Αναιρέσεις, τ. 19, φθινόπωρο 2012

[ΑΝΑΙΡεΣΕΙΣ] Έντυπο της νεολαίας ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ • www.anaireseis.gr • τεύχος 19 • φθινόπωρο 2012 • τιμή 2 €

«ΑΣ ΒΡΟΝΤΗΞΕΙ στις πλατειεσ το ποδοβολητο των εξεγερΣΕΩΝ» μαγιακοφσκι

Να ριξουμε τισ νεεσ χουντεσ

Αφιέρωμα

ΤοN φασισμο βαθια καταλαβε τον Αγώνας των εργαζομένων της ΒΙΟΜΕΤ Η νεολαία καθοριστικός κρίκος για την ανατροπή της βαρβαρότητας

Για την επικαιρότητα…

3

Υγεία: αγώνες

4 Μαθήματα αντίστασης στα φροντιστήρια 5 Το χρονικό του αγώνα των εργαζομένων της ΒΙΟΜΕΤ 6 ενάντια στην πλήρη διάλυση

Νοέμβρης 1973-Νοέμβρης 2012, «Το θέμα είναι τώρα τι λες»

8

Μηνύματα από

11 Το φοιτητικό κίνημα ανά τον κόσμο 12 Στιγμιότυπα από το διήμερο εκδηλώσεων 13 Οι τον Αντιδικτατορικό Αγώνα

πολλαπλές όψεις των Δικτύων Κοινωνικής Αλληλεγγύης

14

Αφιέρωμα: φασιστική

15 Ποιος στα αλήθεια γεννάει το φασισμό; 16 Rote Hilfe: Μνήμες αγώνα σε εποχές Τρόμου 20 Μάθε παιδί μου φασισμό 22 Σταματώντας το φασισμό 24

απειλή

Η αραβική άνοιξη συναντά το κίνημα των πλατειών

25

και ταξική μνήμη

27

Η «προσφυγιά» ως λαϊκή

26 Project [1]: ΦΟΒΟΣ

«Eν αρχή ην ο Λόγος…» ή μήπως

28 Anaparastasis: Η ζωή και το έργο του Γιάννη Χρήστου 30 Στον Μανώλη Τσάφο απ’ την Καισαριανή 31 είναι η εικόνα;

[ΑΝΑΙΡεΣΕΙΣ] Έντυπο της νεολαίας Κομμουνιστική Απελευθέρωση Εκδίδεται από Συντακτική Επιτροπή Χ. Τρικούπη 76 & Ερεσσού, 106 80 Αθήνα Τηλ.: 210 33 89 611, http//www.nka.gr e-mail: anaireseis@gmail.com, anaireseis@nka.gr Ενισχύσεις-Συνδρομές-Πληρωμές: EΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ αρ. λογαριασμού: 116/772501-90

Λίγους μόλις μήνες μετά τις εκλογές και τη νίκη των «φιλοευρωπαϊκών» δυνάμεων, την συγκρότηση της συγκυβέρνησης της «αναδιαπραγμάτευσης» των μέτρων και του μνημονίου και η πραγματικότητα παραμένει ζοφερή για την κοινωνική πλειοψηφία. Η νέα κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ συνεχίζει στα ίδια χνάρια προωθώντας νέα μέτρα αφανισμού των εργαζομένων και της νεολαίας με την συνεργασία της Τρόικας και της ΕΕ. Τα διλήμματα και ο φόβος κυριαρχούν ξανά, αυτή την φορά όμως ενισχυμένα με τα φαντάσματα της φασιστικής εκτροπής και τη Χρυσή Αυγή να στήνεται πολιτικά και ιδεολογικά πάνω στη νέα φτώχεια, την ανεργία και την ανασφάλεια των εργαζομένων και της νεολαίας. Την ίδια στιγμή η διαχειριστική Αριστερά φαίνεται απλά να περιμένει να πάρει “τη θέση της”, έτοιμη να θυσιάσει πολλές προγραμματικές δεσμεύσεις σε αυτή την κατεύθυνση. Παρόλα αυτά, οι αντιστάσεις του κόσμου της εργασίας με τις πρόσφατες μεγάλες απεργίες αλλά και τις κινητοποιήσεις σε κλαδικό επίπεδο φέρνουν ξανά στο προσκήνιο το λαϊκό και εργατικό κίνημα.

editorial

περιεχόμενα

περιεχόμενα

Αφιέρωμα στο #19 τεύχος των ΑΝΑΙΡΕΣΕΩΝ είναι η ανάδυση του Φασιστικού φαινόμενου στην Ελλάδα ιδιαίτερα μετά τις εκλογές. Παρουσιάζοντας ευρύτερες πτυχές του φαινομένου εξετάζεται ο πολιτικός του ρόλος για τη στήριξη του συστήματος σε περιόδους κρίσης, αλλά και η εμφάνισή του μέσα στις δομές της εκπαίδευσης. Ταυτόχρονα, σκαλίζουμε παραδείγματα αντιφασιστικής πάλης μέσα από την Ιστορία, αλλά και μέσα από τη διεθνή τους διάσταση. Σ’ αυτό το τεύχος των ΑΝΑΙΡΕΣΕΩΝ οι εργατικοί και λαϊκοί αγώνες έχουν κεντρικό χαρακτήρα με αναφορά στις μάχες των εργαζομένων στην ιδιωτική εκπαίδευση, στο χώρο της υγείας καθώς και τις πρωτοπόρες προσπάθειες αυτοδιαχείρισης στη ΒΙΟΜΕΤ στη Θεσσαλονίκη. Παράλληλα, οι αγώνες των κατοίκων και τοπικών φορέων στις Σκουρίες Χαλκιδικής κόντρα στην δημιουργία Μεταλλείων Χρυσού αναδεικνύουν τις αντοχές των τοπικών κοινωνιών στη προσπάθεια λεηλασίας του περιβάλλοντος, του τοπίου και των ζωών τους στο όνομα της κερδοφορίας. Την ίδια στιγμή, οι αγώνες της νεολαίας από τον Καναδά και τη Χιλή μέχρι την Ελλάδα της κρίσης φέρνουν με άλλο νόημα στο σήμερα τις φωνές από το κατειλημμένο κτίριο του 1973. Εμπρός για της γενιάς μας τα Πολυτεχνεία...

Για την

επικαιρότητα…

Ο

σοφιστής θα έλεγε ότι το πιο οξύμωρο με τη σημερινή επικαιρότητα, το σύνολο δηλαδή των ειδήσεων από τα μέσα ενημέρωσης, είναι ότι δεν ταιριάζουν με την υπάρχουσα κατάσταση. Η σημερινή επικαιρότητα είναι ανεπίκαιρη. Ο φυσικομαθηματικός θα όριζε πιο αυστηρά ότι υπάρχουν εδώ δύο – τουλάχιστον - συστήματα αναφοράς. Η επικαιρότητα που ορίζεται από τους επάνω είναι ανεπίκαιρη για τους κάτω. Η επικαιρότητα των μέτρων που διαπραγματεύονται οι Τρόικες εσωτερικού – εξωτερικού, οι πολιτικοί εκφραστές του κεφαλαίου, οι ξένοι και ντόπιοι λύκοι για να είμαστε όντως επίκαιροι, είναι ανεπίκαιρη για τον λαό. Για την ακρίβεια είναι εκτός τόπου και χρόνου για τον εργαζόμενο άνθρωπο που δεν βγάζει τον μήνα, για την άνεργη, τον μετανάστη, τη νέα που θα μεταναστεύσει αύριο γιατί της κλέψαν το όνειρο. Γιατί μας έκλεψαν την ελπίδα. Η επικαιρότητα του Χρυσαυγίτη – του φανατικά απόντα από τις μάχες του λαού και των εργαζομένων ενάντια στην επέλαση που εμφανίζεται τάχα ως σωτήρας για να κλείσει θέατρα, να δείρει μετανάστες, να συγκεντρώσει ελληνικό αίμα δεν είναι μόνο ανεπίκαιρη αλλά και αναχρονιστική ως ερχόμενη από τα βάθη του μεσαίωνα. Μακρύ χέρι είναι του κράτους και των παραπάνω κυβερνώντων και προωθητών του εργασιακού μεσαίωνα, αυτών

3

επικαιρότητα

Z της Σοφίας Τσάδαρη

που χάιδεψαν και ανέθρεψαν τους θιασώτες της φασιστικής κοινωνίας. Η «διεθνής επικαιρότητα» της επιδρομής του Ισραήλ, του κράτους - δολοφόνου, με τη συνενοχή ΗΠΑ, ΕΕ και ελληνικής κυβέρνησης είναι ανεπίκαιρη για τους «ελεύθερους πολιορκημένους» Παλαιστίνιους και τους εκατοντάδες χιλιάδες υποστηρικτές τους. Τόσο ανεπίκαιρη όσο και η ευκαιρία που αδράττουν οι μεγάλες και περιφερειακές δυνάμεις για να ξεδιπλώσουν τα πολεμικά τους σχέδια στηριζόμενοι στον εμφύλιο - πλέον - πόλεμο της Συρίας, απαγορεύοντας με τον έναν ή τον άλλο τρόπο στον συριακό λαό να εκφραστεί ελεύθερα ενάντια στο καθεστώς που τον καταπιέζει και τις δυνάμεις επιρροής. Ανεπίκαιρα δεν είναι τα λαϊκά ποτάμια της οργής που πλημμύρισαν τους δρόμους στις 18 του Οκτώβρη. Ανεπίκαιρο είναι να συζητούν αν ο θάνατος του κακότυχου Ξενοφώντα Λούγαρη ήταν πριν ή μετά τα δακρυγόνα. Ανεπίκαιρη δεν είναι η διαδήλωση των 7 χιλιομέτρων στις Σκουριές, είναι το κράτος των Μνημονίων που προκειμένου να υπερασπίσει τα συμφέροντα των πολυεθνικών δεν διστάζει να προχωρήσει σε ακραίες μορφές καταστολής και ποινικοποίησης των αγώνων. Ανεπίκαιροι δεν είναι οι απεργοί γιατροί, αλλά οι νεκροί άστεγοι στους δρόμους. Ανεπίκαιρο είναι να δίνεις νόμπελ Ειρήνης στην ΕΕ του πολέμου. Ανεπίκαιρο δεν είναι να μετατρέπεις τις παρελάσεις σε λαϊκή διαμαρτυρία, αλλά είναι να καμαρώνουν στα επίσημα οι δυνάστες του λαού. Επίκαιρος είναι ο μαθητής που τους μουντζώνει, που φτύνει στα μούτρα τους την ιστορία που του έμαθαν για το «ΟΧΙ του Μεταξά». Ανεπίκαιρος είναι ο νεοφασίστας που μαζί με τις δυνάμεις καταστολής θα περαιώνει τον ιστορικό του ρόλο. Επίκαιρο είναι να ονειρεύεσαι, να εγείρεσαι, να εξεγείρεσαι. Επίκαιρο είναι το ΟΧΙ στους νέους δυνάστες της ΕΕ, του ΔΝΤ, και της τρόικας εσωτερικού ΝΔ – ΠΑΣΟΚ – ΔΗΜΑΡ. Επίκαιρο είναι να παλεύουν για το ψωμί αυτοί που πεινάνε. Επίκαιροι είναι οι απεργοί, οι καταληψίες μαθητές και οι φοιτητές, η τέχνη που αντιστέκεται. Επίκαιροι είναι οι Παλαιστίνιοι και τα καράβια της αλληλεγγύης με τα πληρώματά τους. Επίκαιροι είναι οι λαοί που θέλουν να τραγουδούν ελεύθερα. Επίκαιρο είναι να δουλεύουμε λιγότερο και να παίρνουμε περισσότερα· το δικαίωμα στη δουλειά, στη μόρφωση, στην υγεία, την κοινωνική ασφάλιση. Το δικαίωμα στην πόλη, στην κατοικία, στην ελευθερία του λόγου. Το να μπορούν όλοι να ζουν αξιοπρεπώς. Επίκαιρο είναι να μην πεθαίνουν τα παιδιά από την πείνα και τους ιούς για να κολυμπούν κάποιοι στη χλιδή και να διατηρούνται οι πατέντες των φαρμάκων. Επίκαιρο είναι να κοιτάξουμε μακριά, μπροστά. Κανείς δεν μπορεί να μας στερήσει το όνειρο. Επίκαιρος είναι ο αγώνας, Επίκαιρη είναι η επανάσταση και ο κομμουνισμός που έχει ανάγκη η εποχή μας. ■

αναιρέσεις

Επίκαιρο είναι να κοιτάξουμε μακριά, μπροστά. Κανείς δεν μπορεί να μας στερήσει το όνειρο.

υγεία

Ολοκληρώνουν το δολοφονικό «έργο» τους... να μας πνίξουν στη φτώχεια και την εξαθλίωση.

Υγεία

αγώνες ενάντια στην πλήρη διάλυση Από την πρώτη στιγμή της έλευσης του ΔΝΤ στην Ελλάδα, ήταν γνωστό ότι στις χώρες που είχαν υποστεί τις πολιτικές «σωτηρίας» του, το βιοτικό επίπεδο και η υγεία της κοινωνικής πλειοψηφίας είχαν πλήρως ισοπεδωθεί. Σήμερα, βρισκόμαστε μπροστά σε μία υγειονομική και ανθρωπιστική κρίση που συντίθεται από την κατάρρευση του δημόσιου συστήματος υγείας και την τραγική επιδείνωση των όρων ζωής. Το αποτέλεσμα είναι ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού να εξωθείται εκτός των υπηρεσιών περίθαλψης, που υποβαθμίζονται διαρκώς προκειμένου να προσαρμοστεί το κόστος τους στις επιταγές των τοκογλύφων δανειστών.

Σ

υγκεκριμένα, κυβέρνηση και τρόικα έχουν οδηγήσει με την πολιτική τους, στην πλήρη διάλυση της κοινωνικής ασφάλισης. Εκτινάσσοντας την ανεργία έχουν δημιουργήσει εκατομμύρια νέους ανασφάλιστους, που αναγκάζονται να πληρώνουν για στοιχειώδη περίθαλψη και φάρμακα που έχουν ανάγκη. Ένας ανασφάλιστος μπορεί να πληρώσει στο τμήμα των επειγόντων ενός δημόσιου νοσοκομείου ακόμα και 150 ευρώ για να πραγματοποιηθεί ο απαραίτητος έλεγχος. Ο ΕΟΠΥΥ (ο κοινός φορέας παροχής περίθαλψης των κοινωνικών ασφαλιστικών ταμείων) είναι ουσιαστικά χρεωκοπημένος με τις συνεχείς μειώσεις στη χρηματοδότησή του. Αδυνατεί να αποζημιώσει τους συμβεβλημένους φαρμακοποιούς και γιατρούς, με αποτέλεσμα ακόμα και οι τυπικά «ασφαλισμένοι» να μην καλύπτονται στην πραγματικότητα από το ταμείο τους για την πρόσβαση τους σε γιατρούς

και φάρμακα. Οι τεράστιες ανεπάρκειες του ελλειμματικού ΕΟΠΥΥ δεν εμπόδισαν βέβαια το «κούρεμα» των αποθεματικών των ταμείων και των νοσοκομείων με το PSI μέσα σε μία νύχτα. Το μεγαλύτερο τμήμα του κόστους των φαρμάκων μετακυλύεται στους ασθενείς που πληρώνουν από τη τσέπη τους τη διαφορά από τη φθηνότερη τιμή αναφοράς που ορίζει ο ΕΟΠΥΥ. Έτσι σχεδιάζει η κυβέρνηση να εξοικονομήσει 111 εκατ. ευρώ στις δημόσιες δαπάνες για το φάρμακο εκτινάσσοντας το κόστος για τον ασθενή. Ήδη έχει αυξηθεί η συμμετοχή των ασφαλισμένων σε φάρμακα και εξετάσεις, ενώ με τα νέα μέτρα προετοιμάζεται η αύξηση της συμμετοχής τους και στα νοσήλια. Παράλληλα, ανακοινώθηκε από το υπουργείο υγείας το κλείσιμο των πρώτων νοσοκομείων και μεθοδεύεται η κατάργηση 10000 κλινών του ΕΣΥ. Την ίδια στιγμή όλο και περισσότεροι ασθενείς στρέφο-

Z της Μαριώτας Αλμυρούδη νται στο ΕΣΥ είτε γιατί πλέον δεν έχουν πρόσβαση σε συμβεβλημένο γιατρό με το φιάσκο του ΕΟΠΥΥ, είτε γιατί δεν μπορούν να πληρώσουν τον ιδιωτικό τομέα υγείας. Οι συνθήκες γίνονται τραγικές για τους εργαζόμενους στα νοσοκομεία με άμεσες επιπτώσεις στο επίπεδο περίθαλψης που προσφέρουν. Με το μηδενισμό των προσλήψεων, τα νοσοκομεία αδειάζουν από γιατρούς, νοσηλευτές και άλλους εργαζομένους και υπερεντατικοποιούνται οι ρυθμοί εργασίας. Γίνονται συνεχείς περικοπές στον αριθμό των γιατρών που εφημερεύουν με αποτέλεσμα τεράστιες ουρές αναμονής στα επείγοντα. Σε πολλά νοσοκομεία της επαρχίας και της Αθήνας έχουν αρχίσει να πραγματοποιούνται εφημερίες χωρίς ειδικευμένους γιατρούς, διακινδυνεύοντας την ασφάλεια των ασθενών. Επιπλέον, οι εργαζόμενοι στα νοσοκομεία είναι απλήρωτοι για εφημερίες και υπερωρίες πολλών μηνών ενώ ετοιμάζεται το ακόμα μεγαλύτερο πετσόκομμα στους μισθούς με τα νέα μέτρα. Την ίδια στιγμή που οι ασθενείς στενάζουν κάτω από το βάρος των περικοπών στην υγεία, που οι καρκινοπαθείς δεν έχουν άμεση πρόσβαση σε φάρμακα και ποιοτική περίθαλψη, που οι ψυχιατρικοί ασθενείς επιστρέφουν στο άσυλο των ψυχιατρείων ή πετιούνται στο δρόμο λόγω του κλεισίματος μονάδων ψυχικής υγείας, τα μεγάλα καρτέλ του φαρμάκου και της ιδιωτικής υγείας επωφελούνται της κρίσης για να αναπτύξουν τα πεδία κερδοφορίας τους. Κλίνες των δημόσιων νοσοκομείων έχουν παραχωρηθεί σε ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες, ευνοούνται συγκεκριμένοι μεγάλοι όμιλοι γενοσήμων με την φαρμακευτική πολιτική ενώ με τα ΚΕΝ (κλειστά ενοποιημένα νοσήλια) επωφελούνται τα μεγάλα ιδιωτικά νοσοκομεία. Απέναντι στην πλήρη εξαθλίωση των υπηρεσιών υγείας αλλά και συνολικά της ζωής των εργαζομένων και της νεολαίας μόνη λύση είναι η ενιαία πανυγειονομική και παλλαϊκή απάντηση στην άθλια πολιτική. Το υγειονομικό κίνημα πρέπει μαζί με το λαό και την εργαζόμενη πλειοψηφία να οργανώσει τον αγώνα για την ανατροπή τους. Στα περισσότερα νοσοκομεία της χώρας πραγματοποιούνται γενικές συνελεύσεις, ενώ το προηγούμενο διάστημα έγιναν μαζικές επισχέσεις εργασίας. Είναι αναγκαίο αυτές οι κινητοποιήσεις να ξεφύγουν από τα πλαίσια των νοσοκομείων, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα ευρύτερο κοινωνικό μέτωπο υπεράσπισης της δημόσιας υγείας. Αν τους αφήσουμε να ολοκληρώσουν το δολοφονικό «έργο» τους, θα μας πνίξουν στη φτώχεια και την εξαθλίωση, θα μειωθεί το προσδόκιμο επιβίωσης σε μία εποχή τεχνολογικής και επιστημονικής έκρηξης, θα αναβιώσουν σύγχρονοι Καιάδες. Γι’ αυτό το λόγο, το λαϊκό δικαίωμα στην υγεία και η μάχη για ένα αποκλειστικά δημόσιο και δωρεάν, υψηλής ποιότητας σύστημα περίθαλψης θα πρέπει να είναι στο επίκεντρο της πάλης του υγειονομικού και εργατικού κινήματος. ■

Z Tων Λένα Εξάρχου και Μιχάλη Κιτσώνα

Σ

την αρχή της σχολικής χρονιάς, η είδηση για τη μείωση των διδάκτρων σε φροντιστήρια μέσης εκπαίδευσης και ξένων γλωσσών έκανε το γύρο του έντυπου και ηλεκτρονικού Τύπου, φροντίζοντας ταυτόχρονα να τονιστεί το ευαισθητοποιημένο απέναντι στη κρίση προφίλ των επιχειρηματιών του χώρου. Προς επίρρωση των αγαθών προθέσεων, τα παραπάνω ρεπορτάζ συνέπεσαν με την προσφορά 500 υποτροφιών σε μαθητές «που θέλουν να σπουδάσουν αλλά δε μπορούν λόγω οικονομικών δυσκολιών» και διαφημίστηκε από γνωστό ραδιοτηλεοπτικό μέσο. Αυτό όμως που πουθενά δεν γράφηκε είναι ποιοι τελικά πληρώνουν αυτή τη… μεγαλόκαρδη φιλανθρωπική πρωτοβουλία. Διότι την ώρα που οι υπηρεσίες του υπουργείου Ανάπτυξης ανέλυαν τα στατιστικά δεδομένα και η Γενική Γραμματεία Εμπορείου κατέγραφε τη μείωση των διδάκτρων κατά 15% μέσο όρο στο Παρατηρητήριο Τιμών, την ίδια στιγμή συντελούνταν η δραματική μείωση μισθών που τα ίδια φροντιστήρια επέβαλαν στους εργαζομένους τους. Οι προ μνημονίων συλλογικές συμβάσεις εργασίας που υπογράφονταν μεταξύ των πρωτοβάθμιων σωματείων των εργαζομένων ( ΣΕΦΚ στην Αττική, ΣΕΦΙΕ στη Θεσσαλονίκη, ΣΙΕΛ στη Αχαΐα κλπ) και των αντίστοιχων εργοδοτικών ενώσεων εμπεριείχαν ελαστικές σχέσεις εργασίας. Πιο συγκεκριμένα, οι εκπαιδευτικοί προσλαμβάνονται στα φροντιστήρια με σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου από Σεπτέμβρη μέχρι Μάιο και εργάζονται ως ωρομίσθιοι. Στη συνέχεια, αν εργαστούν κατά τη θερινή προετοιμασία υπογράφουν νέα σύμβαση διάρκειας 4-6 εβδομάδων. Τον επόμενο Σεπτέμβρη ακολουθεί νέα σύμβαση μέχρι τον Μάη κοκ. Στο ενδιάμεσο διάστημα αναγκαστικής ανεργίας πιθανόν παίρνουν επίδομα ανεργίας από τον ΟΑΕΔ, αν φυσικά πληρούν τις προϋποθέσεις. Το καθεστώς αυτό εργασίας συνεχίζεται επ’ αόριστον, όσα χρόνια και αν δουλεύει κανείς, ακόμα και στο ίδιο φροντιστήριο! Γίνεται κατανοητό ότι υπό τις παραπάνω συνθήκες στοιχειώδη εργασιακά δικαιώματα, όπως η δυνατότητα συμμετοχής σε συλλογικές διαδικασίες, σε απεργίες συνελεύσεις κλπ και η διεκδίκηση καλύτερων όρων εργασίας βρίσκονται υπό τη διαρκή ομηρία των συμβάσεων ορισμένου χρόνου. Με άλλα λόγια, αν κάποιος/-α γίνεται «ενοχλητικός» στα αφεντικά, δεν του ανανεώνεται η σύμβαση... Υπό την απειλή της ανεργίας οι εργοδότες εκμεταλλεύονται την κατάσταση σε μεγάλο βαθμό δηλώνοντας λιγότερες ώρες από τις πραγματικές (γλιτώνοντας έτσι το ποσό που αντιστοιχεί στις εισφορές υπέρ του εργαζομένου) ενώ πάγια τακτική αποτελεί και η μη καταβολή δώρων, επιδομάτων εορτών, αποζημίωση αδείας κ.ά. Όσο για τα ένσημα, τα χρόνια εργασίας που πρέπει να έχει ένας εργαζόμενος στα φροντιστήρια για να συνταξιοδοτηθεί ξεπερνάνε το… προσδόκιμο ζωής! Οι εφαρμοστικοί νόμοι της προηγούμενης χρονιάς και η ουσιαστική κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Στο νομό Αττικής, η τελευταία σύμβαση που υπέγραψε ο ΣΕΦΚ προβλέπει για τον νέο εργαζόμενο ελάχιστη καθαρή

αμοιβή 11,40 €/ώρα(βλ. www.sefk.gr), ενώ η σύμβαση που κυκλοφορεί ευρέως σήμερα προβλέπει μικτές αποδοχές 4,85€/ώρα! Δηλαδή πάνω από 60% μείωση αποδοχών. Και για να ολοκληρωθεί το παζλ, στην ίδια σύμβαση ζητείται από τους εργαζόμενους να υπογράψουν ότι παραχωρούν όλα τα πνευματικά δικαιώματα των σημειώσεων στην επιχείρηση, ότι εφόσον απολυθούν δεν μπορούν να εργαστούν σε ανταγωνιστικό φροντιστήριο την επόμενη χρονιά και θα πρέπει να ψάξουν εργασία σε απόσταση μεγαλύτερη των 10 χλμ. Είναι προφανές λοιπόν σε ποιων την πλάτη χτίζεται η «κοινωνική πολιτική» των ιδιοκτητών φροντιστηρίων. Σε αντιδιαμετρική κατεύθυνση, οι καθηγητές του ΣΕΦΚ, σε συνεργασία με τις ΕΛΜΕ και άλλες πρωτοβουλίες, ήδη από πέρυσι, έχουν αποφασίσει τη διοργάνωση δωρεάν μαθημάτων ως έμπρακτη εργατική αλληλεγγύη σε μαθητές, των οποίων οι γονείς δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα. Αντίστοιχο επιτυχημένο παράδειγμα, με δεκάδες μαθητές, αποτελούν τα μαθήματα αλληλεγγύης που διοργανώνονται για δεύτερη χρονιά στην Εργατική Λέσχη Ν. Σμύρνης με τη συμμετοχή και καθηγητών του ΣΕΦΚ. Πέρα από την προφανή εκπαιδευτική στήριξη των παιδιών, τα μαθήματα αυτά στοχεύουν να έρθουν σε ρήξη με τη στείρα αναπαραγωγή της γνώσης, και απαλλαγμένα από πελατειακές σχέσεις να οικοδομήσουν σχέσεις αλληλεγγύης μεταξύ μαθητών - καθηγητών. Τέλος, ο ΣΕΦΚ συνεχίζει να δίνει μια μεγάλη μάχη στηρίζοντας όλους εκείνους τους καθηγητές που διεκδικούν αξιοπρεπείς όρους εργασίας (Εκπαίδευση Θετική Τεχνολογική στο Μαρούσι), ενώ έχει πετύχει την επαναπρόσληψη αγωνιζόμενων καθηγητών (Κέντρο Μελέτης στη Ν. Σμύρνη, Κύβος στη Καλλιθέα). Παράλληλα, ήταν δίπλα στον αγώνα των εργαζομένων στην αλυσίδα φροντιστηρίων Πουκαμισάς, ενώ μεγάλος αγώνας είναι ακόμα εν εξελίξει, από πέρυσι, στην αλυσίδα φροντιστηρίων Ένεκα Παιδείας στα νότια προάστια. Εκεί, οι εργαζόμενοι αρνήθηκαν να υποστούν μειώσεις στους μισθούς και ως ανταμοιβή η επιχείρηση απέλυσε 4 από τους πιο μαχητικούς συναδέλφους. Όταν κάτω από την πίεση του κινήματος αναγκάστηκε να τους επαναπροσλάβει, έκλεισε 3 από τα 5 παραρτήματά της και άνοιξε διάδοχη επιχείρηση (“Πυξίδα” στην Ηλιούπολη) πετώντας στο δρόμο δεκάδες αγωνιστές εκπαιδευτικούς και κρατώντας μόνο τους «συνεργάσιμους». Η μάχη αυτή κράτησε πάνω από ένα χρόνο με ποικίλες κινητοποιήσεις (παραστάσεις διαμαρτυρίας, απεργίες, τριμερείς συναντήσεις στο υπουργείο Εργασίας και σε επιθεωρήσεις εργασίας). Με την έναρξη της σχολικής χρονιάς, ένας νέος αγώνας ξεκίνησε στο φροντιστήριο Ανέλιξη όπου οι εργαζόμενοι - μέλη του σωματείου είτε απολύθηκαν είτε έχουν ελάχιστες ώρες εργασίας. Στη σημερινή κατάσταση διάλυσης των εργασιακών δικαιωμάτων, ο ΣΕΦΚ καλεί τους καθηγητές να μην αναζητούν μοναχικές διεξόδους αλλά να συλλογικοποιήσουν τις αντιστάσεις τους στους χώρους δουλειάς, ταυτόχρονα με τη συμμετοχή στα σωματεία τους. ■

5

εργασία

Μαθήματα αντίστασης στα φροντιστήρια

αναιρέσεις

H είδηση για τη μείωση των διδάκτρων σε φροντιστήρια μέσης εκπαίδευσης και ξένων γλωσσών έκανε το γύρο του έντυπου και ηλεκτρονικού Τύπου.

