Ebook 03 abhivyakti murji gada final 2014 10 11

‘અબીવ્મક્તી’ ફર૊ગભા​ાં ભુકામેરા મશ્રી. ભુયજી મગડાના મરેખ૊ની ‘અબીવ્મક્તી’ ઈ.ફુક મ– 03

:ભુલ્મ:

યૅ ળનર મવદબાલ

:પ્રકાળક:

ગ૊લીનદ મભાુ govindmaru@yahoo.co.in

October 11, 2014 @ USA http://govindmaru.wordpress.com

1

અર્પણ... જેને મક૊ઈ મઉ઩ભા મન મઆ઩ી મળકામ મતે મ‘ભા’ કલીશ્રી મફ૊ટાદકયે મવાચુાં મજ મકષ્ણુાં મછે મ: ‘ભીઠા​ાં મભધુ મને મભીઠા​ાં મભેશુરા મયે મર૊ર, એથી મભીઠી મતે મભ૊યી મભાત મયે , જનનીની મજોડ મવખી મનશીં મજડે મયે મર૊ર.’

ભાયા મ઩યીલાય મભાટે મ઩૊તાની મજાત મઘવી મનાખનાય

ભાયા​ાં મભાતુશ્રી. મભીઠીફા મભાુના મચયણ૊ભા​ાં મવાદય મઅ઩પણ

ગોવીન્દ મારુ

405,વયગભ મએ઩ાટપભેનટ, મકૃ ઴ી મમુનીલવીટીની મવાભે, એુ મચાય મયસ્તા, મલીજર઩૊ય ઩૊ષ્ટ મ: એરુ એગ્રી. ક૊રેજ. ઩ીન મક૊ડ મ:396 450. જીલ્લ૊ મ: નલવાયી. મગુજયાત મયાજ્મ. પ૊નઃ મ: મ9537 88 00 66 e.Mail: મgovindmaru@yahoo.co.in

http://govindmaru.wordpress.com

2

શે ર૊ક૊, શાંુ જે કાંઈ કશાંુ તે ઩યભ઩યાગત છે એભ જાણી ખુાં ભાનળ૊ નશીં. તભાયી ઩ુલપ઩યભ઩યાને અનુવયીને છે એભ જાણીને ઩ણ ખુાં ભાનળ૊ નશીં. આલુાં શળે એભ ધાયી ખુાં ભાનળ૊ નશીં. તકપવીદ્ધ છે એભ જાણી ખુાં ભાનળ૊ નશીં. રોકીક નમામ છે એભ જાણી ખુાં ભાનળ૊ નશીં. વુનદય રાગે છે એભ જાણી ખુાં ભાનળ૊ નશીં. તભાયી શ્રદ્ધાને ઩૊઴નાુાં છે એભ જાણી ખુાં ભાનળ૊ નશીં. શાંુ પ્રવીદ્ધ વાધુ છુ ,ાં ઩ુજ્મ મછુ ાં એલુાં જાણી ખુાં ભાનળ૊ નશીં. ઩ણ તભાયી લીલેકફુદ્ધીથી ભાય૊ ઉ઩દેળ ખય૊ રાગે ત૊ જ તભે તેન૊ સ્લીકાય કયજો."

–ગોતભ ફુદ્ધ

http://govindmaru.wordpress.com

3

વભ઩ાદકીમ ભાનનીમ મ શ્રી. મભુયજીબાઈ મગડાના​ાં મ ભાતા–઩ીતા મભુ઱ મકચ્છના મલતની. મ ઩ણ મએભન૊ મ જનભ મઅને મ ઉછેય મત૊ મભશાયાષ્ટ રના મઅાંતયીમા઱ મગાભભા​ાં મ થમ૊. મભુાંફઈ મમુનીલવીટીભા​ાંથી મફી. મઈ. (ભીકેનીકર) મથમા મઅને મ એ મજ મ ક્ષેત્રભા​ાં મ અભેયીકાભા​ાં મ એભ. મએવ. મકયી, મતમા​ાં મ કનવલ્ટનટવી મકયી. મ લીવેક મલ઴પ મતમા​ાં મગા઱ીને મશલે મ ઩૊તે મ લડ૊દયાભા​ાં મસ્થામી મથમા મછે. મનીલૃત્તીના મછેલ્લા મએક મદામકાથી મ કચ્છી મ લીળા મ ઓવલા઱ મ વભાજ, ભુભફઈના મ ભુખ઩ત્ર મ ‘઩ગદાંડી’ ભાવીક મ અને મ કચ્છી મ જ ૈન મ વભાજ, અભદાલાદના મ ભુખ઩ત્ર મ ‘ભાંગર મ ભનદીય’ભા​ાં મ તેભણે મ રખલાનુાં મ ળુ મ કમુ​ું. મ પ્રચરીત વાભાજીક મ ભાનમતાઓથી મ લીુદ્ધ શ્રી. મ ભુયજીબાઈનુ માં ચ૊ખખુાં મ ચીનતન, મ તેને મ આરેખતી મ વોભમ, મ વય઱ મઅને મ અશીંવક મળૈરી મતથા મતકપફદ્ધ મયજુ આતથી મશાંુ મ આક઴ીત મથમ૊. મજીલનન૊ મવાચ૊ મયાશ મ ફતાલતા મ એભના મ રેખ૊ને મ ભાયા મ ‘અબીવ્મક્તી’ મ ફર૊ગભા​ાં મ પ્રગટ મ કયલા મ દેલા, મ ભુભફઈના મ એક મ કામપક્રભભા​ાં, મભેં મ એભની મઅનુભતી મભા​ાંગી મશતી. મ‘અબીવ્મક્તી’ મફર૊ગ મત૊ મતેઓ મનીમભીત મલા​ાંચતા મ શ૊ઈ મતેઓએ મભાયી મ઩ીઠ મથાફડીને મભને મયાજીખુળીથી મભાંજુયી મઆ઩ી. મ મ આજદીન મ વુધીભા​ાં મ શ્રી. મ ભુયજીબાઈના મ 42 મ રેખ૊ મ ‘અબીવ્મક્તી’ મ ફર૊ગભા​ાં મ પ્રગટ મ થમા મ છે. મ આ મ તભાભ મ રેખ૊ને મ લાચકભીત્ર૊ મ તયપથી મ ખુફ મ જ મ વાય૊ મ આલકાય મ અને મ પ્રતીવાદ મ વા​ાં઩ડત૊ મ યષ્ણ૊ મ છે. મ તેભા​ાંથી મ તેભના મ 23 મ રેખ૊ની પ્રથભ મ અને મ ‘અબીવ્મક્તી’ મ ફર૊ગની મ ‘અબીવ્મક્તી મ ઈ.ફુક–3’ મ વાથપ મ જોડણીભા​ાં મ જ મ છે; એભા​ાં મ ભાત્ર મ એક મ જ મ ‘ઈ’–‘ઉ’ લા઩યી મ ને મ લાચકભીત્ર૊ને મ વશ઴પ મ બેટ મધુાં મ છુ .ાં મયૅ ળનરજીલનન૊ મવાચ૊ મયાશ મચીંધલાભા​ાં મ તે મ ઉ઩મ૊ગી મથળે મ ત૊ મ એભનુાં મરેખન મઅને મભાયી મભશે નત મવપ઱ મથળે... ભને મવ઩ને મ઩ણ મખમાર મન મશત૊ મકે મઅભને મવાત મવભનદય મ઩ાય મઅભેયીકા મજલાની મતક મ ભ઱ળે. મઅભાયા મદીકયા મ઩લનને મ તમા​ાં, મ઩ુત્રલધુ મ વાંઘભીત્રાની મકુ ખે મ ઩ોત્રી ચી. ફ્રેમા (Freyja) ના મ અલતયણના મપ્રવાંગે મઆજે મઅભને મઅભેયીકા મજલા–જોલા–જાણલાન૊ મઅલવય મપ્રાપ્ત મથમ૊ મછે. મભાતૃબુભી નડીમાદથી મ દળ મ શજાય મ ભાઈર મ દુય મ અભેયીકાભા​ાં મ શ્રી. મ વુબા઴બાઈએ મ તાંત્રી મઅને મબગલતીફશે ન મે વશતાંત્રી મતયીકે ઩૊તાને મઘયે થી મ12 મ઩ાનાનુાં મ‘ગુજયાત મદ઩પણ’ મ1994ભા​ાં મ ળુ મ કમુ​ું મ શતુાં. મ આજે મ તેભના મ દીકયા મ શ્રી. મ કલ્઩ેળબાઈ મ ળાશ (ભેનેજીાંગ મ એડીટય)ના મ મુલા મ શાથે, મ ‘ગુજયાત મદ઩પણ’ મ176 ઩ાનના મદ઱દાય મઅાંક મફની મપ્રગતીના મ઩ાંથે મછે. મશલે મત૊ મતે મતેની મલેફવાઈટ મ http://gujaratdarpan.com/ મ ઩ય મ઩ણ મજોઈ મળકામ મછે. મ શ્રી. મ વુબા઴બાઈ મ ળાશ મ અને મ તેભન૊ મ ઩યીલાય મ દય મ ભશીને મ ‘ગુજયાત મ દ઩પણ મ મ વાશીતમવબા’ના મ નેજા મ શે ઠ઱ મ ગુજયાતી મ વાશીતમભા​ાં મ યવ મ ઘયાલતા મ રેખક૊, કલીઓની મ એક મ ‘વાશીતમવબા’ મ ઩૊તાની મ ઓપીવભા​ાં મ ની:સ્લાથપબાલે મ મ૊જે મ છે. તેભા​ાં મ બાગ મ રેનાય મ દયે ક મ http://govindmaru.wordpress.com

4

વાશીતમકાયની મસ્લયચના મચચાપને મચાકડે મ ચડે મછે. મરેખક૊ના​ાં મનલા​ાં મ઩ુસ્તક૊નુાં મલીભ૊ચન મ઩ણ મકયામ મ છે. મઆ મલીભ૊ચન મ઩ાભેરા​ાં મ઩ુસ્તકનુાં મ અલર૊કન મ઩ણ મ‘ગુજયાત મદ઩પણ મજ્ઞાન મ઩યફ’ના મનેજા મશે ઠ઱ મ પ્રકાળીત મથામ મછે. મલ઱ી મદયભશીને મ વબાની મવભાપ્તી મફાદ મશ્રી. મવુબા઴બાઈ મળાશ મઅને મ તેભન૊ મ ઩યીલાય મસ્લાદીષ્ટ મબ૊જનથી મઉ઩સ્થીત મ વલપને મ વાંતૃપ્ત મ઩ણ મકયે મ છે. મગુજયાતીઓ મઅભેયીકાના મ રેખક૊ને મજે મગણતા મશ૊મ મતે; મ઩યનતુ મવુબા઴બાઈ મત૊ મતેભને મ‘વયઆાંખ૊’ મ઩ય મયાખે મછે મઅને મએભ, મ વોનુાં મવજપક૊નુાં મશીય મપ્રગટાલલાન૊ મભ૊ક૊ મઆ઩ે મછે. આલા મગુણગ્રાશી મવુબા઴બાઈએ મઆ મઈ.ફુકનુ માં લીભ૊ચન મકયલાનુાં મ અભાુાં મ નીભાંત્રણ મ સ્લીકામુ​ું મ અને મ વોની મઆગતાસ્લાગતા મકયી મતે મ ફદર મતેભન૊ મઅને મ આ મઆખા મકામપક્રભભા​ાં મ વાથ– વશકાય મ આ઩લા મ ફદર મ વલપશ્રી. મ વુફ૊ધબાઈ મ ળાશ, કલ્઩ેળબાઈ મ ળાશ, મ અભૃતબાઈ મ શજાયી, કોળીકબાઈ મઅભીનન૊ મશાંુ મઅાંત:કયણથી મઋણ મસ્લીકાય મકુાં મછુ .ાં મ અનતભા​ાં મ આ મ‘ઈ.ફુક–03’ મપ્રકાળીત મકયલાની મઅનુભતી મઆ઩લા મભાટે મભાનનીમ મશ્રી. મ ભુયજીબાઈ મ ગડાન૊ મ ઋણ મ સ્લીકાય મ કયલા મ વાથે મ શાંુ મ હૃદમથી મ લાંદન મ કુાં મ છુ .ાં મ ભાયા મ ‘ફ્રેનડ, મ પીર૊વ૊પય મઅને મગાઈડ’ મઉત્તભ + ભધુકાનતા મગજ્જયને મત૊ મકેભ મબુરામ...? મ

ગ૊લીનદ મભાુ 405, મવયગભ મએ઩ાટપભેનટ, મકૃ ઴ી મમુનીલવીટીની મવાભે, લીજર઩૊ય મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ ઩૊સ્ટ મ: એરુ એગ્રી. કૉરેજ ઩ીન મક૊ડ મ: મ396 મ450. જીલ્લ૊ મ: નલવાયી. પ૊નઃ મ9537 મ88 મ00 મ66 મe.Mail: મgovindmaru@yahoo.co.in

http://govindmaru.wordpress.com

5

પ્રાસ્તાલીક બાયતીમ મ વભાજભા​ાં મ અનમ મ દેળ, મ ધભપ, મ વાંસ્કૃ તીઓ મ લગેયે મ લીળે મ ઘણી મ ગેયભાનમતાઓ મપ્રલતે મ છે. મઆ મઉ઩યાનત મવાભાનમ મબાયતીમ મનાગયીકનુાં મ ઈતીશાવ મઅને મ લીજ્ઞાનનુાં મજ્ઞાન મ઩ણ મઘણાં મજ મભમાપદીત મછે. મઆને મરગતા મકેટરાક મલી઴મ મ઩ય મ2006 મથી મ રખલાનુાં મ ભેં મ ળુ મકમુ​ું મ શતુાં. મકા઱ક્રભે મ આ મરેખ મજુયી મપે યપાય મવાથે મ શ્રી. મગ૊લીનદબાઈ મ ભાુના મફર૊ગ મ‘અબીવ્મક્તી’ મ઩ય મદય મભશીને મ નીમભીત મભુકલાનુ માં ળુ મથમુાં. મઆ મફર૊ગ મ બાયતની મફશાય, મખાવ મકયીને મ અભેયીકા મઅને મ મુય૊઩ભા​ાં, મઘણ૊ મલાંચામ મછે. મઆ મવભમ મ દયભીમાન મ અનમ મ ફે મ યૅ ળનારીસ્ટ મ ભેગેઝીન૊, ‘લીલેક઩ાંથી’ મ અને મ ‘ભાનલલાદ’ભા​ાં મ ઩ણ મ અલાયનલાય મઆભા​ાંથી મમ૊ગ્મ મરાગતા મરેખ મછ઩ાતા મયષ્ણા. આ મરેખ૊ને મલાચક૊ મતયપથી મવલપત્ર મઘણ૊ મજ મવાય૊ મઆલકાય મઅને મપ્રતીબાલ૊ મ ભ઱તા મયષ્ણા, મતેભ મજ મથ૊ડ૊ મઘણ૊ મલીય૊ધ મ઩ણ મથમ૊ મછે. મરખલાનુાં મચારુ મયશે તા​ાં મઆ મફધા મ રેખ૊ને મ એક મ ઩ુસ્તક મ સ્લુ઩ે મ પ્રગટ મ કયલાના​ાં મ વુચન૊ મ ચાશક૊ મ તયપથી મ અલાયનલાય મ ભ઱તા મયષ્ણા. મશ્રી. મઉત્તભબાઈ મગજ્જય મતયપથી મએક મફીજુ માં વુચન મભળ્ુાં, મ઩ુસ્તકને મફદરે મ ઈ.ફુક મ ફનાલલાનુાં. મ થ૊ડી મ લીચાયણાને મ અનતે મ રેખ૊ના મ લી઴મ૊ મ અનુવાય મ ફે મ ‘ઈ.ફુક્વ’ મ ફનાલલાનુાં મ નક્કી મ થમુાં. મ એભા​ાંની મ ઩શે રી મ ઈ.ફુક મ શલે મ તૈમાય મ થઈ મ છે, મ જ ેના મ રેખ મ ફે મ લીબાગભા​ાં મલશેં ચામેરા મછે. છ઩ામેરા મ઩ુસ્તકની મવયખાભણીએ મઈનટયનેટ મ઩ય મભુકાતી મઈ.ફુકન૊ મપામદ૊ મ એ મછે મકે મદુનીમાના મક૊ઈ઩ણ મખુણે મયશે નાય મલાચક મ઩ાવે મએ મતયત મ઩શોંચી મજામ મછે. મઆ મ ઈ.ફુક મ તૈમાય મ કયલાન૊ મ વમ્઩ુર્ણ મળ મ શ્રી. મ ગ૊લીનદબાઈ મ ભાુને મ પા઱ે મ જામ મ છે. શ્રી. ગ૊લીનદબાઈની મ ધગળ, ભશે નત, ઉત્વાશ મ અને મ પ્રતીફદ્ધતા કાફીરે દાદ છે. મ અને મ શ્રી. મ ઉત્તભબાઈના મ પ્ર૊ત્વાશન મ લગય મ આ મ કામપ મ ળક્મ મ થમુાં મ ન મ શ૊ત. મ શાં ુ મ એ મ ફન્નેન૊ મખુફ મખુફ મઆબાયી મછુ .ાં મ વતત મલીસ્તયતી મજતી મગુજયાતી મફર૊ગની મદુનીમાભા​ાં, મ‘અબીવ્મક્તી’ મફર૊ગે મ આગરી મ શય૊઱ભા​ાં મ ઩૊તાનુાં મ સ્થાન મ શા​ાંવર મ કમુ​ું મ છે મ એભ મ કશે લાભા​ાં મ જયા઩ણ મ અતીળમ૊ક્તી મ નથી. મ ‘અબીવ્મક્તી’ ફર૊ગભા​ાં મ ભુકામેરા મ ભાયા મ રેખ૊ની મ પ્રથભ મ ઈ.ફુક મ અને મ ‘અબીવ્મક્તી મઈ.ફુક–3’નુાં મ પ્રકાળન મ‘ગુજયાત મદ઩પણ મવાશીતમ મવબા’, મનમુ મ જવી, મ

http://govindmaru.wordpress.com

6

અભેયીકાના મ ઉ઩ક્રભે, મ શ્રી. મ ગ૊લીનદબાઈ મ અભેયીકાભા​ાં મ કયલાના મ છે, મ એ મ જાણી મ શાં ુ મ આનનદની મ રાગણી મ અનુબલુાં મ છુ .ાં મ ‘અબીવ્મક્તી મ ઈ.ફુક–3’ને મ વાભમીક૊ મ અને મ ફર૊ગ મ કયતા​ાં મ ઩ણ મ લધુ મ વપ઱તા મ ભ઱ે મ એલી મ ભન૊કાભના. મ લાચક૊ મ ભાટે મ આનનદ મ વાથે મ જ્ઞાન મ લધાયલાન૊ મઆ મએક મઅલવય મશળે મએલી મબાલના મવાથે......

મુરજી ગડા

1, શ્માભલાટીકા વ૊વામટી, લાવણા ય૊ડ, લડ૊દયા–390007 મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ વેરપ૊ન : 972 679 9009 મઈ–ભેર : mggada@gmail.com

http://govindmaru.wordpress.com

7

અનુક્રભણીકા અનુક્રભણીકાભા​ાં મ ‘રેખના મ ળી઴પક’ મ ઩ય મ ક્રીક મ કયતા​ાં મ જ મ તે મ રેખનુાં મ ઩ાનુાં મ ખુરળે મ અને મ દયે ક મ રેખના મઅાંતે મ ‘અનુક્રભણીકા’ મ઩ય મક્રીક મકયતા​ાં મ અનુક્રભણીકા મખુરળે. મઆ મવુલીધાન૊ મરાબ મરેલા મલીનનતી મ છે. ક્રભ

રેખનુાં મળી઴પક

રેખ મભુકામા મતાયીખ

઩ાન મક્રભા​ાંક

લીબાગ ૧ : પ્રચરીત ભાનમતાઓની ફીજી ફાજુ 01

ફદરાતી વાંસ્કૃ તીઓ

13-09-2013

009

02

બાયતન૊ વાચ૊ વુલણપકા઱

14-06-2013

013

03

અાંગ્રેજી ળાવનન૊ લાયવ૊

14-12-2012

019

04

઩શ્ચીભી વાંસ્કૃ તીની આર૊ચના

17-01-2014

028

05

‚વતમભેલ જમતે‛નુાં વાતતમ

15-11-2013

032

06

અશીંવાની આગેકુચ

11-10-2012

038

07

નક્કય લાસ્તલીકતા

12-07-2013

044

08

લૈશ્વીકીકયણભા​ાં પ્રાદેળીક બા઴ાઓની આશુતી

25-04-2014

048

09

ખ૊યાક્ની ઩વાંદગી સ્લાસ્થમ મભાટે કે ળાષ્ડ૊ આધાયે ?

30-05-2014

053

લીબાગ ૨: લીચાયલામ૊ગ્મ લી઴મ૊ 10

લીચાયધાયા અને ભાકેટીંગ

05-05-2011

058

11

લીચાયધાયાઓની વપ઱તા નીષ્પ઱તા

16-06-2011

064

12

સ્થ઱ા​ાંતય-ધભાુંતય-લીચાયા​ાંતય

11-01-2013

069

13

આ઩ણી મફે મદુનીમા

25-07-2014

075

14

અલગણામેરા ભશાભાનલ૊

06-09-2012

079

15

જ્ઞાન વાગયનુ ઉંડાણ

19-10-2013

084

16

દાનથી ઩યીગ્રશ લીચ્છેદ વુધી

09-05-2013

089

17

વુખની ળ૊ધ

15-02-2013

096

18

઩ુ​ુ઴ાથપ અને પ્રલૃત્તી

21-02-2014

101

19

વીરેક્ટીલ ભ૊યારીટી

07-06-2012

105

20

ક્ષભા, વશનળીરતા કે નમામ

13-12-2013

111

21

યાજલાંળ મઅને મયાજઅાંળ

23-03-2013

116

22

સ્લ઩વાંદગીની મ(પાલતી) મનૈતીકતા

20-09-2014

120

23

ભનન૊ મઅાંધા઩૊ મઅને મતાકીકતા

09-11-2011

124

http://govindmaru.wordpress.com

8

01-2013-09-13

ફદરાતી વાંસ્કૃ તીઓ આ઩ણે મ જ્માયે મ બાયતીમ મવાંસ્કૃ તીની મલાત મકયીએ મછીએ મતમાયે મ આ઩ણા મભનભા​ાં મ એક મ આદળપ મ વભાજ મવ્મલસ્થાન૊ મખમાર મશ૊મ મછે. મઆ઩ણે મ જે મવા​ાંબ઱તા મઅને મ લા​ાંચતા મઆવ્મા મછીએ, એને મસ્લાબાલીક઩ણે મસ્લીકાયી મરીધુાં મછે. મલાસ્તલભા​ાં મએ મઅધપવતમ મછે. આ઩ણી મ પ્રાચીન મ વાંસ્કૃ તી મ ખયે ખય મ કેલી મ શતી મ એ મ કશે લુાં મ રગબગ મ અળક્મ મ છે. મ ગણમા​ાંગા​ાંઠ્ા​ાં ભશાકાવ્મ૊ મ કે મ ગ્રનથ૊ મ ઩યથી મ એન૊ મ વાચ૊ મ ખમાર મ ન મ આલે. મ એભા​ાં મ થ૊ડી મ અતીળમ૊ક્તી મ અને મ ઘણી મ ફધી મ કલી–કલ્઩ના મ (લીળપુર મ થીંકીંગ) મ ઩ણ મ શ૊ઈ મ ળકે મ છે. મ વદીઓ મ ઩છી મ઩ણ મએ મઅકફાંધ મજ઱લાઈ મયશી મછે મએભ મભાનલુાં. મબ૊઱઩ણ મછે. આ઩ણને મ લતપભાનભા​ાં મ જે મ નજય મવાભે મ દેખામ મછે મ તે મ આ઩ણી મવદીઓની વાંસ્કૃ તીન૊ મ નીચ૊ડ મછે મએટરે મએજ મઆ઩ણી મવાચી મવાંસ્કૃ તી મછે. મઆ઩ણી મવાંસ્કૃ તીનુાં મજભા મ઩ાવુાં મછે મ: મઆ઩ણી મ કુ ટભુ ફબાલના, લડીર૊ મ પ્રતમેની મ ભાનભમાપદા, ઩ડ૊ળીઓ મ વાથેન૊ મ વભફનધ, વશીષ્ણતા મ લગેયે. મ વાથેવાથે, આ઩ણી મ દેખાદેખી, દભબ, ભ્રષ્ટાચાય, ફશાના​ાંફાજી, અનધશ્રદ્ધા, જાતીબેદ, લણપબેદ, અસ્઩ૃશ્મતા, ઩યીલતપનન૊ મલીય૊ધ, ુઢીચુસ્તતા, જાશે ય મજગ્માઓની મગાંદકી મલગેયે મ ફધુાં મ જ મઆ઩ણી મવાંસ્કૃ તીનુાં મઉધાય મ઩ાવુાં મછે. મઆભા​ાંથી મઘણાં મ઩શે રેથી મચાલ્મુાં મઆલે મછે. બાયતીમ મવાંસ્કૃ તી મઘણી મજુ ની મછે. મ઩ા​ાંચ મપ્રાચીન મવાંસ્કૃ તીઓભા​ાંની મતે મ એક મછે. મઆ મ ફધી મવાંસ્કૃ તીઓન૊ મતમાયે મ ઩ણ મએક મફીજા મવાથે મ વભ઩કપ મ શત૊ મઅને મ ઩યસ્઩ય મલીચાય૊ની મઆ઩રે મ થતી મશતી. મજો મએભા​ાં મ ઉંડા મઉતયીએ મત૊ મપ્રાચીન મવાંસ્કૃ તીઓ મલચ્ચે મ ઘણી મવભાનતા મદેખાઈ મઆલે મ છે. મવાથે મવાથે મફધી મવાંસ્કૃ તીઓભા​ાં મ઩૊તાની મસ્થ઱ મઆધાયીત મલીળીષ્ટતા મ઩ણ મશતી. વાંસ્કૃ તીઓ મઆદીકા઱થી મઅસ્તીતલભા​ાં મછે, અને મવભમાનતયે મફદરાતી મયશી મછે. મએને મ ફદરે મ છે મ ધભપ, ભાનલીમ મ સ્થ઱ાનતય, યાજકાયણ, ઈતીશાવ, ઔદ્ય૊ગીકીકયણ, લૈશ્વીકીકયણ મ લગેયે. ધભપ મ અને મ વાંસ્કૃ તી મફે મ બીન્ન મફાફત૊ મછે. મધભપ મ એ મભનુષ્મ મજીલનનુાં મ એક મઅગતમનુાં મ અાંગ મશ૊લા મછતા મતે મવાંસ્કૃ તીન૊જ મએક મબાગ મછે. જ્માયે મવાંસ્કૃ તીભા મધભપ મઉ઩યાનત આ઩ણી મદયે ક મ પ્રલૃત્તી, લીચાય૊, ભાનમતાઓ મલગેયે મફધાન૊ મવભાલેળ મથામ મછે. મએને મજીલનવ્મલસ્થા મકે મવભાજ– વ્મલસ્થા મ઩ણ મકશી મળકામ. એ મઆ઩ણા મલશે લાય, તશે લાય, યીતયીલાજ, યશે ણીકયણી, વાશીતમ, વાંગીત, ક઱ા, પીલ્ભ મલગેયે મદ્વાયા મછતી મથામ મછે. વાંસ્કૃ તી મઅને મધભપ મઅરગ મશ૊લા મછતા​ાં મએકફીજાના મ઩ુયક મછે. મઆજના મસ્લુ઩ભા​ાં મજે મ જુ દા મ જુ દા મ ધભો મ અસ્તીતલભા​ાં મ છે, તે મ પ્રાચીન મ વભમભા​ાં મ ભ૊જુ દ મ નશ૊તા. મ સ્થાનીક મ વાંસ્કૃ તીની મ http://govindmaru.wordpress.com

9

તતકારીન મજુયીમાત મતેભ મ જ મ તેભા​ાં મ યશે રા મ કેટરાક મ અતીયે કના મ઩માપમુ઩ે મ જુ દા મ જુ દા મધભોન૊ મ ઉદમ મ થમ૊ મ અને મ તે મ પ્રભાણે મ ધભોના મ વીદ્ધાનત મ યચામા. મ (શીનદુ મ અને મ જ ૈન મ ધભપના મ અનુમામીઓ મ ઩૊તાન૊ મધભપ મઆદીકા઱થી મશ૊લાન૊ મદાલ૊ મકયે મછે. મએની મચચાપભા​ાં મઅતમાયે મનશીં મઉતયીએ) મધભપના મ પે રાલા મ વાથે મ એભા​ાં મ યશે ર મ લીચાયબેદને મ કાયણે મ વાંસ્કૃ તીઓ મ લચ્ચેનુાં મ અનતય મ લધલા મ રાગ્મુાં. મ મ વાંસ્કૃ તીઓ મએકફીજાની મ઩ુયક મફનલાને મફદરે મસ્઩ધપક મફની મગઈ. વભાજળાષ્ડ મએ મફધી મજ મળા઱ાઓભા​ાં મબણાલલાભા​ાં મઆલત૊ મલી઴મ મછે. મવ્મલવામભા​ાં મ એનુાં મ ભશત્ત્લ મ ન મ શ૊લાથી મ ભ૊ટા મ બાગના મ લીદ્યાથીઓ મ દ્વાયા મ એ મ અલગણામેર૊ મ લી઴મ મ યષ્ણ૊ મ છે. મ છતા​ાંમે મએ મપયજીમાત મબણાલામ મછે; કાયણ મકે મએ મઆ઩ણા મજીલન મવાથે મલણામેર૊ મછે. વભાજળાષ્ડન૊ મ એક મ બાગ મ છે મ ઈતીશાવ. મ ઈતીશાવ મ એ મ યાજાઓના​ાં મ નાભ૊ મ અને મ રડાઈની મ તાયીખ૊ મ ઉ઩યાનત મ ઘણાં મ લધાયે મ છે. મ ઐતીશાવીક મ ઘટનાઓ મ ઩ાછ઱ના​ાં મ કાયણ૊ મ અને મ તેભની મઅવય મઈતીશાવનુાં મશાદપ મશ૊મ મછે. મદયે ક મભશત્ત્લની મઘટના મઅને મલશે ણ મ(ટરને ડ) મએની મઅવય મ અચુક મભુકતા મજામ મછે. વાંસ્કૃ તી, ધભપ મઅને ઐતીશાવીક મઘટનાઓ મગાઢ઩ણે મવાંક઱ાઈને મએકફીજાને મઘડે મછે. મ ધાભીક મ બેદબાલ૊એ મ મુદ્ધ૊ મ વજ્માું મ છે. મ મુદ્ધ૊એ મ યાજકીમ મ નકળા મ ફદરી મ વાંસ્કૃ તીને મ ભઠાયી મ છે. મ એભા​ાંથી મનલા મધભોન૊ મઉદમ મથમ૊ મછે મ અથલા મત૊ મપ્રસ્થા઩ીત મઅને મ પ્રચરીત મધભપભા​ાં મ પા​ાંટા મ઩ડ્યા મ છે. મઆ મચક્ર મચારતુાં મયશે મછે. વાંસ્કૃ તીઓને મ સ્઩ષ્ટ઩ણે મ ફદરતી મછેલ્લી મવદીની મથ૊ડીક મઘટનાઓ મઅને મ લશે ણ મછે મ : મ મુય૊઩ીમ મ વાંસ્થાનલાદન૊ મ અનત, ર૊કળાશીન૊ મ તેભ મ જ મ ળીક્ષણન૊ મ પે રાલ૊, વાભમલાદન૊ મ ઉદમ મ અને મ઩ીછેશઠ, ફે મલીશ્વમુદ્ધ૊, ઔદ્ય૊ગીકીકયણ, મલૈશ્વીકીકયણ, મળશે યીકયણ મ મલગેયે.. બાયતના મ વાંદબપભા​ાં મ જોઈએ મ ત૊ મ ઈતીશાવભા​ાં મ પ્રથભલાય મ બાયત મ એક મ દેળ મ તયીકે મ ઉદબવ્મ૊ મછે. મએ મ઩શે રા મબાયત મઉ઩ખાંડ મવેંકડ૊ મનાના​ાં મ યજલાડા​ાંઓભા​ાં મ લશેં ચામેર૊ મશત૊. મ઩ડ૊ળી મ યાજ્મ૊ મ વાથેના​ાં મ ઘ઴પણ મ વાભાનમ મ ઘટના મ શતી. મ એની મ અવય મ આજે મ ઩ણ મ આ઩ણી મ વાંસ્કૃ તી મ ઩ય મ અને મ યાજકાયણભા​ાં મ દેખામ મછે. મઆ઩ણી મ લપાદાયી મ ઩૊તાના મવભાજ, જ્ઞાતી, ધભપ મ કે મ પ્રા​ાંત મપ્રતમે મ લધુ મ છે મ અને મ યાષ્ટ ર મ પ્રતમે મ ઓછી મ છે. મ ભ૊ગર મ ળાવન મ તેભ મ જ મ અાંગ્રેજી મ ળાવનની મ અવય મ ઩ણ મ આ઩ણી મ વાંસ્કૃ તીભા​ાં મ લણાઈ મ ગઈ મ છે. મ તે મ છતા​ાંમે મ ઩યીલતપનના મ સ્લીકાયને મ ફદરે મ લીય૊ધની મ લૃત્તી મ અકફાંધ મછે. આળયે મ ઩ા​ાંચવ૊ મ લ઴પ મ ઩ુલે મ મુય૊઩ભા​ાં મ લૈજ્ઞાનીક મ લીચાયવયણી મ વાથે મ આલેરી મ ઔદ્ય૊ગીક મક્રા​ાંતીએ મતમા​ાંની મવાંસ્કૃ તી મભશદ્ મઅાંળે મફદરી મના​ાંખી. મઆ઩ણી મવાભાજીક મતેભ મજ મઅનમ મ વભસ્માઓ મ ભાટે મ ઩શ્વીભી મ વાંસ્કૃ તીને મ દ૊઴ મ દેલાનુાં મ આ઩ણને મ પાલી મ ગમુાં મ છે. મ આ઩ણે મ એભનાથી મ

http://govindmaru.wordpress.com

10

જુ દા મછીએ મએભ મકશે લા મકયતા​ાં મએભનાથી મ઩ાછ઱ મછીએ મએભ મકશે લુાં મલધુ મઉચીત મછે. મઆ઩ણે મજેને મ ઩શ્વીભી મવાંસ્કૃ તી મકશીએ મછીએ મતે મશલે મ઩શ્વીભના મદેળ૊ મ઩ુયતી મજ મભમાપદીત મનથી મયશી. મજ્મા​ાં મ઩ણ મ લૈજ્ઞાનીક મ લીચાયવયણી મ અને મ ઓદ્ય૊ગીકીકયણ મ ઩શોંચ્મા મ છે મ તમા​ાંની મ ભુ઱ મ વાંસ્કૃ તી મ ઩ય મ એની મ અવય મ અચુક મ થઈ મ છે. મ અશીં મ વાયા–નયવાની મ વયખાભણી મ નથી. મ દુનીમાની મ ફધી મ જ મ વાંસ્કૃ તીઓન૊ મપ્રલાશ મકઈ મફાજુ એ મલશી મયષ્ણ૊ મછે મએની મચચાપ મછે. વા​ાંસ્કૃ તીક મયીતે બાયતના​ાં મ ભ૊ટા​ાં મ ળશે ય૊ભા​ાંન૊ મઅભુક મલગપ મ એકલીવભી મવદીભા​ાં મ જીલે મ છે, ગાભડા​ાંના મર૊ક૊ મઓગણીવભી મવદીભા​ાં મજીલે મછે મઅને મઆદીલાવીઓ મકદાચ મવત્તયભી મવદીભા​ાં મ જીલે મ છે. મદુનીમાના મફધા મજ મલીકાવળીર મદેળ૊ભા​ાં મ લત્તે મ ઓછે મ અાંળે મ આલી મજ મવ્મલસ્થા મદેખામ મ છે. મભાશીતી મપ્રવાયણભા​ાં મ જે મ જફયદસ્ત મક્રાનતી મઆલી મછે મ એના મરીધે મ કા઱ેક્રભે મ આ મબેદ મઓછ૊ મ થળે. મ઩યભ઩યાગત મભાનમતાઓની મ઩કડ મઢીરી મ઩ડળે મ અને મ દુનીમાની મફધી મજ મવાંસ્કૃ તીઓ મપયી મ ઩ાછી મએકફીજાની મલધુ મનજીક મઆલે મએલી મળક્મતા મદેખામ મછે. બાયતીમ, ઩શ્વીભી મકે મ ફીજી મક૊ઈ મવાંસ્કૃ તીને મ ફદરે, ર૊ક૊ મકઈ મવદીભા​ાં મ જીલે મ છે, એ મ ળફદપ્રમ૊ગ મલધુ મ મ૊ગ્મ મરાગે મ છે. મદયે ક મદેળભા​ાં મ ફધી મજ મલીચાયધાયાઓ મઅનુવયતા મર૊ક૊ મશલે મ ભ઱ે મ છે. મ ઩શ્વીભન૊ મ અભુક મ લગપ મ આ઩ણી મ ઩ાવેથી મ મ૊ગ મ અને મ ધમાન મ ળીખે મ છે મ ત૊ મ આ઩ણે મ ઩ુલપ મ એળીમાના મ દેળ૊ મ ઩ાવેથી મ કયાટે મ ળીખીએ મ છીએ. મ દુનીમા મ આખી મ ઩શ્વીભ મ ઩ાવેથી મ લૈજ્ઞાનીક મ લીચાયવયણી મળીખે મછે. મદુનીમાના​ાં મફધા​ાં મજ મભ૊ટા​ાં મળશે ય૊ભા​ાં મફધા મદેળ૊ની મખાલાની મલસ્તુઓ મભ઱ે મ છે. મપક્ત મવ્મા઩ાય મક્ષેત્રે મ નશીં; ઩ણ મવા​ાંસ્કૃ તીક મસ્તયે મ લૈશ્વીકીકયણ મથઈ મયષ્ણુાં મ છે. મએન૊ મઆાંધ઱૊ મ લીય૊ધ મકયલાને મફદરે મએભા​ાંથી મવાયા​ાં મતત્ત્લ૊ને મઅ઩નાલલુાં મઆ઩ણા મશીતભા​ાં મછે. લતપભાન મવભાજ મવ્મલસ્થા મચારુ મ યશે મ એભા​ાં મ ચ૊ક્કવ મલગપનુાં મ શીત મવભામેરુાં મ શ૊મ મછે. મ તેઓ મ ઩યીલતપનન૊ મ લીય૊ધ મ કયે મ એ મ સ્લાબાલીક મ છે. મ એના મ ભાટે મ તેઓ મ ‘ભશાન મ વાંસ્કૃ તી, શ્રેષ્ઠ મ ઩યભ઩યા’ લગેયે મદરીર૊ન૊ મઉ઩મ૊ગ મકયે મછે. મઆજ મવુધી મતેઓ મવપ઱ મથતા મઆવ્મા મછે; ઩ણ મશલે મ એભન૊ મવભમ મ઩ુય૊ મથમ૊ મછે. મવભાજ મઅને મદેળ મધીયે મધીયે મજાગી મયષ્ણ૊ મછે. મઆાંધ઱ા મલીય૊ધન૊ મજ મ લીય૊ધ મકયલુ મજુયી મફનમુાં મછે. મઆલનાય૊ મવભમ મ઩૊તે મએન૊ મઉત્તય મઆ઩ળે. વભાજળાષ્ડન૊ મફીજો મબાગ મછે મ બુગ૊઱. મબોગ૊રીક મયીતે મ છુ ટા મ઩ડેરા મપ્રદેળ૊ મ઩ય મ વાંસ્કૃ તીના મપે યપાયની મઅવય મભ૊ડી મ઩ડતી મશતી. મશલે મએ મબેદ મ઩ણ મબુાંવાઈ મયષ્ણ૊ મછે. મ બુગ૊઱ે મ ફીજો મએક મભશત્ત્લન૊ મબાગ મબજવ્મ૊ મછે. મએભા​ાં મ વભામેરી મફાફત૊ મનક્કય મ શકીકત મશ૊લાથી મએણે મ ઘણી મ઩યભ઩યાગત મગેયવભજો મદુય મકયી મછે. મકભનવીફે મ કેટરીક ુઢીગત મ ગેયવભજો મશજી મ઩ણ મઆ઩ણી મલચ્ચે મપ્રચરીત મછે મતેભ મજ મતેન૊ મપે રાલ૊ મકયલાભા​ાં મઆલે મછે.

http://govindmaru.wordpress.com

11

જે મફાફત૊ મની:ળાંક મયીતે મવાફીત મકયી મદુનીમાએ મસ્લીકાયે ર મછે મઅને મફધી મજ મળા઱ા મ કૉરેજભા​ાં મ બણાલલાભા​ાં મ આલે મ છે; છતા​ાં મ જેની મલીુદ્ધ મપ્રચાય મકયલાભા​ાં મ આલે મ છે મ એ મત૊ મ ધાભીક મ જડતાની મ઩યાકાષ્ઠા મછે. મઆલા મઅ઩પ્રચાયના મકેટરાક મઅાંળ મછે: ‘઩ૃથલી મગ૊઱ મનશીં ઩ણ મવ઩ાટ મ છે, ઩ાણી મ઩ય મતયે મછે, ગુ​ુતલાક઴પણનુાં મઅસ્તીતલ મનથી, ચાંદ્ર મ઩ય મભાનલી મગમ૊ મજ મનથી મઅને મજઈ મ ળકે મ઩ણ મનશીં, બુતકા઱ભા​ાં મર૊ક૊નુાં મઆમુષ્મ મરાખ૊ મલયવનુાં મશતુાં’ લગેયે મલગેયે.. ફધા મ જ મ ધભોના મ ભુ઱બુત મ વીદ્ધાનત૊ભા​ાં મ વતમનુાં મ આગલુાં મ સ્થાન મ છે. મ વતમ઩ારન મ એટરે મવાચુાં મફ૊રલા મઅને મઆચયલા મઉ઩યાનત મવતમન૊ મસ્લીકાય મ઩ણ મછે. મજે મફાફત૊ મની:ળાંક઩ણે મ ઩ુયલાય મથમેરી મછે મ એની મવાથે મ ઩યભ઩યાને મ નાભે મ અલીયત મરડલા મકયતા​ાં મ સ્લીકાયી મરેલાભા​ાં મ લધાયે મ ધાભીકતા મછે. મબુતકા઱ભા​ાં મક૊ઈએ મકાંઈ મકષ્ણુાં મશ૊મ મએટરા મભાટે મએને મ લ઱ગી મયશે લાભા​ાં મ અનધશ્રદ્ધા મ વીલામ મફીજુ માં કાંઈ મનથી. આલી મફાફત૊ મલીળે મ આ઩ણે મ જે મ ઩ણ મભાનીએ મએનાથી મઆ઩ણા મય૊જીનદા મજીલનભા​ાં મ કાંઈ મપયક મ઩ડત૊ મનથી. મછતા​ાંમે મ એ મઆ઩ણી મલીચાયવયણીન૊ મ઩ડઘ૊ મજુય મ઩ાડે મ છે. મખ૊ટી મશઠ મ યાખલાથી મ ફદરાતી મ દુનીમા મ વાથેનુાં મ તાદાતભમ મ અઘુાં મ ફને મ છે, વતમ઩ારનથી મ દુય મ યાખે મ છે. મ એકલીવભી મવદીભા​ાં મ જીલલુાં મ શ૊મ, પ્રગતી મકયલી મશ૊મ મત૊ મ઩ાંદયભી મવદીની મભાનમતાઓને મ છ૊ડલી મ ઩ડળે.

♦ અનુક્રભણીકા

http://govindmaru.wordpress.com

12

02-2013-06-14

બાયતન૊ મવાચ૊ વુલણપકા઱ વતત મબુતકા઱ભા​ાં મ યાચતા મઅને મ એને મ લટાલતા મલગપની મએક મખાવીવમત મએ મછે મ કે મ નાની મ અભથી મ લાતભા​ાં મ એ મ તયત મ ‘઩શે રાના મ જભાનાભા​ાં’ ઩શોંચી મ એની મ બવ્મતાની મ લાત૊ મ કયલા મ ભા​ાંડ મે છે. મએભન૊ મએ મ઩શે રાન૊ મજભાન૊ મએટરે મ યાભામણ મઅને મ ભશાબાયતભા​ાં મ લણપલામેર મલૈદીક મ કા઱. ‘જુ નુાં મ એટરુાં મ વ૊નુાં; નલુાં મ એટરુાં મ નકાભુાં’ એ મએભન૊ મભાંત્ર મછે. તે મ વીલામ મઅનમત્ર જ્માયે મ ઩ણ મ બાયતીમ મવાંસ્કૃ તીની મલાત મઆલે મછે મતમાયે મએની મલીળીષ્ટતાન૊ મફધ૊ મમળ મઆ મલૈદીક મવભમકા઱ને મ પા઱ે મજામ મછે. લાસ્તલીકતા એ છે કે એ આથભી ગમેરી વાંસ્કૃ તી મછે. આ મવભમકા઱ મઉ઩યા​ાંત મ઩ણ મબાયતના મબુતકા઱ભા​ાં મઘણાં મફધુાં મફની મગમુાં મછે. મઘણા​ાંને મ એન૊ મ ખમાર મનશીં મશ૊મ મકે મ ઩છી મએનાથી મએભન૊ મશે તુ મ વયત૊ મનશીં મશ૊મ મએટરે મ યવ મન મશ૊મ. મ ક્મા​ાંક મવા​ાંબ઱ેરુાં મકે મલાચેરુાં મઆગ઱ મચરાલલાની મલૃત્તી મ઩ણ મએભા​ાં મબાગ મબજલે મછે. મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મઆ મ લૈદીક મ કા઱ મ વાચે મ જ મ કેલ૊ મ શત૊, એનુાં મ મ૊ગદાન મ કેટરુાં મ અને મ કેલુાં મ યષ્ણુાં, એની મ બવ્મતાના મખમાર મક્મા​ાંથી મઅને મક્માયે મઆવ્મા મએની મથ૊ડી મચચાપ મકયીએ. મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મઈતીશાવે મ છેલ્લા​ાં મ 2500 લયવની મ આછી઩ાત઱ી મ નોંધ મ યાખી મ છે મ એને મ ઐતીશાવીક મ વભમ મ કશે લામ મ છે. મ એના મ ઩શે રા​ાંન૊ મ 1000 લ઴પ મ રા​ાંફ૊ મ એલ૊ મ વભમ મ લૈદીક મ કા઱ મ કે મ ઩ોયાણીક મ કા઱ મગણામ મછે. મએની મ઩શે રા​ાં મ઩ણ મ1000-1500 લયવ મવુધી મઉત્તય મઅને મ઩શ્વીભ મબાયત મતેભ મજ મ આજના મ ઩ાકીસ્તાનભા​ાં મ શય઩઩ન મ વાંસ્કૃ તી મ લીકવી મ શતી. મ કભનવીફે મ આજે મ એના મ લીળે મ ઘણી મ ઓછી મભાશીતી મઉ઩રફધ મછે. મબુતકા઱ની મઆ મપ્રસ્તાલના મઅને મચચાપ મલતપભાનને મવભજલા મતેભ મજ મ બલીષ્મની મળક્મતાઓને મઆરેખલા મજુયી મછે. એક મ લીચાયધાયા મ પ્રભાણે મ લીદેળીઓએ મ કયે ર મ બાયતીમ મ વાંસ્કૃ તીના મ તેજોલધના મ પ્રતમાઘાતુ઩ે મ 17ભી મ વદી મ અને મ તમાય મ ઩છીના મ ઈતીશાવકાય૊એ મ બાયતન૊ મ લૈદીક મ વભમ મ શત૊ મ એના મ કયતા​ાં મ ઘણ૊ મ જ મ લધાયે મ બવ્મ મ ચીતયલાન૊ મ ળુ મ કમો. મ એ મ ભન૊લૃત્તી મ અને મ ખમાર મ તમાયથી મ ઩ા​ાંગયતા​ાં મઆવ્મા​ાં મછે. જે મ ઈતીશાવભા​ાં મ નોંધામેરુાં મ શતુાં મ એને મ લધુ મ ઩ડતુાં મ ફદરાલલુાં મ ળક્મ મ નશ૊તુાં; ઩ણ મ ઩ોયાણીક મકા઱ને મ જોઈએ મએટર૊ મઅને મ એલ૊ મઓ઩ મઆ઩ી મળકાત૊ મશત૊. મએના મભાટેન૊ મભાંચ મ઩ણ મ તૈમાય મ શત૊, જેન૊ મ બય઩ુય મ ઉ઩મ૊ગ મ કયલાભા​ાં મ આવ્મ૊. લૈદીક મ કા઱ની મ આ મ લીળીષ્ટ મ ભાકેટીંગને મ રીધે મ ફીજા મફધા મવભમકા઱ની મવીદ્ધીઓને મ મથામ૊ગ્મ મસ્લીકૃ તી મનથી મભ઱ી. મઆજના મબાયતના મ લાયવા મ઩ાછ઱ મફધા મજ મવભમકા઱નુાં મમ૊ગદાન મછે. મએની મ઩ાછ઱ મજે મઅગણીત મર૊ક૊ન૊ મ઩ુ​ુ઴ાથપ મ યશે ર૊ મછે મતેઓ મશભભેળને મભાટે મગુભનાભ મથઈ મગમા મછે. http://govindmaru.wordpress.com

13

વ્મક્તી, ફનાલ મઅને મ લીચાયવયણીના મભાકેટીંગની મઅવય મતેભ મજ મએના મઅબાલના​ાં મ ઩યીણાભ૊ની મઉંડાણ઩ુલપકની મચચાપ મઆ ઩ુસ્તકના ફીજા બાગભા મકયલાભા​ાં મઆલી મછે. લીદેળી મ ઈતીશાવકાય૊ મ જ્માયે મ પ્રાચીન મ વબમતાઓની મ લાત મ કયે મ છે મ તમાયે મ વુભેય, મ ઈજીપ્ત, ભેવ૊઩૊ટેભીમા, ગ્રીવ, ચીન મલગેયેનુાં મનાભ મ઩શે રા​ાં મરેલામ મછે. મબાયતનુાં મનાભ મ઩છી મરેલામ મ છે. મ આની મ ઩ાછ઱ મ એભન૊ મ બાયતદ્વ ે઴ મ નશીં; ઩ણ મ ઩ુયાલાના મ અબાલ મ ઉ઩યા​ાંત મ એભના મ ખમાર૊ મ આ઩ણાથી મઅરગ મશ૊લાની મળક્મતા મલધુ મ છે. મઈજીપ્ત મઅને મ ગ્રીવની મપ્રાચીન મવબમતાના મપ્રતીક મ વભા મઅલળે઴૊ મતમા​ાં મશજી મઉબા મછે મઅને મએભની મવીદ્ધીઓની મપ્રતીતી મકયાલે મછે. મઆ઩ણી મ઩ાવેના મ પ્રતીક મ એલા મ ફોદ્ધ મ સ્તુ઩, ળીરારેખ, નારાંદા મ લગેયે મ ફધા મ લૈદીક મ કા઱ના મ નશીં; ફરકે મ તમાય મ ઩છીના મઐતીશાવીક મવભમના મઅલળે઴ મછે. ઩ુયાતત્ત્લ મખ૊દકાભથી મભ઱ી મઆલેરી મફધી મલસ્તુઓ મશય઩઩ન મવબમતાની મછે. મજેભા​ાં મ ખેતીના​ાં મ અને મ ફીજા​ાં મ ઓજાય૊ મ છે; ઩ણ મ મુદ્ધને મ રગતા​ાં મ શથીમાય મ ખાવ મ નથી. મ આ મ એભની મ ળા​ાંતીપ્રીમતાની મ નીળાની મ છે. મ લૈદીક મ વબમતાના મ પ્રતીક મ એલા​ાં મ ળસ્ર૊, અષ્ડ૊, યાજાઓના મ ભુગટ, ે ા મયથના મબાગ મલગેયે મલસ્તુઓ મશજી મવુધી મક૊ઈ મખ૊દકાભભા​ાંથી મભ઱ી મનથી. તુટર શય઩઩ન મ વાંસ્કૃ તી મ લીળે મ બરે મ ભમાપદીત મ ભાશીતી મ શ૊મ; ઩ણ મ એના મ ઩છીના મ વભમ મ ઩યની મ એની મ અવયને મ અલગણી મ ના મ ળકામ. મ અશીંવક મ લીચાયધાયા મ ધયાલતા મ ફોદ્ધ મ અને મ જનૈ મ ધભપના​ાં મભુ઱ મળાનતીપ્રીમ મશય઩઩ન મવબમતાભા​ાં મશ૊લાની મળક્મતા મલધાયે મછે. મમુદ્ધલીય૊ને મફીયદાલતી મ રડામક મલૈદીક મવબમતાભા​ાં મશ૊લાની મળક્મતા મઘણી મઓછી મછે. લૈદીક મ કા઱ની મ વોથી મ ભ૊ટી મ ઩ુાંજી મ છે મ ગ્રાંથ૊, ભશાગાથાઓ મ અને મ અનમ મ ઩ુસ્તક૊. મ લીલીધ મલી઴મ૊ મ઩યનુાં મરખાણ મતમાયથી મજ મળુ મથમુાં મછે. મએભા​ાં મવભામેરુાં મલીસ્તૃત મજ્ઞાન મઆજે મ઩ણ મ એટરુાં મ જ મવુવાંગત મછે. મછતા​ાંમે મ ઩ુસ્તક૊ની મકેટરીક મભમાપદાઓ મશ૊મ મછે. મએ મક્માયે મ રખામા​ાં મ અને મ ઩ાછ઱થી મએભા​ાં મ કેટરા મઅને મ કેલા મપે યપાય મથમા મએ મલીળે મ ચ૊ક્કવ઩ણે મ કાંઈ મકશી મળકાતુાં મ નથી. મળુ માં શ૊લુાં મ જોઈએ મઅને મ ળુાં મ શ૊ઈ મળકે મ છે, એલી મરેખકની મકલ્઩નાઓ મઅને મ અ઩ેક્ષાઓ મ઩ુસ્તક૊ભા​ાં મ લધુ મ શ૊મ મછે. એ મફધુાં મ વ૊ મટકા મલાસ્તલભા​ાં મ શતુાં મ એભ મભાની મરેલાભા​ાં મ બ૊઱઩ણ મછે. લૈદીક મકા઱નુાં મ જ્ઞાન મ વૈદ્ધાનતીક મલધુ મછે. મએન૊ મવ્માલશાયીક મઉ઩મ૊ગ મઘણી મવદીઓ મ઩છી મથમ૊ મશત૊. મઆજે મ઩ણ મનલી મ ળ૊ધના મવ્માલશાયીક મઉ઩મ૊ગ મભાટે મવદીઓ મનશીં; ત૊ મદામકાઓ મત૊ મરાગે મજ મછે. ઩ોયાણીક મ દનતકથાઓ મ અલાસ્તલીકતા, અવાંગતતા મ અને મ લીય૊ધાબાવથી મ બય઩ુય મ છે. મએની મચચાપ મ કયલી મએટરે મ કે મ લીલાદન૊ મભધ઩ુડ૊ મછછ ાં ડે લા મફયાફય મછે. મચભતકાય૊થી મબય઩ુય મ લાતાપઓ મર૊ક૊ને મલધુ મગભે મછે. મ઩ણ દનતકથાઓને મજ્માયે મઈતીશાવના મનાભે મપે રાલલાભા​ાં મઆલે મછે મ તમાયે મ અજ્ઞાન મઅને મ અનધશ્રદ્ધા મ઩ા​ાંગયે મ છે. મબુતકા઱નુાં મ ગોયલ મશ૊લુાં મ એ મએક મલાત મછે મ અને મ એના મ

http://govindmaru.wordpress.com

14

નળાભા​ાં મ઩ડ્યા મયશે લુાં મએ મફીજી મલાત મછે. દયે ક મપ્રકાયન૊ મનળ૊ મપ્રગતીની મઆડે મઆલી, શાનીકાયક મ ફને મછે. લણપવ્મલસ્થાને મ ઩યીણાભે મ ળુ મથમેરી મઅસ્઩ૃશ્મતા મ઩ણ મલૈદીક મવબમતાની મજ મઉ઩જ મ છે. મઆ મબાયતીમ મવાંસ્કૃ તી મ઩યનુાં મવોથી મભ૊ટુ માં કરાંક મયષ્ણુાં મછે. મલૈદીક મવભમ મબ્રાષ્ઢણ૊ મઅને મક્ષત્રીમ૊ મ ભાટે મબરે મવુલણપકા઱ મશ૊મ, આભપ્રજા મભાટે મત૊ મનશ૊ત૊ મજ. છેલ્લા​ાં મ 2500 લયવની મ ઈતીશાવની મ નોંધ મ પ્રભાણે મ ઉત્તય મ બાયતન૊ મ વુલણપકા઱ મ ભોમપલાંળ, ગુપ્તલાંળ મ અને મ ઩છી મ ઠેઠ મ ભ૊ગરકા઱ના મ ઩ુલાપધપ મ દયભીમાન મ ગણલાભા​ાં મ આલે મ છે. મ આ મ ઉ઩યા​ાંત મ બાયતભા​ાં મ એક મ રાખથી મ ઩ણ મ લધાયે મ યાજાઓ મ થઈ મ ગમા મ છે. મ એભા​ાંથી મ ઈતીશાવભા​ાં મ ગોયલળા઱ી મસ્થાન મ઩ાભેરા મયાજાઓની મવાંખમા મવ૊ મફવ૊ મથી મલધુ મનશીં મશ૊મ. મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મયાજાળાશીના મ જભાનાની મ પક્ત મ ઉ઩રા મ લગપની મ લાત૊ મ જ મ નોંધામેરી મ છે. મ 99 ટકા મ પ્રજાની મ કથા–વ્મથાન૊ મ ક્મા​ાંમ મ અણવાય મ નથી. પ્રજાન૊ મ એક મ ભ૊ટ૊ મ બાગ મ દરીત મ ને મ દાવ મ શત૊. મ એભના મભાટે મ વભ઩ત્તી મયાખલાનુાં મ ળક્મ મઅને મ ભાનમ મ નશ૊તુાં. મફીજો મલીળા઱ મલગપ મ ખેડતુ ૊ન૊ મશત૊. મ તેભના મ ઩ય મ કયન૊ મ ફધ૊ મ બાય મ શત૊. મ ઩ુષ્ક઱ મ યાજકીમ મ અને મ વાભાજીક મ ફનધન૊ મ શતા​ાં. મ ળીક્ષણ મ અને મ સ્લતનત્રતાન૊ મવદનતય મઅબાલ મશત૊. મ઩ડ૊ળી મયાજ્મ૊ મલચ્ચેના​ાં મ મુદ્ધ૊ મએક મવાભાનમ મઘટના મ શતી. મલે઩ાયી મલગપ મવીલામની મવ્મક્તીઓ મભાટે મઆથીક મપ્રગતી મળક્મ મનશ૊તી. વદીઓ મ વુધી મ ચારેરી મ આ મ યાજકીમ મ અયાજકતા મ છતા​ાંમે મ બાયતીમ મ વાંસ્કૃ તી મ ઩ા​ાંગયતી મયશી મછે. મબવ્મ મભનદીય૊નુાં મનીભાપણ, ળીલ્઩–સ્થા઩તમ, ચીત્રકાભ, વાંગીત, વાશીતમ મલગેયે મ જે મ આજે મ ઩ણ મ ભ૊જુ દ મ છે મ એન૊ મ ભ૊ટ૊ મ બાગ મ આ મ વભમ મ દયભીમાન મ થમેર૊ મ છે. મ કભનવીફે મ ઈતીશાવે મએની મખાવ મનોંધ મરીધી મનથી. મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મલતપભાનને મ લખ૊ડનાયાઓને મ નશીં મ દેખામ; ઩ણ મ બાયત મ ભાટે મ વાચ૊ મ વુલણપકા઱ મ શલે મ આવ્મ૊ મછે. વાચ૊ મએટરા મભાટે મકે ઩શે રા​ાંની મજેભ મએ મપક્ત મખાવ મલગપ મ઩ુયત૊ મભમાપદીત મનથી; ઩ણ મ દેળ મઆખા મભાટે મછે. મઆ મભાત્ર મઆથીક મપ્રગતી મનશીં; ઩ણ મફધી મફાફત૊ને મરાગુ મ઩ડે મછે. મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ઩શે રીલાય મબાયત મએક મયાષ્ટ રીમ મએકભ મતયીકે મઉબયી મઆવ્મ૊ મછે. મગુાંગ઱ાલી મના​ાંખતી મ ઩ુયાણી મ વભાજવ્મલસ્થા મ અને મ ળ૊઴ીત મ આથીક મ વ્મલસ્થાભા​ાંથી મ દરીત, ગયીફ મ અને મ ષ્ડી મ લગપ મ ફશાય મ નીક઱ી મ યષ્ણ૊ મ છે. મ યાજકીમ મ સ્લતાંત્રતા મ કયતા​ાં મ આ મ વાભાજીક મ અને મ આથીક મ સ્લતાંત્રતા મ એભના મભાટે મ લધુ મ ભશતલ મધયાલે મ છે. મળીક્ષણ મલધમુાં મ છે, મચે઩ી મય૊ગ૊ મઅાંકુળભા​ાં મ આવ્માથી મઆલયદા મ રાંફાઈ મ છે, મ ફધાને મ લીલીધ મ ક્ષેત્ર૊ભા​ાં મ ઩૊તાની મ કુ ળ઱તા મ અજભાલલાની મ તક મ ભ઱ે મ છે. મ ક઱ા, ભન૊યાંજન, યભત ગભત, વ્મલવામ મ લગેયે મ ફધા​ાં મ ક્ષેત્ર૊ભા​ાં મ આ મ સ્઩ષ્ટ મ દેખામ મ છે. મ જાતીલાદ,

http://govindmaru.wordpress.com

15

અસ્઩ૃશ્મતા, ઩યપ્રાનતના મ ર૊ક૊ મ પ્રતમેન૊ મ અણગભ૊ મ અને મ અલીશ્વાવ મ ઓછા મ થઈ મ યષ્ણા મ છે. મ લીકવતા​ાં મળશે ય૊, ઩યીલશન મઅને મવાંદેળાવ્મલશાયન૊ મઆની મ઩ાછ઱ મઘણ૊ મભ૊ટ૊ મપા઱૊ મયશે ર૊ મછે. મ આથીક મ પ્રગતીના મ આાંકડાભા​ાં મ ન મ દેખાતી મ આ મ ફધી મ ફાફત૊ મ વભાજ મ અને મ દેળને મ ળક્તીળા઱ી મફનાલલાભા​ાં મઅને મટકાલી મયાખલાભા​ાં મખુફ મઅગતમન૊ મબાગ મબજલે મછે.

