Εφημερίδα ΠΡΙΝ, 30.12.2021-2.1.2022 - Αρ. Φύλλου 1552 by 21aristera

Πανδημία Κυβερνητικό έγκλημα

Όλα για την αγορά, τίποτα για το ΕΣΥ > σελ. 3

Ενεργειακή φτώχεια και ακρίβεια καίνε ζωές

Ταινίες που «μιλούν» για την εργασία και την κρίση

> σελ. 5, 20

> σελ. 22-23

‣ Εφημερίδα της αντικαπιταλιστικής κομμουνιστικής Αριστεράς

‣ www.prin.gr

€2

‣ ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

ΕΤΟΣ 31ο ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 1.552

Το βάθος του ουρανού

είναι κόκκινο!

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: 30 χρόνια από την πτώση της ΕΣΣΔ, ο κομμουνισμός ζωτική ανάγκη της εποχής μας, όχι νοσταλγία ούτε αναπαλαίωση >>> σελ. 9-17

ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

Η δεύτερη ματιά

editorial

Αιμιλία Καραλή

Τα πλούτη τους, η φτώχεια μας

Η χρονιά που μας πέρασε πιθανόν να μείνει στην ιστορία σαν χρονιά με τις πιο ωμές επιθέσεις στην αξιοπρέπεια των ανθρώπων, στις ελευθερίες τους, στη ζωή τους. Ίσως μείνει και γιατί το πείσμα για μια δίκαιη κοινωνία δεν κάμφθηκε, γιατί εξακολουθούν να υπάρχουν θύλακες ανυπακοής.

Ήταν το 2021 μια χρονιά πρωτοφανών οικονομικών προκλήσεων, φτώχειας, ανεργίας και ανασφάλειας με φόντο την πανδημία; Η προφανής απάντηση για εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, είναι «ναι». Όχι όμως για όλους: Πάνω στα υγειονομικά και κοινωνικά αποκαΐδια της πανδημίας –ή και εξαιτίας αυτών– οι πλούσιοι του πλανήτη έστησαν «πάρτι» τρισεκατομμυρίων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Forbes, το 2020 – ρώτο έτος της πανδημίας– οι βαθύπλουτοι του πλανήτη πρόσθεσαν στα θησαυροφυλάκιά τους 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια. Και το 2021, όμως, δεν πήγε καθόλου άσχημα: Οι υπερ-πλούσιοι έγιναν πλουσιότεροι κατά 1,6 τρισεκατομμύρια δολάρια! Όσον αφορά την εθνικότητα –αν και το χρήμα ως γνωστόν δεν έχει πατρίδα– οι Αμερικανοί προηγούνται στην κούρσα του πλουτισμού κατά το δεύτερο έτος της πανδημίας, προσθέτοντας 945 δισεκατομμύρια δολάρια στις περιουσίες τους το 2021. Στην κορυφή των κορυφαίων βρίσκεται ο Έλον Μασκ, με τον Τζεφ Μπέζος της κακόφημης Amazon να ακολουθεί κατά πόδας. Στη σχετική λίστα του Forbes, δεύτεροι μετά τους Αμερικανούς βαθύπλουτους αναδεικνύονται οι Ινδοί, που είδαν τα θησαυροφυλάκιά τους να «φουσκώνουν» το 2021 κατά 210 δισεκατομμύρια δολάρια. Πρόκειται για την ίδια χώρα που την Άνοιξη οι φτωχοί πέθαιναν κατά χιλιάδες από την μετάλλαξη «Δ» του κορονοϊού και οι πυκνοκατοικημένες πόλεις σκεπάζονταν από το νέφος των νεκρικών πυρών. Ακολουθούν οι ολιγάρχες της Ρωσίας, της Κίνας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, του Καναδά, της Αυστραλίας, της Ελβετίας και, τέλος, της Ιταλίας. Το επιχειρηματικό «πάρτι επί πτωμάτων» είναι η άλλη όψη της σαρωτικής εξάπλωσης της παγκόσμιας φτώχειας: Σύμφωνα με την (ουδόλως «φιλεύσπλαχνη») Παγκόσμια Τράπεζα, περίπου 97 εκατομμύρια άνθρωποι προστέθηκαν στον αριθμό των πολύ φτωχών του πλανήτη τη διετία της πανδημίας. Φυσικό φαινόμενο; Όχι· καπιταλισμός.

Εφημερίδα της αντικαπιταλιστικής κομμουνιστικής Αριστεράς

Το καλαμάρι στόμωσε και το χαρτί εσιώπησε…

α κάλαντα, ως ευχετικά τραγούδια, έχουν ιστορία χιλιάδων χρόνων στον τόπο μας. Στην αρχαία Ελλάδα ήταν γνωστά ως Πυανόψια (πύανα είναι τα κουκιά) και Πανόψια (γιατί φαίνονται όλοι οι καρποί). Με την περιφορά της ειρεσιώνης (ή ικετηρίας, δηλαδή ικεσίας, παράκλησης), ένα κλαδί ελιάς στολισμένο με κόκκινα και λευκά μάλλινα κορδελάκια, αρτύματα από μέλι, κρασί και λάδι οι άνθρωποι ευχαριστούσαν τον Απόλλωνα για την καλή σοδειά του καλοκαιριού. Τον παρακαλούσαν ταυτόχρονα να τους δώσει μια παρόμοια την επόμενη χρονιά. Η παράδοση συνεχίστηκε και κατά τα ρωμαϊκά χρόνια -από τα λατινικά η λέξη κάλαντα, που σήμαινε τις πρώτες μέρες κάθε μήνα-, ταυτίστηκε με τα ειδωλολατρικά έθιμα και γι’ αυτό καταδικάστηκε από την στ΄ οικουμενική σύνοδο το 680 μ.Χ. . Οι «άγιοι πατέρες» ζητούσαν από τους πιστούς να διώχνουν τους «μηναγύρτες», (ως απογόνους των πιστών της θεάς Κυβέλης –ή της Ρέας–) που τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά και τα Φώτα γυρνούσαν τα σπίτια ζητώντας κάποια βοήθεια. Τους ταύτιζαν με τους ζητιάνους, τους κλέφτες και τους απατεώνες. Παρά τις αποφάσεις των «Πατέρων» το έθιμο συνεχίστηκε και εξελίχθηκε αξιοποιώντας τις παραγωγικές ιδιαιτερότητες του τόπου. Γι’ αυτό και παρά την κοινή τους βάση τα τραγούδια εστιάζουν άλλοτε στη γεωργία, άλλοτε στην κτηνοτροφία, άλλοτε στη ναυτοσύνη. Με τα κάλαντα παιδιά και ενήλικες εύχονταν την υγεία, την ομορφιά και την επιθυμητή –ανάλογα με την ασχο-

Τα δικά τους κάλαντα αρχίζουν και τελειώνουν με φόβητρα και απειλές, με περιφρόνηση και κυνισμό για τους πολίτες του τόπου

λία– προκοπή των ενοίκων του σπιτιού, αλλά ζητούσαν ως ανταμοιβή κάποια προσφορά γλυκισμάτων, καρπών ή και χρημάτων. Αν οι καλαντιστές δεν ικανοποιούνταν ή έβρισκαν κλειστή την πόρτα, είχαν εφεδρεία τραγούδια απειλητικά ή και υβριστικά που προοιωνίζονταν την κακοτυχία. Οι αλλαγές στην κοινωνική δομή και οι πολιτισμικές ανατροπές μετέτρεψαν στην πλειονότητα των περιπτώσεων, κυρίως στα αστικά κέντρα, το έθιμο σε συνήθεια, τη χαρά των τραγουδιών σε πληκτική επανάληψη που προσβλέπει σε οικονομικό αντίκρισμα. Οι μουσικές ευχές δεν ανοίγουν πια τις πόρτες είτε γιατί οι σπιτονοικοκύρηδες δεν έχουν να δώσουν κάτι το «αξιοπρεπές» είτε γιατί δεν μπορούν να ανταποκριθούν στην πληθώρα της προσφοράς. Και μάλλον θα πολλαπλασιάζονται οι «αρές» των αυτοσχέδιων χορωδιών απογοητευμένων από την ακαρπία των προσπαθειών τους. Το έθιμο όμως το πήραν και το εξέλι-

ξαν και οι «άρχοντες» του τόπου. Μόνο που το διέστρεψαν τελείως. Τα δικά τους κάλαντα αρχίζουν και τελειώνουν με φόβητρα και απειλές, με περιφρόνηση και κυνισμό για τους πολίτες του τόπου. ∆εν εύχονται καμιά καλοκαρπία, υγεία, ομορφιά, χαρά. Το δικό τους «καλαμάρι» έγραψε τόσα πολλά για τη μοίρα μας. Μας μοίρασε θυμό, οργή, βία, δάκρυα, αίμα, φτώχια, πυρκαγιές, πλημμύρες, χαλάσματα και θάνατο που προκάλεσαν τα φιρμάνια των πράξεων ή της απραξίας τους. Το καλαμάρι τους πια στόμωσε και ξεράθηκε, δεν μπορεί να γράψει κάτι άλλο, παρά μόνο να χαράζει ξανά και ξανά τα ίδια και τα ίδια. Έτσι και το χαρτί που πάνω του σύρθηκε η γραφίδα του καλαμαριού τους. ∆εν μιλάει πια γιατί δεν έχει τίποτα άλλο να πει. Ίσως και να ντράπηκε γιατί χρησιμοποιήθηκε ως μέσο για να διατυπωθούν με τον πιο ωμό τρόπο λόγια βάναυσα και νόμοι σκληροί που έκαναν τους φτωχούς φτωχότερους και τους πλούσιους πλουσιότερους. Ίσως γιατί δεν έχει άλλη έκταση για να χωρέσουν τα προνόμια για τους λίγους που αφαιρούν τα δικαιώματα των πολλών. Η χρονιά που μας πέρασε πιθανόν να μείνει στην ιστορία σαν χρονιά με τις πιο ωμές επιθέσεις στην αξιοπρέπεια των ανθρώπων, στις ελευθερίες τους, στη ζωή τους. Ίσως μείνει και γιατί το πείσμα για μια δίκαιη κοινωνία δεν κάμφθηκε, γιατί εξακολουθούν να υπάρχουν θύλακες ανυπακοής σε ό,τι προδιαγράφουν οι εξουσίες για τη ζωή μας. Και τα επόμενα κάλαντα μπορεί να δηλώνουν άλλα με τον στίχο τους: Το καλαμάρι έγραφε και το χαρτί ομίλει…

‣ Ιδιοκτησία: «Eκδόσεις-Μελέτες- Έρευνες» Aστική Mη Kερδοσκοπική Eταιρεία Kωδικός 2806, Κλεισόβης 9, 106 77 Αθήνα, Tηλ.: 210-82.27.949, prin@otenet.gr | http://www.prin.gr ‣ Tραπεζικός Λογαριασμός Συνδρομών και Eνισχύσεων: ALPHA BANK 260002002006023 • IBAN: GR1801402600260002002006023 ‣ Εκδότης: Δημήτρης Δεσύλλας ‣ Eκτύπωση: ΚΛΕΝΙΚ ΕΕ ‣ Layout: Χριστίνα Λουλούδα

Το θέμα

ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

συμπλήρωση ενός έτους από τον πρώτο εμβολιασμό στην Ελλάδα συνέπεσε με την εξαγγελία νέων, αυστηρότερων περιοριστικών μέτρων για εμβολιασμένους και ανεμβολίαστους, εν μέσω εκτίναξης των κρουσμάτων κορονοϊού. Την Τρίτη ανακοινώθηκε υπερδιπλασιασμός των κρουσμάτων που ξεπέρασαν τις 20.000, με όλα τα στοιχεία να προμηνύουν ακόμα μεγαλύτερη αύξηση. Δεν πρόκειται βεβαίως για κάποια «ειρωνεία της τύχης», αλλά για προδιαγεγραμμένο αποτέλεσμα της πολιτικής της ελληνικής κυβέρνησης, όπως και των περισσότερων κυβερνήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στον τομέα αντιμετώπισης της πανδημίας. Τα μέτρα που εφαρμόζονται από την Πέμπτη, για μία ακόμη φορά δεν αποτελούν ουσιαστικές παρεμβάσεις για την προστασία της δημόσιας υγείας, αλλά κινήσεις τακτικής σε ένα ιδιότυπο «blame game» που διεξάγεται σχεδόν δύο χρόνια τώρα, με πρωτοβουλία της κυβέρνησης. Ενός «παιχνιδιού» που προσπαθεί να μετατοπίσει κάθε φορά και σε μία άλλη κοινωνική ομάδα τις κυβερνητικές ευθύνες για τους παραπάνω από 20.000 νεκρούς της πανδημίας. Με βάση τα νέα μέτρα, μπαρ και εστιατόρια θα κλείνουν στις 12 τα μεσάνυχτα, με τη νυχτερινή απαγόρευση κυκλοφορίας να… «αχνοφαίνεται», καθώς είναι δεδομένο ότι, όπως και πέρσι, το κλείσιμο των χώρων διασκέδασης θα δώσει ώθηση στις υπαίθριες συναθροίσεις με μόνο ανασταλτικό παράγοντα, τον χειμωνιάτικο καιρό. Η μάσκα υψηλής προστασίας –η τιμή της οποίας εκτοξεύτηκε έως και 40% λίγες ώρες αφότου κατέστη υποχρεωτική σε σούπερ μάρκετ και μέσα μαζικής μεταφοράς– γίνεται πλέον υποχρεωτική και για τους εργαζόμενους στην εστίαση, ενώ για την είσοδο σε νοσηλευτικές μονάδες θα απαιτείται PCR τεστ, το οποίο «φυσικά» δεν καλύπτεται από το κράτος. Ακόμα, η παρουσία φιλάθλων στα γήπεδα περιορίζεται στο 10% της χωρητικότητάς τους (μέτρο που προκάλεσε τη μήνιν των ΠΑΕ), ενώ αυξάνεται το ποσοστό των εργαζομένων που θα δουλεύουν με τηλεργασία σε έως και 50% των υπαλλήλων κάθε επιχείρησης. Τα μέτρα αυτά θα παραμείνουν σε ισχύ τουλάχιστον μέχρι τις 16 Ιανουαρίου, με δημοσιεύματα να καθιστούν σαφές ότι για τη συνέχεια δεν εξετάζεται άρση τους αλλά πιθανότατα αυστηροποίησή τους, με το «ελαφρύ» ή «σκληρό» lockdown να παραμένει πάντα στο τραπέζι. Για άλλη μία φορά, δεν υπήρξε ούτε λέξη για ουσιαστικά μέτρα προστασίας στους χώρους δουλειάς που παραμένουν εστίες υπερμετάδοσης, για μαζικά δωρεάν τεστ και σωστή ιχνηλάτηση, για βελτίωση της άθλιας κατάστασης που επικρατεί στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, ιδίως της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, και βεβαίως για ενίσχυση του ΕΣΥ. Δύο χρόνια μετά το ξέσπασμα της πανδημίας όχι απλώς ακόμα συζητάμε για τα αυτονόητα, αλλά σε πολλούς τομείς έχουν γίνει και βήματα πίσω, όπως στην περί-

Νέα μέτρα «από τα παλιά» για να μην ενισχύσουν το ΕΣΥ Κυβερνητικές παλινωδίες Γιώργος Μουρμούρης

▸ Εξάπλωση εκτός ελέγχου, κυβέρνηση περιορισμένης ευθύνης πτωση των τεστ: Πλέον οι δωρεάν έλεγχοι του ΕΟΔΥ αποτελούν ένα μικρό υποσύνολο των τεστ που πραγματοποιούνται επί πληρωμή σε ιδιωτικές μονάδες. Κάπως έτσι, έναν χρόνο μετά τον πρώτο εμβολιασμό στην Ελλάδα, το κοντέρ μοιάζει να επιστρέφει περίπου εκεί όπου βρισκόταν στα τέλη Δεκέμβρη του 2021. Γιατί μπορεί η πρόοδος του εμβολιαστικού προγράμματος στο δωδεκάμηνο που μεσολάβησε να έσωσε χιλιάδες ζωές και να προστάτευσε πολλούς περισσότερους ανθρώπους από τη βαριά νόσηση, όμως η ιδεοληπτική άρνηση οποιασδήποτε ουσιαστικής ενίσχυσης του ΕΣΥ έχει ως αποτέλεσμα ο αριθμός των νεκρών έναν χρόνο μετά να κινείται στα ίδια επίπεδα με τον «μαύρο» Δεκέμβρη του 2020. Συγκεκριμένα, από την 1η έως τις 27 Δεκέμβρη του 2021 είχαν χάσει τη μάχη με τον κορονοϊό 2.262 συμπολίτες μας. Το αντίστοιχο διάστημα πέρσι, με βάση τα στοιχεία του ΕΟΔΥ, οι απώλειες ήταν 2.089 άνθρωποι. Έναν χρόνο

μετά, και με τον εμβολιασμό να αγγίζει Όσον αφορά το εμβολιαστικό πρόσχεδόν το πολυπόθητο 70% (67.08% οι γραμμα, οι πρώτοι μήνες του 2021 είχαν πλήρως εμβολιασμένοι, 4,47% οι μερισημαδευτεί από «ρεσάλτο» κυβερνητικώς στις 28 Δεκεμβρίου), καταγράφηκών στελεχών που παράτυπα έπαιρναν καν 173 περισσότεροι θάνατοι! Η φράση τη θέση υπερηλίκων και υγειονομικών «έγκλημα» είναι λίγη για να περιγράψει για να εμβολιαστούν κατά προτεραιτο μέγεθος των κυβερνητικών ευθυνών ότητα. Την άνοιξη και στις αρχές του για αυτή την τραγωδία. καλοκαιριού, οι παλινωδίες με το εμΗ τραγική κατάσταση που επικραβόλιο της AstraZeneca δημιούργησαν τεί στη χώρα μας ένα χρόνο μετά τον επιφυλάξεις σε μερίδα πολιτών ως προς πρώτο εμβολιασμό, παρουσιάζει την την αξιοπιστία του εμβολιαστικού προκυβερνητική αναλγησία σε όλο της γράμματος, ενώ από τα τέλη Ιουνίου το αποκρουστικό μεγαλείο. Η αλλοθεσμοθετήθηκαν τα πρώτα μέτρα διπρόσαλλη και βαθιά κατασταλτική αχωρισμού εμβολιασμένων και ανεμαντιμετώπιση του δεύτερου και βολίαστων, με τους πρώτους να τρίτου κύματος της πανδηαπολαμβάνουν μία σχεδόν μίας κατά τη διάρκεια πλήρη «κανονικότητα» Περιορισμοί του ατελείωτου δεύτεκαι τους δεύτερους να ατομικής ρου lockdown, απουπόκεινται σε αυξανόευθύνης εν μέσω τέλεσε τον «κανόνα» μενους περιορισμούς. μέχρι και τον Μάιο, Ίσως, αν κάτι καυπερδιπλασιασμού όταν ενόψει της τουταρρέει παταγωδώς κρουσμάτων ριστικής περιόδου στο τέλος του έτους και επέλασης ήρθησαν σταδιακά οι αφήνοντας πίσω χιπεριορισμοί, πλην της λιάδες νεκρούς, είναι της «όμικρον» απαγόρευσης νυχτερινής το δόγμα περί «πανδηκυκλοφορίας που παρέμίας των ανεμβολίαστων», μεινε μέχρι τα τέλη Ιουνίου(!). που η κυβέρνηση εισήγαγε το Βέβαια, μετά την αντικατασταλτική καλοκαίρι και με το οποίο πορεύθηέκρηξη της Νέας Σμύρνης, πολλοί πεκε έκτοτε, φορτώνοντας το οικονομιριορισμοί διατηρήθηκαν τύποις: Οι κό βάρος της υγειονομικής επιτήρησης έλεγχοι χαλάρωσαν, ενώ «ξαφνικά» η και το άλγος του κινδύνου βαριάς νόεπιτροπή των λοιμωξιολόγων κατέληξε σησης και θανάτου, στους ανεμβολίαστο συμπέρασμα ότι είναι ασφαλέστεστους. Με αποτέλεσμα, το τέλος του ρη η παραμονή σε εξωτερικούς χώρους. 2021 να θυμίζει κάτι από την αρχή του.

Από σπόντα *** Η αλήθεια είναι πως τα μέτρα της κυβέρνησης είναι μελετημένα * Απλά δεν στοχεύουν την πανδημία * Γιατί κατά τα άλλα φαίνεται πως… υπάρχει δουλειά από πίσω * Δεν είναι κι εύκολο πράγμα να εξαγγείλεις υποχρεωτική τηλεργασία και ταυτόχρονα να φροντίσεις να μην είναι υποχρεωτική για τον εργοδότη * Εδώ απαιτείται σχεδιασμός * Κατανόηση των παραγωγικών αναγκών * Δηλαδή του ΣΕΒ. *** Η μείωση της καραντίνας στις πέντε μέρες επίσης * Ακριβής σχεδιασμός * Διασφαλίζεις πως δεν θα «κολλήσει» η παραγωγή, ενώ θα κολλήσουν οι εργαζόμενοι * Τα πρωτόκολλα είναι προσαρμοσμένα στο «να βγαίνει η δουλειά» * Ο Σκέρτσος εδώ έχει «βαρέσει υπερωρίες», όχι αστεία. *** Είναι βέβαια κι άλλα θεματάκια * π.χ. να συνεχιστεί απρόσκοπτα η εκπαίδευση * Εδώ έχουμε… Μαγιορκίνη * Τον άνθρωπο που ανακάλυψε πως ακριβώς περνάει ο αέρας ανάμεσα στα θρανία * Ήδη από το 2020 το έχει βρει αυτό * Πρώτος παγκοσμίως * Αναμφίβολα ο εμπνευστής του δόγματος «50+1» * Οπότε τα ιδιωτικά σχολεία μπορούν να συνεχίσουν τις εργασίες τους * Και τα δημόσια βέβαια, αλλά ποιος ασχολείται με αυτά. *** Στα νοσοκομεία πάλι όλα καλά * Η «Όμικρον» δεν θα δημιουργήσει πίεση στο σύστημα προβλέπουν στην κυβέρνηση * Προφανώς σκεπτόμενοι πως και να δημιουργήσει δεν θα κάνουν τίποτε * Οπότε τσάμπα είναι να λένε ότι θέλουνε * Άντε στην χειρότερη να δώσουν μερικά δισ. στους κλινικάρχες αν χρειαστεί κανένα έξτρα κρεβάτι. *** Έτσι λοιπόν αφού λύσανε τα βασικά * Αρχίσαμε τις γνωστές αναζητήσεις: Τι ώρα θα κλείνουν τα μπαρ; * Πόσο ανεύθυνος είναι ο λαός; * Ποιοι είναι πιο ανεύθυνοι; * Οι μεγάλοι που δεν εμβολιάζονται ή οι μικροί που όλο διασκεδάζουν; * Μήπως φταίνε λίγο και οι «μεσαίοι» που δεν λένε μια κουβέντα στους μεν και τους δε; *** Κατά τα άλλα… ευτυχισμένος ο καινούργιος χρόνος * Που έχει πολλές πιθανότητες να είναι κι εκλογικός * Γιατί μπορεί να περικόπτεται το ένα δικαίωμα μετά το άλλο, αλλά… είμαστε δημοκρατία κοινοβουλευτική * Πρέπει που και που να «έρχεται ο λαός στο προσκήνιο».

ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

Πρόσφυγες

Πολιτική

Ανδρέας Κυρίτσης

Έγκλημα κυβέρνησης-ΕE, υγρός τάφος η Μεσόγειος ▸ Πάνω από 31 νεκροί και δεκάδες αγνοούμενοι σε μία εβδομάδα

ο έγκλημα στη Μεσόγειο συνεχίζεται, την ώρα που η κυβέρνηση Μητσοτάκη αντί να πάρει μέτρα για την προστασία ανθρώπινων ζωών, με απύθμενο θράσος εργαλειοποιεί τους νεκρούς πρόσφυγες στην ξενοφοβική πολιτική και την αντιπαράθεση με την Τουρκία. Την Κυριακή και τη Δευτέρα οι δυτικές ακτές της Λιβύης γέμισαν από τις σορούς προσφύγων και μεταναστών που εκβράστηκαν μετά από ναυάγιο στα ανοικτά της βορειοαφρικανικής χώρας. Η προχωρημένη αποσύνθεση καταδεικνύει ότι το ναυάγιο σημειώθηκε πολλές μέρες νωρίτερα. Στα ελληνικά χωρικά ύδατα, πάνω από 31 πρόσφυγες πνίγηκαν την τελευταία εβδομάδα. Οι νεκροί από το ναυάγιο της Πάρου ανέρχονται στους 17 και τα συνολικά θύματα από τα τρία ναυάγια (Φολέγανδρος, Αντικύθηρα και Πάρος) την εβδομάδα των Χριστουγέννων στους 31, ενώ δεκάδες παραμένουν οι αγνοούμενοι. Την ίδια εβδομάδα πάνω από 160 πρόσφυγες έχασαν τη ζωή τους στην προσπάθεια τους να διασχίσουν τη Μεσόγειο.Μόνο το 2021 1.500 πρόσφυγες πνίγηκαν στη Μεσόγειο, τον φονικότερο δρόμο παγκοσμίως,

σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης. Ο υπουργός αντι-μεταναστευτικής πολιτικής Νότης Μηταράκης αντί να απολογηθεί για τις παράνομες τακτικές των βίαιων επαναπροωθήσεων, που αναγκάζουν τις αναπόφευκτες θαλάσσιες ροές μεταναστών να κάνουν κύκλους, έσπευσε να εργαλειοποιήσει τους θανάτους στο πλαίσιο της σύγκρουσης με την Τουρκία και να μετακυλήσει την ευθύνη αποκλειστικά στους «διακινητές» και στην ανοχή-εκμετάλλευση του προσφυγικού από την Άγκυρα. Ο Ν. Μηταράκης μάλιστα αναφέρθηκε σε… μεμονωμένα περιστατικά με διακινητές Τούρκους ή κάποιας

άλλης εθνικότητας οι οποίοι προσπαθούν να μεταφέρουν την «πελατεία στην Ιταλία» και έσπευσε να πανηγυρίσει για περιορισμό των μεταναστευτικών ροών. Ο υπουργός ουσιαστικά παραδέχεται ότι οι «κύκλοι» που κάνουν οι πρόσφυγες και μετανάστες στην προσπάθεια να διασχίσουν τη θάλασσα οφείλεται στις -παράνομεςαποτρεπτικές πολιτικές της κυβέρνησης: «Επειδή η χώρα μας φυλάει πολύ αποφασιστικά και τα πέντε νησιά που είχαν γίνει στόχος, οι διακινητές επιλέγουν άλλες περιοχές διασχίζοντας τα χωρικά μας ύδατα» δήλωσε. Μνημείο κυνισμού συνιστά και η στάση της Ευρωπαϊκής

Ένωσης, που πίσω από την καραμέλα «εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού», δικαιολογεί και συνεχίζει την εγκληματική πολιτική. Τη στήριξη στις πολιτικές αποτροπής εκφράζει η επιστολή που έλαβε ο Έλληνας υπουργός από ευρωπαίους αξιωματούχους, μεταξύ των οποίων ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτης Σχοινάς, η επίτροπος Εσωτερικών υποθέσεων, Ίλβα Γιόχανσον και ο επίτροπος Διεύρυνσης και Γειτονίας της ΕΕ, Όλιβερ Βάρχελι. «Οι προσπάθειες τρίτων χωρών να διευκολύνουν την παράνομη μετανάστευση προς την ΕΕ δεν είναι αποδεκτές», σημειώνουν. «Ο πραγματικός ένοχος είναι η πολιτική της ΕΕ, που υλοποιεί με ζήλο η ελληνική κυβέρνηση, με τους φράχτες και τα τείχη, τα θαλάσσια εμπόδια και τις επαναπροωθήσεις, τα κλειστά σύνορα με αστυνομία, στρατό, Frontex και παραστρατιωτικές ομάδες», τονίζει το ΝΑΡ για την Κομμουνιστική Απελευθέρωση. Η ΚΕΔΔΑ τονίζει πως η στέρηση πρόσβασης στο δικαίωμα στο άσυλο, με την παρεμπόδιση ελεύθερης υποβολής αιτημάτων ασύλου στα σύνορα, αποτελεί παραβίαση θεμελιωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων και οδηγεί σε χιλιάδες δολοφονίες προσφύγων.