εργασία

Το χρονικό του αγώνα των εργαζομένων της ΒΙΟΜΕΤ

Oι αγώνες των εργαζομένων της Βιομηχανικής Μεταλλευτικής. Μια συνέντευξη του προέδρου του Σωματείου Μάκη Αναγνώστου στο Θωμά Σουνάπογλου.

Z Συνέντευξη στον Θωμά Σουνάπογλου, Επιμέλεια Γιώργος ΜΑΡΙΑΣ Θ: Θέλουμε να μας πεις ένα σύντομο χρονικό του αγώνα σας, του αγώνα των εργαζομένων της Βιομετ: πώς ξεκίνησε; Μ: Ο αγώνας ξεκίνησε με άλλο πρόσημο , ξεκινήσαμε γιατί δεν μας πλήρωναν. Στην πορεία, όπως έχει γίνει αντιληπτό, άλλαξε η ταξική δομή του πράγματος. Οι εργαζόμενοι οι ίδιοι αλλάξαμε και μπήκαμε σε μια διαδικασία διαφορετική. Εφόσον αυτοί μας παράτησαν και μας άφησαν όμηρους, είπαμε: γιατί να μην μπορούμε εμείς να πάρουμε το εργοστάσιο και να παράγουμε, κάτω από ένα συγκεκριμένο πλαίσιο όμως, που το ονομάζουμε εργατική συνεταιριστική επιχείρηση. Θ: Πες μας λίγα λόγια για το σχέδιό σας. Πώς το σκέφτεστε και πώς το διεκδικείτε; Μ: Μέχρι στιγμής δεν έχει αποφασιστεί από τη γενική συνέλευση, γιατί όπως ξέρεις λειτουργούμε μόνο με γενική συνέλευση, κάτι άλλο εκτός απ’ αυτό: διεκδικούμε από τους θεσμούς, με ειδικό νόμο-πλαίσιο που ζητάμε για να μπορούν να λειτουργούν τέτοιου είδους επιχειρήσεις. Διεκδικούμε τα χρέη που συσσωρεύτηκαν όσο ήταν κλειστό το εργοστάσιο (δεν υπήρχαν χρέη πριν να τ’ αναλάβουν αυτοί που άσκησαν διοίκηση το προηγούμενο διάστημα) και να μας αφήσουν ήσυχους να μπορέσουμε να το λειτουργήσουμε εμείς. Ζητάμε βέβαια και μία χρηματοδότηση μέσω ενός προγράμματος, ευρωπαϊκού του ΟΑΕΔ, αυτό με την επιδότηση για νέους επιχειρηματίες. Λέμε επί 65 άτομα, είναι 23.000 συν το ταμείο ανεργίας για όσο διάστημα δεν το πήραμε, εμείς δεν το’ χουμε πάρει καθόλου: πλήρες το ταμείο ανεργίας συν 23.000 για κάθε άτομο μας βγάζει ένα ποσό γύρω στα 1.900.000. Υποστηρίζουμε ότι μ’ αυτό μπορούμε να χρηματοδοτήσουμε την παραγωγή και να ξεκινήσουμε. Θ: Υπάρχει μια ιστορία σε σχέση με την Ε.Ε , η οποία επενδύει στις λεγόμενες κοινωνικές επιχειρήσεις. Θα ήθελα μια διευκρίνιση για το πού διαφοροποιείται η δική σας πρότα-

ση. Έχει ακουστεί η θέση, που διαστρεβλώνει κατά τη γνώμη μου τον αγώνα σας, ότι εντάσσεται στο ίδιο σκεπτικό της ΕΕ, των ΕΣΠΑ και των κοινωνικών προγραμμάτων. Τι ακριβώς διεκδικείτε, και συμπληρωματικά, επειδή εγείρονται πολλά ζητήματα σε σχέση με τη διάθεση της παραγωγής: ποιος είναι ο ρόλος του κράτους, τι απαιτείτε απ’ το κράτος πέρα από τη χρηματοδότηση; Θέτετε κάποια εγγύηση σε σχέση με την κυκλοφορία του προϊόντος; Μ: Όχι δεν ζητήσαμε τίποτα τέτοιο, εμείς νομίζουμε ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε στη διάθεση των προϊόντων. Φυσικά δεν είπαμε να τα διαθέσουμε οι εργαζόμενοι, στον καπιταλισμό ζούμε, έχουμε σκεφτεί τρόπους να τα διαθέσουμε. Στην ανάγκη θα προσλάβουμε δύο άτομα, αν δεν έρθουν με τη σχέση που λέμε εμείς, σαν συνέταιροι, να έρθουν κανονικά με σύμβαση εργασίας, στελέχη που να μπορέσουν να στελεχώσουν τον τομέα των πωλήσεων και τη διεύθυνση του εργοστασίου. Συγκεκριμένα απ’ το κράτος σαν χρηματοδότηση εκείνο που ζητάμε είναι : ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα που υπάρχει, υπήρχε και λειτουργούσε μέσω του ΟΑΕΔ. Λέμε και κάτι ακόμα όσον αφορά τα δεδουλευμένα, δηλαδή κι αυτά έχουν μείνει πίσω, έχουν μαζευτεί γύρω στο 1.500.000. Να πιέσει η πολιτεία, να μην κάνει τίποτα άλλο, απλώς να δώσει τα στοιχεία του πρώην ιδιοκτήτη, ότι αυτά τα χρωστάει, ώστε να τα διεκδικήσουμε εμείς. Να δεσμευτεί κι η πολιτεία να το διεκδικήσουμε εμείς, με το προνόμιο των εργαζομένων. Αυτό ζητήσαμε. Δεν είναι λεφτά του κράτους αυτά. Θ: Η κατασκευή περνάει μεγάλη κρίση και το προϊόν σας είναι άμεσα συνδεδεμένο με τον κλάδο. Πώς πιστεύετε ότι μπορεί να υπάρξει το εργοστάσιο χωρίς να καταφύγετε κι εσείς σε άδικα μέτρα , δηλαδή απολύσεις, περικοπές μισθών κτλ; Θα ήθελα και μια μικρή παρουσίαση της λειτουργίας του εργο-

όργανο που είμαι, έχουμε συμφωνήσει ότι θα ανακοινώνουμε επίσημα μόνο αποφάσεις κι όχι αυτά που συζητιούνται. Έχουν γίνει κάποιες συζητήσεις μες τη γενική συνέλευση αλλά δεν υπάρχει απόφαση. Υπάρχουν καθημερινές εξελίξεις, έχουμε τηλεφωνήματα από το υπουργείο για το πώς το βλέπουμε το πράγμα και μάλλον θα μας πάρει αρκετές συνελεύσεις για να βρούμε κι εμείς το ανάλογο. Μας κάνουν προτάσεις, θέλουμε εμείς να κάνουμε αντιπροτάσεις και καταλαβαίνεις ότι όλα αυτά πρέπει να τα δούμε αναλυτικά. Θ: Από την πρώτη στιγμή με ετερόκλητο κι όχι σταθερό τρόπο υπήρχε η επαφή με τα πρωτοβάθμια σωματεία στη Θεσσαλονίκη. Πώς εσείς λειτουργείτε, πώς πιστεύετε ότι πρέπει να λειτουργεί το εργατικό κίνημα; Πιστεύετε ότι ο δικός σας αγώνας συμβάλλει σε μια γενικότερη προσπάθεια ενός κινήματος εργατικού που θα οδηγήσει στην ανατροπή αυτής της σύγχρονης εξαθλίωσης και βαρβαρότητας; Μάκης: Κοίταξε εμείς λέμε ότι συμβάλλει, τώρα κάποιοι έχουν αντίθετη γνώμη. Εμείς κάνουμε το παν , όχι μόνο για να πάρουμε εμείς ένα εργοστάσιο το οποίο κουτσά στραβά να λειτουργεί, κουτσά στραβά να παίρνουμε και το μισθούλη μας και να είμαστε μια μικροαστική γωνιά, που θα καταφέρνουμε να ζούμε. Σκοπός είναι να γίνει μια περαιτέρω ανατροπή, το καταλαβαίνουμε όλοι αυτό το πράγμα. Τώρα το πώς μπορεί να γίνει αυτό, ε δεν είμαστε πολιτική οργάνωση, εμείς είμαστε εργαζόμενοι απλοί, βάζουμε ένα λιθαράκι. Εμείς είμαστε μια χούφτα άνθρωποι αλλά και μια χούφτα από χιόνι, όταν πετιέται στη πλαγιά και κατρακυλάει μαζεύει χιόνι, μαζεύει , μαζεύει και γίνεται μια πολύ μεγάλη μπάλα. Αυτό λέμε ότι μπορεί να γίνει, να μεγαλώσει μέσα απ’ το παράδειγμα. Το δικό μας παράδειγμα αν πετύχει, κι αν πετύχει με τον τρόπο που λέμε εμείς, να λειτουργήσει νομότυπα, κάλλιστα μπορούν, στις επιχειρήσεις που είναι στη δικιά μας μοίρα, εγκαταλελειμμένες, που είναι πάρα πολλές, να πάρουν οι εργαζόμενοι στα χέρια τους την κατάσταση, να πουν: αν δεν μπορείτε εσείς μπορούμε εμείς και θα το δουλέψουμε. Οπότε καταλαβαίνεις ότι υπάρχει μια γενικότερη ανατροπή, μια στροφή προς αυτό που λέμε εργατική διοίκηση, εργατικός έλεγχος, δε μας ενδιαφέρει πώς θα το ονομάζει ο καθένας. Σημασία έχει ότι θα αναλάβουν οι εργαζόμενοι την παραγωγή στα χέρια τους. Αυτή τη στιγμή το πρώτο πράγμα που έχουμε εμείς απ’ τη μεριά μας είναι να κάνουμε το κομμάτι μας, άλλα όλη η εργατική τάξη αυτό που έχει να κάνει είναι η ανατροπή της κεφαλαιοκρατίας μ’ ένα συγκεκριμένο τρόπο. Αυτό δεν ξέρω εγώ πώς θα γίνει, δεν ξέρουμε εμείς σαν συνέλευση πώς θα γίνει, την ευθύνη την έχουν οι πολιτικές δυνάμεις, εμείς απλώς βοηθάμε και λέμε ότι αν δημιουργηθεί ένα κίνημα τέτοιο που μπορεί να έχει την παραγωγή στα χέρια του για μας είναι ανατροπή. Κι όταν καταφέρουμε να ανατρέψουμε την κεφαλαιοκρατία, δεν πρέπει εμείς να της δίνουμε ενέσεις επιβίωσης, αντίθετα θέλουμε τώρα που νοσεί να γίνουμε ο πυρετός στον πόνο της, η αρρώστια της κι έτσι να καταφέρουμε να τη βγάλουμε εκτός, μετά λέμε ότι όλοι μαζί, αλλά σαν βάση, όχι ο ένας κομισάριος ή ο άλλος διοικούμενος ή ηγεμόνας και δε συμμαζεύεται, όλη η βάση μπορεί να διαλέξει το δρόμο που θα πάρει: ήρεμα, χωρίς ρουσφέτια, χωρίς άλλες πιέσεις από δω κι από κει. Όταν καθαρίσουμε την κεφαλαιοκρατία κάθεσαι κάτω και λες θα καθορίσω το δρόμο, θα κάνω εκείνο θα κάνω το άλλο και όλοι μαζί, εφόσον βγει το πώς θα προχωρήσουμε όλοι μαζί να δεσμευτούμε και να πάμε μπροστά. ■ * Ολοκληρωμένη τη συνέντευξη θα τη βρείτε στο www.anaireseis.gr

7

εργασία

στασίου εφόσον αυτή περάσει στον έλεγχο του σωματείου, των εργαζομένων δηλαδή… Μ: …των εργαζομένων, γιατί δεν είναι μόνο το σωματείο. Θα είμαστε 65 άτομα στην ίδια μοίρα ακριβώς. Θα έχουμε αυτό το αμορτισέρ, για να μπορέσουμε να απορροφήσουμε ό,τι κρίσεις υπάρχουν. Κάποια στιγμή ίσως χρειαστεί να δουλέψουμε με χαμηλότερο μισθό ή έχει ειπωθεί με καθόλου μισθό για κάποιους μήνες.. Το νιώθουμε ότι μπορεί να έρθει μπροστά μας αλλά έχουμε και κάποιες προτάσεις, προτάσεις που η προηγούμενη διοίκηση δεν της έκανε. Καταρχήν λέμε ότι με τον τρόπο που θα το δουλέψουμε μπορούμε να κατεβάσουμε τα προϊόντα αμέσως 25% κάτω. Πρέπει να σας πω εδώ ότι υπήρχε πρόβλημα, είχε πτώση η παραγωγή, είχε πτώση ο τζίρος, αλλά παθητικό δεν είχαμε. Εκεί βασιζόμαστε, ότι μπορεί να δουλεύουμε με μικρότερο κέρδος, αλλά δεν θα σταματήσουμε να δουλεύουμε. Δεύτερο σημείο είναι ότι οι ανταγωνιστές για να μπούνε στην αγορά τη δική μας, χάλασαν την ποιότητα. Πελάτες που βλέπουμε μας λένε: «Βγάλτε να το πάρουμε». Έχουμε κάτι, έχουμε την ποιότητα που μας βαστάει. Θέλουμε να κάνουμε κι ένα άνοιγμα προς τις βαλκανικές αγορές που εκεί δεν έχει κρίση η οικοδομή τουλάχιστον, και λέμε ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε. Δεν έχουμε παρά να δοκιμάσουμε, γιατί εδώ μπαίνει το θέμα: «και πού θα πάτε … θα μπείτε μέσα … θα κάνετε.. θα ράνετε..». Ζητάμε αυτή η επιχείρηση να γίνει μ’ ένα τρόπο που να μην έχουν οι εργαζόμενοι παραπέρα εμπλοκή εκτός απ’ το αρχικό κεφάλαιο, με κάπως περιορισμένες ευθύνες. Υπάρχει περίπτωση να χάσουμε το αρχικό κεφάλαιο, το ‘χουμε συζητήσει στη γενική συνέλευση, έχει γίνει αποδεκτό. Ε, ας το χάσουμε, εμείς μπατίρηδες ήμασταν, μπατίρηδες είμαστε και θα μείνουμε. Θα έχουμε όμως το κεφάλι ψηλά και τη δύσκολη εμπειρία να έχουμε πρόταση και να τα βγάλουμε πέρα. Θ: Με βάση αυτή την πρότασή σας, ότι θέλετε να ζείτε απ’ τη δουλειά σας μ’ έναν έντιμο κι αξιοπρεπή τρόπο. Όσον αφορά τη λειτουργία του εργοστασίου: ποιος θα παίρνει τις αποφάσεις, από ποιόν θα διοικείται, ποιες θα είναι οι συμβάσεις εργασίας; Έχετε κάνει κάποιες συζητήσεις στο σωματείο σε σχέση με το ποιες θέλετε να είναι οι σχέσεις εργασίας μέσα στο εργοστάσιο εφόσον έχουμε μια θετική εξέλιξη στον αγώνα; Μ: Οι κατευθύνσεις μας είναι συγκεκριμένες. Εμείς θέλουμε τη δουλειά μας πίσω, θέλουμε το μεροκάματο μας και την αξιοπρέπειά μας. Πώς θα λειτουργήσει το εργοστάσιο εφόσον πάει καλά; Μακάρι να πάει καλά, ότι μπορεί να πάμε καλά δε σημαίνει ότι θα γίνουμε οι ανάλογοι καπιταλιστές, θα κοιτάξουμε φυσικά να αναπτύξουμε το εργοστάσιο, αν μπορούμε να το αναπτύξουμε. Εκεί μπαίνει και το θέμα νέων προσλήψεων, το κοινωνικό έργο που λέμε ότι θα κάνουμε είναι να προσλάβουμε άνεργο κόσμο της πόλης. όχι απλά τα συμπεθέρια μας και και τα ξαδέρφια μας. Θ: Ποιος θα διοικεί το εργοστάσιο; Μ: Θα το διοικεί καθαρά η γενική συνέλευση, το χουμε πάρει ήδη απόφαση. Όσον αφορά τα στελέχη που λέγαμε πριν, αυτά θα είναι σαν εκτελεστικά όργανα κι όχι διοικητικά. Θα έρχεται ο διοικητικός, θα βάζει πέντε πράγματα στην συνέλευση και στην επόμενη συνέλευση θα κάνει απολογισμό: αυτά που είπε τα έκανε; Η συνέλευση θα τον κρίνει και στην ανάγκη θα τον απορρίπτει. Η διοίκηση από τη γενική συνέλευση, αυτή είναι η άμεση δημοκρατία που λέμε εμείς, έχει και τα καλά της έχει και τα κακά της, τι να κάνουμε. Θ: Η εμπειρία από το καραβάνι αλληλεγγύης κι οι προθέσεις σας από δω και πέρα; Μ: Αυτό που θέλαμε να πετύχουμε, το πετύχαμε. Να διεκδικήσουμε ένα ραντεβού, χωρίς να είναι κλεισμένο, ας πούμε με τον τσαμπουκά να μπούμε στο υπουργείο εργασίας και να απαιτήσουμε να μας δοθεί μια απάντηση. Είχαμε βάλει μια υποχώρηση, να δεχτούμε ότι θα μας απαντήσουν σε 20 ή 30 μέρες , μια συγκεκριμένη ημερομηνία.. Στο υπουργείο εργασίας είπαν ότι θα μας απαντήσουν μες τη βδομάδα. Οπότε καταλαβαίνεις ότι ο στόχος που έγινε το καραβάνι επετεύχθη. Θωμάς: κι αναδείχτηκε και σε όλη την Ελλάδα, σ’ ένα μεγάλο κομμάτι… Μ: Ναι, έτυχε εκείνη τη μέρα να είναι κι η τρόικα εκεί, να είναι πολλά κανάλια, ακούστηκε το θέμα μας. Αυτό θέλαμε, να ακουστεί παράλληλα με όλα τα’ άλλα. Δεν μπορώ να προκαταβάλλω πώς θα προχωρήσουμε μετά από αυτό. Σαν εκπρόσωπος κι εκτελεστικό

αναιρέσεις

Όταν καθαρίσουμε την κεφαλαιοκρατία κάθεσαι κάτω και λες θα καθορίσω το δρόμο, θα κάνω εκείνο θα κάνω το άλλο και όλοι μαζί θα προχωρήσουμε να πάμε μπροστά.

επικαιρότητα

Νοέμβρης 1973- Νοέμβρης 2012

«Το θέμα είναι τώρα τι λες» Η νεολαία καθοριστικός κρίκος για την ανατροπή της βαρβαρότητας Z Του Θάνου Ανδρίτσου

Όταν ξεκίνησα να γράφω το κείμενο αυτό, με μια μικρή απροθυμία για τις τετριμμένες φράσεις που θα ήμουν καταδικασμένος να επαναλάβω, όπως και σε κάθε κείμενο με αφορμή την επέτειο του Πολυτεχνείου, δύο στιγμιότυπα αναζητούσαν με μανία να συνδεθούν κάπως με τη σκέψη μου.

Τ

2 Στιγμιότυπα:

ο πρώτο ήταν, μια είδηση από τη Χιλή. Το φοιτητικό κίνημα της Χιλής είχε πάρει ένα σημαντικό βραβείο «ανθρωπίνων δικαιωμάτων», που αποδίδεται κάθε χρόνο στη μνήμη του δημοκράτη πρέσβη της Χιλής στις ΗΠΑ επί Αλιέντε,

που δολοφονήθηκε το 1976. Το σημαντικό δεν ήταν το βραβείο. Αυτό, που αποδεικνύει το περιστατικό, είναι η τεράστια απήχηση του αγώνα της Χιλιανής νεολαίας, που από μια μάχη γύρω από τη δημόσια εκπαίδευση έχει μετατραπεί στο σημαντικότερο κοινωνικό κίνημα στη χώρα μετά τη δικτατορία του Πινοσέτ. Λίγες μέρες πριν, είχε γίνει

γνωστή η νίκη των φοιτητών στο Κεμπέκ του Καναδά μετά από πολύμηνο αγώνα. Το δεύτερο, πολύ πιο άσχημο, όπως και οι περισσότερες ειδήσεις το τελευταίο διάστημα στην Ελλάδα, ήταν μια έρευνα του του Χρήστου Κάτσικα που δημοσιεύτηκε στα Νέα. Σύμφωνα με αυτήν, 5000 με 7000 μαθητές κάθε χρόνο εγκαταλείπουν τα σχολεία πριν ολοκληρώσουν την υποχρεωτική εκπαίδευση. Τα στοιχεία προκαλούν δυσάρεστη έκπληξη. Κοντά στα 4 εκατομμύρια πολίτες της χώρας δεν έχουν ολοκληρώσει το γυμνάσιο, ενώ ένας στους δέκα ούτε καν το δημοτικό. Η φτώχεια και η ανέχεια έχουν κάνει την εκπαίδευση, τη βασική πόσο μάλλον την τριτοβάθμια, άπιαστο όνειρο για εκατομμύρια νέους.

Που βρισκόμαστε σήμερα; Τα δύο στιγμιότυπα μπορεί να φαίνονται άσχετα μεταξύ τους, ή να έχουν μια χαλαρή σύνδεση, καθώς αναφέρονται σε θέματα νεολαίας και εκπαίδευσης. Άλλωστε λίγα έχει να προσφέρει η αναζήτηση αναλογιών μεταξύ τόσο διαφορετικών καταστάσεων. Έχει όμως ενδιαφέρον η περίπτωση της Χιλής, καθώς μοιάζει, με μια εικόνα ταυτόχρονα από το παρελθόν και από το μέλλον μας. Από τη μια μεριά κάποιος θα αναγνώριζε ότι η περίοδος που το φοιτητικό και νεολαιίστικο κίνημα μετέδιδε αγωνιστικότητα στην υπόλοιπη

τερο κατανοούσαν ότι το μέλλον τους δεν θα ήταν αυτό που ονειρεύονταν οι γονείς. Αντίθετα, η προοπτική των περισσοτέρων ήταν η μισθωτή εργασία, η «γενιά των 700 ευρώ», η προσέγγιση στα διευρυνόμενα μεσαία και κατώτερα στρώματα που διαρκώς πιέζονταν προς τα κάτω. Σήμερα, το τοπίο που διαμορφώνεται είναι κάπως διαφορετικό. Καταρχήν, ένα τεράστιο κομμάτι νέων ωθείται εκτός τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, πολύ μεγαλύτερο από πριν. Ακόμα χειρότερα, όλο και περισσότεροι σταματούν το σχολείο, και καταδικάζονται σε έναν αναλφαβητισμό του 21ου αιώνα. Αλλά και για τους περισσότερους φοιτητές, η προοπτική δεν είναι πια τα «700 ευρώ» και η ελαστική εργασία. Αυτό είναι για τους τυχερούς. Οι περισσότεροι αντιμετωπίζουν την παντελή έλλειψη εισοδήματος, τη μόνιμη ανεργία, τη φτώχεια ακόμα και την πείνα και τη σύγχρονη μετανάστευση. Τέλος, ένα μικρό κομμάτι, τα παιδιά της εγχώριας ανώτερης αστικής τάξης, της συμμορίας των ντόπιων μνημονιακών βρικολάκων, θα συνεχίσουν να σπουδάζουν, όλο και περισσότερο βέβαια θα πηγαίνουν στα καλά (και ακριβά) πανεπιστήμια της Ευρώπης, είτε για να μείνουν για πάντα εκεί, είτε για να επιστρέψουν μετά από χρόνια και να πάρουν τις θέσεις των γονιών τους, στις επιχειρήσεις, την πολιτική, τα ΜΜΕ κ.α. Δεν ξέρω αν περιγράφεται σωστά η μελλοντική κατάσταση. Σίγουρα θα είναι πιο σύνθετη και θα περιλαμβάνει πολύ

διαφορετικές ενδιάμεσες πραγματικότητες. Ωστόσο, είναι κρίσιμο, να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε την πολιτική και τη δράση μας, με βάση το νέο τοπίο που διαμορφώνεται στην ελληνική κοινωνία.