1990ના દામકાથી ળુ થમેર આથીક મ પ્રગતીને મ રીધે મ બાયત મ આજે મ આગરી મ શય૊઱ના મદેળ૊ મલચ્ચે મ સ્થાન મભે઱લી મળક્મુાં મ છે. મઆની મ઩ાછ઱ મઆ઩ણી મભશે નત મઅને મ કાફેરીમત મ ઉ઩યા​ાંત મ કુ દયતની મ કૃ ઩ા મ અને મ આાંતયયાષ્ટ રીમ મ વાંજોગ૊એ મ ઩ણ મ ભ૊ટ૊ મ બાગ મ બજવ્મ૊ મ છે. મ આઝાદીએ મ આ઩ણને મ આફાદીની મ જે મ તક મ આ઩ી મ છે, એના​ાં મ પ઱ મ ફધાને મ એકવયખા​ાં મ અને મ આ઩૊આ઩ મ નથી મ ભ઱ી મ જલાના​ાં. મ એ મ ભે઱લલાની મ સ્લતાંત્રતા મ ભ઱ી મ છે, જે મ ઩ુયાણી મ વભાજવ્મલસ્થાભા​ાં મનશ૊તી. મરામકાત મઆ઩ણે મ઩૊તે મકે઱લલાની મછે. મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મફદરાતી મવાભાજીક મઅને મ આથીક મવ્મલસ્થાથી મજેભને મ કાંઈક મગુભાલલાનુાં મ છે મ એ મર૊ક૊ મ ‘ધભપદ્ર૊શ’, ‘નૈતીક મ અધ:઩તન’, ‘વાંસ્કૃ તીન૊ મ નાળ’ લગેયે મ જેલા મ નાયા મ રગાલીને મ એન૊ મ લીય૊ધ મ કયતા મ યશે લાના. મ એભની મ લાત૊ભા​ાં મ જે મ થ૊ડુઘ ાં ણાં મ ઩ણ મ વતમ મ શ૊મ મ તે મ એકાંદયે મ થમેર મ પ્રગતીની મ ચુકલલી મ઩ડતી મકીભભત મગણાળે. મ મ ક૊ઈ મગભે મ તેટર૊ મલીય૊ધ મકયે મ ઩ણ મજે મ ઩યીલતપન મચારુ મ થમુાં મ છે મ તે મ અટકલાનુાં મ નથી; કાયણ મએભા​ાં મઆ઩ણે મએકરા મનથી. મઆ઩ણા મ઩ુયતુાં મએને મધીભુાં મ઩ાડી મળકીએ મએટરુાં મજ. ઩શે રી મ લખત મ ભ૊ટાબાગની મ દુનીમા મ એક મ જ મ દીળાભા​ાં મ જઈ મ યશી મ છે. મ એ મ છે મ ‘ર૊કળાશી મયાજ્મ઩દ્ધતી’ અને મ ‘ભુક્તલે઩ાયની મઆથીક મનીતી’. ફીજા મલીશ્વમુદ્ધની મવભાપ્તી મઅને મ બાયતની મઆઝાદી મ લખતે મ પક્ત મ 25 દેળ૊ભા​ાં મ ર૊કળાશી મશતી. મ60 લયવભા​ાં મ એ મવાંખમા મલધીને મ 125 જેટરી મથઈ મગઈ મછે. મજે મદેળ૊એ મશજી મવુધી મર૊કળાશી મનથી મઅ઩નાલી, એભણે મ ઩ણ મભુક્ત મ આથીક મનીતી મઅ઩નાલી મછે. દુનીમાથી મઅરીપ્ત મયશે લાની મવનાતની મભન૊લૃત્તી મઅધ૊ગાભી મછે. આ઩ણી મ જ મ પ્રગતીથી મ અાંજાઈને મ આ઩ણે મ આતભગોયલથી મ આગ઱ મ લધી મ આતભપ્રળાંવા/ આતભશ્લાઘા મવુધી મજલા મરાગ્મા મછીએ. મફેઠાભા​ાંથી મઉબા મથઈ મચારલા મભા​ાંડ્યુાં મ છે. મ દ૊ડલાનુાં મ ત૊ મશજી મફાકી મછે, તમા​ાં મ જીતલાની મલાત૊ મથામ મછે. મકેટરાક મર૊ક૊ને મ ભશાવત્તા મફનલાનુાં મ શાથલેંતભા​ાં મ રાગે મ છે. ઉંચુાં મ ધમેમ મયાખલાભા​ાં મ કાંઈ મખ૊ટુ માં નથી; ઩ણ મ઩ગ મજભીન મ઩ય મશ૊લા મજુયી મ છે. મવપ઱તા મક૊ઈને મ વાય૊ મકે મ ખયાફ મનથી મફનાલતી. મભાણવભા​ાં મ કે મ વભાજભા​ાં મ ભુ઱બુત મગુણ મકે મ અલગુણ, જે મ ઩ણ મશ૊મ મએને મ તે મ ફશાય મરાલે મ છે. મઆ મનીમભ મભાણવની મજેભ મયાષ્ટ રને મ ઩ણ મરાગુ મ ઩ડે મછે.

http://govindmaru.wordpress.com

16

મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મશલે મ લાસ્તલભા​ાં મ એક મ ડ૊કીમુાં મ કયીએ. મ દુનીમાની મ કુ ર મ લસ્તીન૊ મ છઠ્ઠ૊ મ બાગ મ બાયતભા​ાં મ લવે મ છે. મજ્માયે મ આ઩ણે મ દુનીમાભા​ાં મ થતા મકુ ર મઉત઩ાદનના મછઠ્ઠા મબાગ મજેટરુાં મ ઉત઩ાદન મકયીએ, દયે ક મ ક્ષેત્રની મ ‘એકવ૊ મ શ્રેષ્ઠ’ની મ માદીભા​ાં મ 17 નાભ૊ મ બાયતીમ૊ના​ાં મ આલતા​ાં મ થામ મ તમાયે મ આ઩ણે મ દુનીમાની મ વયે યાળભા​ાં મ આવ્મા મ કશે લાઈળુાં. મ આગેલાન મ ફનલાની મ લાત મ ઩છી મ આલળે. મ યભતગભત મ જેલા​ાં મકેટરા​ાંક મક્ષેત્ર૊ભા​ાં મશજી મત૊ મખાતુાં મભાત્ર મખ૊લ્મુાં મછે. મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મયાષ્ટ રીમ મઉત઩ાદનભા​ાં મ જે મ યાષ્ટ ર૊થી મઆગ઱ મનીક઱લાની મવાંબાલના મછે મ એભના મકયતા​ાં મ આ઩ણે મ લીસ્તાયભા​ાં મ દવ મ ગણા મ અને મ લવતીભા​ાં મ ઩ાંદય મ ગણા મ જેટરા મ ભ૊ટા મ છીએ. મ લૈશ્વીકીકયણ મ અને મઔદ્ય૊ગીકીકયણના મઆ મજભાનાભા​ાં મજ્માયે મભાનલ મવાંખમા મએ મખયી મવાં઩ત્તી મછે, તમાયે મલવતી મ પ્રભાણે મ દેળ૊ના મક્રભ મઅને મ ભશત્ત્લ મયશે મ એ મસ્લાબાલીક મછે. મઆ઩ણાં મ લાજફી મસ્થાન મશ૊લુાં મ જોઈએ મ એ મ તયપ મ આગ઱ મ લધી મ યષ્ણા મ છીએ મ એટરુાં મ જ. મ આજે મ લવતીની મ યીતે મ બાયત મ દુનીમાન૊ મ ફીજા મ નાંફયન૊ મઅને મ ક્ષેત્રપ઱ની મયીતે મ દુનીમાન૊ મવાતભા મનાંફયન૊ મભ૊ટ૊ મદેળ મછે મ (ક્ષેત્રપ઱ભા​ાં મ બાયતથી મ ે ીમાની મ જેટરી મ લવતી મ છે મ એટર૊ મ લવતીલધાય૊ મ ઘણા મ ભ૊ટા મ દેળ મ એલા મ કેનેડા મ અને મ ઓસ્ટરર બાયતભા​ાં મ મદ૊ઢ મલ઴પભા​ાં મથામ મછે!) આથીક મ પ્રગતીથી મ નમામતાંત્રની મ જડતા, કામદ૊-વ્મલસ્થાન૊ મ અબાલ, ભ્રષ્ટાચાય, ટરાપીકની મવભસ્મા, જાશે ય મજગ્માઓની મગાંદકી મલગેયે મપ્રશ્ન૊ મશર મનથી મથઈ મજલાના. મએભ મકશે લામ મ છે મ કે મ અાંદયથી મવડ૊ મરાગ્મા મવીલામ મફશાયથી મ઩ડી મબા​ાંગલુાં મ વશે રુાં મ નથી. મઆને મ જ મફીજી મયીતે મ જોતા​ાં મ એભ મ કશે લામ મ કે મ ફીજાઓ મ ઩ય મ વયવાઈ મ ભે઱લલી મ શ૊મ મ ત૊ મ અાંદયન૊ મ વડ૊ મ દુય મ કયલ૊ મ આલશ્મક મછે. મભશાવત્તા મફનલા મભાટે મઆ મફધુાં મકયલુાં મજુયી મછે. યાજકાયણીઓ મબરે મ આાંતયીક મ લીલીધતાને મ આ઩ણી મળક્તી મકશે તા મશ૊મ; ઩ણ મએ મ એક મ પ્રચાય મ જ મ છે. લાસ્તલભા​ાં મ આ઩ણ૊ મ જાતીલાદ, ધભપલાદ,

પ્રાનતલાદ મ લગેયે મ પ્રગતીભા​ાં મ

શભભેળા​ાં મફાધાુ઩–અડચણુ઩ મયષ્ણા મછે. મઆ઩ણાં મયાજકાયણ મએન૊ મ઩ડઘ૊ મ઩ાડે મછે. બાગ્મભા​ાં મ ભાનતી મ અને મ ભન મ ભનાલીને મ ફેવી મ યશે તી મ અળીક્ષીત, ગયીફ મ પ્રજા મ શલે મ એટરી મ બ૊઱ી મ નથી મ યશી. મ આન૊ મ મળ મ ટી.લી.ને મ પા઱ે મ જામ મ છે. મ એભની મ અ઩ેક્ષાઓ મ અને મ આકા​ાંક્ષાઓ મલધી મછે. મઆથીક મઅવભાનતા મપ્રતમેના મએભના મપ્રતમાઘાત૊ મપ્રગતીભા​ાં મ અલય૊ધ મફની મ ળકે મછે. આટરા​ાં મ ફધા​ાં મ નકાયાતભક મ ઩યીફ઱૊ મ ઉ઩યા​ાંત મ લતપભાનકા઱ મ આગરા મ ક૊ઈ઩ણ મ વભમકા઱ મકયતા​ાં મ પ્રજા મભાટે મ લધાયે મ વાય૊ મછે. બાયતના મવાચા મવુલણપકા઱ની મઆ મશજી મળુઆત મ છે. મ ભધમાષ્તે મ ઩શોંચલાભા​ાં મ શજી મ ઘણી મ લાય મ છે. મ જ્માયે મ ઩ણ મ તમા​ાં મ ઩શોંચીએ મ તમાયે મ એન૊ મ મળ મ પ્રગતીળીર મનલી મલીચાયવયણીને મશળે. મ઩યીલતપન મલીય૊ધી મજુ નલાણી મભાનવને મનશીં.

http://govindmaru.wordpress.com

17

આ મ ફધુાં મ રખાણ મ ક૊ઈ મ એક મ ચ૊ક્કવ મ લગપને મ રક્ષભા​ાં મ યાખી મ કયલાભા​ાં મ નથી મ આવ્મુાં . મ કેટરીક મફાફત૊ મવાભાજીક મસ્તયે , કેટરીક મયાષ્ટ રીમ મસ્તયે મ જ્માયે મ ભ૊ટાબાગની મભાનલવભુદામને મ વાંફ૊ધે મછે. મએટરા મભાટે મએન૊ મવાંદબપ મજોલ૊ મજુયી મછે.

♦ અનુક્રભણીકા

http://govindmaru.wordpress.com

18

03-2012-12-14

અાંગ્રેજી મળાવનન૊ મલાયવ૊ લતપભાનને મ લખ૊ડલાની મ અને મ બુતકા઱ને મ લખાણલાની મ ભન૊લૃત્તી મ વલપવાભાનમ મ છે. મ આ઩ણ૊ મબુતકા઱ મકેટર૊ મરા​ાંફ૊ મઅને મ લીલીધ મછે મ એન૊ મઘણાખયા મર૊ક૊ને મ ખમાર મનથી. મ઩શે રાના મ જભાનાન૊ મદાખર૊ મટા​ાંકનાયન૊ મનીદેળ મવાભાનમ઩ણે મર૊કલામકા મદ્વાયા મપ્રચરીત મબુતકા઱ મકે મ઩છી મ ઩ોયાણીક મવભમ મતયપ મશ૊મ મછે. આ઩ણ૊ મ નજીકન૊ મબુતકા઱ મછે, મઆઝાદી મ઩છીન૊ મવભમ. મઆઝાદી મ઩છી મતુયતના​ાં મ થ૊ડા​ાં મ લયવ મઆાંતયીક મયભખાણ૊ મઅને મ બાગરાને મ રીધે મ લીસ્થા઩ીત૊ના મ઩ુનલપવનના મપ્રશ્ન૊ મતેભજ મ દયે ક મ લસ્તુની મ તીવ્ર મ અછતલા઱૊ મ શત૊. મ તમાય મ ઩છી મ આ઩ણે મ ધીભી મ પ્રગતી મ ળુ મ કયી મ શતી. મ તાજેતયની મઝડ઩ી મપ્રગતીની મશજી મળુઆત મછે. એના​ાં મ ઩શે રા​ાંન૊ મ વભમ મ શત૊ મ અાંગ્રેજી મ ળાવનન૊. મ આ મ રેખન૊ મ શે તુ મ એ મ વભમકા઱ને મ લીસ્તૃત મઅને મ અરગ મદૃષ્ટીક૊ણથી મજોલાન૊ મછે. મઆ મયજુ આત મપ્રચરીત મભાનમતાથી મઅરગ મશ૊ઈ મ ઘણા​ાં મ ભાટે મ વભજલાભા​ાં મ અને મ ભાનલાભા​ાં મ ભુશ્કેર મરાગળે. મક૊ઈ઩ણ મજાતના મ઩ુલપગ્રશ મલગય, મખુલ્લા મ ભને મલાચલાથી મએનુાં મતથમ મવભજાઈ મળકળે. આઝાદીની મચ઱લ઱ મદયભીમાન મઅાંગ્રેજોને મદેળભા​ાંથી મકાઢલા, મએભની મલીુદ્ધ મજનભત મ ઉબ૊ મ કયલ૊ મ જુયી મ શત૊. મ સ્લાબાલીક મ યીતે મ આઝાદી મ ઩છી મ ઩ણ મ એ મ ભાનવ મ જ઱લાઈ મ યષ્ણુાં. મ આ઩ણી મફધી મભુવીફત૊ના મદ૊઴ન૊ મટ૊઩ર૊ મઅાંગ્રેજો મ઩ય મઢ૊઱લાનુાં મ ઘણા મવભમ મવુધી મચારુ મ યષ્ણુાં. મ યાજકાયણીઓને મએ મપાલતુાં મશતુાં. આજની મ 95 મ ટકા મ પ્રજા મ સ્લતાંત્ર મ બાયતભા​ાં મ જનભેરી મ છે. મ અાંગ્રેજી મ ળાવનન૊ મ જાત મ અનુબલ મ એક મ ટકાથી મ ઩ણ મ ઓછા મ ર૊ક૊ મ ઩ાવે મ છે. મ આ઩ણી મ અાંગ્રેજો મ લીળેની મ અને મ એભના મ ળાવનકા઱ની મછા઩ મ અને મ જાણકાયી મઆડકતયી મયીતે મ ર૊કલામકાઓ મઅને મ ઩ુસ્તક૊ભા​ાંથી મભ઱ેર મ છે. અાંગ્રેજી મળાવનકા઱ મએ મબાયતના મબુતકા઱ન૊ મખુફ મઅગતમન૊ મબાગ મછે. મઆ઩ણા મ લતપભાન મ ઩ય મ વોથી મ લધાયે મ અવય મ એ મ વભમની મ છે. મ એભના મ લાયવાને મ તટસ્થ મ યીતે મ ભુરલલુાં મ આલશ્મક મ મછે. મએભના મળાવનથી મથમેર મશાની મવાથે મ પ્રતમક્ષ મઅને મ ઩ય૊ક્ષ મરાબન૊ મક્માવ મકાઢલ૊ મ ઩ણ મજુયી મછે. મલતપભાનને મ વાચા મસ્લુ઩ભા​ાં મ વભજલા મભાટે મ બુતકા઱ભા​ાં મ એના મભુ઱ મળ૊ધલા મ઩ડે મ છે. મએ મઆ઩ણને મવતમ મવભજલાભા​ાં મભદદુ઩ મથામ મછે. આના મ ભાટે મ અાંગ્રેજો મ બાયતભા​ાં મ આવ્મા મ તમાયની મ દુનીમાના મ પ્રલાશ૊ મ વાથે મ બાયતની મ તમાયની મઅને મતમાય મ઩છીની મઆાંતયીક મ઩યીસ્થીતી મજાણલી મઅને મવભજલી મજુયી મછે. http://govindmaru.wordpress.com

19

વાચ૊ મ ઈતીશાવ મ જાણલ૊ મ અળક્મ મ છે. મ એ મ શાંભેળા મ રેખકની મ વભજ મ અને મ લીચાયવયણીથી મ પ્રબાલીત મ શ૊મ મ છે. મ જે મ વાંજોગ૊ભા​ાં મ અને મ વભમકા઱ભા​ાં મ રખામ૊ મ શ૊મ મ એની મ અવય મ ઩ણ મ રખાણ મ ઩ય મ શ૊મ મ છે. મ ત્રીજા મ ઩ક્ષ મ દ્વાયા મ રખામેર મ ઈતીશાવ મ પ્રભાણભા​ાં મ લધાયે મ આધાયબુત મશ૊ઈ મળકે મછે. વ૊઱ભી મવદીભા​ાં મ મુય૊઩ભા​ાં મ ળુ મથમેરી મલૈજ્ઞાનીક મઅને મ ઔદ્ય૊ગીક મક્રાનતીએ મએભને મ ‘અનધાયીમા મ મુગ’ મ ભા​ાંથી મ ફશાય મ કાઢમા. મ ઩યીણાભે મ એભની મ જુયીમાત૊ મ અને મ અ઩ેક્ષાઓ મ ઘણી મ લધી મ ગઈ. મ એ મ વનત૊઴લા મ ભાટે મ એ મ ર૊ક૊એ મ ફશાયની મ દુનીમા મ તયપ મ નજય મ દ૊ડાલી. મ મુય૊઩ની મ ફધી મદયીમાખેડ મુ પ્રજાઓ મદયીમા મભાગે મનલી મદુનીમાની મળ૊ધભા​ાં મનીક઱ી મ઩ડી. મએભનુાં મભુખમ મધમેમ મ એળીમા મશતુાં. મબાયત મએભાનુાં મ એક મશતુાં. મતમાયે મ ચીન, મઈયાન મઅને મ ઉત્તય મબાયતભા​ાં મ ળક્તીળા઱ી મ વામ્રાજ્મ મશતા. મફાકીની મદુનીમા મશજી મઅાંધાયીમા મમુગભા​ાં મજ મશતી. એ મ ર૊ક૊ મ બાયતના મ ઩શ્વીભ મ કીનાયે મ આવ્મા. મ સ્થાનીક મ યાજાઓ મ ઩ાવેથી મ લે઩ાયની મ ઩યલાનગી મરીધી. મદયીમા મકીનાયે મ ફાંદય૊ મ લીકવાવ્મા મઅને મ ઩૊તાની મ નાનકડી મલવાશત૊ મ સ્થા઩ી. મ લે઩ાય મવીલામ મએભન૊ મફીજો મક૊ઈ મશે તુ મ નશ૊ત૊. મએ મવૈનમ મરઈને મ પ્રદેળ મજીતલા મનશ૊તા મઆવ્મા. મ તમાયે મ ભુખમ મચાય મમુય૊઩ીમ મપ્રજાઓ મબાયતભા​ાં મ વક્રીમ મશતી. મએભની મપ્રલૃત્તીઓ મકા​ાંઠાના મપ્રદેળ૊ મ ઩ુયતી મભમાપદીત મશતી. મઆનાથી મસ્થાનીક મલે઩ાયીઓ મભાટે મ઩ણ મલીદેળી મલે઩ાયની મનલી મતક૊ મઉબી મ થઈ. મ દેળના મ અનતયીમા઱ મ બાગભા​ાંથી મ ફનદય૊ મ વુધી મ ભાર મ ઩શોંચાડલાનુાં મ એભના મ શાથભા​ાં મ શતુાં. મ સ્થાનીક મયજલાડા​ાંઓને મ ઩ણ મઆભા​ાં મ પામદ૊ મશત૊. મફધાના મપામદાની આ મવભ઩ુણપ મ લે઩ાયી મપ્રલૃત્તી મ આળયે મદ૊ઢવ૊ મલયવ મવુધી મચારતી મયશી. ઩ડ૊ળી મયાજ્મ૊ મલચ્ચેના મમુદ્ધ મશભભેળની મજેભ મએક મવાભાનમ મઘટના મશતી. મઆ મફાજુ મ મુય૊઩ીમ મપ્રજાઓ મલચ્ચે મ ઩ણ મશયીપાઈ મશતી. મએકફીજાને મ ભશાત મકયલા મઅનદય૊અનદય મછભકરા મ થતા​ાં. મએભની મ઩ાવેના મશથીમાય૊ મઅને મમુદ્ધ–કુ ળ઱તા મસ્થાનીક મયાજાઓ મકયતા​ાં મલધાયે મવાયા મશતા. મ વભમની મભાગ મઅને મ જુયીમાત મપ્રભાણે મ દેળી મયાજ્મ૊ મઅને મ મુય૊઩ીમન મકભ઩નીઓ મલચ્ચે મ વનધી મ અને મવશમ૊ગ મથલા મરાગ્મા​ાં. મઆ મયાજકીમ મ઩ગ઩ેવાયાની મળુઆત મશતી. આ મવભમ મદયભીમાન મઉત્તય મબાયતભા​ાં મભ૊ગર મવામ્રાજ્મની મ઩ડતી મથઈ. મઆખ૊ મદેળ મ વેંકડ૊ મયાજ્મ૊ભા​ાં મ લશેં ચાઈ મગમ૊. મમુય૊઩ીમ મપ્રજાઓ મવાથેની મશયીપાઈભા​ાં મ અાંગ્રજો મલીજમી મથમા. મ દેળભા​ાં મયાજકીમ મયીતે મળક્તીળા઱ી મથલાભા​ાં મએભને મફીજા મવ૊ મલયવ મરાગ્મા. એ મવભજલુાં મજુયી મછે મકે મઆના મ઩શે રાના મફધા મલીદેળીઓએ મવૈનમ મવાથે મ આક્રભણ મ કમુ​ું મ શતુાં મ અને મ ટુકાં ી મ રડાઈ મ કયી મ વત્તા મ શા​ાંવર મ કયી મ શતી. મ ળક્તીળા઱ી મ ભ૊ગર મ વામ્રાજ્મના મ સ્થા઩ક મફાફયે મત૊ મભાત્ર મચાય મકરાકભા​ાં મજ મરડાઈ મજીતી મશતી. મએના મલાંળજોએ મફવ૊ મલયવ મવુધી મ

http://govindmaru.wordpress.com

20

અડધા મબાયત મ઩ય મ યાજ્મ મકમુ​ું. મઆની મવાભે મ અાંગ્રેજોને મ વત્તા મભે઱લતા મફવ૊થી મ અઢીવ૊ મલયવ મ રાગ્મા મશતા. મઆ મદયભીમાન મઆ઩ણી મઆઠ મદવ મ઩ેઢીઓ મફદરાઈ મગઈ મશતી. એભની મ યાજકીમ મ વપ઱તા મ ભાટે મ આ઩ણી મ તમાયની મ આાંતયીક મ ઩યીસ્થીતી મ લધાયે મ જલાફદાય મશતી. મઆધુનીક મળસ્ર૊ મતેભજ મમુદ્ધ મકોળલ્મના મરીધે મ મુય૊઩ીમ મદેળ૊એ મભાત્ર મબાયતજ મ નશીં મ઩ણ ભ૊ટાબાગની મદુનીમા મ઩ય મ઩૊તાનુાં મ આધી઩તમ મજભાલી મદીધુાં મ શતુાં. મબાયતના મલીબાજન મ અને મ આાંતયીક મ લીખલાદને મ રીધે મ આ મ પ્રલાશને મ અટકાલલલ૊ મ ળક્મ મ નશ૊ત૊. મ ગોયલણપ મ પ્રતમેના મ અશ૊બાલની મઆ઩ણી મભન૊લૃત્તીએ મ઩ણ મએભા​ાં મભ૊ટ૊ મબાગ મબજવ્મ૊ મશળે. એભની મઆાંતયીક મપ્રતીસ્઩ધાપભા​ાં મ જો મઅાંગ્રજો મશામાપ મ શ૊ત મત૊ મફીજી મ ક૊ઈ મ મુય૊઩ીમ પ્રજાએ મબાયત મ઩ય મયાજ મકમુ​ું મ શ૊ત. મતમાયના મવાંજોગ૊ મજોતા, મક૊ઈ મએક મમુય૊઩ીમ મપ્રજાની મબાયત મ ઩ય મશકુ ભત મનીશ્વીત મશતી. સ્઩ેનીળ મ અને મ ઩૊તુપગીઝ મ ર૊ક૊એ મ ઩૊તાના મ તાફા મ નીચેના મ દેળ૊ભા​ાં મ ખુફ મ ક્રુયતાથી મ યાજ્મ મ કમુ​ું મ છે. મ એભણે મ ફ઱જફયીથી મ ધભપ઩યીલતપન મ ઩ણ મ કયાવ્મુાં મ છે. મ આજે મ ઩ણ મ બાયતના મ ઩શ્વીભ મકીનાયા મ઩ય મ઩૊તુપગીઝ૊ના મધભપ઩યીલતપનની મઅવય મજોઈ મળકામ મછે. મ(તમા​ાંના મખ્રીસ્તીઓના મ નાભ મ ઩૊તુપગીઝ મ છે, મ અાંગ્રેજી મ નથી.) મ તમાયની મ ફધી મ મુય૊઩ીમ મ પ્રજાઓભા​ાં મ અાંગ્રજો મ પ્રભાણભા​ાં મ લધુ મ નમામી મ અને મ ળીસ્તપ્રેભી મ શતા. મ તમાયે મ પક્ત મ ઈંગ્રેનડભા​ાં મ જ મ આાંળીક મ ર૊કળાશી મ શતી. મ અાંગ્રેજો મ વીલામની મફીજી મક૊ઈ઩ણ મમુય૊઩ીમ મપ્રજાનુાં મ બાયત મ઩યનુાં મ ળાવન મલધાયે મ નુકવાનકતાપ મ યષ્ણુાં મ શ૊ત. મ આનાથી મજે મ઩ણ મઆશ્વાવન મરેલુાં મશ૊મ મતે મરઈ મળકામ. મ જો મક૊ઈ મઅક઱ મકાયણવય મબાયત મઆ મમુય૊઩ીમ મવાંસ્થાનલાદના મજુ લા઱ભા​ાંથી મફચી મ ગમુાં મ શ૊ત મત૊ મ આ઩ણ૊ મ લતપભાન મકેલ૊ મશ૊ત? મલૈકલ્઩ીક મફનાલ૊ની મકે મ બલીષ્મની મકલ્઩ના મકયલી મ ઘણી મઅઘયી મછે. મછતા​ાં મઆ઩ણે મથ૊ડા​ાં મઅનુભાન૊ મફા​ાંધી મળકીએ મછીએ. અાંગ્રેજોના મપ્રબાલ મલગય મતમાયે મ જે મ ઘટનાઓ મફની મતે મ ત૊ મફનલાની મજ મશતી. મઉત્તય મ બાયતભા​ાં મભ૊ગર મવામ્રાજ્મન૊ મઉદમ મઅને મઅાંત મએભ મજ મથાત. મઔયાંગઝેફની મધભપ મઝનુનતા મઅને મ શીનદુ મદભનથી મપ્રજાભા​ાં મધાભીક મદ્વ ે઴ મપ્રવમો મશત૊. મભયાઠા મ઩ણ મઆાંતયીક મલીખલાદથી મતુટ્યા મશતા. મ ફીજો મક૊ઈ મળક્તીળા઱ી મયાજલાંળ મઉબયી મઆલલાની મળક્મતા મનશીલત મશતી. મવદીઓથી મચાલ્મા મ આલતા​ાં મ નાના​ાં મ યજલાડા​ાં મ ચારતા મશ૊ત. મનાના​ાં મ યાજ્મ૊ને મ મરીધે મ અથપતાંત્ર મસ્થાનીક મઅને મ ભમાપદીત મ યશે ત. મ લધતી મ જતી મ લવતીની મ જુયીમાત૊ મ ઩ુયી મ કયલા મ ખેતી મ અને મ ગ્રાભ૊દ્ય૊ગ મ ઩ુયતા મ નશ૊તા​ાં . મ મ દુનીમા મ઩યની મશજાય મલયવની મઆ઩ણી મવયવાઈ મઆ઩ણે મગુભાલી મદીધી મશતી. દયીમા઩ાય મ ન મ જલાની મ અને મ ફીજાઓ મ ઩ાવેથી મ ન મ ળીખલાની મ ઩યીલતપન મ લીય૊ધી મ ભાનવીકતાને મ રીધે મ આ઩ણે મ મુય૊઩ભા​ાં મ આલેરી મ ઔદ્ય૊ગીક મ ક્રા​ાંતીન૊ મ ઉ઩મ૊ગ મ ન મ કમો મ શ૊ત. મ

http://govindmaru.wordpress.com

21

લણપવ્મલસ્થા, મ જાતીલાદ મ લગેયે મ અકફાંધ મ યશે ત. મ આઝાદી મ લખતે મ શતી મ એટરી મ ગયીફી મ શ૊ત. મ કદાચ મએનાથી મલધાયે મ઩ણ મશ૊ત. યાજાળાશીની મ આ઩ણી મ વભજ મ ર૊કલામકાઓ, મ ફા઱લાતાપઓ મ અને મ ધાભીક મ દૃષ્ટા​ાંત મ કથાઓ મ ઩યથી મ આલેરી મ છે. મ એ મ લાતાપઓ મ જ મ છે. મ લાસ્તલીકતા મ વાલ મ જુ દી મ છે. મ વાલ મ ઓછા મ યાજાઓએ મ પ્રજાના મ શીતને મ ધમાનભા​ાં મ યાખીને મ કામપ મ કમુ​ું મ શળે. મ ભ૊ટા મ બાગના મ યાજાઓ મ ઩૊તાની મ વગલડ૊ મ અને મ તયાંગ૊ મ ઩૊઴લાભા​ાં મ વ્મસ્ત મ શતા. મ યાજાળાશીભા​ાં મ ઩ણ મ વત્તા મ અને મ વભ઩ત્તી મ ઉ઩રા મ નાનકડા મલગપના મશાથભા​ાં મયશે તી. મવાભાનમ મયીતે મપ્રજા મગયીફ, મ઩છાત મઅને મઅળીક્ષીત મશતી. મયાજા મ વાય૊ મશ૊મ મત૊ મ઩ણ મએના મઅધીકાયીઓ મદ્વાયા મપ્રજાનુાં મળ૊઴ણ મથતુાં મયશે તુાં. મ અાંગ્રેજો મ અને મ એભના મ ળાવન મ લી઴ેની મ પ્રચરીત મ વભજ મ કાંઈક મ આલી મ છે. મ એભણે મ ર૊ક૊ભા​ાં મ પાટપુટ મ ઩ાડીને મ રડાવ્મા મ અને મ ઩૊તે મ એન૊ મ રાબ મ રીધ૊; મ દેળનુાં મ ળ૊઴ણ મ કયી મ વભ઩ત્તી મ ઩૊તાના મદેળ મબેગી મકયી; મપ્રજા મ઩ય મઅતમાચાય મકમાપ; મઘભાંડી઩ણાને મ રીધે મ આ઩ણને મ તીયસ્કાયતા મ યષ્ણા; મલગેયે. આ મફધુાં મ ઩ુયે઩ુ​ુાં મ અને મ એનાથી મ઩ણ મલધુ મ સ્લીકાયી મરઈએ. મએની મવાથે મ એ મધમાનભા​ાં મ યાખલુાં મજુયી મછે મકે મઅાંગ્રેજી મળાવનની મવયખાભણી મએક મઆદળપ મયાજ્મ મવ્મલસ્થા મવાથે મન મકયતા​ાં મ તમાયના મઆ઩ણા મફીજા મલીકલ્઩૊ મવાથે મ અને મ વાભાનમ મપ્રભાણે મ ફધે મ જ મપ્રલતપતી મ ળાવન મ઩દ્ધતી મ વાથે મ કયલી મ જુયી મ છે. મ એ મ યીતે મ એભને મ ભુરલલાભા​ાં મ આ઩ણી મ પ્રાભાણીકતા મ અને મ નમામલૃત્તીની મ કવ૊ટી મ છે. મ તમાયે મ બાયત મ ભાટે મ ફે મ લીકલ્઩૊ મ શતા. મ અનમ મ ક૊ઈ મ મુય૊઩ીમ મ પ્રજાનુાં મ ળાવન મ અથલા મ વેંકડ૊ મનાના મયજલાડા. મફન્ને મલીકલ્઩૊ મલધુ મશાનીકાયક મયષ્ણા મશ૊ત. ઩યદેળી મળાવન મ ક્માયે મ ઩ણ મભાનમ મન મશ૊ઈ મળકે. મ઩ણ મળ૊઴ીત૊ મભાટે મ ળ૊઴ક મદેળી મ શ૊મ મ કે મ ઩યદેળી; મ કાંઈ મ પયક મ ઩ડત૊ મ નથી. મ બાયતની મ લીળા઱તા મ અને મ લીલીધતાને મ રીધે મ ઩યદેળી઩ણાની મવ્માખમા મથ૊ડી મફદરાઈ મજામ મછે. મવત્તયભી મઅને મ અઢાયભી મવદીભા​ાં મ ગુજયાતીઓ મ ભાટે મ અાંગ્રેજો મજેટરા મ઩યદેળી મશતા મએટરા મજ મ઩યદેળી મ઩ાંજાફી, મફાંગા઱ી મકે મ તાભીર મશતા. મઆ મ વયખાભણી મફધા મજ મપ્રા​ાંત૊ને મરાગુ મ઩ડે મછે. મતમાયે મયાષ્ટ રીમ મનશીં, મપ્રાદેળીક મબાલના મશતી. મલીજમી મ યાજાઓએ મશાયનાય મપ્રજા઩ય મશાંભેળા મજુ રભ મકમાપ મ છે. મ મ઩યી઩કલ મર૊કળાશી મવીલામની મફધી મજ મ યાજ્મ મવ્મલસ્થાભા​ાં મ જનવભુદામનુાં મ બય઩ુય મળ૊઴ણ મથતુાં મ આવ્મુાં મ છે. મઆ઩ણે મ શજી મવુધી મ઩યી઩કલ મ ર૊કળાશી મઅનુબલી મનથી. આ઩વી મપાટપુટ મઅને મ કરશ મએ મયાજનીતીની મલાસ્તલીકતા મછે. મચાણક્મનીતી મઅને મ પુટનીતી મ જેલા મ ળફદ૊ મ આ઩ણા મ વાશીતમના મ બાગ મ ફની મ ગમા મ છે. મ અાંગ્રેજોને મ આ મ ળુ મ કયલાની મ

http://govindmaru.wordpress.com

22

જુય મનશ૊તી, મએ મવદાકા઱થી મચારતી મયીત મછે. મજે મભ૊જુ દ મશતુાં મએન૊ મએભણે મરાબ મઉઠાવ્મ૊ મએ મ વાચુાં મછે. મઆજના મસ્લતાંત્ર મબાયતના મયાજકાયણભા​ાં મ઩ણ મઆલુાં મજ મચારે મછે. દેળની મવભ઩ત્તી મરઈ મગમા મએ મ઩ણ મવાચુાં મ છે. મએ મલે઩ાયી મપ્રજા મલે઩ાય મકયલા મઆલી મ શતી. મએભન૊ મશે તુ મ જ મવભ઩ત્તી મબેગી મકયલાન૊ મશત૊. મ઩ાછ઱થી મયાજકીમ મવત્તા મશાથભા​ાં મ આલતા મ એન૊ મલીળે઴ મરાબ મરીધ૊. મતમાયની મવભ઩ત્તી મશતી મજભીન મઅને મ ઩ળુધન. મએ મરઈ મજલાનુાં મ ળક્મ મ નશ૊તુાં. મ એ મ પ્રજાની મ ભશે નતનુાં મ પ઱ મ રઈ મ ગમા. મ યાજાળાશીભા​ાં મ પ્રજાની મ ભશે નત, મ લગય મ લ઱તયે મ ભશે ર૊ મઅને મકીલ્લાઓ મફા​ાંધલાભા​ાં મલ઩યાતી મશતી. મપ્રજા મભાટે મદેળી મયાજાઓનુ મએ મળ૊઴ણજ મશતુાં. આ મ વભમ મ દયભીમાન મ આ઩ણા મ ગુજયાતીઓ મ યાંગુનથી મ કે મ આફ્રીકાના મ દેળ૊ભા​ાંથી, મ અને મ તભી઱૊ મ ઈનડ૊નેળીમાભા​ાંથી મ લે઩ાય મદ્વાયા મઘણી મવભ઩ત્તી મબેગી મકયી મ઩૊તાના મલતનભા​ાં મ રઈ મ આલતા મશતા. મઆ મફધા મદેળ મઆ઩ણાથી મ઩ણ મલધુ મ ગયીફ મશતા. મએભા​ાં મ ક૊ઈને મ અમ૊ગ્મ મરાગતુ માં નથી. મઆને મડફર મસ્ટૅૌનડડપ મનશી મત૊ મળુ મકશે લામ? અાંગ્રેજો મ જ્માયે મ ધન મ ઩૊તાના મ દેળ મ બેગુાં મ કયતા મ શતા મ તમાયે મ ઘણા મ દેળી મ યાજાઓ મ ઩૊તાની મ ભીલ્કત૊ મ ઩ણ મ લીદેળભા​ાં મ તફદીર મ કયતા મ શતા. મ એભના મ લાંળજોભા​ાંથી મ આજે મ લીદેળભા​ાં મ લવનાયાઓની મ વાંખમા મ બાયતભા​ાં મ લવનાયાઓ મ કયતા મ લધાયે મ છે. મ આજે મ આ઩ણી મ કાં઩નીઓ મ લીદેળી મ કાં઩નીઓ મ ખયીદી મ યશી મ છે મ તમાયે મ આ઩ણે મ સ્લાબાલીક઩ણે મ ગોયલ મ અનુબલીએ મ છીએ. મ આલ૊ મભાનલ મસ્લબાલ મવશજ મછે. મઆ઩ણ૊ મય૊઴ મઅાંગ્રજોની મકયણી મકયતા​ાં મએભની મવપ઱તા મતયપ મ લધુ મશ૊મ મએલુાં મદેખામ મછે. આ મ ફધી મ યજુ આત મ અાંગ્રજોને મ નીદો઴ મ ફતાલલા મ કે મ એભની મ કયણીને મ ભાનમતા મ આ઩લા મભાટે મ નથી મકયી. મએભને મ લાજફી મવાંદબપભા​ાં મ ભુરલલાભા​ાં મ આલે મ ત૊ મવભજાળે મ કે મ જે મ થમુાં મ તે મ વાુાં મનશીં મત૊ મસ્લાબાલીક મઅલશ્મ મશતુાં. મ મ શલે મ અાંગ્રેજી મ ળાવનના મ થ૊ડા મ પ્રતમક્ષ મ અને મ ઩ય૊ક્ષ મ પામદા મ જોઈએ. મ આ઩ણે મ સ્લીકાયીએ મકે મનશીં મ઩ણ મઅાંગ્રેજી મળાવનન૊ મવોથી મભ૊ટ૊ મયચનાતભક મલાયવ૊ મછે, મબોગ૊રીક મયીતે મ એક મબાયત મખાંડને મબોતીક મયીતે મજોડીને મએક મયાષ્ટ ર મફનાલલાન૊. મએભણે મના​ાંખેરી મદેળવ્મા઩ી મયે લ્લે મ રાઈન૊, મવડક૊, મટ઩ાર મઅને મતાય મવેલા, મએક મકામદા–કાનુન, મએક મચરણ મલગેયેને મરીધે મતે મળક્મ મ ફનમુાં મછે. મએના મરીધે મર૊ક૊ મફીજા મપ્રા​ાંત૊ભા​ાં મજલા મરાગ્મા, મ઩યપ્રા​ાંતીઓ મપ્રતમેન૊ મઅલીશ્વાવ મઓછ૊ મ થમ૊, મલે઩ાય મલધમા મઅને મએટરા મ઩ુયતી મઅસ્઩ૃશ્મતા મઓછી મથઈ. આટરા મ ભ૊ટા મ લીસ્તાયભા​ાં મ એક મ કેનદ્રીમ મ વત્તા મ ઩શે રા​ાં મ ક૊ઈ મ કયી મ ળક્મુાં મ નશ૊તુાં. મ ઩ાછ઱થી મ ગા​ાંધીજીએ મ ર૊ક૊ભા​ાં મ એક મ યાષ્ટ રની મ બાલના મ જગાડી મ અને મ વયદાય મ ઩ટેરે મ આઝાદી મ

http://govindmaru.wordpress.com

23

લખતે મ દેળી મયાજ્મ૊ને મ જોડીને મ અખાંડ મભારત દેશ ફનાવ્મ૊. મ આ મફધુાં મ બોતીક મએકતા મવધામા મ લગય મળક્મ મનશ૊તુાં. બાયત મ એક મ યાષ્ટ ર મ ન મ થામ મ તમા​ાં મ વુધી મ ર૊કળાશી મ આલલી મ ળક્મ મ નશ૊તી. મ અને મ ર૊કળાશી મ લગય મ બાયત મ એક મ થલાનુાં મ નશ૊તુાં મ આ મ (Catch 22) ચક્રભા​ાંથી મ નીક઱લાભા​ાં મ અાંગ્રેજી મ ળાવને મ અન઩ેક્ષીત મ છતા​ાં મ ઩ામાન૊ મ બાગ મ બજવ્મ૊ મ છે. મ વેંકડ૊ મ સ્લતાંત્ર મ યજલાડા મ શ૊મ મ તમા​ાં મ ર૊કળાશીની મ લાત મ કયલી મ અવ્મલશાુ મ શતી. મ ક૊ઈ મ એક મ યાજ્મથી મ ળુ મ કયી મ આખા મ દેળભા​ાં મ ર૊કળાશી મપે રાતા મઘણ૊ મવભમ મરાગી મજાત. મદેળવ્મા઩ી મવુધાયા મળક્મ મન મફનત. મફીજા મલીશ્વમુદ્ધ મ ઩છી મ મુય૊઩ીમ મ વાંસ્થાન૊ભા​ાં મ સ્લતાંત્રતાની મ વાથે મ ર૊કળાશી મ ઩ણ મ આલી મ ગઈ. મ જુ ના મ યાજાળાશી મ યાષ્ટ ર૊ભા​ાં મશજી મફધુાં મમથાલત મચારે મછે. મઆજે મબાયત મ઩ણ મકદાચ મએલુજ મશ૊ત. ભુાંફઈ, મભદ્રાવ, મકરકત્તા મજેલા મળશે ય૊ન૊ મઉદમ મઅને મ લીકાવ મઅાંગ્રેજી મળાવનકા઱ભા​ાં મ થમ૊ મછે. મઅાંગ્રેજોની મપ્રલૃત્તીના મઆ મકેનદ્રસ્થાન૊ મશતા. મવાલ મથ૊ડા મવભમભા​ાં મઆ મળશે ય૊ મઅનમ મજુ ના મ ળશે ય૊ મ કયતા​ાં મ ભ૊ટા મ થઈ મ ગમા. મ પ્રગતીની મ તક મ દેખાતા મ આ મ ળશે ય૊ભા​ાં મ ર૊ક૊ મ સ્લેચ્છાએ મ આવ્મા મ શતા. અાંગ્રેજોએ મઆ મળશે ય૊ભા​ાં મમુનીલવીટી મળુ મકયી. મ઩શે રી મલખત મનાતજાતના મબેદબાલ મ લગય મ ક૊ઈ઩ણ મ રામક મ વ્મક્તી મ ભાટે મ ળીક્ષણ મ ળક્મ મ ફનમુ.ાં મ એભની મ ળા઱ા–કૉરેજોભા​ાં મ લૈજ્ઞાનીક, મ ટેકનીકર, મ કામદાકીમ, મ તફીફી મ લગેયે મ લી઴મ૊નુાં મ ળીક્ષણ મ અ઩ાતુાં. મ આના મ ઩શે રા​ાં મ ળીક્ષણ મ ભ૊ટાબાગે મ ધાભીક મવાંસ્થાઓના મશાથભા​ાં મ શતુાં. મતમાયનુાં મ ળીક્ષણ મભુખમતલે મ ળાષ્ડ૊ મઅને મ ખાવ મલગપ મ ઩ુયતુાં મ ભમાપદીત મશતુાં. મનલી મઅને મ સ્લતાંત્ર મલીચાયવયણીને મ મતમાયે મ અલકાળ મન મશત૊. મક઱ા, મશુન્નય મ લગેયેનુાં મળીક્ષણ મલાયવાગત મઅને મજાતીગત મશતુાં. મગુ​ુકુ ઱ મએ મ઩ણ મએક મયીતે મધાભીક મવાંસ્થાઓના મ લીસ્તાય મ(extension) શતા. મનારાંદા, મતક્ષળીરાના મદાખરા મઅશીં મઅવાંગત મછે. કા઱ક્રભે મ આ઩ણા મ ફુદ્ધીભાન મ મુલાન૊ મ કામદાન૊ મ અબમાવ મ કયલા મ ઈંગ્રેનડ મ જલા મ રાગ્મા. મતમા​ાંથી મ તેઓ મકામદા મવાથે મ સ્લતાંત્રતા મ અને મ ર૊કળાશીના મઆદળો મ઩ણ મળીખી મઆવ્મા. મ તમા​ાંથી મ ઩ાછા મ આલેરા મ તેભજ મ અાંગ્રેજોની મ બાયતભા​ાંની મ ક૊રેજોભા​ાં મ બણેરા મ ળીક્ષીત મ લગે મ આઝાદીની મ રડતની મ નેતાગીયી મ રીધી મ શતી. મ વેંકડ૊ના મ શીવાફે મ ભ૊જુ દ મ યાજાઓએ મ આઝાદીની મ ચ઱લ઱ મ નશ૊તી મ ઉ઩ાડી. મ આ મ રડત મ પ્રજાતાંત્ર મ ભાટે મ શતી મ જેભા​ાં મ યાજાઓને મ ભે઱લલા મ કયતા​ાં મ ગુભાલલાનુાં મલધુ મશતુાં.

1857ભા​ાં મ અાંગ્રેજોને મ શા​ાંકી મ કાઢલાના મ પ્રમાવભા​ાં મ ઉત્તય મ બાયતના મ થ૊ડાક મ યાજાઓન૊ મ ઩૊તાનુાં મયાજ્મ મજા઱લી મયાખલાન૊ મશે તુ મશત૊. મરશ્કયના મઆાંળીક મવાથ મ઩ાછ઱ મધાભીક મરાગણીઓ મ જલાફદાય મશતી. મએને મ ફ઱લ૊ મકશીએ મકે મ સ્લાતાંત્ર્મ મમુદ્ધ, મએ મદેળવ્મા઩ી મનશ૊ત૊. મબાયતને મ એક મ

http://govindmaru.wordpress.com

24

યાષ્ટ ર મ ફનાલલાની મ કે મ પ્રજાતાંત્ર મ સ્થા઩લાની મ લાત મ ક૊ઈ મ કયતુાં મ નશ૊તુાં. મ તે મ વીલામ મ અાંગ્રેજો મ વાભે મ રડનાય મ ફીજા મ કેટરાક મ યાજાઓની મ ળોમપગાથા મ આ઩ણે મ ગાઈએ મ છીએ. મ એ મ મુદ્ધ૊ મ ઩ણ મ પ્રજાના મ શીતભા​ાં મનશીં મ઩ણ મ઩૊તાનુાં મયાજ્મ મટકાલલા મભાટેના મશતા. વાંજોગ૊ મભાણવને મ ઘડે મ છે મ અને મ ભાણવ મઈતીશાવ મવજે મ છે. મઅાંગ્રેજો મઆવ્મા મન મશ૊ત મ ત૊ મ઩ણ મઆઝાદીની મરડતના મનેતાઓ મવ્મક્તીગત મયીતે મ વપ઱ મથમા મશ૊ત. મએભની મએ મવપ઱તા મ ફીજા મક૊ઈ મક્ષેત્રભા​ાં મશ૊ત. મગા​ાંધીજી મવભાજ મવુધાયક મથાત મકે મક૊ઈ મયાજ્મના મદીલાન મથાત. મ઩૊તાની મ યીતે મવતમ મઅને મઅશીંવાન૊ મવાંદેળ મ઩ણ મપે રાલત. મએભની મપ્રલૃત્તીઓ મફશુધા મપ્રાદેળીક મભમાપદાભા​ાં મ યશે ત. મએ મઅશીંવક મભાગે મ યાજ઩રટ૊ મરાલનાય મયાષ્ટ રીમ મનેતા મઅને મ મુગ઩ુ​ુ઴ મન મથાત. મગા​ાંધીજી મ અને મ ફીજા મ ફધા મ યાષ્ટ રીમ મ સ્તયના મ નેતાઓ મ અાંગ્રેજી મ ળાવનની મ આડકતયી મ ઩ેદાળ મ છે. મ બાયતે મ ગા​ાંધીને મજનભ મઆ઩મ૊, મઅાંગ્રેજોએ મએભને મમુગ઩ુ​ુ઴ મફનાવ્મા મએભ મકશે લુાં મઅનુચીત મનથી. મ મ જનવભુદામની મ વુખળા​ાંતી મ અને મ જીલન મ ધ૊યણને મ ઘણી મ યીતે મ ભા઩ી મ ળકામ મ છે. મ અતમાયની મ જેભ મ લીકાવના મ આાંકડા મ તમાયે મ ભ૊જુ દ મ નશ૊તા. મ ઝડ઩ી મ લવતી મ લધાય૊, મ એ મ તમાયના મ વભમભા​ાં મઆફાદીની મનીળાની મશતી. મઅકા઱ે મથતા મભુતમુને મરીધે મલવતી મલધાય૊ મધીભ૊ મયશે ત૊. મઆ મ અકારીન મભુતમુના મકાયણ મશતા મસ્લાસ્થમન૊ મઅબાલ, મઉંચ૊ મફા઱ મભૃતમુ મદય, મય૊ગચા઱૊, મબુખભય૊ મ અને મમુદ્ધ૊. અાંગ્રેજી મ ળાવનકા઱ભા​ાં મ આળયે મ વ૊ મ લયવે મ લવતી મ ફભણી મ થઈ મશતી. મ એના મ ઩શે રા​ાં મ લવતીને મ ફભણી મ થતા​ાં મ ત્રણવ૊ મ લયવ મ રાગ્મા મ શતા. મ આની મ ઩ાછ઱ મ એભણે મ ઉબી મ કયે ર મ ભા઱ખાકીમ મવલરત૊ (infrastructure)ન૊ ભ૊ટ૊ મપા઱૊ મછે. મઆ મઈનફ્રાર સ્ટરક્ચય મશતા મઆધુનીક મ ચીકીતવા મ઩દ્ધતી, મશૉસ્઩ીટર, મળૈક્ષણીક મવાંસ્થાઓ, મયે લ્લે, મતાય, મટ઩ાર, મફેંક૊ મઅને મ લીભા મકાં઩ની મ જેલી મનાણાકીમ મવાંસ્થાઓ મલગેયે. મઆ મફધુાં મબરે મએભણે મ઩૊તાની મજુયીમાત મઅને મશીતને મરક્ષભા​ાં મ યાખીને મકમુ​ું મશ૊મ, મએન૊ મરાબ મપ્રજાને મ઩ણ મભ઱ત૊ મશત૊. લતપભાનભા​ાં મકુ ટભુ ફ મનીમ૊જનન૊ મપ્રચાય મઅને મઆાંળીક મ઩ારન મશ૊લા મછતા​ાં ; મપક્ત મચાય મ દામકાઓભા​ાં મબાયતની મલવતી મફભણી મથઈ મછે. મલતપભાનને મલખ૊ડનાયાઓ મભાટે મઆ મએક મઆાંચક૊ (eye opener) મછે. તમાયે મ ક૊ઈને મ કલ્઩ના મ઩ણ મનશ૊તી મકે મ અાંગ્રજી મબા઴ા મબલીષ્મભા​ાં મ આખી મદુનીમા મ઩ય મ છલાઈ મ જળે. મ એના​ાં મ કાયણ૊ભા​ાં મ ન મ જતા​ાં મ એટરુાં મ ત૊ મ સ્લીકાયીએ મ કે મ અનામાવે મ આ઩ણને મ ભ઱ેર મ અાંગ્રેજી મબા઴ાના મલાયવાએ મફશાયની મદુનીમા મવાથે મ એકુ઩ મથલાભા​ાં મ અને મ લીકાવભા​ાં મ ઘણ૊ મભ૊ટ૊ મ બાગ મબજવ્મ૊ મછે મઅને મબજલી મયષ્ણ૊ મછે.

http://govindmaru.wordpress.com

25

અાંગ્રેજોના મ ભ૊ટા મ બાગના મ ળાવનકા઱ મ દયભીમાન મ બાયતભા​ાં મ એભની મ કુ ર મ વાંખમા મ ઩ચાવ મ શજાયથી મ ઓછી મ શતી. મ એભા​ાં મ રશ્કયી મ અને મ લશીલટી મ અભરદાય, મ અધીકાયીઓ મ લગેયે મ ફધા મ જ મ આલી મ જતા મ શતા. મ લીશ્વમુદ્ધ૊ મ અને મ આઝાદીની મ ચ઱લ઱ને મ રીધે મ છેલ્લા મ ચા઱ીવેક મ લયવભા​ાં મ આ મવાંખમાભા​ાં મ લધાય૊ મથમ૊ મશત૊ મછતા​ાં મ શભભેળા​ાં મ એક મરાખથી મઓછ૊ મયષ્ણ૊ મશત૊. મઆની મ વાભે મબાયતની મલવતી મએ મવભમકા઱ભા​ાં મ20 મકય૊ડથી મલધી મ40 મકય૊ડ મથઈ મશતી. મઆટરી મઓછી મ વાંખમાના મલીદેળીઓ મઆટરા મલીળા઱ મદેળ મ઩ય મતમાયે મ જ મળાવન મકયી મળકે મ જ્માયે મ પ્રજાન૊ મભુક મ વશકાય મશ૊મ. મએભણે મ ક્માયે મ મ઩ણ મઆ઩ણી મધાભીક મફાફત૊ભા​ાં મ દખરગીયી મનશ૊તી મકયી. મજન મ વભુદામ મભાટે મઆ મખુફ મઅગતમની મફાફત મશતી. અાંગ્રેજી મ ળાવનન૊ મ વોથી મ લધુ મ ગેયરાબ મ ઉ઩રા મ લગપને મ થમ૊ મ છે. મ આ મ ઉ઩ર૊ મ લગપ મ એટરે મ યાજાઓ, મએભની મનીકટના મર૊ક૊ મઅને મ અભુક મઅાંળે મ બ્રાષ્ઢણ૊. મયાજાઓએ મ઩૊તાની મવત્તા મ ગુભાલી મ જ્માયે મ બ્રાષ્ઢણ૊ન૊ મ વાક્ષયતાન૊ મ ઈજાય૊ મ જત૊ મ યષ્ણ૊. મ ગ્રાભમ મ પ્રજા મ આલા મ યાજકીમ મ પે યપાય૊ મપ્રતમે મઉદાવીન મશતી. મ આઝાદી મલખતના મબાયતના મબાગરા મભાટે મ આ઩ણે મએભને મદ૊઴ મઆ઩ીએ મછીએ. મએ મ વત્તાભા​ાં મ આવ્મા મતમાયે મ બાયત મઘણ૊ મલીબાજીત મશત૊. મઆજે મ બાયતના મત્રણ મનશીં મ઩ણ મત્રીવ મકે મ ઩છી મ ત્રણવ૊ મ ટુકડા મ શ૊ઈ મ ળકત. મ ઩૊તાની મ ભે઱ે મ બાયત મ એક મ દેળ મ ફની મ જાત મ એભ મ ભાનલુાં મ નાદાનીમત મછે. મુય૊઩ મકદભા​ાં મબાયત મજેલડુ માં છે મઅને મલવતીભા​ાં મત્રીજા મબાગનુાં મછે. મતમા​ાં મઆજે મત્રીવથી મ લધુ મ દેળ મ છે. મ ધભપ, મ જાતી મ અને મ બા઴ાની મ આટરી મ લીલીધતાલા઱૊ મ એક મ ભાત્ર મ દેળ મ બાયત મ છે. મ લીલીધ મપ્રજાઓલા઱ા મદેળ૊ના મટુકડા મથઈ મનલા મયાષ્ટ ર૊ મઅસ્તીતલભા​ાં મ આલી મયષ્ણા મછે. મજુ નુાં મ યળીમા મ અને મમુગ૊સ્રાલીમા મએના મતાજેતયના મદાખરા મછે. આજે મ બાયતભા​ાં મ ઩ાંદય મ ટકા મ ભુસ્રીભ મ છે. મ ઩ાકીસ્તાન મ અને મ ફાંગરા મ દેળ મ વાથેના મ અખાંડ મ બાયતભા​ાં મ ઩ાત્રીવ મ ટકા મ ભુસ્રીભ૊ મ શ૊ત. મ ઩ામાના મ ભતબેદલા઱ી મ આટરી મ ભ૊ટી મ રધુભતી મ વાથે મ ળા​ાંતીથી મયશે લુાં મ અઘુાં મ થાત. મફીજા મદેળ૊ની મજેભ મઅશીં મ઩ણ મઆાંતયલીગ્રશ મચારત૊ મશ૊ત. મ વયશદ મ઩ય મક્માયે ક મથતા મછભકરા મકયતા​ાં મઆાંતયલીગ્રશ મઘણ૊ મલધાયે મ઩ીડાકાયક મશ૊મ મછે. ક૊ઈ઩ણ મ઩ામાના મ઩યીલતપન મબ૊ગ મભાગી મરે મ છે. મઅાંગ્રેજી મળાવન, મએ મબાયતને મ એક મ યાષ્ટ ર મફનાલલા મઅને મ પ્રજાતાંત્ર મસ્થા઩લા મભાટે મ ચુકલામેરી મકીભભત મછે. મએ મકીભભત મકેટરી મલાજફી મ શતી મ એ મ વ્મક્તીગત મ દૃષ્ટીક૊ણ મ ઩ય મ આધાય મ યાખે મ છે. મ દ૊ઢવ૊ મ લયવન૊ મ ઈતીશાવ મ દ૊ઢવ૊ મ લાક્મ૊ભા​ાં મરખલાભા​ાં મઆલે મત૊ મએભા​ાં મઅથડાભણ૊ મઅને મઅતમાચાયન૊ મજ મવભાલેળ મશ૊મ. મપ્રચરીત મ

http://govindmaru.wordpress.com

26

ભાનમતા મકયતા​ાં મએભન૊ મળાવનકા઱ મપ્રભાણભા​ાં મઘણ૊ મળાનતી઩ુણપ મશત૊. મઆજે મ઩ણ મઆ઩ણે મએભનુાં મ લશીલટી મભા઱ખુાં મસ્લેચ્છાએ મજા઱લી મયાખમુાં મછે. મએની મગુણલત્તાનુાં મએ મભુક મઅનુભ૊દન મછે. અનમ મદેળ૊એ મઆઝાદી મભાટે મઆ઩ણા મકયતા​ાં મઘણી મભ૊ટી મકીભભત મચુકલી મછે. મઆ઩ણે મ એભના મજેલી મર૊શીમા઱ મક્રા​ાંતી મનથી મઅનુબલી. મકેટરાકના મલતપભાનને મ બુતકા઱ મવાથે મ નાભન૊ મજ મ વભફનધ મયષ્ણ૊ મછે. મ મઅાંગ્રેજી મળાવનકા઱ મદયભીમાન મઆ઩ણા મલડીર૊એ મજે મ઩ણ મમાતનાઓ મવશન મ કયી મશળે મએનુાં મભીઠુ માં પ઱ મએભના મલાંળજો મએલા મઆ઩ણે મભાણી મયષ્ણા મછીએ. વભમના મ લધુ મ લીળા઱ મ ઩ટ મ ઩ય મ જોઈએ મ ત૊ મ મુય૊઩ીમ મ વાંસ્થાનલાદ મ લૈશ્વીકીકયણનુાં મ ઩શે રુાં મ ઩ગથીમુાં મ શતુાં. મએના મ઩શે રા​ાં મ ઩ુલપ મ અને મ ઩શ્વીભના મર૊ક૊ને મ એકફીજાના મઅસ્તીતલ મઉ઩યા​ાંત મ લધુ મ કાંઈ મ ખફય મ નશ૊તી. મ ફધા મ ઩૊ત઩૊તાને મ વલપશ્રેષ્ઠ મ ભાનતા મ શતા. મ અતમાયે મ આ઩ણે મ લૈશ્વીકીકયણના મફીજા મતફક્કાભા​ાંથી મ઩વાય મથઈ મયષ્ણા મછીએ. મત્રીજો મતફક્ક૊ મતમાયે મઆલળે મજ્માયે મ ગભે મતે મદેળભા​ાં મજલા મલીઝાની મજુય મનશીં મ઩ડે. મઆજે મએ મપ્રથા મભમાપદીત મદેળ૊ મલચ્ચે મ કામપયત મછે. મ એ મ તમાયે મ ળક્મ મ ફનળે મ જ્માયે મ ફધે મ જ મ ભ૊ટે મ બાગે મ આથીક મ વભાનતા મ આલળે મ અને મ ધભપ મ યાજકાયણીમ મન મયશે તા​ાં મવ્મક્તીગત મબાલનાભા​ાં મવીભીત મયશે ળે.

