1
:
Ipuinak Albisteak Komikiak
3 14 16
Entrevistas Noticias Textos Comic Pasatiempos
18 23 26 30 34
2
ESPAZIOKO ABENTURA Iñigo Aldama
Peru eta bere lagunak Plentzian bizi ziren baina espaziora joan nahi zuten. Baina inork ez zeukan espaziontzirik hara joateko. Orduan Peruk ideia bat izan zuen: -Denen artean espaziontzi bat egitea. Berehala lanean jarri ziren. Amaitu zutenean konbustiblez bete zuten. Horrela espaziora joan ziren. Bidaia itzela izan zen eta oso pozik gelditu ziren.
MIKEL ILARGIRA DOA ARKAITZ TREBOLAZABALA
Bazen behin Mikel izeneko mutil bat . Mikelek amets bat zuen: ilargira joatea . Egun batean ohetik altxatu zen eta bapatean “DING-DONG” atea jo zuten. Mikelek atea zabaldu eta gizon bat zen, baina ez edo zein gizon bat zen baina ez edo zein gizon, ezpaziorako irteerak egiten zituen gizona zen. 3
Eta hau esan zion Mikeli: -Ea mutiko! espaziora joan nai duzu? Eta Mikel baietz esan zuen. Orduan gizonak Mikeli biar probak egiteko esan zion. Eguna heldu zen, Mikelek probak egin zituen eta gizonak ondo egin zuela esan zion eta bi hilabete horrela egiten bazuen espaziora joango zela.Bi hilabeteak pasa ziren eta ilargira joan zen.
UNIBERTSOko ABENTURAK Hegoa Ocerin Egun batean Mikel eta Miren espaziora joatea erabaki zuten. Espazioontzi bat egiten hasi ziren. Asteak eta asteak pasata Portu zuten espazioontzia egitea. Espazio-ontzia egin zuten, zeren eta Mirenek Lurra bakarrik zegoela esaten zuelako eta Mikelek Lurra baino planeta gehiago zeudela pentsatzen zuen. Hurrengo egunean ondo lo egin eta gero trajeak jantzi zituzten eta espazio-ontzira abiatu ziren. Espazio-ontzian sartu eta egin zuten lehenengo gauza esertzea izan zen, bigarrena gerrikoa ipintzea eta hirugarrena espazio-ontzia piztea. Espazio-ontzia martxan jarri zuten eta 20.000km / orduko abiadura hartu zuten. Espaziora ailegatu ziren eta gasolinarik ez zeukatela konturatu ziren. Orduan hurrunetik gauza bat ikusi zuten, borobila zen eta uztai bat zuen bere inguruan. Mikel planeta bat zela konturatu zen. “Saturno�. Orduan Mikelek esan zuen: -Goazen Saturnora! Eta Mirenek esan zuen: 4
-Saturnora? Eta Mikelek: -Bai, Saturno planetara. Saturno planetara abiatu ziren eta meteorito batzuekin topatu ziren eta alde batera eta bestera ibili ziren bost minututan. Ailegatu ziren Saturnora eta hartz batekin topatu ziren, bi buruko hartz bat zen. Orduan Mirenek esan zion: -Ez daude planeta gehiago? Eta hartzak esan zion: -Hasi zarete orain, dena hasi zen “Big-Bangâ€?en eta aurrera jarraitzen baduzue ikusiko dituzue planeta gehiago, izar gehiago, meteorito gehiago, ilargi gehiago‌Eta ez bukatu Unibertsoa ikusten.
PLANETA BASOAN GALDUTA NAROA ITURRALDE
Egun batean planeta etxe batean,4 pertsonako familia bat bizi zen,ama Maria,aita Asier,ahizpa bat Maider(handiena) eta bestea Itziar (txikiena). Planeta eskolara joateko ordua zen,auto-nabea artu eta ahiegatu ziren.Han txango bat zeukaten bus-nabea hartu eta monstruoen basoa-planetara abiatu ziren.