Τι σημαίνει αυτό για το κίνημα της νεολαίας; Αν τα παραπάνω ισχύουν, έστω μερικώς, τότε δημιουργούνται νέα ερωτήματα εντός του νεολαιίστικου κινήματος. Με ποιό περιεχόμενο, με ποιούς στόχους, με ποιές μορφές μπορεί στο σήμερα να εμπνεύσει και να ενώσει τα διαφορετικά τμήματα της νέας γενιάς, αυτά που καταδικάζονται σε ένα παρόν αμορφωσιάς, φτώχειας, ανεργίας και σε ένα ακόμα χειρότερο μέλλον; Σίγουρα οι απαντήσεις δεν μπορούν να είναι εύκολες. Θα καταθέσω ορισμένες κατευθύνσεις για σκέψη, όχι επεξεργασμένα πολιτικά προγράμματα. Η νεολαία δεν είναι τάξη, ούτε ορίζεται απλά από κάποια δεδομένα ηλικιακά όρια. Από την άλλη, και ειδικά όταν τόσες χιλιάδες νέοι πετιούνται καθημερινά εκτός εκπαίδευσης, δεν μπορούμε να αντιλαμβανόμαστε ως νεολαία, μονάχα τα τμήματά της που βρίσκονται σε σχολεία και σχολές. Κι όμως, μέσα σε όλη αυτή την αντιφατικότητα, οι διαφορετικές εμπειρίες, τα διακριτά ηλιακά, πολιτισμικά, οικονομικά χαρακτηριστικά που μοιράζονται οι σύγχρονοι νέοι, τους ενοποιούν. Όλοι αυτοί

9

κίνημα νεολαίας

κοινωνία έχει περάσει, εδώ και μερικά χρόνια, καθώς βιώνουμε ένα πρωτοφανή κοινωνικό πόλεμο στον οποίο την πρωτοκαθεδρία (από μεριά των κάτω) έχουν τα μεγάλα απεργιακά ξεσπάσματα με ευρύτερες δυνάμεις της εργασίας. Από την άλλη, ίσως η Χιλή να δείχνει και θραύσματα από το μέλλον, έχοντας η ίδια δεχτεί στο παρελθόν το βίαιο σοκ του πιο ακραίου νεοφιλελευθερισμού, τη διάρκεια της δικτατορίας. Στη Χιλή, όπως και σε άλλα μέρη του κόσμου, η ιδιωτικοποίηση και εμπορευματοποίηση όλων των κοινωνικών υπηρεσιών, μεταξύ των οποίων και η παιδεία, έχει διαμορφώσει ένα αντιφατικό μωσαϊκό. Ένα τεράστιο κομμάτι πεταμένο στο περιθώριο με παντελή αδυναμία πρόσβασης στην εκπαίδευση και ειδικά στα πανεπιστήμια. Ένα μεγάλο κομμάτι φοιτητών που μπόρεσαν να αποκτήσουν πρόσβαση μέσα από δυσβάσταχτα δάνεια για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Η έκρηξη στη Χιλή, είχε σαν μια από τις αιτίες, την αδυναμία από ένα τεράστιο κομμάτι φοιτητών να συνεχίσουν να πληρώνουν για τις σπουδές τους. Τέλος, μια μικρή ελίτ παιδιών της αστικής τάξης που πηγαίνει στα καλύτερα πανεπιστήμια της Χιλής και του εξωτερικού, αναπαράγοντας εκ νέου τον ταξικό διαχωρισμό σαν κληρονομιά μέσα στις γενιές. Είναι αυτή η εικόνα του μέλλοντός μας; Ίσως. Όμως το θέμα δεν είναι να κάνουμε γενικές προβλέψεις. Αυτό που έχει τεράστια σημασία, είναι να κατανοήσουμε το διαφορετικό τοπίο που είτε έχει ήδη διαμορφωθεί, είτε γίνονται ορατά τα πρώτα σημάδια του, για τη νεολαία, το πανεπιστήμιο και το φοιτητικό κίνημα στην Ελλάδα. Και το κυριότερο: πώς αναγνωρίζοντας τη νέα κατάσταση, θα επανεξοπλιστεί η αντικαπιταλιστική αριστερά, η ΕΑΑΚ αλλά και το ίδιο το φοιτητικό κίνημα, ώστε να απαντήσει σε αυτή τη νέα πραγματικότητα; Το φοιτητικό κίνημα, μετά το 90, έφτασε σε ένα αποκορύφωμα τη διετία 20062007. Η δυναμική του συνδύαζε πολλά διαφορετικά στοιχεία, όπως η ιστορική παρακαταθήκη του, η νεολαιίστικη ριζοσπαστικοποίηση, η δύναμη της Αριστεράς. Πατούσε σε μια συγκεκριμένη κοινωνική διαδικασία, κατά την οποία το σώμα των σπουδαστών συνεχώς διευρυνόταν. Δεν είχαν εκλείψει καθόλου οι κοινωνικές ανισότητες και οι ταξικοί φραγμοί, ωστόσο ένα πλειοψηφικό κομμάτι παιδιών των λαϊκών οικογενειών έβλεπε σαν ορατή προοπτική, κατ’ αρχήν την ολοκλήρωση του Λυκείου και στη συνέχεια την εισαγωγή σε μια σχολή. Έτσι, όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά συνδέθηκαν με τα ζητήματα της εργασιακής προοπτικής των αποφοίτων, καθώς στα πλαίσια ευρύτερων μετασχηματισμών στην οικονομία αλλά και μιας διαρκούς επίθεσης στους μισθούς και τα δικαιώματα των εργαζομένων, οι φοιτητές ολοένα και περισσό-

αναιρέσεις

Η νεολαία δεν είναι τάξη, ούτε ορίζεται απλά από κάποια δεδομένα ηλικιακά όρια.

κίνημα νεολαίας

Το Πολυτεχνείο έδειξε ότι η θαρραλέα και μαζική κινητοποίηση του φοιτητικού κινήματος μπορεί να εμπνεύσει τη συστράτευση του συνόλου της νεολαίας και να συνδεθεί με όλα τα αγωνιστικά ρεύματα της κοινωνίας σε ένα νικηφόρο αγώνα ενάντια στις πιο ισχυρές χούντες. οι μαθητές, οι φοιτητές, οι σπουδαστές, οι νέοι στις τεχνικές σχολές, στα κέντρα κατάρτισης, στις σχολές μαθητείας, οι άνεργοι (που στη νεολαία ξεπερνούν το 50%), οι εργαζόμενοι με μεσαιωνικές συνθήκες εργασίας, μπορούν να ενοποιηθούν για να διεκδικήσουν τα δικαιώματα τους στο σήμερα και μια καλύτερη ζωή στο μέλλον; Αυτό το στοίχημα μέχρι στιγμής δεν έχει κερδηθεί, όμως υπάρχει το έδαφος για κάτι τέτοιο. Τα κατά καιρούς ξεσπάσματα τμημάτων της νεολαίας, αλλά και η συμμετοχή τους στους αγώνες των τελευταίων ετών καταμαρτυρούν κάτι τέτοιο. Από την άλλη, η νέα γενιά δεν έχει πρωταγωνιστήσει, στο βαθμό που της αντιστοιχεί στην τιτάνια μάχη ενάντια στο μνημόνιο και την εγχώρια και ξένη τρόικα. Τα πιο οργανωμένα κομμάτια του κινήματος της νεολαίας, το φοιτητικό κατά κύριο λόγο και το μαθητικό, παρά τις εξάρσεις τους, δεν έχουν κατορθώσει να ενώσουν τη νέα γενιά σε έναν αγώνα διαρκείας στην πρώτη γραμμή της κοινωνικής αναμέτρησης που μαίνεται εδώ και τρία χρόνια.

Ο δρόμος του Νοέμβρη… Η κληρονομιά του Πολυτεχνείου αλλά και του πρόσφατου παραδείγματος της Χιλής δείχνει ότι το κίνημα της νεολαίας μπορεί να πρωταγωνιστήσει στους κοινωνικούς αγώνες, μπορεί να σταθεί στην πρώτη γραμμή ως κομμάτι του εργατικού, λαϊκού κινήματος. Το Πολυτεχνείο έδειξε ότι η θαρραλέα και μαζική κινητοποίηση του φοιτητικού κινήματος μπορεί να εμπνεύσει τη συστράτευση του συνόλου της νεολαίας και να συνδεθεί με όλα τα αγωνιστικά ρεύματα της κοινωνίας σε ένα νικηφόρο αγώνα ενάντια στις πιο ισχυρές χούντες. Αυτό δεν αναιρούσε τη σημασία της επιμέρους οργάνωσης εντός των χώρων σπουδών, αντίθετα την προϋπέθετε. Γιατί τα αιτήματα για δημόσια παιδεία, υπερέβαιναν τα ειδικά συμφέροντα των φοιτητών

και μετατρέπονταν σε διεκδικήσεις με πανκοινωνική απεύθυνση, που συνδυαζόμενα με τον αγώνα για ψωμί και ελευθερία μετατρέπονταν στο σύνθημα για την ανατροπή της χούντας. Αυτό αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά μαθήματα που δίνει ο Νοέμβρης για τη σημερινή εποχή. Δεν αναιρείται η ανάγκη του συνδικαλισμού και των επιμέρους αγώνων στα πανεπιστήμια, τα ΤΕΙ, τα σχολεία κτλ. Αλλά σήμερα, περισσότερο από ποτέ, για να μπορέσουν να υλοποιηθούν νικήσουν τη συνολική ανατροπή της επίθεσης και της αστικής πολιτικής. Γι’ αυτό και πρέπει, ο αγώνας για πρόσβαση των νέων σε κάθε βαθμίδα εκπαίδευσης, για ανατροπή του σύγχρονου αναλφαβητισμού, για διεύρυνση της δημόσιας και δωρεάν εκπαίδευσης και διάλυση κάθε πλευράς ιδιωτικοποίησης να τεθεί στο κέντρο των σημερινών αγώνων, τόσο του φοιτητικού όσο και του εργατικού κινήματος. Την ίδια στιγμή που η πάλη για την ανατροπή των μνημονίων, των κυβερνήσεων και της αντιλαϊκής απολιτικής αποτελεί αδιαπραγμάτευτη πλευρά των αγώνων της νεολαίας. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ανασυγκρότηση και ενδυνάμωση του πιο οργανωμένου κομματιού της νεολαίας, του φοιτητικού κινήματος. Δεν αρκούν οι καταλήψεις και οι πορείες, όσο αναγκαίες και αν είναι. Απαιτείται πρώτα και κύρια ένα άλμα στην πολιτικοποίηση και την οργάνωση. Όχι έξω από τις καθημερινές αντιπαραθέσεις με κάθε ζήτημα που προκύπτει, μη ξεχνάμε ότι τόσο στη Χούντα, όσο ακόμα και στην Κατοχή, οι αγώνες για εκπαιδευτικά ζητήματα ήταν εξαιρετικά κρίσιμοι. Όμως, πρέπει να στοχεύουμε σε μια ριζική ανατροπή των συσχετισμών, στη συντριπτική ήττα των μνημονιακών δυνάμεων και όσων τις στηρίζουν μεταξύ των φοιτητών και του καθηγητικού κατεστημένου. Οι φοιτητικοί σύλλογοι και οι μαζικές διαδικασίες τους μπορούν σήμερα να αναγεννηθούν μέσα από μια ανώτερη συνείδηση του ρόλου τους σαν

όργανα ανατροπής της κυρίαρχης πολιτικής και αντικαπιταλιστικής αμφισβήτησης. Και χρειάζονται ανώτερες μορφές συντονισμού του αγώνα, όπως αιρετοί και ανακλητοί αντιπρόσωποι κ.α. Εξίσου απαραίτητη είναι η είσοδος στο προσκήνιο, του μαθητικού κινήματος. Όσο δύσκολο και αν είναι, απαιτείται εκ βάθρων θεμελίωση του μαθητικού συνδικαλισμού, αγώνας για καλύτερη οργάνωση και συντονισμό. Στους μαθητές θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό και η πάλη ενάντια στο σύγχρονο φασισμό. Πλάι σ’ αυτό θα πρέπει να αναζητούμε σύνθετες μορφές οργάνωσης και κοινού αγώνα για όλη τη νέα γενιά, με ενώσεις ή συλλόγους νεολαίας σε περιοχές ή πόλεις.

Η νέα γενιά αυτού του κόσμου, τι θα φέρει για την ανθρωπότητα; Υπάρχει, ωστόσο, ένα ακόμα μεγαλύτερο και ιστορικό ερώτημα για τη νέα γενιά. Και αυτό αντηχεί σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου. Το ερώτημα είναι σε ποιο κόσμο θα ζήσει; Είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που μια γενιά έχει να αντιμετωπίσει τη σιγουριά ότι το μέλλον στο οποίο θα μεγαλώσει και θα ζήσει είναι τόσο σκοτεινό. Είναι σίγουρα η πρώτη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η νέα γενιά του μεσοπολέμου είχε μπροστά της λίγες επιλογές. Ή θα πέθαινε αναμένοντας στις ουρές για τα συσσίτια. Ή θα στρατευόταν με ότι πιο απάνθρωπο έχει γεννήσει ο ανθρώπινο πολιτισμός, το φασισμό, επιλογή που πήραν ορισμένοι. Ή θα έμπαινε με όλη της την ψυχή στον αγώνα ενάντια στον φασισμό και τον καπιταλισμό. Αυτοί την επιλογή πήραν οι περισσότεροι, φτιάχνοντας την πιο σπουδαία και ηρωική γενιά του 20ου αιώνα, που έδωσε τη ζωή της για μια κοινωνία δίκαιη και ειρηνική. Στην Ελλάδα, ήταν η νεολαία το πιο μαχητικό, δημιουργικό και επαναστατικό κομμάτι της εαμικής αντίστασης. Άλλα νίκησε και άλλα έχασε, δεν κατάφερε όμως να εκπληρώσει τα όνειρά της. Μια άλλη νέα γενιά στις δεκαετίες του 60 και του 70 αποφάσισε να παλέψει για να εκπληρώσει τα ιδανικά των πατεράδων της. Στην Ελλάδα έριξε τη χούντα. Και πάλι όμως, το όραμα ενός δίκαιου κόσμου δεν έγινε πραγματικότητα. Σήμερα ήρθε ο δικός μας κλήρος. Ή θα αφήσουμε τον κόσμο να μπει σε ένα νέο μακρύ πυκνό σκοτάδι ή παλέψουμε για μια άλλη κοινωνία, μια κοινωνία που δεν μπορεί παρά να είναι σοσιαλιστική κομμουνιστική. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει. Και αν αυτές είναι οι επιλογές μας, τότε η απόφαση που πρέπει να πάρει η νεολαία όλου του κόσμου είναι ιστορική. Και θα την πάρει μόνο έχοντας συνείδηση του έργου που σηκώνει στις πλάτες της. ■

Z Του Κώστα Τζιαντζή

Λίγες μέρες πριν από την 39η επέτειο του Πολυτεχνείου και έναν περίπου χρόνο μετά την απώλεια του συντρόφου Κώστα Τζιαντζή, τράβηξε την προσοχή μας το κείμενό του “Μηνύματα από τον Αντιδικτατορικό Αγώνα”. Πρόκειται για ένα κείμενο, το οποίο ο Κ. Τζιαντζής δεν έγραψε απλά σαν ένας αγωνιστής που είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στα γεγονότα, αλλά κρατώντας την οπτική του από τη σκοπιά της επαναστατικής προσπάθειας στην εποχή μας. Αδύνατο να το δημοσιεύσουμε αυτούσιο λόγω της μεγάλης του έκτασης, δύσκολο το να αποφασίσουμε ποια κομμάτια θα μείνουν “εκτός”.. Ως εκ τούτου, παραθέτουμε το παρακάτω απόσπασμα και καλούμε τους αναγνώστες να αναζητήσουν την ολοκληρωμένη του εκδοχή. Το κείμενο περιέχεται στην έκδοση “Κεφαλονίτες και Ιθακήσιοι στην εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1973 που επιμελήθηκε ο Πέτρος Πετράτος. Hλεκτρονικά μπορεί να βρεθεί στον ιστότοπο της Λέσχης Ανυπότακτης Θεωρίας (www.ilesxi. wordpress.com).

Οι αντίπαλες παρατάξεις Η αντιδικτατορική πάλη χωρίζεται σε δύο περιόδους και σε δύο γενικά παρατάξεις, αντίθετες μεταξύ τους, αλλά και σφιχταγκαλιασμένες στον πολιτικό χώρο και στο χρόνο. Η πρώτη είναι η περίοδος και η παράταξη των λυγμών της προδομένης δημοκρατίας. Η δεύτερη (κυρίως από το ‘71 περίπου και μετά) είναι η περίοδος – η παράταξη μιας νέας επαναστατικής επαγγελίας που αρχίζει να σιγοτραγουδά σε διάφορες παραλλαγές. Στην πρώτη ηγεμονεύουν οι διαμαρτυρίες για τον καταποντισμένο εκσυγχρονισμό του μεταπολεμικού αστικού συστήματος. Περισσεύουν οι κατάρες», οι αλληλοκατηγορίες και οι μικρομεσαίες προσδοκίες του ευρύτερου «δημοκρατικού στρατοπέδου» (αντιδεξιού και αριστερού) γύρω απ’ την επιστροφή της χαμένης άνοιξης (ή του Καραμανλή), την εθνική συμφιλίωση και τον εξευρωπαϊσμό (δυτικόστροφο, αριστερόστροφο ή ανάμικτο), γύρω απ’ τα πολύμορφα οράματα των κοινωνικών συμβολαίων και τα εξόριστα στιχάκια του εκδημοκρατισμού. Η δεύτερη παράταξη φωτίζεται απ’ τις παλιές και τις καινούριες υποσχέσεις των αντάρτικων, απ’ τον κόκκινο Οκτώβρη και τα μαύρα μάτια του Τσε, απ’ τις ξαναγεννημένες, σοφές και ταυτόχρονα αμάθητες, επαναστατικές απόπειρες σαν του Μάη. Είναι αυτή που γεννιέται μες στα χαράματα μιας νέας ιστορικής εποχής, της καθ’ αυτό, θα λέγαμε, «εργατικής εποχής» της ανθρωπότητας, με λίγα λόγια της σημερινής εποχής. Στο πρώτο επίπεδο κυριαρχούν οι ήρωες. Ο Μανδηλαράς, ο Ελής, ο Μίκης, ο Γέρος της δημοκρατίας, ο Μουστακλής, ο Καράγιωργας, ο απροσκύνητος Παναγούλης, ο άλλος Αντρέας της ταράτσας, «τακ-τακ εσύ, τακ-τακ κι εγώ». Στο δεύτερο κυριαρχούν οι πολλαπλές πρωτοπορίες των «άγνωστων στρατιωτών» μιας ριζικής ανατροπής χωρίς αστικά κοινωνικά όρια, χωρίς ακρωτηριασμένα δικαιώματα, χωρίς απαγορευμένες ζώνες, αλλά και χωρίς -δυστυχώς- επαναστατική στρατηγική. Να πω ονόματα δίχως την άδειά τους; Ο Παντελής Κιουρισής, ο Αντώνης Καλαμπόγιας, ο Λάκης Χριστοδουλόπουλος, ο Θάνος Τσούνιας, ο Σταύρος Σταυρόπουλος, ο Βασίλης Καραπλής, ο Τάκης Κυπραίος, ο Τάκης Κοντογιάννης, ο Παναγιώτης, ο Μιχάλης, ο Άλκης, η Μπούλη και κυρίως «οι τόσοι άλλοι». Είναι αυτοί που μετέπειτα τους ονόμασαν (αδιακρίτως ηλικίας και τοποθέτησης) «παιδιά» της Νομικής και του Πολυτεχνείου, παιδιά της «κοι-

νωνικής μεταπολίτευσης». Μαζί τους, ξεχωριστός και όμοιος, ο Χάρης Γαϊτανίδης, φοιτητής, τότε, του Πολυτεχνείου από το Αργοστόλι, από την πέρα Κεφαλονιά, όχι την καλή νοικοκυρά μα την ατίθαση και τη φευγάτη. Η ιστορία του Χάρη είναι η ιστορία όλων αυτών, ξεχωριστή και όμοια και αντίθετη και διασπασμένη, στο ίδιο μελλοντικό μέτωπο. (...) Η μεταπολίτευση γεννήθηκε από το αίμα των ανυπότακτων ανθρώπων, αλλά πήρε το κυρίαρχο σχήμα της από τη σύγχρονη βιομηχανία της πλαστικής πολιτικής χειρουργικής. Αρκετοί, ως γνωστόν, από τους αγωνιστές της δεύτερης περιόδου, της δεύτερης παράταξης, απέκτησαν επίσημα επώνυμα. Η εκφωνήτρια της αντίστασης αναμορφώθηκε σε φτωχή παρουσιάστρια. Ωστόσο, η πλειονότητα αυτής της πρωτοπορίας «των άγνωστων στρατιωτών» της ανατροπής, μέσα από τις πολλαπλές αντιθέσεις της, τις απογοητεύσεις, τις αφομοιώσεις και τις εξάρσεις της, έμεινε πιστή (ή μάλλον «άπιστη» και κριτική, άστατη και πάντα ερωτευμένη) απέναντι σ’ αυτό που η ίδια ονόμασε, με την όμορφη ξύλινη γλώσσα της, «ο αγώνας που συνεχίζεται». Και ίσως σήμερα, στην περιπετειώδη διαχρονική της προέκταση, αυτή η, πολλές φορές ηττημένη, η «δίκαια» πολυτραυματισμένη και «χιλιοτσακωμένη» παράταξη, είναι η πιο δικαιωμένη απ’ οποιοδήποτε κόμμα ή ό,τι άλλο. Είναι αυτή που συγχωνεύεται περισσότερο με την όψη και την αστραπή των νέων ανθρώπων, με τη ζωή και τις ανάγκες της σύγχρονης εργασίας, πιο εκστατική και υπεύθυνη απέναντι σ’ αυτά που βλέπει να έρχονται, πιο προβληματισμένη και απρόβλεπτη από κάθε άλλη εποχή. (...) Σ’ εκείνες τις συνθήκες οι αγωνιστές της ανατροπής μέσα στο αντιδικτατορικό κίνημα, παρ’ όλη τη σφοδρή μεταξύ τους αντιπαράθεση και την παραζάλη του πολιτικού ακτιβισμού, ήρθαν ουσιαστικά «πιο κοντά» με βάση τα επανατροφοδοτούμενα, αναπάντητα ερωτήματά τους. Σ’ εκείνες τις συνθήκες ήρθαμε πιο κοντά και με το Χάρη Γαϊτανίδη. «Και τι θα γίνει τώρα, με την ριζική ανατροπή και τη μεγάλη μας την Επανάσταση»; Ο αγώνας, βέβαια, συνεχίζεται. Από καλύτερες θέσεις; Ποιες όμως είναι οι συγκεκριμένες υλικές – πολιτικές θέσεις και οι γενικότερες προοπτικές των ίδιων των εργαζομένων, της νεολαίας, του κινήματος τους σε διαχωρισμό απ’ τις «νομοτέλειες» της νέας αστικής δημοκρατίας; (...) Τα μηνύματα του αντιδικτατορικού αγώνα έχουν σχετική σημασία για τα μεγάλα και πρωτότυπα προβλήματα της σημερινής εποχής. Ορισμένα ωστόσο από εκείνα που κάπως προσέγγισαν ο Χ, Γαϊτανίδης και οι σύντροφοί του μπορεί να βοηθήσουν, αν μετασχηματισθούν και αναπτυχθούν με τη θεωρία και την ταξική εμπειρία του σήμερα και των ιστορικών γεγονότων που κυοφορούνται. Το πιο καθοριστικό και ταυτόχρονα το πιο άμεσο καθήκον των επαναστατών, ιδιαίτερα στην κατάσταση της εμφανιζόμενης νέας ιστορικής κρίσης του συστήματος, είναι να υπερασπίζονται τη δυνατότητα και την προοπτική μιας νέας και ανώτερης από κάθε άλλη φορά επανάστασης προς τον κομμουνισμό. Μιας επανάστασης που θα στηρίζεται στις ποιοτικά προωθημένες απαιτήσεις, τις ιστορικές εμπειρίες και τις κατακτήσεις του κοινωνικού και εργατικού πολιτισμού της εποχής μας. (...) Οι ίδιοι οι σημερινοί σκληροί όροι της πάλης για επιβίωση και ελευθερία, η εντεινόμενη χρεοκοπία της αγίας αγοράς και του νεοκυνισμού επιβάλλει στις νέες γενιές των εργαζομένων να αποτινάζουν την κούραση από τις τόσες φλυαρίες για το πανεθνικό πανσχολικό «Πολυτεχνείο». Τις ωθεί ξανά και ξανά στα μεγάλα αγωνιστικά γεγονότα και όχι στα σήριαλ της κομματικής ιστορικής αυτοδικαίωσης ή της πολιτικής χαμοζωής, προκειμένου να απαντήσουν στα ερωτήματα του μέλλοντος τους. Και όσο και αν φαίνεται παράξενο, το Πολυτεχνείο και οι αγωνιστές του θα κριθούν από το ποια αντιδικτατορική παράταξη θα επιλέξουν τελικά αυτές οι νέες εργατικές γενιές. Την πρώτη ή τη δεύτερη; Την παραδοχή τελικά και το μακιγιάρισμα της κυρίαρχης κατάστασης ή την ανατροπή και την Επανάσταση; Τον Αντώνη Τρίτση, (για να αναφερθώ, μ’ όλο το προσωπικό σεβασμό, σ’ έναν επίσης Κεφαλλονίτη αγωνιστή) ή τον Χάρη Γαϊτανίδη;

αναιρέσεις

Αντιδικτατορικό Αγώνα

1 1

κίνημα νεολαίας

Μηνύματα από τον

κίνημα νεολαίας

Z Του Παναγιώτη Λούβρου

Το φοιτητικό κίνημα ανά τον κόσμο Ανταπόκριση από το διήμερο εκδηλώσεων στον Καναδά

Σ

τις 12 και 13 Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκε στο Τορόντο του Καναδά διήμερη συνέλευση ακτιβιστών και συνδικαλιστών από όλη την πολιτεία του Οντάριο. Το διήμερο διοργανώθηκε από την Καναδική Ομοσπονδία Φοιτητών (C.F.S.) και στα πλαίσια αυτού πραγματοποιήθηκε εκδήλωση για τους αγώνες των φοιτητών διεθνώς, με συμμετοχή αποστολών από τη Χιλή, την Ισπανία και την Ελλάδα. Προφανώς και οι Καναδοί φοιτητές είχαν να προσφέρουν στη κουβέντα με τις εμπειρίες από τον πολύ πρόσφατο αγώνα στο Κεμπέκ. Συνολικά οι εμπειρίες από αυτή την διαδικασία είναι ιδιαίτερα σημαντικές δεδομένου ότι, γνωρίζουμε, επηρεαζόμαστε και εμπνεόμαστε από τους ξεσηκωμούς των φοιτητών σε διαφορετικές γωνιές του πλανήτη, αλλά υπάρχουν λίγες ευκαιρίες συζήτησης και συντονισμού μεταξύ των μελών του φοιτητικού κινήματος. Προτού φτάσουμε όμως στο κομμάτι της αλληλεγγύης και του κοινού αγώνα των φοιτητών, έχει νόημα να σταθούμε σε κάποια στοιχεία του αγώνα από το Κεμπέκ, τη Χιλή και την Ισπανία, έτσι όπως τα περιέγραψαν και οι ομιλητές στην εκδήλωση. Αφορμή για τον αγώνα των φοιτητών στο Κεμπέκ ήταν η αύξηση των διδάκτρων κατά 75% σε βάθος πενταετίας. Έτσι ακόμα και αν τα δίδακτρα θα ήταν χαμηλότερα σε σχέση με άλλες πολιτείες του Καναδά, οι φοιτητές δεν συμβιβάστηκαν και άρχισαν έναν μεγαλειώδη αγώνα, που όμοιος του δεν έχει διεξαχθεί στη βόρεια Αμερική τα τελευταία χρόνια. Ένας αγώνας που είχε πολύ

μαζικά χαρακτηριστικά, με πάνω από 300.000 να συμμετέχουν στις φοιτητικές απεργίες και δεκάδες χιλιάδες σε δράσεις, νυχτερινές πορείες , συλλαλητήρια και καταλήψεις, που μάλιστα είχαν απαγορευτεί από τις τοπικές αρχές! Πίσω από αυτή τη μαζικότητα , προφανώς και κρύβεται η ισχυρή οργάνωση των φοιτητών σε συνδικάτα, ιδιαίτερα πολιτικοποιημένα και δραστήρια, τα οποία κατά την διάρκεια των κινητοποιήσεων αποφάσιζαν με γενικές συνελεύσεις για την πορεία του αγώνα. Σύμβολο του αγώνα των φοιτητών είναι το κόκκινο τετράγωνο (carton rouge), που από τη μια συμβολίζει τους φοιτητές που είναι “στο κόκκινο” από τα δίδακτρα και τα χρέη στα φοιτητικά δάνεια, και από την άλλη είναι σύμβολο των κοινωνικών κινημάτων και των αντιστάσεων στο Κεμπέκ τα τελευταία χρόνια. Σημαντικό στοιχείο για την εξέλιξη του αγώνα, αποτέλεσε η αποδοχή από μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας των αιτημάτων των φοιτητών, όπως επίσης και η ενεργή συστράτευση μαθητών και συνδικάτων εργαζομένων στη μάχη. Μπορούμε να πούμε ότι το κίνημα έφερε σε μεγάλη ταραχή την περιφερειακή κυβέρνηση που έπαιρνε συνεχώς αντιδημοκρατικά μέτρα για να το χτυπήσει. Γενικότερα, το τότε κυβερνών κόμμα υπέστη τεράστια φθορά από το φοιτητικό κίνημα, πράγμα που φάνηκε και στις εκλογές όπου έχασε μεγάλο μέρος της δύναμής του. Έτσι και η επόμενη κυβέρνηση, υπό το φόβο των κινητοποιήσεων, απέσυρε τον επίμαχο νόμο για την αύξηση των διδάκτρων, οδηγώντας το κίνημα σε μια σημαντική νίκη . Η πρόσκαιρη αυτή νίκη δεν έφερε επανάπαυση στους φοιτητές που έχουν ήδη αρχίσει να συζητάνε τη μάχη για την κατάργηση των διδάκτρων και για δωρεάν εκπαίδευση. Συνοψίζοντας, ο αναπάντεχος ξεσηκωμός άνοιξε ρήγ-

στις διάφορες γωνιές του πλανήτη αντιμετωπίζει κοινά προβλήματα και εχθρούς. Το ζητούμενο για το επόμενο διάστημα είναι θα μπορούν να αναπτυχθούν κοινοί αγώνες και διεθνής αλληλεγγύη ανάμεσα στους διαφορετικούς λαούς και τα κινήματα έτσι ώστε το αίτημα για μια άλλη εκπαίδευση απαλλαγμένη από τα δεσμά του κέρδους, αλλά και το όραμα για μια άλλη κοινωνία, να βρουν δρόμους πραγματικής υλοποίησης. ■

Στιγμιότυπα από το διήμερο εκδηλώσεων Το διήμερο εκδηλώσεων πραγματοποιήθηκε στο πανεπιστήμιο του Τορόντο που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης. Η συμμετοχή ήταν ιδιαίτερα μεγάλη σύμφωνα με τους διοργανωτές ξεπερνώντας τα 400 άτομα. Πέρα από την κεντρική εκδήλωση της δεύτερης μέρας για το φοιτητικό κίνημα διεθνώς, υπήρξαν δεκάδες εκδηλώσεις και workshops για πάρα πολλά θέματα όπως την ισχυροποίηση της οργάνωσης των φοιτητών, το αντιπολεμικό κίνημα, το σεξισμό, την οικονομική κρίση. Επίσης πέραν από τις εκδηλώσεις οι φοιτητές που συμμετείχαν, πραγματοποίησαν συσκέψεις ανά πόλη και ανά πανεπιστήμιο, για το σχεδιασμό και την δράση τους στο κίνημα το επόμενο διάστημα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η κεντρική ομιλία της πρώτης μέρας του Clayton ThomasMuller, γνωστού οικολόγου ακτιβιστή και αγωνιστή. Σημαντικό γεγονός ήταν ότι η συμμετοχή στο διήμερο ήταν δωρεάν για όλους τους φοιτητές με κάλυψη των μετακινήσεων, του φαγητού και της διαμονής.

