregatỉon Mendel hypothcsized that factors separate when gam etes form. This idea is now knovvn as the law o f segregation. The law o f segregation states that each pair o f alleles segregates, or separates, during meiosis. Because o f segregation, half o f an organism 's gam etes have one allele from each pair, and half o f the gam etes have the other allele.

/?>

Lesson Nỉne

The scgrcgalion Iìf ucne pairs can bc cxplaincd by the bchavior oĩ ch n )m os(ìm c pairs during m ciosis. W hcn hom ologous pairs o f ch rom osom cs scparalc dưring mcÌDsis, ỉhc gcn cs cn cod cd on the chri)mosi)mes musl separate also.

T h e Law o f Dom inaĩice W hen the two copios o f a uenc pair are diffcrenl, as in a hybricl, one allelc can co n tro l tlìc Ira il and Ih c o th cr can bc hidden. A n a llc le thai C ontrols a trait is c a lle d a dominant allcle. An allclc that is hiddcn when paired with a dominant allele is calleci a reccssivc allele. F o r cxam ple, in pea planls thc allcle for tallness is dom inant, and !hc allelc for shortness is recessive. The tallness allele "expresses itself' by making ihe plant tall cvcn though Ihe othcr allelc in thc pair is for shortncss. A reccssive allelc caii bc cxpressecl only vvhen the organism has no copy o f thc corrcspoiHÌing d(ìminant allclc for Ihc genc in question.

T h e ỈMW o f Independent Assortment M endel dici several experim ents in vvhich he studicd

the in h crila n ce o f IW() traits at (he same lime. F o r exam plc, he crossed plants íhat had ycllovv, ri)und sccds (both dominanl traits) with planls that had grecn, vvrinkled secds (both rc ccssiv c traits). In Ihe F / pcncration, all thc sccds vvcrc ycllow and round. W h cn thc Vj plants w crc allowed to sclf-ferlilize, all possiblc combinations o f seed co lo u r and seed shapc appcarcd in the p 2 gencraiion. All combinations also occuiTcd in aboul ihe same ữ c q u c n c y . The association ()f íraits in a parent did not seem lo mattcr. Mendel conclucicd thai trails, or factors, arc inheriled independcntly. G cneticists now rccognizc M en d cĩs iciea o f inciependcnl inhcrilancc as a thiicl lavv, called Ihe law ()f indcpendcnt assorlmcnl. The law o f indcpcndcíit assurtmcnl statcs Ihat gcne pairs segrcgatc into gam etcs randomly and indcpendenlly o f cach othcr. F o r exam p lc, the allclc for yellovv sccd color m ay bc accom panied by either Ịhc allclc for round secd shapc in som c gam etcs ov Ihc allclc for vvrinklcd sccd shapc iii (ìlhcr gam etcs. The indcỊ)cndcn( assorlment ol' genc pair rcsults lVi)m Ihc bchavior oỉ' ch ro m o so m es during meiosis. The scparalion o f ch rom osom e paịrs o ccu rs randon>ịy and procluces many tiifferenl combinalions o f ch rọm osom cs iii Ihc gam elcs. R ccausc gencs arc on the chio m o so m es, Ihc ranclom separalion o f Ihc ch ro m o so m e pairs alsi> randíimly separalcs the gcne paiĩs. The Larm uaục o f G cnctics Geneticists often usc lettcrs \o rcprcsciil allclcs for ccrtain Íiíỉits, such as hcight. H ow cvcr, hcighl m ay bc cxprcssctỉ in difỉerent vvays - fov cxam p le, as lall or short. Iii pea planls, the allele fov lallness, a dominant trail, can bc rcprcscnlecl by an uppcrcase l e t t e r r . The allcle for shortness, a recessive Irait, can bc rcpreseiìted by a lovvercase /. Scientisls usc the uppercasc and lovvercase forms o f the same lelter bccausc the allelcs for tall and short arc two differcnt versions o f the same geno. As a rulc, a capiíal Icllcr represents Ihc cỉominant allelc in a gene pair, vvhilc a loNvercase Ictlcr rcp icscn ts the rcccssive allclc.

English for Sỉudents of Bỉology

Ciciiotypc and Phcnotypc Diploid organism s have two alleles for each trait. The alleles o f a plant that is ịHirc-hiecl lall vvould be vvrillen as TT. A hybrid would have the alleles Tt. The actual g c n c lic makeup o f an organism is called its genotype. The genotype shows both alleles in a geiic pair, cxpresscd or not. The genotype o f a pure-bred tall planl is 7 T , and the a hybrid 'isTt.

gcn otyp e

The phenotype o f an organism is the fọrm o f the trait that is ob&erved. F ọ r c x a m p le , the phenotype o f Mendei's F ị hybrid vvas tall. Thê genotype tt produces the shoi t phenotypc. B ccau sc T is dominant, both the 7 T and the Tt genotype prcxỉuce the lall phcnotype. H om oy.vsous and Hctero/.ygous An organism in which two alleles for a Irait are identical is said to be Immd/.vgous f(ii that trait. T T and tt are both hom ozygous genotypes. Mendel's p g cn cration consistcd o f plants that were honiozygous for the traits being studied. An organism in which two allcles for a particular trait are not identical is said to bc h ele ro /y g o u s . Tt \s an exam ple o f a hetero/.ygous genotype. Mcndel's F / generations vvcrc hctenizygoiis for thc traits being studicd. II. BIO LO G ICA L T E R M S (CÁC THUẬT NGỮ SINH HỘC) 1. M eiưlcì's Laws ( c á c định luật Mendel) ; Laws dealing with Ihe m echanism o f Inhcrilancc. The Fiist law (law o f segregation) states (in mordern term inology) that the tW(> iillolcs received onc from cach parcnt are segregated in gam ate foim ation, so that c n ch g a m c l c r c c e iv c s One o r thc o th er with equal probability. T h is results in v ariou s

chiinictcristic cldminancc.

ratiixs

the

The Second law

progeny (law

depending

the

o f recom bination)

parental

states

that

genolypes

and

tvvo characters

cielcrmined by lwt) unlinked gencs are recdmbined at random in gam ete íom iatio n , so Ihat Ihey scgregalc indcpcndenlly o f each othcr, cach according to the firsf law. This icsults in variou s (lih y b rid ralios . 2 . SeỷỊreíỉarion (phíìn ly) : The scparalion o f thc two alleles in a heteroxygote when e a m c tc s aie íorm ed, cach can ying one or anothcr; and, conscquentially, the appearance u r m o r c than one gciìdtypc in thc progcny o f a hetcrozygotc.

Homotyíịote ( (tồng h(Tp từ) : An individual whose tw() gcnes at a particular locus arc the san ic a llc lc , the in dividu al having bccn fornncd by thc Union o f gam ctcs caiTying the sam c a llcle. 4 . Hơti'roz\'iịotí' (dị h(f[) tử) :

Aii iiidividual with IW() differeiit alleles at a particular

lociis, thc iiu liv id u a l having bccn form cd from thtí Union o f gametcs ca rry in g d iffe rc n l a llclcs. 5. Donúnant (trội) : D cscribcs a gene (allclc) which shows its effect in those individuals wlni reccived il from only onc parcnt, i.c, in hetcrozygolcs. A lso describcs a ch aracter cliic a dominant geno.

Lesson Nine

6 . Reressive (lặn) : Describes a gcne (allcle) which siiovvs ils ctTcct only in indivitluals that reccived it from both parents, i.e, in hom ozygotes. A lso describes a ch aractci diiLto a recessive genc. 7 . Hvhrid (con lai) : Offspring o f a cross bctwcen tw() different slraiiis, varictics, raccs or species. 8 . Self-fertìlization (tự thụ phấn) : The fertilizatioii o f an egg by a m ale g a m c tc

fnini

the sam e individual or the same clone. 9 . Genotype (kiểu gen) : The particular alleles at specified loci present in an individual; the genetic constitution. 10.

Phenotype (kiểu hình)

: The

observable

characteristics

organism

determined by the interaction o f its genotype and its environment. III. GRAMMAR ;

COM PLEX SENTENCES (CÂU PH ỨC HỢP)

Câu phức hợp là c á c câu chứa từ hai động từ (dạng đầy đủ) trở lôn. Mỗi động lừ đầy đủ là thành phần của một mệnh đề. Một trong c á c mệnh đề đ ó là m ệnh đổ chính, nó chứa thông tin chủ yếu hoặc quan trọng nbất trong câu. C á c mệnh đề khác chứa c á c thông tin thứ yếu được gọi là c á c mệnh đồ phụ. C á c mộnh đé được nối với nhau bằng c á c liên từ hoặc c á c đại từ quan hộ như which/that, who, when, if, because, although, so Ihat, v.v. IV. E X E R C I S E S

I. Trong các cáu sau đáy, hãy gạch dưới mệnh đé chính, khoanh tròn ch ủ n g ữ của m ệnh đ ề chính, đóng khung mồi từ nối, gạch dưới ìmi lần các động từ dầy đủ : 1.

The building which was recently completed has not yet been occupiecl.

The results o f his calculations w cre incorrect because he had m ad e s o m c serinus errors.

A l t h o u g h fl o( xl p re v c n ti o n w o r k s w c r c caiTÌrd out, t hc c i l y s till s u f f c r e d s c i i tn i s

riocxling. 4. 5. 6. 7. 8.

The

visiting

scientist,

who

was

from

the

University

C alifornia,

pavc

intcresting seminar, vvhich was much apprcciated by the stuclenl. The fíJttory was closed down by thc authoritics bccause il was giving out fum cs tỈKil w ere proved to bc dangerous to Health. VVhen he had finished giving his lecture, which was bcautifully illustratccl vvitli c o lo u r slides, the visiting lecturer was thanked by the professor. The language in thc textbook was so dirricult that the students had d in ìc u lty in reading it. If we do not vvish the world's resources to be exhaustcd, we musl consci-vc Ihcm ÍIS much as we can.

9. If it is properly planned, the project should proceed Nvithout problem s. 10. The project, which was begun last year, is now completed.

Engiỉsb for Students of Bỉology

2 . Sấp xép lại các nhóm m ệnh đề dưới đáy đế viết thành một cáu dơn ỊỊÌắn: 1 ' ’ wh(i arc \villing to spend limc OII com m ittee work that Iheir tim e is fully taken up with study students arc hard to find because m osl ()f them claim

2. which will keep scienlisls busy for many years to com e that sent (iut satelites to explore the planets the space p rogram m e gathercd masses o f information because Ihe bulk I)f it is entirely new lo Science 3.

u.s

bccause they fo rm the strongest part o f the body y ou r bixiy needs to be balanced and you must em p lo y the strong muscles o f the leg whcn you peiTorm any action which is n icch an ically intended to do the work o f lifting,pulling, pushing and caiTying. 4. hovv Ihey work cngines are e x trem ely useful things and if you can keep them working fri)m which you can pct a great deal if you know 5.

work and enjoymenl

that has an appreciablc atmospherc so thai nn one has cven seen its surface Tilan, im c o f the scvcntecn m oons o f Saturn, is the only one vvhich is, hovvcver, opaque to visiblc light.

T n ie o r False : Write T i f the síatèmení is tme. ỉ f the statement is false, change utiderỉined word or phrase to make ií tme. M e n d c r s eviclence leci him to rcject the blending hypothesis o f inheritancc. In M c n d e r s expcrim enls, thc F / generalion was alvvays heterozygous for the studicil trait. In M en d ers expcrim ciits, the trait Ihat was hidden in the F / generation always appearcd in the

gencration .

T h e law o f d om in an cc indicates that a reccssive allele is only expressed when a ciominant allele is prcsenl.

4. Compỉetion : Wriíe a word or phrase thai correctly compleíes the foUowing statements: 1. The law o f ............................. can be understocxl hcimologous ch ro m o so m es during meiosis.

in terms o f the separation

()f

Lesson Nlne

A llcles are gcnes Ihal c o n t r o l ......................... Iraits.

T h e ........................o f a n o r g a n i s m is I h e tra il t h a t is obseiA íed.

4 ................................... alleles are both cxpressed in the helero/.ygous condition. 5. Crossing a plant that has yellovv, round seeds with aplant that has green, wrinklcd sceds is an exam ple o f a .................. cross.

5. Identi/ying Relattonships : From each group o f íerms, choose the íerm that íỉoes not helotiỊỊ a n d expỉain why : 1. 2. 3. 4.

Incom pletc dom inancc, Punnctt square, Ccxlominance, Polygenic trnits. G enotype, Hybrid, Heterozygous, Phenortype. Trait, H oniozygous, Heterozygous, Hybrid. Alleles, C íxlom inance, Incomplete dom inance, Polypcnic traits.

V. N E W VVORDS 1.

assortment

tổ h(;rp

dominant ịiulị)

trội

e n c i x le O ’)

mã hóa

gcnotypc(Aỉ)

kiểu gen

hcterozygous (adị)

dị h(tp lử

honor (v)

tôn kính, kính trọng

inherilance('//j

tính di truyền

lovvcrcase ("aíì

chữ thường

peaí'//)

đậu

1 0 . pure-bred (adị)

thuần chủng

1 1 . random ly (adv)

môt cách ngẫu nhiôn

1 2 . recessivc (aclị)

lặn

13. segregate ("v)

phân ly

14. scgrcpalion (n)

sự phíìii ly

15. shorlness (n)

(tính trạng) thấp

16. stalemcnl

quan điổm

17. tallncss ịn)

(lính trạng) c ao

18. uppercasc (n)

chữ hoa

19. vvrinklo í'//)

vết nhăn

LESSON TEN

NATURAL SELECTION I. T E X T : The slmplc fact that individuals vary in genotype and phcnotypc m eans that they arc likelỹ to be equippcd in different ways to deal with environmental challenges. Some vvill bc nidre suilable, in ccrtain contexts, for surviving and reproducing. If their phciidtypic tiifferences are genelically based, then alleles associateci with the ad van tagcou s phenotypes will tend to increase in frequency in the population. The formal statcment C)f this process is called the principle o f natural siìlection. It vvas f(>rniulatcd in thc nineteenth century by Charles Danvin and A lfrcd W allace. H c r c we will take a c lo sc r look at this principle. Darwin, rccall, was fascinated with (he variation that exisls in populalions. M uch o f the variatÌDiì had to be heritablc, for it could be passed on from cine gcneration u> thc next. At ihe same tim c, Dai-win knew from his studies o f artincial seleclion that llic variatioii w a s iiDt n cc e ssa rily static. F o r e x a m p le , s c le c tiv c b re cd in g Cduld lead to

ilivcrsc brccds orpigetìiis. In tho casc ()f pigcons, at lcast, humans obviously were doiiig llìc selccting - but vvhal coukl bc thc basis o f sclcction in naíural populations ? In an iviiiị: at ihe ansvvcr, Danvin corrclated his obscrvations (íf inhcritaiicc with CCI taiii ohsei^vablc chíiractcristics ()f piipulations and the cnvironm cnl. Firsl, hc kncw all populaliiMis havc cnorm ous rcproductivc potential. If all ihc individuals thiit arc bom w c r c th cm sclvcs ti) rcprociuce, then population size would burgcon. (The reasoii is thíil, wiih ciich iiicrcase in the numbcr o f rcprtxlucing m cm bers, the pDtcntial rcpnxiuctivc bnsc c n la rg cs .) Y ct Dai^vin also kncw populations gcnerally do not bchavc in this lashioĩi. Pinally, hc knevv foocl supplies and other rcsources do not increase explosively ; in most cnvironm ents, resourccs m ore or less rcmain within certain limits. Th crefore, wheii the population outstrips the rcsources necessary to sustain it, theie niust be

competition for Ihe resourccs that are available. Fn>m thesc and (ìthcr obsei-vatidns, Dai-win put together a concept o f natural sclocticm. Because o f i(s importance, the principle o f natural selcction is rcstatcd hcre :

100 1. 2. 3.

Lessonĩen

In any population, m ore offspring arc usually produced than can survivc lo reprcxluctive age. M em bers o f the population vary in form and behavior, and much o f this variatioii is heritable. Scime heritable trails are more adaptive than cithers - ,that is, 'thcy improve an individuars chances o f surviving and reprtxiucing under prevailing environmental conditions. Because. the bearers o f adaptive traits have a greater chance o f rcproducing, Iheir offspring lend to m ake up an increasingly greater proportion o f the reprcxỉuctivc base for each new generation. This tendency is called differential reprodỉictìon.

5. N atural selection is the result o f the differením l reprodỉictỉon. Adaptive traics increase

ữ eq u en cy

population

because

their

bearers

contributc

proportionally m ore offspring to succeeding gciieratioiis. It is important to understand that evolution by natural selection is said to be a principle because whenever the conditions necessary for its occu rren ce (points 1 through 3 above) are met, then its o c c u n e n c e is inevilablc. Huncỉreds studics o f co m p lex plants, animals, and m icroorganism s havc clemonstrated ihe validity o f al! thc points listed above. Here we will consider jusl a few cxam p les o f natural sclection in speciĩic populations.

Modes o f Natural Selection There are threc m ajor modes o f natural selecticni as defiiicd by thc foliowing list :

Stahilizing selection favors intermediatc forms o f a trait and operalcs against e x tre m c form s ; hence the frequencies o f alleles represenliiig the c x tr c m e form s d c c ic a s c .

Directional selectioiì shifts the phenotypic character (if the population as a wh(ìle, either in response to a directional change in the environmcnt or in response to ii nevv environment ; hence the allelic Aequencies undeiiying the rangc o f pheiiDtypes m ove in a steady, consistent direction. Disniptive selectioti favors e x tic m c foims (if a traiỊ and opcrales against interm cdialc form s ; hencc thc ừequencies of allcles reprcsenting Ihe c x lr e m c lorms incrcase. Slahilizinp selectidii tcnds lo countcr the cffccls o f mutation, genetic clritì, and gene flow by favoiing the most com m on phcniitypo. In contrasl, dircctidiial sclccliim tends to favor onc phcnotypc al cithcr extrem c of thc range o f variation. Disruplivc selection teiuis to fosler an incrcasc in Ihc frequcncy of phonolypes ;it bcith cx tre m e s. The ou tco m e ord isru p tivc selcctidii is polymorphịsm (twc) (ÌI niorc distinct phctidtypcs)

Stahiliĩing Selection Human Birtlì Weiị>ht : On the avcragc, human ncwbi)ins wcigh abi)ut 7 pdunds ( 3 .2 kilograms). Significantly higher or lower binh vveighl greatly rcduces the iiL'wb(irii's chances o f survival. H o r s e s h o e Oy7/).v ; T h e d is tin c tiv c horseshoe crab (if Iica rsh o rc Ncirth A tla n tic vvators is

not a crab at all. R ath cr il is represcntativc of a very ancÌLMil arthropod lincaec. Apparently thesc animals arc very wcll adaptcd t(i scavcnging (111 sandy and muddy

English for Students ol Biology

101

b o t t o m s in s h a l l o w vvalcrs, s i n c c t h c ĩ o s s i l r c c o r d r c v c a l s l i l l l c m (M 'p h o li )g ic a l c h a n g c iím o iiị: si>m c m c m h c r s o f íhis g r o u p f o r m o r c than 2 5 0 m i l l i o n y c a r s . T h i s cDuld b c c i t c d a s a n c x l r c m c e x a m p l c I ) f s t a b i l i / i n g s c l c c t i o n , in v v h i c h a s i n g l c b o d y p l a n h a s

bccn CiìnsciA^cd in a serics ()f spccics thn>ugh time.

Direcíỉotìaỉ Selection The l^eppered Moĩh : Directional sclection has becn dcicumcntcd in populalions o f Ihc p c p p e r e d m o t h {B isĩo n h e ĩiiỉa r ia ), v vh ic h is w i c ỉ c l y d i s t r i b u t e d i n E n g l a n c i . B e f o r e t h e m id-lH ()f)s, a s p c ck le d lipht-ị:ray fo r m o f this m o th w as p revalcnt. A d a r k -g r a y fo r m

alst) cxislcd but vvas c x lr c m c ly rare, making up less than 1 percenl o f Ihc population. Bctvveen 1 8 4 8 and 1 8 9 8 , how cvci, thc dark fomi incrcascd in írequency. N car one i n c i u s t r i a l c i t y , il c a m e l o r e p r c s c n l a b o u l n i n e t y - e i g h t p c r c e n l o f t h c p o p u l a t i o n . Tcxlay, lw o gene m oths

havc

becỉi

In c i Ihat i n f l u e n c e th e w i n g c o l o r a n d b i x l y c o l o r o f t h e s e

identined.

Thus

the

trait

has

herilable

basis

and

su bject

sclcclion.

In Ihc 193 0 's , Ihc genelicisl E .B .P o rd suggcstcd that Iiatural selection was caưsinp íhc increascd íVequcncy of thc dark {orn\ in industrial areas. He knew ihal bcĩorc

the

industrial

revolution,

light-gray

spcckled

lichens

g revv p r o f u s c l y

trec

I r u n k s . H c a l s o k n c w th a t t h e p c p p c r c d m o t h is a c t i v c at n i g h t but r e s l s d u r i n g that d a y OII I r c c

trunks,

w hcrc

il is v u l n c r a b l c

!o bird

prcdatDrs.

Light-gray

spccklcci

m oths

rcsling on Ihc lichcns would bc well cann)uflageci ừ o m birds, \vhercas dark moths vvi ìuld b c h i g h l y c o n s p i c u o u s .

o ìh cv p t í l ỉ u í a n t s IVinn

F o r d r e a s o n c d t h a i w i t h t h e s p r e a d (>f r a c t o r i e s , s o o t a n d sm okestacks

bogan

kill

thc

lichcns

and

darkcn

thc

Irce

trunks.

Ihis

Iiew

e n v i r i ' > n m c n l a l c í M i l c x ! , t h e r a r c d a r k f o r m b l c n d c d in vvith t h c b l a c k c n c d t r c c s a n d i h c l i g h t - g r a y í o r m w a s n o I t ì i i g c r c a m o u f l a g c d . H c n c e t h e d a r k f o r m b c g a n l o st ii - vị vc a n d

rcỊ)riKlucc al a g r c a l e r ralc Ihan its lighí-coloretl kin, ihereby allcrin g allelc iVcqưencies. Ahoiil

luindrcd

d in crcn l

directitìiuỉl s c l e c t i o n in respDiid

spccics

m oths

underwcnt

thc

sam c

kind

[o p o l l u t i o n in B r i l i s h i n d u s t r i a l r c ị : i i > n s . H o v v c v e r , a s a

re s u lt o f s l r ic t pollutiíìn C o n tro ls, l ic h c n s h a v c b c c o m e r e c s t a b l i s h e d an d Ir c c In u ìk s a r c h i r g c l y IVec

A s prcciicỉctl, thc ỈY c q u c n c y

i h c t l a r k f í > r m s is nt>w d c c l i n i i ì g iỉì

llìc m o l h p o p u la t io n s .

ỉ ^ e s ĩ i r i d e R e s i s ĩ a n c e : I n s c c t ỊX)pulalions thai d c v c h > p r c s i s l a n c c t o i n s e c l i c i t l c s p r o v i d c

o ìh c v c x a m p l c s o ( d i r e c l i i í n a l s c l e c l i o n . T h e n r s l a p p l i c a l i o n I ) f a n i n s c c l i c i c i c k i l l s m o s í o f th c in s e c l s . S o m c in d iv id u a ls m a y su rv iv c , howcvci% h c c a u s c ()f p h y s i o l o u i c a l ,

hchavicìral, ov m oiphologicaỉ c]iffercnccs Ihat cnablc Ihcm \o rcsist the ch cm ical cffccis o ( \hc iiìscclicidc. If thc rcsislancc has a ucnctic hasis, it can bc passed DIÌ. As a result i ì f d i ỉ T c r c n l i a l s u r v i v a l a n d r c p r o d u c t i o n , t h c n c x t g c n c r a í i o n vvill CDi il aiiì

m ovc ( ) f I h c

r c s i s ! a n l indiviciuals. Thcii,

as Ihc n u m b c r o f rc sisla n t

ío rm s o f !hc

insects

incrcascs,

h c a v ic r and

m o v c iV cq u cn t a p p lic a lio iis oi' thc insccliciclc act as a s c lc c tiv c ag cn t that Tavors th c m cvon

m orc.

Tho

geiìolypic

striiclurc

Ihc

inscct

p(ìpulalion

shifls

rapidly

102

LessonTen

ctỉnsislcn! dircclion - tosvard mcire rcsislaiit phenotypes. Crop tiiimagc ĨKini iiisctls is novv grcalci than it was before Ihe vvidcsprcad usc of insccticidcs.

Dismptive Seleclion Disruplivc sclcclion has bccn notctl in pDpulalions o f ihc A frican svvalliivvlail butleríly {Hapilio clardanus). Here, sclection is iissocialed with m im icry, in vvhich ono spccies is dcceptivcly similar in color, form, or behavior to ani)lhei spccics tliíit has .1 seleclive íidvantage. The Tirsl spccics is thc m im ic, Ihc scconcl is thc iiKxlcl.

F(ir

exam p lc, if a mcxlcl has vvarning coloration thai idcntinos ií as incdiblc tii potciiliíil predalors, Ihen a tasty spccics thai m im ics ils ctíloratidii (as ciocs H. daríldnns) will liave a hètler chance o f being lcft alonc. The m alcs in a!l populatÌDns o f H. (lardaniis have yellovv and bhick w in cs vvith "liiils" al the tips. In most (if tropical AíVicii, the femíiles o f H. ílaicldìius

iirc

conspicuously differcnt in appcarancc from Ihc niiilcs - and from onc íinolhcr. The vviiiị; patterns and colorafi(in o f each form o f the female m im ic thosc of an inedihle specics present in thc sam e region. In legions vvhcre m odcls are abscnl, thcre arc no m im icking females. Bird prcdiilors arc apparcnlly the selectivc agcnts promoling varialion in thesc populations. Unlikc Ihe fem alcs, males o f F . clardantis íirc Iiol m im ics. Bcing recogiii/.ed by females prdbably hiis a g rcalcr advanlage for the males than docs the avoiclance (>r perdition hy m im icry. The fact Ihat all the fcm;ilc variíiiits coiitiiiue li) rccogni/.c aiiíl accepl the sam c males apparcnlly counterbahinccs ihc cffccl ol'disruplivc sclcctioii íuitl kccps Ihc populaúons from divcrging inlo scparatc spccies. H crc, scxual scIcclioM, which will inivv bc dcscribecl, m ay be slrongcr ihan othcr m cch anism s I)f nalural selecùdii in guicling thc cvolution ()f thc m alc phcnolypc.

II. BIOLOGICAL T E R M S (CÁC THUẬT NGỮ SINH HỌC) 1. Natunil Selưction (chọn loc lự nhÌLMi) ; A cvdliilÌDiiary (heory \vliich poslulíilc Ihc sui^vival ol' tho bcst adaplctl l\)rins, wilh the inlicritancc ihoso characlcri.slics vvlicrciii ihcir niness iios, iind which iirise as rancldm variulioiis cluc lo mulalidii; il w;is riisl p r o p o u n c l c t l b y C h n r l c s D a r w i n , a n d is o f t e i i r c l c r r c t l l o a s

DiHM Ìn isn i

DI i h c

D (/r u ini(iii

Tlicorv. 2. F()lvniorf)liisni (lính đ;i hình) : Condilioii o f a pdpulation in vvhich vai iiinl ailclcs ;iiv m orc c om m on Ihan Ciin bc cxplaincd simply by mutalion, suịigcslini; ;i sclcclivo advantagc for hotcro/.ygdtcs cu f(M uncomnn)!) phondtypcs. 3 . Mimicrv (sự bắt chưiírc) ; The adcìplion by ono spccics ( )f t h c ci)lour, hiibits. sounds (ir struclure o f iiiiDlhcr spcxics. 4 . ArrliroỊHxlci ( đ ộ n g vẠt chím k h ớ p) : A phyl lii m o f m c t a m c r i c a n i m a l s , h av in u ịoiiilctl

appcndagcs (so m c t)f which aic spcci;ilị/ccl l'or iiKislicalion) and a vvcll dcvclopccl head; Ihcrc is usually a híirci chitiiious cxdskclclon : thc cH)clom is rcsdictccl, tho

Englỉsh tor Siudents ol Bỉology

103

perivisceral cavity bcing haemiicoclic. III. G RA M M A R : USING RELATIVE P R O N O U N S TO FO RM C O M P L E X SENTENCES ( S Ử DỤNG CÁ C ĐẠI TỪ QUAN HỆ Đ Ể X Â Y DỰNG C Á C CÂU P H Ứ C HỢP) T ừ nối hay gặp nhất trong c á c câu phức h(jp là c á c đại từ quan hệ. Đ ó là c á c từ ; W H O , W H O M (chì người), W H O S E (thường dùng ch o người nhưng đối khi cũng dùng cho vật), W H IC H (chỉ dùng ch o vật), T H A T (dùng ch o cả người

lẫn vật). L à những đại từ, chúng phải c ó quan hệ tới một danh từ nào đó. Hãy

x e m xét c á c ví dụ sau ; 1. The professor who is giving the course is an expcrt in his field. (Vị g iáo sư đang giảng bài là một chuyên gia trong lĩnh vực của ông) 2 . The suspect whom the police aưested tumed out to be innocent. (K ẻ khả nghi bị cảnh sát bắt hóa ra lại vô tội) 3 . The student vvhose thesis was very well vvritten was praised by his adviser. (Cậu sinh viên mà bản luận án được viết rất tốt đã được thầy hướng dẫn khen) 4 . The therm om eter which/lhat was lost has been found. (C ái nhiệt kế bị mất đã dược tìm thấy) 5 . The m an that was speaking to me is a visiting professor. (Ngưòi đàn ông đang nổi chuyện với tôi là một g iáo ‘ sư thỉnh giảng) Hai mệnh đổ được nối với nhau bằng đại từ quan hệ trong c á c câu trên là: 1. 2.

a) The profcsso r is an expert in his field. b) The professor is giving the course. a) The suspect turned out to bc innocent. b) The policc aưested the suspect.

a) The student was praised by his adviser.b)The sludent's thesis was very vvell

4. 5.

Nvritten. a) The (h c n n o m c tc i has beeii fouiid. a) The m an is a visiting proícssor.

b) The therm om eter vvas lost. b) The man was speaking to me.

T h ỏiig thường đại từ đứng càng gần danh từ mà nó c ó quan hộ càng tốt. Trong c á c ví dụ trôn, đại từ quan hệ ctứnu ngay sau danh từ. Song cũng c ó khi, như trong trường hợp chù ngữ ià một nhóm từ, diẻu dó không thể xảy ra, như trong ví dụ sau đây ; 6 . The book on Human Genetics that 1 lent you is very well vvrilten. (C uốn sách vổ Di truyền người mà tôi đã cho anh mượn được viết rất hay) VI E X E R C I S E S

/ . Nồi các cặp cán sau đáy bằng các đại từ quan hệ, sau dó gạch dưới đại từ và danh t ừ m à n ó có q u a n h ệ.

T h e m asses o f cold air are the cause of. cold fronts/ These m asses o f cold air

a ccu m iilate at the north and South poles.

lessonTen

104 2.

N u c ie a r povver plants íirc oppciscíl hy a grcat numbcr o f peoplc./ plants have been built in many advanced countries.

T h e land has bccn protccted from íloocling by dyk es./ The land is bclovv thc Icvcl o f thc river.

4. 5.

T h e children are suffering from malnutrition./ The children live in this slum arca. TTie f a n n e rs vvere thinking about whaí sort o f tractor to buy./ The bank had p rom ised to grant them loans. T h e student com pleted the investigation./ His proíessor had begun the investigation.

6. 7. 8.

Niilcar povvcr

T h e air rises./ T h e air is heated by the suríace o f the land. TTie m aterials w ere subjected to very strict tests./ The materials were used in thc con stru ction o f this bridge.

2. Sau đây là một danh sách các câu mà mỗi cáu trong đó có một câu tương íơtỊỊ cũ n g nằm trong đanh sách và có th ể dược biểu thị n h ư một m ệnh đ ề quan hệ. ĩỉãy nối hai cáu đố thành một cáu phức hạp chứa một mệnh đề quan hệ. 1. 2. 3. 4. 5. 6.

In the ỉatter half o f this century many alloys o f aluminium have bcen procluced. T h e s c h e m e to prevent ílcxxling o f certain areas o f the city proved tu bc n(M very su ccessíu l. His new m eth(xls o f road construction had gained him world recognition. T h e en g in eer failed to fufil his responsibilities thus resulting in further delay in providing this essential facility to the villages con cem ed . His research es o v c r a pericxl o f years gained him the Nobel prize in Chem istry. T h e student had had a wide experience o f student affairs in other universities.

T h ese have proved o f great use in the construction o f all types o f aicrrafl because ()f their lightness and great strength.

8. 9. 10. 11. 12.

TTie supervision o f the village drinking water pm ject was entrusted to him. T h e scientist w as a world authority in the field o f crystallography. This m ain ly involved the construction o f earthvvorks and dykes al stratcgic places. T h e student bod y elected him as Union president. T h e h ighw ay engineer was chosen by the govem m ent to advisc thcm on the nevv system o f highways.

3. Bảy cáu p h ứ c hợp (dã hị tách ra thành các cáu đơn) sau đây mô tả sự lan Iruyétt của một căn bệnh xảy ra ở Mỹ . ỉỉăy dùng dại íừ quan hệ W fIICỈI hoặc liên từ AN D d ể kết hợp các cáu này lại thành một cáu đơti, một câu ph ức ìurp hoặc một cáu kép, sau đó sấp xếp lại theo dúng írật tự xảy ra của vụ dịcỉt. 1. 1 6 % o f the pcople w ere infected. T h e f>eople w ere in the U .S.A . Th ey w ere infected with a disease. The disease w as called trichinosis. The disease c a m e from pigs. This o c c u re d between the years 1 9 0 0 - 1 9 3 3 .

105

English for Students of Bỉology rhis had a reason. T h e reason was the wide-spread practice. T h e practice took place at that time. T h e practice was to collect focx! wastes. T h e practice was to feed the food wasres to hogs. 3. T hese scraps were caten. T h ey w ere pork scraps. T h ey w ere iníected. TTiese scraps were eaten by pigs. The pigs were healthy. T h ey in tum becam e infected. 4. Their flesh vvas eaten. Their ílesh vvas iníected. This happened in the course o f time. Their riesh vvas eaten by humans. These hum ans becam e infected in their tum. .s.

5>craps o f this flesh w ere thrown out. The ílesh was infected. The scraps w ere collected. The scraps w cre fed again to pigs.

6. A pniportion o f these wastes was iníected. This proportion ccMìsisted o f pork scraps. It was infectcc1 with this disease. 7. This c y c lc was kept going. Tlie c y c le was one o f disease. ll w as also one o f infection. Il w as kcpt goinp in this way. V.NEVV W O R D S allelc (n)

alen

arthn)p(xl (ri)

chân đốt

avoid an cc (n)

sự tránh

bleiid (v)

pha trộn, hợp nhau

burgcon (n)

chồi cây , đâm chồi

camciuflage ("v)

ngụy trang

challengc 0 ’^

thách thức, đòi hỏi

consistcnt (aclị)

kiên định

conspicuous (adị)

dỗ thấy, rõ ràng

Lesson Ten

106 1 0 . context (n)

khung cảnh, phạm vi

11. coiTelate ( v)

c ó tương quan

1 2 . deceptively (adv)

dỗ đánh lừa

13. directional (adj) selection (n)

chọn lọc định hướng

14. disruptive (adj) selection (n)

chọn lọc cực đoan

15. drift (n)

sự trôi giạt, chiều hướng

16. equip (v)

trang bị

17. explosively (adv)

mạnh m ẽ, dữ dội

18. favor (v)

ưu đãi

19. horseshoe crab (n)

sam biển

20. inedible (acij) 2 1 . lichen (n) 2 2 . lineage (n) 2 3 . m im ic (adj) 2 4 . m im icry (n) 2 5 . model (n) 26. new bom ('/!> 2 7 . ou tco m e (n) 2 8 . pass on (y) 2 9 . perdition (n)

không ăn được địa y dòng giống nhại, bắt chứơc sự bắt chước mẫu, vật giống hột trẻ sơ sinh hậu quả, tác động đi tiếp sự diệt vong

3 0 . polym orphism (n)

tính đa hình

3 1 . profusely (adv)

dồi dào, nhiổu

32. prom ote (v) 3 3 . reason (n) 3 4 . restate ( v) 3 5 . shift (n)

làm tăng, đẩy mạnh

sự thay đổi, thăng trẩm

3 6 . smnkestack (n)

Ống khói cao

3 7 . s o o t (n)

m ồ hóng, muội

3 8 . speckle (v)(n)

làm lốm đốm , vết đốm

3 9 . stabilizing (adj) selection (n)

chọn lọc bình ổn

4 0 . static (odj)

tĩnh

4 1 . tip (n)

đầu mút, chóp

4 2 . tmnk (n)

thân

4 3 . vulnerable (adj)

c ó thể bị tổn thương

suy luân, tranh luận trình bày lại

LESSON ELEVEN

CONTROLLING THE SIZE 0F THE HUMAN POPULATION I. T E X T W i t h Ihe rapi dly ri si ng w or l d po p ul al i on has c n m e the d a n g c r thai the h u m a n p o p u l a t i o n will o ut str ip t hc r e s o u r c c s o f t hc w o i i d n e c d e d k) m a i n t a i n a r e a s o n a b l e

Standard ( i f l i l c. M a n y o f the o t h e r p r o b l e m s f a c i n g m a n k i n d at p r es e nt , s uc h as the p n ll ut ii m ol' the c i i v i r o n m e n t , s t e m ciirectly fn>m the vast ly i n c r c a s e d n u m b e r o f p e o p l e o n this p la n c t . E v c ii i f w a y s are f ou nd to i n c r c a s c Ihe

s upply to lcccl the SCVCII

billion jx;ople cxpccted on ihe Ciirth in Ihe year 2 0 0 0 (compared to ihe 5 .0 billion living 1H)W), t h c n u m b c r h un ia n b e i n g s m a y wel l be l i mi t e d hy t hc s upply o f a ir pure o n o u g h t o b re a t h e , thc s upply o f vvatcr purc e n o u g h to d ri n k, OI t hc a v a i l a b i l i t y ()f p l a c c s lu put a c c u n i u l a l c d Irash and g a r b a g e . T h e m c l h o d s n o w a v a i l a b l e f o r r e s t ri ct i ng thc n u m b c r ()f in fan ts b o r n iiicludo : ( 1 ) s i i p p r c s s i n g the f o m i a l i o n and i c l c a s e o f g a m e l c s ; ( 2 ) p r c v c n t i n g Ihe Union o f g a m c l c s iii r c r t i l i / a l i o n ; ( 3 ) p i c v c n t i n g t hc i m pl a nt a ti o n o f a r er ú l i z c d c g g ; and ( 4 )

abortÌDii - prcm aturc dclivcry ol' tlic implantctl cm bryo. Scvcral lypcs o f conlraceptivc pills a r c n o w in u sc ; c a c h )ypi(jally c o n s i s t s (if a smal l a m o u n t o f c s t r o g c n c o m b i n c d vvilh a l a r g c nmiHiiil ()f a p r o g c s t c i o i i e l i k c CH)mpouiiíl. T h e pil ls a i c takeii d a i l y íVom Ihc

nrth U) Ihc tvvcnty-lình day (if liic cyclo and acl on Ihc hypothalamus itncl pituilary lo iiihibit t h c s u r g c 1) 1' lulcini/.iiig h(irmi>iic rccỊUÌrcd fi)i' o vu l a l i o n . T h e pills m a y d c c r c a s c somovvhat tho amcHint Iìf g l ai i dul ar li s suc in the c n c l o m c l r i u m and c h a n g c thc n a l u r c o f (Ik- cciA Ìcal m u c u s St) ihat il is m i i rc ciirricuh í o r many

altcmpts,

IU)

comỊxuably

safc

and

s p c r m t(i e n t e r t hc utcrus. D c s p i t e

effcctivc

method

for

s u p p re ss i n g

s p c r m a t o g c n c s i s in t hc m a l c has b c c n fi)und. T h e pills m os t c o m m o n l y Iised t od ay are thc o n c s j u s t d c s c r i b e d , c o m b i n a t i o n pills

cnntainiiig bdth c s tm c c n and prDgcstcronc and lakcn f(ir 21 days thc cycle. Another lype, ihc scqiienlial pill, cDiilains Diily cstrdgen for thc nrst 14 days and estrogen plus

107

108

Lesson Eleven

p rogcstcn ìn c for Ihc rcmaiiiing sevcn days. A third typc, Ihc so callcd minipill, coniaiiis only progcstcrone and is taken daily ihroughoul the y car vviíhoul sloppiiìị: tỉuiing menstruation. Progestcrone m ay inhibit the LH surgc, Ihercby prcvcntinu ovulalioií, and suppress ihc growth o f cndom ctrium , ihcrcby preventing implanlalÌDii, bul iỉ

m ain ly alters thc State o f thc cci^vical m ucus, m akiiig it m orc viscDUs aiHÌ Icss iva tlily penetraled

spcrm .

E xperim cnĩal

ficlci

trials

caiTÌccl

out

w ilh

"iin cc-a-n n M ilh

|)iỉls '

c o n t a i n i n g a l o n g l as t in g e s ( r o g c n and a p r o g c s t c r o n c d c r i v a t i v c i n d i c a l c tha! lliis is a

ícasible melhíxl o f contraception. O thcr expcrim cnls havc shovvn ihal LHMìlraccplivc Icvels o f estrogens and progcslins can be adminislcrcd by placing the sleroicls in silicone capsulcs that are inscrled surgically bcneath thc skiiì. The capsulcs c o n t i n u o u s l y r e l e a s e a s m al l a m o u n t o f a c o n t r a c e p t i v e p r o g c s t e r o n e a i i a l o g u c ; llicy

must be replaced with new capsules every four to eight moiilhs vvhcn the suỊ)ply t)f progeslin is exhausted. Some family planning clinics have bcen injecting a long-acliim progestcrone analogue vvhich rcmains effective for lwo OI thrce nicMìlhs hcri)ic aii additional injection is required. Another mcthocl o f conlraccption is to prcvcnt Icrlili/ation hy iiilcrposing :i ban ici hclvveen the gam ctes. A permancnl barrier can be raiscd by tying or rcnKwiiiu a scctÌDii o f Ihc fallopian ĩubes or o f Ihc vasa defcrcntia. T cm porary barricrs arc piovicỉcd by a

condom on thc penis or a diaphram thai slretchcs acnxss ihc vault ihc va^ina ;uì(i occludes the opening o f ílìc cci-vis. Spcrmicidal jcllics and f(ìams, uscd aloiie or iii com bination with a diaphragm , aỉso reduce the p ro b a b ilily o f fc r!ili/íilio n . Intrautcrine devices placcd in the lumen o f thc uterus, w h crc Ihcy rcmuiii f()i months, provide anothcr method o f conlraceplÌDii. Sevcral types o f IUD's havc bccn devised and, although it was fo rm c iiy íhought íhat Ih cy opcríitcd b y M n ciea sin e thc m otility o f the ĩallopian tubcs, thc evidence now suggcsts that thcy acl hy Ị)roíÌucing a local inflammatory responsc in thc lining o f thc ulcrus. This piDtiuccs l y s o /y m c , vvlìich^ d c s l r o y s t hc b l a s t o c y s t . T h u s thc l U D d o c s not preveitt t hc Union o f c g g aiul s p cr n i , buí

prcvcnts thc im plantation.of !hc fc!lilizcd cgg. IUD's containinu a ct)il C)f coppc! \VÌ!V apparcntly havc an incrcascd anlifcrlility cffccl. Anolhcr clTcclivc lU D is tìiìc thaỉ rclcases prcígeslcronc in tlic lunicn oí' thc ulcrus. The lU D has ccrtain drawbacks ; il causes severc cramping in stnnc vvomcn and st> cannot bc ti)lcratcd, and it m ay bc cxpclled lìom the utcrus so Ihat ihc woman is no longcr protecled auíùiisl conccpíioiì. The fourth method of hirtlì contm l, abortion, has bccn widcly practiccci iii all parts o f the world. Em ptying thc contcnts o f Ihc uterus m ay bc brought ahout in íiny

one o f sevcral w ays and is a safc pa>ccdure w hcn caiTÌcd DUl by q u a liiìe d physicians u n d e r s l e r i l c c o n d i l i o n s in a h o s p ita l. It c a n be a v c r y d a n g e n ) U s p r o c c c i u r e u n clcr a n y

othcr conditions. The ccrvix can be dilaíed and thc lining o f thc ulerus scrapcd wiih a special curette, or the implantcd embryi) can bc rcmtivcíi with a spccial suclitìỉì dcvicc. In anolhcr proccciurc, a nccdlc is inscrtcd through llìc abclominal wall and Ihc w;ill of t he u t e r us t o t h c a m n i o t i c c a v i t y aiHÌ s o m c o f the a m n i o t i c lluicl is vviihclravvn aiul

rcplaced by hypertonic saliiic. This kills !he fetus and the ulcrus gradually goes into labor and cm ptics ils contenls during thc ncxl lwo or Ihrcc days. Hrostaglancỉins injeclcd intravcnously ov placcd in tlìc vagina or ulerus slimulalc utcrine coiilracíion and caiis.'

ejection C)f the fctus.

Englỉsh lor Sludents o( Biology

109

T h e cicmcigraphic uiìil for m c a s u r i i i g Ihc c l T i c a c y o f an y m c t h í x l o f birlh co nt ri )! ìs t h c n u m b c r o f p r c g n a i ì c i c s thai o c c u r p c r " 1 0 0 Wi)míỉii y c a r s , " i . c. , in a g r o u p

I>r 1(K) w om en using thai mcihtxl o f contraceptÌDn for onc ye<ìi\ or íor 1 2 0 0 to 1 3 0 0 ovulatioiìs, assuming thai all Ihc women ovulatc abouí on cc c v cry 2 8 days. W ith no a l t c m p t Uì r c s l r i c t c o n c c p l i o n , bctvvccn

and 8 0 p r e g n a n c i c s p c r 1 0 0 vvoman y e a r s

vvill rcsull . Keslricling inlcrcoursc lo ihc "safe period" rcsults in about 2 4 prcgnancics pc i

100

w t) ma n

ycars.

Using

thc

condom

or diaphragm

r es u l l s

and

Ị^rcị iii anci cs, r c s p c c l i v c l y , pc r 1 0 0 w o m a n y c a rs . W i l h i n t r a ul e r i n e d e v i c c s I h c n u m b c r o f p r e g n a n c i c s is ivduccci lo a bo ul 2 pc r 100 w o m a n y c a r s , and w o m e n u s i n g ^he c D i i l r a c c p l i v c pills hiỉvc bct\vccn 0 and 1 p r e g n a n c i e s p c r 1 0 0 w o m a n y e a r s . T h e f c w

ỉailuics oị' thc last \wo methods probably rcsult nol from any d cfccl inhercnt in thc nict hi )d but in Ihe w a y t hc mclht)d is uscd.

Som c tcn million or m orc vvomcn in thc United vStates usc oral coụlraccplivcs and inilially thcrc was coiiccrn (wcr possiblc long-lcrm effccls o f the contraceptive Ị)ills. T h c r c

is a r c l a t i t M ì s h i p b c l v v c c n t h c a m o u n l o f c s t r o g c n

in t h c p ill a n d I h e r i s k o f

ihrombtìcmbiìlism (Ihc formalion o ỉ clots within Ihe blood stream ), but evcn with thc hiulìcr Icvcls I)f cslrogcn tlìc risk is increased by only about

1 pcr 1 0 0 ,0 0 0 . The risk

h a s h c c n i n i i ì i m i / e d b y d e c r c a s i n g the c s t r o g e n c o n t e n t o f the pill and n o w i h c m o s l

com m iìiily usod pills conlain only 5 0 m icro cram s o f estrogen. The sam c studies in Enghìiìd that slnìwccl an incrcascd, alíhough small, risk o f throm boem bolism showcd a con sid crab ly urcalcr (leí rease in íhc risk o f hrcasl c a n c cr am ong pill uscrs as comparccl witli VVOIIÌCII nol í akiỉ ig oral c o n l r a c c p l i v c s D c m o g r a p h c r s clream

a d ay w h c n it m ig ht b c f c a s i b l e l o adci an a n t i fe rt il i ty

s u b s l a n c c l o t hc d ri n ki ii g vvatcr, m u c h as we n o w add í l u o r i d e s f o r th e p r e v c n l i o n o f (.iciital c a r i c s . W h c n a CDuplc vvantcd a c h il d, t h c y w o u l d Ihcn a ppl y l o thc g o v c r n m c n l 10 uso t h c a p p r o p r i a t c a ii lidot c. In light o f whal w c k n o w , this a ppe ars l i k e l y to r e m a i n a d r c a m . Il w o u l d b c lí ìlally i m p r a c t i c a l and unvvise to cieliver a n y h o r m o n a l a g c n t o r aĩiv c v l o l o x i c

aucnl

in t h c t ỉr i nki ng w a t c r OI

foiKl s i n c c

the d o s a g e

CDukl nol

r ce u l at c cl . A n amíHỉnt (>f o s í K ì g c n appro pr ial e í o inhibit o v u l a t i o n in an adult vvoman vvtìukl c a u s c serivìus p n ì b l c m s in a m a n o r in an i m m a t u r c f e m a l c o r m a l c .

BIO LOG ICAL T E R M S (CÁC THUÂT NGỮ SINH HỌC)

1. Ahorĩion (sự phá !hai) :

Expulsion o f Ihc Aìctưs ừom tlìc utorus durine Ihc ĩirsl 3

n m n l l i s o l' pc rg iK ii ì cv . AborticMi m a y b c s p o n l a n n c o u s o r i nduce d.

2. C an('rr (ung ihir) : An unc()ntri)llcd gr(ìwlh (>f cells vvhich cxhihils invasivencss and i v m i ì t c gríìwlh.

3 . Condoíìì (bat) cỉương vậì) : Thin rubbcr shealh for pcnis lha< collect scm cn. 4 . Oìíil roỊìtraccptivc (thuốc Irấnh thụ thai dùng đổ uống) ; H orm ones, citlìcr in c Dm bi n al i tì iì OI p r o g c s l i n o n l y , !hal p r i m a r i l y prevcnt r c l e a s c o f c g g .

5 . Diaplìiatn (inàne ngãn) : S()fĩ Mibber cup that covcrs cnlran cc !o utcrus, prcvcnls s p c m i lYoni r ca el ì in u c e g , antỉ holcls s p c r m i c i d c .

LessonEleven

6 . ỉntrauterine devices

(dụng cụ dặt trong tử cung) : Small plaslic 01 metal d c v ic c s

placed in thc uterus that sọmehoNV prevent fertilÌ7,ation OI im p lan ta tio n ; s o m e c o n la in

copper, othcrs release hormones. 7 . Estrogen {Oestrogen, extrogen ) : any o f several sleroid sex horm oncs such as oestradiol, (')eslriol, and oestrone, piíxhiced mainly in the ovaries, and which cau se the production o f female sccondary sexual charactcrislics and prom otc ocstrus. 8 . Paìỉopian tuhe (ống Falôp, ống dẫn trứngj : Upper porlion o f ovíduct in m am inals, rcpresenting anterior porlion o f Mullerian duct in othcr vcrtebrates. 9 . ỉmplơntation (làm tổ) : In M am m als, the proccss by which the blastocyst beciim cs attached to the wall o f the uterus. 10. Luteiniiing hormone ( L/y, hocm on lutcin hóa)

A gonadotrophic pituitarv

horm one vvhich plays an importanl rolc in the íemale menstrual cycle. It also stim ulatcs the male gonads to pnxluce testosteronc, which initiates and maintains ihc dcveUipmcnt o f m ale secondary sexual characteristics, those c x te m a l íeaturcs Iiot involvctl inreprcxiuction. 11. Lysmyme (lizozim)

• Enzim presenl in c g g white, tears, nasal sccietion s, on thc

skin, and in m on ocytes and granulocytes. It lyses certain baclcria, chiefly G ram positive c o c c i, by splitting the m uram ic a c id -P (l-4 )-N -a c c ty lg lu c o s a m in e linkage in their cell walls. 12 . Memtruation (kinh nguyệt) : The pericxlical discharge from the ulerus occư n iriị; from puberty to menopause. 13. Ovỉtlation

(sự rụng trứng) : The formati(in of (iva;

in M am m als, the p rocess (if

escape o f the ovum from the ovary. 14. HreỊỊnancv ( Gestation. sự cổ thai) ; The State o f being with child. 15. Spermatogenesis (sự sinh tinh) : Spcim foimatioii;

thc maturatÌDii divisÌDiis ()f llic

male germ celis by vvhich spcrmat(izoa arc produced from spem ialogonium . 16. Steroicl liormone.s ( c á c hocm on steroit) : A class o f lipophilic hormoiies which iiic synlhesized ữ o m choleslerol and consists (>f a foui -m cm bered ring system with Viirious substitutidns. In m am m als iherc arc threc m ajor divisions : thc adrcniil slcriíids, cortisi)! and alddslcronc, the scx stcroids, progcsteronc, lìcslropcn and Icstostcninc, vvhich arc synlhesizccl by ĩhe gonads, and vitamiii D jw h ic h is convcrlcd into its aclive form in ihc livcr and kidney. The adrcnal steroids influece biidy honicostasis, controlling glycogcii and mincral m ctaholism as wcll as mcdialing thc slrcss rcspiMisc. T h cy also atTcct thc immune and nei-vous systems. The sex stcroids determino thc CDiilrt)! and clcvclopmciit o f thc cm brydnic repnxluctivc systcm , control rcpKxluclÌDii and rcproductivc hchavioiir in thc adull and Ihe devclopmcnl of sccondary sexual charactcristics. Vitamin D plays an important rolc in thc regulatioii o f calcium and phosphorus hom costasis and is

Iiessary foi iKìrm al bone devclopm ent.