Το... δώρο σας στο μαχόμενο ΠΡΙΝ

Γραμματείς (υπουργείων) και φαρισαίοι

Συγκινητική και ενθαρρυντική είναι η ανταπόκριση των αναγνωστών, συντρόφων και φίλων του Πριν, στην καμπάνια οικονομικής στήριξης της εφημερίδας, ανανέωσης των συνδρομών και εγγραφής νέων. Ενθαρρυντική αλλά όχι αρκετή με δεδομένες τις πρόσθετες δυσκολίες και τις ανατιμήσεις που ανέβασαν σημαντικά το κόστος έκδοσης της εφημερίδας. Η δίμηνη συνδρομή είναι τουλάχιστον 12 ευρώ (με δυνατότητα ενίσχυσης), η εξάμηνη 50 ευρώ (35 για νέους/ες), η ετήσια 100 ευρώ (70 για νέ-

Οι γραμματείς αλλάζουν, οι… φαρισαίοι παραμένουν στη θέση τους κι ακόμα περισσότερο ο κυβερνητικός φαρισαϊσμός! Σε αλλαγές γενικών γραμματέων υπουργείων στο κυβερνητικό σχήμα προχώρησε το Μαξίμου, με τις περισσότερες από αυτές να γίνονται επειδή αρκετοί από αυτούς –όπως η Σοφία Νικολάου– έχουν εκφράσει την επιθυμία να πολιτευθούν. Η κίνηση αυτή μάλλον ενισχύει παρά αποδυναμώνει τα σενάρια πρόωρης προσφυγής στις κάλπες, υπό την αίρε-

ους/ες). Η κατάθεση γίνεται στον λογαριασμό Alpha Bank 260002002006023 (IBAN: GR 1801402600260002002006023). Δικαιούχος: Εκδόσεις-Μελέτες-Έρευνες «Πριν». Στέλνετε ενημερωτικό e-mail, με τα στοιχεία σας για την αποστολή, στο info@prin.gr. Συνδρομές δίνονται κι απευθείας στα μέλη της Συντακτικής Επιτροπής. Σπεύσατε!

ση βέβαια της ρευστότητας που προκαλούν η ενεργειακήοικονομική και υγειονομική κρίση. Δείχνει ωστόσο και τις προτεραιότητες των στελεχών της ΝΔ, που στη μέση της τρικυμίας εγκαταλείπουν το πόστο τους προκειμένου να εξασφαλίσουν το πολιτικό τους μέλλον! Η πρώην γενική γραμματέας Αντεγκληματικής Πολιτικής Σοφία Νικολάου, μάλιστα, χωρίς καμία ντροπή, γράφει για τον εαυτό της ότι «αφήνει πίσω της σπουδαίο έργο»!

Πολιτική

ια την κυβέρνηση «μητέρα όλων των μαχών» δεν είναι η συγκράτηση των τιμών του ρεύματος και των εισαγωγών στα νοσοκομεία αλλά η κίνηση της αγοράς κατά τη διάρκεια των εορτών. Γιʹ αυτό άλλωστε υπήρχαν και οι καθυστερήσεις στην ανακοίνωση των ανεπαρκών μέτρων «ατομικής ευθύνης». Ωστόσο, ακόμα κι αυτό το καταναλωτικό «στοίχημα» φαίνεται να το χάνει, καθώς σύμφωνα με πανελλήνια έρευνα 6 στους 10 θα δαπανήσουν λιγότερα χρήματα για τις εορταστικές αγορές σε σχέση με πέρσι, την ώρα που το κόστος του οικογενειακού ρεβεγιόν είναι ακριβότερο από 9,3% ως 18,5% φέτος. Το φαινόμενο που παρατηρείται είναι οι καταναλωτές να περιορίζουν τις αγορές στο σούπερ μαρκετ στα απολύτως απαραίτητα, προκειμένου να μπορέσουν να ληρώσουν τους αυξημένους λογαριασμούς ενέργειας. Οι διογκωμένοι εκκαθαριστικοί λογαριασμοί του Δεκεμβρίου άλλωστε, που εμπεριέχουν τις αυξημένες ρήτρες αναπροσαρμογής, προκάλεσαν «ηλεκτροπληξία» σε εκατομμύρια νοικοκυριά. Αυτό, ενώ πρόσφατη έρευνα του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Λιανικής Πωλήσεως Ελλάδος και του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών καταδεικνύει ότι το 30% του εισοδήματος κάθε νοικοκυριού πήγαινε –και πριν τις αυξήσεις– σε λογαριασμούς ΔΕΚΟ! Την κατάσταση κάνουν ακόμα πιο ασφυκτική τα γενικευμένα φαινόμενα αισχροκέρδειας, με αυξήσεις μέχρι και 89% σε μια μέρα για είδη πρώτης ανάγκης, όπως μάσκες υψηλής προστασίας! Η κυβέρνηση εξακολουθεί να ζει σε ένα παράλληλο σύμπαν, προσπαθώντας να υποβαθμίσει τις αυξήσεις τιμών ως «ένα πρό-

ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

Ενεργειακή τραγωδία

Δημήτρης Τζιαντζής

Ασφυξία από ακρίβεια, περιορισμούς και αφραγκία ▸ Νέα χαράτσια και πρόσθετες χρεώσεις από το 2022 σκαιρο και παροδικό φαινόμενο που συμβαίνει παντού». Πλήρη έλλειψη συναίσθησης της τραγικής συγκυρίας δείχνει και η κίνηση του πρωθυπουργού να πάει… διακοπές αυτές τις μέρες, σφυρίζοντας αδιάφορα στα προβλήματα του λαού, θυμίζοντας την επίκαιρη πολιτική σατιρική ταινία Μην κοιτάτε ψηλά. Ο ανεκδιήγητος Α. Γεωργιάδης έφτασε σε σημείο να πει ότι δεν υπάρχει ακρίβεια, γιατί οι πελάτες των σούπερ μάρκετ του ζητούν με ενθουσιασμό να φωτογραφηθεί μαζί τους! Αντί για έλεγχο των τιμών, η κυβέρνηση «τρίζει τα δόντια» στους κερδοσκόπους μέσω τηλεόρασης, απειλώντας με τσουχτερά πρόστιμα, «εάν και εφόσον διαπιστωθούν παραβάσεις του νόμου για την αθέμιτη κερδοφορία». Τα χειρότερα όμως έρχονται. Από την 1η Ιανουαρίου ο κατώτατος μισθός για τους μισθωτούς αυξάνεται συμβολικά από τα 650 στα 663 ευρώ, ωστόσο η αλλαγή του χρόνου ενεργοποιεί χαράτσια που περιορίζουν ακόμα περισσότερο το εισόδημα των εργαζομένων. Μεταξύ άλλων, προβλέπεται αύξηση στα διόδια των αυτοκινητοδρόμων και αύξηση των δημοτικών τελών μέσω της επιβολής τέλους ταφής στους δήμους. Νέα αύξηση θα υπάρξει και στο κόστος του καφέ

Συμβολικές αυξήσεις-κοροϊδία στους μισθούς και αυξήσεις-μαμούθ στις τιμές ρεύματος, θέρμανσης και βασικών αγαθών

από delivery ή take away, όχι μόνο λόγω της αύξησης στις πρώτες ύλες αλλά και μέσω της επιβολής «περιβαλλοντικού» τέλους σε πλαστικά κυπελάκια και καπάκια. Βασικό σημείο αντιπαράθεσης το επόμενο διάστημα –μαζί με υγεία, πλειστηριασμούς– θα αποτελέσει η πρόθεση της Κομισιόν για περιορισμό των επιδοτήσεων στο ηλεκτρικό ρεύμα. Ενώ το χρηματιστηριακό ράλι στην πρωτογενή αγορά ενέργειας αναμένεται να αυξήσει εκ νέ-

ΦΡΕΓΑΤΕΣ, ΚΟΡΒΕΤΕΣ, ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΕΙΣ

Πέντε δισεκατομμύρια μόνο για το Πολεμικό Ναυτικό!

ε τη μετάλλαξη Όμικρον να επελαύνει και να θέτει εκτός τροχιάς τον προϋπολογισμό του 2022, το «πάρτι» των εξοπλισμών προχωρά ακάθεκτο. Όπως ενημέρωσε ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος τους αρμόδιους συντάκτες, τον Ιανουάριο του 2022 θα κατατεθεί στη Βουλή η προκλητική σύμβαση για την αγορά των πανάκριβων τριών φρεγατών Belharra, ενώ τον ίδιο μήνα –με πιθανότερη ημερομηνία τις 19 Ιανουαρίου– θα φτάσουν στην Ελλάδα τα πρώτα έξι μαχητικά αεροσκάφη Rafale. Συνολικά, ανέφερε πως θα διατεθούν

5 δισ. ευρώ για το Πολεμικό Ναυτικό, εκ των οποίων περίπου τα 3 δισ. αφορούν τη σύμβαση για την απόκτηση των φρεγατών, ενώ ποσό της τάξης του 1,5 δισ. ευρώ θα δοθεί για την απόκτηση τεσσάρων κορβετών και περίπου μισό δισ. ευρώ για την αναβάθμιση και των εκσυγχρονισμό των τεσσάρων φρεγατών ΜΕΚΟ! Τρώγοντας, ωστόσο, ανοίγει η όρεξη. Σαν να μην υπάρχουν άλλες ανάγκες, ο Νίκος Παναγιωτόπουλος αναφέρθηκε στην πρόταση που έχει φέρει από το Ισραήλ για την αναβάθμιση των αεροσκαφών C-130 ενώ το «άγιο δισκο-

πότηρο» των εξοπλισμών παραμένει το σχέδιο για αγορά των F-35, με τα δάνεια από τις ΗΠΑ για τον σκοπό αυτό να αποτελούν το κερασάκι στην τούρτα. Χαρακτηριστικά, σε αυτή την κατεύθυνση ο Ν. Παναγιωτόπουλος ανέφερε ότι πιθανότατα τον Φεβρουάριο αναμένεται επίσκεψη του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στον Λευκό Οίκο αλλά και συνάντηση του ιδίου με τον Αμερικανό ομόλογο του. Λεφτά για εξοπλισμούς υπάρχουν, δηλαδή, την ώρα που μέλη της κυβέρνησης ξεδιάντροπα ισχυρίζονται ότι θα χρεοκοπήσει η χώρα, αν επιδοτήσει τη διενέργεια τεστ για τους πολίτες!

ου τα τιμολόγια για τους οικιακούς πελάτες και τις επιχειρήσεις. Το αδίστακτο επιτελείο των Βρυξελλών επιμένει στην κατάργηση των οριζόντιων επιδοτήσεων και στον περιορισμό των ωφελούμενων — μια εξέλιξη που απειλεί εκατομμύρια οικογένειες με πλήρη εξαθλίωση. Παράλληλα, οι μεγάλοι παίκτες του λιανεμπορίου, με διοχετευμένες διαρροές, προϊδεάζουν για αυξήσεις-σοκ μετά τις γιορτές σε βασικά αγαθά και για ελλείψεις στα ράφια.

ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

Πρινηδόν

Σχόλια στο ημίφως Δωρεάν PCR τεστ για όλους ∆εν είναι μόνο το ρεύμα, το φυσικό αέριο και οι ανατιμήσεις στα τρόφιμα που «γονατίζουν» τα νοικοκυριά. Στις αυξήσεις αυτές έρχεται να προστεθεί το δυσβάσταχτο κόστος της αγορά μάσκας ΚΝ95 και της διεξαγωγής rapid και μοριακού τεστ. Ειδικά το PCR στα ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα στοιχίζει γύρω στα 60 ευρώ, ενώ στις δημόσιες δομές υπάρχει πολυήμερη αναμονή για ραντεβού, με παρόντα τον κίνδυνο μετάδοσης λόγω μεγάλου συνωστισμού. Κι ενώ η έγκαιρη διάγνωση θα έσωζε ζωές, ο υπουργός Ανάπτυξης Άδωνις Γεωργιάδης ισχυρίστηκε ότι «αν η κυβέρνηση επιδοτήσει τα rapid test… θα χρεοκοπήσουμε και θα έχουμε μνημόνιο. Αυτό θέλετε;» Η διεξαγωγή δωρεάν μοριακών τεστ, τουλάχιστον για όσους έχουν θετικό rapid ή self-test, είναι επιτακτική ανάγκη για την καταπολέμηση της πανδημίας.

Κώστας Ξενόπουλος*

Βασίλης Παπαγεωργίου

Καταργούν φορείς προστασίας περιοχών Natura Επτά φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών Natura κατήργησε η κυβέρνηση παραμονές των Χριστουγέννων, διαλέγοντας μια στιγμή που η προσοχή της κοινής γνώμης είναι στραμμένη αλλού. Περιβαλλοντικές οργανώσεις επισημαίνουν ότι αρμοδιότητές των φορέων που καταργούνται μεταφέρονται στον υπερσυγκεντρωτικό Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ), η διοίκηση του οποίου ορίζεται από την κυβέρνηση, χωρίς τη συμμετοχή και την εκπροσώπηση της τοπικής κοινωνίας, όπως ισχύει σήμερα με τους φορείς διαχείρισης — ενώ αναμένεται και «δεύτερο κύμα» υπό εξαφάνιση φορέων. Με αυτή την απόφαση-καρμανιόλα της κυβέρνησης, το φυσικό περιβάλλον θα υποβαθμιστεί ακόμα περισσότερο (προς όφελος επενδυτών), ενώ παράπλευρες απώλειες θα είναι οι συνθήκες και η απώλεια θέσεων εργασίας στους φορείς διαχείρισης που καταργούνται.

Φυλακισμένοι οι πρόσφυγες στο Καρά Τεπέ Με απαγόρευση κυκλοφορίας των προσφύγων ολόκληρο το Σαββατοκύριακο της Πρωτοχρονιάς ετοιμάζεται να υποδεχτεί το νέο έτος η Λέσβος, με απόφαση του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου. Όπως ενημέρωσε τους εκπροσώπους των προσφύγων η υπηρεσία πρώτης υποδοχής, την Πρωτοχρονιά, από το βράδυ της Παρασκευής μέχρι το πρωί της Δευτέρας, θα

μείνουν υποχρεωτικά μέσα στο καμπ και δεν θα δίνονται άδειες εξόδου, παρά μόνο για έκτακτα περιστατικά. Σύμφωνα με το σκεπτικό του υπουργείου, τα καταστήματα είναι κλειστά οπότε δεν υπάρχει λόγος να βγουν οι πρόσφυγες από τη δομή-φυλακή! Η απαγόρευση κυκλοφορίας στις «ανοιχτές» δομές συμπίπτει με τη σκλήρυνση της μεταναστευτικής πολιτικής.

Yava: Δεν πληρώνουν ούτε το δώρο Η γνωστή αλυσίδα γυμναστηρίων Yava αυτοσυστήνεται ως το μεγαλύτερο δίκτυο γυμναστηρίων στην Ελλάδα. Ενώ «κάνει τη διαφορά», όπως γράφει στην ιστοσελίδα της, καθώς το ανθρώπινο δυναμικό της «επιλέγεται με αυστηρές διαδικασίες». Ωστόσο,

τα Yava κάνουν τη… διαφορά και ως προς την καταστρατήγηση και των πιο βασικών εργασιακών δικαιωμάτων, όπως το δώρο Χριστουγέννων, το οποίο δεν κατέβαλαν στην προβλεπόμενη προθεσμία! Όπως αναφέρει καταγγελία στο «Μένουμε Ενεργοί», οι εργαζόμενοι δεν έχουν λάβει ούτε επίδομα αδείας και είναι απλήρωτοι τους τελευταίους δύο-τρεις μήνες. Χρειάστηκε καταγγελία εργαζομένων στο κεντρικό Yava Ν. Ψυχικού για να παρέμβει η Επιθεώρηση Εργασίας. Αλλά και πάλι λίγοι εργαζόμενοι έλαβαν το δώρο. Η εργοδοσία παραμένει… ﬁt στο «σπορ» της εκμετάλλευσης…

Νέος υπερκοριός της ΕΥΠ Ο «μεγάλος αδερφός» της ΕΥΠ θα

παρακολουθεί και θα φακελώνει ακόμα περισσότερους πολίτες με το νέο υπερσύγχρονο σύστημα άμεσης καταγραφής και απομαγνητοφώνησης συνομιλιών αλλά και, κυρίως, αυτόματης χαρτογράφησης «εγκληματικών οργανώσεων» και των διασυνδέσεων ύποπτων προσώπων! Σύμφωνα με δημοσίευμα του Βήματος, ο ηλεκτρονικός χαφιές θα έχει δυνατότητα παρακολούθησης υπερδιπλάσιου αριθμού στόχων από το προηγούμενο γερμανικό σύστημα, όπως και όλων των τηλεφωνικών επαφών ή των δεδομένων ίντερνετ μέσω και του δικτύου 5G. Το νέο δίκτυο θα διασυνδεθεί με πέντε παρόχους διαδικτύου και τρεις παρόχους κινητής τηλεφωνίας! Τα προσωπικά μας δεδομένα, οι επαφές, οι συνομιλίες και η διαδικτυακή μας κίνηση είναι απόλυτα εκτεθειμένα.

Χώρος μνήμης και πρασίνου η πλατεία Ελευθερίας

Η δημοτική αρχή της Θεσσαλονίκης και ο δήμαρχος Κωνσταντίνος Ζέρβας, μετά από δυο χρόνια που η πλατεία Ελευθερίας ήταν κλειστή με λαμαρίνες, αποφάσισε να μετατρέψει τον ιστορικό τόπο μαρτυρίου των χιλιάδων Εβραίων της Θεσσαλονίκης και πάλι σε πάρκινγκ. Μπορεί ο δήμαρχος να μοιράζει «διαβεβαιώσεις» στο δημοτικό συμβούλιο ότι «η Πλατεία Ελευθερίας θα γίνει πάρκο και πως η μετατροπή της σε υπαίθριο πάρκινγκ είναι ένα προσωρινό μέτρο, έως ότου διερευνηθεί η δυνατότητα για δημιουργία υπόγειου χώρου στάθμευσης», ωστόσο λίγους πείθουν οι πραγματικές προθέσεις του δημάρχου. Με περισσό θράσος υποστήριξε

ζητώ τον λόγο πως «κανένα σχέδιο δεν αλλοιώνει τον χαρακτήρα του ιστορικού αυτού σημείου» και πως «όποιος υποστηρίζει το αντίθετο ενεργεί δόλια και με σκοπιμότητα»! Αλλά αμέσως σπεύδει να δώσει τις απαραίτητες… εξηγήσεις περί «αξιοποίησης» του χώρου και εμπορευματοποίησής του: «Μετατρέψαμε προσωρινά την πλατεία Ελευθερίας σε χώρο στάθμευσης για να αξιοποιήσουμε τον ενδι-

άμεσο χρόνο μέχρι την κατασκευή του υπόγειου πάρκινγκ». Στην πράξη ο δήμαρχος με τις επιλογές επιβαρύνει ακόμα περισσότερο κυκλοφοριακά το κέντρο από τα χιλιάδες αυτοκίνητα που θα ελπίζουν να βρουν ελεύθερη μία από τις 130 θέσεις. Σίγουρα κερδίζουν τα ιδιωτικά συμφέροντα που διαχειρίζονται τη στάθμευση. Σε μια συμβολική τους δράση για την αποτροπή αυτής της εξέλιξης, αγωνιστές από τα δημοτικά σχήματα Δύναμη Ανατροπής στο Δήμο Θεσσαλονίκης και Η Πόλη Ανάποδα πραγματοποίησαν συγκέντρωση διαμαρτυρίας και αναγραφή συνθημάτων στο οδόστρωμα του πάρκινγκ, όπως «No Parking-Χώρος μνήμης

και πρασίνου». Με τη δράση τους αυτή απαίτησαν η πλατεία Ελευθερίας να γίνει επιτέλους αντάξια του ονόματος και της ιστορίας της, να τιμηθεί η ιστορική μνήμη όπως της αρμόζει, και να δημιουργηθεί άμεσα ένας ελεύθερος δημόσιος χώρος με υψηλό πράσινο στο κέντρο της πόλης. «Ο λαός της Θεσσαλονίκης πρέπει να αποτρέψει κάθε άλλο σχέδιο προς την αντίθετη κατεύθυνση, συμπεριλαμβανομένου και του πάρκινγκ-επίγειου ή υπόγειου», τονίζουν στην κοινή τους ανακοίνωση η Δύναμη Ανατροπής στο Δήμο Θεσσαλονίκης και Η Πόλη Ανάποδα. *δημοτικός σύμβουλος Θεσσαλονίκης, Δύναμη Ανατροπής-Η Πόλη Ανάποδα

Πολιτική

Εργατική πολιτική

ορισμός ενός βαρετού ποδοσφαιρικού παιχνιδιού είναι το λεγόμενο «παιχνίδι κέντρου». Στην πολιτική σκηνή της χώρας –και όχι μόνο- όλο το ενδιαφέρον στρέφεται από τους αστικούς κύκλους στη μάχη για το «κέντρο» και τον μεσαίο χώρο, για το ποιος θα κατακτήσει την «μεσαία τάξη»! Ενώ η εργατική τάξη στην Ελλάδα είναι η πλειονότητα του οικονομικά ενεργού πληθυσμού είναι πραγματικά εντυπωσιακό πόσο μονότονα η αντιπαράθεση μεταξύ του νέου αστικού διπολισμού ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ, με τσόντα το ΚΙΝΑΛ-ΠΑΣΟΚ, κινείται σχεδόν αποκλειστικά γύρω από τα συμφέροντα της «μεσαίας τάξης» σε κοινωνικό επίπεδο και πολιτικά γύρω από το χώρο του «κέντρου». Μάλιστα, η προσπάθεια αναστύλωσης του ΠΑΣΟΚ έρχεται να εντείνει τον προσανατολισμό των κυρίαρχων κομματικών δυνάμεων προς το «κέντρο», στην πραγματικότητα προς τα δεξιά, αφού ως «κέντρο» μεταφράζεται η εγκατάλειψη του «λαϊκισμού» και η προώθηση των αστικών αναδιαρθρώσεων σε ένα τεχνοκρατικό περιβάλλον αποστειρωμένο από τις εργατικές και λαϊκές διεκδικήσεις. Κ. Μητσοτάκης και Α. Τσίπρας (βλέπε ομιλίες για τον προϋπολογισμό), αλλά και ο Ν. Ανδρουλάκης (πρώτη συνάντηση ως πρόεδρος με μικρομεσαίους επιχειρηματίες) μιλούν διαρκώς για τη «μεσαία τάξη», η οποία βεβαίως δεν υπάρχει ως τέτοια, αποτελεί κατασκεύασμα. Εξάλλου, στην πραγματικότητα, τα αστικά κόμματα έχουν βασικό προσανατολισμό την εξυπηρέτηση του κεφαλαίου και των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, που θεωρούν (όπως και η ΕΕ με το Ταμείο Ανάκαμψης) ως βασικά υποκείμενα της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Η «μεσαία τάξη» για τα αστικά επιτελεία περιγράφεται συνήθως ως εκείνοι που έχουν «μεσαία εισοδήματα», σε ένα εύρος που συχνά πιάνει από εργατικά νοικοκυριά και μισθωτούς που κινούνται πάνω από το επίπεδο της φτώχειας μέχρι τους αυτοαπασχολούμενους και τους μικρο-μεσαίους επιχειρηματίες. Ο στόχος είναι σαφής: μέσα σε αυτόν τον κοινωνικό χυλό να χαθεί κάθε έννοια ταξικής εργατικής αναφοράς, να αισθάνεται ο εργάτης-εργαζόμενος «μεσαίος», άρα συμμέτοχος στην ανάγκη σταθερότητας του συστήματος. Ταυτόχρονα βέβαια, οι κοινωνικές αυτές κατηγορίες, που περιλαμβάνουν τμήματα της εργατικής τάξης και μεσαία στρώματα, αποτελούν βασικό στόχο της φορολογικής λεηλασίας του κράτους προς όφελος του μεγάλου κεφαλαίου και των τοκογλύφων δανειστών, καθώς από τους πολύ φτωχούς δεν υπάρχουν πολλά να αρπάξουν, ενώ τα κέρδη και τον συσσωρευμένο πλούτο δεν τον αγγίζουν. Τα τελευταία χρόνια οι κυβερνήσεις και τα αστικά ΜΜΕ έχουν διαμορφώσει μια εικόνα που θέλει την «μεσαία τάξη» να είναι η μεγάλη χαμένη της κρίσης και της μνημονιακής καπιταλιστικής αναδι-

ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

Γιάννης Ελαφρός

Η «μεσαία τάξη» και οι «outsiders», παιχνίδι κέντρου ή «από τα άκρα»; ▸ Ν∆ και ΣΥΡΙΖΑ τα δίνουν όλα στο κεφάλαιο, υπόσχονται διαρκώς στη «μεσαία τάξη» και κτυπούν την εργατική τάξη