1 3

κίνημα νεολαίας

μα στην ομαλότητα του Καναδά. Από τη μια, ευρύτερα κομμάτια νέων στο Κεμπέκ συνειδητοποιούν ότι δεν είναι μόνο ένας νόμος και μια αντιλαϊκή κυβέρνηση που θίγει τα δικαιώματα τους, αλλά είναι το ίδιο το σύστημα. Ως εκ τούτου, αναπτύσσονται ευρύτεροι προβληματισμοί και ρεύματα που προσεγγίζουν τον αριστερό και αντικαπιταλιστικό χώρο , που μέχρι πρότινος δεν υπήρχαν καν. Από την άλλη, έδειξε σε όλους τους φοιτητές του Καναδά, που αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα, ότι υπάρχει νικηφόρος δρόμος απέναντι στην αντιεκπαιδευτική πολιτική των διδάκτρων, της εμπορευματοποίησης και ιδιωτικοποίησης των πανεπιστημίων. Ενώ το κίνημα στην βόρεια πλευρά της Αμερικής είναι σε περίοδο ζύμωσης και προετοιμασίας, στη νότια πλευρά και συγκεκριμένα στη Χιλή, η φωτιά του κινήματος συνεχίζει να καίει. Είναι γνωστό ότι εδώ και πάνω από ενάμιση χρόνο το φοιτητικό κίνημα βρίσκεται στους δρόμους. Για την ακρίβεια μιλάμε για έναν αγώνα διαρκείας με εξεγερτικά χαρακτηριστικά που έχει βγάλει όλα τα πληττόμενα κομμάτια στον αγώνα μαζί με το φοιτητικό κίνημα. Το κίνημα έχει απορρίψει οποιαδήποτε συνθηκολόγηση με την κυβέρνηση που προσπαθεί με ανασχηματισμούς και “φιλολαϊκές παρεμβάσεις” να ενσωματώσει τις διεκδικήσεις. Κάθε μήνα πραγματοποιούνται τεράστιες πορείες σε όλες τις πόλεις έχοντας ένα πρόγραμμα πάλης που διεκδικεί να πάρει πίσω ότι του έχουν κλέψει τα τελευταία χρόνια. Συγκεκριμένα η Χιλή, είναι μέσα στις χώρες με τα πιο αυξημένα δίδακτρα, με νόμους από την εποχή του Πινοσέτ που υποβαθμίζουν την δημόσια εκπαίδευση και προωθούν την ιδιωτική, με αυταρχικές και αντιδημοκρατικές διατάξεις ενάντια σε όποιον αγωνίζεται. Έτσι πλάι στο αίτημα για δημόσια δωρεάν εκπαίδευση, υπάρχουν αιτήματα για την “αποχουντοποίηση” διεκδικώντας μια άλλη δημοκρατία και έναν άλλο δρόμο για την πορεία της χώρας, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά στην ομιλία του ο Χιλιανός φοιτητής Rodrigo Echecopar, μέλος της Ομοσπονδίας Φοιτητών του Πανεπιστημίου της Χιλής . Αξίζει να σημειωθεί ότι το κίνημα αντιμετωπίζει την πρώτη δεξιά κυβέρνηση μετά την περίοδο της δικτατορίας, και αυτή έχει δείξει το αυταρχικό της πρόσωπο απέναντι του, με βίαιη καταστολή των συγκεντρώσεων και με απαγόρευση των διαδηλώσεων. Όμως φαίνεται ότι ο αγώνας έχει ριζώσει για τα καλά στην νεολαία και τους εργαζόμενους της Χιλής, και έχει προκαλέσει σημαντική ριζοσπαστικοποίηση και αποστοίχιση από τις πολιτικές δυνάμεις του κεφαλαίου. Σε σχέση με τη μακρινή Αμερική, τα πράγματα στο φοιτητικό κίνημα της Ισπανίας είναι λίγο πιο γνώριμα και οικεία, λόγω των κοινών σημείων που έχει ο ευρωπαϊκός νότος. Σημαντικό κομμάτι του αγώνα, όπως στην Ελλάδα και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ήταν και είναι η εναντίωση στη μεταρρύθμιση της Βologna καθώς και τα διάφορα αντιεκπαιδευτικά μέτρα που προωθούν οι κυβερνήσεις. Το τελευταίο διάστημα βέβαια, όπως σημείωσε η Ana Garcia Rubio, μέλος της Ομοσπονδίας Φοιτητών (El Syndicato de Estudiantes), είναι ζητούμενο για τους φοιτητές να βρεθούν μαζί με την εργατική τάξη σε κοινό αγώνα απέναντι στην αντιλαϊκή λαίλαπα του κεφαλαίου. Ούτως ή άλλως δεν υπάρχει άλλη προοπτική για τους νέους από την ανεργία ή τους μισθούς εξαθλίωσης. Στην Ισπανία αυτή τη στιγμή υπάρχει αναβρασμός ενόψει του νέου πακέτου αντιλαϊκών μέτρων, και οι φοιτητές βρίσκονται σε προετοιμασία κινητοποιήσεων. Στην προετοιμασία αυτή βρίσκονται με το μαθητικό κίνημα που στα μέσα του Οκτώβρη κατέβηκε σε απεργίες και καταλήψεις σχολείων αλλά και με τα εργατικά συνδικάτα. Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχει έντονο στην πολιτική κουβέντα του κινήματος ένα συνολικό πρόγραμμα διεξόδου από την κρίση (διαγραφή χρέους, εθνικοποίηση τραπεζών, έξοδος από ΕΕ), που μοιάζει σε πολλά με τις επεξεργασίες της αντικαπιταλιστικής και επαναστατικής αριστεράς στην Ελλάδα. Σημαντικό σημείο κόμβος του αγώνα θα είναι και η γενική απεργία στις 14 Νοέμβρη, μια απεργία όπου επιδιώκεται να είναι όλου του ευρωπαϊκού νότου , ενάντια στην κρίση , τα μνημόνια και τη βάρβαρη πολιτική των κυβερνήσεων και της ΕΕ. Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι το φοιτητικό κίνημα

αναιρέσεις

Πλάι στο αίτημα για δημόσια δωρεάν εκπαίδευση, υπάρχουν αιτήματα για την “αποχουντοποίηση” διεκδικώντας μια άλλη δημοκρατία και έναν άλλο δρόμο για την πορεία της χώρας.

κοινωνία

της καμπάνιας τους που έχει σκοπό να καλωπίσει το πρόσωπο του κτήνους, το γεγονός έχει σημασία καθώς με αυτή τη μέθοδο επιχειρείται να βαθύνει ο εμφύλιος μέσα στα φτωχά λαϊκά στρώματα. Το “μόνο για Έλληνες” της χρυσαυγίτικης φιλανθρωπίας όχι μόνο δεν καλλιεργεί αγωνιστική συνείδηση διεκδίκησης προς τους δέκτες της “φιλανθρωπίας” αλλά στρέφει τους τελευταίους ενάντια στους μη Έλληνες καταραμένους του κοινωνικού αποκλεισμού. Είναι ένα βήμα προς κανιβαλικές εικόνες σύγκρουσης Ελλήνων και μεταναστών περιθωριοποιημένων που αφήνει επίσης στο απυρόβλητο τους πρωταίτιους της κρίσης.

...ή ως φιλί ζωής...

Οι πολλαπλές όψεις των Δικτύων Κοινωνικής Αλληλεγγύης Z Του Γιώργου Μιχαηλίδη

Η

υλοποίηση του σχεδίου των καπιταλιστών για ξεπέρασμα της κρίσης εις βάρος της κοινωνικής πλειοψηφίας, όπως εκφράζεται στην Ελλάδα με την πολιτική των μνημονίων τα τελευταία τρία χρόνια, έχει φέρει σημαντικά κομμάτια των κατώτερων στρωμάτων σε κατάσταση εξαθλίωσης. Η αποσάθρωση του κοινωνικού κράτους κι η συμπίεση των όποιων παροχών προς τους κοινωνικά ασθενέστερους, οι οποίοι πολλαπλασιάζονται διαρκώς, δημιουργεί ένα κενό σε βασικούς τομείς για την ανθρώπινη επιβίωση όπως η υγεία κι η περίθαλψη, η σίτιση κι η στέγαση αλλά και σε τομείς που άπτονται άλλων ανθρωπίνων αναγκών όπως ο αθλητισμός, ο πολιτισμός κ.ο.κ. Απάντηση σ’ αυτή την κατάσταση επιχειρούν να δώσουν τόσο το κράτος κι οι σύμμαχοί του (Ε.Ε., επιχειρηματίες, ΜΚΟ, ακροδεξιά) όσο και κινηματικές δυνάμεις του αριστερού και αναρχικού χώρου με τη δημιουργία δικτύων αλληλεγγύης.

Η αλληλεγγύη ως φιλί θανάτου... Από την πλευρά του συστήματος, τα δίκτυα κοινωνικής αλληλεγγύης λειτουργούν υποστηρικτικά προς τις εφαρμοζόμενες πολιτικές. Μια πλειάδα ΜΚΟ, οι Δήμοι σε συνεργασία με επιχειρηματίες και προγράμματα της Ε.Ε αναλαμβάνουν αφ’ ενός να χτίσουν ένα προφίλ αρωγού στα κοινωνικά προβλήματα -σε αντίθεση με την πολιτική εκστρατεία ενάντια στο λαό την οποία υποστηρίζουν σθεναρά- αφ’ ετέρου να περιορίσουν σε πρώτη φάση τις εκρηκτικές καταστάσεις που μπορεί να γεννήσουν οι απότομες αλλαγές που επιφέρουν τα προω-

θούμενα μέτρα. Το κρίσιμο σημείο βρίσκεται εδώ. Κάθε δράση που αναλαμβάνουν τα συστημικά δίκτυα αλληλεγγύης δεν αποτελεί τροχοπέδη αλλά υποστήλωμα της ακολουθούμενης πολιτικής. Έτσι, ο ΣΚΑΙ που λυσσάει καθημερινά εναντίον των εργατικών δικαιωμάτων και του “τεράστιου κράτους” υποστηρίζοντας τις απολύσεις και τις φοροαπαλλαγές των εργοδοτών μπορεί ανερυθρίαστα να μοιράζει φάρμακα και τρόφιμα σε συνεννόηση με Δήμους κι αλυσίδες σούπερ-μάρκετ, οι οποίες με τη σειρά τους προσφέρουν συμβάσεις πείνας στους εργαζόμενούς τους και παράλληλα αισχροκερδούν εις βάρος των καταναλωτών. Αντίστοιχα, διάφορες ΜΚΟ και προγράμματα ΕΣΠΑ της Ε.Ε αναλαμβάνουν να κλείσουν τρύπες προωθώντας όμως εργασιακές σχέσεις και κοινωνικά μοντέλα που πλήττουν τα δικαιώματα των φτωχών. Μ’ αυτόν τον τρόπο τα θεσμοθετημένα δικαιώματα μετατρέπονται σε περιστασιακές κινήσεις καλής θέλησης που επιπλέον επιχειρούν να δημιουργήσουν συνείδηση συνεργασίας μεταξύ των δημιουργών της κρίσης και των πληττόμενων απ’ αυτήν. Έτσι το “όλοι μαζί μπορούμε” του ΣΚΑΙ υπαινίσσεται ότι η κρίση μας πλήττει όλους εξίσου ενώ οι ευθύνες αποδίδονται σε κάτι απροσδιόριστο κι εξωγενές. Ξεχωριστή μνεία πρέπει να γίνει στις προσπάθειες της ακροδεξιάς να επιδείξει ένα κοινωνικό πρόσωπο. Σπιλώνοντας τον όρο αλληλεγγύη και προσδίδοντάς του εθνικιστικό χαρακτήρα, η Χρυσή Αυγή προσπαθεί να προσεταιριστεί φτωχούς συμπολίτες μας μοιράζοντας τρόφιμα και ρουχισμό. Πέρα από τον επικοινωνιακό χαρακτήρα

Όσον αφορά τις αγωνιστικές δυνάμεις, δεν είναι λίγα τα ιστορικά παραδείγματα που σοβαρά διεκδικητικά κι επαναστατικά κινήματα είχαν ως πλευρά τους την αλληλεγγύη προς τα ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα. Εκτός απ’ τα συσσίτια του ΕΑΜ που είναι το πιο πολυσυζητημένο παράδειγμα, κινήματα όπως οι Μαύροι Πάνθηρες στις ΗΠΑ, έφτιαχναν δομές αλληλεγγύης που σίτιζαν, φρόντιζαν και μόρφωναν την περιθωριοποιημένη κοινότητα των μαύρων στρέφοντάς την από την γκετοποίηση στον αγώνα ενάντια στην εξουσία για ίσα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα. Το σημαντικό εδώ είναι η ισορροπία μεταξύ κοινωνικής αλληλεγγύης και πολιτικού αγώνα. Τα δικά μας δίκτυα κοινωνικής αλληλεγγύης πρέπει να είναι όργανα ταξικής αλληλεγγύης κι οχήματα ταξικής συνειδητοποίησης των όσων εμπλέκονται. Στόχος μας δεν πρέπει να είναι μια αλληλεγγύη από τους έχοντες προς τους μη έχοντες αλλά η οργάνωση των ίδιων των αποκλεισμένων κι η προσέλκυσή τους από μια παθητική στάση αναμονής σε μια διεκδικητική στάση ζωής. Αυτά τα στοιχεία θα μας απομακρύνουν απ’ τον υπαρκτό κίνδυνο μιας “αριστερής φιλανθρωπίας” που βλέπει τους αποκλεισμένους απλά ως αντικείμενα φροντίδας κι όχι ως πολιτικά υποκείμενα που πρέπει να οργανωθούν και να παλέψουν. Ας μην ξεχνάμε ότι το ΕΑΜ Αθήνας εκτός από συσσίτια οργάνωνε και απεργίες με διεκδικητικό χαρακτήρα και μάλιστα εν μέσω Κατοχής. Το πιο κρίσιμο στοιχείο τέτοιων κινήσεων, άρα, είναι ο εργατικός τους χαρακτήρας κι η εμπλοκή σωματείων καθώς η στροφή στο κοινωνικό έχει σημάνει πολλές φορές διεθνώς για την Αριστερά την αποδοχή της ήττας στο εργατικό και τη σιωπηλή εγκατάλειψή του. Ας φανταστούμε τι τεράστια αίγλη και συσπείρωση θα σήμαινε για το εργατικό κίνημα αν τα ίδια τα σωματεία αναλάμβαναν να καλύψουν βασικές ανάγκες των ανέργων ή χαμηλόμισθων και των οικογενειών τους μέσω ειδικών ταμείων ή καμπάνιας εργατικής αλληλεγγύης. Τέτοιου είδους διαδικασίες δομημένες πάνω σε ταξική βάση μπορούν να τραβήξουν κομμάτια εργαζομένων απ’ την απάθεια και την απογοήτευση, μπορούν να βοηθήσουν στην αυτοσυνειδησία της τάξης και να συμβάλλουν στην ανάπτυξη κεντρικού, πολιτικού αγώνα ρήξης και ανατροπής απέναντι στο σύστημα. ■

ΤοΝ φασισμο

βαθια καταλαβε τον «Ήταν περίπου εννέα το βράδυ» έτσι ξεκινάει το όνειρο ένας σαρανταπεντάρη Γερμανού γιατρού το 1934: Δεν είχα άλλους πελάτες και μόλις είχα ξαπλώσει στο καναπέ να χαλαρώσω μ’ ένα βιβλίο για τον Ματτίας Γκρύνεβαλντ, όταν ξαφνικά οι τοίχοι του δωματίου μου και ύστερα το διαμέρισμα μου εξαφανίστηκαν. Κοίταξα γύρω μου και ανακάλυψα με τρόμο ότι, όσο έφτανε το μάτι μου, κανέναν διαμέρισμα δεν είχε τοίχους. Τότε άκουσα ένα μεγάφωνο να ηχεί: «Σύμφωνα με το διάταγμα της 17ης τρέχοντος μηνός για την Κατάργηση των Τοίχων…» Αφού κατέγραψε τ’ όνειρό του, ο γιατρός ονειρεύτηκε στη συνέχεια πως είχε κατηγορηθεί ότι κατέγραφε όνειρα.*

αναιρέσεις

Αφιέρωμα

1 5

Οι αναμνήσεις του Φασισμού και του Ναζισμού ξεπερνάνε βέβαια την απαγόρευση «καταγραφής ονείρων». Η ιστορία όμως επιστρέφει συνήθως με παρόμοιο μανδύα. Η ανάδυση της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής γίνεται, όπως και τότε, σε μια χώρα με διαλυμένο τον κοινωνικό ιστό, με εκτιναγμένα ποσοστά ανεργίας και φτώχειας. Επιβαλλόμενα από τους αντιπροσώπους της ντόπιας και διεθνούς (νέο)φιλελεύθερης καπιταλιστικής δημοκρατίας. Οι ομοιότητες με τον μεσοπόλεμο είναι πολλές: το πολιτικό σύστημα του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού οδηγείται σε παρακμή στρώνοντας ταυτόχρονα το δρόμο στην εξαθλίωση και την αντίδραση σαν μοναδικό πλέον τρόπο για να ανακοπούν οι λαϊκές και εργατικές αντιστάσεις. Η Χρυσή Αυγή των «καθαρών

χεριών» θέλει έτσι τα εργατικά χέρια να δουλεύουν με 18 € μεροκάματο και χωρίς κανένα δικαίωμα και συμβάσεις. Πριν τους νεοναζί τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και στρώματα τις ενοχοποίησαν οι κυβερνήσεις και το αστικό μπλόκ, με τις επιχειρήσεις «σκούπα», τους φράχτες και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Σε αυτό το πλαίσιο προσπαθούμε να δούμε την άνοδο του Φασισμού μέσα στην οικονομική, πολιτική αλλά και ιστορική του διάσταση. Έτσι αναλύουμε την σχέση του με τον φιλελεύθερη αστική δημοκρατία, τον ρόλο που παίζει στην εκπαίδευση. Ενώ μεγάλη αναφορά γίνεται στην ιστορία της αντιφασιστικής πάλης με παραδείγματα από την Ιστορία και τη διεθνή εμπειρία. *Μαρκ Μαζάουερ «Σκοτεινή Ήπειρος: Ο Ευρωπαϊκός εικοστός αιώνας»

επικαιρότητα

1

τον φασισμό βαθιά κατάλαβέ τον

2

Αλλά αλήθεια ποιος γκάστρωσε πάλι την σκύλα και ποιος είναι ο πατέρας και η μάνα του φιδιού; Αυτά και άλλα πολλά είναι τα ερωτήματα που απασχολούν όλο και περισσότερο τα mainstream ΜΜΕ και οι απαντήσεις τείνουν να διαπλέκονται με έναν μεταμοντέρνο τρόπο που θυμίζουν περισσότερο κουτσομπολιό παρά πολιτικό διάλογο και ανάλυση. Ο Σταύρος Θεοδωράκης μας είπε ότι φταίνε οι ακραίες ενέργειες, ο Θεόδωρος Πάγκαλος, μίλησε για τους αγανακτισμένους και όλοι μαζί δεν ξέχασαν να υπονοήσουν ή να αναφέρουν ότι πίσω από όλα κρύβεται η αριστερά και οι αγώνες της.

Μαθήματα ευρωπαϊκής Ιστορίας Η ιστορία διδάσκει, και δυστυχώς ή ευτυχώς, αποδείχτηκε ότι είναι ο καπιταλισμός που γέννησε και εξέθρεψε, τροφοδοτήθηκε και αναστήθηκε από τον φασισμό κάποτε. Επίσης “Η ιστορία γράφεται με αγώνες εργατών” όπως λέει ένα σύνθημα, μερικές φορές, όμως αυτοί οι αγώνες είναι αρκετά ισχυροί για να ενοχλήσουν την φιλελεύθερη «δημοκρατία» και το κατεστημένο, όχι όμως και τόσο ισχυροί, για να την καταργήσουν και να την αντικαταστήσουν με μία σοσιαλιστική δημοκρατία. Εκεί, η ιστορία γράφεται με “αγώνες” φασιστών που από κοινού με τους κεφαλαιοκράτες αναλαμβάνουν να αφανίσουν το εργατικό κίνημα και να εντάξουν την ταξική πάλη μέσα στο έθνος. Στα δύο φασιστικά κινήματα που κατάφεραν να πάρουν την εξουσία έχουμε κάποια κοινά, που τηρουμένων των αναλογιών τα βλέπουμε και σήμερα. Ο φασισμός ουσιαστικά έρχεται να φωλιάζει εκεί που αμφισβητείται η υπάρχουσα τάξη πραγμάτων αλλά την ίδια στιγμή, δεν διαφαίνεται ως ρεαλιστική μια άλλη προοπτική. Έτσι,

Ποιος στα αλήθεια

γεννάει τον φασισμό; Z Του Χρήστου ΑβΡαΜΙΔΗ τόσο στην Ιταλία όσο και την Γερμανία έχουμε ένα διάστημα εντός του οποίου οι εγγενής αντιθέσεις του καπιταλισμού αλλά κυρίως οι εργατικές κινητοποιήσεις, αμφισβητούν την κοινωνική τάξη πραγμάτων. Κάτι τέτοιο μεταφέρεται και στο κεντρικό πολιτικό σκηνικό, όπου σε Ιταλία και Γερμανία έχουμε μια σειρά από βραχύβιες κυβερνήσεις που δεν μπορούν να πάρουν τα απαραίτητα, “ριζοσπαστικά” μέτρα, ενάντια στον λαό και κατά συνέπεια υποχωρούν και καταρρέουν. Αυτό έχει σαν συνέπεια, οι ελίτ και τα κόμματά τους, να προετοιμάζουν μια κατάσταση ισχυρού αυταρχικού κράτους για να μπορέσουν να περάσουν αυτήν την κρίση χωρίς να ανατραπεί η εξουσία και τα προ-

νόμιά τους. Είναι πολύ χαρακτηριστικό ότι πριν από την ισχυροποίηση των φασιστών στην Ιταλία, η κυριότερη εργοδοτική ένωση ανέφερε ‘Η τρέχουσα οικονομική κατάσταση μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνο με μια εντατικοποίηση της παραγωγής, μαζί με μια μείωση της μη αναγκαίας κατανάλωσης και για αυτό το σκοπό η κυβέρνηση πρέπει να έχει μια καθαρή , ακριβή στιβαρή στρατηγική που να εγγυάται την πειθαρχία σε όλη τη χώρα και την ασφάλεια, τόσο για την ανάπτυξη ελεύθερων ατομικών πρωτοβουλιών όσο και για τη διατήρηση των κανόνων του νόμου”(Μπέχαν 2012 51) Έτσι λοιπόν, σταδιακά προλειαίνεται το έδαφος για την ισχυροποίηση των φασι-

Η αναγέννηση του φαινομένου στην Ελλάδα της κρίσης

στών που ωφελούνται από την λαϊκή αγανάκτηση αλλά και την στήριξή τους από μέρους των ισχυρών τάξεων. Αυτές οι τάξεις, στα πρώτα χρόνια προσφέρουν μία μικρή στήριξη. Στην συνέχεια όμως, όταν πλησιάζει ο κίνδυνος της επαναστατικής ανατροπής, παρέχουν όλο και περισσότερους πόρους και διευκολύνσεις προς τους φασίστες. Τόσο στην Ιταλία όσο και στην Γερμανία, ενώ το πολιτικό αδιέξοδο συντηρείται, όλο και εντείνονται οι σχέσεις των φασιστών με τα επιχειρηματικά συμφέροντα. Άλλωστε στην Γερμανία, ο Γκέρινγκ σε μία συνάντηση με τους βιομηχάνους, αναφέρει το 1933 ότι η βιομηχανία πρέπει να ενισχύσει το ναζιστικό κόμμα, διότι αν κερδίσει, αυτές οι εκλογές μπορεί να είναι οι τελευταίες για τα επόμενα δέκα ή εκατό χρόνια. Τις επόμενες τρεις εβδομάδες, ο τραπεζίτης Σαχτ, θα συγκεντρώσει ενισχύσεις για το ναζιστικό κόμμα από 17 διαφορετικές επιχειρήσεις!! (Αστερίου 2012. 112) Κατά συνέπεια, μπορούμε ιστορικά, να βγάλουμε το συμπέρασμα, ότι ο φασισμός δεν αποτελούσε την πρώτη επιλογή για τους περισσότερους επιχειρηματίες, ήταν όμως η καλύτερη επιλογή σε σχέση με τα πιθανά ενδεχόμενα στις συνθήκες