English for Students of Biology

I] 1

III GRAMMAR : COMMENTING AND R E ST R IC T IN G RELATIVẸ C L A U S E S (MỆNH Đ Ể QUAN HỆ BÌNH GIẢI VÀ MỆNH Đ Ể QUAN HỆ GIỚI HẠN) C ổ hai loai mệnh đề quan hệ : a) Mệnh đề quan hộ bình giải , hay không giới hạn, hay không x á c định. b) Mệnh đề quan hệ giới hạn, hay x á c định.

M ện h đ ề quan hệ hình giải hay không giới hạn Như tôn của nó đã chỉ rõ, mệnh đề này chỉ đưa thêm một lòri bình luận vào chủ ngữ. Nội dung của nó chỉ là một thông tin bổ sung, khống phải là bộ phận không thể thiếu được đối với ý nghĩa của câu. V í dụ : 1. The atmosphere, which is essential to human life, is rapidly being polluted by all sorts o f poisons. (K h í quyổn, thực thổ không thổ thiếu đối với đời sống con ngưòi, đang bị ô nhiễm nhanh chổng bởi mọi loại chất độc) T rong câu này, mộnh đổ quan hộ, which is essentiaỉ to hum an life (cái không thể thiếu đối với đời sống con người), không phải là bộ phân không thể thiếu được đối với ý nghĩa của câu, đó chỉ là một lòi bình luận. Điéu chính cần được nói đến là ; T h e

atm osphere is rapidỉy heing polluted hy aỉl sorts o f poisons (K h í quyển đang bị ô nhiỗm nhanh chổng bởi mọi loại chất đ ộ c.) Mệnh đồ quan hệ bình giải được tách biột với mệnh đổ chính bằng c á c dấu phẩy và c ó (hể bỏ b(jn m à không ảnh hưởng đến nội dung chính của câu. T ron g mệnh đề quan hộ bình giải, c á c đại từ quan hồ được sử dụng là W H O (chi người) và W H IC H (chỉ vật); chúng không đươc phép thay thế bằng T H A T như trong mênh d ể quan hê gi(ri han. Sau đây là một số ví dụ khác : 2 . N uclcar power slalions, which are considered dangcrous by m any peiiple, are bcing built in many advanccd countries. (C á c nhà m áy điộn hạt nhân, thứ mà nhiều người coi là nguy hiổm, đang được xfly dựng b nhiổu nước phát triển) 3 . Kural com m unitics ihe woiid ovcr, which have long been neglected by their gdvernments, are now rcceiving the recognition thcy deserve. (Dân chúng c á c vùng nông thỏn trên toàn thế những người vẫn bị chính phủ của họ lãng quôn, nay dang đưực Ihừa nhận là c ổ những đóng góp xứng dáng) 4 . Sc Ikhi I children, wh() will be IomoiTt)w's leadcrs, íire an investment in the tuturc. (C á c học sinh, những nhà lãnh đạo của ngày mai, là một sự đầu tư cho tương lai) 5 . The wct scíison, which falls between July and September, has been exceptionally wet this year. (M ùa mưa, mùa rơi vào giũa tháng 7 và tháng 9 , đã là m ột m ùa cực kỳ ẩm ưéil trong nãm nay)

] 12

Lesson Eieven

M ện h dế quan hệ ịỊÌỚi hạn Mộnh đổ này, như tôn nó đã chì rõ, giới hạn chú ngữ vào môt cái gì đó đặc biộl. V í dụ ; 6 . A tractor which has a larỊỊe metal hlade attched to ií is callcd a b u l l d o /c i . (Một chiôc m áy kéo có gắn một lưỡi kim lixii lớn được gọi là một m áy ủi tlâì) Trong câu này chúng ta không chỉ nói : Á tractor is caỉled a hu lỉd oier (M áy k é o là một cái m áy ủi đất). Chúng ta giới hạn vài) cái m áy kéo which has a large metal h la d e a t ía c h e d to i t ( c ó m ộ t lưỡi k im hiại lớn g ắ n VÌU1 n ó )

T ron g thực tế ít khi c ó thể lẫn lộn giữa hai loại mỌnh đổ này vì rằng : a) Trong vãn nói, mộnh đổ bình giải thường được iihẠn ra khi giọng của ngưrti nói hạ xurtng và nó được nổi vóti giọng thấp h<»n. Trong vãn viết, nổ được nhận ra nhờ c á c dấu phíìy tách biệt nổ khỏi phần còn lại của cAu. b) Trong văn nól, người nổi không hạ giọng khi tới một mệnh đế giới hạn mà tiếp tục nói với cùng một giọng. Trong văn viết, nó không bị tách biột bởi c á c dấu phÁy. Sự cẩu thả khi Ihêm c á c dấu phẩy c ó Ihể làm thay đổi hần ý nghĩa của câu Iihư tro n g ví dụ sau đây ; 7 a . Students, who are lazy, aie alvvays complainiiig about the amount (if vvork they have to do. (Sinh viên, những kẻ lưòti biếng, luôn luôn kèu ca vồ khrti lượng côn g viộc mà họ phải làm) Nói như vồy lức là mọi sinh viỏn đổu lười biếiiị:. Mệnh đé bình giải wh(t arc

lazy bình luộn về "sinh viôn" nói chung. Vì vậy chúng ta phải viết ; 7 b . Students wìt<) are lazy are alvvays Ciimplaining abiiut the amount of vviirk ihcy have to do.

(N hững sinh viên lưừi biếng luôn luôn kêu ca V(ỉ khối lưcmg công viộc mà h(ì phải làm) T n > n g c â u n à y m ệ n h đ c q ua n họ đã giứi hạn c á c sinh VÌ(}|1 h a y kCu c a v à o sô "nhữiig kẻ lười biếng". Không phải mọi sinh viiỉn mà chỉ có nhữtìịị ai lười hiếng niới luôn luôn kôu ca. Sau đây là một sô ví dụ khác về tầm quan trọng của c á c dấu phẢy ; 8 a . The travellcrs wlio knew aboul thc rioods todk aniither Kiad. (Những khách ciu lịch nìid biêì về c á c Irận lụt đã đi đường khác) 8 b. The travellers, win) know about thc noods, took aiiother roacl. (K h ách ciu lịch, do đã biết về các trận lụt, đã đi đư(>ng khác) 9 a . The boys w ho \vantcd to play football were disappoinlcci whcii il núiK-ti (Nhữiig cẠu bé nào muốn chưi bóng đá đổu đã thA't vọng khi tnti mưa.) 9 b . The boys, who wanled to play football, were disappointecl whcn il raiiicci. (Bọn trẻ, do muốn chơi bóng đá, đã thất vong khi trời mưa.) lOa. Tlie wine which was in Ihc cellar was ruined. (C h ỗ rượu vang đổ troiig hÀm lạnh đã bị hỏng.) lOb. The vvine, which was in the cellar, was ruinecl. (Rưctii Viing, đổ Irong hầm hiiih, đã bị hỏng hốt.)

English for Students of Bỉology

113

IV. E X E R C I S E S

ỉ.Đ ọ c kỹ các cáu sau dây rồi gạch dưới mệnh dề quan hệ. Nến là m ệnh đề quan hệ bìtìh ỊỊÌải íhi dưa các dấu phẩy vào đúng chỗ. Sau dó nối đại từ quan hệ với từ mà nó giải thích. 1. 2.

Y o u shiiuld takc thai lorm to Ihe adniinistrative section which deals with those matters. T h e hdok that 1 told you about is now back in the library.

3. 4.

T c a c h e rs w ho do not givc their pupils too much homevvork are always popular. T c a c h c r s wh(isc rcsponsability is thc educalion o f thc nation's youth have a heavy

rcsp o iisa b ility . 5. T h e vveighing instruments that are uscd in laboralories for accurate Nveighing o f sm all amounts arciíalled balances. 6 . That thesis which you are readìng was vvrittcn hy one o f our studenls w ho is now a pi o fcsso r at thc univcrsity. 7.

H e cH>uld not f ind his w a y to the post o f l ì c e s o he a s k e d the po lÌ Gc ma n w h o w a s

K. 9.

s la n d in g (in the co rn e r o f thc Street. Stiidcn(s w ho sleal books from thc library should be severcly dealt wilh. W h ich I)nc o f Nam's brolhers did you m ect ? Oh, 1 met Huy w ho is a doctor.

10. W h ich ono of Nam's sisters did you meet ? Oh, I met thc sisler w ho is a physicist.

2. Sắp xếp các nhóm từ sau dáy thành mộl cáu phức hợp, íhêm các dấu phẩy nến cáu. 1. ;i)

iiì vvhich vvatcr is a liquid

vvhich is an cxccptionaliy hospitable place for mankind

tliat h a p | )o n s to l ic w ith iii t h c naiTovv r a n g e

tl) 1.

Ihc carth has abuiidanl water and an averagc tcmpcrature

a) h)

by nicaiis I)fw hich iiitcracl with ihcir envionmcnt callod lactic rcspoiises

c ) bactci iii havc cvdlved a varicty I)f sensóry and m olor adatalions ti) w hich are amoiig the simplest o f organisms 3. a) h)

and fn)m which so much was cxp cctcd vvhich liavc Icd to cloubts abdut their safety

c) lU iclcai po w cr stalions have now becom e a centre o f controversy (.1) ;is ;i rcsiill (if a serics o f mishaps o) w hich hcld out thc promise o f cheap electrical energy 4.

a d atc is O cto b er 4 , 1957

vvhich was the datc

\vhich will go down in history books

(111 which the Russian scientists launchcd the firsl earth satellite

114

LessonEieven

5. a)

llìc spccci o f which is thc sam c as Ihe pccd oi' soiiĩid

w h e n an a e r o p l a n c f l i e s at spccdvs h e l o w t hc spccci o f s o u n d

c) d)

vvhich arc cau scd by its m ovem cn t through Ihc air pressures arc Iransmitted !o the surrounding air in thc form o f vvavcs

.?. F i l l i n t h e h ỉ a n k s w it h tw o , asejạta[y garn ete, f e n i l l z e ( f e-ịỊfỊ, n e w itu íiv iẩu af„ em ỗryo, sw im , recom ôiĩU Ịtioỉi, su rvive, se.\ ua[ rcp ro ẩ u ctio n , spCittinfỊ, sitì^Ce, p a r e n ts , orfỊanĩS7rĩ, nutrien ts, taiC a s e jQ ia C r e p ro ẩ u c tio n , B u iíếin ^ .

T h e dclails o f thc rc p n xlu ctiv c process vary trcm en d o u sly from onc kind o f .............................................. to anolhcr, but we can distinguish tw() basically clifferent typcs - asexual and sexual. In asexuaỉ reprodỉẮCtion

a ............................. parcnt splits, buds or ừ a g m e n ls lo givo

risc l o ................. or m ore offsp n n g thai havc h crcd itary traits identical wi(h those oi' the parent. 3.

T h e produclion o f idcnticaỉ lwins in humans by ihc by thc splilting o f a singlc fertilized eg g is a kind o f ..................................... repnxluction.

6. 7.

S ex iu ỉl r e p r o d ỉic t io Ị i

involves tw o

parcnts

S e x iỉo l

r e p r o d ii c ĩỉ o n

has

!hc biolotiical

cach

......................................... o f ih c in h c rilc d

advanlage

contribu tcs

spcciali/ccl

t)f

making

piíssiblc

Iraits ()f Ịh c l w o ................................. ; Ihus

o f f s p r in g m a y be b c t ! c r a b lc U ì ...................................

....................... . an e g g or spcrm , and thcsc fusc lo form t h c ........................................................ T h e egu is typically hìrgc and non m olilc, with a storc o ĩ ................................................. lo support Ihc d c v c lo p c m c n t o ĩ thc .............................. vvhich icsults whcn thc egị: is fcrtilized. The sperm is usiuìlly small and m otilc, adaplcci l i ) ................................íỉclivcly ío !lìc Cịiị! hy bealing its long, vvhiplike.............................. thc the

ihan c i t h c r p arcnl.

Evi)hilion can prtK ccd m uch movc rapidly iMKỈ c f rc c tiv c ly v v ith ..................................................... ................. ..........................................................Ilìan it can w i t h .......................................................................................

F i.s'sio ỉì,

Ihc sim p lcs!

(o v m

I > f a s c x u a l r c p n x i u c l i o n , i s t h c ......................................... o f t h c b o c l y

oi' thc parenl int() two or m o r c OI Icss cqual paiis, caclì o ĩ vvhich b c c o m c s a ncw indcpcndcnt w hole (Mganisni.

10. Hyciras cìiìd ycasts rcproduce by ihc parcnl's hody scparatcs

from

.......................... , in vvhich a small pnrt o f rcst íintl dcvcU^ps iiito a

íhc

M aích eacỉt defim tion im the rÌỊỊÌềt witỉế íhe item on íh e I e f í : mcnstruíUiiin a. c m b cd d in g o ( fcr!ili/ed ovum in lining o f ulcrus

con cep ĩiv e

b. a ytìung organism in oarly stapes ()f dcvolopm cnt

en d o m c lriu m prim alc

c. capablc t>fb cing fcrtilizccl lUUÌ pn xlu cin g nn c m b r y o d. m u cou s m c m b ra n c liiũng Ihc ulcrus

c n ib r y iì

c. thc c y c lic , p h y s io lo g ic u tc rin c b lo c d in g thai n o rm a lly rccu rs, at a p p i x ì x i m a t c l y f o u r - w c c k intciA/als, in thc a h s e n c c o f picgiiancy during ihc leproductivc pcriod o f thc fcnialc suhstanccs p a x lu c c d in cclls in on c parl o f aĩi (ìrganism and

cm bolism

implaiilalicìiì hyp crton ic

English for Students ot Bỉology

115

hypotonic gam ete horm ones

transported to other parts w hcre thcy have an effect g.having a low er o sm o tic pressure than that o f another fluid h. haploid cells which fuse to form a zy g o te in s cxu al reproduction

spcrm estrogen uterus progesterone estrous

i. having a high cr o sm o tic pressure than another nuid j. the blocking o f vesscls k.the h orm o n e produced in the coipus luteum o f the o vary that prepares the uterus to rc ce iv e the fertilized e g g and m aintains the uterus during pregnancy. 1. technical teưn fo r vvomb. m. m atu re m ale g am ete n. for m a m m a ls generally, the c y c lic period o f a fem ale's sexual receptivity to the m ale. o. one o f the fem ale sex horm ones, produced by the ovarian follicle, which prom otes the developm ent o f the seco n d ary sex characteristics.

5 . Translate into V ietnam ese : 1 . <Risíị^ofInfectù)ns

During p reg n an cy , antibodies tra n s íe n e d a cro ss the p lacen ta prote ct the developing individual from the m ost severe bacterial infections. H o w ev er, certain viral diseases can have d a m ag in g effects if they are con tracted during the first six vveeks aftcr ferlilization, the critical tim e o f organ form ation. F o r e x a m p le , if the w o m an co n tracts G erm an m easles (rubella) during Ihts period, there is a fifty percent chailce thai her em h ry o will b c c o m e m a lío rm ed . If she co n tracts the m easles virus w hen the embryiVs ears are forniing, her ncw b o m m ay be deaf. The likelihtHìd o f d a m a g e to the c m b r y o diminished after the fust six weeks. The sam e disease, c o n tracted during the 1'ourth month or th ereaftcr, has no discernablc effcc t on the developm ent o f the fetus. 2. (Rreast C atưer

( ) f all c a n c c r s in w o m cn , breast c a n c c r currenlly is second only lo lung c a n c e r in having thc highest m ortality. Despite intensive m edical research , that rate has not bccn loNvered by m uch over the past fifty ycars. E a c h y ear in the U nited States, well over 1 0 0 , 0 0 0 w o m en develop breast c a n c e r ; m o r c than a third die from it. O besity, high blood ch olestero l, and e x c e s s iv c ly high. level o f estrogen and perhaps other h orm on cs play rolcs in the developm ent o f can c e r, but how they dc) this is not clear. The c h a n c c s for cu re are ex c e llc n t if breast c a n c e r is detected early and trcatcd promptly. That is w hy a 'w om an should exa m in e h c rs cir o n c e a m onth, about a vveek afler c a c h m cnstrual pcricxi. Tlie foll(iwing stcps arc rc co m m en tled by the A m e ric a n C a n ce r Snciety : Lie dow n cind put a folded towel or pillovv undcr the right shoulder, then put your right

hand

bchind

you r head.

W ith

the left hand

(fm g e rs

flat),

b e g i n 't h e

cxam in alid n by follow ing the o u tcr circle o f a ư o w s . All the w hile, gently press the fingers in sm all, c ircu lar m otions to c h c c k for any lump, hard knot, o r thickening. N cx t, follow Ihe inncr circle of aiTows. C ontinuc doing this

116

LessonEleven

for at least three m ore circlcs, onc o f which should include the nipple. Then repcat the procedure for the left breast. F o r a com plete exam ination, rcpcat thc proccdure o f step 1 w hilc standing in ;i show er or tub (hands glide m ore easily over wct skin). Stand before a m in o r , lift your arms over your head, and look for aiiy unusual changes in the contour o f your breasts, such as a svvelling, dim pling, or rctractidii (invvard sinking) o f the nipple. A lso check for any unusual discharge from the nipple. If you discover a lump or any other change during a breast s elf-exam in ation , it's important to see a physician at once. Most changes are not can cero u s, bul lel the physician m ake the diagnosis. 3. TwinninfỊ

In humans, apes and moiikeys, as well as in m any other sp ccies (ỉf m am m als, offspring are usually produced singly, although in other aiiimals m o r c than one (up lo 2 5 in t h e p i g ) a r e p r o d u c e d in a s i n g l e l i t te r . A b o u t o n c e in e v e r y 8 8 h u m a n b i r t h s , IW()

individuals are delivered al Ihe same time. M ore rarely, three, four, Tive, and evcii six children are bom simultaneously. About three fourths o f the tvvins (and triplcls, quadruplets, quintuplets and so on) are the result o f the simultaneous release o f two

eggs, one from each ovary, both of which are fertilized and develop. Such fratental twins may be of the same or different sex and have only the same degree of fam ily resem blance that brothers and sisters bom at different times have. T h ey are entirely independent individuals with different heređitary characteristics and result from the fertilization o f two or m ore eggs ovulated simultaneously. Purified human FSH (follicle-stimulating horm one) is used to induce ovulation in w om en whose infertility appear to be due to deficient pnxluction (M- release o f gonadotropin. In the initial attemps to use this therapy maiiy vvomen apparently received too m uch FSH, had multiple ovulations and released from tw o to ten ov m ore

ova, all o f w h ich vvere fertilized and began lo develop. M ost o f thc W(ìmen with m ultiple fetuses have bccn unable to caiTy them to term but olhers with one o r tw() fetuses have had nom ial births. In contrast, identical íwins (or triplets, and so on) are form from a single ferlilized eg g that at som e early stage o f developmcnt dividcs into two (or m o re ) independent parts, each o f which develops into a separate fetus. Such twins, o f cou rse, are the sam e sex, have identical hcreditary traits and arc so similar that it is difric’ult to lell them apart. O ccasionally idenlical twins develop \vithout separating com plelely and arc bi)rn join ed togeth er {Siam ese twins) . All grades o f Union have becn known to D ccur, from almost com plete separation to fusion throughout most o f the bcxiy so that only thc hc;\íl or the legs are double. S(imetimes the two twins arc o f differcnt sizes and d c g rc c s developm ent, one being quite norrnal, vvhile the second is only a parliiilly fiirmcd parasite on the first. Such e n o r s o f development usually die during or sln)i1 ly afler birth.

117

Englísh for Students of Biology V. N E W W O R D S 1.

(vasa) dcferentia ( II)

ống dẫn tinh

abdom en (n)

bụng

abdiiminal (adị)

thuộc bụng

aborlion ("aỉì

sự phá thai

adm inister (í')

cho uống

a lle r('\’j

thay đổi, biến đổi

amnuin (n)

màng Ối

am niotic ịadj)

thuộc màng ối

aiialogue ịn)

chất tương tự

1 0 . antibcxly ịn)

kháng thể

l l . a n t i d o d e (aclị)

chống thụ thai

1 2 . bactcrial (acỉj)

thuộc vi khuẩn

13. baiTÌcr (n)

vật càn trở

14. bcneath (prep)

dưói

15. hlastocysl (n)

túi phỏi

16. blecti (v)

chảy máu

17. brcasl (n)

ngực

18. bring about ịv)

xảy ra, dẫn đến

19. buclcling ịadj)

nảy chổi

2 0 . caiiccr (n)

ung Ihư

2 1 . capsLilc (n)

m àng giáp, vỏ nhày

22. cavily (/ì) 2 3 . c c r v i c a l ịadị) 2 4 . cci-vis (n) 25. cliiiic (n) 2 6 . clot (n)

xoang

cục

2 7 . c o m b in c ( r )

kết hc;rp

28.

com p arably

(adv)

Ihuộc cổ cổ bộnh viên thực hiình

có thổ so sánh

29. c o n c c n i ( r) 3 0 . CDiitour {//)

đường viồn

3 1 . con traccp tiv c (ar/J)

t r á n h th ụ th a i

3 2 . ctinlracl (y)

nhiỗm

3 3 . contraction (n)

sự c o

3 4 . contraceplÌDn (n)

sự tránh thụ thai

3 5 . copper w ir e ( '\’j

dây đồng

3 6 . corpus lutcum (n)

thổ vàng

3 7 . cnim ping (of/J)

tù túng, bổ buộc

3K. critical (ci(Ịị)

nguy cấp, nguy kịch

3 9 . cu rctte (n)

thìa nạo

4 0 . c y c le (n)

chu kỳ

lo ngại

Lesson Eleven

118

4 1 . c y to to x ic ịadj)

đọc đối với tế bào

4 2 . defect (ơdj)

thiếu sót, thiếu hụt

4 3 . delivery (n)

sự sinh đẻ

4 4 . dem ographer (n)

nhà nhân khẩu học

4 5 . dem ographic ịadj)

thuộc nhân khẩu học

4 6 . dem ography ịn)

nhân khẩu học

Al. dental caries (n) 4 8 . derivative ịadj) 4 9 . despite (prep) 5 0 . device (n) 5 1 .d e v i s e (v) 5 2 . diagnosis (n) 5 3 . diaphram (n) 5 4 . dilate (v) 5 5 . dimple (v) 5 6 . disceniable (adj) 5 7 . discharge (v) 5 8 . dosage (n) 59. dravvback (n) 6 0 . ejection (n) 6 1 . em bed (v) 6 2 . e m b ry o (n) 6 3 . endom etrium (n) 6 4 . enter (v) 6 5 . estrogen (n) 6 6 . estrous (ơdj) 6 7 . evolution (n) 6 8 . exhausted (adj) 6 9 . expel (v) 7 0 . face (y) 7 1 .f a i l u r c (/i) 7 2 . fallopian tube (n) 7 3 . feasible (adj) 7 4 . fertilization (n) 7 5 . fertilize (v) 7 6 . fetus (n) 7 7 . fission (v) 7 8 . riuoride (n) 7 9 . foam (n) 8 0 . íollicle (n) 8 1 . fuse (v) 8 2 . giimolc (n)

bệnh sâu răng dẫn xuất m ặc dù dụng cụ c h ế ra chẩn đoán m àng ngăn dãn nở lúm xuống c ó thể Ihấy thài ra, chày ra

liều lượng mật hạn c h ế sự tống ra gắn vào, đóng vào phôi màng trong dạ con đi vào extrogen thuộc động dục tiến hoá cạn trục xuất, đuổi đưưng đầu thất bại, sự hỏng Ống Falôp , Ống dẫn trứng c ó thể thực hiện được sự thụ tinh thụ tinh bào thai phân đôi ílorua bọt bao, lúi, naiig duiig hợp giad lử

English lor Students of Biology S3. giirbagc ịn)

rác

S4. G crm an m ca slc s = rubcIla^A;)

bệnh sởi

S5. ghiiicluhii

ịadị)

thuộc luyến

K6 . glidc ('\’j

lưcíl, trưịrt

S7. haphiiti (ad]}

đ(Tii bội

SH. human beings (n)

Cdii ngưừi

8 9 . hypertdiiic (íulị)

nhược trưcmg

9 0 . hypothalam us (n)

vùng dưới đổi thị

(ocịị) 9 2 . im m aturc (adị) 9 3 . implanlnlidii (ti)

giốn g, đồn g nhất

9 4 . impractical

không thực tế

9 5 . infanl(s) (n)

trẻ dưới một nãm

9 6 . iiìlcclÌDii (ii)

sự nhiỗm trùng

9 7 . iiin am m atory (aclị)

thuộc viôm

9S. iiilicrciit (cưlị)

vốn c ổ

9 9 . iiijecl { \ ’J

liêm

lOO.inscrl ('rj

lống vào

101 .iiitcrcourso (\')

g iao hí/p

1í)2 .iii(erpiisine

đật vào giữa

1í)3.iiilcrv;il (//)

khoảng, khoảng cách

1í)4.iiilr;uilcrinc

triMig lử cung

1()5.inlr;tvciu>usly (a(/v)

triMig tĩnh m ạch

1()6 .jellic {ỉt)

thuốc m ỡ

9 1 . idcntical

lOT.kiit')!

(II)

! nS.likclilioDd (n)

non, chưa chín làtỊi tổ

u, bưứu x á c suâì, khả Iiimg x ả y ra

1oy.liniiiị: (Ii) 1 lO.liimcii

(II)

lól m àng khoang

1 1 1.liimp (n)

c ụ c , m iếng

1 12 .lulcini/.iiiị: liDrmiMic (ti)

h ocm on lutcin hóa

\ 1."'.lyso/ym c (n) 1 14.maHTormcd ịadị) 1 1 5.iii;iiikind ịti} 1 1('i.niciìslrualion (ii) 1 17 .m i n i m i /c ( r) 1 1 s.m o rla lily (>i)

khuyết lật nhân liKÚ kinh nguyệt giiim đòn (ôi thiểu lử VDIlg

1 19.mi>lility 111) 1 2 ().iniicus (lì)

dịch nhày

121 .ncecỉlc (n)

kim

1 2 2 .iiipplc (tì)

núm vú

12 3 .o b c s ily ịn)

bộnh béo bệu

124.i>ccludc (v)

bít lỗ hổng

tính di động

Lesson Eleven

20 1 25.o ffsp rin g

(n)

con cái

1 2 6 .o p e ra te (v)

h(jạt độĩig

ịadj) 1 2 8 .(is m o tic (adj} pressure (n) 129-outstrip (v) 1 3 0 .o v u la te (v) 131.ovu latio n (n) 1 3 2 .o v u m (rì) 1 3 3 .p en etratc (v) 1^4.p en is (n) 1 35.p erm an en t (aíỉj) 136.pill (n) 137.pituitai-y (adị) 13 8 .p la c e n ta (n) 1 39.p lan et (n) 1 4 0 .p re g n a n c y (ỉì) H l .p r e m a t u r e (adj) 14 2 .p rim a te (n) 1 43.probab ility (n) 1 4 4 .p ro c e d u re (n) 1 45.p ro g estero n e (n) 1 46.p rogeslin (n) 1 4 7 .p ro m o te (v) 14H.pr(imptly (adv) 149.prostaglan din (n) 15 0 .p ro te c t (v) 1 5 1 .p u r c (adị) 1 5 2 . rai se (v) 1 5 3 .re a s o n a b !e (aclj) 154.recep liv ity (n) 1 5 5 .r e c u r (v) 1 5 6 .r e s o u r c e (n) 1 5 7 .r c s p o n s c (n) 1 5 8 .re s trift (y) 1 5 9 .r c tia c tio n (n) 1 6 0 .s a f e (a(Jj) 161 .saline (a Jj) 1 6 2 .s c r a p c (v) 1 6 3 .s ilico n e (ti) 1 6 4 .s p c r m (n) 1 65.sp crm ato g en esis (tì) 1 66.sp erm icid al (ơdị)

đưìnig miệng

1 2 7 .o ra l

áp suấl thẩm thấu bỏ xa, vượt xa rụng Irứng sự rụng tiTÍng trứng thâm nhập dương vật thường xuyên, lâu dài viôn thuốc thuộc tuyến yôn nhau hành tinh sự c ó thai sớm, yếu, non động vật c ó tay, linh trưởng x á c suất thủ tục, quy trình progesleron progestin tâng cường lạp tức prostaglandin bả(í vộ trong lành, tinh khiết gủy ra h(tp lý tính tiếp nhận lặp lại tài nguyôn, liồm lực sự trà l('íi hạn c h í sự c o vào an loàn muối nạo Silicon linh Irùng sự sinh linh piốt linh trùng

English for Students of Bỉology l67.slo n i

121

bắt nguổn từ

(tì)

1ỎH.stcrilc ((Iiịị)

vô trùiig

169.stcn)i(.l ( n)

steroit

17().slretch (v)

trải ra, cáng ra

17] .siiclidii ịn)

sự hút

172.siipprcss

ngăn chặn

(ìì)

173.suiịic (v)

phổng ra, tiết ra

174.su rg ically (adv)

thuộc phẫu thuật

IT.S.svveil (v)

sưng, phồng

176.tcm pi)r;iry (adị)

tạm thời

1 7 7 .thriìinbdcmbolisni ịn)

chứng nghẽn mạch

l 7 8 .t o l c i a l c (v)

chịu đựng

1 7 9 .lra ilf/íj

đặc điểm, nét

18f).trash (n)

rác

IX l.tu b

bồn tắm

(II)

182.iinw isc (adị)

khờ dại

1K3.iileriiie (ơdị)

thuộc tử cung

1S4.uterus (n)

tử cung, dạ con

lS5.vagina (n)

âm đạo

i S().v;isllv (adv)

rộng lán

iK7.vaiilt (n)

vòm

ISH.viial ((KÍị)

thuộc virul

lS9.visc(nis

(adị)

190.whÌỊ-)like (atịị) 1

.vvilh(iniw f \’)

19 2 .w o m h (/ì)

nhớt giống như roi 1út , rút khỏi dạ con, tử cung

LESSON TWELVE

HORMONES AND PHEROMONES 1. T E X T / . Nervoiis systeni and ỉlorm ones

The aclivilies o f thc various parts of thc bodics ()f higlier anìnKíls aiv inícm iilctl

by the nervous syslcm and by thc hormones of Ihc cndi)crinc syslcnì. The svvin rcsponses o f m u s cle s and ncrvous

conlrt)!.

The

g lan d s,

ht)m ioncs

measurcci b y m illiscco n cls , arc ly p ic a lly

sccrcled

Ihc

end ocrinc

g la iì cl s

cl i l Ti i sc

u iu ic r t)i'

aic

transported by thc blood slroam lo n\hcỉ cclls oỉ ihc botly and rcuLilatc ihcii' aclivilics. The responscs CHìnlríìllcd by horniDncs arc iii gciicral Siìmcvvhat slowcr - measurod in m inulcs, hours

cven

vv ccks - bul

lo iig er lastiiig Ihan

\hosc

untloi

ncivt)us con ỉn )l.

The loiìg-tcrm adjustmcnts o f mctabi)lism, grovvlh and rcprtxlucliiMi aiv íy[>ir;ìlly unclci cndocrinc control. Endocriiìcs play a maji)r roỉc in mainlaininj: ciMislaiil llu‘

conccnlralions of ulucosc, sodium, pi>tassiiim, calcium, phiìsphatc aiul walcr in (ho blood aiHÌ cxtraccllular nuicls. 2. T a rget celỉs Aỉl thc hormoncs produccd by thc cndocriiic glancls in humíiiis [\\KÌ oihcr vcríebratcs arc sccrcicd iiìti) Ihc bl(Kxl slrcam aiui caiTÌcd hy ihc h\ood U) all ỊKirls oị' iho body. A fcw hormoiics, such as thyri)xiiìc aiicl ị:rowth ín)rmi)iic\ alTcct niclabolisỉìi in evcry ccll in thc b(xiy ; cvcry ccll rcspoiids lo Ihc prcsciìcc o f Ihcsc lìDimonc aiul vvill show an altcrcd mclabolic slaic whcii dcprivccl t)ỉ’ thcm. Mos\ hi>rnìoiics, hovvcvcr, íỉffccl onịy ccrliìin cclls in thc hody, dcspilc thc Tacl ihal !hc bhìcxi slrcain c:iiTÌcs Ihcm to íill pnrls ()f thc organisni. Foì inslancc, only Ihc pancrcas rcspoiKÌs lt> ihc sccivlin circulating in the blotxl. The cclls Ihat rcspt^nd to a uivcn htìrmDiìc arc callcd ihc íanỊeí cells o f ihat h o r m o n c s . T h e f o l l i c l c c e l l s ol' ihe ihyroicl arc tlìc t a m c l c c l l s oị' I h y r o t i o p i n (TSH) sccrctccl hy thc pituitary, and ! hc lìvary and i cst is conlii in ílic í a m c i

122

Englísh for Students ol Bĩoiogy

123

cclls o f l\>lliclc-stịmulating hormtinc (FSH ) and lulcini/iiiị: lìoinionc (L H ) , [ìiluitary uonaciotrDpins. Sonic hinm oncs, such as cslỉadiol, havc riKirkccl círecls on thcir p r i n w y largct cells - llic ulcrus, vagina and m am m ary glaiìcis - bui Icsscr cffcLis 1)11 oịhcì ch an iclcrislics - Ihc voice, ihe distribulion oi' hair on the body, boiie growlh and so rorlh ~ and cvcn sm aller cffccts on ccrtain olhcr tissucs. As a rcsult o f Ihc pri>cess o ĩ ccllular dirícrcntialÌDn (aK>ut vvlìich w c knovv vcry litllc), ccrtain cclls bcct^mc compcíent li) rcspond !(> a certain hom ione, vvhcrcas others cií) noữ Ccrlain cells dcvelop the ability sccielc llic lìDimone ; c.lhcrs do lìoL Thus ho\h secreíiìig cclls and responding cclls must dcvclop thcir spccial putcntialitics in ortlcr to have an effectivc systcm o f chcm ical cHH>rdinali(ìii. A striking cxam p le o f this IS sccn in ihc inhcritcd humaiì condition callecl testicular /em in im từ m . Individuals vviíh this conditit)iì arc gcnctic malcs, X Y , and sccrctc normal m alc levcls of íeslDsicronc, ycl !h cy arc phcnotypically ícm alc. Al pubcrty lcm alc brcỉTst dcvclt>pmcní o c c u rs , bul p u b ic and a x illa ry hair is sca n ly . E x lc r n a l ịic n ila lia arc íc m a lc and a sm all

vagina is prcsciit, but Ihcrc is no ulcrus, falk)pian lubcs or ovarics. Testcs are prcsent ciỉlìcr vvillùn ilìc abdomcn or iii thc ingainal canal , A ỉìc r pubcrty thcsc individuals cicvcli)p lypicíilly

ỉcm ininc prt)pi)i1ioiìs, voicc and liabiuis, and arc

usually quilc

attractivc. S o m c coulci readily C|ualify ftìr a Playhoy cenleirt)lcl . They arc com plelely rcmiiìinc psyclìt)logically and havc a sla>ng matcrnal inslincl. The geiic thai rcgulatc; thc prixiuctitìn o ĩ thc aiidroịicn rcceptor is locaĩed on thc X clinìmi^sDmc. Individuals wiíh tcstìcular lcm in i/alio n have a mutaiìl gcnc vvhich docs not pormil the synthcsis of tho rcccp tor. Paticnls vvilh ihis syndrom c producc no andnìgcn rcccpldis and fail lí) rcspDiid to andn ìgcns al any limc in lifc. Thcy dcvcỉíìp as lcm alcs undcr Ihc stimulus of tlìc c s l r o g c n s s c c rc l cc l by thc Ihc Icstiíị and atirenal.

3. P lierom ones In icccn i ycars it has bccn apprcciatcci Ihat thc bchaviiìur o f animals m ay be iiiriuciicccl uoi Diìly by lìormtìncs - chemicals Ihat arc rclcascci inU) ihc inlem al cnviionm onl bv cn d ocrin c glands and Ihal rcịiulalc and nH)rclinate llìc aclivitics o f oìhci tissuos - bul also by pherom oĩìes -substanccs lliat are sccrclccl by e.xocrine glands and iclcíiscci into thc exĩernal

cnvironmcnl and Ihal influc!K'c thc bchavior o f olhcr

in cm h cis o f Ihc sam e spccics. W c are uscd \o tlìinking thai inrormalion can be tiaiìsrcrrcci ừom onc animal kì aiìDthcr hy siịihl OI sound ; phcrimioncs rcprcscnl a nieaiìs oị' commuiiiciUion, o f Iransrcnine inrormali(.)n, hy smell ov tasto. Phcrom oncs c v o k c Sf)ccific bchiivioiiral, cicvcloị)mcn!al, OI rcịirotluLtivc ivsỊ)onscs iii ihc rccipicnl ; llìcsc rcsponscs m ay bc t)f grcat significancc fi)i thc survival o ĩ í h e spccies. Stìm c

p h cro m d iics ací

in s o m e vvay

th c rc cip ic!ìl's Central

ncrvous systcm

and

pnìtiucc an immccliatc cỉTccl on ils bchavit)ur. A m o n g thcsc rc lcascr phcri)mones arc !hc sex attractanís miìllis and thc írailpherom ones and alarm sĩihsíatices sccrclccl by ants . Otlier plìcỉomtìiìcs, lcrnicci primcr phciom oncs, acl m o rc sli)wly and Iriggcr a chaiii oi' [)hysit)h)gical evcnls in ihc rccipicnl which affect its grovvth and diỉỉcrciìtiaiii)!!. T h esc includc the rcgulalion (>f thc gn>wlh (>f lociists anci control o f the iRimhcrs í)f rc|)r()duclivcs íHìd soklicrs in lermitc ciilcMiics.

124

Lesson Twelve The scx atlractants o f moths providc some o f Ihc m ore spcclaculai cXiimplcs ol'

phcrdm ones. A m o n g the ones that have been isolaled and idciilitìed arc homhykol , ;i 1 6 -ca rb o n alcohol with two double bonds, secreted by fcmale silkworms, iind gypìiire , 1 0 - a c e to x y - A’ - hcxadecanol, secreted by fem alc gypsy molhs. The m ale silk mi)lh has an extrem ely seiisitive device in his antennae for sensing Ihe attractanl. W h en an

in vcstig ato r records the nerve im pulses Corning from thc antennac , hc Tinds that thcsc e lectro-an ten n agram s show specific responses to bombykol and not to (ìther siihstances. T h e m ale silk moth cannot determine the direction o f the source by (lying up ;i concentration gradient because the molecules are nearly uniĩormly ciispcrsccl c x c cp i vvithin a few m cters o f the sourcc. Instead he responds lo thc stimulus by nying KỊnviinl to (hc source. W ith a gentle wind, the bombykol given o ff by a sitigle fem alc niDlh c o v e rs an area sevcral Ihousand mcters lonp and as m uch as 2 0 0 m ctcrs vviclc. Aii a v c r a g e silkvvorm contains som e 0.01 mg. o f bnmbykol. It Ciiii be sh()wn c x p c n m c n la l ly that vvhen as little as 10 ,000 m oleculcs o f atlractaiit are alhivvccl lo diffuse fnim a source 1 cm . from a male he rcsponds appropriately. H c caii h;ivc r e c civ c d only a few hundrcd o f these molecules, perhaps less. Thus the amount ()f attractant in onc fem ale could stimulate more than one billion males ! The attructaiis, pencrally hydrocarbons, contain 10 to 17 carbons in he chain, which provides f()i thc s p e c in c ily of'the several kinds o f attractants. VVhen retum ing to the ncst after rmding fooci, the rirc anls secrete ;i "tniil p h e ro m o n c" vvhich marks the trail so that other ants can find Iheir vvay to Ihc food. The trail pherom one is volatile and evaporates vvithin two minutes , so that lillle dangci o f ants being misled by oki trails. Anls also release aỉarm subslanccs when clisturbccl aiul this ( rathcr like ringing the bell in a rirehousc) in turn transmils the alarm ti) anls in the vicinity. Thesc alarm substances have a lower m olecular weight than the scx attractaiils a n d h a v e Icss s p e c i f i c , s o that m e m b e r s o f s e ve r a l d i f f e r c n t s p e c i c s r e s p o n d t o t h c Siimc

alarm substance. In colonial insccts, such as aiits, bees and termites, pheromones play an importiuìl rolc in rcgulatìng and coordinatiiig the compositioii and activities o f the populatiiiii. A tcrm ile colony includes m orphologically dislinct queen, king, soldicrs, and nymphs DI W ()ikcrs. AIl d e v elo p fro m fertilized e g g s , hoxvever, q u e cn s, kinps and sd ld icis cncli

secrete inhibitory substances, phcromones, ihat act on thc coipus

allaliim o f Ihc

nym phs and prevent Iheir devcloping into the m orc specialixed typcs. If thc quccii ciics th crc is no longer any "antiqueen" pheromone releasêd and oiie ór m ore of the nymỊihs clcvclop inlo quecns. The m em beis ()f cach colony vvill permit only onc qiicen 1(1 survivc, clevouring aiiy e x c c s s ones. Siinilarly the loss ô r Ihc king leim itc (11 ;i rcduclion in the num bcr o f soldicrs pcrmits other nymphs t(i dcvclop inlo thc specializcd caslcs to replace them. Malcs o f m igratory locústs s c crc lc siibslaiicc fnim thc surfaces o f their skin which accelerates the groNvth o f young IcKusls.

There are exam ples o f primcr pheromones in mamnials as wcll as in insccts. NVheii f c m a lc m ic c arc placed four or m ore pcr c a g c iherc is a greatly increased frequcncy nl' pseudoprognancy. If their olfactory bulbs are rem ovcd this effcct disappcars. W hcn m o r c femalc.s are placed togethcr in a cage their estrous cycles b c c o m c vcry erralic. H o w ev er if oiie male m ouse is placcd in the cage his cxlour can initiate and synchr(inizc

Engiỉsh for Students of Bioiogy

125

llìc CSIIDUS c y c lc s lìl' all Ihc lcm a lcs and

rctlucc !hc rrcq u ciicy

o f rc p rix lu c liv c

ahiìormalitics. Evcn m orc curious is the rinding that thc txlour o í a straiig c'm alc will hltick

preiiiiancy

in a lìcvvly i m Ị ) r c g n a t c d

ícm alc

m i)usc.

The

ncrvc

im p u lscs

ừ om

Ihc

\\osc pass to the hypolhalamus í»nd bUìck Ihc oulput ()f prohìclin-rcleasing horm onc. The subscqucnt lack (>f prolactin leads lo rcgrcssion o f thc coipora lutea and Ihc failurc ihc ỉ c !lili/c d ova lo implanl. The qucslion ()f vvhethcr Iherc arc human phciDmoncs rcmains unansvvcrccl, bul ( ì f i n t cr c sỉ in this r c s p c c t is i h c lìbsciA^ation o f Ihc P r e n c h bitì logi sl L c M a g n c n that the

cxK)m C)f 15-hydroxypentadccain)ic íìcici is pcrceivcd clcarly only by scxually m atu rc ỉ cm a lc s and thai it is pcrceiveci most sharply at ahoul ihc time o f ovulation ! Males

and im m aturc ỉc m a lcs arc re la liv cly in so n silivc ti) Ihis sLibslancc hul m alc subjects ÍVCOIÌÌC nìorc sensitivc ti) it alìcr an injcctii>n cstriìgcii. A nalyscs I>rthc meiìsirual cy clcs of Ihc studcnts i\ỉ an Americaiì w om ciì’s colletic slìovvccl a sl atislically significant t en de nc y 1'or the i nc re asi ng s y n c h t ) n i / a t i o n o ỉ nìriistrual cy clcs amoiiị: roomniaíes and closcd ừicnds . The study rulcci oul scveral ỊKỉssihlc cxplaiialioiis l\>r thc phciK^mcnon bui suggcstcd som e pheromonal c f íe c ! Ivtvvccn uirl wh() vvcrc toeclh cr much o f timc. The stưdy alst) dcm onsíratcd a sipniricanl shiìrlcninị: o f thc mciìslrual cy clcs o f w om cn w ho w erc vvith m ale cí>nipanions Ihrcc or mtMc limc ;i w cck ; Ihosc wh() dalcd tvvicc í* w cck or Icss had l o i ì g c r aiìcỉ m o v c iiT c g u la r c y c le s .

II B I O L O G I C A L T E R M S (CÁC THUẬT NGỮ SINH HỌC) 1. Aỉidroịieìì (anđroỊien, kích (ố tính đực) : General lcrm ỉ'or a ị!roup oi' m alc scx

híìrmt>nc's, w hich c.g. slim uỉatc thc growth t)fm a lc sccontliirv scx ch a ra clcrislics. 2 . C o r p ĩis luĩciiỊìì ( t h ể v à n e ) : T h e c i u l o c r i n c s l r uc l ui v cicvclo[K'd in t hc o v a r y í r o m a

(ìraarian tollicle nftci cxlrusion t)flh c t)vum, sccrcliiie progcslcrvinc; Ihc yellovv bi)dy. 3 . L )iffe re n ĩịa tio n ( sự phan hốii, sự biệt h óa ) ; T h o s c q i i al i ta li vc chiUiị:cs in m o r p h o l o g y

aiuỉ physÌDlogy occuiTÌng in a ccll, lissuc or ovgím as il clcvclops ừo m a m crislem alic, [)rimoiclíal CÌI' uiispcciali/ccl statwe intiì thc mnlLirc ov spcciali/cci State. 4 . E ỉìd o c r iỉie ( t h u ộ c nôi tiố!) : l i il c r n a l l y s c c r c t i n g ; siiiíl o f ccrUiin glaiitis, p r i n c i p a l l y in V e i í o b i í U c s , w h i c h po ur ihcÌ! s c c r c l i o n inh) thc h k n x l , and so c a n a f f c c t (listan! tM'ị:arìs

OI parls oỉ' ihc bociy. 5 . l * s e Ị t ( l o p r e } ị f ì ( Ị n r \ ( H s e ĩ ư ì o c x e s i s , c ỏ Ihai g i á ) :

In s o m c M a m m a l s , L ilc riiìc c h a n g c s

l'olh)winu ocsirus and rcscmhliiiị: Ihosc charactcrislic oĩ pregnancy.

6 . H iih crỉy (l uổi d ạ y ihì) : T h e s t a gc ()f c h a n u c iiì llìc h u m a n b ix i y iVtnn c h i l d h o o d to íhc aclull State in w h icli it is ỊK>ssibIc li) producc c h ik lrc ii ; b cg in n in ịi o rs c x u a l m atiirily. 7. Syndronie (hội chứne) : A concuiTcncc ()f scvcral sym plom s ov simìs in a diseasc w h ich arc ch a ra clc rislic o f ií, bu! íio uoỉ iii them seỉvcs ciM ìsũlutc a tiisease íUìd m ay be íissiK Ìalccl with scvcral conciilions ; a SCI o f concuiTcnl symptDms ov signs. s . Te\ĩi\ {Tesĩi('lí\ (inh h o à n , s ố n hi c u, íe s ĩe s ) ; A m a l c gonacl OI' r e p n x l u c ù v c g l a n d

ỉvspdiisihle for tlìc pnxiucluiíìii o f m a l c ucrm cclls ov spcrms. 9 . T h y ro iil Ịĩland (t uyốn g iá p) :

In V c r t c b r a l c s , a ci ucllcss elanci

as a

mcdian vcntral cuilurowíh IVtnn a poinl wcll ToiAvarcl on Ihc lldor ( ì f !h c pharyiix. It m ay

126

Lesson Twelve

"bc a single slructiirc, bilobcd or pairccl, and iherc m ay bc small acccssD iy niasscs 1)1 thyroid tissuc in other places. The gland consists o f sphcrical folliclcs com p o scd o f an outcr layer o f cub oid al sccrctd iy c c lls suiTounding and dischargintỉ into a Central cavity. In this arc íound thc horm oncs Ihyroxine and 3 ,5 ,3 -lriio d o th y ro n in e , which are concerned vvith the ralc o f lissue m ctabolism , and the clevclíipment o f thc nervous system and behaviour (dcFiciency causing cretinism). 11. Poỉlicle-stimuỉatinị’ hormone (FS H ) : Hormone which is significant in Ihe fcm alc menstrual cycle. In m alcs, it slimulatcs ccrlain cells in thc testes to priKlucc a h orm onc that rcgulates the dcvelopment o f sperm. 12. Thyrotropin (TSH ) : H(irm(inc which stimulales the thyroid gland lo p n xlu cc Ihyroid horm one, which in turn stimulates oxidative respiration.

III. GRAMMAR :

THE OMiSSION 0 F THE RELATIVE P R O N O U N IN RELA TIV E

CLAUSES (Bỏ ĐẠI Từ QUAN HỆ TRONG CÁC MỆNH ĐỂ QUAN HỆ) Đ ạ i từ

q u a n h ệ c hỉ c ó t hể b ỏ đi đ ư ợc t r ong c á c trư('íiig hỢỊi sau :

a) Khi nổ làm tân ngữ cho động từ (O B J E C T O F T H E V E R B ) trong mệnh đổ quan hệ. Trong ví dụ 2 của bài 10 "The suspect wỉwm the police arrested turned out lo hc innocent." thì w hom là tân ngữ của động từ "a iTe st ed " và Irong trường hựp này, wliom c ổ thể bỏ đi. C á c ví dụ khác : 1. The book (whiehMiat) you bought is vcry well w n íten . ( Y o u houghl the

book) (Cuốn sách mà anh đã mua được viêì rất tốt) 2. The tcsls (thH</w h ic h ) he caiTÌed oul werc a!l succcssful. (H e cíuTÌed

out Ihc

(Tất cả c á c thí nghiệm mà anh ấy đã làm dổu Ihành c ô n g ) 3. The student (wht>fiíAt>tt4) they suspcctcd o f taking books from Ihc libniry was caiefully \valcheci. (T hcy suspcctcd thc stuclcnl) (CẠu sinh viôn mà họ nghi ng('t ăn cắp sách của thư viộn đã bị theo dõi rất kỹ) 4 . The contractor (wlx»n>Ahal) Ihey chdse for Ihe project proved lo bc not very efncient. (They chosc Ihe cDĩitractor) (Người chù h(;rp đổng mà họ đã chọn cho dự áii đã fỏ ra 5. Ali the con cretc

C(5 ít

năng lực)

the w orkmcn laid lasl vveek will havc to bc torn

up and relaid. (The workmen laid the co n cretc) (Tất cả c á c tấm bỏlông mà công nhAn đã xếp lôn tuán trước sẽ phải được dỡ ra và đặt lại)

Englỉsli for Students of Biology

127

h) Klìi nó làm lân ngữ cho một giứi lừ , tức là khi nố được đi kèm t ò i một giới lừ, nhưiiị: c h i tri)ng Irưrtng h(tp giứi từ đưttc đật ở g ần hinlc ở c u ố i m ẹ n h đổ q u a n hộ. V í dụ

6 . The man ío wìềom I was speaking is a wcỉl-known pri)fcssor. Đổi thành The man (wịHH>ì/^hẾH) I was spcaking ío is a wcll-known proícssor. (Neưìíi đàn ỏng mà tôi đang nói chuyện với ông ta lúc đố là một giáo sư nổi tiếng) 7 . T h csc tables on which I rclicti for my calculations arc nol accurale. Đổi thành Th cse íables (sv h ic h/iha t) I relied on for my calculations are nol accurate. (Nhữnị: cái bảng mà tôi đã dựa vào đổ lính toán là không chính x á c ) s . Y o u arc a pcrson to wìwm 1 havc alvvays turned for help. Đổi thành Yt)u arc a persDiì (w4wm/fha<) I have alvvays turncd lo for help. (Anh là ngưrri mà lỏi luôn luôn hỏi han khi cần giúp đỡ) 9.

My p n ìlcssor is a pcrson f o r wĩềom I havc the grcatcsl lespect. Đổi thành My profcssc)i is a pcrsoĩi

I have Ihe grealcst respccl fo r.

(Cìiáo sir của lỏi là môl người mà lôi kính Irọng nhất) V iệc dùng "w h o m " làm c h o cùu nghe c ó vc công Ihức h(tn so với khi dùng "that" hoặc khi bỏ han đại từ. IV. E X E R C I S E S :

/ . Nối các cặp cáu sau dảy hằầtg ha cách : (I. S ử d ụ ỉìí* c á c đ ạ i từ cỊu a tì h ệ W H !C H h o ậ c W H O M

h. S ử (Inỉìíỉ (tại ĩữ (fiư jn h ệ T H A T í . B ó (lại í ừ (Ịìion h ệ

Troiie mổi câu, khoaiìh Iròn đại từ quan hộ và từ mà nố giải thích. 1.

;i) The m aterials are a num bcr o f simple chcmicíils. b) Tho suibstancc is com poscd oỉ' Ihcsc m alcriaỉ.

ii) The cab lcs vvcrc m ad c o f tho Tinest vvovcn Steel, b) The bridge deck was suspcndccl from thcsc cablcs.

a) T h o uKìund w a s S()ft a nd s a nd y . h) T h e p il c s vvcre d ri v cn i n l o Ihis c r o u n d .

a) Thai man is íin auricullural adviscr lo thc povcrnmciìl. b) I was speaking to thai man.

a) The man is a pu>fcss(ìi o f /iK)k)gy. b) ^ị^c Instiuiỉc scnl this man to rcprcscnl tlìcm al llìc c o n rc rciìcc .

iỉ) The pipcs vvcrc c s p c c ia lly macic o f rcin forced co n crclc. b) The ílo o d vvalers WCÌC chaiincllcd llìKìUgh thcse pipcs. 7. a) The orgíuii/alion uscd fhc m on cy to hclp ncccly stuclcnts. b) The m on cy was (It)iKiỉcd !() ihis (>rị:í»nizalk>n. H. a) T he Iiu m b ci oi' p ro jc c ls is g rca lcr than usual. b) p K ìtcssors and stuclcnls (>f this Ỉiỉculty hiìvc c o m p letcd thcsc projccts this year.