άρθρωσης. Άρα εκεί πρέπει να στραφούν και τα μέτρα ανακούφισης. Σε ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του καθηγητή Τάσου Γιαννίτση (υπεράνω κάθε φιλεργατικής μεροληψίας) στην Καθημερινή (Τα μεσαία στρώματα και «οι άλλοι» 5/9/2021) υπάρχουν πολύ ενδιαφέρουσες επισημάνσεις που ανατρέπουν αυτή την αντίληψη. Όπως σημειώνει ο Τ. Γιαννίτσης, μεταξύ 2008 και 2018, τα χαμηλά εισοδήματα μειώθηκαν 23%, τα μεσαία 11% και τα υψηλά 6,6%. Η κατηγοριοποίηση του Τ. Γιαννίτση δεν είναι μαρξιστική με βάση τις τάξεις, αλλά στηρίζεται στο ύψος των εισοδημάτων. Τα χαμηλά εισοδήματα περιλαμβάνουν το κατώτερο 60%, τα μεσαία το 30% και τα υψηλά το ανώτερο 10% του πληθυσμού. Είναι όμως αποκαλυπτική για τη στρέβλωση της αστικής πολιτικής συζήτησης. Όσον αφορά τη φορολογία εισοδήματος, «που ήρθε να περιορίσει ακόμα περισσότερο το διαθέσιμο εισόδημα», τα στοιχεία που παρατίθενται είναι εντυπωσιακά: «Συνολικά, στην περίοδο 20082018, τα χαμηλά εισοδήματα είδαν τη συμμετοχή τους στα συνολικά έσοδα του φόρου εισοδήματος να αυξάνεται κατά 152%, τα μεσαία κατά 5,3% ενώ στα ανώ-

Μεταξύ 2008 και 2018, τα χαμηλά εισοδήματα μειώθηκαν 23%, τα μεσαία 11%, τα υψηλά 6,6%. Ο φόρος εισοδήματος των φτωχών αυξήθηκε 152%, ενώ των πλουσίων μειώθηκε 7,4%

τερα η συμμετοχή μειώθηκε κατά 7,4%. Στα παραπάνω δεν περιλαμβάνεται η επίδραση από την αύξηση του ΦΠΑ και της φορολογίας ακίνητης περιουσίας, που έπληξαν ιδιαίτερα τα χαμηλά στρώματα, λιγότερο τα μεσαία και ακόμα λιγότερο τα υψηλά. Επίσης, δεν περιλαμβάνονται οι σοβαρές περικοπές στις δημόσιες δαπάνες για υγεία και ανεργία, με αρνητικές επιπτώσεις κυρίως στις «ασθενέστερες ομάδες». Αξιοσημείωτο είναι ακόμα το συμπέρασμα που προκύπτει από τα πιο αναλυτικά στοιχεία του άρθρου πως δεν υπάρχει ουσιαστική διαφορά στις δύο περιόδους που εξετάζονται (2008-2014 και 2014-2018), δηλαδή στη διακυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ. ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ διαγκωνίζονται για την «μεσαία τάξη» εκτιμώντας πως έτσι θα αποκτήσουν εκλογικό προβάδισμα, αποσπώντας το κρίσιμο ποσοστό που θα κρίνει τη διαφορά μεταξύ τους. Γι’ αυτό αναπτύσσουν αυτό το βαρετό πολιτικό «παιχνίδι κέντρου», με ανούσιες πασίτσες μεταξύ τους, που αποξενώνει την κοινωνία και ειδικά τη νεολαία. Δεν λείπουν μόνο τα μεγάλα οράματα κοινωνικής ανατροπής (οι «μεγάλες μπαλιές» που θα λέγαμε με ποδοσφαιρικούς όρους), απουσιάζουν από το «αφήγημά» τους τα κοινωνικά άκρα, οι εργάτες, οι χαμηλόμισθοι, ο κόσμος της εργασιακής περιπλάνησης, οι σκλάβοι της ενοικίασης εργασίας, οι άνεργοι και οι εργαζόμενοι μαύρα, οι γυναίκες της διπλής εκμετάλλευσης και της έμφυλης καταπίεσης, οι νέοι που δεν μπορούν να βρουν αξιοπρεπή δουλειά και δρόμο για τα όνειρά τους. Όλοι αυτοί οι «outsiders» του συστήματος παραμένουν εντυπωσιακά αόρατοι και άγνωστοι για τον αστικό πολιτικό κόσμο, παρότι αποτελούν το κύριο θύμα της πανδημίας και της οικονομικής κρίσης, αλλά και ένα ενεργό αγωνιστικά, αλλά και πολιτικά υποκείμενο, όπως έδειξαν η ηφαιστειακή έκρηξη των διανομέων της efood, η Cosco, τα Πετρέλαια Καβάλας, οι εκπαιδευτικοί, οι πολλές «μικρές» και μεγαλύτερες μάχες. Η σύγχρονη εργατική τάξη δήλωσε εμφατικά παρούσα! Μπορούν οι δυνάμεις της εργατικής πολιτικής και της σύγχρονης κομμουνιστικής Αριστεράς να παίξουν «από τα άκρα», να στρέψουν την προσοχή τους στον εργατικό πολυκόσμο και στα πληβειακά στρώματα, στα οποία παρεμβαίνει απειλητικά και η ακροδεξιά; Όσο για την «μεσαία τάξη», παρά τα φιλικά κτυπήματα στην πλάτη,οι κυβερνήσεις έχουν μαύρα σχέδια, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ΕΕ και του ΣΕΒ, που επίμονα ζητά να ξεπεραστεί ο κατακερματισμός της ιδιοκτησίας στην Ελλάδα και να πριμοδοτηθούν οι μεγάλες επιχειρήσεις. Η κυρίαρχη πολιτική οδηγεί τελικά τους μικρομεσαίους στον αφανισμό και τη βίαιη προλεταριοποίηση. Δεν έχουν τίποτα να περιμένουν από κει. Το εργατικό κίνημα και η αντικαπιταλιστική Αριστερά μπορούν να ανοίξουν έναν άλλο δρόμο με κέντρο τα εργατικά και λαϊκά συμφέροντα σε βάρος του κεφαλαίου.

8 Πέθανε ο πρώην δήμαρχος Καισαριανής Θανάσης Μπαρτζώκας

Απόλυση εργαζόμενης στην εταιρεία «Πεδιώτη Ελένη και ΣΙΑ ΟΕ»

Επικαιρότητα

ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

ΕΦΥΓΕ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ, σε ηλικία 68 ετών, ο πρώην δήμαρχος Καισαριανής Θανάσης Μπαρτζώκας. Από τα φοιτητικά του χρόνια εντάχθηκε στο αντιδικτατορικό κίνημα και έδωσε τη μάχη κατά της χούντας μέσα από τις γραμμές της ΚΝΕ και του ΚΚΕ. Μετά τη διάσπαση του ΚΚΕ, το 1991, συμμετείχε στον Συνασπισμό της Αριστεράς και εν συνεχεία εντάχθηκε στον ΣΥΡΙΖΑ. Αποχώρησε το καλοκαίρι του 2012 και προσχώρησε στη ΛΑΕ. Διετέλεσε δήμαρχος για τρεις θητείες και συγκεκριμένα από το 1991 έως το 1998 και από το 2003 έως το 2005. «Με βαθιά θλίψη και οδύνη αποχαιρετούμε τον φίλο, τον σύντροφο, τον δάσκαλο, τον αγωνιστή δήμαρχο Θανάση Μπαρτζώκα […]. Υπήρξε ένας από τους τελευταίους αγωνιστές δημάρχους σε μια εποχή εχθρική στους αγώνες και τις αριστερές ιδέες και οράματα. Καθοριστική ήταν η συμβολή του στους αγώνες για την παραχώρηση του Σκοπευτηρίου στον λαό της πόλης. Δράση την οποία την πλήρωσε με διώξεις, συλλήψεις, δικαστήρια. Στη θητεία του, μέσα από τις διεκδικήσεις του λαϊκού κινήματος, μπήκαν οι βάσεις για μια σειρά από θεσμούς και ιδρύθηκαν νέοι που σήμερα θεωρούνται δεδομένοι όπως το Μουσείο ΕΑΜικής Αντίστασης, το ΚΕΜΙΠΟ, το Κέντρο Υγείας του Παιδιού, η ανάπλαση του Χώρου των Εκτελέσεων και η κατασκευή του μνημείου για τους 200, το Ανοιχτό Θέατρο, η Δημοτική Συγκοινωνία», αναφέρει η Ανυπότακτη Καισαριανή. ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ σχετικά με το κλίμα εντατικοποίησης που επικρατεί στην εταιρεία «Πεδιώτη Ελένη και ΣΙΑ ΟΕ» και την πρόσφατη απόλυση εργαζόμενης που διαμαρτυρήθηκε για την υπάρχουσα κατάσταση, εξέδωσε ο Σύλλογος Υπαλλήλων Βιβλίου-Χάρτου - Ψηφιακών Μέσων Αττικής (ΣΥΒΧΨΑ). Σε συνάντηση αντιπροσωπείας του Συλλόγου με την εργοδοσία, τέθηκε το ζήτημα της απόλυσης και του γενικότερου πλαισίου των εργασιακών σχέσεων στην εταιρεία και ξεκαθαρίστηκε ότι οι απολύσεις δεν είναι αποδεκτό μέσο επίλυσης οποιασδήποτε εργατικής διαφοράς. Από την πλευρά της, η διοίκηση συμφώνησε στο να υπάρχει ακριβής περιγραφή της θέσης εργασίας του κάθε εργαζομένου και τήρηση των ειδικοτήτων, έγκαιρη ενημέρωση για τις υπερωρίες κατόπιν συνεννόησης και βελτίωση των σχέσεων της διοίκησης με τους εργαζόμενους. «Σχετικά με το ζήτημα της απόλυσης της εργαζόμενης μένουμε στο επίπεδο της δημόσιας καταγγελίας, μιας και η συνάδελφος δεν θέλει να διεκδικήσει επαναπρόσληψη και να επιστρέψει στον συγκεκριμένο χώρο εργασίας», σημειώνει ο ΣΥΒΧΨΑ.

Ακροβασίες

| Βασίλης Παπαγεωργίου

Με ένα ...κλικ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΕΙΤΕ ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΩΝ ΖΑΠΑΤΙΣΤΑΣ

ΣΥΜΒΑΛΛΕΤΕ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΞΟΡΜΗΣΗ ΤΟΥ ΝΑΡ

ΠΕΖΟΠΟΡΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

ΠΡΟΣΦΟΡΑ

Από τη Δευτέρα 27/12 το ημερολόγιο των Ζαπατίστας βρίσκεται στην Εργατική Λέσχη Νέας Σμύρνης! Όσοι θέλετε να το προμηθευτείτε, επισκεφτείτε καθημερινά τον χώρο της Λέσχης (Ελ. Βενιζέλου 12 και Αιγαίου) από τις 7 μ.μ. μέχρι τις 9 μ.μ. Συνεχίζεται η δίμηνη οικονομική εξόρμηση του ΝΑΡ για την Κομμουνιστική Απελευθέρωση, η οποία ξεκίνησε την 1η Δεκέμβρη και ολοκληρώνεται στις 31 Ιανουαρίου. Κουπόνια οικονομικής ενίσχυσης κυκλοφορούν από τις οργανώσεις του ΝΑΡ και της νεολαίας Κομμουνιστική Απελευθέρωση, ενώ ενισχύσεις και προσφορές μπορούν να κατατίθενται στο όνομα Μαρξιστικό Πολιτιστικό Εργαστήρι στους λογαριασμούς Εθνικής Τράπεζας με IBAN: GR 6301101510000015100178175 και Τράπεζας Πειραιώς με IBAN: GR6301710240006024151313688. Η Ομάδα Πεζοπορίας της Εργατικής Λέσχης Νέας Σμύρνης διοργανώνει την Κυριακή 16/1 την πρώτη πεζοπορία του νέου χρόνου στο φαράγγι της Αγάλης (Δίρφη Ευβοίας). Η αναχώρηση θα γίνει στις 7 το πρωί από την οδό Κράτητος 52 και η επιστροφή στις 7 το απόγευμα στη Νέα Σμύρνη. Δηλώσεις συμμετοχής στο 6972209745 (Δημήτρης) ή 6976725642 (Αγγελική) και στο zervasdim@gmail.com. Κόστος εισιτηρίων: 15 ευρώ. «Οι πεζοπορίες της Εργατικής Λέσχης φιλοδοξούν να είναι μια συλλογική, αλληλέγγυα και αντιεμπορευματική διαδικασία που αντιλαμβάνεται την σχέση ανθρώπου-φύσης όχι σαν σχέση κυριαρχίας αλλά σαν σχέση αλληλεπίδρασης, υπεράσπισης και προστασίας», αναφέρει το δελτίο τύπου. Η οικογένεια Νασόπουλου προσφέρει 150 ευρώ για την οικονομική ενίσχυση του Πριν, στην μνήμη του αγωνιστή Γιάννη Νασόπουλου που έφυγε από την ζωή στις 20 Οκτωβρίου.

ΚΟΥΠΟΝΙΑ για τους αναγνώστες του

θέατρο Με την επίδειξη του παρόντος κουπονιού, το Πριν παρέχει τη δυνατότητα σε 2 αναγνώστες του να παρακολουθήσουν τη παράσταση

Αγώνας Νέγρου και Σκύλων του Μπερνάρ Μαρί Κολτές με ένα εισιτήριο αξίας 18 ευρώ! Επόμενη παράσταση: Σάββατο 1/1 στις 6 μ.μ.

Θέατρο Τζένη Καρέζη (Ακαδημίας 3, Αθήνα, στάση μετρό Σύνταγμα). Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2103636144-2103625520. (απαραίτητη η τηλεφωνική κράτηση και η επίδειξη του κουπονιού κατά την παραλαβή των εισιτηρίων).

Με την επίδειξη του παρόντος κουπονιού, το Πριν παρέχει τη δυνατότητα σε 2 αναγνώστες του να παρακολουθήσουν την παράσταση

Αναφορά σε μια Ακαδημία του Φραντς Κάφκα με ένα εισιτήριο αξίας 15 ευρώ! Παραστάσεις: Παρασκευή-Σάββατο στις 9 μ.μ., Κυριακή στις 8 μ.μ. (πρεμιέρα 19/11),

Θέατρο Άττις - Νέος Χώρος (Λεωνίδου 12, Μεταξουργείο). Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2103225207 (απαραίτητη η τηλεφωνική προκράτηση και η επίδειξη του κουπονιού κατά την παραλαβή των εισιτηρίων).

Τριάντα χρόνια πέρασαν από την 26η Δεκεμβρίου 1991, όταν υπεστάλη η κόκκινη σημαία με το σφυροδρέπανο από το Κρεμλίνο. Την προηγούμενη μέρα διαλύθηκε η ΕΣΣΔ. Το κεφάλαιο θεωρεί πως μπορεί να δρα αχαλίνωτο, χωρίς την απειλή του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος. Το Πριν φωτίζει τις αιτίες που οδήγησαν στην ήττα της επαναστατικής απόπειρας και τις τάσεις της νέας κομμουνιστικής ελπίδας.

Αφιέρωμα

ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΣΣ∆ Αιτίες και νέα αρχή

Η ήττα της πρώτης εφόδου και η νέα επανεξόρμηση

πτώση της ΕΣΣΔ τον Δεκέμβρη του 1991 κλείνει τον κύκλο της κατάρρευσης των καθεστώτων του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Η Σοβιετική Ένωση, δημιούργημα της Οκτωβριανής Επανάστασης, εκπροσωπούσε –αρχικά τουλάχιστον– την πρώτη παγκόσμια νικηφόρα έφοδο ενάντια στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής. Η ύπαρξη ενός τμήματος του πλανήτη χωρίς ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής σφράγισε τον 20ο αιώνα. Οι κοινωνικές και δημοκρατικές κατακτήσεις στον καπιταλιστικό κόσμο θα ήταν αδιανόητες χωρίς τη Σοβιετική Ένωση και τον ρόλο της στην ήττα του φασισμού. Ακόμα και ο κυρίαρχος ρεφορμισμός σ’ όλες του τις εκδοχές (σοσιαλδημοκρατικές, ευρωκομμουνιστικές, «ορθόδοξες» κομμουνιστικές κ.λπ.) δεν ήταν παρά μια γιγάντια σκιά της κομμουνιστικής απειλής που συμβόλιζε η Οκτωβριανή Επανάσταση. Μετά το 1917 τίποτα δεν ήταν ίδιο· μετά το 1991

επίσης, ζούμε σ’ ένα διαφορετικό κόσμο. Το σοβιετικό καθεστώς διέψευσε τις αρχικές προσδοκίες, ακυρώνοντας πολλές επαναστατικές κατακτήσεις της πρώτης περιόδου. Σταδιακά κατέληξε σε ένα ιδιόμορφο εκμεταλλευτικό σύστημα, βασισμένο στην κρατική ιδιοκτησία, όπου η απόσπαση πλεονάσματος από την εργατική τάξη γινόταν προς όφελος μιας κυρίαρχης κομματικοκρατικής-διευθυντικής γραφειοκρατίας. Η κατάπνιξη της εργατικής δημοκρατίας και της ελευθερίας λόγου και τύπου διασφάλισαν την εξουσία αυτής της ιδιόμορφης κυρίαρχης τάξης. Ωστόσο η ύπαρξη της ΕΣΣΔ και των χωρών του «υπαρκτού σοσιαλισμού», με τις υπαρκτές λαϊκές κατακτήσεις, την εξάλειψη της ανεργίας και της εξαθλίωσης, τη ζωή χωρίς τον ανταγωνισμό και το μόνιμο άγχος για την επιβίωση, σηματοδοτούσε την ύπαρξη της δυνατότητας να ζήσουν οι άνθρωποι χωρίς το κεφάλαιο και το κέρδος. Σ’ αυτή τη βάση υπήρξαν κριτικές από πολλά επαναστατικά και κομμουνι-

στικά ρεύματα, με πρώτη τη συντροφική κριτική της Ρόζας Λούξεμπουργκ στο βιβλίο της Η ρωσική επανάσταση. Η ατιμωτική κατάρρευση της ΕΣΣΔ και του «υπαρκτού σοσιαλισμού», με την παλινόρθωση ενός αχαλίνωτου καπιταλισμού χωρίς ουσιαστική αντίσταση από την εργατική τάξη, ενίσχυσε την αλαζονεία των αστικών τάξεων που διακηρύσσουν σε όλους τους τόνους ότι ο κόσμος του κεφαλαίου είναι ο μόνος δυνατός κόσμος. Ο κυρίαρχος ρεφορμισμός –μαζί και πολλά ΚΚ– «σαν έτοιμος από καιρό» βιάστηκε να αποκηρύξει οτιδήποτε θυμίζει επανάσταση και σοσιαλισμό. Μετά το 1991, πολλά ριζοσπαστικά ρεύματα αρκούνται να αντιπαλεύουν (ή έτσι νομίζουν) τις πιο ακραίες πλευρές της καπιταλιστικής βαρβαρότητας (νεοφιλελευθερισμός) ή της αστικής πολιτικής (ακροδεξιά), αρνούμενα να τα συνδέσουν με τις ανάγκες κίνησης του κεφαλαίου. Αντικατέστησαν τη συνολική ταξική πάλη με τις επιμέρους «εφικτές» διεκδικήσεις επιμέρους

Μπάμπης Συριόπουλος

κατακτήσεων, για επιμέρους κατηγορίες και «ταυτότητες». Τελικά καταλήγουν σε διάφορες εκδοχές κυβερνητικών λύσεων εντός του καπιταλιστικού πλαισίου. Αν και η πρώτη απόπειρα κατάργησης της εκμετάλλευσης ηττήθηκε, έδωσε πολύ περισσότερα στην εργαζόμενη ανθρωπότητα από όλα τα κυβερνητικά εγχειρήματα. Στον σύγχρονο ολοκληρωτικό καπιταλισμό –καθολικό σε έκταση και βάθος– απαιτούνται επίσης καθολικές απαντήσεις σε έκταση και βάθος. Το κομμουνιστικό ρεύμα της εποχής μας δεν μπορεί να πενθεί για πάντα για την πτώση της ΕΣΣΔ και μάλιστα εξιδανικεύοντάς την. Αντίθετα, επανεξετάζει το παρελθόν και απορρίπτει τις επιλογές που οδήγησαν στην ήττα. Επειδή, ακριβώς, η αστική τάξη δεν αρκείται στο επιμέρους αλλά πραγματοποιεί προληπτικές αντεπαναστάσεις εφ’ όλης της ύλης, η εργαζόμενη ανθρωπότητα δεν μπορεί παρά να επιχειρήσει μια νέα επαναστατική εξόρμηση ενάντια στο κεφάλαιο στον 21ο αιώνα.

ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

Αφιέρωμα

Ανακοπή της επανάστασης, όχι ακύρωση της προοπτικής Στις 26 Δεκεμβρίου 1991, η κόκκινη σημαία κατέβηκε από το Κρεμλίνο, η Σοβιετική Ένωση έπαψε να υπάρχει. Πώς προέκυψε η κατάρρευση της ΕΣΣΔ και του «υπαρκτού σοσιαλισμού»; Πολλές προσεγγίσεις εστιάζουν σε υπαρκτούς παράγοντες της συγκεκριμένης οικονομικής, πολιτικής, εσωτερικής και διεθνούς συγκυρίας: οικονομική στασιμότητα και κρίση στην ΕΣΣΔ, «γονάτισμα» λόγω των υπέρογκων στρατιωτικών δαπανών στην κούρσα θανάτου με τις ΗΠΑ, ήττα, οικονομική και πολιτική αιμορραγία στο Αφγανιστάν, επιλογές του Γκορμπατσόφ μετά το 1985, πραξικόπημα των «συντηρητικών» τον Αύγουστο του 1991 και άλλους. Κατά τη γνώμη μας, υπήρξαν βαθύτερες ιστορικές αιτίες, μακροπρόθεσμες τάσεις που αναπτύχθηκαν και έδωσαν απάντηση στο αναπάντητο ως τότε ερώτημα της μετάβασης του ιδιότυπου καθεστώτος της ΕΣΣΔ: Ανατροπή της αναίρεσης της νικηφόρας εργατικής επανάστασης του 1917 με βήματα προς τον κομμουνισμό ή «αντίστροφη μετάβαση» προς την πλήρη παλινόρθωση των καπιταλιστικών σχέσεων. Οι απολογητές του καπιταλισμού και της αγοράς ισχυρίζονται ότι «η ιστορία απλά διόρθωσε το λάθος της». Η αλήθεια όμως είναι ότι η Οκτωβριανή Επανάσταση σηματοδότησε την ιστορική εμφάνιση της κομμουνιστικής δυνατότητας. Αυτή η δυνατότητα εκφράστηκε περιορισμένα, δεν ολοκληρώθηκε με το ποιοτικό βήμα της πλήρους ανατροπής των εκμεταλλευτικών σχέσεων και, τελικά, υπερίσχυσε το αντίθετό της. Ωστόσο, αυτή η ανατροπή: Πρώτο, δεν υπήρξε εξ αρχής, αλλά αντίθετα υπήρξαν σημαντικές καταχτήσεις της εργατικής τάξης σε Ανατολή και Δύση. Δεύτερο, δεν ήταν «νομοτελειακή» και αναπόφευκτη, λόγω χαμηλής προγενέστερης καπιταλιστικής ανάπτυξης στη Ρωσία ή για άλλους λόγους. Τρίτο, δεν είναι ιστορική και οριστική, αλλά δημιουργεί νέο πλαίσιο κομμουνιστικής αναζήτησης και κοινωνικής χειραφέτησης στην εποχή μας.

Αν και πολλοί θεωρούν την κατάρρευση της ΕΣΣΔ το 1991 ως φυσική κατάληξη ενός «λάθους της ιστορίας», ο ρωσικός Οκτώβρης είχε δυνατότητες να νικήσει παρά τις αντιξοότητες. Αντίθετα, παρά τις μεγάλες κατακτήσεις για την εργατική τάξη, επικράτησαν εκμεταλλευτικές τελικά σχέσεις, νέα κυρίαρχα στρώματα με κέντρο το κράτος και την κρατική ιδιοκτησία και την εργατική τάξη χωρίς εξουσία και δημοκρατία.

Ρωσική εργατική επανάσταση και ΕΣΣΔ

Η δυνατότητα της νίκης και οι αιτίες της ήττας Παναγιώτης Μαυροειδής

ολιτικά ρεύματα και διανοητές ποικίλων κατευθύνσεων υποστηρίζουν την άποψη ότι οι αιτίες κατάρρευσης της ΕΣΣΔ δεν ήταν κυρίως αποτέλεσμα πολιτικής και οικονομικής συγκυρίας ή προϊόν ασυλλόγιστων κινήσεων της κομματικής ηγεσίας της, αλλά εκδήλωση βαθύτερων τάσεων. Σύμφωνα με τις προσεγγίσεις αυτές, η υποστολή της κόκκινης σημαίας από το Κρεμλίνο, κατέδειξε το ασύμβατο της ανθρώπινης φύσης με τον κομμουνισμό, τη νίκη της ελευθερίας και ειδικά της ατομικής εκδοχής της απέναντι στον «ολοκληρωτισμό». Την υπερ-ιστορική ανωτερότητα της αγοράς, με κριτήριο το κέρδος, έναντι του σχεδιασμού με βάση τις κοινωνικές ανάγκες.