5
Ahiegatu eta gero,monstruo espacial desberdinak,begi batekoak,hanka askotakoak,Frankenstein,Drakula…Ezagutu zituzten.Eta gero bere planetakikusi eta ikasi zituzten.Eta azkenikbere basora joateko orgua zen. Basoan, bere etxeak,zer jaten duten,honak ala txarrak diren,…ikasi zuten Eta bapatean Maider Frakenstein bat ikuzi zuelaezan zion Itziarri etagaldu egin ziren!!! Biak beldurrarekin basotik irtetzen zaiatzen ziren baina basotik irtetzen zaiatzen bazirengehiago galtzen ziren eta azkeneanleku batean geldi egotea erabaki zuten.Eta leku horretatikFrankenstein atera zen,eta Maider eta Itziar oiukatzen hasi ziren eta monstruoa nezkak lazaitzen zaiatu egin zen,eta azkenean lortu zuen. -Neskak, zer gertatzen zaizue? -Galdu gara eta ordu bat barru gure bus –nabea eskola planetara bueltatuko da. -Ba, hori ez da arazoa etorri nirekin. Eta bere taldearekin bueltatu ziren. -Eskerrik asko! -Ez horregatik agur! -Agur! Eta horrela etxera bueltatu ziren.
Unibertsora Joatea? Angie Cuero
E
gun batean ume bat zegoen bakarrik kaletik
ibiltzen. Ibiltzen eta ibiltzen zerura begiratu zuen eta esan zuen – nolakoa izango da unibertsoa? Handitan joan nahi dut. Urteak pasa eta pasa handia egin zen. 6
Astronautako karrera bat egin zuen eta azkenean unibertsora joan zan. Izarren Hautsa! Meteorito Bat Lurrera. Paula García Egun batean, Plentzian ikusi zuten bero asko zegoela, eta negua zen! Ia-ia 30 gradu zeuden. Mikel, beti bizi zuen Plentzian. Eta astronauta zen. Egun polit batean, Bilbora joan zen. Bere lagun bat, Iker deitzen dela planetario bat zeukan. Mikel ezan zion. -Kaixo, Iker. Ikusi al dut gauza bat zure teleskopioan? -Bai!Nola ez? -Eskerrik asko. -Ez horregatik. Mikel, ia-ia desmallatu egin zen. Mikel beldar asko zeukan eta ezan zuen: Ez, ez da posible. Meteorito bat dago. Eta dago oso hurbil dago! Mikel eta biok “kuarentenan” jarri zuten Lurra. –Zer egingo dugu, Mikel? -Espaziora joango gara. Zulo beltza Ekain Pagazaurtundua 7
Bazen behin galaxia ezagun batean ``Ur bidea’’izenaz.Unibertsoko zulo beltzik handiena zeukan.Galaxia gero eta txikiagoa zen zulo beltzaren eraginez.Lur planetako gizaki maltzur batzuk kontrolatzen zituzten unibertsoko zulo beltz guztiak.Baina egun batean, Ur-bideko mutil batek Lur planetara joan zen maltzur horiei garaitzera .Bidaia oso luzea izan zen baina azkenean heldu zen.Bila eta bila egun oso bat eta azkenean aurkitu zuen beraien bizilekua.Borrokan hasi ziren eta denbora asko egon ziren borrokatzen baina mutila ezin zuen hainbesteren aurka,eta ihes egin zuen.Maltzurrak jarraitu zioten eta Orduan mutila zulo beltzera asko hurbildu zen eta hil zen.
