ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΟΥ ΝΑΡ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ
ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΜΑΧΗΣ
Ένας ιδιότυπος µεσαίωνας στην εποχή της πληροφορικής
! Οι µέρες µας σφραγίζονται από τη διεθνή καπιταλιστική κρίση και ύφεση που αποκτά πλέον τροµακτική έκταση και βαρύτητα. Αυτό εξηγεί το πραξικόπηµα ΠΑΣΟΚ-ΕΕ-ΔΝΤ που µας γυρίζει πίσω στο 19ο αιώνα. Η κρίση αυτή επιδρά και στο χώρο της εκπαίδευσης, στη χώρα µας αλλά και παγκόσµια, αφήνοντας τα σηµάδια της. Πρώτα στην επιθετικότερη προώθηση των αντιδραστικών µεταρρυθµίσεων, όπως ο νόµος Διαµαντοπούλου, αλλά και οι νόµοι στην Ελλάδα (από τη ΝΔ), σε Γαλλία, Ιταλία για το σύνολο της εκπαίδευσης: νοµοσχέδια για έρευνα – µεταπτυχιακά, αξιολόγηση, νέα Αναλυτικά Προγράµµατα και βιβλία, αναγνώριση των Κολλεγίων, ιδιωτικοποίηση κλπ. Πρόκειται για τη λογική πρόσδεσης στην καπιταλιστική κερδοφορία και το επιχειρηµατικό κριτήριο, ακόµη περισσότερο. Ακολουθεί η µείωση ακόµη περισσότερο της δηµόσιας χρηµατοδότησης, η µείωση προσωπικού (αποκλεισµός από την πρόσληψη αναπληρωτώνωροµισθίων, η αύξηση επισφαλών θέσεων εργασίας, η µείωση µισθών, η προσπάθεια οι υποδοµές να βαραίνουν γονείς και εκπαιδευτικούς. Τέλος µε την προσπάθεια αυταρχικής θωράκισης του συστήµατος από πρακτικές αµφισβήτησης, µε την µεθοδευµένη προσπάθεια κατάργησης του ασύλου, τις συλλήψεις και τις δίκες µετά από κάθε κινηµατική ανάταση.
Από τη µια, οι νέες εκρηκτικές δυνατότητες της επιστήµης, οι ασύγκριτες απελευθερωτικές δυνατότητες της εργασίας, της τεχνολογίας και των σύγχρονων παραγωγικών δυνάµεων που δηµιουργεί η ίδια η ταξική πάλη. Το ευρύτερο δυνητικό πλεονέκτηµα της σύγχρονης εργασίας, που είναι περισσότερο παρά ποτέ κοινωνικοποιηµένη, διεθνοποιηµένη, παραγωγική και επιστηµονικά συγκροτηµένη. Από την άλλη, η ίδια η αστική τάξη, αντιδραστική, φοβική στις δηµιουργούµενες υλικές και πνευµατικές δυνάµεις, τις περιορίζει και τις καταπνίγει στα αδιέξοδα όρια της αγοράς. Η αστική τάξη και το κεφάλαιο στην εποχή µας από τη µια : αξιοποιεί όσο ποτέ άλλοτε τα εκρηκτικά επιτεύγµατα της επιστήµης, για να επαναστατικοποιήσει τα µέσα παραγωγής και να αποσπάσει µεγαλύτερο κέρδος και υπεραξία µετατρέπει σε αντικείµενο εκµετάλλευσης όχι µόνο τις χειρωνακτικές και τις στοιχειώδεις διανοητικές ικανότητες της εργατικής δύναµης, αλλά και αναβαθµισµένα διανοητικά στοιχεία της (δηµιουργικότητα, φαντασία, καινοτόµο πνεύµα). µετασχηµατίζει την εργασία από απλή σε σύνθετη, από µερική σε ολική, µόνο και µόνο όµως για να γίνει δυνατός ένας ακόµα µεγαλύτερος κατατεµαχισµός της, στα πλαίσια ενός νέου ηλεκτρονικού διανοητικού τεϊλορισµού. και από την άλλη: ➡ επιδρά στην ίδια την κατεύθυνση και τους όρους ανάπτυξης της επιστήµης, διαστρέφοντάς την σε µια εχθρική δύναµη απέναντι στην εργασία και τον άνθρωπο ➡ αξιοποιεί την επιστήµη και τη γνώση έτσι ώστε να συσκοτίζει τον εκµεταλλευτικό πυρήνα των κοινωνικών, παραγωγικών σχέσεων και να τις εµφανίζει τις αστικές αξίες ως τις µοναδικές αλήθειες, ιστορικά αναλλοίωτες ➡ αναπαράγει σε µεγαλύτερο βαθµό την αποξένωση του ανθρώπου από τα προϊόντα της εργασίας του, τη διαδικασία παραγωγής, την κοινωνία αλλά και τον εαυτό του. Πάντα µε καθοριστικό κριτήριο την αύξηση της κερδοφορίας του, πράγµα που οδηγεί
όλα τα παραπάνω να γίνονται στο πλαίσιο της ακόµη µεγαλύτερης εξαθλίωσης, ιδίως σε περιόδους κρίσης. Σ ’ α υ τ έ ς λ ο ι π ό ν τ ι ς σ υ ν θ ή κ ε ς τ ο εκπαιδευτικό σύστηµα αναλαµβάνει να εκπαιδεύσει ανθρώπους όχι γενικά ικανούς προς εργασία, αλλά ανθρώπους για τη µισθωτή, εκµεταλλευτική εργασιακή σχέση. Η πολιτική αυτή οδηγεί σε µια νέας ποιότητας εκπαίδευση, δηµόσια και ιδιωτική, «στην επιχειρηµατική εκπαίδευση» ή «στην εκπαίδευση της αγοράς» της νέας εποχής. Μια εκπαίδευση που όλο και περισσότερο, υποτάσσεται άµεσα στην ανάγκη διαµόρφωσης της νέας εργασιακής ικανότητας, του απασχολίσιµου, καταρτίσιµου, ασφαλίσιµου, προσαρµόσιµου. Δηλαδή ενός ευέλικτου εργατικού δυναµικού, προσαρµοστικού στις ραγδαία µεταβαλλόµενες ανάγκες της καπιταλιστικής παραγωγής, τόσο από την άποψη των γνώσεων και των δεξιοτήτων του, όσο και από την σκοπιά των κοινωνικών συµπεριφορών, της ιδεολογίας και των ιδεολογικών πρακτικών, των αξιών και του πολιτισµού του, της εκχώρησης της ανθρώπινης δηµιουργικότητας και σκέψης, του ανθρώπινου είναι και της ανθρώπινης συνείδησης. Η ακολουθούµενη πολιτική δεν είναι µια νεοφιλελεύθερη προσωρινή ιδιοµορφία αλλά απότοκος της σηµερινής κρίσης του καπιταλισµού. Στη βάση αυτού του δεδοµένου επιχειρούν µια σειρά από αναδιαρθρώσεις στην οργάνωση της εργασίας, της παραγωγικής διαδικασίας, στο κράτος και στους τοµείς που συνδέονται µε τα έξοδα αναπαραγωγής της εργατικής τάξης (υγεία , παιδεία, ασφάλιση). Κοινό στοιχείο όλων αυτών των αναδιαρθρώσεων και των πολιτικών τους είναι η ακόµη πιο συστηµατική κινητοποίηση όλων των πόρων και των µηχανισµών του συστήµατος µε πυρήνα την αύξηση της εκµετάλλευσης της εργασίας για την αναστύλωση της καπιταλιστικής κερδοφορίας. Μετατοπίζουν όλο και περισσότερο τα έξοδα αναπαραγωγής του εµπορεύµατος εργατική δύναµη στις προϋπάρχουσες µισθολογικές απολαβές της ίδιας της εργατικής τάξης τις οποίες µάλιστα µειώνουν. Από αυτή τη σκοπιά οι συντηρητικές αναδιαρθρώσεις που επιχειρούνται στην εκπαίδευση στην κοινωνική ασφάλιση, και στη σύνταξη αποτελούν στρατηγικής σηµασίας επιδίωξη του κεφαλαίου. Τυχόν δε υλοποίηση τους θα αποτελέσει στρατηγικής σηµασίας ήττα όχι µόνο του εκπαιδευτικού αλλά του εργατικού κινήµατος στη νέα εποχή.