Στην Ελλάδα, φαίνεται ότι συνυπάρχουν και αλληλοτροφοδοτούνται πολλοί ,διαφορετικοί όροι ευνοϊκοί προς το φασιστικό φαινόμενο. Επιπλέον, σήμερα πραγματοποιείται η πλήρης κατάργηση της λαϊκής κυριαρχίας όπως αυτή προβλέπεται από το σύνταγμα , και η εκχώρησή της στις ελίτ της Ευρωπαϊκής Ένωσης. (Βασσάλος 2012. 3133) Ρόλο ατμομηχανής σε αυτή την διαδικασία, παίζει, η ύπαρξη του Μνημονίου και οι απαιτήσεις των δανειστών για μείωση του πραγματικού κοινωνικού μισθού, κάτι που τις περισσότερες φορές προβλεπόταν ήδη από τις συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και καλωσορίζεται από τα κόμματα εξουσίας. Επίσης, σήμερα, επικρατεί η κατάσταση όπου ο άνθρωπος εντός της αστικής κοινωνίας και του υποδουλωτικού καταμερισμού εργασίας, μετατρέπεται σε μία αδύναμη προσωπικότητα (Παυλίδης 2012. 106-108), με μηδενικούς ηθικούς πολιτιστικούς και κοινωνικούς δεσμούς (Πάξτον 2006. 290) και φυσικά με αδύναμη συλλογική μνήμη (Γούναρη και Γρόλλιος 2010, 88 και Standing 2012). Έτσι, η Χρυσή Αυγή προτείνει την αυτοδιάλυση, δηλαδή την πλήρη στράτευση του Εγώ μέσα σε ένα κίνημα “αναγέννησης” και “ενοποίησης” εντός της φαντασιακής κοινότητας του έθνους. Επιπλέον, μέσα σε όλο αυτό το εκρηκτικό κλίμα, μείωσης της βιοτικού επιπέδου της συντριπτικής πλειοψηφίας του λαού, ο αποδιοπομπαίος τράγος βρίσκεται από πολύ κόσμο, στο πρόσωπο των μεταναστών. Είναι εμφανές ότι, η πολιτική ατζέντα των τελευταίων κυβερνήσεων που ιεραρχεί ως σημαντικό το ζήτημα των μεταναστών και της παρεμπόδισης πρόσβασης στην Ελλάδα με κατασταλτικά μέσα, αντικειμενικά προωθεί την λογική της Χρυσής Αυγής. Πέραν τούτων σημαντικό ρόλο παίζουν οι λανθάνουσες εδαφικές και ταξικές συγκρούσεις υπό προϋποθέσεις, μπορούν να γίνουν βούτυρο στο ψωμί των φασιστών. Βέβαια, όπως αναφέρει ο Κωστόπουλος, οι φασίστες, πάντοτε λένε αυτά που αναπαράγει η κυρίαρχη ιδεολογία και η κοινή λογική και τα προεκτείνουν στα άκρα (Κωστόπουλος 2012) .Ως εκ τούτου, όταν η

κυρίαρχη ιδεολογία επέλεξε να ανοίξει το ζήτημα της ονομασίας της Μακεδονίας με όρους “τετραχιλιετούς ελληνικού πολιτισμού” , ήταν προφανές ποιος μπορούσε εν τέλει, να εκφράσει με συνέπεια την κυρίαρχη ιδεολογία. Το κυριότερο σημείο όμως στο οποίο θα έπρεπε να σταθούμε, είναι το ότι η χώρα μας παρουσιάζει μία έντονη κρίση που δεν μπορεί να επιλυθεί μέσω της εφαρμογής παραδοσιακών λύσεων. Αυτό είναι και κάτι που στην πρώτη διασταύρωση των λύσεων, μίας σοσιαλιστικής εξουσίας από την μία και μίας φασιστικής από την άλλη είναι πολύ πιθανό να στρέψει τις ελίτ προς την δεύτερη επιλογή κάτι που είναι βασικό για το άνοιγμα του δρόμου προς τον φασισμό, όπως άλλωστε συνέβη ιστορικά σε Γερμανία και Ιταλία. Υπό αυτή τη οπτική, την οπτική δηλαδή, της απόγνωσης της αστικής τάξης και του πολιτικού της προσωπικού είναι πολύ χαρακτηριστική η δήλωση του Βενιζέλου, ο οποίος αναφέρει ότι για να σωθούμε, “Ο Θεός της Ελλάδας θα πρέπει να βάλει το χέρι του” (Βενιζέλος 2012).

Κατάσταση έκτατης ανάγκης (ή αλλιώς συνολική καταστρατήγηση των δημοκρατικών ελευθεριών)

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι έχουμε οδηγηθεί σε μία κατάσταση όπου όπως και τότε παρατηρείται μία πολύ σημαντική κρίση του υπαρκτού φιλελευθερισμού , και των φιλελεύθερων δημοκρατιών. Στο παρελθόν, ήταν οι πόλεμοι και οι επαναστάσεις που απορύθμισαν την αγορά και το κοινοβούλιο -βασικές φιλελεύθερες λύσεις- με αποτέλεσμα ο φασισμός να προτείνει νέες λύσεις στις προκλήσεις που ανέκυπταν από τις κοινωνικές εντάσεις. Σήμερα, βέβαια, δεν έχουμε πόλεμο μεγάλης κλίμακας ή κοινωνικές επαναστάσεις, αλλά τα φιλελεύθερα πολιτεύματα βρίσκονται πάλι σε σημείο καμπής λόγω της κοινωνικής αναστάτωσης. Αυτή η κατάσταση οξύνεται ακόμα περισσότερο, σε χώρες όπως η Ελλάδα όπου η καπιταλιστική δομική κρίση συνδυάζεται με κρίση χρέους. Χαρακτηριστική είναι και η δήλωση του think tank της αστικής τάξης, Μύνκλερ, που αναφέρει: Ωθώντας προς περισσότερο εκδημοκρατισμό, είναι σαν να παίζεις ένα παράτολμο παιχνίδι το οποίο μπορεί να οδηγήσει στη διάλυση της Ευρώπης. Αυτοί που βλέπουν τον εκδημοκρατισμό σαν μια λογική αντίδραση στην κρίση δεν έχουν πολυκαταλάβει το ρίσκο. Η δημοκρατία χρειάζεται συνθήκες οι οποίες αυτή τη στιγμή δεν υφίστανται στην Ευρώπη. (Μύνκλερ 2012) Να που μερικές δηλώσεις “φιλελεύθερων δημοκρατών ” έχουν σατανική ομοιότητα με τις δηλώσεις τις Χρυσής Αυγής: “Η ασθένεια της Ευρώπης είναι ακριβώς αυτή που προβάλλεται ως θεραπεία και

1 7 3

τον φασισμό βαθιά κατάλαβέ τον

του 1922 και του 1933 αντίστοιχα που θα οδηγούσαν ή στον σοσιαλισμό ή σε ένα δυσλειτουργικό σύστημα αγοράς. Έτσι, έδωσαν την συναίνεσή και υποστήριξή τους στην δημιουργία ενός φασιστικού κράτους και έκαναν τους αναγκαίους συμβιβασμούς. Επομένως, οι επιλογές που κάνουν οι οικονομικές και κατά συνέπεια πολιτικές ελίτ δεν είναι πάντα οι πρώτες στον κατάλογο των προτιμήσεών τους. Προχωρούν έχοντας πάντα να επιλέξουν ανάμεσα σε ένα φάσμα επιλογών. Σε κάθε διασταύρωση αυτού του δρόμου πάντως, επιλέγουν την αντισοσιαλιστική λύση. (Πάξτον 2006. 166)

αναιρέσεις

Η σκύλα που γέννησε τον φασισμό, βρίσκεται πάλι σε οργασμό, φέρεται να είπε κάποτε ο Μπρεχτ.

τον φασισμό βαθιά κατάλαβέ τον

ονομάζεται δημοκρατία.” (Ζιάκα 2012.

370) Επομένως για να επιβιώσει το καπιταλιστικό σύστημα έχουμε σήμερα παγκοσμίως αλλά και στην Ελλάδα, την προώθηση και εδραίωσης μιας κατάστασης διαρκούς “εξαίρεσης”, αλλά και την προώθηση του ιδεολογήματος της κυβέρνησης των ικανών και των άξιων. Σε ότι αφορά την κατάσταση εξαίρεσης, αυτή αναφέρεται σε μία έννοια της γερμανικής νομικής παράδοσης που αφορά την προσωρινή αναστολή του συντάγματος και του κράτους δικαίου, παρόμοια με την έννοια της κατάστασης πολιορκίας στη γαλλική παράδοση. Η συγκεκριμένη παράδοση συνταγματικής σκέψης υποστηρίζει ότι σε περιόδους σοβαρής κρίσης και κινδύνου, όπως για παράδειγμα εν καιρώ πολέμου, το σύνταγμα πρέπει να αναστέλλεται προσωρινά και να δίνονται έκτακτες εξουσίες σε ένα ισχυρό εκτελεστικό σώμα, ή ακόμα και σε έναν δικτάτορα, προκειμένου να προστατευτεί η πολιτειακή τάξη. Από ότι βλέπουμε στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως αυτή η κα-

τάσταση τείνει να γίνει μόνιμη και γενική, να γίνει δηλαδή ο κανόνας. (Χαρντ και Νέγκρι. 2011 25-26) Εκτιμούμε ότι σαφής υλοποίηση των παραπάνω αντιλήψεων ήταν, ο διορισμός του Παπαδήμου δηλαδή ενός μη εκλεγμένου “άξιου” τραπεζίτη ως πρωθυπουργού της χώρας, καθώς και η σύσταση του σημερινού υπουργικού συμβουλίου που αποτελείται κατά βάση από μη εκλεγμένους “ικανούς” τεχνοκράτες. Βεβαίως σε αυτό το σημείο θα πρέπει να πούμε ότι η αντίληψη για κυβέρνηση των ικανών και η απαισιοδοξία απέναντι στις δυνάμεις τις δημοκρατίας, ήταν πάντοτε αντιλήψεις που εξέφραζε το φασιστικό κίνημα. Έτσι, ήδη από το 1840 ένας ανακηρυσσόμενος από τους ναζί ως πολιτικός τους πρόδρομος, ο Καρλάιλ, προτείνει στην Αγγλία ως θεραπεία της κοινωνίας την διοίκηση από μία ελίτ αποτελούμενη από ανιδιοτελείς αρχηγούς της βιομηχανίας και άλλους φυσικούς ήρωες (Πάξτον 2006. 55). Άλλωστε, τα φασιστικά κινήματα ιστορικά υπογράμμιζαν πόσο ασήμαντοι είναι οι νόμοι

βιβλιογραφία

4

Αστερίου, Ελένη 2012. “Φασισμός ,μεγάλο κεφάλαιο και εργατική τάξη”. Μαρξιστική Σκέψη. 5: 97-129 Βασσάλος, Γιώργος. 2012. “Πάνω απ’του κάστρου των Βρυξελλών τη σκοπία, οι Πολυεθνικές κοιτούν”. Τετράδια Ανυπότακτης Θεωρίας. 1:24- 37 Γούναρη, Παν. και Γρόλλιος, Γ. 2010. Κριτική Παιδαγωγική, μία συλλογή κειμένων. Αθήνα: Gutenberg. Ζιάκα, Χριστίνα. 2012. “Χρυσή Αυγή, ο φασισμός από την ανυπαρξία στο προσκήνιο σε συνθήκες κρίσης”. Μαρξιστική Σκέψη. 5:367-381 Μαρκέτος, Σπύρος. 2006. Πως φίλησα τον Μουσολίνι! Τα πρώτα βήματα του ελληνικού φασισμού. Αθήνα: Βιβλιόραμα Μπέχαν, Τομ. 2012. Arditi del Popolo Η ιστορία της πρώτης αντιφασιστικής οργάνωσης. Αθήνα : Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο Πάξτον, Ρόμπερτ. 2006. Η ανατομία του φασισμού. Αθήνα: Κέδρος Παυλίδης, Περικλής. 2012. Η γνώση στη διαλεκτική της κοινωνικής εξέλιξης. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο Χαρντ, Μάικλ και Νέγκρι, Αντόνιο. 2011. Το Πλήθος , πόλεμος και δημοκρατία στην εποχή της Αυτοκρατορίας. Αθήνα: Αλεξάνδρεια Guy, Standing. 2012. Precariat: From Denizens to Citizens?. Northeastern Political Science Association. Ανακτήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 2012

Ηλεκτρονικές πηγές Βενιζέλος, Ευάγγελος 2012. Δηλώσεις. Ανακτήθηκε τις 30 Σεπτεμβρίου 2012. (http://www.agioritikovima. gr/2011-07-14-22-28-56/6407-euaggelos-benizelos-o-theos-tis-ellantas-na-mas-boithiei) Κωστόπουλος, Τάσος 2011. “Πως φίλησα τον Μουσολίνι”- Παρουσίαση. Ανακτήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2012. (http://www.youtube.com/watch?v=zhTcKYXXyHg) Μύνκλερ, Χέρφριντ. Από την ανικανότητα των ηγετών στην ανικανότητα της Δημοκρατίας. Ανακτήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2012. (http://ksipnistere.blogspot.gr/2011/07/blog-post).

της εκλογικής και κοινοβουλευτικής δημοκρατίας καθώς στην πράξη υπονομεύονταν αναπόφευκτα από την εξουσία των ελίτ και από τα “παράλογα “κατάλοιπα των λαϊκών αισθημάτων και των μαζών. Πάντως, το ότι οι φασίστες ενισχύονται από την αστική τάξη μόνο όταν για αυτήν δεν υπάρχει άλλη πολιτική λύση, φαίνεται να καταρρίπτεται από την ελληνική ιστορία, όπου στον μεσοπόλεμο οι αστοί, ενίσχυαν τα φασιστικά μορφώματα χωρίς να υπάρχει την συγκεκριμένη στιγμή υπαρκτός επαναστατικός κίνδυνος, απλά προληπτικά, ενόψει και των πιθανών συνεπειών της μεγάλης οικονομικής κρίσης του 1929 (Μαρκέτος 2006 21). Αυτό βεβαίως συμβαίνει, διότι τα φασιστικά κινήματα δεν χρειάζεται να φτάσουν στο σημείο συγκυβερνήσουν με τα αστικά πολιτικά κόμματα ( όπως συνέβη αρχικά σε Ιταλία και Γερμανία) ούτε (όπως συνέβη στην συνέχεια) να κάνουν πραξικοπήματα, για να φανούν χρήσιμα στην αστική τάξη,να ζημιώσουν το εργατικό κίνημα και να συνεισφέρουν στην καπιταλιστική σταθερότητα. Αντί επιλόγου, θα παραθέσουμε απόσπασμα από την ομιλία ενός ανθρώπου που αγωνίστηκε ενεργά (με ναπάλμ και στρατό) σε εκείνη την εξέγερση του Δεκέμβρη του 1944 για να διαφυλάξει την “φιλελεύθερη δημοκρατία” στην χώρα μας. Έτσι για να ξέρουμε με ποιους είχαμε και έχουμε να κάνουμε... «Το κίνημά σας πρόσφερε υπηρεσία σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Ο μεγάλος φόβος που διακατείχε τον δημοκρατικό ηγέτη ή ηγέτη της εργατικής τάξης ήταν η πιθανότητα να υπονομευτεί ή να υπερθεματιστεί από κάποιον πιο ακραίο από αυτόν. Φαίνεται ότι μια συνεχής μετακίνηση προς τα αριστερά, ένα είδος αναπόφευκτης διολίσθησης την άβυσσο ήταν το χαρακτηριστικό όλων των επαναστάσεων. Η Ιταλία έδειξε ότι υπάρχει ένας τρόπος να παλέψεις τις ανατρεπτικές δυνάμεις, ένας τρόπος που μπορεί να κινητοποιήσει την πλειοψηφία του κόσμου, η οποία κατάλληλα καθοδηγούμενη, μπορεί να εκτιμήσει και να θελήσει να υπερασπίσει την τιμή και τη σταθερότητα των πολιτισμένων κοινωνιών. Η Ιταλία παρείχε το απαραίτητο αντίδοτο στο ρώσικο δηλητήριο. Από δω και στο εξής, κανένα μεγάλο έθνος δεν θα μείνει χωρίς το έσχατο μέσο προστασίας απέναντι στην ανάπτυξη καρκινωμάτων... Αν ήμουν Ιταλός θα ήμουν με όλη την καρδιά μαζί σας, από την αρχή μέχρι το τέλος, στη θριαμβευτική σας μάχη ενάντια στις βάρβαρες ορέξεις και τα πάθη του Λενινισμού». ■ Ουίνστων Τσώρτσιλ ομιλία στην φασιστική Ρώμη το 1927 (Μπέχαν 2012. 164)

του εγκληματικού περιθωρίου στο BBC “Η

ελληνική κοινωνία είναι έτοιμη για ένα νέο είδος εμφυλίου. Από τη μία πλευρά θα υπάρχουν εθνικιστές, όπως εμείς, και Έλληνες που θέλουν η χώρα μας να είναι όπως ήταν, και από την άλλη πλευρά οι παράνομοι μετανάστες, οι αναρχικοί και όλοι αυτοί που έχουν κατ’ επανάληψη καταστρέψει την Αθήνα.” Αυτή η δήλωση του Ηλία Παναγιώταρου στην κάμερα του δημοσιογράφου του BBC, Paul Mason, αποτέλεσε την αφορμή ώστε να γίνει η Χρυσή Αυγή το επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος. Είχε βέβαια προηγηθεί μια αλληλουχία γεγονότων που έκανε τα διεθνή μέσα ενημέρωσης να στρέψουν το βλέμμα τους προς τους Έλληνες νεοναζί ήδη από την επομένη της εισόδου τους στη Βουλή. Τις πρώτες μέρες του Νοεμβρίου, η Martina Renner, βουλευτής του Die Linke στο κοινοβούλιο της Θουριγγίας και καλεσμένη του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ, παραδέχτηκε μπροστά σε ένα προβληματισμένο αμφιθέατρο που συζητούσε για τον κίνδυνο του νεοναζισμού σε Ελλάδα και Ευρώπη, πως νιώθει έκπληξη από όσα μαθαίνει για τη δράση της Χρυσής Αυγής στην Ελλάδα και βλέπει τη μεγάλη ευθύνη που έχει ξαφνικά η ελληνική αριστερά. Μια βραδιά νωρίτερα η Χρυσή Αυγή πραγματοποιούσε κεντρική εκδήλωση της οργάνωσης στα γραφεία της στην Αθήνα με τίτλο: ο αντιλαϊκός και αντεργατικός ρόλος των κομμουνιστών στην ιστορία της Ελλάδας. Αφού τελείωσε η εκδήλωση και χρησιμοποιώντας αφορμές ανάξιες λόγου η εγκληματική οργάνωση πήγε να συναντήσει τους Κασιδιάρη και Παναγιώταρο στην Αγίου Μελετίου όπου παρέα με “αγανακτισμένους κατοίκους” της περιοχής ξεκίνησαν για άλλη μια φορά πογκρόμ κατά των μεταναστών στο κέντρο της Αθήνας. Υπήρξαν για άλλη μια φορά αναφορές για έναν σοβαρά τραυματισμένο μετανάστη. Η Ραμπάτ, που γεννήθηκε στην Ελλάδα και κατάγεται από την Αίγυπτο, διηγήθηκε στο http://1againstracism.gr/ πως αυτοί και ο μικρός της γιος αντιμετώπισαν τη βίαιη, ρατσιστική συμπεριφορά ενός οδηγού λεωφορείου. Η ίδια έχει ξανασυναντήσει τέτοιες συμπεριφορές σε μέσα μαζικής μεταφοράς. «Με έχουν βρίσει πολύ χυδαία μέσα σε τρόλεϊ, επειδή με άκουσαν να μιλάω αραβικά με τη μητέρα μου. Άλλες φορές δεν με αφήνουν να μπω στο λεωφορείο γιατί έχω το καρότσι. “Απαγορεύεται το καρότσι στο λεωφορείο” μου είπε μία φορά ο οδηγός κι άλλη μια φορά μια κυρία που ήταν μέσα. Και όταν τη ρώτησα: “Εγώ πώς θα πάω;” μου απάντησε “με τα πόδια, τα λεωφορεία είναι μόνο για μας, όχι για εσάς”. Τα στιγμιότυπα δεν είναι αρκετά για να αποδώσουν την ταχύτητα που οι νεοναζί εδραιώνονται σαν ένα κομμάτι της πραγματικότητας στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης. Τους τελευταίους μήνες, με μια πρόχειρη καταγραφή, μπορεί κανείς να αναφέρει νεοναζιστικές μοτοπορίες που κυνηγούσαν μετανάστες στο κέντρο της Αθήνας, προσπάθειες της οργάνωσης να δημιουργήσει γραφεία σε όλη την Ελλάδα που συχνά βρισκόταν αντιμέτωπες με τους αντιφασίστες των τοπικών κοινωνιών,

βουλευτές του κόμματος να συμμετέχουν στις καταστροφές πάγκων μικροπωλητών σε παζάρια προσπαθώντας να αποκτήσουν συμμαχίες με το μικρεμπόριο. Μαζί και οι επιθέσεις σε σπίτια μεταναστών από το Πέραμα μέχρι τον Νέο Κόσμο ή στα γραφεία της κοινότητας της Τανζανίας στα Πατήσια, το χαστούκι του Κασιδιάρη, η είσοδος των νεοναζί στα σχολεία, τα συσσίτια και η εθελοντική αιμοδοσία “μόνο για Έλληνες”, η ακύρωση θεατρικής παράστασης, οι επιθέσεις σε άτομα της LGBT κοινότητας, το ρατσιστικό παραλήρημα Παναγιώταρου που ξεκίνησε από τον Σοφοκλή Σχορτσιανίτη για να φτάσει στις ράτσες των σκύλων. Και ο κατάλογος συνεχίζεται. Ταυτόχρονα όμως απαρατήρητη μένει η δράση της οργάνωσης στα κοινοβουλευτικά έδρανα, όπου πέρα από το αίτημά της να δοθούν από τους παιδικούς σταθμούς και τα νηπιαγωγεία τα στοιχεία των αλλοδαπών παιδιών, δύσκολα γίνεται “μεγάλη φασαρία” για το γεγονός ότι οι ναζί βουλευτές στηρίζουν με έμμεσο και άμεσο τρόπο κάθε νεοφιλελεύθερη πολιτική που προωθείται και μπορεί να τους αποφέρει καινούριες συμμαχίες στον επιχειρηματικό κόσμο της χώρας. Και για να μην τη φέρει σε δύσκολη θέση η εκτρωματική κυβέρνηση συνεργασίας σπεύδει να της κάνει το χατίρι. Απαντά άμεσα και με έργα στις ερωτήσεις των ναζί βουλευτών, αυταρχικοποιεί όλο και περισσότερο το θεσμικό πλαίσιο, συλλαμβάνει και βασανίζει αντιφασίστες ενώ απειλεί με μηνύσεις τον Guardian που αποκαλύπτει το θέμα, επεμβαίνει και κλείνει διαδικτυακές σελίδες, απολύει και δικάζει δημοσιογράφους, ανάγει τον ρατσισμό και την ξενοφοβία σε κεντρικό μοτίβο συζήτησης στα ΜΜΕ, στοχοποιεί και διαπομπεύει ανθρώπους για τη συμμετοχή τους σε διαδηλώσεις, καταπατά το ιατρικό απόρρητο και βέβαια εξαπολύει μια χωρίς προηγούμενο επίθεση στον κόσμο της εργασίας. Τη δεκαετία του ‘70 ο σημερινός αρχηγός της Χρυσής Αυγής συμμετέχει σε ομάδα που λιντσάρει δημοσιογράφους που κάλυπταν την κηδεία του βασανιστή Μάλλιου. Λίγα χρόνια αργότερα καταδικάζεται σε φυλάκιση για συμμετοχή σε δεκάδες βομβιστικές ενέργειες, δύο από αυτές μάλιστα σε κεντρικούς κινηματογράφους της Αθήνας. Οι κατηγορίες ήταν αρχικά “κατάρτιση και συμμετοχή σε τρομοκρατική ομάδα, προς διάπραξη εγκλημάτων δι’ εκρηκτικών υλών”. Στην πορεία δεν παραπέμπεται τελικά με τον αντιτρομοκρατικό και εκτίει ποινή 13 μηνών. Με αυτόν τον εγκληματία φυρερίσκο να χαιρετά ναζιστικά και να τολμά να λέει πως έχει “καθαρά χέρια” ασχολήθηκε για λίγο η ελληνική τηλεόραση πριν περάσει στη χρησιμοποίηση του lifestyle του χρυσαυγίτη για να πουλήσει διαφημιστικό χρόνο και αποσιωπώντας βέβαια τον πραγματικό κίνδυνο. Ότι τα “καθαρά χέρια”, βαμμένα με αίμα, σε σφιχτή χειραψία με τους μηχανισμούς του κράτους και χαϊδεύοντας τα αυτιά των επιχειρηματιών προετοιμάζονται για να παίξουν τον ρόλο τους στην υπηρεσία του καπιταλισμού. ■

1 9 5

τον φασισμό βαθιά κατάλαβέ τον

Χρυσή Αυγή: Από το παρασκήνιο

αναιρέσεις

Z Της Κατερίνας ΣταυρούλαΣ

τον φασισμό βαθιά κατάλαβέ τον

Rote Hilfe:

μνήμες αγώνα σε εποχές τρόμου Z της Ελένης Τριανταφυλλοπούλου

Μ

ε αυτά τα λόγια περιγράφει η μπροσούρα της οργάνωσης Rote Hilfe Deutschlands (Κόκκινη Βοήθεια Γερμανίας) εν έτει 1925 την κατάσταση που επικρατούσε στη Γερμανία. Μία περίοδο, όπου τα αγωνιζόμενα κομμάτια της εργατικής τάξης έρχονταν αντιμέτωπα με την τρομοκρατία της αστυνομίας και των ακροδεξιών Φράικορπς, με βίαιες διώξεις, μαζικές φυλακίσεις, βασανισμούς και εκτελέσεις.