♦ અનુક્રભણીકા

http://govindmaru.wordpress.com

27

04-2014-01-17

઩શ્વીભી મવાંસ્કૃ તીની મઆર૊ચના જ્માયે મ ઩ણ મક૊ઈ મઅણછાજતી મઘટના મફને મ છે, મવાંતાન૊ મવાથે મ ભા–ફા઩ના મવભફનધ મ ફગડે મછે મતમાયે મકેટરા​ાંક મલતપભાન઩ત્ર૊ મઅને મવાભમીક૊ મએન૊ મદ૊઴ મ઩શ્વીભી મવાંસ્કૃ તી મ઩ય મઢ૊઱ે મછે. મ આલુાં મલાચીને મર૊ક૊ મ઩ણ મએલુાં મભાનતા મથામ મછે. મઆભા​ાં મવતમ મવાથે મઅવતમન૊ મઘણ૊ મ મઅાંળ મછે. જ્માયે મ તમાયે મ લગ૊લાતી મ આ મ ઩શ્વીભી મ વાંસ્કૃ તી મ વાચે મ જ મ ળુાં મ છે મ અને મ આ઩ણી મ વાભાજીક મવભસ્માઓ મભાટે મકેટરી મજલાફદાય મછે મએ મઘણાં મલીશ્લે઴ણ મભા​ાંગી મરે મછે. મ ફધી મ જ મ વાંસ્કૃ તીઓભા​ાં મ વાયા​ાં–નયવાનુાં મ ભીશ્રણ મ શ૊મ મ છે. મ ફે–ત્રણ મ શજાય મ લયવ મ ઩શે રા​ાં મ મક૊ઈએ મઘડેરા મઆદળોને મ વાંસ્કૃ તીન૊ મવાચ૊ મઅને મ ઩ુણપ મ ભા઩દાંડ મન મભાની મરેલામ. મઆજે મ આ઩ણી મનજય મવાભે મ જે મ દેખામ મછે મ તે મ ફધુાં મ આ઩ણી મવદીઓની મવાંસ્કૃ તીન૊ મનીચ૊ડ મછે. મએ મજ મ આ઩ણી મ આજની મ વાચી મ વાંસ્કૃ તી મ છે. મ એ મ સ્થાનીક મ શ૊મ મ કે મ ફશાયથી મ આલી મ શ૊મ, મ આ઩ણે મ અ઩નાલી મ એટરે મ આ઩ણી મ થઈ મ ગઈ મ કશે લામ. મ બાયતીમ મ વાંસ્કૃ તીભા​ાં મ ગોયલ મ રેલા મ જેલી મ ઘણી મ ફાફત૊ મ છે. મ વાથે મ વાથે મ જાતીબેદ, મ અસ્઩ૃશ્મતા, મ અાંધશ્રદ્ધા, મ ભ્રષ્ટાચાય, મ દાંબ, મ દશે જ, મ જાશે ય મ જગ્માઓની મગાંદકી મલગેયે મ ઘણી મઆ઩ણી મવાંસ્કૃ તીની મકા઱ી મફાજુ મ ઩ણ મછે. મએક મવાંસ્કૃ તી મકયતા​ાં મ ફીજી મચડીમાતી મછે મ એભ મફેધડક મકશે લુાં મ લાજફી મનથી. મઆન૊ મઅથપ મ એભ મ઩ણ મનથી મકે મ ઩શ્વીભી મ વાંસ્કૃ તી મદ૊઴યશીત મછે. મએના મઘણા મ઩ાવા મઆ઩ણને મઅનુકુ઱ મઆલે મએલા મનથી. આઝાદી મ ઩છીના મ થ૊ડા​ાં મ લયવ મ આ઩ણે મ આ઩ણા મ ફધા મ પ્રશ્ન૊ મ ભાટે મ અાંગ્રેજોને મ દ૊઴ મ આ઩તા મ શતા. મ શલે મ ળફદપ્રમ૊ગ મ ફદરાઈને મ ઩શ્વીભી મ વાંસ્કૃ તી મ લ઩યામ મ છે. મ જોકે મ એન૊ મ ખય૊ મ ઈળાય૊ મ અભેયીકા મ (USA) તયપ મ શ૊મ મ છે. ઩શ્વીભના મ અનમ મ દેળ૊ની મ વાંસ્કૃ તી મ લીળે મ બાયતના મ ર૊ક૊ને મઝાઝ૊ મખમાર મનથી. આ મ અભેયીકન મ વાંસ્કૃ તી મ વભજલા મ ભાટે મ એન૊ મ ઈતીશાવ મ જાણલ૊ મ જુયી મ છે. મ અભેયીકાની મબુભી મળ૊ધામાને મ 500 મલ઴પ મ અને મ એક મસ્લતનત્ર મયાષ્ટ ર મફનલાને મ શજી મ240 મલ઴પ મ થમા મ છે. મ જ્માયે મ અાંગ્રેજો મ બાયત મ ઩ય મ પ્રબુતલ મ જભાલલાની મ લેતયણભા​ાં મ શતા મ તમાયે મ અભેયીકા મ અાંગ્રેજી મ ળાવનથી મભુક્ત મથમુાં મશતુાં. અભેયીકા મ વભ઩ુણપ઩ણે મ ફીજા મ દેળ૊ભા​ાંથી મ આલેરા મ લવાશતીઓન૊ મ દેળ મ છે. મ તમા​ાંના મ ભુ઱ મલતનીઓ મત૊ મગણતયીભા​ાં મન મરેલામ મએટરા મજુ જ મછે. મળુઆતભા​ાં મઅાંગ્રેજો મતમા​ાં મગમા મએટરે મ તમા​ાં મ અાંગ્રેજી મબા઴ા મઅને મ વાંસ્કૃ તીનુાં મ પ્રબુતલ મયષ્ણુાં મ છે. મ઩ાછ઱થી મમુય૊઩ના મફીજા મદેળ૊ભા​ાંથી મ઩ણ મ ર૊ક૊ મતમા​ાં મજલા મરાગ્મા. મફીજા મલીશ્વ મમુદ્ધ મ઩છી મલ઱ી મનલ૊ મપ્રલાશ મળુ મથમ૊ મઅને મદુનીમાના મફધા મ દેળ૊ભા​ાંથી મભ૊ટી મવાંખમાભા​ાં મર૊ક૊ મતમા​ાં મજલા મરાગ્મા. http://govindmaru.wordpress.com

28

઩ા​ાંચવ૊ મ લયવ મ ઩શે રા મ ળુ મ થમેરુાં મ આ મ એકતયપી મ ભાનલીમ મ સ્થ઱ાનતય/ મ દેળાનતય મ જયામ મધીભુાં મનથી મ઩ડ્યુાં. મઆજે મ઩ણ મદુનીમાના મઘણા મદેળ૊ભા​ાંથી મભાનમાભા​ાં મન મઆલે મ એટરા મર૊ક૊ મ તમા​ાં મજલા મઉતવુક મછે. મલીઝાના મનીમાંત્રણ મન મશ૊મ મત૊ મ઩યીસ્થીતી મફેકાફુ મફની મજામ. મઅતમાયે મતમા​ાં મ વલા મકય૊ડ મજેટરા મગેયકામદે મઆલેરા મલીદેળીઓ મછે. આ મ આક઴પણ મ ઩ાછ઱ મ વભ઩ત્તી મ ઉ઩યા​ાંત મ અનમ મ કાયણ૊ મ ઩ણ મ છે. મ વ્મક્તીગત મ લીકાવની મતમા​ાં મ ઘણી મતક૊ મછે. મતમા​ાં મ દુનીમાની મશ્રેષ્ઠ મળીક્ષણ મવાંસ્થાઓ મછે મ જેભા​ાં મ શડતા઱૊ મ઩ડતી મ નથી. મજાતી, મયાંગ મલગેયે મ ઩ય મઆધાયીત મબેદબાલ મશલે મ ઘણા મઓછા મથઈ મગમા મછે. મળીસ્ત મઅને મ કામદા઩ારન મ ઉંચુાં મ છે. મ વાભાનમ મ ભાણવને મ ભ્રષ્ટાચાય મ નડત૊ મ નથી મ તેભજ મ નમામ મ ભ઱લાની મ ળક્મતા મઘણી મલધુ મછે. મસ્લચ્છતા મછે, મભ૊ક઱ાળ મછે મઅને મદયે ક મલસ્તુની મલી઩ુરતા મછે. આ મ એક મ એલ૊ મ દેળ મ છે મ જ્મા​ાં મ લવતી મ લધાય૊ મ ફે મ યીતે મ થામ મ છે. મ દેળભા​ાં મ જનભેરા મ તેભજ મફશાયથી મઆલેરાને મ રીધે. મઆજે મ અભેયીકાની મ15 મટકા મલવતી મદેળાનતય મકયીને મ આલેરી મ પ્રથભ મ ઩ેઢીની મ છે. મ ત્રણ–ચાય મ ઩ેઢી મ ઩ાછ઱ મ જઈએ મ ત૊ મ અડધી મ પ્રજાના મ ઩ુલપજો મ અનમ મ ક૊ઈ મ દેળભા​ાંથી મઆલેરા મજણાળે. આભ મત૊ મબાયતના મબુતકા઱ભા​ાં મ઩ણ મફશાયથી મઘણા મઆવ્મા મછે. મપયક મએટર૊ મછે મકે મ આમોથી મ ભા​ાંડીને મ અાંગ્રજો મ વુધીના મ આગનતુક૊ભા​ાંથી મ કેટરાક મ રુાંટીને મ જતા મ યષ્ણા મ અને મ ફાકીના મ યાજ મકયલા મય૊કામા. મ જે મ થ૊ડા મઘણા મસ્થાઈ મથમા મછે મ એ મ઩ણ, મઅલ્઩ મઅ઩લાદ મ મફાદ કયતા, મ ભુખમ મપ્રલાશભા​ાં મ઩ુણપ઩ણે મબ઱ી મળક્મા મનથી. દેળાનતય મ કયનાય મ પ્રથભ મ ઩ેઢી મ (First Generation Immigrants) મ ફધા મ ઩૊તાના મ ફેગ–ફીસ્તયા મવાથે મ઩૊તાની મવાંસ્કૃ તી મ઩ણ મરાલે મછે મઅને મફને મતેટરી મજા઱લી મયાખલાની મક૊ળીળ મ કયે મ છે. મ જ્માયે મ એભની મ ફીજી મ ઩ેઢી મ ભુખમ મ પ્રલાશભા​ાં મ બ઱લા મ ભા​ાંગે મ છે. મ તેઓને મ ઘયના મ અને મ ફશાયના મ વા​ાંસ્કૃ તીક મ લાતાલયણના મ પયક મ લચ્ચે મ ઩૊તાન૊ મ ભાગપ મ ળ૊ધલાના મ આતભભાંથનભા​ાંથી મ ઩વાય મ થલુાં મ ઩ડે મ છે. મ બાયતીમ૊ની મ આ મ ઩ેઢી મ ABCD તયીકે મ ઓ઱ખામ મ છે. મ એભની મ માતના મ વભજલાને મ ફદરે મ ફશુધા મ એભને મ શા​ાંવી઩ાત્ર મ ફનાલામ મ છે. મ એભના મ ઩છીની મ ઩ેઢી મ વભ઩ુણપ઩ણે મ ભુખમ મપ્રલાશભા​ાં મબ઱ી મજામ મછે. મઆ મફધ૊ મફદરાલ મક૊ઈ઩ણ મફાષ્ણ મદફાણ મલગય મસ્લેચ્છાએ મથામ મ છે. મએટરે મજ મઅભેયીકાને મ‚Melting Pot‛ કશે લામુાં મછે. અભેયીકન મવાંસ્કૃ તી મતમા​ાં મ ગમેરા મફધા મદેળલાવીઓની મવાભુશીક મવાંસ્કૃ તીન૊ મનીચ૊ડ મ છે. મ એ મ વદા મ ધફકતી મ અને મ વભમ મ પ્રભાણે મ ફદરાતી મ વાંસ્કૃ તી મ છે. મ મુય૊઩ીમન૊ મ રા​ાંફા મ વભમથી મ યશે તા મશ૊લાથી મવાંસ્કૃ તી મ઩ય મએભનુાં મ પ્રબુતલ મશતુાં. મશલે મ વભીકયણ મફદરાઈ મયષ્ણા મછે. મભધમ મઅને મ દક્ષીણ મઅભેયીકા મતેભજ મએળીમન મવાંસ્કૃ તીની મઅવય મલતાપઈ મયશી મછે.

http://govindmaru.wordpress.com

29

અભેયીકન૊ની મએક મખાવીમત મએ મછે મ કે મ તેઓ મજે મ ઩ણ મનલુાં મ શ૊મ મએને મ ખુલ્લા મભને મ એક મ લખત મ અજભાલળે, મ અને મ ગભે મ ત૊ મ અ઩નાલળે. મ એભને મ વાંસ્કૃ તીન૊ મ કે મ ભ૊ટા઩ણાન૊ મ ભીથમા મ આડફ ાં ય મનડત૊ મનથી. ઩શ્વીભી મ વાંસ્કૃ તી મ લીળેના મ આ઩ણા મ ખમાર મ ભુખમતલે મ એભના મ વીનેભા, મ ઈનટયનેટ, મ છુ ટાછેડાના મ ઉંચા મ દય મ લગેયે મ ઩યથી મ આલેર મ છે. મ આ મ લાજફી મ નથી. મ (આભ મ ત૊ મ 70ના મ દામકા મ વુધી મ઩શ્વીભના મદેળ૊ભા​ાં મબાયતની મછા઩ મબુખભયાના, મભદાયીઓના, મયસ્તે મયઝ઱તી મગામ૊ના મઅને મ બીખાયીઓના મદેળ મતયીકેની મશતી. મએ મ઩ણ મલાજફી મનશ૊તુાં.) મખાવ મકયીને મ તમા​ાંના મમુલા મલગપની મ જીલન઩દ્ધતી મફધાની મટીકા઩ાત્ર મફને મછે. મએને મલીસ્તાયભા​ાં મવભજીએ. એક મ શજાય મ લયવ મ જેટર૊ મ રા​ાંફ૊ મ ઈતીશાવન૊ મ ભધમમુગ, મ આખી મ દુનીમાન૊ મ અનધકાયમુગ મ કશે લામ મ છે. મ તે મ વભમ મ દયભીમાન મ વત્તાધીળ૊, મ ધભપગુ​ુઓ મ અને મ વભાજના મ આગેલાન૊ મ વાંસ્કૃ તી મ ઘડતા મ શતા મ અથલા મ ત૊ મ એને મ સ્લીકૃ તી મ આ઩તા મ શતા. મ આ મ ફધા મ વાભાનમ મ યીતે મ ભ૊ટી મઉભભયના મ઩ુ​ુ઴૊ મશતા. મ઩યભ઩યાના મઓઠા મશે ઠ઱ મએભણે મ પ્રજાનુાં મ ખુફ મળ૊઴ણ મકમુ​ું મ છે મ અને મ ષ્ડીઓ મ઩ય મઅતમાચાય મકમાપ મ છે. મચાયવ૊ મલયવ મ઩શે રા​ાં મ મુય૊઩ મઆ મઅનધાયીમા મમુગભા​ાંથી મ ફશાય મઆલલા મરાગ્મુાં. મફાકીની મદુનીમા મછેલ્લી મઅડધી મવદીથી મધીયે મ ધીયે મ નલા મમુગભા​ાં મ પ્રલેળી મ યશી મછે. નલા મમુગભા​ાં મ સ્લતાંત્ર મયીતે મ લીચાયલાની મઅને મ નલા મઅખતયા મકયલાની મળુઆત મથઈ મ છે. મએની મઆગેલાની મમુલા મ઩ેઢીએ મરીધી મછે. મએન૊ મ઩ામ૊ મલીચાય૊ની મભુક્ત મઅબીવ્મક્તી, મવ્મક્તી મ સ્લાતાંત્ર્મ મ અને મ સ્લાલરાંફન મ ઩ય મ આધાયીત મ છે. મ આ મ સ્લતાંત્રતા મ અને મ સ્લાલરાંફનની મ ળુઆત, મ તેઓ મ઩ુખત મલમના મથતા​ાં મ ભા–ફા઩થી મઅરગ મયશે લાથી મકયે મ છે. મલીકવીત મદેળ૊ભા​ાં મ આથીક મયીતે મ આ મ ળક્મ મ છે. મ આ મ પ્રથા મ ઘણાને મ જરદી મ જલાફદાય મ નાગયીક મ ફનાલે મ છે, મ જ્માયે મ કેટરાકને મ આકય૊ મવાંઘ઴પ મકયલ૊ મ઩ડે મછે. વાંસ્કૃ તી મ઩યની મમુલા મ઩ેઢીની મઅવય મવાંગીત, મનૃતમ, મભન૊યાંજન, મયભતગભત મલગેયેભા​ાં મ ચ૊ખખી મ દેખામ મ છે. મ એટરુાં મ જ મ નશીં, મ વાશીતમ મ અને મ ધાંધાભા​ાં મ ઩ણ મ એ મ ઩ેઢીન૊ મ ઘણ૊ મ પા઱૊ મ છે. મ અભેયીકાની મઅતમાયની મઘણી મભ૊ટી મઅને મ વપ઱ મકાં઩નીઓ મળુ મકયનાય, મતમાયે મ ક૊રેજભા​ાં મ જતા મ મુલાન૊ મશતા. અભેયીકાની મ વાંસ્કૃ તી, મ એ મ લીશ્વના મ ળીક્ષીત મ મુલા મ ઩ેઢીની મ વાંસ્કૃ તી મ ફની મ યશી મ છે. મ તમા​ાંથી મળુ મથતુાં મ આ મવા​ાંસ્કૃ તીક મ઩યીલતપન મઘણાં મ જોયદાય મછે. મઆ઩ણને મ ગભે મ કે મ ના મગભે, મ઩ણ મતે મ આજન૊ મપ્રલાશ મછે. મઆખી મદુનીમાન૊ મળીક્ષીત મલગપ મ એભા​ાં મ જોડાલા મઈચ્છે મ છે. મએભની મસ્લતાંત્રતા મ

http://govindmaru.wordpress.com

30

આ઩૊આ઩ મ જાશે ય મ થઈ મ જામ મ છે મ અને મ ળક્મ મ શ૊મ મ ત૊ મ સ્લાલરાંફી મ (લીબક્ત મ કુ ટભુ ફ) મ ઩ણ મ થઈ મ જામ મછે. અગતમની મલાત મએ મછે મ કે મ આ મ઩યીલતપન મસ્લીકાયલુાં મ કે મ નશીં મએ મમુલાન૊ના મ઩૊તાના મ શાથભા​ાં મ છે. મ ફનધનલા઱ી મ જુ ની મ વાંસ્કૃ તીભા​ાં મ ક૊ઈની મ ઩ાવે મ આલ૊ મ લીકલ્઩ મ નશ૊ત૊. મ એના મ ભાઠા મ ઩યીણાભ મજોમા મ઩છી મનલી મ઩ેઢી મઆ મસ્લતાંત્રતાન૊ મઅખતય૊ મકયલા મઅને મ એની મકીભભત મચુકલલા મ તૈમાય મછે. નાની મ ઉભભયે મ ભ઱તી મ આ મ સ્લતાંત્રતા, મ લધુ મ ઩ડતી મ ભશતલકા​ાંક્ષા મ અને મ વીદ્ધી મ ઘણી મ લખત મઅનીચ્છનીમ મ઩યીણાભ૊ મ઩ણ મરાલે મ છે. મક્માયે ક મભા–ફા઩ મ઩ણ મએન૊ મબ૊ગ મફને મ છે મ જે મ એક મકભનવીફી મછે. મઆદળપ મ વભાજ મવ્મલસ્થા મક્માયે મ ઩ણ મજા઱લી મળકાતી મનથી. મર૊રકની મજેભ મ તે મ ક૊ઈ મએક મફાજુ મ જતી મયશે મ છે. મજ્માયે મ અનતીભે મ ઩શોંચે મ છે મ તમાયે મ એની મદીળા મ઩રટાલા મરાગે મ છે. મ વાંસ્કૃ તીન૊ મ આ મ દીળા મ ઩રટ૊ મ ઘણ૊ મ રા​ાંફ૊ મ વભમ મ ચારત૊ મ શ૊મ મ છે. મ અતમાયે મ ત૊ મ દ૊ય મ મુલા મ ઩ેઢીના મશાથભા​ાં મછે. આ઩ણે મ તમા​ાં મ જે મ ભાધમભ૊ મ દ્વાયા મ ઩શ્વીભી મ લીચાયધાયા મ આલે મ છે મ એભા​ાંથી મ વોથી મ પ્રબાલળા઱ી મ અને મ પ્રચરીત મ ભાધમભ મ છે મ વીનેભા, મ ટેરીલીઝન મ અને મ ઈનટયનેટ. મ એની મ વાથે મ વાંક઱ામેરા મ ર૊ક૊ને મ ક૊ઈ મ એક મ વાંસ્કૃ તીને મ ફચાલલાભા​ાં મ કે મ પે રાલલાભા​ાં મ યવ મ નથી. મ એભને મ પક્ત મ ઩ૈવા મકભાલલાભા​ાં મયવ મછે. મએભન૊ મજે મભાર મલધુ મ લેચામ મછે મએ મજ મતેઓ મફનાલે મછે મ અને મ લેચે મછે. મ એટરે મવાંસ્કૃ તી મકે મભાધમભને મદ૊઴ મદેલા મકયતા​ાં મવ઩રામ/ મડીભા​ાંડના મભાકેટ–પ૊વપને મસ્લીકાયલુાં મયષ્ણુાં. વીનેભા મફે મત્રણ મકરાકનુાં મભન૊યાંજન મ઩ુ​ુાં મ ઩ાડે મછે. મએના મઅનતે મ ક્માયે ક મવાય૊ મવાંદેળ મ ઩ણ મશ૊મ મછે. મએની મવયખાભણીએ મટી.લી. મ઩ય મઆલતી મકોટુભફીક મવીયીમર૊ મલ઴ોના મલ઴ો મચારે મ છે. મએભા​ાં મ ફતાલાતા મઅલાસ્તલીક મકાલાદાલા મબ૊઱ા મભાનવને મ કરુ઴ીત મકયે મ છે. મએનાથી મઆ઩ણી મ વાંસ્કૃ તીને મ લધાયે મ શાની મ઩શોંચે મ છે. મઆલી મવીયીમર૊ મલીદેળી મનશીં મ઩ણ મદેળી મઉ઩જ મછે. મએભની મ વાભે મ ઉશા઩૊શ મનથી મવાંબ઱ાત૊. મઉરટાનુાં મ ર૊ક૊ મએભને મ ભ૊ટા઩ામે મ ભાણે મ છે. ફાલા–ચેનર૊ મ઩ણ મ ર૊ક૊ને મધભપનુાં મઅપીણ મખલડાલીને, ઘેનભા​ાં મયાખી, ઩રામનલાદી મફનાલી મયશી મછે. બાયત મઅને મ અભેયીકા મજેલા મલીળા઱ મઅને મ ફશુયાંગી મપ્રજા મધયાલતા મદેળની મવાંસ્કૃ તી મ જટીર મ શ૊ઈ મ એને મ વય઱તાથી મ વભજી મ કે મ લણપલી મ ન મ ળકામ. મ ફન્ને મ વાંસ્કૃ તીઓભા​ાં મ ઘણા મ જભા મ ઩ાવા​ાં મ છે; મ તેભ મ જ મ ફન્નેભા​ાં મ ઘણી મ અનીચ્છનીમ મ ફાફત૊ મ ઩ણ મ છે. મ એના મ ભુખમ મ ભુદ્દા મ આલયી મ રેલાન૊ મઅશીં મપ્રમાવ મકમો મછે. મઆ઩ણી મવાંવકૃ તીભા​ાં મજે મગલપ મરેલા મજેલુાં મછે મતે મઈયાદા઩ુલપક મવાભેર મ નથી મ કમુ​ું મ કાયણ મ કે મ તે મ ફધે મ ઠેકાણે મ ખુફ મ ચચાપમ મ છે. મ વાભાનમ મ યીતે મ જે મ નથી મ કશે લાતુાં મ તે મ યજુ મ કયલાન૊ મઆ મરેખન૊ મઆળમ મશત૊. મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મઅનુક્રભણીકા

http://govindmaru.wordpress.com

31

05-2013-11-15

‘વતમભેલ મજમતે’ નુાં વાતતમ બાયત મ વયકાયે મ ‘વતમભેલ મ જમતે’ને મ યાષ્ટ રન૊ મ ભુદ્રારેખ મ ફનાવ્મ૊ મ છે. મ અલાયનલાય મ વા​ાંબ઱લા મ કે મ લા​ાંચલા મ ભ઱તી મ આ મ ઉક્તી મ વાચે મ જ મ કેટરી મ મથાથપ મ છે મ ? ળુાં મ વતમન૊ મ લીજમ મ શભભેળા​ાં મનીશ્વીત મછે મ? વતમ઩ારન મ એ મ વાચુાં મ ફ૊રલા મ ઉ઩યાનત મ ઘણાં મ લધાયે મ છે. મ એભા​ાં મ પ્રાભાણીકતા, લચન઩ારન, નમામ઩યસ્તી મલગેયે મફીજુ માં ઘણાં મઆલી મજામ મછે. અનુબલે મઘણી મલખત મવતમને મશાયતા​ાં મજોમુાં મછે. મય૊જીનદા મફનાલ૊ભા​ાં મવતમ મકે મઅવતમ મ ગભે મ તેન૊ મલીજમ મથત૊ મદેખામ મછે. મચ૊યી મકયનાય૊ મક્માયે ક મ઩કડામ મછે; ઩ણ મભ૊ટે મ બાગે મ છટકી મ જામ મછે. મએ મવાભાનમ મવ્માખમા મપ્રભાણેન૊ મઘયપ૊ડ મચ૊ય મશ૊મ, શાથચારાકીલા઱૊ મશ૊મ, ઩યીક્ષાભા​ાં મ ચ૊યી મકયત૊ મલીદ્યાથી મશ૊મ મકે મ ઩છી મધાંધા મવ્મલવામભા​ાં મ કયલાભા​ાં મ આલતી મઅપ્રાભાણીકતા મશ૊મ. મ એન૊ મ લીજમ મ થમ૊ મ એટરા મ ભાટે મ કશે લામ મ કે મ થ૊ડા મ વભમભા​ાં મ એ મ ફનાલ મ બુરાઈ મ જામ મ છે મ અને મ ગુનેગાય મકામદાના મશાથભા​ાંથી મશાંભેળ મભાટે મ છટકી મજામ મછે. મક્માયે ક મ઩કડામ ત૊ મએ મનીમભ મનશીં; ઩ણ મઅ઩લાદ મશ૊મ મછે. મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મજુ ઠ મફ૊રીને મછટકી મજલુાં મએ મવાલ મવશે રુાં મઅને મવરાભત મરાગે મછે. મવાચી મલાત મજાણલા મ છતા​ાં; જુ ઠ મ આગ઱ મ આ઩ણે મ નીુ઩ામ મ શ૊ઈએ મ છીએ. મ ઉ઩કાય મ ઩ય મ અ઩કાય મ કયનાયા, લામદ૊ મ આ઩ીને મન મનીબાલનાયા, કાભ મ઩તી મગમા મ઩છી મભ૊ઢુ માં પે યલનાયાઓન૊ મઅનુબલ મઘણાને મશળે. મઆ મ ફધાભા​ાં મવતમની મશાય મઉ઩યાનત મરાચાયી મ઩ણ મછે. આ મફધી મનાની મઅને મ વાભાનમ મલાત૊ મથઈ. મથ૊ડી મગભબીય મફાફત મજોઈએ. મઆ઩ણી મ કામદા મઅને મ નમામની મવ્મલસ્થા મવતમના મલીજમ, નીદો઴ના મયક્ષણ મઅને મ ગુનેગાયને મ વજા મકયલા મ ભાટે મ ફનાલલાભા​ાં મ આલી મ છે. મ જ્માયે મ ક૊ટપના મ ચુકાદા મ શભભેળા​ાં મ વતમની મ તયપે ણભા​ાં મ નથી મ આલતા. મ તમા​ાં મલીજમ મથામ મછે મ઩ુયાલાઓ મઅને મયજુ આતન૊. મકભનવીફે મઆજની મ઩યીબા઴ાભા​ાં મરા​ાંચુશ્વત, ધાકધભકી મલગેયે મ યજુ આતના​ાં મ ઩ાવા​ાં મ ફની મગમા​ાં મ છે. મવાધનવભ઩ન્ન, ળક્તીળા઱ી મઅને મ ચારાક મ ર૊ક૊ મજીતી મજામ મછે. મ઩યીણાભે મવતમ મકે મઅવતમ મગભે મતે મલીજમી મફની મળકે મછે. મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મનૈતીકતાની મઅદારતભા​ાં મઆ મફધા મશભભેળ મભાટે મગુનેગાય મયશે મછે. મએભન૊ મનમામ મક૊ણ મ અને મક્માયે મકયે મછે મતે મએક મક૊મડ૊ મછે. મ જ્માયે મ ભ૊ટા મબાગન૊ મજનવભુદામ મગભે મ તે મ યસ્તે મ લીજમ મભે઱લલાની મક૊ળીળ મકયત૊ મ શ૊મ મ એન૊ મ ભતરફ મ ચ૊ખખ૊ મ છે મ કે મ એભને મ વતમના મ લીજમ મ ઩ય મ લીશ્વાવ મ નથી. મ ઩છી મ બરેન મે

http://govindmaru.wordpress.com

32

આ઩ણે મ યાષ્ટ રન૊ મભુદ્રારેખ મફનાલીને મ જાશે યભા​ાં મ એન૊ મપ્રચાય મકયીએ મકે મ ધાભીક મઆદળોભા​ાં મ એને મ આગલુાં મસ્થાન મઆ઩ીએ મ! મ મ મ મ મ મ મ મ મ મલીકવીત મદેળ૊ મજ્મા​ાં મ કામદા મ઩ારનનુાં મ પ્રભાણ મલધાયે મ છે, તમા​ાં મ ઘણા મગુનેગાય૊ મ઩કડામ મ છે. મએભને મસ્લફચાલની મતક મભ઱ે મછે મઅને મગુન૊ મવાફીત મથતા​ાં મલાજફી મવજા મ઩ણ મથામ મછે. મભ૊ટા મ બાગના મ કીસ્વાઓભા​ાં મ વતમન૊ મ લીજમ મ થત૊ મ શ૊મ મ છે. મ આન૊ મ મળ મ એભના​ાં મ નમામ મ અને મ વ્મલસ્થાતાંત્રના મપા઱ે મ જામ મછે. મજો મતાત્ત્લીક મયીતે મ વતમન૊ મલીજમ મથત૊ મ મશ૊ત મત૊ મએના​ાં મ ઩યીણાભ મ ફધે મ જ મવયખા​ાં મ શ૊ત. મએભા​ાં મ આલ૊ મસ્થ઱બેદ મજોલા મન મભ઱ત. મકામદાની મજેટરી મલધાયે મ સ્થા઩ના મ શ૊મ મ એટરી મ લધાયે મ નીતીભત્તા મ જ઱લામ. મ અને મ વાથે મ વાથે મ એટરુાં મ લધુ મ વતમ઩ારન મ ઩ણ મ થામ. મ જ્મા​ાં મ વુધી મ કામદાનુાં મ ઩ારન મ વલપસ્લીકૃ ત મ ન મ થામ મ તમા​ાં મ વુધી મ આ઩ણ૊ મ ભુદ્રારેખ મ કાગ઱ મ ઩ય મ જ મ યશે લાન૊ મછે. વોથી મભ૊ટી મઅને મ ગભબીય મઘટના મછે મ મુદ્ધ. મએભા​ાં મ ઘણાની મજીાંદગી મ઩ુયી મથઈ મજામ મછે મ અને મ એનાથી મકેટરામે મ લધાયે ની મશભભેળ મભાટે મ ફદરાઈ મજામ મછે. મજો મમુદ્ધભા​ાં મ વતમન૊ મજ મલીજમ મ થલાન૊ મ શ૊ત મ ત૊ મ આક્રભણખ૊ય મ શભભેળા​ાં મ શાયત૊ મ શ૊ત મ અને મ ઩૊તાના મ દેળની મ યક્ષા મ કયનાયા મ શભભેળા​ાં મ જીતતા મ શ૊ત. મ ઩ણ મ લાસ્તલીકતા મ ઘણી મ જુ દી મ છે. મ આક્રભણખ૊ય મ જીતમા મ શ૊મ મ એલા મ દાખરાઓથી મઈતીશાવ મછરકામ મછે. મુદ્ધભા​ાં મ લીજમ મભાટે મ ધભપમુદ્ધ મકે મ યક્ષણાતભક મ઩ક્ષે મ શ૊લુાં મ ઩ુયતુાં મ નથી. મલીજમ મથામ મછે મ કાફેર મઅને મ ળક્તીળા઱ીન૊. મજેની મવ્મુશયચના મવાયી મશ૊મ, વૈનીક૊ મતારીભફદ્ધ મશ૊મ, ળસ્ર૊ મલધુ મ અવયકાયક મ શ૊મ મ તે મ જીતે મ છે. મ ફે મ ધાભીક મ લીચાયધાયાઓ મ લચ્ચે મ ઘણા​ાં મ વળષ્ડ મ મુદ્ધ૊ મ થમા​ાં મ છે. મ ફન્ને મ઩ક્ષે મધભપમુદ્ધન૊ મદાલ૊ મશ૊મ; છતા​ાંમે મશાયજીત મફદરાતી મયશી મછે. મઅશીં મ઩ણ મલીજમ મવતમ– અવતમથી મ઩ય મયષ્ણ૊ મછે. પ્રાણી મજગત મકુ દયતી મનીમભ૊ મપ્રભાણે મચારે મછે. મએભના મ઩૊તાના મક૊ઈ મઆદળો મશ૊તા મ નથી. મ એભા​ાં મ ળક્તીળા઱ી મ અને મ ચારાકની મ જીત મ થામ મ છે. મ ળીકાયી મ પ્રાણી મ એના મ ળીકાય મ કયતા​ાં મ લધાયે મ ળક્તીળા઱ી મશ૊મ મછે. મળીકાય મજ્માયે મ ચારાકી મઅને મ ચ઩઱તા મદેખાડે મ છે, તમાયે મ તે મ ફચી મ જામ મછે મ અને મ જ્માયે મ ગાપે ર મયશે મ છે, તમાયે મ એનુાં મ ભ૊ત મથામ મછે મ અને મ ળીકાયીનુાં મ બ૊જન મફને મ છે. મ અશીં મવતમ મઅવતમ મજેલુાં મકઈ મનથી. મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મઆ઩ણે મ ઩ણ મજ્માયે મ આ઩ણા મઉ઩યી઩ણાન૊, ળક્તીન૊ મકે મ ચારાકીન૊ મઉ઩મ૊ગ મકયીને મ ફીજા મ ઩ય મ લીજમ મ ભે઱લીએ મ છીએ, એ મ આ઩ણી મ અનદય મ યશે રા મ ઩ાળલી઩ણાની મ જીત મ છે. મ પ્રાભાણીક઩ણે મ કે મ નમામી઩ણે મ કાંઈ મભે઱લીએ મ છીએ, તે મ આ઩ણા મ વાંસ્કાય૊ની મ અને મ વાથે મ વતમની મ ઩ણ મજીત મછે.

http://govindmaru.wordpress.com

33

મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મઆ મફધી મયજુ આત મજુ ઠની મતયપે ણભા​ાં મ નથી મકયલાભા​ાં મ આલી. મઆના મદ્વાયા ‘વતમભેલ મ જમતે’ ની મભમાપદા મતયપ મધમાન મદ૊મુ​ું મછે. દુનીમાના મ ફધા મ જ મ તત્ત્લચીંતક૊એ મ વતમની મ ઉ઩ાવના મ કયી મ છે, શીભામત મ કયી મ છે મ અને મ ભાનલીમ મ આદળોભા​ાં ‘વતમ’ ને મ આગલુાં મ સ્થાન મ આ઩મુાં મ છે. મ ફશુ મ ઓછા મ આદળો મ ભાટે મ આટરી મએકભતતા મશળે. દુનીમાની મ ફધી મ જ મ ધાભીક મ અને મ આધમાતભીક લીચાયધાયાઓ મ એભના મ વાભુશીક મ તત્ત્લજ્ઞાન મ઩ય મયચામેરી મછે. મએભા​ાંથી મજ મફધી મવાંસ્કૃ તીઓ મઉબી મથઈ મછે. મવભમ મઅને મ સ્થ઱ની મ ભમાપદાથી મ઩ય મએલા મઆટરા મફધા મલીશ્વભાનલ૊એ મજે મએક મઅલાજે મકષ્ણુાં મછે મતે મખ૊ટુ માં ન મશ૊ઈ મળકે. ત૊ મ઩છી મઆ મફધી મજ મલીચાયધાયાઓભા​ાં મ અને મઆગ઱ મજણાલેરી, ય૊જેય૊જ મનજય મ વાભે મ ફનતી મઅને મ અનુબલાતી મલાસ્તલીકતાભા​ાં મ આટર૊ મલીય૊ધાબાવ મકેભ મછે મ ? એના મકેટરાક મ ચીરાચારુ મખુરાવા મઅને મપ્રતમુત્તય મઆ મપ્રભાણે મછે. અ) ઩શે ર૊ મખુરાવ૊ મછે ‘આ મક઱ીમુગ મછે’ ન૊ અનમામ, અતમાચાય મ અને મ જુ ઠ મત૊ મવદાકા઱થી મ ચાલ્મા​ાં મ આલે મ છે. મકેટરીક મધાભીક મ કથાઓ મ પ્રભાણે મ અતમાચાયીઓન૊ મ નાળ મ કયલા મ ભાટે, કશે લાતા મ વતમુગભા​ાં મ ઈશ્વયને મ ઩૊તાને મ આલલુાં મ ઩ડ્યુાં મ શતુાં. મ અતમાયે મ ક૊ઈ મ અલતાયી મ ઩ુ​ુ઴ મ આલત૊ મ નથી; કાયણ મ એની મ જુય મ જણાતી મ નથી. મશકીકતભા​ાં મ સ્લાસ્થમ, આલયદા, વભ઩ત્તી, ળાનતી, સ્લતનત્રતા મલગેયે મ ફધી મયીતે મ લીચાયીએ મ ત૊ મ અતમાયે મ આ઩ણે મ શ્રેષ્ઠ મ વભમકા઱ભા​ાં મ જીલી મ યષ્ણા મ છીએ, મ બરે મ એને મ ફીજા મ ગભે મ તે મ નાભ મ આ઩ે. રાખ૊ લયવ રા​ાંફા મુગ૊ની મકલ્઩ના મને મભાનમતા મબુતકા઱ને મલટાલનાયાઓ મદ્વાયા મર૊ક૊ને મ છેતયલાની મ એક મ તયકીફ મ ભાત્ર મ છે. મ ભાનલવાંસ્કૃ તી મ દવ મ શજાય મ લયવથી મ લધુ મ ઩ુયાણી મ શ૊લાના મ ક૊ઈ મ઩ુયાલા મનથી મઅને મ જે મ ઩ુયાલા મભળ્ા મછે મ એના મ઩યથી મલધુ મ ઩ુયાણી મશ૊લાની મળક્મતા મથતી મ નથી. મ ફ)

ફીજો મખુરાવ૊ મછે ‘અાંતે મવતમન૊ મલીજમ મથામ મછે’ ન૊ અશીં મઉભેયેર૊ મ‘અનતે’ ળફદ મભશતલન૊ મછે. મએના મરીધે મક૊ઈ મવભમભમાપદા મન મયશે તા​ાં મ

એના મ અથપઘટનભા​ાં મ ઘણી મ ભ૊ક઱ાળ મ ભ઱ે મ છે. મ ક૊ઈ મ ચ૊ખલટ મ ન મ કયલાથી મ એ મ ફનાલને મ અનતે, આ઩ણા મજીલનના મઅનતે, કે મ઩છી મલીશ્વના મઅનતે મ઩ણ મશ૊ઈ મળકે મછે.. ઘણી મ જ મ લજુ દલા઱ી મ અને મ મથાથપ મ એલી મ એક મ અાંગ્રેજી મ કશે લત મ છે. ‘Justice delayed is justice denied.’ ‘નમામન૊ મ લીરાંફ મ એ મ નમામન૊ મ ઈનકાય મ છે.’ ‘અનતે’ થતા મ વતમના મ લીજમન૊ મ આ મ કશે લત મ વાથે મ ભે઱ મ ખાત૊ મ નથી. મ ‘અનતે’ સ્લીકાયીએ મ ત૊ મ ઩ણ મ શભભેળા​ાં મ વતમ મફશાય મઆલે મજ મછે મએલુાં મદેખાતુાં મનથી. મવતમ ફશાય આલે ત૊મે એન૊ લીજમ થમ૊ કે નશીં

http://govindmaru.wordpress.com

34

તે એક વલાર ત૊ યશે મજ છે. મબુતકા઱ના મકેટરામે મક૊મડા મવદીઓથી મલણઉકલ્મા મ઩ડ્યા મછે. જો મ રા​ાંફા મ વભમ મ ઩છી મ જ મ વતમન૊ મ લીજમ મ થલાન૊ મ શ૊મ મ ત૊ મ એ મ દયભીમાન મ બ૊ગ મ ફનતા મ નીદો઴ મ ર૊ક૊ની મ માતનાન૊ મ ઉકેર મ ળ૊? લીરભફની મ આલી મ લીચાયવયણી મ ર૊ક૊ને મ નીષ્ક્રીમ મ ફનાલલાનુાં મ કાભ મકયે મછે. ક)

ત્રીજો મખુરાવ૊ મછે: ‘કભપના મવીદ્ધાનત’ ન૊ આ મભાનમતા મઆગરા મખુરાવાથી મ઩ણ મફે મ ડગરા​ાં મ આગ઱ મજામ મછે. મ઩ુલપજનભ મઅને મ

઩ુનજપનભને મ સ્લીકાયલાથી મફધા મજ મપ્રશ્ન૊ના મઉત્તય મઆ઩ી મળકામ મછે. મઆનાથી મવભમ મભમાપદાન૊ મ વદનતય મ છેદ મ ઉડી મ જામ મ છે. મ દુબાપગ્મે મ આલી મ ભાનમતાની મ લાસ્તલીકતાના મ ક૊ઈ મ વચ૊ટ મ ઩ુયાલા મ નથી. મએની મતયપે ણ મકે મલીુદ્ધભા​ાં મકાંઈ મવાફીત મકયી મળકાતુાં મનથી. મએ મવ્મક્તીગત મલીચાયવયણીન૊ મ ભુદ્દ૊ મફની મજામ મછે. મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મજે મ ર૊ક૊ મ઩ુનજપનભભા​ાં મ ન મભાનતા મશ૊મ મએભના મભાટે મ વતમની મલે઱ાવય મન મથમેરી મજીત મ એ મશાય મવભાન મછે. મએભના મભાટે મ કભપન૊ મવીદ્ધાનત મએ મઅઘયા મવલાર૊ના મવાચા મજલાફ મટા઱લા મ ભાટે મ ળ૊ધી મ કે મ ઉ઩જાલી મ કાઢેર૊ મ એક મ ચારાક મ યસ્ત૊ મ ભાત્ર મ છે. મ લૈશ્વીક મ સ્તયે મ ઩ુનજપનભભા​ાં મ ન મ ભાનનાયા મર૊ક૊ની મફશુભતી મછે. ભાત્ર બાયતભા ઩ા​ાંગયે રા ધભો મજ ઩ુનજપનભભા ભાને છે. જ્માયે મધભપના મનાભે મકે મવત્તા મભાટે મરાખ૊ મર૊ક૊ની મવાભુશીક મકતર મકયલાભા​ાં મઆલે મછે, ક૊ઈ મએક મજાતીનુાં મ નીકનદન મકાઢી મના​ાંખલાભા​ાં મ આલે મ છે, તમાયે મ કભપન૊ મવીદ્ધાનત મ઩ા​ાંગ઱૊ મરાગે મ છે. મ એને મ સ્લીકાયલુાં મ ફુદ્ધીગભમ મ નથી મ રાગતુાં. મ આલા મ વીદ્ધાનત મ શ૊ત મ ત૊ મ વભસ્ત મ ભાનલજાતને મ રાગુ મ ઩ડત. મ ક૊ઈ મ ચ૊ક્કવ મ લીચાયધાયા મ અનુવયનાયાઓ મ ભાટે મ ન મ શ૊ત. મ એક યીતે જોઈમે ત૊ મ કભપન૊ મ વીદ્ધાનત મએ મ઩૊તાની મબુર૊ની મજલાફદાયી મન મસ્લીકાયલાન૊ મચ૊ખખ૊ મ઩રામનલાદ મછે. મફધ૊ મનમામ મ અશીં, આ મજનભભા​ાં મઅને મવભમવય મભ઱ે મત૊ મજ મવતમન૊ મલીજમ મથમ૊ મગણામ. ‘વતમભેલ મજમતે’ ન૊ મઆદળપ મ અને મ ય૊જય૊જ મજોલાતી મકે મ અનુબલાતી મલાસ્તલીકતા મ લચ્ચે મજે મલીય૊ધાબાવ મછે મએના મત્રણ મચીરાચારુ મખુરાવા મઅને મએભનુાં મખાંડન મઆગ઱ મલણપવ્મુાં મછે. મ આજ વુધી ક૊ઈ઩ણ લાચક મતયપથી મફીજા મનલા મખુરાવા મકે મ઩છી મઆ મખુરાવાઓની મતયપે ણભા​ાં મ ‘ળાષ્ડ૊ભા​ાં મરખમુાં મછે’ વીલામની મક૊ઈ મતાકીક મદરીર૊ મકયલાભા આલી નથી. લાસ્તલીકતા મએ મછે મકે, ‘વતમન૊ મશાંભેળા​ાં મલીજમ મથામ મછે’ એ મએક મલીળપુર મથીંકીંગ મ ભાત્ર મછે. મઆના મફદરે મ ‘વતમન૊ મલીજમ મથજો’ એને મ આ઩ણ૊ મઆદળપ મ ફનાલી મળકામ. મતેભ મજ મ ‘લશે રુાં મભ૊ડુ માં વતમ મપ્રકટ મથામ મછે’ એલુાં મઆશ્વાવન મરઈ મળકામ. મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મઆન૊ મઅથપ મ એલ૊ મથામ મછે મ કે મ વતમ–અવતમના મઆધાયે મ ક૊ઈ મદૈલી મળક્તી મ઩ાવેથી મ કૃ ઩ા મકે મદાંડની મઅ઩ેક્ષા મન મયખામ. મઆ઩ણા મઆચયણના મજે મ઩ણ મપામદા–ગેયપામદા મથતા મશ૊મ મતે મ

http://govindmaru.wordpress.com

35

વભાજના મપ્રતમાઘાત મુ઩ે મબ૊ગલલાના મઆલે મછે. મખ૊ટુ માં કયનાય મકામદાભા​ાંથી મછટકી મજામ મત૊ મ઩ણ; આડકતયી મ યીતે મ તે મ વભાજ મ ઩ાવેથી મ ક૊ઈક મ પ્રકાયની મ વજા મ ઩ાભત૊ મ શ૊મ મ છે. મ ગભે મ તેટરુાં મ ખ૊ટુ માં કયનાય મ‘ભ૊ટા​ાં મ ભાથા​ાં’ છટકી મજામ મછે, જ્માયે મ વાભાનમ મભાણવ મપવાઈ મજામ મછે મ ની મલાસ્તલીકતા મ એ મ વભાજની મ ભન૊બાલના મ અને મ ફેલડી મ નીતી મ છતી મ કયે મ છે. મ (અશીં મ ‘વભાજ’ ળફદભા​ાં મ યાજ્મવ્મલસ્થા, ધભપ મતેભ મજ મજ્ઞાતી–લણપ મફધાન૊ મવભાલેળ મથામ મછે.) મ ઈતીશાવ મ શાંભેળા મ જીતનાય૊ મ ઩ક્ષ મ યચે મ છે મ અને મ રખે મ છે. એ મ પ્રભાણે મ નામક મ અને મ ખરનામક મનક્કી મથામ મછે. વતમ મઅને મઅવતમની મવ્માખમા મ઩ણ મતમાયે મજ મયચામ મછે. જેન૊ મલીજમ મ થામ મછે મ એના મદૃષ્ટીક૊ણને મ જ મ વતમ મશ૊લાનુાં મ ઠવાલલાભા​ાં મ આલે મ છે. મઅને મ શાયનાયન૊ મદૃષ્ટીક૊ણ મ દફાઈ મજામ મછે. મવાચ૊ મનીષ્઩ક્ષ મઈતીશાવ મ઩ણ મવતમની મજેભ મજ મએક મ‚લીળપુર મથીંકીંગ‛ ભાત્ર મ છે. ફીજા મલીશ્વમુધધભા​ાં મ જો મવાથી મયાષ્ટ ર૊ને મ ફદરે મ જભપની-જ઩ાનની મજીત મથઈ મશ૊ત મ ત૊ મ આજે મ દુનીમાનુાં મ સ્લુ઩ મવાલ મજુ દુાં મ શ૊ત. ધભપ મ અને મ જાતી મઆધાયીત મઉંચનીચના મ બેદ મસ્લીકૃ ત મ શ૊ત. ળીતમુધધભા​ાં મ યળીમાની મ જીત મ અને મ અભેયીકાની મ શાય મ થઈ મ શ૊ત મ ત૊ મ દુનીમાભા​ાં મ ફધે મ વાભમલાદ મ અને મ વયભુખતમાયી મ શ૊ત. ર૊કળાશી મ એક મ પ્રમ૊ગ મ ફની મ યશી મ જાત. વ્મક્તીગત મ સ્લતનત્રતાની મલાત મ઩ણ મગુન૊ મગણાત. વતમના મલીજમની મફીજી મફાજુ મ઩ણ મછે. મદયે કના મજીલનભા​ાં મઅતમાંત મખાનગી મકશે લામ મ એલી મથ૊ડી મઘણી મફાફત૊ મશ૊મ મછે. મખાનગી મએટરા મભાટે મ કે મ વાંફાંધી મવ્મક્તી મતે મ જાશે ય મન મથામ મ એલુાં મ ઈચ્છે મ છે. મ બુતકા઱ભા​ાં મ ફનેર મ ક૊ઈ મ અનીચ્છનીમ મ ફનાલ મ કે મ ઩છી મ છાના​ાંછ઩ના​ાં મ રગ્નેતય મ વભફનધ મ આના મ દાખરા મ છે. મ ઘણા મ ‚Victimless Crime‛ શ૊મ છે. મ આલા​ાં મ વતમ મ જ્માયે મ પ્રકાળભા​ાં મઆલે મછે, તમાયે મરાગતા–લ઱ગતા મફધાને મગુભાલલાનુાં મશ૊મ મછે. મએભા​ાં મફધાની મશાય મછે, જીત મક૊ઈની મનથી. મ મઘણી મલાય મઆલા મ‚વતમ૊‛ મફશાય મન મઆલે મ એભા​ાં મ જ મવોનુાં મ શીત મવભામેર મુાં શ૊મ મછે. યાષ્ટ રીમ મકે મઆનતયયાષ્ટ રીમ મસ્તયે મજોઈએ મત૊ મદયે ક મવયકાય મ઩ાવે મઅને મવયકાય મલીળે મ કેટરીમ મ ગુપ્ત મ ફાફત૊ મ શ૊મ મ છે. મ જો મ એ મ ફધી મ તેભ મ જ મ એભના મ ગુપ્તચય મ ખાતાના​ાં મ કાયસ્તાન મ ફશાય મ આલે મ ત૊ મ એના​ાં મ અતી ગભબીય મ ઩યીણાભ મ આલી મ ળકે મ છે. મ આલા​ાં મ ગભબીય મ ઩યીણાભ૊ના મ બ૊ગે મ઩ણ મફધા​ાં મજ મવતમ૊નુાં મપ્રગટ મથલુાં મઅને મવતમન૊ મલીજમ મઈચ્છલ૊ મકેટરુાં મલાજફી મછે મ? એલુાં મકશી મળકામ મકે મભાત્ર મફશુજન મશીતામ, ફશુજન મકલ્માણકાયી મવતમ મપ્રગટે મઅને મ એન૊ મ લીજમ મ થામ. મ જો મ એ મ ળક્મ મ શ૊મ મ ત૊ મ એ મ વતમ મ ‘ફશુજન મ શીતામ’ કે મ ‘ફશુજન મ કલ્માણકાયી’ છે મએલુાં મક૊ણ મનક્કી મકયે ? ફશુભતી મ઩ણ મશભભેળા​ાં મવાચી મનથી મશ૊તી.

http://govindmaru.wordpress.com

36

અનતે મ એટરુાં મ જ મપરીત મથામ મછે મ કે મ વતમન૊ મલીજમ મઈચ્છનીમ મખય૊; છતા​ાં મ એ મએક મ આદળપ મછે, લાસ્તલીકતા મનથી. મઆ઩ણે મવાચા મશ૊ઈએ મએટરે મવતમની મજીતની મઆળાભા​ાં મફેવી મના મ યશે તા​ાં, જીત મભાટે મજુયી મફધા મજ મપ્રમતન૊ મકયી મછુ ટલા મજોઈએ. મઆ઩૊આ઩ મવતમન૊ મલીજમ મનથી મ થલાન૊. મભાનલ મવભુદામ મઆદી મકા઱થી મ઩૊તા મલીળેના મઅને મ આવ઩ાવની મદુનીમા મલીળેના મવતમ મ વભજલાની મક૊ળી઴ મકયી મયષ્ણ૊ મછે. મએને મ થ૊ડાઘણા​ાં મ વતમ૊ મવભજામા મછે મ અને મ ઘણા મવતમ૊ મશજી મ વભજલાના મ ફાકી મ છે. મ ફધાજ મ વતમ૊ મ શજી મ વુધી મ ક૊ઈને મ ઩ણ મ વભજામા મ નથી મ કાયણ મ તે મ ળક્મ મ નથી. મ મજોકે મ વતમના મનાભે મ ફીજુ માં ઘણ મઅવતમ મપે રાલલાની મબય઩ુય મક૊ળીળ મથઈ મછે, મથઈ મયશી મ છે. મએભા​ાં મઘણાને મવપ઱તા મ઩ણ મભ઱ી મછે. આ઩ણાં મ જીલન મ ફે મ પ્રકાયના મ નીમભ૊ને મ આધીન મ શ૊મ મ છે. કુ દયતના મ નીમભ૊ મ અને મ વભાજના મનીમભ૊. કુ દયતના મનીમભ મઅચર મછે. વતમન૊ મલીજમ મથામ મજ મએ મકુ દયતન૊ મનીમભ મ નથી; કાયણ મ કે મ કુ દયતી મ નીમભ૊ભા​ાં મ વતમ–અવતમ મ જેલુાં મ કળુાં મ નથી. મ વભાજના મ નીમભ૊ મ ભાણવે મ ફનાવ્મા મછે. વતમ–અવતમ મજે મતે મવભાજના મનીમભ૊ મઆધાયીત મઅથપઘટન મછે. મ મવતમની મવ્માખમા મ વભાજે–વભાજે મ ફદરામ મ઩ણ મછે. એટરે મ વતમન૊ મલીજમ મથામ મએ મઆડકતયી મયીતે મ વભાજના મ નીમભ૊નુાં મ ઩ારન મથામ મએલી મઅ઩ેક્ષા મછે, એલ૊ મ આગ્રશ મછે. મટુકાં ભા મદેળના મકામદાનુ મ ઩ારન મએ મ વતમન૊ મલીજમ મગણી મળકામ. કામદા મલાજફી મકે મ ગેયલાજફી મ઩ણ મશ૊ઈ મળકે મ છે. એ મઆ઩ણી મ અ઩યી઩ક્લતા મછતી મકયે મછે. એન૊ મક૊ઈ મઉ઩ામ મનથી. કુ દયતના મ યશસ્મ૊ મ ઉકેરલાની મ ળુઆત મ છેલ્લા મ ચાયવ૊ મ લયવથી મ ળુ મ થઈ મ અને મ છેલ્લા મફવ૊ મલયવથી મઝડ઩ી મફની મછે. એનાથી મઘણી મ઩યભ઩યાગત મભાનમતાઓ મખ૊ટી મવાફીત મ થઈ મછે. ઩ુનજપનભ મજેલી મભાનમતાઓને મ શલે મ આાંખ૊ મભીચીને મ સ્લીકાયલા મઘણા મર૊ક૊ મતૈમાય મનથી. એભના મભતે મ અઘયા મવલાર૊ના મવાચા મજલાફ મટા઱લા મભાટે મ ળ૊ધામેર૊ મઆ મએક મચારાક મયસ્ત૊ મ ભાત્ર મ છે. મ જો મ ‚વતમભેલ મ જમતે‛ કુ દયતનન૊ મ નીમભ મ શ૊ત મ ત૊ મ અશીંવાપ્રધાન મ લીચાયધાયા મ આજ્વુધી મફધે મસ્લીકાયાઈ મગઈ મશ૊ત. ધાભીક મભતબેદ૊ને મરીધે મઅગણીત મર૊ક૊એ મજાન મગુભાવ્મા મ ન મશ૊ત. દુનીમાભા​ાં મ ગુરાભી મકે મ અસ્઩ૃશ્મતા મજેલી મપ્રથા મન મઆલત. રાખ૊ની મવાંખમાભા મવાભુશીક મ વાંશાય મન મથમ૊ મશ૊ત. છેલ્લ,ે મબાયત મવયકાયના મભુદ્રારેખ મલી઴ે મ નાન઩ણભા​ાં મ લા​ાંચેર મએક મકાવ્મની મફે -ત્રણ મ ઩ાંક્તીઓ મમાદ મછે મતે મઅત્રે મટા​ાંકી મછે. વતમભેલ મજમતે, વયવ મભુદ્રારેખ મછે, ઩ણ મકદી મએ મલીચામુ​ું મછે? વતમ મજો મજીતળે, આ઩નુ મળુાં મથળે? અનુક્રભણીકા

http://govindmaru.wordpress.com

37

06-2012-10-11

અશીંવાની મઆગેકુચ આ ઱ેખ અહીંસાને કેન્દ્રસ્થાને રાખી ઱ખાયો છે. એમા​ાં કેટ઱ાક ઩ૌરાણીક ઩ાત્રોના નીણણયને અહીંસાના દૃષ્ટીકોણથી મુ઱વાયા છે. ઩ોતાની માન્દ્યતાથી ભીન્ન રજુ આત વા​ાંચવાથી જેમની ઱ાગણી દુભાતી હોય એમના માટે આ ઱ેખ ન વા​ાંચવો હીતાવહ રહે શે. યાભામણ મઅને મભશાબાયતના મવાચા઩ણા મભાટે મલીલાદ મઉઠત૊ મયશે મછે. મઆ઩ણે મ એભા​ાં મ ન મ઩ડતા​ાં મ એટરુાં મ ત૊ મસ્લીકાયીએ મકે મ વ૊ મકય૊ડથી લધુ મ ર૊ક૊ની મવાંસ્કૃ તી મ અને મ જીલન઩દ્ધતી મ઩ય મ વોથી મ લધુ મ પ્રબાલ મ આ મ ફે મ ભશાગાથાઓન૊ મ છે. મ એટરે મ યાભામણ મ અને મ ભશાબાયત મ લાસ્તલીક મ શ૊મ મમા મન મશ૊મ, મએભને મઅલગણી મત૊ મન મજ મળકામ. આ મ ભશાકાવ્મ૊નુાં મ અવરી મ વાંસ્કૃ ત મ રખાણ મ ત૊ મ વાલ મ ઓછા મ ર૊ક૊એ મ લાચ્મુાં મ શળે. મ મ યાભામણ મ અને મ ભશાબાયત મ ઘણા મ લીદ્વાન મ ર૊ક૊મે મ રખમુાં મ છે મ એલુાં મ ઩ણ મ વા​ાંબળ્ુાં મ છે. મ અતમાયે મ જનવાભાનમના મભનભા​ાં મ જે મ સ્લુ઩ે મ છે મ તે મ ભુખમતલે મ યાભાનનદ મવાગય મઅને મ ફી. મઆય. મચ૊઩યાની મ મ T. મV મ મ઩ય દ઴ાપલેર શ્રેણીની યજુ આતનુ માં મછે. મનીચેનુાં મરખાણ મએના મવાંદબપભા​ાં મછે. પ્રચરીત મ ભાનમતાની મ તયપે ણભા​ાં મ રખલુાં મ વશે રુાં મ અને મ વુયક્ષીત મ શ૊લાથી મ એલુાં મ ઘણાં મ રખામ મછે. મભાનમતાની મફીજી મફાજુ મયજુ મકયલાન૊ મઆળમ મઆાંધ઱ા મલીય૊ધન૊ મરગીયે મનથી, મફલ્કે મ તે મ લી઴મને મ ફીજા મદૃષ્ટીક૊ણથી મત઩ાવલાની–જોલાની મક૊ળીળ મછે. મ મલૈચાયીક મતેભ મજ મવા​ાંસ્કૃ તીક મ લીકાવ મભાટે મતે મજુયી મછે. આ મ ભશાકાવ્મ૊ભા​ાં મ લણપલામેર મ ફધુાં મ તતકારીન મ વભાજની મ લાસ્તલીકતા મ શળે . મ અત્રે મ એને મ ભુરલલાની મ ક૊ળીળ મ નથી મ કયી; મ ફરકે મ આજના​ાં મ જીલનભુલ્મ૊, મ વાચા​ાં–ખ૊ટા​ાંની મ આ઩ણી મ વભજ, મભાનલતા મલગેયેના મવાંદબપભા​ાં મલીચાયતા​ાં મઆ મભશાકાવ્મ૊ના મકેટરાક મપ્રવાંગ૊ મભનને મભુાંઝલતા મ પ્રશ્ન૊ મઉઠાલે મછે. મએભા​ાંથી મથ૊ડાને મઅશીં મઅશીંવાના મભા઩દાંડથી મજોઈએ. યાભામણન૊ મ વોથી મ લધાયે મ જાણીત૊ મ પ્રવાંગ મ છે મ યાભ–યાલણનુાં મ મુદ્ધ. મ દય મ દળેયાએ મ એની મમાદ મતાજી મકયામ મછે મતેભ મજ મઅનમ મકેટરામે મપ્રવાંગે મએન૊ મઉલ્લેખ મથામ મછે. મ (૧) મ

ક૊ઈનુાં મ અ઩ભાન મ કયલુાં મ શ૊મ, મ ક૊ઈ મ લાતન૊ મ ફદર૊ મ રેલ૊ મ શ૊મ મ ત૊ મ તે મ વભમે મ એન૊ મ

વોથી મ અકવીય મ યસ્ત૊ મ શત૊ મ એની મ ઩તનીનુાં મ અ઩શયણ મ કયલાન૊. મ એ મ અનુવાય મ યાલણ મ વીતાનુાં મ અ઩શયણ મકયે મ છે. મષ્ડીના મઅ઩શયણન૊ મઆ મ઩શે ર૊ મપ્રવાંગ મનશીં મશ૊મ, મઅને મ છેલ્લ૊ મત૊ મનશ૊ત૊ મ જ. આને મ ફે મ વ્મક્તીઓ મલચ્ચેન૊ મઅાંગત મભાભર૊ મકશે લામ. મવાભાનમ મયીતે મ જ્માયે મ આલ૊ મ ફનાલ મફનત૊ મતમાયે મફે મજણ મલચ્ચેના મદ્વનદ્વ મદ્વાયા મએન૊ મઉકેર મરલાત૊.

http://govindmaru.wordpress.com

38

શ્રીયાભ મ વાભાનમ મ યાજા મ નશ૊તા. મ એભના મ ભનભા​ાં મ ઩૊તાની મ પ્રજા મ ઉ઩યા​ાંત મ વભસ્ત મ વૃષ્ટીનુાં મ શીત મ યશે રુાં મ શતુાં. મ લીષ્ણના મ અલતાય મ એલા મ ત્રીકા઱જ્ઞાની મ યાભને મ ખફય મ શતી મ કે મ ઩૊તે મ અજેમ મછે મ તેભ મજ મતેભના મવીલામ મયાલણને મ ફીજો મક૊ઈ મશયાલી મકે મ ભાયી મળકે મ એભ મનથી. મમુદ્ધના મ અનતે મયાભ–યાલણ મવાભ–વાભે મઆલે મજ મછે. મમુદ્ધન૊ મઅનત મ઩ણ મએભના મદ્વનદ્વથી મજ મઆલે મછે. મએ મ દયભીમાન મફન્ને મ ફાજુ ના મકેટરા મફધા મવૈનીક૊નુાં મ ભૃતમુ મ થામ મછે મ ! મળુ માં આટરા મર૊ક૊ની મઆશુતી મ જુયી મશતી મ? જે મકથાને મઆધાયે મવાંસ્કૃ તી મયચામ મછે મઅને મઘડામ મછે મતે મકથા મભાત્ર મયવપ્રદ મશ૊મ મએ મ ઩ુયતુાં મનથી. મએન૊ મદયે ક મપ્રવાંગ મઆદળપ મશ૊લ૊ મજુયી મફને મછે. ળાનતીકા઱ભા​ાં મ દયે ક મ દેળના મ વૈનમભા​ાં મ સ્લેચ્છાએ મ બયતી મ થમેર મ વૈનીક૊ મ શ૊મ મ છે. મ જ્માયે મ ક૊ઈ મ દેળ મ મુદ્ધ મે ચઢે મ છે મ કે મ ઩યાણે મ ચડલુાં મ ઩ડે મ છે મ તમાયે , મ વૈનમભા​ાં મ મુલાન૊ની મ પયજીમાત મ બયતી મકયલાભા​ાં મ આલે મ છે. મઅલાપચીન મબાયત મક્માયે મ ઩ણ મભ૊ટા મમુદ્ધભા​ાં મ વાંડ૊લામુાં મ નથી. મબાયતની મ લવતી મઅને મ ગયીફીને મ રીધે મ પયજીમાત મબયતીની મજુય મઉબી મથઈ મનથી મએટરે મ આ઩ણને મ એન૊ મ ખમાર મ ન મ શ૊મ. મ આલી મ યીતે મ પયજીમાત મ જોડામેર મ વૈનીક૊ મ અને મ ધનધાકીમ મ યીતે મ જોડામેર મ વૈનીક૊ભા​ાં મઘણ૊ મપયક મશ૊મ મછે. યાલણની મ વેનાભા​ાં મ તે મ વભમે મ આલા મ પયજીમાત મ બયતી મ કયે રા મ વૈનીક૊ મ શળે મ જ. મ વુગ્રીલની મ઩ુયી મવેનાને મ (લાનયવેના) મઆ મમુદ્ધ મવાથે મ કળી મનીવફત મન મશતી. મમુદ્ધભા​ાં મ જે મ વૈનીક૊ મ ભયે મ છે મ એભના​ાં મ કુ ટભુ ફ૊ મનીયાધાય મથામ મછે. મમુદ્ધન૊ મઅનત મકેલી મયીતે મ આલલાન૊ મછે મ એની મયાભને મ ખફય મશ૊લા મછતા​ાં; મમુદ્ધભા​ાં મઆટરી મફધી મનીદો઴ મવ્મક્તીઓન૊ મબ૊ગ મઆ઩લાનુાં મકાયણ મળુાં મશતુાં મ? થ૊ડા લ઴ો ઩શે રા મ ઈયાક–અભેયીકાના મ મુદ્ધન૊ મ વભગ્ર મ લીશ્વભા લીય૊ધ થમ૊ શત૊. મ ખુદ મ અભેયીકાની મ ફશુભતી મ પ્રજા, મ જે મ ળુઆતભા​ાં મ મુદ્ધને મ ટેક૊ મ આ઩તી મ શતી મ તે, મ આખયે મ મુદ્ધ મ આટ૊઩લાની મ તયપે ણભા​ાં મ શતી. મ કાયણ મ કે મ ફધાને મ ઈયાકના મ નાગયીક૊ની મ માતના મ નજય મ વાભે મ દેખામી મ શતી. યાલણ વેના તેભ મ જ લાનય વેનાની માતના તમાયે ક૊ઈને દેખાઈ નશીં? મ મ બુતકા઱નુાં મજે મદેખાતુાં મનથી મએનુાં મભશત્ત્લ મઓછુ માં નથી મથઈ મજતુાં. મુદ્ધ મ એ મ યાજકાયણનુાં મ લીસ્તૃતીકયણ મ ગણામ મ છે. મ ભશત્ત્લાકા​ાંક્ષી મ નેતાઓના મ અાંગત મ એજનડા મ ભાટે મ કેટરામે મ નીદો઴ મ ર૊ક૊ મ ખુલાય મ થઈ મ જામ મ છે. મ આજે મ આ મ ફધુાં મ સ્઩ષ્ટ મ દેખામ મ છે. મ ઩શે રા​ાં મએલુાં મનશ૊તુાં મએભ મભાની મન મરેલામ.