1
ΤΟ ΝΕΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ
Η αστική τάξη ακολουθεί µια ανοµολόγητη αλλά αυστηρά σχεδιασµένη πολιτική πάνω στη γνώση και στο περιεχόµενο των µαθηµάτων. Πολιτική που καθορίζεται όµως από το γεγονός πως η σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία, η κοινωνία του ολοκληρωτικού καπιταλισµού, δεν µπορεί να συνδεθεί µε θετικές ελπίδες, να υποσχεθεί βελτιώσεις, να βρει σηµεία επαφής µε τις σύγχρονες ανάγκες και δυνατότητες. Γι’ αυτό δεν προβάλλεται ως ο καλύτερος δυνατός κόσµος, αλλά ως ο µόνος δυνατός. Αυτό εξηγεί και τη µεγάλη ακαµψία των κυρίαρχων αστικών ιδεολογικών προτύπων, τη «φυµατικότητα» και το εύκολο ξέφτισµα των σύγχρονων ιδεολογικών κατασκευών του αστισµού (τέλος ιστορίας, εργασίας, πολιτικής, ιδεολογιών, πόλεµοι πολιτισµών, µετακαπιταλιστική ή µεταβιοµηχανική κοινωνία, κοινωνία γνώσης, πληροφορικής, τεχνολογιών, σύγχρονος αντικοµµουνισµός κ.λπ.). Απαντά στο γιατί «χωνεύτηκαν» τόσο γρήγορα οι θριαµβολογίες για τις καταρρεύσεις: η νίκη απέναντι σε µια καρικατούρα αντιπάλου δεν αποδεικνύει εξ ορισµού και την υπεροχή του καπιταλισµού. Εντός αυτών των ορίων ως πρώτο ζήτηµα της εκπαίδευσης θέτουν την απόκτηση από τους µαθητές και φοιτητές θραυσµάτων γνώσης, πληροφοριών και δεξιοτήτων µε το λιγότερο δυνατό κόστος, και τη µεγαλύτερη δυνατή
πειθάρχηση, ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των επιχειρήσεων στην αγορά εργασίας. Έτσι όµως βαθαίνει η µερικότητα, ενισχύονται και ποιοτικά οι ταξικοί φραγµοί, η ταξική λογική και ρόλος της παιδείας. Οι σπουδές, αντί να προσφέρουν πρόσβαση σε ενιαία γνωστικά αντικείµενα, είναι περισσότερο ένα άθροισµα πληροφοριών και δεξιοτήτων, που θα αλλάζουν ευέλικτα µε βάση τις τρέχουσες ανάγκες του κεφαλαίου. Κάθε πακέτο πληροφοριών – δεξιοτήτων θα αντιστοιχεί τελικά όχι σε ενιαία πτυχία αλλά σε Πιστωτικές Μονάδες. Οι παρεχόµενες γνώσεις υπάγονται πλέον σαφέστερα σε εξωεπιστηµονικά κριτήρια κερδώας αποδοτικότητας, κατακερµατίζονται σε βραχύβιες ενότητες προσανατολισµένες εργαλειακά στα κελεύσµατα της αγοράς. Όµως πληροφορίες, δεξιότητες και θραύσµατα γνώσης, χωρίς τις βαθύτερες εσωτερικές αιτιακές τους σχέσεις, δεν συνιστούν γνώση. Οδηγούν στην προοδευτική παρακµή της κριτικής διάνοιας, της θεµελιώδους δεξιότητας του ανθρώπου να κατανοεί σε ποιον κόσµο καλείται να ζήσει και άρα να µπορεί να τον αλλάξει. Η αστική πολιτική της γνώσης συνοδεύεται από αναλυτικά προγράµµατα διδασκαλίας που αντιµετωπίζουν κάθε επιστηµονικό πεδίο αποσπασµατικά, συχνά καλυµµένο από
αντιεπιστηµονικές, θεοκρατικές η και σκοταδιστικές αντιλήψεις εντείνοντας τη σύγχυση και την αδυναµία των νέων ανθρώπων να κατανοήσουν την πραγµατικότητα και την αλήθεια για τη ζωή. Η εξίσωση, η υποκατάσταση και η ανάµιξη της επιστηµονικής γνώσης µε τη µυθοπλασία, την αποσπασµατικότητα και τη θεολογική ερµηνεία της πραγµατικότητας δεν είναι το µοναδικό πρόβληµα των βιβλίων και αναλυτικών προγραµµάτων. Στη βάση των οδηγιών του ΟΟΣΑ εισάγεται η ωφελιµιστική αντίληψη για τη γνώση: χρήσιµη είναι µόνο η γνώση που φέρνει άµεσες «πληρωµές». Η εκπαίδευση δηλαδή του µαθητή σε χρηστικές και επικοινωνιακές δεξιότητες, σε βάρος της γενικής µόρφωσης, που ξορκίζεται σαν περιττή πολυτέλεια για τους πολλούς. Πρόκειται για την αποκαλούµενη «µεταγνωστική στρατηγική» της «εκµάθησης της µάθησης», την εκγύµναση δηλαδή των µαθητών στη δεξιότητα επιβίωσης µέσα στη ζούγκλα της καπιταλιστικής «αγοράς». Η αποσπασµατικότητα, η γνώση σαν ένα άθροισµα αναγκαίων πληροφοριών, τεµαχισµένη κατά φέτες στην αυριανή βάρδια της εργατικής τάξης, αποτελεί µόνιµο µοτίβο που χρωµατίζει κάθε µάθηµα ιδιαίτερα από το 1985 και µετά.
Το επιχειρηµατικό κριτήριο στο περιεχόµενο της εκπαίδευσης
Οι κοινωνικές επιστήµες αποτελούν ένα πανόραµα της ζωής και της εξέλιξης του ανθρώπου. Μέσω αυτών θα µπορούσαµε να γνωρίσουµε σηµαντικές µορφές της ανθρώπινης κοινωνικής συνείδησης. Στα µαθήµατα όµως κοινωνικού περιεχοµένου, παράλληλα µε την αποσπασµατικότητα, κεντρική ιδέα είναι η άποψη για την «αιώνια φύση του ανθρώπου». Η ανθρώπινη φύση, δήθεν, είναι που οδηγεί στην κοινωνικότητα, στην έµφυτη τάση της ανάγκης της θρησκείας. Στη φύση του Έλληνα είναι η δηµοκρατία, δηλαδή η σηµερινή αντιδραστική µετεξέλιξη της. Η πολυµορφία και η ιδιαιτερότητα των ανθρώπων προκύπτει από την ίδια του τη φύση Το µεγιστοποίηση του κέρδος εµφανίζονται σαν φυσική και φυσιολογική αναγκαιότητα όπου πηγή του είναι η εξυπνάδα, το ρίσκο, η επιχειρηµατικότητα του επιχειρηµατία που εµφανίζεται και σαν συντελεστής παραγωγής. Έτσι ο άνθρωπος εµφανίζεται σαν άνθρωπος πριν καν γίνει κοινωνικό ον και η φύση εµφανίζεται σαν «οπαδός» του καπιταλισµού. Στη σχέση ατόµου κοινωνίας εµφανίζεται το άτοµο να καθορίζει την κοινωνία, όχι το αντίθετο. Το κράτος εµφανίζεται όχι σαν ιστορικό δηµιούργηµα της αστικής τάξης στην υπηρεσία της, αλλά σαν εκφραστής της οµαλής λειτουργίας των ανθρώπινων σχέσεων, των αναλλοίωτων και ενιαίων συµφερόντων της κοινής βούλησης των «πολιτών». Στις ιστορικές επιστήµες κυριαρχεί η τεχνοκρατικά προσέγγιση, η ανερµήνευτη παράθεση γεγονότων, η απόκρυψη άλλων, η αποσπασµατικότητα που αίρει τη δυνατότητα σφαιρικής προσέγγισης των γεγονότων, η πλήρης αποσιώπηση του ρόλου των τάξεων. Οι θετικές επιστήµες ταλαντεύονται ανάµεσα σε δύο ακραίους πόλους. Ο πρώτος, ο κύριος, απορρίπτει στην πράξη τη γενίκευση των συµπερασµάτων των θετικών επιστηµών, τις σφοδρές φιλοσοφικές τους επιδράσεις, την αξία της θεωρητικής τους προσέγγισης στα θεµελιακά προβλήµατα του κόσµου. Και τις
περιχαρακώνει στο πεδίο των ατράνταχτων δήθεν επιστηµονικών, χειροπιαστών αποδείξεων τις οποίες όµως αποσπά από την καθηµερινή πρακτική τους, ωφελιµότητα και εφαρµογή. Ο άλλος πόλος τις συνδέει, πιο ορατά κατά περιόδους στη βιολογία και αστρονοµία, µε θεοκεντρικές κυρίως απόψεις για τη δηµιουργία του σύµπαντος και του ανθρώπου.· Ανάµεσα τους, σαν αναγκαίο κακό, εµφανίζονται απόψεις που τείνουν προς κάποιο έωλο, αναπόδεικτο και προς εξαφάνιση υλισµό. Τα µαθηµατικά, ο κλάδος που αντικειµενικά καλλιεργεί τη φαντασία και το συλλογισµό, που «δείχνουν τις σχέσεις των πραγµάτων από τη σκοπιά της τάξης, του αριθµού και της έκτασης» (Λένιν, Φιλοσοφικά Τετράδια) µετατρέπονται σε ένα ακατάληπτο σύνολο µυστηριακών φορµαλισµών ξεκοµµένων από τη ζωή και τη φύση. Στη φυσική και χηµεία, η υλικότητα του κόσµου, η ενότητα και η αλληλουχία των φυσικών φαινοµένων, η πολυµορφία των διαφόρων µορφών της ύλης και το ανεξάντλητο της, η σχέση ανάµεσα στο αίτιο και το αποτέλεσµα, το τυχαίο και το αναγκαίο, η ιστορικότητα αλλά και η χρησιµότητα των επιστηµονικών µοντέλων, η επίδραση στη φιλοσοφία, δίνουν τη θέση τους στην άποψη ότι περίπου αυτή είναι η τελική άποψη της φυσικής, αποσπασµατικά, σαν άθροισµα πληροφοριών, µε αµφίβολη για τους διδασκόµενους την καθηµερινή χρησιµότητα τους. Στις προτεραιότητες κυβέρνησης και ΕΕ είναι η διδασκαλία της επιχειρηµατικότητας, αλλά “ξεχνούν” τη Θεωρία της Εξέλιξης του Δαρβίνου. Στην Ελλάδα δεν απαγορεύτηκε, όπως σε Πολιτείες των ΗΠΑ, αλλά στα σχολικά βιβλία του Λυκείου απουσιάζει, στη Βιολογία του Γυµνασίου δεν περιλαµβάνεται στην εξεταστέα ύλη και δεν προλαβαίνει να διδαχθεί. Όµως «χωρίς τη διδασκαλία της Εξέλιξης οι µαθητές µας δεν στερούνται της γνώσης ενός εξειδικευµένου κεφαλαίου της Βιολογίας, αλλά της δυνατότητας να κατανοήσουν τον κόσµο στον οποίο ζουν και τα µεγάλα θέµατα υγείας και περιβάλλοντος».