GAUEKO IBILALDIA Marta Camacho Bizkaiko herri txiki batean Mikel eta Maider bizi dira. Mikel 9 urte dauzka. Asko gustatzen zaio liburuak irakurtzea, baina nahiago dutenak unibertsoarenak dira. Maider 10 urte dauzka,eta bera ere asko gustatzen zaio unibertsoaren liburuak edo filmeak ikustea. Biok oso lagun onak dira eta egun asko geratzen dira jolasteko eta hitz egiteko. Gaur Abustuak 11 da , Mikel eta Maider geratu dute Lagrimas de San Lorenzo ikusteko. -Oso pozik nago-esan zuen Maider oso zoriontzu. -Nik ere oso pozik nago.-erantzun zion Mikel oso pozik. -Zure gurasoak dakite hemen zaudela?-galdetu zion Maider. 8
-Ez,ez dakite, ihez egin dut nire gurasoak lo geratu zirenean.-erantzun zion Mikel. -Eta zureak?-galdetu zion Mikel. -Nireak ere ez.Nik nire gurasoak lo geratu zirenean eskapatu naiz lehiotik.-erantzun zion Maider. Maiderrek lehenengo pisuan bizi da orduan lehiotik salto bat eman zuen. Biok basora abiatu ziren bide txiki eta ilun batetik. 30 minutu pasa ondoren eremu batera ailegatu ziren. Han toailak lurrean ipini eta biok etzan ziren . -Ekarri dituzu prismatikoak?-galdetu zion Maider . -Bai,ekarri ditut.-Erantzun zion Mikel. -Eta zuk?-galdetu zion Mikel. -Bai, nik ere ekarri ditut eta gainera nire amari hartu diot bere kamera dana grabatzeko.-erantzun zion Maider . Orain biok denbora asko itzaron behar dute zerura begiratzen,baina oso distiratzu zegoen ilbetea zegoelako. -Maider begira!-oihukatu zuen Mikel. -Zer nahi duzu Mikel?-galdetu zion Maider. -Hasi dela!-oihukatu zuen Mikel. -Ze ondo!-oihukatu zuen ere Maider. -Grabatu egingo dut!-oihukatu zuen Maider. -Gero pasatu beharko didazu.-esan zuen Mikel. -Bale,gero ematen dizut.-erantzun zion Maider. Baina bitartean etxean‌ -Ama non dago Maider?-esan zuen Maideren Aita (Joseba). -Desagertu da!-oihukatu zuen Maideren Ama (Maria). -Nola desagertu dela?-Esan zuen Joseba. -Mikelen Amari deituko diot.-esan zuen Maria. 9
Mikelen etxean…. Ring,ring,ring,riiiiiiiinnngggg…… -Bai, nor da?-esan zuen Mikelen ama(Joana) -Kaixo,Maria naiz Maideren ama,kasualidades han dago Maider?esan zuen Maria. -Ez,ez dut uzte badaz-pada joango naiz begiratzera.-ezan zuen Joana. -Aaaaahhhh!!!!!!!!-oihukatu zuen Joana. -Zer gertatzen da?-galdetu zuen Maria. -Mikel ez dago!!!!!!!-oihukatu zuen berriro Joana. -Eta non uzte duzu daudela?-galdetu zuen Joana oso-oso urduri. -Niri Maider esan zidan nahi zuela “LAS LAGRIMAS DE SAN LORENZO” ikustea eta gainera nahi zuela mendian ikustea ,baina pertsona bakar batekin ,nik pentsatzen nuen nik nintzela baina zen Mikel. -Joaten gara ikustera?-galdetu zuen Joana. -Bale.-erantzun zuen Maria. Joaten dira eta han zeuden,korrika biak batera beraiengana joan eta azerretu egin ziren zela eta ez ziotelako beraiei ab isatu eta zigortuta zeudela esan zioten ,ez zioten uzten berriro eskapatzea,izarrei begiratzea eta berriro biak ikustea. Eta hala bazan ez bazan zar dadila Plentziako plazan.
10
Unibertsoko olinpiadak GARAZI ABURTO
Baziren behin Leire , Ander , Eider eta,Oier izeneko lau ume.Oier oso azkarra zen,Leire alaia eta barregarria zen eta Eider eta Ander biurrienak ziren.Oso ondo pasatzen zuten elkarrekin.Asko guztatzen zitzaien ezpazioa eta estralurtarrak. Egun bateantrasto zahar bat ikusi zuten piska bat garbitu barrutik konponfdu eta‌ Listo!!!!Ezpaziontzi bat atra zen!Orduan Leirek esan zuen: -E-e ezpaziontzi bat!!!ez dutr inioiz pentsatu bat hubiletik ikusiko nuenik. -Goazen barrura ikustera –esan zuen Eiderrek -Bai goazen!-Anderrek -Buau ze politaden!-Oierrek Gauean inor konturatu gabe ezpaziontzia hartu eta Ander eta eiderrek botoi bat sakatu zuteneta gorantza joaten asi ziren. -Zeregin duzue Ander eta Eider?-galdetu zuten Leire eta Oierrek. 11