(2)

ભશાબાયતની મ કથા મ ધભપમુદ્ધના મ નાભે મ ઓ઱ખાતા મ કુ ુક્ષેત્રના મ મુદ્ધ મ આવ઩ાવ મ

લણામેરી મ છે. મ મુદ્ધ મ નીલાયલાના મ ફધા મ પ્રમાવ૊ મ નીષ્પ઱ મ જતા​ાં, મ અાંતે મ કોયલ–઩ા​ાંડલ મ મુદ્ધભેદાનભા​ાં મ વાભવાભે મઆલી મજામ મછે. મફધા મસ્લજન૊ને મવાભે મઉબા મજોઈને મલીલળ મઅજુ નપ ને મશ્રીકૃ ષ્ણ મજે મફ૊ધ મ

http://govindmaru.wordpress.com

39

આ઩ે મછે મતે મશ્રીભદ્ મબગલદગીતા મનાભે મશીનદુ મલીચાયધાયાન૊ મ઩ામાન૊ મગ્રાંથ મફની મજામ મછે. મઅનતે મ મુદ્ધ મથામ મછે. મઆઠ મજણ મવીલામ મફન્ને મફાજુ ના મફધાન૊ મએભા​ાં મનાળ મથામ મછે. મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મઅશીં મ઩ણ મભન મભુાંઝામ મછે મઅને મપ્રશ્ન મઉઠે મકે મળુાં મમુદ્ધ મનીલાયલા મફધા મપ્રમતન૊ મવાચે મજ મ થમા મશતા મ? મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મયાજલાંળની મવ્મકતીઓ મભાત્ર મયાજ મકયે ; મફીજુ માં કાંઈ મન મકયે મએ મતમાયની મપ્રથા મશળે. મઆ મ પ્રથા મએટરી મવફ઱ મશ૊મ મકે મ એના મભાટે મ વલપનાળ મલશ૊યી મરેલામ મ ! મભીત્રયાજ્મભા​ાં મ ઩ા​ાંડલ૊ મએક મ લ઴પ મ ભાટે મ અજ્ઞાતુ઩ે મ વાભાનમ મ નાગયીક મ થઈને મ યષ્ણા મ શતા. મ શલે મ ત૊ મ અજ્ઞાતલાવન૊ મ વલાર મ નશ૊ત૊. મપ્રતીષ્ઠા મવાથે મભીત્રયાજ્મભા​ાં મ યશી મળક્ત. મઅાંતમાપભી મકૃ ષ્ણને મમુદ્ધના​ાં મ઩યીણાભ મલીળે મફધી મ ખફય મશતી. મએભણે મવલપનાળ મનીલાયલા મઆ મપ્રમાવ મકમો મશત૊ મ? મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મમુધીષ્ઠીયને મ ફધા મબાઈઓભા​ાં મ વોથી મલધુ મ ધીયગભબીય, મનમ્ર, મભામા઱ુ, મ બાલનાળીર મ લગેયે મ ફતાલલાભા​ાં મ આલે મ છે. મમુદ્ધ મભેદાનભા​ાં મ જે મ યીતે મ અજુ નપ મલીલળ મથામ મછે મ તેભ મમુધીષ્ઠીય મ઩ણ મ થમા મશળે. મમુદ્ધ મનીલાયલાની મએક મલધુ મળક્મતા મત઩ાવીએ. મુદ્ધ મ ભેદાનભા​ાં મ શ્રીકૃ ષ્ણ, મ અજુ નપ ને મ ફદરે મ મુધીષ્ઠીયને મ ઉ઩દેળ મ આ઩ે મ છે. મ એ મ કાલ્઩નીક મ તેભ મ જ મ લૈકલ્઩ીક મ ઉ઩દેળન૊ મ વાય મ મુધીષ્ઠીયના મ ળફદ૊ભા​ાં મ જોઈએ. મ કોયલ મ ઩ક્ષભા​ાં મ ઉબેરા મલડીર૊ને મ પ્રણાભ મકયી મમુધીષ્ઠીય મકશે મ છે: મ‘અભે મ અશીં મઅભાયી મવાથે મ થઈ મયશે ર મઅનમામ મ વાભે મ રડલા મઆવ્મા મછીએ; મઆ઩ મવાથે મ રડલા મકે મ આ઩ને મ ભાયલા મનથી મઆવ્મા. મઅભે મ ભયલાથી મ ઩ણ મડયતા મનથી. મ મએક મક્ષત્રીમ મતયીકે મ અભે મ શલે મ મુદ્ધબુભી મછ૊ડીને મ ઩ણ મનથી મજલાના; મતેભ મજ મ કૃ ષ્ણની મજેભ મઅભે મ ઩ણ મળષ્ડ૊ મલા઩યલાના મ મનથી. મજ્મા​ાં મ વુધી મઅભને મ અભાય૊ મશક મન મભ઱ે મ તમા​ાં મ વુધી મઅભે મ઩ા​ાંચ મબાઈઓ મઅન્નજ઱ન૊ મતમાગ મકયી મઅશીં મજ મઉબા મયશીળુાં.’ ઩છી મ઩૊તાના મ઩ક્ષના મફધા મમ૊દ્ધાઓ મઅને મવૈનીક૊ન૊ મઆબાય મભાની મકશે મછે, મ‘તભને મ ફધાને મ ઩૊ત઩૊તાના મઘયે મ ઩ાછા મજલાની મછુ ટ મછે. મતભાયા મ઩ય મમુદ્ધબુભી મછ૊ડી મજલાનુાં મ કરાંક મનશીં મ રાગે. મવતમલક્તા મમુધીષ્ઠીયનુાં મઆ મલચન મછે.’ પયી મ ઩ાછુ માં કોયલ૊ મ તયપ મ લ઱ીને મ કશે મ છે, મ ‘આ઩ મ ઩ણ મ આ઩ના મ વૈનીક૊ને મ ઩ાછા મ જલાની મછુ ટ મઆ઩ી મળક૊ મછ૊; મ઩ણ મઆ઩ મવો મભશાયથીઓને મ મુદ્ધબુભી મછ૊ડી મજલાની મછુ ટ મનથી. મ આ઩ને મ મ૊ગ્મ મરાગે મ ત૊ મઅભને મ શણી મળક૊ મછ૊. મઆ઩ મવોને મ અશીં મજ મયશે લાનુાં મ છે.’ મલગેયે મ લગેયે મ વભ઩ુણપ મ‘ગા​ાંધીગીયી’ મકયે મછે. દુમોધનને મ ત૊ મ લગય મ મુદ્ધ મે જોઈતુાં મ ભ઱ી મ જાત; મ ઩ણ મ બીષ્ભ, મ દ્ર૊ણાચામપ, મ કણપ મ લગેયે મ ભશાયથીઓના મપ્રતમાઘાત મકેલા મશ૊ત મઅને મ એનુાં મ ઩યીણાભ મળુાં મ આલત મએ મલાચક૊ મ઩૊તાની મયીતે મ લીચાયી મ રે. કદાચ મુદ્ધ થમુાં મ જ ન શ૊ત. ફીજુ માં કાંઈ મ નશીં મ ત૊મે; મ રાખ૊ મ નીદો઴ મ વૈનીક૊ મ ફચી મ

http://govindmaru.wordpress.com

40

ગમા મશ૊ત. મ઩ા​ાંડલ૊ના મલાયવાગત મશક મભાટે મ રાખ૊ મવૈનીક૊ના​ાં મ જીલનન૊ મભુ઱બુત મશક મછીનલામ૊ મ ન મશ૊ત. મએભના​ાં મ ઩યીલાય મનીયાધાય મન મથમા​ાં મ શ૊ત. મકે મ ઩છી મતમાયની મવભાજવ્મલસ્થાભા​ાં મ વૈનીક૊ મ અને મએભના​ાં મ઩યીલાયના​ાં મજીલનની મકાંઈ મકીભભત મજ મનશ૊તી મ!

(3)

઩તનીને મએટરા મભાટે મઅધાુંગના મકશે લાભા​ાં મઆલી મછે મકે મતે મ઩તીની મભમાપદાઓની મ઩ુયક મ

ફને. મ (આભ મ ત૊ મ ઩તી–઩તની મ ફન્નેએ મ એકફીજાના​ાં મ ઩ુયક મ ફની, મ ઩ાટપનય મ ફની, મ વાંવાયના મ પ્રશ્ન૊ મ ઉકેરલાના મશ૊મ મછે.) મઅનધ મયાજકુ ભાય મવાથે મ લીલાશ મનક્કી મથતા મઆાંખે મ ઩ાટા મફા​ાંધી મસ્લેચ્છાએ મ જીલનબયન૊ મ અાંધા઩૊ મ સ્લીકાયી મ રેનાય મ ગા​ાંધાયીને મ ભશાવતીનુાં મ ફીુદ મ ભળ્ુાં મ છે. મ ળુાં મ એનુાં મ આ મ ઩ગરુાં મ લાજફી મ શતુાં મ ? મ ઩તીની મ ખાભી મ પ્રતમેની મ વશાનુબુતીથી મ ઩૊તે મ ઩ણ મ એની મ ભજફુયીન૊ મ અશે વાવ મકયી મકદાચ મ઩તનીધભપ મ (!) મનીબાવ્મ૊ મશ૊મ. મએના મફદરે મ ભશાયાજ મધૃતયાષ્ટ રની મઆાંખ૊ મ ફની મભશાયાણી મતયીકેની મપયજ મફજાલલી મએ મલધુ મ જુયી મનશ૊તુાં મ ? મ મએ મયીતે મ કેટરા​ાંમે મ વાંકટ૊ મ નીલાયામા​ાં મશ૊ત.

(4)

઩ીતાની મ એક મ ઈચ્છા મ ઩ુયી મ કયલા મ ઩ુત્ર મ દેલવ્રત મ આકયી મ પ્રતીજ્ઞા મ રઈ મ બીષ્ભ મ તયીકે મ

પ્રવીદ્ધ મ થમા. મ એ મ પ્રતીજ્ઞા મ ઩ા઱લા મ એભણે મ કાંઈ મ કેટરીમે મ ફા​ાંધછ૊ડ મ કયી મ શતી. મ ક૊ઈ મ ચ૊ક્કવ મ વાંજોગ૊ભા​ાં મ રીધેરી મ પ્રતીજ્ઞા મ વાંજોગ૊ મ ફદરાતા​ાં મ ઩ણ મ ત૊ડી મ ન મ ળકામ મ એલી મ વભજ મ તમાયે મ દૃઢ મ ફનેરી મ શળે. મ દેળના મ શીતભા​ાં, મ ભાનલવભાજના મ શીતભા​ાં મ ગા​ાંધાયીએ મ તેભ મ જ મ બીષ્ભ મ ઩ીતાભશે મ ઩૊તાની મપ્રતીજ્ઞાઓ મત૊ડી મશ૊ત મત૊ મકેટર૊ મલીનાળ મટા઱ી મળકામ૊ મશ૊ત મ! મઆજના મવાંદબપભા​ાં મ ક૊ઈ મ એક મવ્મક્તીની મપ્રતીજ્ઞા મકે મલચન મઆટરા મભાનલવાંશાય મકયતા​ાં મલધાયે મઅગતમના​ાં મશ૊ઈ મળકે મ?

(5)

ભશાબાયતના મ મુદ્ધ મ દયભીમાન મ બીષ્ભ, મ દ્ર૊ણાચામપ, મ કણપ, મ અબીભનમુ, મ દુમોધન, મ

઩ા​ાંડલ઩ુત્ર૊ મલગેયેન મે ભાયલા મભાટે મ ફન્ને મ ફાજુ ના મમ૊દ્ધાઓએ મ઩૊તાના મક્ષત્રીમધભપનુાં મ તેભજ મમુદ્ધના મ નીતીનીમભ૊નુાં મ ઉલ્લાંધન મ કમુ​ું મ શતુાં. મ જીતલા મ ભાટે મ નીમભ૊ન૊ મ બાંગ મ લાજફી મ શત૊ મ ઩ણ મ વાંશાય મ અટકાલલા મક૊ઈને ઩ણ મપ્રતીજ્ઞાન૊ મબાંગ મલાજફી મનશ૊ત૊ મરાગ્મ૊ મ?

♦♦♦ થ૊ડા મ વભમ મ ઩શે રા​ાં મ ઩વાય મ થમેરી મ ગા​ાંધીજીની મ 60ભી મ ઩ુણમતીથી મ નીભીત્તે મ એભના મ લીળે મ વભાચાય઩ત્ર૊ભા​ાં મ ઘણાં મ રખામુાં મ શતુાં. મએભા​ાંન૊ મએક મરેખ મખાવ મધમાન મદ૊યી મગમ૊. મતે મ શત૊ મ ‘ભ૊શનથી મ ભ૊શન, મ લામા મ ભશાલીય’. મ એ મ રેખભા​ાં મ શ્રીકૃ ષ્ણ મ (ભ૊શન), મ ભશાલીય મ અને મ ગા​ાંધીજી(ભ૊શનદાવ)ના મ લીચાય મ અને મ જીલનની મ વયખાભણી મ કયી મ શતી. મ આ઩ણે મ એભને મ થ૊ડા મ જુ દા મદૃષ્ટીક૊ણથી મજોઈએ.

http://govindmaru.wordpress.com

41

઩ા​ાંડલ૊ને મ એભના મયાજ્મન૊ મશીસ્વ૊ મઅ઩ાલલા મભાટેની મલીષ્ટી મનીષ્પ઱ મ મજતા​ાં મ કૃ ષ્ણને મ મુદ્ધ મ અનીલામપ મ રાગ્મુાં. મ એભને મ તમાયે મ અશીંવક મ લીકલ્઩૊ મ મ૊ગ્મ મ રાગ્મા મ નશીં મ કે મ ઩છી મ વુઝ્મા મ નશીં? ભશાલીય મઅને મફુદ્ધ મફન્નેએ, મકોયલ ઩ા​ાંડલ૊થી અરગ દૃષ્ટીક૊ણ મઅ઩નાલી, મફીજાના​ાં મ દુ:ખ૊ મનીલાયલા મ઩૊તાના મશકના​ાં મયાજ઩ાટ મશતા​ાં મ તે મ઩ણ મછ૊ડ્યા​ાં મશતા. મદુનીમાને મ અશીંવાન૊ મભાગપ મ ફતાવ્મ૊ મશત૊. મ જો મકે મએભની મઅશીંવા મવ્મક્તીગત મઅજભામળ મ઩ુયતી મવીભીત મયશી મછે. મવાલપજનીક મ યીતે મ જનવભુદામ મ જેટરી મ લીસ્તૃત મ ન મ ફની મ ળકી. મ એભના મ ઉ઩યા​ાંત મ ઘણા મ વાધુવાંત૊એ મ ઩ણ મ અશીંવાન૊ મવ્મક્તીગત મઅભર મકમો મછે મ મઅને ઉ઩દેળ આ઩મ૊ છે. મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મગા​ાંધીજીની મ અશીંવાન૊ મ લીસ્તાય મ વાલપજનીક મ શત૊. મ એભણે મ વતમ મ અને મ અશીંવાને મ ભાગે મ વત્તાુઢ મળાવક૊ને મ ળાવન મછ૊ડી મજલાની મપયજ મ઩ાડી મશતી. મગા​ાંધી મક૊ઈ મઅલતાયી મ઩ુ​ુ઴ મ નશ૊તા. મ આ઩ણી મ જેભ મ જ મ વાભાનમ મ વ્મક્તી મ તયીકે મ જનભમા મ અને મ ઉછમાપ મ શતા. મ એભણે મ ઘણી મ બુર૊ મ઩ણ મકયી મશતી મઅને મજાશે યભા​ાં મએન૊ મએકયાય મ઩ણ મકમો મશત૊. મ આટરી મઉન્નત મઅને મલીસ્તૃત મશ૊લા મછતા​ાં મ એભની મઅશીંવાના મપ્રમ૊ગની મ઩ણ મભમાપદા મ શતી. મએ મઅાંગ્રેજો મવાભે મ કાભ મઆલી; મ઩ણ મ઩૊તાના મજ મ દેળફા​ાંધલ૊ મવાભે મ કાભ મન મ આલી મળકી. મ દેળના મ બાગરા મ લખતે મ પાટી મ નીક઱ેરા​ાં મ ક૊ભી મ યભખાણ૊ને મ અટકાલલાભા​ાં મ એ મ નીષ્પ઱ મ નીલડી. મ ગા​ાંધીજી મ રા​ાંફુાં મ જીવ્મા મ શ૊ત મ ત૊ મ આલા મ ફનાલ૊ને મ કાયણે મ એભની મ ઩ાછરી મ જીનદગીભા​ાં મ તેઓ મ વાલપજનીક મ અશીંવાના મ વપ઱ મ ઩ુજાયી મ ગણામા મ શ૊ત મ કે મ નશીં મ એ મ એક મ પ્રશ્ન મ યશી મ જામ મ છે. મ કભનવીફે મઅશીંવાના મ઩ુજાયીનુાં મભૃતમુ મકુ દયતી મનશ૊તુાં, મશીંવક મશતુાં. મદેળ મતેભ મજ મએભના મચાશક૊ મ ભાટે મતે મદુ:ખદ મઘટના મશતી. મએભના મબ૊ગે મઅશીંવાની મળાખ મજ઱લાઈ મકશે લામ મ? આલા મ વાંલેદનળીર મ લી઴મ મ ઩ય મ અરગ મ ભાંતવ્મ મ યજુ મ કયલાન૊ મ એક મ અથપ મ એ મ કયી મ ળકામ મકે મ રખનાયને મ આલા મફનાલ૊ મ઩ાછ઱ના મગુઢ મવાંદેળ મલીળે મ કાંઈ મવભજ મનથી. મએ અથપ રઈ ળકામ. મ ફીજો મ અથપ મ એ મ ઩ણ મ શ૊ઈ મ ળકે મ કે મ ભાનલ મ વાંસ્કૃ તી મ ધીયે ધીયે મ લીકાવ મ ઩ાભી મ યશી મ છે. મ વા​ાંસ્કૃ તીક મલીકાવના​ાં મઆ મ઩ગથીમા​ાં મછે. આડેધડ મમુદ્ધ મકયલા મકયતા​ાં મ એને મ નીલાયલા મપ્રમાવ મકયલા મઅને મ ન મછુ ટકે મ જ મમુદ્ધન૊ મ આળય૊ મરેલ૊ મએ મઅશીંવાનુાં મ ઩શે રુાં મ઩ગથીમુાં મશતુાં. મક૊ઈ મ઩ણ મવાંજોગ૊ભા​ાં મમુદ્ધ મન મકયલાન૊, મફદર૊ મ ન મરેલાન૊, મક્ષભા મકયલાન૊ મભશાલીયન૊ મવાંદેળ મએ મઅશીંવાનુાં મ ફીજુ માં ઩ગથીમુાં મ શતુાં. મજ્મા​ાં મ વભમન૊ મ ફાધ મન મશ૊મ મતમા​ાં મ અશીંવક મયીતે મ અનમામી મવત્તા મવાભે મ રડતા મયશે લુાં મ એ મગા​ાંધીજીન૊ મભાગપ મ ત્રીજુ માં ઩ગથીમુાં મ શતુાં. મજ્મા​ાં મ એક મએક મક્ષણ મઅગતમની મશ૊મ મએલા મમુદ્ધ મભેદાનભા​ાં , મઆક્રભણખ૊ય મવાભે મ

http://govindmaru.wordpress.com

42

અશીંવા મ અજભાલલી મ એ મ ભાનલવભાજની મ અશીંવાનુાં મ ચ૊થુાં મ ઩ગથીમુાં મ શળે. મ (નાના મ ઩ામે આલ૊ મ પ્રમ૊ગ મવપ઱ મયીતે મઅજભાલામ૊ મશ૊મ મએલા મદાખરા મલતપભાનભા​ાં મનોંધામા મછે.) એ મ બુરલુાં મ ન મ જોઈએ મ કે મ ઩શે રા​ાં મ ઩ગથીમા​ાંની મ અગતમતા મ ઩છીના​ાં મ ઩ગથીમા​ાં મ કયતા​ાં મ જયામ મઓછી મનથી. મએના મલગય મફીજા​ાં મ ઩ગથીમા​ાંનુાં મ અસ્તીતલ મળક્મ મનથી. મએટરે મ જ મજુ દેજુદે મ તફક્ક ે મ મશીંવા ટા઱નાય કે મઅશીંવા મઆચયનાય મફધા મભશા઩ુ​ુ઴૊ મલાંદનીમ મછે. આગ઱ મચચેરા​ાં મ ભશાકાવ્મ૊ના​ાં મ દૃષ્ટા​ાંત મઉ઩યા​ાંત મઅનમ મકેટરીક મલીવાંગતતાઓ મતેભજ મ અનમ મ઩ુયાણ૊ મકે મદાંતકથાઓ મલીળે મ઩ણ મભનભા​ાં મપ્રશ્ન મઉઠે મછે. મજો મકે મઆલા મપ્રશ્ન૊ના મઉત્તય મભે઱લલા મ અગતમના મનથી મઅને મ જુયી મ઩ણ મનથી. મઅગતમની મલાત મએ મછે મ કે મ ફે મત્રણ મશજાય મલયવ મ઩ુયાણી મ લીચાયધાયાનુાં મઆાંધ઱ુાં મઅનુકયણ મઆજે મન મકયામ. મએને મલતપભાન મવાંજોગ૊ભા​ાં મત઩ાવલી મજુયી મછે. મ ભાનલજાતની મદયે ક મલી઴મની મવભજ મઘણી મલધી મછે. મય૊જય૊જ મફનતી મકેટરીમે મખયાફ મઘટનાઓ મ ઉ઩યા​ાંત મલતપભાન મવભાજ મએકાંદયે મવાંસ્કાયી મછે. મયાભનુાં મએક઩તનીવ્રત મએક મઆદળપ મગણાતુાં, મઆજે મ તે મ એક મ વાભાનમ મ ફાફત મ ગણામ મ છે. મ કશે લાતા મ વતમુગભા​ાં મ પ્રચરીત મ એલા મ લણપબેદ , મ જાતીબેદ મ ઘટી મ યષ્ણા મ છે. મ દાવ–દાવી મ જેલા મ ળફદ૊ મ બુાંવાતા મ જામ મ છે. મ ગુરાભી મ નાફુદ મ થઈ મ છે. મ વાભાનમ મ ભાણવની મજીનદગીની મ઩ણ મકદય મથામ મછે. આ મત૊ મએક મજ મવદીન૊ મપ્રતા઩ મગણામ; મ઩ા​ાંચ મ– મછ મવદીઓ મ઩છી મત૊ મળુાંનુાં મ ળુાં મ થઈ મ ળકે મછે“.

♦ અનુક્રભણીકા

http://govindmaru.wordpress.com

43

07-2013-07-12

નક્કય લાસ્તલીકતા નીમભીત યીતે થતા​ાં અનેક વલેક્ષણ૊ભા​ાં ચાર૊ આજે આ઩ણે એકન૊ ઉભેય૊ કયીએ. આ એક કાલ્઩નીક ભશાલય૊ ભાત્ર છે. એની અાંદય એક વતમ અને વાંદેળ છુ ઩ામ૊ શ૊લાથી એની ચચાપ ઉ઩મ૊ગી ફને છે. ધાય૊ કે દુનીમાના ફધા દેળ એક ભતે એલુાં નક્કી કયે કે : ‚જેને ઩ણ ઩૊તાન૊ દેળ છ૊ડી અનમ ક૊ઈ઩ણ દેળભા​ાં જઈને યશે લાની ઈચ્છા શ૊મ ત૊ તેઓ તમા​ાં વશકુ ટભુ ફ જઈ ળકે છે. એને ભાટે એભણે અતમાયે ભાત્ર નાભ નોંધાલલાની જુય છે. એભન૊ લાય૊ આલે તમાયે વયકાય એભના ભાટે ઩ાવ઩૊ટપ, લીવા, ટીકીટ લગેયેની વ્મલસ્થા કયી આ઩ળે મ જેથી ગયીફ તેભ જ અળીક્ષીતને ઩ણ વયખ૊ રાબ ભ઱ી ળકે. વાભાનભા​ાં ભાત્ર એક વુટકેવ વાથે રઈ જઈ ળકાળે.‛ નલા દેળભા​ાં દયે કને રામક કાભની તેભ જ એક લયવ ભાટે યશે લાની અને ફા઱ક૊ને મ ળીક્ષણની વ્મલસ્થા કયલાભા​ાં આલળે. તમાય ઩છી ફધાએ ઩૊ત઩૊તાની યીતે વગલડ કયી રેલાની યશે ળે. નલા દેળભા​ાં વો ઩૊તાન૊ ધભપ, તશે લાય લગેયે અાંગત યીતે ઩ા઱ી ળકળે; ઩ણ જાશે ય વયઘવ અને દેખાલ૊ ઩ય પ્રતીફાંધ શળે. આલી તક ભ઱ે ત૊ કેટરા ર૊ક૊ તે ઝડ઩ી રે, તે જાણલુાં યવપ્રદ શળે. જો કે આલી ળક્મતા જયા ઩ણ નથી. અતમાયે આ઩ણે ભાત્ર આ઩ણી કલ્઩ના દ૊ડાલલીમે છીમે. દેખીતી યીતે જેભની ઩ાવે ગણના઩ાત્ર ભીરકત શ૊મ એભની, આલી યીતે દેળાનતય કયી અજાણમા પ્રદેળભા​ાં જલાની ઈચ્છા ઓછી શળે. જેભને ઩૊તાની લતપભાન સ્થીતીભા​ાં ખાવ કળુાં ગુભાલલા જેલુાં નશીં રાગે એલા ર૊ક૊ જ તૈમાય થળે. જેભને દુનીમાના અનમ દેળ૊ લીળે થ૊ડી ઘણી ભાશીતી છે, તેઓ ઩૊તાની ઩વનદગીના દેળભા​ાં જલા ઈચ્છળે. જેભને ફશાયની દુનીમા લીળે ખાવ ખફય નથી, એલાઓને બા઴ા અને વાંસ્કૃ તીની વભાનતા શ૊મ એલા ઩ડ૊ળના દેળભા​ાં અથલા એભના વભફનધી જ્મા​ાં શ૊મ તમા​ાં જલાની ઈચ્છા થળે. વો પ્રથભ બાયતભા​ાં ળુાં થઈ ળકે તે લીચાયીએ. આ રખનાયનુાં વ્મક્તીગત ભનતવ્મ છે કે આજે જે દીળાભા​ાં પ્રલાશ ચારુ છે તે દીળાભા​ાં જ લધુ ઝડ઩ી ફનળે. આ઩ણા ઩ડ૊ળી એલા ફા​ાંગરાદેળ, ઩ાકીસ્તાન, ને઩ા઱ લગેયે દેળ૊ભા​ાંથી લધુ ને લધુ ર૊ક૊ બાયત આલલા ભાગળે; જ્માયે બાયતભા​ાંથી ઘણા લધાયે ફશાય જલા તૈમાય થળે. એભા​ાંથી ભ૊ટા બાગના ર૊ક૊ ઩શ્વીભના લીકવીત દેળ૊ભા​ાં જલા ભાગળે. એકાંદયે બાયતભા​ાં આલનાય કયતા​ાં બાયત છ૊ડી જલા તૈમાય ર૊ક૊ની વાંખમા કેટરામે ગણી લધાયે શળે. આ ફધુાં દેળાનતય ક૊ઈ ઩ણ જાતના http://govindmaru.wordpress.com

44

દફાણ લગય સ્લેચ્છાએ કયે રુાં શળે. નલા આલનાય અને જનાય લચ્ચે વભત૊રન વધામ તમા​ાં વુધી દેળની લસ્તી ઘણી ઓછી થઈ ગઈ શળે. ઩૊ત઩૊તાના​ાં કાયણ૊વય બાયતભા​ાં જ યશે લાનુ મ ઩વાંદ મ કયનાયભા​ાંથી એક લગપ વાધનવભ઩ન્ન ઩યીલાય૊ન૊ શળે, જે ન૊કયચાકય૊થી ટેલામેર૊ છે. તેઓ ન૊કય૊ની વખત તાંગી અનુબલળે. તેભને ઩૊તાના​ાં ઘણા​ાં કાભ જાતે કયલાની લાસ્તલીકતા સ્લીકાયલી ઩ડળે. ઉજ઱ી ફાજુ એ શળે મકે, વાભાનમ યીતે ફધે નડતી ગીયદીન૊ વાભન૊ કયલાન૊ નશીં યશે . અનમ દેળ૊ લચ્ચે થતી દેળાનતયની પ્રક્રીમા ઩ણ રગબગ બાયત જેલી જ શળે. ઩ડ૊ળના ગયીફ દેળના ર૊ક૊ તમા​ાં આલલા ઈચ્છળે અને એ દેળના ર૊ક૊ એભનાથી લધુ લીકવીત અથલા ત૊ લધુ અનુકુ઱ દેળભા​ાં જલા ઈચ્છળે. આ પ્રલાશ તમા​ાં વુધી ચારુ યશે ળે, જ્મા​ાં વુધી આલા અનુકુ઱ કે ઈચ્છનીમ દેળ૊ની લસ્તી ઘણી લધી જામ જેથી એ દેળ ઩ણ શલે એટરા ઈચ્છનીમ ન યશે . આ કાલ્઩નીક કલામતના​ાં તાયણ૊ જો મ૊ગ્મ શ૊મ ત૊, કેટરાક વલાર ઉબા થામ છે. ધાભીક, આધમાતભીક, ઩લીત્ર, વાંસ્કાયી ગણાત૊ બાયત દેળ છ૊ડી, મ બોતીકલાદી, બ૊ગલાદી, અનૈતીક ગણાતા ઩શ્વીભના દેળ૊ભા​ાં આટરી ભ૊ટી વાંખમાભા​ાં ર૊ક૊ ળા ભાટે જલા ભાગતા શળે ? લ઱ી, આ઩ણી નજયભા​ાં અનૈતીક ગણાતા પ્રદેળના ર૊ક૊ને વાંસ્કાયી બાયતભા​ાં આલલાની ઈચ્છા કેભ નશીં થતી શ૊મ ? અને ભાત્ર ને ભાત્ર લધુ ગયીફ દેળના ર૊ક૊ જ ળા ભાટે બાયત આલલા ભાગે છે ? આ ફધા વલાર૊ન૊ વીધ૊ વાદ૊ ઉત્તય એ છે કે ફધાની નૈતીકતાની તેભ જ વાંસ્કાયી઩ણાની વભજ અરગ શ૊મ છે. આ઩ણી વભજના​ાં ત્રાજલે ફધાને ન ત૊઱ામ. ભ૊ટા બાગના ર૊ક૊ને કુ ટભુ ફ વાથે યશે લા ભ઱ે અને ઩૊તાન૊ ધભપ મ તેભ મજ તશે લાય૊ ઩ા઱લા ભ઱ે ત૊ એભના ભાટે ફીજુ ાં ફધુાં ગોણ ફને છે. એભના ભાટે ય૊જફય૊જની જુયીમાત૊ લધુ અગતમની શ૊મ છે. એભને ઩૊તાના ઩યીલાયનુાં આજનુાં જીલન–ધ૊યણ વુધાયલાભા​ાં લધુ યવ છે. ઩યબલ, અધમાતભ, વાંસ્કૃ તી, દેળપ્રેભ લગેયે ફધુાં ઩છી આલે છે. ગીતાભા​ાં ધભપ, અથપ, કાભ અને ભ૊ક્ષને ઩ુ​ુ઴ાથપના​ાં ચાય ક્ષેત્ર૊ ગણાવ્મા​ાં છે. આ ક્રભ ચ૊ક્કવ શે તુવય યાખલાભા​ાં આવ્મ૊ છે કે કેભ; તે ખફય નથી. લતપભાન વભાજની ભન૊લૃત્તી પ્રભાણે ‛અથપ‛ મન૊ ક્રભ વોથી ઩શે ર૊ છે. દેળાનતય કયનાયન૊ શે તુ ચ૊ખખ૊ દેખામ છે. તેભ જ દેળા​ાંતય નકાયનાયનુાં ભુખમ કાયણ ઩ણ વભ઩ત્તી ન છ૊ડલાનુાં છે. વાભાનમ ભાણવનુાં વભ઩ત્તી ભાટેનુાં લ઱ગણ નક્કય લાસ્તલીકતા છે.

http://govindmaru.wordpress.com

45

આની ઩ાછ઱ તમા​ાંની ઩ામાની વગલડ૊, લસ્તુઓની લી઩ુરતા, કામદ૊ મ વ્મલસ્થા, સ્લતાંત્રતા અને આનનદરક્ષી અબીગભ કાયણ–બુત છે. દયે ક લાતને ઩શ્વીભદ્વ ે઴ના ચશ્ભા​ાંથી જોનાય ઉન્નતભ્રુ ભાટે આ એક આાંખ ખ૊રનાુાં (eye opener) ઉદાશયણ મછે. આ કાંઈ નલુાં નથી; ફરકે આદીકા઱થી ચાલ્મુાં આલે છે. આમોથી ળુ કયી અાંગ્રજો વુધીના ફધા વભૃદ્ધીની ળ૊ધભા​ાં બાયતભા​ાં આવ્મા શતા, બાયતની મવાંસ્કૃ તીથી મઆક઴ાપઈને મનશીં. ફીજા આગ઱ નીક઱ી ગમા અને આ઩ણે ઩ાછ઱ યશી ગમા; એટરે શલે ઩શે રાના​ાં કાયણવય અશીં ક૊ઈ આલતા નથી. ઉરટા આ઩ણે વભૃદ્ધીની ળ૊ધભા​ાં ઩શ્ચીભના દેળ૊ભા​ાં જલા રાગ્મા મ છીમે. તે ઩ણ યાજ કયલા નશીં; ઩ણ ન૊કયી કયલા! પ્રાચીન વાશીતમભા​ાં આલતી દૃષ્ટા​ાંત કથાઓભા​ાં આભપ્રજાની લાસ્તલીકતા ઓછી અને રખનાયનુાં લીળપુર થીંકીંગ લધુ છે. મ મભાણવની મ જુયીમાત૊, એભની પ્રાથભીકતા, અગતમ, એની નૈતીક/ મ આધમાતભીક ઉન્નતી લગેયે લીળે 20ભી વદીના ભન૊લૈજ્ઞાનીક અબ્રાશભ ભાવર૊એ વુાંદય અને વચ૊ટ ચીતાય આ઩મ૊ છે. એની લીસ્તૃત ચચાપ ભાટે અરગ રેખ કયલ૊ ઩ડે. આ કાલ્઩નીક કલામત શજી એક ડગરુાં આગ઱ લધાયીએ. ફધા દેળ૊ લચ્ચે જો ભુક્ત દેળાનતય ળક્મ ફને ત૊, આલતા વભમભા​ાં ફધા દેળ૊નુાં જીલન ધ૊યણ ઘણાં વયખુાં થલા રાગે. વા​ાંસ્કૃ તીક અાંતય ઘટે, ધાભીક ભતબેદ ઓછા થામ અને લવુધૈલ કુ ટભુ ફકમ્ મની કલ્઩ના વાકાય ફનતી રાગે. નયી લાસ્તલીકતા ત૊ એ છે કે દયે ક સ્થીતી એક ચ૊ક્કવ લગપ ભાટે પામદાકાયક શ૊મ છે. ક૊ઈને ઩૊તાન૊ લીળે઴ દયજ્જો ગુભાલલ૊ ગભત૊ નથી. આલ૊ લગપ ચારુ સ્થીતીભા​ાં ક૊ઈ઩ણ પ્રકાયના ફદરાલન૊ લીય૊ધ કયલાન૊ છે. ઩યીણાભે આલુાં ભુક્ત દેળાનતય ઩રાનીંગથી ક્માયે ઩ણ થલાનુાં નથી. ઩રાનીંગથી નશીં; ઩ણ ટૅકનૉરૉજીન૊ લીકાવ અને લીકવીત દેળ૊ની જુયીમાતને રીધે, લૈશ્વીકીકયણના ભાધમભથી, દુનીમા ધીયે ધીયે એકુ઩ થઈ યશી છે. ગયીફ દેળ૊ન૊ ળીક્ષીત મુલાલગપ ભમાપદીત દયે ઩ણ લીકવીત દેળ૊ભા​ાં જઈ યષ્ણ૊ છે. ઩યીણાભે એભના​ાં મ કુ ટભુ ફીઓનુાં મ જીલનધ૊યણ મ ઝડ઩થી મ ફદરાઈ મ જામ મ છે. ફીજી મ ફાજુ મ વસ્તી મ ભજુ યીની મ ખ૊જભા​ાં મ લીકવીત મદેળ૊ની મકાં઩નીઓ ગયીફ દેળ૊ભા​ાં જલા રાગી છે, જે ફધાના રાબભા​ાં છે, કાયણ કે ગયીફ દેળભા ન૊કયીની નલી તક૊ વજાપમ છે. ધયભુ઱થી ફદરાતી ઩યીસ્થીતીને ક્રા​ાંતી કશે છે. આજવુધીની ફધી ક્રાનતીઓ ર૊શીમા઱ શતી. ધાભીક લીચાયધાયાઓની ળુઆત ઩ણ આભા​ાં અ઩લાદ નથી. આજની ધીભી ગતીથી ફદરાતી ઩યીસ્થીતી, ળા​ાંતી઩ુણપ ક્રા​ાંતીની ળુઆત છે. જોકે આજન૊ પ્રલાશ બલીષ્મભા​ાં

http://govindmaru.wordpress.com

46

અટકી જળે એલી ળાંકા ક્મા​ાંક વેલામ છે. થ૊ડા દામકાઓથી ળુ થમેર આ પ્રલાશભા​ાં આથીક ભાંદીઓના રીધે અલાયનલાય અલય૊ધ આવ્મા કયે છે; ઩ણ પ્રલાશ અટકત૊ નથી. વાશવીક૊ ભાટે બાલી ઉજ્જલ઱ છે. ઉતક્રા​ાંતીલાદન૊ વીદ્ધાનત ‛વલાપઈલર ઓપ ધ પીટેસ્ટ‛’ ને ફદરે ‛વક્વેવ પ૊ય ધ પ્ર૊ગ્રેવીલ‛ મઅત્રે લધુ રાગુ ઩ડે છે. ફીજા ળફદ૊ભા​ાં કશીએ ત૊ શલેની વપ઱તા, નલુાં લીચાયનાયના ઩ક્ષભા​ાં છે. ઩યાં઩યાલાદીઓની ઩ીછેશઠ નીશ્વીત છે.

♦ અનુક્રભણીકા

http://govindmaru.wordpress.com

47

08-2014-04-25

લૈશ્વીકીકયણભા​ાં મપ્રાદેળીક મબા઴ાઓની મઆશુતી આજકાર મ બાયતના મ ફધા મ પ્રાનત૊ભા​ાં મ લત્તેઓછે મ અાંળે મ પ્રાદેળીક મ બા઴ાઓને મ ફચાલલાની મ– મટકાલલાની મચ઱લ઱ મચારે મછે. મઘણા મર૊ક૊ મ઩૊તાના મભત મઅને મભુયાદ મપ્રભાણે મએભા​ાં મ ઩૊તાનુાં મ મ૊ગદાન મ આ઩ે મ છે. મ એના મ ભાટે મ લીલીધ મ કામપક્રભ૊ મ મ૊જામ મ અને મ રેખ મ રખામ મ છે. મ ગુજયાતભા​ાં મ આ મઝુાંફેળ મકદાચ મલધુ મ પ્રભાણભા​ાં મ છે. મએ મશે તુથી મબુતકા઱ભા મલડ૊દયાભા​ાં મ એ મભાટેના મ આાંતયયાષ્ટ રીમ મવાંભેરન૊ મ઩ણ મમ૊જામા મશતા. આલી મચ઱લ઱ભા​ાં મ ર૊ક૊ન૊ મ઩૊તાની મભાતૃબા઴ા મપ્રતમેન૊ મપ્રેભ મઅને મ ગોયલ મછત૊ મથામ મ છે. મઆ મરાગણીની મકદય મકયીએ મત૊મ મલાસ્તલીકતાને મ અલગણી મન મળકામ. મગભે મ તેટરી મનીષ્ઠાથી મ નાની મ પ્રાદે઴ીક મ બા઴ા મ ફચાલલાના મ પ્રમતન૊ મ કયલાભા​ાં મ આલે મ ત૊મે, મ રા​ાંફાગા઱ે મ પ્રાદેળીક મ બા઴ાઓનુાં મબાલી મધુાંધ઱ુાં મદેખામ મછે. ર૊ક૊ મ કા​ાં મ ત૊ મ લૈશ્વીકીકયણ મ વભજતા મ નથી મ કે મ શજી મ એને મ સ્લીકાયલા મ તૈમાય મ નથી. મ લૈશ્વીકીકયણનુાં મ અને ટૅકન૊ર૊જીનુાં આ મ વુનાભી મ એટરુાં મ જફયદસ્ત મ છે મ કે મ વ૊ મ લયવ મ ઩છીની મ દુનીમા મભાની મન મળકામ મએટરી મઅરગ મશળે. બુતકા઱ભા​ાં મકુ ટભુ ફ૊ મવાંમુક્ત મશતા​ાં મઅને મદુનીમા મલીબક્ત મશતી. મશલે મકુ ટભુ ફ૊ મલીબક્ત મ થઈ મયષ્ણા​ાં મ છે મ અને મ દુનીમા મવાંમુક્ત મથઈ મયશી મછે. મફીજા મલીશ્વમુદ્ધના મઅાંત મવાથે મ લૈશ્વીકીકયણનુાં મ નલુાં મભ૊જુ માં ળુ મથમુાં મછે મઅને મછેલ્લા મત્રણ મદામકાથી મએણે મલેગ મ઩કડ્ય૊ મછે. મએનુાં મએક મ઩ાવુાં મએ મછે મ કે મ ર૊ક૊ મ પ્રલાવ, મ વ્મા઩ાય, મ ળીક્ષણ, મ સ્થ઱ાનતય, મ દેળાનતય મ જેલા​ાં મ કાયણ૊ને મ રીધે મ લધુ મ બા઴ાઓ મ ળીખલા મરાગ્મા મછે. મએના મ઩શે રા​ાં મ ફશુ મ ઓછા મર૊ક૊ને મ ઩૊તાની મભાતૃબા઴ા મઉ઩યા​ાંત મફીજી મક૊ઈ મ બા઴ા મઆલડતી મશતી. મશલે મ ફે મ કે મ તેથી મલધુ મ બા઴ાઓ મજાણનાય મર૊ક૊ની મવાંખમા મઘણી મલધી મછે મ અને મ શજી મ લધતી મ જળે. મ ઩યીણાભે મ ભાતૃબા઴ા મ ઩યનુાં મ અલરાંફન મ ઓછુ માં થતુાં મ જામ મ છે. મ ભાણવ મ કાભચરાઉ મધ૊યણે મઘણી મબા઴ાઓ મજાણી મવભજી મળકે, મ઩ણ મ઩ાયાંગત મત૊ મએક–ફેભા​ાં મજ મથઈ મળકે મ છે. મએની મ઩વનદગી મજુયત મપ્રભાણે મલધુ મપ્રચરીત મઅને મવભૃદ્ધ મબા઴ા મપ્રતમે મઢ઱ે મછે. ક૊ઈ઩ણ મ બા઴ાનુાં મ ભશતલ મ કે મ અગતમતા મ તે મ કેટરા મ ર૊ક૊ની મ ભાતૃબા઴ા મ છે, મ ભાત્ર મ એનાથી મ ન મ થઈ મ ળકે. મ એ મ ભાટેના મ ફીજા મ ઩ણ મ કેટરાક મ ભા઩દાંડ મ છે. મ એ મ બા઴ાના મ ભુ઱ મ પ્રદેળની મ ફશાય મ એન૊ મ પે રાલ૊ મ કેટર૊ મ છે, મ જેભની મ એ મ ભાતૃબા઴ા મ ન મ શ૊મ મ એલા મ કેટરા મ ર૊ક૊ મ એ મ બા઴ા મ વાયી મયીતે મવભજી, મફ૊રી, મલાચી મળકે મછે, મએભા​ાં મકેટરા મદૈનીક, મવાભમીક, મ઩ુસ્તક૊ મફશાય મ઩ડે મછે, મ એભા​ાં મ કેટરી મપીલ્ભ૊ મફને મ છે મ અને મ જોલામ મછે મ લગેયે મ ફાફત૊ મએ મબા઴ાની મ‘઩શોંચ’ મફતાલે મ છે. મ ઩શોંચને મરીધે મપ્રબાલ મલધે મછે. http://govindmaru.wordpress.com

48

ચીનભા​ાં મ લ઩યાતી મ અને મ ફશાય મ ચીની મ કશે લાતી, મ ભેનડયીન મ બા઴ા મ દુનીમાભા​ાં મ વોથી મ લધુ મ ર૊ક૊ની મ ભાતૃબા઴ા મ છે મ એ મ લાત મ ખયી; મ ઩ણ મ ચીનની મ ફશાય મ કેટરા મ ર૊ક૊ મ એ મ જાણે મ છે મ કે મ જાણલા મઈચ્છે મછે? મભાતૃબા઴ાને મધ૊યણે મસ્઩ેનીળન૊ મફીજો, મઅાંગ્રેજીન૊ મત્રીજો મઅને મશીનદીન૊ મચ૊થ૊ મ નાંફય મઆલે મ છે. મશીનદીની મશારત મ઩ણ મચીની મજેલીજ મછે. મઆ મફન્ને મ બા઴ાઓની મ઩શોંચ મઓછી મ શ૊લાથી મએભન૊ મઆાંતયયાષ્ટ રીમ મપ્રબાલ મઓછ૊ મછે. અાંગ્રેજીની મ ઩શોંચ મ અને મ પ્રબાલના મ ફે મ દાખરા મ જોઈએ. મ જ્માયે મ બાયત મ અને મ ચીન મ લચ્ચે મ ક૊ઈ મલે઩ાયી મકે મ યાજદ્વાયી મકયાય મથામ મછે મ તમાયે મ એ મશીનદી મકે મ ચીની મબા઴ાભા​ાં મ નશીં; મ઩ણ મ અાંગ્રેજીભા​ાં મથામ મછે. મએ મજ મપ્રભાણે મખાડી મદેળ૊ મશ૊મ મકે મજા઩ાન મ– મક૊યીમા મશ૊મ, મએભની મવાથેન૊ મ આ઩ણ૊ મ વ્મલશાય મ અાંગ્રેજીભા​ાં મ જ મ થામ મ છે. મ આ મ ફધુાં મ આ઩ણે મ સ્લેચ્છાએ મ કયીએ મ છીએ. મ ભાત્ર મ આ઩ણે મ જ મનશીં, મદુનીમાના મફશુભતી મદેળ મએકફીજા મવાથેન૊ મ વ્મલશાય મ અાંગ્રેજીભા​ાં મ જ મકયે મ છે. મ આનુાં મ કાયણ મદેખીતુાં મ છે. મભ૊ટાબાગના મદેળ૊ભા​ાં મ અાંગ્રેજી મજાણનાય મલગપ મ જેટરી મવશે રાઈથી મભ઱ી મ યશે મ છે, મ એટરી મ વશે રાઈથી મ ફીજી મ ક૊ઈ મ બા઴ા મ જાણનાય મ નશીં મ ભ઱ે. મ અાંગ્રેજીની મ ઩શોંચ મ અને મ પ્રબાલન૊ મ ફીજો મ દાખર૊ મ છે મ એભા​ાં મ પ્રકાળીત મ થતા મ છા઩ા, મ વાભમીક૊, મ ઩ુસ્તક૊ મ અને મ પીલ્ભ૊ની મ વાંખમા મ તેભજ મ તેભની મ ગુણલત્તાન૊. મ ફીજી મ ક૊ઈ મ બા઴ા મ એની મ નજીક મ ઩ણ મ નથી મ આલી મ ળકતી. મ અાંગ્રેજીન૊ મપ્રબાલ મસ્લીકાયલાભા​ાં મઘેરછા મછે મકે મએન૊ મઆાંધ઱૊ મલીય૊ધ મકયનાયભા​ાં મઈ઴ાપ મછે મતે મએક મ ચચાપન૊ મલી઴મ મછે. મએના મભાટે મઅરગ મરેખ મજોઈએ મવત્તયભી મ વદીભા​ાં, મ જ્માયે મ બાયત મ દુનીમાનુાં મ વોથી મ વભૃદ્ધ મ અને મ ળક્મત: મ વોથી મ ળક્તીળા઱ી મયાષ્ટ ર મશતુાં મ તમાયે , મજો મફધે મ છલાઈ મ ગમુાં મ શ૊ત મ ત૊ મઆજે મ અાંગ્રેજીને મ ફદરે મ શીનદી– મ ઉદુપની મફ૊રફારા મશ૊ત. મઆ઩ણે મભનદીય૊ મઅને મભશે ર૊ મફા​ાંધલાભા​ાંથી મઉંચા મનશીં મઆવ્મા. મ બુતકા઱ મ અને મ લતપભાનની મ લાત મ છ૊ડીને મ બલીષ્મની મ ળક્મતાઓ મ ત઩ાવીએ. મ આજે મ દુનીમાભા​ાં મ જે મ 6000 મ – મ 7000 મ ‘જીલાંત’ મ બા઴ા–ફ૊રીઓ મ છે મ તેભા​ાંથી મ ભ૊ટાબાગની મ ભુખમ મ પ્રલાશથી મ દુય મ યશે તી મ આદીલાવી મ પ્રજાની મ ફ૊રીઓ મ છે. મ જેભા​ાં મ રખાણ મ થતુાં મ શ૊મ મ એલી મ ગણના઩ાત્ર મબા઴ાઓ મત૊ મભાત્ર મવેંકડ૊ભા​ાં મ છે; મશજાય૊ભા​ાં મ નથી. મએક મરાખથી મલધુ મ ર૊ક૊ મલા઩યતા મ શ૊મ મએલી મબા઴ાઓ મ400થી મ઩ણ મઓછી મછે. મએક મકય૊ડથી મલધુ મ ર૊ક૊ની મશ૊મ મએલી મબા઴ાઓ મ ભાત્ર મ65 મજેટરી મછે, મજેભાથી મ18 મજેટરી મભાત્ર મબાયતભાજ મછે. આદીલાવીઓ મ શલે મ ઝડ઩થી મ ભુખમ મ પ્રલાશભા​ાં મ બ઱લા મ રાગ્મા મ છે. મ આધુનીક મ વગલડ૊નુાં મ આક઴પણ મ ફધાને મ વયખુાં મ છે. મ ઘણાને મ ઩૊તાની મ ઩યભ઩યાનુાં મ લ઱ગણ મ શલે મ એટરુાં મ યષ્ણુ માં નથી. મઝડ઩ી મળશે યીકયણ મઅને મ ળશે યભા​ાં મ યશે રી મકભાણીની મતક૊ મએભા​ાં મ અગતમન૊ મબાગ મબજલે મ છે. મ જે મ જાતીઓ મ ભુખમ મ પ્રલાશભા​ાં મ જરદી મ બ઱ળે મ તેઓ મ નલી મ બા઴ા મ અ઩નાલળે મ અને મ એભની મ

http://govindmaru.wordpress.com

49

ફ૊રી મજરદી મરુપ્ત મથળે. મ઩છી મલાય૊ મઆલળે મ ભુખમ મપ્રલાશભા​ાં મ બ઱ેર મશ૊લા મછતા​ાં મ જેભા​ાં મ ખાવ મ રખાતુાં મન મશ૊મ મએલી મબા઴ા–ફ૊રીઓન૊. મગુજયાતની મકચ્છી મફ૊રી મએભા​ાંની મએક મછે મએની મલાત મ કયીએ. જેભણે મ ધાંધાથે મ કચ્છ મ છ૊ડ્યુાં મ એભણે મ નલા મ પ્રદેળની મ બા઴ા મ ળીખી, મ અ઩નાલી મ અને મ ય૊જીનદા મવ્મલશાયની મભુખમ મબા઴ા મફનાલી. મએભના મભાટે મકચ્છી મઅાંગત મવભફનધ૊ મલચ્ચે મલ઩યાતી મ ફીજી મ બા઴ા મ ફની મ ગઈ. મ બુકાં઩ મ ઩છી મ કચ્છ મ ફશાયના મ ર૊ક૊ મ ભ૊ટા મ પ્રભાણભા​ાં મ કચ્છભા​ાં મ યશે લા મ આવ્મા મ તેઓ મ ગુજયાતી મ કે મ શીનદીભા​ાં મ વ્મલશાય મ કયે મ એટરે મ સ્થાનીક મ ર૊ક૊ને મ ઩ણ મ ગુજયાતી મ લા઩યલી મ઩ડે. મઆભા​ાંથી મક્માયે ક મભીશ્ર મબા઴ા મઉબયી મઆલે મછે. મઆ મકુ દયતી મક્રભ મછે. મએક મબા઴ાનુાં મ વાંક૊ચન મફીજી મબા઴ાન૊ મપે રાલ૊ મફને મછે. દયે ક મકચ્છીનુાં મળીક્ષણ મઅનમ મક૊ઈ મબા઴ાભા​ાં મથામ મછે. મળીક્ષણની મબા઴ા મએભની મભુખમ મ બા઴ા મ ફની મ જામ મ એ મ સ્લાબાલીક મ છે. મ ભાતૃબા઴ા મ અને મ ભુખમબા઴ા મ એક મ ન મ શ૊મ મ એલુાં મ શલે મ વાભાનમ મ ફની મ ગમુાં મ છે. મ ઩યીણાભે મ ભાતૃબા઴ાનુાં મ ભશત્ત્લ મ ઓછુ માં થામ મ છે. મ ળીક્ષણ મ અને મ ઔદ્ય૊ગીકીકયણને મ રીધે મ કચ્છની મકામા઩રટ મથઈ મયશી મછે. મએ મયીતે મ કચ્છી મબા઴ાની મ(ફ૊રીની) મ ઩ણ મકામા઩રટ મથઈ મએ મધીયે મધીયે મગુજયાતીભા​ાં મબ઱ી મજળે. મવલાર મભાત્ર મવભમન૊ મછે. બા઴ાની મરુપ્તી મએટરે મ રુપ્ત મથનાય મબા઴ા મલા઩યનાયાઓનુાં મ ફીજી મભ૊ટી મઅને મ વભૃદ્ધ મ બા઴ાભા​ાં મ બ઱ી મજલુાં. મનાનુાં મ ઝયણાં મ ઩૊તાનુાં મ ઩ાણી મનદીભા​ાં મ ઠારલીને મ વુકાઈ મજામ મએના મજેલી મજ મ લાત મછે. મઆભા​ાં મ ગુભાલલાની મવાથે મ ભે઱લલાનુાં મ ઩ણ મછે. મકચ્છી મભાણવ મગુજયાતી મઅ઩નાલે મ એટરે મ લીવ-઩ચીવ મરાખના મફદરે મ છ-વાત મકય૊ડ મર૊ક૊ મવાથે મ વાંલાદ મકયી મળકે. મળીક્ષણ મળક્મ મફને. મ ગુજયાતી મ વાશીતમન૊ મ લીળા઱ મ ખજાન૊ મ એના મ ભાટે મ ખુરે. મ એજ મ યીતે મ ગુજયાતી મ ભાણવ મ શીનદી મ ળીખે મએટરે મછ-વાત મકય૊ડને મફદરે મ50-60 મકય૊ડ મર૊ક૊ મવાથે મવાંલાદ મકયી મળકે, લગેયે. બા઴ાન૊ મલીર૊઩ મલા઴ીક મધ૊યણે મ નશીં મ઩ણ મ઩ેઢી મદય મ઩ેઢીના મધ૊યણે મ થામ મછે. મલ઱ી મ એ મ તફક્કાલાય મ થામ મ છે. મ ઩શે રા​ાં મ એ મ ભુખમ મ બા઴ા મ ભટી મ ફીજી મ બા઴ા મ ફને મ છે. મ ઩છી મ એ મ ભાત્ર મ અાંગત મવભફનધ૊ મલચ્ચે મ લ઩યામ મછે. મઅનતે મ ફ૊રી મ નાભળે઴ મથામ મછે. મજો મકે મ નલી મ ટૅકન૊ર૊જીને મ રીધે મ શલે મ ફ૊રીને મ વી.ડી. મ઩ય મઅાંકીત મકયીને મ વાચલી મળકામ મ઩ણ મવ્મલશાયભા​ાં મ ફચાલલુાં મ અઘુાં મ છે. મજે મ બા઴ાભા​ાં મ રખામુાં મ છે મ તે મ બા઴ાઓ મરખાણ૊ મદ્વાયા મવચલાઈ મછે. મપ્રાચીન મબાયતની મ઩ારી મ અને મ અધપભાગધી મ આના મ દાખરા મ છે. મ એ મ ઩ણ મ ફચાલી મ નથી મ ળકાઈ; મ ભાત્ર મ રખાણ૊ મ દ્વાયા મ વચલાઈ મછે. મ દુનીમા મઘણી મઝડ઩થી મ ફદરાઈ મયશી મછે. મ300 મ – મ400 મપ્રસ્થા઩ીત મબા઴ાઓ મ઩ય મ યાજકીમ મ પ્રલાશ૊ની મ અવય મ લધાયે મ શળે. મ ધીયે મ ધીયે મ આ મ વાંખમા મ ઩ણ મ નાની મ થતી મ જળે. મ ફાકી મ

http://govindmaru.wordpress.com

50

યશે નાયભા​ાંથી મ ભુખમતલે મ જે મ તે મ દેળની મ યાષ્ટ રબા઴ા મ શળે. મ કાયણ મ કે મ યાષ્ટ રબા઴ાઓને મ એભની મ વયકાયનુાં મ ઩ીઠફ઱ મ શ૊મ મ છે. મ એ મ યાષ્ટ રનુાં મ ગોયલ મ ભનામ મ છે. મ એ મ ધ૊યણે મ પ્રભાણભા​ાં મ નાની મ એલી મ શ્રીરાંકાની મવીંશારી મકે મ ને઩ા઱ની મને઩ા઱ી મબા઴ાનુાં મ આમુષ્મ મગુજયાતી મકયતા​ાં મ રા​ાંફુ મ શ૊ઈ મળકે મ છે, મ જો મ આ મ યાષ્ટ ર૊ મ તમા​ાં મ વુધી મ સ્લતાંત્ર મ યશે મ ત૊ મ ! મ (અાંગ્રેજી મ લા઩યત૊ મ વોથી મ ભ૊ટ૊ મ દેળ મ અભેયીકા, મ એકભાત્ર મદેળ મછે મજેની મવત્તાલાય મક૊ઈ મયાષ્ટ રબા઴ા મનથી.) નાની મપ્રાદેળીક મબા઴ાઓ મરુપ્ત મથલા મવાથે મ ફાકી મયશે નાય મબા઴ાઓ મલધુ મ ભ૊ટી મઅને મ વભૃદ્ધ મથળે. મએભા​ાં મ વભાનાય મનાની મબા઴ાના મકેટરાક મળફદપ્રમ૊ગ૊, મવાશીતમ મલગેયે મ ઩૊તાની મભે઱ે મ ઓતપ્ર૊ત મથળે. મલૈશ્વીકીકયણની મનાની મઆલૃત્તી મજેલુાં મ શીનદીનુાં મ યાષ્ટ રીમકયણ મબાયતભા​ાં મ થઈ મયષ્ણુાં મ છે. મદેળભા​ાં મશીનદી મપે રાલાન૊ મવયકાયન૊ મ50 મઅને મ60 મના મદામકાન૊ મપ્રમાવ મખાવ મવપ઱ મન મથમ૊. મ એ મ કાભ મ આજે મ ફ૊રીલુડ, મ ટેરીલુડ મ અને મ ળશે યીકયણ મ કયી મ યષ્ણુાં મ છે. મ શીનદી મ અાંગ્રેજી મ ભીશ્રીત મ ‘શીનગરીળ’ મભશાનગય૊ભા​ાં મલીકવલા મરાગી મછે. લૈશ્વીકીકયણનુાં મ એક મ શકાયાતભક મ ઩ાવુાં મ છે મ ર૊ક૊નુાં મ એકીકયણ. મ આ મ વાયી મ લાત મ છે. મ વાંસ્કૃ તી, મધભપ, મબા઴ા, મજાતી મલગેયેના મબેદબાલ મત૊ મભ૊ટાબાગના મઝગડાઓના મભુ઱ભા​ાં મ છે. મઆ મ બેદબાલ મ જેટરા મ ઓછા મ થામ મ એટરા મ ઝગડાના મ કાયણ મ ઘટે. મ આન૊ મ ભતરફ મ એભ મ નથી મ કે મ બા઴ાઓ મ રુપ્ત મ થલાથી મ ઝગડાઓ મ ભટી મ જળે. મ એકીકયણને મ રીધે મ ર૊ક૊ મ લચ્ચેની મ ગેયવભજો મ ઓછી મથામ. મલાડાફાંધીને મનાભે મઉશ્કેયનાયને મવાથ મઆ઩નાય મઓછા મભ઱ે. બા઴ાનુાં મ ગોયલ મઅને મ બા઴ાના મઝનુન મલચ્ચે મ ઩ાત઱ી મબેદયે ખા મછે. મભુભફઈભા​ાં મ દેખાતુાં મ ભયાઠીનુાં મ‘ભશતલીકયણ’ મઆ મબેદયે ખા મઓ઱ાંગતુાં મશ૊મ મએભ મરાગે મછે. મગોયલ મક્મા​ાં મ઩ુ​ુાં મથામ મઅને મ ઝનુન મક્મા​ાં મળુાં મથામ મએ મક૊ણ મનક્કી મકયે ? મક૊ઈ મકયે મત૊મે મઝનુનીઓને મક૊ણ મય૊કી મળકે મ? ભુ઱ મલાત મબા઴ાને મ ફચાલલાની મછે. મએ મકેટરી મલાજફી મછે, મકેટરી મજુયી મછે મ અને મ કેટરી મળક્મ મછે મએ મલી઴ે મક૊ઈની મલાત૊ભા​ાં મ આવ્મા મલગય મદયે કે મળા​ાંતીથી મલીચાયલાનુાં મ છે. મફશાયનુાં મ ક૊ઈ મફ઱જફયીથી મઆ઩ણી મભાતૃબા઴ાને મભીટાલલા મભા​ાંગતુાં મશ૊મ મત૊ મએને મઅટકાલલા મઆ઩ણાથી મ ળક્મ મશ૊મ મએટરુાં મ ફધુાં મ કયી મછુ ટીએ. મ઩ણ મકા઱ચક્રને મ રીધે મ ભાતૃબા઴ાના મ઩૊તાના મવાંતાન૊ મએને મ છ૊ડલા મઈચ્છતા​ાં મશ૊મ મતમાયે મએને મટકાલી મયાખલાના મથ૊ડા મર૊ક૊ના મપ્રમાવથી મખાવ મપયક મન મ઩ડે. બા઴ા મફચાલલાનુાં મ કાભ મક૊ઈ મએક મવ્મક્તી, મકુ ટભુ ફ મકે મ વાંસ્થાના મગજા મફશાયની મલાત મ છે. મ એકીકયણના મ ભુખમ મ પ્રલાશની મ લીુદ્ધ મ જલુાં મ ખુફ મ અધુાં મ શ૊મ મ છે. મ જે મ ઩ેઢી મ ઩ુયી મ તાકાતથી મ ભાતૃબા઴ાને મ ફચાલલાની મ ક૊ળીળ મ કયે મ તે મ બા઴ાન૊ મ લીર૊઩ મ એક મ ઩ેઢી મ દુય મ ઠેરી મ ળકે. મ ફાકી, મ આલતી મ઩ેઢી મકઈ મયીતે મલીચાયળે મતે મક૊ણ મજાણે મછે મ!

http://govindmaru.wordpress.com

51

લીશ્વભા​ાં મ દયે ક મલસ્તુની મએક્વ઩ામયી મડેટ મછે. મવાંસ્કૃ તીઓ મઅને મ વામ્રાજ્મ૊ મરુપ્ત મથમા​ાં મ છે. મવુમપ, મચાંદ્ર, મ઩ૃથલી મફધા મનાળલાંત મછે. મશાર મઅસ્તીતલભા​ાં મ છે મ એના મકયતા​ાં મ ઘણી મલધુ મ બા઴ા– ફ૊રીઓ મરુપ્ત મથઈ મચુકી મછે. મઆ મક્રભ મચારુ મયશે લાન૊ મછે. મતેથી મ‘બા઴ા મફચાલ’ મઝુાંફેળભા​ાં મકેટરી મ ળક્તી, મવભમ મઅને મવભ઩ત્તીનુાં મય૊કાણ મકયલુાં મએ મદયે કની મવભજ મ઩ય મઆધાય મયાખે મછે. આજે મ આનતયપ્રાનતીમ મ અને મ આનતયયાષ્ટ રીમ મ રગ્ન૊ લધી મ યષ્ણા​ાં મ છે. મ ળીક્ષીત મ મુગર૊ના મ આલા મ રગ્ન૊ભા​ાં મ ફન્ને મ જણ મ ઩૊તાની મ પ્રાદેળીક મ બા઴ા મ છ૊ડીને મ શીનદી મ કે મ અાંગ્રેજીને મ અ઩નાલે મ એ મળક્મ મછે. મએભના​ાં મ ફા઱ક૊ની મભાતૃબા઴ા મકઈ? મએભના મભાટે મ ભાતૃબા઴ા/઩ીતૃબા઴ા મ ળફદ મ નીયથપક મ ફની મ જામ મ છે. મ એ મ જ મ યીતે મ લધુ મ બા઴ાઓ મ જાણનાય મ ળશે યનીલાવી મ ભાટે મ ઩ણ મ ભાતૃબા઴ા મકયતા​ાં મભુખમબા઴ા મલધાયે મભશત્ત્લની મફને મછે. ગુજયાતીને મ શાર મકાંઈ મજોખભ મનથી. મવભૃદ્ધ મકુ ટભુ ફના મફા઱ક૊ મઅાંગ્રેજી મસ્કુ રભા​ાં મ જઈ મ ગુજયાતીથી મ લીભુખ મથામ મછે મ એ મલાત મવાચી મછે. મફીજી મફાજુ એ મકચ્છીઓ મઅને મ અનમ મ઩છાત મ લગો મ ગુજયાતીભા​ાં મ ળીક્ષણ મ રઈ મ એને મ વભૃદ્ધ મ કયે મ છે. મ ગુજયાતીભા​ાં મ આજે મ ઩શે રા​ાં મ કયતા​ાં મ લધાયે મ લતપભાન઩ત્ર૊, મવાભમીક૊ મઅને મ ઩ુસ્તક૊ મફશાય મ઩ડે મ છે મ તેભજ મલાંચામ મછે. મઅતમાયે મ ત૊ મતેન૊ મશ્રેષ્ઠ મ વભમ મચારી મયષ્ણ૊ મછે. આઠ–દવ મ મ઩ેઢીઓ મ઩છી મજે મ ઩ણ મથલાનુાં મ શળે મ એને મ અતમાયથી મફદરી મન મળકામ. મ જ્માયે મ ઩ણ મગુજયાતી મરુપ્ત મથલાને મ આયે મ શળે મ તમાયે મ ફીજી મપ્રાદેળીક મબા઴ાઓની મ઩ણ મએ મજ મ શારત મશળે. મતમાયે મબાયત મવાચા મઅથપભા​ાં મઅખાંડ મદેળ મફનત૊ મશળે. મએ મવભમ મયાજી મથલાન૊ મશળે, મ અપવ૊વ મ કયલાન૊ મ નશીં. મ ગુજયાતીના મ વનદબપભા​ાં મ અતમાયની મ ‘બા઴ા મ ફચાલ૊’ મ ઝુાંફેળ મ લાણી મ લીરાવથી મલધુ મન મ઩ણ મશ૊મ મ! મ બા઴ાને મ ફચાલલા મ કયતા​ાં મ જગ ાં ર૊, મ ઩ાણીના મ ષ્ડ૊ત, મ ખનીજ મ તેર, મ અનમ મ ખનીજ મ ઩દાથો, મ઩માપલયણ મલગેયે મ જેલી મકુ દયતી મવભ઩ત્તી મફચાલલાની મતાતી મજુય મછે. મએ મપ્રતમે મ દુરપક્ષ મ વેલળુાં મત૊ મબા઴ાને મફચાલલા મભાટે મઆ઩ણા મલાંળજો મનશીં મયશે . મ