Lesson Tweive

128

2. Nối các cặp câu sau dây hằng một íronỊỊ hai cách sau : a. Bỏ (lại lừ nêu có thể h . D ù n g (ỉại t ừ n ê u k h ô n g th ê’ h ỏ

a) The substance is ytlIoNV and powder-like.

b) The substance results from this

chem ical reaction. a) The agricultural pnijecl vvill bcnefit hundreds o f faiTners. b) T h e p n ý cct is bcing

caiTÌcd out in this area. a) T h crc are m any peoplc. b) Thcse pcoplc d(ì not like the dcsign ol' m o d c n i

4. 5.

buildings. a) The person is a m anufacturci. b) The architect dcsigncd the housc for this pcrson. a) Tlie methixl usecl for cletermining m ycotoxin s is a new one. b) The methtxl h;is just rcceiitly bccn devcloped.

.?. Read carefulỉy the following passages : J- H orm o ncs and othcr signaling molecules Cells havc built-in m cans o f rcsponding to chcm ical changcs in thcii immccliíilc suiTOundings, including m echanism s for the uptake and releasc o f diffcrcnt substanccs In com p lex animals, Ihe individual respíinscs o f thousands, millions, cvcn maiiy billions o f cells must be integratcd in ways that bcnefit the bixly as a whoỉe. Iiitegratiiíii depends on signaling molecules. Thesc are hon n on cs and olher ch em ical secrctions that altcr the bchaviour o f larget cells. (A ny ccll is a "targ et" cell if it h;is reccptdrs vvhich speciric signaling m oleculcs can bind and elicit a ccllulai rcsponsc. A largel m ay or m ay not be adjacent to the secrcting cell.) At least fivc types o f cclls and plands pnxluce signaling m olccules ;

Etulocrine Ịịlamls or ceỉls : Eiidocrine glands or cells secretc honnones , vvhich arc transporlcd by thc bloixislream

Neurosecretory cells :

ti) n o n a c ỉ ị a c e t i t t a r g e t s .

5><ime ncuions

also

secretc

hornioiies,

which

again

aic

Iransporlcd by Ihc blcKxlslream to nona(ljarenf torịịcts . (The sccrclion s arc alsd called I i e u r o h o r m o n c s vvhcn Ihc c m p h a s i s is OM thcii s o u r c c . )

Svnapsìtìiị ncurom : Miisl ncuniiis secrclc Iransmittcr substances vvhich, rccall, acl OII iiiiniơdiatelv a(ljaceiìt tarịỊct cells : Transmitlcr subslanccs leach high cdiicciilralioiis in thc syiiaplic cleft, acl swiflly, and are rapidly degraded or rccycled.

Loca! tỉiecliaỉor cells : Many cclls secrete local sỉgnaling m olecules that alter chcniical conditions in Ihc imniediơteh vicinity. Most o f the m o lccu lcs act swiftly on cells., Ihen are dcgraded rapidly ; they clo not rcach notable concentrations in fhc blocxlslream.

E.m crine ỉỉlaiưís :

Oỉitside the hody.

Som c exdcrine glands sccrete plterom ones , which híivc taìỊ>ets Pherorm incs diffuse thnìUgh w a!er o r air and act on cells

(Ither

animals o f thc sam c .spccics. T h cy inlegrate aclivilies between anim als by serving as sexu al a ltra c ta n ts , a la rm sigiials, and so OII.

2 . Signaling m cchanism s HtMmones and othcr siịiiialitỉị; m olccules inducc clivcrse responscs iii larecl cells. T h cy Citii Iriggcr or allcr Ihe rate o f proleiii synlhcsis o r thcy Ciin c;uisc

Engỉísh for Sludents of Biology nioclirication

ỉ 29

in |)rolciiis alrcacly prcscnl in Ihc ccll. What dicltìlcs thc naíurc o f íhc

ICSỊ)OĨÌSC ? F o r one Ihing, noi all cclls can

rcspond to all lypcs o f signals. Consider thai

lìcarly all cclls havc rcceptors for som c horm oncs, inclucling insulin, and in such cases Ihc signal has widcspread cíTccts. Y c l only a few cell typcs h ave'receptors for certain otlìcr hornnìtìcs, in which cascs the signal has highly directcd effecls. F o r anothcr Ihing, ciilTcrciìl siunals activatc diffcrcnl ccllular m cch anism s ()f rcspvìiisc. L c t' s c o n s i d c r c x a m p l c s oi' the r c s p o n s e s ÍC) l\vo m a i n c a t c g o r i e s o f h o r m o n c s .

Stcnìid hormoĩìcs , which arc asscmhlcd from cholcslerol and are largely Ì!is(ìlublc in vvater bul soluble-in lipids. Ni)nsleroicl h o r m o n c s , w h i c h a r c a s s c m b l c d ĩrtìm a m i n o a c i d s and w h i c h ar c walcr-solublc. 3. S ĩ c r o i d H o r m o n c A c ti o ĩ ì

All stcroid h<)rmíMies sỉinìiilatc the synthesis a f new protcins by aclivating ccrtain ucncs ; thcy do nol aller ihc aclivity 1)1' alrcady cxistinị: prolcins. R c in u l i p i d - s o l u b l e , stenìicl h o r m o n c s c a n dilTiisc l a t h e r e a s i l y a c r o s s the p l a s m a

m cm b ran c of largcí cclls. O n cc insidc, ihcy move into Ihe nucleus, vvherc they bincỉ wiíli rccc[)íi'>rs spccific for llìcm. The thrcc-dimensÌDnal shapc o f the horm one-receptor LH>mị)lcx all()ws it í(ì as sDc i ai c vvilh c h r ií m o sD ma l protciiis. T h o

complex

activalcs

c c r l a i i ì g c i ì c r c g i o n s aiKÌ l e a c l s h ì tlìo s y n t h c s i s ivf p a r l i c u l a r i n R N A t r a n s c r i p t s , i h c n l o

S|)ccinc Ị)ii)lcins. 4. Nonslcnìicl H orm onc Aclion

ìỉo\w tio |)roloin hormones iìĩìti othcr vvaicr-soliiblc sigiialini: m o lccu lcs intiucc icsỊ)onscs iii larịiot colls, givcn Ihal ihcy CÍUÌMÍ.Ỉ Oĩvtss ibc plasina m om brane ? Some m o v c iiilo Ihc c e ll h y r c c c p l t ì r - n i c c l i a l c cnd(Kyiv>sKs.

ỈOII c h a n n c l s

a c i Ds s thc m c m b r a n c li) o p cn .

hiiul t o a r c c c Ị ) t o r a n d c a u s e

Ccilain

U)ns m o v c

i nwa rd, and

t heir

cvt i)|ì lasmic CDiìccnỉralitìii c h a n u c s in w a y s Ihaí a l ì c c í cel l a cí i v i í i c s . M o s Ị |)ioicin h o r m o i i c s , i n cl ut li ne iíisiiiỉíì, *n.uvatc s c c o n d m c v s e n g c r s , w h i c h ÍÌVC i n Ua c c l l uh i i incclíalors ol' Ihc i v s p o n s c s ío ihcii sieiìiil. O i i c scctìiiti m c s s c n e c r is

cydit \ M V

T h e i c s p o i ì s c ÌM w h i c h c y c l i c A M P |)h»ys

[KIIÍ

bci^ins

n n ) l c c u l c biiuls lo a rcc cpl Dr on tho hiasiiu) n\cn)bianc i)f a iiltcrs i h c acl ivi

(>r ;ỉ niciiihiaíK-

vvhciì

lìonnoiic

ccll. T h e binding

' v r nc s v s^ : ni . A t i cn y l c y c l a s e is a c í i v a l c ;

íhis c n / y i i ì o Cíi(aly/Cs llìc c o i i v c r s i o n oi A '

1^;. -

ỈVlany l ì ì o l cc i i l cs lìl' i ulcny! c y c l a s c , IH>I jiiSi ' fìc. »iấC ;n-iivalccỉ hy a h o r m o n c -

rcccỊ)lo r com [)lox. Each o f llìcsc c n /v m c im >lccuL A 7 P P K íl c ci i lc s a r c c o i i v c r l c d lo c y c í i t

AMP

\hc !;>lc al Nvlìich tnany

E a c h >cci)ííii-iìấc ...^ngcr m c i l c c u l c SI)

Idinìccl llìci) iì c li va lc s m a n y c n / y m c s . Eiich o f íhc c. / y n ì c s s o aclivíiíccl Ciin c o n v e r l a v c i y l ar i : c Iitinibcr o f s u h s l i a t c m o l c c u l c s iiìto d . : ! l ĩ c n l Ci‘ . y r n c s , aiul s o Oĩì unlil t h c Iiu m hci

(ìl

nn >lcciilos

ivp iv sen liiìg

!hc

rinal

ccllu lar

rcsponsc

thc

entiinious. TlìUS, sccoiid m cssciigcrs arc a vvay oị' a m p liry iiiị: ihc siiiiKiling m o l c c u l c .

iiiilial

siịiiial

rcs|H)nsc to a

Lesson Twelve

4. A nsw er the questions : 1. D efine thc d iffcrcn cc betvvceii Iransmittci subslaiiccs anci n eu ro sccrclo iy horm oncs

2. D cfine horm one. W hat íunctions do h o rm o n cs servc ? Hovv do Ihese fuiic(ioiis d iffer from those o f transmittcr substances..................................................................................... 5 . F ili in the blanks : A largel cell is one having receptors to vvhich speciric signaling m olccules c;in bind and elicit a ........................................................................ It m ay OI m;iy not hc ..........................................fo the signaling ccll .) Signaling m olecules include ..................................................................................., and Cells respond to spcciric horm oncs or o th cr sigiuiliiip m olecu lcs (inly ir llicy havc .................................... for them. Slcroid hoỉTTiones have receptois in .............................................................................. Nonsteroid horm oncs have receplors on

thc tho

Steroid hííimones t r i g g e r ...............................................................................and N onsteroid horm ones altcr the aclivity o f ...................................................... V. N E W W O R D S 1.

abnorm ality

adjustment (ti)

sự điều chỉnh

adrena! (adị)

trôn ihẠii, thượng thân

a n d r o g c n (/? j

anđrogcn, kích lố lính đực

antennai'/?)

anten, rr»u

axillary (aclị)

thuộc nách

behaviour (n)

hành vi

8. 9.

b u l b ('/0 c a n a l (n)

hành

tính bâ’t thường, sự khác thường

kênh, ống

1 0 . caste (n)

đẳng cấp

I I . centerfold (n)

trang giữa của một tờ tạp chí

1 2 . c o lo n y (n)

t(ip đoàn

13. com p an ion (tì)

bạn, bầu bạn .

14. com petent (acìj)

có n ăn clự c

15. coord in a tc (v)

phối hợp

16. c o q ĩu s allalum (tì)

luyến nội liốl ở dổu côn trùnu tiết hocm on

17. deprive o f ịv)

juvcnil điều chinh sự biến Ihái lấy đi

18. d e v o u r (v)

ăn ngấu nghiến

19. diffeieiiliation (n)

sự phân hóa, sự biệt hóa

2 0 . en d o crin e ( a d j)

thuộc nội tiết

2 1 . e n atic (aclj)

thất Ihưírng

English lor Students of Bỉology 11 L-vaporatc (v) 2^. c v o k c (\') 2 4 . romiiii/.alion (/1) 2 5 . gciiitalia (fi) 2 6 . itienlify (y) 2 7 . im prcgnatc (i') 28.

hay hơi gọi lên sự hóa lính cái C(f q u a n sinh d ụ c

xá c định, nhận dạng thụ linh xung

im pulso ( n )

2 9 . iiiguinal (adị)

thuộc bẹn

iiislincl (n)

bản nãng

intcgratc ( v)

h(TỊ) thành một thể thống nhất

isnialc fvj

phAii lập

32.

33. locust (n)

châu chấu

34 m am m ary ((idị) elaiid (n)

tuyến vú

.^5. m alcinal ((iclị)

thuộc về mẹ

'^6 . m ienitory ((KÌị)

thuôc di cư

M . mislcad (v) 3S. moth (n) 39. niiisclc (n) 4 0 . Iicsl (n) 4 1 . nyniỊih (ỉi) 4 2 . oH acloiy (v, 11) 4 3 . iHitpiil (lì) 4 4 . pcrceivc (vj 4 5 . [ihciiolypically (adv) 46.

Ị)otcnliality ( n )

làm cho lạc chrờiiị! ngài cct tổ nhộng trần, Ihiốu trùng ngửi, khiìru giác hiộu suất, sự sân xuất hiểii, nhân thức thuộc kiểu hình tiềm iKìiig

4 7 . psciicloprcgiiancy (ỉi)

c ó thai giả

4K. psycli(ilni;ical (adị)

thuộc lAin lý

piihcrly (n)

tuổi dậy thì

.'^0 . p i ih ic ((K Ỉị)

thuộc mu

51. cỊualiry (v)

có đủ tiêu chuẢn, đỉi khả nâng

5 2 . rccipit-nl ((I(lị}

thổ nhận

53 . rcspoiisc (lì)

sự trà ITti

5 4 . room alc (n)

bạn chung phòng

5 5 . ru l c oul (v)

bác hiS

5 6 . scaiìty ((KÍị)

thiếu, íl

5 7 . scerclin (ti)

hocm on tiỏì

silkvvorm (^1)

tằm

5 9 . stalistic (cưlj)

thuộc thống kil

6( ) . stimuliis (n )

chất kích thích

6 1 . swilì (adị)

niiiu, nhanh

6 2 . svnchronizc (v)

làm đổng bộ

63. syndnimc

( 11)

hội chứng

132

Lesson Twelve

64 . tíirpcl ccll ịiì)

lô hàn clích, tè bào bia

6 5 . tL-miile C/í)

môi

6 6 . tcsticular (adị)

ihuộc tinh hiKiii

6 7 . toslis

tinh hciàii

6 8 . thyroici

tuyíiì giáp

6 9 . thyroxinc ịn)

liroxin

7 0 . trail (tì)

vêì, d íu vết

7 1 . Iriggcr (v)

gfly ra

7 2 . vicinily ịn)

sự tiếp cẠii, sự lân cận

7 3 . volalilc

thuộc bay h(»i

LESSON THIRTEEN

CHEMICAL ASPECTS 0F DIGESTION I. T E X T Pi>lys;iccharides such as starch and ịilycogen form an impiirlant part o f the foixl ingestcd by m an and m ost animals. The glu co sc units o f these large m olecu ỉes are joinccl by ỊỊlyroMÌdic

hotuỊs linking carboii 4 (o r carbiin 6 ) (if one glu cose niolecule vvith carb o n 1 (if the acijacenl molecule. These bíinds arc hydrc)lyzcd by amylases . Th esc c n /.y m es will digest polysnccharidcs to the d isacch arid e, nialtose , biit will not split Ihc bond botween ihe lwo glucose units o f m altosc. T h e am y la se s will split the a gly c o s id ic biMKÌs prcscnt in slarch and glycogen but Iiot thc íỉ-glyc(isidic bonds present in c c liu lo s c. The gaid cn

snail's digcslivc j u ic c conlains lĩ-glycosicỉases

thai can

h y Jn >ly zc cclluldsc. In nidsl vcrlchralcs, am yỉasc is secrctocl only by thc pancreas ; in man nnd ccitain o lh cr m am m als, am ylasc is sccretcd by Ihe salivary gland as wcll. D iffcicn t indiviciuiils havc siilivas conlaininp diffcrcnt am ounts o f am ylase ; thiis thc tim c requirctl for thc salivaiy digcstion o f a givcti amourit ()f starch will vary. Y o u can tcst ihc aclivity o f yciur owii salivii by this sim plc c x p e rim c n l. A n estim ate o f Ihe amciunt o f slarch in Sdlution Ciiĩi hc (ibtained by aciditm a Standard amouiit o f iodinc solutÌDn, vvhich yields a blue-C(íloured com p lcx wilh staich but iKit vvith sugar. Place 10 ml (if a diliitc biiilcd slarch soliilion in a tcst tubc íind add 1 ml o f saliva. Mix th oiou gh ly and ;it thc CIKÌ t)f cach miniilc aTter thc addition o f the saliva, rem ove a drop and ;idcl il Ic) a tlrop nf iodinc solutÌDn. At fnst tlic rcsulling solution will be blue ; subscquenlly, sam ples vvill tuni vìdIcI (m red and evcntually rcm ain yellow , indicating that all Ihc starch has bcen digcslcd. The red ccilour results from the reaction o f iodine with ccrtain intcrm ediate substaiices forme(l in thc brcakdow n o f starch to sugar. All c n / y m e s íirc proteins and arc dcnatured, i.c., r c n d c tc d inactivc, by heating. Y o u can provc thiil tho (iigcsúon o f starch hy saliva is mcdiatod by c n z y m e s by repealing the tcst using saliva (hat has becn boilccl. 133

134

Lcssoi ĩhirteeR Disaccharides are clcaved to m onosaccharides by enzym es thai are sj)ccin c foi Ihc

particular disaccharide. Maltose is split by maltases

present in salivà and in Ihc

intestinal ju ice secreted by intestinal glands. The intestinai ju ice also contains sucrase , which splits the disaccharide sucrose to its constituents, glucose and fructose, and

lactase,

vvhich split lactose (milk sugar) to glucose and galactose. The ultimalo

prcxlucts o f the digestion o f carbohydrates - the hexoses, glucose,

fructose

and

g alactose - are absorbed into the blocxl stream through the intestinal wall. There are several kinds o f hydrolases that attack the peptide bonds o f protcins ; each is specific for peptide bonds in a speciíic location in a polypeptide chain. Exopeptidases cleave the peptide bond joining the terminal am in o acids lo tlic peptide chain. Carhoxypeptidase

spiits the peptide bond joining the amimi aciti with

the free tenninal carb oxyl group to the chain, and aminopeptidase rem oves the íimiiic) acid with a free terminal

a - a m i n o group. O ther hydrolases, the emiopeptidases , will

cleave only peptide bonds within a peptide chain. Pepsìn , secreted by thc c h i c f cells in the gastric m u co sa, and trypsin

and chymotrypsin , secreted by the pancreas, are

endopeptidases but differ in theừ requirements for speciíic am in o acids adjacenl to the peptide bond to be cleaved. These endopeptidases split peptide chains in smallci fragm ents which are then cleaved fur1her by exopeptidases. The com bined action (>l

the endopeptidases and exopeptidases results in splitting the protein molecules to frec am ino acids, which are then absorbed through the intestinal vvall into thc blood stream by active transport. These powerful proleolytic eiư ym es would constitute a serious

threat lo iIk-

tissues secreting them. Hovvever, pepsin, trypsin and chym otrypsin are not secretcd as suoh, but a r e s e c re te d in the foiTn o f inactive p re cu rso rs - p ep sin o g en , try p sin o g e n and

chym otrypsinogen. This prevents their digesting the proteins o f the cells that produce them. In the gut each is activated by the removal o f part o f the precursor m olecu le lo yield the active en zym e and an inactive fragment. The digestion o f fats is catalyzed by esterases that split the estei bond betvvecn glycerol and fatty acid. The principal mam malian

esterase is lipase , secreted by thc

pancrcas. Like other proteins, lipase is waler-soluble, but ils substrates are not. Thus Ihc e n zy m c caii attack only those m olecules o f fat al the surface o f a fat ểroplct.

The hiỉi’

saỉts are detergents that reduce the surTace tension o f fats, breaking the largc clrDpIcls o f fat into very fine ones ; this greatly increases the surface aiea o f fat exp oscd lo thc action o f lipasc and increases the rate o f digestion o f lipids. Coiiditions in the intestinc are usually not optimal for the cotnplete hydrolysis o f lipids to glycerol and falty acids. The pnxlucls o f digestion include glycerol and ừ c e fatty acids plus m on o acy lg ly cero ls, diacylglycerols and som e triacylglycerols, undigestcd fals. The pancreas also secretes ribonuclease, an eslerase \vhich splits Ihe phosphatc ester bonds linkiiig adjacen( nucleotides in ribonucleic acids, and íieoxyriììonurlease , vvhich splils tho phosphate estcr bonds iinking adjacenl nucleoúdcs in deoxyribon ucleic acids. E n zy m cs that com pletc the cleavage o f nucleic acids arc secrcted by tho intcstinal mủi.()sa. Hhosphodiesterase removes nucleolides onc al a lim c IVdiii thc cntl

Englỉsh for Students of Biology

()f a polynuclcotide chain. The nucleotidcs in tuin aic attackcd by Ị)hosphatases which rcm iivc thc phosphatc group and leavc thc nucleosidcs, which are absorbed. It should be noted that thcsc hydrolytic enzym es do tìot usually scrvc for the formíìIion o f the bonds thcy normally split. Starchcs arc not synthesized by am ylases, protcins are not synthcsized by pcpsin or trypsiii, and fats are not usually synthesixed

by lip asc. T he synthcsis o f a polysaccharide Chain docs not in vo lve the renioval o f watei m olecu lcs o f glucose but rather the lemoval o f phosphate from m olecules o f glucosc-phosp hate. As a gcneral rule organlc conipounds are synthesizcd in the cell by c i i / y m c systcm s that diffcr, at Icast in certain keỵ cnzym es, rrom those that take the Cdmpiìund apart. II. BIO LO G IC A L T E R M S

(CÁ C THUẠT NGỮ SINH HỌC)

1. Aniyla.se (am ilaza) : E n zy m e which hydrolyses the internal l,4-.gIycosidic bonds o f starch.

2. Chymotrypsin (kim otripxin) : A peptidase o f (he mam malian digestive system which is s p e c in c for peplidc ponds adjacent to am io acids wi{h arom atic or bulky hydrophobic side chains. 3 . D e n a r u r a h o n ( s ự b i ế n t í n h ) : T h e c l c s t r u c t i o n o f t h e n a t i v c c o n f o r m a t i o n o r S ta t e o f a

hidlogical m olecule by heat, oxtrem es o f pH, hcavy metal ions, chaotropic agenls etc., icsulting in loss o f biological activity.Spccincally in D N A , the breakagc o f thc hydnigen boncis maintaining thc double-hclical structure, a process which can be icsci-vcd by rcnatiiration or annealing. 4.

Eiưiopưptiílase (enđ(ipeptiđaza) : An enzy!ne vvhich cuts a polypeptide chain

iiilornally, in)t just rem oving terminal peptidcs. 5 . ExoỊìepíidases (ek/,opcptiđaza) : Peptidases which attack lcrmiiial peptide linkages, tliiis spltting ()ff am ino acids. 6 . Estcrasc (cstcrazíi) : An cnzym e which calalyscs the-hydrolysis ol esler bonds. 7. Fatty acicls (axit béo) ; A tcrm for tho wh(ilc group cif saturatcd and unsaturatecl nn)nohasic aliphalic carb oxylic acids. The lovvcr m em bcrs ol' ihc scrics are liqiuds (if puiigcnt ixlciui and coiTosivc action, solublc in vvalcr; thc intcm icdiatc m cm b ers are oily liquicis ot uiiplcasanl smcll, slightly solublc in vvalcr. The higher m em bcrs fn)m C|() upwards, arc mainly solids, insoliiblc in water, but solublc in elhanol and in elh o xy elh an c. Mcclically, saturated fatty acids with no doublc bonds are linked with the clcvclopmciit

o f atheromo.

ín contrast

the polyunsaturated

fatty

acids,

linoleic,

linolcnic and arachidonic arc ternicd essential fatty acids as ỉhey must bc included in the ciiet and m ay havc a preventative rolc against athcrom a and arc required for the syiithesis (>r proslaglandins (biologically active lipids prcKÌuced during anaphylactic reactions, som c o f vvhich havc anlagonistic actions on platelet acũvation and vascular ịK-rmcabilily).

136

Lesson Thỉrteen

8 . GlycoịỊcn (g lic o e c n ) : Sloragc polysaccharidc, a , l - 4

linkccỉ wi!h ncquciii a J -6

branches, cxisling as small granules in cyanobacteria and other baclcria and in tho cyloplasm o f c u m y c c íc fungi i\nd animals but not in planls (ìr algac. 9 . M ĩ 4c o s a {M ĩicoiầS n ie m h r a n e , m à n g n h à y ) :

A t i ssu c l a y c r f(ìuncl l i n i n e varitMis

tubular cavities o f tho bocly (as the gut, uterus, trachea ctc .). It is c()mposcd ()f a layci o f epithelium containing numcrous unicellular mucous glands and aii Iindcrlyiiig laycM o f areolar and lymphoid tissue, separated by a bascmcnt m em branc. 10. Pancrcas (tụy) : A m odcrately cinnpacl slructurc f(>und in V erĩebrales, !hc lari:ci part o f vvhich consisls (>f cx o c rin c glandular tissuc vvith onc or m orc cluLÍs oị)cniiìị! \o thc small intestinc , and alstì ctMìíaining scattcreci islcts o f cndtìcriiic tissuc. The loi nKM pnxliices six Oỉ' m orc e n /y m c s involvcd in ihc digcslÌDn o f prolciiis, carbolìyclralcs, iiiitl Tats, vvhile ihc lalter sccrcte ihc horm oncs insulin and glucacon. 1 1 . F e p s iìì

( p c p s i n ) : P n ) t c a s c I)f Ihc g astr ic j u i c c vvhich is a b l c to 1'uiìL'lịon t)|)linì;illy

under the acidic condiíit)iis ol llìc slomach. 12. Heptidase (pcptiđa/íỉ) : An c n /y m c vvhich dcgrades pcptidcs inti) thcir consliluciìl amintì acids. 13. Peptide (peplit) : A scqucncc (ira m in o acids held togethrt by pcptitic hi)iids. With rarc exceplions peplidcs arc unbrancheci chains joincd by pcptidc bonds bctw ccn thcir a - a m i n o and a - c a r b o x y l groups. Peptides can vary in length tVom tiipcplitics wi!h 2 ío polypeptides with sevcral hundrcd amino acids. 14. Precỉỉrsor (tiền chiiì) : A substancc vvhich precedcs thc rormalioii ()f a compoiiiul. 15- Trypsin (tripsin) : A proícase secretcd by thc pancreas which is spcciỉlc Ibr pcpliilc bonds adjacenl to lysinc and argininc residues. III. G R A M M A R ;

R ELA TIV E P R O N O U N S U S E D VVITH P R E P O S IT IO N S AND P R E P O S IT IO N A L PH RASES

(CÁC ĐẠI T ừ QUAN HỆ DÙNG VỚI GIỚI T ừ VÀ CỤM GIỚI T Ừ ) C á c đ ại từ quan hi} có thổ đưitc sử (lụ im V('ti cá c giớ i từ và c á c cụ m uii'*! lừ W H C )M , W H O S E , W H IC H . Rièiig đại từquiin hộ T H A T không ihể sửdụnị: được ihco c;ích này. V í dụ : 1. Y o u are thc person on whose hclp and acivicc I havc ;ilways bcon ahle Ic) ivly. (Anh lò ngưừi mà tôi luôn luỏn có thể dựa vào những sự giúp đỡ VÌI nliữiiu lời khuyên) 2. My tcacher is a

ix.Tson

rnim whom I havc ;ilways rcccivccl thc ịiroalcsl

encouragcm ciil. (Thầy giáo của tôi là ngưừi mà từ đó tôi luôn luôn nhận được những lời c ổ vũ tu lứn nhấl) 3. A cross the rivor was a largc dam at the basc o f which was a piiwcrhoưsc. (Chắn ngang dòng sông là mộl con đập mì\ dư(ìti chân của nó là niộl nhà m áy điên) 4. Iron, OII which man dcpeiKÌcd Tor many hundrciis I)f ycars, has IKIVV hecn rcplaced by many alkìys.

Englỉsh for Students of Bỉology

137

(S ắl, k im loại m à COII người dã lệ Ih u ộ c Iihiồu thế kỷ nay đã được thay Ihô bầiiị: nhiổii hiụi h(.tp kim) 5 . He had ;i scricìus accidcnl in his car as a rcsult 1)1' which hc is cripplcd for livc. ( Anh ta đã gập môt tai nạn nghiôni trọiìg trỏii chièc x c h(ti của mình mà hậu quả của nó là anh ta bị què quật suốt c1('ri) 2. THE P O S S E S S I V E RELA TIV E PR O N O UN "W H O S E " ĐẠI T ừ QUAN HỆ s ở HỮU "VVHOSE" W H ( ) S E là đại từ sử hữu thư('mg dược sử dụng trong mệnh đổ quan hệ để giải thích cho môt ciiinh từ chỉ người, sonc cũnc được dùng cho cả c á c danh từ khổng chỉ ngưivi. V í dụ;

6 . T h e p r o r e s s o r , wh(ìS 0 hiiok t)ii I m n i u n o l o g y is a Standard textbook, is now giving a serics ()f Iccliircs al the universily^ (Vị giáo sư, mà cuốn sách của ôim vổ Miễn tiịch học là một cuốn sách giáo khoa chuẩn mực, liiệii đang giáng nhiều giáo Irình tại Trư('<ng Đại học Tổng h(Tfp) 7 . Penicillin. whose cliscciverci was Alcxaiidoi Pleming, was Ihc W()i ld's fir.sl antibiotic. (Penixilin, mà iiị;ư(M phát hiện ra nó là A lcxan d er Plem ing, là chất kháng sinh đầu liên của Ihế giới) C ầ n liriJ ý là, khi chuyôii mớnh đổ phụ n ày t hành m ộ t criu h o à n c h ỉ n h thì d an h từ

thay thế VVHOSE sẽ luôn luôn nằm ở dạng danh từ sở hữu. Tri)im ví dụ 6 nói trC'ii, cílii hiiàii chỉnh chiiycn từ mộnh đổ phụ sẽ là, : The pr()fess(ir's book on Immiinoloey is a standarl Iexbi>ok. Du vậy, (ning cAu phức h(/p, W H ( ) S E chiếm vị trí của P R ()F E S S ( )R'S. Ngoài ra, W H ( ) S E cũng cóthể cti Vtlti mộl giilỉi lừđứim trưd(c IIÓ uliư trong ví dụ I. 3, "VVHICH" RELA TIV E C L A U S E S THAT R E P E R T O A

SENTENCE

MỆNH ĐỂ QUAN HÊ TRONG ĐÓ "VVHICH" GIẢI THÍCH CHO CẢ MÔT CÂU Đôi khi, đ;ú từ cỊuan hệ "W H 1C H " khóiiỉ: clù eiủi Ihích clid một cianli lừ hay đại từ mà clm ca câu. Crúi Irúc này Ihườiiịi gập ớ môl mC‘iih c!ồ quan hc bình jziải. Hãy xem xél ví du sau đây : 8 . Tlic rcsciirch pn)jcct yicklccl fcw Iisclul rcsulls, which is iiiiilcrstaiKÌable coiisitlLM Ìim ihc sniall ainouiit inoiicy spcnt on it. (Uự áii nghiòn cứu đạt được ít kốl quá hữu ích là điổu dỗ hiểu khi x c m xét lượng tiến ít ỏi mà ciự áii đã được tiêu.) K õ ràng rằng đại lừ W H IC H tronu cAu này không giai thích chi) "dự án" cũng khống ch o " c á c kốt quà". Thực tố nó giải thích cho cả câu đứng trước nó, tức là "dự án nghiên cứu đã đạt được íl kết quả hữu ích". Sau đAy là một số ví dụ khác :

I 3K

Lesson Thỉrteen 9 . The Miiiistry ()f Scicncc, Technology ;\nd Eiivironmenl m;iy (Iccitlc iu>t lo financc Ihe pr(ijccf, in which casc Ihc last six mtíiilhs' icscarch will bc wastccl. (R ỏ Khoa hdc, Công imhộ và Mỏi Irưìtng c ó thổ quyCM định không tài Irợ chi) dự án, trong trường hitp này phần nghiỏn cứu của 6 iháng vừa l ồi sẽ ti ('t thành lãng phí) 10. The dcath ratc o f village children is vc*ry high, vvhich is only lo bc cxpcclccl in such a rcm ole mountainous arca. (Tỷ lệ tử voiig của trẻ cm nông thôn là rất cad, điổu mà lẽ ra chỉ c ó thế gặ[) ơ một vùng núi c ao xa xôi) 11. Tho tracttM' failed to slart, vvhich was the rcsult (if ncgecled m aintcnance. (C hiếc m áy cày không khcVi động được, đó là do lựiu quà của việc bào dưỡng cẢu thà)

IV. E X E R C I S E S

/ . Nô'i các cặp cáu sau dây hằng cách dùng W nOM, WỈIOSIỈ, yVỈỈICĨI sau dó khoanh tròti dại từ quan hệ và từ mà nó ỊỊidi thích. 1. 2.

Alonpside the roadvvay was a wide canal/The entirc suríace o f

thc canal

covered wilh a thick growlh o f NvateiAveeci. Those people w ho usc compulers a lot have dcvised program nics/Ry m cans

program nies they are ahlc to soi ve all sorts o f problems. 3. I would like >o ihank my aciviscr/Wi(houl my a d v iscrs hclp

Ivvouki luil

w;is thcsc

havc bccn

ablc to com pletc Ihis stucỉy. 4.

5. 6.

T h i s is a plan o f a r c a / O n Ihc r i gh t- ha nd siclc o f thc plan y o u c a n SCO thc proposetl

sitc (>f the new dam. Vitam ins are health-giving subsíances/Ft)r Ihc lack o f vitamins childrcn itrc clyiiie in m any píiits o f the woiid. The student Wiis gralcful to his parcnls/VVilhoul his parenls help he cDukl ncvcr li.ivi,' gradiialcd.

I vvould likc to say a fcw Nvorcỉs about Pi ()fos.siir TiciiAVc arc all gathcred hci c iDciay

!o pay tribute lo Professor Ticn. Most constractors are persons o f vviclc expcrieiice/Eiiginccrs I)ftcn have lo ivly OII thc skill and knovvleclgc o f contractors.

C huyển các cáu p h ứ c hợp sau dây thành hai cáu hoàn clHtih.

The new minisler, whose opinions about pollution control arc wcll known, is noi popular with the industrialisls. This lovcly buttcrfly. vvhosc vviiigs are much sought alìer hy collccto rs, is now almosl exlincl.

2. 3.

Many o f (he woiici's wild animals vvhose natural habitals arc shiiiiking cvcry yc;ir, arc in d an gcr o f bccom in g cxlincl.

Technicians are essential peoplc vvlnxsc vvork is oftcn not propeiiy a p p rcú atcd .

Englỉsh for Students ot Biology 5.

139

The slu(lcnl’s falhci\ aịiainsl wh()sc advicc hc liH)k up Ihc slucly o f biology, nevcr q u i l c ỉ'orj:avc h im .

6 . The cDca planl, fn)m vvhosc Icaves thc clrug, co cain c, is lìbtaincd, grovvs in thc m í ) u n l a i i ì o u s a r c a s (>f S o u t h A m e r i c a .

My old tcach cr, on wh(ìse advice I took up thc sludy o f biochem islry, did me a g o i x l tiirn.

The hcaci ()f dcpartment, on vvhosc shoukicrs rcsted the greatcsl responsability for t h c pi

The

h a d h a d m u c h e x p c r i e n c e in m a n y s i m i l a r l a r g c - s c a l c p r o je c t s .

architcct vvhose plans were accepled hy thc govenìm cnt was a man o f wide

cxỊxnicnce.

10. Tlìc ncw labi)ur law, wh()sc slrongcsl supportcrs were the Iradc unions, ca m e into Torce lasl month.

i\ỏỉ c á c cậ p Cíiii sau dày thàfili m ật cáti p h ứ c ìuỵp hằHg c á c h dù ng d ạ i íừ qu an h ệ \VỈIOSE, sau dó íìtém các dấu phẩv n ếu gặp một m ệnh đê binh gidL 1.

T h e s t u c l c n t vvas r o r b i d d c n a t ‘c c s s Kì t h c l a b i ) r a l o r y f o r i h r c c m o n l h s / T h r o u g h t h c

The villaecrs rcccivcd com pcnsation fm m ihe govcrnm enl./the villigers'lands had

sluclcnt's c a r e l c s s n e s s ih c e x p l o s i o n o c c u rr c ti.

h c c n H tìodcd by thc n c w h y d r o c lc c tr ic d am .

3. 4.

W a tcr is bciim Wíìstcd in thc mi)dcm \voiidAVc dcrivc so much bcnefit tVom thc ptnver oỉ watcj . The nevv iilloy oi' carbon and aluminium was slill predictcd ìo be an important a t l c l i l i oi i t o t h e l a m i l y o f a l u m i n i u m a l l o y s / T h e n e w a l l i> y ' s p r o p e r l i c s vvc r e

as yet

illỉlcslcci.

The iniỉỉistcí wa s aiixÌDUs li) i n a k c a s u c c c s s (>r ilic Ị)i‘o j e c í A ' h c |)K)jccl vvas iiiiliated by I hc m i n i s l c r s a u t h o r i l y .

4. Dưói dày là tám m ệnh d é chíuh và tám m ệnh d é phụ V(H dại từ ịVỈIlC ỈI, tỉăy kếí ÌầỢp íừììỊ* cặp m ột d ể viết lén uhữĩig cáu p hứ c h(/p đúng, 1.

which is ỉhc causc (>f much satisỉaclion in inlcrnational m cdicaỉ circles.

2 . vvhiclì ciUisccl m u c h d i s s a l i s f a c t i o i ì a m o n g Ihc public. 3.

llìc tcmpcratiirc o f Ihc almospherc appoars to bc risinị: considcnibly.

h yí l r o c h l o i ic acitl hacl bcc iì s lo rc d iii an unmarkeci j a r .

al which maiiy t)f lìis IclltìNv sliKỈcnls w crc most surpriscti.

(^.

s o m d in ic s (hcse

tho ancicnl Riimans w crc amtìng Ihc world's grcatcsl buikicrs aiitl iKÌminislralors.

Ihc

the e o v ciiìH ìciit p i e c o n - h o l c d Ih c c o m m i l t c e 's rc p o rt o n th e c ity 's l r a f n c p r o b l e m s .

\wo

s u b s l a n c c s r c a c ! ratlìcr vÌDleiilỉy.

I i k Ic i ì I g a i n c d a r i r s l c l a s s d c g r c c .

lí) , v v h ic h is a c a u s c f o r a n x i c l y a b o u l I h c e f f c c t

1 1.

vv l i i c l i c a u s c t i i h c m

Ihc w o rỉd 's c lim a tc .

U) c i r i H> p a n d w i l t .

12 . w h ỉ c h is Iiol surpi isiiip cDiìsidcriiiị: i h c i r ucni us l\>r orclcr and o r g a i ì i / a l i o i ì . 1 3 . l l ì c C X |) C I i n i c n í í í l p l o l ( ì t p l a n l s h a d b e c n l c f t w i t h o u l W í ì l e r ì ' o r s c v c n i l d a y s .

14.

i Ik '

(>ncc-(ii'cadcd cliscaso, smallịKìX, has n o w fx;cn c n u l i c a t e d

140

Lesson Thỉrteen

15. which coukl havc bccn thc caiisc of a scrious accidcnl. 16. in vvhich case li)wcr Ihc hcat cDnsidcrably. 5.

F ill in the hlaiìks wiíh appropríate terms :

Carbohydrates

............................... wilh Ihc gcncrai forniuiai ......... H ............. ( ) .......... Carbonhydrates can be dividcd into thrco types : m(im)saccharidcs, clisíiccharitics

a n d ................................................................... Polysaccharides and disaccharides may be brokcn clown by

involving Ihe splitling o f ............................. m olcculcs. Simplc lipids (fats) consist o f a moleculo ol' glyccrol and ........................ mi)lccules I)f

fatty acids. Phospholipids

arc

CDmpouncls

com plex

consisling

lipids

a tn ni s

consistiiig

carbmi,

hydrogL-n,

ainl

hydm lysis, a rcactÌDii

glycerol,

tvvo

..........................

.................. and a phosphatc group. 6. 7.

A m in o acids coiisist .......................................................... . ............................................................. and som etim cs sulfur. By linking am ino acids, pcplidc bontls alU)w the rormation o f ...............................................

A nucleotidc is com poscd o f a pcntose, a phosphale

group, and

a ..................... -

containing base. A nu clcoside is com posed a .................................. and ÍI .................. containing basc 9. A DN A nucleolidc cHinsists o f .......................................... (a Ịícnlose) and OIIC (>f iho following nitrogon - containing bascs ; thymine or cytosinc (pyrimicliiiL-s) (II adẹiìine or guanine (purines). 10. W hcii thc bond to A TF's termiiial phosphatc group is bn)kcn, ............................ is rclcaseci

6. D elerm ine whether the follow ing slalemettts are tnie (T ) o r fa ls e (F ) ; 1................. Oxidaxitni is thc Icndenccy ()f an atom to gịgc up clcctro ns, ;iii(l rcdiictioii is the tcn d cn cy lo rcceivc clctrons during rcaclidtis 2 .................P ruclosc is ;\ type of monosacchai ide. 3 ................. Btìtids formati(in iii polysaccharidcs and poIy[Xỉplides is ;icconip;iniccl removal o f a w;ilcr m olcculc. 4 ................. Cellulosc is a structurat

polysaccharide,

and

starch

stíiraei.'

polysnccharidc. 5 .................Anabi)lism is anolhcr lcrni l\>r biosyiithcsis. 6 .................Catabolism is a form I)f mctabolism in which small nmloculcs aic convcrtcil into large (incs. 7 ............... Energy in bioliipical systcms is primarily chcm ical. 8 ................ A T P caiTÌcs oncrpy from catabolic lo anabolic reactions. 9 ................ A phospholipid contains thrcc fatty acicis, a glyccrol and ÍI phosphiitc 1

0 ........... Tvventy nat urall y ocuiTÌng a m i n o a ci ds ar c used t(i m a k e prot ci ns .

Englỉsh for Students oỉ Biology

14 1

Trausỉate into Vieítiamese : IIow (lo etỉzym es W(frk ?

W c kiHìw Ihal an c n / y m c s p c c d s up ihc ratc o ( a m c t a b i ì l i c r c a c l i o n , bul j u s t hovv dix^s

il úo ? During a chcm ical rcaclitìii, rcactants arc convcilcd to producls by boncl rt)imation ov brcnkagc. A ccrtain amounl o f cn crgy is rcquircđ for evcry such reaction, aiui ihis rcquircm ent limits iís ralc. This rcsistancc to a rcaclion, which mus bc ovLMctmic 1'or n rcactiiMì u> procccd, is mcasurablc and is callcd thc eneríỊỴ o f arỉivaĩion. In thc lahoratory, tìvcrcoming this initial rcsislancc can bc íichicvcd ( 1) by iiicreasing íhormal c n c rg y (hcatiiìị:), vvhich incrcascs m olccular vclocily, ( 2 ) by increasing the con ccn tiatio n 1)1' rcactanls, or (3 ) by adding a catalyst. In living system s, Ihc Tirst Ivvi) altcinalivcs are Iiot feasiblc, sinco clcvating ihc lempcraturc is [Kilenlially harmíul and incrcasinii ỉlìc dciìsitv o f rcaclanls is nol practical. This leaves only the aclioiì I)t cakìlysts, and c n /y m c s nil this nced eỉTicicníly and poỉcntly. íV. Translaie inío lỉỉifỊlish : 1.

CYic đ t t n vị g l u c tV A t c ủ a l i n h b ộ !

h o ặ c glitH)gcn

đ ư ợ c n ổ i v ớ i n h a u b ằ n g c ấ c licMì

kc\

uli ciV. it c l ì ú n e lìoi c a c b t ỉ i ỉ 4 ( h i ) ậ c c a c b o n 6 ) c ủ a m ỏ l plìâiì l ử ị ĩ l u c t ) / ( t V(ti c a c b o n

c ủ a ị)hAii lử e ỉ i i c o / t r bc n cạ nh .

C á c a m ila /a

sè

caí c á c liên kốt a-gliccv.it cố mặt ìroiVẠ linh hôl và glicoaen mà

k h ò i i g cắt c á c lên kốl B - ị ; l i c i ) / i t c ố mặt IrDiìg x ci ì lu l o/ (t .

3. 4. 5.

( ỉ đa số động vậi c ó xưtTnịi sống, am ila/a chi được liếl ra nhừ tụy lạng, ở người và niột số đông vật c ố vú khác, amila/íì cũuịỊ dược !icì ra bởi tuyến nưức bọt. Màu đỏ là kct quá của phan ứiiị; giữa \o\ vơi c á c chất Iruiìu gian nhấl định được tạo Ihành trong sự phân giải tinh bỏl Ihành đư(Nng. Pcpsiii, (tưítc c á c lố hàt) tiôư htni trong màng nhày tlạ clày ỉiêt ra, còn Iripsin và kiintìtripsin đưttc tụy lanu tiốt ra, là những cnđopepliđa/a, clìúnu sẽ chỉ phân giải cúc lièn kct peplit !ronu lòiiu mỏl chuỗi pcpút. r á c clụng lố hợp cùa các ciuliì[)epliđa/a và ck/oịK'[)tiđa/a eủy Iiêii sự bẻ gay cắc

phAn tử protcìii ihàiih các amiiUìaxit lự clo, chúiìg sau đó được hấp phụ qua thành mộl vào \rn\u nhìi vậii chuycn chủ độiìị:. 7.

S ự l i c u hóa c á c c h ấl b é o đưiĩc x ú c lác bơi c á c c s ! c r a / a c h ú i m cát liôn kết c s t c giữa u l i x c r o l và axit bci).

CVic m u ố i mật là c á c châì tíỉy rửa c h ú n g làm ị!Ìani sức cãi iu bổ mặ t c ủ a c á c chAt h é o

T ụ y tạiiỊ: c ũ n u licì ra c á c n u c l c a / a c h ú n g phân ịiiải liên kct c s t c ph otphal noi c á c

pliá v ờ c á c gioi m ờ l(ín Ihàíìh c á c giọt rất nhỏ. l u ic l c o t i i n ằ m c ạ n h Iilìíui li‘o n g c á c iỉxil n u c l c i c . ]f). T l ì c o m ô i q u y luật c h u n g CÍÍC hítp chất hữu ctí đưííc tổiig h(/p tri)nu t ế b à o nlìiv c ấ c hộ ihốiií: c n / y m k h á c hiệt với c á c hộ t h ôn g c n / y m phán g iả i c á c hợp chất đỏ.

Lesson Thỉrtéen

142

V. NEW VVORDS 1. absorb (r) 2. adjacent (adj) 3. aminopeptidase ịn) 4. amylazaf'nj 5. aspect (n) 6. altack('v) 7. bile (n) 8. blocxl stream (n) 9. boil (y) 10. carboxypeplidase (n) 11. catalyxe (v) 12. chym otrypsin (n) 13. chym otrypsinogen (n) 14. constitue (v) 15. denature (v)

hấp thụ kể, sát aminopeptiđaza amilaza

mặt, phương diện tấn công mậl mạch máu đun sôi cacboxipcptiđaza

xúc tác kimotripsin kimotripsinogen

tạo, thiết lập biến tính

16. deoxy ribon uclease (n)

đezoxiribonucleaza

17. d iacylglycerol (n)

điaxilglixerol

18. differ (v)

khác biệt

19. digest (v)

tiôu hóa

2 0 . digestion (tì)

sự tiôu hóa

2 1 . dilute (v)

pha loãng

22. disaccharide (n) 2 3 . droplet (n) 2 4 . endopeptidasc (n) 25. esterase (n) 2 6 . exopeptidase (ri) 2 7 . fatty (adị) acid (n) 2 8 . ừ ag m en t (n) 29. galacto sc (n) 3 0 . gastric (odj) 3 1 . g l y c e r o l (n) 3 2 . g lycogen (n) 3 3 . glycosid ic (adj) bond (n) 3 4 . gut (n) 35. h exose (ti) 3 6 . hydrolase (n) 3 7 . hydrolysis (n) 3 8 . hydrolyze (v) 3 9 . intcrmediate (acJj) 4 0 . intestim: (n)

đisaccarit giọt nhỏ, hạt enđopcptiđaza csteraza ckzopeptiđaza axit béo đoạn galactozư thuộc dạ dày glixerol glicogcn liôn kết g lic o /it ruột hexozơ hiđrolaza sự thủy phân thủy phân trung gian ruột

143

Englisb for Students of Bíology 4 1 . itKÌiiic (n) 4 2 . is mcdialcci by 4 V lacỉasc (n)

lot nhờ lacla/a

4 4 . lacU )sc (ĩì)

laclo/íĩ

4 5 . link (V )

liôii kết, nrti

4 6 . lipasc (n)

lipaza

4 7 . mallase (ỉi)

mallaza

4 8 . maltDsc (n)

malto/(ĩ

4 9 . mnm m al (n)

động vat vổ vú

5 0 , m am m aliaiì (adị)

thuộc c ỏ vu

3 1. mix ( V}

trộn

.*^2 . míMìoacvlulyccml (n)

monoaxilglixcKìl

53. imict>sc (n)

m ucozư

5 4 . pancrcas (n)

tụy

5 5 . pcpsin (n)

pcpsin

5 6 . pcpsinoịicn (n)

pcpsinogcn

5 7 . pcptidc (ỉỉ)

pcpiit

pt)lysacchaiiclc (n)

pt)lisaccant

5 9 . p(>wcrful (adị)

mạnh

6 0 . ỊìivcursDr (n)

tiền chất

6 1 . prDtcolytic (adị)

phAn giải prolcin

6 2 . rciulcr (v)

!rả U7.:, lu 'iii lại

6 3 . lulc (n) 6 4 . s a l i v n (n)

luộu

lưạỊ

6 5 . saliviuy ((ỉdị)

nuík h- A íhiiCìc míớc bọl

6 6 . snail (/ì)

ốc sen

('il. slaiỉdarcl (n) 6 8 . slarch (n) M . subscquenlly ((ulv) 7Í). sucrasc (n) 1 1. lakc ....aỊKui ịv) 7 2 . Iriacylulỵccrol (n) 7.^. !ry[)siii (n) 7 4 . liypsinoịicn (n)

licu chiiảii

7 5 . ulíimato ('í/í'//)

tinh rồi thì, sau âo sacaraza phAn ra, tháo nii ra triiíxilglixcroi Ị»Jr1c •M tri|>s!ii()ị:cri cuối cÙMị:

7 6 . ưndigeslccl ((KỈị)

khỏng dưttc tiCu hóa

7 7 . vcrtcbratc í"//)

đỏng vẠt có xương sốnu

7S. yicld

thu hoạch, đạl đưực

ấ H

LESSON POURTEEN

THE DIGESTIVE TRACT I. T E X T

T h e n ulricii ís iii ỈOixis c a n n o l bc usccl until i h c f(Hxi is br i) kc n ciovvn i nl o s m a l l c i m o l c c u l c s . T h c s c !ìH)k‘c u l c s must bc s ma ll cno uí i h and c l ì c m i c a l l y s i m p l c Cínìuulì lo bc

absorbccl inU) thc blD odsírcani. DigcstÌDii is Ihc proccss by vvhich liKKÌ is b ro kcii tli>\vn in lí) sm allcr, lisahlc m o lccu lcs tìl'ch cm ici)! cDmpouiuls. D igcstion is cariiocl ou\ vvilluii (ìrgans ol íhe ciig csỉivc Ịracl aiìíl assislcd by o íh cr organs tif thc cligcslivc systcnì. T l ì i v e a c l i v i i i c s arc iiivolvcd in ihc di ị ics ti vc p r o c c s s : m e c h a i ù c a l d i g c s í i o i i , c h c m i c a l cligcstiiìn, and abst>rị)!ion. T h e prtìccss ()f m c c h a i ì i c a l d i g c s l i í n i b ĩ v n k s Í ooíi iíito liny p i c c c s withtiut c h a n g i n g thc c h c m i c a l s l n i c t u r c o ( i h c ĩo o d . Duriiii: c i i c n i i c a l ciiecslÌDn, Tooíi is b n ) k c n tiowii inlo s m a l l c r , s i m p l e r m o l c c u l c s . T h c s c sinal l n i o l c c i i l c s ÌUV Ihen í a k c n into the c c l l s o f llic bociy duriĩiịi (hc third cl i gcsl i vc p r o c c s s , cal l ct ỉ abst)rỊ)lifnì. All l ỉircc j)aiís I ) f l h e (.liecslivc p ri K c s s t a k c p l a c c vvilhin íhc t ỉ i c c s l ĩ v c Iracỉ. 'I'hc tii iiesíivc l i a c l is also c al lcí l ịi as lr oi nl cs ti nal , o r G I Iract. T h í' m o u íh Nl cchai i ic al cligcslioĩì aiul c l ì c m i c a l d i g c s l i o n hol h hcgiii in Ihe m oi i l h .

r ho

Itìnm ic, IÌỊ)S, and ch cck s movo ihc fot>cỉ bclvvecn ỉhc tccth so il caii bc chcwecl. C 'licw in g is Ihc rirst s l cp in m c c h a i i i c a l digcstÌDii. Al llìc s a m e l i m c , í h c s a l i va r y glaiìcls |)ioducc sal iva , w h i c h e n l e r s ihc moi i lh t hrough t ubes Oì' duct s. T h e w a t e r y s aliva m i x e s wi lh íhc chevved

fotx1.