Όμως, είναι η ιδιωτική κατοχή ιδιοκτησίας, πλούτου και δύναμης, συγκεκριμένο προϊόν μιας ορισμένου τύπου εξέλιξης των εκμεταλλευτικών κοινωνιών, που κάθε άλλο παρά αποτελούν διαχρονικό γνώρισμα της ανθρώπινης κοινωνίας και πολύ περισσότερο του «φυσικού» κόσμου. Γεννάται επίσης εύλογα το ερώτημα, αν οι περί ελευθερίας δοξασίες εφαρμόζονται –για παράδειγμα– σε καθεστώτα τύπου Σαουδικής Αραβίας, όπου οι ατομικές και συλλογικές ελευθερίες αποτελούν αδίκημα και το να είσαι γυναίκα συνιστά ασυγχώρητη αμαρτία, ή στη γενική συνθήκη της καθολικής παρακολούθησης της ατομικής και κοινωνικής ζωής στον σημερινό ολοκληρωτικό καπιταλισμό. Στην πραγματικότητα, εκεί που τελικά θέλουν να εστιάσουν αυτές οι θεωρίες είναι στην παρουσίαση της κοινωνικής συγκρότησης με βάση την ανταγωνιστική λειτουργία της

αγοράς και με κίνητρο το εταιρικό και ιδιωτικό κέρδος, ως τη μόνη δυνατή «φυσική» τάξη πραγμάτων. Πρόκειται για θεωρίες ταξικά μεροληπτικές, απολογητικές της αστικής κυριαρχίας, ενοχοποιητικές απέναντι στην τάση της εργατικής τάξης να χειραφετηθεί, απολύτως ιδιοτελείς και κάθε άλλο παρά επιστημονικές. Προβάλλεται η άποψη ότι η κατάρρευση της ΕΣΣΔ, συνιστά χρεωκοπία του κομμουνισμού (ή τουλάχιστον του λενινισμού) αλλά όχι του μαρξισμού. Σύμφωνα με τη θεώρηση αυτή, η Ρώσικη Επανάσταση ήταν ένα «ιστορικό ατύχημα» μιας και έγινε σε «μια και καθυστερημένη χώρα» και δεν ανταποκρίνεται στο κριτήριο του Μαρξ ότι ο κομμουνισμός δεν μπορεί να υπάρξει παρά μόνο τότε που ο καπιταλισμός θα έχει αναπτυχθεί σημαντικά. Ο Μαρξ συζητούσε στη δεκαετία του 1880 με Ρώσους σοσιαλιστές, που τον ρωτούσαν αν πιστεύ-

ει ότι η Ρωσία θα μπορούσε να περάσει από την ημι-φεουδαρχική και απλώς εκκολαπτόμενη καπιταλιστική της κατάσταση απευθείας στον κομμουνισμό, χωρίς να προηγηθεί μια πλήρης καπιταλιστική ανάπτυξη. Η απάντησή του, στον πρόλογο της ρωσικής έκδοσης του Κομμουνιστικού Μανιφέστου το 1882, ήταν πολύ ενδιαφέρουσα: «Εάν η Ρωσική Επανάσταση γίνει το σήμα για μια προλεταριακή επανάσταση στη Δύση, έτσι ώστε και οι δύο να αλληλοσυμπληρώνονται, η σημερινή ρωσική κοινή ιδιοκτησία της γης μπορεί να χρησιμεύσει ως αφετηρία για μια κομμουνιστική ανάπτυξη». Πολύ περισσότερο, η Ρωσία του ανεπανάληπτου Οκτώβρη της εργατικής νικηφόρας επανάστασης, δεν ήταν αυτή του 1880. Είχε προηγηθεί αφενός σημαντική ανάπτυξη του καπιταλισμού και αφετέρου συγκεντρωμένη συγκρότηση του προλεταριάτου. Ο Οκτώβρης

Αφιέρωμα μπορούσε να νικήσει και νίκησε. Μπορούσε να υπάρξει και χωρίς να νικήσει όπως έγινε στην Γερμανία και αλλού στη Δύση, παρά την μεγαλύτερη ανάπτυξη του καπιταλισμού. Και στη μια και στην άλλη περίπτωση ο υποκειμενικός παράγοντας, η επαναστατική τακτική και στρατηγική των κομμουνιστών, έπαιξε ρόλο. Όσο είναι σωστό να ισχυριστούμε ότι η επανάσταση μπορούσε να γίνει και να νικήσει στις δύο πρώτες της φάσεις («στιγμή» της εξέγερσης και τετραετής περίοδος της οριστικής νίκης στο ζήτημα της εξουσίας), άλλο τόσο είναι βάσιμη η θέση ότι μπορούσε, παρά τους υπαρκτούς περιορισμούς της αχανούς, όντως καθυστερημένης συνολικά Ρωσίας, επίσης να βαδίσει νικηφόρα προς την κατεύθυνση των κομμουνιστικών μετασχηματισμών και την απελευθέρωση της εργατικής τάξης. Η μετέπειτα ΕΣΣΔ ήταν μια τεράστια ενότητα χωρών, με εξαιρετικό πλουτοπαραγωγικό δυναμικό, το οποίο της έδινε τη δυνατότητα να απαντήσει στο ερώτημα μιας καλής ζωής για τα εκατομμύρια των κατοίκων της. Δεν είναι σωστό να κρίνονται όλα μόνο με βάση την κληρονομιά της παραγωγικής και τεχνολογικής καθυστέρησης, ούτε με τη φρίκη της πρώτης πενταετίας που επέβαλαν ο εμφύλιος πόλεμος και η ιμπεριαλιστική επέμβαση. Επίσης, η τεράστια πρόοδος στην ανάπτυξη διαστημικής αλλά και πολεμικής τεχνολογίας από την ΕΣΣΔ, ξεπερνώντας κατά διαστήματα τις ΗΠΑ, κάθε άλλο παρά φανέρωνε τεχνολογική καθυστέρηση. Αναδείκνυε όμως πρόβλημα κοινωνικής κατεύθυνσης στην ανάπτυξη

της έρευνας και της επιστήμης. Πράγματι, παρά τις μεγάλες καταχτήσεις για την εργατική τάξη στην ΕΣΣΔ (και την επίδραση που αυτές είχαν και για τους εργάτες στη Δύση), οι κοινωνικοί μετασχηματισμοί που κρίνουν την πορεία προς τον κομμουνισμό δεν πραγματοποιήθηκαν και αυτό κρίθηκε

ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

αναγκαίο και τον πρόσθετο χρόνο εργασίας, ανάμεσα στην εργασία με εξωτερικό καταναγκασμό και την εργασία με εσωτερική υποκίνηση, ανάμεσα στον εργάσιμο και τον ελεύθερο χρόνο, ο καταμερισμός της εργασίας, οι σχέσεις διεύθυνσης και ιεραρχίας, η οργάνωση της εργασίας, όλα

Η κρατική ιδιοκτησία έγινε «ξένη» ιδιοκτησία για τους εργάτες, ο κρατικός σχεδιασμός δεν αναιρούσε τον διαχωρισμό του εργαζόμενου από το προϊόν της εργασίας του

αρνητικά ήδη από την πρώτη δεκαετία. Οι παραγωγικές σχέσεις ταυτίστηκαν με ένα από τα συστατικά τους, την τυπική μορφή της ιδιοκτησίας (νομική κυριότητα). Άλλα συστατικά τους όπως η σχέση ανάμεσα στην αξία χρήσης και την ανταλλακτική αξία των εμπορευμάτων, ο εμπορευματικός χαρακτήρας της εργατικής δύναμης, η σχέση ανάμεσα στον

αυτά θεωρήθηκαν «τεχνικά χαρακτηριστικά». Στη βάση αυτή η κρατική ιδιοκτησία και ο κρατικός σχεδιασμός δεν αναιρούσαν το διαχωρισμό του εργαζόμενου από το προϊόν της εργασίας του, την αποξένωσή του από τα μέσα παραγωγής, την παραγωγή ενός υπερπροϊόντος που άλλοι διαχειρίζονταν, την απομόνωση της εργατικής τάξης από τη διεύθυνση της

παραγωγής. Τα στοιχεία αυτά συνηγορούν υπέρ της διατήρησης παλιών εκμεταλλευτικών παραγωγικών σχέσεων και ανάπτυξης νέων. Ο χρόνος της άμεσης εργασίας εξακολουθούσε να αποτελεί αποφασιστικό παράγοντα και η αύξηση του πλούτου σχετιζόταν από την υπερεργασία. Η πληρωμή των εργαζομένων με μισθό (και, σε μεγάλο βαθμό, με το κομμάτι) αποτελούσε κεντρικό στοιχείο του νέου τύπου εμπορευματικής παραγωγής στην ΕΣΣΔ. Έτσι, από ένα σημείο και μετά η κρατική μορφή ιδιοκτησίας μετατράπηκε σε «ξένη» ιδιοκτησία για τους εργάτες, ενώ ο γραφειοκρατικός κεντρικός σχεδιασμός έκανε το κρατικό πλάνο εξίσου δεσποτικό όσο και η νόρμα του καπιταλιστή. Η κοινωνική διαφοροποίηση και διαστρωμάτωση στο εσωτερικό της σοβιετικής κοινωνίας, περνάει από διάφορα στάδια και σταθμούς, πάντα αυξανόμενη. Αναδύθηκε και αναπτύχθηκε γοργά ένα στρώμα διευθυντών και ανώτερων κρατικών υπάλληλων με σαφώς διαφορετική κοινωνική θέση και πολύ μεγαλύτερα προνόμια και απολαβές, το οποίο ταυτιζόταν με την κρατική εξουσία και την άσκηση της πολιτικής της. Οι διαφορές στο εισόδημά του σε σχέση με εκείνες της εργαζόμενης πλειοψηφίας προέκυπταν από καλυμμένη οικειοποίηση των προϊόντων της εργασίας άλλων, από τη διαχείριση και μερική απόσπαση του υπερπροϊόντος. Σχηματίστηκε επομένως νέο εκμεταλλευτικό στρώμα, το οποίο στήριζε τη θέση του στη διαιώνιση των εκμεταλλευτικών σχέσεων και στην απώθηση των εργαζομένων από την πολιτική.

Ο μαρασμός της εργατικής δημοκρατίας ▸ Ανώτερα στρώματα: Από το «Άρχειν» στην απελευθέρωση του «Έχειν» ΠΟΙΑ ΗΤΑΝ, η θέση της εργατικής τάξης στην ευρύτερη πολιτική και κοινωνική ζωή της ΕΣΣΔ, πέραν του πεδίου της εργασιακής διαδικασίας; Τι αντικατέστησε το τσαρικό κράτος και τον αυταρχισμό του; Κανείς δε θα μπορούσε να περιμένει την αυτόματη κατάργηση ή «μαρασμό» του κράτους. Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπήρξε μια αργή έστω τάση προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά προς την αντίθετη. Το κομμουνιστικό κόμμα απορροφήθηκε από το κράτος και έγινε βασικό στοιχείο του μηχανισμού επιβολής, άλλα εργατικά κόμματα βγήκαν εκτός νόμου, τα Σοβιέτ όπως και τα συνδικάτα κρατικοποιήθηκαν, βασικές πολιτικές ελευθερίες -ελευθερία της έκφρασης, του Τύπου ή της απεργίας- καταργήθηκαν. Οι

πρωτοπόρες μορφές συνδυασμού άμεσης και έμμεσης δημοκρατίας που ξεπήδησαν από την επανάσταση αναιρέθηκαν σύντομα. Παρ’ όλα αυτά, η κομματική φιλολογία ανακάλυπτε το «παλλαϊκό κράτος» που «απονεκρώνεται… ισχυροποιούμενο». Στις συνθήκες αυτές, δηλαδή με τα κομματικοκρατικά και κρατικοεπιχειρησιακά ανώτερα στρώματα να στερεώνουν μια ανεξέλεγκτη εξουσία και την εργατική τάση αποκλεισμένη από ουσιώδη ρόλο στην εργασιακή και κοινωνική διαδικασία και πολιτικά απαθή, η τάση για παλινόρθωση και «επιστροφή στις γνωστές παλιές βρωμιές», δυνάμωνε. Όσοι ασκούσαν το «άρχειν», διεκδικούσαν να νομιμοποιηθεί και «ελευθερωθεί» το «έχειν» τους. Υπήρχε

η «ανάγκη» της ελεύθερης καπιταλιστικής αγοράς, η οποία επιζούσε μέσω της αγοράς εργασίας, τις εμπορευματοχρηματικές σχέσεις, τη μαύρη αγορά, τις εμπορικές ανταλλαγές των κρατικών επιχειρήσεων, τις συναλλαγές στη διεθνή καπιταλιστική αγορά. Επίσης, σε πολιτικό επίπεδο, κανείς οργανωμένος φορέας της εργατικής τάξης τελικά δεν ήταν ενάντια σε αυτή την τάση και αυτό φάνηκε στην εικόνα μιας κατάρρευσης χωρίς αξιόλογες αντιδράσεις. Η μετεπαναστατική κοινωνία της ΕΣΣΔ ήταν ένα ιδιότυπο καθεστώς εκμετάλλευσης και «μετάβασης». Εν τέλει η πλάστιγγα έγειρε προς την καπιταλιστική παλινόρθωση, παρά προς το σοσιαλισμό/ κομμουνισμό.

11 Κομμουνιστική «μετάβαση» με καπιταλισμό (Κίνα και ΕΣΣΔ) Η πλειοψηφία των θεωρήσεων που αποδίδουν σοσιαλιστικό πρόσημο στο καθεστώς που επικράτησε στην ΕΣΣΔ δικαιολογεί πολλά στοιχεία του στο όνομα κάποιας «μεταβατικής περιόδου». Ο σοβιετικός μαρξισμός έκανε μια σχεδόν απόλυτη διάκριση του σοσιαλισμού, αντιμετωπίζοντάς τον ως αυτοτελές κοινωνικό οικονομικό σύστημα. Μάλιστα, ως απότοκο μιας αέναης και τελικά μόνιμης μεταβατικής περιόδου, αυτός ο σοσιαλισμός έχει τα δικά του στάδια (εξ ου και ο νεολογισμός του «αναπτυγμένου σοσιαλισμού»). Πυρήνας αυτής της θεώρησης είναι η διαστρέβλωση του Μαρξ και η υιοθέτηση τελικά του δόγματος ότι «η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και η τεχνολογική πρόοδος, ακόμη και αν αυτό γίνει με καπιταλιστικές μεθόδους και σε συνθήκες εργατικής εξουσίας, είναι η κρίσιμη προϋπόθεση για τον κομμουνισμό». Στο πλαίσιο αυτό η προσωρινή προσφυγή στη Νέα Οικονομική Πολιτική στην πρώτη δεκαετία, με όλη την έκτακτη ανάγκη που ωθούσε σε αυτό και τις θεωρητικές γενικεύσεις που έβλαψαν, έγινε τελικά ο βασικός οδηγός. Αν φανταστούμε τον Γκορμπατσόφ να επιλέγει το δρόμο του Τενγκ Σιαοπίγκ, να απαντά με καταστολή, έτσι ώστε το ΚΚΣΕ να κρατήσει το τιμόνι και να μην εξαφανιστεί η ΕΣΣΔ, ποια θα ήταν άραγε η εξέλιξη; Είναι άγνωστο, όσο απίθανο είναι και το σενάριο. Έχει σημασία όμως να δούμε ότι τόσο η σημερινή Κινεζική ηγεσία, όσο και οι παλιοί και όψιμοι θαυμαστές του «υπαρκτού σοσιαλισμού με Κινέζικα χρώματα», ισχυρίζονται ακριβώς αυτό: Η Κίνα, αναπτύσσει μαζί καπιταλισμό και σοσιαλισμό, ως προϋπόθεση για κομμουνισμό! Τίποτα περισσότερο εχθρικό και δυσφημιστικό για την ανάγκη επανατοποθέτησης μιας σύγχρονης κομμουνιστικής στρατηγικής σε μια εποχή υπεραναπτυγμένου και αποκρουστικού ολοκληρωτικού καπιταλισμού.

ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

Το χρονολόγιο της πτώσης 1985, Μάρτιος ● Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ εκλέγεται γενικός γραμματέας του ΚΚΣΕ.

1987, Σεπτέμβριος ● Ο Γιέλτσιν υποβάλλει την παραίτησή του, επικρίνοντας τον Γκορμπατσόφ για τον αργό ρυθμό των μεταρρυθμίσεων.

1988, Μάιος ● Ξεκινά η σταδιακή αποχώρηση των σοβιετικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν. 1988, Ιούλιος ● Η ΚΕ εγκρίνει την πρόταση Γκορμπατσόφ για τη δημιουργία ενός νέου ανώτατου νομοθετικού σώματος, του Κογκρέσου των Λαϊκών Αντιπροσώπων, που θα εκλέγεται από τον λαό.

1989, Μάρτιος ● Μαζική συμμετοχή στις εκλογές για το Κογκρέσο. Εκλέγονται πολλοί υπέρμαχοι της ανεξαρτησίας των Δημοκρατιών.

1989, Νοέμβριος ● Πτώση του Τείχους του Βερολίνου.

1990, Φεβρουάριος ● Το ΚΚΣΕ αφαιρεί απ’ τον εαυτό του το μονοπώλιο της πολιτικής εξουσίας.

1990, Μάρτιος ● Λετονία και Λιθουανία κηρύσσουν την ανεξαρτησία τους· ακολουθούν άλλες επτά ομόσπονδες δημοκρατίες ως το τέλος του έτους.

1990, Ιούνιος ● Η Ρώσικη Ομόσπονδη Δημοκρατία ανακηρύσσει την εθνική κυριαρχία της και την προτεραιότητα της νομοθεσίας της σε σχέση με της ΕΣΣΔ.

Γιώργος Μιχαηλίδης

Αγορά, κέρδος και εθνικισμός ωθούν στην αυτοδιάλυση

εκλογή του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ στη θέση του γενικού γραμματέα του ΚΚΣΕ, τον Μάρτιο του 1985 σηματοδοτεί την ωρίμανση της επιθυμίας της κομματικής και γραφειοκρατικής ελίτ για την κυριαρχία των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής εντός του σοβιετικού κράτους. Η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, ιδιαίτερα με τον τρόπο που έγινε, δεν πρέπει να θεωρηθεί εξ αρχής στόχος της κομματικής ηγεσίας και κρατικής γραφειοκρατίας, αν και σίγουρα υπήρχε στα σχέδια συγκεκριμένων κύκλων. Η εισαγωγή των μεταρρυθμίσεων Γκορμπατσόφ, Γκλάσνοστ (Διαφάνεια), Περεστρόικα (Μετασχηματισμός), Ντεμοκρατιζάτσια (Εκδημοκρατισμός, σηματοδοτούσε τη φιλελευθεροποίηση σε πολιτικό-κοινωνικό επίπεδο και τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις στη λογι-

1990, τέλη ● Η Ρώσικη Ομόσπονδη Δημοκρατία παύει να αποδίδει φόρους στην κεντρική Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση, που οδηγείται σε χρεωκοπία.

1991, Μάρτιος ● Δημοψήφισμα με συμμετοχή 79,5% στην ΕΣΣΔ (δεν συμμετείχαν οι Βαλτικές χώρες, η Αρμενία, η Γεωργία και η Μολδαβία). Υπέρ της διατήρησής της τάσσεται το 77,85% (113,5 εκατομμύρια).

1991, Αύγουστος ● Πραξικόπημα εναντίον του Γκορμπατσόφ από κρατικούς και στρατιωτικούς αξιωματούχους, υπέρμαχους της διατήρησης της ενότητας της ΕΣΣΔ.

1991, Δεκέμβριος ● Στις 25/12 ο Γκορμπατσόφ παραιτείται δίνοντας τη θέση του στον Γιέλτσιν. Την 26η Δεκεμβρίου, η ΕΣΣΔ παύει να υπάρχει.

Αφιέρωμα

Οι μεταρρυθμίσεις Γκορμπατσόφ ενισχύουν τις καπιταλιστικές τάσεις και λύνουν τα χέρια στα ανώτερα στρώματα, που χρησιμοποίησαν και τον εθνικισμό. Η κόκκινη σημαία κατέβηκε από το Κρεμλίνο, αλλά όχι από τα χέρια και τις καρδιές εκατομμυρίων

κή της αγοράς και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Κάπως δειλά στην περίοδο 1985-1986 και πιο τολμηρά από το 1987 κι έπειτα δίνεται αυτονομία στις επιχειρήσεις και τους συνεταιρισμούς, οι οποίοι τώρα μπορούν να διαχειρίζονται τα κέρδη τους. Όμως, χωρίς κεντρικό έλεγχο, τα κέρδη αρχίζουν να επενδύονται σε μεγαλύτερους μισθούς των μελών και στελεχών των εν λόγω οικονομικών μονάδων και να μην επανατοποθετούνται σε επενδύσεις σοσιαλιστικού τύπου. Η πρακτική αυτή, της αυτοενίσχυσης του εισοδήματος, δημιούργησε έναν πρωτόγνωρο πληθωρισμό για τα σοβιετικά δεδομένα. Επιπρόσθετα, οι αυτόνομα διευθυνόμενες εταιρείες και συνεταιρισμοί άρχισαν να βρίσκουν και να αξιοποιούν «παραθυράκια» ώστε να αποδίδουν ολοένα και λιγότερους φόρους στην κεντρική κυβέρνηση, ενώ αυξήθηκε η ισχύς των διευθυντών και των

τεχνοκρατών. Ομοίως, η δυνατότητα επένδυσης σε ξένες τράπεζες οδήγησε μία σειρά εταιρείες-γίγαντες, όπως τις πετρελαϊκές, να τοποθετούν τα κέρδη τους εκτός συνόρων και να προτιμούν να εξάγουν τα προϊόντα τους. Η κατάρρευση του κεντρικού σχεδιασμού έφτασε σε τέτοιο σημείο ώστε στα τέλη του 1990 και τις αρχές του 1991 να μην υπάρχουν επαρκή αποθέματα πετρελαίου ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες των σοβιετικών αερογραμμών. Οι εξελίξεις στο πολιτικό επίπεδο, που προέκυπταν ως αποτέλεσμα των παραπάνω κινήσεων, επέστρεφαν ξανά για να καθορίσουν τις εξελίξεις στην οικονομία. Το ΚΚΣΕ, επί Γκορμπατσόφ, επιχείρησε να τεκμηριώσει τα περί εκδημοκρατισμού με την παραχώρηση ολοένα και μεγαλύτερων εξουσιών στις «πεινασμένες» για εξουσία τοπικές ελίτ των ομόσπονδων δημοκρατιών. Παρότι

Αφιέρωμα

Ο Γιέλτσιν αξιοποίησε το πραξικόπημα του Αυγούστου για να αναδειχθεί ως «δημοκράτης» αξιωματούχοι της κυβέρνησης Γκορμπατσόφ πρότειναν το 1988 μία συνταγματική μεταρρύθμιση που θα ενίσχυε τον ρόλο του προέδρου της ΕΣΣΔ, με σκοπό να επιτευχθεί μεγαλύτερη συγκέντρωση της εξουσίας, ο Γκορμπατσόφ ευνόησε την αντίθετη διαδικασία. Οι μεταρρυθμίσεις της περιόδου Γκορμπατσόφ οδήγησαν σε άνοδο του εθνικισμού και του «επιχειρησιακού ατομισμού», σε κατάρρευση της λογικής του ενιαίου ταμείου και ενιαίου κέντρου που κατανέμει τα έσοδα με ενιαίο «σοσιαλιστικό» κριτήριο. Εκδηλώνεται ανταγωνισμός μεταξύ των οικονομικών μονάδων αλλά και των εθνικών και τοπικών κέντρων, που με τη σειρά τους ισχυροποιούν την εθνική και τοπική γραφειοκρατία φέρνοντάς τη σε ανταγωνισμό με την κεντρική, ομοσπονδιακή κομματική ελίτ. Ουσιαστικά παρατηρείται μια επανάληψη του γιουγκοσλαβικού παραδείγματος όπου η φιλελευθεροποίηση των οικονομικών σχέσεων ενισχύει τις τάσεις αυτονόμησης, εθνικισμού και τοπικισμού στην οικονομία, που με τη σειρά τους γεννούν την απαίτηση για πολιτική ανεξαρτησία από την ομοσπονδία. Μία σειρά τοπικές, λαϊκές κινητοποιήσεις, κυρίως στις χώρες της Βαλτικής και στον Καύκασο δημιουργούν κλίμα αποσύνθεσης της ΕΣΣΔ. Τα έτη 1989-1990 βλέπουν μικρές ή μεγαλύτερες ταραχές σε μία σειρά σοβιετικές δημοκρατίες. Αυτές άλλοτε παίρνουν αντι-σοβιετικό χαρακτήρα (Ουκρανία, Καζακστάν) και άλλοτε χαρακτήρα εθνικών συγκρούσεων με γειτονικούς λαούς και μειονότητες (Ουζμπεκιστάν, Αρμενία-Γεωργία). Όμως, παρά τον πο-

ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

λιτικό ρόλο που διαδραμάτισαν, δεν ήταν οι τοπικές ή εθνικές εξεγέρσεις και εκφράσεις της λαϊκής δυσαρέσκειας που οδήγησαν στην κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Οι μεταρρυθμίσεις Γκορμπατσόφ ουσιαστικά ανοίγουν το δρόμο για να εκφραστούν τάσεις που έχουν ωριμάσει. Έτσι, ένα-ένα τα κρατικά όργανα άσκησης εξουσίας πέφτουν -μέσω εκλογών που δίνουν νομιμοποίηση- στους υπέρμαχους του εθνικισμού και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Εντός του 1990, οι περισσότερες ομόσπονδες δημοκρατίες ανακηρύσσουν την ανεξαρτησία τους. Το δημοψήφισμα του Μαρτίου του 1991, όπου εκδηλώνεται μία λαϊκή τάση διατήρησης της ΕΣΣΔ, δείχνει την πιθανότητα ενός διαφορετικού μέλλοντος, όμως οι πολιτικές δυνάμεις που θα μπορούσαν να εκπροσωπήσουν αυτή την τάση είναι πολιτικά ασυγκρότητες και ιδεολογικά ηττημένες. Ο Γκορμπατσόφ και η ηγεσία του ΚΚΣΕ ετοιμάζουν τη μετατροπή της ΕΣΣΔ σε Ένωση Σοβιετικών Κυρίαρχων Δημοκρατιών, μία χαλαρή συνομοσπονδία με αποδυναμωμένη κεντρική εξουσία και ενισχυμένες τις ομόσπονδες δημοκρατίες. Ενώ όμως ως ημερομηνία υπογραφής του Συμφώνου έχει οριστεί η 20η Αυγούστου, μία ομάδα στρατιωτικών και άλλων στελεχών του κρατικού μηχανισμού, υπό την ονομασία Κρατική Επιτροπή Έκτακτης Ανάγκης, επιχειρεί να εκτοπίσει τον Γκορμπατσόφ, επικαλούμενη λόγους υγείας του και να ακυρώσει την υπογραφή του Συμφώνου. Το σύντομο πραξικόπημα της ΚΕΕΑ δεν είναι καλά οργανωμένο και δεν βασίζεται στην κινητοποίηση του λαού. Έτσι, διαρκεί μόλις τρεις ημέρες. Αντιθέτως, ο Γιέλτσιν ως πρωτεργάτης των διαδικασιών παλινόρθωσης του καπιταλισμού καλεί σε συγκεντρώσεις κατά του πραξικοπήματος. Τα μέλη της ΚΕΕΑ συλλαμβάνονται και αρκετά αυτοκτονούν(;) στη συνέχεια. Ο Γιέλτσιν έκτοτε αναλαμβάνει ντε φάκτο τα ηνία, ενώ ο Γκορμπατσόφ παραιτείται από τη θέση του γενικού γραμματέα και το κόμμα διαλύεται. Το Ανώτατο Σοβιέτ απαγορεύει επ’ αόριστον τη λειτουργία του ΚΚΣΕ (μια απαγόρευση που θα ολοκληρωθεί τον Νοέμβριο δια χειρός Γιέλτσιν). Τα τελευταία πιθανά εμπόδια στην ολοσχερή επικράτηση των καπιταλιστικών στοιχείων εξουδετερώνονται. Οι εξελίξεις από εκεί και πέρα θα είναι ραγδαίες. Η Ουκρανία ανακηρύσσει την ανεξαρτησία της, πράγμα που αποτελεί καίριο πλήγμα σε οποιαδήποτε προοπτική διατήρησης έστω μίας χαλαρής συνομοσπονδίας στον πρώην σοβιετικό χώρο. Η ανεξαρτητοποίηση της Ουκρανίας επικυρώνεται πανηγυρικά με το δημοψήφισμα του Δεκέμβρη του 1991. Η αλλαγή στις διαθέσεις των λαών είναι πλέον πλήρης καθώς η ΕΣΣΔ δεν αποπνέει τίποτα άλλο παρά σύγχυση, χάος και παρακμή. Οι κινήσεις ανεξαρτητοποίησης φυσικά ενθαρρύνονται από τις χώρες της ΕΟΚ και τις ΗΠΑ, όμως οι κινήσεις της Δύσης λειτουργούν ενισχυτικά των εσωτερικών διεργασιών, δεν τις γεννούν. Το ΚΚΣΕ και η Σοβιετική Ένωση που τυπικά παύει να υπάρχει την 26η Δεκεμβρίου του 1991 καταρρέουν κατά κύριο λόγο εσωτερικά.