2
Η επιχειρηµατικότητα διδάσκεται και άµεσα σαν ατοµική στάση ζωής Τα «Μακντόναλτς» παραδίνουν µαθήµατα υγιεινής διατροφής, η ΤΟΥΟΤΑ Ελλάς «οικολογική αυτοκίνηση» η «Σιτιµπανκ» µαθήµατα οικονοµίας ο ΣΕΒ επιχειρηµατικότητα. Τα ιδρύµατα επιχειρηµατικών κολοσσών οργανώνουν «Δίκτυο Σχολικής Καινοτοµίας», µε το µηχανισµό του ΥΠΕΠΘ να το προώθεί Μέσω του ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ, δόθηκαν 96 εκατοµµύρια ευρώ για την προώθηση της επιχειρηµατικότητας σε όλες τις βαθµίδες της εκπαίδευσης. ➡ Στην Πρωτοβάθµια και Δευτεροβάθµια Εκπαίδευση, παράγουν εκπαιδευτικό υλικό συναφές µε θέµατα επιχειρηµατικότητας Οργανώνονται εκδηλώσεις ενηµέρωσης και ενθάρρυνσης των µαθητών στην ανάληψη πρωτοβουλιών για την ανάπτυξη επιχειρηµατικού πνεύµατος ➡ Τα σχολεία καταναλώνουν µε αµοιβή, προγράµµατα αντίστοιχου περιεχοµένου από την ελεύθερη αγορά τόσο εντός του σχολείου όσο και εκτός(ξεναγήσεις προγράµµατα διατροφής κυκλοφοριακής αγωγής κτλ)
Στην Τεχνική Εκπαίδευση εκπονούνται επιχειρηµατικά σχέδια για τη δηµιουργία από τους ίδιους τους µαθητές εικονικών επιχειρήσεων µε την προσοµοίωση λειτουργίας µιας επιχείρησης , ώστε οι µαθητές– οι µελλοντικοί µισοειδικευµένοι και επαγγελµατικά ακατοχύρωτοι εργάτες– «να γνωρίσουν το οικονοµικό περιβάλλον, τις ιδιαιτερότητες, τις δυσκολίες δηµιουργίας µιας πραγµατικής επιχείρησης!» Στα ίδια πλαίσια προωθούνται εκπαιδευτικές επισκέψεις των µαθητών σε επιχειρήσεις, επιµελητήρια, συνδέσµους επιχειρηµατιών και άλλους φορείς. ➡! Το «επιχειρηµατικό πανεπιστήµιο» (στην ιδιωτική ή τη δηµόσια µορφή του), εξυπηρετεί πλέον ανοικτά και καθαγιασµένα τις ανάγκες της κεφαλαιοκρατικής αναπαραγωγής, συνδέεται πιο άµεσα από ποτέ και µε ατοµικά κεφάλαια, επιχειρήσεις που υπαγορεύουν µεγάλο µέρος της λειτουργίας του (επιστηµονικά αντικείµενα, έρευνα) και λειτουργεί το ίδιο σαν καπιταλιστική επιχείρηση αφού εκµεταλλεύεται µισθωτή εργασία (µε τους πιο υποδουλωτικούς όρους) και πουλάει εµπορεύµατα. ➡
Η επιχειρηµατικότητα επιδρά στην ίδια τη δοµή της εκπαίδευσης
Ο τεµαχισµός της συνοδεύεται µε τον αντίστοιχο παραπέρα πολυκερµατισµό των εκπαιδευτικών ιδρυµάτων. (Γενικά Λύκεια, Μουσικά, ΕΠΑΛ, ΕΠΑΣ, Ναυτικά, Πειραµατικά, ,ΙΕΚ, ΤΕΙ, ΑΕΙ, δύο κύκλοι εντός των ΑΕΙ κλπ) εξασφαλίζοντας έτσι το απαραίτητο εργατικό δυναµικό του πειθαρχηµένου, νεοµισοειδικευµένου απασχολήσιµου. Οι δε πανεπιστηµιακές σπουδές τύπου Μπολόνια οδηγούν στην κατάργηση στην ουσία του πανεπιστηµιακού Τµήµατος και στη λειτουργία Σχολών µε «ευέλικτα προγράµµατα σπουδών» που δεν αντιστοιχούν σε ένα επιστηµονικά καθορισµένο αντικείµενο. Ουσιαστικά προσφέρουν, αντί των σπουδών σε µια συγκεκριµένη επιστήµη, κατάρτισηεξειδίκευση, σύµφωνα µε την περιστασιακή «ζήτηση» της αγοράς εργασίας.Τα σταθερά και αναπτυσσόµενα προγράµµατα σπουδών αντικαθίστανται πλέον από τα σπονδυλωτά (modularised), όπου ο κάθε φοιτητής διαµορφώνει το δικό του µενού ενώ η αγορά και οι επιχειρήσεις παρεµβαίνουν έντονα στο ίδιο το περιεχόµενο προωθώντας «ανοιχτά, ευέλικτα, ανανεώσιµα προγράµµατα σπουδών». Η λογική της Μπολόνια είναι πέραν των δυο κύκλων προπτυχιακών σπουδών - η διάσπαση της επιστηµονικής ενότητας των προγραµµάτων σπουδών µε την εφαρµογή του συστήµατος των πιστωτικών µονάδων που οδηγεί στην αποσάθρωση των πτυχίων και στην ακύρωση των συλλογικών επαγγελµατικών δικαιωµάτων των αποφοίτων. Η άρθρωση των σπουδών στη βάση πιστωτικών µονάδων µε αντίστοιχα
γνωστικά πακέτα και τον ανάλογο µέσο απαιτούµενο χρόνο για την απόκτησή τους, µεταξύ άλλων, παρέχει την δυνατότητα στο κεφάλαιο να αξιολογεί και να συγκρίνει την επιστηµονική γνώση στη δικιά του γνώριµη γλώσσα, της δικτατορίας της «άµεσης απόδοσης» και «του χρόνου επιβάρυνσης». Το επιχειρηµατικό κριτήριο εµφανίζεται κατ’ εξοχήν στη διοίκηση και λειτουργία των εκπαιδευτικών δοµών Με τη µείωση των δηµόσιων δαπανών, την αναζήτηση χορηγών, τα ΣΔΙΤ, την «αποκέντρωση», την υιοθέτηση εταιρικών προτύπων στη διοίκηση των πανεπιστηµίων και την εισαγωγή «µάνατζερς» και την απόπειρα εφαρµογής της αξιολόγησης στην οικονοµία της εκπαίδευσης . Ήδη το 1/3 των σχολείων στην Αγγλία αναζητούν χορηγούς στο όνοµα της ανεξαρτησίας τους ενώ ο Βρετανός υπουργός παιδείας µε την κατάθεση του πενταετούς, ζητούσε την παρέµβαση εταιρειών – χορηγών «για την στήριξη προβληµατικών σχολείων». Επιπλέον, η αστική πολιτική πάνω στη γνώση συνοδεύεται από «το κατέβασµα γνωστικών αντικειµένων» από τα πάνω προς τα κάτω. Αφηρηµένες, γενικές και σύνθετες γνώσεις διδάσκονται σε αναντίστοιχα παιδαγωγικά µικρές ηλικίες. Η πολιτική αυτή ,που τείνει να πάρει γενικευµένες διαστάσεις , ενισχύει τον λειτουργικό αναλφαβητισµό και οξύνει τους ταξικούς φραγµούς στη µόρφωση. Το κεφάλαιο όµως έχει ταυτόχρονα αντικειµενική ανάγκη να δώσει κάποιες γνώσεις - ειδικεύσεις καταρτίσεις, ώστε να ανταποκρίνονται οι
σύγχρονοι προλετάριοι,χειρώνακτες, µισοχειρώνακτες και µισοεπιστήµονες, όταν, ανάλογα µε τις ανάγκες του, τους καλεί. Αφού «Για να µεταβληθεί η γενική ανθρώπινη φύση έτσι που να αποκτήσει δεξιότητα κι επιτηδειότητα σ έναν καθορισµένο κλάδο εργασίας και να γίνει αναπτυγµένη και ειδική εργασιακή δύναµη, χρειάζεται µια καθορισµένη µόρφωση και εκπαίδευση» (Κ. Μαρξ) Κι έτσι η παραγωγή του υποκειµένου της εργασίας συγκροτείται ως σχετικά αυτοτελής κλάδος της παραγωγής. Χρειάζεται εποµένως ορισµένο επίπεδο ειδίκευσης της εργατικής δύναµης, άµεσα προσαρµοσµένης στις ανισορροπίες και ανακατατάξεις που φέρνει η ίδια η καπιταλιστική ανισοµετρία, ο κύκλος της καπιταλιστικής κρίσης, ο παγκόσµιος ανταγωνισµός. Άλλωστε είναι από τις αντιφάσεις του καπιταλισµού, αφενός να χρειάζεται την αναπτυγµένη εργατική δύναµη, αφετέρου να επιβραδύνει την ανάπτυξή της. Αυτό το «αναγκαίο θέλω» του κεφαλαίου το οδηγεί σε παλινωδίες. Σε µια πολιτική που οµοιάζει µε γαλλικό ακορντεόν κυρίως στο περιεχόµενο της γνώσης και το εξεταστικό παραµένοντας όµως σε ένα σκληρό πλέγµα εντατικοποίησης, εξετάσεων, αξιολογήσεων, µετρήσεων πάσης φύσης, µε στόχο τον έλεγχο της παρεχόµενης γνώσης-πληροφορίας και την ελεγχόµενη κατανοµή του µαθητικού πληθυσµού προς την τριτοβάθµια εκπαίδευση και προς την τεχνική εκπαίδευση (ΕΠΑΛ), τη φτηνή κατάρτιση (ΕΠΑΣ) και την αγορά εργασίας. Εξ ου και οι παλινωδίες στα αναλυτικά προγράµµατα, στις δέσµες, στο εξεταστικό την τελευταία εικοσαετία.