Enzymcs

ìn saliva kill

b a c l c r i a and

b ei : in

thc

proccss

o ( chcinĩcal

digcstion by breakinu dt)wn slarclìcs inU) siigars. T h e t cc l h h i c a k iho fo()d d o wn inU) sof{, m o i s t p i c c c s that l o i n i a Itìuiici ni ass

callcci a bi)liis. The bolus is pushed !i) íhc back C)f the moulh by iho iDiiịiiK* anci Ihcn s\valU)wed.

144

Engiish for Students of Bỉology

14 ^

The pharypix a n d the esophơỊỊus The \}i\ck oỉ' thc tDiiguc pushcs Ihc holus dt)wn !() Ihc pharynx. The pharynx is an ;u'ca at ihc b a e k o f thc t hroal ihat c o m i c c l s i h c iKìse and m o u l h Ic) Ihe ci ig cst ivc and r cs p ii i it o ry Iracls. PiKKỈ m ( w c s friìm i h c ph a ry nx \o Ihc c s o p h a g u s , a p a s sa g o !hat Icads

U) the st(ìmach. Air, on thc ollìcr hand, passcs from Ihc pharynx to ihc irachea, which Icacls ìo thc luims. F(KKÌ and air arc dirccted (o Ihc propcr passagcs by a small flap of lissuc callccl thc epi^lotĩis. The cpigli)ttis closcs thc Irachca cỉuring swalK)wing. W hen 1'oixl is siiTcty pasl t hc I r a c h c a , the c p i g l o l t i s o[Xíns, alloNving air to c n l c r i h c lungs.

O n cc thc biìlus cnters ihc esopliagus, musclcs in ílìc csi)[)hagus wall mi>vc íhc f(Hxi ỉowíU‘c1 ihc slom ach. W av cs ()f muscular conlraclÌDns calleti perisĩalsis mi)vc fot)d tlìniuph tlìc diịicslivc Irac!. These conlractions conslrict the csophagus, pushiiìg the bolus bcriMc thcm. A circular muscle at Ihc boltom o f thc esophagus acts as a valve. Whciì thc m usclc rclaxcs, thc valvc t^pcns, and fooci cnlcrs ihe stomach. The

s tọ tììa c h T h e c h c m i c a l and m c c h a i i i c a l d i g c s l i o n bcguii in t hc m o u t h c o n l i n u c s in the

stoniach. T h e stdm ach

is a m i i s c u l a r s a c w i t h i h i c k , c x p a n c i a b l c w a l l s . T h e

walls are m adc o f laycrs

(>r m usclc

stom ach

ihal conlracl in opposilc directions. M cchanical

cl ii ic sl i o iì D c c u r s w h c i i t h c s t o m a c h w a l l s ciMìlrac! s l r o n g l y , m i x i n e a n d c h u r n i n g ! h c

Toocl. C h e m i c a l d i e c s l i o n in thc st tì ma ch b c g i n s vvith i h c aclÌDns o ĩ h y d r o c h l o r i c aci d and an c n / y m c callcci p c p sin .

R o l h s u b s l a n c o s . a r c s c c r c l c d b y g l a n t l s in ! h c s t o m a c h .

Pcpsiỉì

Pcpsin

b r c a k s d o vv n

priìlcin.

works

best

in a n

acidic

environm ent,

vvhich

pn)viílc(l bv hycÌK)chl()rịc a cid .

A n o t h c r nuicl s ccrct ccl by glancls in t hc s í t im ac h is m u c u s . M u c u s l u b r i c a l e s l oo d s o Ihiil it caiì Iravcl thn)Uị!h íhe d i g c s t i v c Iraci m o r c c a s i l y . M u c u s a l s o c o a l s thc s l o m i ì c h w a l l , p r o l c c t i n g i h c m u s c l c l i s s u c s ỈVom b c i i ì g b r o k c n d o w n b y o í h e r d i g c s t i v e riuií.ls. B i i l i h c l i v c s

o ỉ s t o m a c h wall c c lls arc shtnĩ. T h e s c c c ll s arc r c p la c c d abo u t c v c r y

ih r c c clays.

AỈÌCI’ aboul thicc liDLirs of mcchaiiical and chcm ical ircalmcnl in ihc slomach, ỉ\hkI is rcclucccl 1(1 a soft piilp callccl c h y m c . C h y n ìc is 1\ t hi ck lịcỊuicl n i a d c up Iìf Ịìartially iligcslccl p r o tc i ns , s t a r c h c s , aiul acicis, and uml iịicsl ct l siigars and fats. W h c n thc s l o m a c h has c o m p l c i c d its a c l i v i l y , a valvc al llìc holtDin 1)1' (hc sli>mach opci i s, allc)wiiìg siìiitll a m o u n t s I)f c h y n i c Uì pass inlo tho s m al l i ní cs ti ne .

ílie smưll hííesíùie T l i e sn in l l i n t c s t i i ì c p c r f o r n ì s t h r c c m a j o r f u i i c l i o n s o n c h y n i c Ihal c n l c r s IVom

ihc slom ach. The Sỉììdlì itiíe.sỉiỉií' dịgcsls carbohydralcs and fals, com plctcs ihc digcslÌDn t>r prolciiis, and absdrbs (liịicstcd niilricnls. The small inlestinc is loiig, but its diam etcr ỉ'^ s i n a l l c r i h a n i h a l

o f I h c l a r g c i n t c s l i n c . A n a d u l T s s m a l l i n t c s l i n c is a b o u l 2 . 5 c m

\vitic and 7 m loim. Som c oỉ' Ihc cliecstivc Huids and o n /y m cs íha! ciigcsl ft)od in ihc small inlcsliuc c om c ỉrom ulaiiíls localccl in thc small ÌMlcstinc. Thcsc glands prociucc c n /y m c s tha! diuesl prDlciiis and carbohycliíUes. The pancrcas, a gland oulside thc digcstive Iract, sccrctcs píincrealic riuid iiìỉt) Ihc small intcsline. Pancrcalic lluid conỉains e n /y m c s thiỉt

146

Lesson tourleen

d igest

p rolein s,

fats,

and

carbcìhydratcs.

P ancrcalic

tluid

iilso

coiìtain s

Síxiiiini

bicarbonalc, which n cutrali/cs thc acid in Ihc ch y m c, prolccling thc liniiie oị' Ihc sniall intcsline and cnabling som c of the e n /y m e s \o vvork. Fats in thc small inlcslinc arc brokcn down into sm allcr droplcís by bilc. Rile is a salt containing a detergent Iha! is secretcd into Ihe small intcsíinc hy thc g allb la d d c i. Rile is produced by the liver and stored in ihe gallbladdci Uíìlil noocicd. Most nulricnts are absorbed inlo thc blcxuistrcam (hrough thc cclls thai liĩìc !ho snial! inlcstine. The intcrnal suríace of thc iỉìlcstine is lincd with ĩingeiiikc prv)jcctiiìns called villi (singular, \7V///.v). Villi increase the surỉacc arca o f Ihc lining oị' ihe small intestine, making absoiption m orc erncien!. Nutricnts arc absorbed lhn)uuh blotxi vessels and lymph vcssels in Ihe villi. Blood vesscls absorb carbohyciratcs and prolcins. Lym ph vessels called lacteals absorb fals and latty íỉcids. Most o ĩ thc nutricnls uscd hy thc body are absorbed through the lining of ihe small inlcslinc. U ndigcstcd maícriíil leaves fhc small intcsline Ihrough a valvc and entcrs thc largc intcstine.

T h e lơrge intesHĩte The large intestine, also called the colon, is abou! 6 cm widc and 1.3 m long. The ỉarge iììĩestine absorbs vvater from the matcrial remaining in thc digcsiivc tmct. W ater-soluble vitamins are absorbcd along vvith thc vvaler. The w alcr is Ihcn íỉislributccl to the b<xly’ s tissucs to maintain proper Nvaíer-balance. W h e n m o st o f the w ater has b c e n re m o v c d fro m

I h e u n d i g c s l e d m a t c r i a l , a Sí^l i ci

vvaste matter, callcd feces, rcmains. Peristalsis propels Ihc ĩe ccs thrcìugh !hc largc inlestinc and into the rcctum , Ihc last fcw inchcs o f the largc inlcslinc. E vcnlually, rcccs thai collect in the reclum are eliminated (hrouch the anus. wS(ìmetimes a cỉiscasc nr disorder prcvcnts thc large inteslinc from absorbing cnough vvatcr. The rcsiill is d ia n h c a , or Nvatery feces. Scvcrc d ian h ea can rcsult in a loss o f water, or (lehydraíion, that can bc fatal. L a r g e n u m b c r s o f b ac t e r i a livc in the l ar g c inlcstiiie. T h c s c b a c t e r i a r c l y t)iì thc s m a l l a m o u n t s o f s ug a rs and a n i i n o aci ds not a b s o r h e d in i h c s m al l i n t cs t i n e as a st)U!cc

o f encrgy. Some inlcslinal bacteria makc vitamin K and vitamin /í|> , vvhicli thc hiigo inícstinc absorbs. Siirprisingly, about half Ihc malcrial Ihal m akcs Iip Ihc íoces coíìsisls o f intestinal bacteria. The com p lclc journcy through Ihc digcslivc tracl is a long onc. F\om mitudi to a n us , a bi te o f f(Hxl m us l (ravcl a d i s t a n c e o f ab(ìut 9 m . Tvvclve It) 2 4 hoLirs p as s rn>ni i h c t i m c y o u po p thc nr st hile o f a m e a l into yt)iar m o u l h unlil Ihal h i l c CDinplcl cs iis

passage. 'I. BIOLOGICAL T E R M S (CÁC THUẬT NGỮ SINH HỌC) i , Saliva (nước bot) : The vvatcry sccretion produccd by thc salivary plíuicis, wht)sc r u n c t i o n is l o l u b r i c a t c t he p a s s a g c o f focxl a n d , s o m e l i m c s , U) c ai Ty íHil p a r t oí' ils

ỉigestion. In the Insects saliva may contain am ylasc, invertase, prDteasc and lipasc, iopending on diel, and in some blood-sucking insects it contíìins anticoagulants. In

Englisii for Students o( Bíology

147

M am m als il contains waler, muein and, in Man anci som e herbivorcs, the am ylase ptyalin, wlìich catalyses thc breakciovvn o f starch to maltosc. 2. Salivary ịilatưl (tuyến nưức bọt) : Glands prcscnt in m any land animals, the ducts o f vvhich opcii into or near the mouth. 3. Bolu.s (m iếng thức ãn đã nhai) : Lum p o f chcw cd food. 4.

Hharvti.x (hầu) ; In Vertebrates, that portion o f the alimentary caiial vvhich

inleniccines betwcen thc mouth cavity and the oesophagus and sei^vcs both for the passage o f food and the pcrform ance o f respiratory functions; in Inverlebrates, the corresp onding portion o f the alimcntary canal lying immediately posterior to the buccal cavity, uasually having a highly m uscular wall. 5. EsophaíỊUS {Oesophagiis, thực quản) : In Vertebrates, the section o f the alimentary canal leading from thc pharynx to the stomach; usually lacking a serous coat and cligestive glands; the co n csp on d in g portion o f the alimentary canal in Invertebrates. 6 . Trarliea (khí quản) : An air tube o f the respiratory system in certain Arthropcxla, as Insccts; in airbreathing V ertcbratcs, the vvindpipe Icading from the glottis to the lungs. 7. Lunịỉ (phổi) : The respiratory organ in air-breathing Vertebrales. The lungs arise as a divciticulum frm the ventral sidc o f thc pharynx; they consist of two vascular sacs niled with coiistanlly renevved air. 8 . Epiịỉlotri.s (nắp thanh quản) ; In Bryozoa, thc epistom c; in Insects, thc epipharynx;

M anim als, a cartilaginous flap which protects the glottis. 9 . Glottis (Ihanh m ồn) : In higher Vertebrates, the opening from the pharynx into the trachea. 10. Heristalsis (sự nhu động) : M ovcm cnt m ean s

o f musculai tubes, as o f digestive tract, by

su cccssive contractions in a definite, usually anteroposterior, direction.

11. M ucus (niêm dịch) : The viscous slimy fluid sccreted by the m ucous glands. 12. Chym e (dưỡng trấp, nhũ trấp) ; In Vertebrates, thc semiAuid mass o f partially t ỉ i g c s t e d f(KXỈ e n t e r i n g I hc s m a l l i n t es ti ne f r o m t he s t o m a c h .

13. Gallhladder (túi m.Ịt) :

In V crtcbrales, a lateral divcrticulum o f the

bile ciucl in

vvhich thc bilc is sloreci. 14. Lyniph vrs.sí'1 ( Lvniphaíic svstenì, mạch bạch huyết) : In V etebrales, a system o f vcsscls pci-vading the body, in \yhich the lymph circulatcs and vvhich com m unicates with thc venous system ; lymph glands and lymph hearts are found on his course. 15. ViUus (Villi, lông nhung) : A hair-like or finger-shaped process, such as the absoiptive p io c c ss c s o f Ihc V crlebratc intestine; onc o f the vascular processes o f the M am m alian placenta vvhich fit inlo the crypts o f the uterine wall. 16. Lacteals (m ạch nhũ trâp) : In Vcrtebrates, lymphatics.

in the rcgion o f the

alimeiitary canal, in which ihe lymph has a milky appearancc, cỉue to minute fat ulohules in suspension.

148

Lesson lourteen

III. GRAMMAR :

S E N T E N C E S E X P R E S S I N G C A U S E AND E F F E C T (R E S U L T ) (CÂU BIỂU THỊ N GUYỀN NHÂN VÀ K ẾT QUẢ)

Đổ biểu thị nguycMi iiliAii và kôl quả ihôiiị; thường sử dụng c á c câu phức htrp. Tuy nhiên npuyôn nhản và kêì quả cũng c ó ihd được biểu thị bằng cách sử dụng một sô

cAu đơn giản. K h i xcm xét các v í dụ sau đay, cÀn lưu ý rằng đó là các Ciìu đ(tn giAii chứ khổng phải là c á c câu phức h(tp. / . Khi hiểu thị nguyôn nhAn và kết quả : a) Nguyên nhân c ó thổ được đặt trước : The incrcase in tcm pcraluie causcd the icc lo melt (Sự lãng nhiệt đô đã làm cho bãnp tan), tức là A gíìy ra B (nguyên nhíìn —> kết quả). b) Kốt quả c ó Ihể được đặt trước : The icc meltecl bccausc o f thc incrcase in tcm peniturc (B ăng tan du sự lãng vổ nhiột độ) , lức là B là kết quả của A (kết quả <— nguyên nhân). Sau đây là một số ví dụ khác : a) A gfiy ra B (nguyên nhân —> kết quả) 1. The lemperature increascd and so the ice mcltcd. The tem pcraturc incrcascd and thereforc/thus Ihe ice meltetỉ. (Nhiệt độ tãng và do vậy băng tan) The tempcratiire incrcascd and as a rcsult thc icc m cltcd. (Nhiệt độ tăng và kết quả là bâng tan) 2 . Becausc the Icmperaturc increased thc icc melted. (V ì rằng nhiột độ tăng nên bánu lan) Bccause thcre was iin incrcạse in tempcniture thc ice mcltccl. (Vì rằng c ó sự tăng nhiệt độ nên băng lan) R ccausc (if an incrcasc in tcm pcraturc Ihc ice mclled. (D o lăng nhiệt đỏ nên băng lan) 3 . An incrcasc in tcmpcralure causcd thc icc to mcll. (Sự tăng về nhiột độ đã làm cho băng tan) The fact that the tcm pcraturc incrcased caused the ice lí) mclt. (Sự kiộn nhiệt đô lăng đã làm cho hãng tan) 4 . The Icmpeialure incrcased causing thc ice lo mclt. (Nhiộĩ độ lãng làm cho bâng tan) The tcm peralurc incrcascd thus causing Ihc ice to icc. (Nhiệt độ tăng do vậy làm chd băng tan) The tcm pcraturc increascd thcrcby causing Ihc icc (Nhiệl độ lăng qua đó làm cho băng tan)

mclt.

5 . The rcsult o f an incrcasc in tcnipcraturc was that thc icc m cltcd. (Hậu quả của sự tăng nhiộl độ là băng hị tan) As a resull o f an incrcasc in tcmperaturc the icc meltcd. (D o hậu quả của sự tăng nhiệt độ băng đã bị tan) An increase in temperalurc resullcd in thc melting o f thc icc. (Sự tăng nhiệt độ đã dẫn đến việc tan của băng)

Englỉsh for Studcnts o( Bioiigy

14 9

là kèl quà của A (kếl quả < - nguyên nhàii). 6 . The icc mclled as a rcsull ()f iin incrcasc in tcmperalurc. ( B ă n g lan là d o hộu q u ả c ù a s ự t ă n g nhiỌt đ ỏ )

The meltinp o f Ihc icc rcsultcd fnim an incrcasc in temperalurc. (Sự l;in của hãng bắl nguồn lừ sự tăng nhiệt độ) 7 . The ice mclled bccause Ihc tcm peialurc increased. (Bănu tan vì nhiôl độ tăng) The icc nicltcd bccause Ihcrc was an incicase in tcm pcraturc. (Răng tan vì c ổ một sự lăng nhiột đỏ) The icc m cltcd bccausc (if an incrcasc in tcmpcraturc. (R;ing lún clo lãng nhiổl độ) 8 . The causc o f ihe icc mclling vviis an incicase in tcmpcniturc. (N guyên nliAn của sự lan bãiip là sự lãng của nhiọt đô)

9. The rcasiìii (w h y ) the icc m clted Wiis that Ihe lem pcrature rosc. (N eu y ên nhân (tai sao) hãnị; tan là ở chỗ nhiêl đô lãng) The rc;ist>n fi>r thc icc nicltiiig vvas a risc in tempcraturc. (N guyên nhíìn của sự tan bủng là sự lătiịi của nhiộl độ)

2. Đò hicii ihị kết quá, cũng c ó Ihỏ dùng c á c cấu trúc •

.................... S O T H A T ...............................................................

•

S ( ) + tíiih tìr/irạnị: từ + T H A T ...........................................

• S U C H + claiih !ừ/cụm danh tìr + T H A T ......................... Iihư tn m g cúc ví dụ sau đây ; 10. The drivcr was drivinp continuously foi 7 hours Si) T H A T he b cc a m e very tirctl. * (Người lái xc dã đi liổn 7 pị('t rồi tỉci vậy anh ta rất mệt m ỏi) 11. The íirivcr w;is s o tircd T H A T he fell asleep al the vvhcel. (so + tính từ + Ihat) (Ngư('ri lái xc đã niộl mỏi tỉếii mức anh ta Iigỉi gẠl ĩrong khi lái) 12. The clrivoi vvns driving iho bus S() quickly T H A T he almost had an acciclciit. (si) + tnuig từ + Ihal) (Ngưrti lái xc đã lái chiếc xc khách quá nhanh đốn mức suýt nữa thì gây ra lai nạn) 13. T h csc parls nih auainsl each othcr with SUCH spccd T H A T they becom e hot. (such + IU>UI1 + thai) (C á c bộ phộn này c ọ xál vào nhau vỏi một tốc độ lớn đến m ức chúng trở nỏn Iióng lỏn) Đ c hicii Ihị nmiycn Iihiìii và kết quà còn c ó thổ dùng c á c từ nối khác như Irong c á c ví ciụ sau

Lesson (ourteen 14. The temperalurc rosc and Uierefóre/so/thits the ice mcltccl (clii vạy). The tcm perature rose and as a conseq uence the ice meltcd (hậu quả là). The tcmperature rose and consequentỉy the ice melted (do vẠy). The Icmperalure rose and f o r th ừ reason the ice melled (từ đó) The tcmperature rose and on this accotmtlon account o f this the ice mcllcci (do điôù này). The temperature rose h en ce the ice melted (bởi vậy). The temperature rose wiứt the rtsuH tím t the ice m ehed (vứi hậu quả là). 15. The field trip was cancelled hecause o f the lack o f interesl (do). The field trip was cancelled as a co nsequence o f the lack oí' intercst (hâu quả là). The field trip was cancelleci as a resuU o f the lack o f inlerest (là clo). The field trip was cancclled on accouní o f a lack o f interest (là do). The ÍTeld trip was cancelled owing to a lack o f interest (do, bởi

vì).

16.T h e heavy rains c a m e d serious Aooding Ihroughout thc couníry (g â y nên). T he heavy rains

were responsible f o r

serious ílocxiing thiDUịihoiit thc

country. (chịu trách nhiêm về, là nguyện nhân của) The heavy rains were the cause o f serious flooding thniughout thc cDunlry. (là nguyôn nhân của) The hcavy rains broitgỉư aboiit serious flcKxling throughout the counlry. (gây nên) The he;ivy lains gave rise to serious nrHxling thi(>ughi>ut thc coiintiy. (gAy ra) The hcavy lains ỉed to serious AcKxling ihroughout the counlry. (dẫn đến) 17.

The acciíỉent wơs íhe resỉtlto / careless driving (là kết quả của). The accident was the consequence o f careless driving (là hậu quả của).

IV. E X E R C I S E S

y. Từ mồi cặp cáu sau dày, hđy viết lại thành hai cáu khác nhau biểu thị nịỊuyẽnnhãn và kết quả (dưới dạng nguyéỉt nhán kếi quả), có thể thêm hớt từ nếu cắn. 1.

T h e I r o p i c a l h u i T Ì c a n c —> c r o p s w e r c r u i n c d .

The farmers rcceivcd loans frotn the govem m cn t —> they and implements.

The high conccntralion o f lead in the atmosphere o f cities - > a great amnunl (ìl

w erc ablc to buy scccls

ciincern iinnnig Ihc medical profession. 4.

The villagers' methcxls o f sanitation were very primitive - > they sufrcre(i gicaily from iiitcslinal diseases.

An incrcase in Ihc pricc o f pelrol —> peoplc usctl public transport niorc.

English tor Studenls of Bỉology

151

2. Nối từnịỉ cặp cáu sau đây bằng cách sử dụng các từ n ố i ...... s o T Ỉ I A T .........., SO + tíỉiỉt từ! trạng từ + TH A T..............., SU CỈỈ + danh từ! cụm danh từ + TỈIA T .. 1. 2. 3.

Tho wind blcw for three days/ The crops were kntx:ked over. The bactei ia arc tiny/ T h cy havc to bc observcd under a m icroscdpe. The rivcr drops a lol o f mud near its m outh/ The harbour becom es silted up.

4. 5.

T h e sludent \vrote hcr Ihesis carelessly/ Her adviser would not accept it. The labourcrs in !he íactory receívcd small Nvages/ They could hardly feed and

6. 7. s.

clo the theii ramily. T h e sludent studied far into the night/ He was unable to get up for his Tirst lecture ncxt m om in g . The discDvcry o f penicillin had an impact on medical Science/ M any people spoke Iil' il as the vvonder drug. S o m c viruscs are very sm all/ They can hardly be seen even through a poweiful m ic ro s c o p c .

.ì. UÙÌIỊỊ các từ nôi khúc nhau n h ư therefore/so/thus/as a consequence/ cotisequeiitlyl/or íhis reason! on íhis account/ on account o f lhislhencelwith the result thai d ể hiểu thị nội dtuiỊỊ của các cáu sau đáy theo ừ nhất hôn cách khác Iiỉtau : 1.

Books w cre bcing stolen from the library and so Ihe security had to be made

The rivei overflow ed its banks with the result that the sùưounding farmlands were

This ivpioii is subject to faiiiy írcqucnl earlhquakos with the result that all buildings

hitvc (o bc spccially dcsignecl. The malcriiils in (hcse containers arc highly cxplosive and so ihcy have to bc very

str ic tc r.

rioodcd.

c a r c f u l l y sto rcd .

The vvatci

iii this wcll is badly pollulcil and thereroic it caiinol bc used for

tlriiiking.

D ùhịị hecanse ofỉ as a cotìsequence ofỉ as a resnií ofí oti account o f owing to d ể hiến thị H(}i dunỊỊ của các cán sau dày theo ít nhất ha cách khác nhau : 1. 2.

The hai-vest was a poor I)nc 1)11 account o f aii abnoim ally long wel season. Míiny useful birds and insccts as well as harmful ones arc killed owing to the DVCHISC o f certain pcsticides.

M an y agricultural m achines havc a shoit \vorking life on account ()f the lãck o f riKÌIilics l'or regulai mainlenancc.

A chilci's m cntal deveU)pment can be retardeci becausc o f poor nulrition in the Tirst tvvo ycars ()f lifc.

Subsiclence in thc lancl surfacc cân o ccu r bccausc o f ihc c xcessiv e pumping o f uiiclcmroLind vvatcr.

Lessoi loyrteen

152

5. D ù n g các từ ììối (he) respomihle /ơ r, ịhe) the cause of, hrìiíg ahoHÍ, ỊỊÌve rise toẠead ío , canse d ể hiểu íliị IIỘ/ dung cửa các cáu san dày íheo iỉ nhất hồn cách khác n h a u : 1. 2. 3. 4. 5.

The heavy roatỉ lraffic caused largc crack s in the outer vvalls o f !hc buiiding. The long pcricxỉ o f clry w ea!hcr causcd a fiMxl sh orlagc in thc citics. The lìiìisc (ìf jc t phincs laking o ff from Ihc airporl Icd lo mnny coniplaints ỉVoni pcoplc living in ihc arca. The r c lc a s c o f carbon clioxidc gas iiìti) (hc air fri>m induslrial planls m ay cau sc ii scriiìus risc in Ihc Icmpcralurc o f thc alm osphcrc. The erad ication o f smallpox ừom the world p avc risc to hopes thai other niajoi

d iscascs mighl hc similarly defca!cd. The franlic buyiiìg o f expcnsivc aim s by developing couiìtrics brings about scrious im b alan ccs in ihcir c c o n o m ic slruclures. The cliscovcry Ihal pciìicillin was such a pt>wcrful killer I)f harmful Diganisnis

broughl abtìut a xvidcsprcad scarch for olher anlibiotics. The Taully adjustmcnl aiiíl mainlciiancc o f diescl cngines in largc vclìiclcs ciìusccl

scrious pollulÌDĩi o ỉ ihe almosphcrc. V. N E W VVORDS

ím u s(n ) bolus (n) c h e c k (n)

má

c h e w ( 'r j

nhiii

churii (v)

đ á n h ,k h u ấ y

c h y m c (ii)

dưỡng Irấp

coloii (n)

ruột kốt

tlohydialÌDii (n)

sự mấi nước

tlianh(o)c;i('/í)

bộnh ia ch ày

hộu m ồn m iến g thức ăn đã nhai

10 . cliDplcl (n)

gioi nhỏ

1 1. cpigloltis (n)

nắp thanh quiin

1 2 . esDphagus (n)

thực quàn

13. expand able (acịị)

c ó Jhể m ờ rộng

14. í c c e s ịn. f>l)

phủn

15. ringcrlike (adị)

giống hình ngón lay

16. fìap (n)

nắp

17. g;illblíKlcleiY/í^

túi một

18. laclcals (ii)

m ạch nhũ tr;Yp

19 lip 2 0 . lubricalc (v)

môi

2 1 . lymph vessel (n)

m ạch bíich huyốt

22. m ucus (ti)

niỏm dịch

2 3 . nculralize

Irung hòíi

bôi tnĩii

Engiỉsii for Students ot Bỉology

153

2 4 . pancreas (n)

tụy

2 5 . perislalsis (n)

nhu động

2 6 . pharynx (n)

hầu

2 7 . projeclit)n (n)

ch ỗ nhô ra, ch ỗ lồi ra

2 H. propcl (v)

đẩy đi

29. pulp (n) 3 0 . rcclum (n) 3 1 . slarch (n) 3 2 . stDmach (n) 3 3 . swallow (v) 3 4 . tongue (n)

bột nhão

35 . villus, villa^Aỉ)

ruột thẳng, trực tràng tinh bột dạ dày nuốt lưỡi nhung m ao

LESSON HHEEN

RESPIRATION I. T E X T : In m ost animals, energy stored in food b ecom es available through aerobic m etab olism , which requires oxygen. Most aquatic animals get o x y g e n from thc watcr, land-dwelling animals get it from the air. In both cases, o x y g e n crosses the btxly su rface before it reaches individual cells. Carbon dioxide wastes o f aerob ic m etabolism also cross the body surface and are dissipated in the surroundings. Acquiring o xyg en and eliminating carbon dloxidc from the body as a vvholc is called respiration. Although the systems o f respiration are diverse, alỉ are alike in their reliance on diffusion. T o be surc, in many systems the gas m olecu les are swepl aloiig by bulk flow, as when they arc suckeci into and exhaled from the bcxiy OI vvhcii they hitch rides on the blocxl circulation highways. But recall Ihat bulk flow has oiie overriding function in the bixly ; it enhances the rate o f diffusion bctwecn ihc environm ent and living cclls.

I. Ventitatìon Inhalation and Exhalation W h en you breathe, air is inhaled (dravvn iiilo the airconducting tubcs), tlicn exh aled (expelled from them). These air m ovements result from rhythm ic incrcascs and decreases in the volum e o f the chest cavity. The changes in volum e lead to reversals in the pressure gradients betvveen the lungs and the atmosphere, and gases in ihe respiratory tract follow those gradients. A s you start to inhale, your dome-shaped diaphragm conlracts and flattens. The action o f this m uscular sheet accounts for most o f the increase in thc volunic di' thc chest cavity. M uscles that m ove the rib cage upvvard and outvvard also contribu(c to ihc expansion. W hen the chest cavity expands, the rib cag e m oves aw ay very slightly fri)in the lung suríace, and pressure drops in the intrapleural space. E v cn bctvveen brealhs thc interpleural pressure is lower than atmospheric pressure in the lungs, but now the

154

English for Studenls oi

1 S5

biuiuyy

p ressu rc d ilT crcn cc b c c o m e s largc en o u g h

U) p u s l ì I h e l i i i i g s tni lvva i tl . T l n i s i n c i M n i i i e

air d o c s not cxpand thc lungs, ihc lungs are already cxpancicd. Now íVesh atm osphcric air nows ck)wn tlìc air-conducling lưbcs, almost to ihc lcrminal bronchiolcs. A s you starl lo c x h a lc, thc muscular conlractions thai brought aboul cxpansion of I h c c h c s t Cíỉvily ( a n d t h c l u n g s ) h a v c c e a s c d . T h e m u s c l e s n o w r e l a x , a n d I h e c l a s l i c l u i i e t i s s u c t h a i w a s s t r e t c h c d d u r i n g i n s p i r a t i o n n o w r c c o i l s p a s s i v c l y ti ) w a rd its r c s l i n g v o lu m c . A s a rcsult, Ihe v o lu m c o f the ch csl cavily d e c rc a sc s and Ih c rcb y ctn n p rc sscs t h e a ir in th e a lv e o li . W i t h this c o m p r c s s i o n , the a l v e o l a r p r e s s u r e b c c o m c s g r c a t e r (h an t h c a t m o s p h c r i c p r e s s u r e , an d air f o l l o w s llic giaclient a nd m o v e s out f r o m ih c lu n g s. Lung V olu m cs W l i e n y o ư a r e r e s t i n g , a b o u t 5 0 0 m i l l i l i l c r s ( ) f a i r c n t c r o r I c a v c y t ) u r l u n g s iii a i n ) r m a l b r c a t h . T h i s is c a l l c d I h c " l id a l v o l u m e " . T h c m a x i m u m v c ì l u m c o f a i r th a i c a n m o v c i n l o a n d o u ! o f y o u r l u n g s in a s i n g l c , d e e p b r e a l l ì is c a l l c d t h e " v i l a l c a p a c i t y " .

Y ou rarely use m orc than thc total vilal capacily, even vvhcn you breathe deeply during s l r c n u t ì u s c x c r c i s c . E v e n al t h c e n d o f y o u r d c e p c s l b r c a t h a n d e x h a ỉ a t i o n , y o u r l u n g s slill w o ư ld

not

bc com p lclcly cm pticd

o f air ; aboul

1,()()() m i l l i l i t c r s

(tlìc

"resiciual

V íìlu m e") w o u ld rem ain. Hovv m u c h exchange ? About Thus

only

o f the 5 0 0

m i l l i l i t e r s o f inha leci a i r is a c t u a l l y

availablc

for gas

1 5 0 m i l l i l i t e r s r c m a i n in I h c a i r - c o n d u c l i i ) g t i i b c s b c l x v c e n b r e a í h s .

( 5 0 0 - 15Ơ),

350

m illiliters

Tresh

air

rcach

the

alveoli

vvith

cacli

in h a la lio n . W h e n y o u b re a th c, say, ten lim e s a m in u tc , y o u are su p p ly in g yi)ur a lv co li

vvilh ( 3 5 0 x 1 0 ) or 3 , 5 0 0 millililers I)f fresh air pcr minutc. 2 . Gas exchauỊỊe an d íransport G as c x c h a im c in Alvcoli E a c h a l v c o l u s i s l i k e a t i n y , c m p l y b o w l , i l s rim c o n t i n u o u s w i l l ì t l ì c w a l l s o f a n

alv co lar diicl. E a c h ”bow r' is no m orc than a singlc laycr o f cpilhelial cells, surrou'ìdccl h y a t h i n b a s c m c n t m c m b r a n c . T h u s , at m o s t , t h c g a s in a l v c o l i is s c p a n ỉ l c c l f r o m t h c hlood

in p u l n i o n a r y c a p i l l a r i c s by o n l y a thin f ilm o f in tc rs tic tia l

l l uị cl a n d t h e t h i n

c a p illa r y and alvei)lar w all. U n d e r n o rm a l c o n d itio n s, g as caii dilTusc rapidly a c r o s s ihis

narnìxv S[)ace. G a s T r a n s p o r t R e t v v c c n L u n ụ s ancỉ T i s s u c s D i l T u s i t ì i ì ol' o x y g c n a n d c a r b o n í l i i u i d c dovvĩì t h c i r g r a d i c i ì l s is c n o u ị i l i tc) m o v c a d c q u a t c a i i K í u n t s (>f t h e s c g a s c s a c r o s s ! h c r c s p i r a ! i > r y s u r f a c e

in I h e l u n g s .

Bui thc

a m o u n ls !hat can be c a rric d h y blíKKÌ in dissolvccl fo rm is not c n o u g h lo m c c l thc ncecis

(>f i h c b(x1y, and i h c i r traiìsport must b c cnha ncec l. O x y i i c n - c a i T y i n g h c m o p l o b i n in rcd b lo o d c c ll s in c r c a s c s the o x y g c n transporl by scv cn ly lim c s . C a i b o n d io x id e transporí is i n c r e a s e d s c v e n t e c n l i m c s b y a s e r i c s o f r e v c r s i b l e r e a c t i t ) n s , vvhich w i l l b c d c s c r i b c c l shortly. O xví^cn Transport W ilh

each

ncw

b r e a t h , a i r t h a t is ! o w

in c a r b o n c l i o x i d c a n d

rich

in o x y u c n

c n l c r s t h c l u n u s a n d f l o w s t i o w n inl t) i h c a l v c o l i , W i t h i n I h e l u n g c a p i l l a r i e s a d j a c e n t t o i h c a l v c o l i , t h e b l o t x l is l o w in o x y g c n a n d rich in c a r b o i ì d Ì D X Ì d e . O x y g c i i c i i l T u s c s i ỉ i l o

Lessonfíneen

Ihe blood plasma, (hcn inlo rcd blooci cclls. W hcn i! dix:s, it rapiclly iDims a \vcnk, revcrsiblc bond vvith hemcìglobin. Rccall ỉhat cach lìcmoglobin m o lccu lc can hiiici h)ui o x y g cn moỉcciiles fll the sam c timc. O xygcii com bincd with hcmoịiliìhin is callcd

oxyhenuìglohin (H bO ì). The amounl (>r oxygcii Ihat dt)cs com bine vvilh hcmi>glohin depends on thc partiíil prcssurc ()f thc gas. The highcr Ihc picssurc, thc rm>rc (ìxyecĩi will be picked up (until thc hemoglobin binciiiìg sitcs arc saturated). H cm oglobin holds onto oxyg cn rather vvcakly and tcnds lo givc it up iiì rcgitìiìs where thc partial prcssiirc of oxy g cn is Icss Ihan it is in the lưngs. II also Icts g o <>r o xy g cn iiì regions w hcrc thc blood is w arm cr and shovvs a d cc re a sc in pH- A d cc rcn s c

in thc partial prcssu rc C)f oxygen, incrcascd carbon d iiìx id e pri>ducíion, tlc c lin iiiị! pH values, and local temperature increascs arc all characterisíics o f lis s u c s th:U arc sliovviiie g rcatcr m etabolic activity. Thai is why m orc oxygeiì is rclcascci IVom o x y h cm o e lo h in in highly active lissucs (sưch as musclcs durinc pcricxis exercise). Carhon dioxidc Transport The partial pressure ()f carboii diiìxidc in bliKxl nt>winị! throueh ihc capillarics is lovvcr than it is in the suiTounding tissucs. Thus carbt)iì d io xid c diffuscs CỈONVỈI i!s pressure gradient, from Ihc tissucs int(ì ihc capillarics. From iherc, it is transporlcíl lo thc lungs in three forms : CO2 (cnrbon dioxidc dissolvcd in blcHxl plasma) H bC()2 (carboii dioxidc com bincd wilh hcmoglobiiì, fom iing carhanìinohemoỊỊỈohiĩì) HC()jT (bicarbonatc ions) Mos\ o f t hc c a r b o n dicíxiclc p ro d uc cd in thc b ( x l y ’s l i s s u c s is I r an sp o rl c il ttì thc

lungs in ihc form o f bicarbonatc. Carbon ditixidc com bines with w atcr in ihc plasma portion o f blood io form carbonic acid (H 2C ()^), vvhich Ihcii tiissocialcs iiìlo bicarbonate and hydriìgen ions : CX)^ + H^O ^ H ^Q ), H cor + Allhough the rcaction prDcccds slovvly in plíisma, miich of !he carboii clioxiclc diffuscs Ìnìo rcd blood cclls, which coiìlain !hc ciì/yiìic caitxìiìic anhydrasc. W ilh ĩhis enzym e, the reaclion ratc iiicroases by 2 5 0 limes and thc ciìiiccnỉralion oi' IVcc carh(ìn dioxidc in Ihc blood drops rapiclly. Its action hclps mainlain thc conccnlnỉliíiiì gracỉiciìl Ihal k c c p s c a r b o n d i o x i d c d iiT u siiìg ỈVom in ícrs titia l n u id in to th c b ltH K Ỉstrcam .

HcmogUìhin a tls as a buỉTcr fi)r thc hydriigcn ions thai arc picKÌucccl bv thc dissociaíion ()f carbtiiiic acid.(A huỉTer, recall, is a m olcciilc Ihal com bines \vilh o\ rclcascs hydrogcn ions in rcspoiisc to changcs in ccllular pH). The bicíirhoiialc ịons lencl to diffuse out o f !hc rcd -bliìod cclls inld Ihc hl(H)d plasma. Typicallv, iihtnil 7 0 percent o f thc carbi)n dicuide in bliHHÌ is IranspDitcd as bicarbí^nale. Only about 7 perccnt rcmaiiìs ciissolvcd in plasma {íis carbon diiixidc). The rcmaininị: 2 3 pcrcciìl is Iransportcti as carbam inohem oglobin. In thc luiigs, wherc Ihc parlial prcssurc ()f carboiì dÌDXÌdc in ihc alvcoli is K)wcr than il is in !hc cíipillarics, ihc rcaclions procccd in !hc rcvcrsc dircction. C arbonic acici d i s s o c i a t e s to f()iTn w a t c r an d c a r b o n ciÌDXÌdc, vvhich clirriiscs d o w ii its c t ìi i c c ỉ ìt r a l io n

gradicnt and is cxhaled fn>m the body. The bloocl is IU)W rcady for anothcr !‘i>und trip through thc system ic ciiculalion.

English for Students of Biology

B IO L O G IC A L T E R M S

157

(CÁ C TH U Ậ T N G Ữ SINH HỌC)

1. Alveohis ([)hố nang) ; A snìíill cavity I)f !hc lungs. 2. BỉOỉií lỉiole

(nhánh phố quân nhỏ, nhánh cuống phổi) : One o f thc tcrminal

M iỉ x l iv i s io n s I ì f t h c briMichia.

3. B ro ìỉclìỉis ( s ố nhiổu h ro Ịìc h i, c u ố n g phổi) : O n e o f tw() b r a n c h e s in to w h i c h Ihc t r a c h c a ( i i v i c l c s iiì h i g h c r V c r t c b r a l c s a n d v vh ic h Icacl tc) t h e l u n g s .

4. Biiffer (đ ệm ) ; Siill solution vvhich minimizcs changes in pH when an acid or alkali Uilílcci.

5. ìicỉìỉoi^lolìÌỊi {H aeỉììo^ịìohitt, h c m o g U ) b i n ) : T h e rcd p i g m c n t o f bl(xx1 w h o s e ĩTiajor

luiìcUon is ilìc iranspdrt o f oxy g cn Trom thc lungs lo thc tissues. It is a protein o f 4 p o ly ịv p tu ỉc chaiiis ca ch

bcaring a hacm

p m s t h e t i c g r o u p w h i c h sei-ves a s a n o x y g e n

b i n d i i m site.

6 . O xyhaenìO Ịilohiỉi ( í ì x i l ì c m o u l o b i n ) : H a c m o g l o h i n c o m b i n e d wi t h o x y g e n , forrrìeci \ ^ l i c r c i h c c t x ì c o n l r a l i o n (>r D x y g c i i is h i e h , a n d d i s s t ) c i a t i n g i n t o it s c o m p o n c n l p a r t s vvl ì orc t l ì c c o n c c n t i a t i t ) ! ! o f ( ĩ x y t i c n is lovv.

7. ín .s/ìiia ỉio ỉì ( s ự hít vào ) : T h e dravving in o f air o r w a t c r l o t hc r c s p i r a t o r y o r g an s .

H. EAỊ}!njĩion ( s ự t h ở r a ) : T h e e x p u l s i o n ( ) f a i r o r w a ! e r f m m t h e r e s p i r a t o r y o r g a n s . 9- Tiỉliỉl volnnỉe (dung lích hỏ hấp) : The volume of air moving in and out o f the lungs o í V c i í c h r a l e s d i i r i n g íHM'mal ( u n r o r c c d ) b r c a t h i n g ; in M a n a b o u l 5 0 0 m l .

10. \ iỉal CitpaàỊy (dung tích sống) : ( ) f lungs, the sum o f ccìniplemental, tidal, and su|)|)lcmciìla! air.

11. Residual volỉiỉĩie (duim lich cạn) : V olum e c>f air rcniaiiìing in lungs after strongesl p(ì ss ih lc h i c a l h i n e oul. 12. C ilia (Iihuiì^ m a o ) : F i n e h a i r - l i k c pn)lri isioiis o ĩ tlìc c el l s u r í a c c vvhich beat in iiinsoĩì l o c r c a t c c u n c i ì l s 1) 1' liqiiid Dvcr ihc c c l l s u r l a c e (>r propc l i h c c e l l thr ouglì thc m c c i i i m i . K a c h c i l i i i m h a s a c o m p l c x íiiul c h a r a c t c r i s l i c i n t c r n a l s l r u c t u r c b u i l i a r o u n d 9

j ) c i iỊ ì hc ia l |niirs a n d o n c c c n ỉ r a l pai r o ỉ ' m i c r o í u b u l c s .

13. I)i(ỉp lìn ỉj^n i {c ơ hi)ành)

: In M a m m a l s , thc t ríinsvcrsc |)arlilion o f m u s c l c and

c o i in e c ỉ iv c lissu c w h ic h sc p a ra lc s Ihc thtìracic ca v ity fro m th c a b íh ìm in a l cavity.

14. ỈÍỊìiĩlìcliìiỉìì ( h i c u i n ỏ ) :

A c t ) m p j c t l a y c r oỉ' c c l l s linini: a c a v i l y ov c o v c r i n g a

s u ỉ t a c c . ( ’h . i ì a c í e i i / e í l hy i h c a n a i ì ẹ c m e n t o f i h c c c l l s c o v c r i n g a f r c c s u r l a c c , h y í h c

Ịíícscncc o f it bascmcnt m cm b ran c uiKÌciiying ihc ItnvcTinost laycr Mìiall iiniounl

cclls, and by the

i i i l c r c c l l u l a r m a l r i x ; (>f!cn s c c r c l o r y , thc t issi ics li iiing Ih c a l i m e n t a r y

Laiial a n d hl(Kxl v c s s e l s c l c .

1 5. lỉit ỉa f)le n ra l

(Iroiìg m à n e ph ổi ) : W i ! h i n ihe ! h( ì raci c cavit y.

1 6. Ỉjỉrv ìỉ\ (I hanh cỊuán) : O m a i i in thc ìhroat oỉ' M a n and V e r t c h r a t c s vvhich wi th (he

luiì^s rorm s ihe voice.

Lesson Fỉneen

III. G R A M M A R : CONDITIONAL C L A U S E S (MÊNH ĐỂ ĐIỂU K IỆ N ) C ó nhiổu l(nii mỌnh dề d iề u k iệ ii troiig tiốnp A n h , ở đây ch ì nêu nhữnt: loại q iu iii I iọ iil : nhất được sử dụng trung khi viíl. Mộnh để điều kiện thưìtng được m ở dđu bằng i / h o ặ c unless. Đôi khi tliay vài) i f có thể dùng c á c từ Iiối khác như suppose! sìtppositìịịl suppose that; providedl provided thaỉ: a s loníỊ a s ; o n co n d ìtio n that! in c a s e . T u y nhiôn,

c h ú n g k h ô n g phải lúc I1ÌU)c ũ n g

t hay

Ihố được if, vì vẠy nốu c ó môt sự nghi ngờ nào đó Ihì lối nhất la IKMI dùne ỉ/. Hãy x c m xót c á c ví dụ sau đAy ; (Đ

’ 1 . I f y i ) u t u n i t h c h a n d l c c K ) c k w i s c , i h c v a l v c w i l l DỊKMI.

(Nếu bạn vận l;ìy quay then

cliiổu kim đổim hổ, van sẽ niiV)

2 . If y(Hi dii ticcicic lo abanclon your stiidics, you will bc doiiip ;i riH)lislitliinị:.

(dạng hiện tại nhấn mạnh V('ti " d o " ) (Nếu bạn quyết định từ bỏ các nghiòn cứu của mình, ban sẽ lòm mòl điổu ílai dội) 3 . If the engine is Iiot runiiing well, the car I>wiicr will bc Iinmy. (Nếu cái động ccí khổng hoạt động tôl, người chủ xc sẽ Iiổi giậii) 4 . If the engine lias m>l hcen carefully turned, it will not run woll. (Nếu cái động cơ iin không được vặn cẩn thận, nó sẽ không chạy lòl) Trong c á c câu trôn, đông từ trong mệnh đổ điều kiệii nằm ở th('ti hiện lại, lức lù hiện lai đưn, hiện lại tiốp diễn hoặc hiện lại hiiàn ihìiiih, CÒII trong mệnh clc chíiiii, độH!: lừ nằm ở thòi lưiíiig lai ("vvill"), đ(tii IkkỊ c liốp ciiễii. Đ i ổ u k i ổ n ớ đ A y l à m ô l đ i ổ u k i ệ i ) m ở . N ó c ó I h ổ x ; ’i y n i h o ậ c c ó t h ổ k h ô i m

x;'iy r a I i h ư i i ị :

c á c kèì quá là xá c định. @ 5 . 11’ I Un Iicd Ihc hiincllc clockvviso, Ihc valvc wouki opcn. (NỐII tôi vặn t:iỹ quny Ihco chiổu kim đồng hồ Ihì vaii sõ m ở / không c ó ý (ỉịiih vãn lay quay)

Iiliưii|: lôi

Diiiig bị dộng sẽ h'i ; ir (hc haiidlc w crc tunicd cl(ickwisc, thc valvc vvinilci l>pcil. (Nêu tay quay được vạii Ihci) chiều kim đồng hồ, van sC' mit) 6 . II' yo u clicl clccid c to ahaiKÌDii y o iir stuclics, yi)u vvoultl bc v c ry slupitl (d ạ im quá khứ nhấn mạnh vclti "í/ií/"). (N cu ban quyết định từ bỏ c á c imhicn ciíru của mình thì biin sẽ rấl dai clỏt/ nhưng bạn khôiig định từ hỏ chúng) 7. Ị f y o u deciclecl lo abancion your stuclics at ihis stíigc, yoii vvoiilcl hc tioiiií; a vory stupicl thing. (Nếu bạn quyết định lừ bỏ c á c imhiên cứu của mình ở uiai đnạii nìiy ihì bạii sẽ làm một đicu râì tlại dôl/

nhưng bạn không định từ bỏ chiiHị;)

English for Students 0( Biology

159

( ) đây, (lộ iig lừ ticing niộnh đổ d ic ii kiện Iiủm ở lh('ti quá khứ ditn (thực ra là ởIhể định); Irong mệnh đổ chính - nằm ở dạng "w()uki'\ cl(tn hoặc liếp íiicn.

giá

Ý Iighĩ cần truyền đạl là mỏt ý nghĩ chắc chắn khỏĩig thc xảy ra được, lức làtỏi sc không vặn tay quay, nhưng níu tình CỈ1 tôi vặn t h ì ........ 8.

If I had turned thc handle clockw isc, thc valve would havc opencd. (Nếu lỏi đà vặn tay quay theo chiổu kim đổng hồ thì van đà m ở / - > nhưng lỏ i đã kh ô n g vặn la y q u a y ) D ạ n g bị đ ộ n g : I f the h an d lc had b c cỉi lurn ed cltK 'k w isc, Ih c va lve w o u ld havc tìpencd. (Nếu tay quay đà dược vặn \hco chiều kim đồng hồ thì van đã m ở)

I f y i ) u h í u l c o n t i n u e d y o u r s t u c l i e s , y o u W i ) u l c l b c a i ì M . S c . IU>W.

( N í u bạn đa liế p lụ c cá c n g h icn cứu của bạn thì bạn đả là m ộ! thạc sĩ khoa hoc/

nhưng bạn đíl k h ỏ iig ticp tục ch ú iig )

10 . I f the c o n l r a c t o r hacl not used s ubs tandard m a l c r i a l s , thc b r i d g c w o u l J still bc sla n d in g today. (N ế u ch ủ hí,Tp d ổ iìí: k h ỏ n e sử ciụim cá c vạt liẹ u dưứi ticu clìu ẩ n , thì cá i cầu hiện nay vẫn còn đang đứng vững/ dươi tieii chuẩn)

nhưng ỏng ta đà sử dụng c á c vật liệu

T ro n c Irưừng hơp này, độiiị: !ìr Irtìnii mệnh (lé phụ nằm ở dạng quá khứ hoàn thành (ciụnu "had") còn liong mệnh đc chính nằnì dưới dạnu "vvoukl havc/ vvould bc/ wt)uld" + liế p d ic iì). Điều kiỌii ơ ctAy khỏim phái là mổí điều kiộn Ihực - lay qiKiy (tà khôni: được vạii, anh đã khỏim (iíp tục c á c nghiên cứu cúa mình v.v. . Đố là niỏt quá khứ qia địnlì. Cần

lưu ý

là n i ộ n h đ e c h í n h

cố

thể đ ứ ng

hoĩỊc

sau m ẹ n h

đo đ ieu

kiện

tùy th u ỏ c

VÍU) v i ệ c ta c ấ n n h ấn m ạ n h l ẩ m C]u;in t r ọ n g v à o phÀn lìào c ủ a c â u . Vị ! rí c ủ a m ộ n h đổ

điổii kiộn c ố llìể thay đổi Iihư ln)ng c á c ví dụ sau đây : 11 . iry tiu Wi)rk \oo quickly, yoii will m akc mistakcs. ( N íu bạn liỉm việc qiiá nhanh, bạn sc phạm nhiều lỏi) 12. U n l c s s y o u a rc c x l r c m c l y ciircrul al Ihis s l auc ( I T y o u a r c no\ vc r y carcTul aí

this stagc), ih c e x p c rim c iìl w ill bc niinccl. (Trừ phi bạn cực kỳ ihạri trong trong giai doạii này (iicii hạn khỏiig rấí thận trọng trong giai đoạn này), llìí nglìiộm sẽ Ihấ! bại) 13. The Iccluror saiíl, "Novv, iị'wc acid acid lo llìis m ixlurc, a clicm ical rcaclion w ill la k c p lace." (N gưrti g iả n g vien nổi

Bây g i i \ nổu c á c cm đ ổ axit VÌUÌ hỗn hợp Iiày, m ỏl

phản ứnu hóa họ c sc xáy ra .") 14. W alch carcíully now. Can you sec vvhal is happcniiig ? Al this stage, hovvcvcr, w c m usl bc v c ry c a rc fu l b cca u sc, " i f w c hcatcd thc m ix tu rc IU>W, ií vvDiikl blow up''.

LessonFỉneen

16 0

(Rây gic'< hãy nhìn cân thẠn. C ác cm c ó thấy điều gì đang xảy ra không ? Tuy nhiCMi, lúc này chúng ta phủi rất cẩn Ihân vì rằng, "nếu bây giìt chúiiị; •*'

clun n ó n g h ỗ n h(Tp Ihì n ó sẽ n ổ "

15. I don'l think this cxpcrimciit is going to work bul, it' it did W(irk, I vvmild hc very happy. (Tôi không tiii rằng thí nghiệm này sẽ diễn ra Irỏi chảy, nhưng Ĩ1ÍU nó Irói chảy, tôi sẽ rất vui) 16. This cxp crim cn t mighl work and il mighl not, bul if il dcx^s vvurk, !'ll hc vory hí\ppy.