♦ અનુક્રભણીકા

http://govindmaru.wordpress.com

52

09-2014-05-30

ખ૊યાકની મ઩વનદગી મસ્લાસ્થમ મભાટે મકે મળાષ્ડ૊ મઆધાયે મ? જ ૈન મ ભીત્ર૊ મ વાથેની મ લાતચીતભા​ાં મ એક મ પ્રશ્ન મ અલાયનલાય મ ઩ુછલાભા​ાં મ આલે મ છે. મ દુધ મ પ્રાણીઓના​ાં મ ળયીયભા​ાંથી મઆલતુાં મ શ૊લાથી મએને મ શીંવક મગણામ મકે મ અશીંવક? આ મપ્રશ્ન મવ્મા઩ક મ શ૊લાથી મ એની મ ચચાપ મ જાશે યભા​ાં મ કયલી મ જુયી મ રાગી મ છે. મ આ મ રેખ મ જ ૈન૊ને મ ધમાનભા મ યાખીને મ રખામ૊ મશ૊લા મછતા​ાં મ અનમ મળાકાશાયીઓને મ઩ણ મતે મઉ઩મ૊ગી મથળે મ એ મઆળમથી મઅત્રે મયજુ મકમો મ મ છે. જ ૈન મ લીચાયધાયાભા​ાં મ અશીંવાને મ ઘણાં મ ભશત્ત્લ મ આ઩લાભા​ાં મ આવ્મુાં મ છે, મ ખાવ મ કયીને મ ખ૊યાકની મ઩વાંદગીભા​ાં. મએક મએલ૊ મ઩ણ મલગપ મ છે મ જેણે મ દુધ મતેભ મજ મદુધની મફનાલટ૊ન૊ મવદનતય મ તમાગ મકમો મછે. મતેઓ મ઩૊તાને મ લેગન–લેજીટેયીમન મગણાલે મ છે મ અને મ આ઩ણને મ રેક્ટ૊–લેજીટેયીમન મ (દુધ મ લા઩યતા મ ળાકાશાયી) મ કશે મ છે. મ મ ફીજા મ ઘણા મ પ્રકાયના મ ર૊ક૊ મ છે, મ જેભની મ ળાકાશાયની મ વ્માખમા મઅને મખાન઩ાનની મભમાપદા મઆ઩ણાથી મઅરગ મ઩ડે મછે. મએના​ાં મઉંડાણભા​ાં મજલુાં મજુયી મનથી. ફા઱કને મ ળયીયના મલીકાવ મભાટે મ અને મ ઩ુખત મલમનાઓને મ ળયીય મટકાલી મયાખલા મભાટે મ વભત૊ર મઆશાયની મજુય મ઩ડે મ છે. મદયે ક મપ્રદેળભા​ાં મ જે મ વશે રાઈથી મભ઱તુાં મ શતુાં મ તે મ એભન૊ મભુખમ મ ખ૊યાક મ ફનમ૊. મ ઩ાછ઱થી મ ધાભીક મ લીચાયધાયાઓને મ રીધે મ એભા​ાં મ જુયી મ પે યપાય મ થમા. મ દુધભા​ાં મ ઩ુષ્ક઱ મપ્રભાણભા​ાં મ પ્ર૊ટીન, મકેલ્ળીમભ મઅને મ જુયી મલીટાભીન મશ૊મ મછે. મધાભીક મકાયણથી મદુધ મન મ રેલુાં મશ૊મ મત૊ મઆ મફધા​ાં મજુયી મતત્ત્લ૊ન૊ મલીકલ્઩ મળ૊ધલ૊ મ઩ડે મજે મળાકાશાયી મભાટે મથ૊ડુ માં અઘુાં મછે. મ દુધભા​ાંથી મફનતા​ાં મ દશીં, મછાળના મવેલનભા​ાં મ વુક્ષ્ભ મસ્તયે મ અશીંવા મ઩ા઱લી મળક્મ મનથી. મ દશીં મ ફનાલલા મ ભાટે મ દુધભા​ાં મ ઉભેયાતુાં મ ‘ભે઱લણ’ મ ફેક્ટેયીમાન૊ મ વભુશ મ છે. દુધભા​ાં મ યશે રા​ાં મ ઩૊઴ક મ તત્ત્લ૊ને મ રીધે મ આ મ ફેક્ટેયીમા મ ઝડ઩થી મ લધે મ છે. મ દશીં મ છાળના મ ફેક્ટેયીમા મ આ઩ણી મ ઩ાચનક્રીમા મ ભાટે મઘણા મઉ઩મ૊ગી મછે. મએના મતમાગથી મજુયી મ઩૊઴ણ મઉ઩યાનત મઆ મપામદ૊ મ઩ણ મજત૊ મયશે મછે. કેટરીક મ લાનગીઓના મ ઘટકભા​ાં મ આથ૊ મ રાલલ૊ મ જુયી મ શ૊મ મ છે. મ આ મ આથ૊ મ ફેક્ટેયીમાને મરીધે મ આલે મછે. મક્માયે ક મઆથ૊ મરાલલા મભાટે મ‘મીસ્ટ’ મકશે લાતા મફેક્ટેયીમા મઉભેયલાભા​ાં મ આલે મ છે. મ આટરા મ વુક્ષ્ભ મ સ્તયે મ અશીંવાથી મ દુય મ યશે લુાં મ શ૊મ મ ત૊ મ આલી મ ફધી મ લાનગીઓ મ ઩ણ મ તમજલી મ઩ડે. મળક્મ મછે મકે મળાષ્ડ૊ભા​ાં મઆલી મફાફત૊ની મચ૊ખલટ મનશીં મકયી મશ૊મ. મખ૊યાક મએલ૊ મન મ શ૊લ૊ મજોઈએ મકે મએનાથી મ઩ુયતુાં મ઩૊઴ણ મન મભ઱ે, મએટર૊ મળુષ્ક મન મશ૊લ૊ મજોઈએ મકે મજભલાનુાં મઅધુ​ુાં મ રાગે મકે મજભલાન૊ મકાંટા઱૊ મઆલે.

http://govindmaru.wordpress.com

53

દશીં, મ છાળ મ તેભ મ જ મ આથાલા઱ી મ લાનગીઓભા​ાં મ યશે રા મ ફેક્ટેયીમા મ લીળે મ આ મ રેખ મ દ્વાયા મ જેભને મ ખફય મ ઩ડી મ શ૊મ મ એભને મ એટરુાં મ કશે લાનુાં મ કે મ ધભપના મ નાભે મ આ મ ફધુાં મ તમજી મ દેલાથી મ તેઓ મ઩૊તાના મસ્લાસ્થમ મવાથે મફા​ાંધછ૊ડ મકયી મયષ્ણા મછે. મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મશીંવા–અશીંવાની મફાફતભા​ાં મ કુ દયત મતટસ્થ મછે. મઆ઩ણા મળયીયભા​ાં મ જ મભ૊ટી મવેના મછે મ જે મ ફશાયના મજીલાણ મવાથે મ મુદ્ધ મકયી મઆ઩ણાં મ યક્ષણ મકયે મ છે. મએ મઆ઩ણા મર૊શીભા​ાંના મશ્વેતકણ૊ મ છે. મ મ મ મ મ મ મ મ મ મદુનીમાની મએાંવી મટકા મપ્રજા મભા​ાંવાશાયી મછે. મળાષ્ડ૊ મપ્રભાણે મજીલનબય મભા​ાંવાશાયનુ મ‘ઘ૊ય મ ઩ા઩’ મકયનાયને મ઩ાછ૊ મભનુષ્મ મઅલતાય મન મભ઱ે. મએ મનમામે મદુનીમાની મભાનલ મલવતી મવતત મઘટલી મ જોઈતી મશતી. મલાસ્તલભા​ાં મ એ મ વતત મલધી મ યશી મછે. મ છેલ્લા​ાં મ વ૊ મલયવભા​ાં મ એ મફે મ અફજથી મલધી મ વાત મઅફજ મનજીક મ઩શોંચી મછે. મઆ મકેલી મયીતે મળક્મ મફને? મઆનાથી મએટરુાં મવાફીત મથામ મછે મકે મ ખ૊યાકની મ઩વનદગી મવાથે મ઩ુનજપનભન૊ મ(જો મ઩ુનજપનભ મશ૊મ મત૊) મવીધ૊ મવભફનધ મનથી. મ મ આન૊ મઅથપ મ એભ મ઩ણ મનથી મકે મ ફધા મપ્રકાયની મઆશાય–઩વાંદગી મવયખી મછે. મફેળક, મ વભત૊ર મ ળાકાશાયી મ બ૊જન મ ઩ણ મ વભ઩ુણપ મ ખ૊યાક મ ફની મ ભાણવને મ મ વાંસ્કાયીતાના મ અને મ સ્લાસ્થમના મ ઉંચા મ ઩ગથીમે મ રઈ મ જઇ મ ળકે મ છે. અશીંવા મ ઉ઩યા​ાંત મ એની મ તયપે ણભા​ાં મ ફીજા મ ઘણા મ ભુદ્દા મ છે. મ એટરુ માં ખમાર મ યાખલાનુાં મ કે મ ભાત્ર મ ખ૊યાકની મ ઩વાંદગી મ ભાણવને મ વાય૊ મ કે મ ખયાફ મ નથી મ ફનાલતી. મ ળાકાશાયી મ ન મ શ૊મ મ એલા મ ભાણવ૊ મ ઩ણ મ પ્રાભાણીક, મ નીતીલાન, મ અ઩યીગ્રશી, મ પ્રકૃ તીપ્રેભી, મપ્રકૃ તીયક્ષક મશ૊ઈ મળકે મછે. મ અશીંવાના મ આધાયે મ ખ૊યાકની મ ઩વાંદગીની મ આ મ લાત૊ મ શતી. મ ખ૊યાક મ ઉ઩યા​ાંત મ ય૊જફય૊જની મઅનમ મફાફત૊ભા​ાં મ઩ણ મશીંવા–અશીંવાન૊ મલીચાય મકયલાન૊ મશ૊મ મછે. મકા​ાંદા, મફટેટા, મ દુધ મ લગેયે મ તમજતા​ાં મ ઩શે રા​ાં મ ફીજુ માં ઘણાં મ છ૊ડલા મ જેલુાં મ અને મ કયલા મ જેલુાં મ છે મ એની મ થ૊ડી મ લાત૊ મ કયીએ. મઅત્રે મ ધાભીક મભાનમતાઓની મવભીક્ષાન૊ મપ્રમાવ મનથી મકમો. મફરકે મ આજની મલાસ્તલીકતા મ વાથે મએભની મલીવાંગતી મપ્રકાળભા​ાં મરાલલાની મક૊ળીળ મકયી મછે. મ શીંવાના મ પ્રકાયને મ ચાય મ લગોભા​ાં મ લશેં ચી મ ળકામ મ : મ પ્રતમક્ષ, મ ઩ય૊ક્ષ, મ નીલામપ મ અને મ અનીલામપ. મ જ ૈન મ લીચાયધાયાભા​ાં મ ભાનનાય મ પ્રતમક્ષ મ શીંવા મ ન મ આચયે મ એલુાં મ સ્લીકાયી મ રઈએ. મ ખેતીભા​ાં મ થતી મ જીલશીંવા મ અનીલામપ મ છે. મ આ઩ણે મ એના મ ઩ય૊ક્ષ મ બાગીદાય મ શ૊લા મ છતા​ાં મ ખેત મ ઩ેદાળન૊ મ ઉ઩મ૊ગ મ અનીલામપ મ શ૊લાથી મ એની મ ચચાપ મ કયલી મ વ્મથપ મ છે. મ અટકાલી મ ળકામ મ એલી મ નીલામપ મ શીંવાભા​ાં મ પ્રતમક્ષ મઅને મ ઩ય૊ક્ષ મયીતે મ બાગીદાય મથતા મશ૊ઈએ મએલા મઘણા મદાખરા મછે, મજે મ આ઩ણે મનીલાયી મળકીમે. મઅશીં મએલા મચાય મદૃષ્ટા​ાંત૊ની મલાત મકયી મછે.

http://govindmaru.wordpress.com

54

યે ળભ મકેલી મયીતે મ ફને મ છે મ એની મજેભને મ ખફય મશ૊મ મતેઓ મયે ળભી મલસ્ર૊ મ઩શે યલાન૊ મ લીચાય મવુદ્ધા​ાં મ ન મકયે . મજેભને મ કદાચ મખમાર મન મશ૊મ મએભને મ જણાલલાનુાં મ કે મ એક મભીટય મયે ળભનુાં મ કા઩ડ મફનાલલાભા​ાં મરાખ૊ મયે ળભના મકીડાઓન૊ મનાળ મકયામ મછે. કાયખાનાઓભા​ાં મ ફનતી મ પ્રાણીજનમ મ લસ્તુઓ મ ભાટેન૊ મ કાચ૊ મ ભાર મ વીધ૊ મ કતરખાનાભા​ાંથી મ આલત૊ મ શ૊મ મ છે. મ એલી મ લસ્તુઓના મ ફીનજુયી મ લ઩યાળથી મ ઩ય૊ક્ષ મ યીતે મ શીંવાના મબાગીદાય મફનીએ મછીએ. લાશનભા​ાંથી મનીક઱તા મધુભાડાથી મલાતાલયણ મત૊ મફગડે મજ મછે; મવાથે મવાથે મશલાભા​ાંના મ કેટરામે મ વુક્ષ્ભ મજીલ મ઩ણ મભયે મ છે. મજુય મલગય મગાડી મ રઈને મ નીક઱ી મ઩ડતા મર૊ક૊ મપ્રતમક્ષ મયીતે મ શીંવાના મબાગીદાય મફને મછે. આ઩ણા મ લ઩યાળની મ લસ્તુઓ મ ફનાલલાભા​ાં મ જેટરી મ કુ દયતી મ વભ઩ત્તી મ લ઩યામ મ છે, મ જેટરી મ ઉજાપ મ લ઩યામ મ છે, મ જેટરુ માં ઩માપલયણ મ ફગડે મ છે, મ જેટર૊ મ કચય૊ મ ઩ેદા મ થામ મ છે, મ જેટરા મ ભજુ ય૊નુાં મ ળ૊઴ણ મ થામ મ છે, મ જેટરા મ ફા઱ભજુ ય૊ન૊ મ દુ​ુઉ઩મ૊ગ મ થામ મ છે; મ એ મ ફધાભા​ાં મ એક મ પ્રકાયની મશીંવા મયશે રી મછે. મઆ઩ણે મજ્માયે મ ઩ણ મક૊ઈ મલસ્તુની મખયીદી મકયીએ મછીએ મતમાયે મ઩ય૊ક્ષ મ યીતે મ આ મ શીંવાના મ બાગીદાય મ ફનીએ મ છીએ. મ ખાન઩ાન મ ફાફતે મ અશીંવાને મ એક મ અાંતીભ મ વુધી મ રઈ મ જનાય મ આલી મ ફધી મ ફાફત૊ મ પ્રતમે મ વાલ મ ઉદાવીન મ યશે મ ત૊ મ એભની મ અશીંવાની મ વભજ મ અધુયી મકશે લામ. ફધા મપ્રકાયની મશીંવા મફને મ તેટરી મટા઱લાન૊ મવય઱ મઉકેર મ઩ણ મજ ૈન મલીચાયધાયાભા​ાં મ છે. મ એ મ છે મ અ઩યીગ્રશન૊. મ આ઩ણે મ એને મ વગલડતાથી મ શા​ાંવીમાભા​ાં મ ધકેરી મ દીધ૊ મ છે. મ લાસ્તલભા​ાં મ અશીંવા મ અને મ અ઩યીગ્રશ મ એકફીજા મ વાથે મ અબીન્ન મ યીતે મ વાંક઱ામેરા મ છે. મ ભ૊ટ૊ મ ઩યીગ્રશી મ અશીંવક મન મશ૊ઈ મળકે. મભાણવ મજેટર૊ મઅ઩યીગ્રશી મએટર૊ મલધુ મઅશીંવક મગણામ. અશીં મવાંવાય મછ૊ડીને મવાધુ મફનલાની મલાત મનથી મકે મસ્લેચ્છાએ મગયીફી મસ્લીકાયલાની મ ઩ણ મલાત મનથી. મઆજના મવાંદબપભા​ાં મ ફીનજુયી મખયીદી મન મકયલાથી મઅને મ ફગાડ મઅટકાલલાથી મ ઩ણ મઆ મક્ષેત્રભા​ાં મઘણાં મકયી મળકામ મછે. મકુણતા મએ મલાતની મછે મકે, મલધેરી મવાં઩તીથી મછકી મગમેરા, મ આડેધડ મ ખયીદી મ કયતા, મ લેડપાટ મ કયતા, મ કાયણ મ લગય મ દ૊ડાદ૊ડ મ કયતા મ ઘણા મ ર૊ક૊ મ ઩૊તાને મ પ્રકૃ તીપ્રેભી, મ઩માપલયણલીદ્, મજાગૃત મનાગયીક મલગેયે મભાને મછે મ અને મ અ઩યીગ્રશી મવાધુઓને મનભે મછે મ જ્માયે મઅ઩યીગ્રશી મવાંવાયી મપ્રતમે મઉતયતી મનજયે મજુ એ મછે. અશીંવા મ ઉ઩યા​ાંત મ ફીજી મ ઩ણ મ એક મ ફાફત મ ધમાનભા​ાં મ રેલા મ જેલી મ છે. મ દયે ક મ લસ્તુના મ ફેપાભ મ લ઩યાળથી મ આ઩ણે મ બાલી મ પ્રજા મ ભાટે મ દુ઴ીત મ ઩માપલયણલા઱ી મ અને મ લ઩યાઈ મ ગમેરી મ કુ દયતી મવભ઩ત્તીલા઱ી મદુનીમા મછ૊ડી મજઈએ મછીએ. મ઩ૃથલી મ઩ય મભાત્ર મઆ઩ણ૊ મજ મઅધીકાય મનથી, મ

http://govindmaru.wordpress.com

55

બાલી મ઩ેઢીઓન૊ મ઩ણ મએટર૊ મજ મઅધીકાય મછે. મએભના મભાટે મ આ઩ણે મ કેલી મદુનીમા મછ૊ડી મજઈએ મ છીએ મએના મ઩યથી મતેઓ મઆ઩ણને મભુરલલાના મછે. મઆગરી મ઩ેઢીઓન૊ મવભૃદ્ધ મલાયવ૊ મઆલનાયી મ ઩ેઢીઓને મકેલી મસ્થીતીભા​ાં મઆ઩લાન૊ મછે મએ મલીચાયણા મભાગી મરેત૊ મલી઴મ મછે. જે મ ળાષ્ડ૊ના મરખાણને મ આધાયે મ આટરી મચચાપ મ થઈ મછે મ એ મળાષ્ડ૊ મલીળે મ થ૊ડી મલાત મ કયી મરઈએ. મવાદી મવભજ મપ્રભાણે મ ઩ોયાણીક મ઩ુસ્તક૊ મ(ગ્રાંથ૊) મળાષ્ડ૊ મકશે લામ મછે. મજો મકે મ ળાષ્ડન૊ મ વાચ૊ મઅથપ મ છે મ ક૊ઈ મ઩ણ મલી઴મને મ રગતી મલીસ્તૃત મભાશીતી મઆ઩તુાં મ ઩ુસ્તક. મએ મલી઴મ મજુ ન૊ મકે મ નલ૊ મશ૊ઈ મળકે મછે. મએટરે મજ મબોતીકળાષ્ડ, મખગ૊઱ળાષ્ડ, મવભાજળાષ્ડ મજેલા મળફદ૊ મલ઩યામ મછે. મ મ એ મશીવાફે મધભપળાષ્ડ મએક મલી઴મ મભાત્ર મગણામ. દયે ક મ ધભપના મ ર૊ક૊ મ ઩૊તાના મ ળાષ્ડ૊ભા​ાં મ વાં઩ુણપ મ વતમ મ વભામરુાં મ શ૊લાનુાં મ ભાને મ છે. મ ધભપળાષ્ડ૊ મરખામા મ઩છી મભાનલ મવભાજનુાં મ લધેરુાં મ જ્ઞાન મએભના મભતે મ ભીથમા મછે. મફદરાતા મવભમ મ પ્રભાણે મ વભાજની મ ફદરાતી મ જુયીમાત૊ મ એભને મ સ્઩ળપતી મ નથી. મ આ઩ણે મ લાસ્તલીક મ દુનીમાભા​ાં મ જીલીએ મછીએ. મજો મવતમને મ સ્લીકયલુાં મ શ૊મ મત૊ મ઩૊તાની મફુદ્ધીન૊ મઉ઩મ૊ગ મકયી મળાષ્ડ૊ની મભમાપદા મ સ્લીકાયલી મયશી. વદીઓ મ અગાઉ, મ તતકારીન મ યાજકીમ, મ વાભાજીક મ અને મ ધાભીક મ લાતાલયણભા​ાં મ રખામેર મળાષ્ડ૊ની મઆચાયવાંશીતા મલતપભાન મવાંજોગ૊ભા​ાં મકેટરી મઅવાંગત મથઈ મગઈ મછે મએના મથ૊ડા મ દાખરા મઅશીં મઆ઩મા મછે. જે મ ળાષ્ડ મદ્રવ્મદાનની મલાત મકયે ; મ઩ણ મયક્તદાન, મચક્ષુદાન, મઅલમલદાન, મળયીયદાન મ લગેયેની મલાત મન મકયે મએ મળાષ્ડ મઆજના મવાંદબપભા​ાં મઅધુ​ુાં મછે. જે મ ળાષ્ડ મ વુક્ષ્ભ મ સ્તયે મ અશીંવાની મ અને મ ક્ષભાની મ લાત મ કયે ; મ ઩ણ મ અનમામ મ અને મ અતમાચાયન૊ મ વાભન૊ મ કયલાની મ લાતને મ મ જુયી મ ભશત્ત્લ મ ન મ આ઩ે મ એ મ ળાષ્ડ મ ઩રામનલાદી મ અને મ અધુ​ુાં મછે. મ જે મળાષ્ડ મકશે લાતા મદેલદ્રવ્મન૊ મ મઉ઩મ૊ગ મભાનલ મશીતાથે મકયલાન૊ મની઴ેધ મપયભાલે મએ મ ળાષ્ડ મઆજના મવાંનદબપભા​ાં મ(out dated) અવ્મલશાુાં મછે. મ મ જે મ ળાષ્ડ મ ક્ષત્રીમકુ ઱ને મ શ્રેષ્ઠ મ ગણી મ યાજાળાશીન૊ મ ભશીભા મ કયે મ જ્માયે મ ર૊કળાશીન૊ મ ઉલ્લેખ મવુદ્ધા​ાં મન મકયે મતે મળાષ્ડ મઆજના મવાંદબપભા​ાં મઅવ્મલશાુાં મછે. મ મ જે મ ળાષ્ડ મ ષ્ડીઓને મ ઩ુ​ુ઴૊થી મ ઉતયતી મ ગણે મ તે મ ળાષ્ડ મ ભાત્ર મ આજના મ જ મ નશીં, મ શાંભેળના મવાંદબપભા​ાં મઅવ્મલશાુાં મછે. મ મ જે મળાષ્ડ મશજી મ઩ણ મ઩ૃથલી મવ઩ાટ મશ૊લાની મલાત૊ મકયે મછે મતે મળાષ્ડ મઆજના મવાંદબપભા​ાં મ અવ્મલશાુાં મછે. મ મ

http://govindmaru.wordpress.com

56

આધુનીક મ ભાણવ મ ભાત્ર મ ફે મ રાખ મ લયવ મ ઩શે રા​ાં મ જ મ અસ્તીતલભા​ાં મ આવ્મ૊ મ છે. મ જે મ ળાષ્ડ મ આદી મ ભાનલ૊નુાં મ આમુષ્મ મ કય૊ડ૊ મ લયવ મ શ૊લાનુાં મ કશે મ છે; મ તે મ ળાષ્ડ મ આજના મ વાંદબપભા​ાં મ અવ્મલશાુાં મછે. મ મ ધભપળાષ્ડ૊ભા​ાં મ વભમાનુવાય મવુધાયા મથલા મએ મનલી મલાત મનથી. મવભમ મપ્રભાણે મ ળાસ્ર૊ મ ફદરાતા મ યશે મ છે. મ દયે ક મ ધભપના મ લીલીધ મ ઩ાંથ૊ની મ ધભપ મ લીળેની મ વભજભા​ાં મ જે મ તપાલત મ છે મ તે મ ધભપગુ​ુઓ મ દ્વાયા મ ળાષ્ડ૊ભા​ાં મ કયલાભા​ાં મ આલેર મ પે યપાયન૊ મ ઩ુયાલ૊ મ છે. મ ળાસ્ર૊ મ રખનાય મ અને મ ફદરાલનાય મઆ઩ણા મજેલા મજ મભાણવ૊ મશતા. મએભની મભમાપદા મઅશીં મછતી મથામ મછે. ભુ઱ મ લાત મ ખ૊યાકની મ ઩વાંદગીની મ શતી. મ આ઩ણે મ જે મ ઩ણ મ કયલાનુાં મ કે મ તમજલાનુાં મ લીચાયીએ મએના મ઩યીણાભ૊ને મ વભજી, મસ્લીકાયી મ઩છી મકયીએ મએ મજ મઆ મરેખન૊ મભુખમ મશે તુ મ છે. મ આ મજીલન મઆનાંદથી મજીલલા મભાટે મ છે. મ઩યર૊કના મખમારભા​ાં મ ઩રામનલાદી મફનલા મ મકે મ ઩યાલરાંફી મ ફનલા મ ભાટે મ નથી મ કે મ ક૊ઈન૊ મ ઩ડછામ૊ મ ફનીને મ જીલલા મ ભાટે મ ઩ણ મ નથી. મ ક૊ઈને મ ઩ણ મ શાની મ ઩શોંચાડ્યા મ લગય મ આ઩ણને મ ગભતુાં મ શ૊મ મ તે મ કયલા મ ભાટે મ છે. મ આલી મ ઩ડેર મ જલાફદાયીઓ મ નીબાલલા મભાટે મછે. મવભાજનુાં મશીતકાયક મધમેમ મયાખલા મભાટે મછે. મઆખયી મનીણપમ મશાંભેળા મઆ઩ણા મ શાથભા​ાં મશ૊મ મછે.

♦ અનુક્રભણીકા

http://govindmaru.wordpress.com

57

10-2011-05-05

લીચાયધાયા મઅને મભાકેટીંગ દુનીમાભા​ાં મ ભાનલવજીપત મવોથી મળક્તીળા઱ી મક૊ઈ મ઩યીફ઱ મશ૊મ મત૊ મતે મ લીચાયધાયા છે. મર૊કભાનવ મ઩ય મરા​ાંફા મવભમ મવુધી મળાવન મકયલાનુાં મએ મશ્રેષ્ઠ મવાધન મયષ્ણુાં મછે. પ્રબાલળા઱ી મ અને મ પ્રતીબાલા઱ી મ વ્મક્તીઓની મ લીચાયવયણીએ મ વભાજને, મ દેળને મ અને મદુનીમાને મઘડી મછે. મઈતીશાવે મયાજાઓ મઅને મમુદ્ધ૊ મવીલામ મજેની મ઩ણ મનોંધ મરીધી મશ૊મ મતે મછે મ ક્રા​ાંતીકાયી મલીચાયધાયાઓની. મ મ મ મ મ

લીચાયધાયા મ ધાભીક મ શ૊મ, મ યાજકીમ મ શ૊મ, મ વાભાજીક મ શ૊મ મ કે મ આથીક મ શ૊મ; મ

ર૊કજીલન મઅને મવાંસ્કૃ તી મ઩ય મએની મઅવય મચ૊ક્કવ મફનાલ૊ મકયતા​ાં મઘણી મલધાયે મયશી મછે. મઅડધી મ દુનીમા મજીતનાય મચાંગીઝખાન મબુરાઈ મગમ૊ મછે. મજ્માયે મ એનાથી મછસ્વ૊ મલયવ મ઩શે રા​ાં મ થઈ મગમેર મ ભશભાંદ મ઩મગાંફયની મલીચાયધાયાન૊ મપ્રબાલ જયામે મઓછ૊ મનથી મથમ૊. મ મ મ મ મલીચાયધાયા મવજપનાતભક મશ૊ઈ મળકે, મલીનાળકાયી મશ૊ઈ મળકે મ કે મ ઩છી મએક મવાથે મ ફન્ને મ શ૊ઈ મળકે મ છે. મવજપનાતભક મલીચાયધાયાને મ જ્માયે મ વલપશ્રેષ્ઠ મઠયાલલાન૊ મપ્રમાવ મથામ મછે મ કે મ ઩છી મ એભા​ાં મ ખ૊ટી મભાનમતાઓન૊ મકચય૊ મઉભેયલાભા​ાં મ આલે મ છે, મતમાયે મ તે મ એટરે મ અાંળે મ લીનાળકાયી મફની મ જામ મ છે. મ લીચાયધાયાની મ લીનાળકાયી મ અવય મ ભાણવે ફનાલેર મ ક૊ઈ મ ઩ણ મ ળષ્ડ મ કયતા​ાં મ લધાયે મ વાંશાયક મ યશી મ છે મ અને મ ઘણા મ રા​ાંફા મ વભમ મ વુધી મ કાભ મ કયે મ છે. મ અભેયીકાએ મ નાગાવાકી મ ઩ય મ ના​ાંખેરા મ અણફ૊ભફે મ 60,000 મ ર૊ક૊ન૊ મ ઩઱લાયભા​ાં મ નાળ મ કમો. મ એની મ વયખાભણીએ મ શીટરયે મ મશુદીઓ મપ્રતમે મપ્રવયાલેર મઘૃણાએ, મએનાથી મવ૊ મગણા મલધાયે મર૊ક૊ન૊ મલયવ૊ મવુધી, મબ૊ગ મરીધ૊ મ છે. મ આજના કટ્ટય઩ાંથી ધભણઝનુનીઓ ઩ર્ આલી જ લીનાળકાયી લીચાયધાયાના શાથા ફન્મા છે. મ મ મ મ મ મ મ આ મ ફધી મ લીચાયધાયાઓ મ ઩ાછ઱નુાં મ ચારક મ ફ઱ મ છે મ ‘ભાકેટીંગ’. મ મ ઘણી મ ઉભદા મ લીચાયધાયાઓ મ ભાકેટીંગના મ અબાલે મ લીવયાઈ મ ગઈ મ છે મ કે મ ઩છી મ લાજફી મ સ્લીકૃ તી મ ઩ાભી મ ળકી મ નથી. મ મ મ મ મવાભાનમ મયીતે મઔદ્ય૊ગીક મજગતભા​ાં મભાકેટીંગ મળફદ મધાંધા મભાટે મલ઩યામ મછે. મએન૊ મઅથપ મ ભાત્ર મલેચાણ મનથી મ઩ણ મર૊ક્ભાનવ મ઩ય મએ મલસ્તુની મભ૊જુ દગી, મઉ઩મ૊ગ મલગેયે મ ઠવાલલાન૊ મશે તુ મ છે. મ મજ્માયે મતે મવ્મક્તી, મફનાલ મકે મલીચાયધાયાના મવાંદબપભા​ાં મ લ઩યામ મછે મતમાયે મતેન૊ મઅથપ મવાંકરન, મ યજુ આત મઅને મ પ્રચાય મથામ મછે. મઆ મ‘ભાકેટીંગ મફ઱’ મઆગ઱ મવ્મક્તી, મફનાલ મકે મ ‘લીચાયધાયાની મ ગુણલત્તા’ મ઩ણ મક્માયે ક મઓછી મભશતલની મફની મજામ મછે.

http://govindmaru.wordpress.com

58

મ મ મ મવેંકડ૊ મર૊ક૊એ મશીંવક મકે મઅશીંવક મભાગે મઆ઩ણા મદેળની મઆઝાદી મભાટે મ઩૊તાની મજાતનુાં મ ફરીદાન મઆ઩મુાં મછે. મઆ મળશીદ૊ભા​ાં મ઩શે ર મુાં નાભ મરેલામ મછે મબગતવીંશનુાં. મએભના મઉ઩યા​ાંત મફીજા​ાં મ થ૊ડા​ાંક મનાભ મશજી મર૊ક૊ને મમાદ મશળે; મ઩ણ મભ૊ટા મબાગના​ાં મબુરાઈ મગમા​ાં મછે. મળશીદ મત૊ મતેઓ મ઩ણ મ થમા મશતા મઅને મ એલી મજ મબાલનાથી મથમા મશતા. મઆની મ઩ાછ઱ મઅનમ મકાયણ૊ મવાથે મ એક મકાયણ મ એ મછે મકે મબગતવીંશનુાં મજેટરુાં મભાકેટીંગ મથમુાં મછે મએટરુાં મફીજા મક૊ઈનુાં મનથી મથમુાં. ભાકેટીંગ મનકાયાતભક મયીતે મ ઩ણ મથામ મછે. મઔયાંગઝેફ મ઩૊તાના મબાઈઓને મ ભાયીને, મ ફા઩ને મ કેદ મકયીને મ વત્તા મ઩ય મઆવ્મ૊ મશત૊ મએ મખુફ મગલામુાં મ છે. મઆલ૊ મફનાલ મ઩શે ર૊ મકે મ છેલ્લ૊ મ નથી. મઘણા મવત્તા–઩રટા મર૊શીમા઱ મયષ્ણા મછે. મએભા​ાં મ બાઈઓની મશતમા, મકાયાલાવ મકે મ દેળનીકાર મ ફધુાં મ ફનતુાં મ શતુાં. મ ઘયઆાંગણે મ ઝલેયચાંદ મ ભેઘાણીની મ ખુફ મ પ્રવીદ્ધી મ ઩ાભેરી મ ફશાયલટીમાઓની મ લાતાપના​ાં મ ભુ઱ મ આલા મ યાજવત્તા મ ભા​ાંટ મે થતા મ કાલાદાલાઓભા મ યશે રા​ાં મ છે. મ મ એભન૊ મ એટર૊ મ પ્રચાય મ નથી મથમ૊. નાઝી મજભપનીભા​ાં મ ળાવક મલગપ મ દ્વાયા મમશુદીઓની મવાભુશીક મશતમા મઘણી મચચાપઈ મછે મ અને મ શજી મ ઩ણ મ ચચાપમ મ છે. મ ળાવકલગપ મ દ્વાયા મ યળીમા, મ ચીન, મ કભફ૊ડીમા, મ યલાનડા મ જેલા મ ઘણા મ દેળ૊ભા​ાં મ રાખ૊ મ ર૊ક૊ની મ નીદપમ મ કતર મ તમાય મ ઩છી મ થઈ મ છે. મ એની મ આટરી મ નોંધ મ નથી મ રેલાઈ. મ પયીથી મએ મજ, મભાકેટીંગન૊ મપ્રબાલ મઅને મઅબાલ. મ મ મ મ મ મવ્મક્તીઓ મઅને મફનાલ૊ મલીળે મઆલા મત૊ મઘણા મદાખરા મઆ઩ી મળકામ. મઆ રેખન૊ શે તુ દાખરા ટા​ાંકલાન૊ નથી. લીચાયધાયા અને ભાકેટીંગના પ્રબાલના અને અબાલના ઩યીર્ાભને યજુ કયલાન૊ છે. વાંદેળા મવ્મલશાયભા​ાં મ આલેરી મજફયદસ્ત મક્રા​ાંતીને મ રીધે મ છા઩ા​ાં, મવાભમીક મઅને મ ટી.લી. મ દ્વાયા મ બય઩ુય મ ભાશીતી મ ભ઱લા મ રાગી મ છે. મ એભન૊ મ ભુ઱ મ શે તુ મ વ્મા઩ાયી મ શ૊લાને મ રીધે મ ભાશીતીની મ ગુણલત્તા મવાંળમાતભક મશ૊મ મછે. મવભમના મદફાણ મનીચે મકાભ મકયતા મર૊ક૊ને મ અ઩ાતી મભાશીતીની મ ચ૊કવાઈ મ ત઩ાવલાન૊ મ વભમ મ નથી મ શ૊ત૊ મ અને મ એની મ દયકાય મ ઩ણ મ નથી મ શ૊તી. મ આ મ ભાધમભ૊ મ ભાશીતી મવાથે મ઩૊તાના​ાં મભાંતવ્મ૊ મ઩ણ મયજુ મ કયતા મશ૊મ મછે. મએભના મ઩ક્ષ઩ાતી મપ્રવાયણથી મઆ઩ણી મ લીચાયવયણી મજાણે–અજાણે મ એક મચ૊ક્કવ મદીળાભા​ાં મ ઘડાતી મજામ મછે. મ મજુ દા​ાં મ ભાધમભ૊ન૊ મઅરગ મ દૃષ્ટીક૊ણ મજાણલાન૊ મકે મવભજલાન૊ મવભમ મઅને મલીલેક મફધા મ઩ાવે મનથી મશ૊ત૊. મ઩૊તાની મભે઱લેરી મ ભાશીતી મવાચી મઅને મ અનમ મફધી મખ૊ટી મએભ મઘણા મર૊ક૊ મભાનતા મથઈ મજામ મછે. મ મ઩યીણાભે મએક મ ચુસ્ત મભતલાદી, મજડ મવભુદામ મઅસ્તીતલભા​ાં મઆલે મછે. આ મફાફતભા​ાં મ઩ુસ્તક૊ મથ૊ડા​ાં મજુ દા​ાં મ઩ડે મછે. મએભા​ાં મરેખકના મઅબીપ્રામ મઅલશ્મ મશ૊મ મ છે; મ઩ણ મએ મરખલા મ઩ાછ઱ મરેખકન૊ મવ્મા઩ાયી મશે તુ મઓછ૊ મશ૊મ મછે. મચ૊ક્કવ મવભમભા​ાં મ઩તાલલાનુાં મ

http://govindmaru.wordpress.com

59

દફાણ મઓછુ માં શ૊લાથી મપ્રભાણભા​ાં મ એ મલધાયે મ આધાયબુત મશ૊મ મછે. મકભનવીફે મ ઩ુસ્તક૊નુાં મ લાચન મ ભમાપદીત મથતુાં મજામ મછે. દુનીમાભા​ાં મ લવતા મ 700 મ કય૊ડથી મ ઩ણ મ લધુ મ ભાનલ મ વભુદામની મ ધભપ મ અને મ ઈશ્વય મ લીળેની મઘણી મજુ દી મજુ દી મવભજણ મછે. મફધા મજ મ઩૊તાની મવભજણને મ વાચી મઅને મ ઩૊તાના મધભપને મ શ્રેષ્ઠ મભાને મછે. મએની મતયપે ણભા​ાં મએ મ઩૊તાના મધભપની મલીળે઴તાઓ મગણાલે મછે. મ મ વાંખ્માની દૃષ્ટીએ જોઈએ ત૊ ખ્રીસ્તીઓ 200 કય૊ડ જેટરા છે. ભુસ્રીભ 140 કય૊ડ, શીન્દુ 90 કય૊ડ અને ફોદ્ધ 70 કય૊ડ જેટરા છે. એભની વયખાભર્ીભા​ાં જ ૈન, ળીખ, ઩ાયવી લગેયે ધભોની વાંખ્મા વાલ ઓછી એટરે વ૊ભા બાગ જેટરી છે. મ મ મ મ મ મ મવાંખમાફ઱ મએ મક૊ઈ઩ણ મલીચાયધાયાની મગુણલત્તાનુાં મભા઩ મનથી. મછતા​ાંમે મએની મભમાપદીત મ સ્લીકૃ તી મકાંઈક મત૊ મજુય મવુચલે મ છે. મફધી ફાફત૊ની જેભ ધાભીક લીચાયધાયાના પે રાલાભા​ાં ઩ર્ એનુાં આક઴ણર્ અને ભાકેટીંગ ભ૊ટ૊ બાગ બજલે છે. ળુઆતભા​ાં મ ફધા મધભોન૊ મપે રાલ૊ મ યાજ્માશ્રમભા​ાં મથત૊ મશત૊. મઘણી મલખત મફ઱઩ુલપક મ઩ણ મધભાપનતય મકયાલલાભા​ાં મઆલતુાં. મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મફોદ્ધ મ અને મ જ ૈન મ ધભપન૊ મ ઉદમ મ રગબગ મ એક મ જ મ વભમગા઱ાભા​ાં મ અને મ નજીકના મ પ્રદેળ૊ભા​ાં મથમ૊ મછે. મફન્ને મધભોની મલીચાયધાયા મ઩ણ મઘણી મભ઱તી મઆલે મછે. મલૈદીક મધભપના મવ્મા઩ક મ પ્રચાયને મ રીધે મ તમાયે મ એભન૊ મસ્લીકાય મકે મ પ્રચાય મથમ૊ મનશીં. મત્રણ મવદીઓ મ઩છી મવમ્રાટ મઅળ૊કે મ ફોદ્ધ મ ધભપ મ અાંગીકાય મ કયી મ એન૊ મ પ્રચાય મ કમો. મ ઩યીણાભે મ ઉત્તય મ બાયતભા​ાં મ ઩ા​ાંચવ૊ મ લયવ મ વુધી મ ફોદ્ધ મધભપ મવાયા મપ્રભાણભા​ાં મ઩઱ાત૊ મયષ્ણ૊. મવમ્રાટ મઅળ૊કને મતમાયે મજ ૈન મલીચાયધાયા મઆક઴ી મનશીં મ ળકી મ શ૊મ. મ અતમાયના મ વભમભા​ાં મ શીનદુ મ ધભપની મ લણપવ્મલસ્થાથી મ ઘલામેરા મ ડૉ. મ ફાફાવાશે ફ મ આાંફેડકયે મ ઩ણ મઅનમ મધભો મતયપ મનજય મદ૊ડાલી. મજુયી મઅબમાવ મ઩છી મએભણે મ ફોદ્ધ મધભપ મ ઩ય મ ઩૊તાની મ ઩વાંદગી મ ઉતાયી. મ એભના મ ઘણા મ અનુમામીઓએ મ એભનુાં મ અનુકયણ મ કયી મ ઩૊તાને મ ‘નલફુદ્ધ’ મગણાવ્મા. મ મ આ ફન્ને કીસ્વાઓભા​ાં ફ઱ કે રારચ લડે ધભાણન્તય નથી કયલાભા​ાં આવમુાં. આ ફન્ને પ્રબાલળા઱ી વમક્તીઓએ સ્લેચ્છાએ ફોદ્ધ ધભણ સ્લીકાયી ફીજાઓને પ્રેમાણ શતા. મ આલા મફીજા મ઩ણ મકીસ્વા મશળે. મ ભાકેટીંગના મ પ્રબાલને મ ઩ાયખી મ શાર મ કેટરામે મ ધાભીક મ વભપ્રદામ૊ મ ઩૊તાની મ લીચાયધાયાન૊ મ પ્રચાય મ અને મ પ્રવાય મ કયલાની મ શ૊ડભા​ાં મ રાગ્મા મ શ૊મ મ એભ મ દેખામ મ છે. મ એને મ રીધે મ કેટરીક મટી.લી. મચેનર૊ મ‘ફાલા’ મચેનર૊ મતયીકે મ ઓ઱ખાતી મથઈ મછે. મધાભીકતા મલધાયલાભા​ાં મ એભનુાં મ મ૊ગદાન મ કેટરુાં મ યચનાતભક મ છે મ તે મ ત૊ મ એભને મ વા​ાંબ઱નાયા મ જાણે. મ ફીજી મ ફાજુ એ મ ધાભીક

http://govindmaru.wordpress.com

60

વીયીમર૊ ઩૊તાનુાં આથીક શીત વાધલાભા​ાં શ્રદ્ધા઱ુઓને બય઩ુય અન્ધશ્રદ્ધા ઩ીયવી યશી છે એ શકીકત છે. વભાજન૊ મ એક મલગપ મ છા઩ુાં મ ઩ણ મ લા​ાંચત૊ મ નથી. મ઩ુસ્તક૊ મત૊ મદુયની મ લાત મથઈ. મઘણા​ાં મ ભશાનગય૊ભા​ાં મ યશે તા મશ૊લા​ાં મ છતા​ાં મ શજી મ઩૊તાના મનાનકડા મવભપ્રદામભા​ાંથી મફશાય મનીકળ્ા મનથી. મ ફશાયની મદુનીમા મઘણી મલીળા઱ મઅને મલીલીધતા઩ુણપ મછે. મફીજી મલીચાયધાયાઓભા​ાં મઘણાં મવાુાં મઅને મ અ઩નાલલા મ જેલુાં મ છે. મ આ઩ણી મ જ મ લીચાયધાયા મ શ્રેષ્ઠ મ અને મ અનમ મ વો મ ઉતયતી મ એ મ લૃત્તીને મ જ મ કુ ઩ભાંડકુ તા મકશે લામ મછે. આ મલગપની મભાશીતી મઅને મ વભજણન૊ મભુખમ મસ્ર૊ત મછે મ ર૊કલામકા મઅને મ વાધુલગપના​ાં મ વ્માખમાન૊. મ એભની મ લીચાયવયણી મ એનાથી મ ઘડામ મ છે. મ વભાજ ઩ય વાધુ વભુદામન૊ ઘર્૊ પ્રબાલ શ૊લાથી આ ક્ષેત્રભા​ાં વોથી લધુ મ૊ગદાન તેઓ જ કયી ળકે છે. મ઩યીલતપનન૊ મવાંદેળ મ અને મ જુયીમાત મ એભના મ વુધી મ ઩શોંચાડલાની મ જલાફદાયી મ વભાજના મ આગેલાન૊ની મ છે. મ આ મ ભમાપદીત મ સ્લીકૃ તીના​ાં મ કાયણ૊ મ પયીથી મ ત઩ાવલાની મ જુય મ છે. મ ક૊ઈ મ વુચન૊ મ આલે મ ત૊ મ એને મ ધભપ મ લીુદ્ધ મકશે લાને મ ફદરે મ એના મ઩ય મલીસ્તૃત મચચાપ મ થઈ મળકે. મજ્માયે મ વભમાનુવાય મજુયી મપે યપાય મ કયલાભા​ાં મનથી મઆલતા મતમાયે મકેટરાક મઅનુમામીઓ મલીભુખ મથતા મજામ મછે. આથીક, મ વાભાજીક મ અને મ યાજકીમ મ ક્ષેત્રે મ લીચાયવયણીભા​ાં મ આ઩ણે મ ઝડ઩ી મ પે યપાય મ સ્લીકામાપ મ છે મ અથલા મ ત૊ મ ફશાયથી મ આલતા મ પે યપાય૊ને મ આલકામાપ મ છે. મ કાયણ મ કે મ એભા​ાં મ ક૊ઈ મ અલય૊ધ મ નથી. મ એની મ વયખાભણીભા​ાં મ સ્થા઩ીત મ શીત૊ને મ રીધે મ ધાભીક મ લીચાયવયણીન૊ મ પે યપાય મ ઘણ૊ મજ મધીભ૊ મઅને મ નાના મલતુપ઱ મ઩ુયત૊ મભમાપદીત મયષ્ણ૊ મછે. મઅન્તે ત૊ ધભણ એ નીતીળાત્રનોન૊ લી઴મ છે. ધભણ જો વનાતન અને વલણવમા઩ી વત્મ શ૊ત ત૊ ફધા ધભોના આદેળ એકવયખા શ૊ત. ક૊ઈ઩ર્ લીચાયધાયા ળાશ્વત સ્થીય નથી યશી ળકતી. એને જનવભુદામના લીળા઱ શીતને ધ્માનભા​ાં યાખી વભમાનુવાય ફદરાલુાં ઩ડે છે. લીચાયધાયા ભાટે ળાશ્વત઩ણાં એ ગુર્ નશીં; ઩ર્ ખાભી છે. ફાંધીમાય ઩ાર્ી કયતા​ાં લશે તુાં ઩ાર્ી શમ્ભેળા​ાં લધુ સ્લચ્છ શ૊મ છે. યાજાળાશી મ એ મ એક મ પ્રકાયની મ વયભુખતમાયળાશી મ શતી. મ કાંઈ મ ઩ણ મ ઩ાભલા મ ભાટે મ યાજાની મભશે યફાનીની મજુયી મશતી. મયાજા મવાભે મ ક૊ઈ મ઩ણ મલાતન૊ મલીય૊ધ મકયલ૊ મજોખભી મશતુાં. મ આ મ વ્મલસ્થાથી મ ર૊ક૊ મ એટરા મ ટેલાઈ મ ગમા મ શતા મ કે મ ધભપભા​ાં મ આલેરી મ વયભુખતમાયળાશીને મ વશજ઩ણે મસ્લીકાયી મરીધી. મ઩શે રા​ાં મધાભીક મવાંસ્થાઓ મવભા​ાંતય મવત્તા મગણાતી. મશજી મ઩ણ મભુસ્રીભ મ યાષ્ટ ર૊ભા​ાં મ એલુાં મ જ મછે. મ મશલે મ યાજકીમ મક્ષેત્ર મે જ્મા મર૊કળાશી મઆલી મછે મ તમા મવત્તા મવાભે મ આ઩ણ૊ મ

http://govindmaru.wordpress.com

61

લીય૊ધ મપ્રગટ મકયી મળકીએ મછીએ. મ઩ુયત૊ મજનભત મકે઱લામ મત૊ મકામદાઓ મઅને મ વત્તાધીળ૊ મ઩ણ મ ફદરી મળકામ મછે. આભ મત૊ મ ધાભીક મલીચાયધાયાઓભા​ાં મ વભમા​ાંતયે મ પે યપાય મથતા મઆવ્મા મછે. મ઩ણ મએ મ પે યપાય મ ગુ​ુઓ મ લચ્ચેના મ વ્મક્તીગત મ કે મ લૈચાયીક મ બેદબાલ૊ને મ રીધે મ થમા મ છે. મ જનવભુદામના મ શીત મભાટે મ નથી મ થમા. મએનાથી મ રાબ મકયતા​ાં મ શાની મલધુ મ થઈ મછે. મવભપ્રદામ૊ભા​ાં મ લીબાજન મ થતા​ાં મ આનતયીક મસ્઩ધાપને મરીધે મવભાજ મનફ઱૊ મ઩ડે મછે. કેટરાક વાધુઓએ ઩૊તાની ધાભીક ભાન્મતાઓભા​ાં વભમને અનુવાય જરુયી ઩યીલતણન કમા​ાં છે. મતેઓ મ઩યાં઩યા મત૊ડીને મ દયીમ૊ મઓ઱ાંગી મ઩યદેળ મગમા મછે મ તથા મવાધુ઩ણાની મ અરીપ્તતા મછ૊ડીને મ વાભાજીક મવાંસ્થાઓ મઉબી મકયી મએનુાં મ વાંચારન મ઩ણ મકયે મ છે. મવભાજે મ એભને મ સ્લીકાયી મએને મ આલકામાપ મ છે. મઆલા​ાં મ પ્રગતીળીર મ઩યીલતપન૊ન૊ મવ્મા઩ મશજી મઘણ૊ મલધે મ એ મજુયી મ છે. લીકવીત મદેળ૊ના મલીકાવ મ઩ાછ઱ના​ાં મ કાયણ૊ મત઩ાવીએ મત૊ મએભાનુાં મ એક મઅગતમનુાં મ કાયણ મએભની મધાભીક મલીચાયવયણી મછે. મઆ મધાભીક મલીચાયવયણી મઆ઩ણી મઘણી મપ્રલૃત્તીઓને મ પ્રબાલીત મ કયે મ છે. મ દેળના એક ચ૊ક્ક્વ લગણને કે ત્રનોીઓને નીચ૊ દયજ્જજો આ઩નાય દેળ૊ ઩છાત યહ્યા છે. બુતકા઱ભા​ાં યાચ્મા યશે તા કે ઩યર૊કને લધુ ઩ડતુાં ભશત્ત્લ આ઩તા વભાજની પ્રગતી ભમાણદીત યશી છે. મલીકવીત મયાષ્ટ ર૊એ મલતપભાનને મ અને મઆ મર૊કના મબલીષ્મને મ ભશતલ મઆ઩મુાં મ છે. મઆ મપક્ત મબોતીક મલીકાવની મનશીં મ઩ણ મ઩ુયા મદેળના મવલાુંગી મલીકાવની મલાત મ છે. મ પ્રાચીન વાંસ્કૃ તીભા​ાં બાયત વાથે ઉબા યશે નાય ચીનની લતણભાન પ્રગતી ઩ાછ઱ ઩ર્ આ જ કાયર્૊ છે. જ્માયે મ ક૊ઈ મ કભ઩નીની મ લસ્તુઓ મ એભની મ ગુણલત્તાને મ રીધે મ લધુ મ લેચામ મ છે મ તમાયે મ એની મ‘બ્રાનડ મએસ્ટાફરીળ’ મથઈ મગઈ મએભ મકશે લામ મછે. મએ મકાં઩ની મફીજી મક૊ઈ મલસ્તુ મ ફનાલે મ ત૊ મ તે મ ઩ણ મ એભના મ ‘બ્રાનડનેભ’ના મ રીધે મ તુયનત મ પ્રવીદ્ધી મ ઩ાભે મ છે. મ વભમ મ જતા​ાં મ ફીજાઓન૊ મ વાય૊ મ ભાર મઆ મબ્રાનડ મકાં઩ની મ઩૊તાના મનાભે મ લેચલા મદેલાના મળયતી મકયાય મ઩ણ મકયે મ છે. મજ્માયે મ કેટરીક મ તકવાધુ મ કાં઩નીઓ મ ઩૊તાન૊ મ ઉતયત૊ મ ભાર મ બ્રાનડ મ કાં઩નીને મ જણાવ્મા મ લગય મ એભના મ નાભે મ લેચી મ ય૊કડી મકયી મરે મ છે. મલસ્તુઓનુાં મ આલુાં મ બ્રાનડીનગ મઆ઩ણે મ જાણીએ મઅને મ વભજીએ મછીએ. મજે મ આ મ વભજતા મકે મસ્લીકાયતા મનથી મએભને મવભજાલલા મઆટરી મપ્રસ્તાલના મજુયી મશતી. લીચાયધાયાના મભાકેટીંગભા​ાં મ ધભપ મ વોથી મભ૊ખયે મ યષ્ણ૊ મછે. મએની મસ્લીકૃ તી મથમા મ઩છી મ ફીજા મ ઘણા મ સ્લતાંત્ર મ લી઴મ૊એ મ ધભપ મ વાથે મ જોડાણ મ કમુપ. મ મ ઈતીશાવ, મ બુગ૊઱, મ આય૊ગ્મળાષ્ડ, મ જ્મ૊તી઴ મલગેયે મએભા​ાં મભુખમ મછે. મઆ મજોડાણભા​ાં મફન્ને મ઩ક્ષ૊ને મપામદ૊ મથમ૊. મએનાથી મધભપન૊ મવ્મા઩ મ

http://govindmaru.wordpress.com

62

લધમ૊ મ અને મ ફીજાઓને મ ધભપના મ નાભે મ સ્લીકૃ તી મ ભ઱ી. મ નુકવાન આભ પ્રજાને થમુાં. એભને આ બે઱વે઱ની ખફય ઩ડી નશીં. રેબાગુઓએ એન૊ બય઩ુય રાબ ઉઠાવમ૊ છે. ધભપના મ નાભે મ ઘુવાડલાભા​ાં મ આલેરા મઆલા મ લી઴મ૊ને મ અરગ મ઩ાડી મવચ૊ટ મયીતે મ યજુ મ કયલા મ આલશ્મક મ છે. મ જ્મા​ાં મ ઩ણ મ ભાનમતાઓ મ લાસ્તલીકતાથી મ અરગ મ ઩ડે મ છે મ તમા​ાં મ એભની મ ઩૊ક઱તાને મ પ્રકાળભા​ાં મ રાલલી મજુયી મછે. મવભમને મ અનુ​ુ઩ મલાસ્તલીકતા મ઩ય મયચામેર મવભાજની મ એ મજુયી મવેલા મશળે.

♦ અનુક્રભણીકા

http://govindmaru.wordpress.com

63

11-2011-06-16

લીચાયધાયાની મવપ઱તા મ– મનીષ્પ઱તા લીચાયધાયા મકેટરી મળક્તીળા઱ી મશ૊ઈ મળકે મ છે મ એની મચચાપ મ આગરા મપ્રકયણભા મકયી મ છે. મઆ મપ્રકયણભા​ાં મલીચાયધાયાની મવપ઱તા, મનીષ્પ઱તા મઅને મતેના​ાં મકાયણ૊ મલીળે મલાત મકયી મ મછે. મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મકેટરીક મલીચાયધાયાઓ મઘણી મઉભદા મશ૊લા મછતા​ાંમે મ પક્ત મઆાંળીક મયીતે મ વપ઱ મથામ મ છે. મજ્માયે મ ળુઆતભા​ાં મ આક઴પક મરાગતી મ અને મ ભ૊ટે મ ઩ામે મ સ્લીકાયાતી મ અનમ મક૊ઈ મ લીચાયધાયા મ થ૊ડા મવભમ મ઩છી મનીષ્પ઱ મનીલડે મછે. મઆલી મયીતે મપ્રગટ મથતી, મઓરલાઈ મજતી મકે મ઩છી મ઩ા​ાંગયતી મ લતપભાનની મચાય મલીચાયધાયાઓની મછણાલટ મકયીએ. ઩શે રી છે મ અશીંવા, મ અબમ મ અને મ અવશકાયના મ ભાગે મ ઩યીલતપન મ રાલલાની. મ ગા​ાંધીજીએ મએને મ અભરભા​ાં મ ભુકી મબાયતને મ આઝાદી મઅ઩ાલી. મએભનુાં મ અનુકયણ મકયી મફીજા મ઩ણ મ થ૊ડા મદેળ૊એ મએ મભાગપ મઅ઩નાલી મવપ઱તા મભે઱લી. આઝાદી મ ભ઱લા મ ઩ાછ઱ મ દેળના મ ઘડલૈમાઓની મ ભશે નત મ ઉ઩યા​ાંત મ ફીજા​ાં મ કેટરા​ાંક મ લીળે઴ મ કાયણ૊ મ ઩ણ મ શતા​ાં. મ એ મ અયવાભા​ાં મ લૈશ્વીક મ સ્તયે મ ફનેરા મ ફનાલ૊ને મ રીધે મ લશે રી મ ભ૊ડી મ ફધાને મઆઝાદી મભ઱લાની મશતી. મફીજા મલીશ્વમુદ્ધ મે વાંસ્થાનલાદન૊ મભૃતમુઘાંટ મલગાડમ૊ મશત૊. મવાંચાય મ ભાધમભ૊ને મ રીધે મ દુનીમા મ નાની મ થલા મ રાગી મ શતી. મ આ઩ણી મ ખાવીમત મ ભાત્ર મ અશીંવક મ અવશકાયની મયીતભા​ાં મશતી. ઩ણ મ઩છી મળુાં મ થમુાં મ ? મઆઝાદી મ઩છીના મક૊ભી મયભખાણ૊ભા​ાં મ ખુદ મઅશીંવાની મશ૊઱ી મ થઈ મગઈ. મઆજે મ ગા​ાંધીજીનુાં મ નાભ મભાત્ર મયાજકીમ મરાબ મભાટે મ લટાલામ મછે. મએભનુાં મ અવશકાયનુાં મ ળષ્ડ મઅનમામ મવાભે મરડલા મનશીં; મ઩ણ મઅાંગત મરાબ મભાટે મલ઩યામ મછે. મઅશીંવક મઅવશકાય મઅને મ ટ૊઱ાળાશીભા​ાં મ ઘણ૊ મપયક મછે. મળાનત મદેખાતુાં મ ટ૊઱ુાં મ ઩ણ મજો મવાભા મ઩ક્ષભા​ાં મ બમ મ઩ેદા મકયે , મત૊ મએ મ અશીંવક મ ન મ ગણામ. મ બમ મ અને મ અશીંવાનુાં મ વશઅસ્તીતલ મ ળક્મ મ નથી. મ મ આજના મ વાભુશીક મ દેખાલ૊ મઅશીંવક મનથી મરાગતા. લીચાયધાયા મફનલાના મગુણધભપ મ ધયાલતી મઆ મઅશીંવક મઅવશકાયની મયીત મઅતમાયે મ ત૊ મ એક મ પ્રમ૊ગ મ ભાત્ર મ ફનીને મ યશી મ ગઈ મ છે. મ લીચાયધાયા મ ફનલા મ ફશ૊઱ી મ સ્લીકૃ તી મ અને મ ઘણા​ાં મ ક્ષેત્ર૊ભા​ાં મવપ઱ મથલુાં મજુયી મછે. મકદાચ મએન૊ મવભમ મશજી મઆવ્મ૊ મનથી. લતપભાનની મફીજી મળક્તીળા઱ી મલીચાયધાયા મઓગણીવભી મવદીના મજભપન મલીચાયક મ અને મ ભુડીલાદના મલીય૊ધી મઅથપળાષ્ડી મકારપ મ ભાક્વપનુાં મ બ્રેનચાઈલ્ડ–ભાનવ મવનતાન મશતી. મયાષ્ટ રીમ મ સ્તયે મ આથીક મ મવભાનતા મ મરાલલાની મલાત મએભણે મ ઩૊તાના મ઩ુસ્તક મ‘Das મCapital’ મભા​ાં મ કયી મછે. યાજકીમ મ અને મ આથીક મ ક્ષેત્રે મ એન૊ મ અભર મ યળીમાભા​ાં મ રેનીન મ અને મ ચીનભા​ાં મ ભાઓ મ એ મ ઩૊તાને મ http://govindmaru.wordpress.com

64

અનુકુ઱ મ પે યપાય૊ મ વાથે મ કમો મ શત૊. મ ખુફ મ ઝડ઩થી મ એ મ અડધી મ દુનીમાભા​ાં મ પે રાઈ મ ગઈ. મ એ મ લીચાયધાયાથી મ અાંજાઈ મ નશે ુ મ એને મ થ૊ડા મ જુ દા મ સ્લુ઩ે મ બાયતભા​ાં મ આથીક મ ક્ષેત્રે મ રઈ મ આવ્મા. મ યાજકીમ મ દયભમાનગીયીથી મ આથીક મ વભાનતા મ રાલલાની મ ક૊ળીળભા​ાં મ ગયીફ૊ન૊ મ ઉદ્ધાય મ ત૊ મ ન મ થમ૊; મ઩ણ મવભાજલાદને મ નાભે મ આડકતયી મયીતે મ (ઉંચા મકયલેયા મદ્વાયા) મફધાને મ ગયીફ મયાખલાના મ પ્રમતન મ થમા. મ ઩યીણાભે મ વભાનતા મ આલલાને મ ફદરે મ ભ્રષ્ટાચાય મ લધમ૊. મ યાષ્ટ રીમ મ સ્તયે મ આથીક મ વભાનતા મરાલનાયી મલીચાયધાયા મવાત મઆઠ મદામકાઓભા​ાં મનીષ્પ઱ મ઩ુયલાય મથઈ મફધે મ઩ડી મબા​ાંગી મ છે. એક મ લીચાયધાયાને મ ભાત્ર મ પ્રાવાંગીક મ વપ઱તા મ ભ઱ી, મ જ્માયે મ ફીજી મ લીચાયધાયા મ મ જેટરી મ ઝડ઩થી મ પે રાઈ, મ એટરી મ જ મ ઝડ઩થી મ રુપ્ત મ થઈ મ યશી મ છે. મ આની મ ઩ાછ઱ મ ઘણા​ાં મ કાયણ૊ મ શ૊ઈ મળકે મછે. મઆ મરેખકને મજે મભુખમ મજણામ મછે મએની મઅત્રે મયજુ આત મકયી મછે. લીચાયધાયાઓ મફશુધા મઆદળપલાદી મશ૊મ મછે. મએક મપ્રકાયનુ મ મWishful મthinking મ મ શ૊મ મછે. મઆદળપ મએક મધમેમ મછે; મએના મજનકનુાં મભાનવ મવનતાન મછે. મતે મવભમની મલાસ્તલીકતા મફને મ એટર૊ મવા​ાંસ્કૃ તીક મલીકાવ મશજી મથમ૊ મનથી. ભાણવ મ જ ૈલીક મ યીતે મ (ફામ૊ર૊જીકરી) મ એક મ પ્રાણી મ છે. મ પ્રાણીઓની મ ઉતક્રાનતીભા​ાં મ આ઩ણે મ આગલા મ સ્થાને મ ઩શોંચ્મા મ તે મ આ઩ણા મ ફોદ્ધીક મ લીકાવને મ આબાયી મ છે. મ એની મ વાથે મ જનભજાત મ(જીનેટીક) મલૃત્તીઓ મઆ઩૊આ઩ મફદરાઈ મજતી મનથી. મભાણવની મજનભજાત મલૃત્તીઓ મછે મ સ્લાથપ, મસ્઩ધાપ, મઅનુકયણની મલૃત્તી, મઅાંકુળની મલૃત્તી મલગેયે“ મઆ મલૃત્તીઓન૊ મવશકાય, મવભાનતા, મ વાંમભ, મઉદાયતા મ લગેયે મ જેલા મવા​ાંસ્કૃ તીક મયીતે મ કે઱લામેરા મગુણ૊ મવાથે મ ટકયાલ મથામ મછે. મળયીય મ ઩ુખત મફનતા​ાં મ કુ દયતી મલૃત્તીઓ મઅને મ વાભાજીક, મધાભીક મવાંસ્કાય૊ મલચ્ચે મ જે મ ભાનવીક મગડભથર મ થામ મછે મતે મઆનુાં મએક મઉદાશયણ મછે. મવાંસ્કૃ તી મ઩ણ મઆદળપની મદીળાભા​ાં મઆગ઱ મલધે મછે. મઆ઩ણી મ વા​ાંસ્કૃ તીક મપ્રગતીની મઝડ઩ મફામ૊રૉજીકર મપે યપાય૊ મકયતા​ાં મ કેટરામે મ ગણી મલધાયે મ છે. મ઩યીણાભે મ આ઩ણી મવભજ, મજે મ વા​ાંસ્કૃ તીક મછે મ એની, મ મવાંલેદનાઓ મઅને મ ઈચ્છાઓ મજે મ જનભજાત મછે મ એભની મ લચ્ચે મઅાંતય મલધલા મરાગ્મુાં મછે. આદળપલાદી મલીચાયધાયા મભાણવની મજનભજાત મપ્રકૃ તીથી મજેટરી મદુય મશ૊મ મ એટર૊ મ એન૊ મસ્લીકાય મભમાપદીત મશ૊મ મછે. મવભાજન૊ મભાત્ર મએક મનાન૊ મલગપ મ એને મ વાચી મયીતે મ અ઩નાલે મ છે. મ ફીજો મ નાન૊ મ લગપ મ વભજ્મા મ લગય મ ભાત્ર મ અનુકયણની મ લૃત્તીથી મ એભા​ાં મ જોડામ મ છે. મ જ્માયે મ ફાકીન૊ મ ભ૊ટ૊ મ લગપ મ એનાથી મ દુય મ યશે મ છે. મ ફશુફશુ મ ત૊ મ અ઩નાલલાન૊ મ ઢોંગ મ કયે મ છે. મ આ મ લાસ્તલીકતા મદયે ક મક્ષેત્રે મજોલા મભ઱ે મછે. મખાવ મકયીને મનૈતીક મઅને મધાભીક મક્ષેત્રે.