Ανάγκη για οργανωμένη απάντηση

6

Σε αυτό το φόντο γεννήθηκε και η ανάγκη για την ίδρυση της Rote Hilfe, μίας από τις μαζικότερες πολιτικές οργανώσεις αλληλεγγύης, η οποία έδρασε την περίοδο της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και έφτασε να έχει πάνω από μισό εκατομμύριο μέλη (530.000 μέλη το 1933). Η πρόδρομη οργάνωση της Rote Hilfe έχει τις ρίζες της στο Μόναχο. Εκεί μετά την αιματηρή καταστολή της Ουγγρικής Σοβιετικής Δημοκρατίας την άνοιξη του 1919, γυναίκες, όπως η ανεξάρτητη Σοσιαλίστρια Ρόζα Ασενμπρένερ ίδρυσαν την ‘υποστήριξη των γυναικών για τους πολιτικούς κρατούμενους’, συλλέγοντας χρήματα και τρόφιμα για τις οικογένειες της εργατικής τάξης, όταν κάποιο μέλος τους αντιμετώπιζε τη φυλάκιση ή το θάνατο. Μετά την κομμουνιστική εξέγερση στην Κεντρική Γερμανία το Μάρτιο 1921 ξεκίνησαν μαζικές διώξεις κατά των επαναστατών και των οικογενειών τους και τότε ο κομμουνιστής Βίλχελμ Πικ εγκαθίδρυσε την επιτροπή Κόκκινης Βοήθειας για να βοηθήσει τα θύματα της Λευκής Τρομοκρατίας. Ύστερα από την αποτυχημένη εξέγερση το 1923 στο Αμβούργο η επιτροπή στήριξε το Κομμουνιστικό Κόμμα παρέχοντας νομική, ηθική και υλική βοήθεια στους κρατούμενους και τις οικογένειές τους, ακόμα και εξασφαλίζοντας καταφύγιο σε διωκόμενους κομμουνιστές. Μιας και το Κομμουνιστικό Κόμμα Γερμανίας (DKP) δεν μπορούσε σε καμία περίπτωση να αντέξει οικονομικά τη στήριξη των χιλιάδων πολιτικών κρατού-

«Όπως σε όλες τις χώρες όπου το προλεταριάτο τόλμησε να έχει ενεργό δράση στην επαναστατική ταξική πάλη, αλλά νικήθηκε, έτσι και στη Γερμανία η αστική τάξη δείχνει το πιο σκληρό της πρόσωπο σε μια προσπάθεια να εκδικηθεί τους αγώνες των εργαζομένων, αφήνοντας τη λευκή τρομοκρατία να οργιάζει.... Οι αγώνες τον Ιανουάριο και τον Μάρτιο του 1919, οι μέρες του Kapp Putsch το 1920, οι μάχες Μαρτίου το 1921 ήταν απόπειρες από το επαναστατημένο γερμανικό προλεταριάτο για να σπάσει την κυριαρχία της αστικής τάξης και να αποκρούσει τη συνεχιζόμενη επίθεση του κεφαλαίου σε βάρος της ζωής και της υγείας των εργαζομένων. Αυτά τα εγχειρήματα κατεστάλησαν αιματηρά με τη βοήθεια της Σοσιαλδημοκρατικής ηγεσίας». μενων, (οι οποίοι δεν ήταν στο σύνολό τους μέλη του), στα τέλη του 1924 ιδρύθηκε επίσημα η RHD (Rote Hilfe Deutschlands – Κόκκινη Βοήθεια Γερμανίας). Παρά το γεγονός ότι η κατεύθυνση εξακολουθούσε να είναι σαφώς κομμουνιστική –ως πρόεδρος παρέμεινε ο Βίλχελμ Πίκ– η RHD θεωρούνταν ανεξάρτητη οργάνωση. Το γεγονός αυτό αντανακλάται και στη σύνθεση της, η οποία εκτός από κομμουνιστές περιλάμβανε αναρχικούς, σοσιαλδημοκράτες, αριστερούς φιλελεύθερους και κυρίως ανεξάρτητους. Ωστόσο, μια απόφαση περί ασυμβιβάστου του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος SPD, εμπόδιζε την ανεξέλεγκτη εγγραφή των μελών του στην οργάνωση. Σε κάθε περίπτωση όμως, η RHD υποστήριζε αριστερούς πολιτικούς κρατούμενους, ανεξάρτητα από την κομματική τους ταυτότητα. Χαρακτηριστικά αναφέρεται, ότι διοργάνωσε μαζικές καμπάνιες για την απελευθέρωση του αναρχικού ποιητή Έριχ Μύζαμ, του αριστερού κομμουνιστή Μαξ Χολτς, του πρώην Ναζί υπολοχαγού της Ράιχσβερ και μετέπειτα κομμουνιστή Ρίχαρντ Σέρινγκερ και του ηγέτη των αγροτών Κλάους Χάιμ.

Δράση ενάντια στη λευκή Τρομοκρατία Η οργάνωση λειτουργούσε χωρισμένη σε τοπικές ομάδες, οι οποίες είχαν συσταθεί ανά περιφέρεια και ανά περιοχή πόλης. Σε κάθε ομάδα υπήρχαν υπεύθυνοι με δεσμευτικές αρμοδιότητες: οργανωτικός

υπεύθυνος, Ταμίας, υπεύθυνος της επιτροπής ελέγχου, νομικός υπεύθυνος, αρμόδιος για τη συγγραφή κειμένων, υπεύθυνος μέριμνας για τους κρατούμενους και τις οικογένειές τους. Ωστόσο, όπως αναφέρεται και στα κείμενα της: «Η Rote Hilfe δεν αποτελεί σύλλογο, ο οποίος χωρίζεται σε μικρότερους συλλόγους σε πόλεις και συνοικίες, καθένας από τους οποίους λειτουργεί σύμφωνα με τις δικές του αρχές και πολιτικές. Αντίθετα, πρόκειται για οργάνωση, που έχει καθιερώσει στόχους, οι οποίοι αφορούν σε ολόκληρο το δυναμικό της, έτσι ώστε να ενεργεί πάντοτε προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση. Αυτό απαιτεί προσοχή και άνευ όρων εφαρμογή όλων των οργανωτικών αποφάσεων που είναι προς το γενικό συμφέρον, καθότι μόνο μέσα από την αρχή της προλεταριακής δημοκρατίας, μπορούν οι αντιπρόσωποι και οι αποφάσεις να καθορίζονται από κάτω προς τα πάνω». Εκτός των άλλων, η RHD οργάνωσε κέντρα παροχής νομικών συμβουλών, και όριζε δικηγόρους για πολιτικές διαδικασίες. Είχε πρόσβαση μέχρι και σε 300 δημοκρατικούς δικηγόρους από διαφορετικά πολιτικά φάσματα. Μάλιστα, το εγχειρίδιο «Πως οι προλετάριοι υπερασπίζονται τον εαυτό τους στο δικαστήριο» που γράφτηκε από τον Φέλιξ Χαλ έγινε μπεστ σέλερ. Με εκστρατείες μεγάλης κλίμακας παρείχε αμνηστία σε πάνω από 9000 προλετάριους, πολιτικούς κρατούμενους κατά τη διάρκεια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Μια παράνομη διάταξη της ορ-

Δύσκολες μνήμες και η γραφή της Ιστορίας Ακόμη και σε σχετικές εργασίες για την ιστορία των κοινωνικών κινημάτων στη Γερμανία δύσκολα θα βρει κανείς αναφορά για τη Rote Hilfe. Αυτό προσδίδεται κυρίως στο ότι οι κατηγορούμενοι της πολιτικής δικαιοσύνης, την περίοδο 1918 - 1933 ήταν στη συντριπτική τους πλειοψηφία κομμουνιστές, γεγονός που τους εξασφάλισε έναν φόρο τιμής στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας, αλλά τους “εξαφάνισε” στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία. Εκεί τα ιστορικά πλεονεκτήματα των κομμουνιστών, απλά δεν θα μπορούσαν να είναι αλήθεια, παρά μόνο να χαθούν στη λογοκρισία και την απόκρυψη. Σε περιόδους κρίσης οι αναλογίες έρχονται αστραπιαία και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ποικίλες κατευθύνσεις. Οι μέχρι τώρα αναφορές στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης από το σύστημα και τους πολιτικούς εκφραστές του γίνονται σε μια κατεύθυνση ανάπτυξης του φόβου για το ενδεχόμενο παρεκτροπής και απειλής των «Άκρων». Την ίδια στιγμή, σύσσωμο το σύστημα υποδαυλίζει και στηρίζει την άνοδο του φασισμού, ενώ καταστρατηγούνται βασικές όψεις της αστικής δημοκρατίας. Και αυτό διότι η Ιστορία μπορεί να γίνεται εργαλείο ανάλογα με την ερμηνεία που της δίδεται ή και με την στρέβλωση που υφίσταται. Ωστόσο, φέρει και μία εξαιρετικά επικίνδυνη δύναμη. Στο βαθμό που καταφέρνει να διασώζεται ακόμα και από λίγες πηγές μπορεί να βοηθά στην κατανόηση του παρόντος και να επικαθορίζει την έκβαση του μέλλοντος. Αν λοιπόν αναβιώνουμε εικόνες από τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης, ας ψάξουμε να βρούμε τους συνδετικούς κρίκους με εκείνες τις πλευρές της αντίστασης και του αγώνα που τόσο έχει ανάγκη η κοινωνία σήμερα. Τις πλευρές που αποσιωπούνται γιατί προκαλούν φόβο. ■

Βιβλιογραφία Die Situation in Deutschland und die Gründung der Roten Hilfe (http://www.nadir.org/nadir/ archiv/PolitischeStroemungen/antirepression/ rote_hilfe) Nikolaus Brauns “Schwieriges Erinnern – die Rote Hilfe Deutschlands in der Geschichtsschreibung“ (http://www. raeterepublik.de/studienkreis_Beitrag.htm) Nikolaus Brauns: Schafft Rote Hilfe! Geschichte und Aktivitäten der proletarischen Hilfsorganisation für politische Gefangene in Deutschland (1919-1938), Bonn 2003 Sabine Hering / Kurt Schilde: Die Rote Hilfe. Die Geschichte der internationalen kommunistischen “Wohlfahrtsorganisation“ und ihrer sozialen Aktivitäten in Deutschland (1921-1941), Opladen 2003.

αναιρέσεις

γάνωσης προμήθευε πλαστά διαβατήρια και βοηθούσε να δραπετεύσουν στη Σοβιετική Ένωση επαναστάτες που αντιμετώπιζαν μεγάλες ποινές φυλάκισης. Ακόμη, προσέφερε βοήθεια για εύρεση διαμονής και εργασίας στη Γερμανία σε πολιτικούς εξόριστους από άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα σε Ιταλούς αντιφασίστες. Με τη βοήθεια της κοινοβουλευτικής ομάδας του Κομμουνιστικού Κόμματος πάλευε με κάθε τρόπο το απεριόριστο δικαίωμα στο πολιτικό άσυλο. Με τεράστιες χειμερινές καμπάνιες συνέλεγε χρήματα και τρόφιμα για τις οικογένειες των πολιτικών κρατουμένων, ενώ η οργάνωση έφτιαξε δύο κέντρα περίθαλψης για τα παιδιά των συλληφθέντων και των πεσόντων στην ταξική πάλη. Επιπλέον, οι δικηγόροι της οργάνωσης ασχολούνταν σε συνεργασία με οργανώσεις όπως ο Σύνδεσμος για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, καθώς και με επιστήμονες για τη μεταρρύθμιση του Ποινικού Κώδικα και του νομοθετικού συστήματος. Στο πλαίσιο αυτό, η RΗD συμμετείχε και στις εκστρατείες κατά του άρθρου §218 για τα δικαιώματα των γυναικών. Οι καμπάνιες της υποστηρίζονταν από προσωπικότητες όπως ο φυσικός Άλμπερτ Αϊνστάιν, η καλλιτέχνης Καίτε Κόλβιτς, οι αδελφοί Χάινριχ και Τόμας Μαν. Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Κουρτ Τουχόλσκυ ήταν στο διοικητικό συμβούλιο, ενώ ο ζωγράφος Χάινριχ Φόγκελερ προσέφερε με το καλλιτεχνικό του έργο, “στρατολογώντας” με τις εικόνες του. Διεθνώς η RHD ήταν συνδεδεμένη με την IRH (Internationale Rote Hilfe - Διεθνή Κόκκινη Βοήθεια), η οποία συστάθηκε το 1922 από την Κομμουνιστική Διεθνή και απέκτησε συνολικά 71 τμήματα και 13,8 εκατομμύρια μέλη. Σε συνεργασία με τη διεθνή οργάνωση διεξήγαγε εκστρατείες ενάντια στην λευκή τρομοκρατία στην Ιταλία του Μουσολίνι, στα Βαλκάνια, την Πολωνία και τις χώρες της Βαλτικής. Ιδιαίτερα μαζικό χαρακτήρα είχαν οι διαμαρτυρίες ενάντια στην εκτέλεση της αναρχικών Σάκο και Βαντσέτι στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ο πρώτος πρόεδρος της Rote Hilfe, Βίλχελμ Πικ, τόνιζε στην έκθεση της Κεντρικής Επιτροπής το 1925 τη διαφορά μεταξύ της ταξικής αλληλεγγύης και της φιλανθρωπίας, λέγοντας: «Η RHD δεν είναι μια καθαρά φιλανθρωπική οργάνωση, που ζητά την ανθρωπιστική υποστήριξη, αλλά είναι μια οργάνωση αλληλεγγύης των εργαζομένων για την επίλυση της δυστυχίας και της μιζέριας που προκαλείται από τη γερμανική δικαιοσύνη. Και ως εκ τούτου, δεν μπορεί να περιοριστεί στη συλλογή και προμήθεια πόρων, αλλά πρέπει να προσπαθήσουμε να φράξουμε την πηγή αυτής της δυστυχίας. Σε αυτό βοηθάει μόνο η πολιτική επίγνωση σχετικά με τη φύση και το σκοπό της δικαστικής εξουσίας, καθώς και με τους λόγους ύπαρξης της λευκής τρομοκρατίας, αλλά και η επίγνωση για τις αιτίες της δημιουργίας της κατάστασης έκτακτης ανάγκης που βιώνουν οι εργαζόμενες μάζες. Αυτή η επίγνωση των μαζών μπορεί να συνεισφέρει στην εξάλειψη αυτών των πηγών, στον αγώνα ενάντια στη σημερινή έννοια της δικαιοσύνης, ενάντια στην λευκή τρομοκρατία. Αυτός είναι ο πολιτικός σκοπός της Rote Hilfe, o οποίος θα επιτευχθεί μέσω των συνεχών εκστρατειών για να ξεσηκώσουμε τις μάζες: με καμπάνιες, με την έκδοση βιβλίων, προκαλώντας το ενδιαφέρον του ευρύ κοινού». Η αντίληψη αυτή βρήκε ευρεία απήχηση στην εποχή της Μεγάλης Ύφεσης, όταν έσφιξε η εσωτερική πολιτική κατάσταση με ειδικούς νόμους, φαστ τρακ διαδικασίες και καθημερινές επιθέσεις Ναζί. Η νέα κατάσταση όριζε ότι η RHD έπρεπε να αναδιοργανωθεί στο έδαφος του να παράγει ενεργό αντίσταση εναντίον της ναζιστικής δικτατορίας. Έτσι, την παραμονή του εθνικού σοσιαλισμού μετατράπηκε σε μια μαζική οργάνωση με περισσότερα από 375.000 ενεργά μέλη και περισσότερους από 651.000 συμμετέχοντες υποστηρικτές. Μετά την ανάληψη του Ναζιστικού Κόμματος NSDAP, η RHD κηρύχθηκε απαγορευμένη, όπως και όλες οι οργανώσεις του εργατικού κινήματος. Ηγετικά στελέχη της όπως οι Έριχ Στάινφουρθ, και Ρούντολφ Κλάους εκτελέστηκαν. Εν κατακλείδι, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η οργάνωση χτυπήθηκε, όταν έχασε τον αρχικό εργατικό προσανατολισμό της και αποσυνδέθηκε σταδιακά από τον πολιτικό στόχο της ταξικής αλληλεγγύης μέσα από τη συνολική πάλη. Έτσι, αλώθηκε εκ των έσω από τις οργανώσεις Πρόνοιας του Λαϊκού Κόμματος των Ναζί που διείσδυσαν για να ενισχύσουν τη συγκέντρωση υλικών προς τις πληγείσες οικογένειες. Σταδιακά, ο χαρακτήρας της αποκτούσε καθαρά ανθρωπιστικά χαρακτηριστικά. Από το 1935, η Κόκκινη Βοήθεια μετονομάστηκε σε «Ερυθρό Σταυρό του αντιφασιστικού λαϊκού μετώπου», ενώ τον Σεπτέμβριο

του 1938 μετεξελίχθηκε σε «Οργάνωση για τη βοήθεια του γερμανικού λαού». Ως διάχυτη βοηθητική κίνηση, οι Επιτροπές βοήθειας συνέχισαν να λειτουργούν και μετά την έναρξη του πολέμου.

2 1 7

τον φασισμό βαθιά κατάλαβέ τον

Εργατική Αλληλεγγύη και όχι Φιλανθρωπία

τον φασισμό βαθιά κατάλαβέ τον

8

Z Της Νατάσας κεφαλληνου

Μάθε παιδί μου φασισμό Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού ένα φιλικό ζευγάρι μας αφηγήθηκε μια …περίεργη ιστορία: Ήταν μέσα Ιουλίου, είχε μόλις βραδιάσει και το εν λόγω ζευγάρι γύριζε στο σπίτι του βαδίζοντας σε ένα κεντρικότατο δρόμο του Θησείου. Μια ομάδα νεαρών τους πλησίασε και τους ρώτησε «αν συμμετέχουν στην τάδε κατάληψη». Εκείνοι απάντησαν αρνητικά, αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό. Η ομάδα τους επιτέθηκε χωρίς δεύτερη λέξη και κανένα προφανή λόγο, χτυπώντας το αγόρι και την κοπέλα ακόμη και όταν βρίσκονταν πεσμένοι στο πλακόστρωτο. Αίματα, μπουνιές, κλωτσιές μπλεγμένα με τις λέξεις «τιμή» και «χρυσή αυγή». Οι φωνές από τους γύρω καθήμενους ήταν ο μοναδικός λόγος που έτρεψε σε φυγή τους επιτιθέμενους. «Ήταν πιτσιρικάδες, μεταξύ 15 και 17» επέμεναν οι φίλοι την επόμενη ημέρα, μη μπορώντας να πιστέψουν τι τους είχε συμβεί. Συζητώντας ανήσυχοι για το περιστατικό, το ερώτημα που μονοπώλησε την κουβέντα ήταν αν τα σχολεία έχουν γίνει φυτώρια φασιστών. Λίγους μήνες μετά, τα κουδούνια της νέας σχολικής χρονιάς χτύπησαν, το σχολείο του μνημονίου άνοιξε τις πύλες του, υποδεχόμενο τους μαθητές χωρίς καθηγητές, βιβλία, θέρμανση, γραφική ύλη κλπ κλπ κλπ. Σε αυτούς τους δύο μήνες στα «ψιλά» των ειδήσεων σταχυολογώ συχνά πυκνά μια σειρά από περιστατικά, που επιβεβαιώνουν τους χειρότερους καλοκαιρινούς μας φόβους.

«Εδώ είναι Ελλάδα» «Αυξάνει ραγδαία τη δύναμή της στην κοινωνία η Χρυσή Αυγή, την αυξάνει και στα σχολεία, όπου βρίσκεται το μέλλον του ελληνισμού. Το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει τρόμο και πανικό στους (ουκ ολίγους…) αριστεριστές καθηγητές, που δεν ξέρουν πώς να το αντιμετωπίσουν», γράφει η ιστοσελίδα της Χρυσής Αυγής. Και συνεχίζει: «Άλλαξαν οι καιροί και πέρασε η μπογιά σας, ‘’σύντροφοι’’. Όχι μόνο ‘’δύσκολη’’ αλλά τελείως απίθανη είναι η ‘’μείωση’’ ή η ‘’εκμηδένιση’’ της επιρροής της Χρυσής Αυγής στην ελληνική νεολαία! Πάρτε το απόφαση, ΤΕΛΕΙΩΣΑΤΕ!». Το post πλαισιώνεται από τη φωτογραφία ενός σχολικού θρανίου, ζωγραφισμένου με ελληνικές σημαίες, δικέφαλους αετούς και το σύνθημα «Εδώ είναι Ελλάδα». Πέρα από τις μεγαλοστομίες, τον τσαμπουκά και την υπερβολή που ενέχει κάθε ηλεκτρονική παρέμβαση των ναζί της Χρυσής Αυγής, το άρθρο αποκαλύπτει με κυνισμό μια πραγματικότητα: την στρατολόγηση μαθητών στις τάξεις της Χρυσής Αυγής. Δεκαπεντάχρονα παιδιά, πολλές φορές κοντοκουρεμένα και με μιλιταρέ εμφάνιση, με εθνικιστικά σύμβολα να «κοσμούν» τις οθόνες των κινητών τους δεν διστάζουν να φωνάξουν μέσα στο σχολείο

πως είναι φασίστες. Και δεν είναι μόνο η ρατσιστική ρητορική τους ή τα μισαλλόδοξα συνθήματα τους που ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια στους τοίχους των σχολείων…

Κυνηγώντας τους συμμαθητές μου Στα μαθητικά γκρουπ στο ίντερνετ δεν είναι λίγοι οι πωρωμένοι πιτσιρικάδες που υμνούν τη Χρυσή Αυγή και τα …κατορθώματα της. Μερικοί μάλιστα, μη αρκούμενοι στα λόγια, «ξεπατικώνουν» τις πρακτικές του μίσους και τις στρέφουν εναντίον των συμμαθητών τους: ρατσιστικά σχόλια και ανέκδοτα στις τάξεις, στραβοκοιτάγματα στον αλβανό συμμαθητή στα διαλλείματα, «πεσίματα» σε «ξένους» μαθητές στο προαύλιο ή μετά το σχόλασμα, τραμπουκισμοί σε όποιον διαφέρει ή διαφωνεί. Βέβαια η ενδοσχολική βία δεν είναι καινούργιο φαινόμενο, ωστόσο αποκτά πλέον ένα νέο επιθετικό προσδιορισμό, γίνεται ρατσιστική και φασιστική. Τα κρούσματα βίας που καταγράφονται από την έναρξη της σχολικής χρονιάς σε σχολεία της Αθήνας και της επαρχίας είναι αρκετά: Στο Ηράκλειο μαθητής επιτέθηκε σε συμμαθητή του από την Αλβανία, όταν ο τελευταίος υποστήριξε πως καλώς γράφτηκαν στο σχολειό συνθήματα εναντίον της Χρυσής Αυγής. Για το

Ελληνοκεντρισμός και εθνοκεντρισμός το κυρίαρχο δόγμα της διδασκαλίας της Ιστορίας στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα! Κι από εκεί και πέρα στείρα αποστήθιση γεγονότων και ημερομηνιών, πλήρως αποκομμένων από το ιστορικό περιβάλλον που τις γέννησαν, σε ένα σχολείο διαρκές εξεταστικό κέντρο που μετατρέπει τη διδακτέα ύλη σε εξεταστέα. Δεν είναι λοιπόν παράλογο που οι μαθητές δεν μπορούν να συνδέσουν στο μυαλό τους το ναζισμό με τη Χρυσή Αυγή. Με ανενεργή τη συλλογική ιστορική μνήμη, σε ένα πλαίσιο κρίσης και κατάρρευσης, κοινωνικού κανιβαλισμού και διάχυτης κοινωνικής βίας δεν είναι δύσκολο να υποκύψει ένα μαθητής στη «κρυφή γοητεία του φασισμού» που τον κάνει να νοιώθει ισχυρός, «μάτσο», υπολογίσιμος, μέλος μιας ευρύτερης συλλογικότητας που είναι στη …μόδα, την ψηφίζει άλλωστε και ο μπαμπάς του!

Μαθήματα ελληνικής ιστορίας

Έξω οι φασίστες απ’ τα σχολεία

Αν ήξερε η Χρυσή Αυγή τι μαθαίνουν τα παιδιά στο σχολείο για το ναζισμό και τα εγκλήματα του εναντίον της ανθρωπότητας, θα ήταν ευτυχής και ευγνώμων! Χαρακτηριστικό είναι πως στο νέο εγχειρίδιο ιστορίας για τη Στ’ Δημοτικού, που διανεμήθηκε φέτος στα σχολεία Ελλάδας και Κύπρου, η ευρωπαϊκή ιστορία καταλαμβάνει 15 ολόκληρες σελίδες! Πιο συγκεκριμένα, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος προσπερνάτε μέσα σε λίγες σελίδες και παρουσιάζεται ως …παράρτημα του Αλβανικού έπους! Καμία αναφορά δεν γίνεται στη ναζιστική ιδεολογία, στο φυλετικό ρατσισμό, στο ολοκαύτωμα, στην προπαγάνδα του Γ’ Ράιχ, στα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας κ.λπ.

Αντι-μαθήματα Τη σιωπή του αναλυτικού σχολικού προγράμματος έρχεται να σπάσει η αυτενέργεια και το μεράκι πολλών δασκάλων και καθηγητών: Σε αυτό το πλαίσιο μια σειρά από ΕΛΜΕ (Λέσβου, Αιτωλοακαρνανίας, Θεσσαλονίκης, Μαγνησίας κ.ά.) πραγματοποιούν ήδη αντιφασιστικές δράσεις «αποκαλύπτοντας το πραγματικό πρόσωπο του φασισμού: από τον σκοταδισμό των γεγονότων στο ‘’Χυτήριο’’, τις προτεινόμενες ‘’απελάσεις’’ νηπίων και τον ξυλοδαρμό μεταναστών μέχρι το σημαντικότερο ‘’μάθημα ιστορίας’’, δηλαδή τον ρόλο που έχει παίξει η φασιστική ιδεολογία στην Ελλάδα και πανευρωπαϊκά» τονίζει η ΕΛΜΕ Μαγνησίας. Οι πρωτοβουλίες καθηγητών και δασκάλων είναι ποικίλες και πρωτότυπες: από τη διεξαγωγή σχολικού διαγωνισμού αφίσας με τίτλο «Ενάντια στο φασισμό και τη ρατσιστική βία», μέχρι τη συγκρότηση διαρκούς επιτροπής εκπαιδευτικών ενάντια στο φασισμό. Παράλληλα πολλές ΕΛΜΕ σκοπεύουν να μετατρέψουν τον εορτασμό της 28ης Οκτωβρίου, σε αφορμή για τη μελέτη του φασιστικού φαινομένου μέσα από προβολές ντοκιμαντέρ, εκθέσεις φωτογραφίας, αντιφασιστικές συναυλίες, ομαδικές εργασίες και έρευνες σχετικά με τις εκτελέσεις επί Κατοχής (Δίστομο, Καλάβρυτα, Αγρίνιο κλπ).

«Δεν μπορώ να σκεφτώ το κακό του Έρβιν μόνο και μόνο επειδή δεν είναι Έλληνας» μου λέει η Μαριλένα, μαθήτρια της Δευτέρας Γυμνασίου στα Πατήσια. «Και τι θα πει δεν είναι Έλληνας;» φωνάζει σχεδόν εξοργισμένη, «αφού εδώ γεννήθηκε, ελληνικά μιλάει, μαζί μεγαλώσαμε, στο ίδιο σχολείο, στην ίδια γειτονιά. Η μητέρα του μας πήγαινε στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, όταν η δικιά μου δούλευε» επιμένει. Ντρέπεται και λυπάται για όσα λέει η Χρυσή Αυγή και θέλει να ζητήσει συγγνώμη από τον Έρβιν και να του πει ότι δεν θα αφήσει κανέναν να τον διώξει. Χαμογελάω! Δεν είναι όλα τα παιδία έτοιμα να αποδεχτούν τα «Εγερθήτο!» της Χρυσής Αυγή και ευτυχώς τα περισσότερα αρνούνται να δουν στα μάτια του συμμαθητής τους τον «ξένο», τον «εγκληματία», «αυτόν που πρέπει να διωχθεί άμεσα από τη χώρα». Μάλιστα πολλοί είναι οι μαθητές που αυτοοργανώνονται συγκροτώντας μαθητικές αντιφασιστικές πρωτοβουλίες, επιδιώκοντας να μην επικρατήσει ο φόβος και ο σκοταδισμός στις σχολικές αίθουσες. «Οι φασίστες προωθούν το μίσος και την απανθρωπιά. Μισούν και χτυπούν τους ξένους, τις γυναίκες, τους ομοφυλόφιλους, τους μορφωμένους, τους δημοκράτες, τους ελεύθερους ανθρώπους» γράφει σε ένα συγκλονιστικό κείμενο το Αντιφασιστικό Μέτωπο Μαθητών Ηλιούπολης. «Μισούν ότι τους ξεπερνά και ότι δεν καταλαβαίνουν. Τον τελευταίο καιρό με τόσους φασίστες έχω αρχίσει να προσέχω τι λέω και να διστάζω να πάρω θέση. Κι έτσι, πριν χάσω το θάρρος μου για πάντα με αντάλλαγμα το φόβο του φασίστα, ΣΟΥ ΦΩΝΑΖΩ:

ΕΞΩ ΟΙ ΦΑΣΙΣΤΕΣ ΑΠ’ΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ, ΕΞΩ ΟΙ ΦΑΣΙΣΤΕΣ ΑΠ’ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΜΑΣ!».