(Thí nghiệm này c ó thể diễn ra hoặc không, nhưng nếu nó diễn ra, tòi sẽ rất vui) 17. The building vvould havc collapscd in the earthquakc, if it had not bcen specially dcsigned. (Tòa nhà lẽ ra đã đổ sập Iroiig trận động đất, nếu nó không được (hiốt kố một cách đặc biệt) 1 8 . Uniess thc apparatus has becn properly set up, Ihc cxp crim en t will bc a waste o f time. (Trừ phi thiết bị đã được lắp đặt mỏt cách chính x á c , nếu không thí nghiệm sẽ là một sự lãng phí thời gian) 19. lf your studics are nol goinp vvcll, you will havc lo sil down and considei whal t(i d o ỉlboul thcm. (Nếu c á c nghiôn cứu của bạn không diển ra Irôi chảy, bạn sẽ phải ngồi lại và x em xem cần phải làm gì với chúng)

20. H e W()ukl be the hcatl o f that com paiiy Icxlay, if hc híKÌ laken his VVOI k scridusly. ( L ẽ ra giờ đây anh ta đã là giám đốc công ty đó nốu aiih (a làm việc nghiêm lúc h(rn) IV. E X E R C I S E S

/. Iloàn íhùtih các cáu sau dây hằng cách sử dựỉiỊỊ các cấu tríic diều kiện vừa học . Đặt các độnỊỊ íừ trong ngoặc dưới dạng hợp lý. 1.

Many pcople dicd in thc rural arcas o f cholcni bul, in thc past, if thc

villagcrs (tcach) clcm cn tary hygicnc, not so m any deaths (o c cu r). vScientists are vvoiTÌcd aboul Ihc increasing amount o f carbon dioxitie in thc carlh's atmosphcre. Thcy scriously w am thai, if the conccntration (b c c o m c ) loo grcat, thc tenipcralure of carth (rise) considerably.

They belicvc ihat this is a distincl possibility and that, if this (happcn), the p o la r ic c (bcgiii) lo melt with a Cdiisequenl ri^c in the level (if Ihc vvdikl s (iccans.

Englỉsii for Students of Biology 4.

161

O ther scientists pooh-pooh tKis idea saying that these people are only scaretnongers. W c must beai in mind, however, that, if the polar ice (m elt),

most o f Nvorlcĩs grcat citics (be) under waler. There is a m essage for us in all this controversy. It is this. Unless we (care)

for (lur environment, these things (happen) one day. There is no use in complaining about what has happened in the past. There

is not much use in saying, ịf our industrialists (not be) so greedy, the cnvironment (not affect) in Ihis way now. It is just the sam c as saying, if the atom (never split), we (ĩievei have) the horror o f Hiroshima. This is merely useless speculation; the atom was split and w c did have Hiroshima. W hat's wrong with the water ? It's not running. Il (run) if som eone (not tum

off) the pump yestcrday morning. 9. The dam is designed to store water up tc) the level o f that mark. Y e s , but, if w ater (rise) bcyond that level, the dam (bc) in dangci o f collapsing ? 10. I som etim es think that cars are a curse. Look how they pollute the atmosphere. Y e s , but think, if the internal combustion engine (never invent), how m any useful machines w c (be) \vithout today ? 2. 1.

Đặt các dộ ng từ troỉiỊỊ ngoặc dưới dạng thích ỉụrp.

W hen I livcd in Inciia many ycars ago we had nothing likc air-conditioning but, if oiie (wear) thc right sorl of clothinp, oiie (can) keep reasonably cool. Tho villageis learnt from experience that, if thcy (drink) the w ater from a certain

sticam , Ihey (contract) very bad diairhoca. lf it (be) pdssible lo usc the hydroíien in w a(cr to povver m achines, thc world (be

ablc) Ui forgct about pctroleum. It cities (plan) propcrly, thcy (bc) pleasant placcs (o livc in.

I I '\vatcr (subject) tii electrolysis, it (break up) into its com ponents, i.e. hydrogen and o x y c e n .

-?. DU('ri dày là tám cân mà mỗi cản đã hị cắt ra thành hai phẩn trong đó một ph ần

là

m ệnh dê điều kiện. Nỏi hai phần tưmiỊỊ Ịíiig dế tạo nén nhữttg cáu p h ứ c hợp hoàn chỉnỈỊ. 1. 2.

thc pm gress in ihis fielcl would bc miich Ịireatcr llio vvDiid vvoulcl not havc ti) worry about its rescrvos

fossil

fuels

iT vviilor is c(K)lod to ()" C c n l i c r a t l c

diesol ongines arc \videly usecl in heavy vehicles bul they pollute the atmosphere wilh black smoke

5. 6. 7.

whcn ;i magiict is moveci in and out of a coil o f wire if it was lookcd aftcr and scĩ-vicetl wcll il changcs into a solicỉ

8 . if il wcro possiblc to gencralc eletiricity on a large scalc by using solar energy 9. if il vvas insulattxl in pits nilcd with saxvdust 1 0 . thcy hcconic hot

Lesson Fỉneen

162

1 1 . unlcss the valves and injeclioii systcm are propciiy adjustcd 1 2 . a n e l e c t r i c c u i T c n l is i n d u c c d in t h e c o i l

1 3 . i f s c i c i i l i s t s w e r e r e a l l y c o n c c r n c c i a b o i i t r i n d i n g a l t c m a l i v e SÍHÌICCS

ciiergy

14. ycars ago peoplc cut icc from lakcs in the vvintcr to usc duriiig su m m cr tlmc and Ihcy w crc ablc to keep it for many months 15. if two pieces o f metal arc rubbcd togethcr 16. the villagc still had its old diesel-poNvereci electric peneralor and thc pcoplc fciiind thai il g a v c gocxl sei-vice

4. Translate inío Vietnamese H umans possess a pair o f lungs located iii the chest, or thoracic, cavity. The tvvD lungs hang free within the cavity, being coniiected lo thc rest (if the body oiily at tlu' one position vvhere thc lung's blood vessels and air tube enter. This air tubc is callcil a b r o n c h u s . ll c o n n c c t s e a c h lung to a l o n g t ubc , rlie I ra ch e a, vvhich p a s s c s upward in Ihc

bt)dy, past thc v o ic c box, o r laryn x, and opens into the rear o f the m oiith. A ir Iio rm a ll} cnters Ihrough the nostrils, vvhich are lined vvith hairs that filtei out dust a n t lo th c i particles. As Ihe air passes through the nasal cavity, an extensive a n a y o f cilia on its cpithelial lining further clcans the air and nioistens il. The then passes through the back o f thc m o u lh , Crossing the path o f fo(xi as it enters ĩirst thc la r y n x and then Ihe trach ea .

F ro m thcre il passes down through the bronchus and the bronchii)lcs, and inti) (hc alveoli o f the lungs. The human respiratory apparatus is simple in struclure, functioniiig cis a o n e -c y c lc pump. The thoracic cavity is boưnded on its sidcs by ribs, vvhich are capíihle ol' Aửxine, and (111 thc boltcim by a thin layer o f m usclc, the diaphragm , vvhich separates thc thoracic cavily from thc abdominal cavity. Each lung is c o v crcd hy a vcry^lhin, smoolh membraiie called the pỉeural m em hrane . A secoiici plcural mcnihraiic niarks thc iiiterior biìundary o f the thoracic cavity, dividing it into two halves; ctich lung is Ihus suspcndcd in its own cavity. VVithin the cavity the weight the Ịungs is supported by watcr, Ihc inírapleural jĨH Ìd . The intrapleural íluid nol only supports thc lungs, but also plays aniMher imptM tanl role hy permitting an even applicalion of pressurc to al! parls o f Ihe lung. Yoii

Ciin

vi s u a ỉ i z e the ple ural m e m b r a n c s as a s y s l c m ()f tw(i ball oí ìii s (>f (iiíTcrciil s i / c s , OI1C

nestcd inside thc othcr, with the spacc bctvvecn them com plclely nilcd with nuid and the inncr ballooii opciiing oul to thc atmospherc. Tvvci rorces act on this innor balloon : air pressurc pushing it outward and water prcssurc pushing it inward. The active pumping ()f air in and oul Ihniugh thc lungs is called brcathiiig. Duriiip inhalation, the vvalls o f the chcst cavity expanci. The rib c a g c m ovcs upvvard aiicl outNvard, and the diaphiagm moves downward by stretching laut. In etTect, vvc have cnlargcd the outer balloon by pulling it in all directions. This expansion o f thc nuid sp ãc e CCÌUSCS the fluid pressure to d e cre a s e to a level less than that (if thc iiitem al air

prcssurc within the lung (thc inner balloon). As a rcsult, the wall of the lung is pushcd oul. As thc lung expands, its internal air prcssure dccrcases, and air nidvcs in fn)m thc atmosphere. During exhalation , the ribs and diaphragm rolurn to their original resling

English for Students of Bỉology

163

positioiì. lii doing st), ihcy excrt prcssuic on thc nuici. This picssure is transmittcd uniformly by ihe riiiid over thc ciìtirc surfacc o f ihe lungs, rorcing aii ÍVom ílìc inncr cavily back í)ul \o ihc alm osphcrc.

5 . Fill in the hlanks with appropriate terms (hemoỊỊlohin , Inngs, oxygen, proỊ)orĩion, tin ìo ad in ịị, iịp ĩa k e , s a ĩìír a te c l, m e ĩa h o lis m . lo w e r , In human, only a small amounl ( 5 % ) oỉ' oxy g cn gas is Iransporlcd from ........................... to body lissucs vvhilc dissolvcd in bUìod plasma. The rcmaining 9 5 % is bound t i ) .................................. vvilhin red bkxxl cells. The higher the H02 in thc air vvithin Ihe lunps, thc m o i c .............................. will dissolve in Ihc hịood and com binc wifh hcmoglobin. The rclatioiiship is nol a sim plc............................ , hoNvcver. If thc F ũ 2 is halved, the oxygen content is rcduccd only hy about 2 5 % . This facilitatcs o xy g cn ............................from Ihc lungs inlo thc bloixl ÍÌIKÌ also aids...........................()f oxygen ừ o m the bliKxl to thc tissues. H em iìg lo b in

nK ^lcculos acl

little o x y g e n

sponges,

SD aking D x y g e n

bliKx) cells and causing m ore to diffuse in fn>m Ihc bìoiKÌ plasma. encountcied

ihc

blood

supply

the

lung,

mi>st

h cm o g lo b in

vvilliin

rcd

Al Ihe H02

m olecu les

arc

........................ wilh o x y g c n . In the tissucs tlìc H02 is m u c h ....................... so that hcmoglobin ịiiv e s u p ils b o u ĩ i d í ì x y g c n .

In tissiic, thc p rescn cc of earbon dioxidc (C O 2) causes íhc hemoglobin m o lccu lc li) assu m c a dilTerent shape, onc that gives ưp its oxy g cn m o re .............................. This a u g m c n t s t hc u n l o a d i n g () f o x y g c n f r o m h e m o g l o b i n . T h e c H c c t o f C O 2 OI) o x y g c i ì

binding is callccl thc B oh r cffccl. It is ol' real imporlancc, sincc C (>2 is prtxỉuced hy the tissucs al Ihe sitc i ) f c c l l ..................................F o r tliis rcastìii the blood unloacis o xy g cn moyc rcadily lo lliDse tissues undcrgoing molabolism and generalinti C O 2. rt. R ead carefidly the foỉlowÌHg passage íheầi answ er the quesíùm s : Scientisls havc cslablished Ihal influen/a viruses laken íVom miin can cause Ihe discase in animals. In adcỉition, man can catch the discasc IVdiìi aniinals. In fací, a great Iiumbcr I)f wild bircls s c c m lo cairy Ihc virus vviíhout shovviiig any cvid en cc ()f illness. Somo sciontists co n clu d c ihal a large family ()f influcn/a viruscs m ay have invoỉved in the bircl kingdom , a group Ihat has been on Ihc earlh 1 00 million ycars and is ablc to c a n y thc virus without corilracting ĩhc discasc. Th crc is evciì convincing c v id cn cc It) sh(ìw !h;U virus slrains iue transmiltcci lYom placc to placc and hom conlincnt to CíMìlincn! by m igiaíing hirds. Il is knovvn that lwiì influcn/a viruscs can rccom b inc whcn both iUC prcscnt in an aiiimal at the sam c liinc. The rcsull o f such rccombinatÌDns is a greal variety oỉ' slrains ctmlaining diffcrcnl H antl N spikes. This raiscs Ihc possibiliíy that i\ human influciìza virus can r c co m b in c wilh an influcn/a viriis from a lowcr animal to producc ;ui eiitircly ncw spikc. R esearch is undenvay to dclcrm ine if thai is Ihe way that m ajor new straiiìs c o m e inlcì being. Another possibilily is thai lwi) animal influenza slrains m ay rccom b ine in a pig, for cxam ple, to pnxlucc a new slrain vvhich is transmitted to man. 1. A cc o rd in c to thc passagc, scicntists havc discovercd ihal influciiza viruses A ) cau sc ill Health in vvild birds

164

LessonFỉfteen

B) do not alvvays cause symptoms in birds C) are rarely present in vvild birds

D) change when transferred from animals to man 2. VVhat is known about the influenza virus ? A) It was first found in a group of very old birds. B) All the different strains can be found in wild birds. C) It existed over 1000 million years ago. D) It can survive in many different places. 3. According to the passage, a great variety of influenza strains can appear whcĩi A ) H and N spikes are produced

B) animaỉ and bird viruses are combined C) dissimilar types of virus recombine D) two viruses o f the sam e type are contracted

4. New strains of viruses are transmitted to man by A ) a type o f wild pig

B) diseased lower animals C ) a group o f migrating birds D) a variety o f means

5. It can be iníerred from the passage that air of the following are vvays of puKÌucing new strains of influenza viruses except A) two influenza vinises in the same animal recombining B) animal viruses recombining with human viruses C) two animal viruses recombining in One animal D) two animal viruses recombining in a human V. N E W VVORDS 1.

account (i') for

giải thích c h o

acquire (v)

kiếm được, nhộn được

adequate (adj)

đầy đủ

alveolar (adj)

Ihuộc phế nang

alveolus/-li (tì)

phế nang

apparatus (n)

bộ m á y

apply

gây áp lực, tạo áp suất lổn

aiT ay f«)

dãy

assum e('\')

m ang

pressure ('/?) on

1 0 . at most

không nhiểu hơn, nhiổu nhất

1 1 . augm ent (v)

láng

1 2 . back out (v)

rút lui

13. be sure = to be accepted that 14. bound (v)

ch ắc chắn rằng tiếp giáp với

Engiỉsh for Students ot Bioiogy

16S

15. brunchiole ịn)

nhánh phế quản nhỏ, nhánh cuống

16. briiiichus - bitmchi - bronchia ịn)

phổi cuông phổi

17. buíTer (n)

đệm

18. bulk ịn)

khối, đông

19. cilia ịn)

lông m ao

2 0 . cdm prcss (v)

nén

2 1 .ccíntract (v)

decline (v)

22.

sụt, tàn, giảm

23. diaphragm (n) 2 4 . dissipatc (v) 2 5 . tiissociation (n) 2 6 . d(imo-shapc (n) 2 7 . dvvell (y) 2 8 . clastic (ũ(ìj) 29. c n h an ce (r) 3 0 . epilhelial (a(/j) 3 1 . oven fr) 3 2 . c x h a lc (y) 3 3 . cxpand (v) 34 . ílatten (v)

dát m ỏng, san phẳng

3 5 . í l c x f v)

cong lại, gập lại

3 6 . halvc (v)

giảm xuống mỏl nửa

3 7 . hitch ("i’) a ride fAỉj 3 8 . Imld f r j on

đi nhòt

3 9 . inhalc ("v)

hít vào, nuốt

4 0 . inspiration (n)

sự hút vào, thở vào

4 1. iiitcrstilial (adị)

khe, kẽ

4 2 . intraplcural (aclj)

trong m àng phổi

4 3 . laryiix (n)

thanh quản

4 4 . l i n c (v)

lót

4 5 . lining (n)

lớp lót

4 6 . moisteii

làm ẩm

4 7 . ncst (n)

làm

4 8 . nostril (n)

lỗ mũi

4 9 . p.ist (adv)

qua

50 . rcar (ii)

phía đằng sau

5 1 .rc c ()il ( v)

sự lùi lại, giật, bật

52.

nơi lỏng, lưi, dịu

rchix (V)

c ơ hoành phân tán, phung phí phân ly dạng vòm ở, ngụ đàn hổi tăng thuộc biểu mô làm ngang bằng tỏa ra, trút, thở ra m ở rộng, trải ra

giữ chặt, bám chặt

tổ,

ẩn núp, lổng vàd

5 3 . rcl iii nco ( n )

sự tin cậy, tín nhiôni

5 4 . revcisíil ( n )

sự đảo ngược

55. lih (Ii )

xương sườn

Iihiiii

Lesson Filteen

166

5 6 . rim (n)

vành, mép, gọng

5 7 . s o a k f \')

thấm, ngấm

5 8 . sponge (n)

bọt biển, tấm xốp

5 9 . strenuous (ơ(Jj)

gắng sức, căng thẳng

6 0 . stretch (y)

căng, c o dãn

6 1 . s u c k ịv)

hút, mút

62.

svvccp (v) along

cuốn đi, cuốn theo

6 3 . taut (ơílị)

căng, cãn g thẳng

6 4 . thoracic (acJj)

thuộc vé ngực

6 5 . Ihorax (n)

ngực

6 6 . tidal

volum e (tì)

dung tích hô hấp

6 7 . trach ca ịn)

khí quản

6 8 . ventilatit)n (n)

sự thông gió, thông hơi. sự quạt

6 9 . visualixc (y)

hình dung, m ường tưctng

LESSON SIXĨEEN

THE EXCRETORY SYSTEM I.TEXT: The lung rid the bixly o f one w aste prcxluct ; carbon dioxide. O ther bcxly s y s tc m s also help rid thc body o f other wastes. F o r e xam p le, part o f the digestive s y stcm gels rid o f solid vvastes. The pruccss o f rem oving vvastes is called e xcretio n . T h e sy stem that is spccialized for renioving m ost o f thc nitrogen-containing vvastes is the e x c rcttiry system . The main n itro g cn -co n tain in g waste is uiea. The m ain organs that cx c re te nitrogen vvasles are the kidneys. The kiíỊneys process wastes, such as urea, m edications, and toxins, into a liqiiid caỉled urine. A t the sam e tim e, the kidncys help control thc am ount o f salts, vvaíer, minerals, and vitamins in the blood. A lso, the kidneys maintain the pH and volum e o f the blood. U p to 2 5 [x:rccnt o f thc bcxly’ s blocxl m ay be in the kidncys at any time.

Kiditey Structure b k H K l.

The kidneys arc a |)air (if bcan-shaped organs that rem o v e wastes fro m the Ninice tw o regions o f the kidney : the c o r te x and m edulla. B ecau se the kidneys

íiltcr Ihc cach kiclney contains hundred o f blocxl vcssels. A co m p le x netvvork of veins and arteries runs through the nicdulla and co rte x . E ach kidncy has approxim ately a million tiny functional units called nephrons. Ncphroiis le m o v e vvasíes from the blood and form urine. E a c h nephron consists o f a clum p o f capillarics and a tiibtí. The' ciu m p o f capillaries in a nephron is called the glom erulus (plural, glom eruli). Around the glom erulus is thc cup-shaped B o w m a n ’ s capsule. The B o w m a n ’ s capsule is the end o f a tube in vvhich urine forms. T h e part o f thc ncphron in vvhich urine forms is called the renal lubule.

K idney /u n ctio n About 1 8 0 L o f fluid from you r blood pass through y o u r kidneys e a c h day, ciKHigh íluid to fill a bathtub. Not all this fluid b eco m es urine. M ost o f it is retu m ed to thc bloixlstream , along vvith glucose, salts, vitamins, and other substances needed by

167

16S

Lesson Sỉxteen

y o u r hcxly. Oi ì l y ab^)ul 1 ov 2 L o f ỉluici ar c iicỉiuilly c x c r c t c c i as III ÌIIC. fi)rm ur ine and ct>nlrol ỉhc v ol u n i c and pH

I hc k it ỉi ỉcys

ỉhc bl o od by t h r c c cl i ll ci vi i l | )i oc css cs

n i i r a l i o n , icabsorplit>ii, aiìtl s c c r c t i o n .

Filtratioìi Passing a liquid ov ịias Ihroiigh a nilcr lo rcm ovc impurilics is callcd nilialiiiiL M ost n itra tio n D ccurs iii thc e lo m c ru li. BltKxi p rcs s u rc ío r c c s an y su b s la n c c Sĩnal! cnouuh

\o g o t h r o i i g h ! h c c a p i l l a r y m c m b r a n c U) p a s s f r o m l l i c g l o n i c r u h i s iiìU) tlK'

rcnal lubulcs, W atcr, sal!, glucoso, amiiui acids, and urca pass out i)f ỉIk' ca[)ịli.ỉMcs P r o t c i n s and hlot xl c c l ỉ s arc t(H) ỉ ar gc \o cri>ss Ihc m c m b r a n c and stay in t hc hloiKỈ. llu; r i u i d I h a t c n t c r s i h c r c n a l l u b u l c s is c a l l c d t ho r i l l r a t c .

Reahsorpíion T h e p r o c c s s in w h i c h a liqiiici is t akcn b a c k iiilcì a v c s s c l is callccl rcah.sv)rị)ỉit)n. R c a b s o r p l i o i i o c c u r s in llìc rcnal t ubul cs. D ur in g rcabsi)i 7) l io n, vvatci iiiicl o ih ci usolul s u b s l a n c c s in thc n i t c r c d liquid arc rct umccl {o thc ca[ ) il l ar ics a r o u n d ỉ h c rciial li ihulcs. W h c i i Ihc n i t r a i c d n ù n s i nl o Ihc c o l l c c l i n g lu hu lc s, m o s l o f i h c w a t c i and Iiutriciits h;ỉvc bccn

r c a b s t ì r b c d iiìto Ihc hl(KKl. T h e

lluicl ihat r c m a i n s ,

uiinc,

c o n s i s l s m a i n l y ol'

was!cs.

Secreíion Tho rclcasc i)ỉ' st)mc subslanccs iVom Ihc bkH)d is caỉled sccrcMÌDn. Sccrction o c c u r s in hi)lh t hc pr t )xi ma l, Oì' nca r, ciid ol' i h c r cnal t u bi il c s aiul in I hc clisUil, o r fai\

cikI. Home w;»stos m ovc fi\m ihc bkKHÌ dircclly to thc nilrnlc in (hc rciial lubulc hy sccrction.

5>ccrctcí.l

sLibslanccs

iiicl udc vvastcs,

siich

urca

ihat

may

h a vc

hccn

rcahsDrbct i, iDXÌns, s o m c v i lan ii ns , and s o m c m c d i c a l i i i n s , s u c h ns p c n i c i l l i n . T h e pYỈ ol Ih c b l o ix l is ma in tai nc cl bv s c c r c t i o n .

U ríne Disposal U r i n c ciMilíiins bo lh rihcrccl iuid sccrcỉccl vvaslcs, U r i n c c t ) n s is l s m o s í l v Iil \vak'ỉ, bul il alsíi ciintaÌMs uiva, uric ;K'id, salts, and s u b s l a n c c s d c r i v c d í'n)m inctii^iiliuns. U r i n c clnniìs i n t o i h c c o l l c c t i i ì u lu bu lcs . A s urinc p a s sc s t h r o u e h í h c c o l l c c l i i i i : l u hu l c s , w a ! c r is iLMnoved, m a k i i ì u ! hc urinc m ovc c o i ì c cn l ia ! cc i.

TIk' ciìllocỉini: liihiilcs in the kidncys m cruc inlo lwi> líuiicr lubcs callcci urclcis. U tcrcrs carry ui inc to ihc Iirinarv blaciílcr, Nvhcrc ií is slorcd. The Iirinary hladclci is ;i c DỈ l ap si b lc \wv. vvitli n n is c ul ai vvalls that s l rc tc h w h c n il n i l s vvith uriiìc. W l ì c n thc bladcicr is fưll, ils s n n ì o l h m u s c l c s sciicl sigiials to thc brain. M i i s c l c c Di i lr ac t io ns c x p c l u r in c iVom ỉ h c hlaciclcr. U r i n c is Ihcii c xc rci ec i ỉVt)ni ỉlìc bt)ciy t l i r o u g h t hc uivlhra.

T h e control o f kidney [uncíiotì •

vScvcral rach>rs cDiilrol tlìc a m o u n l and ralc oỉ' uriiìo priHÌucecl by i h c kiil iìcys.

O i i c l ac loi' is llìc vvalcr c o n i c n l o f ihc blood. i r thc hl(K)d is Un> vvalcry, c x c o s s vviilcr r c m a i i i s in i h c c o l l c c t i i i ị : tiibulcs. T h i s c x c c s s w a l c r is c x c r c l c t l , i nc rc í ỉs i ii ^ tho Vtìliiino o f u r i n c . i r i h c h l o o t l is Ị o o f u l l 1)1'c l i s s o l v c t l s i i b s l a n c c s , m t > r c \ v a ! c r is i v a b s D i b c t i in

\hc

Englísh tor Students of Bỉology

169

bloíxt. The reabsorption o í v /a t e r reduces ỉhe volume o f urinc. W astes are usually much inore concentrated in sm aller urine volumes. The rate ol' nitration o f salts and other subslances depends on the permeability o f the nephron m em branes, which is controlled by sensors in the heart and brain. These scnsors m onitor the concenlralion o f salts and vvater in the blcKxl and send horm ones, c h em ical m essengers from the endocrine system, to make adjustments. Y o u m ay know that drìnking coffee causes increased urination. C o ffec conlains a cliuretic, a ch em ical substance that prcvents w atcr from being reabsorbed. W hen water is not reabsorbed, the amount of urinc the kidncys produce increases. Tlie caffeine in cc)ffee, cola, and tea is a diuretic. Doctors often prescribe medicinal diuretics for condilions such as e d em a, in vvhich the body retains too much Nvater. The benefits o f diuretics have been known for a long time. F o r cxam ple, the A ztecs used sarsaparilla, a drug m ade from the root o f a plant that grows in Central A m erica, as a diuretic. The alcohol in beer, vvine, and mixed drinks is also a diuretic. A lcohol blocks the production o f a special antidiuretic hoỉTnone in the pituitary gland. II, BIO LO G ICA L T E R M S (CÁ C THUẬT NGỮ SINH HỌC) 1. Arĩery (đông m ạ c h ) :

One o f the vessels o f the vascular systemlhat conveys the

blood from the heart \o tho hiKÌy. 2. Bownian's capsỉiỉe (m à n c giáp Bovvman) :

In the Vertebrate kidney, thc dilated

c o m m e n c c m c n l o f an uriniícrous tubule. 3. Caffeine (caphein) :

A bitter compound found in coffec, tca, maté, and kola nuts,

w h i c h is a s l i m u l a n t o f í he Central nei-vous s y s t c m a n d a d i u r e t i c .

4 . Diuresis (chứng lợi tiểu): Increascd or cxcessive secrclion o f urine. 5. Diuretìc (lợi liổu): Increasing the secrelion of urinc ; Any agent causing diuresis. 6 . Glonieruỉus (cầu thận) : A capillary bkxxi plcxus, as in thc Verlebrate kidney 7 . Kidỉìex (thận) ; A paircd organ fur the excrction o f nitrogcnous Nvastc pnxlucts in Vcrtebratcs. 8 . N ep h ro n

(l ìguYcii

thận, n c p h r o n )

: S truct ural and f u nc t i oi i a l

unit o f a k i d n e y ,

including the Malpighian corpuscule, convolutcd tubules, and Henle's loop. 9 . Oedema (phù) : Palhological accum olation o f fluid in the tissue spaces and serous sacs o f thc b(x1y; síìm clim cs thc term is reslrictcd to such accum ulation in lissuc spaces only; pulmonơrv oedermỉ, fluid in the lung; sacraỉ oederna, íluid at base o f spinc. 10. To.xin (dộc \CĨ) : A poisonous substance o f biological origin. 11. V reĩer (niộu quản) : The ducl by vvhich the urine is conveyed froin the kidney to iho blacỉdcr. 12. Urethra (niộu đại)) : The (luct by which thc urine is conveyed from the bladder to ihe exterior. and which in male Vertebrates servcs also for the passage o f semen. 13. Urine (nước liểu) ; In Vertebrates, the c x c rc to ry prcxluct elaboraled by the kidneys, Iisually o f a m o rc or Icss íluid nature. 14. Vein (tĩnh m ạch ) ; A vessel conveying bloíxl back to the heart from Ihe various organs o f the btxly.

170

Lesson Sixteen

III. G RAMMAR ; CONDITIONAL C O N ST R U C T IO N S WITH T H E MAIN C L A U S E CONTAINING A(N) PROHIBITION, INSTRUCTIO N,

OBLIGATION, QUÉSTION, P O S S I B I L I T Y ... (CÁC CẤU T R Ú C ĐIỂU KIỆN TRONG ĐÓ M ỆNH Đ Ể CHỈNH B lỂ U

THỊ Sự CẤM ĐOÁN, CHỈ DẪN. NGHĨA vụ, CÂU HỎI, KHẢ NĂNG) H ã y xe m xét c á c ví dụ sau :

1. Cấm đoán a)

If you want to live to old age, don't be careless with electricity.

(Nếu bạn muốn sống đến già, không được cẩu thả với điện) If the world is to survive into the next century, don't

let the militaiy

establishment have its way. (Nếu thế giới cần sống còn tới thế kỷ tới, không được để c h o c á c thiết bị quân sự hoành hành)

2. C h ỉ dẫn a)

If that material is to be analysed kxlay, send it to the laboratory imm ediately. (Nếu vật liệu đó cần được phân tích hôm nay, hãy gửi nó đến phòng thí nghiệm ngay)

If you want your scicntific papers to be vvidely read, write thcm clearly and simply. (Nếu bạn muốn c á c bài báo khoa học của bạn được đ ọ c rộng rãi, hãy viết chúng rõ ràng và dỗ hiểu)

3. Cáu hỏi a)

If the aiTOw on the tem p eratu ro g au g c pointed to red, vvould the cmergencN valve c o m e into operation ? (Nếu mũi tôn trôn thang nhiệt độ chỉ vào vạch đỏ, liệu van báo động c ổ hcKii động khồng ?) b) If the internal combustion engine had not been inventcd, would we tíxlay bc using very efficient and sophisticated steam engincs ? (Nếu động cư đốt trong đã khổng được phát minh, liệu ngày nay chúng ta c ó thể đang sử dụng c á c m áy hcfi nước rất hiệu quả và tinh vi được không ?)

4. Điều bắt buộc/ không bắt huộc a)

If the experim cnt Ịs to succẽed, the m ixture has to be hcated ex a c tly to l ( ) 0 " c .

(Nếu thí nghiệm muốn thành công, hỏn hợp phải được đốt nóng chính x á c ở ÌOO°C) If you r blood pressure is below a certain level, you don't have to g o on a diet. (Nếu huyết áp cùa bạn nằm dưới một chi số nhất định, bạn không cần phải ăn kiỗng>

If you have finished that series o f experim ents, you don't necd to start thc others until tomorroNV. (Nếu bạn đã hoàn thành loạt thí nghiệm vừa rồi, bạn không cần phải bắt đầu c á c thí nghiệm khác trước ngày mai)

English for Students of Biology

5. Khuyên nhủ, dê nghị a)

If pcople want tc) be com íortablc in tropical climates, they should w ear the right sort o f clolhes.

(Nếu m uốn sống thoải mái ở c á c vùng c ổ khí hậu nhiệt đới, người ta nôn m ặ c loại quần á o thích ht;rp) b) If this stream is to be the sourcc o f drinking svater for the village, it ought to be kept cleai o f pollution. (Nếu con sông được dùng làm nguồn nước uống cho làng này, nó cần được giữ để không bị ỏ nhiễm)

6. K h ả nă n g có thê’ xảy ra a)

If m y le scarch project works out wcll, I might consider publishing the results. (Nếu dự án nghiên cứu của tôi tiến hành lốt, tôi c ó thổ xem xét để cỏn g bố c á c kết quả)

If the c le c lric wiring in a iaboratory has not been carefully installed, it could be a snurce o f danger. (Nếu hộ thống dây điện trong phòng thí nghiệm không được lắp đặt tốt, nó c ỗ thể là một mối nguy hiểm)

7. N à n g Ịực a)

If this projcct is properly planncd, it could provicie w ater for a hundred villagc. (Nếu dự án này được chuẩn bị lốt, nó c ổ thể cung cấp nước ch o một trăm làng) b) If the profcsst)i's Iheories on Health had been understood, they could have saved thc lives o f ihousands ()f peoplc. (Nếu c á c lý thuyết của giáo sư vổ sức khỏe đã được hiểu biết Ihấu đ áo thì chúng c ó thể CIAI được hàng nghìn iihAn mạng)

IV. E X E R C I S E S

T ừ tám m ệnh d ề ch ín h và tám m ệnh d ề " Ỉ F " sau dây, hãy viếí thành tám càu diều kiện h<rp l ý : 7.

1) if therc is such a glul o f food in thc w oiid's dcveloped countries 2 ) thc output coiild be almost doublcd tomorrovv 3) vvoiild people bc prepared to go there and live as pioneers ? 4) 5) 6) 7) 8)

if we fcel that thc world is sliding down the slope tovvards a nuclear war if thc price (if p ctrolcum is dropping on the worId’s markets don't allow yo u rseir to panic if eaiiy man hacl nol discovered the use o f tools why haveiVt m ore people reported secing thcm andhaving contact with them ?

9 ) it it w crc píìssible fc)i an atmosphere to bc crealecl on thc planet Mars 1 0 ) if the workers and managemetìt o f this faclory coopcrated m ore am icably

172

Lesson Sixleen

1 1 ) w e might still be living as hunters and gatherers o f fo(xl t(xlay 1 2 ) w e should do everything in our povvcr to prevent such a catastrophc 1 3 )s c ie n tis ts don't have to search so frantically for alternative sources o f energy 1 4 )e x p la in to me why so m any people in the rtest o f the world are starving 15) i f you are bitten by a poisonous snake 1 6 ) i f there are extra-teưestrial beings visiting Eailh in U F O s (unidentified flying objecls)

2. D ưới đáy là tám câu và mười tám mệnh đề " ỈF " sắp xép lần lộn. Gắn mỗi m ệnh đê' " I F ” vào từng cáu thích hợp đ ể tạo ra một cáu p h ức hợp hợp lý. 1)

In the 19 reduced.

cèntury it was discovered that the death rate could be consicicrably

2) if the oil is not kept at Ihe correct level 3) if it had become law at the time 4) 5) 6)

T h e m o to r is running vveil at present butfurther dam age m ay occur. i f the concentration o f lead in the atmosphere becom es too great T h e new inigation system is working well although it could have benentted m oie people.

7) 8) 9)

if it is going to be installed in the workshop if cleanliness and hygiene were observed in hospitals A city's building reguiations should be strict because it can b ecom e a mosl unpleasant p lacc to live and work in. 1 0 ) A few years ag o a bill was brought before parliament which would have put a stíip

to a!l this speculative building in the city. 1 1 ) It has been found that considerable dam age can be done to the brains o f young children. 1 2 ) unless the growth o f an urban area is carefully controlled 1 3 ) The instructions say that a certain type o f lubricanl should be usecl. 1 4 ) i f the Governm ent had put m ore m oney into it. 1 5) The m achine is so heavy that a special foundation will have to bc prepared for il. 1 6) if the m achine is to Ix: used in the tropics V.

N E W VVORDS

antidiuretic ('aíỊ/7

kháng lợi tiểu

artery (n)

động mạch

bathtub('rt)

bồn tắm

Bow m an's capsule

bao Bowman

caffein ef«j

caphein

clu m p l'/!)

đám , bổ

cortex('rt^

vỏ

distal (adj)

Englỉsh íor Students of Bỉology 9.

(a(IJ)

tlim elic

H). c ( . l e n i a , i ) c d c m a 1 1. e l o m e r u l u s

13 . m cclicíilitin

(n)

(ĩì) (n)

(

Cíìu t h ộ n

llìuoc chữ a bọnh t ủ y , ruẠl h ò a vàt) , k ốl h ít p

( a d ị) g l a i u i (n) 1 7 . ivi Ki l ((ưịị) lubulc (n) 1 s . s a r s a p a r i l l a (nì

16. |)iluitary

1 9. s c n s o r y

h ệ b à i lic't

thạn

(n)

14. m o d u lla 15. I i i c i g c

lợi l i c u

(n)

12. kitliicy

173

(adị)

tuyến yên ố n g tliẠii cA y n g ũ g i a bì Cíim n h ậ n , c ả m I h ụ

2 0 . s Ị i i n c (ỉi)

cỏt sống

2 1. t i ) \ i n (ĩi) 22. urca (n)

đ ỏ c lô'

2 3 . i i r c l h r a (ỉi)

niệu đạo

2 4 . Iirinatiiìii (n)

sự đ i li ổll

2 5 . u r i n c (ỉi)

nước liổu

2.(^. u ỉ c r c i ’ (n) 2 7 , vcin (fi)

niỌu cỊuàn

urc

lĩiilì mạch

LESSON SEVENTEEN

PLASMA AND BLOOD CELLS I. TEXT 1. ỉntroduction The volum c o f bloixl depends upon body weight ; a person vveighing 7 0 k ilo gram s has about 5 liters o f blood. Blood transports nutrients and o xy g en to cells and rem o v c s Nvastes from them ; it transports hormones, the secretions o f the endo crinc glands ; it has a rolc in rcgulating the amount o f acids, bascs, salts and w ater in cells ; it is importanl in regulating body temperatụre, cooling organs such as tl\e liver and m u scles w h crc an e xcess o f heat is pnxluced and heating the skin w herc heat loss is g realcst ; its white cclls arc a major deíense against Ịjacteriaxand other diseasc o rgan ism s ; and its clotting mechaiiism helps prevent the loss o f this valuable fluid. Allhough blood appcars to be a hom ogeneous crim son f\uid as it pours fri\m a vviiund, it is com poscd o f a yellovvish liquid, callt^d pỉasma, in which íloat (hc red blocxl cứĩls, vvhilc blocxi cells and bloíxi platekts. The latter are small cell rragm ciils, important in initiating the clotting process, that arc derived from lapge cells in the bonc marrovv. The ĩoiTned clem cnts make up about 4 5 per cent o f whole bhxxi ; thc rem aining 5 5 pcr ceiit is plasma. The loss o f water in profuse sweating m ay reduce Ihc pỉasm a

v o lu m e

per cent

o f the

blocxl, an d

d rinking

a lot

o f w atei

beer

m ay

in crease it to 6 0 per cent. The formed elements, with a specific gravity o f 1 .0 9 , arc heavier than plasma, w hich has a speciftc gravity o f 1 .0 3 , and the two m ay bc separated by centrifuging. Blood is constantly mixed as it circulates in thc blocxl vcssels so that the plasm a and bldcxl cells do Iiot separate.

P la s m a

Plasm a is a c o m p lcx mixture of proteins, amino acids, carbohydrates, lipids, salls, horm ones, enzym es, aiitibíxlies and dissolved gases. It is very slightly alkaline, with a

Í74

English for Studenls of Biology

175

pH o f 7 . 4 . T h e ! w o c h i c f c o n s t i l u c n ỉ s a r c w a t c r ( 9 0 lo 9 2 pcr c c n t ) aiul p r o l c i n s ( 7 U) H

ỊKM c c n t). The plasma is in ciynamic,cquilibrium wi!h thc imersĩỉĩiaỊ flìà(i balhing thc

cclls and the intrarellular fìui(ỉ within thc cells. Plasma conslantly takcs up and givcs off

substances

passcs

thrt)ugh

thc

capillarics,

yet

ils

composition

remains

rem arkably constant. Any changc in it composilion initiales rcsponses on the part oi' onc or m ore organ o f tho body lo rcslore Ihc normal cquilibriuni. P l a s m a c o n t a i n s s c v c ra l k i n d s o f pr ot ci ns , c a c h wi th s p c c i n c p r o p c r l i e s and íu iic tio n s - tìb rin o g e n ; alpha, bcta and gam a g lo b u lin s; a lb u m in ; and lip o p ro tcin s. is

F ịh r in o f Ịf 'n

onc

th c p r o l e i n s

involveti

ih c

clottin g

proccss;

and

a ỉh u n ù ìì

ựlohiillns rcgulate Ihc Nvalcr contenl o f cells and body nuicls. The Ị^anìma glohỉềliĩì Ịra c ĩio n ,

rid i

in a n l i b o d i c s

, providcs

im m u nily

to ccrtain

in ỉectiou s d iseascs

such

m c a s l e s and i n f c c t i o u s hepatilis. T h e c o n c c n tr a tÌ D n t)f g l u c o s e

in p l a s m a r a n g c s IV o m o . o s

lo 0 .1 4

p c r c c n l , aiKÌ

a v c r a g c s a b o u l 0.1 per c c n l . It ịs caiTÌcd in Ihc bh)od ỉr o m Ihc i n l e s l i n c s , vvhcrc il is a b s o r b e c l i n t o i h c b o d y , l o i h c l i v c r , v v h c r c i( i s vSliìrccl a s e l y c o u c i i , a n d c v e n t u a l l y

ìo

all

thc c c l l s o f thc h o á y , vvhcre it is m cla b t)li/c d \o rcle a se c n c r g y . Brain c c lls are sp c c ia lly clepend enl

u p o n a cD iìstant su p p ly

íalls b c lo w

0 .0 4

Ị)cr c c n t , I h c

oĩ

g lu c o s e ỉo r fuel. i r the c o n c e n l r a l i o n

iiTÌtabilily o f c c rla in

m u s c u la r lw itchiĩiịi an d c o n v u lsìo iis o ccu r.

II'tlìc

brain

cclls

is g r c a t l y

b l( H> d g l u c t ì s c

in th e b lo o c l

iiìcrcascd

con ccn tratitìĩi

and

rcm ains

hnv, t hc brain c c l l s b c c D m c u na bl e \o runcti(ìn and c o m a aiìti d eat h c n s u c . T h i s m a y D ccur

ciiabctic

con ccn lralio n

paticnt

I)f g l u c o s c

íakcs

cxccssivc

tiosc

iiisulin ,

in i h e bkHKỈ b c U n v í h c c r i l i c a l v a lt ic .

w hich

D iabclics

rcciuccs arc

laught

thc li)

rcL\)gni/c ihe siuns and sympỉ(ìnis o ĩ Uh) lilllc glucosc in íhc blíHHÌ aiìtl to lakc s o m c

caiìdy o r suuar to prcvcnl cỉisaslor. Erythrocytes P lo a ti iì g iii tho p l a s m a iirc recl hK)i>ci c c l l s , e r y t h r o t y Ị e s , \vhich a i c bict ^ncave t liscs

7 \o 8 m i c r o m e t c r s in c l ia mc lc r and

I \o 2 mici \>mc! ers t h i ck . T h e m a t i i r c

m i i m i n a l i a n c r y l h n ì c y t c has n o n u c l c u s ; il is ìos\ in thc ctMỉi sc I)f d e v c l o p m c i i l ỈYom Ihc

p rc c u rs o r c c ll, thc c ry th ro b la sl. A n in lc n ia l c la s lic IVam cvvoik m a in líìin s thc clisc sh aỊ)c a n d Ị K T m i l s í h e c c l l l o b c n d a n d t v v is l ÍIS it p a s s c s t h r o u e h b l i ) o d v c s s c l s s m a l l c r i h a i i i l s

diitmctcr* E r y l h r t ì c y t c s a r c m o v c d ahi)ul hy t hc pu mpiii g ả c ù o n o f thc hcart . T h e r c a r c ,

on Ihe avcragc, aboul fi,4()(),0()0 rcíl rells pcr cubic millimclcr oi' bUuHl in íhc adulí n i a l c , and íihoiit .'S,()nn,0r)0 |)cr c u b i c m i l l i m c ! o r in thc adult f c m a l e . Ncvvborn inr ants h a v e 6 tt) 7 m i l l i o n p c v c u b i c m i l l i m c l c i ; this n i n n h c r d c c r c a s c s a f t c r birlh a n d t h c a du ll

n u m h e r is r c a c h c d at a bo ut I h r c c m o n t h s . E a cl ì rcci c c l l cDiitains M>mc 2 ( S 5 , f K ) 0 / ) 0 0 HK^lcculcs ol' h c n i o g l o b i i ì , Ihc rccl p ie m c i i l ihíỉl g i v c s i h c iccl r c l l

its c o ìa r and

r c s p o iis ib lc ío v th c Ira n s ỊX ìi t o í o \ y ^ c u .

4. Transporí ifi the hlood : henioỊỊhhin T h e tiiUìsporỉ (^1 t ì x y g c n and c a i b o n ci ioxidc in thc bkHxl d c p e n d s l ar ue ly on t hc licnioulohin

picscnl

t hc

ivd

ccll.

Human

blooci

coiì l ai i is

a bo ut

grams

h e m i ì í i l o b i n p c r 1 0 0 m i l l i l i t c r s . i r b k > o d WCIV s i m p l y w a t c r , il c o u l d c a r r y o n l y abt>ut

Ọ.2 m i l l i l i l e r s o f l ì xy g c i ì and f).3 m i l l i l i t c r s o f carbtMì d i o x i d c in c a c h 1 0 0 m i l l i l i l e r s .

176

Lessoa S m nteen

The propcrties o f hemoglobin enable wholc blood to caiTy som e 2 0 niillilitcis o xyg en and 3 0 to 6 0 milliliters o f carbon dioxide per 1 0 0 milliliters and scrvc simultaneously as an acid-base buffer to minimize changes in the pH o f the bloíìcl. The protein*portion o f hemoglobin is com posed o f four Ị)eptide chains, typically tvvi) a chầins and two p ch a in s, to which are attached four heme (porphyrin) rings. An iron atom is bound in the center o f each hetne ring. H e m o g lo b in has the re m a rk a b le property o f ío r m in g a lo o se c h e m i c a l Union wilh

o xy g en ; the o x y g cn atom s are attached to the iron atom s in the hem oglobin mcileculc In the rcspiratory organ, the lung or gill, oxygen diffuses into the red cclls fn>m Ihc plasma and com bines with hemoglobin (Hb) to fonn oxyhemoglohin (H M >2) ; Hb + O 2 HbO^ The reaction is reversible and hemoglobin releases the o xyg en when il reachcs ;i region where the oxygen tension is low, in the capillaries o f the tissues. The com bination o f o xyg en vvith hemoglobin and its release from oxyh cm o g lo b in arc controlled by the concentration o f oxyg en and, to a lesser exten t, by the con cen tralion o f carbon dioxide. Carbon dioxide reacts with w ater to form carbonic acid, H 2C ()i ; hence an increase in the concentration o f carbon dioxide results in an increascd acidity o f the b lo íx i The o x y g eii-can ying capacity o f hemoglobin decreases as bl(Kxl b ecom cs m ore acid. Thus (he combination o f hemoglobin with o xyg en is controlled indirectly hy the amounl o f carbon dioxide present. This results in an extrem ely efricient system : In the capillaries o f the tissues, the concentration o f carbon dioxide is high and a laigc amount o f (ixygcn is released from hemoglobin by the com bined action o f the low o xy g cn tension and the high carbon dioxide tension. In the capillaries o f thc lung 01 gill, carbon d ioxid c tension is lower and a large amount o f o xyg en is lakcn up by hemoglobin ovvning to the cnmbined effcct o f the high o x y g e n le n s io n and low carbon dioxide tenslon Al Ihc o xyg en tension o f arterial blocxl, 1 0 0 millimeters H g, each 1 0 0 millilitcrs ()f blood contains about 19 milliliters o f oxygen. At the oxygen tension o f venous blood, 4 0 millimeters H g, each 1 0 0 milliliters contains 12 milliliters o f o x y g c n . The difference, 7 milliliters, reprcsents the amount o f o xyg en delivered to the lissucs by each 1 00 milliliters o f blotxi. Sincc som e 5 liters o f blood are delivered t(i the tissuc each miiiulc, this m cans that 3 5 0 milliliters o f oxyg en can be supplied pcr minutc. Al rest, the cells o f thc b(xly nced about 2 5 0 milliliters o f o xyg en per m inulc and with e xercise this rcquircm ent m ay increase 10- or 15-fold. H ence, during e x e rcise, muscles must obtíiin a m ajor íraction o f their total cnergy requirement froni anacrobic m elabolism. 5. Leukocytes Human blotxl CDiitains five kinds o f white cells, Icukocyles, all having nuclei bul no hemoglobin. All can m ove actively by amoeboid m ovem ent. Leu k ocytes can move against Ihc cuiTent o f the blood stream and even slip thro u g h the w alls o f blcHHÌ vessels

and entcr thc tissues. White cells arc much less numerous than red ones; there arc aboul 7 0 0 0 white cclls per cubic millim eter on the averagc. The number Auctuates ừ o m 5 0 0 lo 9 0 0 0 or

English for Students of Bỉology

ỉ

1 0 , 0 0 0 in diffcrcnl pcrsons and cvcn in Ihc same pcrson at diffcrcnt limes t)f day. The whitc count is loNvest carly in Ihe morning and highcst in thc aflem oon. Poorly nourishcd individuals havc fewcr whitc cclls than normal and k)wci rcsistance tc) infcclion and diseasc; a drop to 5 0 0 or fcwer whilc cclls pcr cubic m illim cler is falal. Twt) o f thc ty Ị)cs o f white cclls, lymphocytes and morìocytes , are produced in ly m p h o id

tissuc

such

Ihc splcen,

ihym us and

lym ph

IKKỈCS. T h e

o th e r th rce,

ììeuĩrophils, eosinophHs and hơsophiỉs, a re p n x l u c e d in th e boiie m a r r o w a l o n g w ith the rcd cells. All thrce contain cytoplasm ic granules diffcring in sizc and staining properties. Neutrophils normally make up 6 0 tíì 7 0 per cenl o f the population of circulating vvhite cells; they can m ovc actively by amcìeboid motion and slip through thc wall o f the capillary belween adjacení cells, and Ihey are important in taking up bacteria and othcr infective agcnts by phagocylosis. The neulrophils alsc) phagocytize the rem ains o f dead lissuc cells. Neulrophils and other white cells are guidcd to points o f infection by ch cm icals relcasccl by thc inflamed and iníecled lissucs. M ono cy tes are thc largesí whitc cells, reac|;iịng 2 0 m icrom elcrs in diameter. Like thc smallei lym phocytes, thcy havc no cytoplasm ic granules. M o n o cy lcs also move actively by amixíboid motion and p h a g o cy li/c bacíeria. After several hours in thc tissuc space, m onocyles Icnd to cnlargc and becom e niacrophages, which can m ove quite rapidly and enguir 1 0 0 or m ore bacteria. Neutrophils are o f primc importancc in rcsisting acute bacterial infcctions; m onocyíes b cc o m c o f g realcr importance in countcring long-ternì infections. M acrophages can ingest largc particles o f cellular dcbris and are importanl in cleaning up an infectccl arca after che bacleria have been eliminated. Eosinophils, which havc largc granules that slain vvith eosin and other acidic dyes, arc amoeboid and phagocytic. They increasc grcatly in num bcr during allcrgic rcacíions and during infcctii)ns vvith parasiícs such as tỉ ichina vvoims. L y m p h o cy lcs are rcmarkably inlerestinp cclls which havc thc potential o f being con vcrtcd inlo m any olher types o f cclls in thc bociy. The lymphiKytc can swell and b c c o m c a nn)nocytc, then entcr conncctivc tissues and othcr spaccs and beco m c a m acn)p hagc. Lyniphocytcs can also cn tcr Ihe bonc manovv and dcvclop into cithcr thc prccursors oĩ rcd cells ov ihc precursors o f ihc granulocytic whilc colls such as ncutrophils. L ym ph ocyles in tissue can clcvelop inti) fĩhrohỉasĩs and sccrete collagcn lìbers, olaslic ribers and othcr clcm ents o f conncclive lissuc. Sícm lym phocytes from thc bone maiTi)w m ay also dcvelop inlo T, or Ihymus, lym phocytcs and B, or bursal, lym phocytes, Nvhich are involvcd in thc dcvelopment o f cellular immunity and humoral immunity rcspcctivcỉy. T lym phocytcs dcvclop inUì lymphohlasĩs , and R lym phocylcs inlo píasm a re lls , bolh o f \vhich prcxlucc and secrclc antibcxlics, C)f primc importancc in the imm une proccss. O n e rin a l g ro u p o ì' fo rm cd clcm e n ts c irc u la tin g in the b lo od arc blo txl p la lclcts, OI íhromhocvĩes , imporĩant in iiìiliating the clottinp o f the blood. II

BIOLOGICAL T E R M S (CÁ C THUẬT NGỮ SINH HỌC)

178

Lesson Seventeen

1. Alhumi/I (albumin) : One o f a gioup o f heat-coagulable, vvater-solublc proleins, such as ovalbumin in c g g white,serum albumin in blocxl, lactalbuniin in milk, and leucosin in \vheat. 2. Alìergv (dị ứng) : The reaction o f the Ixxiy to a substance to vvhich it has beciinic sensitive, characterized by ciedema, inflammation and destruction o f tissue. 3 . Atììoehòid (giống amlp) : O f a cell, having no fixed form, creeping and putting out pseudopcxlia. 4 . Antihody (kháng thể) ; Immunoglobulin with com bining site able lo conibinc specifically wilh anligcnic detemiinants on an antigen. 5 . Clot (cụ c máu đống) ;

The semisolid State o f bUxxl or o f limph whcn they

coagulalc. 6 . co lla gen (colagen , chất tạo keo) : One o f a family o f proteins having a high contcnt o f hydroxyprolinc, containing hydroxyiysine but lacking cysteine, cystine, and tryptophan; sclcroprotein, o c c u n in g as chief constiluent o f white c o n n cctiv c lissue fibrcs and organic part o f bone, where rt is called ossein, also o f som e fish scales. 7 . Coma (hôn m ê) : A State o f com plete unconsciousness in which the patient is unable to respond to any external stimulation. 8 . Diahetes (bệnh đái tháo đường) ; A disease in which there is too m uch sugar in the blcKxl. 9 . Eosinophil (bạch cổu đa nhân ưa eozin) : Ceils, particularly leu co cy tcs OI othei granulocytes, whose cytoplasm stains readily with the red acidic dye eosin; since thcy stain with an acicl dye thcy are also called acidophils or oxyphils. 1 0 . Erytlirohlast (nguyôn hồng cầu) : A nucleated mescxlennal em h ryon ic cell, thc cytoplusm o f vvhich contains haemoglobin, and vvhich will later give eryth rocytc.

rise to an

1 1 . Erythrocyte (hồng cẩu) : One o f the red blocxl corpuscles o f V ertebratcs, flattened oval or circular disklike, ceỉls (lacking a nucleus in M am m als), whose purpose is tt) c a n y o x y g c n in combination with the pigment haemoglobin in them, and to rem ovc carbon dioxide. 1 2 . GUI (m an g) : A menibranous respiratory outgrowth o f aquatic anim als, usually in Ihe f(>mi o f thin lamellae or braiichcd niam entous structures. 13.