3
ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΟΥΣ Η αστική πολιτική, οι αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις στην εκπαίδευση µετατρέπουν τη γνώση, την επιστήµη, την τέχνη, την τεχνολογία και τον πολιτισµό, από δυνάµεις κοινωνικής απελευθέρωσης και άρσης της αποξένωσης, σε δυνάµεις κυριαρχίας της, εκµετάλλευσης, καταναγκασµού και αλλοτρίωσης της εργατικής τάξης και της νεολαίας. Ενισχύουν τη σχετική και απόλυτη µορφωτική εξαθλίωση της εργατικής τάξης, των µεσαίων στρωµάτων και της νεολαίας στη νέα εποχή. Ενδυναµώνουν τους ταξικούς φραγµούς που µέσω της κατατεµαχισµένης, και πληροφοριοποιηµένης γνώσης αποκτούν νέο ποιοτικό χαρακτήρα και νέες δυσκολίες στην κατανόηση και αποκάλυψη τους. Το 25% των µαθητών στην ηλικία γύρω στα 15 αντιµετωπίζει σοβαρές δυσκολίες σε ότι αφορά στην ικανότητα ανάγνωσης και κατανόησης. Το επεξεργασµένο και αδιαπέραστο πλέγµα ταξικών φραγµών οδηγεί στη µορφωτική καθήλωση των µαθητών που προέρχονται από λαϊκά στρώµατα. Καθήλωση που ξεκινά από το Δηµοτικό και θα ενισχύεται µέσα από το διαφοροποιηµένο πρόγραµµα και την ανισοτιµία των αποκεντρωµένων σχολείων. Την ανανέωση, διεύρυνση και διαιώνιση του διπλού ταξικού δικτύου Λύκειο Τεχνικοεπαγγελµατική Εκπαίδευση µε το ανισότιµο τεχνικοεπαγγελµατικό σκέλος του σε Επαγγελµατικά Λύκεια (ΕΠΑΛ) αλλά και τις Επαγγελµατικές σχολές (ΕΠΑΣ), ένα είδος χοάνης των «υστερούντων» µαθητών χωρίς διέξοδο, τον τεµαχισµό των πανεπιστηµιακών σπουδών. Η αντιδραστική εκπαιδευτική πολιτική σε συνδυασµό µε την χωρίς τέλος και έλεος λιτότητα και την πολιτική
πτωχοκοµείου προς την εργατική τάξη δηµιουργούν ένα εκρηκτικό µείγµα που οδηγεί στο να µην έχουν ολοκληρώσει τη βασική εκπαίδευση (Δηµοτικό και Γυµνάσιο), 2.800.000 άτοµα, τέσσερις στους δέκα Έλληνες ηλικίας 16 ετών και άνω , ένα εκατοµµύριο άτοµα να µην έχουν απολυτήριο Δηµοτικού. Χιλιάδες παιδιά εξ αιτίας της φτώχειας, της ανεργίας και της µετανάστευσης να εγκαταλείπουν κάθε χρόνο το σχολείο. Με αποτέλεσµα το 2001, 120.000 παιδιά να µην έχουν ολοκληρώσει την 9χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση. Η ιδεολογική λειτουργία της εκπαίδευσης όλων των βαθµίδων, ως αναπόσπαστο τµήµα του καπιταλιστικού εποικοδοµήµατος έχει, µαζί µ’ αυτό και στο πλαίσιο του, µια σχετική αυτοτέλεια αντεπιδρώντας µε τη σειρά του στις υπάρχουσες κοινωνικές σχέσεις και στον τρόπο που αυτές αναπαράγονται. Ως ένα σηµαντικό βαθµό λειτουργεί ως κοινωνικός διανοµέας ώστε η αυριανή βάρδια της εργατικής τάξης να αποδεχτεί την κοινωνική της θέση ως κάτι φυσικό και αιώνιο. Αναπτύσσει ή όχι ενδιαφέροντα, προσανατολίζει σε επαγγέλµατα, ανοίγει αλλά και κλείνει δρόµους προς τη ζωή, σε σχέση πάντα µε τις δυνατότητες της εποχής. Με την εφαρµοζόµενη πολιτική: η ιδεολογική λειτουργία του σχολείου όλων των βαθµίδων και ο σχετικά κατανεµητικός του ρόλος ανανεώνονται και ενισχύονται προς όφελος της αστικής τάξης . Το ειδικό βάρος της άµεσης και έµµεσης οικονοµικής λειτουργίας της εκπαίδευσης ενδυναµώνει τόσο µε την άµεση και ευέλικτη σύµπλευση εκπαίδευσης και επιχειρήσεων µε κορυφή τα πανεπιστήµια όσο και µε τη σύµπραξη δηµόσιου και ιδιωτικού τοµέα.
ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΟΥΣ Η αποκαλούµενη «αυτοτέλεια», «αυτοδιοίκηση», «αυτονοµία» ή «αποκέντρωση» των εκπαιδευτικών µονάδων (ΑΕΙ-ΤΕΙ και σχολείων). Την ανάθεση δηλαδή µεγάλου µέρους της ευθύνης για τη χρηµατοδότηση, τη λειτουργία, τους προσανατολισµούς κάθε εκπαιδευτικού ιδρύµατος στο εκπαιδευτικό προσωπικό, τους εκπαιδευόµενους, τους γονείς, την «τοπική κοινωνία» και τους «παραγωγικούς φορείς», όπως αποκαλούνται οι επιχειρήσεις. Σύµφωνα µε την ΕΕ «τα πιο αποκεντρωµένα εκπαιδευτικά συστήµατα είναι ταυτόχρονα και τα πιο ευέλικτα... επιτρέπουν να αναπτυχθούν νέες µορφές συµπράξεων και ! συνεργασιών». Βασικό εργαλείο η κατεύθυνση για την «οικονοµική και διοικητική αυτοτέλεια» στα ΑΕΙ-ΤΕΙ, που αποτελεί τον πυρήνα του νοµοσχεδίου. Αντίστοιχα στην πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια εκπαίδευση η «αποκέντρωση» της σχολικής εκπαίδευσης, το βαθιά ταξικό, διαφοροποιηµένο σχολείο, που φέρνει απάνω του µεγάλο µέρος της ευθύνης για τη χρηµατοδότηση, το σχολικό πρόγραµµα και τη λειτουργία του. Έτσι σχεδιάζουν πλέον την κάθε σχολική και εκπαιδευτική µονάδα όχι µόνο να «υποδέχεται και να διεκπεραιώνει την κεντρικά ασκούµενη εκπαιδευτική πολιτική», αλλά και να λειτουργεί ως µια «αυτόνοµη» εκπαιδευτική επιχείρηση που θα εξασφαλίζει την χρηµατοδότηση της από τις επιχειρήσεις και την «τοπική κοινωνία» µε βάση την αρχή της «τριµερούς χρηµατοδότησης» (επιχειρήσεις, δηµόσιο, δίδακτρα) «διαµορφώνοντας τοπικά δίκτυα υποστήριξης του εκπαιδευτικού έργου». Μέσω δε της διαµόρφωσης Αναλυτικών Προγραµµάτων όλων των βαθµίδων σε τοπικό, όπως λένε, επίπεδο, θα αποκτά επιχειρηµατικούς δεσµούς µε το νέο θεό - αγορά. Από αυτήν θα αντλεί τα κεφάλαια κίνησής της και σ’ αυτή θα εκθέτει τα «προϊόντα της».