13 Γιώργος Κρεασίδης

Τέλος της Ιστορίας, ακροδεξιά και μεταλλαγμένη Αριστερά

διάλυση της ΕΣΣΔ άνοιξε έναν κύκλο θριαμβολογίας από τον αστικό κόσμο, όπου τον τόνο έβαλε η φιλελεύθερη αντίληψη που κυριαρχούσε στις ΗΠΑ και τις βασικές ιμπεριαλιστικές χώρες. Το ιδεολόγημα για το Τέλος της Ιστορίας του Φράνσις Φουκουγιάμα συμπύκνωνε την αλαζονεία των νικητών, καθώς δήλωνε πως η ιστορική εξέλιξη σταματά με τον καπιταλισμό της εκδοχής του δυτικού κόσμου. Ο καπιταλισμός των ΗΠΑ και το πολιτικό του σύστημα ανακηρύχτηκαν σε μέτρο της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ελευθερίας. Σύντομα όμως η πραγματικότητα διέψευσε το αλαζονικό ιδεολόγημα Φουκουγιάμα. Στον ολοκληρωτικό καπιταλισμό των πολέμων και των ανταγωνισμών, της υπερεκμετάλλευσης, των απανωτών κρίσεων, αλλά και των σκληρών ταξικών αγώνων, δίπλα στο νεοφιλελεύθερο ρεύμα, εμφανίστηκε εκ νέου μια νεοσυντηρητική δεξιά. Σχεδόν ταυτόχρονα οι οξυδερκείς κύκλοι, χωρίς αυταπάτες για τον κόσμο που ερχότανε, έσπευσαν να επενδύσουν στην ταύτιση κομμουνισμού-φασισμού, ώστε να μην ανακάμψουν οι ιδεολογικά ηττημένοι και παράλληλα να νομιμοποιηθεί η φασιστική ακροδεξιά σαν αντίπαλο δέος για κάθε περίπτωση. Η ακροδεξιά κάθε είδους –εθνικισμός, ρατσισμός, φασισμός, θρησκευτικός φονταμενταλισμός– επανεμφανίζεται στο προσκήνιο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αυτή τη φορά όχι σαν σκιώδης αντιδημοφιλής σύμμαχος όπως στον Ψυχρό

Πόλεμο, αλλά σαν βασική συνιστώσα στο πολιτικό σκηνικό. Άμεση ήταν η αναδίπλωση της διεθνούς σοσιαλδημοκρατίας που ένιωσε απαλλαγμένη από την πίεση των κοινωνικών κατακτήσεων του υπαρκτού σοσιαλισμού. Η Σοσιαλιστική Διεθνής μετακινήθηκε άμεσα σε θέσεις που περιγράφηκαν σαν «σοσιαλφιλελεύθερες» ή «κεντροαριστερές». Εγκαταλείφθηκαν οι –κενές από καιρό– διακηρύξεις για ειρηνικό πέρασμα στο σοσιαλισμό, κοινωνικό μετασχηματισμό, μεικτή οικονομία και πλέον η διαφοροποίηση από τη νεοφιλελεύθερη διαχείριση εντοπίστηκε στο «δίχτυ προστασίας των αποκλεισμένων», ένα ξεδοντιασμένο απομεινάρι του κράτους πρόνοιας για τους πλέον εξαθλιωμένους. Στην ανακήρυξη του ευρωπαϊσμού και των καπιταλιστικών ολοκληρώσεων σε κάτι σαν υποκατάστατο του σοσιαλισμού συναντήθηκε η σοσιαλδημοκρατία με δυνάμεις μέχρι πρότινος του κομμουνιστικού κινήματος. Πολλά ΚΚ, σε ένα βράδυ άφηναν πίσω ό,τι τα συνέδεε με την επαναστατική παράδοση και μετατράπηκαν σε φορείς της δημοκρατικής Αριστεράς. Ακόμα και το Ιταλικό ΚΚ, που θεωρητικά είχε δικαιωθεί για την κριτική του στάση απέναντι στην ΕΣΣΔ, προτίμησε να γίνει Δημοκρατικό Κόμμα της Αριστεράς. Μεγάλο ζητούμενο της εποχής είναι να γίνει ξανά λαϊκή υπόθεση η κοινωνική απελευθέρωση μέσα από τη σύγχρονη επαναστατική στρατηγική και την κομμουνιστική επαναθεμελίωση.

14 Δημήτρης Γρηγορόπουλος

ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

Αφιέρωμα

«Υπεράσπιζαν» την επανάσταση,

καταργώντας τις κατακτήσεις της ▸ Απονεκρώθηκαν οι λαογέννητοι εργατο-δημοκρατικοί θεσμοί

Οκτωβριανή Επανάσταση ήταν μία επανάσταση προλεταριακή, με ηγετική δύναμη το βιομηχανικό προλεταριάτο της Ρωσίας, που παρά τον μικρό του όγκο είχε δυναμικό ρόλο στα μεγάλα αστικά βιομηχανικά κέντρα που είχαν καθοριστική επίδραση στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική εξέλιξη της Ρωσίας. Τα πρώτα χρόνια της Επανάστασης ήρθαν στο προσκήνιο πρωτόγνωρες μορφές κοινωνικής χειραφέτησης και ριζοσπαστικές ανατροπές στο οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό και πολιτιστικό τοπίο. Ταυτόχρονα, όμως, η επανάσταση εξαρχής είχε να αντιμετωπίσει σοβαρά εμπόδια, που οφείλονταν στο επίπεδο ανάπτυξης του καπιταλισμού εκείνης της εποχής στη Ρωσία και ιδιαίτερα στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική καθυστέρηση της χώρας, στον αγροτικό χαρακτήρα της οικονομίας της, που περιόριζε την πλειοψηφία της αγροτιάς στην διεκδίκηση της διανομής της γης και στην απαλλαγή της από τον φεουδαρχικό καταναγκασμό και τον κρατικό δεσποτισμό. Ανασταλτικό παράγοντα στην εφαρμογή του σοσιαλισμού-κομμουνισμού στην οικονομία και την εργατική δημοκρατία αποτελούσαν και οι θεωρητικές αδυναμίες και αντιθέσεις των Μπολσεβίκων, η μικρή, αρχικά, επιρροή τους στον πληθυσμό, ιδιαίτερα στην αγροτιά, η ιμπεριαλιστική περικύκλωση και εισβολή, ο εμφύλιος πόλεμος που αποδεκάτισε την προλεταριακή πρωτοπορία και η αδυναμία ανάπτυξης και νίκης της επανάστασης σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο υπό την άμεση απειλή ήττας της Επανάστασης ευδοκίμησαν οικονομίστικες, παραγωγίστικες και τεχνοκρατικές αντιλήψεις και πολιτικές. Απολυτοποιήθηκε η παραγωγική αντίληψη για την οικονομία και υποβαθμίστηκε κατά πολύ η ταξική διάσταση, η εργατική εξουσία και διεύθυνση της οικονομίας. Αντί αυτής εγκαθιδρύθηκε στην οικονομία η εξουσία των ειδικών, των διευθυντικών στελεχών και των ανώτερων κρατικών στελεχών του σχεδιασμού. Παράλληλα, με τον έλεγχο και την διεύθυνση της οικονομίας από ολιγάριθμους τεχνοκράτες κομμουνιστές, αλλά και ανώτερα στελέχη του ανατραπέντος καθεστώτος, εξασφαλίστηκε ο απόλυτος έλεγχος και η διεύθυνσή του κράτους από ανώτατα στελέχη του κόμματος, ώστε να καταστέλλονται οι όποιες αντιθέσεις και διαφορετικές αντιλήψεις για τη διεύθυνση της οικονομίας, η υπονόμευση της παραγωγής

από την εκλογή και τον έλεγχο των διευθυνόντων από τους διευθυνόμενους, από τις οικονομικές και θεσμικές διεκδικήσεις των εργαζομένων, τις στάσεις εργασίας, τις απεργίες κ.α.. Στη βάση των φοβερών υπαρκτών προβλημάτων ο φόβος των δημοκρατικών θεσμών της Επανάστασης και η συρρίκνωση τους υπήρξε καθοριστική για την επικράτηση της γραφειοκρατίας, του πλέγματος των ανώτερων οικονομικών και κρατικών στελεχών που ιδιοποιήθηκαν την εξουσία, εγκαθιδρύοντας ένα ιδιότυπο εκμεταλλευτικό καθεστώς. Οι λαογέννητοι θεσμοί-κατακτήσεις της Επανάστασης αντί να διευρυνθούν και με την παλλαϊκή συμμετοχή να οδηγήσουν στον σοσιαλισμό-κομμουνισμό, καταργήθηκαν ή διατηρήθηκαν ως θεσμικός τύπος ουσιαστικά και όχι ως πραγματική εργατική λαϊκή εξουσία. Ηγέτες της Επανάστασης πιστεύοντας ότι υπερασπίζουν την επανάσταση κατάργησαν βασικούς λαϊκούς δημοκρατικούς θεσμούς, με μία λογική προσωρινότητας, αποδυναμώνοντας όμως με αυτόν τον τρόπο την κυριότερη δύναμη αποτροπής της γραφειοκρατίας, τη δραστήρια και πλατιά πολιτική παρέμβαση της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων: Καταργήθηκε η συντακτική συνέλευση ως αντανάκλαση του χθες, χωρίς όμως να προκηρυχθούν εκλογές για την ανάδειξη εθνικής αντιπροσωπείας μέσα από την επαναστατική Ρωσία. Την αυτονομία τους απώλεσαν τα κυριότερα όργανα του σοβιετικού κράτους, τα σοβιέτ. Η εξουσία συγκεντρώθηκε σε γραφεία και επιτροπές, ενώ σε πολλές περιπτώσεις τα σοβιέτ υποβιβάστηκαν σε τοπικές αρχές.

Στις επιχειρήσεις επιβλήθηκε η μονοπρόσωπη διοίκηση, ενώ οι εργοστασιακές επιτροπές και ο εργατικός έλεγχος στην ουσία παροπλίστηκαν. Καταργήθηκε η αυτονομία των συνδικάτων έναντι του κράτους και το δικαίωμα της διεκδίκησης (απεργία), αντίθετα αυτά απέκτησαν συμπληρωματικό χαρακτήρα προς το κράτος. Καθιερώθηκε η αρχή του ενός κόμματος, χωρίς όμως να συμπεριληφθεί στο σοβιετικό Σύνταγμα. Καταργήθηκαν οι φράξιες, όπως και η έκφραση αντίθετης γνώμης προς την κυρίαρχη γραφειοκρατία. Επιπλέον, αναδιοργανώθηκε ο Κόκκινος Στρατός σύμφωνα με τη δομή και λειτουργία ενός παραδοσιακού αστικού στρατού, χωρίς συμβούλια στρατιωτών. Το ίδιο συνέβη και με την εθελοντική πολιτοφυλακή, που αντικαταστάθηκε από την παραδοσιακού τύπου αστυνομία. Οι δύο μηχανισμοί, παραδοσιακά και αστικά πλέον ιεραρχημένοι και πειθαρχημένοι με την ηγεσία τους να αποτελεί

Στην απόλυτη κυριαρχία της γραφειοκρατίας, συνέβαλε αποφασιστικά η κατάργηση της ελευθεροτυπίας και της ελεύθερης έκφρασης της γνώμης

οργανικό τμήμα της γραφειοκρατίας ήταν το κατασταλτικό όργανο που είχε ανάγκη η εδραιωμένη γραφειοκρατία, για να εξουδετερώσει βίαια την «Ενωμένη Αντιπολίτευση» και να επιβάλει την πρωτοφανούς βιαιότητας κολλεκτιβοποίηση. Στην απόλυτη κυριαρχία της γραφειοκρατίας, εκτός από τη θεσμική συρρίκνωση, συνέβαλε αποφασιστικά η κατάργηση της ελευθεροτυπίας και της ελεύθερης έκφρασης της γνώμης. Η νέου τύπου ιδιότυπη εκμεταλλευτική τάξη στην ΕΣΣΔ εδραιώνεται σταδιακά με σταθμούς τη μεταρρύθμιση του 1956 επί Χρουτσόφ, που ανοίγει ένα δρόμο οικονομικής φιλελευθεροποίησης, οδηγώντας στην επέκταση της ελευθερίας δράσης των επιχειρήσεων. Την τάση αυτή ενισχύουν οι μεταρρυθμίσεις Λίμπερμαν, Κοσίγκιν τη δεκαετία του 1960 και η δέσμη μεταρρυθμίσεων, γνωστή ως Περεστρόικα, τη δεκαετία του 1980. Τότε θα κορυφωθεί και η πάλη ανάμεσα στις δύο τάσεις της γραφειοκρατίας, αυτής που συνδέει την εξουσία της με την κρατική ιδιοκτησία και αυτής που ωθεί στην ανοιχτή και πλήρη καπιταλιστικοποίηση. Θα επικρατήσει, με τη συνδρομή του ιμπεριαλισμού, η δεύτερη και οι χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού θα μεταπηδήσουν στο καπιταλιστικό στρατόπεδο. Το βασικό ερώτημα εν προκειμένω που τίθεται είναι αν στις ιστορικά ανέκδοτες συνθήκες της σοσιαλιστικής επανάστασης ήταν αναπόφευκτη η δημιουργία και η κυριαρχία της γραφειοκρατίας ή, το πιο κρίσιμο ερώτημα, αν η γραφειοκρατικoποίηση είναι αναπόδραστη αναγκαιότητα στο σοσιαλιστικό εγχείρημα εν γένει. Οι πιθανότητες εκτροπής της σοσιαλιστικής επανάστασης, λόγω του ισχυρού ρόλου του κράτους, είναι υπαρκτές. Το γραφειοκρατικό φαινόμενο ωστόσο ήταν γνωστό στη μαρξιστική θεωρία. Ο Μαρξ γενικεύοντας την εμπειρία της Παρισινής Κομμούνας κωδικοποίησε τα βασικά μέτρα για την αποφυγή της γραφειοκρατικοποίησης. Και ο Λένιν, εξάλλου, από το 11ο συνέδριο, το 1922 προειδοποιούσε για τον κίνδυνο εκφυλισμού του κυρίαρχου σώματος (της γραφειοκρατίας). Το λάθος ήταν ότι οι Μπολσεβίκοι δεν περιόρισαν την εξουσία της γραφειοκρατίας αλλά της εργατικής τάξης. Η σύγχρονη εργατική τάξη, με πλούσια εμπειρία απ’ την ταξική πάλη, από τις νίκες και τις ήττες της, και με επιστημονική πλέον κατάρτιση, έχει τη δυνατότητα να υλοποιήσει το εγχείρημα της δημιουργίας της σύγχρονης κομμουνιστικής κοινωνίας.

Αφιέρωμα

ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

Περικλής Παυλίδης

ριάντα χρόνια πλέον χωρίς την ΕΣΣΔ, το κράτος που με τη συγκλονιστική διαδρομή του σημάδεψε αποφασιστικά το κομμουνιστικό και επαναστατικό κίνημα και όλους τους αγώνες για κοινωνική απελευθέρωση του 20ου αιώνα. Η παλινόρθωση του καπιταλισμού στην ΕΣΣΔ και τις άλλες σοσιαλιστικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης είχε καταστροφικές συνέπειες για τους λαούς τους, αλλά και για την παγκόσμια ανθρωπότητα. Υπονόμευσε εξαιρετικά τη δυνατότητα αμφισβήτησης της κεφαλαιοκρατίας, συρρίκνωσε τις κομμουνιστικές και αντικαπιταλιστικές δυνάμεις, αλλά και έθεσε εν αμφιβόλω την ίδια τη θεωρία και στρατηγική του κομμουνισμού. Σαφώς, η ιστορική διαδρομή της ΕΣΣΔ συνιστά πολύτιμη εμπειρία οικοδόμησης μιας σοσιαλιστικής οικονομίας και κοινωνίας, η οποία αποκαλύπτει τα κρίσιμα ζητήματα που θα συναντήσει η εργαζόμενη ανθρωπότητα στο εγχείρημα της κοινωνικής χειραφέτησής της. Θα μπορούσε βεβαίως κανείς να επισημάνει ότι τα χαρακτηριστικά της σοβιετικής κοινωνίας δεν δικαίωσαν πολλές από τις αντιλήψεις και προσμονές που συγκρότησαν το κομμουνιστικό ιδεώδες, όπως τουλάχιστον αυτό προέκυψε από τη μαρξιστική σκέψη και εμφανίστηκε δυναμικά στο ιστορικό προσκήνιο του 20ου αιώνα. Η πραγματική διαδικασία οικοδόμησης της νέας κοινωνίας διέφερε αναπόφευκτα από τις ιδέες που αναφέρθηκαν πρωτύτερα σε αυτή. Τριάντα χρόνια μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ η σοσιαλιστική θεωρία δεν μπορεί να παραμένει η ίδια. Δέον να τονιστεί ότι η ιστορική διαδρομή και τελική ήττα του σοβιετικού καθεστώτος καθορίστηκε από τις αντικειμενικές αντιφάσεις που χαρακτήριζαν την νέα κοινωνία, δεδομένου ότι οι κομμουνιστικές σχέσεις παραγωγής εγκαθιδρύθηκαν και υφίσταντο επί μιας εν πολλοίς αναντίστοιχης υλικής βάσης, συμπεριλαμβανομένης και της αναντιστοιχίας των κυρίαρχων τύπων εργαζομένων προς τις απαιτήσεις διεύθυνσης της σοσιαλιστικής οικονομίας και κοινωνίας. Παρά τη μεγάλη οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική πρόοδο που σημειώθηκε στη χώρα, ήταν αδύνατο να ξεπεραστούν οι εσωτερικές αντιθέσεις της εργασίας (η αντίθεση μεταξύ διανοητικής, διοικητικής, δημιουργικής, ευχάριστης και χειρωνακτικής, εκτελεστικής, κοπιώδους, μονότονης, ανθυγιεινής εργασίας), αλλά και η συνακόλουθη διάσπαση των εργαζομένων εντός της υλικής παραγωγής. Γι’ αυτό και η κοινωνικοποίηση της παραγωγής είχε τη μορφή της κρατικοποίησης και διατηρούνταν στο βαθμό που τη διασφάλιζε (μάλιστα και με διοικητικό-κατασταλτικό τρόπο) το σοβιετικό κράτος. Η γραφειοκρατικοποίηση του πολιτικού συστήματος σε συνάρτηση με την εκτενή ανάπτυξη σκιώδους οικονομίας (φαινόμενα συνυφασμένα με τις αντι-

Εισαγωγικό: Η ιστορική διαδρομή της ΕΣΣΔ συνιστά πολύτιμη εμπειρία οικοδόμησης μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας αν και δεν δικαιώθηκαν πολλές από τις προσδοκίες που συγκρότησαν το κομμουνιστικό ιδεώδες. Η υλική βάση, αναντίστοιχη με τις κομμουνιστικές σχέσεις παραγωγής, δημιούργησε αντιφάσεις και γραφειοκρατικοποίηση του πολιτικού συστήματος. Παρά την αδυναμία περάσματος από την εκτατική στην εντατική ανάπτυξη, το σοβιετικό καθεστώς έδωσε δείγματα γραφής για την υπεροχή του σοσιαλισμού, με βασικά στοιχεία την καταπολέμηση του ανταγωνισμού και την ενίσχυση της αλληλεγγύης και του πολιτισμού.

30 χρόνια μετά: σκέψεις για την πρώτη σοσιαλιστική κοινωνία

κειμενικές αντιφάσεις της ΕΣΣΔ) έπαιΜιλώντας κάπως αφοριστικά, μποξαν πολύ σημαντικό ρόλο στην κρίση και ρούμε να πούμε ότι το πιο σημαντικό ανατροπή του σοβιετικού καθεστώτος. πρόβλημα που καθόρισε την κρισιακή Οπωσδήποτε η ιστορική πορεία της –από ένα σημείο και μετά– πορεία και Σοβιετικής Ένωσης και η διάλυσή της τελική ήττα του σοβιετικού καθεστώτος δεν μπορεί να αναχθεί απλώς σε κάβρισκόταν στην οικονομία του, στην νθήκες. αδυναμ ποιες αντικειμενικές συνθήκες. αδυναμία του οικονομικού μοντέλ της ΕΣΣΔ να δρομολοΗ πορεία αυτή έφερε το ντέλου ων γή στίγμα εξόχως κρίσιμων γήσει τη μετάβαση από τον ε επιλογών των εκάστοτε εκτατικό στον εντατικό Μετά τη διάλυση ηγεσιών της, σε συνάρτύπο ανάπτυξης (στον της ΕΣΣΔ τηση με ευρύτερες ποτύπο ανάπτυξης που θα η σοσιαλιστική θεωρία λιτικές αντιπαραθέσεις μπορούσε να αλλάξει σε δια των οποίων εκδηκομμουνιστική κατεύδεν μπορεί να λώνονταν τα κοινωνικά θυνση τα βασικά χαραπαραμένει η ίδια προβλήματα και οι αντικτηριστικά της εργασίας ν κα των εργαζόμενων), σε θέσεις που χαρακτήριζαν και συν τη χώρα. Όμως σε κάθε πεσυνάρτηση με τις προβλην ηγεματικέ πτυχές του κεντρικού ρίπτωση οι επιλογές των ματικές σιών, καθώς και οι πολιτικές αντιπασχεδιασμού και του τρόπου με τον ραθέσεις στη σοβιετική κοινωνία, θα οποίο αντιμετωπίζονταν οι εμπορευμαπρέπει να γίνονται αντιληπτές και να τικές σχέσεις. Βεβαίως αυτό το μοντέαποτιμώνται με βάση τα αντικειμενικά λο, κατά την περίοδο από τις αρχές της πλαίσια εντός των οποίων αναπτυσσόδεκαετίας του 1930 έως το μέσον της ταν η κοινωνία αυτή. δεκαετίας του 1950, ήταν εξαιρετικά

αποτελεσματικό, όσον αφορά τη γρήγορη εκβιομηχάνιση της χώρας, τη δημιουργία όλων των βασικών υποδομών και κλάδων της μεγάλης βιομηχανίας, καθώς και τη μαζική ικανοποίηση των αναγκών του πληθυσμού σε στοιχειώδη καταναλωτικά αγαθά. Ωστόσο, επρόκειτο για μοντέλο δομικά προσανατολισμένο στην εκτατική ανάπτυξη, στη σχεδίαση βάσει ποσοτικών στόχων και στην αναπαραγωγή υφιστάμενων τεχνολογιών, το οποίο δυσκολευόταν σημαντικά να σχεδιάζει και να υλοποιεί τη ριζική τεχνολογική αναδιάρθρωση της οικονομίας και την ποιοτική βελτίωση των παραγόμενων αγαθών. Σήμερα εξετάζοντας τις αδυναμίες του σοβιετικού καθεστώτος οι οποίες οδήγησαν στην ήττα του, δεν μπορούμε να παραγνωρίζουμε θεμελιώδη επιτεύγματά του, τα οποία σηματοδοτούν την κοινωνική υπεροχή και αναγκαιότητα του σοσιαλισμού. Ένα από αυτά, το πιο σημαντικό, αφορά τις καθημερινές σχέσεις που διαμορφώθηκαν μεταξύ των πολιτών της χώρας. Η ικανοποίηση των βασικών αναγκών διαμέσου της κοινωνικής κατοχύρωσης δικαιωμάτων και της κοινωνικής προσφοράς υπηρεσιών, σε συνάρτηση με τη συνεργατική λειτουργία των επιχειρήσεων, μείωνε σημαντικά το άγχος, τον αγώνα και ανταγωνισμό για επιβίωση. Το γεγονός αυτό συνέβαλλε αποφασιστικά στην εκτενή ανάπτυξη φιλικών-συντροφικών δεσμών, μιας καθημερινής ανεπιτήδευτης οικειότητας και αλληλεγγύης των ανθρώπων. Ένα δεύτερο πολύ σημαντικό επίτευγμα είναι ο πολιτισμός που αναπτύχθηκε στην ΕΣΣΔ, ουσιωδώς ανθρωπιστικός και ρομαντικός, αισιόδοξα προσανατολισμένος στο μέλλον. Ο πολιτισμός αυτός έφερε στο προσκήνιο τις ανάγκες και αρετές του κόσμου της εργασίας, ύμνησε τη φιλία και συντροφικότητα, το συνταίριασμα της ατομικής προοπτικής με τις προοπτικές της πανανθρώπινης κοινωνίας. Η πολιτιστική δραστηριότητα στην ΕΣΣΔ αγκάλιαζε τις λαϊκές μάζες και από κοινού με το καλό εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας δημιουργούσε σημαντικές δυνατότητες πολύπλευρης ανάπτυξης κάθε προσωπικότητας — σε συνθήκες βεβαίως όπου για πολλούς εργαζόμενους η εργασία, εκμηχανισμένη και χειρωνακτική, διατηρούσε τα αλλοτριωτικά χαρακτηριστικά της. Η ΕΣΣΔ θα μείνει στην ιστορία ως το πρώτο, ηρωικό, μεγαλειώδες και ιδιαιτέρως δραματικό χειραφετικό εγχείρημα της εργαζόμενης ανθρωπότητας. Όπως απέδειξε η διαδρομή της, ο σοσιαλισμός μπορεί να δώσει στην ανθρώπινη ζωή το πλέον αυθεντικό νόημά της, δημιουργώντας προϋποθέσεις για τη συντροφική, αλληλέγγυα και δημιουργική ανάπτυξη όλων των ανθρώπων. Και είναι αυτός ο θεμελιώδης λόγος ο οποίος, από κοινού με την ανάγκη επανακαθορισμού της σχέσης των ανθρώπων με τη φύση, καθιστά τη σοσιαλιστική-κομμουνιστική προοπτική απολύτως επίκαιρη και αναγκαία για τη σύγχρονη παγκόσμια κοινωνία.

16 Γιώργος Κρεασίδης

ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

Αφιέρωμα

Όταν η Περεστρόικα θα έκανε... «ελκτικότερο» τον σοσιαλισμό

Μέχρι να αποκαλυφθεί πλήρως το σκηνικό της κατάρρευσης της ΕΣΣΔ, η ηγεσία του ΚΚΕ παρέμενε προσκολλημένη στην αντίληψη πως οι μεταρρυθμίσεις του Γκορμπατσόφ ανανεώνουν και ενισχύουν τον σοσιαλισμό. Χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις και η συνάντηση αντιπροσωπείας του ΚΚΕ, με επικεφαλής τη γ.γ. Αλέκα Παπαρήγα, τον Ιούνιο του 1991.