2 3 9

τον φασισμό βαθιά κατάλαβέ τον

περιστατικό, που θορύβησε την τοπική κοινωνία, η Χρυσή Αυγή γράφει στο site της: «Ακόμα και στο Ηράκλειο της –άλλοτε- ‘’πράσινης Κρήτης’’, πολλοί μαθητές έρχονται στις τάξεις της Χρυσής Αυγής και διεκδικούν μαχητικά το αναφαίρετο δικαίωμά τους στην ελευθερία της έκφρασης (sic)». Στο ΕΠΑΛ Γιαννιτσών χρυσαυγίτης που φοιτά στο σχολείο προσπάθησε με τραμπουκισμούς να εμποδίσει εξόρμηση του ΠΑΜΕ. Φωνάζοντας «έξω από εδώ παλιοκομμούνια», απαίτησε να μη μοιραστούν στους μαθητές -που σημειωτέον είναι όλοι εργαζόμενοι- οι προκηρύξεις για την απεργία, γιατί «αλλιώς θα επιβάλλει το νόμο» και «θα φύγουν από εκεί με κομμένα τα κεφάλια»! Στα Χανιά, καθηγητές με ενημερώνουν ότι το ζήτημα είναι ιδιαίτερα οξυμένο στα σχολεία του νομού και δεν είναι λίγες οι φορές που έχουν αντιμετωπίσει ακόμη και οι ίδιοι φαινόμενα τσαμπουκά από παιδιά που «αρχίζουν να μην ακούν τίποτα διαφορετικό από αυτό που τους είπαν οι φασίστες». Δάσκαλε που δίδασκες Με όποιον δάσκαλο καθίσεις τέτοια γράμματα θα μάθεις, λέει μια παροιμία. Αναρωτιέται κανείς «τι γράμματα θα μάθουν;» οι μαθητές δημοτικού σχολείου στην Πάτρα, ο διευθυντής του οποίου, σοβαρά προβληματισμένος για το κτιριακό πρόβλημα, αναρωτήθηκε κατά τη διάρκεια του αγιασμού: «Μήπως να καλέσουμε τη Χρυσή Αυγή;». Για το παραπάνω περιστατικό διενεργήθηκε ΕΔΕ από το υπουργείο Παιδείας, ωστόσο οι πειθαρχικές ποινές που προβλέπει ο σχετικός κώδικας δεν φαίνεται να απέτρεψαν άλλο καθηγητή να επικαλεστεί και αυτός εντός της σχολικής αίθουσας τη ναζιστική οργάνωση. Το περιστατικό συνέβη στο 46ο Γυμνάσιο Αθήνας, όταν καθηγητής δεν δίστασε να απείλησε αλλοδαπούς μαθητές ότι θα φέρει τη Χρυσή Αυγή προκειμένου να τους συνετίσει. Σφοδρές αντιδράσεις ξέσπασαν από την πλευρά των ελλήνων μαθητών, που έσπευσαν να υπερασπιστούν τους συμμαθητές τους. Η υπόθεση έφτασε στη διευθύντρια του σχολείου, η οποία επιχείρησε να «λύσει» εσωτερικά το ζήτημα, αλλά στο μεταξύ το θέμα πήρε μεγάλη διάσταση και ο περιφερειακός διευθυντής Εκπαίδευσης Αττικής, διέταξε και σε αυτή την περίπτωση τη διεξαγωγή Προκαταρκτικής Εξέτασης.

αναιρέσεις

«Οι φασίστες προωθούν το μίσος και την απανθρωπιά. Μισούν και χτυπούν τους ξένους, τις γυναίκες, τους ομοφυλόφιλους, τους μορφωμένους, τους δημοκράτες, τους ελεύθερους ανθρώπους»

τον φασισμό βαθιά κατάλαβέ τον

Z Της Νατάσας κεφαλληνου

Σταματώντας το φασισμό

«Το ξημέρωμα, όταν δόθηκε η εντολή να πάρουν τα όπλα και να ξεκινήσει η εξέγερση, οι εργάτες ξεχύθηκαν στους δρόμους. Με φτυάρια, αξίνες, λοστούς και ό,τι εργαλεία έβρισκαν βοηθούσαν τους Arditi del Popolo να ξηλώσουν τις πλάκες από τα πεζοδρόμια και τις ράγες από τις γραμμές του τραμ, να σκάψουν χαντάκια και να υψώσουν οδοφράγματα από καρότσες, πάγκους, κορμούς, σιδερένια δοκάρια και οτιδήποτε άλλο μπορούσαν να μαζέψουν. Άντρες, γυναίκες, ηλικιωμένοι, νέοι απ’ όλα τα κόμματα ή ανένταχτοι ήταν όλοι παρόντες, ενωμένοι με μια σιδερένια θέληση - να αντισταθούν και να παλέψουν».

Ή 10

ταν ξημερώματα της 2ας Αυγούστου του 1922, όπως μας εξιστορεί ο Tom Beham στο βιβλίο του Arditi del Popolo, Η ιστορία της πρώτης αντιφασιστικής οργάνωσης, από της εκδόσεις Μαρξιστικό βιβλιοπωλείο. Στην Πάρμα της Ιταλίας είχε ήδη σημάνει συναγερμός! Πάνω από 20.000 καλά οπλισμένοι φασίστες από πολλές περιοχές της χώρας είχαν καταφθάσει με σκοπό να εξαπολύσουν μια «εκστρατεία αντιποίνων». Η Πάρμα, μια πόλη 70.000 κατοίκων, που είχε από παλιά ανεπτυγμένη ριζοσπαστική παράδοση, αρνούνταν να συμμορφωθεί «προς τας υποδείξεις»: ήταν η μόνη πόλη της Ιταλίας που συνέχιζε την πανεργατική απεργία, η οποία είχε κληθεί για τις 31 Ιούλη, αλλά είχε ματαιωθεί 24 ώρες πριν - μετά από μεγάλης κλίμακας καταστολή από τους φασίστες σε όλη τη χώρα. Η μάχη μαίνονταν τέσσερις μέρες, με την τοπική αστυνομία απούσα, προφασιζόμενη ότι δεν μπορεί να σταματήσει τους φασίστες. Τα καμπαναριά χρησίμευαν ως παρατηρητήρια, οι πάγκοι των εκκλησιών δόθηκαν από τους παπάδες για να γίνουν οδοφράγματα, οι γυναίκες συμμετείχαν ενεργά στις προετοιμασίες και την οχύρωση της πόλης. Περίπου 300 με 400 Arditi ήταν οπλισμένοι και χωρισμένοι σε ομάδες. Η άμυνα ήταν οργανωμένη δημοκρατικά και κατά δεύτερο λόγο στρατιωτικά. Η τελική φασιστική επίθεση έγινε το απόγευμα της 6ης Αυγούστου και αποκρούστηκε για άλλη μια φορά, τρέποντας τους φασίστες σε άτακτη φυγή, με καταγεγραμμένες σημαντικές απώλειες. Επρόκειτο για το τρίτο «επεισόδιο» μαζικής λαϊκής αυτοάμυνας ενάντια στη λαίλαπα της φασιστικής βία που είχε εξαπολυθεί σε όλη την Ιταλία, από το 1920. Είχε προηγηθεί η εκδίωξη των μελανοχιτώνων από τη Σαρτσάνα τον Ιούλιο του 1921. Αλλά και η …θερμή υποδοχή που επεφύλαξαν οι κάτοικοι της πρωτεύουσας στην πρώτη πορεία των φασιστών προς τη Ρώμη: γενική απεργία, συγκρούσεις και απόκρουση όλων των φασιστικών επιθέσεων σε εργατικές γειτονιές, τυπογραφεία και εργατικά κέντρα. Όσο ηρωική κι αν ήταν η μάχη της Πάρμα, επρόκειτο για πύρρειο νίκη των αντιφασιστικών δυνάμεων, καθώς ο Μουσολίνι βρισκόταν μόλις 10 εβδομάδες μακριά από την εκλογή του στην πρωθυπουργία. Ωστόσο τα παραπάνω παραδείγματα άμεσης και μαζικής σύγκρουσης με τους φασίστες φανερώνουν αφενός ότι κομμάτια της ιταλικής εργατικής τάξης δεν ήταν διατεθειμένα να γυρίσουν και το άλλο μάγουλο στις φασιστικές επιθέσεις, αφετέρου ότι η αποφασιστική οργάνωση τους μπορούσε να επιφέρει πλήγματα ακόμη και στο πιο δυνατό σημείο του φασισμού: το δρόμο. Άλλωστε «ο φασισμός δεν περίμενε ότι θα αντιμετώπιζε ανθρώπους προετοιμασμένους να αμυνθούν.

Οι συμμορίες τους ήταν συνηθισμένες να νικούν τον εχθρό που σχεδόν πάντα τρέπονταν σε φυγή ή αντιδρούσε αμήχανα». Στην πρώτη γραμμή αυτών των πράξεων μαζικής αντίστασης ήταν η οργάνωση Arditi del Popolo (ADP), η πρώτη αντιφασιστική οργάνωση στον κόσμο, κατά τον συγγραφέα. Το βιβλίο ξετυλίγει την άγνωστη ιστορία της. Ποιοι όμως ήταν οι Adirti; Ήταν καρπός της ένωσης μαχητικών εργατών με ομάδες πρώην φαντάρων που είχαν συγκροτηθεί στα μέτωπα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Εμφανίστηκαν τον Ιούνιο του 1921. Είχαν μόνο ένα σκοπό - να ηττηθεί ο φασισμός. Τα μέσα που χρησιμοποιούσαν ήταν οι διαδηλώσεις αλλά και η οργάνωση της αυτοάμυνας των αντιφασιστών με χρήση και βίαιων μέσων. «Ουσιαστικά ένα χρόνο μετά από ευρείας κλίμακας φασιστικές επιθέσει οι ακτιβιστές της εργατικής τάξης ενστικτωδώς οργάνωναν εκείνη τη μορφή της ενωτικής αντίστασης που οι ηγέτες του ήταν απρόθυμοι να οργανώσουν», υποστηρίζει ο συγγραφέας. Τα μέλη τους, που ανήλθαν σε δεκάδες χιλιάδες, προέρχονταν από ποίκιλλες πολιτικές παραδόσεις (κομμουνιστές, αναρχικοί, σοσιαλιστές κ.ά.), ενώ αναφορικά με την κοινωνική τους σύνθεση οι περισσότεροι ήταν εργάτες (κυρίως σιδηροδρομικοί). Η αρχική επιτυχία των ADP δεν είχε συνέχεια, καθώς εκτός από την κρατική καταστολή αντιμετώπισαν την καχυποψία και την εχθρότητα ακόμη και των πολιτικών δυνάμεων που βρίσκονταν στο στόχαστρο των φασιστικών επιθέσεων. Οι σοσιαλιστές που αρχικά πίστευαν ότι το κοινοβούλιο και η αστυνομία θα σταματούσε την άνοδο του φασισμού έφτασαν στο σημείο να υπογράψουν «σύμφωνο ειρήνης» με τους φασίστες, που μεταξύ άλλων προέβλεπε την αποκήρυξη των Arditi. Αλλά και το νεοσύστατο Κομμουνιστικό Κόμμα τους ασκούσε αυστηρή κριτική, καλώντας τα μέλη του να μην συμμετέχουν στις τοπικές ομάδες τους (χωρίς πάντοτε τα μέλη του να ακολουθούν αυτές τις υποδείξεις), ενώ ταυτόχρονα δεν έκανε βήματα για την οργάνωση της αυτοάμυνας των εργατών. Για το συγγραφέα, η δράση ADP ήταν η μόνη ικανή στρατηγική που θα μπορούσε να σταματήσει το Μουσολίνι. Η «πολιτική απομόνωση» και η «εχθρότητα της οργανωμένης Αριστεράς» απέναντι τους ήταν οι αιτίες της αποτυχίας τους. Πέρα από το αν συμφωνεί κανείς με τα συμπεράσματα του Tom Beham, τα οποία μοιάζει να ξεπερνούν αβίαστα την πολυπλοκότητα του φασιστικού φαινομένου, το βιβλίο έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον καθώς φωτίζει μια αγνοημένη πλευρά της ιστορίας του αντιφασιστικού κινήματος, αναδεικνύοντας πλευρές μαχητικής δράσης, μιας δράσης που όχι μόνο δεν απέφευγε αλλά αντίθετα επιδίωκε τη σύγκρουση με τους φασίστες όπου αυτοί δοκίμαζαν να επιβάλουν την τρομοκρατία τους.

Τυνησία – Proud Tunisian Girl Γνώρισα τη Leena Ben Mhenni. Ή όπως ο υπόλοιπος κόσμος την ξέρει, το κορίτσι από την Τυνησία. Ή ακόμη καλύτερα το κορίτσι που βοήθησε όσο λίγοι την επανάσταση στην Τυνησία, κι ίσως την Αραβική Άνοιξη στο σύνολό της. Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο παρά το μόλις 29 της χρόνια, η διάσημη πλέον blogger που τροφοδότησε με πληροφορίες, φωτογραφίες και υλικό τους συμπατριώτες της κατά τη δικτατορία του Ben Ali αλλά και κατά τη διάρκεια της επανάστασης, είναι ένα πραγματικά γενναίο κορίτσι. Χρησιμοποιούσε πάντα το πραγματικό της όνομα, ακόμη και κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, έζησε για μεγάλα διαστήματα κυνηγημένη από το καθεστώς, κι ήταν η μόνη που βρέθηκε στις πόλεις Kasserine και Regueb καταγράφοντας και φωτογραφίζοντας τη σφαγή των διαδηλωτών. Ακόμη και σήμερα, είναι στην πρώτη γραμμή απέναντι στην κυβέρνηση, ασκώντας δριμεία κριτική και τεκμηριώνοντας αδιάλειπτα με εικόνες και ήχους το τι συμβαίνει στη χώρα της. Διαβάστε περισσότερα στο blog της http:// atunisiangirl.blogspot.gr/. ΥΓ: Η Leena ήταν φέτος υποψήφια για Nobel Ειρήνης. Αλλά πώς να συγκριθεί η

Η αραβική το

άνοιξη

συναντά

κίνημα των

πλατειών

συνεισφορά της με αυτήν της …Ευρωπαϊκής Ένωσης;

Ρουμανία – Σώστε τη Ρόσια Μοντάνα Γνώρισα τον Mihnea, τραγουδιστή σε ροκ συγκρότημα. Έναν από τους επικεφαλής του αγώνα για τη διάσωση της Ρόσια Μοντάνα. Μια καταπράσινη κοιλάδα, 4 βουνά, ορυχεία και στοές, μια υπόγεια Ακρόπολη από τη ρωμαϊκή περίοδο και χρυσός. Μια Χαλκιδική που παλεύει από το 2000 να κερδίσει την εταιρία εξόρυξης και τον πιο πιστό της σύμμαχο, τη ρουμανική κυβέρνηση. Σώστε τη Ρόσια Μοντάνα γιατί το σχέδιο εξόρυξης είναι σχέδιο εξαφάνισης της πιο ιστορικής περιοχής της Ρουμανίας. Είναι σχέδιο εξαφάνισης των ζωών χιλιάδων ανθρώπων που αντιστέκονται παρά τις προσπάθειες φίμωσης και καταστολής. Παρά το καρότο της ανάπτυξης και των θέσεων εργασίας σε μια πάμπτωχη περιοχή. Μπείτε στο site τους για να μάθετε περισσότερα: http://rosiamontana.org/en Για να σπάσει ο τοίχος της σιωπής και να επικοινωνήσουν με το λαό της Ρουμανίας αλλά και όλους εμάς, φτιάχτηκαν κλιπάκια του 1 λεπτού στα οποία πρωταγωνιστούν δημοφιλείς ηθοποιοί της χώρας. Εδώ η Maia Morgenstern συγκλονίζει: http:// www.youtube.com/watch?v=aHqyTc54_Lc

Ο Mihnea μου είπε πως μετά την προβολή των clips διπλασιάστηκε ο κόσμος που στηρίζει τον αγώνα τους. Δείτε ακόμη το ντοκιμαντέρ του Εξάντα «Χρυσός στα χρόνια της κρίσης» για τη Χαλκιδική και τη Ρόσια Μοντάνα.

Ιταλία – Teatro Valle Occupato Γνώρισα τη Sylvia, ηθοποιό, μέλος της κατάληψης του Teatro Valle στη Ρώμη.

Τον Ιούνιο του 2011 καλλιτέχνες και τεχνικοί του θεάματος κατέλαβαν το πιο ιστορικό θέατρο της Ρώμης σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την πρόθεση της ιταλικής κυβέρνησης να το πουλήσει, στο πλαίσιο των μεγάλων περικοπών των επιχορηγήσεων στον πολιτισμό. Στόχος της ομάδας κατάληψης ήταν ένα τριήμερο φεστιβάλ. Η συμμετοχή του κόσμου ήταν τέτοια από την πρώτη μέρα που η κατάληψη μετράει ήδη πάνω από ένα χρόνο με θεατρικές και μουσικές παραστάσεις, εργαστήρια και σεμινάρια, προβολές ταινιών και συζητήσεις, μια ελεύθερη κυψέλη δημιουργίας! Το Teatro Valle είναι μια νίκη των εργαζομένων στο χώρο του θεάματος. Είναι ένα αυτοδιαχειριζόμενο κολεκτιβιστικό εγχείρημα του οποίου τα μέλη αρνούνται να υποταχθούν στην εμπορευματοποίηση, αρνούνται να δουλεύουν κάτω από άθλιες συνθήκες για να θησαυρίζουν οι εταιρίες παραγωγής, αρνούνται να στέκουν αμέτοχοι στην επίθεση της ιταλικής κυβέρνησης στις κοινωνικές κατακτήσεις, στον πολιτισμό, στην έρευνα και στην εκπαίδευση. Αρνούνται την εκπροσώπηση τους από οποιονδήποτε άλλο πέραν από τους ίδιους και διεκδικούν την ελεύθερη πρόσβαση στον πολιτισμό, τη γνώση και την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών ως το μέσο για την ενίσχυση της κριτικής σκέψης. Για να πάρετε μια ιδέα του πόσο δημοφιλές και δραστήριο καλλιτεχνικά είναι το Teatro Valle Occupato επισκεφθείτε τη σελίδα του http://www.teatrovalleoccupato. it αλλά και τον ίδιο το χώρο αν βρεθείτε εκεί που οδηγούν όλοι οι δρόμοι!

αναιρέσεις

Τ

ρεις μέρες συζητήσεων, διαλόγου, δικτύωσης, επικοινωνίας με τους πρωταγωνιστές και τα μέλη της Αραβικής Άνοιξης και πολλών Ευρωπαϊκών Κινημάτων. Τρεις μέρες ήταν αρκετές για να αποκτήσουν πρόσωπο οι επαναστάσεις και τα κινήματα. Έγιναν Ibrahim, Leena, Lisa, Alessandro, Andre. Έγιναν φίλοι και σύντροφοι στη μάχη ενάντια στην κυριαρχία του χρήματος, στη μάχη ενάντια στον καπιταλισμό. Δεν έχει σημασία η διαδρομή του καθένα για να φτάσει στην πλατεία. Στο Σύνταγμα, στην Ταχριρ, στην Πουερτα ντελ Σολ φθάνουν άνθρωποι αποφασισμένοι να αναμετρηθούν με την εξουσία. Και εκείνο που συνειδητοποίησα στο Λουξεμβούργο είναι πως κανείς μας δεν έχει την απάντηση για το μετά. Περιγράφουμε, πειραματιζόμαστε, κι ανησυχούμε. Αλλά μέσα από τέτοιες συναντήσεις μαθαίνουμε πως την απάντηση θα τη χτίσουμε συλλογικά και διεθνικά.

2 5

διεθνή

Στις 10/12 Σεπτεμβρίου 2012 στο Λουξεμβούργο πραγματοποιήθηκε η συνάντηση της Αραβικής Άνοιξης με τα Ευρωπαϊκά Κινήματα, υπό των τίτλο Indign Action Forum. Η Ειρήνη Δαφέρμου, που είναι μέλος του ΝΑΡ και συμμετείχε ενεργά στο κίνημα της πλατείας Συντάγματος, βρέθηκε εκεί και μας περιγράφει τις εντυπώσεις της, σκιαγραφώντας παράλληλα το προφίλ τριών αγωνιστών εκείνης της θερμής άνοιξης και του καλοκαιριού του 2011.

ιστορία

Z Του Κώστα ΠΑΛΟΥΚΗ

Η «προσφυγιά» ως λαϊκή και ταξική μνήμη Η ομάδα ιστορικού προβληματισμού της ΑΝΤΑΡΣΥΑ προσπαθεί να σηκώνει το γάντι του δημόσιου διαλόγου σε ζητήματα ιστορίας, τα οποία καθορίζουν τη συλλογική μνήμη. Με αυτό το κριτήριο οργάνωσε μια ημερίδα για τη Μικρασιατική Εκστρατεία και τη Μικρασιατική Καταστροφή, που επέφερε ο πόλεμος σε όλους τους λαούς της Ανατολίας. Σ’ αυτό το πλαίσιο θεωρήθηκε σκόπιμο να συμμετέχουν ιστορικοί της Αριστεράς και από τις δύο πλευρές του Αιγαίου. Παρακάτω παρουσιάζουμε αποσπάσματα από την ομιλία του ιστορικού Κώστα Παλούκη:

Η

μαζική εισροή των 1.200.000 μικρασιατών προσφύγων στην Ελλάδα έθεσε στην ελληνική κοινωνία το «προσφυγικό ζήτημα», δηλαδή το ζήτημα της αποκατάστασής τους. Το ελληνικό κράτος ανέλαβε την πολιτική ευθύνη για τη διαβίωση, στέγαση, εργασία ενός μεγάλου τμήματος προλεταριοποιημένου πληθυσμού. Ορίστηκε υπεύθυνο για τον τεχνικό σχεδιασμό και την πραγματοποίηση ενός σχεδίου μεγάλων δημόσιων έργων, οικιστικής εγκατάστασης και ανασυγκρότησης των παραγωγικών δομών της χώρας. Έτσι, η «καταστροφή» μετατράπηκε θεωρητικά σε «λάδι» που θα λειαίνει τους μηχανισμούς μιας νέας μορφής καπιταλιστικής ανάπτυξης. Το «προσφυγικό ζήτημα» λοιπόν ήταν η οξυμμένη πλευρά του κοινωνικού ζητήματος στην Ελλάδα, που εξώθησε το ελληνικό κράτος να υιοθετήσει πρόωρα -σε σχέση με άλλες χώρες- δομές κοινωνικού κράτους. Με αυτόν τον τρόπο η «προσφυγιά» ως λαϊκή και ταξική μνήμη εντάχθηκε στο εθνικό αφήγημα, στο βαθμό που οι ίδιοι οι πρόσφυγες ενσωματώθηκαν υλικά στο νεοελληνικό έθνος μέσω της προώθησης του κοινωνικού κράτους. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Μικρασιατικός Πολιτισμός, έστω και αναμειγμένος με ντόπια πολιτισμικά στοιχεία, ήταν εκείνος που εξέφρασε στα αστικά κέντρα –κυρίως μέσα από το ρεμπέτικο τραγούδι- τις λαϊκές ανησυχίες, τα αδιέξοδα της ζωής των εργατών, εκείνος που σφράγισε τον εργατικό πολιτισμό. Η υπόθεση Μικρά Ασία και Μικρασιατική Καταστροφή ήταν πάντοτε μια υπόθεση συνυφασμένη με τους «από κάτω», τους εργάτες – πρόσφυγες και έτσι εντάσσεται στο εθνικό αφήγημα. Μια τέτοια προσέγγιση μας επιτρέπει να ερμηνεύσουμε τις διευρυμένες λαϊκές αντιδράσεις που προκαλεί σήμερα, εποχή διάλυσης του κοινωνικού κράτους, η αναπροσαρμογή του εθνικού αφηγήματος από το ίδιο το κράτος στη νεοφιλε-

λεύθερη εκδοχή του, ιδιαίτερα στην περίπτωση που θίγεται η μνήμη της «καταστροφής» του μικρασιατικού ελληνισμού. Ένα τέτοιο παράδειγμα ήταν η υπόθεση του βιβλίου της Στ΄Δημοτικού. Θεωρήθηκε πως οι συγγραφείς του βιβλίου αφαίρεσαν αυτή τη λαϊκή μνήμη ή προσέβαλαν έναν πολύ σημαντικό «πόνο» για τη λαϊκή συνείδηση. Με την προβολή αυτού του «πόνου» τα λαϊκά στρώματα διεκδικούσαν τότε από τους ιθύνοντες και τους υπεύθυνους της καταστροφής την υλική και κοινωνική αποκατάστασή τους. Αυτός ο «πόνος» για δεκαετίες έδινε υπόσταση και θέση στα λαϊκά στρώματα μέσα στον κοινωνικό κορμό. Το κράτος τους χρωστούσε. Συνεπώς, η συγκάλυψη αυτού του «Μεγάλου Πόνου» σημαίνει σήμερα αφαίρεση από την επίσημη ιστορία αυτής της χώρας της συμβολής και της οπτικής του λαϊκού παράγοντα από την ιστορία και την κοινωνία. Στις «αντιδράσεις» για το βιβλίο της Στ΄Δημοτικού κυριάρχησε η προσωπίδα του δεξιού λαϊκού εθνικισμού. Η υποκίνηση και η πρωτοβουλία πάρθηκε από την άκρα δεξιά με σαφέστατο σκοπό την υπεράσπιση της εκκλησίας και του ρόλου της στο παρελθόν και ως εκ τούτο στο παρόν. Στην πραγματικότητα όμως η φράση που «γκρέμισε» το βιβλίο ήταν η περιγραφή της προσφυγικής καταστροφής ως «συνωστισμός». Η φράση αυτή δεν εξέγειρε μόνο τους δεξιούς, αλλά μια μεγάλη λαϊκή πλειοψηφία που διαπέρασε τις βάσεις όλων των κομμάτων. Η ηγεμονία της άκρας δεξιάς σε όλα τα θέματα ιστορίας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό διότι τις τελευταίες δεκαετίες οι δημοκρατικοί και αριστεροί ιστορικοί είχαν πάψει να επικοινωνούν με την ελληνική κοινωνία. Απλά στέκονταν από ψηλά και παρακολουθούσαν τα τεκταινόμενα μέσα από την «πολιτική ουδετερότητα» της ακαδημαϊκότητάς τους. Ακόμα χειρότερα συμμαχούσαν με την εξουσία. Το κενό αυτό της δημόσιας ιστορίας, το κενό της ύπαρξης «οργανικών διανουμένων» των λαϊκών τάξεων ήρθαν να το καλύψουν διάφοροι περιθωριακοί μέχρι τότε εθνικιστές «διανοούμενοι» χρησιμοποιώντας όλα τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας. Ο Πλεύρης, ο Λιακόπουλος και διάφοροι άλλοι αναλαμβάνουν να «διδάσκουν» την ιστορία από την τηλεόραση με απλό και κατανοητό τρόπο. Συνεπώς, ο ακροδεξιός λόγος στα ιστορικά ζητήματα έχει εκ των πραγμάτων ένα τεράστιο προβάδισμα και καταφέρνει να επικοινωνεί και να εκφράζει τα λαϊκά στρώματα στα ζητήματα «ταυτότητας». Ενισχύοντας τα παραπάνω αξίζει να σημειωθεί ότι το 2006, όταν η διαμάχη αυτή βρισκόταν σε κορύφωση, ενώ η αντικαπιταλιστική Αριστερά ξεσήκωνε ένα μεγάλο φοιτητικό κίνημα εναντίον της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης και της συμμαχίας εκσυγχρονιστών καθηγητών – υπουργείου Παιδείας, δεν προσπάθησε καθόλου να αντιπαρατεθεί μαζί τους στο ζήτημα του «εκσυγχρονισμού» των σχολικών βιβλίων και συγκεκριμένα στο ζήτημα «ταυτότητας» που αναδείχτηκε με το βιβλίο ιστορίας της Στ΄ Δημοτικού. Θεώρησε πως αυτή η ιδεολογική υπόθεση αφορά μόνο τους «εθνικιστές»… ■

“Σε κάθε επιλογή υπάρχει φόβος. Σε κάθε φόβο συνυπάρχει η θέληση για ζωή. Σε κάθε ζωή υπάρχει θέληση?” αναρωτιέται η καλλιτεχνική ομάδα nomades artcore.