Η εξάρτηση µεγάλου µέρους της λειτουργίας κάθε εκπαιδευτικού ιδρύµατος από την ικανότητά του να διαχειρίζεται «έξυπνα» τους πόρους του και να προσελκύει χρηµατοδότες καθώς και η προβλεπόµενη εξωτερική αξιολόγηση της εκπαιδευτικής µονάδας, θα επιτείνουν τη διαφοροποίηση του προγράµµατος και την ταξική κατηγοριοποίηση των σχολείων. Ο «έλεγχος, αποτίµηση και διασφάλιση της ποιότητας της εκπαίδευσης» που στην Ελλάδα βαφτίστηκε αξιολόγηση. Η αξιολόγηση σαν εσωτερικό και εξωτερικό στοιχείο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, έρχεται και ως µέτρο ελέγχου αποτελεσµατικότητας των αστικών προτεραιοτήτων αλλά και ως δρόµος επιβολής κριτηρίων και κατεύθυνσης σε κάθε εκπαιδευτική διαδικασία. Επιπλέον, µέσω της εφαρµογής συστηµάτων αξιολόγησης από εξωτερικούς οργανισµούς, επιδιώκεται να εξαλειφθεί και η παραµικρή επίδραση της δράσης και της γνώµης των εκπαιδευτικών υποκειµένων πάνω στο περιεχόµενο και την εκπαιδευτική διαδικασία. Η επιβολή του µηχανισµού της αξιολόγησης θα έχει µία σειρά αντιδραστικές συνέπειες. Θα οδηγήσει σε µία αριστοκρατική ιεράρχηση µεταξύ των εκπαιδευτικών ιδρυµάτων – όπως άλλωστε η συζήτηση περί «κέντρων αριστείας» υποδηλώνει. Θα δηµιουργήσει συνθήκες «επιστηµονικού µακαρθισµού», στην ποδηγέτηση της παρεχόµενης γνώσης, καθώς γνωστικά αντικείµενα και επιστηµονικές προσεγγίσεις που είναι µηχρήσιµα ή κριτικά προς το σύστηµα θα εξοβελισθούν συστηµατικά στις παρυφές . Ανοίγει τον δρόµο για τον κατακερµατισµό του σώµατος των εκπαιδευτικών και την δηµιουργία πολλών διαφορετικών κατηγοριών µε διαφορετικό µισθολόγιο, άλλες διοικητικές
4
αρµοδιότητες και άλλες δυνατότητες εξέλιξης υπονοµεύοντας τη συλλογική διεκδίκηση. Η πιστοποίηση Είναι προφανές ότι στο έδαφος ενός πλέγµατος παροχής εκπαιδευτικών υπηρεσιών, δια βίου προσαρµόσιµου στις επιχειρηµατικές ανάγκες και στα κριτήρια του κεφαλαίου, η διαµόρφωση συστηµάτων συνεχούς πιστοποίησης και ελέγχου είναι εκ των ουκ άνευ. Έτσι τα πτυχία παύουν να είναι µέσα ρύθµισης των επαγγελµατικών – εργασιακών δικαιωµάτων στην «αγορά εργασίας» και αντικαθίστανται από τα πορτοφόλιο και τα τυποποιηµένα αποδεικτικά δεξιοτήτων – ικανοτήτων. Σ’ αυτή την κατεύθυνση κινούνται µια σειρά µέτρα για το Ευρωπαϊκό πτυχίο, τη συσσώρευση πιστωτικών µονάδων, το Συµπλήρωµα Διπλώµατος, αλλά και η δροµολόγηση διαδικασιών συνεχούς πιστοποίησης επαγγελµατικών προσόντων. Τα κοινά ευρωπαϊκά πλαίσια και πεδία αναφοράς Η προσπάθεια όλες οι παραπάνω διαδικασίες να καταλήγουν σε µετρήσιµα και συγκρίσιµα αποτελέσµατα και να εξασφαλίζουν την κινητικότητα του εργατικού και του επιστηµονικού δυναµικού σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και να αντεπιδρούν στα εκπαιδευτικά περιεχόµενα διαφυλάσσοντας και αναπτύσσοντας τις επιλογές του ευρωπαϊκού κεφαλαίου, εµφανίζεται µε την επιµονή για δηµιουργία ενιαίων πεδίων αναφοράς όπως, το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων (EQF), ο ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος ΑΕ και έρευνας. Ο σχεδιασµός και η υλοποίηση της αστικής πολιτικής πέρασε και περνά µέσα από: ➡ τις εκπαιδευτικές πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως αυτές αποτυπώνονται στις συνθήκες της Μπολόνια, του Βερολίνου, της Λισσαβόνα, της Πράγας και του Λονδίνου.
Πρόκειται για πολιτικές που επιχειρούν να επιβάλλουν και να θεσµοθετήσουν, την άµεση, ευέλικτη και καθολική υπαγωγή της εκπαιδευτικής κι ερευνητικής διαδικασίας στις ανάγκες της ανάπτυξης της κερδοφορίας του κεφαλαίου, το καθοριστικό χτύπηµα της δηµόσιας δωρεάν εκπαίδευσης και την λειτουργία των εκπαιδευτικών ιδρυµάτων µε ιδιωτικοοικονοµικά κριτήρια. Κάτω από τη σκέπη του λεγόµενου Κοινού Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης έχουν στόχο την πλήρη εναρµόνιση των ευρωπαϊκών εκπαιδευτικών συστηµάτων, τη συγκρότηση πανευρωπαϊκού συστήµατος πιστοποίησης και ουσιαστικά ποσοτικής µέτρησης προσόντων, για την άµεση και ευέλικτη παρέµβαση του κεφαλαίου στο περιεχόµενο, τον προσανατολισµό, τη δοµή και τη διοίκηση της εκπαίδευσης. ➡ µια σειρά νόµους που ψηφίστηκαν, κυρίως µετά το 85 και πιο ορατά µετά το 93, από την ΝΔ ή το Πασοκ, ως κυβερνήσεις και πάντως είχαν την ουσιαστική συµφωνία και των δύο, (νόµος 3549/007 για τις αλλαγές στην λειτουργία των ΑΕΙ, νόµοι για τα µεταπτυχιακά και την έρευνα, νόµος 3475/06 για τη δοµή και λειτουργία της επαγγελµατικής εκπαίδευσης, η επιχειρούµενη αναθεώρηση του άρθρου 16 και η δηµιουργία ιδιωτικών πανεπιστηµίων, η επιχειρούµενη κατοχύρωση της οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη λειτουργία των ιδιωτικών κολεγίων, ο νόµος 3374/05 που θεσµοθετεί τις πιστωτικές µονάδες και εισάγει την εξωτερική αξιολόγηση στα ΑΕΙ, πολυνοµοσχέδιο για εκπ\ση κλπ.)
Η πολιτική – εκπαιδευτική µας πρόταση Οι γενικές αρχές µιας Απελευθερωτικής Παιδείας 1. Αφετηριακό µας σηµείο είναι ότι ένα εκπαιδευτικό πρόγραµµα αντίστασης και αντεπίθεσης πρέπει να βασίζεται στη γνώση και τη διεκδίκηση των πρωτόγνωρων απελευθερωτικών δυνατοτήτων για την κοινωνία που γεννά η εργασία, η επιστήµη, και η τεχνική, και να αντιπαρατίθεται στην ιδιοποίηση, την διαστροφή ή την κατάπνιξή τους από τον καπιταλισµό. Οι δυνάµεις του αντικαπιταλιστικού κινήµατος έχουν στις σηµαίες τους την απελευθέρωση της εργασίας και της εκπαίδευσης, την ανάγκη αλλά και τη δυνατότητα να αµείβεται, να ζει και να µορφώνεται ολόπλευρα ο εργάτης - δηµιουργός του συνολικού πλούτου. Τα αιτήµατα για την ανασυγκρότηση της παιδείας συσχετίζονται µε εκείνα για την ανασυγκρότηση της εργασίας και τελικά όλης της κοινωνίας. Οι αναγκαίες ανατρεπτικές τοµές και αλλαγές στην εκπαίδευση συνδέονται µε αυτές στην οργάνωση της εργασίας, της παραγωγής, των σχέσεων ιδιοκτησίας στα µέσα παραγωγής. Και ο αγώνας για µια απελευθερωτική παιδεία συνδυάζεται µε την πάλη για τη χειραφετηµένη και χωρίς εκµετάλλευση εργασία. Διεκδικεί να κυριαρχούν οι ανάγκες της κοινωνικής πλειοψηφίας στο τι, πώς, µε ποιο τρόπο και για ποιο σκοπό µαθαίνουµε καθώς και στο τι, πώς, για ποιο σκοπό και µε ποιο τρόπο παράγουµε. Η απελευθερωτική παιδεία καταργεί τα σύνορα που χαράζει η αγοραία αντίληψη για τη γνώση και την επιστήµη, ανακαλύπτει νέα πεδία γνώσης, διαµορφώνει νέους επιστηµονικούς ορίζοντες, αναπτύσσεται σε νέες κατευθύνσεις και τοµείς, προσανατολισµένες από τις ανθρώπινες ανάγκες και ενοράσεις και όχι από τις απαιτήσεις της καπιταλιστικής κερδοφορίας.