http://govindmaru.wordpress.com

65

અશીંવક મઅવશકાયની મલીચાયધાયાભા​ાં મજે મફરીદાનની મઅ઩ેક્ષા મયાખલાભા​ાં મઆલે મછે. મ તે મ ફશ૊઱ા મવભાજની મજનભજાત મલૃત્તીથી મખુફ મદુય મશ૊લાથી મએની મઅવપ઱તાનુાં મ કાયણ મફની મછે. મ વાભમલાદી મ લીચાયધાયાની મ નીષ્પ઱તા મ ઩ાછ઱ મ ઩ણ મ આલાજ મ કાયણ૊એ મ બાગ મ બજવ્મ૊ મ છે. મ લીળે઴ભા​ાં મ તે મ ઩યાણે મ રાદેરી મ શતી. મ એભા​ાં મ યાજકીમ મ નેતાઓ મ દ્વાયા મ નીશ્વીત મ કયે રા મ ચ૊ક્કવ મ ભા઱ખાભા​ાં મ જ મ ફધા મ ર૊ક૊ને મ જીલલાનુાં મ શતુાં. મ વ્મક્તીગત મ કુ નેશ મ (ટૅરનટ) મ કયતા​ાં મ શુકભનુાં મ ઩ારન મ અને મવીનીમ૊યીટી મલધાયે મભશત્ત્લના​ાં મશતા​ાં. ‚કુ દયતે મ ફધાને મ વયખા મ ફનાવ્મા મ છે‛ એ મ વુલીચાય મ ભાણવના મ ઩ામાના મ અધીકાય મ ભાટે મ ફનાલેર૊ મછે, મએનાભા​ાં મ યશે ર મઆલડત મભાટે મ નશીં. મઆ મ઩ામાન૊ મઅધીકાય મછે મ સ્લતાંત્રતાન૊, મ ગોયલબેય મ જીલલાન૊, મ નમામ મ ભે઱લલાન૊, મ પ્રગતી મ કયલાન૊ મ અને મ વુખી મ થલાન૊. મ એન૊ મ રાબ મ ફધાને મએકવયખ૊ મભ઱લ૊ મજોઈમે. દયે ક મ વ્મક્તી મ ઩૊તાની મ ખુફીઓ મ અને મ ભમાપદાઓ મ રઈને મ જનભે મ છે. મ જેનુાં મ ભીશ્રણ મ ફધાભા​ાં મ અરગ મ શ૊મ મ છે. મ ‘ભાર્વ ધાયે ત૊ ગભે તે કયી ળકે’ એ લાસ્તલીકતા નથી. એ મ શતાળ મભાણવને મ અ઩ાતુાં મ ટૉનીક મભાત્ર મછે. મ‘ભાર્વ ધાયે ત૊ ઘણાં કયી ળકે છે ઩ર્ ફધુાં જ નશીં’, એ લાસ્તલીકતા છે. મ મભ૊ટા મબાગના મર૊ક૊ મ઩૊તાની મઆાંતયીક મળક્તીન૊ મ(઩૊ટેનળીમરન૊) મ ઩ુય૊ મઉ઩મ૊ગ મકયતા મનથી મશ૊તા. મભાણવ મનીશ્ચમ મકયી મએના મભાટે મજુયી મભશે નત મકયે મત૊ મશભણા​ાં મ છે મ એનાથી મ ઘણી મ લધાયે મ પ્રગતી મ કયી મ ળકે મ છે. મ વયખાભણી મ ઩૊તાના મ બુતકા઱ મ વાથે મ કયામ, મ ફીજાઓના મબલીષ્મ મવાથે મ નશીં. મકાયણ મકે મ ફીજા મ઩ણ મલધાયે મ પ્રગતીની મભશે નત મકયતા મજ મશ૊મ મ છે. મઆલી મવયખાભણી મલીય૊ધાબાવી મછે. મજુયી મભશે નત મકયે મ ત૊ મફધા મઉભદા મ઩યીણાભ મરાલી મ ળકે. મ઩શે ર૊ મનાંફય મત૊ મએક મજ મશ૊ઈ મળકે, મફધા મનશીં. સ્લતાંત્રતાના મઅબાલ મવાથે મ લધાયે મ઩ડતા મઅાંકુળ મવાભમલાદની મનીષ્પ઱તાના મ઩ામાભા​ાં મ યશે રા મછે. મવ૊લીમેટ મયળીમાના મબા​ાંગી મ઩ડલા મ઩ાછ઱ મઅભેયીકા મએક મનીભીત્ત મભાત્ર મફનમુાં મ શતુાં. મ ભુખમ મકાયણ૊ મઆાંતયીક મશતા​ાં. જ્માયે મ ચીને મ મસ્લેચ્છાએ મઆથીક મનીતીભા​ાં મ પે યપાય મકમાપ મ છે, મતે મ વાભમલાદી મલીચાયધાયાન૊ મઆથીક મક્ષેત્રે મનીષ્પ઱તાન૊ મસ્લીકાય મછે. શલે મ લતપભાનની મફીજી મફે મ લીચાયધાયાઓ મત઩ાવીએ મજે મ નીષ્પ઱ મનશીં મ઩ણ મવપ઱ મ થઈ મ઩ા​ાંગયી મયશી મછે. મ મ મ મ મવદીઓથી મચારી મઆલતી મયાજાળાશીલા઱ી મયાજ્મ઩દ્ધતી મફદરાઈને મશલે મફધે મર૊કળાશી મ પે રાઈ મયશી મછે. મલતપભાનની મઆ ત્રીજી વીચારધારા મ઩શ્વીભના મદેળ૊ભા​ાં મ ળુ મથઈ મતમા​ાં મ ઩યી઩ક્લ મ થઈ મછે. મએન૊ મમળ મક૊ઈ મએક મવ્મક્તીને મ આ઩ી મળકામ મતેભ મનથી. ભાનલ મવાંસ્કૃ તીની મઉતક્રા​ાંતીના મ એક મ ભશત્ત્લ઩ુણપ મ ઩ગથીમાુ઩ે મ તે મ જનવભુદામ મ દ્વાયા મ વાભુશીક મ યીતે મ લીકવી મ છે. મ બુતકા઱ભા​ાં મ

http://govindmaru.wordpress.com

66

નોંધામેર મકશે લાતી મર૊કળાશીના મછુ ટાછલામા મપ્રમાવ૊ મખયી મયીતે મ ર૊કળાશી મનશીં મ઩ણ મલગપળાશી મ શતી. ર૊કળાશી મલીચાયધાયા મભાત્ર મભાનલીમ મપ્રકૃ તી મકે મ વાંસ્કૃ તી મ઩ય મઆધાયીત મનશીં મ઩ણ મ એ મ ફન્નેના મ ભીશ્રણ મ ઩ય મ આધાયીત મ છે. મ એની મ વપ઱તા મ જે મ તે મ દેળની મ પ્રજાને મ અનુકુ઱ મ આલા મ ભીશ્રણની મભાત્રા મ઩ય મનીબપય મછે. મધભપ, મજાતી, મલણપ મ લગેયેના મબેદબાલ મલીના મફધાને મ ઩૊ત઩૊તાની મ ળક્તી મપ્રભાણે મ ભનગભતા મક્ષેત્રભા​ાં મ પ્રગતી મકયલાની મ તકન૊ મવભાન મઅધીકાય મઆ઩લાના મવીદ્ધા​ાંત મ ઩ય મતે મયચામેરી મછે. ર૊કળાશીભા​ાં મ ધભપને મ યાજ્મ મ વ્મલસ્થાથી મ અરગ મ યાખલાન૊ મ આળમ મ શ૊મ મ છે. મ જો મ કે મ દયે ક મ દેળભા​ાં મ ધાભીક મ વાંસ્થાઓન૊ મ ઩૊તાન૊ મ એક મ એજનડા મ શ૊મ મ છે મ એના મ ભાટે મ એભની મ એક મ યાજકીમ મર૊ફી મ઩ણ મશ૊મ મછે. મ઩યી઩ક્લ મર૊કળાશીભા​ાં મએ મફધુાં મ઩ડદા મ઩ાછ઱ મથતુાં મશ૊લાથી મએની મ અવય મભમાપદીત મશ૊મ મછે. મક૊ઈ મનાનકડા મભુદ્દ ે મચુાંટણીના​ાં મ ઩યીણાભ૊ મફદરાતા​ાં મ નથી. જ્મા​ાં મ ધાભીક મ ભુદ્દ ે મ ચુાંટણીભા​ાં મ શાયજીત મ થામ મ છે મ અને મ વયકાય મ ફદરે મ છે મ એ મ શજી મ કાચી મ ર૊કળાશી મ કશે લામ. મ કાચી મ ર૊કળાશીભા​ાં મ ચુાંટામેરા મ પ્રતીનીધી મ દેળની મ વાં઩ત્તીના મ ભારીક મ ફની મ ફેવે મ છે. મ ઩યી઩ક્લ મ ર૊કળાશીભા​ાં મ તેઓ મભાત્ર મવ્મલસ્થા઩ક મશ૊મ મછે. મવેલક મત૊ મક્માયે , મક૊ઈ મઅને મ ક્મા​ાંમ મ઩ણ મશ૊તા મ નથી. મયાજકાયણીઓ મદ્વાયા મલ઩યાત૊ મવેલક મળફદપ્રમ૊ગ મછેતયાભણ૊ મછે. આ મ લીચાયધાયા મ શલે મ લીશ્વવ્મા઩ી મ શ૊લાથી મ એની મ વપ઱તા મ નીશ્ચીત મ જણામ મ છે. મ વપ઱તાની મ ભાત્રાન૊ મ આધાય મ જે મ તે મ પ્રજાની મ ળીક્ષીતતા મ અને મ ઩યી઩ક્લતા મ ઩ય મ યશે મ છે. મ મ મ યાજ્મવ્મલસ્થા મભાટે મ લણપલામેર મઆ મદયે ક મફાફત મફધી મવાભાજીક મવાંસ્થાઓને મ ઩ણ મએટરી મજ મ રાગુ મ઩ડે મછે. લતપભાન મવભમની મચોથી વીચારધારા છે મ ભુક્ત મવ્મા઩ાયનીતીની. મઆ મ઩ણ મ઩શ્વીભના મ દેળ૊ભા​ાં મ ળુ મ થઈ, મ વપ઱તા મ ઩ાભી, મ શલે મ ફધે મ પે રાલા મ રાગી મ છે. મ ભુક્ત મ વ્મા઩ાયની મ નીતીભા​ાં મ વ્મક્તીના મ઩૊ટેનળીમરન૊ મ઩ુય૊ મઉ઩મ૊ગ મથામ મછે. મદેળના મવીભાડા મઓ઱ાંગી મલીશ્વવ્મા઩ી મથલાથી મ એ મવાચા મઅથપભા​ાં મસ્઩ધાપતભક મફની મછે. આજ મ વુધીની મ ફધી મ અથપવ્મલસ્થાઓ મ ભારીક, મ ળેયશ૊લ્ડય, મ કભપચાયી, મ કાભદાય મ લગેયે મ જેલા મ વભાજના મ ક૊ઈ મ એક મ કે મ ફે મ લીળીષ્ટ મ લગપના મ શીતભા​ાં મ શતી. મ આ મ ફધા મ જ મ લગો મ વભાજન૊ મ એક મ નાનકડ૊ મ બાગ મ ભાત્ર મ શ૊મ મ છે. મ સ્઩ધાપ મ આધાયીત મ ભુક્ત મ વ્મા઩ાય મ નીતી મ લ઩યાળકાયના, મ કનઝ્મુભયના મ શીતભા​ાં મ છે. મ એના મ ઩યીણાભે મ થતી મ શયીપાઈન૊ મ રાબ મ કનઝ્મુભયને મ ભ઱ે મતેલી મવ્મલસ્થા મછે. મદેળની મઅને મદુનીમાની મદયે ક મવ્મક્તી મકનઝ્મુભય મછે. મજે મવ્મલસ્થા મફધાના મ રાબભા​ાં મશ૊મ મતે મઅનામાવે મશ્રેષ્ઠ મશ૊લાની.

http://govindmaru.wordpress.com

67

આ઩ણે મ તમા​ાં મ આની મ જે મ ટીકા મ વાંબ઱ામ મ છે મ એભા​ાં મ થ૊ડુ માં લજુ દ મ છે મ ઩ણ મ એના મ ભાટે મ અ઩ાતા​ાં મ કાયણ૊ મ લાજફી મ નથી. મ ઩શ્વીભના મ દેળ૊ભા​ાં મ આ મ લીચાયધાયા મ ધીયે ધીયે મ લીકવી મ શ૊લાથી મ વભાજના મલીળા઱ મલગપને મતે મવભજલાન૊ મઅને મએભા​ાં મ જોડાલાન૊ મવભમ મભળ્૊ મશત૊. મબાયત મજેલા મ લીલીધતા મધયાલતા મલીળા઱ મદેળભા​ાં મ એ મઝડ઩થી મઆલી મછે. મએના મરીધે મ વાભાજીક મઅને મ આથીક મ સ્તયે મઅવભાનતા મશતી મએના મકયતા​ાં મ઩ણ મલધતી મદેખામ મછે. મઆટરા મલીળા઱ મદેળભા​ાં મએન૊ મરાબ મ ફધાને મ એક મ વાથે મ અને મ એકવયખ૊ મ ભ઱ે મ એલી મ અ઩ેક્ષા મ યાખલી મ અલાસ્તલીક મ છે. મ ધીયે ધીયે મ ફધાન૊ મ લાય૊ મ આલળે. મ તક મ જ્માયે મ દયલાજે મ આલીને મ ટક૊યા મ ભાયે મ છે મ તમાયે મ ઉઠીને મ દયલાજો મ ખ૊રલા મજેટરી મભશે નત મત૊ મઆ઩ણે મકયલી મજ મ઩ડે મછે. મસ્઩ધાપ મ અને મલૈજ્ઞાનીક મળ૊ધ૊ની મતયપે ણભા​ાં મ ટેરીપ૊નન૊ મએક મદાખર૊ મ઩ુયત૊ મછે. મફે મદામકા મ઩શે રા​ાં મઘયે મટેરીપ૊ન મશ૊લ૊ મએ મવભૃદ્ધીની મનીળાની મ ગણાતી. મએના મ મવાભે મઆજે મફધાના​ાં મખીસ્વાભા​ાં મયણકત૊ મભ૊ફાઈર મઘણાં મકશી મજામ મછે. અલાસ્તલીક મ શદે મ આદળપલાદી મ એલા મ વાભમલાદ મ અને મ વભાજલાદની મ નીષ્પ઱તાની મ માદ મ શજી મ તાજી મ શ૊લાથી મ આ મ નલી મ અથપવ્મલસ્થાને મ લીળે઴ મ આલકાય મ અને મ ફ઱ મ ભ઱ે મ છે. મ એ મ ભાણવની મ ભુ઱બુત મ પ્રકૃ તી મ ઩ય મ આધાયીત મ શ૊લાથી મ એની મ રા​ાંફા મ ગા઱ાની મ વપ઱તા મ નીશ્વીત મ જણામ મછે. દયે ક મ ઩યીસ્થીતીભા​ાં મ એન૊ મ ગેયરાબ મ ઉઠાલનાય મ એક મ લગપ મ શ૊મ મ છે. મ ભુક્તવ્મા઩ાય મ નીતીના મવાંદબપભા​ાં મએલા મજ મગેયપામદા મદેખામ મછે. મએની મ઩ાછ઱ મઆલા મતકવાધુઓ મતથા મકામદા મ વ્મલસ્થાન૊ મઅબાલ મઘણ૊ મજલાફદાય મછે. મએભા​ાં મલીચાયધાયાન૊ મદ૊઴ મનથી. મએભા​ાં મકેટરાક મજુયી મ પે યપાય૊ મકયલાના મછે મતે મદીળાભા મદુનીમાના મઅથપળાષ્ડીઓ મભથાભણ મકયી મયષ્ણા મછે. ફીજી મ નોંધ઩ાત્ર મ ફાફત મ એ મ છે મ કે મ બાયત મ તેભજ મ દુનીમાના મ આથીક, મ વાભાજીક મ લગેયે મભ૊ટાબાગના મપ્રશ્ન૊ મભાટે મલીવભી મવદીભા​ાં મથમેર૊ મલસ્તી–લીસ્પ૊ટ મભ૊ટા઩ામે મજલાફદાય મછે. મ આથીક મક્ષેત્રે મ જે મ ઩ણ મપ્રગતી મથઈ મયશી મછે મ તે મ વતત મલધતા મભાનલ મવભુદામ મલચ્ચે મ લશેં ચામ મછે. મ જો મ લવતીલધાય૊ મ અાંકુળભા​ાં મ યષ્ણ૊ મ શ૊ત મ ત૊ મ આજના મ પ્રશ્ન૊ મ આટરા મ આકયા મ ન મ શ૊ત. મ આજ મ ફાફતને મ ફીજી મ યીતે મ જોઈએ મ ત૊, મ શભણા​ાં મ છે મ એટર૊ મ ઔદ્ય૊ગીક મ લીકાવ મ થમ૊ મ ન મ શ૊ત મ છતા​ાં મ લવતી મ આટરી મ જ મ લધી મ શ૊ત મ ત૊ મ ખેતીપ્રધાન મ દુનીમાના મ પ્રશ્ન૊ મ ઘણા મ લધાયે મ જટીર મ શ૊ત. મ આધુનીકીકયણના મલીય૊ધીઓને મઆ મફાફત મખાવ મલીચાયલા મજેલી મછે. આ મફધી મલતપભાનની મયાજકીમ મતેભ મજ મઆથીક મલીચાયધાયાઓની મછણાલટ મશતી. મ બુતકા઱ની મલીચાયધાયાઓ મભુખમતલે મ નૈતીક મસ્લુ઩થી મળુ મથઈ મશતી. મએભને મ ખાવ મવપ઱તા મન મ ભ઱તા​ાં મ એભા​ાં મ ભાનલીમ મપ્રકૃ તીગત મપે યપાય૊ મકયી મએને મ ધાભીક મસ્લુ઩ે મયજુ મ કયલાભા​ાં મ આલી. મએ મ ઩ણ મઆાંળીક મયીતે મજ મવપ઱ મથઈ મછે. મ એની મચચાપ મઅનમત્ર મકયલાભા મઆલી મછે.

http://govindmaru.wordpress.com

68

12-2013-01-11

સ્થ઱ા​ાંતય મ– મધભાુંતય મ– મલીચાયા​ાંતય જનભ મ વાથે મ આ઩ણને મ ઘણાં મ ફધુાં મ અનામાવે મ લાયવાભા​ાં મ ભ઱ી મ જામ મ છે. મ કભપના મ વીદ્ધાનતભા​ાં મન મજઈએ મત૊ મજનભ મએ મવ્મક્તીની મ઩૊તાના મશાથની મલાત મનથી. મજનભતા​ાં મજ મઆ઩ણને મ જે મ રેફર મરાગે મ છે મ તે મ આ઩ણી મઓ઱ખ મફની મજામ મછે. મઆ મયીતે મ આ઩ણને મ રાગેરા મરેફર મછે: મ મ લાણીમા, મલૈષ્ણલ, મગુજયાતી, મબાયતીમ મલગેયે મ લગેયે. મભ૊ટા મબાગના મર૊ક૊ મઆલી મઓ઱ખ મવાથે મ આખુાં મ જીલન મ લીતાલે મ છે મ અને મ એભને મ જા઱લી મ યાખલાભા​ાં મ ગોયલ મ અનુબલે મ છે. મ એભના મ ભાટે મ લાયવાગત મલપાદાયી મઘણી મઅગતમની મછે. મઆગ઱ મજતા​ાં મ ળીક્ષણ મકે મ વ્મલવામને મ રીધે મ એક મફે મ નલા મરેફર મ઩ણ મરાગે મછે. આ મ ફધા મ રેફર૊નુાં મ ગોયલ મ રેતી મ લખતે મ એ મ જાણલુાં મ જુયી મ છે મ કે મ આ મ પ્રકાયની મ ઓ઱ખે મ ભાનલ મ વભુદામ મ લચ્ચે મ શાંભેળા મ ઘ઴પણ મ ઩ેદા મ કમુ​ું મ છે. મ જ્મા​ાં મ લણપ, મ જ્ઞાતી, મ ધભપ, મ પ્રાનત મ લગેયેના મબેદબાલ મઓછા મછે મ અથલા મશ૊મ મછતા​ાં મ પ્રજા મએના મપ્રતમે મ વબાન મનથી મએલા મદેળ૊ના મ આનતયીક મપ્રશ્ન૊ મઘણા મઓછા મશ૊મ મછે. મબાયતની મઘણી મળક્તી મઆલા મપ્રશ્ન૊ મઉકેરલાભા​ાં મ લ઩યાઈ મ જામ મછે. આઝાદી મ઩છી મગ્રાભમ મવભાજભા​ાં મ એક મભ૊ટુ માં ઩યીલતપન મળુ મથમુાં. મર૊ક૊ મગાભડુ માં છ૊ડી મ ભ૊ટા મળશે ય૊ભા​ાં મજલા મરાગ્મા. મઆ મસ્થ઱ાનતય, મસ્લેચ્છાએ મકયે ર મછે. મફ઱જફયીથી મનથી મકયલાભા​ાં મ આવ્મુ. મ આની મ ઩ાછ઱નુાં મ કાયણ મ છે મ તમાયની મ ગાભડાની મ ઩યીસ્થીતી મ કયતા​ાં મ લધુ મ વાયી મ ઩યીસ્થીતીની મખ૊જ, મજ્મા​ાં મ આથીક મપ્રગતી મકયી મજીલનધ૊યણ મઉંચુાં મ રાલી મળકામ. મઆની મ઩ાછ઱ મ ગાભ મપ્રતમે મજયા મ઩ણ મઅણગભાની મબાલના મનશ૊તી. આલા મ સ્થ઱ાનતય મ કે મ દેળાનતય મ છતા​ાંમે મ ભ૊ટાબાગના મ ર૊ક૊ મ ઩૊તાની મ ભુ઱ મ ઓ઱ખ મ જા઱લી મ યાખે મ છે, મ વભાજ મ વાથેના મ વભફનધ મ જા઱લી મ યાખે મ છે. મ જે મ આલુાં મ સ્થ઱ાનતય મ નથી મ કયી મ ળક્મા મ તેઓ મ ઩૊તાના મ વાંતાન૊ મ ભાટે મ આલી મ તક મ ળ૊ધતા મ શ૊મ મ છે. મ સ્થ઱ાનતય મ વાથે મ આલતા મ બા઴ાના, મ઩શે યલેળના, મખ૊યાકના મલગેયે મ પે યપાય મઆ઩૊આ઩ મઅ઩નાલાઈ મજામ મછે. મજીલનધ૊યણ મ વાથે મ જીલનળૈરી મ઩ણ મસ્લેચ્છાએ મફદરી મજામ મછે. મક૊ઈને મ આભા​ાં મ જયા મ઩ણ મખ૊ટુ માં થતુાં મ શ૊મ મએભ મ રાગતુાં મનથી. ભાનલ મ વભુદામ૊ મ આદીકા઱થી મ સ્થ઱ાનતય મ કયતા મ આવ્મા મ છે. મ વ્મક્તીગત મ ધ૊યણે મ શ૊મ મ કે મ વભુદામભા​ાં મ શ૊મ, મ સ્લેચ્છાએ મ સ્થ઱ાનતય મ કયનાયે મ વયલા઱ે મ લધુ મ પ્રગતી મ કયી મ છે. મ આ મ લાતને મ ફીજી મ યીતે મ ઩ણ મ કશી મ ળકામ મ કે મ જેણે મ જનભજાત મ લાયવાનુાં મ ફાંધન મ ઢીરુાં મ કમુ​ું મ છે મ તે મ લધુ મ પ્રગતી મકયી મળક્મ૊ મછે. મઅથલા મત૊ મપ્રગતી મકયલા મભાટે મ જનભજાત મલાયવાની મભામા મથ૊ડી મછ૊ડલી મ http://govindmaru.wordpress.com

69

઩ડે મ છે. મઆભા​ાં મ લાયવ૊ મદ૊઴મુક્ત મશ૊મ મએલુાં મ નથી, મ઩ણ મએ મફાંધનકતાપ મ શ૊ઈ મળકે મ છે. મક૊ઈ઩ણ મ જાતનુાં મફાંધન, મપ્રગતીને મધીભી મકયે મછે. સ્થ઱ાનતયની મ વયખાભણીએ મ ધભાપનતય મ લધુ મ નાજુ ક મ ફાફત મ છે. મ એના મ પ્રતમે મ ર૊કભાનવ મ એટરુાં મ ઉદાય મ નથી. મ લાસ્તલીકતા મ એ મ છે મ કે મ દયે ક મ નલા મ ધભપન૊ મ ઉદમ મ અને મ પે રાલ૊ મ ધભાપનતયથી મ જ મ થમ૊ મ છે. મ સ્લેચ્છાએ મ થતા​ાં મ ધભાપનતય મ અને મ એની મ ઩ાછ઱ના મ કાયણ મ અભુક મ અાંળે મ સ્થ઱ાનતયને મ ભ઱તા મઆલે મ છે. મઈતીશાવને મ ઩ાને મ ચડેરા મફે મ કીસ્વા મજાણીતા મછે. મપ્રાચીન મકા઱ના મ વમ્રાટ મઅળ૊કનુાં મ ધભાપનતય મઅને મ લતપભાનના મડૉ. મફાફાવાશે ફ મઆાંફેડકયનુાં મ ધભાપનતય. મસ્લેચ્છાએ મ કયામેર મ ધભાપનતય મ ઩ાછ઱ મ જે મ ઩ણ મ કાયણ મ શ૊મ, મ એલુાં મ કયનાયને મ વયલા઱ે મ પામદ૊ મ થમ૊ મ છે. મ ભધમમુગભા​ાં મ ઘણા મ ધભાપનતય મ ફ઱જફયીથી મ કયલાભા​ાં મ આલતા મ શતા. મ એન૊ મ બ૊ગ મ ફનેરા મ ફધા મ વશાનુબુતીને મ઩ાત્ર મછે. મશલે મએલા મફ઱જફયીથી મકયાતા મધભાપનતય મઘટી મગમા મછે. લીચાયાનતય મ અને મ ભતાનતય મ ફે મ અરગ મ ફાફત મ છે. મ ભતાનતય મ એ મ ફે મ વ્મક્તીઓ મ લચ્ચેન૊ મભતબેદ મછે, મજ્માયે મલીચાયાનતય મએ મલાયવાગત મભાનમતાઓને મછ૊ડી મનલી મલીચાયવયણી મ અ઩નાલલાની મપ્રક્રીમા મછે. મભાણવ મ઩૊તાન૊ મજનભજાત મલાયવ૊ મતમાયે મ છ૊ડે મ છે મ જ્માયે મ તેને મ એભા​ાં મ ક૊ઈ મખાભીઓ મદેખામ મતેભજ મઅનમત્ર મલધાયે મવાયી મસ્થીતી મદેખામ. મ મ ગ્રાભમ મ વભાજના મ સ્થ઱ાનતયને મ રીધે મ વાભાજીક મ યીતયીલાજોભા​ાં મ જે મ પે યપાય મ આવ્મા મ છે મ તે મ લીચાયાનતયન૊ મએક મપ્રકાય મછે. મઅગતમની મફાફત મએ મછે મ કે મ આ મલીળે મ ઩ુયા મ મવભાજભા​ાં મ લીચાય૊ની મ વભાનતા મ જ઱લાઈ મ યશે લાથી મ નલા મ પ્રશ્ન૊ મ ઉબા મ થમા મ નથી. મ બુતકા઱ભા​ાં મ થમેરા મ વભાજના મબાગરા મ઩ાછ઱ મલીચાયાનતયના મસ્લીકાય–અસ્લીકાયના મકાયણ મશતા. ઩શ્વીભી મ દેળની મ ક૊ઈ મ વ્મક્તી મ બાયતીમ મ જીલનળૈરીની મ અભુક મ ફાફત૊ મ અ઩નાલે મ તમાયે મ આ઩ણે મ આ઩ણી મવાંસ્કૃ તીની મશ્રેષ્ઠતાને મ નાભે મ પુરાઈએ મછીએ. મઆલા મથ૊ડા મદાખરાઓની મ વયખાભણીએ મ વેંકડ૊ગણા મ લધાયે મ બાયતીમ૊ મ જ્માયે મ શ૊રવેરભા​ાં મ ઩શ્વીભી મ જીલનળૈરી મ અ઩નાલે મ છે મ તમાયે મ એભને મ ‘ફગડી મ ગમા, મ અધ૊ગતી, મ લીનાળ’ મ લગેયે મ કશીએ મ છીએ. મ ફન્ને મ કીસ્વાઓભા​ાં મ લીચાયાનતય મયશે રુાં મ છે મ જે મ દયે ક મભાનલીન૊ મજનભવીદ્ધ મશક મછે. મપયક મઆ઩ણી મભન૊લૃત્તીભા​ાં મ છે. મ ઩૊તાના મલીચાય૊થી મબીન્ન મલીચાય૊ મતયપ મક૊ઈ મઆક઴ાપમ મતે મઆ઩ણને મગભતુાં મનથી. લીચાયાનતય મફધા મક્ષેત્ર૊ભા​ાં મ થામ મછે. મઆ મરેખન૊ મભુખમ મશે તુ મ ધાભીક મલીચાયાનતયન૊ મ છે. મઆગરી મફધી મયજુ આત મએની મપ્રસ્તાલના મુ઩ે મ શતી મએભ મકશી મળકામ. મધાભીક મલીચાયાનતય મ એ મ ધભાપનતય મ કયતા​ાં મ અરગ મ ફાફત મ છે. મ ક૊ઈ મ એક મ ધભપ મ ઩ા઱તા મ ભાણવની મ ઩૊તાની મ ધાભીક મ લીચાયવયણીભા​ાં મસ્લૈચ્છીક મયીતે મકયલાભા​ાં મઆલતા મપે યપાય મતે મધાભીક મલીચાયાનતય મછે.

http://govindmaru.wordpress.com

70

ધભપન૊ મ એક મ અથપ મ પયજ મ કે મ કતપવ્મ મ થામ મ છે. મ ફીજો મ અથપ મ નીતી, મ વદાચાય, મ પ્રાભાણીકતા મલગેયે મ થામ મછે. મધભપના મઆ મ ખયા મ અથપ મ છે. મજો મકે મ વ્મલશાયભા​ાં મ ધભપ મ એ મભાણવની મ ઓ઱ખ મ ફની મ જામ મ છે. મ વાંપ્રદામ, મ ઩ાંથ, મ પીયકા મ લગેયેના મ ક્રીમાકા​ાંડને મ ધભપ મ ગણલાભા​ાં મ આલે મ છે. મ આને મ વાંસ્થાકીમ મધભપ, મOrganized Religion મકશે લામ મછે. મઆ મપ્રકાયના મધાભીક મગણાતા મર૊ક૊ મ પ્રાભાણીક મકે મવદાચાયી મશ૊મ મઅને મન મ઩ણ મશ૊મ. મતેભજ મધાભીક મન મગણાતા મર૊ક૊ મ઩ણ મપ્રાભાણીક મ શ૊મ મઅને મ ન મ઩ણ મશ૊મ. મટુકાં ભા​ાં, મનીતી મઅને મ વદાચાયને મ પ્રચરીત મવાંસ્થાકીમ/વ્મલશાયીક મધભપથી મ અરગ મ઩ાડી મદેલામા મછે. મઆ મજાશે ય મઅનુબલની મલાત મછે. ધભપની મઆ મવ્મલશાયીક મવ્માખમાના મવનદબપભા​ાં મ ર૊કભાનવનુાં મ લણપ઩ટ, મસ્઩ેક્ટરભ, મઅતી મ લીળા઱ મછે. મએના મએક મછેડ મે ‘઩થથય મએટરા મ઩ુજ મે દેલ’ મલા઱ી મભાનવીકતા મછે મ જ્માયે મ ફીજે મ છેડ મે આલા મવાંસ્થાકીમ મધભપભા​ાં મ વદાંતય મન મભાનનાયા મ઩ણ મછે. મભ૊ટાબાગના મર૊ક૊ મઆ મફે મ અનતીભ૊ની મ લચ્ચેની મઅનેક મળક્મતાઓભા​ાં મ઩૊તાને મક્મા​ાંક મગ૊ઠલી મદે મછે. રેખની મળુઆતભા​ાં મ લાયવાભા​ાં મ ભ઱તી મજે મ ફાફત૊ન૊ મઉલ્લેખ મકમો મછે મ એભા​ાંની મએક મ છે મ આ઩ણી મધાભીક મભાનમતાઓ. મફા઱ક મજનભે મ છે મ તમાયે મ એને મ ક૊ઈ મપ્રકાયની મભાનમતાઓ મશ૊તી મ નથી. મએ મઆવ઩ાવના મલાતાલયણભા​ાંથી મ઩૊તાની મભાનમતાઓ મભે઱લે મછે. મગાભડાભા​ાં મજનભેરા મઅને મ ભ૊ટા મ થમેરા મ ર૊ક૊નુાં મ લીશ્વ મ ઘણાં મ નાનુાં મ શ૊મ મ છે. મ તેઓ મ એક મ ચ૊ક્ક્વ મ પ્રકાયના મ ચુસ્ત મ ધાભીક મ લાતાલયણભા​ાં મ ઉછયે રા મશ૊મ મછે. મએ મજ મએભની મધાભીક મલીચાયવયણી મફને મ છે. મળશે યભા​ાં મ યશે લા મ છતા​ાં મ આવ઩ાવના મળશે યી મલાતાલયણથી મઅરીપ્ત મએલા મ઩૊તાના મનાનકડા મવાંકુરભા​ાં, મવભાજભા​ાં મ યશે નાયાઓની મ લીચાયવયણી મ ઩ણ મ ગાભડા​ાં મ જેલી મ જ મ શ૊મ મ છે. મ ફે મ ઩ેઢીઓ મ લચ્ચે મ કશે લાતી મ જનયે ળન મ ગે઩ મ ઩ાછ઱ મ ઉછેય મ લખતના મ લાતાલયણન૊ મ પયક મ ખુફ મ ભ૊ટ૊ મ બાગ મ બજલે મ છે મ લીચાયવયણીન૊ મલાયવ૊ મઆ઩ણને મ ભ઱ેરી મબેટ મનશીં મ઩ણ મઉધાય મછે. મઆ મએક મએલી મઉધાયી મછે મ જે મ આ઩નાયને મ ઩ાછી મકયલાની મનથી મશ૊તી મ઩ણ મએને મ ઩૊તાની મવભજ મઅને મ અનુબલથી મકવાલી, મ ભઠાયી મ આલનાયી મ ઩ેઢીને મ આ઩લાની મ શ૊મ મ છે. મ જેને મ ફીજાઓ મ કયતા​ાં મ ઩૊તાની મ જાત મ ઩ય મ લધુ મ લીશ્વાવ મ છે મ તે મ એને મ અભરભા​ાં મ ભુકે મ ઩ણ મ છે. મ જે મ આલુાં મ નથી મ કયતા મ તે મ કવામેરી મ નશીં મ ઩ણ મ કટામેરી, મલધુ મઘવામેરી મલીચાયવયણી મબાલી મ઩ેઢીને મઆ઩ી મજામ મછે. ભ૊ટી મ ઉભભયે મ ધાભીક મ ભાનમતાઓ મ ફદરલી મ ઘણી મ અધયી મ શ૊મ મ છે; મ અળક્મ મ નથી મ શ૊તી. મક્માયે ક મએ મફદરામ મ઩ણ મછે. મભાણવને મ ઩૊તાને મ કે મ એની મનજીકની મક૊ઈ મવ્મક્તીને મ જ્માયે મ શચભચાલી મદેત૊ મગભબીય મઅનુબલ મથામ મછે મતમાયે મધાભીક મન મશ૊મ મએ મવ્મક્તી મધાભીક મફની મળકે મ છે. મએ મજ મયીતે મ ચુસ્ત મધાભીક મવ્મક્તી મ઩ણ મવભ઩ુણપ મ ઩ણે મ શ્રદ્ધા મગુભાલી મળકે મ છે. મજાત મઅનુબલને મ

http://govindmaru.wordpress.com

71

રીધે મ આલતુાં મ આ મલીચાયાનતય મસ્લેચ્છાએ મકયે રુાં મ શ૊લા મછતા​ાં મ રાગણીના મઆલેળભા​ાં મ થમુાં મ શ૊મ મછે. મ એની મ઩ાછ઱ મઝાઝ૊ મલીચાય મનથી મશ૊ત૊. એક મ નાન૊ મ લગપ મ એલ૊ મ છે મ કે મ જે મ રાગણીના મ આલેળભા​ાં મ નશીં મ ઩ણ મ લીળા઱ મ લાચન, મ ઉંડ૊ મ અબમાવ મ તેભજ મ ભન૊ભાંથન મ ઩છી મ લીચાયાનતય મ કયે મ છે. મ એ મ ઩યભ઩યાગત મ ધાભીક મ ભાનમતાઓથી મ લીભુખ મ થામ મ છે. મ એની મ આ મ લીભુખતા મ વાંસ્થાકીમ મ ધભપ મ પ્રતમે મ શ૊મ મ છે. મ ધભપના મ આદળો, મ નીતી, મ પ્રાભાણીકતા, મ પયજ મ લગેયે મ પ્રતમે મ નથી મ શ૊તી. મ છતામ મ ધાભીક મ વભાજ મ એભને મ નાસ્તીક મભાને મછે. આ મયીતે મ ઩૊તાની મભાનમતાઓ મફદરનાય મલીચાય૊ના મક્રાનતીકાયી મકશે લામ મછે. મતેઓ મ ઩૊તાના મ વભમથી મ ઘણા મ આગ઱ મ શ૊મ મ છે. મ લૈચાયીક મ ક્રાનતીકાય૊ મ વાચા મ કે મ ખ૊ટા મ ઠયી મ ળકે મ છે, મ વપ઱ મકે મ નીષ્પ઱ મથઈ મળકે મ છે મ ઩ણ મઅજ્ઞાની મત૊ મક્માયે મ મનથી મશ૊તા. મએભને મ અજ્ઞાની મભાનનાય મ ઩૊તાના મજ મઅલ્઩જ્ઞાનનુાં મપ્રદળપન મકયે મછે. ધાભીક મ ક્ષેત્રના મ આધુનીક મ ક્રાનતીકાય૊ મ ઩૊તાને મ ઉદાય મ ભતલાદી, મ લાસ્તલદૃષ્ટા, મ લીલેકફુદ્ધીલાદી, મ યૅ ળનર મ થીનકય મ લગેયે મ ગણે મ છે. મ આ મ ફધાભા​ાં મ થ૊ડ૊ મ પયક મ ખય૊ મ ઩ણ મ ભુખમ મ પ્રલાશથી મ તેઓ મ ઘણા મ અરગ મ છે. મ લતપભાન મ બાયતભા​ાં મ યાજકીમ મ તેભજ મ વાભાજીક મ ક્ષેત્રે મ કેટરાક મ યૅ ળનર મનેતાઓ મથઈ મગમા મછે. મજલાશયરાર મનશે ુ મએભા​ાંના મએક મશતા. મઆ મનેતાઓને મ ધાભીક મ પ્રજા મ વાથે મ કાભ મ કયલાનુાં મ શ૊લાથી મ ઩૊તાના મ યૅ ળનર મ લીચાય૊ને મ ભ૊ખયે મ રાલલુાં મ લાજફી મ નશ૊તુાં મ ભાનમુાં. મએભના મભુખમ મ કામપક્ષેત્રભા​ાં મ એ મફાધાુ઩ મફનત. મછતા​ાં મ જુય મ઩ડે મ તેઓ મ઩૊તાના મ લીચાય મ છુ ઩ાલતા મ઩ણ મનશ૊તા. લીચાયાનતય મએ મલીચાયધાયાની મજનેતા મછે. મરા​ાંફા મગા઱ાના મપ્રશ્ન૊ન૊ મઉકેર મળ૊ધલ૊ મ શ૊મ મત૊ મચીરાચારુ મ ઘયે ડથી મદુય મજલુાં મ ઩ડે મ છે. મજો મક૊ઈએ મ઩ણ મલીચાયાનતય મ ન મકમુ​ું મ શ૊ત મ ત૊ મ ભાનલવભાજ મ જયા઩ણ મ પ્રગતી મ કયી મ ળક્મ૊ મ ન મ શ૊ત. મ લૈશ્વીક મ સ્તયે મ આ મ પ્રકાયના મ લીચાયાનતય મ આથીક, મવાભાજીક, મયાજકીમ, મધાભીક મફધામ મક્ષેત્રે મથતા મજોઈ મળકામ મછે. ધાભીક મલીચાયાનતયના મવાંદબપભા​ાં મ જોઈએ મત૊ મદુનીમાના મફધા મજ મધભપ મ ઩યીલતપક૊ને મ તતકારીન મ ધાભીક મલીચાયધાયાઓભા​ાં મ જે મ ખાભીઓ મજણાઈ મએન૊ મતેભણે મ લીકલ્઩ મ ળ૊ધમ૊ મશત૊. મ એભની મત઩સ્મા, મધમાન, મચીનતન, મવાધના મજે મ ઩ણ મકશીએ મતે મ એક મપ્રકાયનુાં મ લીચાયાનતય મજ મશતુાં. મ એભની મનલી મલીચાયધાયાને મ઩ણ મતયત મવપ઱તા મનશ૊તી મભ઱ી. બાયતભા, મ ભશાલીય મ અને મ ફુદ્ધને મ તતકારીન મ લૈદીક–વનાતન મ ધભપભા​ાં મ ખાભીઓ મ જણાઈ મએટરે મ જ મએભણે મ ઩૊તાની મનલી મલીચાયધાયા મળુ મકયી. મ઩ણ મતેઓ મછેલ્લા મનથી. મએભના મ ઩છી મ ઩ણ મ નલી મ અને મ બીન્ન મ ધાભીક મ લીચાયધાયાઓ મ આલતી મ યશી મ છે. મ અશીં મ ભુદ્દ૊ મ ક૊ણ મ લધુ મ

http://govindmaru.wordpress.com

72

વાચુાં મકે મવાુાં મએન૊ મનથી. મભુદ્દ૊ મછે મક૊ઈ઩ણ મલીચાયધાયા મળાશ્વત મકે મવનાતન મન મશ૊લાન૊ મછે. મજ્મા​ાં મ વુધી મક૊ઈ મચ૊ક્કવ મલી઴મ મ઩ય મભાનલ મવભાજભા​ાં મ઩ામાના મભતબેદ મછે મતમા​ાં મવુધી મએ મલી઴મ મ઩યનુાં મ ક૊ઈ઩ણ મધાભીક મલીચાયધાયાનુાં મકથન મવલપવ્મા઩ી મવલપકારીન મવતમ મતયીકે મસ્લીકાયી મળકામ મનશીં. દુનીમાના મ ફધા મ જ મ વાંસ્થાકીમ મ ધભો મ લચ્ચે મ થ૊ડી મ વભાનતા મ અને મ થ૊ડી મ લી઴ભતા મ યશે રી મ છે. મ એભના મ લચ્ચેની મ વોથી મ ભ૊ટી મ વભાનતા મ છે મ યશસ્મલાદની. મ ક૊ઈ઩ણ મ ધાભીક મ લીચાયધાયા મએનાથી મફાકાત મનથી મયશી. મએનુાં મ ભુખમ મકાયણ મએ મછે મ કે મ ભાણવને મ જનભજાત મયીતે મ યશસ્મભમ મલાત૊ મગભે મછે. મર૊જીક મકયતા​ાં મભેજીકભા​ાં મલધુ મભઝા મઆલે મછે. જે મ પ્રશ્ન૊ન૊ મફધાને મ ગ઱ે મ ઉતયે મ એલ૊ મચ૊ક્કવ મઉકેર મનથી મતેને મ યશસ્મ મકશે લામ મછે. મ એના મ જુ દા મ જુ દા મ ચીનતક૊ મ દ્વાયા મ અ઩ામેર મ જલાફ મ યશસ્મલાદ મ ફની મ જામ મ છે. મ લીળે઴ભા​ાં મ ધભપપ્રણેતાઓને મ નાભે મ આજે મ જે મ પે રાલલાભા​ાં મ આલે મ છે મ તેની મલીશ્વવનીમતા મ઩ણ મવાંળમાતભક મછે. મ દયે ક મ ધભપના મ આટરા મ પા​ાંટા, મ એભા​ાં મ ઩ાછ઱થી મ કયલાભા​ાં મ આલેરી મ બે઱વે઱નુાં મ તેભજ મ ભનપાલતા​ાં મ અથપધટન૊નુાં મ ઩યીણાભ મ છે. મ ધભોભા​ાં મ ભ૊જુ દ મ યશસ્મલાદન૊ મ ભ૊ટ૊ મ બાગ મ ઩ાછ઱થી મ ઉભેયલાભા​ાં મ આવ્મ૊ મ શ૊લાની મ ળક્મતા મ ઘણી મ છે. મ કા઱ક્રભે મ થઈ મ ગમેરા મ ધભપગુ​ુઓ મ ઩૊તાન૊ મ નલ૊ મ ઩ાંથ મ કે મ વભુદામ મસ્થા઩લા મઆ મયશસ્મલાદને મ થ૊ડા​ાં મ જુ દા મસ્લુ઩ે મ યજુ મ કયતા મયષ્ણા મછે. મએના મલડે મ કેટરામે મ અઘયા મપ્રશ્ન૊ના મઉત્તય મવશે રાઈથી મઆ઩ી મળકામ મછે મઅથલા મએભને મવદનતય મટા઱ી મળકામ મછે. આ મ યશસ્મલાદ મ ભુખમતલે મ સ્લગપ, મ નયક, મ ઩ુનજપનભ મ જેલા મ લી઴મ૊ મ લીળે મ છે. મ ભાનલ મ વભાજ મ ઩ાવે મ દયે ક મ યશસ્મભમ મ લી઴મના મ કેટરાક મ અરગ મ ભત મ પ્રલતે મ છે. મ એક મ લી઴મના મ આલા મ બીન્ન મ ભત મ ફધા મ ત૊ મ વાચા મ ન મ શ૊ઈ મ ળકે. મ કદાચ મ એક મ વાચ૊ મ શ૊ઈ મ ળકે; મ ઩ણ મ ક૊ન૊ મ ? મ જો મ ઩ા​ાંચભા​ાંથી મચાય મખ૊ટા મશ૊મ મત૊ મ઩ા​ાંચે઩ા​ાંચ મખ૊ટા મશ૊ઈ મળકે મ છે. મઆ઩ણી મ઩ાવે મ અતમાયે મ વલપભાનમ મ ઉકેર મ નથી મ એટરા મ ભાટે મ ક૊ઈએ મ બુતકા઱ભા​ાં મ આ઩ેર મ ગભે મ તે મ ઉકેર મ વાચ૊ મ નથી મ ફની મ જત૊. મ લાસ્તલભા​ાં મકેટરીમે મ઩ુયાણી મધાભીક મભાનમતાઓ મખ૊ટી મવાફીત મથઈ મછે. મએ મજ મફતાલે મછે મકે મફધી મ યશસ્મભમ મ ભાનમતાઓ મ ભાટે મ ખુલ્લી મ દૃષ્ટી મ યાખલી મ જુયી મ છે. મ મ બુતકા઱ભા​ાં મ જેભણે મ યશસ્મલાદ મ યશીત મ ભાત્ર મ નૈતીક મ લીચાયધાયા મ પે રાલલાની મ ક૊ળીળ મ કયી મ શતી મ તે મ વપ઱ મ નથી મ થમા. મ એભની મ નીષ્પ઱તાનુાં મ કાયણ મ યશસ્મપ્રેભી મ ભાનલ મ પ્રકૃ તી મ ઉ઩યા​ાંત મ બુતકા઱ભા​ાં મ તાકીક મ કે મ લૈજ્ઞાનીક મ યીતે મ લીચાયલાન૊ મફશુધા મઅબાલ મશત૊. લતપભાનની મયાજકીમ મઆથીક, મવાભાજીક મલગેયે મ ફધી મજ મલીચાયધાયાઓ મ઩શ્વીભના મ દેળ૊ભા​ાં મ ળુ મ થઈ મ આખી મ દુનીમાભા​ાં મ પે રાઈ મ યશી મ છે. મ સ્લેચ્છાએ મ કે મ અનીચ્છાએ મ ફધા મ દેળ૊ મ તે મ અ઩નાલી મ યષ્ણા મ છે. મ ધાભીક મ ક્ષેત્ર મ અતી મ વભલેદનળીર મ શ૊લાથી મ તે મ વોથી મ છેલ્લે મ આલળે. મ તે મ ધભાપનતય મસ્લુ઩ે મનશીં; મ઩ણ મધાભીક મલીચાયાનતય મસ્લુ઩ે મશળે.

http://govindmaru.wordpress.com

73

ભધમ મ મુગભા​ાં મ ઩શ્વીભભા​ાં મ ઩ણ મ યશસ્મલાદ મ અને મ અનધશ્રદ્ધા મ ભ૊ટે મ ઩ામે મ અસ્તીતલભા​ાં મ શતા​ાં. મતમા મલતપભાન મમુગ મ઩ા​ાંચવ૊ મલયવ મ઩શે રા​ાં મળુ મથમ૊ મશ૊લાથી મઆ મફધુાં મશલે મઘણાં મઓછુ માં થઈ મ ગમુાં મ છે. મબાયત મએકવાથે મ ફધા મમુગ૊ભા​ાં મ જીલે મ છે. મએટરુ માં જ મનશીં, મઘણી મવ્મક્તીઓ મ઩ણ મજુ દા મ જુ દા મ વભમભા​ાં મ જીલતી મ શ૊મ મ છે. મ ધાંધા મ વ્મલવામની મ ફાફતભા​ાં મ એકલીવભી મ વદીભા​ાં મ જીલનાય મ ભાણવ મ વાભાજીક મ ુઢીઓ મ ફાફતે મ ઓગણીવભી મ વદીભા​ાં મ અને મ ધાભીક મ ભાનમતાઓ મ વાંદબે મ ચોદભી મવદીભા​ાં મજીલત૊ મશ૊મ મએ મવાભાનમ મફાફત મછે. ટુકાં ભા​ાં, મ઩શ્વીભના મલીકવીત મદેળ૊ભા​ાં મ યશસ્મલાદ મશજી મકેટરેક મઅાંળે મ ચારુ મ છે મ જ્માયે મ બાયત મવશીત મ઩ુલપના મઅનમ મદેળ૊ભા​ાં મ તાકીક/ મલૈજ્ઞાનીક મલીચાયધાયા મપ્રવયી મયશી મછે. મએટરે મ ઩ુલ મપ ઩શ્વીભના મ ળફદ મ પ્રમ૊ગને મ ફદરે મ જુ ની મ દુનીમા મ અને મ નલી મ દુનીમાન૊ મ ળફદપ્રમ૊ગ મ લધુ મ મ૊ગ્મ મ યશે ળે. શલે મ જ્માયે મ લૈજ્ઞાનીક મ લીચાયવયણીને મ બોતીક મ જગતના મ પ્રશ્ન૊ મ ઉકેરલાભા​ાં મ વ્મા઩ક મ વપ઱તા મ ભ઱લા મ રાગી મ છે મ તમાયે મ યશસ્મલાદભા​ાં મ ન મ ભાનનાયાઓને મ આળાનુાં મ કીયણ મ દેખામ મ છે. મ એભના મપ્રમતન૊ મ઩થથય મ઩ય મયે ડાતા મ઩ાણી મનશીં; મ઩ણ મફારદી મ઩ાણીભા​ાં મ ઉભેયાતા મયાંગના મથ૊ડા​ાં મ ટી઩ા​ાં મ ફનલાની મ ઩ુયી મ ળક્મતાઓ મ છે. મ ઩ા​ાંચ મ શજાય મ લયવ મ જુ ના મ યશસ્મલાદે મ ભાનલ મ વભાજનુાં મ જેટરુાં મ બરુાં મ કમુપ મ છે મ એનાથી મલધાયે મ બરુાં મ છેલ્લા મફવ૊ મલયવભા​ાં મ લૈજ્ઞાનીક મળ૊ધ૊એ મકમુ​ું મ છે. મઆ મ ત૊ મશજી મ ળુઆત મછે. મજે મ ઝડ઩ે મ દુનીમાનુાં મ એકીકયણ મથઈ મયષ્ણુાં મ છે મ તે મ જોતા​ાં મ એભ મરાગે મ છે મ કે મ એકલીવભી મ વદી મ લીલીધ મ ધાભીક મ લીચાયધાયાઓની મ ઩ીછેશઠ મ અને મ એકભાત્ર મ ‘નૈતીક મ લીચાયધાયા મઆધાયીત મભાનલલાદ’ની મવદી મતયીકે મ લીદામ મરેળે. મએન૊ મમળ મક૊ઈ મએક મવ્મક્તીને મ નશીં મ ઩ણ મ લૈજ્ઞાનીક/તાકીક મ લીચાયવયણીને મ અનુવયતા મ વભુદામને મ જળે. મ ળુદ્ધ મ નૈતીકતાભા​ાં મ લૈલીધમ મકે મયશસ્મને મસ્થાન મનથી. એક મધાભીક મલીચાયધાયાભા​ાં મઅનેકાનતલાદને મઅગતમનુાં મસ્થાન મઆ઩લાભા​ાં મઆવ્મુાં મછે. મ અનેકાનતલાદ મ એ મ ભાત્ર મ લીલાદને મ નીલાયલાન૊ મ વભાધાનકાયી મ ભાગપ મ નથી. મ વાચ૊ મ અનેકાનતલાદ મ એ મછે મજે મબીન્ન મલીચાયધાયા મ઩ય મ઩ુયત૊ મલીચાય મકયી મજો મલાજફી મરાગે મત૊ મઅ઩નાલલાભા​ાં મછે.

♦ અનુક્રભણીકા

http://govindmaru.wordpress.com

74

13-2014-07-25

આ઩ણી ફે દુનીમા આ઩ણે મફધા મફે મપ્રકાયની મદુનીમાભા​ાં મજીલીએ મછીમે. ઩શે રી મદુનીમા મજે મઆાંખ૊ મવાભે મ દેખામ મ છે મ તે મ ફશાયની મ દુનીમા મ છે. આ઩ણા મ જીલન મ વાથે મ વાંક઱ામેરી મ ફધીજ મ વ્મક્તીઓ, પ્રાણીઓ, લસ્તુઓ મઅને મ પ્રલૃત્તીઓ મફધુાં મ જ મઆ મફશાયની મદુનીમાભા​ાં મ વભામેરુાં મ છે. એ મનક્કય મ છે, લાસ્તલીક મછે મ અને મ વતમ મછે. ફધા મભાટે મ તે મ વયખી મછે. એના મનીમભ૊ મફધાને મ રાગુ મ ઩ડે મ છે. એની મવાથે મઆ઩ણ૊ મબુતકા઱, લતપભાન, અને મબલીષ્મ, ત્રણેમ મવાંક઱ામેરા મછે. ફીજી મઆ઩ણા મભગજની મઅાંદય મચારી મયશે રી મઅાંગત મદુનીમા મ મછે. એ મનક્કય મનથી, દેખાતી મનથી મકાયણ મકે મ તે મ ફશુધા મઆબાવી મછે. એભા​ાં મ આ઩ણી મફધી મઅ઩ેક્ષાઓ, આકા​ાંક્ષાઓ, કલ્઩નાઓ, ભાનમતાઓ મ લગેયે મ આલેરી મ છે. મ એ મ થ૊ડી મ લાસ્તલીક મ અને મ ભ૊ટે મ બાગે મ શ્રધધા, ગેયવભજ, ભાનમતાઓ મ લગેયેથી મબયે રી મછે. દયે કની મ઩૊તાની મએ મઅાંગત મદુનીમા મશ૊ઈ, અભુક મ અાંળે મફીજાઓથી મબીન્ન મશ૊મ મછે. એને મક૊ઈ મવલપભાનમ મનીમભ૊ મકે મકામદાઓ મરાગુ મ઩ડતા મનથી. ભાનલજાતી મ વીલામ મ ફીજા મ ક૊ઈને મ આ મ દુનીમા મ ભ઱ેરી મ નથી. એ મ લતપભાન મ કયતા​ાં મ આ઩ણા મ બુતકા઱ મઅને મ બલીષ્મ મવાથે મ લધાયે મ વભફનધ મધયાલે મ છે. જુ દી મશ૊લા મછતા​ાં મ આ઩ણી મઆ મફન્ને મ દુનીમા મએક્ફીજા મવાથે મગાઢ઩ણે મવાંક઱ામેરી મછે. પ્રાણી મજગતની મફધીજ મપ્રલૃત્તીઓ મકુ દયતી મઅને મ સ્લમાંસ્પુયીત મ(instinctive) શ૊મ મ છે. આ મસ્લમાંસ્પુયીત મઉ઩યાનતની મજે મ ઩ણ મપ્રલૃત્તી મભાણવ મકયે મ છે મ તેભા​ાંની મભ૊ટાબાગની મ઩૊તાની મ અાંગત મદુનીમાથી મપ્રબાલીત મઅને મ઩યીણાભુ઩ે મશ૊મ મછે. એ મઆ઩ણ મજફયદસ્ત મપ્રેયક્ફ઱ મછે. કેટરાક મ ર૊ક૊ મ ફશાયની મ દુનીમા મ કયતા​ાં મ અાંદયની મ દુનીમાભા​ાં મ લધુ મ જીલતા મ શ૊મ મ છે. લૈજ્ઞાનીક, તત્ત્લજ્ઞાની, ક઱ાકાય, ચીત્રકાય, રેખક, કલી મ લગેયે મ આ મ પ્રકાયભા મ આલે મ છે. તેભની મ પ્રલૃત્તીઓ મ યચનાતભક મ છે. ઩૊તાની મ અાંગત મ દુનીમાન૊ મ રાબ મ તેઓ મ ઩૊તાના મ વજપન મ દ્વાયા મ ફીજાઓને મઆ઩ે મછે. આ઩ણે મએભના મઋણી મછીમે. ભાનવીક મ વાંતુરન મ ખ૊ઈ મ ફેવેરા મ તેભ મ જ મ નળીરા મ ઩દાથોના મ ફાંધાણી મ લગેયે મ જેલા મ ઩ણ મ઩૊તાની મઅાંગત મદુનીમાભા​ાં મલધુ મજીલતા મશ૊મ મછે. તેભની મપ્રલૃત્તીઓ મઆાંળીક મયીતે મખાંડનાતભક મ છે. તેઓ મઆ઩ણી મવશાનુબુતીને મ઩ાત્ર મછે. આ મ ફે મ અનતીભ મ લગો મ લચ્ચે મ એક મ એલ૊ મ ભ૊ટ૊ મ લગપ મ છે મ જે મ ઩૊તાની મ ખાવ મ એલી મ મ અાંગત મદુનીમાન૊ મદ૊ય મક૊ઈ મફીજાના મશાથભા​ાં મ વોં઩ીને મ ફેઠ૊ મછે. ભ૊ટા મબાગના મર૊ક૊ની મઅાંગત મ દુનીમાન૊ મવોથી મલધુ મબાગ મએભની મધાભીક મભાનમતાઓન૊ મશ૊મ મછે. એ મભ઱ેર૊ મશ૊મ મછે મએભના મ

http://govindmaru.wordpress.com

75

ધભપગુ​ુઓ મ઩ાવેથી, વભ઩કો મ઩ાવેથી, દાંતકથાઓ મદ્વાયા, અને મછેલ્લા મથ૊ડા મલ઴ોથી મટી. લી. જેલા મ પ્રવાય મભાધમભ૊ મદ્વાયા. દેળના મ ઘડલૈમાઓએ મ આ઩ણને મ યાજકીમ મ સ્લતનત્રતા મ ભે઱લી મ આ઩ી. એની મ વાથે મ નાગયીક મ શક્ક૊ મ અને મ લાણી મ સ્લાતનત્ર્મ મ ઩ણ મ આ઩ભે઱ે મ આલી મ ગમા​ાં. કભનવીફે મ લીચાય૊નુાં મ સ્લાતનત્ર્મ મખાવ મક્મા​ાંમ મદેખાતુાં મનથી. એ મઆ઩ણને મક૊ઈ મભે઱લી મઆ઩લાનુાં મનથી. આ઩ણે મજાતે મએ મ ભે઱લલાનુાં મ છે. લૈચાયીક મ સ્લાતનત્ર્મન૊ મ અબાલ મ ટ૊઱ાળાશી મ અને મ ગાડયીમા મ પ્રલાશભા​ાં મ ઩યીણભી મ અનથપકાયી મ઩યીણાભ૊ મરાલે મછે. ભશતલાકા​ાંક્ષી મર૊ક૊ મ઩૊તાની મઅાંગત મભશતલાકા​ાંક્ષા મવાંત૊઴લા મર૊ક૊ના મઆલા મલૈચાયીક મ ઩યાલરભફનને મ રીધે મ વજાપતી મ ટ૊઱ાળાશીન૊ મ ઩ુય૊ મ રાબ મ ઉઠાલે મ છે. ફની મ ફેઠર ે ા મ ધભપગુ​ુઓ મ આભા​ાં મ અગ્રસ્થાને મછે. વત્તા મઅને મવભ઩ત્તીના મલધાયે મ઩ડતા મર૊બને મરીધે મજેટર૊ મલીનાળ મવજાપમ૊ મ છે મએટર૊ મજ મલીનાળ મધાભાપનધતાને મરીધે મ઩ણ મથમ૊ મછે. ધભપ મઅને મજાતીલાદને મનાભે મજેટરા​ાં મમુધધ મ અને મજાનશાની મથઈ મછે મએટરી મકદાચ મફીજા​ાં મક૊ઈ મકાયણવય મનશીં મથઈ મશ૊મ. ચુસ્ત મધાભીક મભાનમતાઓએ મકટ્ટય઩ાંથીઓ મ઩ેદા મકયી મઆતાંકલાદને મજનભ મઆ઩મ૊ મછે. આતભઘાતી મ શુભરા મ શ૊મ, ઩ુલપમ૊જીત મ કાલતયા​ાં મ શ૊મ મ કે મ ઩છી મ સ્થાનીક મ ઘટના મ દેળવ્મા઩ી મ ફની મ ગઈ મશ૊મ, એ મઆચયનાયા મફીજા મક૊ઈના મદ૊યલામા મશ૊મ મછે, જેન૊ મબ૊ગ મનીદો઴ મર૊ક૊ મફને મછે. આલી મ ઘટનાઓ મ ઩ાછ઱ મ ધાભીક, યાજકીમ મ અને મ વાભાજીક મ નેતાઓન૊ મ પા઱૊ મ શ૊મ મ છે. તેભજ મ એની મ઩ાછ઱ મઅનુમામીઓની મટ૊઱ાળાશી મલીચાયવયણી મ઩ણ મએટરીજ મજલાફદાય મછે. ર૊કટ૊઱ાની મલીચાયવયણી મ઩ય મઅાંકુળ મભે઱લલાની મપ્રલૃત્તી મઘણી મવાંસ્થાઓભા​ાં મ ચારે મ છે. એભના મ અનુમામીઓની મ ફાષ્ણ મ તેભજ મ અાંગત મ એભ મ ફન્ને મ દુનીમાનુાં મ વાંચારન મ વાંસ્થાની મ નેતાગીયી મદ્વાયા મથતુાં મ શ૊મ મછે. એ મવાંચારક૊ના મકશે લાન૊ મવાય મએલ૊ મશ૊મ મછે મ કે, ‚જાણલા મઅને મ વભજલા મ જેલુાં મ અભે મ ફધુ મ કયી મ રીધુાં મ છે. તભને મ લીચાયલાની મ કઈ મ જુય મ નથી. ભાત્ર મ અભાયા મ ચીંધમા મભાગે મચાર૊ મત૊ મતભાુાં મકલ્માણ મથઈ મજળે. લગેયે મલગેયે‛. ઩યીણાભે મએભના મબક્તગણભા​ાં મ લૈચાયીક મસ્લતનત્રતાન૊ મવદનતય મઅબાલ મઆલી મજામ મછે મઅને મટ૊઱ાળાશી મલતપણક મળુ મથામ મછે. એભને મ ક્માયે ક મ એભ મ ઩ણ મ કશે લાભા​ાં મ આલે મ છે મ કે, ‚જે મ દેખામ મ છે મ તે મ (ફશાયની મ દુનીમા) ફધુાં મભ્રભ મઅને મભામા મછે મઅને મજે મદેખાતુાં મનથી મતે મવતમ મછે. જીલનન૊ મવાય મઆ મઅદૃશ્મ મ વતમને મ ઩ાભલાન૊ મ છે‛. ઩યાલરભફી મ અને મ અનધશ્રધધા઱ુ મ લીચાયવયણી મ ધયાલત૊ મ આલ૊ મ કભનવીફ મબક્તગણ મછે મ જે મ ફશાયની મલાસ્તલીક મદુનીમા મકયતા​ાં મ આલી મઅાંદયની મદુનીમાભા​ાં મ લધુ મ જીલે મછે.

http://govindmaru.wordpress.com

76

કશે લાતા મધભપગુ​ુની મદેયલણીથી, આલતા મજનભના મરાબાથે મવેંકડ૊ મર૊ક૊એ મવાભુશીક મ આતભશતમા મકયી મશ૊મ મએલ૊ મદાખર૊ મથ૊ડા મદામકાઓ મ઩શે રા મલીદેળભા​ાં મ નોંધામ૊ મશત૊. અાંગત મ રાબ મ ભાટે મ ઩ળુફરી, અને મ ક્માયે ક મ ત૊ મ ફા઱–નયફરી, ચઢાલલાના મ દાખરાઓ મ ઩ણ મ અલાયનલાય મઆ઩ણા મછા઩ાભા મચભકે મ છે. આલા મફનાલ મક૊ઈ મચ૊ક્કવ મધભપ, જાતી મકે મ વભપ્રદામ મ ઩ુયતા મભમાપદીત મનથી; ફલ્કે મએક મમા મફીજા મસ્લુ઩ે મઅનધશ્રધધા઱ુ મઅને મઅજ્ઞાની મર૊ક૊ભા​ાં મતે મફધે મ જ મદેખામ મછે. કા઩ેરુાં મ ક૊઱ુાં, ભાંત્રેરા મ રીંફુ-ભયચા​ાં મ કે મ ઝાડુ-ભાટરા​ાંન૊ મ ‘ઉતાય’ ચ૊કભા​ાં મ ભુકી મ આલલાની મપ્રચરીત મપ્રલૃત્તી મદેખીતી મયીતે મબરે મશીંવક મન મશ૊મ; ઩ણ મએની મ઩ાછ઱ની મબાલના મત૊ મ એટરી મજ મશીન મછે. ઩૊તાની મભુવીફત૊ મફીજાને મ ઩ધયાલલાથી મઓછી મથઈ મળકે મ એ મભાનમતા મજ મ શીંવાનુાં મએક મસ્લુ઩ મછે. અશીંવાભા​ાં મ ભાનનાયા મ આ઩ણે મ બરે મ એલુાં મ ન મ કયીમે મ ઩ણ મ આ઩ણી મ અશીંવાની મ વભજને મ એટરી મવુક્ષ્ભ મસ્તયે મ રઈ મગમા મછીમે મ કે મ આ઩ણા મરીધે મ ફીજાનુાં મ ક૊ઈ઩ણ મજાતનુાં મ અશીત મ થામ મએ મવાચા મઅશીંવાલાદી મભાટે મભ૊ટુ માં અ઩કૃ તમ મ(઩ા઩) ગણામ. આ઩ણી મ ફશાયની મ દુનીમાનુ મ વાંચારન મ ત૊ મ યાજકીમ મ તથા મ વાભાજીક મ નેતાઓ મ કયલાના મજ મછે. દેળ મઅને મ વભાજના મળાનતી઩ુણપ મ વાંચારન મભાટે મ તે મ જુયી મછે. જ્માયે મ આ઩ણી મ અાંદયની મ દુનીમા મ આ઩ણી મ ઩૊તાની મ છે. એનુાં મ વાંચારન મ કેટરી મ શદે મ ફીજાઓને મ કયલા મ દેલુાં મ એ મ આ઩ણા મ શાથભા​ાં મ છે. આ઩ણે મ જો મ લીચાય૊ની મ સ્લતનત્રતા મ નશીં મ કે઱લીમે મ ત૊ મ ફીજાઓ મ અલશ્મ મ એન૊ મરાબ મઉઠાલળે. બરે મ એ મક૊ઈ મનેતા મશ૊મ, ધભપગુ​ુ મશ૊મ મકે મ ઩છી મઆ઩ખુદ મવગા-વભફનધી મ શ૊મ. વાભાનમ મ યીતે મ ‚વાયા‛ કશે લાતા મ ર૊ક૊ને મ ઩ણ મ ફીજાઓ મ ઩ય મ ઩૊તાન૊ મ અાંકુળ મ યાખલ૊ મ ગભત૊ મશ૊મ મછે. સ્લતનત્ર મલીચાયવયણી મઆલા મર૊ક૊નુાં મઆ઩ણા મ઩યનુ મલચપસ્લ મઘટાડે મછે. જ્મા​ાં મ વુધી મ સ્લતનત્ર મ લીચાયવયણી મ ન મ કે઱લામ મ તમા​ાં મ વુધી મ વાચા મ અથપભા​ાં મ સ્લતનત્ર મ થમા મ એભ મ ન મ કશે લાઈએ. લીચાય૊ની મ સ્લતનત્રતા મ કે઱લલી મ અઘયી મ છે. જે મ ઩ણ મ થ૊ડા મ ર૊ક૊ મ એ મ કયી મળક્મા મછે મ એભાથી મભ૊ટા મબાગના મએના મફીજા મ઩ાવાભા​ાં મ ઉણા મઉતયે મ છે. એ મફીજુ માં ઩ાવુાં મ છે મ ફીજાઓની મસ્લતનત્રતાન૊ મ઩ણ મભ૊ક઱ા મભને મસ્લીકાય મકયલાન૊. સ્લતનત્ર મલીચાયવયણીલા઱ા મઘણા મ ર૊ક૊ મ આ઩ખુદ મ થઈ મ જામ મ છે. એભની મ આવ઩ાવના મ ર૊ક૊ની મ સ્લતનત્ર મ લીચાયવયણી મ એભને મ ગભતી મનથી. આલી મ ઘણી મ ફાફત૊ભા​ાં મ ઩શ્ચીભી મ વાંસ્કૃ તીના મ ર૊ક૊ મ આ઩ણા મ કયતા​ાં મ લધુ મ ભુક્ત મ છે. આટરુાં મ ધમાનભા​ાં મ યાખીએ મત૊ મજાણમા–વભજ્મા મલીના મએભની મટીકા મકયલાની મઅ઩ણી મઅધીયાઈ મ થ૊ડીક મકાફુભા મયશે .

http://govindmaru.wordpress.com

77

આ઩ણી મ અાંગત મ દુનીમાના મ આવન મ ઩યથી મ ફધાને મ શટાલીને મ આ઩ણા મ ઩૊તાના મ અાંતયાતભાને મ ફેવાડીએ મએભા​ાં મ જ મઆ઩ણ મબરુાં મ છે. ફીજા મફધા મઆ઩ણા મભાગપદળપક, શીતેચ્છુ , ઩ુયક મલગેયે મશ૊ઈ મળકે, ભારીક મત૊ મઆ઩ણે મ઩૊તે મજ મયશે લાનુ મછે.