Η Διαδρομή

Στόχος τους είναι...

Οι “επιβάτες” μπαίνουν στο λόμπι των αφίξεων, λαμβάνουν το εισιτήριό τους και το πηγαίνουν για επικύρωση στους “Φοβοσυνοδούς”. Η επικυρωτική σφραγίδα πάνω στο χαρτί γράφει: “Φοβάμαι-ΕπιθυμώΕπιλέγω”. Στο μεταξύ νιώθει κανείς ότι εγκαταλελειμμένος χώρος έχει ξαναζωντανέψει, αφού ηχούν ήχοι αφίξεων και αεροπλάνων που πετούν. Ύστερα, όπως σε κάθε πτήση άλλωστε, λαμβάνουμε τις οδηγίες για το ταξίδι, με το δικό τους ιδιαίτερο τρόπο, και ξεκινάμε. Οι πόρτες ανοίγουν και οδηγούμαστε στους εγκατελελειμμένους χώρους του αεροδρομίου, υπό την καθοδήγηση των “Φοβοσυνοδών”. Μπαίνουμε βαθιά σε μια καμένη πτέρυγα του αεροδρομίου, για την οποία οι φήμες λένε πως κατά την μεταφορά του αεροδρομίου στο Ελ Βενιζέλος έπρεπε να γίνει έλεγχος όλων των τιμολογίων της Ολυμπιακής για να γίνει καταγραφή των χρεών. Όλα τα έγγραφα μαζεύτηκαν στο ισόγειο, μια μέρα πριν τον έλεγχο και η συγκεκριμένη πτέρυγα πήρε φωτιά και κάηκαν τα πάντα. Το ακριβές ποσό του χρέους δεν μπόρεσε να προσδιοριστεί ποτέ. Σε εκείνη την πτέρυγα του αεροδρομίου ερχόσουν αντιμέτωπος με τους φόβους σου. Ακόμα βαθύτερα στους χώρους του αεροδρομίου ερχόσουν αντιμέτωπος με τις “επιθυμίες” και στον εξωτερικό χώρο του αεροδρομίου απελευθερωνόσουν φωνάζοντας τον μεγαλύτερο σου φόβο.

Στα πλαίσια του «2ου Φεστιβάλ Αντίστασης και Δημιουργίας στο Ελληνικό” της Επιτροπής Αγώνα για το Μητροπολιτικό Πάρκο στο Ελληνικό και με την υποστήριξη του Πολιτιστικού Κέντρου Εργαζομένων Ολυμπιακής Αεροπορίας (ΠΟΛΚΕΟΑ) και το Δήμο Ελληνικού-Αργυρούπολης, καταρχάς στόχος τους είναι να αναδείξουν μια άλλη προοπτική στην αξιοποίηση του αεροδρομίου. Σε μία εποχή βαθειάς κρίσης, πρέπει να αναλογιστούμε τις ευθύνες μας σε ατομικό αλλά κυρίως σε συλλογικό επίπεδο, τόσο για το πρώην αεροδρόμιο αλλά και όχι μόνο. Το συλλογικό επίπεδο σημαίνει βαθειά και ουσιαστική ενότητα, το οποίο βέβαια προϋποθέτει αποδοχή του εαυτού μας και αναγνώριση των φόβων μας, των επιθυμιών μας και των “θέλω” μας. Με αυτήν την παράσταση στόχος της ομάδας nomades artcore είναι να νικήσουν τους φόβους ή να μας κάνουν σε πρώτο στάδιο να τους εντοπίσουμε και να φέρουν στην επιφάνεια την επιθυμία καθενός από εμάς. Ελπίζουν πως αν τουλάχιστον καταφέρουν στο θέατρο να ενεργοποιήσουν την παθητική στάση του θεατή, τότε ίσως αυτό να ανατραπεί και στη ζωή μας γενικοτέρα!

Που τους είδαμε και που θα τους ξαναδουμε... Αυτή δεν είναι η πρώτη εμφάνιση της ομάδας nomades artcore. H Κατάσταση Πολιορκίας μια τραγωδία σε πέντε διαστάσεις ήταν το πρώτο θεατρικό εγχείρημα της ομάδας, το οποίο ανέβηκε στο θέατρο Αλκμήνη για 15 παραστάσεις από τον Οκτώβρη ως τον Δεκέμβρη του 2011. Στη σκηνή συναντήθηκαν οι στίχοι του εθνικού ποιητή της Παλαιστίνης Μαχμούντ Νταρουίς μαζί με του δικού μας εθνικού ποιητή, Διονύσιου Σολωμού, δίνοντας λόγο σε εικόνες πολιορκίας και εστιάζοντας στον αέναο αγώνα του ανθρώπου προς την ελευθερία.Βέβαια, ο φόβος είναι μόνο ένα εκ των πέντε κύριων συναισθημάτων. Απομένουν άλλα τέσσερα συναισθήματα, τέσσερις ακόμη διαφορετικές πόλεις, τέσσερα ακόμα εγκατελελειμμένα κτίρια. Επόμενη στάση, για τους επιβάτες του διαδραστικού θεάτρου και όχι μόνο, είναι το συναίσθημα Θυμός. Ήδη έχουν αρχίσει οι πρόβες και η διαμόρφωση του χώρου στον εγκατελελειμμένο σταθμό των ΚΤΕΛ στα Γιάννενα. Επόμενη στάση? Αυτοί ξέρουν. Μπορεί να είναι σε κάποιο εγκαταλελειμμένο λιμάνι ή σε κάποιο εγκαταλελειμμένο σταθμό τρένου. Άλλωστε στο σύγχρονο κόσμο υπάρχει η άποψη, ότι οι μη αξιοποιήσιμοι δημόσιοι χώροι, αποκτούν αξία μόνο όταν παράγουν χρήμα. Οι nomades artcore και η κοινωνία έχουν άλλη άποψη. Το μόνο που μένει είναι να διώξουμε το «φόβο» και με «θυμό» να διεκδικήσουμε αυτά που μας ανήκουν. Έτσι μόνο η «θλίψη» θα καταπολεμηθεί και η ακατανίκητη «χαρά» θα μπει αισιόδοξα και πάλι στις ζωές μας!

αναιρέσεις

Z Της Μαρίας Κακογιάννου

2 7

θέατρο

Project [1]: ΦΟΒΟΣ

Z Του Μιχάλη ΔΕΛΑΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ

κόμικ

Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος… ή μήπως είναι η εικόνα; Κόμικ και θρησκεία: από τα βιβλία των αγράμματων στη θρησκευτική προπαγάνδα και τη δημιουργική βλασφημία.

Α

πό τις προϊστορικές βραχογραφίες των σπηλαίων της Αλταμίρα και του Λασκώ, μέχρι την τέχνη των Αβοριγίνων της Αυστραλίας, αλλά και την ταπισερί του Μπαγιώ, την οποία ο Μπράιαν Τάλμποτ περιγράφει στις “Περιπέτειες του Λούθερ Αρκράιτ” ως “λίγο πολύ ένα προπαγανδιστικό κόμικ στριπ σχεδιασμένο για να δικαιολογήσει την αδικαιολόγητη κατάκτηση της Αγγλίας από τον Γουλιέλμο”, ο άνθρωπος έχει χρησιμοποιήσει τις εικόνες και μάλιστα την οργανωμένη αλληλουχία εικόνων ως εκπαιδευτικό ή προπαγανδιστικό υλικό. Ο πολιτισμός όμως που πραγματικά “αποθέωσε” την εικονογράφηση ως μέσο για την προβολή της κυρίαρχης ιδεολογίας στις αναλφάβητες λαϊκές μάζες ήταν ο χριστιανικός πολιτισμός και ειδικότερα αυτός που αναπτύχθηκε με κέντρο την Κωνσταντινούπολη στα πλαίσια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Οι ναοί ιστορούνταν, δηλαδή διακοσμούνταν με ζωγραφικές ή ψηφιδωτές παραστάσεις, οργανωμένες με τέτοιο τρόπο που να αφηγούνται ολοκληρωμένες ιστορίες. Τα εικονογραφικά πρότυπα που ακολουθούσαν, σε μια εποχή που κάθε κοινωνικό και πολιτικό κίνημα διαμεσολαβούνταν από τη θρησκεία, συμπύκνωναν την κυρίαρχη ιδεολογία σε κάθε περίοδο. Οι δε εικόνες ονομαζόταν βιβλία των αγραμμάτων αλλά με σύγχρονους όρους μάλλον θα έπρεπε να ονομάζονται κόμικ. Η ανάπτυξη της τυπογραφίας, που έκανε ευκολότερη την πρόσβαση στα βιβλία, άλλαξε τη χρήση της εικόνας. Έτσι η χρήση της εικόνας αντί του γραπτού λόγου ως κύριου φορέα μετάδοσης

μηνυμάτων ξαναεμφανίζεται μαζικά μόλις τον 19ο αιώνα, αρχικά με τη γελοιογραφία και στη συνέχεια το κόμικ στριπ και το κόμικ, μπαίνοντας στον 20ο αιώνα. Η ταχύτητα του νέου εκβιομηχανισμένου κόσμου, αλλά και η πολιτική οργάνωση των κοινωνικών τάξεων σε κόμματα, δημιούργησε ξανά την ανάγκη να χρησιμοποιηθεί η αμεσότητα της εικόνας στο να περνάει μηνύματα, πολλές φορές υποσυνείδητα, και να απευθύνεται σε μεγάλα ακροατήρια. Ανάμεσα σε αυτούς που χρησιμοποίησαν το κόμικ για την προβολή των θέσεων τους είναι και πολλές παρεκκλησιαστικές ομάδες και οργανώσεις. Ως ιδιότυπο αντιδάνειο λοιπόν, η σύγχρονη θρησκευτική προπαγάνδα, χρησιμοποεί την δύναμη του κόμικ ως μέσο απεύθυνσης στις πλατιές λαϊκές μάζες και ειδικά τη νεολαία. Ποία σειρά κόμικ έχει εκδώσει τον μεγαλύτερο αριθμό αντιτύπων; Πρόκειται για τα “Chick Tracts” του Jack T. Chick. Φτηνά ασπρόμαυρα κόμικ που έχουν τυπωθεί σε περισσότερα από μισό δισεκατομμύριο αντίτυπα. Στόχος του –φονταμενταλιστή προτεστάντη– δημιουργού τους είναι να πείσει τον αναγνώστη να αναγνωρίσει τον Χριστό ως σωτήρα του ή... να καεί στην κόλαση. Στο στόχαστρο του μπαίνουν κοινωνικά θέματα όπως οι αμβλώσεις, αλλά και το Ισλάμ ακόμα και η καθολική εκκλησία! Βέβαια υπάρχουν και λιγότερο ακραίες μορφές θρησκευτικής προπαγάνδας όπως πάμπολλες εκδόσεις της βίβλου σε κόμικ, αλλά και άλλες λιγότερο αναγνωρίσιμες όπως τα δεκαεννέα ειδικά τεύχη του

Βιβλιογραφικό σημείωμα Από τα κόμικ που αναφέρονται κυκλοφορούν στα ελληνικά τα παρακάτω: “Οι Περιπέτειες του Λούθερ Αρκράιτ” (1978-1982 και 1987-1989) από τις εκδόσεις Jemma Press (2007) σε μετάφραση της Κατερίνας Βάχλα.

αναιρέσεις

γνωστού κόμικ Archie με θέματα χριστιανικής ηθικής που κυκλοφόρησαν τις δεκαετίες του ’70 και ’80, σε δέκα έως είκοσι εκατομμύρια αντίτυπα. Κι επειδή βέβαια η θρησκευτική προπαγάνδα δεν αποτελεί προνόμιο του χριστιανισμού, το “The 99”, ένα κόμικ υπερηρώων που δημιούργησε ο Dr. Naif Al-Mutawa εμπνευσμένο από την παραδόση του Ισλάμ για τις 99 αρετές του Αλλάχ, κυκλοφόρησε με στόχο να δημιουργήσει θετικά πρότυπα και να προωθήσει τις αξίες της συνεργασίας και της ενότητας στον μουσουλμανικό κόσμο κυρίως. Από την άλλη πλευρά όμως τι γίνεται; Οι δημιουργοί κόμικ έχουν ασχοληθεί με τη θρησκεία; Υπάρχουν περιπτώσεις που το θέμα της θρησκείας προκύπτει ως ζήτημα ατομικής συνείδησης, όπως στο πολύ καλό Blankets του Craig Tomson, το αυτοβιογραφικό graphic novel που περιγράφει μεταξύ άλλων το πως μεγάλωσε σε ένα ασφυκτικό θρησκόληπτο περιβάλλον και πως η ενηλικίωση του που πέρασε μέσα από την απελευθέρωση από την θρησκευτική καταπίεση. Αλλού η θρησκεία εμφανίζεται με μια πολιτικοκοινωνική διάσταση όπως στο επίσης αυτοβιογραφικό Persepolis της Marjan Satrapi που περιγράφει πως επιβλήθηκε ο θρησκευτικός ολοκληρωτισμός στην Ιρανική Επανάσταση. Υπάρχουν ακόμα και οι περιπτώσεις που δημιουργοί κόμικ φτιάχνουν φανταστικούς κόσμους με φανταστικές θρησκείες, όπως το “The Metabarons” του Alejandro Jodorowsky. Λίγοι όμως δημιουργοί κόμικ έχουν επιχειρήσει να διεισδύσουν στον ανορθολογισμό των θρησκειών και να τον θέσουν στη κριτική της τέχνης. Μια τέτοια περίπτωση, όχι πολύ ξεκάθαρη, είναι το Grendel του Matt Wagner, όπου μια δυναστεία από βαμπίρ Πάπες απειλούν την ανθρωπότητα σε έναν μετακαταστροφικό κόσμο. Το κόμικ όμως που ξεχωρίζει είναι το “La folle du Sacré Coeur” των Jodorowsky και Moebius. Μέσα από την ιστορία ενός καθηγητή φιλοσοφίας της Σορβόννης, που καταλήγει μέσα από μια δύνη γεγονότων μπλεγμένος σε μια σέχτα που πιστεύει ότι θα φέρει στον κόσμο το νέο μεσσία, σατιρίζει τόσο την γαλλική φιλοσοφία όσο και τις ανορθολογικές βάσεις του χριστιανικού δόγματος. Η δε ενσάρκωση της νέας Θεοτόκου στο πρόσωπο μιας χυμώδους κολομβιανής κόρης εμπόρου ναρκωτικών, δεν μπορεί παρά να φέρει στο νου τη γνωστή φράση του Κάρλα Μαρξ “η θρησκεία είναι το όπιο του λαού”. ■

“Blankets” (2003) από τις εκδόσεις ΚΨΜ (2007) σε μετάφραση της Μπέλλας Σπυροπούλου.

“Persepolis – Περσέπολις” από τις εκδόσεις Ηλίβατον (2006) σε μετάφραση των Γεωργίας Τσάκωνα και Μελίτας Γκουρτσογιάννη.

“The Metabarons – Οι Μεταβαρόνοι” (1992-2003) από την Ελευθεροτυπία (2003) σε μετάφραση των Θοδωρή Τσαπακίδη και Λίνας Σιπητάνου. Πηγές Πηγή για τα κόμικ θρησκευτικής προπαγάνδας είναι το “Comic Art Propaganda: A Graphic History” του Fredrik Stromberg, εκδόσεις St. Martin’s Griffin (2010). Το Grendel (1983 έως σήμερα, από την Dark Horse) και το “La folle du Sacré Coeur – Η τρελή της Σακρ Κερ” (1992-1998, η πλήρης έκδοση στα γαλλικά από τις εκδόσεις Les Humanoïdes Associés και σε αγγλική μετάφραση από τις εκδόσεις Humanoids Inc), δεν έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά.

Εντελώς διαφορετική περίπτωση αποτελεί η ιστορία με τα “σκίτσα του Μωάμεθ” στα οποία ο στόχος δεν είναι η προβολή των θρησκευτικών πεποιθήσεων των δημιουργών τους, αλλά μέσω της προσβολής των θρησκευτικών παραδόσεων του “άλλου”, η προσβολή τελικά της προσωπικότητάς του και η πρόκληση εκ μέρους του δυσανάλογων, στα μάτια της δυτικής κοινής γνώμης, αντιδράσεων. Εδώ το κόμικ δεν λειτουργεί ως “οίστρος” που στοχεύει στο να συμβάλει στην απελευθέρωση των λαϊκών μαζών των μουσουλμανικών κρατών από τα δεσμά της θρησκείας, αλλά χρησιμοποιείται ουσιαστικά ως όπλο στον “πόλεμο των πολιτισμών” που ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία έρχεται για να δικαιολογήσει εκ των υστέρων την ιμπεριαλιστική πολιτική στη μέση ανατολή. Με προκάλυμμα την ελευθερία της έκφρασης έχουν στόχο να εξευτελίζουν τις λαϊκές μουσουλμανικές μάζες, αφού πρώτα έχουν εξασφαλίσει με “ειρηνικά” ή πολεμικά μέσα την κοινωνική και πολιτική τους υποταγή, την αμάθεια και εν τέλη την εξάρτησή τους από τις πιο σκοταδιστικές τάσεις του Ισλάμ. Πρόκειται στην ουσία για ρατσιστικές επιθέσεις που έχουν ως στόχο να διαχωρίσουν τους ανθρώπους και τους πολιτισμούς σε ανώτερους και κατώτερους. Έτσι η “ελευθερία” των δημιουργών των κόμικ του Μωάμεθ στη σύγχρονη Ευρώπη πάει χέρι-χέρι με την απαγόρευση ανέγερσης μιναρέδων στην Ελβετία (ενάμιση αιώνα σχεδόν μετά την άρση της απαγόρευσης ανέγερσης καμπαναριών στην Οθωμανική Αυτοκρατορία) αλλά και τη λογοκρισία που θέλησε να επιβάλει η –όψιμα ανανήψασα στον χριστιανισμό– Χρυσή Αυγή στη θεατρική σκηνή της Αθήνας.

2 9

κόμικ

Τα “σκίτσα του Μωάμεθ”

ντοκιμαντέρ

Ένα ντοκιμαντέρ του Κωστή Ζουλιάτη

Anaparastasis: Η ζωή και το έργο του Γιάννη Χρήστου Z Της Κατερίνας ΣταυρούλαΣ

Δ

εν τον ήξερες ή έστω ήξερες μέχρι τώρα λίγα πράγματα και είχες ακούσει ακόμα λιγότερα. Ήταν μεγαλοφυής, σύγχρονος, πρωτοποριακός, διεθνής. Οι εύκολες μεγαλοπρεπείς λέξεις που κατά καιρούς έχουν χρησιμοποιηθεί για να περιγράψουν τον Γιάννη Χρήστου μετατράπηκαν ξαφνικά λέξεις νάνους, καθώς το ντοκιμαντέρ του Κωστή Ζουλιάτη για τον άνθρωπο της τέχνης που δεν μπορούσε να χωρέσει στα καλούπια της μουσικής εξελισσόταν. Και βυθίστηκες απρόσμενα στον χρόνο της μεγάλης οθόνης. O τίτλος: “Anaparastasis: Η ζωή και το έργο του Γιάννη Χρήστου”. “Ο Γιάννης Χρήστου (1926-1970) συγκαταλέγεται στις μεγάλες μορφές της μουσικής πρωτοπορίας του 20ου αιώνα, αν και ουσιαστικά αποτελεί σήμερα έναν μεγάλο άγνωστο. Το έργο του χαρακτηρίζεται από σπάνια ενότητα και συνέπεια, τόσο ως προς τις πρωτοποριακές τομές που εισήγαγε στον κόσμο των ήχων και στα καινοτόμα μουσικά συστήματα, όσο και ως προς το φιλοσοφικό του σύμπαν το οποίο εμπνέει και διαπνέει τις συνθέσεις του: ο μύθος, το υπερβατικό, ο μυστικισμός, το αρχέγονο, η τελετουργία, το

απρόσιτο, ο πανικός, η υστερία... Ακόμα περισσότερο, κάθε ξεχωριστό έργο του Χρήστου, αναπαριστά ένα αγωνιώδες κάλεσμα αρχέγονων ενστίκτων του Ανθρώπου και απελευθερώνει ένα πλατύ εύρος συναισθημάτων, εξαναγκάζοντας όλους τους κοινωνούς της τέχνης του σε σχεδόν ακραίες αντιδράσεις, αναφορικά με τον ενεργειακό αντίκτυπο που οι εκτελέσεις των έργων του έχουν ανά τον κόσμο. Με τον πρόωρο θάνατό του σε τραγικό δυστύχημα την 8η Ιανουαρίου του 1970, ανήμερα των γενεθλίων του, ο κόσμος της σύγχρονης μουσικής στερείται ένα από τα πλέον συναρπαστικά και προκλητικά ταλέντα του.” Με τον τρόπο αυτό μας συστήνει ο Κωστής Ζουλιάτης τον Γιάννη Χρήστου στον διαδικτυακό τόπο που παρουσιάζει το ντοκιμαντέρ του (www.anaparastasis. info). Μία δουλειά που ο Κωστής Ζουλιάτης, μουσικός ο ίδιος και γνώριμος μας από τους Night on Earth, ξεκίνησε κατά τη διάρκεια των σπουδών του στο τμήμα Μουσικών Σπουδών στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο πριν από δέκα χρόνια. Σε αυτή την μακροχρόνια πορεία συναντήθηκε με τον Γιάννη Χρήστου, όπως εξομολογείται

σε συνεντεύξεις του, ως ακροατής, συνεπαρμένος από την τόσο πολυδιάστατη προσέγγιση του μουσικού έργου, ως μουσικός προσπαθώντας να εμβαθύνει στην ερμηνεία του και ως ερευνητής όπου κλήθηκε να συνθέσει το υλικό των πληροφοριών και να διηγηθεί εκ νέου την ιστορία του Γιάννη Χρήστου. Το ντοκιμαντέρ που πρωτοπαρουσιάστηκε στο νησί του Γιάννη Χρήστου, τη Χίο, το καλοκαίρι, έτυχε θερμής υποδοχής στις αθηναϊκές Νύχτες Πρεμιέρας και πραγματοποίησε στις 20 Οκτώβρη την επίσημη πρεμιέρα του στο Μέγαρο Μουσικής, είναι ένα ταξίδι στον άγνωστο και βαθιά γοητευτικό κόσμο ενός συνθέτη που ξεπέρασε με το έργο του το όριο μεταξύ μουσικής και ήχου, έργου και πράξης ενώ έσπασε και κάθε κανόνα στις σχέσεις μεταξύ εκτελεστών και κοινού. Ακολουθώντας το νήμα της βιογραφίας του Χρήστου, ο Ζουλιάτης πέρασε από το χρονικό της ζωής ενός ανθρώπου που έζησε μια πλούσια σε εμπειρίες ζωή στην Ευρώπη σε μια εποχή αμφισβήτησης, στο έργο του που μέσω των αναζητήσεών του αποτέλεσε ουσιαστικά την πυξίδα της φιλοσοφίας του. Προορισμός ο άνθρωπος στην ολότητά του: οι δυνάμεις του, τα ένστικτά του, η πορεία του μέσα στο χρόνο, στην Ιστορία, στο μέλλον, τα πάθη του, οι αδυναμίες του, οι επιθυμίες του, οι ανάγκες του. Όπως αναφέρει ο Κωστής Ζουλιάτης σε συνέντευξή του στο στη Μαριάννα Παππάκη και το Culture Now, οι μαρτυρίες και οι πληροφορίες συγκλίνουν πως η μεγάλη του αγωνία υπήρξε η εξερεύνηση των πιο δύσβατων περιοχών της σκέψης, της πράξης και των συναισθημάτων του ανθρώπου, του κάθε ανθρώπου, του ανθρώπου κάθε εποχής. Ο Χρήστου μέσα από την τέχνη του και την ίδια τη ζωή του, εξερευνούσε. Και παρακολουθώντας το ντοκιμαντέρ αυτό το ταξίδι εξερεύνησης σε μετατρέπει από απλό θεατή της ζωής του Γιάννη Χρήστου σε κοινωνό μια εμπειρίας που φεύγει από την μεγάλη οθόνη και απλώνεται στην αίθουσα. Από τις “Αναπαραστάσεις” μέχρι τον “Επίκυκλο”, έρχεσαι σε επαφή με το κύμα ενέργειας της δημιουργίας του μέσα από στιγμιότυπα των μουσικών του έργων, μέσα από τις αφηγήσεις των συνεργατών του, το ανέκδοτο υλικό που σε μεταφέρει στην καθημερινότητά του. Και βέβαια τα περάσματα της κάμερας στις παρτιτούρες των έργων του όπου η μουσική, το συναίσθημα, η κατάσταση και το αποτέλεσμα περνάνε στο χαρτί με τον πιο απρόσμενο τρόπο, ακόμα και με σκίτσα ανθρώπων με σημαίες στους δρόμους και στρατιωτικά άρματα. Ενώ παράλληλα μεταξύ των ήχων και των συνεντεύξεων η οθόνη γεμίζει με εικόνες της ανθρώπινης ιστορίας των τελευταίων χρόνων. Από το αντιπολεμικό κίνημα μέχρι το Occupy Wall Street, ο Ζουλιάτης μας θυμίζει πως το καλλιτεχνικό έργο μπορεί να είναι μια πολιτική πράξη, όταν ο καλλιτέχνης το επιλέγει. “Η μουσική πέθανε, ο άνθρωπος απέτυχε” είχε πει ο συνθέτης εν μέσω χούντας. Τόσα χρόνια μετά, στη μεγάλη οθόνη, ο ίδιος μας θυμίζει πως η μουσική ζει όσο ο άνθρωπος παλεύει για την ελευθερία του. ■

τύπος

του Ηλία Λιατσόπουλου

Στον Μανώλη Τσάφο απ’ την Καισαριανή

Θα δεις και πάλι το ίδιο κορίτσι να σε καληνυχτίζει τρεμάμενο με τα δάκρυα στον ώμο ακουμπισμένα με το αίμα φυλαγμένο στο λαγήνι να ψιθυρίζει ξανά το ίδιο παραμύθι. Θα δεις και πάλι τα παιδιά να τρέχουνε στις γειτονιές μανιασμένα απ’το καημό για παιχνίδι απ’το φόβο μη μείνουν για πάντα εκεί και με θάνατο γίνουν παιδιά σου. Θα δεις και πάλι το ίδιο αστέρι να βγαίνει απ’την ανατολή, να μη κυλάει στη δύση να μη γνωρίζει σύννεφα κι αργά να κοκκινίζει. Θ΄ακούσεις πάλι το ίδιο εμβατήριο στο διπλανό ουρανό να υψώνει με θάρρος τη σημαία και να κουδουνίζει σε νότες την δική σου ευτυχία «Εγώ που πέθανα για λευτεριά να θάβομαι ‘δω, σε διχασμένη γη, από μεικτό απόσπασμα».