Αντιστρατεύεται τον σχετικά κατανεµητικό ρόλο της εκπαίδευσης, που αναπαράγει τον καπιταλιστικό καταµερισµό εργασίας. Πολύ περισσότερο σήµερα που οι εξελίξεις στην επιστήµη, την ειδίκευση, την τεχνική αναβαθµίζουν το ρόλο της εκπαίδευσης ως µηχανισµού ταξικού καθορισµού και ένταξης.
δηµόσιους φορείς εκπαίδευσης για προσωπική – συλλογική ανάγκη.
2. Η απελευθερωτική παιδεία είναι αντιπαραθετική σε κάθε είδους διακρίσεις και ανισότητες .
Η απελευθερωτική παιδεία προβάλλει µια άλλη αντίληψη για το ίδιο το περιεχόµενο σπουδών αλλά και τη διδακτική πράξη σε όλα τα επίπεδα που να βασίζεται στις εργατικές ανάγκες, στη απελευθερωτική προοπτική ως µάχιµη διαδικασία από το σήµερα. Διεκδικούµε την ενιαία πολύµορφη γνώση που: βασίζεται στα ιστορικά ✓ επιστρέφει και διαµορφούµενα θεµέλια των επιστηµών, συµβάλλει ώστε όλα τα παιδιά να διεισδύουν στους νόµους κίνησης της φύσης και της κοινωνίας . ✓ προωθεί το δέσιµο της θεωρίας µε την πράξη, τη µελέτη των διαφόρων επιστηµών σε σύνδεση µε τις εφαρµογές τους στην οικονοµική και κοινωνική ζωή, την ενσωµάτωση βασικών στοιχείων της επιστήµης, των µέσων παραγωγής, της τεχνολογίας. ✓καλλιεργεί την ενότητα, τη συλλογικότητα, την αλληλεγγύη των ανθρώπων µέσω της αµοιβαίας διάκρισής τους αλλά και συνεισφοράς τους ταυτόχρονα στον αµοιβαίο εµπλουτισµό των προσωπικοτήτων ✓ αντιµετωπίζει την κατάκτηση της γλώσσας (µητρικής και ξένης) όχι απλά ως µέσο επικοινωνίας αλλά ως όργανο σκέψης και συνειδητής συλλογικής εργασίας.
Για µας, η µόρφωση είναι ισότιµο δικαίωµα όλων, όπως και η εργασία είναι αναφαίρετο δικαίωµα του εργάτη και υποχρέωση του κράτους και της κοινωνίας απέναντι στην εργατική τάξη! Από αυτή τη θέση εµπνεόµαστε παλεύοντας για τον περιορισµό στο σήµερα έως και της εξάλειψης αύριο όλων εκείνων των εκπαιδευτικών, οικονοµικών, κοινωνικών γενικότερα όρων που λειτουργούν ως ταξικοί φραγµοί.
3. Η απελευθερωτική παιδεία δεν περιορίζεται µόνο στο πλαίσιο του επίσηµου εκπαιδευτικού συστήµατος και στη χρονική διάρκεια αυτού του συστήµατος. Η µόρφωση και η παιδεία πρέπει να αναβλύζουν από όλους τους κρίκους και τους θεσµούς της κοινωνίας: εργασιακούς, πολιτισµικούς, κοινωνικούς, συνδικαλιστικούς, πολιτικούς. Να διαχέονται από κάθε κύτταρο της, διαµορφώνοντας ένα κλίµα σύγχρονου εργατικού διαφωτισµού και καθολικής µορφωτικής ανάτασης. µε κριτήριο τις αρχές που προαναφέρθηκαν. Κάθε εργαζόµενος σε οποιοδήποτε χρονικό σηµείο της ζωής του χωρίς δική του οικονοµική ή ψυχολογική επιβάρυνση πρέπει να έχει τη δυνατότητα να βρίσκεται στους
4. Η απελευθερωτική παιδεία οικοδοµεί νέες δηµοκρατικές διαδικασίες προσέγγισης της µόρφωσης, νέους δρόµους ανάπτυξης της επιστήµης και της έρευνας ..
5
Η πολιτική – εκπαιδευτική µας πρόταση ! Τα βασικά σηµεία για ένα πρόγραµµα πάλης 1. Καθιέρωση δηµόσιας δωρεάν δίχρονης υποχρεωτικής προσχολικής αγωγής ...για την ανάπτυξη της προσωπικότητας και την οµαλή διανοητική εξέλιξη του νέου. Ο ρόλος του νηπιαγωγείου δεν µπορεί να είναι η εκπαίδευση, γεγονός που αποτελεί ωµή παραβίαση των ορίων του παιδικού ψυχισµού και των αναγκών της νηπιακής ηλικίας, αλλά το θεµατικό παιχνίδι. Έτσι ώστε, το παιδί να βοηθιέται να αναγνωρίζει τις συµβιωτικές σχέσεις και τα πρώτα σκιρτήµατα κοινωνικής συνείδησης, να πλουτίζει την επικοινωνιακή του ικανότητα, να αποκτά συνείδηση των σχέσεων των πραγµάτων , να διδάσκεται κανόνες της ζωής όπως η επιµέλεια, η εργατικότητα, η σωστή διατροφή, η προσωπική φροντίδα και υγιεινή.
2. Ενιαίο 12χρονο, βασικό, δηµόσιο και δωρεάν Σχολείο, για όλα τα παιδιά. Η κατάκτηση του ενιαίου δωδεκάχρονου σχολείου από την αυριανή βάρδια της εργατικής τάξης θα είναι καρπός σκληρού ανατρεπτικού αγώνα. Η καθιέρωση του θα αποτελεί ποιοτικό άλµα στη ριζική αναστροφή των όρων µόρφωσης των νέων, τη βάση του εκπαιδευτικού οικοδοµήµατος που αντιστοιχεί στις ανάγκες και στις δυνατότητες της εποχής µας.
Α.
Διεκδικούµε έναν τύπο σχολείου µε ενιαίο πρόγραµµα, ενιαία σύγχρονη υλικοτεχνική υποδοµή και ενιαία δωρεάν βιβλία, ενιαία διοίκηση και λειτουργία, µόνιµο εκπαιδευτικό προσωπικό µε ενιαία εργασιακά δικαιώµατα. Απαιτούµε την κατάργηση του διπλού σχολικού δικτύου (γενική - επαγγελµατική εκπαίδευση), αλλά και της διάσπασης σε Δηµοτικό - Γυµνάσιο Λύκειο, που εκφράζει ξεπερασµένα στάδια ταξικής εκπαίδευσης του λαού µας. Ζητούµε την ακύρωση κάθε µέτρου κεντρικής διαφοροποίησης των σχολικών προγραµµάτων και των σχολείων (ευέλικτη ζώνη, ευρωπαϊκά προγράµµατα, αξιολόγηση των σχολικών µονάδων και των εκπαιδευτικών), όπως και της αποκέντρωσης - εµπορευµατοποίησης κρίσιµων εκπαιδευτικών παραµέτρων (χρηµατοδότηση, προγράµµατα, προσλήψεις εκπαιδευτικών, βιβλία και υποδοµές), που διευρύνει ακόµη και προς τις πιο µικρές ηλικίες τις κοινωνικές ανισότητες στη µόρφωση. Απαιτούµε την απόσυρση των κυβερνητικών ρυθµίσεων - κατευθύνσεων που αναθέτει στους δήµους και τους ιδιωτικούς παιδικούς σταθµούς τη συµπλήρωση των κενών του δηµόσιου εκπαιδευτικού συστήµατος, υποχρεώνοντας τους γονείς να αναλάβουν το κόστος. Αντιπαλεύουµε το ολοήµερο ανταποδοτικό σχολείο και νηπιαγωγείο, που µε το ασυνάρτητο δεύτερο πρόγραµµά του µετατρέπεται τελικά σε χώρο φύλαξης παιδιών, σε ένα είδος baby - parking.
Β.