-parkatu!-esan zuten biak batera. Ilargian agertu ziren lauraketa han zeudela bi estralurtar ikusi zituzten Luis eta Luisa.Orduan harrituta elkarri begia gelditu ziren lau lagunak. -Nortzuk zarete?-esan zuen Leirek. -Gu Luis eta Luisa gara-esan zuen Luisek Luisak pastillak hartzen zegoen bitartean. -Tori bakoitzarentzat pastila bana.Jan eta arnastueta dena ondo egingo duzue. -Zer egiten duzue emen nongoak zaretenortzuk zarete? -Ni Oier naiz eta honek nire ,lagunak ,Leire, Eider eta Ander-Oierrek erantzun. -Gu Heuskal Herrikoak gara-Eiderrek -Eta hona ezpaziontzi batekin eldu gara.Eiderrek eta Anderrek botoi bat sakatu zuten eta hemen gaude.-esan zuen Leirek -Ongi daolinpiadakegin nhai dituzue?-esan zuen Luisek. -Bai!-laurak batera -Ongi da bihar hasiko gara.Joanzuen etxera eta gogotsu itsartu. Hurrengo egunean‌ -Goazen Olimpiadak hasiko dira eta goazen-Anderrek -Bai goazen!-beste hirurak 12
-Ongi da lehenengo proba SATURNON izango da.estralurtarrek. -SATURNON!!!-lau neska mutilek -Bai saturnon non ustezenuten LURRAN ,LURRAN ez gizakiek ikusikobagintuztehil egingoginduzkete. Saturnoko uztaietako harrietatik salto egitea hori izan zen lehenengo proba.Bigarren proba golfán jolastea marteko krrakterrak erabiliz.Horrela probagutiak egin arte .Eta…SUPER proba, estralutarren herria aurkitzea. -Begira hortik ez hortik-Leirek -Aurrera ez ezkerrera,bai ezkerrera -Eskuinera ez,aurrera-berrizEiderrek. -Aurrera ez atzera –Oierrek Baina ez zuten aurkitu eta olinpiadak amaitu ziren eta etxera bueltatu behar ziren.Orduan agurra emateko ordua iritsi zen,nahiz eta pena handia eman. Beste EGUN BATEAN BUELTATUKO ZIREN!!!!!!!!!!! AMAIERA
13
Gauaren iluntasuna aldarri. BERRIA (2013ko irailak12) Argi kutsadurak eragiten dituen kalteak eta haiek konpontzeko bideak azaltzen dituen dokumentala aurkeztu dute Iruﾃｱeko Planetarioan, gaueko zerua babesteko jardunaldien barruan. Iker Tubia Iruﾃｱea
Losing the Dark (Iluntasuna galduz) dokumentalean, argi kutsadurak izaki bizidunei zer-nola eragiten dien azaltzen dute. / Iﾃ選GO URIZ / ARP.
Fernando Jauregi eta Javier Armentia dokumentala aurkezten. / I. URIZ / ARP
Iluntasuna da gauaren ezaugarri nagusia. XXI. mendeko gizarteak, baina, ahantzi egin du zer den gauaren iluntasuna. Hirietan argia da nagusi eguzkia desagertzen denean ere. Kolorez argiztatutako eraikinak han eta hemen. Argia nekazari eremuetara ere ailegatu da. Argi kutsadurak kezkaturik, Gaueko Zerua Babesteko XIII. Europako Jardunaldiak antolatu dituzte Iruﾃｱean. Atzo International Dark Sky Association elkarteak sortutako Losing the Dark (Iluntasuna galduz) dokumentala aurkeztu zuten Planetarioko kupulan.
14
Esne Bidean Lurra bezalako planetak daudela uste dute Berrehun planeta harritsu gehiago topatu dituzte adituek: haietan bizidunak egotea posible dela diote Nagore Vega Esne Bidean zehar Lurraren antzeko planetak badaudela ondorioztatu du Ameriketako Estatu Batuetako (AEB) ikerlari talde batek. Esne Bidean asko dira Eguzkiaren antza duten izarrak. Horietatik %60-80k Lurra bezalako planetak inguruan biraka izan ditzaketela jotzen dute. AAAS Zientziaren Aurrerabiderako Amerikako Elkarteak Bostonen (AEB) ezagutarazi ditu unibertsoan egindako aurkikuntza berriak. Zientzialarien arabera, eguzki sistematik kanpora ehunka dira planeta harritsuak. Planeta harkaiztsuak uste baino gehiago dira, eta horietako gehienek bizidunentzako baldintzak badituztela uste dute astronomoek. Esne Bidean dauden Eguzkiaren antzeko izarren %20-60k aipatu bezalako planetak izan ohi ditu inguruan, Arizonako (AEB) Unibertsitateko adituek aurreikusi dutenez. Orain arte berrehun bat planeta topatu dituzte, gehienak handiak, Jupiterren adinakoak direnak.