«Ε

κείνοι που βιάστηκαν να διακηρύξουν, όπως και τόσες άλλες φορές στο παρελθόν, ότι ο σοσιαλισμός “έφαγε τα ψωμιά του”, θα δυσκολευτούν να εξηγήσουν γιατί ο αιώνας μας, που άνοιξε με τη μεγαλύτερη κοινωνική επανάσταση στην ιστορία της ανθρωπότητας, κλείνει με ριζικές αλλαγές και ανατροπές που, έτσι ή αλλιώς, συνδέονται με την ειρήνη, τη δημοκρατία και το σοσιαλισμό», γράφεται τον Γενάρη του 1990 στο κείμενο «Οι Εξελίξεις στις σοσιαλιστικές χώρες, Εκτιμήσεις της ΚΕ του ΚΚΕ» (περιέχεται στο Από το 12ο ως το 13ο συνέδριο του ΚΚΕ, Ντοκουμέντα), ενώ είχε ήδη πέσει το Τείχος του Βερολίνου και τα σοσιαλιστικά καθεστώτα της ανατολικής Ευρώπης κατέρρεαν με διαφορά ημερών. Σχετικά με την Περεστρόικα, εκτιμούσε πως «πρόκειται, πράγματι, για επανάσταση στην επανάσταση […]. Η επιτυχία της “περεστρόικα”, το ξεπέρασμα των δυσκολιών και των αντιστάσεων που συναντά θα κάνει ελκτικότερο το όραμα του σοσιαλισμού […]».

Ενώ οι εξελίξεις είχαν αφήσει εμβρόντητο τον κόσμο της Αριστεράς, ακόμα και όσους στέκονταν κριτικά στην ΕΣΣΔ, το ΚΚΕ εκτιμούσε πως πρέπει να «απαντήσει στις θεωρίες που εμφανίζουν τις σοσιαλιστικές μεταρρυθμίσεις ως σύγκλιση με τον καπιταλισμό […]». Σε αυτή την κατεύθυνση θα επιμείνει το ΚΚΕ και μετά τις εκκαθαρίσεις της αριστερής διαφωνίας για τη συμμετοχή στις αστικές κυβερνήσεις Τζανεττάκη και Ζολώτα, παρά το ρήγμα μεταξύ «ανανεωτών» και «συντηρητικών». Στις Θέσεις για το 13ο συνέδριο (Σεπτέμβρης 1990) από κοινού επιμένουν πως η Περεστρόικα έχει «μια ιστορική προσφορά στην ανάπτυξη νέων αντιλήψεων για την πορεία των σοσιαλιστικών κοινωνιών». Οι δύο πτέρυγες του ΚΚΕ παραμένανε πιστές στην ηγεσία του ΚΚΣΕ, με την Α. Παπαρήγα ως γραμματέα να δηλώνει στην Πράβντα (25/6/1991), ότι «οι ιδέες της περεστρόικα απαντούν στις απαιτήσεις της αναδιοργάνωσης του σοσιαλισμού […] έκαναν το σοσιαλισμό πιο

Θέσεις 13ου Συνεδρίου: Η Περεστρόικα έχει «μια ιστορική προσφορά στην ανάπτυξη νέων αντιλήψεων για την πορεία των σοσιαλιστικών κοινωνιών» ελκυστικό», το μεταφέρει ο Κ. Κάππος στο βιβλίο του Κριτική του Σοβιετικού Σχηματισμού, σ. 306. Οι δηλώσεις έγιναν λίγες μέρες πριν τη διάσπαση με τον ΣΥΝ, στον απόηχο της συνάντησης με τον Γκορμπατσόφ της αντιπροσωπείας του ΚΚΕ από τους Α. Παπαρήγα, Ο. Κολοζώφ και Π. Τριγάζη, που εκπροσωπούσε τους «ανανεωτές». Εκ των υστέρων και αφού είχε προηγηθεί η διάσπαση με το ΣΥΝ, το ΚΚΕ στις Θέσεις του 14ου συνεδρίου, που τελείωσε τέσσερις μέρες πριν κατέβει η κόκκινη σημαία από το Κρεμλίνο, διαπίστωνε

ότι η Περεστρόικα «ως πολιτική αναβάθμισης του σοσιαλισμού είχε τραγικό τέλος», ενώ σαν ένα είδος αυτοκριτικής καταγράφεται ότι δεν μπόρεσε «να παρακολουθεί τις εξελίξεις στη Σοβιετική Ένωση, να διαμορφώνει, στο μέτρο των δυνάμεών του γνώμη για τις αιτίες της νέας κρίσης […]». Σε ανάλογους τόνους ο Δ. Γόντικας είχε πει στο συνέδριο πως η ΚΕ «δεν εκτίμησε γρήγορα την αλλαγή της κατάστασης με τις ανατροπές που άρχισαν το ’89 στις σοσιαλιστικές χώρες. Βρεθήκαμε έτσι απροετοίμαστοι, το Κόμμα όλο απροετοίμαστο…» (Ριζοσπάστης, 20/12/1991). Απαντώντας μάλιστα στο συνέδριο στην κριτική για την στήριξη από την ΚΕ της Περεστρόικα, ο Χ. Φλωράκης είχε πει «Για όνομα του Θεού. Διαβάσατε τη διακήρυξη της περεστρόικα όπως εξαγγέλθηκε το ’85; Διαβάσατε την ομιλία του Γκορμπατσόφ στα εβδομηντάχρονα, το 1987 σύντροφοι; Πέρα από ορισμένες υπερβολές για τα αρνητικά του παρελθόντος, δεν είχε τίποτα να την απορρίψουμε» (Ριζοσπάστης, 21.12.1991). Βέβαια, τα ντοκουμέντα του ΚΚΣΕ δεν παρέμειναν διφορούμενα για πάντα. Η προγραμματική διακήρυξη του 28ου συνεδρίου του (1990), τα υλικά του οποίου εκδόθηκαν από την κομματική Σύγχρονη Εποχή, αναφέρει πως «εναλλακτική λύση στο παρωχημένο διοικητικό-γραφειοκρατικό σύστημα διεύθυνσης της εθνικής οικονομίας είναι η οικονομία της αγοράς. Το ΚΚΣΕ, τασσόμενο υπέρ της σταδιακής μετάβασης στην οικονομία της αγοράς, θεωρεί αναγκαίο: […] να επισπεύσει την επεξεργασία των νομικών κανόνων και τη δημιουργία των αντίστοιχων μηχανισμών που εξασφαλίζουν τη μετάβαση στην οικονομία της αγοράς» («Για ένα ανθρώπινο δημοκρατικό σοσιαλισμό. Υλικά του 28ου συνεδρίου του ΚΚΣΕ»).

Ταύτιση με το ΚΚΣΕ ενάντια στην αριστερή διαφωνία Κοινή στάση «ανανεωτικών» και «συντηρητικών» απέναντι στην επαναστατική αναζήτηση ΜΕΣΑ ΣΤΙΣ ΠΟΛΥΠΛΕΥΡΕΣ αιτίες της στάσης που είχε η ΚΕ του ΚΚΕ βρίσκονται η ταύτιση με την ηγεσία του ΚΚΣΕ. Ακόμα και όταν κατέρρεαν τα καθεστώτα του υπαρκτού σοσιαλισμού, υπήρχε η αυταπάτη ότι η σοβιετική ηγεσία θα διατηρήσει έναν καθοριστικό ρόλο σε διεθνές επίπεδο, μέσα από το ΚΚΣΕ ή έστω από μια σοσιαλδημοκρατική μετάλλαξη του. Αποτέλεσμα και αυτής της στάσης ήταν η διαμόρφωση στο πνεύμα της περεστρόικα της Προγραμματικής Διακήρυξης του 13ου συνεδρίου (Φλεβάρης 1991), σε φιλο-ΕΕ και σοσιαλδημοκρατικό πλαίσιο. Σε αυτό συμφωνούσαν «ανανεωτικοί» και «συντηρητικοί», οι ομάδες που συγκρούο-

νταν για τον έλεγχο της ΚΕ, διαφωνώντας για τη φυσιογνωμία του κόμματος που θα υιοθετούσε το νέο πρόγραμμα. Από κοινού μάλιστα προσπαθούσαν να καταστείλουν τα ερωτήματα και την κριτική των κομμουνιστών και των αριστερών, καθώς ήταν ορατό ότι δεν ισχύουν οι καθησυχαστικοί τόνοι των κομματικών ντοκουμέντων. Εξάλλου ο αστικός κόσμος είχε περάσει πλέον στην επίθεση και αξιοποιούσε την κρίση του υπαρκτού σοσιαλισμού, αλλά και τη στάση της ηγεσίας του ΚΚΕ. Έτσι η ΚΕ του ΚΚΕ κατακεραύνωνε στα «Συμπεράσματα για την αντικομματική ομάδα» (Δεκέμβρης 1989) την αριστερή διαφωνία, μέσα από την οποία δι-

Το πρωτοσέλιδο του Πριν, 25 Αυγούστου 1991

αμορφώθηκε και το ΝΑΡ, πως είναι υπερασπιστής του «παλιού» γιατί «αντιμετώπιζαν με πολεμική και χαρακτηρισμούς τις απόπειρες να μελετηθούν σε βάθος οι αντιθέσεις και παραμορφώσεις της σοσιαλιστικής ανάπτυξης» και θεωρεί πως «οι μεταρρυθμίσεις στο σοσιαλισμό θεωρούνται, κατά κανόνα, επιστροφή στον καπιταλισμό». Οι κατηγορίες για «γκορμπατσοφισμό» θα έρθουν αργότερα, μαζί με τις παραδοχές εκ των υστέρων της Α. Παπαρήγα πως «οι εξελίξεις στην κεντρική και Ανατολική Ευρώπη αποτέλεσαν το υπόβαθρο της κρίσης του Κόμματός μας» («Εισηγητική ομιλία στο 14ο συνέδριο», Ριζοσπάστης 19.12.1991).

Αφιέρωμα

ριν 30 χρόνια τέτοιες μέρες κατέβαινε η κόκκινη σημαία από το Κρεμλίνο… Μια ολόκληρη εποχή κοσμοϊστορικών επαναστάσεων, θυσιών και συγκλονιστικών αγώνων φαίνεται να έλαβε τέλος. «Κάτω οι σημαίες στις λεωφόρους που παρελάσαμε…»! Ο «σύντομος 20ος αιώνας» φάνηκε να κλείνει τη διαδρομή του με την ήττα αυτών που επιχείρησαν το «άλμα στον ουρανό». Όμως από τότε έτρεξε πολύ νερό στο αυλάκι. Η ανθρωπότητα, αντί για ευημερία, γέμισε απανωτές κρίσεις, με κορυφαία την κρίση του 2008. Αντί για διαρκή ειρήνη, ανεξέλεγκτους ανταγωνισμούς και πολέμους. Αντί για καλύτερη ποιότητα ζωής, οδηγείται ταχύτατα προς την κλιματική κατάρρευση. Το αόρατο «χέρι της αγοράς» έσπειρε τις νάρκες του, χωρίς να αισθάνεται υποχρεωμένο να χαράξει έστω ένα μονοπάτι διαφυγής. Οι κρατικές παρεμβάσεις και τα «κοινωνικά συμβόλαια» ήταν πλέον βαρίδι για τον νέο θαυμαστό κόσμο των αποχαλινωμένων αγορών, των χρηματιστηρίων, της «παγκοσμιοποίησης». Κι όμως οι λαοί επιμένουν! Παλεύουν σκληρά, υπερασπίζουν, με αίμα πολλές φορές, το μεροκάματο, τη γη και την ελευθερία τους, τα δημοκρατικά τους δικαιώματα. Αναζητούν δρόμους να αλλάξουν την κατάσταση… Πειραματίζονται, απογοητεύονται, πισωγυρνάνε, ξανασηκώνονται, αλλά επιμένουν! Αυτό είναι το κύριο συμπέρασμα της τελευταίας κολασμένης δεκαετίας. Όμως οι δρόμοι χρειάζονται πυξίδα. Για να φτάσεις τον στόχο σου πρέπει να τον έχεις σκιαγραφήσει. Πρέπει να μπορούμε να ονειρευτούμε, να οραματιστούμε τον κόσμο αλλιώς για να τον χτίσουμε αλλιώς. Αλλά ένα όνειρο όχι σαν τα άλλα. Ένα όνειρο που τα υλικά του προέρχονται όχι απ’ τον κόσμο της φαντασίας, αλλά ίσα-ίσα απ’ το βασίλειο της πραγματικότητας, όπου η δυνατότητα για ένα καλύτερο μέλλον και για μια γκρίζα δυστοπία συνυπάρχουν σε μια πρωτοφανέρωτη έκταση. Οι νάρκες που υπονομεύουν τον καπιταλισμό έχουν ενεργοποιηθεί από τον ίδιο. Ο δρόμος είναι το θέμα και οι ιχνηλάτες που θα «ρισκάρουν» να μπουν μπροστά, κάνοντας το πρώτο βήμα. Δεν χρειάζονται πολλά στοιχεία για να αποδείξει κανείς ότι οι άπειρες δυνατότητες που δίνουν οι τεχνολογικές και επιστημονικές ανακαλύψεις δεν γίνονται ελεύθερος χρόνος, λιγότερη δουλειά, δουλειά για όλους, κατάργηση κάθε ανθυγιεινής, βαριάς, αποξενωτικής εργασίας, καθολική μόρφωση και δημιουργικότητα. Γίνονται ανεργία, ελαστικά ωράρια, κοινωνικός αποκλεισμός, σύγχρονη αμορφωσιά κι εκμετάλλευση χωρία όρια. Κι όμως, όλες οι δυνατότητες να μην σακατεύονται εργάτες στις μηχανές, να μην πεθαίνουν από καρκίνο, να δουλεύουν 30 ή και ακόμα λιγότερες ώρες υπάρχουν και είναι εδώ. Και μπορούν χωρίς πρόβλημα να γίνουν

ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

Αντώνης Δραγανίγος

Να οραματιστούμε τον κόσμο αλλιώς για να τον χτίσουμε διαφορετικά ▸ Ο καπιταλισμός γεννά δυστοπία, ο σύγχρονος κομμουνισμός αναβλύζει ως δυνατότητα και αναγκαιότητα της εποχής

πράξη, αν μπορούσε να ξεπεραστεί αυτό που είναι πραγματικά απαρχαιωμένο και αντιδραστικό. Το σύστημα του κέρδους και της ατομικής ιδιοκτησίας. Η ίδια η επιβίωση της ζωής στον πλανήτη εξαρτάται από την αλλαγή των κοινωνικών σχέσεων. Γιατί μια κοινωνία που έχει στο DNA της τη διαρκή συσσώρευση του κεφαλαίου, την όλο και ταχύτερη περιστροφή του, με άλλα λόγια όλο και περισσότερα εμπορεύματα που θα γίνονται άχρηστα σε όλο και μικρότερο χρονικό διάστημα, αντικειμενικά θα έρθει σε σύγκρουση με τα οικολογικά όρια του πλανήτη! Από την κλιματική αλλαγή, μέχρι την κατάρρευση της βιοποικιλότητας, και από τις μεγαλουπόλεις τέρατα έως τη βιομηχανική γεωργία και κτηνοτροφία ο πλανήτης καθίσταται μη βιώσιμος, κάτω από το βάρος των νόμων του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Αυτή η πορεία καταστροφής του «ανόργανου σώματος του ανθρώ-

Πίσω από κάθε πρόβλημα βρίσκεται το κέρδος και η ατομική ιδιοκτησία, πίσω από κάθε αναγκαία λύση ο κομμουνισμός

17 που» είναι που παράγει τις όλο και πιο συχνές πανδημίες, που οι συνθήκες στις πόλεις και τους χώρους δουλειάς και η κατάρρευση των συστημάτων υγείας τις μετατρέπουν σε θανατηφόρα όπλα· o καπιταλισμός, όχι οι ιοί. Αλλά ένα διαφορετικό μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης, οργάνωσης των πόλεων και του χώρου χρειάζεται έναν τρόπο παραγωγής που βασίζεται στην αναγνώριση των δημόσιων αγαθών, και άρα της κοινωνικής ιδιοκτησίας σε σύγκρουση με την ατομική και εμπορευματική παραγωγή και την άνιση, ταξική και σπάταλη κατανάλωση του σημερινού συστήματος. Δεν χρειάζονται πολλά παραδείγματα. Όλη η πορεία του καπιταλισμού προς την καταστροφή, τον πόλεμο και τις όλο και πιο συχνές «καταστάσεις εξαίρεσης» που κάνουν το «Νόμος και Τάξη» κανόνα, οι κοινωνίες της γενικευμένης επιτήρησης που αδειάζουν την αστική δημοκρατία από κάθε περιεχόμενό της, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι χρειάζεται άλλη κοινωνία και, επομένως, άλλη εργατική εξουσία. Χρειάζεται η «επανανακάλυψη», «επανανοηματοδότηση» του κομμουνισμού ως κινήματος που καταργεί την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων, σαν πυξίδα και δρόμο που οδηγεί προς την κοινωνική απελευθέρωση. Ας μην βιαστεί κάποιος να πει, «καλά είναι αυτά, αλλά δεν είναι για το τώρα». Πάνω απ’ όλα είναι για το τώρα! Πίσω από κάθε σημερινή μάχη, πίσω από την τρέχουσα πολιτική αντιπαράθεση ξεπηδάνε τα βαθύτερα, πλην «απωθημένα», ζητήματα του ίδιου του συστήματος. Πράγματι, αν θέλει κανείς να υπερασπιστεί τα «δημόσια αγαθά» με συνέπεια και μέχρι το τέλος, αν δεν περιορίζεται σε μια ξέπνοη «συνύπαρξη δημόσιου-ιδιωτικού τομέα», τότε πρέπει να μιλήσει, για παράδειγμα, για κατάργηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας στην υγεία, την εκπαίδευση, την ενέργεια, τις τράπεζες και άρα για μαζικές εθνικοποιήσεις χωρίς αποζημίωση και με εργατικό έλεγχο θίγοντας τα ιερά και τα όσια κεφαλαίου και ΕΕ. Αν θέλει να χτυπήσει την ανεργία και την ελαστική απασχόληση, πρέπει να παλέψει άμεσα για ριζική μείωση των ωρών εργασίας ξεπερνώντας το επιχείρημα της μείωσης της «ανταγωνιστικότητας». Και αν θέλει να γλιτώσει από τον πόλεμο, τις ολέθριες στρατιωτικές δαπάνες, πρέπει να έρθει σε ρήξη με το ΝΑΤΟ και τον μεγαλοϊδεατισμό του «κυρίαρχου ρόλου στην Ανατολική Μεσόγειο» της «δικής μας» αστικής τάξης. Ο κομμουνισμός δεν είναι μια παραπομπή της λύσης των προβλημάτων στο μέλλον. Είναι μια κατεύθυνση μαχητικού, αντικαπιταλιστικού αγώνα με στόχο και δρόμο, μια ριζική απάντηση στις άλυτες αντιθέσεις, για την επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας, για να ανοίξει ο δρόμος για την «ανθρωποποίηση του ανθρώπου», για το πέρασμά του από την προϊστορία στην ιστορία της ανθρωπότητας.

ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

ΕΠΙ • κοινωνία Ματίνα Παπαχριστούδη

πίσω

Αντί για «μαύρο», ιδιωτικοποίηση της ΕΡΤ!

από τις κάμερες

«παίζοντας» με τα λεφτά των άλλων, δηλαδή με τα έσοδα των 185 εκατ. ευρώ του ανταποδοτικού τέλους. Στις αρχές Δεκεμβρίου στον άσχετο νόμο περί «στρατηγικών επενδύσεων» (ν.4864/2021- άρθρο 81), η κυβέρνηση τροποποίησε τις διατάξεις για το προσωπικό της ΕΡΤ (άρθρο 12, ν.4324/2015), ανάβοντας πράσινο φως για «προσλήψεις» ολόκληρων ιδιωτικών εταιρειών που θα αναλαμβάνουν με ανάθεση την παραγωγή ΓΙΑ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ στελέχη της προγράμματος! Ήδη εντός «αυλής» της ΝΔ που κατοχύρωσαν του 2021, προσλήφθηκαν θέσεις συμβούλων στο ραδιοστην κρατική ραδιοτηλεόμέγαρο της Αγίας Παρασκευής, ραση εκατοντάδες συμβαεξασφαλίστηκε πρόβλεψη «ερσιούχοι με διάρκεια σύμβαγασιακής ασφάλειας» έως και το σης ενός ή δύο ετών, ενώ 2028! Συγκεκριμένα, για τέσσερις παράλληλα το δημοσιογραθέσεις συμβούλων υπό τον κωδικό φικό προσωπικό της ΕΡΤ, περί τα 600 άτομα, είτε «ανθρωποημέρες υποστήριξης υποαπασχολείται είτε μπήERP», η διοίκηση εξασφάλισε από κε στο περίφημο «ψυγείο». το υπουργείο Οικονομικών τη Οι θέσεις ευθύνης και αρχιμισθοδοσία τους από το 2024 ως και συνταξίας καλύφθηκαν με το 2028 με ετήσιες απολαβές ύψους εξωτερικούς «ημέτερους», 187.512,96 ευρώ! από την αυλή της κυβέρνησης. Οι δε νεοπροσληφθέντες χαμηλά αμειβόμενοι συμβασιούχοι δεν διαθέτουν οποιαδήποτε εργασιακή προστασία, με στόχο να χρησιμοποιη-

Αυτή τη φορά η κυβέρνηση δεν χρειάζεται να ρίξει «μαύρο» στο σήμα της ΕΡΤ, όπως το 2013. Αφού την ενέταξε στις άμεσα κυβερνητικές υπηρεσίες του Μεγάρου Μαξίμου με σειρά διαρθρωτικών παρεμβάσεων μέσα στον Δεκέμβριο, την παραδίδει στην ιδιωτική αγορά,

Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ στην ιδιωτική αγορά του συνόλου παραγωγής της ΕΡΤ συμπληρώθηκε από τη διορισμένη διοίκηση, με τροποποίηση των όρων εγγραφής στο Μητρώο παρόχων τηλεοπτικού περιεχομένου, δηλαδή των εξωτερικών εταιρειών της αγοράς. Ο έλεγχος για την απασχόληση προσωπικού ωστέ να πληρωθεί η εταιρεία δεν θα γίνεται πλέον από τα όργανα της ΕΡΤ, αλλά με απλή βεβαίωση του ιδιώτη παραγωγού ότι οι απασχολούμενοι είναι ασφαλισμένοι!

ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΟΥ να προλάβει τις εσωτερικές αντιδράσεις στην κρατική ραδιοτηλεόραση και να εξασφαλίσει τη σιωπή του προσωπικού, η κυβέρνηση ενέκρινε αύξηση μισθών για τους μισούς εργαζόμενους στην ΕΡΤ, χωρίς την υπογραφή συλλογικής σύμβασης εργασίας, την οποία η διοίκηση αρνείται. Με υπουργική απόφαση αυξήθηκε ο μισθός των τεχνικών ειδικοτήτων (το καλλιτεχνικό προσωπικό) από 50 έως και 100 ευρώ, ενώ αναμένεται ανάλογη αύξηση για τους δημοσιογράφους.

θούν σε όλα τα Μέσα της ΕΡΤ υπό τις εντολές των υψηλά αμειβόμενων συμβασιούχων στελεχών. Με αλλαγή του νόμου, το ΔΣ που διορίζει το Μαξίμου μπορεί να κάνει «ανάθεση έργου» σε φυσικά ή και νομικά πρόσωπα, για «την παραγωγή ή την επεξεργασία ή την παρουσίαση ή την προβολή ή τη μετάδοση ή την εκμετάλλευση ραδιοφωνικού, τηλεοπτικού ή διαδικτυακού προϊόντος» της ΕΡΤ. Αρκεί οι αναθέσεις αυτές να είναι στο πλαίσιο των «ισοσκελισμένων προϋπολογισμών». Η ΕΡΤ έχει αρχίσει τη μείωση του κόστους μισθοδοσίας για το μόνιμο προσωπικό, από 90 εκατ. το 2019 σε 63 εκατ. το 2022, ενώ παράλληλα θέλει να αυξήσει τη δαπάνη για αναθέσεις εξωτερικής παραγωγής και μεικτές παραγωγές από 47 εκατ. το 2021 σε 61 εκατ. το 2024. Πρακτικά, δηλαδή, η ΕΡΤ θα πληρώνει το προσωπικό των ιδιωτικών εταιρειών στις οποίες θα αναθέτει την «παραγωγή, παρουσίαση, εκμετάλλευση» του προγράμματός της. Στο κόστος αυτό δεν περιλαμβάνεται η μισθοδοσία των συμβασιούχων που θα προσλαμβάνει απευθείας, με τη σχετική δαπάνη επίσης να αυξάνεται σε σχεδόν 4 εκατ. ευρώ ετησίως!