Διεκδικούµε σχολείο της ενιαίας πολύµορφης γνώσης, αρνούµενοι το σηµερινό σχολείο . Διεκδικούµε ριζική αλλαγή στα αναλυτικά προγράµµατα και βιβλία, ώστε
το σχολείο να διευκολύνει τη γνώση του κόσµου όπως είναι και όχι όπως φαίνεται. Καθορισµό µε παιδαγωγικούς όρους ενιαίου ωρολογίου προγράµµατος για όλα τα παιδιά, ώστε να αφήνει χρόνο για παιχνίδι και άλλες εξωσχολικές δραστηριότητες. Για τα παιδιά των µεταναστών µέσα σε αυτό το όριο ωρών να εξασφαλίζεται η γνώση της γλώσσας και της ιστορίας της χώρας τους. Δραστική µείωση των µαθητών ανά τµήµα. Σύγχρονα και ασφαλή σχολικά κτίρια, εξοπλισµένα µε εργαστήρια, γυµναστήρια, µουσικά όργανα, βιβλιοθήκες, τραπεζαρίες και σχεδιασµό εναρµονισµένο µε την παιδαγωγική τους λειτουργία. Υποδοµή για ιατρική πρόληψη και υγιεινή σε όλα τα σχολεία. Διεκδικούµε σχολείο που να διαµορφώνει ελεύθερες σκεπτόµενες προσωπικότητες σε αντιπαράθεση, µε το λειτουργικό αναλφαβητισµό, το νεοµυστικισµό και ανορθολογισµό, το σκοταδισµό και τη θρησκοληψία, αλλά και τον ατοµισµό τον ανταγωνισµό, τη θεοποίηση της αγοράς και του κέρδους που προωθεί το σηµερινό εκπαιδευτικό σύστηµα. Που θα καλλιεργεί την ελευθερία και το σεβασµό στο εθνικά, πολιτισµικά, φυλετικά, θρησκευτικά, διαφορετικό. Απαιτούµε κατάργηση του µαθήµατος των θρησκευτικών και αντικατάσταση µε το µάθηµα της ιστορίας των θρησκειών.
Γ.
Η επέκταση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης ως τα 18 είναι αναγκαία ώστε να εξασφαλίζεται η απόκτηση γενικής αντίληψης για τη φύση και την κοινωνία, θεµέλιο για την ανάπτυξη εξελιγµένων δυνατοτήτων όπως η κριτική, αναλυτική και συνθετική ικανότητα, η δηµιουργικότητα και η πολυµέρεια. Απαιτούµε κανείς µαθητής να µη δουλεύει ως τα 18. Απαιτούµε επαρκή αντισταθµιστικά κοινωνικά επιδόµατα και ειδικά εκπαιδευτικά προγράµµατα για τα παιδιά των φτωχών λαϊκών στρωµάτων, των ανέργων, των µεταναστών, των ατόµων µε αναπηρίες και µαθησιακές δυσκολίες. Αναµόρφωση της νυκτερινής εκπαίδευσης στη βάση
6
έκτακτου Εκπαιδευτικού Προγράµµατος ώστε κυρίως να καλύψει τον αναλφαβητισµό και την ανάγκη να τελειώσουν όλοι την ενιαία δωδεκάχρονη δηµόσια βασική εκπαίδευση.
Δ.
Η επαγγελµατική και Τεχνική Εκπαίδευση µετά το 12χρονο: ως αίτηµα µεταβατικού χαρακτήρα που συνδέεται µε τον αναγκαίο τεχνικό καταµερισµό εργασίας και ταυτόχρονα συγκρούεται µε τον ταξικά επικαθοριζόµενο καπιταλιστικό καταµερισµό, διεκδικούµε µετά το ενιαίο δωδεκάχρονο σχολείο, την ελεύθερη πρόσβαση σε δωρεάν και Δηµόσιες Σχολές παροχής γνώσεων και ουσιαστικής επάρκειας για την άσκηση επαγγέλµατος, για όσα επαγγέλµατα δεν απαιτούν πανεπιστηµιακή µόρφωση. Η προσέγγιση στην Πανεπιστηµιακή Εκπαίδευση συνεχίζει να είναι ελεύθερη και δυνατή, για όλους µε µόνη προϋπόθεση το απολυτήριο του ενιαίου 12χρονου σχολείου. Οι σπουδές σε αυτές τις σχολές θα πρέπει να εξασφαλίζουν την συνέχιση παροχής ενός σοβαρού
υπόβαθρου γενικών γνώσεων. Μια ευρύτερη προσέγγιση του αντικείµενου του επαγγέλµατος ώστε να µην οδηγούν σε υπερ-ειδίκευση. Απαιτούν υψηλού επιπέδου υποδοµές και εξοπλισµό. Θα συγκροτούνται κόντρα στη λογική του Ευρωπαϊκού και Εθνικού Πλαισίου Προσόντων και στα επαγγελµατικά περιγράµµατα των ΣΕΒ – ΓΣΕΕ - ΓΣΕΒΕΕ Μέχρι την κατάργηση του ανισότιµου διπλού δικτύου γενικής – τεχνικοεπαγγελµατικής εκπαίδευσης και των ΙΕΚ, ΚΕΚ, ΚΕΣ. Άµεσα διεκδικούµε οι µαθητές να έχουν πλήρη επαγγελµατικά δικαιώµατα, επαρκείς εκπαιδευτικούς, σύγχρονα δωρεάν βιβλία και αναλυτικά προγράµµατα, εργαστήρια και επαρκή εξοπλισµό.
Ε.
Ελεύθερη, καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής, πρόσβαση στην πανεπιστηµιακή βαθµίδα µετά το δωδεκάχρονο. Όχι στην βαθµολογική βάση του 10 σαν όρος για την είσοδο στην τριτοβάθµια εκπαίδευση.
3. Ενιαία, δηµόσια και δωρεάν, πανεπιστηµιακή παιδεία. Στηριζόµενη σε πλατιά γνωστικά αντικείµενα µε διεπιστηµονική προσέγγιση ώστε να εξασφαλίζει για όλους τους φοιτητές επιστηµονική επάρκεια και επαγγελµατική ικανότητα. Να διαµορφώνει επιστήµονες ικανούς να σκέφτονται και να δρουν µε διαλεκτική αντίληψη, όχι µονοδιάστατους και τεχνοκράτες.
Α. Κατάργηση της αναχρονιστικής διάκρισης σε πανεπιστηµιακά και µη πανεπιστηµιακά - τεχνολογικά ιδρύµατα µε τον επαναπροσδιορισµό των επιστηµονικών αντικειµένων της ανώτατης εκπαίδευσης στη βάση των πραγµατικών κοινωνικών αναγκών και των αναγκών ανάπτυξης της επιστήµης και της έρευνας. Όχι στην εκπαίδευση των διαχωρισµών, των 2 κύκλων σπουδών σε ΑΕΙ, της κατηγοριοποίησης Σχολών.
Β. Όλα τα εργασιακά δικαιώµατα άρα και το δικαίωµα πρόσβασης στο επάγγελµα να κατοχυρώνεται µε την απόκτηση του πτυχίου. Κατάργηση κάθε µηχανισµού διαπίστευσης της επαγγελµατικής ικανότητας των πτυχιούχων, όπως οι εξετάσεις για απόκτηση άδειας άσκησης επαγγέλµατος στους διάφορους επαγγελµατικούς φορείς.
Γ. Όχι στην οµηρία της εκπαίδευσης από το ιδιωτικό κεφάλαιο, την εισβολή των επιχειρήσεων και των χορηγών στις σχολές και το αντίστροφο.
Δ. Έρευνα για τις εργατικές – λαϊκές ανάγκες και όχι για το κεφάλαιο. Η επιστήµη είναι προϊόν της εργασίας χιλιάδων επιστηµόνων και στοχαστών ανά τους αιώνες και κανείς δε δικαιούται να ιδιοποιείται για ατοµικό του όφελος τα αποτελέσµατά της. Να παρθούν πίσω τα νοµοσχέδιασυµπληρώµατα του νόµου πλαισίου για την έρευνα. Γενναία αύξηση της κρατικής χρηµατοδότησης της έρευνας για να καλύπτονται µε επάρκεια όλοι οι τοµείς της, να συµµετέχει σε αυτήν το σύνολο των ανώτατων και ερευνητικών ιδρυµάτων και του επιστηµονικού τους δυναµικού και να µπει τέλος στη νοσηρή κατάσταση της διαχείρισης του µεγάλου όγκου των ερευνητικών προγραµµάτων από µια µειοψηφία ΔΕΠ και ερευνητών διασυνδεδεµένη µε επιχειρηµατικά και κυβερνητικά κυκλώµατα. Διαµόρφωση συνθηκών διαφάνειας και κοινωνικού ελέγχου των κατευθύνσεων της έρευνας, τη σύνδεσή της µε την πανεπιστηµιακή εκπαίδευση και την αποδέσµευσή της από τους νόµους της ατοµικής ιδιοκτησίας (πατέντες, εµπορικά σήµατα, κλπ.) ώστε να γίνει δυνατή η ελεύθερη και πλατιά διάδοση και αξιοποίηση των αποτελεσµάτων της για τη βελτίωση της ανθρώπινης ζωής. Κατάργηση της δυνατότητας να δηµιουργούνται εταιρείες εµπορικής εκµετάλλευσης ερευνητικών προϊόντων από πανεπιστήµια, ερευνητικά κέντρα ή από µέλη του επιστηµονικού τους προσωπικού. Να καταργηθούν οι αντιεκπαιδευτικοί νόµοι ΝΔ και ΠΑΣΟΚ (Συµπλήρωµα Διπλώµατος, Διεθνές Πανεπιστήµιο, Αξιολόγηση για κατηγοριοποίηση, κατάταξη και ανάλογη χρηµατοδότηση των ΑΕΙ-ΤΕΙ, Αγοραία διασφάλιση ποιότητας, Ινστιτούτα Δια Βίου Εκπαίδευσης, κτλ).