♦ અનુક્રભણીકા

http://govindmaru.wordpress.com

78

14-2012-09-06

અલગણામેરા ભશાભાનલ૊ ભશાકાવ્મ૊ મરખનાય મઋ઴ી–કલી મર૊કભાનવભા​ાં મઅભય મથઈ મગમા મછે. એભના​ાં મભાનવ મ ઩ુત્ર૊ મ અને મ ઩ુત્રીઓ મ (઩ાત્ર૊) એભના મ કયતા​ાં મ ઩ણ મ લધાયે મ અભય મ થઈ મ ગમા​ાં મ છે. ઘણા મ યાજાઓ, વેના઩તીઓ, તત્ત્લજ્ઞાનીઓ, દાળપનીક૊ મ ઈતમાદી મ ઩ણ મ લત્તે ઓછે મ અાંળે મ અભય મ થઈ મ ગમા મ છે. લાતાપકાય મઅને મ એભના​ાં મ લાસ્તલીક મતેભ મજ મકાલ્઩નીક મ઩ાત્ર૊ મ(ટાયઝન, વુ઩યભેન, ળેયર૊ક મશ૊ભવ મ લગેયે) ઩ણ મ અભય મ થઈ મ ગમા​ાં મ છે. લતપભાનભા​ાં મ પ્રવીદ્ધીની મ ટ૊ચ મ ઩ય મ ઩શોંચેરી મ યભતગભત મ અને મ ભન૊યાંજન મક્ષેત્રની મથ૊ડી મવ્મક્તીઓ મ઩ણ મઆગ઱ મજતા​ાં મઅભય મથઈ મળકે મછે. આ મ ફધા​ાં મ ક્ષેત્રની મ વ્મક્તીઓ મ કયતા​ાં મ ભાનલજીલનને મ પ્રતમક્ષ મ યીતે મ લધાયે મ સ્઩ળી મ ગમેરી મવ્મક્તીઓ મ઩ાઠ્઩ુસ્તક૊ વીલામ મવદાંતય મલીવયાઈ મગઈ મછે. આ મઅલગણામેર મવ્મક્તીઓ મ છે: લૈજ્ઞાનીક૊ મઅને મ વાંળ૊ધક૊. આ઩ણી મઆવ઩ાવ મભાનલવજીપત મજે મ ઩ણ મદેખામ મછે મ તે મ તભાભ મ લસ્તુઓ મઆ મર૊ક૊ની મવાધના મઅને મભશે નતનુાં મપ઱ મછે. આ મર૊ક૊એ મ઩૊તાનુાં મકામપ મન મકમુ​ું મશ૊ત મત૊ મ આજે મ ઩ણ મઆ઩ણે મ ગુપાઓભા​ાં મ યશે તા મશ૊ત, ઝાડના​ાં મ ઩ાનપ઱ મખાતા મશ૊ત મઅને મ ળયીયે મ ચાભડુ માં ર઩ેટતા મશ૊ત. ગુપાભા​ાંથી મફેઠા​ાં મ ઘય૊ મઅને મ ઩છી મફશુભા઱ી મઈભાયત૊ મવુધી મઆ઩ણને મ ઩શોંચાડનાય મ ફધા મ ર૊ક૊ મ બુરાઈ મ ગમા મ છે. આજ મ યીતે મ ઩શે યલેળ, ખ૊યાક મ અને મ અનમ મ જીલન મ જુયીમાતની મ ઩ામાની મ ચીજો મ ઩ાછ઱ મ ઩ણ મ આલા મ જ મ અગણીત મ ગુભનાભ મ ર૊ક૊ મ યશે રા મ છે. લીવયાઈ મ ગમેરા મ આલા મઅવાંખમ મર૊ક૊ભા​ાંથી મશજી મકાંઈક મમાદ મશ૊મ મએલા મનજીકના મબુતકા઱ભા​ાં મ થઈ મગમેરા મથ૊ડા મ ર૊ક૊ મઅને મએભના મકામપ મલીળે મજાણીએ. લૈજ્ઞાનીક૊ની મલાત મઆલે મ એટરે મ વોથી મ઩શે રા​ાં આલ્ફટપ મ આઈનસ્ટાઈનનુાં મ નાભ મરેલામ મ છે. એભની મળ૊ધ૊એ મપ્રતમક્ષ મયીતે મ આ઩ણી મજીાંદગી મ઩ય મશજી મવુધી મખાવ મઅવય મકયી મનથી. એ મ થલાની મ શજી મ ફાકી મ છે. આધુનીક મ ળ૊ધખ૊઱૊ના મ ઩ામાભા​ાં મ વોથી મ લધાયે મ મ૊ગદાન મ યષ્ણુાં મ છે આઈઝેક મ નમુટનનુાં. એભનુાં મ નાભ મ જેભણે મ વા​ાંબળ્ુાં મ છે મ તેઓ મ એભને ગુ​ુતલાક઴પણના મ ળ૊ધક મ તયીકે મ ઓ઱ખે મ છે. તે મ એભની મએક મભશત્ત્લની મળ૊ધ મખયી; ઩ણ મતે મ વીલામ મએભણે મ બોતીકળાષ્ડ, માંત્રળાષ્ડ, ગણીત, ખગ૊઱ મલગેયે મલી઴મ૊ભા​ાં મખુફ મઉ઩મ૊ગી મકાભ મકમુ​ું મછે. ઩ાછ઱થી મથમેરી મઘણી મ ળ૊ધ૊ મ એભના સ્થા઩ીત મ વીદ્ધાનત૊ મ ઩ય મ યચામેરી મ છે. કશે લામ મ છે મ કે મ ત્રણવ૊ મ લયવ મ ઩શે રા​ાં મ થઈ મ ગમેર મઆ મમુગ઩ુ​ુ઴ મદુનીમાભા​ાં મઆજ મવુધી મથઈ મગમેરા મર૊ક૊ભા​ાં મવોથી મલધુ મફુદ્ધીળા઱ી મશતા. કાગ઱ની મળ૊ધ મઆળયે મ ફે મ શજાય મલયવ મ઩શે રા​ાં મ ચીનભા​ાં મ થઈ મશતી. ફીજા મદેળ૊ભા​ાં મ ઩શોંચતા​ાં મ એને મ કેટરીક મવદીઓ મરાગી. આ મઅગતમની મળ૊ધન૊ મખય૊ મરાબ મછા઩ખાનુાં મ ળ૊ધામુાં મ http://govindmaru.wordpress.com

79

તમાયે મ જણામ૊. છા઩ખાનાની મ ળ૊ધન૊ મ મળ મ આળયે મ છવ૊ મ લ઴પ મ ઩શે રા​ાં મ થઈ મ ગમેર જોશાનીવ મ ગુટને ફગપને પા઱ે મ જામ મછે. આને મ રીધે મ જ્ઞાન મઅને મ ભાશીતી મલધુ મ ર૊ક૊ મ઩ાવે મ ઝડ઩થી મ઩શોંચલા મ રાગી. એના મ રીધે મ વાક્ષયતાભા​ાં મ લધાય૊ મ થમ૊. બાયતભા​ાં મ એન૊ મ ખય૊ મ રાબ મ વદીઓ મ ઩છી મ અાંગ્રજોના મ લખતથી મ થમ૊ મ છે. એ મ વાથે, બાયતના મ વનદબપભા​ાં, રખલા મ લા​ાંચલાન૊ મ બ્રાષ્ઢણ૊ન૊ મ ઈજાય૊ મજત૊ મયષ્ણ૊. જનવભુદામને મ઩૊તાની મયીતે મજ્ઞાન મભે઱લલુાં મળક્મ મફનમુાં . આજના મ વભમભા​ાં મ થ૊ડીલાય મ ભાટે મ ઩ણ મ લીજ઱ી મ જતી મ યશે મ ત૊ મ આ઩ણ૊ મ ફધ૊ મ વ્મલશાય મઅને મવ્મલસ્થા મખ૊યલાઈ મજામ મછે. આ મલીજ઱ીની મળ૊ધ મઅને મએના મજુ દા​ાં મજુ દા​ાં મક્ષેત્ર૊ના મ ઉ઩મ૊ગ મ ઩ાછ઱ મ ઩ચાવ મ જેટરા મ ભુખમ મ વાંળ૊ધક૊નુાં મ મ૊ગદાન મ છે. લીજ઱ીના મ અગણીત મ ઉ઩મ૊ગભા​ાંથી મભુખમ મછે મપ્રકાળ, ઈરેક્ટરીક મભ૊ટય, ટેરીપ૊ન મલગેયે. લીજ઱ીની મ રાઈટ મ ળ૊ધનાય થ૊ભવ મ એડીવનનુાં મ નાભ મ પ્રભાણભા​ાં મ લધુ મ જાણીતુાં મ છે. એભણે મ યાતના મ અાંધાયાનુાં મ લચપસ્લ મ ઘટાડી મ નાખમુાં મ અને મ કાભના મ કરાક૊ મ લધાયી મ આ઩મા. ચ૊લીવે મ કરાક મચારુ મયાખલી મ઩ડે મએલી મજીલન મજુયીમાતની મપ્રલૃત્તીઓ મલીજ઱ીને મરીધે મળક્મ મફની મછે. ક૊ઈ઩ણ મ ભળીન મ ચરાલલા મ ભાટે મ ઈરેક્ટરીક મ ભ૊ટયની મ જુય મ ઩ડે મ છે. એના મ લગય મ આ઩ણા​ાં મ ફધા​ાં મ કાયખાના​ાંના​ાં મ માંત્ર૊ મચારી મન મળકે. તેભ મજ મઘયભા​ાં મ લ઩યાતા​ાં મ વાધન૊ મ઩ણ મળક્મ મન મ ફને. આ મભ૊ટયની મળ૊ધન૊ મમળ મભુખમતલે ભાઈકર મપે યાડેના મનાભે મ જામ મછે. ભ૊ટયથી મચારનાય મ દયે ક મમનત્ર મ઩ાછ઱ મલ઱ી મફીજા મજ મક૊ઈ મલૈજ્ઞાનીકન૊ મપા઱૊ મછે. દુનીમાને મ ટેરીપ૊ન મઆ઩નાય એરેક્ઝાનડય મગ્રેશાભ મફેરનુાં મ નાભ મ઩ણ મકાંઈક મજાણીતુાં મ છે. એના મરીધે મ દુય મફેઠર ે ી મવ્મક્તીઓ મલચ્ચે મ તાતકારીક મલાતચીત મળક્મ મફની. વાંદેળવ્મલશાય મ ખુફ મ વય઱ મ અને મ કામપદક્ષ મ ફનમ૊. મ ટી.લી.ના મ આગભન મ ઩શે રા​ાં મ રા​ાંફા મ વભમ મ ભાટે મ યે ડીમ૊ની મ ફ૊રફારા મશતી. એની મળ૊ધન૊ મમળ ભાકોનીના મપા઱ે મ જામ મછે. યે ડીમ૊એ મશલે મ બરે મ એનુાં મ ભશત્ત્લ મ ગુભાવ્મુાં મ શ૊મ, મ ઩ણ મ તમાય મ ઩છીન૊ મ ફધ૊ મ લામયરેવ મ વાંદેળ મ વ્મલશાય મ ભાકોનીની મ ળ૊ધ મ ઩ય મ આધાયીત મછે. ફધા​ાં મ લાશન૊ભા​ાં મ લ઩યાતા​ાં મ ઩ેટ૊ર ર મ અને મ ડીઝર મ એનજીનના મ ળ૊ધક નીક૊રવ મ ઓટ૊ અને મ લયા઱થી મ ચારતા મ એનજીન મ ળ૊ધનાય જેભવ મ લૉટ. આ મ ફે મ જણાએ મ લાશનવ્મલશાય મ ફદરાલી મ દીધ૊ મ છે. તમાય મ ઩છી યાઈટ મ ફાંધુઓએ મ લીભાનની મ ળ૊ધ મ કયી મ દુનીમાને મ નાની મ ફનાલલાભા​ાં મભ૊ટી મશયણપા઱ મબયી મછે. આ મથ૊ડી મય૊જફય૊જના મલ઩યાળની મભુખમ મળ૊ધ૊ની મલાત મથઈ. આ મફધી મળ૊ધખ૊઱૊ મ આજથી મવ૊ મઅને મ ફવ૊ મલયવ મ઩શે રા​ાંના મવભમગા઱ાભા​ાં મ થઈ મછે. બાયતના મવોથી મલીળા઱ મએલા મ

http://govindmaru.wordpress.com

80

ભ૊ગર મવામ્રાજ્મના મળક્તીળા઱ી મવમ્રાટ૊એ મ઩ણ મઆભા​ાંના મક૊ઈ઩ણ મવાધન મલીળે મવા​ાંબળ્ુાં મવુધધા​ાં મ નશ૊તુાં! આ મ ઉ઩યા​ાંત મ આય૊ગ્મ મ અને મ ચીકીતવા મ ક્ષેત્રે મ ઩ણ મ આજ મ વભમ મ દયભીમાન મ ખુફ મ અગતમની મ ળ૊ધ૊ મ થઈ મ છે. એરેકઝા​ાંડય મ પરેભીંગે ળ૊ધેર મ ઩ેનેવીરીનને મ રીધે મ જાતજાતના મ ચે઩ મ વાભે મ યક્ષણ મભળ્ુાં મ છે. લીરીમભ મભ૊ટપને ળ૊ધેર મએનેસ્થેવીમાને મ રીધે મ ળષ્ડક્રીમા મળક્મ મઅને મ વષ્ણ મ ફની મ છે. તે મ ઉ઩યા​ાંત મ લીલીધ મ ચે઩ી મ ય૊ગ૊ મ વાભે મ યક્ષણ મ આ઩તી મ યવીઓ, ટીસ્મુ મ કલ્ચય, જભપ મ થીમયી, ડી.એન.એ., એક્વ–યે , એનટીફામ૊ટીક મ લગેયે મ ળ૊ધ૊એ મ ચીકીતવાક્ષેત્રને મ વભુ઱ગુ માં ફદરાલી મ દીધુાં મ છે. આ મ ળ૊ધ૊ના મ ઩યીણાભે મ ચે઩ી મ ય૊ગથી મ ભયતા મ રાખ૊ મ ર૊ક૊ મ ફચી મ ગમા મ છે. ળીત઱ા મ જેલ૊ મ ય૊ગ મ દુનીમાભા​ાંથી મ વદનતય મ નાફુદ મ થઈ મ ગમ૊ મ છે. અને મ ફીજા મ ફધા મ ય૊ગ૊ના મ ઉ઩ચાય મ ળક્મ મ ફનમા મ છે. ફા઱ભૃતમુનુાં મ પ્રભાણ મ ઘણાં મ ઘટી મ ગમુાં મ છે મ અને મ ભાણવ૊ની મ વયે યાળ મ આલયદા મફે મથી મત્રણ મગણી મ મથઈ મગઈ મછે. આ મફધાના​ાં મ ઩યીણાભ મસ્લુ઩ મથમેર મલવતી લીસ્પ૊ટનુાં મ નીલાયણ મ઩ણ મળ૊ધી મકઢામુાં મ છે. ગબપનીય૊ધક મગ૊઱ીઓ મઅને મ અનમ મવાધન૊એ મલવતી મનીમનત્રણ મઉ઩યા​ાંત મષ્ડીઓન૊ મપ્રવુતી મ આધાયીત મઉંચ૊ મભૃતમુદય મઘટાડી મએભના​ાં મસ્લાસ્થમ મઅને મઆલયદાને મઘણી મલધાયી મછે. આ઩ણને મ પ્રતમક્ષ મઅવય મકયતા મઆ મથ૊ડા​ાં મ ઉદાશયણ મછે. ઩ય૊ક્ષ મયીતે મ અવય મકયતી મ ળ૊ધ૊ મ આનાથી મ અનેકગણી મ લધાયે મ છે. દયે ક મ લસ્તુને મ લધાયે મ અવયકાયક મ અને મ કામપક્ષભ મ ફનાલલાના મપ્રમાવ૊ મવતત મથઈ મયષ્ણા મછે. જો મફધા મલૈજ્ઞાનીક૊ મઅને મ વાંળ૊ધક૊નુાં મ રીસ્ટ મફનાલલા મ જઈએ મત૊ મએક મદ઱દાય મ઩ુસ્તક મફની મ જામ. એ મઉ઩યા​ાંત મકેટરામે મ એલા મવાંળ૊ધક૊ મછે મ જેભના​ાં મ નાભની મદુનીમાને મખફય મવુધધા​ાં મનથી. આ મબોતીક મઉ઩કયણ૊ની મળ૊ધ મજે મ઩ામાના મવીદ્ધાનત૊ મ઩ય મ યચામેરી મછે મ તે મ વીદ્ધાનત૊ મઘડનાયા મલૈજ્ઞાનીક૊નુાં મ મ૊ગદાન મ઩ણ મએટરુાં મ જ મભશત્ત્લનુાં મ છે. એભની મ નાભાલરીભા​ાં મજલાનુાં મશભણા​ાં મટા઱ીએ. આ઩ણી મ જીલનળૈરીભા​ાં મ ફધુાં મ જ મ ભાનલવજીપત મ છે. ખાલાનુાં મ અનાજ મ વુધધા​ાં. આ મ લીકાવ–પ્રગતીને મ બોતીકલાદ મકશે તા મર૊ક૊ મ઩૊તે મ એન૊ મજેટર૊ મ ઩ણ મરાબ મભ઱ે મ એટર૊ મરેલાનુાં મ ચુકતા મનથી મ! આ મ ફધા મ ઉ઩યા​ાંત મ ગેરીરીમ૊, ક૊઩યનીકવ, શફર, ચાલ્વપ મ ડાલીન, વીગભાંડ મ ફ્ર૊ઈડ લગેયે મ જેલાઓએ મઆ઩ણી મફાષ્ણ મદુનીમા મઅને મ આાંતયભન મલીળેની મપ્રચરીત મભાનમતાઓને મ ધયભુ઱થી મફદરાલી મદીધી મછે. તાજેતયભા​ાં મ ળ૊ધામેરી મ કભ઩મુટય, ઈનટયનેટ મ અને મ સ્ટેભ મ વેર મ જેલી મ ળ૊ધ૊ન૊ મ ઩ુય૊ મ વ્મા઩ મશજી મશલે મ ખફય મ઩ડલાન૊ મછે. નીત મનલી મળ૊ધ૊ન૊ મઅશીં મઅનત મનથી મઆલત૊. ફધુાં મ ક્મા​ાં મ

http://govindmaru.wordpress.com

81

઩શોંચળે મ એની મક૊ઈને મ ખફય મનથી. બલીષ્મની મકલ્઩ના મકયતા મઘણા​ાં મ ઩ુસ્તક૊ મરખામા​ાં મ છે, પીલ્ભ૊ મ ફની મ છે મ ને મ ફનતી મ યશે લાની મ છે. એ મ ફધી મ અતમાયે મ ક૊ઈકની મ કલ્઩નાઓ મ છે, આજની મ લાસ્તલીકતા મનથી; ઩ણ મએલુાં મબલીષ્મભા​ાં મથઈ મળકે મછે મઅને મન મ઩ણ મથઈ મળકે. એ મજ મયીતે મ બુતકા઱ભા​ાં મ તમાયના મબલીષ્મ મલીળે મ જે મ ઩ણ મરખામુાં મ છે મ એભા​ાંની મઘણી મ ફાફત૊ મ તે મ લખતની મ લાસ્તલીકતા મ નશીં; ઩ણ મ કલીકલ્઩ના મ શ૊લાની મ ળક્મતા મ ઘણી મ લધાયે મ છે. આના મ અનુભ૊દનભા​ાં ઩ુષ્઩ક લીભાન, ઩લન મ ઩ાલડી, વાંજમ મ દૃષ્ટી જેલા મ ઘણા મ દાખરા મ આ઩ી મ ળકામ. આગ઱ મ લણપલેરા મ ફધા મ ર૊ક૊ મ લૈજ્ઞાનીક૊ મ અને મ વાંળ૊ધક૊ મ ઉ઩યા​ાંત વાધક મ અને મ ત઩સ્લી ઩ણ મ શતા. આ મ વીદ્ધીઓ મ એભને મ ક૊ઈ મ ભનત્રન૊ મ જા઩ મ જ઩લાથી મ નથી મ ભ઱ી, કે મ ક૊ઈ મ ભાંદીયના મઘાંટ મલગાડલાથી મનથી મભ઱ી. ઩ુજા઩ાઠ મકયલાથી, જાત્રાઓ મકયલાથી, ળીફીય૊ભા​ાં મજલાથી મ કે મ ફાધા–આખડીઓ મયાખલાથી મ ઩ણ મનથી મભ઱ી. આલી મળ૊ધ૊ મકયલા મભાટે મ યાત મદીલવ મજોમા મ લગય મ અબમાવ મ ખાંડભા​ાં મ અને મ પ્રમ૊ગળા઱ાભા​ાં મ જાત મ ઘવી મ ના​ાંખલી મ ઩ડે મ છે. એ મ ભાગે મ કેટરીમે મ નીષ્પ઱તાઓને મ ઩ચાલલી મ઩ડે મ છે. એભા​ાં મ કોટુભફીક મજીલનન૊ મબ૊ગ મદેલામ મછે મ અને મ ઘણી મલખત મ આથીક મ ઩ામભારી મ ઩ણ મ ન૊તયલી મ ઩ડે મ છે. પક્ત મ ઩૊તાના મ આતભાના મ ઉદ્ધાય મ ભાટે મ નશીં; ઩ણ મ વભસ્ત મભાનલજાતના મરાબ મભાટે મકયે રી મઆ મએભની મવાધના મઅને મત઩સ્મા મછે. એક મભાનમતા મએલી મછે મકે મફધાનુાં મબલીષ્મ મજનભ મવાથે મજ મનક્કી મથમેર મુાં શ૊મ મછે મઅને મ એ મ ફદરી મ ળકાતુાં મ નથી. આ મ ભશાભાનલ૊એ મ પક્ત મ ઩૊તાનુાં મ જ મ નશીં; મ ઩ણ મ વભગ્ર મ ભાનલજાતનુાં મ બલીષ્મ મ ફદલ્મુ મ છે. ઩૊તાની મ ભશે નતન૊ મ રાબ મ ઩૊તા મ ઩ુયત૊ મ ભમાપદીત મ યાખલાન૊ મ સ્લાથપ મ નથી મ દાખવ્મ૊. આ મ ળ૊ધખ૊઱૊ની મ લીળે઴તા મ એ મ છે મ કે એક મ ચીનના મ અ઩લાદ મ વીલામ એ મ ફધી મ જ મ ઩શ્વીભના મ દેળ૊ભા​ાં મ થઈ મ છે. આની મ ઩ાછ઱ મ એભની મ વલાર૊ મ કયી, એના મ ઉત્તય મ ભે઱લલા મ ભાટે મ જાતભશે નત મઅને મપ્રમ૊ગ૊ મકયલાની મલૃત્તી મયશે રી મછે. યાજકીમ મકાયણ૊વય મઅાંગ્રેજો મવાથેના મદ્વ ે઴થી મ પ્રેયાઈને મ આ઩ણે મ લીચામાપ મ લગય મ ઩શ્વીભના મ દેળ૊ની મ ફધી મ ફાફત૊ન૊ મ આાંધ઱૊ મ લીય૊ધ મ કયતા મ આવ્મા મછીએ. જ્માયે મએભની મભશે નતનુાં મપ઱ મબ૊ગલલાભા​ાં મજયામ મવાંક૊ચ મકયતા મનથી. વદીઓથી મઅલગણામેર મઆ મલગપનુાં મછેલ્લા​ાં મવ૊ મલયવથી મજાશે ય મવનભાન મથલા મરાગ્મુાં મ છે. આલા મ વનભાન૊ભા​ાં મ વોથી મ પ્રતીષ્ઠીત મ છે, દય મ લ઴ે મ અ઩ાતુાં ન૊ફર મ પ્રાઈઝ. એનાથી મ એભને મ કદય મઅને મ કરદાય મફન્ને મ ભ઱ે મ છે. મશલે મવાંળ૊ધક૊ને મ આ઩લ૊ મ઩ડત૊ મબ૊ગ મઘણ૊ મઓછ૊ મથમ૊ મછે મ અને મ ભ઱તુાં મ લ઱તય મ઩ણ મલધમુાં મ છે. આ મસ્લીકાય–વનભાન મશજીમે મ ભમાપદીત મલતુપ઱ભા​ાં મ વીભીત મછે. જનવભુદામ મશજી મએભના મપ્રતમે મઘણ૊ મઉદાવીન મછે.

http://govindmaru.wordpress.com

82

બુતકા઱ભા​ાં મ સ્લીકાય–વનભાન મ ત૊ મ દુય મ યષ્ણા​ાં; વલપસ્લીકૃ ત મ ભાનમતાથી મ અરગ મ કશે નાયને મ ઩ણ મ ઘણાં મ વશન મ કયલુાં મ ઩ડતુાં મ શતુાં. એલુાં મ કશે નાયને મ ક્માયે ક મ જેરલાવ મ ત૊ મ કમાયે ક મ દેશાનત મ દાંડ મ ઩ણ મ ભળ્૊ મ છે. આજે મ ઩ણ મ જુ નલાણી મ વભાજોભા​ાં મ ુઢીગત મ ભાનમતાથી મ અરગ મ લીચાયનાયને મદાંડામ મછે. ઘણી મલખત વા​ાંબળ્ુાં મ અને મ લાચ્મુાં મ છે મ કે પ્રથભ મજ ૈન મતીથુંકય મઋ઴બદેલે ભાણવ૊ને મ ખેતી મકયતા મળીખલાડ્યુાં મ છે. ખ૊યાક મ઩ાછ઱ મબટકલા મકયતા​ાં મ સ્થામી મથઈ મખેતી મકયલી મએ મભાનલ મ ઉતક્રાનતીનુાં મ ખુફ મ અગતમનુાં મ ઩ગથીમુાં મ શતુાં. આગ઱ના મ કથનને મ ફીજી મ યીતે મ ઩ણ મ જોઈ મ ળકામ. જ ૈન મ લીચાયધાયાએ મ એક મ વાંળ૊ધક–લૈજ્ઞાનીક મ ત઩સ્લીને મ તીથુંકય મ ગણમા મ છે. આ મ ગોયલની મ લાત મ છે. ક૊ઈ મ પ્રગતીળીર મ લાસ્તલલાદી મ ધભાપચામપ મ આ મ ઩યભ઩યાને મ આગ઱ મ ચરાલલા મ ઈચ્છે મ ત૊ મએભને મ એલા મઘણા મવાંળ૊ધક૊, લૈજ્ઞાનીક૊, ત઩સ્લીઓ મભ઱ી મઆલે. પયક મએટર૊ મછે મ કે મ એ મબાયતની મબુભી મ઩ય મઓછા મઅને મઅનમ મદેળ૊ભા​ાં મઘણા મલધુ મભ઱ળે . ભુ઱ મવલાર મતયપ મ઩ાછા મપયીએ. ગીત મગાતા, ક્ષણીક મભન૊યાંજન મકયાલતા, ધનન૊ મ ઢગર૊ મબેગ૊ મકયતા, કથા–લાતાપ મકયતા મલગેયે મર૊ક૊ મર૊કજીબે મયશે મછે મઅને મએભનુાં મવનભાન મથામ મ છે. ક્મા​ાંકથી મભ઱ી મઆલેરી મઅજાણી મ઩થથયની મભુતીને મ નલુાં મ નાભ મઆ઩ી મએને મ ઩ુજામ મછે. જ્માયે મ આ઩ણી મ ય૊જફય૊જની મ પ્રલૃત્તીઓને મ આટરી મ આવાન મ અને મ વગલડબયી મ ફનાલી મ આ઩ણી મ જીનદગી મ ધયભુ઱થી મ ફદરી મ ના​ાંખનાયાઓના​ાં મ નાભ મ વુધધા​ાં મ ક૊ઈને મ ખફય મ નથી મ કે મ જાણલાની મ દયકાય મ઩ણ મનથી મ! જે મર૊ક૊ને મશજી મઆલી મવગલડ૊ મબ૊ગલલાથી મલાંચીત મયાખલાભા​ાં મઆવ્મા મછે, એને મ ભાટે મ એભના મયાજકાયણીઓ મઅને મ ધભપગુ​ુઓ મજલાફદાય મછે. આ મલાસ્તલીકતા મસ્લીકાયલી મ આ઩ણા મશીતભા​ાં મછે. યાજકીમ, વાભાજીક, ધાભીક મલગેયે મ ફધી મજ મલીચાયધાયાઓએ મભાનલ મવભુદામના મ ભમાપદીત મલગપને મપ્રબાલીત મકમાપ મછે. ઘણી મલખત મએકફીજા મવાથે મરડાવ્મા મ઩ણ મછે. અલગણામેર મ ભશાભાનલ૊ની મભશે નતનુાં મ પ઱ મવભસ્ત મભાનલજાત મબ૊ગલી મયશી મછે. ફધા મજ મએભના મઋણી મછે. એભનુાં મમથામ૊ગ્મ મવનભાન મવોની મનૈતીક મપયજ મફની મજામ મછે.

♦ અનુક્રભણીકા

http://govindmaru.wordpress.com

83

15-2013-10-19

જ્ઞાન મવાગાયનુાં મઉંડાણ આ઩ણે તો હજી જ્ઞાનસાગરના કીનારે છબછબીયા​ાં કરી છી઩઱ા વીણી રહ્યા છીએ. એના ઉંડાણનો તાગ કોઈને નથી’ ત્રણવ૊ મ લયવ મ ઩શે રા​ાં મ થઈ મ ગમેર મ ઉંચા મ ગજાના મ લૈજ્ઞાનીક મઆઈઝેક મનમુટનના મઆ મળફદ૊ મઆજે મ઩ણ મએટરા મજ મવાચા મછે. મ ફા઱ક મજ્માયે મબણલાનુાં મળુ મકયે મછે મતમાયે મવોથી મ઩શે રા​ાં મએને મએકડ૊ મળીખલામ મછે. મ ઩શે રા મ લી઴મ મ ગણીતના મ ઩શે રા મ ઩ાઠની મ આ મ ળુઆત મ છે. મ આગ઱ મ જતા​ાં મ ફા઱ક મ વયલા઱ા, મ ફાદફાકી, મ ગુણાકાય, મ બાગાકાય, મ ટકાલાયી મ લગેયે મ ળીખે મ છે. મ લ઴ો મ ઩શે રા​ાં મ ગણીતન૊ મ લીસ્તાય મ આટર૊ મજ મશત૊. મઆજે મ ઩ણ મભ૊ટાબાગના મર૊ક૊ મભાટે મ આનાથી મલધુ મ જાણલુાં મ જુયી મશ૊તુાં મ નથી. મ એભની મ ઩ુયી મ જીનદગી મ આટરુાં મ ગણીત મ જાણલાથી મ લગય મ ભુવીફતે મ ઩વાય મ થઈ મ જામ મ છે. મ વ્માલશાયીક મબા઴ાભા​ાં મએભને મગણીત મઆલડે મછે મએભ મકશે લામ મછે. વ્મલશાયભા​ાં મ ઩ામાનુાં મ ગણીત મ બરે મ ઩ુયતુાં મ શ૊મ, મ ગણીતન૊ મ લી઴મ મ એનાથી મ ઘણ૊ મ લીળા઱ મછે. મવયલા઱ા, મફાદફાકી મલગેયે મ અાંકગણીત મથમુાં, મગણીતની મફીજી મઘણી મળાખાઓ મછે. મ શાઈસ્કુ રના મ઩ાઠ્઩ુસ્તક૊ભા​ાં મલડીર૊ મડ૊કીમુાં મકયે મત૊ મગણીતના મલીસ્તાયન૊ મલધુ મખમાર મઆલે. મઆ મ એક મઅલ્઩લીયાભ મભાત્ર મછે. મક૊રેજભા​ાં મ ગણીતન૊ મલી઴મ મરઈ મગ્રેજ્મુએટ મથઈ મળકામ મછે. મઆગ઱ મ જતા​ાં મગણીતભા​ાં મ઩ીએચ. મડી. મથઈ મળકામ મછે. મતેઓ મ઩ણ મવાં઩ુણપ મગણીત મજાણે મછે મએભ મનથી મશ૊તુાં. ભ૊ટાબાગના મ ર૊ક૊ મ ભાટે મ ઩ામાનુાં મ ગણીત મ ઩ુયતુાં મ શ૊મ મ ત૊ મ આટરા મ ફધા મ ગણીતની મ જુય મખયી મ? મશા મછે. મજુયત મએ મળ૊ધની મજનેતા મછે. મજુય મન મશ૊મ મત૊ મગણીત મઆટરુાં મલીકસ્મુ માં ન મશ૊ત. મલીકવીત મગણીત, મએડલાનવ મ ભેથેભેટીક્વ, મ લીજ્ઞાનન૊ મ઩ામ૊ મછે. મલીજ્ઞાન મ ટૅકન૊ર૊જીન૊ મ ઩ામ૊ મ છે. મ ટૅકન૊ર૊જી મ આ઩ણા મ લીકાવના મ ઩ામાભા​ાં મ છે. મ એના મ લગય મ આ઩ણા​ાં મ યશે લાના​ાં મ ઘય, મ ઩શે યલાના​ાં મ ક઩ડા​ાં, મય૊જીનદા મલ઩યાળની મશજાય૊ મલસ્તુઓ, મઆય૊ગ્મ મભાટે મ જુયી મદલાઓ મલગેયે મ કાંઈ મન મશ૊ત. મ ભાત્ર મવયલા઱ા મફાદફાકી મલગેયે મ જાણનાયને મ ગણીત મઆલડે મ છે મ એભ મકશે લામ મછે. મ જ્માયે મ લ઴ો મ વુધી મ લધુ મ ગણીત મ બણનાય મ ઩ણ મ નીષ્ણાત મ નથી મ ગણાતા. મ આ મ ફન્ને મ લીધાન૊ મ ઩૊ત઩૊તાની મ યીતે મ વાચા​ાં મ છે. મ ગણીતની મ લાત મ આટરા મ લીસ્તાયથી મ કયલાનુાં મ કાયણ મ એ મ છે મ કે મ તે મ લે઩ાયી મવભાજના મશ્વાવભા​ાં મ શ૊લા મછતા​ાં મ વાભાનમ મભાણવને મ એના મ લીસ્તાયન૊ મ઩ુય૊ મખમાર મનથી. મ ફીજા મલી઴મ૊ની મલાત મત૊ મફાજુ એ મયશી. ગણીત મ એ મ જ્ઞાનવાગયન૊ મ એક મ લી઴મભાત્ર મ છે. મ આજે મ દુનીમાની મ ભ૊ટી મ મુનીલવીટીઓભા​ાં મ વ૊–વલાવ૊ મજેટરા મઅરગ મલી઴મ૊ભા​ાં મ ડીગ્રી મરઈને મ ગ્રેજ્મુએટ મથઈ મળકામ મછે. મ http://govindmaru.wordpress.com

84

આ મફધા મલી઴મ૊ના​ાં મ઩ાઠ્઩ુસ્તક૊ મબેગા​ાં મકયીએ મત૊ મરામબ્રેયી મફની મજામ. મ઩ાઠ્઩ુસ્તક૊ મઉ઩યા​ાંત મ દયે ક મલી઴મની મકેટરીમે મયે પયનવ મફુક્વ મશ૊મ મછે મજે મલીળે઴ મભાશીતીથી મબય઩ુય મશ૊મ મછે. મડૉક્ટય, મ લકીર, મ એનજીનીમય મ લગેયે મ આ મ લાતને મ મ વાયી મ યીતે મ જાણે મ વભજે મ છે. મ ફધા મ જ મ લી઴મ૊નુાં મ જ્ઞાન મ વતત મઉંડુ મઅને મલીસ્તૃત મથઈ મયષ્ણુાં મછે. ભાનલ મ વભાજનુાં મ આ મ જ્ઞાન મ અલર૊કન મ (observation), મ અથપઘટન (interpretation), મલીશ્વરે઴ણ (analysis), મચીનતન (thinking), મપ્રમ૊ગ (experimentation) મ અને મ ક્માયે ક મ લીસ્તૃતીકયણ (extrapolation) મ ના મ વાંમુક્ત મ ભાગે મ આવ્મુાં મ છે. મ ભાત્ર મ ચીનતન મ કયલાથી મકે મધમાન મધયલાથી મફધુાં મજ્ઞાન મઆલી મજતુાં મનથી. આજથી મઅઢી મ શજાય મલયવ મ઩શે રા​ાં મ જાગૃતીન૊ મએક મવભમ મઆવ્મ૊ મશત૊. મતમાયની મ ફધી મજ મવાંસ્કૃ તીઓએ મજ્ઞાનની મફાફતભા​ાં મ શયણપા઱ મબયી મશતી. મજોકે મ તમાયની મએભની મક૊ળીળ મ નૈતીકતા મઅને મ તતલજ્ઞાન મ઩ય મલધુ મ કેનદ્રીત મશતી. મતે મ વભમની મએ મભા​ાંગ મશતી. મઅનમ મલી઴મ૊ મ઩ય મ ભાત્ર મ અછડતુાં મ ધમાન મ અ઩ામુાં મ શતુાં. મ તમાય મ ઩છીનુાં મ પ૊કવ મ ભુખમતલે મ ક઱ા મ અને મ વાશીતમ મ જેલા મ લી઴મ૊ભા​ાં મશતુાં. દયે ક મપ્રાચીન મલીચાયધાયાના મવાશીતમભા​ાં મ આ મર૊કનુાં મ જે મ ઩ણ મજ્ઞાન મછે મ તે મ આજની મ વયખાભણીભા​ાં મ વાલ મ ઓછુ માં શતુાં મ એભ મ કશે લાભા​ાં મ જયા મ ઩ણ મ અતીળમ૊ક્તી મ નથી. મ તમાયનુાં મ ભ૊ટાબાગનુાં મ વાશીતમ મ બક્તી, મ પ્રાથપના, મ જ઩–ત઩, મ નીતી, મ વભાજળાષ્ડ, મ ભશા઩ુ​ુ઴૊ના મ જીલનચયીત્ર, મદૃષ્ટા​ાંત મકથાઓ મલગેયે મલીળે મશતુાં. મભાયા મરેખ૊ભા​ાં મઆલી મફાફત૊ની મચચાપ મથતી મનથી. મ જે મલી઴મ૊ની મચચાપ મથામ મછે મએ મલી઴મ મછે મઈતીશાવ, મબુગ૊઱, મખગ૊઱, મલીજ્ઞાન મલગેયે. મ઩ોયાણીક મ વાશીતમની મ આ મ લી઴મ૊ને મ રગતી મ ભાશીતીન૊ મ આજના મ તાયણ૊ મ વાથે મ લીય૊ધાબાવ મ છે. મ આ મ ફેભા​ાંથી મ વાચુાં મ ળુાં મ છે મ એ મ તમાયે મ નક્કી મ થામ મ જ્માયે મ ફન્ને મ ફાજુ ની મ જાણકાયી મ શ૊મ. મ પ્રાચીન મ ભાનમતાઓને મ આજના મ લીસ્તૃત મ જ્ઞાનવાંદબપભા​ાં મ ભુરલલાની મ જુય મ છે. મ આ મ લાત મ પયી મ એક મ લાય મ કયી મછે મકાયણ મકે મએ મજ મલાત મપયી મચચાપભા​ાં મઆલતી મયશે મછે. મ ક૊ઈ મલી઴મન૊ મઅછડત૊ મઉલ્લેખ મએક મલાત મછે, મજ્માયે મઉંડાણભા​ાં મએનુાં મજ્ઞાન મશ૊મ મએ મ વાલ મઅરગ મલાત મછે. મલી઴મના મઉંડાણની મઅગતમતા મરેખની મળુઆતભા​ાં મગણીતના મઉદાશયણથી મ વભજાલી મછે. મ઩ાણી મત઱ાલભા​ાં મશ૊મ મછે, મનદીભા​ાં મશ૊મ મછે મઅને મદયીમાભા​ાં મશ૊મ મછે. મએભના મજથથા, મ ઉંડાણ મ અને મ ઉ઩મ૊ગભા​ાં મ પયક મ છે. મ ત઱ાલનુાં મ ઩ાણી મ ભમાપદીત મ શ૊ઈ મ સ્થાનીક મ ઉ઩મ૊ગનુાં મ છે. મ એ મ વુકાઈ મ ળકે મ છે. મ જ્માયે મ દયીમાનુાં મ ઩ાણી મ ઩૊તાની મ ખાયાળ મ ઩ાછ઱ મ છ૊ડી, મ લયવાદુ઩ે મ લયવી, મ વલપત્ર મઉ઩મ૊ગભા​ાં મઆલે મછે. મજ્ઞાનનુાં મ઩ણ મઆલુાં મજ મછે. મએના મથ૊ડા મવય઱ મદાખરા મજોઈએ.

http://govindmaru.wordpress.com

85

઩ૃથલી મઆ઩ણા મકયતા​ાં મ એટરી મભ૊ટી મછે મ કે મ આ઩ણા મદૃષ્ટીફીંદુથી, મલેનટેજ મ઩ૉઈનટથી, મ એનુાં મ વભ઩ુણપ મ કદ મઅને મ સ્લુ઩ મદેખાતા​ાં મ નથી. મઆ મભમાપદીત મઅલર૊કનને મ રીધે મ પ્રાચીન મકા઱ભા​ાં મ ફધાએ મ ઩૊ત઩૊તાની મ યીતે મ જે મ અથપઘટન મ કમુ​ું મ તે મ એકફીજાથી મ ઘણાં મ અરગ મ અને મ અધુ​ુાં મ શતુાં મ કાયણ મકે મ તેઓ મઅલર૊કનથી મઆગ઱ મલધમા મજ મનશીં. મફધી મજ મપ્રાચીન મવાંસ્કૃ તીઓએ મફનાલેર મ અને મ આજ મવુધી મવચલામેર મ઩ૃથલીના મનકળા મઆ મલાતના મ઩ુયાલા મછે. મફધાએ મ઩૊તાના મપ્રદેળને મ ઩ૃથલીના મ કેનદ્રસ્થાને મ ફતાવ્મા મ શતા. મ એભા​ાંથી મ ક૊ઈને મ ઩ણ મ ઩ૃથલીના મ વાચા મ કદ મ અને મ આકાયની મ ખફય મનશ૊તી. આજે મ઩ૃથલી મલીળેની મજે મવાચી મઅને મવલપસ્લીકૃ ત મભાશીતી મછે મતે મન મસ્લીકાયનાય મઅને મ ઩૊તાની મજુ ની મભાનમતાઓને મ લ઱ગી મયશે નાય મ઩ણ મએક મલગપ મ છે. મએટરુાં મ જ મનશીં, મ઩૊તાની મખ૊ટી મ ભાનમતાન૊ મ પ્રચાય મ કયી મ શ્રદ્ધા઱ુઓને મ ગેયભાગે મ દ૊યે મ છે. મ બુતકા઱ની મ ક૊ઈ મ લાત મ ખ૊ટી મ વાફીત મ થામ મ ત૊ મ એને મ ભ૊ક઱ા મ ભને મ સ્લીકાયી મ રેલામ. મ ઩શે રાનુાં મ કાંઈ મ ખ૊ટુ માં ન મ જ મ શ૊મ મ એભ મ કશે લુાં મ એ મ ફીજાઓની મવાથે મ઩૊તાની મજાતને મ઩ણ મછેતયલા મજેલુાં મછે. ય૊જ મવલાયભા​ાં મ નીમભીત઩ણે મ ઉગત૊ મવુમપ મ ફધા મજુ એ મછે. મભાત્ર મએના મઅલર૊કનથી મ ક૊ઈને મ એક મધગધગતુાં મ ચક્ર મરાગે મ છે. મક૊ઈને મ ચભકતુાં મ ઩ાકુ ાં મ પ઱ મરાગે મ છે. મક૊ઈને મ વાત મઅશ્વના મ યથ મ ઩ય મ ફીયાજભાન મ તેજસ્લી મ પ્રતીબા મ દેખામ મ છે, મ ત૊ મ ક૊ઈ મ ક્માયે મ જોમ૊ મ ન મ શ૊લા મ છતા​ાં મ ફે મ વુમપની મલાત મકયે મછે. આજની મ અધીકૃ ત મ ભાશીતી મ પ્રભાણે મ વુમપ મ એક મ લીળા઱ મ અણબઠ્ઠી મ છે. મ એભા​ાં મ ઩ેદા મ થતી મ ઉજાપ, મ ગયભી મ અને મ પ્રકાળના મ ુ઩ભા​ાં મ આ઩ણી મ ઩ાવે મ ઩શોંચે મ છે. મ વુમપના મ કદ, મ ફાંધાયણ, મ આમુષ્મ મલગેયે મ કેટરીમે મ ફાફત૊ની મઆજે મ ઉંડાણભા​ાં મ ભાશીતી મછે. મઆ મજાણલા મકેટરામે મ ખાંતીરા મ ર૊ક૊એ મઅલર૊કનથી મઆગ઱ મલધી મફીજા મ઩ગથીમા​ાં મવય મકમાપ મછે. વુમપગ્રશણ મ અને મ ચાંદ્રગ્રશણ મ ઩ણ મ ફધા મ આદીકા઱થી મ જુ એ મ છે. મ એના મ લીળે મ જાતજાતની મ બમાનક મ ભાનમતાઓ મ ઉબી મ કયી મ તકવાધુઓએ મ બ૊઱ા મ ર૊ક૊ને મ ખુફ મ છેતમાપ મ છે. મ ઩ૃથલી મ અને મ ચાંદ્રના મ એકફીજા મ ઩ય મ ઩ડતા મ ઩ડછામા મ ગ્રશણ મ વજે મ છે મ જેનુાં મ વાચુાં મ જ્ઞાન મ ખગ૊઱ળાષ્ડીઓએ મઆ઩મુાં મછે. આ મત૊ મઅનામાવે મથતા મઅલર૊કનની મલાત મશતી. મઆ મઉ઩યા​ાંત મઆ઩ણી મનજય મવાભે મ દેખાતી મઅને મ અનુબલાતી મકેટરીમે મ લસ્તુઓ મઅને મ ફનાલ૊ મલીળે મ ઘણી મઅરગ મભાનમતાઓ મશતી. મ એભા​ાંથી મ થ૊ડી મ વાચી મ શતી, મ થ૊ડી મ ખ૊ટી મ શતી મ અને મ ભ૊ટાબાગની મ અધુયી મ શતી. મ આજે મ દયે ક મ લી઴મની મઘણી મલધાયે મભાશીતી મશ૊લા મછતા​ાં મએ મળ૊ધનાય મભાત્ર મએક મડગરુાં મઆગ઱ મલધમાની મલાત મ

http://govindmaru.wordpress.com

86

કયે મછે. મક૊ઈ મએલ૊ મદાલ૊ મનથી મકયતુાં મકે મઅભને મફધુાં મખફય મછે મઅને મશલે મકાંઈ મલધુ મજાણલાનુાં મફાકી મ નથી મયષ્ણુાં. મત્રીકા઱જ્ઞાની મક૊ઈ મથમુાં મનથી મકે મથલાનુાં મનથી. ભાણવ, મસ્લબાલે મ બુતકા઱ન૊ મગુરાભ મછે. મએ મલતપભાનના મપ્રશ્ન૊ મઉકેરલા મબુતકા઱ની મ ભાશીતીન૊ મઆધાય મરઈ મએભા​ાં મ અટલામ મછે. મભાનલ૊ભા​ાં મ વદીઓના મજ્ઞાન મવાથે મ વદીઓનુાં મ અજ્ઞાન મ ઩ણ મઉતયી મઆવ્મુાં મ છે. મજ્મા​ાં મ વજપનળક્તી મનફ઱ી મશ૊મ મતમા​ાં મ અનુકયણલૃત્તી મ઩ા​ાંગયે મ છે. મઆ મલાત મ બાયત મભાટે મખાવ મરાગુ મ઩ડે મછે. મજે મબલીષ્મદૃષ્ટા મશ૊મ મએ મજ મવપ઱ મનેતા મથઈ મળકે મછે. ભીત્ર૊ મ વાથેની મ ચચાપભા​ાં મ એક મ પ્રશ્ન મ અલાયનલાય મ ઩ુછામ મ છે મ કે મ ફધા મ લૈજ્ઞાનીક૊ મ ઩શ્વીભના મદેળ૊ભા​ાં મજ મકેભ મથઈ મગમા, મબાયતભા​ાં મકેભ મનશીં મ? ફુદ્ધીળા઱ી મ ર૊ક૊ મ ત૊ મ દયે ક મ બુભીભા​ાં મ એટરા મ જ મ ઩ેદા મ થામ મ છે. મ ફુદ્ધી મ અને મ કલ્઩નાળક્તી મ ઩ય મ ક૊ઈ મ જાતી, મ પ્રજા મ કે મ પ્રદેળન૊ મ ઈજાય૊ મ નથી. મ પયક મ એની મ ભાલજતભા​ાં મ છે, મ કેટરાક મપ્રદેળ૊ભા​ાં મએને મખીરલા મદેલાભા​ાં મઆલે મછે. મઆ઩ણે મએકની મએક મલાત મવદીઓથી મદ૊શયાલે મ યાખીએ મછીએ. મ(બાયતના મવેંકડ૊ મવ્મક્તીઓએ મએ મજ મયભામણની મકથા મ઩૊તાના મળફદ૊ભા​ાં મ રખી મ છે.) મ ફાંધીમાય મ ભન૊લૃત્તીની મ દુનીમાભા​ાં મ નલા મ લીચાયના મ લીય૊ધીઓ મ કલ્઩નાળક્તીને , મ નલા મ અખતયાઓને મ દફાલી મદેલાભા​ાં મ વપ઱ મથામ મછે. મઆજે મ લીદેળભા​ાં મ વપ઱તાના મળીખયે મ ઩શોંચેરા મ બાયતીઓ મઅશીં મયષ્ણા મશ૊ત મત૊ મએટરા મવપ઱ મન મથમા મશ૊ત. અલાપચીન મ મુગભા​ાં મ ફાંધીમાય મ ભન૊લૃત્તીભા​ાંથી મ ફશાય મ નીક઱લાની મ ઩શે રી મ ળુઆત મ ઈટરીના મ પર૊યનવ મ ળશે યથી મ થઈ. મ ઩છી મ થ૊ડા મ વભમભા​ાં મ વભગ્ર મ મુય૊઩ મ ભુક્ત મ લીચાયવયણીને મ આલકાયલા મરાગ્મુાં. મતમાયથી મનલુાં મતેભજ મજુ દુાં મલીચાયનાયાઓભા​ાં મઆલેરા મજોભનુાં મજે મ઩યીણાભ મછે, મ એની મઅવય મભાત્ર મલૈજ્ઞાનીક મક્ષેત્રે મ જ મનશીં મ઩ણ મક઱ા, મવાશીતમ, મઈતીશાવ, મખગ૊઱ મલગેયે મ ફધા મ જ મક્ષેત્ર૊ભા​ાં મથઈ. મએને મયે નેવા​ાં મઅથલા મનલજાગૃતી મ઩ણ મકશે મછે. આ઩ણે મ ફાંધીમાય મ ભન૊લૃત્તીભા​ાંથી મ ફશાય મ નીક઱લાની મ ળુઆત મ થ૊ડા મ દામકાઓ મ ઩શે રા​ાં મ જ મ કયી મ છે, મ જેની મ અવય મ શલે મ દેખાલા મ રાગી મ છે. મ અતમાય મ વુધી મ આ઩ણે મ ઩યબલની મ ચીંતાભા​ાં મ આ મબલના મપ્રશ્ન૊ મઉકેરલા મપ્રતમે મ ઉદાવીન મયષ્ણા મશતા. મએ મવભમગા઱ાભા​ાં મ બાયતભા​ાં મ જે મ થ૊ડા મઘણા મલૈજ્ઞાનીક૊ મથઈ મગમા મતેઓના મનાભ મ઩ણ મવાલ મથ૊ડાને મ માદ મશળે. મએભનુાં મ મ૊ગદાન મ જાણલુાં મત૊ મદુયની મલાત મથઈ. મ લૈજ્ઞાનીક મ વભુદામ મ ર૊કળાશી મ ઢફે મ કાભ મ કયે મ છે. મ તમા​ાં મ નાતજાતના મ બેદબાલ મ નથી. મ ફધાને મ ઩૊ત઩૊તાની મ કાફેરીમત મ પ્રભાણે મ મ૊ગદાન મ આ઩લાની મ છુ ટ મ છે. મ ‘જાતે મ જુ ઓ, મ અનુબલ૊ મ અને મ ઩છી મ સ્લીકાય૊’ મ એ મ લીજ્ઞાનન૊ મ ભાંત્ર મ છે. મ ‘અભાુાં મ કષ્ણુાં મ સ્લીકાયી મ ર૊’ મ એ મ ફાંધીમાય મ ભન૊લૃત્તીની મભા​ાંગ મછે.

http://govindmaru.wordpress.com

87

લીજ્ઞાન મળુાં મ છે મ ? મએનુાં મ કામપક્ષેત્ર મળુાં મ છે મ ? મએની મયજુ આત મએકથી મલધુ મ લખત મથઈ મ ગઈ મછે. મલીજ્ઞાનન૊ મભુ઱ મશે તુ મ કુ દયતના મનીમભ મવભજી મએન૊ મભાનલશીત મભાટે મ ઉ઩મ૊ગ મકયલાન૊ મ છે. મ જેટરુાં મ ચ૊ક્કવ઩ણે મ વાફીત મ થઈ મ ગમુાં મ છે મ એને મ વતમ મ તયીકે મ સ્લીકાયલાનુાં મ છે. મ જેની મ ચ૊કવાઈભા​ાં મ શજી મ કચાવ મ છે મ એને મ ‘ળક્મતા’ મ ભાનલાની મ છે. મ જે મ કુ દયતી મ નીમભ૊થી મ લીુદ્ધની મ લાત૊ મછે, મજાત મઅનુબલ મલીુદ્ધની મલાત૊ મછે મ એભન૊ મઅસ્લીકાય મકયલાન૊ મછે. મઆટરુાં મ ફધુાં મ વય઱ મ શ૊લા મછતા​ાં મલીજ્ઞાનન૊ મલીય૊ધ મળા મભાટે મથામ મછે મ? લૈજ્ઞાનીક મ વતમ૊ મ વ્મક્તીરક્ષી મ નશીં; મ ઩ણ મ લસ્તુરક્ષી મ શ૊મ મ છે. મ ક૊ઈ મ ઩ણ મ વ્મક્તી મ ક્મા​ાંમ મ ઩ણ મ તેભને મ અજભાલી મ ળકે મ છે. મ નલી મ ભાશીતી મ ભ઱તા​ાં મ એભા​ાં મ જુયી મ પે યપાય મ કયલાન૊ મ અલકાળ મશ૊મ મછે. મએટરે મ જ મત૊ મલધુ મ વાયા મઅને મ વગલડીમા મનલા મઉ઩કયણ૊ મઆ઩ણને મ ભ઱તા મ યશે મછે. આ મફધી મબોતીક મજગતની મલાત૊ મથઈ. મ઩યર૊ક મજેલી મકાલ્઩નીક મજગતની મલાત૊ને મ લૈજ્ઞાનીક મ યીતે મ વાં઩ુણપ઩ણે મ વાફીત મ કયી મ ળકાતી મ નથી મ કે મ નકાયી મ ળકાતી મ નથી. મ એભની મ લાસ્તલીકતાને મ ળક્મ મછે મ તમા​ાં મ વુધી મલૈજ્ઞાનીક મવતમ૊ને મ આધાયે મ અને મ ઩છી મતાકીક મયીતે મ ભુરલલી મ ઩ડે મછે. મએ મફધુ મઆ મરેખકના મઅનમ મરેખ૊ભા​ાં મચચાપઈ મગમુાં મછે. મ ભશા઩ુ​ુ઴૊એ મ ળુાં મ કષ્ણુાં મ છે મ તે મ અગણીત મ લાય મ લાચ્મુાં મ અને મ વા​ાંબળ્ુાં મ છે. મ એન૊ મ ક૊ઈ મ લીલાદ મનથી. મએભના મનાભે મ઩ાછ઱થી મજે મઉભેયલાભા​ાં મઆવ્મુાં મછે મતેભજ મએભા​ાં મજે મભતબેદ મછે મએને મ ઉકેરલાની મજુય મછે. મબુતકા઱ની મબુર૊ મલીળે મ જાણલાન૊ મઅને મ તેને મ વુધયલાના મ઩ગરા મરેલાન૊ મ અધીકાય મ દયે ક મ વભાજને મ અને મ તેની મ દયે ક મ વ્મક્તીને મ છે. મ અનમ મ ભશા઩ુ​ુ઴૊એ મ ળુાં મ કષ્ણુાં મ છે મ તે મ જાણલાની મ઩ણ મજેભને મઈચ્છા મન મથતી મશ૊મ મતેઓ મશઠાગ્રશી મગણામ. રેખના મ ળુઆતના મ લાક્મને મ પયી મ એકલાય મ માદ મ કયીએ. મ જ્ઞાનવાગયના મ ઉંડાણન૊ મ તાગ મ ક૊ઈને મ નથી. મ ભનની મ ફાયી મ ખુલ્લી મ યાખીએ મ અને મ નલા મ લીચાય૊ને મ આલકાયીએ મ ત૊ મ વાચા મ જ્ઞાનભા​ાં મલધાય૊ મથામ. મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ મ