ΣΤΡΑΤΕΥΜΕΝΟΙ ∆ίκτυο Ελεύθερων Φαντάρων «Σπάρτακος» Τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ και οι «ενσωματωμένοι» δημοσιογράφοι για μια ακόμη φορά προπαγανδίζουν ότι στις αρχές Ιανουαρίου φτάνουν τα πρώτα έξι γαλλικά αεροσκάφη Rafale, σύμφωνα και με την ενημέρωση του υπουργού Άμυνας Νίκου Παναγιωτόπουλου στους στρατιωτικούς συντάκτες. Άλλωστε, ο Νίκος Παναγιωτόπουλος είχε προλάβει στην ομιλία του κατά τη διάρκεια της κοινοβουλευτικής συζήτησης για τον προϋπολογισμό του 2022 να περιγράψει τα μεγέθη των πολεμικών δαπανών. «Προχωρήσαμε σε αύξηση του προϋπολογισμού του υπουργείου Εθνικής Άμυνας από τα 3,35 δισ. συνολικά για την Άμυνα για το 2020 στα 5,44 δισ. για το 2021 και πλέον, με τον κατατεθέντα προϋπολογισμό 2022, στα 6,39 δισ. για το επόμενο έτος. Με την επιφύλαξη, βέβαια, περαιτέρω ενίσχυσης αυτού κατά τη διάρκεια του έτους, όπως είχε γίνει και πέρυσι από το ειδικό αποθεματικό, σε συνεργασία πάντοτε με το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους. Πρόκειται, λοι-

Απογείωση πολεμικών δαπανών ▸ Αύξηση των κρατικών κονδυλίων για εξοπλισμούς κατά 636% μέσα σε δύο χρόνια πόν, για μια ετήσια αύξηση που αγγίζει το 17,5%», τόνισε ο υπουργός Άμυνας. «Ο προϋπολογισμός για το 2022 είναι αυξημένος κατά 856 εκατομμύρια ευρώ περίπου ή κατά 34% έναντι των πιστώσεων του 2021, εξαπλάσιος και πλέον (636%) σε σχέση με τον προ διετίας προϋπολογισμό, για να έχουμε μία ξεκάθαρη εικόνα του έργου που συντελείται. Οι δαπάνες για εξοπλισμούς διαμορφώνονται πλέον στο ύψος των 3,37 δισεκατομμυρίων ευρώ, προκειμένου να εξυπηρετηθούν ανάγκες υποστήριξης και αναβάθμιση υπαρχόντων οπλικών και απόκτηση νέων συστημάτων»,

πρόσθεσε ειδικά για το κομμάτι των εξοπλισμών. Διευκρίνισε, παράλληλα, ότι «από τον Ιούλη του 2019 ενεργοποιήθηκαν και παραμένουν ενεργοποιημένα 165 υποπρογράμματα που αφορούν πρόσκτηση οπλικών συστημάτων. Από αυτά, χρηματοδοτούνται ήδη τα 135 κι έχουν ήδη συμβασιοποιηθεί, δηλαδή εκτελούνται πλέον στο απόλυτο, 46 και έπεται συνέχεια». Η κυβέρνηση, αδιαφορώντας για τις τεράστιες λαϊκές ανάγκες που εξαιτίας του κορονοϊού και της ακρίβειας λαμβάνουν πρωτόγνωρες διαστάσεις, περικόπτει τις κοινωνικές δαπάνες και τα κον-

δύλια για την Υγεία και αγοράζει συνεχώς νέα όπλα στο όνομα της αντιμετώπισης της «τουρκικής επιθετικότητας». Οι πολεμικές δαπάνες όμως εξυπηρετούν την επιθετικότητα και τον επεκτατισμό του ελληνικού κράτους στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου διεκδικεί ΑΟΖ, ενεργειακά κοιτάσματα και τον έλεγχο των θαλάσσιων δρόμων σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσογείου. Το ελληνικό αστικό κράτος υπερεξοπλίζεται γιατί εντάσσεται στην αρχιτεκτονική πολέμου των δυτικών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, που εξυπηρετεί τις ανάγκες του ανταγωνισμού τους με Κίνα και Ρωσία, γιατί τρέφει φιλοδοξίες αναβάθμισης του ως περιφερειακή ιμπεριαλιστική δύναμη Πρέπει να αντισταθούμε και να αγωνιστούμε. Με κίνημα μέσα και έξω από τον στρατό υπερασπίζουμε τα δικαιώματα του φαντάρου - πολίτη με στολή, στεκόμαστε απέναντι στην πολεμοκαπηλεία και τον εθνικισμό, τον ρατσισμό και τον φασισμό, τις βάσεις και το ΝΑΤΟ, τις ΗΠΑ και την ΕΕ.

Κοινωνία Δημήτρης Σταμούλης

στορίες φορολογικής… τρέλας και κρατικής ασυδοσίας της ΑΑΔΕ και του υπουργείου Οικονομικών βιώνουν εδώ και καιρό δεκάδες χιλιάδες συνταξιούχοι που εξακολουθούν να θεωρούνται οφειλέτες ποσών φόρων και προστίμων συνολικού ύψους 90 εκατομμυρίων ευρώ. Τα ποσά αυτά τους καταλογίστηκαν τον Δεκέμβριο του 2019 και τους κοινοποιήθηκαν τον Ιανουάριο του 2020, επειδή δεν δήλωσαν αναδρομικά συντάξεων των ετών 2000-2012, τα οποία θα έπρεπε να είχαν συμπεριλάβει στις φορολογικές δηλώσεις του 2014 που υπέβαλαν για το έτος 2013. Κι αυτό συμβαίνει, παρά το γεγονός ότι έχουν εκδοθεί τρεις αποφάσεις από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) με τις οποίες ακυρώθηκαν ως αντισυνταγματικές οι διαδικασίες καταλογισμού των φόρων και των προστίμων για τις συγκεκριμένες υποθέσεις, που αφορούν συνολικά 70.000 περιπτώσεις συνταξιούχων. Το σκανδαλώδες είναι ότι οι συνταξιούχοι αυτοί βρέθηκαν να έχουν υποβάλει τροποποιητικές δηλώσεις το 2020, χωρίς όμως να το γνωρίζουν! Σύμφωνα και με τις σχετικές δικαστικές αποφάσεις, όλες οι καταλογιστικές πράξεις φόρων που εκδόθηκαν από τη φορολογική διοίκηση κατά το τελευταίο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου του 2019, και μάλιστα καταχρηστικώς με βάση οίκοθεν τροποποιητική δήλωση, που ουδέποτε υποβλήθηκε από τον φορολογούμενο και ταχυδρομήθηκαν το 2020, για τη φορολόγηση αναδρομικών ποσών συντάξεων που ανάγονται στις φορολογικές χρήσεις 2010, 2011, 2012 και 2013, είναι άκυρες διότι το 2020 είχε παραγραφεί το δικαίωμα του δημοσίου για τη φορολόγησή τους. Η εκ των υστέρων παραγραφή των εν λόγω υποθέσεων και συνακόλουθα οι υποχρεώσεις του Δημοσίου να διαγράψει τα καταλογισθέντα ποσά φόρων και προστίμων και να επιστρέψει στους συνταξιούχους όσα εκ των ποσών αυτών ήδη εκείνοι κατέβαλαν, προ-

ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

Αναδρομική… παγίδα από την κυβέρνηση στους συνταξιούχους Σκανδαλώδης η στάση τόσο του υπουργείου Οικονομικών όσο και της ΑΑΔΕ απέναντι στους απόμαχους της δουλειάς, καθώς εξακολουθούν να διεκδικούν τα καταλογισθέντα ποσά και δεν διαγράφουν τα σχετικά πρόστιμα, σαν να μην έχουν εκδοθεί ποτέ οι αποφάσεις του ΣτΕ. κύπτουν συγκεκριμένα από τις υπ’ αριθμόν 616/2021, 617/2021 και 618/2021 του Συμβούλιου της Επικρατείας. Με τις αποφάσεις αυτές κρίθηκε αντισυνταγματική η διάταξη της παραγράφου 11 του άρθρου 72 του Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών (ν. 4174/2013), η οποία προβλέπει ότι η παραγραφή του δικαιώματος του Δημοσίου για την επιβολή φόρου ή προστίμου διακόπτεται με την έκδοση των πράξεων προσδιορισμού

φόρου ή επιβολής προστίμου, ακόμη κι αν οι πράξεις αυτές κοινοποιηθούν στον φορολογούμενο μετά τη λήξη της περιόδου παραγραφής. Κοντολογίς, για όλες αυτές τις περιπτώσεις συνταξιούχων, τα όποια ποσά φόρων και προστίμων επιβλήθηκαν, θα έπρεπε να διαγραφούν και τα όποια ποσά ήδη καταβλήθηκαν από τους φορολογούμενους να τους επιστραφούν, καθώς θεωρείται πλέον ότι οι αρμόδιες υπηρεσί-

Αποφάσεις του ΣτΕ παραγράφουν φόρους και πρόστιμα 90 εκατ. ευρώ σε 70.000 περιπτώσεις

Εξοντωτική φορολόγηση Οι αιτήσεις και οι τροποποιητικές δηλώσεις στις οποίες εξαναγκάστηκαν, με ηλεκτρονικά μηνύματα της ΑΑΔΕ, να υποβάλουν οι συνταξιούχοι δεν παράγουν έννομα αποτελέσματα και ούτε παρατείνουν ή αναβιώνουν τον χρόνο παραγραφής, διότι υποβλήθηκαν εκπρόθεσμα και όχι εντός του χρόνου παραγραφής. Συνεπώς η νομοθετική ρύθμιση (άρθρο 30 ν. 4701/20) που θεσμοθετήθηκε τον Ιούνιο του 2020 περισσότερο παγίδευσε τους συνταξιούχους και προφανώς νομιμοποίησε τις παραλείψεις, τα λάθη και την αδράνεια της φορολογικής αρχής. Όπως είναι προφανές, η κυβέρνηση και

το υπουργείο Οικονομικών ερμηνεύουν όπως τους συμφέρει τον νόμο! Μπορεί η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου (ΣτΕ) με τις 616-618/2021 αποφάσεις, να έκρινε οριστικά και τελεσίδικα πως οι καταλογιστικές πράξεις φόρων, προσαυξήσεων και προστίμων που εκδίδονται και κοινοποιούνται μετά την παρέλευση της πενταετούς προθεσμίας παραγραφής που ορίζεται στη φορολογική νομοθεσία είναι άκυρες, αλλά στην ΑΑΔΕ, προφανώς με την ανοχή του αρμόδιου υπουργείου, αρνούνται και να επιστρέψουν τα χρωστούμενα και να ακυρώσουν τις καταλογιστικές πράξεις φόρων και προσαυξήσεων.

ες της ΑΑΔΕ δεν πρόλαβαν να τους κοινοποιήσουν τις πράξεις προσδιορισμού φόρου πριν από την 31η Δεκεμβρίου 2019 που έληγε η προθεσμία παραγραφής των συγκεκριμένων υποθέσεων. Επίσης, οι συγκεκριμένοι φορολογούμενοι έχασαν την προθεσμία να προσφύγουν στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών, προκειμένου να αναζητήσουν το δίκιο τους. Παρά τις εξελίξεις αυτές, ωστόσο, τόσο η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών όσο και η διοίκηση της ΑΑΔΕ εξακολουθούν να διεκδικούν τα καταλογισθέντα ποσά, ενεργούν δηλαδή σαν να μην έχουν εκδοθεί ποτέ οι αποφάσεις του Συμβούλιου της Επικρατείας και δεν διαγράφουν τα σχετικά πρόστιμα. Επιπρόσθετα, ερμηνεύουν και εφαρμόζουν α λα καρτ τις διατάξεις της φορολογικής νομοθεσίας, και των αποφάσεων του ΣτΕ: Πρώτον, σε όσες περιπτώσεις είχαν ασκηθεί εντός του 2020 ενδικοφανείς προσφυγές (σ.σ. που απευθύνονται στη Διεύθυνση Επίλυσης ΔιαφορώνΑΑΔΕ) με σειρά αποφάσεών της από 4/10/2021, παρά την παρέλευση της νομίμου προθεσμίας έκδοσης απόφασης και με καθυστέρηση 18 μηνών, ακυρώνει τις σχετικές καταλογιστικές πράξεις, δεχόμενη ότι πράγματι το δικαίωμα του Δημοσίου να επιβάλει φόρο εισοδήματος για αναδρομικά ποσά που ανάγονται στα φορολογικά έτη 2011, 2012 και 2013, έχει υποπέσει σε παραγραφή 31/12/2019. Δεύτερο, σε όσες περιπτώσεις οι συνταξιούχοι κλήθηκαν να υποβάλουν αίτηση και εκπρόθεσμες τροποποιητικές δηλώσεις, με βάση τη ρύθμιση που νομοθετήθηκε, δηλώνοντας τα αναδρομικά ποσά για τα ίδια φορολογικά έτη για τα οποία η ίδια φορολογική αρχή αποδέχεται πως για τις χρήσεις αυτές έχει παραγραφεί η αξίωση του Δημοσίου να επιβάλει φόρους, αυτοί εγκλωβίστηκαν και καλούνται με νέες εκπρόθεσμες εκκαθαρίσεις να πληρώσουν φόρους και προσαύξηση 20% για ήδη παραγεγραμμένες φορολογικές υποθέσεις.

ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

Κοινωνία

ΕΦΚΑ

ΘΕΡΜΑΝΣΗ

∆εν πέρασε η κυβερνητική τρομοκρατία

Δεκάδες νεκροί το 2021, αναζητώντας λίγη ζεστασιά

Κυριάκος Νασόπουλος

▸ Το 34,4% των Ελλήνων ζει σε συνθήκες ενεργειακής φτώχειας Στο κενό έπεσαν οι προσπάθειες του υπουργείου Εργασίας και της διοίκησης του ΕΦΚΑ να ακυρώσουν τις απεργιακές κινητοποιήσεις των εργαζόμενων στους ασφαλιστικούς φορείς, τις οποίες είχαν εξαγγείλει η ΠΟΠΟΚΠ (48ωρη) και η ΠΟΣΕ ΙΚΑ (24ωρη) για τις παραμονές Χριστουγέννων. Μάλιστα, δεν δίστασαν, μετά τον κύκλο συκοφαντιών που ανέλαβε εργολαβικά ο Κωστής Χατζηδάκης κατά των εργαζομένων και την απόπειρα εξευτελισμού τους μέσω της αναστολής όλων των γιορταστικών αδειών τους δήθεν για να βγάλουν… συντάξεις, να τους σύρουν ακόμα και στα δικαστήρια και να πετύχουν –ως είθισται!– την κήρυξη της απεργίας ως «παράνομη». Η άμεση αντίδραση τόσο των Παρεμβάσεων Δημοσίου, που έθεσαν έγκαιρα το ζήτημα κάλυψης της απεργίας από την ΑΔΕΔΥ, όσο και των ίδιων των ομοσπονδιών που απαίτησαν σχετική απόφαση, τελικά οδήγησαν την ΕΕ της ΑΔΕΔΥ να προκηρύξει 24ωρη απεργία για τον ΕΦΚΑ στις 23/12. Η συμμετοχή στην απεργία ήταν πρωτοφανής, καθώς στην Αττική έφτασε στο 85%, ενώ πολύ υψηλά ποσοστά καταγράφηκαν και σε άλλες περιοχές. Η απεργία συνεχίστηκε και στις 24/12, ενώ και τις δύο ημέρες πραγματοποιήθηκαν απεργιακές συγκεντρώσεις και πορείες. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κυβέρνηση, όταν συνειδητοποίησε πως η τακτική της πείσμωσε τους εργαζόμενους, προσπάθησε να οργανώσει απεργοσπαστικό μηχανισμό, γεγονός που κατήγγειλε η ΠΟΠΟΚΠ, κάνοντας λόγο για προσπάθεια του υπουργείου και της διοίκησης του ΕΦΚΑ να εκβιάσουν τους εργαζόμενους και να τους εξαναγκάσουν να εργαστούν, ενόσω συμμετείχαν σε μία καθ’ όλα νόμιμη απεργία της ΑΔΕΔΥ. Η κυβέρνηση τελικά ηττήθηκε στο συγκεκριμένο ζήτημα, καθώς η εφαρμογή του νόμου Χατζηδάκη έσπασε στην πράξη, η απεργία έγινε με μεγάλη επιτυχία, και η δικαστική και κρατική τρομοκρατία δεν πέρασε. Οι εργαζόμενοι στα ασφαλιστικά ταμεία έφεραν ξανά στο προσκήνιο την ανάγκη το ταξικό εργατικό κίνημα συνολικά να παλέψει για δημόσιο καθολικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, χωρίς την παραμικρή εμπλοκή ιδιωτών, για άμεσες προσλήψεις μόνιμου προσωπικού, για ασφάλιση, συντάξεις και παροχές που να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες εργαζομένων και συνταξιούχων.

α στοιχεία είναι σοκαριστικά αλλά πλέον φαντάζουν «οικεία» και δεν «πυροδοτούν» κοινωνική οργή, τρανή απόδειξη του ότι δυστυχώς τείνει να γίνει «η απώλεια συνήθειά μας». Τουλάχιστον 75 συνάνθρωποί μας έχασαν τη ζωή τους το 2021 στην προσπάθειά τους να ζεσταθούν, πέφτοντας θύματα της ενεργειακής φτώχειας που αυξάνεται δραματικά. Μόνο από τις 20 Νοεμβρίου, σύμφωνα με την Πυροσβεστική, καταγράφηκαν 19 θάνατοι από φωτιές που ξέσπασαν σε κατοικίες, με πιθανότερη αιτία εκδήλωσης των πυρκαγιών τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν για τη θέρμανση του χώρου. Στη συγκεκριμέ-

KAVALA OIL

νη μακάβρια λίστα, οι ηλικιωμένοι έχουν την τραγική πρωτιά αλλά ανάμεσά τους υπάρχουν και παιδιά. Πριν λίγες μέρες, στις 14/12, στο Καματερό δύο αδέλφια 12 και 13 ετών, μέλη πολύτεκνης οικογένειας Ρομά, έχασαν τη ζωή τους, όταν ξέσπασε φωτιά από την ξυλόσομπα που είχαν ανάψει. Η γιγάντωση της ενεργειακής φτώχειας στη χώρας μας σημειώθηκε την προηγούμενη δεκαετία, αποτέλεσμα του μνημονιακού «Αρμαγεδώνα». Ενδεικτικό είναι ότι σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, τη δεκαετία 2009-2019, 1 στα 4 νοικοκυριά «έχασε» τη δυνατότητα θέρμανσης από την κεντρική εγκατάσταση της πολυκατοικίας του. Σήμερα, λιγότερο από το 50% των νοικοκυριών έχει πρόσβαση σε κεντρική θέρμανση. Με βάση αυτό το δεδομένο και κυρίως εξαιτίας των τεράστιων αυξήσεων στις τιμές ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου (στα ύψη βρίσκονται και οι τιμές του πετρελαίου), τις οποίες επέφερε η «πολυπόθητη» απελευθέρωση της αγοράς με την σφραγίδα της ΕΕ και η ενεργειακή μετάβαση στις πλάτες του λαού, ο φετινός χειμώνας αναμένεται να είναι ο πιο δύσκολος των τελευταίων χρόνων. Άλλωστε το παραδέχονται και οι ίδιοι. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, τα οποία επικαλείται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε έκθεσή της για το 2021, περίπου 31 εκατομμύρια Ευρωπαίοι (18,2%) ζούσαν σε συνθήκες

ενεργειακής φτώχειας. Στην Ελλάδα το ποσοστό φτάνει στο 34,4%, από τα υψηλότερα πανευρωπαϊκά. Η τραγική κατάσταση που αντιμετωπίζουν τα λαϊκά νοικοκυριά στη χώρα αποτυπώνεται και στην πρόσφατη έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ για τις συνθήκες διαβίωσης στην Ελλάδα, με στοιχεία για το 2020. Σύμφωνα, λοιπόν, με αυτά, το 28,9% του πληθυσμού της Ελλάδας (3.043.869 άτομα) βρέθηκε σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, ενώ ένα στα πέντε νοικοκυριά κατέγραψε μείωση του εισοδήματος. Το τελευταίο διάστημα στις γειτονιές της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και αλλού διοργανώθηκαν κινητοποιήσεις ενάντια στις αυξήσεις των τιμολογίων ρεύματος και θέρμανσης και στην ακρίβεια σε τρόφιμα και βασικά κοινωνικά αγαθά. Στη Θεσσαλονίκη, την Τετάρτη 15 Δεκεμβρίου ο Συντονισμός Συλλογικοτήτων διοργάνωσε συγκέντρωση έξω από γραφεία της ΔΕΗ, ενώ αντίστοιχες δράσεις πραγματοποιήθηκαν το διήμερο 18-19/12 σε γειτονιές της Αθήνας, μετά από κάλεσμα του Συντονισμού Συλλογικοτήτων Αττικής. Οι επιδοτήσεις-ψίχουλα που έχει ανακοινώσει η κυβέρνηση σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να δώσουν λύση στην ενεργειακή και οικονομική φτώχεια. Το επόμενο διάστημα, οι κινητοποιήσεις για την ενίσχυση του λαϊκού εισοδήματος και με βασικό σύνθημα ότι «η ενέργεια και η θέρμανση είναι δημόσια αγαθά και όχι εμπορεύματα» θα πρέπει να αποκτήσουν πιο μαζικά και αγωνιστικά χαρακτηριστικά.

Μεγάλο παλλαϊκό συλλαλητήριο

«Ταραξίες»... οι αγωνιζόμενοι εργάτες

κατοντάδες κάτοικοι της Καβάλας πραγματοποίησαν τη Δευτέρα 27/12 συγκέντρωση στην πλατεία Καπνεργάτη και στη συνέχεια διαδήλωσαν, κάνοντας μια στάση στην αστυνομική διεύθυνση της περιοχής. Με αυτόν τον τρόπο ο λαός της πόλης δήλωσε τη συμπαράστασή του στον αγώνα του Σωματείου Εργαζομένων Kavala Oil, που αντιμετωπίζει νέες απειλές από τη διοίκηση της Energean μετά την αστυνομική επέμβαση και τις δικαστικές διώξεις σε βάρος εργαζομένων που συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις. Η διευθύνουσα σύμβουλος της εταιρείας Κ. Σάρδη, με επιστολή της, προαναγγέλλει απολύσεις για όσους συμμετέχουν

στις κινητοποιήσεις και «δεν σέβονται τη νομιμότητα» — όπως βέβαια την ορίζει η εργοδοσία. Με διαρροές στον τοπικό τύπο η εταιρεία χαρακτηρίζει «ταραξίες» τους αγωνιζόμενους και απειλεί πως με την έναρξη της νέας χρονιάς θα φέρει προσωπικό από το εξωτερικό (από το «διεθνές εργασιακό περιβάλλον»!), ώστε να λειτουργήσουν οι εγκαταστάσεις. Να σημειωθεί ότι τα ξημερώματα, στις 21/12, ισχυρή δύναμη των ΜΑΤ εισέβαλε στον χώρο της εταιρείας, κατόπιν απαίτησης της εργοδοσίας, προκειμένου να σπάσει τον αγώνα των εργατών ενάντια στην εργολαβοποίηση των θέσεων εργασίας και για μέτρα ουσιαστικής ασφάλειας και προστασίας των εργαζομένων. Η ΕΛΑΣ

προχώρησε σε δεκάδες προσαγωγές και δέκα συλλήψεις εργαζομένων. Το Σωματείο Εργαζομένων στην Kavala Oil διαμηνύει ότι θα συνεχίσει τον δίκαιο αγώνα του, προχωρώντας σε επίσχεση εργασίας από την αρχή του νέου έτους, καθώς εντός των χερσαίων και θαλάσσιων εγκαταστάσεων του Πρίνου δεν τηρούνται τα μέτρα ασφαλείας, ώστε να εξασφαλίζεται η ζωή, η υγεία και η ασφάλεια του προσωπικού. «Ο αγώνας των εργαζομένων στην Καβάλα είναι αγώνας όλων μας!», σημειώνει σε ανακοίνωσή της η Ταξική Κίνηση για την Εργατική Χειραφέτηση Θεσσαλονίκης, καλώντας τα σωματεία και όλους τους εργαζόμενους να στηρίξουν τον αγώνα.

Πολιτισμός Δημήτρης Τζιαντζής

πρώτη ταινία Matrix προβλήθηκε το 1999. Όταν λίγα χρόνια μετά κυκλοφόρησαν οι πρώτες τηλεοράσεις υψηλής ευκρίνειας, το Matrix ήταν η ταινία-κόσμημα της εποχής, που τα καταστήματα ηλεκτρικών συσκευών επέλεγαν για να επιδείξουν τις δυνατότητες της νέας τεχνολογίας. Οι τεχνικές που χρησιμοποίησε το πρώτο φιλμ στις χορογραφίες των σκηνών δράσης, όπως το «bullet time» και το πάγωμα της εικόνας με στροφή 180 μοιρών, αποτέλεσαν μια μικρή τομή στην κινηματογραφική αφήγηση και στη συνέχεια αξιοποιήθηκαν από εκατοντάδες άλλες παραγωγές. Όταν όμως προσπαθείς να είσαι απόλυτα μοντέρνος για την εποχή σου και βασίζεσαι σε μεγάλο βαθμό στην τεχνολογία και στα ειδικά εφέ, γρήγορα γίνεσαι ξεπερασμένος. Την ταινία διαδέχτηκαν, στις αρχές της δεκαετίας του 2000, δύο συνέχειες, οι οποίες είχαν μεγάλη εισπρακτική επιτυχία –κυρίως πατώντας στο momentum του πρώτου φιλμ– αλλά απογοήτευσαν κοινό και κριτικούς. Η ταινία ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής για αρκετά χρόνια και στους κόλπους της νέας μαρξιστικής Αριστεράς, που έφτασε στο σημείο να θεωρήσει ότι η επιλογή που δίνεται στον ήρωα της ταινίας να διαλέξει ανάμεσα στο κόκκινο χάπι που θα του επιτρέψει να ξυπνήσει και να ζήσει στον πραγματικό κόσμο παρά να συνεχίσει να ζει παθητικά σαν καταναλωτής σε μια προσομοίωση της πραγματικότητας με το μπλε χάπι, συμβολίζει την αναμέτρηση στους κόλπους της εργασίας ανάμεσα στην τάση της χειραφέτησης και την τάση της υποταγής! Οι δημιουργοί του Matrix, άλλωστε, είχαν ζητήσει από τον πρωταγωνιστή της ταινίας να διαβάσει το έργο του Μποντριγιάρ Ομοιώματα και προσομοίωση, προκειμένου να προετοιμαστεί για τον ρόλο. Στο βιβλίο του Σλαβόϊ Ζίζεκ Καλωσορίσατε στην έρημο του πραγματικού, εμπνευσμένο από τη φράση του Μποντριγιάρ που ακούγεται στην ταινία, ο μεταμοντέρνος φιλόσοφος θεωρεί ότι η μεταφορά του Matrix είναι το αντίστοιχο του «μεγάλου άλλου» του Λακάν. Στο έργο του, ο Σλοβένος θεωρητικός περιγράφει πως το Matrix είναι άλλη μια αλληγορία για τη «νεκρή εργασία» που τρέφεται από τις σάρκες της ζωντανής, με την εργατική τάξη να υποβαθμίζεται στο σύγχρονο καπιταλισμό στον παθητικό ρόλο των «ζωντανών μπαταριών» που έχουν αξία μόνο για να παράγουν ενέρ-

ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

Ελάχιστες ταινίες των τελευταίων δεκαετιών έχουν συζητηθεί τόσο πολύ όσο το Matrix . Ωστόσο, 22 χρόνια μετά το πρώτο φιλμ, η προσπάθεια αναβίωσης, παρά τις όποιες καλές ιδέες, πέφτει στο κενό.