15
: ERRANEN TXOKOA-n: 5.A gelako blogean: http://plentziaeskola5a.blogspot.com.es/
16
Entrevista a Edmund Halley de Hugo
1. ¿PORQUÉ SE INTERESÓ POR LAS MATEMATICAS Y LA CIENCIA? R. Por qué me parece un tema muy interesante. 2.¿CUANDO EMPECÓ HA DEDICARSE HA ESTUDIAR LA LUZ? R. Cuándo empecé ha creer que la lúz del Sol estaba compuesta de distintos colores. 3 .¿ CUANDO INVENTASTE EL RELOJ? R. Cuando tenía unos pocos años. Entrevista de Angie Cuero a Isaac Newton October 24, 2013
-¿En que año naciste Isaac Newton? -Nací en el año 1642. 17
-¿ Dónde naciste ? -Naci en Gran Bretaña. -¿ Que etudiaste? -Estudié matemática y física. -¿ Qué descubriste ? -Descubri la gravitación universal que descubri cuando una manzana cayó de un árbol. -¿ Cuando empezo tu interes por la gravitación ? -Cuando cayo una manzana de un arbol. A parte de haber estudiar matematica y fisica , trabajo en la universidad .Se dedico a estudiar la luz: planteo que la del Sol una mezcla de luz de diferente color.
Entrevista de Paula García a Valentina Tereshkova, la primera mujer astronauta PAULA: -¿Qué sientes siendo la primera mujer en ir al espacio? VALENTINA:-La verdad, es que me siento importante. No todos los días te topas con sorpresas como estas. PAULA: -¿Por
qué cambiastes de oficio?
en el programa
VALENTINA:-No lo sé. Pero en 1961 me alisté de aprendizaje de cosmonautas.
PAULA: Tierra?
¿Cuántas órbitas habías hecho alrededor de la VALENTINA:-Dí 48 órbitas.
PAULA: -¿Cómo se llamaba el cohete en el que hiciste ese viaje? VALENTINA:-Se llamaba Vostok 6. PAULA: -¿Te gusta ser mujer de otro cosmonauta? 18
VALENTINA:-Si, la verdad es que si. Nuestro hijo fue el primer descendiente de padres que habían estado en el espacio.
Entrevista de Mikelats Lasa a Galileo Galilei -¿Dónde naciste? -Naci en el 15 de febrero de 1564. 2. ¿Dónde naciste? -Naci en Papua (Italia). 3. ¿Qué estudiaste? -Estudie medicina, pero mas tarde empece a estudiar matematica y filosofia. 4. ¿Donde estudiaste? -Estudie en la universidad de Padua. 5. ¿Qué catedra te dieron? -La catedra de matematicas. 6. ¿Cuándo empezaste a interesarte por la astronomia? -Empeze a interesarme en 1595. 7. ¿En que teoria empezaste a creer? -En la de Copernico: que la tierra gira alrededor del sol. 8. ¿Quiénes inventaron el telescopio? -Lo inventaron los holandeses. 9.¿Que observaste con el telescopio? -Observe las manchas del sol, como giraba la Luna…
19
Marta Camacho entrevista a Neil Amstrong, el primer hombre que pisó la Luna
M -¿Neil Amstrong me dices cual fue uno de tus mayores aventuras? N-Una de mis mayores aventuras fue pisar la Luna.. M-¿Tienes hijos? N-Si, tengo 3 hijos Karen Amstrong, Eric Amstrong y Mark Amstrong. M-¿Cómo te sentiste al pisar la Luna? N-Pues me sentí muy emocionado, nunca pense llegar a ese punto. M-¿Cómo se llamaban tus padres? N-Stephen y Viola M-¿De donde eres? N-Soy de Estados Unidos . M-¿Cuándo naciste? N-Naci el 5 de agosto de 1930 en Wapakoneta , Ohio. M-¿Cuántas insigneas ganaste? N-Gane 2 insigneas. M-¿Qué estudiaste? 20
N-Estudie Ingieneria Piloto y Aereoespacial M-Como te sentiste al saber que eras el primer humano que fue a la Luna? N-¿Me sentí muy orgulloso de mi mismo . M-¿Cuál era tu Rango? N-Coronel USAF M-¿Cuál es tu Agencia Espacial? N-La NASA es mi agencia espacial.