Glolìnlins (globulin)

: Simple

proleins

incluciing

ovoglobulin,

lactoglobulin,

antibtxlies, nbrinogen, myosin, legumin, edcstin and m any protcins in sccd s, vvhich arc vvatcr-insoluble but soluble in dilule salt solution from which they can be salted oul. 1 4 . Hơem {Heme, nhớn hcm ) : A poiphyrin conlaining iron, found as a pnxsthetic gioup in hacm oproteins, c .g . haemoglobin, and which can bc oxidized lo various com pounds including haemin and haematin. 1 5 . Immunity (sự miẽn dịch) : An org an ism s resistance, natural or acquired, to the onsct o f pathological conditions from iníection, natural or artificial, by m icid organ ism s o r th e ir P ro du cts.

1 6 . Insuliìì (insulin) ; A protein hormone which is produced by the p islct cells 1)1' Langerhans o f the pancrcas. W idely uscd in the treatment o f diabetes, insulin injection results promptly in a decline in blocxl gỉucose concentration and an incrcase in

English for Sìudeiits of Bíology

179

rormatioii o f prociucls dcrivcd ỈVum glucose. Insulin was thc Tirsl prolein to have its |)t)lypeplidc s cq u cn cc com pletcly establishcd and it coiìsists o f two peptide chains J<>incd

lwc)

d isu lp hid e

bridges.

Insu lin

was

fo rm erly

cn tircly

produccrt

from

pam creatic e x tracts from pịg and oxen, but can now bc m adc from a genetic engineered slrain o f the bactcrium Eshericlìia coli. 17. Leiicocvĩe (bạch cầu) : A vvhitc blood ctiqíuscle;

one o f the colourlcss amoeboid

cclls (KCurring in suspcnsion in thc blocxl plasma o f many animals. 18. Lymphocste (limpho bào) :

Sphericaỉ cells wilh a largc round nuclcus (often

sỉighĩly indcnteci) and vcry scanty cyloplasm. Diameter varies betNveen 7 and 12 |.im. T h cy arc aclivcly mobile. The tcrm is essentially m oĩphological and is used to refer to cclls respiMisihle for devclopment o f specific immunity, B lym phocytes being associated with huĩTKMal and T lymphocytes vvith cellular immunity. L ym p h ocytes are thc prcdom inaní constiiuents lymphoid tissues. A normal adult human contains abtìu t

ly m p h o cy tes.

19. MacrophaíỊe (đại tlfực bào) : Cell o f Ihe m ononuclear phagocyte system. Derived Irom thc hlo(xi m on o cy ícs wlìich migratc into tissucs and cỉiffcrenliate there. They aric actively p h ago cy lic, and ingcst particulate materials including m icrobes. They contain lysosom es and aiì oxidative microbicidal system which becom es functional vvhen the iiKicrophages arc aclivated by ingcslion o f degradable particlcs or by lymphokines such as intcrfcron. T h cy cDiìtain and sccrcte large amounts o f lysozyme. 2 0 . M a rro H ' ( l ủ y ) : T h e v a s c u l a r c o n n e c t i v c t issue w h i c h o c c u p i e s Ihe Central c a v i t i e s o f

llìc U)ng bi)nes in mosl Vcrtebralcs, and also Ihc spaces in certain types boĩie.

o f cancellated

2 1 . Moììocvĩe (bạclì cầu đcíiì nlìtUi) : A large motilc phagocylic cell with an indented n u d c u s prcsent in normal bliHxi, where il is Ihe bkxxl representalive o f Ihc moiiDiiiiclcar phag o cy tc syslem. M onocyles are derived from prom onocytes in the bone m a m )w . They rcmaiií in thc blood for only a short lime and then m igrate into the tissue w hcrc Ihcy b eco m e maciopliaịics. 2 2 . Neìitroplìil (bạch CÀII ưa trung tíiih) ; W hitc blooci coipusclcs vvhosc granules stain í>nly wilh ncutral slains. 2 3 . Hhaị^ocxĩosỉs (hiộn tượng ihực bào) : The ingestiiìíì of cclls or particlcs which Firs! att;ich \o aiul llìcii bccDmc sum)ur)ded by ihc ccll m cm brane. This is invaginated to form an intraccllular vcsiclc (phagosom e), tovvards which lysosom es m ove and fuse to rclL‘iise ihcir coiUcnt ()f hydriìlytic c n /y m c s intt) the vcsicle, vvhiclì becom es a ph:it:olvst)siìmc. Cclls t)í' thc m(ìin>nuclcar phagocyte system and polym orphonuclear Icu cocyícs arc thc maiii phagocytic cclls in animals. 2 4 . Fỉasma (tơítng chấl) : The liquid parl o f various b(xly riuids such as blood, lymph, milk, as Dpposed lo suspciidcd matcrial such as cclls or fat globưles. 2 5 . H o r p h y n n s ([ Ki cphiri n) :

O r g a n i c c o m p o u n d s o c c u r r i n g in pl an ts and a n i m a l s ,

basecl i)n a slructurc consisling of 4 p y n o lc rings, usưally with a metal such as iron or m agncsium , including chloiDphyll, and f()und in the h aem ochrom es and cyloch rom es assDcialcd vvith prolcin. 2 6 . Spleeti (lách , tỳ) : An organ o f Vcrtebrates con cem ed with the formation and eicsiructit>n

lít’ i h c

rcd

h looci

ccils.

180

Lesson Seventeen

2 7 . Thronihocvte ( Bìood phìtelet, tiểu cẩu) : A minule grcyish circuhii (ir (Wal bocỉy found in the blood o f highcr Vcrtebratcs; il plays an important Idle in Cdagulalion. 2 8 . Thymus (tuyến ức, luyến hung) : A gland in low cr anteridr part o f n cck , lít surrounding heart, in man regressing aftcr m axim um devclopnicnt at pubcrty, and \v h ic h C on tro ls m a n y o f th c im m u n c rcsponscs o f thc b o d y .

III. GRAMMAR : NOUN C L A U S E S (MỆNH ĐỂ PHỤ DANH TỪ) C ổ một dạng mệnh đé rất thường gặp được gọi là mộnh đổ phụ danh từ vì nó chiôm vị trí của một danh từ trong câu. Trong mỏt câu, danh từ c ỗ thổ chiếm c á c vị trí sau đây : A. Chủ ngữ (subjcct) của một động từ, ví dụ ; The buildiriR is new. B. Tân ngữ (object) của : 1. Một động từ, ví dụ : The protessor organized the sem inar. (Vị giáo sư đã tổ chức buổi semina) 2. Mỏt giới từ, ví dụ :

It happened because o f his carelessness. (Điổu đó đã xảy ra do tính cẩu thả của anh ta)

c . Bổ ngữ (co m p lcm cn t) của đông từ to he, tức là chỉ khi c ó mặl nó thì động từ to he mới c ổ đủ nghĩa, ví dự : My brother is an engincer. (Anh trai tổi là một kỹ sư) D. Phán chôm (apposilion - tức là một danh từ đồng nghĩa với một danh từ chỉ người hay chỉ vậl khác), của : 1. Chủ ngữ, ví dụ :

Mr. W hite, the architect, designcd Ihis buiỉding. (Ong W hite, kiến trúc sư, đã thiết kế lòa nhìi này)

2 . Tân ngữ, ví ciụ :

The com pany consullcd Mr. W hitc, the archìtert. (CAiig ty đã tham khảo ý kiốn ông NVhitc, kiốii trúc sư)

Từ nòi thường gặp nhất đôi V('ri các mệnh đề phụ danh từ là T H A T , m ặc dầu cũiie cố thổ dùng c á c lừ khác như how, whcii, vvhcrc, wh(), vvhcthcr. A. M Ệ N H Đ Ề PHỤ DANH T ừ LÀM CHỦ NGỮ Hãy xem

(N O U N CLAUSE SUBJECT)

XÓI c á c v í d ụ s a u :

Cỉìủ n g ữ

Đ ộtiỊỊíư Tãti ììrĩíIBỔÌÌỊỊỮ, v.v.

1. (The fact) thai m ercu ry is a mclal (noun clauso )

is nol

v ciy (ibvious.

(V iệc thủy ngân là một kiin loại là điổu không thạt hiổn nhiên) 2. (The fact) thai hc failcd his cxamin;ilion

suipriscd

his adviser

was

uiicxpcclcd

(V iộc anh ấy thi trư(Tt làin thầy hưứng dẫn sửng sốt) 3 . (The fact) ihat Ihc dam devclopcd vveakncsscs

English (or Students of Bíology

1^ 1

(V iệc con dập xuất hiộn cá c -c h ỗ yếu là điổukhông ngờ tới) 4 . W h y G eo rg c ncver nnishcd his Ihesis

(V iệc lại s;u) G eorge không baci giìt hoàn thành luận 5 . W hal hc is doing in the laboratory

a m ystery.

án của mình làmột điéu hí ẩn)

is known

to everybody.

(Anh ta đang làm gì trong phòng thí nghiộm là điều ai cũng biết) 6 . VVhcre he gcts his information fr(im

a secret.

Anh ta iihẠn được thỏng tin từ đâu là mốt điồu bí mật) 7. W h o hclped him in his research

isnot known.

(A i đã giúp đỡ anh ta trong nghiốn cứu là điổu không al biết) Khi mệnh đé phụ danh từ là chủ ngữ của động từ to he hay của một động từ bị động, Iigưừi ta thường sử dụng cấu trúc "it". V í dụ ;

8 . It is wcll kiiovvn Ihat stcam is a form of walcr. ( A i c ũ n g h i ố t h ơ i nưtíic l à m ộ t d ạ n g c ủ a n ư ứ c )

9. It is possihlc that solar ciicigy will b cco m c niore cfficient. (C ó thổ rằng năng lượng mặl tnti sẽ trở nôn có hiộu quả h(tn) 1 0 . Iii thc 19"' ccnlury it w;is discovercci that oxyg cn supporls combustion. ( V à o ihố kỷ thứ 19 o x y đã được phát hiện là cần cho sự đốt cháy) n . Il is mil knovvn who hclpcd him with his rcsearch. (K hôim ai biết ai đã giúp đỡ anh ta trong nghiôn cứu) 12. Il is a m ystcry why G eorge never finished his thesis. (Điổii bí

Ản

là lại

S i io

G co rg c không bao gi(t hoàn thành được luân án của mình)

13. Il sLiipriscti his adviscrs that J(ilin failed his cxamiiiation. (Điổii đã làm cho Ihíiy hưứng dẫn của G co rg c sửng B. M Ệ N H Đ Ể PHỤ DANH T ừ (M Đ PD T) LÀM TÂN NG Ữ

sốt là anh la đã thi

trượt)

(N O U N X L A U S E O BJECT)

Mệnh đổ phụ danh từ c ó thổ làm lAn imữ : 1) C ho mộl đông lừ . như Iroim c á c ví ciụ sau :

C h ủ nỊỊtí 1. T h e piDrcssDi

ĐộỉtỊỊ từ

(T án tiỊỊĨí ỊỊÌán tiếp)

oi gaiii/,cd

Tán n g ữ của đông từ thc semiiiar.(danh từ)

(V ị giáo sư đã lổ chức buổi seniina) 2. The assisl;int

told

Ihc piofcss()i-

thc rcsults.(danh lừ)

(Ngưìii Irự piảng báo cán vứi giáo sư về các kết quả) 3. The workmcii

icali/.cd

Ihat the silualion was dangcrous. (M Đ P D T )

(CYic côn g nhân thừa nhận rằng lình thế là nguy hiểm) 4. The m echanic

disctivered

vvhat the trouble was. (M Đ P D T )

Lesson Seventeen

«2 (N gười thợ C(t khí đĩi phái hiộii ra hỏng hóc ở chỏ n;ui) 5 . The Icclu icr

Idld

when inc ihc ac acitl shouki bc wnen

IHc stuclcnls

(N gười giAng viên nhắc sinh viên lúc nài) cÀn bổ sung axil) 6 . T h e lahnraltìiy (iidn't kiiDvv supci-visor

iKÌded (M Đ P D T ) vvhat causecl the fire. (M Đ P D T )

(NgưìVi phụ trách phòng thí Iiịihiệm không biốt cái gì đã g á y ra vụ cháy) 7 . T h e investigating

wh() was responsible for

failed to

c o m m ilte c find oul ( ủ y ban điều tra đã thất bại trong việc tìm ra ai là người chịu trách nhiộm đối với vụ rơi m áy bay) 8 . T h e prc)ject hcad

thc plane crash. (M Đ P D T )

bcgan to

ihat hc would not cnm pletc

reíilize

ihc p nýect on limc. (M Đ P D T )

(C hủ dự án bắt đầu nhận ra rằng ông ta sẽ khỏng hoàn thành dự án đúng thời hạn) 2 ) C h o m ột uióVi lừ. như trong c á c ví dụ sau :

Chủ n gữ 1. T h e cxp crim cn t

Đ ộhịị từ depends

(ỉi(ji từ

Tàn n g ữ của giới lừ

upon

ihc fact that copper coiiílucts clectricity

(T h í nghiệm phụ Ihuộc vào điều là dồng thì dẫn điện) 2 . The accidcnt

resultcd

from

Ihc fact that proper care was noi

e x c r c is c d (Tai nạn xảy ra là do sự thậntrọng đã khỏng được thực hiện'í 3. The

failurc (lí lhc was altributed

p n ije c l

thc fact that Ihc cooperaũiMi ()f the local p c o p le w as la c k in g '

(Sự thấl hại cùa dự án được quy cho là d(i thiếu sự h(.Tp tác của nhổn dân địa phưítnt;) 4. Everyonc

should be

(if

ihe fact thai nuclcar weapnns arc a threat

aw arc to all mankind. (M ọ i ngưừi phải nhộnIhức được liing vũ khí hạt nhân là một nỗi đc doa ctôi vứi loàii nliAn l(iại) 5 . T h e SIICCCSS

dcpcncls

upcin

\vhcthcr rain c o m c s in t h c Iiext t wo

Ihc harvcst vvccks. (Kốl quá của mùa màng lùy thiiòc vào việc trcti c ó mưa trong hai luầii lứi hay khônu) 6 . Y o u r s u c c c í ị s i ii

Ihis rescarch

w iU b c

delermined

l n ) w m u c h c f f o r l y o u a r c p r c p a r e c l t o Ị)UI

into your work.

(Thành công trong nghiên ciru của bạn sẽ được xá c định bằna việc bạn sẽ dành ra bao nhiêu nỗ lực chu công viộc của bạn) 7 . T h e students

was only

abdut

who was going to pay for his luition.

conccrncci (Sinh viên chi quan lAm duy nhất đốn một cliồu là ai sẽ trà tiền học phí ch o ho)

ỉnglish for Students of Biology 8. T o o m any c o n im c ic ia l íirm s

arc iMìly

1 in

vvhat happcns to thcir p n )fils

inlcrcstcd

(N h ic u cône !y thư(Tng m ại chỉ quan tâm duy nhâì tlcn cái gì sc ảnh hưởng dốn líti nliuận cùa họ)

CẤU TRÚC RỨT GỌN VỚI MỆNH ĐỂ PHỤ DANH TỪ DÙNG LÀM TÂN NGỮ

(A B B R E V iA TE D C O N S T R U C T IO N W ITH NO UN CLAUSE O BJECT)

t)fìy là cấu trúc líYt hay gạp và thưừng chỉ dùng với một số đỏng !ừ Iihíú định ( know, liiulcrstand, lcarn, tcach , cxpỉain, r c a li/c , scc, tclK ask, dccid c) và một số từ nối nhâ't lìỊììh (litnv, w h e n , i h c r c , vvhal, w h i c h , vvho).

c au irúc này được x ây dựng như sau : Từ nối + đỏng lừ lìuuycn mẫu (dạng "to "), ví ciự 1. W hen you havc complctcci llìc rirsl parl of ihc cxpcrim ent yi>u will bc lí)ld

wliaí to do next. (Khi bạn ctn làm xonix phần đẩu của ihí nglìiẹm bạn sc được hướnii dẫn sè làm licp cái gì) 2 . In oaìcv \o wrilc a goixl rcport thc vvritcr miisl knovv where to hegin. (Đổ viít được một bản báo cáo hay ngưìti viốt phải hiếl bắt đầu từ đàu) 3. You cion't havc lo read a!l ihosc Kìoks for your cxam ination. ril shovv you

wliich on es to read. (E m khỏng phai đoc lấl cả c á c cuốn sách c16 cho kỳ Ihi của om. Thầy sc chỉ cho c m phải cliK* lìhữne cuốn nào) 4 . The l'orcman cxplainctl to thc apprcnlicc when to stop the m achine. ( Q u ả n đ ố c g iaii u giai c h o ngưrti Ihự h(K' viộc khi n à o thì phai (ắl m ấ y )

5. The yoiine ctnintry diultìi' did nt)í k n iw whom to turn to f o r advice, (O n g hác sĩ tiiih iỏ khôiiị: hiố! lìm đc'iì ai để xin irti khuycMi)

Khi viêì tlẩy đủ, c á c câu Ircn sè c ố dạnu như sau ; 1. W hcn you havc complctccl thc firsl |)arl t)flh c cxpcrim ciìl you vvill bc tokl

whaí you have to do nexL 2 . In lìider (o wrilc a good rcpoi í Ihc writci mus! kni)w where h e should heỊỊÌn. 3. Y iu ỉ

híivc 1(1 rcacl all Ih osc btìoks ĩov yo u r cx a m in a íio n . r i l show you

thatlw hich yoii sìềould read. 4 . Tlìc rorcmaíi cxplaincci \o thc apprciiticc when the niachine had to he stopped, 5 . The young m u n lry tliKíor tiid lìol know whom he could turn to /o ra d v ice, t h c OIICS

III. E X E R C I S E S

I. H oàn chỉnh các củĩi sau dáy hằìiỊỊ cách dién một m ệnh d ề p h u danh từ Íhích hợp vào d i ổ írô ỉỊỊỊ :

184

Lesson Seventeen

I ........................................................................................... is very dirncult to undcrstiiiid. 2 . It was not k n o w n ................................................................ ............ 3 ............................................................................. is vvcll known to all scientists. 4 ............................................................................. com es as a surprisc. 5 ............................................................................. surprised the scientinc vvorld. 6 . II is a p i t y ............................................................................................ 7 ............................................................................. has only recenlly been discovered. 8 ..............................................................................is hardly belicvable. 9. It is c e r t a i n .................................................. by thc end o f this c e n t u r y ..................................... 1 0 . It is now c o m m o n kiiovvlcdge......................................................... I I .................................. ...................................... is a com m on superslition. 1 2 .............................................................................. was not kjiown to thc ancient G recks.

T ron g các cáii sau dáy, hãy đổi các cáu m ở dầu hằng I T thành câu m ở đầu hàtiỊỊ một m ệnh đ ề p h ụ danh íừ làm chủ n g ữ và các câu m ở đầu hằng m ện h đ ề p h ụ danh lừ làm ch ủ n g ữ hằ ng cáu m ở dầu hằng IT (cụm từ T H E F A C T có t h ể h ỏ ) : 2.

1. 2.

It was not knovvn prcvious lo the 19*'' century that m icroorgan ism s causcd tiiscasc. (The facl) that the inventioii and developmcnt o f the stcam engine gave impctus lo the Industrial Revolutioii has ncvcr bccn disputed.

That electricity can bc generatcd by moving a loop o f wire in a m agn ctic ficld is now known to every school boy. That lighl travels at thc spccd of 1 8 6 ,0 0 0 milcs pcr second is a scicntific fact. That m any children throughout the world are denied thc advantage o f a gDixl scientiric education is a terrible disgracc. That almospheric pollution is harmful to human health cannot be dcnicd. It was not thought possible until quite reccntly that man could travel ti) othci

4. 5. 6. 7.

planets o f th e s o la r system .

8. 9.

At rirsl it vvas considcrcti a m iraclc thíit pcople could bc protcclcd fnim sinallpox hy vacciiiating thcm. Thai iiKxlcrn tcchnology has m;icic man's lifc easier and m orc c o m fo rtab lc is ;ni undispuled fact.

1 0. Il will bc seen in a nKìincnt that these two substanccs rcact quite violently. 11. Thai mcxlern com puters arc capable o f doing millions o f calculations in a iVacliiìii o f a sccond is diíTicult to comprehend. 12. That human lifc on earth will continuc lo ílourish som etim es appcars d()ubtful. 13. That air is a m ixture o f a numbcr o f gascs was a fairly rcccnl discovery. 14. That man's life span was limitcd to 7 0 years vvas a Nvidespread belief. 15. It was known to ancicnl breadmakcrs Ihal ycast could cause dough to rise. 16. It w;is not kinnvn befi)rc Bcnjamin Franklin's cxpcrim ent Ihat lighning was a form o f elcctricity.

English for Students of Biology

1H5

T ron g súii cáu dưới dáy^ mỗi cáu déii chứa một m ệnh d ề chính và một m ệnh đ ề p h ụ d a n h t ừ l à m t á n HỊỊỪ c h o m ộ í g i ớ i từ , M ỏ i c ả u d ã d ư ợ c c h i a t h à n h h a p h ầ n : c h ủ

ìiỊỊữy dỘHỊỊ tit + ỊỊÌỚi íừ^ và m ệnh d ề p h ụ danh íừf song lại dược sắp xếp theo mật írậi tự hồn dộn trong cáu khác nhan. Ilãy sáp xếp lợi d ể tạo nén sáu cáu hoàn chỉnh, 1.

Tho toiirist/ acceptcd no rcsponsibility for/ (thc facl that)/ the matcrials to be used in í h c c x p c r i m e n t w c r c vc r y da nge ro ii s.

The

lahoralory

tcchnician's

altenlion/

appcar

weak

besidc/

(the

facl

Ihat)/

c o n s c r v a l i v c and n a iTo wm indc tl pciìpl c h avc r c f u s c d to a c c c p t t h c i r d i s c o v c r i c s . 3.

T h e c n g i n c e r / wa s u n a w a r c o f / ( the faci t ha i)/

s c v c ra l c o m m c r c i a l r i rm s h a v c an

i n t e r c s l in I h c r c s u l í s .

The livcs o f many íamous scicntists/dcpens on/ (ihc factMhat)/ ihe firm supplyinp Steel Tor thc c o n s tru c lio n w c n l b a n k ru p .

All thc argum cnts in favour ()f nuclcar vvcapons/ havc beon m adc miserable by/ ( I h c Tac! I h a í ) / t hc hot cl d r i n k i n g w a l c r was poll uicd.

6 . T h e í uture o f the r c s c a r c h p r o j c c t / was dravvn l o/ ( th c fact t hat )/ t h e y are c a p b l c o f cl c sl r o y i n g tho vvhiìlc h u m a n r a c c a l m o s t in a m a l t c r (>f hours. 4.

M ở rộỉỊỊỊ c ụ m í ừ d ư ợ c ỊỊỌch d ư m t r o n g m ỏ i c á u s a u d á y t h à n h m ộ t m ệ n h d ề p h ụ

(ỉauh từ ỉàm Uìn ìiỊỊữ dấy dã, Tron^ da sỏ írưìm g ìurp mệìih d ề này s ẽ là tán tỉgữ cho m ộí ỊỊÌỚi từ và s ẽ dược m ở dấu hằìiỊỊ TIIA1\ do vậy s ê phải viết dưới íỉạuỊỉ T H E F A C T TÌIAl\ Troìig các trưỉmg h(rp khác, khi khỏHỊỊ phải là T IIA T thì íừ nổi s ẽ dược cho tronsỊ ngoặc). 1.

M a n y iiìíiustrial w o r k c r s VVCIC unavvarc o f thc harmf iil p m p e r t i e s (>f a sho sl o s.

The hoallh authoriúcs warncd pcoplc ihat, bosidcs heirm cxpcnsive and a dangcr to h c a l t h , c c r t a i n i n í l u c n / a m e d i c i n e s w c r e c o m p l e l c l y useles s.

His inteicsl in Ihc subjcct o ( pollulion control has lìolhing \o do vvilh his heiĩm a clirccĩor o ĩ a hn nc chcm ical rirm.

In spilc oi' t h c f ai l u r c o f m a n y o f his c x p c r i m c n í s , I hc r c s c a r c h c r rcrusod ti) g i v c up.

"ì.

L c a d p o l l u i i o n in t h c a t m o s p h c r c is a h c a l ỉ h h a / a r c l in a d cl i l i t ì n

\o it s h c i n u t h c c a u s c

i>l h i;iin c la m a p c in y o iin u c h i l d ì c i ì .

6 . T h e s u c c c s s o ĩ t hc g o v c r n m c n r s aị:ricul!iiral cO“i ) pcr al i vcs clcpciidccl upon ĩhc rarm eis’ acccp ĩan ce o r l e ị o c l i o n ol' I h c ỉ i c l d v v o r kc r s * r e c o m m e n d a l i o n s (W H ETH EJ<)

T h e w i Ị h d r a w a l o f llìis i n s e c l i c i d c f r o m sale has n o t h i n g tc) d o wi th

the re ce nt

CI i l i c i s m o f ils h i ^ h p r i c c and t t u i c i t y in aRricultural iínirnaỉs. K.

This

vv r i le r

doesn'l

shi)w

any

inlerest

presont

m elhtxls

plan!ing

rico

The project leadcr cxplaincd to the govcrnmenl com m illcc thc reasí)ns for the

m achiĩic ( H ( )W ) rniluĩv p r th c lìousiim n ro ịc cl. ( W H Y )

10. The hiịih iiiciílcncc o f dyscnlcry iii Ihc arca coulti bc aílribiUcd k) thc polỉution of rivcrs and sírca m s w ilh aiiìm als and hum an w astcs. 1 1. T h e Ii sc

o f s t ì l a r c n c r g y h a s r c c c i v c d a h o o s ị I Vom it s i m p o r l a n l r o ỉ c in t h c U . S .

S[)Í1CC Ị } r o u r a m m c s .

186

Lesson Seventeen

12. E v c n i f w e con si c lc r Ihc sludciit's bricỉ* pcriocl ()f i l ln c ss , Ihis slill cioes IU)! a c c t n i n l

for his poor pcrform an cc in Ihc nnal cxam inalion. 5 . T ro n g các câu sau dáy, chnyểĩt các m ệnh d ề phụ danh (ừ d ù n g làm tánn g ữ

dự ng

ríu Ịịọn sơng dạuỊỊ dầy đủ và cúc m ệnh d ề dạnỊỊ dầy dủ sanỊỊ d ạ n g rút gụn. 1. 2.

The ancient Grecks did no! undcrsland how li) hanicss Ihc pow cr I>rstcam . T h e accicicnl occurcd bccausc thc tcchnician did not knovv vvhen It) lum the pow cr

oĩĩ. 3.

1 can ncvcr learn how lo dislineuish betwt^cn brass and bron/e.

Everycinc should knovv what he should do in cases ()f cleclric sln>ck.

A g o o d res,carch vvorker shoulcl k n o w whal b o o k s he c a n c o n s u l t v vhen cv cr h c has

6. 7. 8.

problem. T h e nìl in the cxpcrim enl soon learnt which button to puslì if hc wanted lo get food. This instruclion book cxplains how to keep Ihc machine in g(K)d running ordcr. T h c r c arc ccrtain signs and symploms in your body vvhich inrorm yoLi when yoiì s h o u l d s c c a cioctor.

M an y I>rdinaiy pcoplc havc taught thcmselvcs how lo trcat a pcrson wh() suffers a s u d d c n hcart at t ack .

10. B ecau sc shc suffcred fr()m bad colour blindncss she coukl lìot d ccid c whal ci>li>ins t o c h o o s e f o r thc in!eri()r I)f h c r housc . 6.

S a u d â y tò m ư ờ i c á u p h ứ c h (/P f m ồ i c á u c h ứ a m ộ t m ệ n h d ể c h í n h v à m ộ t m ệ n h d é

p h ụ danh từ dÙHỊỉ lùm chủ UỊỊỮ hoặc tán ngữ. M ồi cán dã hị tách thành hai pỉíần và cá c p h ầ n dược xếp theo một trật tự hỗn dộn, Ilăy két hợp mỗi m énh d é chín h V(ri một m ện h d ề p h ụ danh từ p h ù ìụrp d ể viết ién mười cáu hoàĩt chm ìi. 1.

Ihal thc fcrmcnlatii)n proccss in the making o f bccr and othcr alcoholic drinks was clue to m icroorgaiìisms

what

actit)iì

slìould

lakcn

iii

casc

oi'

cm crg cn cics

sLich

clcclric

shi>ck,

droNvning, c l c .

3. 4.

ihat its prcscncc was first dcícctcd in ihc Sun w hy thc prcal dinosaurs secmcii \o ciisappeai so sucldcnly fri)m Ihc Eíirlh

5. 6.

Ihc univcrsily appoinlmcnis coinm iltcc mcl last nighí to dccicle Ihat W H ( ) , in coopcralion with Ihc iialitMìs ()f thc vvorkl, has becn able lo crad icalc smallpiìx

ciM itributcd

g rcally

!() l l i c s p r c a d

()f lc iT Ìh lc d i s c a s c s

likc

Ihc b u b o n ic p lag u c

Ihc facl thai animal and human waslcs can iiow casily bc convcrtcd into ciicrgy hv using ii biogas digcslcr

w;is quilc uiikin)wn !o thc aiicicnt pcoplcs usiiii: this proccss in tlìcir cvcryciay livcs

10. vvhclhcr thc m c m b c r s h i p l c c for ihc sticiciy shoulcl bc i ncr casctl ov noí 1 1. a

p crso n

skillcd

the

IISC t ) f r ì r s l aicl m u s l

bc q u ick

lo dcciclc

1 2. w h o , a m o n g t hc m a n y nppli cant s, slìoiilcỉ b c í*p[x>inled ÍIS F r i ) f c s s o r o f Bit>K)gy

13. that the sile had oncc bccn Ihc silc o f an okl Rom an cam p 1 4. Ih c UÍỈS, H c l i u m , is

n ametỉ b e ca u so o r t h c fací

15. shduld bo í>f grcal bcncfit \o poorcr ctxnmunilics in devclopiim counlrics

Englỉsh for Students of Bỉology

16. l|jc lacl that hygieiie was almost unknovvn in the Middlc A gcs 17. is a ịiic a t íid v a iic c in niaiVs fig h l against thc great diseascs

18. vvDikcrs c x c av atin g tho rgmidalions o f a nevv building in Lontỉon discovorcd 1 9 . h a s still n o t b c e n a d e q u a l c l y c x p l a i n e d b y S c i e n c e

2 0 . was discussed al gieal Icngth at thc meeting vvithout any decision bcing taken 7. DtniỊ’ các m ệnh d ề p h ụ danh từ kê ở phía dưới điền vào các CỈU) trổng d ể Ịịoàn

tìiiện các cáu troìtỊỉ hài háo sau dây : Hastcur had bccn called on by thc distillers o f Lille to find o u t ..................................................... H c noteci through his m i c r o s c o p c ......................................................... that could p n x iu c e lactic acid. His ịỉieaícsl ciMitribution was to e s ta b lis h ..................................................... Purtherm ore, in a sUitiy undcrtakcn to dclermine ................................... he demonstrated thc ex iste n ce o f stiictly aiiaerobic life, i.c. lií'c in thc absence o f aii. One o f P asteu rs Central con cep ts ................................... vvhich cDnclucts it lod to the accidental discovcry o f cell-free melnbolism by Edưaui Buchner of G erm any in 1897. B uchner found .................................................. Latcr work showe(l .............. ......................................... and that each i c actio n was castaly/ccl by a sp ccin c cn/.yme. ....... that

a spc«ific m icrooiganism mediates each type o f f e r m e n ta tio n .......

....... that this bicildgical convcrsion actually coiisisted o f a series o f simple ch em ical reaclid n s.......... ....... Ihat cach icrm cntalion provicles ciicrgy to Ihe s p e c i e s ......... ....... w hy the conlenls ()f thcir fermentatii)n vals w crc turning s o u r ......... ....... why Prcnch bcci was infcrior lo German b c c r ......... ....... Ihat Ihc reim cntation hrolli in thc vats CDiitaincd Iiol only yeast but b a c t e r i a ....... ....... thnl an extract ()f m accralcd yeasl, lYeed ừ o m intac! cclls by nitratioii, retaincd ihe abilily lo coiivcit sugar iiito a l c o h o l ....... V. N E W V VO R D S : 1.

aeulc Ui(ịị) iidj;iccMl (aclị)

cấp

albumiii (n)

anbumiii

allci gic ((KÌị)

thuộc dị ứng

a llcrgy (ii)

dị ứng

aniDcboid

giống amip

antibiKly (n)

kháng thổ

artcrial (adị)

thuộc động mạch

basophil (adị)

ưa kiềm

kổ, sát

1 0 . bico n cav c (adj)

hai mật lõm

1 1 . bdiic (n)

xương

1 2 . bulTcr ịn)

đệm

13. bursal (n)

túi/ bìu

14. capillary ịn)

m ao dẫn, ổng ao dẫn

Lesson Seventeen

88 15. ceiitrifugc (v)

ly lAm

16. clotting ịoílj)

đóng cục

17. ciìllagcii (n)

chất líUì kct>

18. c o m a (n)

sự hôn mê

19. convulsion ịìi)

chứng C(ì giẠt

2 0 . crim son ịn)

màu đỏ thẩm

2 1 . critical (acij)

tới hạn

2 2 . dcbris (n)

m;uih vỡ

2 3 . diabetcs (n)

bệnh đái tháo đưrriig

2 4 . diabelics (acỉị}(n)

thuộc, ngưìri bị bệnh đili tháo đư('me

2 5 . disaster (n)

t;\i họa

2 6 . disc (n)

lĩĩa

2 7 . d y c (v)(n)

nhuộm, Ihuốc nhuộm

2 8 . elastic (adj)

c o dãn

2 9 . endo crinc ịn)

luyến nội tiêì

3 0 . enguir (v)

bao nuốt

3 1 . eosinophil (n)

bạch câu đa nhân ưa c o /in

3 2 . equilibrum('«j

sự cân bằng

3 3 . erythroblast (n)

nguyôn hổng cấu

3 4 . erythrocyle (n)

hồng cầu

3 5 . fatal (aclị)

gây chếl, chết ngư("ti

36.

nber (n)

sợi, thớ

3 7 . nbrinogen (fi)

nbrinogcn

3 8 . íluctuate (v)

d;u) động, lên xuông

3 9 . fluid (n)

dịch lỏng

4 0 . form ed olements (n)

c á c yếu tô hữu hình

4 1 . franicworkf^/íj

sưrrn, C(t cấii tổ chức

4 2 . gill ('//)

manu

4 3 . glaiKÌ (n)

luyín

4 4 . globulin (ii)

gliibuliii

4 5 . g ly co g cn (ii)

glicDgcii

4 6 . granulc (n)

hạl

4 7 . h(a)eni (n)

nhân hem

4 8 . hepatilis (n)

viêm gan

4 9 . hom ogeneous (nclị)

đổng nhAÌ

5 0 . hoiTnone (n)

hi>cmoii

5 1 . humoral (n)

dịch, thổ dịch

52. immunity (n) 5 3 . infant (n) 5 4 . infcc!ious (adị) 5 5 . inflame (v) 5 6 . insulin (n)

sự miễn dịch Irẻ dưới niỏl nãm lây nhiễm gây viêm iiisulin

1«9

Englisii for Students of Biology 57.

lciiLD cytcs

>s.

(n) I y m | : ) h (n)

59.

(n)

bạclì câu gan

livcr

bạch huyết

((ĩdị) 6 1 . n ì a r n n v (n) (^2. m aturc (íulị) m c a s l c s (n) 6 4 . m o t i o n (fi) 6 5 . n c i i l r o Ị i h i l (n) 6 6 . n c w h t ) n i a ((ỉdịì Í' i7. n o t l c (n) 6 0 . lym |)hoicl

Ihuổc bạch huyết tủy

chín, trưởng (hành bộnh sự

sởi

vạn động, chuycn động

bạch cấu ưa íruiig lính mới sinh hạch,

núi

6 8 . lìiìuiish (V)

nuôi dương

p\M\ịio{:y\\c(a(lị) 10. phauiKylosis (n) 7 1. [)lasnìa (n) 11. Ị ì l a l c l c l ịỉì) 7.V Ịiorphyrin ịìì) 7 4 . [ ì i c c u r s t ) ! ' ịn) 7 5 . ị ì r o ỉ ' u s c (adị)

Ihu A c

7 6 . I V S l D I V f \'j

phục hồi, hổi phục

77 . skin

ịn)

hiẹn iưựng ihực bíu) huyết lương licu cầu piK-phirin

ticn

chấl

Ihừa,

rộng rãi

Ih o ấ l, íuộl

(ìì)

lấ c li, tỳ

ị \'j K1 . swcal ị

nhuộm màu, thuốc nhuộm

8í). s la i n

S2. Icnsion

bào

cla

7 8 . s l i ị ) f \' ) 79 . sp lecii

Ihực

đ ổ m ồ liỏi

(fì)

ílironiK )cyle

s ứ c c ă n g , ấỊ) lự c

(n)

(ỉi) I r i c l i i n c (n) Ị v v ị s l ( v)

tiổu

cấu

H4. l l ì y i i ì u s

lu y ế n h u n u , lu y cii ức

85.

eiuii x o ă n , uiun ló c

K(),

(ad ị) (dílị) (ìiỊ

x o à n , vạn qiuìn

K7. t w i l c h i n g

c o q u ắ p , CI) I Út

ss.

tliuỏc

vcnous

K 9 . vv o r i T )

ụ\un

lĩnh mạch

LESSON EIGHTEEN

THE FLOW OF BLOOD I.T E X T The bl(Kxi vcsscls arc ihc "plumbing pipcs" o f ihc circulalory systcm . But unlikc thc plumbing pipcs o f a building, Ihcy arc not rigid and hard. Blood vcsscls miisl bc c l a s t i c s o t h c y c a n a cc om mc Kl i il c ihc pul si ng f l o w I>f blcHxl. W h i l c all bl(Kx1 v c s s e l s

ca rry blood, thcir sizc and structure vary according to Iheir functitìn. Th ere are thrcc main kinds o f bl(H)d vcsscls : arteries, voins , and capillaries. Each has ;i cliffcienl j()h iii thc circulaliiry system. The iclca Ihat bk)od actually circulatcs through thc b(xiy is relatively ncvv. lii 1 6 2 8 , British bÌDlogist Williani Hai^vcy Tirst describcd how thc circiilatdry syslcm vvíirks. A l l h m i e h Hai^voy n e v er aclUiilly saw c a p i l l a r i c s , h e prcdictecl ihiit t h c y e xi sl cci . P r c v io u s ly , nn)st p c o p lc piclurcci b k x x l as a lid c , m o v in g out fr o m Ih c h c a it in a VVÍIVC

and Ihcn rclrcalim : back It) thc hcart in fhc sam c vesscls. Arleries and vciiis consisl of three layers o f lissues : cndolhclium , sm ooth m u s c lc , and ciMiiicctivc tissuc. Capillarics are com posed largely o f cndolhclium . The m itldlc laycr cif iulcrics iind vcins contains elastic tissuc in addilion to sm oolh musclo. This combiiialiiin o f lissues give vcssels thc ability lo contract and strelch.

A rterìes Tho bl(Kxl vosscls Ihat carry hlo(x1 away from the hcart arc thc arterics. RUhk I in arteries neai Ihc hcart, such as the vcry large aorta, is under high pressurc b ccau sc thc vcn lriclcs jusl piimpcd thc bloíxi oul o f ihc heart. A relalively thick laycr o f smiK)lli n iu sclc hclps thc artcry vvalls withstand thc force. rh c artcrics ncar ihc hcart branch into sm allcr artcries thai takc bliKHl throughoul the bixly. Yi>u can fcel thc pulsing pressure o f blo(xl in several places w h cie th csc artcrios run closc lo thc skiii's surface. These placcs arc called pulsc pdinls. The casicst piilsc poinls li) find arc those of thc carotid artery in your ncck, Ihc radial arlci V

190

English for Studenls of Biology

i91

aiul s m í i l l e r í u i c r i i ì l c s , vvhich c v c n l i i a l l y cn d in capillari os. T h e p r c s s u r c o ị' t hc b l o o íl

ílrops lo a vcry lt)w Icvcl by (hc limc thc blíxxi rcachcs ihc naiTDVv capillarics. C a p i ỉỉa r ì e s

T h e v c ry lin y , th in -w a llccl hliH)ci vcsse ls ÍÌCVOSS w h ic h g a scs arc cx ch a n g ccl arc ihc c a p illa ric s . M a n y c a p illa ric s arc SI) sm all Ih cy can o n ly bc secn vvith a m icĩD s c o p c . R ccause Ih c y arc s o S ĩiiall, b lo ix l c c lls flo w íh ro iig h c a p illa ric s in s in g lc filc . C a p illa r ic s not cDH taiii sm tKìlh m u s c lc I^r cD nnectivc lissu c. In slc a d , thcy arc m ad c o f c p ilh c liu m o n lv . T h e c x c h a n g e o f gascs, n u lrie n ĩs, aiìci vvastcs la k e s p la c c íh ro u p h ihe thin c a p illa r y w a lls by dirfusị(>n. Stm ic c a p illa ric s d irc c tly c o n n c c l a rtc ric s and v cin s , w liilc D thcrs ro rm b ra n c lìin g nelvvDiks. T h e sc nclvvorks p ro v id c a g rca tcr area fo r (iiỉĩu s iiìn , vvhcrc la rg c am o unts o f nialcM Ìal can bc cx c h a n j:c d ra p id ly . W lia l c iu isc s o x y t:cii and m itricnts lo m ove out o f Iho c a p illa ric s aiKÌ vvaslcs li) n io v c in ? S in c c i)x y g c n and lìu M icn ls arc m o vc co nccntrntcd in ih c hU uKÌ Ihiỉn in ih c s iin o iin c iin g lissu e s, thcy m o v c iHil oi' c a p illa ric s by s im p lc d iffiis it)n . In c o n lra s!, carhon tỉio x iclc and vvaslc pi\>clucts p ro d u ccd by c c lls arc IIKÌIV h ig h ly co n ce n tra íe d in lissLics Ih iiii in Ih c bliHKl, SIÌ Ih c y d iíT u sc DUl o f lis s u cs in li) the ca p illa rio s . In aciciilion lo d iffu s io ii, Ivvo D pposing fi>rccs b rin u ab o u l the m o vcm cn t o f w a !cr anci d isstìlve tỉ s u b s la n c c s throuiih ih c c a p illa ry w a lls. O n e ĩo v c c is D sm tìíic p rcssu re. O sm t^lic p rc s s u rc is causccl hy thc m iw cm cn t o ĩ vvatcr m o lc c u lc s d u rin i: t>smosis. T h e D thcr Torcc is b liK xl p rcssu rc. R!t)(>d p rcs s u rc is Ih c fi)rce ( ìf bliH)d a e a in sl llìc w a ll o i' a hliH>d vcsse l. O iì Ih c artcry cncl ol' ih c c a p illa rv , b lo od p rc s s u rc is stronp iiMcỉ n u iti is p u sh cd oii! o f thc c a p illa ry intt) ỉh c spaccs aroLiíid c c lls . T h is nuicl ci>iìtaiĩìs o x y ị i c n antỉ n ut ri cnt s. ( ) n t hc vciii ciìcl o\' ihc ca|)illary, o s m o t i c p r c s s u r c is s l r o n g c r

ihan bU)ocl Ịiic s s u rc . F lu id Ica v cs tlìc su iT o u n d in g lis s u c and ciìtc rs íh c c a p iỉỉa ry . T h is n iù tl c o n ta iiìs carhi>n d in x ic lc and iìíh c ĩ vviislcs. V e in s

Rlooc! is rc lu rn c d to ih c h ca il lhit)Uị:h íh c v ciiis. B Io iu l b c g iiìs ils rLMurn !rip li) llic h carl as ca |> illiU Ìcs m c re e lo Tonn tiny h lo íx l v csscls c a llc d v c iiu lc s . l\\ turn, v c m ilc s m c re c \o b ccD in c v cin s. B lo o d s r c liin iin u lo llìc hcart is u ik Ici v c ry lovv p rcs s u rc aiìci o llc iì tlovvs aịzaitisl j:ra v ilv . Tt) k c c p Ih c bltHxl llo vving in o n c d irc c lio n , v cin w a lls h avc t^nc-vvay v a lv c s Iha! p rcv e n l backílo vv. T h e s q u e c /in g action o f sk clcta l m iisclo s arouncl the v c i n s íils í) aicls in p u m Ị ) i n e hloucl l()w a r(l tho h ca rl. S o n i c p c i ì p l c c l c v c l o p w c ; i k c n c i l v c i n v a l v e s í h a l clo n o l c i ) m p l c l c l y c U ) s c . T h i s

cv ìiìclilio iì m a y bc ciiic to h c rc d ily , p reg n an cy, an in a c liv c lif c s ly lc , t>r (ìlh c r causes. i r Ih c v a lv c s canntìt c lo s c , SDPÌC bltìod nt)w s backw arcl, E v e n tu a lly , Ih c vvalls o f Ih c v c in s s lrc tc h out, anci biooci p iìo ls in thc vcin s. T h e rc s u ltiiiị: b u lp in g v c in s arc callcci v a ric o s c v cin s. íilo o d C ir c u iís

T h e h c a ií is a c tiia lly tw o pum ps in OIÌC, \vith a Ic ỉì s id c and a riu h l sicic. B lo ix l tra ve ls ih ĩo u u h thc lu iìu s and a n n in d thc btxly in lw cì c ir c u ils , c a ch w i!h its ()w n íukMÌcs,

v c i n s and c a p i l l a r i c s . T h e t w o c i r c u i l s a rc t hc p u l m t ì n a r y c i r c u i l

and the

] 92

Lesson Eigtiteen

s y s t c m i c c i r c u i l . *rhc Wi>rcl p u l m o n a r y r c l c r s U) t h c l u n g s . T h e pulmiMKny c n c i i i l IS tlic shovi

l i Kì p o i ' I h c

circưlalD iy

systcm

ihat

caiTÌcs

hloiìd

IV om

ỉhc

lìcail

llu'

lungs.

vvhcrc it is o x y g c n a t c d , and t hen r c t u rn s li) llìc h c a r l . T h e s y s l c m i c c i r r u i í c a n i c s Ihc o x y g c n a i e c l bliHxi

íVimi t h c h cart \a t hc rcst o f t h c b ( x l y and b a c k |Ọ llìc h ca i t .

II. B IO LO G IC A L T E R M S

(CÁ C THUÂT NGỮ SINH HOC)

1. EĩìdoĩhclÌNm (nôi m ô ) ; P avcm cnt cpilhclium occuiTÌiig on intcrnal suiỉiiccs, siich :is t h o s c ( ) f t h e S CI X) US m c m b r a n c s , b l o D c l v c s s c l s a n d l y m p h a t i c s .

2 . C o n n c c ỉ i v e ỈÌSMÌC ( m ỏ licMì kốt) : A g r o u p ()f a n i m a l l i s s u c s r u i n i l i n u niCLỈìanK;il runc ii cì ns , d c v c l o p c d fri>m llic inlcrcollular m atrix, w h ich

m c s tH Ìc rm and p o s s c s s i i i ị : a l a r e o q u a n í i l y oì luìiìlivinu

u s u a l l y c o n t a i n s n b r c s ; as bi)iic, c a r t i l a u c , aiul a r c o l a r

t issue. 3.

H earĩ

(tim)

: A

holltw

tìrgaii,

wi th

m uscuiar

walls,

which

iỉs

rliylhmic

ctMit ractions p i i m p s i h e b k n x l ihrouịrh t hc v c s s c l s and c a v i l i c s o f llic ciieii liiti n v s y s l c m .

4 . Aorỉa (đ ộ n g m ạch ch ủ ) :

In Anhropocia, M ollu sca, and mcìs! Vcrlohiíilcs, ỉlìc

pr iiici pal a r l c r i a l v c s s c l ( s ) b y w h i c h t hc o x y e c n a t c d h l o o d I c a v c s t hc hciìil iiiiil pa ss c s Ui Ih c bocly; in A n i p h i b i a i ì s , thc p ri nc i pa l a r í c r y b y \vhich b l o i x l p a s s c s lí) Ihc ị iDsionor

part oi' the b(xly, ỉormcci by Ihc unitMi t>r ihc systcm ic arlerics; in Fish, the vcssol H\' \vhich Ihc hloiKl passcs ừ o m \hc hcarl \o \hc gills , and Ihc vcsscl by wliich Ihc hỉood p a s s c s ỈYi>m t h c g i l l s \o the biKỈy.

5 . V en ĩrid e (buổnị:, Ihâì) : A chanibcr or cavity, csị). thc cavities oị' llìc V eiíchrak' b ra in

íu ic l

Ih c

m a in

C D n íríic iilc

cham hcr

o\' c h a m b c i s

o i' i h c

h carl

(in

V c rtc b ia íc s

Invcrlcbralcs). 6 . C arotid arĩeries (đ ô n e rnọch Cíiiih) ; In V crlc b ra ỉc s , thc principal arlcrìcs canyini! blood forw ard \o \hc hcaci rcgioiì. 7 . O.sĩỉỉo.si.s ( s ự t h ẩ m t h ấ u ) ; UilTus ioii lìl' a scìlvcnt I h r o u g h a s c m i p c r m c n b l c m c m b r a i i c i nto iì m o r c c o i ì c c n l r a l c c i siìliiliiìn, tcnclinu t o c q u a l i / c t h c c t i i i c c n t n ỉ l i o n s on h ol h sitlcs lìỉ' ỉ h c m c m b n i i i c .

7 . OsỊỉìOĩií’ Ịyressỉtrc (áịt suAI th àni t h âu ) : T h e hyclrt)sta!ic p r c s s u r c vvhich \voiikl

h avc

ì o b c a p p l i c c i \ o t l i c s t ) l i i ĩ i o ! i i n OÌXÌCÌ t o m a k c ( h c c h c m i c a l p o t c n l i a l o f ( h c v v í ỉ l c r in i h c

s o l u l i o n c q i i a l [o Ihal o f p u i c , iVcc w a l c r al t hc s a m c í c i n p c r a l u r c , t)i lo |)ivvcnl o s i n o l i c

w alcr m o v c m c n l ỉhroueh n scmÌỊK‘rm cab lc m cm b n in c bclvvocn thc soIutÌDii and \nivc watcr. 8 . Venỉilc (lình m ạch

nhỏ)

; Small bkxxi vcsscls vvhich rc c c iv c

blcHxl ỉViìni ílìc

capillaries and unilc \o ĩovm vciiis. 9. A rrery

(độ iì ị : m ạ c h ) ; O n e oị' Ihc v c s s c l s ()f I hc v a s c u l a r s y s l c m ihat c i ì iì v cy s ihc

hli) 0 (i ừ o m \hc heart in I hc hocly.

10 . \ 'ein ( t ĩ nh m ạ c h ) ; A v c s s c l c i ) n v c y i n e b l o o d h a c k ti) i h c hcar l lYoiii Ih c Viiriinis o r e a n s aị' i h c h o d y . 1 1 . Sysícn ỉi(' ã r c Ị i l a ĩ i o n ( s ự tuẩn \wì\n v ò n g l ớn, đíũ (uấn hixMì) : CcHirsc o f bU) 0 (l lì oi iì lcfl v c n l r i c l c I h n n i u h t hc hot lv to rieiìl a u r i c l c , as c t ì mp a rc ci vvith p i i l n i o n a r y Oì Icssci circulaúon.