4. Κατάργηση της ιδιωτικής εκπαίδευσης και της παραπαιδείας. Όχι στα Ιδιωτικά Πανεπιστήµια κάθε µορφής. Καµιά συνταγµατική κατοχύρωση της διαδικασίας της Μπολόνια µέσω της δήθεν διασφάλισης ποιότητας των ΑΕΙ. Άµεση απεµπλοκή της Ελλάδας από τα σχέδια τόσο για Κοινό Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτατης Παιδείας, όσο και για την εγκαθίδρυση ενός Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναγνώρισης Προσόντων. Όχι στη νοµιµοποίηση των «Κολεγίων» που ισοπεδώνουν τα εργασιακά δικαιώµατα των αποφοίτων της ανώτατης εκπαίδευσης και προετοιµάζουν το έδαφος για την ένταξη των ιδιωτικών πανεπιστηµίων στην ανώτατη
εκπαίδευση, τη σύνδεση των ΙΕΚ µε αυτή. Ανάκληση όλων των αδειών λειτουργίας των κάθε λογής ιδιωτικών «κολεγίων» που λειτουργούν στη χώρα µας σαν εµπορικά υποκαταστήµατα ξένων πανεπιστηµίων. Απαγόρευση σε κάθε άσχετο µε την εκπαίδευση φορέα να ιδρύει το δικό του «πανεπιστήµιο» (δήµοι, ΓΣΕΕ, Εκκλησία, κλπ.). Όχι στην εκπαιδευτική και εργασιακή ρύθµιση που εξισώνει τις πεντάχρονες και τετράχρονες σπουδές στα ελληνικά ΑΕΙ µε τις τρίχρονες σπουδές των πανεπιστηµίων του εξωτερικού ή των συνεργαζόµενων µε αυτά ιδιωτικών «κολεγίων».
7
5. Ανοικτά, δηµόσια, δωρεάν Εκπαιδευτικά Προγράµµατα, παροχής γενικών και επαγγελµατικών γνώσεων που γεννιούνται εξ αιτίας της ραγδαίας επιστηµονικής και τεχνικής επανάστασης καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής σε όλους.
6. Εκπαιδευτικοί µε αποκλειστική, πλήρη και µόνιµη εργασία, µε παιδαγωγική και διδακτική ελευθερία.
Αυξήσεις των µισθών ώστε να ζουν µε αξιοπρέπεια από αυτούς. 1400 βασικός µισθός. Πλήρης και δωρεάν ιατροφαρµακευτική περίθαλψη, εξετάσεις και νοσηλεία για τους εκπαιδευτικούς και τις οικογένειές τους. Σύνταξη στα 55 χρόνια ή στα 30 χρόνια εργασίας στο ύψος του καταληκτικού µισθού. Περιοδική υποχρεωτική ετήσια επιµόρφωση των εκπαιδευτικών µε απαλλαγή από τα διδακτικά του καθήκοντα και εξασφάλιση από το κράτος της απαραίτητης χρηµατοδότησης, του υλικού κ.λ.π. Απαγκίστρωση των εκπαιδευτικών από τις γραφειοκρατικές διεκπεραιωτές εργασίες του σχολείου. Όχι στην παιδαγωγική ασφυξία του εκπαιδευτικού, στην οµηρία της επισφαλούς και ανασφαλούς εργασίας των δήθεν αναπληρωτών και ωροµισθίων. Κατάργηση κάθε είδους ελαστικών εργασιακών σχέσεων. Όχι Γενναία αύξηση της χρηµατοδότησης της στον κατακερµατισµό, τη µερική απασχόληση και εργασία των εργαζοµένων δηµόσιας εκπαίδευσης, αύξηση των κρατικών στην τριτοβάθµια εκπαίδευση. Ίσα εργασιακά δικαιώµατα, µισθούς και δαπανών για την Παιδεία στο 7% του ΑΕΠ ή ασφάλιση για ίση δουλειά. στο 15% του Προϋπολογισµού.
7.
8. Δηµοκρατικά δικαιώµατα ...και συλλογικός, αποφασιστικός έλεγχος από όλους τους φορείς που συνθέτουν την εκπαιδευτική πραγµατικότητα, στο σύνολο της εκπαιδευτικής λειτουργίας. Δηµοκρατία στα σχολεία και στις σχολές µε πρώτο και κύριο το δικαίωµα της συλλογικής συνδικαλιστικής δράσης και του αγώνα για την προάσπιση και διεύρυνση των δικαιωµάτων των εργαζοµένων και της νεολαίας. Πλήρης συνδικαλιστική ελευθερία, καµία αστυνοµική παρέµβαση στις διαδηλώσεις, κανένα µέτρο
ενάντια στο δικαίωµα της διαδήλωσης, και της κατάληψης. Όχι στην κατάργηση του Πανεπιστηµιακού ασύλου στην ποινικοποίηση της πολιτικής και συνδικαλιστικής δράσης. Όχι στην αξιολόγηση, χειραγώγηση, συµµόρφωση και κατηγοριοποίηση των εκπαιδευτικών, των µαθητών και των φοιτητών, των σχολείων και των σχολών, που στοχεύει µε τον ένα ή άλλο τρόπο, στην υποταγή και την πειθάρχηση τους στα κελεύσµατα της αγοράς και των πολιτικών.
Το µέτωπο παιδείας, εργασίας, δηµοκρατίας Η αλληλοδιαπλοκή και στενή σύνδεση Εκπαίδευσης – Εργασίας οδηγούν στην αναγκαιότητα δηµιουργίας ενός µετώπου Παιδείας, Εργασίας, Δηµοκρατίας σαν το αναγκαίο κοινωνικό µέσο αντιµετώπισης της αστικής πολιτικής και προώθησης των εργατικών εκπαιδευτικών συµφερόντων. Το Μέτωπο Παιδείας Εργασίας Δηµοκρατίας δεν είναι υποκειµενική επιλογή του ΝΑΡ, αλλά αντικειµενική αναγκαιότητα µε βάση τις εξελίξεις στην εκπαίδευση και την εφαρµοζόµενη πολιτική. Αυτό σηµαίνει πως τόσο το ίδιο το εκπαιδευτικό κίνηµα οφείλει να θέτει εργατικά εκπαιδευτικά αιτήµατα και να επιδιώκει τη συµπόρευση συντονισµό και κοινή δράση µε το εργατικό κίνηµα, όσο και το ίδιο το εργατικό κίνηµα οφείλει να στρέψει την προσοχή και δράση του στην ουσία του εκπαιδευτικού προβλήµατος. Πολύ περισσότερο αφού ένα εκατοµµύριο οικογένειες ζουν σε καθηµερινή βάση το ίδιο το εκπαιδευτικό πρόβληµα στις διάφορες εκφάνσεις του. Το πρόγραµµα για µια απελευθερωτική παιδεία – εργασία στηρίζεται στον αγώνα και στηρίζει τον αγώνα της εργατικής τάξης, της νεολαίας και των διανοουµένων για ελεύθερη, ουσιαστική και εξελισσόµενη πρόσβαση των ανθρώπων σε όλο τον πλούτο των ανθρώπινων γνώσεων. Το εκπαιδευτικό και εργατικό κίνηµα στην ανάπτυξη τους, µπορεί έµπρακτα να αποδείξουν στις δυνάµεις του σύγχρονου σκοταδισµού, πως τα πράγµατα δεν έρχονται πάντα όπως τα σχεδιάζουν. Πως τον επίλογο στο σενάριο των καπιταλιστικών αντιδραστικών αναδιαρθρώσεων θα τον γράψουν οι σηµερινοί κολασµένοι που σηκώνουν τα βάρη της κοινωνίας, χωρίς να απολαµβάνουν τα πλεονεκτήµατά της. Εκεί λοιπόν, στην πραγµατική κίνηση της ταξικής πάλης που θα καταργεί τη σηµερινή κατάσταση από τη σκοπιά των εργατικών συµφερόντων, το πρόγραµµα για µια απελευθερωτική Παιδεία θα πλουτίζεται, διορθώνεται, συµπληρώνεται και κυρίως θα αναπτύσσεται. Η τελική και συνολική λύση του εκπαιδευτικού προγράµµατος για µια απελευθερωτική Παιδεία µπορεί να δοθεί µόνο µε το πέρασµα στην ωριµότητα της ανθρώπινης κοινωνίας, στην κοµµουνιστική. Το πέρασµα στην αταξική κοινωνία, της οποίας αυτοσκοπός είναι η ολόπλευρη ανάπτυξη των δηµιουργικών ικανοτήτων της κάθε προσωπικότητας. Η άρση του καταναγκαστικού, υποδουλωτικού και αποξενωτικού καταµερισµού της εργασίας και ο µετασχηµατισµός της παιδείας σε βασική πτυχή της ολόπλευρης πολιτισµικής καλλιέργειας , εργασιακή, φυσική και πνευµατική αγωγή.
8