EL ESPACIO El espacio està lleno de cosas maravillosas. HUGO,IBAI,MIKELATS,EKAIN,MARTIN Y ARKAITZ querían ir al espacio. Pero tenían que estudiar mucho 5 años por lo menos. Querían ir al espacio pero surgió un imprevisto muy gordo. El padre del padre de Ekain había fallecido. Dijeron los 6 si abandonas abandonamos. El cohete se retrasó en hacer 1 año, después fueron al espacio. Hugo
21
Hallan un extraño planeta que flota sin orbitar alrededor de una estrella Está situado solamente a 80 años luz de la Tierra y cuenta con una masa seis veces superior a la de Júpiter EL CORREO 10.10.13 - 10:24 COLPISA / AFP | WASHINGTON
Imagen del planeta PSO J318.5-22, que se encuentra en la constelación de Capricornio. / Afp
Un planeta de fuera del sistema solar flota sólo en el espacio, sin estar en órbita alrededor de una estrella, según ha descubierto un equipo internacional de astrónomos, de acuerdo a una investigación publicada ayer en Estados Unidos. Este exoplaneta gaseoso, bautizado como PSO J318.5-22 , está situado solamente a 80 años luz de la Tierra y cuenta con una masa seis veces superior a la de Júpiter, han precisado los astrónomos, cuyo hallazgo fue publicado por la revista estadounidense Astrophysical Journal Letters.
El Curiosity halla agua abundante en la superficie de Marte Abc j. de jorge@judithdj / madrid Día 26/09/2013 - 20.37h Las primeras muestras de suelo marciano analizadas en el laboratorio interior del rover revelan la composición del Planeta rojo. Los resultados tienen importantes implicaciones para futuros exploradores humanos
NASA 22
Poco ha tenido que rascar el Curiosity para encontrar agua en Marte. La primera muestra de terreno marciano que el rover de la NASA ha analizado en el sofisticado laboratorio que porta en su interior demuestra que el suelo por el que rueda contiene un porcentaje de agua considerable. Está ahí mismo, en la superficie, y no hace falta profundizar más para dar con ella, lo que podría ser muy útil para futuros exploradores humanos. El hallazgo aparece descrito en uno de los tres informes que se publican esta semana en la revista Science y que describen con todo detalle las muestras tomadas durante cien días por los instrumentos de alta tecnología del vehículo explorador. Es la información más completa jamás obtenida de la superficie marciana
La NASA encuentra plástico en la mayor luna de Saturno Detecta propileno, un producto químico utilizado para fabricar recipientes de almacenamiento de alimentos y parachoques de automóviles EL CORREO 01.10.13 - 14:16 EUROPA PRESS | MADRID
El satélite Titán, junto a su planeta Saturno. / Archivo
La nave espacial Cassini de la NASA ha detectado propileno, un producto químico utilizado para fabricar recipientes de almacenamiento de alimentos, parachoques de automóviles y otros productos de consumo, en la luna de Saturno Titán. Se trata de la primera detección definitiva de un ingrediente del plástico en cualquier luna o planeta, aparte de la Tierra. El propileno se ha identificado en la baja atmósfera de Titán mediante el espectrómetro infrarrojo compuesto de Cassini (CIRS). Este instrumento mide la luz infrarroja o radiación térmica emitida por Saturno y sus lunas, de la misma forma en que en las manos se siente el calor de un incendio.
23
OCIOCRÍTICO.COM
2013-07-16 10:22:31
Así muere una estrella similar al Sol El telescopio Chandra de la NASA ha sido testigo del fin de una estrella similar al sol. Su nombre es NGC 2392 o 'Eskimo Nebula', se encuentra a unos 4.200 años luz de la Tierra y es del tipo que los astrónomos llaman nebulosa planetaria, un término que nada tiene que ver con los planetas pero que se ha utilizado siempre por la similar apariencia de estos objetos con los discos planetarios.
:
24
25
26
27
28
29
30
31
32