English for Studenls oí Biology III G RAM M AR :

193

NOUN C L A U S E S (MỆNH Đ Ể PH Ụ DANH T ử - TIỂP THEO)

D M ỆNH Đ Ể PHỤ DANH T Ừ ( M Đ P D T )

Ừ^M B ổ N G Ữ (N O U N C L A U S E C O M P L E M E N T )

Hãy x c m xél c á c ví dụ sau ;

C h ủ ĨIỊỊỪ 1. A c o n t r a d

Đónịỉ íừ ”ío h e ”

Bổ/lỊỊŨ

a vvrittcn diK um ent. (danh từ)

(H(fp itồnu ià môl hồ S(t dưới dạng Viln bâii) 2. The qiicsliiin

wh() is gciing ti) takc ihc rcsponsibility fi>r Ihc failurc o f the projcct. (M Đ P D T )

( V à n đ ề là a i s õ c h ị u t ú i c l i n h i ệ m đ ố i v ứ i s ự I h à ì b ạ i c ủ a ( l ự á n )

3. T h e w o n d c r r u l t h i n e

ln>w all

t he m u l ti tu c ic cil l i l c f o r m s

on Earth cvi)lved. ( M Đ P D T ) ( Đ i ổ u k ỳ cliôu là t oàn b ộ s ự (1;i ( lạng c ủ a c á c dạnt ; s i nh vật (rỏn trái đấl đã điíỢL xư.lì h i ệ n n h ư t h è n;'io)

4. The pu//,linị; thiim

why thc

c x p c c l c d ch em ical

r c i i c t i o n dicl 111)1 : a k c p h i c c . (M Đ m T )

(Điổii r;ic rôi là tại sao phản ứiiị: hóa hoc clự kièii đã không x ả y ra ì 5. The iinkHiivvM f;icti)r

huvv ihc

inten.sc colci would affccí

the iní.íruinciits ( M i 3 F D T ;

( Yỏ'u lô c hư a (lirợc hiốl là c á i lụiih ii.it g a o sẽ t á c (íôiii:

6 . T h e rcsiil l

vviis

il.cit ihiil

c á c t i ụ ng c ụ n h u ; h ố Iiàr,) a v c i i u c ot invcátigi\íioii

\vas viisconliniiocl. ( M f j P D T ) ( K ê ì t|u;i 1;'| b ư ớ c đư(' tiig n g l i i ô i i c ứ u đ ã đ ư ơ c t i ó p l ụ c )

E CÂU CHỨA CẢ HAI CẤU TRÚC ; MỆNH ĐỂ PHỤ DANH T ừ LÀM CHỦ NGỮ VÀ :v1ỆNH L Ế P H Ụ D A N H T ừ L ÀM B ổ N G Ữ

( S E N T E N C E S W IT H B O T H N O U N C L A U S E S U B J E C T AND

NOUN C L A U S E C O M P L E M E N T )

l ioiiu tiốiie Anh cũng khá lhư»'<iig gập c á c câu chứa cả h;ii cấu Irúc Iiàv. Sau đây là mỏl SÔ ví ílụ :

C h ủ ỉtỊỊữ I. W h a l ! h c r e s c a r c h W ( ì r k c r s c o u ld not c s la b li s h

**ío he** \vas

B ổugữ w h c t h c r t h c i l l n c s s vvas C á i i s o d b y a

virus

ov a b a c t e r i u m

(C ai mà c á c lìhà nghicMi cứu khỏng x ấ c minh điíítc là bệnh này clo virut hay vi khuẩn eày ra)

194

Lesson Eighteen

2 . W h i i t t h c p l a n n c r s (iitl n o ỉ

was

Aillv ICÍ\1Ì/C

h o v v i h c I1C W d a m

vvoiikl a r t e c t th e

li vcs o f p c o p l c livÌMg in t hc a rc a.

(Đicu mà các nhà lập kc liDạclì không Ihấy rỏ được hoàn toàn là đập Iigãn nước mới sc tác động đốn nhân dân sống trong vùng \ới mức nào) 3 . \Vhal wa s lacki iiị: in liis

wa s

that his n n d i n g s w c r c ĩH)t p r o p c r l y

Ihcsis dt)cumcnlcd. (Điổu còn llìiê\ỉ trt)ng luận án của anh ắy là c á c phát hiện của mình không đưtíc c h ứ n e m i n h b ằ n g lài liệu)

4 . Wh;ìl thc planning

was

c D m m ittc e k c p í d is a g rc c in g

wherc the ncw biophysics la b o ra lo ry Wiis g o in g

abt)ut

lo b c built.

( Đ i c i i m à ỉiy ban k ế h o ạ c h vẫn k h ổ n g nhấl trí là p h ò n g thí n g h i ệ m lý sinh m ơi s c điíttc x â y ciựim ở đâ u) 5 . \Vhal has nol y c l bcei i

(icciciccỉ

whi) is g o i n g \o h c a d t hc t e a m appo in ted to i n v c sl i ga t o

coiTupíion in ihe M i n i s t r y o f P i n a n c c . ( Đ i c i i vẫiì c hư a đ ư ợc C|uyốl định là ai sc là ngưrti lanh đ ạ o íổ điổu tra đà đ ư ợ c c h ỉ đị nh đ c c h ố n g Iham a hũii g ơ B ộ T ài c h í n h )

IV. E X E R C I S E S / . Saii dây lù íám cáu p h ứ c họp mổi càn chứa mộí m ệnh d ề chính vù một m ện h dé

p h ụ (lanh từ lùm h ổ n g ữ , dá hị chia íhùnìỉ hai phần riéìỉg hiệt xếp theo írật íư hổn dộĩỉ. llãy kết ỉưrp từỉiỊỊ m ệnh dé chính với một m ệnh d ề p h ụ dơĩih (ừ iưmtỊỊ íơiỊỉ đ ể tạo ĩtètì iám cáu p h ứ c h(/p ph ù h(jp 1 . IU\ iiuiuslrial Í.icvcl()]iincní u n r o r c s c c n noi s o m a n y y c a r s a g o is 2.

ihal Ihc m<xlcni arniamcní racc will ovcrrcach ilscir wilh disaslnnjs ctinscquciiccs ỉ\ìi all n ì ank in d

i Ik U

s u c h r c s c a r c l ì m ig h ỉ rcsLilí in Ih c c r c a l io n o f t c iT Ìb lc m o n s l c r s a n d m u t a n t s

i h c m y s l c r y s u i T o u n c l i n g t h c s u c l d c n d c a l h o f m a n y n e w - b o r n b a b i c s vvas

aii areum cnt pul roiAvard against rcscarch into pcnctic cn gin cerin c is

vvhcllìvvc i h c y h avc suíTicicnt p r o i ) f l o c o i i v i n c e the s c c p l i c s

Ihc sciciUific rcsiills o f ihc U.S. spacc pri)bcs havc bccn

Ihal n i i c r o o r u a n i s m s are iìow playinp an important parl iiì i ndu sl ri an p r o c c s s c s

ĩhc mval pioblcm coiiỉVonlinu bclicvcrs in U FO s is

10 . o n c oị' Ihc m c a t a c h i c v c m c n l s o f m o d c n i b i o l o g i c a l s c i c n c c is l l . l h a t a miiss o f nc\v dala aboul the plancís and oulcr spacc is now available ỉo sciciìlisls

1 2 . thai many o r m y s tc r i c s sunoundinịi hcrcdily have now bcen un ravcllcci 13. Ihc íl ilTiculỉy s c i c n l i s i s havc in c x p l a i n i n g Ihe p r e s e n c c o ĩ c o l o u r in o u r Nvorkỉ is

14. ihal ihore íìppciirccl It) bc lìo visible causc ()f dcath 15. thc ercal ỉcar I)f niany pcoplo in thc woiid tociay is

195

Engiish for Students of Biology 16. Ihal co lo u r is meroly Ihe result o f different distributions o f Nvavelenyths o f light

2 . Đ ọc kỹ doạn ván sau dây rồi trd lời các cáu hỏi : Heart disease typically strikcs people in their ĩorties or fifties. But there is now cvicieiicc Ihat the m alady can som ctim es be traced to the early habits o f childhood. The A m e ric a n Heart A ssocialion states that the artcries o f A m erican iníants and childrcn 'caii a c c u m u late íatly plaque, the principal promoter o f heart disease. F o r that reason Ihcy have recently recom m ended dietary rcstrictions for children two years or older. R estrictim is include limiting the intakc o f fat, salt, and most important, cDỈesterol. The new focus nn children's diets started when the A m erican Heart A ssociation considered statistical sludies showing that U.S. children havc higher bloixlcholesterol co n ccn tralion s than do children o f other populations. A prudcnt dict during childhood, Ihc A ssociation concludes, will reduce the risk o f heart attack throughout life. 1. VVhat is the maiii topic of the taik ? 2. W hich group does heart disease generally attack ? 3. 4.

W h ich restriction in chilciren's dic(s is mosl effcclivc ? W hal is thought lo be the main cause (>f heart d iseasc’?

W hat vvas shown in the A .H .A . studies ?

V. N E W VVORDS 1,

aorta (n)

động mạch chủ

artcriole (adj)

thuộc động mạch

blocìd vesscl (n)

m ạch máu

bulgc (n)

chỗ phình, chỗ phổng

carotid (n)

mạch cảnh

ccMìnectivc lissuc (n)

m ỏ liôn kết

eiìdolhclium (n)

nội mô

rcnK-ỉral (adị)

thuộc dùi

gravity (ỉì)

trong lực, sự hâp clẫii

1 0 . hciirl (ỉi)

tim

1 1. l(Hip (n)

vòng, mốc

1 2 . osm o sis (n)

sự thẩm thấu

13. o s m o lic (adị) prcssure (n)

áp suất thẩm thấu

14. pulm onary (adị) circulalion (fì)

tiểu lUíìn hoàn

15. pulsc (n)

mạch

16. rigid ((ulị)

cứng, rắn

17. sqiice/ing (ơdị) aclion (n)

động tác ép chậl, nén chặ!

IS. systom ic

circulation (n)

đại tuần hoàn

19. vnriciisc (n)

chứng dãn lĩnh m ạch

2 0 . vciìtriclc (n)

buồng, thất

2 1 . vcnulc ( n)

lĩnh mạch nhỏ

LESSON NINETEEN

THE CENTRAL NERVOUS SYSTEM I.TEXT Y o u probably have hcard of the story Prankensteitì by M ary Wollsl(>nccraft Shellcy. It is about a doctor vvho Iries to put tdgether a living maii fn>m humaii parts. Hovvever, the result o f the d()ctor’ s cxpcrim cnt is a monster. W h cn Dr. Prankcnsloiii m adc his m onster, thc final part he necdcci was a brain, the main orgaii of the Central n e m iu s system. W h y is thc Central nei-vous system S11 important ? T h e Central nei-vous systcm is the co m m an d ce n tcr fo r the cn tire b o d y. A ll Ihc information gathcred by sensory rcccptors is delivercd to thc cenlral Iici^vtìiis syslcm iii Ihc f(ìrm o f nerve impulses. The ccntra! nervous systcm proccsscs the inromiatÌDii and rcsponds by scnding nei-vc impulses to thc m otor nei^ves o f ihc Ịx;riphcral nervmis systeni. The spinal cord and thc various parts (ìf thc brain have diffcrcnl functions in thc Central n c r v o u s s y s l e m . T h e spinal c or d links Ihc brain wi t h Ihc p e ri p hc r al nci^vcs. T h e

brain acts ÍIS the main infi)rmalionprocessing orgiiĩi o í l h c body.

Spinal Cord T h e sp in a l co rd is a tu b clik e organ o f Iicu ro n s, g lia l c c lls , antl b lo o d v c s s c ls . LcKated insidc thc backbonc, oV spine, the spinal cord is about 1.8 cm widc‘ , n ca iiy Ihc sam e thickncss as a garden hose. The spinal coid is protccled by the boncs o f the spinc,

nuid.

three m em branes called thc mcninges, and a cushion o f N oticc that thc spinal cord consists o f two dislinct laycrs, likc a lubc vvilhin a tube. The outcr laycr is called thc whitc malter, and the inncr layer is callcd thc gray mattcr. Ncurons in thc vvhitc mattcr arc protcctcd by glial cells. Recall Ihat glial cclls f o r m t he m i e l i n s h c a t h that suiTounds s o n i c n e u r o n s . N c u r o n s in i h c (lUtcr l a y e r ol' t h c

196

English for Students ol Biology

197

spinal cDitỉ liavc shcalhs, and lhcrcforc thcy ap[x;ar whilc. Ncurons in Ihc iiincr laycr of ihc spinal cord do noí havo myelin sheaths. Wilh()ut mycliii slicalhs, Ihc ncurons in thc ccĩìtci oi’ thc spinal COÌXÌ appcar gray. T h e spinal cord relays nei-vc impulscs (o and frt)m thc brain. Impulscs from Ihc periphcral nerv()us system arc coriductcd lo thc spinal cord, which then rclays thc m c s s a g c \o thc brain. The brain, in lurn, sends impulscs down thc spinal cord lo the nci"ves o f the periphcral n e m ìu s systcm. Recall that thc spinal corcl also C on trols ^pinal r c íl c x c s .

Brain Tho lìunian brain is a com plcx and myslerious orean. Wilh a mass o f aboul 1 5 0 0 g, thc brain coiitains approxim alcly 10 0 billion ncurons and 9 0 0 billion neuroglia. Likc the spinal ci>rd, Ihe brain is prolected hy bone, m cningcs, and a cushion o f íluici The brain alsi) has arcas callcd vvhilc maỉ^cr and gray maltcr. Unlikc the spinal cord, how evei\ thc gray mnttcr IVom thc hrain forms ihc outer layer, whilc ihe while m atlcr is líKatcd on thc insidc. The brain can bc divided into sevcral anatom ical parts. Three maiiì parls are Ihe braỉn stem, the ccrebellum , and the cerebrum. Th e hrain síem connccts the spinal cord to thc rcst o f thc hnún. The brain slcm c(M>rdinales m any sui*vival functions o f the btxly, sưch as brcalhing, hcart rate, sleep, and w akcfulncss. T h rcc dislincl regÌDns make up thc brain stcm ; íhc midbrain, the pons, and Ihc nicdulla oblonpala. Just íibovc Ihc brain stem arc lwo im[K)riant strucluies callcd thc thalamiis and Ihe hypolhalamus. The thalamus scrves as a relay station by ciirccting incoming m cssap cs iVom Ihc spinal cord to thc appi'v)priaíc parls of thc brain. The hypcnhalamus nnMiitors intcrnal ct>nditions, such as w alcr contcnl and lem[x:ralurc. The hypolhalanius also acts as Ihc link b c!w ccn Ihc cncU)crinc and ncrviHis systcm. The cerehelỉum . ihc scconcỉ largcsl part ol' Ihc brain, is localcd bchind thc brain stcm . The ccrcb cllu m coDrdinalcs miisclc activiiics and cnables thc body U) m akc Ninoolh, stcacỉy, and clTicicnl m ovcm cnls. Balaiicc, equilibrium, and posture arc madc [Kìssihlc by thc ccrcbellum . The cerehrum is Ihe laigest rcgion of llìc human brain. This region makes up aboiU H5 pcrccnt o f the human bnún. The surĩacc o f the cerebrum is called the cerehraỉ

coríex . Tho ccrebral co rtcx is covcretl vvilh fokis and creascs. These folcis givc the hrain a vory largc su rtacc arca. Imauine crumpline up a largc bccishcct so it can bc sturfcd insidc a coctíiiul, and you cau scc why thc ccrchrum nccds \o bc lightly roldctl ỉo fit insidc ihe skull. Tho ccrcbral corlcx is m adc o f uray matlcr. The ccrchral c o r tc x pcrfi)rms many impDrtant activiiies and is clivicicd inlo arcas vvilh spcciric runctions. 5>cnsory arcas oị' thc c o rtc x rcccivc incominu intormatiíìu Ihat slarls ừom scnsory rcceplors. MoUir arcas ctMiln)! voluntary m uscle m ovcm cnls. Ass(>cialii)n arcas ciKirdinalc com plcx activities, such as spocch and m em ory. Notice Ihal large arcas ()f thc cortex arc uscd for some funclions, vvhilc m uch sm allcr arcas are devolcd \o othcr runctions.

198

Lesson Níneteen

P E T ScannùiỊỊ W ould yoii like li> sce what is going on inside your brain ? M any (loclors iinil rcsciirchcrs vvoukl ! Wilh pdsitron cmissioii tom ography, or P E T scanning, scicnlisls can now (ibsci"ve Ihe priKcsscs Iif Ihc conscious brain in action. Posilron cm ission lomiiịiraphy uscs posilrons to niake visual im ag cs o f brain acliviiies. A positron is an clcclron with a position charge. In other vvords, electron s arc m atter, vvhilc p()siln>ns arc antimattcr. W hcn m attcr and anli m atter collide, a burst o f g a m m a radiation is rcleasod. How d(>cs P E T scaniiing work ? G lucose, o x y g cn , or s o m c olhci hl(Kxl ciímponenl must Tirst bc “ labelcd” with a radioactive elcm ent. The radioactivc labcl c m its positrons, which cdllidc wilh the clcctrons in thc bcxly. VVhcncvcr ihe labclotl bltMKl g(x:s, it givcs o fr gam m a rays. In ihc bniin, thc blood flow to a particular area grcatly increases whcn thc area is used. T h crc fo rc , every time a part thc brain is used during a P E T scan, thc arc;\ rcleascs Í1 burst o f gam m a rays. G am m a rays can bc detectcd by a sens(ir ring oulsiíic thc patient’ s head. The informalion collccted by the scnsor is fed to a ccimputer, which pnKÌucos a piclure (if thc iictivc brain. Duriiig the P E T scan, researchers inslrucl Ihc palicnt to pcrform activitics such as spcaking, reading, or abstract ihinking, and then watch thc activc arciis I)f ihc hrain licht up on the screen. F E T scanning is a powerful rcscarch lool. Since its in!r(xluction in 198K, this tcchniquc has pnivided a hugc amount of information about the brain, HET scans c;in hclp scientists undL-rstanil how thc nomial brain Punctions aiKÌ, pcrhaps m oiv importantly, help in thc cliagnosis and trcatment o f brain disordcrs. II. BIOLOGICAL T E R M S (CÁC THUẬT NGỮ SINH HỌC) 1. Central nervoiís system (CNS. hộ Ihđn kinh trung ưưng) : The main ganglia ()f thc nervdus systcm with thcir assdciated ncrvc c(M'ds, consisling usually o f a brain DI ccrch ral ganplia and ;i clorsal OI vcntral nci^vc cord vvhich m ay bc doublc, td gclh cr with associated ganglia. 2 . Fcripheral nerroiis svsteni (hộ thần kinh ngoại biỏn) : The nci^vdus syslcm dthci than the CNS, m adc up nicistly o f nci^vcs. 3 . Spinal cord (tủy sốn c) : That part o f Ihe dorsal lubular nei"vccord poslcridi hrain.

u> thc

4 . MeniniỊes Ịmàiií: (não, nìy sống)! : Ii' V ertcbralcs, envclopes o f coiincctivc tissue suiT oiin diiig th e b ra in an d spinal ciirci

5 . N e ii r o i i(e ) ( n ơ r o n ) : T h e IIOI^VO c c l l wi lh ils outgrovvth, b c i n g the s t r uc t u r a l unil cif tho

Iiei-vcìus systcm . 6 . R e ị l e x {phàn x;t) : A simplo, auUMiiiitic, involunlary and s t c r c o ty p c d r c s p o n s c lo SDIHO s lim u lu s (c .g . an c y c b lin k ).

7. NeitroỊ^lia {Gỉia, lố hào thíin kinh độm) :

The supporting tissue o f the brain ;ind

spinal crrcl ()f V eitebrates, coniposcd (if much branched nbrous cells vvhich (Kcur am on g Ihc Iicme cclls aiul nbrcs.

English lor Students of Bíology

199

8 . White nưitter (chất trắng) : Aii area of thc Central nei-voussys!em , mainly com posed ol ccll pnKCSses, and thcrcforc liặhl in colour. 9 . Gre\ nìatter (chất xám ) : The ccnlrally-situatcd arca m ainly c o m p o s c d o f ccll biKÌies.

of thc Central nei"vous

system,

10. C erehelluni (tiểu não) ; A cÌDisal thicketiing o f the hind brain in V ertcbrates. 11. C erehnniì

(đại não) :

A pair o f hollovv vesicles

or hemispheres form ing the

íiiitcrior and largesl part o f the brain o f Vertebrates. 12. Him ỉ hrain (não sau) : In Vertebrates , that part o f the brain which is derived from thc third or p o stcrior brain vcsicle o f the cm b ryo, comprising the cerebcllum and thc mecliilla ciblongata; thc posterior brain vcsicle itseir. 13. Brain stem (cuốiig não) : In Vertebrates, regions o f the brain conform in g to the organi/alÌDii o f the spinal cord, as distinct from such suprasegmental struclures as the cerehral c o r te x and the cerebellum. 14. M idhrain

(não giữa) : In Vcrtebrates, that part o f the brain which is derivcd from

thc scco n d or m iddlc brain vesiclc o f thc em bryo; the second or iniddle brain vesiclc itscir dorsally conipriscs thc tectum, and laterally the tegm entum and ventrally tho ccrcb rai poduncles. 15. Mediiỉía ohlongata

(hành tủy) :

The hind brain in V ertebratcs, cxclu d in g the

ccrchellum .

16. Hypothaỉỉanuis (vùng dưới đồi thị) : In thc Vertebrate brain, the ventral zonc o f thc Ihaliim cnccphalon. In Man thc part o f the brain which makes up the floor and part of Ihc lateial vvalls o f the third ventricle. III. G RA M M A R : NOUN C L A U S E S (MỆNH Đ Ể PHỤ DANH T ừ - TIỂP THEO) F . M Ệ N H Đ Ể P H Ụ D ANH T ừ

(M Đ P D T) T R O N G PHÁN C H Ê M

(NOUN C U V U S E S

APPOSITIO N )

Hãy x c m xét c á c ví ciụ saii đíìy :

C h ủ HỊỊŨ 1. Tho lnìị)c

Phần chêm íươỉtg tíỉtg với chủ n g ữ

VỊ n g ữ

thai

is still strong.

a ciire will be founcỉ for cancer

(H y vọng vồ một phương thuốc sẽ được tìm ra đổ chống bộnh ung thư vẫn còn rất lớií) 2. The fcar

that the world's population will outstrip

is voicecl by many

its fiHxl resources experts. (N ỗi lo ngại vế việc dân số thế giới sẽ vưc.Tl quá c á c nguồn lợi thực phẩm của nó đã được nhiều chuyôii gia biểu lộ) 3 . The explanaticin

that man cvolvcd from a simpler form o f life

is still not universally accepted.

200

Lesson Nineteen

(Điồu giải thích rằng con ngưííi được tiốn hoá lừ môt ciạng siiih vật đitn gián li(tii vấn không được chấp nhẠn một cách phổ biốii) 4 . The thought Ihat

m ay onc tiay bc a cold, dcati

our Sun

is harci to

a c c c ịil.

bixly

( Ý nghĩ ch o rằng một ngày nào đó Mặt Trời của chúng ta sẽ Irở Ihành m ột (hực thỏ chết, lạnh lẽo là điồu khổ c ó thổ chấp nhân) 5 . The reasons why

was coiisidercd to be a harmful

w cre

nrst m adc

DDT substance knosvn in the 1 9 6 0 's (N guyên nhân tạisao DDT bị coi là một chất độc hại đã được biết lẩn đáu liên những năm 1 9 6 0 )

Chủ n g ữ

6 . The villagers

Đ ộn g từ

had

Tân n g ữ

Ihc idca

VÌU)

P hần chêm liíung ứ n g vói lán n g ữ that tiam

they

vvould

buiki

to irriuatc thcir

ncefields. (N ôn g dăn c ó ý định SŨ xây dựng một đập ngăn nưức clổ cung cấp nưỏc chi) c á c cánh đồng lúa của họ) 7 . The profcssor would Iidt the studcnt's Ihal hc had doiic iill thc accept explanation research work him seir (Vị giáo sư sẽ không thổ chấp nhân lòi giài thích của siiih viên rằng một mình aiih tii đã thực hiộn toàn bộ công tiình nghiên cứii) 8 . Sinne vvill not the warning that thcir naluial r c s o m c c s gcivernmcnls listen li) arc bcing \vaslcd. (M ột số chính phủ sẽ không nghe Iheo l('íi cảnh c á o rằng tài nguyỏn của hi) chiiiị; bị tìui phá) 9 . The hcallh

rcccivcti

a rcport

Ihal cholcra hacl hiokcii oul

aullioritics near tho iiDillici n borcici (C á c cơ quan y lố nliẠii được báo c á o lầnu dịch lả đã nổ ra) lO.Scicnlists

clidn'1 kiii)w

in Ihc 18"‘

thc rcusoii

why chiklrcii lìllcM closcly rcscmblcci thcir Ịxircnts

conlury (CYic nhà khoa h iic ở Ihê kỷ IH đã khô iiị; biết được tại SÍU) COII cái lại liiư ừ iie ràt ịi iốim bỏ' mọ c h i l n e )

IV. E X E R C I S E S

I. Sau dây là íáni càu p h ứ c ìụyp mồi cáu chứa một m ệnh dê chítih và một m ệỉih dê p h ụ danh từ nằm trong phần chém íưolig íntg với chã n g ữ hoặc íân nf>ữ, d ã hị chia thành hai phần riéìtỊỊ hiệt xép íhen irậí íự hỗn dộii. Ilãy két h(fp íừnỊỉ m ện h dê chính

MilA

Englỉsh lor Students oí Biology

20 ỉ

với một m ện h d ề p h ụ daith từ tươìig íoig trong phần chêm d ể tạo n ên tám cáu p h ứ c hợp p h ù hợp 1. 2.

early travellers suffering from this disease were under the impression thai it is one o f the cheapest and most versatile materials for building

construction work o f many kinds the villagers living in the remote mountain area forwarded a request to the Health

:.nd

authorities

4. 5. 6. 7.

after having seen ferrocem ent being used in many developing countries I, have com e to the conclusion that doctors and Health vvorkers should be sent in order to improve the Health care, especially for ’he young before the 2 0 "' century scientists struggling to develop a flying m achine cam e up against the problem that it cm an ated from the bad air (i.e. mal aria, in Spanish) o f swamps

8 . that m an a loop o f wire revolvins in a magnetic Tield gave rise to an electric current 9. that the construction o f the new port and industrial com plex should proceed 10. the d iscoverv enabled the R om ans to put up quite large buildings quickly and

14.

efficiently the decision vvas tm ally m ade by the ío v em m en t after many years o f indecision that, with the use o f con crelc, siructures cọuld be erccted without the use of largc blocks o f stone that up to that date no engine powerful or light enough had been invented to povver such a m achine thc Rritish scicntist, Paraday, discovered the principle

Đ ọc kỹ doạn ván sau rồi trả lời các cảu h ỏ i .

1 1. 12. 13.

The sensory neurons keep ihe brain iníoiTned o f vvlial is ỉiappening uotside and insidc the body through a variety of sensory pick-up units called receptors. Some of these, lying at or near the skin surĩace, may be specially soiisitive to tissue dam age (causinu

pain),

licht

coritact

(pr o du ci n g

touch

se ns atio n),

pressure,

tem pcialiire, eilhcr hot or cold. Other receptors on the tongue and in the Iiose respond It) c h c m ic a ls ihat produce tastcs and odors. In the retiiia o f the c y c , rodlikc receptors rcspond lo licht (if varying intensities, while conclike receptors respond to coỉour. R e c e p to rs ÌM tlic ear respond to minute vibrations causcd by sound waves striking the carclriim. O ther receptors are cmbedded deep in the walls o f the intestines ; when the iiitcstiiics contract vicorously because o f the presence o f indicestible food or cas, these r e c e p t o r s I r a n s m i l vvaxine and vv ami nc s i c n a l s o f pain, vvhich a r c i n t e q ) r e t e d as c r am ps .

Still otlicr reccptDrs lodccd in the muscles, ligainents and tendons Tire o ff signals to hrain any lime a m uscle contracts or a joint moves or is siibjectcd lo addeci pressure or tciisuin. 1. W hich o f Ihc t\illowine vvould be the best title for ihc passaee 7 A) Sensory Neurons in the Brain R) E x c lia n s c ot" Inlbrmation betwccn thc Sensory Nciiroiis ar.d thc Brain C) Chem ical Rcsponse of the Rraiii

Lesson Nineteen

202 D) Diversilv o f Keaction of thc Rcceptoi' Units

2. W hich o f (hc following is uot mentioned in thc passagc as a rcactiíin rchited to the receptor Iinits ? A ) Taste R) O dor C) D) 3. W h y A) B) C) D)

Colour Fear are som e of these units pronc to tissuc d am ace "! Bccause they arc vcry sensitive Different chem icals dam agc them They lie at or near the skin surface They cannot stand vibration

4. A c c o r d in c to the text the intesline inteiprets the receptors warning sienals as A ) pain B) cram ps C) tension D) gas

5. E ach time a miiscle contracts A) B) C) D)

receptors becom e dislodged a joint moves pressure or tension occurs signals go to the brain

V. N E W VVORDS 1.

brain f

não

brain stem (n)

cuống não

Central nci^vous s y s l e n i (n )

hộ thẩn k in h trung ươnp

cerebellum (tì)

tiểu não

5. 6.

cerebrum (fi)

đai nã(i

collidc (r)

va chạm , xung độ(

c r u m p lc ('r j

vò nhàu, vò nát

cushion (n)

đệm, gối

ccreb n il

(ac//) corlex (/I)

vỏ não

lơ. devotc (v)

h iến, dâ ng

1 1 . diagnosis (//)

sự chan doán

1 2 . disoider ịn)

sự rối loạn

13. glial cell (n)

lế bào thần kinh đệm

14. g r c y (ơclị) m a l l e i (lì)

cliấl xám

15. hypotliallamus (n)

vùnc dưới đối thị

16. nicdulla oblongala (ii)

hành tủy

17. men in CCS (dì

niàne não

18. m idbniiii ( n )

não liiữa

English for Students of Biology 19. myclin ('//) 2 0 . Iicurog lia , glia

mielin

(ri)

tế b à o thần

2 1 .n e u r o n (n) 22.

203

kinh đ ệm

nơron

periphcral ịo(ij) nei-vous ịadị) systcm (n) hệ thần kinh ngoại biên

2 3 . posturc f//j

tư thế

2 4 . icfle x (r)

phàn xạ

2 5 . skull (//)

sọ

2 6 . spinal (cu//) cord (n)

tủy sống

2 7 . thalamus (n)

đồi thị

2 8 . voluntary (adị) m uscle

ị ti)

c ơ chủ động

2 9 . wakefulness (n)

sự mất ngủ

3 0 . white (í/í//,) m atter

chất trắng

LESSON TVVENTY

PLANT CELL CULTURE I. T E X T

Introduction The techniques o f plant, organ, tissue and cell culture have evolved since the beginning o f this century. These techniques, combined with recent advances in developmental, cellular and m olecular genetics, and using conventional plant breeding, have had a significant impact on agriculturehorticulture and forestry. T h erc has alsc) been a grow ing interest in the use o f suspension and immobilixed plant cell cultures for the production o f fine chem icals and some specific biotransformation reactions. A broad specification o f types o f aseplic cultures o f plant origin includcs plant cultures (i.e. the culture o f seedlings or larger plants), organ cultures (i.e. rool tips, stem tips, leaf primordia, primordia or immature parts o f flowers, immature em b ry o s), tissue or callus cultures (i.e. tissues resulting from the prolifcration o f pieces o f plant organs) and suspcnsion cullurcs (i.c. isolated cclls or cel! aggregatos groNving dispcrscd in liquid media).

Callus a n d suspension cultures The initiation o f callus and suspension culturcs is illustratcd sch cm atically as follows :

‘Wfw[e pCant — > (píant organ — > stenãzatừ>n -> ‘Ejq}(ant meểium Caữus suècuâure —> Suspennon cuữure

Cữíĩus initúĩtion on soCuỉ

The first step is the sterilixation o f the plant organ from which an explant, which is a small piece o f plant tissuc, is to be taken. lf the explant is from a scedling, il is usually m orc convenient to sterilize the seed and to allow it to germ inate undci

204

Englísh for Sludents of BioloBy

205

ascptic eonclilions. At a suitablc slagc aii appropriatc organ (cotylcdon, hypocotyl or iDot) c a n bc c x c i s c d , and Ihe explaiìt IranstciTcd !o a solid nutrient m c d iu m . If the

explants lo be taken from a maturc organ such as a root, tuber, leal' or a vvoody stcm segm ent, ihe wh(ile organ or scgm ent is suríace sterilized bcforc excisin g from Ihe undamaged or uncorHaminatcd tissucs. A fter bcing transplanted on to solid medium thc cxplant is kcpí cither in ihe dark or al u>w illuminalion. Proliferalion at the cut ends gives rise lo callus cultures. These arc dcfiiiecl as tissues íhal prolifcrale in a disorgarti/ed m anncr yielding an amorphous m ass wi!h no regular form. A callus lakes Ihrcc to eight wecks lo reach a suilable s i / c so Ihat it can bc subculturcd by tra n sfc ĩT Ìn g sinall amounts ( 5 0 - 1 0 0 m g ) to fresh m ed iu n l Pieces o f callus cvcnlually givc risc to suspcnsion cullures when introduccd inio liquid m cdium.

ỉm provem eut oj crops hy cell cuỉtnre Applied studies for the improvement o í'r ic c plants are speciaỉly important in ricc lissuc culturc. T o improvc ricc productivity, a ncvv agronom ical techniquc that uses ĩỉssuc culíurc is bciiig cievelopcd. Tcchnologically, we can culture cells in liquid m cdiu m in shaking tlasks íhcn plate them on specinc medium in pelri dishes where only the tolcrant or dcsired cells vvill survive. This eliminates the need of large Tield areas foi sexual crt)ss brceding. This lechnique savcs times and space, and much less lahor is rcquircd than with convcntional crosses. Until 10 vcars agt) there had bccn vcry liltlc success in inducing ccreal callus and in mainlainiỉig good growth. The problem of inducing calliis uscd was solved by usinp highcr concenlrali()n o f auxins in media for ccreals than arc used for ciicolylcdonous malcrial. Novv wc rcalizc that callus induclion from ccreals is easy whcn thcrc arc high conccntrations o f auxin in !he media. Studies I)f ricc lissue culture havc bcen poing on in Japan sincc Ihe 19 6 0 s , Purulìashi and Y a ta /a w a firsl succecdcd in callus induction USÌHÍ! ricc stcm nodcs. They c m p h a s i/c d that ycasỉ cxtract w ; ks an essenlial factor. Y am ad a induced ricc calluses and subscqucntly cullured thcm on a synthctic mcdiuni. They rcporlcd that lA A , as w e l l as 2 , 4 - 13 , c o u k l i n d u c c callus f r o m Ihc r ool s and n o d c s o f s h o o l s . P i i r t h c r m o r c , llìcy succecdccl in inducing thc rcdiríercntiatìon oỉ shools as well as rools, and thcy legencratcil wholc planís frtìm ricc calluscs. Macda also has hccn sliKÌyinị: C':ìllus form ation íViìm ytìune seedliiies on a mocliiim conlaining 2 ,4 -D and veasl cxtrae t.

Hlant Maĩeria! A lm osl any part o f a rice plant can bc used as thc matcrial for callus iiKÌuction ; but, sccds a rc a Ị)a i1 ic u la rly c o m m o n and casv m a tc ria l to usc. i r OMC w an ts li) in d u c c c a llu s IVom spccií ic íissue, i.c. ihc lìíxics o f shoots or n)oí lips, he First must grow a sterili/cd planliel in a Hask wilh agar medium. From this plantlel, grown under sterilizcd CíMiciititins, a s e p m e n l o f !h e s le m vvith a Ii(>dc(s) o r o f a ro o t is th en i n o c u l a l e d o n th e

ae a r mccliuni fov callus inductioii. Il is very difficult to sterili/.e any part o f ihe tiẵsue from a plaiit Ị:rown undcr natural conditions. Although it m ay sccm li) be m orc co m p licatcd lo urovv a plant from stcrili/cd scccls than lo stcrilize thc spccific tissue

206

Lesson Tvvenỉy

needed from a plíiiil grown undcr natunil conciitions. in tLMins ()f Ihe crriciciicy 1)1 inducing callus and Ihe casc of íhe proccciuro, ihc fomici is :i niiich bcttcr m cthod. The preparation o f ricc secds is the same for bolh callus induction fnim sccds and scccl germ ination uiider stcrilizcd conciilions ; Collect good secds o f ricc and rcm ovc thc hulls. Transfer the brovvn rice grains to 9 9 % elhanol in a bcakcr and shakc il tor imc minute lo rem ove the vvax from the surĩace o f the grains. Discard the alcohol and cover the top o f Ihis bcaker with a double layer o f g aii/c. Secure this covering with a rubber band. Put the beaker under running vvater, and vvash Ihc grains for 2 - 1 0 hrs. (VVashiiig thc material with running w atcr is the basic procedure for stcrilizaton). P lace thc grains in stcrili/xd petri dishes. Submcrgc thc grains in 7 0 % alciihol f()r 5 minutes. D i s c a r d the a l c o h o l an'd add 3 % Sdciium h y p o c h l d i i t c ( c d m m c r c i a i b l e a c h is m a i n l y

hypochlorite). L c a v c the pctri dish for 5 0 minutcs, but occasuMially shake it duriiig that time. (L c a v e Ihc dish for no loiiger than 1 hr or the ricc soccỉs will bo killcti.) Rinse the grains in stei ilc, dislilled water 3 times. Place the seeds on agar mcdium if you dcsire young plantlets, or placc thcm on agar m edium containing auxins for callus induction.

Mediciỷor caỉlus imhiction and suhcuỉture VVhen we look at the mcdia used to inducc rice callus and to subculturc il, it is suqĩrising Ihat natural producls, such as ycast extract have oftcn bcen uscd as nulricnls. The use o f natural prcxiucts in the media has severely restricted the type o f expcrim cnt that can bc perform cd with planl tissuc bccause thcsc natural products contain unknoNvii factprs, and the quantitics o f the known and unknovvti factors vary vvith each prodiicl, Hovvcver, in expcrim cnts to improvc lice through lissuc culturo, an efficiciil and easy mcthcxỉ is dcsircd. Thus, Ihere is no reslriction on Ihc usc ()f siich natural pnxlucts as yeast extract, coconul milk, or casein hydrolysate. The mosl important thinc (c> rem em b er is that high levels o f auxin aro required in the medium. Chem icals must be dissolved in distilled vvatcr and prcsei^ved as stock solutions in refrígerator.

Cuỉture conditions The most suitable tcmperalurc for rice callus is bctvvccn 2 5 and 3 0 ”c , and growlh in the dark is bctter than in the lighl. Alsc), exposurc lo light som ctim cs cau scs grceniiiị; o f the callus. Callus m ay bc frịable or a Consolidated mass. The clegrec I)f soltncss aiKÌ the friability o f the cells affecl on easc of preparing a liquici suspensiíin cullurc Iif thcsc cells. Obtain soft, friablc calỉus and transfer it to an aliquiil o f the liquid mcciium in Ihe ratio o f the 10 ' cells per ml. The spccd o f reciprocal or rotary shaking dcpcnds on thc type o f cell, but usually it is 12 0 ipm.

English íor Students of Bíoiogy II

207

BIO LOG ICAL T E R M S (CÁC THUẢT NGỬ SINH HỌC)

1. HrodKctivity (nãtiị: siiâl) ; The

orD iganic m attcr rixed by an ecDsystem per

u iì i l l i m c .

2. BieediỉiỊỉ, (sự ịiáy giốiig) ; The biisincss of kccping animals or plaiìts for ịhe purpose t)f ohtaining 11CW iuid beíler kinds, or young. 3 . Horỉictilnnc (n eh c làm vư^tn) :

The practice or sciciicc i)f grow ing fruit, fIowcrs,

aiKÌ vcgctahlcs. 4 . Mediĩinì íso nhiều nìơdia, mỏi trưiNrm) :

Substance in which an organism o r part

cxists naturally CII has becn placcd exỊx:rimeiilally. 5 . In diicĩioỉì ( s ự c á m ứiiịi) : A cí OI p r o c c s s (>r c a u s i n g to o c c u r .

6 . Cdlliis

(Ihổ chai, thổ san, m ỏ sẹo) :

A lissue consisting o f largc, thin vvalled

p a r c n c h v n ì a U n i s c c l l s clcvcUìping as a rcsult ()f inj ur y, as in vvDund h èa li nị : and g r a í t i n g , o r iii planl c c l l c u ll u r c. 7 . Cì/yỰ/ ( mả i ì h g h c p ) : A parl I)f aiì o r g a n i s m insc rt cd inl o, and u ni ti ng Nvith a l ar pcr parl o f a n o t h c r ov Ihe saĩìic t)rpanism. 8.

AiLMỉi ( a i i x i n ) : A p l a i i l u r o w t h N i i h s l a n c c , 'uưỉole-3- a r e ù c a ã d , ịlA A ), o r a n y o f a

íiiinibci

oí'

initialioii,

I i a t u i a l o r i i r t i r i c i a l s i i b s l a n c c s \vilh s i m i l a r c í T c c t s .

ccll

cltMỉualion,

í i o m i n a i ì c c and Iropisni.

xylcm

diffcrcntia!ion

and

m ay

A u x in s p ro m o te root

involveci

in apical

Al hiuh CíMiCLMilralions s n m e s v n t h c t i c a u x ì n s are u sc d as

lìcrbicicics.

9 . Dĩidtxledoncs (thực vạt hai lá m ấm ) ; The larger of thc lwo classes o f angiosperm s OI rii)w c rin u phiiìts. T rc c s , sh n ib s and hcrbs t>f vvhich c lia r a c le r is lic a lly the c m b ry o has lwo cDlyletlons, the paits o f Ihc íltm crs arc iíì !WIÌS OI' llvcs or multiples ,of these n u m b e r s , aiul tho Ic a v e s c D i n m o n l y arc n c tv c in o d . C o n t a i n s ca.

ram ilics

usually

divicied

amtìiiỊ:

subclasscs

1 6 5 , 0 0 0 sp p, in 2 5 0

superi)rders

M agnolidac,

[la n ia m clitia c,C 'a ry (> p h y !lid a c, Dillcniiclao, K o sitlac and A stc rid a c .

10. MOĨÌOÍ (ìĩyỉưdones (ihực vật mộl lá m ấm ) : The smallei o f Ihc lwo classes of aimi()SỊ)crms

Oỉ

r i o w e i iiìị:

Ịìlants.

M osỉlv

herhs

<)f

whiclì

thc

cm bryo

has

charaỉcrislically onc coíylcclon, ílic parls of llic riowcr arc iĩi thrccs or sixes and the loavcs olìoiì havr thc maiu vciiis |xirallcl; vcry fcw arc wiHxly, fcw cr still havc socoiulaiy ihickoiiim:. Contains ca. 55/)(K) spp. in 6 0 íam ilics tiịvided am ong four s i i b c l a s s c s tìi' s u p c i x ì r d c r s : A l i s m a t i c i a e , a r c c i d í i o , C o m m o l i n i d a c a n d L i l i i d a c .

11. Y('(ỉ\í

(nấm mcii) : lỉnicclluhu

ỉungus roprixlucing ascxually by budcling or

(livisioii, csp. thc genus Sacchan>m yccs inchidiiig s. cerevisiae v c a s t ) a n d .V. 12.

(b a k e rs and brcwer's

ellip.soides ( u s c cl in w i i i o m a k i n u ) .

R eílịfferen ĩi(Ịĩiòỉì

(lái

Ị)hàn h ỏ a )

In a c c ll

tissu c, a rcvcrsíU

o í'd ifferen tia ti()n

a n d l l ì c i i ( l i l T c r e n l i a t i o i ) i n ỉ i) a n o t h c r l y p c .

13. Aỉ^íỉr

(mỏi tnrrmg Ihạch) : A mcdium for bactcrial

aiKÌ other culturcs, prepared

iVoni aunr-nuar, a íiclatiiious suhstancc, yieldcd by rccl algae (Rhodophyreơe). 14. r Ìenììiỉìaĩioìì (sự này mẩiii) : The bcginniim ot' arowlh in a spiue, seed, /y g o t e etc. cs p . rí)lliìw iiìe a cÌDrmanl pcritxi.

208

Lesson Twenty

1 5 . Hlant cell ciilture

(nuổi cấy tế bào ỉhực vật) : Including tissue and orịỊơn culture.

T h e cultuie o f cxplants , i.e. cells, lissues or organs from plants, uncỉcr ascplic conciitions in or on a sterilc growth mcdium typically contarning sugar(s), as an energy and carbon source, mineral salts and grovvth substances, som etim es solidined with c.g. acar. Cells in an explant will grovvth and divide inderinitely in an appropriatc m cd iu m . D cpcnding on thc conditions, cell growth and division m ay be m ore or less d is o rcan ized , form ing individual cells or clumps o f mostly parenchym a cells wilh little diffcrentiation (callus cultures on solid media and suspension cultures in liquid m c d ia ). Allernatively, organized grovvth m ay persist or develop; isolatcd shoots (II roíMs m a y gn iw m ore or less indefinitely and , given appropriate Icvels o f grovvlh siihslnnccs, organized meristems m ay develop in callus cultures to givc roDts, shotíls or snuill plants (/j/í///r/m )..Som etim es plantlets arise through a developmcntal proccss re scm lin g that o f normal em bryos and are then termed enibryoids. Techniqucs cxisl foi Ihc "vveaning" o f plantlets and their continued growth in ordinary soil.

III. GRAMMAR : TRANSPERRING INPORMATION FROM TABLES, GRAPHS AND C H A R T S INTO SIM PLE S E N T E N C E S (CH UYỂN THÔNG TIN T ừ CÁ C BẢNG, Đ ổ THỊ VÀ B lỂ U ĐÓ THÀNH CÁ C CÂU ĐƠN) Bủng (tables), đồ thị (graphs) và biểu đồ (charts) là c á c phương Ihức đổ truyồn đạt Ihỏng tin. Tuy nhiên , đối khi phải chuyển chúng thành lừi, đó là những khi chúng la m uốn thảo luận vé c á c kết quả nghiên cứu trong một luận văn tốl nghiệp , trong một bài b áo khoa học hoặc khi chúng ta muốn trình bày một sem ina khoa học. A. BẢN G

/ . !Ạ p háuỊỉ T io iií : Irường hc.íp c á c số liệu của một báo c á o có thể sắp xếp Ihành cột hoậc Ihành hìing bôn (iưiíi hdậc bôn cạnh những đé mục thích hợp trên hai Irục thì tốt nhất chúng ta niĩn (Íìiiiì; ìiáiiu. LI’u điổm của viộc dùng bảng là nhìn vào bảng người đ ọ c c ó thể clổ dàng hicu nu.iy ý nghĩa của c á c con số kể cả khi chỉ đọc lướt qua cũng như khi xcni xél chi liốl đô’ thiio luện. Nhưng cẩn lưu ý : •

Ráim và phần bình luận ở phía dưới phải c ó sự liôn quan với nhau.

•

Khòní: iièn mất công lập c á c bảng chỉ chứa vài con số hoặc giá trị.

•

Do m ục đích của bảng đánh vào thị giác người đọc c h o nồn phải làm sao ch o họ kliôiig cần phải chuyển c á c dẫn liệu thành đồ thị mà vẫn thấy được c á c xu thố một c á c h trực tiếp. Khi cần biểu diễn c á c kết quả dương tính và âm lính thì nên dùng c á c dấu + hoặc dấu - . C ác con số và ký hiệu phải được viết thẳng hànc.

Englỉsh íor Studenls 8( Bỉology

209

•

NỐII c á c xú thế dược biổu hiộn rõ nhất qua đổ thị thì không nôn lập bảng (m ặ c

•

C á c báng trong một côn g trình cần đưực đánh số. Đỏi khi c ó thể dùng chữ số

dù

c á c sô liộu c ó thể để ử phần phụ lục). La

Mã, song đổ đỡ cống kénh và dỗ đọc, nôn dùng số ÁrẠp. •

Mỗi bảng phải c ó một đầu đổ đặt phía trên của bảng và giải thích bảng sẽ nổi

cái gì. 2. Trinh háy hẩng Vổ cit bản, c ổ c á c loại bảng sau đây: ;i) Bảim khòng c ó quy chiếu thời gian, ví dụ c á c bảng 1 T ablc 1 : The Compusition o f A ir í % volume) Nilropcn

7 8 .0 9

O xygen

2 0 .9 5 0 .9 0 .0 4

Argon 5 other gases

Tablc^2 ! Mcltint: Points (Centitirade) o f Gỉrtain Metal 660

Aluminium Coppèi Iron Lcad

1083 1535 327

Platinum Tin

1773 232 3370

TuilgStcMI

ìh) R;iiiị; chứ;i mộl quy chiếu thời gian, ví dụ bảng 3 : Tablc } : Maidi Copper Fn>ducer ( 1 9 6 0 ) LI.S.A. Zambia Chile U.S.S.K. Canada Congd Peru Australia

approx.

1 ,0 5 0 ,0 0 0 6 0 0 ,0 0 0

5 5 0 ,( m 5 0 0 ,0 0 0 3 5 0 .0 0 0 3 0 0 ,0 0 0 1 2 0, 000 1 00, 000

tons

về

Lesson Twenty

210 Jap;m M e x ico

" "

9 0 ,0 0 0 7 0 ,0 0 0

Total vvoiid pnxiuction in 1 9 6 0 cstim atcd at 3 , 7 3 0 , 0 0 0 tcins. c ) Bảng chứa nhiổu quy chiếu thời gian, ví dụ bảng 4 : T a h lc 4 : The Grovvlh ()f Scientiric ioumals N(1. o f journals in ihc woiid

Da te 1750

10 100

ISOO 1850 1900

800 9 ,0 0 0 3 0 ,0 0 0 4 5 , 0 0 0 (cstim ale)

1950 2000

Đổ trình bày c á c bảim nìiy ta cổ thể dùng c á c cấu Irúc cAu sau đây : 1. A s vvill/can bc sccn from thc ahovc lahlc/Tahle 1. thc two principal/mi)i(ìi7miiin Ciìmponeiits (if air arc nitrogcii iind oxygcn. 2. In fact, ovcr 9 9 % o f air is c()mposcci/made up o f nilroucn and o x y g c n , (il which ihc f o r m c r pvovitles the grealcst/highest proportion. 3 . L c s s thíin onc pcrcent o f air consists argon. 4 . T h e othcr fivc gascs o ccu r in only vcrv smaỉl/ minulc proporlions. 5 . A s is shc)wn/we can sce in Ihis tahle/Tahle 2 . the melting poinls o f m ctals vary considcrahlv/g reatlv. 6 . T h e mclting points varv hetvvecn/range from 2 3 2 and/to 3 3 7 0 degrees cciiligi iidc. 7 . Tungstcn has an exlrem elv/a vcr high mclling poinl. 8 . Plalinum molts at a somcvvhat highcr tcpcraturc than iron. 9 . Comparcci to Icad, coop cr has ii rcl;ativcly high mclling poinl. ÍO. Alum inium , on Ihc (Ilhcr hand, has a faiiiy li)w mcltiiiị; poinl. 1 l . W i(h rcuiird to/ In Icrms pr ihcir Molling ptiints, thcsc m clals Ciiii bc cUissificcl/ dividcd into 3 groiips. Những điều cíìn lưii ý ; •

Dùng thì hiộn tại đ(tn .

•

Khôiig lặp lại mọi điếu ghi Irong bảng mà chỉ chọn những thông lin qu;»n Irọng.

B. ĐỔ THỊ

Các cụm lừ thưìniỊỊ dùng dểírình hày một dồ thị lả : - T ừ và cụm lừ chi thívi gian : • •

In (Scplombcr, O clobcr, ...) Al tho bcginiiiiiị: I ) f / I n the midcile o f / A t ihc cnd ol' (Scptcnibcr, ...)

Englỉsh for Students of Bỉology • •

•

211

From Ihc ciid ()f (Augiisl) lo the bcginning o f (Seplcmber) Dưrinị: m o s l o f ( A u g u s t )

During thc llrsl/ second (carly/ latter) half o f Ihc monlh

- Cụm động từ : •

to iiicicaso by/ to risc by/ lo go up by (Ihe difference)

•

thcre w as/ the graph shows an increasc of/ a risc of

•

Id incrcasc to/ to risc to/ to go up lo (a poinl)

•

Ui d c c rca s c by/ U) Ííill hy/ to drop by/ to go down by

•

ihcrc w as/ Ihc graph shows a decreasc of/ a fall (if/ a d m p I)f

•

k) l isc (U) fall) rapidly/ markcclly = Ihere was a rapidrise/

•

tu risc (tu fall) gradually/ slowly/ slighlly = therc was agraduai risc/ a slow

amarkccl

fall

fall/ a sliiiht fall •

to rcach a peak o f (aniounl) / iii (month, year)/ at (tim e)

•

(o rcach its Idvvcst point of

•

to Icvcl Iiff at (đạt cAn bằng (V)

- Giứi lừ : Chảiiịi hạn, khic ó thông tin : Giá thuốc lá cũ là 6 0 0 0 Đ/baii, giá thuốc lá mứi là lOOOÍ) Đ /h ;u \ la c ó thổ clicn dạt bằng ba cách : •

Cigarretc prices havc iiicrcased hy 4 , 0 0 0 V N D

•

C'iị:arcllc pi ices havc iiicrcascd to 1 0 ,0 0 0 V N D

• T h crc hiis been a pricc incrcasc in cigaretle o f 4 , 0 0 0 V N D Tưítng lự , c ó thể nói : •

Ccm cnl priccs lcll hy 5 % lasl year.

•

TÌK' pricc

•

Therc vvas a fall in price o f5 % .

•

Th crc w;is a pricc clccrcasc o f 5%.