Matrix Resurrections: Στην έρημο του πραγματικού ΡΕΒΕΓΙΟΝ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ

Ο πολιτισμός του Ρουβά και της αρπαχτής ▸ Συνεχίζει τις σπατάλες ο δήμος Αθηναίων γεια για το σύστημα. κυκλοφόρησε στους κιΗ «έρημος του πραγνηματογράφους και σε ματικού» είναι ο κόψηφιακές πλατφόρμες σμος στον οποίο η αληταυτόχρονα στις 23 ΔεΚαλούμαστε να α θινή πραγματικότητα κεμβρίου, δυστυχώς, διαλέξουμε ανάμεσα πό θ έχει αντικατασταθεί από θυμίζει περισσότερο τον στο κόκκινο χάπι της τί τις ψευδαισθήσεις και τις τίτλο του επόμενου βιβλ πλαστές ανάγκες του καβλίου του Ζίζεκ Πρώτα σαν «χειραφέτησης» α με τρα πιταλισμού. Σύμφωνα τραγωδία και μετά σαν φάρσα. και το μπλε ωση», Μπο μια «μαρξιστική ανάγνωση», Μπορεί η πρώτη ταινία να χάπι της μην ή η ταινία παραπέμπει στην ήταν τραγωδία αλλά η συνα για νέχεια μοιάζει με κακόγουστο αλληγορία του Πλάτωνα «υποταγής» στους σε αστείο αλυσοδεμένους έγκλειστους αστείο. Το μεγαλύτερο μέρος εύουν τις της ασχ μια σπηλιά «που μπερδεύουν ασχολείται με τα γεγονότα της πρώ σκιές στον τοίχο με την πραγματιπρώτης ταινίας, που ο πρωετική ερώταγωνιστή κότητα». Μάλιστα, σχετική ταγωνιστής έχει πια ξεχάσει και προσπαθε τηση για το Matrix είχε απευθυνθεί προσπαθεί να θυμηθεί. Είναι μια πολύ ακρ στον Αλέξη Τσίπρα σε τηλεοπτική ακριβή παραγωγή, με οριν τελευταίο σμένες κα εκπομπή το 2012, με τον καλές ιδέες, αλλά δυστυχώς βασίζ να παραδέχεται ότι δεν έχει υπόψη βασίζεται σχεδόν εξολοκλήρου ποντριγιάρ. στη νοστα του τις ταινίες ή τον Μποντριγιάρ. νοσταλγία και το αποτέλεσμα ρώτης ταινίείναι πολ Όταν ο ήρωας της πρώτης πολύ μέτριο, κάτι που αποιάνου Ριβς, τυπώθηκε και στη χλιαρή υποδοας, που υποδύεται ο Κιάνου ξυπνάει στον «πραγματικό κόσμο», χή της από το κοινό. Ακόμα και οι βρίσκεται στα ερείπια ενός μετα-αεξεζητημένες σκηνές δράσης είναι ποκαλυπτικού Σικάγο. «Κάπως αδιάφορες σε σύγκριση με αυτές έτσι δεν ένιωσαν και οι κάτοικοι του πρώτου φιλμ. της Νέας Υόρκης μετά την 11η ΣεΤαινίες όπως το πρόσφατο Μη πτεμβρίου;», αναρωτιέται ο Ζίζεκ. κοιτάτε πάνω ή το Παιχνίδι του καλαΣτην εποχή του Διαδικτύου και της μαριού συζητήθηκαν πολύ περισεπέλασης της alt right Δεξιάς, οι σότερο από το «ξαναζέσταμα» της θεωρίες συνωμοσίας που έγιναν σούπας της εικονικής πραγματιδημοφιλείς από το Matrix αξιοποιήκότητας του Matrix. Είναι κρίμα, θηκαν και εκφυλίστηκαν από τους γιατί οι ιδέες της αρχικής ταινίας οπαδούς του Τραμπ, της συνωμοδεν είναι εντελώς ξεπερασμένες. σίας Qanon, των αντιεμβολιαστών Οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα και άλλων σκοταδιστικών ρευμά–πολύ περισσότερο από ότι 22 χρότων που θεωρούν ότι μια σκιώδης νια πριν– σε μεγάλο βαθμό είναι κυβέρνηση «κρύβει την αλήθεια» αναγκασμένοι να ζουν σε έναν ειαπό τους πολίτες. κονικό κόσμο πίσω από οθόνες και Το νέο Matrix Resurrections που ψηφιακούς λογαριασμούς.

Μεγάλη πρόκληση για την κοινωνία που δοκιμάζεται από την πανδημία, την ανεργία και τις ανατιμήσεις, συνιστά η απόφαση της παράταξης του δημάρχου Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη να δοθούν 215.000 ευρώ, με απευθείας ανάθεση, για 17 λεπτών εκδήλωση με τον τραγουδιστή Σάκη Ρουβά χωρίς κοινό, (12.500 ευρώ/λεπτό). Το κενό θα μπορούσε να καλυφθεί από μια εσωτερική παραγωγή της ΕΡΤ με ελάχιστο κόστος και τα χρήματα να δοθούν στους άστεγους κατοίκους της πόλης, ωστόσο, ο Κώστας Μπακογιάννης επέμενε στην πανάκριβη κιτς φιέστα χωρίς θεατές, ώστε να μπορέσει στην αλλαγή του χρόνου να εκφωνήσει ο ίδιος ένα πρωτοχρονιάτικο μήνυμα και να αποσπάσει μέσω αυτού πολιτική υπεραξία. Όπως υπενθυμίζει η δημοτική κίνηση Αντικαπιταλιστική ανατροπή στην Αθήνα, τα ίδια σκηνικά επαναλαμβάνονται κάθε χρονιά: πέρσι δόθηκε 1.000.000 ευρώ χριστουγεννιάτικος μποναμάς στις εταιρείες για τον στολισμό και τον αποστολισμό της πόλης, ενώ πρόπερσι, η δημαρχία Μπακογιάννη μετέτρεψε την πόλη σε τσίρκο με τις πολλαπλές «υιοθεσίες» από τις «φιλάνθρωπες» εταιρείες, που ξεφορτώθηκαν ό,τι είχαν στις αποθήκες τους. Με ύφος χιλίων καρδιναλίων ο Κώστας Μπακογιάννης χαρακτήρισε… μίζερους όσους ασκούν κριτική, γράφοντας υποτιμητικά σε ανάρτηση «ας μείνουν μίζερα κι ανούσια κάποιοι να φαρμακώνονται από τα λόγια τους». Όλα αυτά γίνονται με τη δικαιολογία του ενδιαφέροντος για την «ψυχολογία των κατοίκων»! Λες και οι κάτοικοι έχουν ανάγκη από το ίδιο κιτς και χαμηλού επιπέδου θέαμα που μας σερβίρουν τα τελευταία 30 χρόνια.

ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

Βασίλης Τσιράκης

Πολιτισμός Το τσεκούρι Κώστας Γαβράς, 2005

Εργασία και κρίση στον κινηματογράφο στις απαρχές του νέου αιώνα

Ψωμί και τριαντάφυλλα Κεν Λόουτς, 2000 Η Μάγια, μια Μεξικάνα μετανάστρια, πιάνει δουλειά ως καθαρίστρια σε ένα μεγάλο κτίριο στο Λος Άντζελες, όπου στεγάζονται πολυεθνικές. Εκεί γνωρίζει έναν αριστερό συνδικαλιστή, πολιτικοποιείται και συμμετέχει ενεργά στον αγώνα για καλύτερες συνθήκες δουλειάς αλλά και στην προσπάθεια ίδρυσης εργατικού σωματείου. - Εργάτες ενωμένοι ποτέ νικημένοι.

Irina Palm Σαμ Γκαρμπάρσκι, 2007

Ο Πωλ, ο Μικ και οι άλλοι Η αναδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων πήρε στις αρχές του 21ου αιώνα –τα χρόνια της επίπλαστης ανάπτυξης– νέα χαρακτηριστικά και μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση οδήγησε σε μια άνευ προηγουμένου επίθεση ενάντια στην εργασία. Η εξέλιξη αυτή δεν θα μπορούσε παρά να έχει την αντανάκλασή της στην τέχνη και ειδικότερα στην πιο λαϊκή εκδοχή της, τον κινηματογράφο. Προφανώς, οι 15 ταινίες που επελέγησαν από το 2000 έως σήμερα είναι ενδεικτικές και δεν βλέπουν από την ίδια οπτική γωνία τα πράγματα. Μέσα σε αυτές υπάρχουν ταινίες από καθαρά ταξική σκοπιά, αλλά και ταινίες που κρατούν αποστάσεις από τις βαθύτερες αιτίες των πραγμάτων. Όλες όμως έχουν να μας δώσουν σημαντικές πληροφορίες, τις οποίες δεν θα βρούμε στην πολιτική, μια που ο κινηματογράφος, όπως και εν δυνάμει κάθε τέχνη, έχει την ικανότητα να αναδεικνύει υπόγεια κοινωνικά ρεύματα και απόκρυφες πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης.

Ο Μπρουνό, ένας σαραντάρης, οικογενειάρχης πατέρας δύο παιδιών που εργάζεται επί 15 χρόνια σε μεγάλη χαρτοβιομηχανία, απολύεται. Αδυνατώντας επί δυο χρόνια να βρει δουλειά και σε κατάσταση απελπισίας, αποφασίζει να δολοφονήσει ένα υψηλό διευθυντικό στέλεχος, ώστε να πάρει τη θέση του. Πρέπει όμως αμέσως μετά να εξοντώσει και τους ανταγωνιστές του με μεγαλύτερα προσόντα από αυτόν, ώστε να είναι σίγουρη η δική του πρόσληψη. - Ο καπιταλισμός του άκρατου ανταγωνισμού και του «ο θάνατός σου η ζωή μου».

Κεν Λόουτς, 2001 Όταν το 1995 οι αγγλικοί σιδηρόδρομοι ιδιωτικοποιούνται, ο Πωλ, ο Μικ και η παλιοπαρέα τους, εργάτες στους σιδηρόδρομους του Νότιου Γιορκσάιρ, έχουν να διαλέξουν ανάμεσα σε δύο κακά. Την πενιχρή αποζημίωση απόλυσης τους ή τη συνέχιση της εργασίας τους στη νέα ιδιωτική εταιρεία κάτω από απάνθρωπες συνθήκες και με λιγότερες αποδοχές. - Μια αδυσώπητη κριτική στον θατσερισμό.

Ο εγγονός της 50χρονης Μάγκι είναι σοβαρά άρρωστος στο νοσοκομείο και τα φάρμακα που χρειάζεται κοστίζουν πολύ περισσότερο απ’ όσα μπορούν να πληρώσουν οι γονείς του. Η πολιτεία αρνείται κάθε βοήθεια και οι τράπεζες απορρίπτουν την αίτηση για δάνειο. Έτσι αναγκάζεται να πιάσει δουλειά σε sex shop, προκειμένου να βοηθήσει το άρρωστο εγγονάκι της. Κανείς όμως από το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον της δεν γνωρίζει τίποτα. - Ένα κωμικοτραγικό σχόλιο στην πορνογραφική πλευρά του καπιταλισμού.

Ραντεβού στον αέρα Τζέισον Ράιτμαν, 2009

Όλα ή τίποτα Μάικ Λι, 2002 Σε μια εργατική γειτονιά του Λονδίνου, μια φτωχή λαϊκή οικογένεια ζει παραδομένη στην απόλυτη μιζέρια, με τις μεταξύ τους σχέσεις κλονισμένες. Όμως ένα ξαφνικό πρόβλημα υγείας του γιου τους θα τους κάνει να επανεκτιμήσουν τις απόψεις τους και να επαναπροσδιορίσουν τη σχέση τους. - Μια καταβύθιση στη μη ορατή ζωή της εργατικής τάξης της Αγγλίας.

Ο Ράιαν (Τζορτζ Κλούνει), ένας κυνικός και αδίστακτος χαρακτήρας, οπαδός του ατομικισμού, ενσυνείδητος εργένης με ευκαιριακή άποψη για τον έρωτα, περνά τη ζωή του στα ξενοδοχεία και τα αεροδρόμια ταξιδεύοντας στις πολιτείες των ΗΠΑ στις οποίες γίνονται απολύσεις προσωπικού. Η δουλειά του είναι να «παρηγορεί» τον υποψήφιο προς απόλυση, προτείνοντάς του ένα «εναλλακτικό σχέδιο», που βασίζεται σε ένα ανολοκλήρωτο προσωπικό του όνειρο — αφού έχει προηγουμένως μελετήσει προσεκτικά το βιογραφικό του. - Όταν το κεφάλαιο επιχειρεί να χρυσώσει το χάπι της απόλυσης.

Πολιτισμός

Le capital Κώστας Γαβράς, 2012 Ο Μαρκ πιστεύει πως το χρήμα είναι το μόνο πράγμα που μπορεί να σου αγοράσει σεβασμό και μάλιστα χωρίς να χρειαστεί να το ξοδέψεις. Η καριέρα του απογειώνεται, όταν αναλαμβάνει τη διεύθυνση μιας από τις πιο ισχυρές τράπεζες της Ευρώπης, όπου έρχεται αντιμέτωπος με σκοτεινές οικονομικές συναλλαγές, τραπεζικές απάτες μεγατόνων, οικονομικούς παράδεισους, hedgefunds και αθέμιτα κέρδη. - Το χρήμα στον καπιταλισμό είναι σαν το σκυλί, θέλει παιχνίδι.

ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

Στους διαδρόμους

The Company Men

Τόμας Στούμπερ, 2018

Τζον Γουέλς, 2019

Ο εσωστρεφής και ντροπαλός Κρίστιαν πιάνει δουλειά σε σούπερ μάρκετ, όπου βλέπει παντού τη δυστυχία και τους υπαλλήλους του πολυκαταστήματος να καταναλώνουν παράνομα τα «ληγμένα» τρόφιμα. Εκεί θα γνωρίσει τη Μάριον και θα ανακαλύψει την αγάπη, τη φιλία και έναν ολοκαίνουργιο κόσμο. Ώσπου μια μέρα η Μάριον δεν εμφανίζεται στη δουλειά της. - Ο αγώνας για την επιβίωση και οι διαδρομές της μοναξιάς σε μια μουντή πραγματικότητα.

O Μπόμπι, ένας σαραντάρης, στέλεχος σε μεγάλη κατασκευαστική, έχει μια καλή δουλειά, μια όμορφη οικογένεια, μια αξιοζήλευτη μεζονέτα και ένα λαμπερό αυτοκίνητο. Όταν μένει άνεργος, το κρατά κρυφό από τους γύρω του, θεωρώντας πως είναι θέμα χρόνου να βρει γρήγορα μια αντίστοιχη θέση. Στην πορεία όμως αναγκάζεται να επαναπροσδιορίσει τη ζωή του και να εργαστεί ως οικοδόμος. - Το τέλος της αυταπάτης του αμερικανικού ονείρου.

∆υστυχώς απουσιάζατε Κεν Λόουτς, 2019

∆υο ημέρες, μια νύχτα Αδελφοί Dardenne, 2014 Η Σαντρά, μια εργαζόμενη μητέρα, έχει στη διάθεσή της ένα σαββατοκύριακο για να πείσει τους 16 συναδέλφους της να αλλάξουν γνώμη και να συμφωνήσουν με την επαναπρόσληψή της. Για τον σκοπό αυτό πρέπει να τους πείσει να αποποιηθούν το μπόνους τους, όρο που έχει θέσει η εργοδοσία, ώστε να επανέλθει στη δουλειά της μετά από μακρόχρονη απουσία της λόγω προβλημάτων υγείας. - Η αλληλεγγύη το όπλο των εργατών.

Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ Κεν Λόουτς, 2016 Ο Ντάνιελ, ένας 59χρονος ξυλουργός, παρόλες τις κατηγορηματικές ιατρικές γνωματεύσεις που επιβεβαιώνουν την ανικανότητά του για εργασία, δεν μπορεί για γραφειοκρατικούς λόγους να πάρει το κρατικό επίδομα, κινδυνεύοντας να μείνει άστεγος και χωρίς εισόδημα. Όμως απέναντι στην καφκικού τύπου οδύσσεια που βρίσκει μπροστά του, δεν θα το βάλει κάτω και θα κάνει τα αδύνατα δυνατά να κατακτήσει το δίκιο του. - Το τέλος του κράτους πρόνοιας στον σύγχρονο καπιταλισμό.

Σε πόλεμο Στεφάν Μπριζέ, 2018 Ο Λοράν, ένας ασυμβίβαστος εργάτης, μπαίνει μπροστάρης στον αγώνα των εργαζομένων μιας πολυεθνικής εταιρείας για την ανατροπή της απόφασης της διοίκησης να κλείσει το εργοστάσιο και να απολύσει πάνω από χίλιους εργαζόμενους, 0ππαρά τα τεράστια κέρδη της. Μια οξυδερκής ματιά, όχι μόνο στην αντίθεση εργατών-εργοδοσίας, αλλά και στις τάσεις μέσα στους ίδιους τους εργάτες και το συνδικαλιστικό τους κίνημα. - Αν αγωνιστείς, μπορεί να χάσεις, αν δεν αγωνιστείς έχεις ήδη χάσει.

Η δουλειά της Νίκος Λεμπό, 2018 Η Παναγιώτα, μια σαραντάρα «άβγαλτη» νοικοκυρά θα αναζητήσει για πρώτη φορά δουλειά και θα προσληφθεί ως καθαρίστρια, όταν ο άντρας της απολύεται. Η ζωή της εργατικής οικογένειας θα αλλάξει και η Παναγιώτα θα σταθεί για πρώτη φορά στα πόδια της, παρά τις δυσκολίες να συνδυάσει τα καθήκοντα της ως εργαζόμενη και «καλή» σύζυγος και μητέρα δύο παιδιών. Σε συνθήκες μάλιστα μιας εκμεταλλευτικής και πατριαρχικής κοινωνίας, όπου αυτό που προσφέρεις σε καμιά περίπτωση δεν σου επιστρέφεται. - Προχώρα μπροστά, ακόμα και αν όλα γύρω σου σε κατατρέχουν.

Όταν ο Ρίκι, ένας άνεργος οικογενειάρχης περνάει από συνέντευξη για μια θέση οδηγού, οι προτροπές του εργοδότη μοιάζουν γεμάτες ελπίδα. «Δεν θα δουλεύεις για εμάς, θα δουλεύεις μαζί μας. Εσύ θα είσαι το αφεντικό του εαυτού σου. Θα φέρεις το δικό σου φορτηγό, θα εργάζεσαι χωρίς ωράριο. Όσο περισσότερο δουλεύεις, τόσο περισσότερο θα αμείβεσαι». Όμως ο Ρίκι, δουλευοντας χωρίς ωράριο και θυσιάζοντας τον προσωπικό του χρόνο και τις συνδικαλιστικές κατακτήσεις, φτάνει στο τέλος σε αδιέξοδο και με τη δουλειά του και με τα μέλη της οικογένειάς του. - Είμαστε εργάτες και όχι συνεργάτες.

Το εργοστάσιο Γιούρι Μπικοφ, 2018, διανομή στην Ελλάδα 2021 Ένας από τους σύγχρονους ολιγάρχες της Ρωσίας, ο οποίος έγινε πλούσιος αγοράζοντας για ένα κομμάτι ψωμί πρώην κρατικές βιομηχανικές υποδομές, αποφασίζει να κλείσει τη χαλυβουργία του. Οι εργάτες τότε, για να εισπράξουν τα δεδουλευμένα τους, αποφασίζουν να αντιδράσουν με έναν ανορθόδοξο τρόπο. Να τον απαγάγουν. - Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα;

ΠΕΜΠΤΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

∆ιεθνή

περισκ πιο Μάταια θα ψάξει να βρει κανείς εκτενή ρεπορτάζ για την κλιματική κρίση. Βλέπετε, η διάσκεψη της Γλασκόβης πέρασε και, μέχρι να έρθει η επόμενη, οι κυβερνώντες δεν έχουν συμφέρον να υπενθυμίζουν το φιάσκο. Κι όμως. Τούτη είναι η «κόκκινη κλωστή» που ενώνει όλες τις κρίσεις που βιώνουμε, υπερβαίνοντας κάθε «μπάλωμα» και προσπάθεια εξαπάτησης. Ή ταν ή επί τας!

Covid, το Ελντοράντο των λίγων… Αναμφίβολα, και το 2021 σφραγίστηκε από την πανδημία της Covid, από τον θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων. Ταυτόχρονα, όμως, και από το βάθεμα του ρήγματος ανάμεσα στους πολλούς και τους πολύ λίγους, ανάμεσα στο κεφάλαιο και τις κυβερνήσεις του και τους λαούς όλου του κόσμου. Αυτή η τελευταία πλευρά ενισχύεται από ένα ακόμη στοιχείο: Τη νέα μεγάλη άνοδο των χρηματιστηρίων και το ιλιγγιώδες ύψος στο οποίο έχει φτάσει η αποτίμηση των παγκόσμιων μεγαθηρίων. Είναι χαρακτηριστικό ότι η «αξία» της Apple, της ακριβότερης εταιρείας παγκοσμίως, αγγίζει πλέον τα 3 τρισ. δολάρια και ξεπερνά το ΑΕΠ χωρών όπως η Γαλλία, η Ιταλία και ο Καναδάς, ενώ εντός του 2022 δεν αποκλείεται να ξεπεράσει και της Γερμανίας. Κι αυτό, τη στιγμή που ο πλούτος που έχει συγκεντρωθεί στα χέρια των δέκα κορυφαίων μεγιστάνων υπερέβη το 1,5 τρισ.

Ανταγωνισμοί, η τροφή των πολέμων… Η διαρκής όξυνση των ενδοκαπιταλιστικών ανταγωνισμών και η ένταση της πολεμικής απειλής είναι ένα ακόμη από τα βασικά στοιχεία που χαρακτήρισαν την χρονιά που τελειώνει — ενώ είναι βέβαιο ότι κάτι ανάλογο θα συμβεί και το 2022. Άλλωστε, προς οποιαδήποτε γωνιά του πλανήτη και αν στρέψει κανείς το βλέμμα του, θα αντικρύσει πιθανές εστίες ανάφλεξης: Στην Ουκρανία, τη Μαύρη

Α κόσμος νάποδα του Γιώργου Μιχαηλίδη

Θάλασσα και τη Βαλτική, στο Μαγκρέμπ, τη Μέση Ανατολή και τον Περσικό Κόλπο, στις Θάλασσες της Ταϊβάν και της Νότιας Κίνας, στον Καύκασο και το Θιβέτ. Παρά το ότι το διπλωματικό παζάρι συνεχίζεται, όπως φανερώνουν οι διαπραγματεύσεις της Βιέννης για το Ιράν και η σύνοδος ΝΑΤΟ-Ρωσίας στις 10 Ιανουαρίου, η ιστορία διδάσκει πως πολύ δύσκολα η «νέα τάξη πραγμάτων» θα προκύψει με διάλογο και ειρηνική μοιρασιά.

Κομμουνισμός, ο φάρος για το μέλλον! Δεν είναι, όμως, όλα μαύρα στον ορίζοντα. Ούτε η ελπίδα και η προσπάθεια για ένα διαφορετικό, καλύτερο και πιο δίκαιο κόσμο, χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, έχουν πεθάνει. Ο συγκλονιστικός και νικηφόρος αγώνας των μικρογαιοκτημόνων και των εργατών γης στην Ινδία, τα αλλεπάλληλα –και συχνά επίσης νικηφόρα– απεργιακά ξεσπάσματα στην Ευρώπη και την Αμερική, ο ηρωικός αγώνας

των λαών που εξακολουθούν να μην έχουν πατρίδα ή βρίσκονται κάτω από την μπότα δικτατοριών, οι σπίθες της Αραβικής Άνοιξης που δεν λένε να σβήσουν, η συγκινητική και ενεργητική αλληλεγγύη στους πρόσφυγες από εκατομμύρια ανθρώπους, κόντρα στην ακροδεξιά ρατσιστική μισαλλοδοξία, όλα αυτά αποτελούν αχτίδες που φωτίζουν τον δρόμο μας. «Συστατικά» στοιχεία του νέου απελευθερωτικού αφηγήματος που αναζητεί η ανθρωπότητα, σε φόντο κόκκινο και με περιεχόμενο κομμουνιστικό.

Απεργιακή νίκη στην Kellogg’s, μήνυμα ελπίδας για τη νέα χρονιά

ε μια μεγάλη νίκη ενός πολύμηνου απεργιακού αγώνα έκλεισε το 2021. Πρόκειται για την επιτυχία των εργατών της μεγάλης αμερικάνικης εταιρείας τροφίμων Kellogg’s, ο αγώνας των οποίων διήρκεσε από τις 5 Οκτωβρίου έως τις 21 Δεκεμβρίου. Την τελευταία δεκαετία, η Kellogg’s βρισκόταν σε ανοιχτό πόλεμο με το συνδικάτο (BCTGM) που λειτουργεί στον κλάδο, με το παρελθόν της εταιρείας να περιλαμβάνει τρομοκρατικές και εκδικητικές απολύσεις εκατοντάδων συνδικαλισμένων εργαζόμενων. Φέτος, όμως, τα πράγματα ήρθαν αλλιώς. Κατά τις διαπραγματεύσεις της συλλογικής σύμβασης, τον Σεπτέμβριο, η εταιρεία επέμενε να χωρίζει τους εργαζόμενους σε δύο ταχύτητες όσον αφορά τα δικαιώματα και τις αμοιβές τους, ανάλογα με την παλαιότητά τους. Μάλιστα, ενώ στο παρελθόν οι «νέοι» εργαζόμενοι που έμπαιναν στη δουλειά με χαμηλότερα

μεροκάματα και παροχές μπορούσαν να αποτελούν μόνο το 30% του συνόλου, η Kellogg’s τώρα πίεζε για την κατάργηση κάθε περιορισμού, απειλώντας μάλιστα με μετεγκατάσταση συγκεκριμένων εργοστασίων στο Μεξικό. Αυτό λειτούργησε ενοποιητικά για τους εργαζόμενους, οι οποίοι οργανώθηκαν γύρω από το συνδικάτο τους και κήρυξαν απεργία. Η εταιρεία αρχικά φάνηκε αδιάλλακτη, σχεδιάζοντας να ανταπεξέλθει στη μείωση της παραγωγής με τη στρατολόγηση απεργοσπαστών. Για κακή της τύχη, οι κινητοποιήσεις των εργαζομένων σε διάφορες πόλεις δέχτηκαν ένα σημαντικό κύμα αλληλεγγύης από τοπικούς φορείς και σωματεία. Στις 2 Δεκεμβρίου, η διεύθυνση της εταιρείας και το συνδικάτο BCTGM κατέληξαν σε μία προσωρινή συμφωνία που προέβλεπε αυξήσεις 3% στους μισθούς και σταδιακή μετάβαση των «νέων» στο καθεστώς των «παλαιών». Η συμφωνία, όμως,

απορρίφθηκε από την πλειοψηφία των εργαζομένων, οι οποίοι ψήφισαν υπέρ της συνέχισης της απεργίας. Η εταιρεία απάντησε με ανακοίνωση για επικείμενη απόλυση 1.400 απεργών. Τότε συνέβη κάτι γνώριμο σε εμάς. Ένα μεγάλο κύμα αλληλεγγύης πλημμύρισε τα social media, με την απεργία στην Kellogg’s να γίνεται πρώτο θέμα στο δημοφιλές φόρουμ reddit, απ’ όπου ο κόσμος καλούνταν σε μποϋκοτάζ των προϊόντων της εταιρείας, ενώ διάφοροι χρήστες γέμισαν με χιλιάδες ψεύτικες αιτήσεις για εργασία τα mail της εταιρείας, πράγμα που μπλόκαρε κάθε προσπάθεια απεργοσπασίας. Το πλήγμα για την εικόνα της εταιρείας ήταν μεγάλο. Στις 21 Δεκεμβρίου, η Kellogg’s αποδέχθηκε όλα τα βασικά αιτήματα των απεργών, δίνοντας αυξήσεις, καλύτερες συντάξεις και καταργώντας τις δύο ταχύτητες εργαζομένων. Καθόλου άσχημα.