Hoang Thach ccment droppcd to 7 0 0 , 0 0 0 V N D per tdii.

c. BIỂU ĐỐ Nhữnịỉ cụm từ tlnaniỊỊ dược sứdụiìỊỊ dế trinh bày một hiểu dồ là : • According to! /l.v can be seen in this bar-chart,............. • VVí can see from / lí can he seen front the abovehar-chart th a i ....... •

Á greaíer (smatler) num her (percentage) o f m e n stucliccl S c ie n c e than cimincering.

•

larger proporíion o f w om cn studied biiilogy, medicine, chem islry and lan g u a g c s //ía « malhematics.

•

T h c ic was ncaily douhle the numher o f w om cn studying languagcs,

•

compared wi(h thc numbcr studying m cdecinc. Therc w cre abnut twice as many men studying enginccring as thosc sliidying mcciecine.

•

The mimbei of mcn studying natural sciences was over three íimes as largc as Ihat studying languagcs.

LessonTwenty

212 IV. E X E R C I S E S / . Com pleté the follow ing explanation o /T a h le

E a ch hlank represenís (Hte word or n u m h et ( l f the tahle re fe r to a specijìc daíe o r períod in the past, use the Pasí Siniple tense) ................. 1 9 6 0

the tcn leading coppcr-producing countrics priiduccd I i e a i i y ..................... 9? of the world tolal. The ................. puxlucer was the U .S.A . one- ........... o f thc vvcirkl pnxiuction Corning from this source. In fact, the U .S.A . was Ihc ............. couiitry lo produce moi-e than................................................................................................................. othci Cduiilries e a c h p n x lu c e s h a l f a m illion tons o r ............................

...................................... Chile and .........................................

;

in d e c r c a s in g o r d c r they \VCIC

This ........................ was rollovvcd by

.........countries, C an ad a and the Congo, p rcxlu cin g ....................... and 3 0 0 , 0 0 0 t o n s .................. Pinally, t h e r e .................... a group of s m a l l e r ........................... led b y ....................a n c i .....................

2. Discuss Tahle 4 hy choosing one aUemative each tỉme. During thc last 2 0 0 years therc (w as/ has been/ had becn) a rapid ( d c c r c a s c / incrcíisc) (in/ oQ the n u m b cr o f scientific journals published. In 1 7 5 0 (th cy / therc/ it) w crc oiily ten in existen cc, (vvhereas/ and/ hovvever) tvvo hundrcd years (a g o / b cfo rc/ later) 30,f)f)() (had been/ vvill b c / w ere being) published : a rise o f ( 3 0 0 / 3 , 0 0 0 / 3 , 0 0 0 , 0 0 0 ) pcrcciit. (During/ fro m / betNvecn) 1 7 5 0 to 1 9 0 0 the numbcr of journals (incrciisc/ d c c rcases) approxim ately ( 2 / 1 0 / 3 0 ) timcs for each nfty-y ear perÌDCÌ. (B c c a u s e / Althougli/ M oreover) the rale o f increase has sloNvcd down (since/ fnim / after) then, the numbci is still increasing (rapidly/ rapid/ slightly), (this/and/bul) will probably H)ntiiuic tc) do so in the future.

3. Translate into Ettglish : 1. 2. 3.

V ào đầu tháng 6 giá thịt lợn ở HÌI Nôi tăng lôn t('ti 2 0 0 0 0 đổng một cAii. V ào giữa Iháng 9 giá gạo giảm 3 0 0 0 0 0 đồng một (ấiì. Từ cuối năm 1 9 9 0 đốn đầu 1 9 9 4 , dAn sỏ lỉnh này lãng 3 4 0 0 0 iigưiVi.

T r o n g nửa cuỏ'i c ủ a ihộp k ỷ này c ó m ộ t sự g i ả m rõ rôt c á c đ ộ n j ; vẠt hoai iu dã ở VÙIIU

5. 6. 7. H. 9.

Đ ông Nam Á. V à o năm 1 9 9 4 , tỉnh T.H đạt đỉnh c a o nhất vồ năng suất lúa. Th eo biổu đồ này, con số sinh viôn học ngành kinh lố gổn lứn bằne sô hoc

chiỏVn khoảng 9 % tổng số. Trong ngành kinh tê', con sô nam và nữ bằng nhau. Trong ngành g iáo dục cũng vậy, nam giới chiếm 5 0 % số sinh viòn, số này chicni tổng số 4 % toàn bộ sinh viôn các trường đại học. Tuy nhiôn Irong ngành kiến Irúc, nam nhiều gấp 3 lán nữ, chiếm tổng sỏ 3 % bộ sinh viên.

loàn

10. Cuối cùng, tình trạng đối với ngành nông Iighiộp cũng giống như đôi với nuàiih kiín trúc.

English for Students ol Biology

213

4. M atch each definition on the rÌỊịìư wiíh the item OII the left : a)

co ty lcd o n

g e iT n in a tio n

c) d) e)

sterile node shoot

g) h) i)

callus yeast inoculation explant

j) k) 1)

stem culture plant ccll culturc

1) The bcginiiing o f growth in a sporc, sced, /ygiite etc, esp.follwing a dormant pcriod. 2 ) Frce from living organism s, thai could c a u sc sp o ilag e o r in fection .

Uniccllular

fungus

reproclucing

The placing o f cells, spores etc, on or iii a potcntial host, soil or culture medium .

The first leaf o r one o f the ĩirst leaves o f the cm bryo o f a seed planl : typically

ascxu ally hy b u d d in g o r d ivision.

one in m on ocotyled on s, dicotylcdons. 6)

7) 8)

The

p osition

stem

two

vvhich

One

in or

m(ire leaves are attached. A stem with all its branches and appendages developcd from a bud. A m icrooiganism , tissue or organ grovviiig in or on a medium or other support. The abt)ve-ground axis o f a plant, and othcr axis (above- or bcl(iw-ground) ihal

arc anatomically similar. 10) A tissuc consistiiig o f largc, thin vvalledparenchymatous cells developing as a rcsult ol' injury, as in wound healing and gralìing, (M‘ in plant cell cullure. 1 l ) T h c culture o f explants, i.c. cells, lissưcs (ir (irgaits from plants, under ascptic Cdndilions in or on a sterile grovvth mcdium lypically containing sugar(s), as an cncrey and carbon source, mineral síills and grosvth substanccs, som etim es solidincd vvilh e .g . agar. 12) A piccc o f tissue or an organ removecl for CXỊXM im cntaỉ puiposes, from a plant esp. to start a plant cell culture.

Lesson Twenty

214 V NEW W O RD S 1.

adjust

điều chỉiih

advantage (n)

ưu thố, ưii điểm

a g a r ('/;j

thạch

ag g re g a te ('\’j

lâp h(Tp lại, kếl lập lại

agriculture

nông nghiệp

ag ro n o m ic a l (odj)

thuộc nông hoc

alcohol ịn)

cồn

aliquot ịn)

ước số, phần bằng nhau

aseptic (adị)

vô trùiiị:

1 0 . auxin (n)

auxin

1 1 . bleach (v)

tẩy trắng

1 2 . braker (n)

c ố c thí nghiộm

13. breeding (n)

sự gây giống

14. callus (n)

thể chai, thổ sần, c h ỗ thành chai

1 5 . casein (n)

cazein

16. c e rcal (n)

ngũ c ố c , hòa thảo

17. co c o n u t milk (n)

nước dừa

18. c o n so lid atc (v)

làm rắn, làm đặc

19. c d v c r ( v)

phủ

2 0 . cro p (n)

m ùa m àng

2 1 . d icoty led o n o u s (aclj)

hai lá m ẩm

22. dilute (v) 2 3 . discard (v) 2 4 . distill (v) 2 5 . ease (n) 2 6 . cfficient (acJj) 2 7 . cthanol (n) 2 8 . e x c is e (v) 2 9 . explant (ri) 3 0 . exposiirc (n) 3 1. c x tra c t (n) 3 2 . flask (n) 3 3 . friablc (adj) ^4 . g a u zc (ri) 3 5 . gcrm in atio n (n) 3 6 . grain (n) 3 7 . g rcen in g (acij) ^8 . horticulturc (n) ^9. hull (n) 4 0 . hyd rolysate (n)

pha loãng b ỏ ,l o ạ i cấl sự dỗ dàng c ó hiộu quà etanol cắl mành ghép sự phơi bày, ticp x ú c c a o , kci), nước chiết chíú, bình giòn gạc sự nảy m ầm hạt bị xanh nghề làm vưìm vỏ dịch thủy phân

215

Englísh for Students of Bíology 4 ] . h y p i i c h l o r i l c ( ìij

hipocloril

42. im m ohili/c

c ố định, l àm bất (lc^^ng

ịvỊ

4 3 . impríìvemenl

ịỉì)

c ả m ứng

4 4 . i n d u c c (V) 4 S . inoculal^'

s ự cải thiện

(vị

cấy

4 6 . isolatc {Vị

t á c h , phân láp

4 7 . l a b o r ( n)

sức lao động, nhân cỏrì£

4X. l a y e r ịfì)

lớp

4 9 . m e d i u m , m c d ia í n }

m ô i trường

5Í1. n o d c

m ấ u , đốt , mắt

(/;)

5 1 . P c t r i dish (fìỊ

đ ĩ a Petri

52. planllcí

c â y c on

ịìì)

5 3 . p l a t c ịỉìì

đĩa

5 4 . p o ĩc i i t l a l ị!ì)

tiém nãng

5 5 . :irc>^‘e d u r e ịỉìỊ

thủ l ục, quv trình

5 6 . p r o cỉ u ct iv il y ị n)

năng suất

5 7 . p r o l i f e r a t c ịy)

sinh trưởng, nảy nở

5,8. r a í i o ịfì)

tỷ lệ

5 9 . r e c i p r t ì c a l ((ĩdị)

thuận nghịch

6 0 . r eci i íT ercn ti at io n (ĩì)

tái phân hốa

6 1 . r c e e n e r a t e (y)

tái sinh

6 2 . r e s u ict

h ạn cho

6 3 . r i c e ị n)

lúa

6 4 . r i n s c {y}

rừa , Iniỉíg

6 5 . r o ot (ìì)

vé

6 6 . r o t a r y ( v) ( n)

q u a y , vòiiị:

6 7 . |-pm

vòrìfi/phút

6 8 . r u b b c ! (ỉì)

caosu

6 9 . r u n n i n e (aclj) \yiWc\- ị n )

nước m áy

7 0 . s c c u r o (v)

buộc chặt

1 1 . scecl ị ìì)

hạt

7 2 . scccilin;'. in )

c â y con, cây trổng l ừ hạt

7 3 . s e e m c n l ịỉì)

đoạn

7 4 . shakc

lác

7 5 . shtK')t ( n)

cành non, chổi c ậ y , m ă n g

7 6 . S ix liu m ( n)

nalri

7 7 . s o í t n e s s ( n)

đ ộ mổm

7 8 . s t e m f//j

t hân

79. sĩerili/c

tiệt trùng

8 0 . s u h c u t u ỉ c ( n)

giống thứ c ấ p

8 1 . s u h m o r g e (v)

dìm , ngủm

82- suspcnsitMi (ỉì)

dịch huvền plìù

LessonTwenty 8 3 . synthesize (v)

tổng hợp

84 . technique (n)

kỹ thuật

8 5 . tolerant (adj)

chịu

8 6 . to p ('w ).

đỉnh

87 . w ax ịn)

sáp

88. yeast (/i)

nấm men

217

Englỉsb lor Students ol Bỉol«gy

COMMONIRREGULAR VERBS IN ENGLISH SIM PLE

SIM PLE

PAST

P R E S E N T THNSỈ-:

PAST TEN SE

PA R T IC IPLE

beat bcgin bind bite blow break bring build huy catch choose do

drink drive cat fall feel find

ny ft)rget gct givc hcar hide kccp

kn(iw lead leavc losc make nieet pay ride run

(đánh, đập) (bắt đầu) (nối, liên kết) (cắn, đốt) (thổi) (phá vỡ)

beat began bound bit blew

(m an g,đem liỊÌ) ( x â y dựng) (m u a) (bắt, kịp) (c h ọ n ,lự a ) (làm ) (uống) (làm chạy) (ăn) (r(JÌ, hạ xuống) (cảm thấy)

brought built bought caught chose did

(lìm thấy) (bay) (quC‘11) (nhận) (ch o) (nghe) (ẩn, trốn) (giữ) (biết) (dẫn đến) (nM) (m ất)

broke

drank cho ve alc

fcll fclt found flew forgc)t pi)t gavc hcard hid kcpt knew

(làm )

led left lost made

(gs'P) (trà liổii) (cưỡi) (ch ạy)

met paid rixle ran

beaten begun bound bitten blown broken brought

PRESENT PARTIC beating beginning binding biting blowing breaking

éhrunk driven eaten fallen felt

bringing building buying catching choosing doing drinking driving eating falling feeling

found flown íorgotten gotten

finding flying forgetting gctting

given heard

giving hearing hiding

built bought caught chosen done

hiddcn kept known led left lost made met paid ridden run

kceping knowing leading leaving losing making meeting paying riding running

Commoii Irregular Verbs In Engll

218 say see sell send sing sink sit speak spend stand steal strive svvim take teach tear tell think throw understand

wear wind

(nói) (thấy) (bán) (gửi) (hát) (chìm xuống) (ngồi) (nói) (dùng) (đứng) (ăn cắp) (cố gắng) (bơi) (lấy) (d ạy)

(xé rách) (kể,bảo) (nghĩ) (ném) (hiểu) (mang) (cuộn, quấn)

said saw sold sent sang sank sat spoke spent stocxl stole su-ove (strived) swam took

said seen sold sent sung sunk sat spoken spent stood stolen striven (strived) swum

taught

taken taught

tore told

tom told

saying seeing selling sending singing sinking sittkig speaking spending standing stealing striving sw im m in g taking teaching tearing telling thinking

thought

threw

throvvn

understood

throvving understanding

wore winded (wound)

wom

vvearing

w inded(w ound)

vvinding

219

English for Students of Bỉology

INDEX ahd o m cn ( 1 1 ) ahdom inal ( 1 1 ) ahiotic ( r a c t o r s ) ( l ) abnorm alilyí 1 2 ) aborlioiK 11)

ab sorb (2 ) absoiplion (2 ) acccplDi' ( 4 ) accom nnK lale(2 ) ,tcc<iunl f o r (1 5 ) a c c u m u la te (3 ) a c c la l c (3 ) achicvc (4 ) acquirc ( 1 5 ) aclivatc (4 ) acutc ( 1 7 ) adciiDSÌiie (5 ) íidcquate ( 1 5 ) adjaccnt ( 1 3 ) adịiist ( 2 0 ) adjustmcnt ( 1 2 ) adniinislei( 1 1 ) a divnal ( 1 2 )

a lleled O ) all-encom passing ( 1) a lle rg ic (1 7 )

airay ( 1 5 ) a r te r ia l(1 7 ) a r te r io le (1 8 )

a llc r g y (1 7 )

artery ( 1 6 ) arthropcxi(lO)

a lly (3 ) altẽr ( 1 1 ) alternate(5) allitude ( 1) atveolarCl-*!) alveolus/-li ( 1 5 ) am bienl(3) a m e b a (7 ) am inopcplidase ( 1 3 ) ainnion(l 1) a m n io tic (l 1) amix.'boid(17) am ylase ( 1 3 ) a n a c ro b ic (3 ) a n alogu e(l 1) anaphase (7) anaUim y(4) a n c e s t o r (2 ) aiicestry(2 ) a n d r o g c n (1 2 ) atiịiÌDsperm (4 ) a n i m a l(l) anim al-likc ( 2 ) ain)xygeiiic(4)

acii)b ic(3)

an te n n a (1 2 ) antib ody(l 1) antid iuretic(16)

aj: ar ( 2 0 )

aiitidiK Ìc ( 1 1 )

a g g r c g a tc ( 2 0 ) a g r c c m c n t (3 ) agriciilture ( 2 0 )

anlifortility(l l) aniis(14) aoi1a( 1S) apparatus ( 1 5 )

aclvancc ( 2 ) iKÌvanliige ( 2 0 )

acron on iical ( 2 0 ) albiimiiií 17) alcohol ( 2 0 ) alga (a lg a e ) (2 ) aliquot ( 2 0 )

applicatii')n(3) apply pressure on ( 1 5 ) a q u a tic (l) archaet)bacteria ( 2 ) a n a n g e m e n t( 2 )

aseptic (2 0 ) a s e x u a l(7 ) aspect (1 3 as sem b lag e ( 1) a s s im ila te (l) a s s im ila tio n (l) association ( 1) ass o rtm e n t(9 ) assum e ( 1 5 ) al m ost ( 1 5 ) atm osp here ( 1) a t o m (3 ) a tta c h (4 ) attack ( 1 3 ) attem pt ( 1 1 ) augm ent ( 1 5 ) au to m o b ile (3 ) autotroph ( 1) auxin (2 0 ) available ( 2 ) avdidance ( 1 0 ) axillary (1 2 )

B back o u t ( 1 5 ) b a c te ria l(l 1 ) b a d g e (6 ) baUĨnce ( 1 ) ban ier( 1 1 ) b a s o p h il(17) bath tu b (16) be s u r e (1 5 ) b e h a v io u r ( 1 2 ) b en eath (ù ) b e Q c fic ia l(l) b ic o n c a v e (1 7 )

Index (con

220 b ilay er(6 ) b ile(13) binom ial s y s te m (2 ) b io e le m e n t(3 ) b io m es(l) biosphere ( 1) biotic ( f a c t o r s ) ( l ) biphosphate(4) blâdder ( 1 6 ) b la s to c y s t(l 1) bleach (2 0 ) bleed ( 1 1 ) blend ( 1 0 ) blood s t r e a m ( 1 3 ) blood v e s s e l(1 8 ) blueprint(6 ) boil ( 1 3 ) bolus ( 1 4 ) b o n d (l) b o n e (1 7 ) boost ( 4 ) botanist ( 2 ) bound ( 1 5 ) B ow m an 's c a p s u le (1 6 ) brain ( 1 9 ) brain s te m ( 1 9 ) b eak er(2 0 ) break d o w n ( l ) b re a st(ll) breeding (2 0 ) bring about ( 1) b ro ad (l) Hronchiole ( 1 5 ) b ro n ch i(15) bronchia ( 1 5 ) b ro n ch u s(15) bub ble(6 ) b u d (ll) bu d d in g (7) buffer ( 1 5 )

b u lb (1 2 ) bulb(7) bulgc ( 1 8 ) bulk ( 1 5 ) bundle sheath(4) burgeon(lO ) b u rsal(17) c c a f fe in e (1 6 ) c a lc iu m (3 ) callus ( 2 0 ) c a m o u f la g e (1 0 ) canal ( 1 2 ) ca n c e r( 11) ca p (3 ) c a p illa ry (1 7 ) c a p su le(l 1) cap tu re(4) c a rb o h y d rate(4) c a rb o n (2 ) carboxypep tidase ( 1 3 ) cam ivo res (2 )

c a r o tid (1 8 ) c a rrie r(4 ) caixy o n (7 ) c a n y out ( 1) casein (2 0 ) ca ste (12) c a ta ly z e (1 3 ) c a te g o ry ( 1) c a ttle (3 ) c a v ity (l 1) c e ll ( V ) c e llu lo s e (l) c e n te rf o ld ( 1 2 ) Central neiA^ous

s y s te m ( 1 9 ) c e n trif u g c (1 7 ) c e n tro m c r c (7 )

số tro n g ngoặc đơn là sô bài khóa) cereal (2 0 ) cercbellum ( 1 9 ) cerebral c o r t c x ( 1 9 ) cercb ru m ( 1 9 ) c e r v ic a !(l 1) cerv is(l 1) challenge(lO ) c h a n n e l (4 ) chaotic ( 1) c h a r a c te r i s t i c ( l ) characterìzc( 1) cheek ( 1 4 ) c h e m ic a l (l ) ch e m io sm o tic(4 ) c h e m o lith o tr o p h (l) chew ( 1 4 ) chiasm a ( 8 ) churn ( 1 4 ) c h y m e (1 4 ) chymptrypsiiỊ ( 1 3 ) chym otrypsinogen ( 1 3 ) ciỉia (15) c la s s (2 ) classification(2 ) cleavage fuiTow(7) c le a v c(5 ) c li m a te ( l ) clim atic ( 1 ) clin ic(l 1) clot ( 1 1 ) c lo tlin g (17) c lu m p (1 6 ) c o a l (3 ) coconut milk ( 2 0 ) c ^ n / y m e (4 ) co il(íl) c o lla g c n (1 7 ) collidc ( 1 9 ) colon ( 1 4 ) colony ( 1 2 )

221

Englĩsh ỉor Students oỉ Biology ct')lony(2 ) c t) m a (I 7 ) c(>mbinalic)ii(2 ) com binc ( 1 1 ) LH)mbuslit)n(3) co m m u n ily (l) c o m p a n io n (1 2 ) ct>niparably(l 1)

coral O ) c o r p u s a lla ltin ì( 1 2 )

coqius lulcum( 1 1 ) c o iT e la lc(lO )

cortex(16) c o u n tc rb a la n c c (5 ) cover ( 2 0 ) c ram p in g (l 1 ) creatc ( 1) cnm s(in( 17) crilical(l 1 ) c r itic a l(1 7 )

com pclcnt ( 1 2 ) componciìK 1) compouiul ( 1) com p rcss (1 5 )

crop ( 2 0 )

coiìccp l(2 )

Crossing o v c r ( 8 )

c ( )iìc c r n (l 1)

crum plc ( 1 9 ) c u iclíc ( 1 1 )

ct>ndcnsc(7) ci>iKÌi)m( 1 1 ) CíMincclivc tissue(18) coi)sidcr(2 ) ct)nsistent(lO) consolidatc ( 2 0 ) conspicuous(lO ) c o n s la n c y (2 ) conslitue (1 3 ) ciMistituciil ( 1 )

cDiisume ( 1 ) ct)nsumc!'( 1 ) c(Mitext( 10) contoui ( 1 I )

cí>iì!raccplivc( 1 1 ) ctinlracl ( 1 1 ) c on lr ac ti i ìi i ( 1 1 )

coníniccplion ( 1 1 ) conti ibulc ( 11) conlribulion{2 ) convciiicnt( 1) convcrK 1 ) cíìnvulsÌDiìl 17) ctHipcrativc ( 1) c(>ordinafe(1 2 ) copper \ v i r c ( l l )

cu n 'ciicy(5) cushion ( 1 9 ) c y a n o b a c t c r ia ( l) cy cle ( 11) cy cle (back)(, 1) cytoch rom c(4) cy lo k in csis(7) c y lo p lasm (2 ) cyti)Sol(6 ) cytoít)xic( 1 1 ) D d ca l(!) clcbrisí 17) d ccad c ( 2 ) d c ccp tiv cly (lO ) ílcclinc ( 1 5 ) d c c o m p o se( 1) d cco m p o scr(l) defcct ( 1 1 ) defcrentia ( 1 1 ) deficicn t(4) dcHne ( a s ) ( l ) dcforcstation ( 3 ) d eg rad e(3)

d cg icc(2 ) dehycỉrali(in(14) d e lic a tc (3 ) d e liv e iy (l 1 ) d cm ograp h cr( 1 1 ) d e m o g r a p h ic d 1) d e m o p ra p h y (l 1) dcnature ( 1 3 ) d en sity (3) dcntal c a r ie s ( l 1) d co x y rib o n u cle a s e ( 1 3 ) dcposit (3 ) dcprivc o f ( 1 2 ) d c riv ativ c(l 1) dei ivc frcim( ỉ ) dcsccnd ant ( 2 ) doscriptioii ( 2 ) d csert(l) d c s ig n a te ( l) despite ( 1 1 ) d ctcrm in e ( 1) d e to x ica tio n (6 ) d c v i c c ( l 1) d cv ise (l l ) dcvole ( 1 9 ) dcvc)ur( 1 2 ) diabelcsí 17) diabctic.s(l 7) cliacylglyccrol ( 1 3 ) diagnosis ( 1 9 ) diagnosis( 1 1 ) cliaphragm ( 1 5 ) diap h ram (l 1 ) d ian h (o)ca(14) dicDlylcdonous ( 2 0 ) d ic(l) dict (3 ) diffcr ( 1 3 ) clilTcrcntialion ( 1 2 ) diffusc (3 ) ciigcsl(13)

222 digestion ( 1 3 ) d ilate(l 1) d ile m m a ( 2 ) dilute ( 1 3 ) dim p le(6 ) d io x id e (2 ) d iphosphoglycerate (4 ) diploid(8 ) directional selectio n (lO ) d isacch arid e ( 1 3 ) d isa stc r(l 7 ) d isc(17) discard ( 2 0 ) d is c e r n a b lc (l 1) d is c h a r g e (l 1) discipline ( 1) d is c o v e r (2 ) discrctc(5) disorder ( 1 9 ) disrupl (3 ) disru plion(3) disruptive seleclio n (lO ) dissipate ( 1 5 ) dissociation ( 1 5 ) dissdlve ( 2 ) dislal ( 1 6 ) clisliil ( 2 0 ) dislinctivc ( 2 ) dislrihutc( 1) disturb(3) d i u r c lic (1 6 ) divcrge ( 2 ) d iv ic lc (l) divisiblc( 1) division(2 ) cỉocumcnl ( 3 ) cii)m c-sh ap c(15) d t)m iiia n t(l)

Index (con

số trong ngoặc đưn là số bài khóa

d o n ate(5)

e n g u lf(17)

d o n o r(5 ) d o s a g e (l 1) dram atic ( 5 ) d ra w b a c k (l 1) d r ift(1 0 ) dropìet ( 1 3 )

cnhance ( 1 5 ) enoiTnous(3) ensure(5) en tcr(l 1) entire ( 1 )

dry w eig h t(3) durable(3) d w e ll(1 5 ) d ye(17)

E earth ( 1) ease (2 0 ) e co lo g ical(l) eco lo g y (l) e co sy stem (l) e d c m a (1 6 ) effectiv ely (4) efficient ( 2 0 ) e je ctio n (l 1) elastic ( 1 5 ) c le c tro n (4 ) electronic m ic r o s c o p y (2 ) e m b e d (6 ) e m b r y o (l 1) em p h asizc(3) cnclo.sc ( 2 ) c n c (x l c (9 ) en d erg o n ic(5) endo crinc ( 1 2 ) endom etrium ( 1 1 ) enclopcptidasc ( 1 3 ) endoplasm ic ic(icu lu m (6 ) ciuk)lhclium (l K) e iìcrg ctics(5 ) encrgize (4 ) e n crg y (l)

e n v iro n m en t(l) e o n (3) eosinophil(17) epiglottis(14) epithelial (1 5 ) equation(3) cq u ato r{7) equilibrum (17) equip(K)) erosion (3) eiTatic(3) erythrobíast(17) eryth rocytc (17) cscap c(3) esop h agu s(14) establish ( 2 ) e s tc ia s e (1 3 ) cs tro g en (l 1) estrou s(l 1) elhanol ( 2 0 ) eukaryotes(2 ) euk aryo lic(2 ) evajK)ialc ( 1 2 ) cvcn ( 1 5 ) c v id c n c c ( 2 ) evokc ( 1 2 ) evolulion(l 1) evolution(2 ) cvolvo(2 ) c x c is c ( 2 0 ) oxcitalii)n(4) c x c lu s iv c ly (3 ) cxcrctc(l) exc rcln ry systcm ( 1 6 )

223

Engiish íor Students ot Bỉoiogy cxcipc)íiic(5) c x h a lc ( 1 5 ) cxhaiisted ( 1 1 ) c x o p cp tid asc ( 1 3 ) cxpand ( 2 ) cxpan d ab le (14) c x p a n s io n (3 ) cxpel ( l ĩ )

fission(l 1) r.x (l) Fixation(3) n a g e lla (8 ) náp( 1 4 ) flask ( 2 0 ) flatten ( 1 5 ) flatw orm (7)

cxpcrt ( 3 ) explaiit ( 2 0 )

flex (1 5 )

c x p lo s iv c ly (K )) e x p o s c (2 ) expDsure ( 2 0 )

flo w (l) flu ctu aíe(17)

cxtc iis iv e (2 ) jx tr a c l ( 2 ())

flu oridc(l 1) f o a m (l 1) foddcr grass ( 4 ) fo lliclc(ll) focxl c h a i n (l ) food (l) forcefu l(4) f o r e s t( l)

F l'acc( 1 1 ) failurc( 1 1 ) íallopian t u b e ( l l ) lam ily ( 2 ) fam in e(3) ratal(17)

falty acid ( 1 3 ) favcir( 1 0 ) fcasible( 1 1 ) íeal(4) rcature(2)

Tcccs ( 1 4 ) fccd I>n(l ) rcmini/.ation( 1 2 ) f c 111o r a l (1 S )

rcinicnlatit)ii(3 ) rc n i(4 ) rcrỉili/ati(Mi(H) ilTtili/e( 1 1) Ictiisd D ribci-(17) nhiuuigtMi( 17) fingciiikc( 14) riiiile (3 )

nocxì(3)

nuid(ll)

form ate(3) form ed elem ents ( 1 7 ) fossil (3)

garbage (í*l) g a s(l) g as e o u s (3 ) gastric ( 1 3 ) gastrointestinal(3) gauze ( 2 0 ) g en erate(3) enitalia ( 1 2 ) g e n o ty p e(9) genus (g e n e r a )(2 ) genus n a m ẻ (2 ) g e o lo g ìc (3 ) G erm an m e a s le s (l 1) geim ination ( 2 0 ) g ill(1 7 ) gland ( 1 7 ) g lan d u lar(l 1) glial cell ( 1 9 ) g lid e(ll) glo b u lin (17) glom erulus (16) glu co se(l)

fo sler(3) fragm ent ( 1 3 ) fragm entation(7) fra m e w o rk (1 7 ) fre sh w a te r(l) ĩriablc (2 0 ) fruit ,n y (8 ) fuel(3)

glycerol ó ^ ) g lyco g en ( 1 3 ) g lycosid ic b o n d (1 3 ) g o a t(3 ) goldrish (8 ) G oigi apparatus(6 ) grad icn t(4) grain ( 2 0 ) gran u le (1 7 ) g ra s s la n d (l)

function ( 1) íungus/ fungi ( 1 ) fuse ( 1 1 )

g r a v ity (1 8 ) g ra z e r(2 ) green sulfur bacteria (4 )

greenhouse e ffe ct (3 ) grcening ( 2 0 ) grey m a tt c r (1 9 ) g ro o v e (7 )

g ain (5 ) gal bladder(14) galaclose ( 1 3 ) g a m c te ( l 1)

g u t(3)

224

H h (a )cm (1 7 ) h a b i t a t( l ) halve ( 1 5 ) haploid(K) harbc)r(3) haiTn(l) h a r m f u l( l ) heart ( 1 8 ) h ep atitis(17) h cre d ita ry (2 ) hcterc)trophic(3) h etero zy ị:o u s(9) hexosc (1 3 ) hitch ( 1 5 ) hitch a ride ( 1 5 ) hcild o n (5 ) h o m o g e n c o u s (1 7 ) hom ologous(8) h o n o r(9 ) horm one(17) horseshoe c ra b (lO ) horticulture ( 2 0 ) hull ( 2 0 ) human beings ( 1 1 ) humiìraU 17) h y d ra (7 ) hydrogciK 1) hycln ilasc(13) h yd ro lysatc ( 2 0 ) h yd m lysis ( 1 3 ) hydroly/.e ( 1 3 ) h y d ro p h ilic(6 ) hyciri>pliobic(6 ) hyd ro sp h crc(l) hy p erto n ic(l 1) hypochliMÌtc ( 2 0 ) hyp oth alam iis(l 1 )

Index (con

số trong ngoặc đtm là sô hài klióii

icicntical(l 1) identification(2 ) identify ( 1 2 ) im m ature(l 1) immobilize ( 2 0 ) im m unity(17) impacl(3)

inscrt ( 1 1 ) insignificant ị} ) inspiratii)ii ( 1 5 ) instinct ( 1 2 ) insulalc(3) insulin( ] 7) intcgnitc ( 12)

impinge(3) implanlation(l 1) imply(2 ) im practical(2 ) impregnate ( 12) improvcmcnt (2 {)) im pulse(1 2 ) in tcrnis of(2 ) inaccuratc ( 2 ) incrcclibly(l)

inleracK 1 ) interadioiK 1)

in d u cc(2 0 ) incdible(lơ) inextricably(5) infant (1 7 ) infant(s) ( 11 ) infcction(l 1) infcctious(17) inflam c(17) inflam m atory(l 1) information(2 ) infrarcd(3) infiisc(3) ingcst (2 ) iiigeslion(2 ) inguinal ( 1 2 ) inhabit(l) inhalc (1 5 ) inhcivnt ( 11) inlieritancc(9) injccl ( 11) inoculatc (2 0 ) in()rgaiiic(ĩ) insect(6 )

intercoui se{ 1 !) intem icdiate (4 ) internal (2 ) intcrphasc(7) intcipi)siiiịi(l 1 ) interstiliii! ( 1 5 ) in tc r v a l ( 1 1 ) inlestino (1 3 ) intracclliilar(4) intraplcunil(15) intrauterinc(l 1) intravenousIy(l 1) invesligator (2 ) iodine ( 1 3 ) is mcdiated hy (1 3 ) isolate ( 1 2 ) isolatc(4) J je llic (l 1) ịclly-likc(6 )

K k id n cy(16) kingdoỉn(2 ) knot ( 1 1 ) K r a n ! z a na t t> my (4 )

L labor ( 2 0 ) lactase(13) la clcals(14) lactosc ( 1 3 )

225

English íor Students of Biology ỉaniclla ( c ) ( 4 ) laiiclsca|)c(4) l ary ii x ( 1 5 ) Latin(2) ialiliKÌc{ 1)

l;iyerí3) Icacl l<'(3) l.-!tucc(S)

l.-uciK'yle( 17) liboialé(_^) l i c h c n í 10 )

lifc [iriiccss( 1 ) litiltK 1 ) li kc li li oi Kl ( I I ) liinL-slonc(3)

ỉiiic ( 1 5 ) l i n c a g c ( 10) liiioar(4)

liiiiim( 11) liiik ( 1,^) i ÌỊ)( 14) liịi.isc ( 1 3 ) !lilcially(5) i i l l i o s p h e r c ( 1)

uiiln)lrnphic(3) iltcrd ) i ivcr{ 1 7) ! ivinu( I )

1oi al ÌDII ( 1 ) 1o c u s l ( 1 2 ) i (K)|l( 1 8 ) I ooscly(^) I OVVOI t : a s c ( 9 )

Iubi ic<itc( i4) 1 timcn( 1 1 ) 1 Iinipí 1 1 ) I uloini/iim

Inonnoiicí 1 1 ) ! yniỊili \ esscK 14) 1 y in Ị)li( 1 7 )

I yniỊ)hoiii( 17)

lyse (4) lysi)som c(6 ) lys()/.ymc{ 11 ) M m agtiify(4) m a in ta in (l) m a i/e (4 ) m akeup(9) nialfform cd(l 1) maltase (1 3 ) m altosc (1 3 ) m am nial(6 ) m am m alian (1 3 ) m ;im m aly g 1ancl( 1 2 ) m ankind(l 1) niaiiufactiirc(3) m a r in c ( l) m a rro w (1 7 ) marsh (3) niassivc(3) m atcli(8 ) m atcrial(2 ) maternal ( 12) m a lu rc (1 7 ) m c a s lc s (1 7 ) m echnnism (3) incdicationí 16) incdiiim, mcciia (2 0 ) mcclulla o b lo n g ata(iy ) mccliilla(l(S) mcii)sis(H) m clt(3) m cm b cr(2 ) mLMiibraiic(2 ) nicningc ( 1 9 ) menstrualioní 1 1 ) nicrgc(lfi)

mesDpliyll cell(4) m ctab o lic(l) m c t a b o li s m ( l )

m e tap h ase(7) m o th a n c (3 ) m c th a n o g c n ( 3 ) m icrob e(l) m ic r o g r a p h (6 ) m icro o rg a n ism (l) m ic r o s c o p c ( 2 ) m icrc)tubule(7) m idbrain ( 1 9 ) n iic lin (1 9 ) m ig rato ry (1 2 ) mile ( 1) m im ic (lO ) m im ic ry (lO ) m in cral ( 1 ) m in e r a l i z a ti o n ( ] ) m in ia tu rc (6 ) n iin im ize(l 1) m is le a d (1 2 ) m islead in g (2 ) ni i t ochoncl l i u ni /- a ( 6 ) m ito sis(7) m ito tic (7 ) m ix 0 -^) m t)dcl(lO ) m oclify(2 ) m oislen ( 1 5 ) mi)isturc( 1) m o Id (2) riKìlccular (2 ) m o lccu lc(2 ) nm llusc ( 3 ) M iin era(2) monoaL-ylglyccnil ( 1 3 ) nn)rphoK-)gy(2 ) moi1 a l i t y ( 1 1) m o s a ic ( 6 ) m o th (1 2) m i)lility(l 1) m o t io n (1 7 )

Index (con

226 m o u n ta in (l) m ucosa (1 3 ) m u c u s (l 1 ) m u d (3 ) m u scle (12 )

N n a tu r a l(l) n atu rc(l) n e e d l e ( l 1) n cst(12) net (5 ) neuroglia , glia ( 1 9 ) n e u r o n (1 9 ) n c u tr a liz c (1 4 ) n eu tro p h il(17) new born( 1 0 ) n icn c(l) n i p p l e ( l 1) nitrate(5) nitrous o x i d e ( 3 )

tKxle (20) n o d e (1 7 ) n o m e n c la tu re (2 ) nonliving ( 1) n(inm otile(8 ) nostril ( 1 5 )

nourish(17)

offspring(l 1) oil(3) o lf a c lo r y (1 2 ) om nivores(2 ) operatc( 1 1 ) o ra l(ll) order(2 ) organelle(6 ) o r g a n ic (l) o rg a n is m (l) organization (l) o rg a n ize(l) original(5) o sm osis(18) osm otic pressure(l 1) outcom c(lO ) outstrip(l 1) output(1 2 ) outyield(4) overall ( 1) ovulate ( 11) ovulation(l 1) ovu m (l 1) oxidation -reduction(l) oxidizable (3) oxidize (3) o xy g e n (3 ) o x y g en ic(4)

nu clcar(2 ) nuclc(ilus(6 )

n u cleu s(2 ) n u trie iit(l)

packaging(6 ) paiicakes(6 )

nutrilion ( 2 ) nulritional in la k e (l) nym ph (1 2 )

pancreas (1 3 ) parasite ( 1) parent (ccll) ( 1) pass on(lO)

0 o b c s ity (l 1) o b (ain (2 ) occlu cle(l 1) ix :d e m a (1 6 )

past (ad v)(15) palhway(2 ) pattern(2 ) ịx:a(9) pcnclratc ( 11 )

sỏ' trong ngoặc đ(ín là số bài khóa penis(l 1) pcpsin ( 1 3 ) pepsinogcii(l 3 ) pepticie ( 1 3 ) pcrceive f 1 2 ) perdition(lO) pcriphcral norvoiis systcm (1 9 ) p en stalsis(14) perm anent(l 1) Petri dish ( 2 0 ) p h a g o cy lic (1 7 ) phagocyIosis( 17) p h ary n x(14) phase(4) p h en om cn on {3) phen otypically(1 2 ) p h o sp h o g ly ceratc(4) phosphorylalion ( 4 ) photolysis(4) p h o to n (4 ) ' ph o tosy n th esis(l) photosynthesizc(2 ) phylum (p h yla)(2 ) physical ( 1) physician ( 2 ) physioIi)gy(4) pigmeiit (2 ) pill 1 1 ) pinch (7) pinch-off(6 ) piiicapple(4) pituitary g la n d (16) pituitaryd 1) placenta( 1 1 ) plain(2 ) planet(l 1) plant( 1) plantlct ( 2 (1) planllikc(2 )

227

English for Students of Bỉology plasm a( 17) platc ( 2 0 ) p latelet(17) polar ( 3 ) pollution(3) p olym orphism ( 10) ptílysaccharide ( 1 3 ) p on d (4) p o o l(3) ỊXipulation(l) porp h yrin (17) portion ( 2 ) possess(2 ) posture ( 1 9 ) potcn tial(3) pDlcntiality ( 12) pc)werful ( 1 3 ) p r e c u r s o r (1 3 ) p rc d icl(3) prcf()rm (5) p rc g n a n c y (l 1) p rc m a tu re (l 1) p rcsu m ab le(4) p rim ate(l 1) p n m itiv c (2 ) [)n)babilily(l 1) p rok ary o tcs(2 ) prc>karyotic(2 ) p n x lu c c r ( 1 ) p r ( x lu c l (l ) priHÌuctivily (2 0 ) p n ìfu se(17) p r o f u s e ly (10) p ro g cstero n e ( 1 1 )

prt>geslin(l 1 ) progrcss ( 1) p ro jc ctio n (1 4 ) proliferatc (2 0 ) p r o m o tc (4 ) prom p tly (l 1) propcU 14)

property(2 ) prophasc(7) proportion(3) prostaglandin(l 1) protect( 1 1 ) proteolytic (1 3 ) Protista(2 ) proton(5) protoplasm(3) protozoa( 1) provide(1) pseudopregnancy(1 2 ) p sych ological(12) puberty(12) pubic(1 2 ) pulmonary circulalion(18) pulp(14) pulse(18) pump(4) pure culturc(2 ) purc( 11) pure-brcci(9) purple nonsulfur bacteria(4) puiple sulfur bacteria(4) p y r a m id (l) 0 q u alify (12) quarfernary( 1 )

R racliant(3) radiatc(7) raciiation(3) rainfall (3 ) r a i ,s e ( l l ) raiidom ( 1) random ly(9) r a n g c (l) ratio ( 2 0 )

reactant(4) reactio n (l) re a lm (l) r e a r (15) reason (lO ) reasonable ( 1 1 ) recall ( 3 ) r e c e d in g (3 ) recep tiv ity (l 1) re c e ss iv e (9 ) recipient ( 1 2 ) reciprocal ( 2 0 ) recoil ( 1 5 ) r e c tu m ( 1 4 ) r e c u r (l 1) r e c y c lin g (3 ) rediffcrentiation ( 2 0 ) refer to (5 ) re fle c t(3 ) r e f le x ( 1 9 ) r c g e n e r a te (3 ) region ( 1) relatedness(2 ) re latio n sh ip (l) relative t o (5 ) relax ( 1 5 ) r e lc a s e (3 ) reliance ( 1 5 ) re m ark ab le(4) lenal tu h u le (1 6 ) rcndcr ( 1 3 ) rc n c w a b lc (3 ) replenish ( 3 ) rw‘p licate(7) rcp lication (7) icq u ire m e n l(2 ) re s e a rc h (2 ) reservi)ir(3) resid u e(4) resou rce( 1 1 ) respiration(3)

228 r c s p ir c (3 ) response( 1 1 ) restate ( 1 0 ) r e s to r e (1 7 ) restrict ( 1 1 ) re tra c tio n (l 1) r e v e a l(3 ) reversal ( 1 5 ) r ib (1 5 ) rib on u cleic acid ( 2 ) rib on u cleotid e(2 ) rib osom al (2 ) rib osom e ( 2 ) rib u ỉo se(4) rice ( 2 0 ) rigid (18) rim ( 1 5 ) rinse ( 2 0 ) ro o m ate ( 1 2 ) root ( 2 0 ) rotary ( 2 0 ) ro u te (4 ) ipm (2 0 ) rubbèr ( 2 0 ) rule (3 ) l ule out ( 1 2 ) rum en ( 3 ) ru m in an l(3) ru n n er(7) riinning w ater ( 2 0 )

s safe ( 1 1 ) salin e(l 1) s a liv a (1 3 ) salivary ( 1 3 ) s a m p lc (4 ) s a n d w ich (6 ) sapri>b c(l) sa rsa p a rílla (1 6 ) scan ty (1 2)

Index (con s c a v e n g e r (l ) sc e n a rio (3 ) s c r a p e ( l 1) s e c o n d a r y ( l) secretin ( 1 2 ) secure ( 2 0 ) seed ( 2 0 ) seedling ( 2 0 ) segm ent ( 2 0 ) seg re g a te (9 ) segregation (9) s e n s o r y (1 6 ) s e q u e n c c (2 ) series(5)

số trong ngoặc đơn là sô' bài kh ó a ) soítness ( 2 0 ) solve(2 ) soot(lO ) s orgh u m (4) source ( 1) specialize(4) s p c c i e s (l ) specific n a m c (2 ) s[Xỉckle(in) sperm (8 ) spermatogenesis( I ]) spem iicidal(l 1) spidcr plants(7) spinal cord (19) spindlc fibcr(7) spinc ( 1 6 ) spleen(17) split(4) spongc ( 1 5 )

se t(8) sew aíie(3) shake ( 2 0 ) sh alỉow (4) share ( 2 ) sheep(3) sh ift(10 ) shoot (2 0 ) shortness(9) significan t(3) silico n e(l 1)

squeezing a c tio n (1 8 ) stabilizing selection(lO ) stack(6 ) s ta g n a te (l) stain(17) Standard ( 1 3 )

silk w orn i(1 2 ) sim ilarily(2 ) sim ultancousiy(4) sisal(4) site(3) s k clctal(3) sk in (17)

starch ( 1 3 ) slate(3) statem cnl(9) static(lO) statistic(1 2 ) stea'dily(3) stem ( 1 1 )

skull (19) slim e(2 ) slip (17)

sterile(l 1) sterilize (2 0 ) steroid ( 1 1 ) stick inlo(6 )

slu d ge(3) smolcestack(lO) snail ( 1 3 ) soak ( 1 5 ) stxlium ( 2 0 )

s tim u lu s(1 2 ) s to m ach (3) sto m ata(4) strain ( 2 )

229

English for Students ol Bỉology strcniuius ( 1 5 ) strctch ( 1 1 ) slrt>ma(4) stuci(6 ) subcuture ( 2 0 ) subtiivide(l) .submerge(4) subsequent(4) subsequcntly(13) substan ce(2 ) subslrate ( 1) siiccssive cell d ivisio n (l) s u c k (15) sucrasc (1 3 ) suction ( 1 1 ) sugar beet (4) sugar(2 ) sulfatc(5) suiride(l) support ( 2 ) supprcss(l 1) su rfacc(]) siirge ( 1 1 ) siirgically( 1 1 ) sum)uncl( 1) su m H in d in g (l) siirvival ( 2 ) sustenance(3) svvalU)w( 14) s\vcat ( 1 7 ) s\vcep itl(ing(15) swell ( 1 1 ) sw ifl(1 2 ) sy m b io n t(l) syn ch ron i/e ( 1 2 ) syndrom c ( 1 2 ) sy n th esi/c (2 0 ) system ic circulatioii(18)

takc into a c c o u n t ( l ) take......apart ( Ị 3 ) tallness(9) target c e l l ( 1 2 ) tasty(lO ) (aut (1 5 ) taxon (ta x a )( 2 ) taxo n o m y ( 2 ) technique(2 ) telophase(7) te m p e ra tu re (l) te m p o rary (l 1) tension (17) term ( 1) Ierm inal(5) teiTnite(3)

tc!Tcstrial(l) tert iary( 1) testicular ( 12 ) testis(1 2 ) textu re(8 ) thalamus (.19) thoracic ( 1 5 ) t h o r a x (1 5 ) threaten(3) th ro m b o c y te (1 7 ) thrombixỉmbolism ( 1 1 ) thylakoid(4) th y m u s (1 7 ) thyroid ( 12) t h y r o x in e (1 2 ) tidal volume ( 1 5 ) tip(lO) to a great e x t e n t ( l ) tolerant (2 0 ) to lerate(l 1) to n g u e(14) top (2 0 ) toxin ( 1 6 )

trace( 1) trachea ( 1 5 ) trail(8) transpiration(4) trap(3) trash(l 1) trem enfiously(l 1) triacy lg ly cero l( 13)

trial(ll) trich in e(17) trig g e r (1 2 )

trophic (level)(l) tro p ic a l(l) tru n k (lò ) trypsin ( 1 3 ) try p sin o g en (13) tu b (ll) tuber(7) tulip(7) tw ist(17) tw itch in g (17)

u ultim ate(4) und ergo (5) undigested ( 1 3 ) undissolved ( 2 )

UMÌt (2 ) . unwise ( 1 1 ) u pheaval(3) upp ercase(9) uptake(2 ) urea ( 1 6 ) u reth ra(16) urination(16) urine ( 1 6 ) uterer ( 1 6 ) uterine(l 1) uterus(l 1)

V v a c a n c y (4 )

In d B X (con số tro n g ngoặc đ(Jii là số bài kh ó ii)

230

villưs, v illa(14)

vagina ( 1 1 ) v alid ity{2 ) v a p o r(3 ) v a r ic o s c (lH ) v a s tly (l 1) v au U (ìl) vein ( 1 6 ) v e n o u s (1 7 ) ventilation ( 1 5 ) v e n tricle (l 8 ) v e n u le (1 8 ) v e rs a tile (4 ) v e rte b ra te s (1 3 ) vicinity ( 1 2 )

v is co u s(l ỉ) visualizc ( 1 5 ) volalilc ( 1 2 ) volunlarym usclc ( 1 9 ) vulnerable(lO )

white m alter ( 1 9 ) withdraw(l 1 ) w onib(l 1) worm (1 7 ) wrinkle(9)

Y yeast ( 2 0 ) yield (1 3 )

w akcfulncss ( 1 9 )

waste ( 1 ) w a s lc (6 )

zoiìl()gịsl(2 ) zygt)te(8 )

w ax ( 2 0 ) w e ll-lu n c d (l) \vhiplike ( 1 1 )

REFERENCES 1 . Broukal, M and Nolan-Woo(ls, N. - M acm illan P ra c tic e Tests for T ( ) E F L , M acm illan Publishcis, 1 9 9 2 2 . Thom son, A J . and Mortinet. A. - A Practical English G ra m m a r ( )x f o r d U niversity Press, 1 9 9 0

Fyỉe, M.A. and M unoi, M .E. - Test o f English as a Porein Lanịiiiaịic, Preparation G uidc, John W illc y & vSons, 1991 4. M urphy, M J . - Basic XVriting in English for Science & Tcchiidltiev G rah am Brash (P tc) Lld] 1983 5 . Holmes,

s. -

H cndcrson's D ictionary

Rinlouical T crnis, Niiith

Van Noslntnd K cinhold Conipany, 1979 6 . Walker. H.M.B. - C h a m b c r s Biolcigy D ictionaiy 7. Starr, c

C ham bei s C am bridgc, 19K9 a n d T a g g a r t , R - Biology - The Unity and Diversily 1)1' Lite, Fifth Edition,W atlsw orth Publishing C om pany, 1 9 8 9 Updateci VersÌDii B iology, Thirci Editioii

8. Raven, F .H . am U ohnson G.B. -

W C R Publishci s, 1995

CONTENTS Lcsson one Lesson lwo

Lesson (hree

Lesson f(iur

Lcssoii five Lcsson six Lcsson seven Lcsson cight

Lc«soii ninc Losson len

Lesson eleven Lcsson tvvelve

Text : E cology G ra m m a r : N oư nal Sentence P attem in English T e x t : Classification o f Living O rg an ism s G ra m m a r : A dding Inform ation to Simple Sentences with A djectives and A dverbs T e x t : The C arbon C y c le G ra m m a r : A dding Iníorm ation to Simple Sentences with Participles - Present Participle

Lesson íourteen Lesson fifteen

21 32 36

T e x t : Photosynthesis

G ra m m a r ; A dding Inform ation to Simple Sentences with Participles - Present P eríe ct Participle T ext : The G eneration o f A T P G ra m m a r : Abbreviated C onstructions T e x t : Parts o f the cell G ra m m a r : The Inílnitive expressing P*urpose T e x t :Celluliư Reprcxiuction :The Cell C y c le and M itosis G ra m m a r : Simple Scntences - C onsolidation T e x t : C ellular R eproduction ; M eiosis and Sexual

52 58 62 69 72 76 80

R eproduction G ra m m a r : C om pound 5ìentcnces

85 88

T e x t ; Mcxlern G cn etics G ra m m a r ; C o m p lex sentences T e x t : Natural Selection G ra m m a r : U sing Relativo Pronduns to form C o m p le x 5)cntcnccs T e x t ; Controỉling the Size o f the.H u m an Population G ra m m a r : C o m m c n tin g and R estrictin g R elative C lau ses T e x t : H orm o n es and P h erom on es G ra m m a r : T h e O m ission o f the R elative Pronoun in

93 96 99

R elative C lauses L csson thirteen

5 8 18

1 03 1 07 111 122 126

T e x t : C h em ical A sp ects o f D igestion G ra m m a r : Relative Pronoun used with Prepositioiìs and Prcpositional Phrases T e x t : T h e Digestive T ra c t G ra m m a r : Sentences expressing C au se and E f f e c t

1 33 136 144 148

T e x t : Respiration

154

231

Grammar : Conditional Clauses T e x t: The Excretory System Grammar : Conditional Constructions with Prohibition, Instruction, Obligation, Question, Possibility Lesson seventeen T e x t; Plasma and Blood Cells' G ram m ar: Noun Qauses Lesson eighteen T e x t; The Flow of Blood G ram m ar; Noun Clauses Lesson nineteen T e x t: The Central Nervous System Grammar : Noun Clauses Lesson twenty T e x t: Plant Cell Culture Grammar : Transferring Iníormation from Tables, Graphs and Charts into Simple Sentences Common Irregular Verbs in English Index References Contents Lessan sixteen

2:32

158 167 170 174 180 190 193 196 199 204 20X 217 219 23Í) 231