♦ અનુક્રભણીકા

http://govindmaru.wordpress.com

88

16-2013-05-09

દાનથી મ઩યીગ્રશ મલીચ્છેદ મવુધી (અ઩યીગ્રશની મઅલાસ્તલીકતા) ક૊ઈ઩ણ મ઩યીક્ષાભા​ાં મ ઩ાવ મથલા મભાટે મ એભા​ાં મ વભાલેર મફધા મજ મલી઴મ૊ભા​ાં મ ઩ાવ મથલુાં મ જુયી મશ૊મ મછે. મજેને મ દયે ક મલી઴મભા​ાં મ 100 મભા​ાંથી મ35-40 મભાકપવ મભ઱ે મ તે મ ઩ાવ મગણામ મછે. મ઩છી મ બરેને મ ફીજાઓની મવયખાભણીભા​ાં મ એન૊ મનાંફય મઘણ૊ મ઩ાછ઱ મશ૊મ મ! મજેને મ એક મલી઴મભા​ાં મ 100 મ ભા​ાંથી મ 100ની મ નજદીકના મ ભાકપવ મ ભ઱ે; મ ઩ણ મ ફીજા મ લી઴મભા​ાં મ પક્ત મ 2 મ કે મ 4 મ ભાકપવ મ ભ઱ે મ તે મ ના઩ાવ મગણામ મછે. જો મઆ મનીમભ મધાભીકતાને મરાગુ મ઩ાડલાભા​ાં મઆલે મત૊ મભ૊ટા મબાગના મધાભીક૊ મએભની મ ધાભીકતાના મદાલાભા​ાં મના઩ાવ મથતા મદેખાળે. જ ૈન મએક મએલ૊ મધભપ મ છે મ જેભા​ાં મ અ઩યીગ્રશને મ ખુફ મભશતલનુાં મ સ્થાન મઆ઩લાભા​ાં મ આવ્મુાં મ છે. મજ્માયે મ એક મવભુદામ મતયીકે મ જ ૈનેતયની મવયખાભણીભા​ાં મ જ ૈન૊ મલધુ મ વાધનવાં઩ન્ન મ(઩યીગ્રશી) મ શ૊લાનુાં મ દેખામ મછે. મઘણા મજ ૈન મલે઩ાયી મ શ૊લાથી મ એભની મલૃત્તી મઅને મ પ્રલૃત્તી મસ્લાબાલીક઩ણે મ લધુ મ વભ઩ત્તી મ બેગી મ કયલાની મ શ૊મ મ છે. મ એને મ જ મ વપ઱તાન૊ મ ભા઩દાંડ મ ભાનલાભા​ાં મ આલત૊ મ શ૊લાથી મ વભાજભા​ાં મ વભ઩ત્તી મ પ્રભાણે મ વ્મક્તીનુાં મ સ્થાન મ નક્કી મ થામ મ છે. મ ધનવાંચમ મ વીલામની મ અનમ મ વીદ્ધીઓને મ એટરુાં મ ભશતલ મનથી મઅ઩ાતુાં. મ(ડૉક્ટયની મકાફેરીમત મકયતા​ાં મ તે મ કેટરા મ઩ૈવા મકભામ મછે મ એની મચચાપ મલધુ મથામ મછે.) મજે મક૊ઈ મવ્મક્તી મવાંત૊઴ મભાની મકે મ઩છી મપ્રાભાણીકતા મજા઱લલા મ઩૊તાની મ આથીક મપ્રલૃત્તીઓ મભમાપદીત મયાખે મત૊ મતેને મનીચી મનજયે મજોલાભા​ાં મઆલે મછે. અપવ૊વ મએ મલાતન૊ મછે મ કે મ આ મવલપવ્મા઩ી મલાસ્તલીકતાને મ અલગણી, મઅ઩યીગ્રશના મ આદળપને મ આગલુાં મ સ્થાન મઆ઩ી મએની મપક્ત મલાત૊ મજ મકમાપ મ કયલાન૊ મદભબ મજ ૈન૊ મછ૊ડતા મનથી. મ આટરી મવય઱ મલાતભા​ાં મ઩ણ મતેઓ મપ્રાભાણીક મનથી મફની મળક્મા. બાયતીમ૊ મ ઩શ્વીભી મ વાંસ્કૃ તીને મ બ૊ગલાદી મ ગણે મ છે. મ બોતીકતાને મ વાંસ્કૃ તી મ કયતા​ાં મ ભન૊બાલના મ વાથે મ લધુ મ વભફનધ મ છે. મ શકીકતભા​ાં મ આ઩ણે મ ઩ણ મ એટરા મ જ મ બ૊ગલાદી મ છીએ. મ આ઩ણી મ઩ાવે મ બોતીક મવગલડના​ાં મ વાધન૊ મઓછા​ાં મ શતા મકાયણ મકે મ તે મ અશીં મભ઱તા​ાં મ નશ૊તા​ાં. મશલે મ જ્માયે મ ભ઱લા મરાગ્મા​ાં મ છે મ તમાયે મ જેને મ ઩ણ મ઩૊઴ામ મછે મ એભની મ઩ાવે મ બય઩ુય મપ્રભાણભા​ાં મ છે. મએટરુ માં જ મનશીં; મ઩૊તાની મવભૃદ્ધીનુાં મ પ્રદળપન મકયલાભા​ાં મ તેઓ મજયામે મ ઩ાછ઱ મ઩ડતા​ાં મ નથી. મરગ્ન મપ્રવાંગ૊, મ ધાભીક મતેભ મજ મઅનમ મઉજલણીઓભા​ાં મ આ મ છતુાં થામ મછે. મખુદ મબગલાનની મભુતી મ઩ય મઅરાંકાય૊ મ ચઢાલી મએભને મ઩યાણે મ઩યીગ્રશી મફનાલામ મછે.

http://govindmaru.wordpress.com

89

બોતીકતાની મવાચી મવ્માખમા મક૊ઈની મ઩ાવે મ કેટરી મલસ્તુઓ મકે મ વભ઩ત્તી મછે મ તે મ નશીં મ ઩ણ મએભના મભાટે મ એન૊ મરગાલ મકેટર૊ મછે મ તે મ છે. મઆ઩ણને મ જુય મન મશ૊મ; મછતા​ાં મ ફીજા મ઩ાવે મ છે, મ એટરા મ ભાટે મ બેગી મ કયલી; મ લસ્તુઓ મ ન મ શ૊લાન૊ મ અપવ૊વ મ કયલ૊ મ લગેયે મ બોતીકલાદી મ ભાનવીકતાની મનીળાની મછે. મઆ઩ણા મઆધમાતભીક઩ણાના મદાલાભા​ાં મતથમ મકયતા​ાં મદભબ મલધાયે મછે. આ઩ણી મય૊જફય૊જની મપ્રલૃત્તીને મ આવાન મફનાલતા મવગલડના મવાધન૊ મલા઩યલાભા​ાં મ કાંઈ મખ૊ટુ માં નથી. મએના મરીધે મ ફીજા​ાં મ અગતમના​ાં મ કાભ મભાટે મ લધુ મ વભમ મપા઱લી મળકામ મછે. મવગલડ મ લીય૊ધી મ લાત૊ મ અને મ લતપન મ કયલાથી મ આધમતભલાદી મ નશીં; મ ઩ણ મ અગલડલાદી મ થઈ મ જલામ મ છે. મ ફધી મફાફત૊ની મજેભ મઅશીં મ઩ણ મફન્ને મફાજુ ન૊ મઅતીયે ક મનુકવાનકાયક મજ મછે. અ઩યીગ્રશની મ પ્રચરીત મ વ્માખમા મ બોતીક મ વભ઩ત્તી મ બેગી મ ન મ કયલાની મ છે. મ ગૃશસ્થી મ ભાટે મ એ મવ્મલશાુ મનથી. મઆથીક મયીતે મ સ્લતાંત્ર મ(વધધય) મન મશ૊મ મએલી મવ્મક્તીને મ ઘણી મફા​ાંધછ૊ડ મ કયલી મ઩ડે મ છે. મએભને મ વ્મક્તીગત મસ્લતાંત્રતાના મભુ઱બુત મશક્ક મજા઱લલા મઅઘયા મ઩ડે મ છે. મક૊ઈના મ ભતે મઅ઩યીગ્રશ મએ મવા​ાંવાયીક મજલાફદાયીભા​ાંથી મછટકી મજલાન૊ મએક મપ્રકાયન૊ મ઩રામનલાદ મછે. મ

આ઩ણે મ આલકના મજે મ ઩ણ મવાધન મલીકવાવ્મા મશ૊મ મએને મ આગ઱ મલધાયલાભા​ાં મ કાંઈ મ

ખ૊ટુ માં નથી. મફીજા મજે મ઩ણ મઆ઩ણી મપ્રલૃત્તી મવાથે મવાંક઱ામેરા મશ૊મ મએ મફધાના મશીત મભાટે મ઩ણ મએ મ જુયી મછે. મએકભાત્ર મળયત મઆ઩ણા મધાંધા–વ્મલવામભા​ાં મવભ઩ુણપ મપ્રાભાણીકતા મજા઱લલાની મછે. દેળભા​ાં મજેટરી મવભ઩ત્તી મલધી મયશી મછે મતે મત૊ મલધલાની મજ મછે. મઆ઩ણે મનશીં મત૊ મફીજા મ ક૊ઈ, મ એ મ બેગી મ કયી મ એન૊ મ દુ​ુ઩મ૊ગ મ કયી મ ળકે મ છે. મ વાયા મ ભાણવ૊ના મ શાથભા​ાં મ પ્રાભાણીક઩ણે મ આલેરી મવભ઩ત્તીન૊ મકેટર૊ મવદુ઩મ૊ગ મથઈ મળકે મએ મલાત મઆગ઱ મઆલે મછે. ક૊ઈ મ આ મ બાગદ૊ડથી મ દુય મ યશે લા મ ભા​ાંગતા મ શ૊મ મ ત૊ મ એભા​ાં મ ઩ણ મ કાંઈ મ ખ૊ટુ માં નથી. મ એનાથી મળા​ાંતી, મવાંત૊઴ મઅને મ તનાલભુક્તી મભ઱ે મ છે. મછતા​ાં મ જે મ વા​ાંવાયીક મજલાફદાયીઓ મસ્લીકાયી મ રે મછે મતેને મ઩ુયી મકાયલાની મદયે કની મપયજ મત૊ મયશે મજ મછે. અ઩યીગ્રશ મ ઉ઩દેળતા મ વભાજભા​ાં મ (ધભપભા​ાં) મ વાભાજીક મ અને મ ધાભીક મ પ્રવાંગ૊એ મ ધનલાન૊ને મ (઩યીગ્રશીને) મઆગલુાં મ ભશત્ત્લ મઆ઩લાભા​ાં મ આલે મ છે. મકાયણ મકે મ એભના મજ મદાનને મ રીધે મ ફધી મધાભીક મઅને મ વાભાજીક મવાંસ્થાઓ મઅને મ પ્રલૃત્તીઓ મચારતી મશ૊મ મછે. મઆભા​ાં મ઩ણ મકાંઈ મખ૊ટુ માં નથી. મતટસ્થ મયીતે મ જોઈએ મત૊ મદાનની મલાસ્તલીકતાએ મ મઅ઩યીગ્રશના મઆદળપને મ ઩યાજીત મકયે ર મ છે. આટરી મ રા​ાંફી મ યજુ આતન૊ મ આળમ મ અ઩યીગ્રશને મ વદનતય મ બુરી મ જલાન૊ મ નથી. મ લાસ્તલભા​ાં મ આ઩ણે મ અ઩યીગ્રશ મ(વભ઩ુણપ મ તમાગ) મકયતા​ાં મ દાનન૊ મ(આાંળીક મતમાગ) મઅભર મકયીએ મ

http://govindmaru.wordpress.com

90

છીએ. મઆ મદાન મઅને મ અ઩યીગ્રશ મઉ઩યા​ાંત મત્રીજો મલીકલ્઩ મ઩ણ મછે. મએભા​ાં મવભ઩ત્તી મબેગી મકયલાન૊ મ ફાધ મનથી મછતા​ાં મએ મબાલનાગત મયીતે મ઩યીગ્રશ મનથી મથત૊. આ મ લીકલ્઩ મ છે મ બેગી મ કયે રી મ વભ઩ત્તીના મ ભારીક મ નશીં મ ઩ણ મ ટરસ્ટી મ ફની મ યશે લાનુાં. મ અશીં મ ટરસ્ટી઩ણાન૊ મ અથપ મ થ૊ડ૊ મ જુ દ૊ મ છે. મ આ઩ણી મ વભ઩ત્તીન૊ મ ફધ૊ મ લશીલટ મ આ઩ણા મ શાથભા​ાં મ શ૊લા મછતા​ાં મતે મપક્ત મઆ઩ણા મઅાંગત મઉ઩બ૊ગ મ(Wants) મભાટે મનશીં મ઩ણ મફીજા મઘણાના મઉ઩મ૊ગ મ (Needs) મભાટે મ઩ણ મલ઩યામ. મઆ મનલુાં મનથી. અતી મધનાઢમ મર૊ક૊ મએભની મવભ઩ત્તીને મ રીધે મ અલાયનલાય મવભાચાય૊ભા​ાં મ ચભકે મ છે. મ શ્રીભાંત૊ની મલા઴ીક મમાદી મપ્રગટ મકયલાની મપે ળન મથઈ મગઈ મછે. મજોકે મ દુનીમાની મ મઅતી મધનાઢમ મફે મ વ્મક્તીઓ મજુ દા મકાયણવય મવભાચાય૊ભા​ાં મચભકે મછે. ફીર મ ગેટસ્ મ અને મ લૉયન મ ફપે ટ, મ ફન્નેએ મ ઩૊તાની મ ભ૊ટા મ બાગની મ ભીલ્કતનુાં મ ટરસ્ટ મ ફનાલી મએને મ વભાજ મકલ્માણ મભાટે મ લા઩યલાની મજાશે યાત મકયી મછે. મ(દયે કની મવભ઩ત્તી મત્રણ-ચાય મ રાખ મકય૊ડ મુ઩ીમા મજેટરી મછે.) મએભની મપ્રલૃત્તી મળીક્ષણ મઅને મ આય૊ગ્મ મક્ષેત્રે મ ઩ુયે઩ુયી મદુનીમાને મ આલયી મ રેલાની મ છે. મ વ૊ મ લયવ મ ઩શે રા​ાં મ અભેયીકાના મ સ્ટીર મ ઉદ્ય૊ગના મ પ્રણેતા મ એનડરમુ મ કાનેગીએ મ ઩ણ મઆલુાં મજ મકમુ​ું મશતુાં. મબાયતભા અઝીભ પ્રેભજીએ આલુ કમાપનુાં લા​ાંચલાભા​ાં મઆવ્મુાં છે. આ મર૊ક૊ મ઩ાવે મ઩ુષ્ક઱ મવભ઩ત્તી મશ૊લાથી મએ મવભાચાય મભાધમભ૊ભા​ાં મચભકે મછે. મફીજા મ ઩ણ મ કેટરાક મ એલા મ શળે મ જેભણે મ આલુાં મ જ મ કમુ​ું મ શ૊મ મ છતા વભાચાય૊ભા ચભક્મા ન શ૊મ. મ જાશે યભા​ાં મનોંધ મન મરેલામાથી મએભની મબાલના મકે મકામપનુાં મભશતલ મજયામ મઓછુ માં થતુાં મનથી. આ મ ફધી મ વ્મક્તીઓ મ વભાજ મ ઩ાવેથી મ ય઱ેરી મ વભ઩ત્તી મ વભાજને મ ઩ાછી મ વોં઩ે મ છે. મ અ઩યીગ્રશની મબાલનાને મ જા઱લી મયાખી મએના મઅવ્મલશાુ઩ણાન૊ મઆ મશ્રેષ્ઠ મલીકલ્઩ મછે. મઅઢ઱ક મ વભ઩ત્તી મકભામા મ઩છી મ઩ણ મએના મભારીક મભટી, મટરષ્ટી મફનીને મળુાં મકયી મળકામ મતે મઆ મવ્મક્તીઓની મ કયણીભા​ાં મજોઈ મળકામ મછે. આ મ ભશાનુબલ૊ની મ લીળીષ્ટતા મ એ મ છે મ કે મ એભણે મ ઩૊તાના મ ફધા મ જ મ લાયવદાય૊ને મ ભ઱ીને મ ભીલ્કતના મ 10 મ થી મ 15 મટકા મજેટરી મજ મયકભ મઆ઩ી મછે. મલાંળજોને મ શ્રેષ્ઠ મળીક્ષણ મઆ઩ી, મ એભના મવ્મલવામ મભાટે મ જુયી મભદદ મકમાપ મ ઩છી મએભની મકાફેરીમત મ઩ય મછ૊ડી મદીધા મછે. મ઩૊તે મ આ઩ફ઱ે મ વભૃદ્ધ મથમા મશ૊લાથી મ઩ુત્ર૊, મ઩ોત્ર૊ને મ સ્લાલરાંફી મફનલાની મપયજ મ઩ાડી મછે. મફીજુ મક ાં ાંઈ મ નશીં મત૊ મઘણા મકીસ્વાભા​ાં મ ફને મ છે મ તેભ, મએભના મલાંળજો મકુ ઩ાત્ર મફનલાની મળક્મતા મઘટે મ છે. મફધા મ લાયવદાય મ શભેળા​ાં મ કાફેર મ કે મ વુ઩ાત્ર મ શ૊મ મ એ મ જુયી મ નથી. મ લાયવાગત મ યીતે મ ચારતા મ ઘણા મ ઉદ્ય૊ગગૃશ૊ મઅને મશ્રીભાંત મકુ ટફ ુાં ૊ મફીજી મકે મત્રીજી મ઩ેઢીએ મ઩ડી મબા​ાંગતા મજોમા મછે.

http://govindmaru.wordpress.com

91

લૉયન મફપે ટ મત૊ મ઩શે રેથી મજ મવાચા મઅથપભા​ાં મ અ઩યીગ્રશી મયષ્ણા મછે. મઆટરી મવભ઩ત્તી મ ભે઱વ્મા મછતા​ાં મ તેઓ મ60 મલયવથી મએક મજ મઘયભા​ાં મ (એટરે મ એ મજ મ઩ડ૊ળભા​ાં) મયશે મ છે. મ80 મલ઴પની મ ઉંભયે મ઩૊તાની મગાડી મજાતે મચરાલીને મઓપીવે મજામ મછે. અ઩યીગ્રશન૊ મ પ્રચરીત મ અથપ મ કળુાં મ બેગુાં મ ન મ કયલાન૊ મ થામ મ છે. મ તમાગન૊ મ અથપ મ બેગુાં મ કયે રુાં મ ફધુાં મ છ૊ડી મદેલાનુાં મ કે મ આ઩ી મદેલાનુાં મ થામ મછે. મઆભના મકીસ્વાઓભા​ાં મ વભ઩ત્તીન૊ મતમાગ મછે મ ઩ણ મ એની મ જલાફદાયી મ જા઱લી મ યાખેર મ છે. મ આના મ ભાટે મ લધુ મ મ૊ગ્મ મ ળફદ મ ન મ ભ઱ે મ તમા​ાં મ વુધી મ આ઩ણે મ એને મ ઩યીગ્રશ–લીચ્છેદ મ કશીળુાં. મ મ ઩યીગ્રશ–લીચ્છેદ મ એ મ ઩ાછરી મ ઉંભયે મ કયે ર મ આાંધ઱૊ મ નશીં; મ઩ણ મજાગૃત મતમાગ મછે. આાંધ઱ા મતમાગભા​ાં મ ઩ાછ઱ મળુાં મ થામ મછે મ એની મદયકાય મનથી મશ૊તી. મજાગૃત મતમાગભા​ાં મ વભ઩ત્તી મ મ૊ગ્મ મ ભાગે મ લ઩યામ મ એ મ જલાફદાયી મ જા઱લી મ યાખલાભા​ાં મ આલે મ છે. મ વત્તાની મ જેભ મ વભ઩ત્તી મ઩ણ મજ્માયે મઅમ૊ગ્મ મશાથભા​ાં મજામ મછે મતમાયે મઘણાં મનુકવાન મકયી મળકે મછે. વભ઩ત્તી મ઩૊તે મ ગુણ મકે મ દ૊઴ મલગયની મછે. મએ મવ્મક્તીના મભુ઱બુત મસ્લબાલભા​ાં મ યશે રી મ વાયી મઅને મ ખયાફ મફાંને મ ખાવીમત૊ મફશાય મરાલે મ છે. મએ મથ૊ડા મર૊ક૊ને મ નમ્ર મઅને મ ઉદાય મફનાલે મ છે; મ જ્માયે મ ભ૊ટાબાગના મ કીસ્વાભા​ાં મ એ મ વ્મક્તીને મ ઘભાંડી મ ફનાલે મ છે. મ એટરે મ જ મ કદાચ મ જ ૈન મ લીચાયધાયાભા​ાં મ અ઩યીગ્રશને મ આટરુાં મ ભશત્ત્લ મ આ઩લાભા​ાં મ આવ્મુાં મ શળે. મ કભનવીફે મ એ મ વ્મલશાુ મ વાફીત મનથી મથમુાં. આલ૊ મ ઩યીગ્રશ–લીચ્છેદ મ જેની મ ઩ણ મ ઈચ્છા મ શ૊મ મ એના મ ભાટે મ ળક્મ મ છે. મ ઩૊તાની મ વભ઩ત્તીના મભારીક મભટી મબાલનાગત મયીતે મ ટરસ્ટી મફનલુાં મ અઘુાં મ નથી; મ઩ણ મલીળા઱ મઅથપભા​ાં મ એને મ નબાલલુાં મઅઘુાં મછે. મકોટુભફીક મધ૊યણે મઆ઩ણે મએન૊ મઅભર મકયીએ મજ મછીએ. મઆ઩ણી મકભાલેરી મ ભીરકત મ કુ ટભુ ફના મ અનમ મ વબમ૊ના મ ઉ઩મ૊ગ મ ભાટે મ શ૊મ મ જ મ છે. મ એ મ વશજ મ છે. મ ઩યીગ્રશ– લીચ્છેદભા​ાં મકુ ટભુ ફન૊ મવ્મા઩ મફને મતેટર૊ મલીળા઱ મફનાલલાન૊ મથામ મછે. મઆ઩ણા મવભ઩કપભા​ાં મઆલતી મ તેભ મજ મઅનમ મજુયતભાંદ મવ્મક્તીઓની મભદદન૊ મએભા​ાં મ વભાલેળ મથામ મછે. મર૊શીના મવભફનધથી મ આગ઱ મજલાભા​ાં મજ મઉદાયતા મવભામેરી મછે. મજનશીતાથે મચારતી મવાંસ્થાઓને મઆ઩ેરુાં મદાન મઆન૊ મ એક મ ઩માપમ મ છે. મ ઩યીગ્રશ–લીચ્છેદ મ એ મ વા​ાંવાયીક મ જલાફદાયીઓ મ ઩ુયી મ કમાપ મ ઩છી મ અ઩યીગ્રશી મ ફનલાની મફીજી મતક મછે. ટરસ્ટી મ ળફદ મ વાભાનમ મ યીતે મ વભાજની મ જાશે ય મ વાંસ્થાઓ મ અને મ ભીરકતનુાં મ વાંચારન મ કયનાયા મભાટે મ લ઩યામ મછે. મએ મજુ દી મજાતનુાં મ ટરસ્ટી઩ણાં મ છે. મએભા​ાં મ વભાજને મ ટરસ્ટીઓની મલશીલટી મ કુ ળ઱તાન૊ મરાબ મભ઱ે મછે, મએભની મવાં઩ત્તીન૊ મનશીં.

http://govindmaru.wordpress.com

92

દાનેશ્વયી મ તયીકે મ પ્રવીદ્ધી મ ઩ાભેરા મ કે મ ર૊કશીતાથે મ કામપ મ કયનાયા મ યાજાઓ મ આલા મ વાંસ્થાકીમ મ ટરસ્ટીઓથી મ લધાયે મ નશ૊તા. મ એભની મ વભ઩ત્તી મ જાતભશે નત મ કે મ કુ નેશથી મ ભે઱લેરી મ નશ૊તી. મપ્રજા મ઩ાવેથી મકયલેયા મદ્વાયા મબેગી મકયે રી મશતી. મ મ મ ઘણી મ ભ૊ટી મ કભ઩નીઓ મ અને મ શ્રીભાંત મ કુ ટભુ ફ૊ મ ઩૊તાની મ આાંળીક મ વભ઩ત્તીના મ ટરસ્ટ મ ફનાલી મ ઘણા મ ઉત્તભ મ વાભાજીક મ કામો મ કયે મ છે. મ આલા મ ફધા મ ટરસ્ટ મ ઩યીગ્રશ–લીચ્છેદ મ નશીં; મ ઩ણ મ દાનના મવ્મા઩ભા​ાં મઆલે મછે. બુતકા઱ભા​ાં મ બાભાળા, મજગડુળા મલગેયે મ નાભ૊ મઆ઩ણે મ તમા​ાં મ પ્રવીદ્ધી મ઩ાભેરા મછે. મએ મ ભ૊ટા મ દાનેશ્વેયી મ શતા. મ યાજાને મ કે મ પ્રજાને મ ભુવીફત મ પ્રવાંગે મ ભ૊ટી મ ભદદ મ કયલી મ અને મ સ્લેચ્છાએ મ જનશીતાથે મ વાંસ્થાઓ મઉબી મકયલી મએભા​ાં મ ઘણ૊ મપયક મછે. મવાંસ્થાઓ મવક્રીમ મ(pro-active) મશ૊મ મ છે. મજ્માયે મપ્રવાંગ૊઩ાત મકયે રી મભદદ મપ્રતીક્રીમ મ(Reactive) મશ૊મ મછે. મ ફીજી મ ફધી મ ધાભીક મ લીચાયધાયાઓભા​ાં મ અ઩યીગ્રશની મ નશીં મ ઩ણ મ દાનની મ લાત મ કયલાભા​ાં મ આલી મછે. મદાનન૊ મભશીભા​ાં મ લણપલતા​ાં ઩ુયાણ૊ભા મકશે લામુાં મ છે મ કે, મ‘વ૊ મશાથે મ કભાઓ મઅને મ શજાય મશાથે મ આ઩૊’ મઆ મકથન મદાન મકયતા​ાં મ આ઩ણી મ઩યીગ્રશ–લીચ્છેદની મબાલનાને મ લધુ મ ભ઱તુાં મ આલે મછે મઅને મલધાયે મલાસ્તલીક મ઩ણ મછે. દાન મ અને મ ઩યીગ્રશ–લીચ્છેદ મ લચ્ચે મ બેદયે ખા મ દ૊યલી મ અઘયી મ છે. મ એ મ દયે કની મ કોટુભફીક મઅને મ આથીક મસ્થીતી મ઩ય મઆધાય મયાખે મ છે. મઆન૊ મવીધ૊ મઅને મ શ્રેષ્ઠ મ ઉકેર મખ્રીસ્તી મ ધભપભા​ાં મ લણપલલાભા​ાં મ આલેર મદાનની મભાત્રાભા​ાંથી મભ઱ે મ છે. મ‚GIVE UNTIL IT HURTS‛ ‘તભને મ ઩૊તા મભાટે મકભી મભશે વુવ મથામ મતમા​ાં મવુધી મઆ઩૊.’ મઆ મલાત મ઩ણ મદાનથી મઆગ઱ મલધી મ઩યીગ્રશ– લીચ્છેદ મવુધી મ઩શોંચી મજામ મછે. ધાભીક મદૃષ્ટા​ાંત મકથાઓભા​ાં મ ગયીફના મનાનકડા મદાનને મ ધનલાનના મભ૊ટા મદાન મકયતા​ાં મ લધાયે મ ભશતલનુાં મ ગણલાભા​ાં મ આલે મ છે. મકાયણ, મગયીફને મ દાન મકયલા મભાટે મ ઩૊તાની મજુયીમાત૊ મ઩ય મ કા઩ મભુકલ૊ મ઩ડે મછે. મશ્રીભાંત૊ની મજીાંદગીભા​ાં મભ૊ટા મદાનથી મ઩ણ મજયામ મપયક મ઩ડત૊ મનથી. બુખમાને મખલડાલલુાં મ એ મની:ળાંક મવતકામપ મછે. મજ્માયે મક૊ઈને મ઩ગબય મકયલ૊ મએ મલધાયે મ ભ૊ટુ માં વતકામપ મ છે. મએનાથી મએના મઆખા મકુ ટભુ ફને મ રા​ાંફા મવભમ મવુધી મરાબ મભ઱ે મ છે. મઆ મદૃષ્ટીએ મ જોઈએ મ ત૊ મ વદાવ્રત મ કયતા​ાં મ ળીક્ષણ મ અને મ આય૊ગ્મ મ વાંસ્થાઓ મ લધાયે મ વાયી મ ગણામ. મ આલી મ ધાંધાદાયી મકે મ ફીનધાંધાદાયી મવાંસ્થાઓનુાં મ અાંતીભ મરક્ષ્મ મએક મશ૊લા મછતા​ાં મ એભની મબાલનાભા​ાં મ ઘણ૊ મ પયક મશ૊મ મછે. મધાંધાદાયી મવાંસ્થા મવાંચારક૊ મભાટે મ ઩યીગ્રશરક્ષી મછે મ જ્માયે મ ફીનધાંધાદાયી મવાંસ્થા મ ઩યીગ્રશ–લીચ્છેદ મરક્ષી મછે.

http://govindmaru.wordpress.com

93

ધાભીક મસ્થ઱૊એ મકે મ પ્રવાંગ૊એ મથતા મદાન મલીળે મ કેટરાક મર૊ક૊ મએલી મભાનમતા મધયાલે મ છે મકે મજેટરુાં મઆ઩ીએ મછીએ મએનાથી મઘણાં મ લધાયે મભ઱લાનુાં મછે. મઆલી મબાલના મદાનને મ એક મવ૊દા મ કે મ ય૊કાણભા​ાં મ ફદરી મ ના​ાંખે મ છે. મ એભા​ાં મ ઩યીગ્રશ મ લધાયલાની મ બાલના મ ઉ઩યા​ાંત મ ઩૊તાના મ ઈશ્વયને મ છેતયલા઩ણાં મ લધાયે મ રાગે મ છે. મદુ:ખની મલાત મએ મછે મ કે મ વોથી મલધુ મ દાન મઆ મક્ષેત્રે મ થામ મછે; મઅને મ આલી મબાલના મવાથે મ થામ મછે મ જે મ જુયીમાતલા઱ા મવુધી મત૊ મ઩શ૊ચતુાં ઩ણ નથી. મઆ મફાફતભા​ાં મ દેખાદેખી મછ૊ડી મ઩૊તાની મલીલેકફુદ્ધી મપ્રભાણેનુાં મલતપન મફધાના મશીતભા​ાં મયશે ળે. ઩યીગ્રશ–લીચ્છેદ મએ મઅ઩યીગ્રશ મનથી. મએ મનીષ્ક્રીમ મઅને મઆાંધ઱૊ મતમાગ મ઩ણ મનથી. મ કયે રા મ઩યીગ્રશથી મલીભુખ મથલાની મએ મપ્રક્રીમા મછે. મકુ દયત મઅને મ ભાનલ મવભુદામ મ઩ાવેથી મભે઱લેર મુાં ઩ાછુ માં આ઩લાની મઆ઩ણને મ તક મ઩ુયી મ઩ાડે મ છે. મભુખમતલે મ ઩ાછરી મઉંભયે મ કોટુભફીક મજલાફદાયીઓ મ ઩ુયી મથમા મ઩છી મળુ મથતી મઆ મપ્રક્રીમા મછે. મએ મAbandonment નથી; Detachment મછે. આ મ઩યીગ્રશ–લીચ્છેદ મવભ઩ત્તી મઉ઩યા​ાંત મપ્રલૃત્તી મઅને મવભફનધ૊ને મ઩ણ મરાગુ મ઩ડે મછે. મ આન૊ મઅથપ મ પ્રલૃત્તી મકે મ વભફનધ૊ને મ છ૊ડી મદેલાન૊ મનથી; મ઩ણ મએભને મ નલ૊ મલ઱ા​ાંક મઆ઩લાન૊ મછે. મ ભારીકીબાલ મ અને મ અનુયાગ મ છ૊ડી મ કતપવ્મબાલ મ અ઩નાલલાન૊ મ છે, મ અનાવક્તી મ કે઱લલાની મ છે. મ એભા​ાં મ ભ૊ટા મ થમેરા મ વાંતાન૊ને મ વભ઩ુણપ મ સ્લતાંત્રતા મ આ઩લાની મ લાત મ છે. મ કોટુભફીક મ તેભજ મ અનમ૊ મ ઩યના મ અાંકુળ૊ મ અને મ ફનધન૊ મ ઢીરા​ાં મ કયલાના​ાં મ છે. મ એભા​ાં મ નીષ્ક્રીમતા મ નશીં; મ ઩ણ મ પ્રલૃત્તીઓ મ ઩ાછ઱ની મબાલનાને મ ઉભદા મકયલાની મલાત મછે. મ઩ક્ષ઩ાત મછ૊ડી મ નેકી મ (Fairness) અ઩નાલલાની મ લાત મછે. મ લૈદીક મ વાંસ્કૃ તીની મ લણપવ્મલસ્થાએ મ ઘણા મ અનથો મ વજ્માપ મ છે. મ જ્માયે મ એની મ આશ્રભ મ વ્મલસ્થાભા​ાં મ ઘણાં મ લજુ દ મયશે રુાં મ છે. મગૃશસ્થાશ્રભ મ઩છી મલણપલામેર મલાનપ્રસ્થાશ્રભ મઆ મ઩યીગ્રશ– લીચ્છેદની મબાલનાને મ ભ઱ત૊ મઆલે મ છે. મએ મવભ઩ત્તી, મવભફનધ૊, મવત્તા, મપ્રલૃત્તી મલગેયે મ ફધાને મ નલી મ દૃષ્ટીએ મજોઈ મઅરીપ્તતા મકે઱લલાનુાં મકશે મછે. મ ઩ુનજપનભભા​ાં મભાનતા મર૊ક૊ મબલના મપે યાભા​ાંથી મછુ ટકાય૊ મભે઱લલા મકાંઈ મકેટરીમે મધાભીક મ પ્રલૃત્તીઓ મકયતા મશ૊મ મછે. મ઩ણ મઆ મજનભભા​ાં મ કે઱લેરા મઅને મ ભે઱લેરા મઅાંકુળ૊ મતેભ મજ મ઩યીગ્રશ૊ મ છ૊ડી મળકતા મનથી. મઆ઩ણી મચાયે ક૊ય મદેખાતી મઆ મએક મભ૊ટી મકુણતા મછે. મ મ અ઩યીગ્રશ મફાફતે મઆ઩ણી મ઩ાવે મત્રણ મલીકલ્઩૊ મછે: મ(1) મ઩યભ઩યાથી મચાલ્મ૊ મઆલત૊ મ અ઩યીગ્રશન૊ મ આદળપ મ યાખી, મ કથની મ અને મ કયણીના મ લીય૊ધાબાવન૊ મ દભબ મ ચરાલે મ યાખલાન૊; મ (2) મસ્લીકાયી મરીધેરા મઆદળપનુાં મ ઩ારન મન મથલાથી મ મજાત મપ્રતમે મ અ઩યાધબાલ મઅનુબલલાન૊; મકે મ ઩છી મ(3) મલાસ્તલીકતાને મસ્લીકાયી, મઅ઩યીગ્રશને મનલુાં મનાભ મઆ઩ી મનલી મનજયે મજોલાનુાં મ. મ મ

http://govindmaru.wordpress.com

94

જે મ આદળપ મ ક૊ઈ મ ઩ા઱તુાં મ નથી મ કે મ ઩ા઱લાની મ ઈચ્છા મ ઩ણ મ યાખતુાં મ નથી મ એની મ લાત૊ મ કમાપ મકયલાથી મફીજા મએક મઆદળપ મ‘વતમ’ન૊ મબાંગ મથામ મછે. મ વાભાજીક મ સ્તયે મ આલી મ લીચાયવયણી મ લીકવાલલા મ ભાટે મ વભાજના મ આગેલાન૊ની મ ઈચ્છા મઅને મ ઈચ્છાળક્તી મજુયી મછે. મવભાજના મવાચા મઆગેલાન મકથાકાય–વાધુ–વનતગણ મછે. મ જનભાનવ મ઩ય મવોથી મલધાયે મપ્રબાલ મએભના મકશે લાન૊ મથામ મછે. મએભણે મ઩૊તાના મલીચાય/પ્રચાયને મ નલી મદીળા મઆ઩લાની મજુય મછે. મ

♦ અનુક્રભણીકા

http://govindmaru.wordpress.com

95

17-2013-02-15

વુખની ળ૊ધ રા​ાંફા મ વભમથી મ ચારી આલતી મ કશે લત, ‘઩શે રુાં મ વુખ મ તે મ જાતે નમાપ’ અલાયનલાય મ લા​ાંચલા મભ઱ે મછે. નાન઩ણભા​ાં મઆલા​ાં મદવ મવુખની મમાદી મક્મા​ાંક મલા​ાંચી મશતી. એભા​ાંથી મજે મમાદ મછે મતે મ આ મપ્રભાણે મશતુાં. ઩શે રુાં મ વુખ મતે મ જાતે મ નમાપ, ફીજુ માં વુખ મતે મ ક૊ઠીભા​ાં મ ધાન, ત્રીજુ માં વુખ મતે મ વુળીર મનાય, ચ૊થુાં મ વુખ મ તે મ કુ ઱ન૊ મ તાયનાય... મ તમાય મ ઩છી મ વાચ૊ મ ભીત્ર, વાયા મ ઩ાડ૊ળી, નમામી મ યાજા મ જેલુાં મ કાંઈક મશતુાં મજે મફયાફય મમાદ મનથી. આલી મ કશે લત૊ મ તતકારીન મ જનવભુદામના મ અનુબલન૊ મ નીચ૊ડ મ શ૊મ મ છે. વુખની મ અગતમન૊ મ એભન૊ મ ક્રભ મ ઩ણ મ તમાયની મ લાસ્તલીકતા મ ઩ય મ આધાયીત મ શ૊મ મ છે. એનુાં મ ભશતલ મ ક૊ઈ઩ણ મળાષ્ડના મઉ઩દેળ મકયતા​ાં મજયા઩ણ મઓછુ માં નથી, ફરકે મલધાયે મશ૊ઈ મળકે મછે. ળાષ્ડ૊ભા​ાં મ‘ળુાં મ શ૊લુાં મ જોઈએ’ એ મ કશે લાભા​ાં મ આલે મ છે, જ્માયે મ આલી મ કશે લત૊ મ ‘જે મ શકીકત મ છે મ તે’ લણપલે મ છે. આદળપ મબરે મ‘ધમેમ’ શ૊મ; ‘લાસ્તલીકતા’નુાં મ઩૊તાનુાં મઆગલુાં મભશત્ત્લ મછે. ફધાનુાં મ અાંતીભ મધમેમ મવુખી મથલાનુાં મ શ૊મ મછે. જો મકે મ દયે કની મવુખની મવ્માખમા મતેભ મજ મ વુખી મ થલા મ ભાટેની મ જુયીમાત૊ મ જુ દી મ શ૊ઈ મ ળકે મ છે. ઉભભય મ પ્રભાણે મ એભા​ાં મ પે યપાય મ ઩ણ મ થામ મ છે. મુલાનીભા​ાં મ આનનદન૊ મ અબાલ મ એ મ દુ:ખ મ છે. લૃદ્ધાલસ્થાભા​ાં મ દુ:ખન૊ મ અબાલ મ આનનદ મ ફની મ જામ મછે. વભમ મવાથે મદયે ક મલાતની મમથાથપતા મફદરાતી મશ૊લા મછતા​ાં; આગરી મકશે લતન૊ મભ૊ટ૊ મ બાગ મઆજે મ઩ણ મએટરુાં મજ મલજુ દ મધયાલે મછે. વુખના​ાં મ઩શે રા​ાં મચાય મક્ષેત્ર૊ મઆજના મવાંદબપભા​ાં મવાુાં મ સ્લાસ્થમ, ઩ામાની મ જુયીમાત૊ મ ઩ુયતી મ વભ઩ત્તી, વભજદાય મ ઩તી મ કે મ ઩તની, લાંળલેર૊ મ લગેયે મ લાજફી મછે. એન૊ મક્રભ મ઩ણ મભ૊ટા મબાગના મર૊ક૊ મભાટે મવાચ૊ મછે. ધમાન મ દ૊યલા મ મ૊ગ્મ મ ફાફત મ એ મ છે મ કે મ આ મ ફધા​ાં મ વુખની મ માદી મ ય૊જફય૊જની મ જીનદગી મવાથે મ લણામેરી મઆ મ઩ૃથલી મર૊કની મજુયીમાત૊ મછે. આતભકલ્માણ, સ્લગપ, ભ૊ક્ષ મજેલી મ ઩યર૊કની મલાત૊ની મ ગેયશાજયી મસ્઩ષ્ટ઩ણે મ ફતાલે મ છે મ કે જનવાભાનમ મભાટે મ ળુાં મ અગતમનુાં મ શતુાં. એભને મઅશીં મજીલી, અશીં મજ મવુખી મથલાભા​ાં મયવ મશત૊, જે મઆજે મ઩ણ મછે. અધમાતભની મલાત૊ મકયતા મઅને મએને મરગતી મપ્રલૃત્તી મકયતા મર૊ક૊ મ઩ણ મજ્માયે મ઩૊તાના મ ધભપગુ​ુને મ ખાનગીભા​ાં મ ભ઱ે મ છે મ તમાયે મ એભના મલાતાપરા઩ન૊ મલી઴મ મફદરાઈ ‘આ–ર૊ક’ની મપ્રલૃત્તી મ અાંગે મ શ૊મ મછે. એની મપ઱શ્રુતી મ(ધનરાબ) ભાટે મ તેઓ મગુ​ુના મઆળીલાપદ મભે઱લલા મઈચ્છતા મશ૊મ મ

http://govindmaru.wordpress.com

96

છે. ગુ​ુજી મએલા મઆળીલાપદ મઆ઩ે મ઩ણ મછે મઅને મવાથેવાથે મઅભુક મયકભના મદાનની મજોગલાઈ મ઩ણ મ કયી મરેતા મશ૊મ મછે. મઅશીં મઆલા મફધાની મઆધમાતભીક મ઩૊ક઱તા મછતી મથામ મછે. ભુ઱ મ કશે લતભા​ાં મ નશ૊તી મ છતા​ાંમે મ વુખની મ માદીભા​ાં મ વભાલલા મ રામક, દયે ક મ વભમકા઱ભા​ાં મ અગતમની મ એલી મ ફે મ ફાફત૊ મ લીળે મ રખલુાં મ જુયી મ રાગે મ છે. એક મ છે વ્મક્તીગત મ સ્લતાંત્રતા અને મફીજી મછે ભનગભતી મપ્રલૃત્તી. જુ ની મ માદીભા​ાં મ સ્લતનત્રતાને મ સ્થાન મ નશ૊તુાં મ ભળ્ુાં મ તે મ વભજી મ ળકામ મ એભ મ છે. એ મ યાજાળાશીન૊ મજભાન૊ મશત૊. ઉ઩યાનત, વભાજ મઅને મધભપની મ઩ણ મર૊ક૊ મ઩ય મજોયદાય મ઩કડ મશતી. ગ્રાભમ મવભાજભા​ાં મ યશે નાય મભાટે મ વ્મક્તીગત મસ્લતનત્રતાની મલાત૊ મકયલી મળક્મ મનશ૊તી. આ મલાત મ શડતા઱૊ મ ઩ાડલાની મ કે મ લાતલાતભા​ાં મ લીય૊ધ મ કયલાની મ સ્લતનત્રતાની મ નથી. આ મ સ્લતનત્રતા મ છે મ લીચાય૊ની મતેભજ મનૈતીક મભમાપદા મઉલ્લાંઘ્મા મલગય મસ્લતનત્ર઩ણે મલતપલાની. ઩શે રા​ાં મ જેભને મ વ્મક્તીગત મસ્લતનત્રતા મજોઈતી મશતી મતેઓ મવાંવાય મછ૊ડી, વાધુ મ ફની મ જતા મઅથલા મત૊ મડાકુ મ કે મ ફશાયલટીમા મફનતા મશતા. સ્લતનત્રતા મભાટે મ ચુકલલી મ઩ડતી મઆ મખુફ મ આકયી મ કીભભત મ શતી. શલે મ જ્માયે મ વ્મક્તી મ ઩યની મ વભાજ મ અને મ ધભપની મ ઩કડ મ ઢીરી મ ઩ડી મ છે, યાજાળાશીને મ ફદરે મ ર૊કળાશી મ આલી મ છે મ તમાયે મ સ્લતનત્રતા મ બ૊ગલલી મ વશે રી મ થઈ મ છે. છતા​ાં મ ર૊ક૊ને મ વ્મક્તીગત મ સ્લતનત્રતાનુાં મ ખાવ મ ભશત્ત્લ મ નથી મ શ૊તુાં. જેભને મ છે મ તે મ આ મ તક મ અને મ અધીકાયની મમ૊ગ્મ મકદય મકયે મ છે. ભ૊ટાબાગના મર૊ક૊ને મ ફીજાના મદ૊યવ્મા મદ૊યાલાનુાં મ લધુ મ ભાપક મ આલે મછે. ટ૊઱ાભા​ાં મવભાલુાં મલધુ મપાલે મછે. ભનગભતી મપ્રલૃત્તી મકયલી મ઩ણ મએક મપ્રકાયની મસ્લતનત્રતા મછે. ફધાને મ ઩૊તાના મધાંધા– વ્મલવામભા​ાં મક્માયે ક મત૊ મકાંટા઱૊ મઆલત૊ મજ મશ૊મ મછે. આ મકાંટા઱૊ મજ્માયે મનીમભીત મફને મછે મતમાયે મ એભની મપ્રલૃત્તી મએક મભજફુયી મફને મછે. લણપ મ આધાયીત મ વભાજવ્મલસ્થાભા​ાં મ ફધાને મ ફા઩દાદાના મ લાયવાગત મ ધનધા– વ્મલવામભા​ાં મ જોડાલુાં મ઩ડતુાં. એ મજ મગાભભા​ાં મ અને મવભાજભા​ાં મયશે લુાં મ઩ડતુાં મશતુાં. એભનુાં મ બાલી મજનભ મ વાથે મ જ મનક્કી મથઈ મજતુાં. બાગ્મ, કભપ મ લગેયેના મખમાર મઆલી મવભાજયચનાને મ રીધે મ આલે મ અને મ ઩ા​ાંગયે મએ મસ્લાબાલીક મછે. આજે મળીક્ષણ મઅને મઉદ્ય૊ગીકયણને મરીધે મવ્મલવામના મકેટરામે મનલા​ાં મક્ષેત્ર૊ મખુલ્મા​ાં મછે. રામકાત મ કે મ આલડત મ શ૊મ મ ત૊ મ ભનગભતા મ ક્ષેત્રભા​ાં મ જઈ મ ળકામ મ છે. શલે મ જનભ મ વાથે મ વ્મલવામ મ નક્કી મનથી મથઈ મજત૊ મએટરે મ ભનગભતી મપ્રલૃત્તીની મતક મભ઱ે મ છે. ભાણવ મજ્માયે મ ગભતુાં મ કાભ મકયે મ છે મ તમાયે મ એને મ કાભન૊ મઉતવાશ મશ૊મ મછે. ઩યીણાભે મ કાભ મલધુ મ વાુાં મ થામ મછે મ અને મ થાક મઓછ૊ મ રાગે મછે. એનાથી મવનત૊઴, વપ઱તા મઅને મવાથપકતા મઅનુબલામ મછે.

http://govindmaru.wordpress.com

97

આજની મ નલી મ વભાજવ્મલસ્થાભા​ાં મ નીલૃત્તીની મ વ્માખમા મ ફદરાઈ મ ગમેર મ છે. નીલૃત્તી મ વાથે મપાજર મવભમ મઅને મસ્લતનત્રતા મભ઱ે મછે. નીલૃત્ત મઉભભયે મઘણાનુાં મસ્લાસ્થમ મ઩ણ મવાુાં મશ૊મ મછે. ષ્ડીઓ મ ભાટે મ આ મ ખાવ મ રાગુ મ ઩ડે મ છે. આલા મ વાંજોગ૊ભા​ાં મ ભનગભતી મ વકાયાતભક મ પ્રલૃત્તી મ ભાટે મ અલકાળ મવા​ાં઩ડે મછે. લતપભાનભા​ાં મ ઘણા મર૊ક૊ મવુખની મમાદીભા​ાં મ ખાલુાં–઩ીલુાં, ઩શે યલુાં–ઓઢલુાં, શયલુાં–પયલુાં, ઩ાટી–ભે઱ાલડા–ઉજલણી મલગેયે મ આનનદની મપ્રલૃત્તીઓનુાં મ આગલુાં મ સ્થાન મશ૊મ મછે. એભના મભાટે મ ભ૊જભજાભા​ાં મ વુખ મછે. તે મ વીલામ મક૊ઈને મ ધનવાંચમભા​ાં મ ત૊ મક૊ઈને મ ભાશીતી વાંચમભા​ાં મ વુખ મદેખામ મ છે. ક૊ઈ મ વભફનધ૊ મ લધાયલાભા​ાં મ વુખ મ જુ એ મ છે મ ત૊ મ ક૊ઈ મ ઩યનીંદાભા​ાં. ફધા મ ઩૊ત઩૊તાની મ યીતે મ વુખની મળ૊ધભા​ાં મ઩ડ્યા મછે. વુખની મઆટરી મરા​ાંફી મમાદી મત઩ાસ્મા મ઩છી મ઩ણ મભુ઱ મવલાર મત૊ મશજી મઉબ૊ મજ મછે. ફધાને મ રાગુ મ ઩ડે મ એલુાં મ વુખ મ ક૊ને મ કશે લામ? ળફદક૊ળભા​ાં મ વુખના મ ઘણા મ અથપ મ આ઩ેરા મ છે: આનનદ, ચેન, ળાનતી, આયાભ, વનત૊઴, તૃપ્તી મ લગેયેભા​ાંન૊ મ ક૊ઈ મ અથપ મ ફનધ મ ફેવત૊ મ નથી મ રાગત૊. વનત૊઴કાયક મનથી મજણાત૊. ભાણવ મ ફીભાય મ થામ, ધનધાભા​ાં મ ખ૊ટ મ ગઈ મ શ૊મ મ કે મ ક૊ઈ મ સ્લજનને મ ગુભાવ્મુાં મ શ૊મ મ તમાયે મ જુય મ દુ:ખ મ થામ મ છે. એને મ નીલાયી મ નથી મ ળકાતુાં; ઩ણ મ એને મ કેટરુાં મ ભશત્ત્લ મ આ઩લુાં મ તેની મ વભજ મ અલશ્મ મ કે઱લી મ ળકામ મ છે. આ મ પ્રકાયના​ાં મ દુ:ખના મ અબાલને મ ઩ણ મ વુખ મ ગણી મ ળકામ. દુ:ખન૊ મઅબાલ મએ મવુખની મળુઆત મખયી; ઩ણ મએન૊ મ઩ડાલ મનથી. દુ:ખના મઅબાલથી મ ભાણવ મ આ઩૊આ઩ મ વુખી મ નથી મ થઈ મ જત૊. ખાલાનુાં મ ભ઱ે મ એટરે મ બુખનુાં મ દુ:ખ મ જતુાં મ યશે , તૃપ્તી મ થામ; ઩ણ મએ મસ્થીતી મકામભ મટકતી મનથી. ‘વનત૊઴ી મ નય મ વદા મ વુખી’ની મ જુ ની મ ને મ જાણીતી મ કશે લત મ વનત૊઴ને મ વુખન૊ મ ભુકાભ મ ગણે મ છે. અવનત૊઴ મએ મદુ:ખનુાં મ કાયણ મજુય મછે; ઩ણ મવનત૊઴ને મ વુખન૊ મઆખયી મભુકાભ મગણલુાં મ જોખભી મછે. વનત૊઴થી મથ૊ડા મવભમ મભાટે મ વુખ મભ઱તુાં મ શ૊મ મત૊ મ઩ણ; વનત૊઴ી મનય મ‘વદા’ વુખી મ ન મ ગણામ. આ઩ણી મ જુયીમાત૊, દૃષ્ટીક૊ણ મ લગેયે મ વભમ મ પ્રભાણે મ ફદરાતા​ાં મ યશે મ છે. વાંવાયની મ જલાફદાયીલા઱ા મ ભાણવ મ ભાટે મ વનત૊઴ મ પ્રગતીન૊ મ ફાધક મ ફને મ છે. એટરે મ વનત૊઴ને મ વુખન૊ મ છેલ્લ૊ મભુકાભ મગણલાને મફદરે મવુખની મમાદીભા​ાં મક્મા​ાંક મસ્થાન મઆ઩ી મળકામ. ધભપના મયખેલા઱૊ મ઩ાવેથી મ‘વાચા’ વુખ મલીળેની મઘણી મલાત૊ મવા​ાંબ઱ી મછે; ઩ણ મતે મગ઱ે મ ઉતયતી મનથી. ફુદ્ધી મએને મ સ્લીકાયતી મનથી. ધભપના મયખેલા઱૊ની મળાશ્વત મવુખની મલાત૊ મભૃગજ઱ મ વભી મબાવે મછે, ઩રામનલાદી મજણામ મછે.

http://govindmaru.wordpress.com

98

વુખ મઅને મ દુ:ખ મલચ્ચેની મએક મસ્થીતી મછે મ અરીપ્તતા– ઈનડીપયનવ. ભ૊ટા મબાગના મ ર૊ક૊ મ ભાત્ર મ એક–ફે મ ટકા મ વભમ મ ભાટે મ ખુળ મ (વુખી) શ૊મ મ છે. એનાથી મ થ૊ડા મ લધુ મ વભમ મ ભાટે મ નાખુળ મ (દુ:ખી) શ૊મ મ છે. ફાકીના મ ભશદ્ મ વભમ મ ભાટે મ અરીપ્ત મ શ૊મ મ છે. અઘયી મ ગણાતી મ સ્થીતપ્રજ્ઞતા મઆ મઅનામાવે મભ઱તી મઅરીપ્તતાથી મફશુ મદુય મનથી મરાગતી. વુખ મજ્મા​ાં મ઩ણ મશ૊મ, એના મવુધી મ઩શોંચલાન૊ મએક મભાગપ મછે મવપ઱તા. આલી મ઩ડેરી મ જલાફદાયીઓ મ ઉતવાશથી મ નબાલલી મ એ મ વપ઱તાની મ વાદી–વીધી મ વ્માખમા મ છે. ઩૊તાના મ વ્મલવામભા​ાં મની઩ુણતા મઅને પ્રાભાણીકતા મકે઱લલી મએ મ઩ણ મવપ઱તા મછે. કભનવીફે મવ્મલશાયભા​ાં મ વપ઱તાન૊ મભા઩દાંડ મ઩ૈવ૊ મઅને મવત્તા મભનામ મછે. ઩ૈવ૊ મઘણા મઅબાલ૊ને મ઩ુય૊ મકયી મળકે મછે મતેભ મજ મ ઩ૈવાન૊ મઅબાલ મઅનમ મવપ઱તાને મ ગોણ મ઩ણ મફનાલે મ છે. આ મલાસ્તલીકતા મસ્લીકાયીએ મત૊ મ઩ણ મ આલી મવપ઱તા મરા​ાંફ૊ મવભમ મન મ઩ણ મટકે. વુખના મભુકાભ મવુધી મ઩શોંચલાન૊ મવપ઱તા મકયતા​ાં મ લધાયે મ વચ૊ટ મભાગપ મ છે વાથપકતા. વાથપકતા મક૊ને મકશે લામ મ? બાયત મજેલા મઅતી મધાભીક મદેળભા​ાં મ વાચા મખ૊ટા મફધા મવાધુ મ ભશાતભા મ઩૊ત઩૊તાની મ યીતે મ વભાજને મ વુખ, ળાનતી, વપ઱તા, વાથપકતાન૊ મ કીભીમ૊ મ ફતાલતા મ આવ્મા મ છે. આ મ ફધા મ ઩રામનલાદી મ ભાગો મ કયતા​ાં મ આ મ રેખકને મ અાંગ્રેજીભા​ાં મ લાચેરુાં મ એક મ લીધાન મ લધાયે મ લાજફી મ રાગે મ છે. ‘IS THE WORLD ANY BETTER PLACE BECAUSE OF YOU?’ – ‘તભાયા મ રીધે મદુનીમાભા​ાં મકાંઈ મવુધાય મઆવ્મ૊ મછે?’ જો મજલાફ મ‘શા’ શ૊મ મત૊ મજીલન મવાથપક મથમુાં મકશે લામ. બરે મને મઆખી મજીનદગીભા​ાં મક્માયે મ઩ણ મ઩ુજા઩ાઠ, વ્રત, ત઩, જાત્રાઓ મલગેયે મકાંઈ મકમુ​ું મન મશ૊મ મ! વાથપકતાની મભાત્રાને મવુધાયાની મભાત્રા મવાથે મવીધ૊ મવાંફાંધ મછે. ‘જે મલધાયે મવુધાય મરાલે મ તે મ લધાયે મ વાથપક’ ગણામ. આ મ ધ૊યણે મ જોઈએ મ ત૊ મ લૈજ્ઞાનીક૊, વભાજવુધાયક૊, વજપક૊, વભાજવેલક૊, કામદ૊–વ્મલસ્થા મ જા઱લનાયા મ લગેયે મ ફધા મ ઩૊તાની મ યીતે મ વાથપક મ થમા મ ગણામ. વભ઩ત્તી મ અને મ વત્તા મ શા​ાંવર મ કયનાયા મ વપ઱તાની મ વાથે મ આ઩૊આ઩ મ વાથપક મ નથી મ થઈ મ જતા. એભની મ‘વભ઩ત્તી/વત્તાન૊ મઅનમ મભાટે મકયે ર મવદુ઩મ૊ગ’ એભને મવાથપક મફનાલે મછે. એની મફીજી મફાજુ એ મપ્રાભાણીક઩ણે મ ઩૊તાની મપયજ મફજાલનાય મવપાઈ મકાભદાય મકે મ ભા઱ી મ(ફાગલાન)ને મ ક૊ઈ મવપ઱ મન મગણે; છતા​ાં મ તેઓ મ઩૊તાની મભમાપદાભા​ાં મ વાથપક મગણામ. એભને મ રીધે મદુનીમાન૊ મએક મનાનકડ૊ મબાગ મસ્લચ્છ મયશે મછે, વુાંદય મફને મછે. આટરી મરા​ાંફી મમાદી મત઩ાસ્મા મ઩છી મએટરુાં મકશી મળકામ મકે મક૊ઈ મએક મફાફતભા​ાં મવુખ મ વભામેરુાં મ નથી. વપ઱ મ થલાની મ વાથે મ ભશત્તભ મ વાથપક મ ફનલાની મ ક૊ળીળ મ કયળુાં મ ત૊ મ વુખ મ

http://govindmaru.wordpress.com

99

આ઩૊આ઩ મ આ઩ણને મ ગ૊તતુાં મ આલળે. એની મ ઩ાછ઱ મ દ૊ડલાની મ જુય મ નશીં મ યશે . માદી મ ફનાલલાની મ઩ણ મજુય મનશીં મયશે .

♦ અનુક્રભણીકા

http://govindmaru.wordpress.com

100

18-2014-02-21

઩ુ​ુ઴ાથપ મઅને મપ્રલૃત્તી ઩ુ​ુ઴ાથપ મ એટરે મ ઩ુ​ુ઴ મ ઩ાવે મ પ્રલૃત્તી મ કયાલનાય મ પ્રેયક મ ફ઱. મ (઩ુ​ુ઴ાથપ મ ળફદ મ ઩ુ​ુ઴ મ પ્રધાન મ વભાજની મ ઉ઩જ મ છે. મ ષ્ડીઓને મ ઩ણ મ વભાલી મ રેતા મ જાતીબેદથી મ ઩ય મ એલા મ નલા મ ળફદ૊ મ ગુજયાતીભા​ાં મશજી મપ્રચરીત મનથી મથમા.) ઩ુયાણ૊ભા​ાં મ આલા મ ચાય મ ઩ુ​ુ઴ાથપ મ કે મ પ્રેયકફ઱ મ ગણાવ્મા મ છેઃ મ ધભપ, મ અથપ, મ કાભ મ અને મ ભ૊ક્ષ. મઆ મચાય મ઩ુ​ુ઴ાથોને મ વદીઓથી મ એભને મ એભ મજ મ લણપલલાભા​ાં મ આલે મ છે. મતમાયની મવભાજ મ યચના મભાટે મ એ મકદાચ મલાજફી મશળે. મફદરાતા મવભમ મપ્રભાણે મ એભા​ાં મ ઉચીત મપે યપાય મનથી મથમા. મ એના મભાટે મર૊ક૊ન૊ મ‘઩ુયાણ૊’ મ઩યન૊ મવભ઩ુણપ મઅને મઆાંધ઱૊ મલીશ્વાવ મકાયણબુત મશ૊ઈ મળકે મછે. એક મ યીતે મ જોઈએ મ ત૊ મ ધભપ મ અને મ ભ૊ક્ષ મ એક મ જ મ શે તુના મ ફે મ તફક્કા મ છે. મ ભ૊ક્ષના મ અાંતીભ મધમેમનુાં મ ધભપ મ એ મવાધન મછે. મએને મ આ઩ણે મ Spirituality, મઅધમાતભના મનાભે મ ઓ઱ખીએ મ ત૊ મઅધમાતભ મઆ઩ણાં મ વા​ાંસ્કૃ તીક મલીકાવ મદ્વાયા મકે઱લેર મપ્રેયક મફ઱ મછે. મકાભ મ(Sex) મએ મકુ દયતી મ યીતે મ ભ઱ેરુાં મ પ્રેયક મફ઱ મછે. મજ્માયે મ અથપ મ કે મ વભ઩ત્તી મએ મઆ઩ણી મવભાજ મવ્મલસ્થાના મ઩યીણાભ મ ુ઩ે મ ઉબી મથમેરી મજુયીમાત મછે. મએ મલાસ્તલીક મછે, મવલપવ્મા઩ી મછે, મભુ઱બુત મછે મ અને મ અધમાતભ મ કયતા​ાં મલધુ મળક્તીળા઱ી મયશી મછે. જે મ પ્રલૃત્તી મ ઩ાછ઱ મ આ઩ણે મ વોથી મ લધાયે મ લખત મ ગા઱ીએ મ છીમે મ તે મ આ઩ણા મ ભાટે મ વોથી મલધુ મ અગતમની મશ૊મ મતે મ વભજી મળકામ મછે. મભ૊ટાબાગના મર૊ક૊ન૊ મવોથી મલધુ મ વભમ મ઩ૈવા મ કભાલલા, મખચપલા મકે મ ફચાલલા મ઩ાછ઱ મલ઩યામ મછે. મવ્મલશાય, મવભફનધ૊, મધભપ મ લગેયે મ પ્રલૃત્ત્તીઓ મ ઩ાછ઱ મ ઩ણ મ ઘણાની મ લધુ મ ઩ૈવા મ કભાલલાની મ કે મ ફચાલલાની મ લૃત્ત્તી મ છુ ઩ામેરી મ શ૊મ મ છે. મ લે઩ાયી મ લગપના મભાનવભા​ાં મએનુાં મભશત્ત્લ મફીજા મવભુદામ૊ મકયતા​ાં મલધુ મયષ્ણુાં મછે. જેને મ ઩૊તાના મકુ ટભુ ફના મબયણ઩૊઴ણ મભાટે મ એભ મકયલુાં મ ઩ડતુાં મ શ૊મ મતે મ વભજી મળકામ મ છે. મજે મ આ મસ્તયથી મઆગ઱ મલધી મગમા મછે; મજેભને મ ભાટે મ અથો઩ાજપન મએ મજુયીમાત મયશે તી મનથી મ એભના મ ભાટે મ પક્ત મ એ મ જ મ પ્રલુત્ત્તીભા​ાં મ યચ્મા઩ચ્મા મ યશે લુાં મ એ મ એભનુાં મ વ્મક્તીતલ મ છતુાં મ કયે મ છે. મ વાથેવાથે મ એભના મ કુ ટભુ ફીજન૊ મ અને મ આશ્રીત૊ની મ ભુખમ મ પ્રલૃત્ત્તી મ એભની મ વભ઩ત્ત્તીને મ વાચા મ – મ ખ૊ટા મભાગે મલા઩યલાની મફની મજામ મછે. ભાણવની મ ઉંધ, મ આશાય મ જેલી મ જીલન મ ટકાલી મ યાખતી મ કુ દયતી મ પ્રલૃત્ત્તીઓ મ ય૊જના મ 8–10 મ કરાક મ ભાગી મ રે મ છે. મ એભા​ાં મ ક૊ઈ઩ણ મ વ્મક્તી મ અ઩લાદુ઩ મ નથી. મ ફાકી મ યશે રા મ 14–16 મ કરાક મભાણવ મજે મ ઩ણ મપ્રલૃત્ત્તીઓ મકયે મ છે મ તે મ એની મપ્રાથભીકતા મ(Priorities) મફતાલે મ છે. મએ મજે મ કયે મછે મતે મજુયી મ– મફીનજુયી મતેભજ મવાયી મ– મનયવી મપ્રલૃત્ત્તીઓનુાં મભીશ્રણ મશ૊મ મછે. http://govindmaru.wordpress.com

101

જુયી મ અને મ ફીનજુયી મ પ્રલૃત્ત્તીઓને મ ઓ઱ખલી મ અને મ છુ ટી મ ઩ાડલી મ અઘયી મ છે. મ એભની મ લચ્ચેન૊ મ બેદ મ વ્મક્તીગત મ યીતે મ ફદરામ મ છે. મ વાયી મ – મ નયવી મ પ્રલૃત્ત્તીઓ મ ઓ઱ખલી મ પ્રભાણભા​ાં મ વશે રી મ છે. મ વલપવ્મા઩ી મ ઩યનીનદા મ જેલી મ ખાંડનાતભક મ અને મ નકાયાતભક મ પ્રલૃત્ત્તી મ ફીનજુયી મતેભજ મનયવી મછે. મદેખીતી મયીતે મ નીદો઴ મરાગતી મકેટરીક મપ્રલૃત્ત્તીઓ મફીજાઓનુાં મ કાંઈ મ ફગાડતી મન મશ૊મ મત૊ મ઩ણ મઆ઩ણા મવભમ મઅને મ ઩ૈવાન૊ મવ્મમ મકયતી મશ૊લાથી મફીનજુયી મફની મ જામ મછે. ક૊ઈ઩ણ મયચનાતભક મપ્રલૃત્ત્તી મક્માયે મ઩ણ મફીનજુયી મન મશ૊ઈ મળકે. આ મફધી મપ્રલૃત્ત્તીઓ મભાટે મ આગ઱ મજણાલેર મચાય મકે મ ઩છી મત્રણ મ઩યીફ઱૊ મઉ઩યા​ાંત મ અનમ મકેટરાક મપ્રેયક મફ઱૊ મકાભ મકયતા મશ૊મ મછે. મલાસ્તલીકતા મઅને મ અનુબલે મ જણામ મછે મ કે મ આ મ ઩યીફ઱૊ મ઩ણ મએટરા મજ મળક્તીળા઱ી મઅને મભુ઱બુત મછે. મ઩ણ મફધા મજ મવલપવ્મા઩ી મનથી. મએભા​ાંના મ કેટરાકની મચચાપ મઅશીં મકયી મછે. ♦ પ્રેભ: મકુ દયતી મયીતે મ ભ઱ેર મઆ મપ્રેયક મફ઱ મ઩ય મએટરુાં મ ફધુાં મ રખામુાં મ છે મ કે મ એભા​ાં મ ઉભેય૊ કયલા મ જેલુ મ યષ્ણુાં મ નથી. મપ્રેભ, મભા–ફા઩ મઅને મ ફા઱ક૊ મલચ્ચેન૊ મશ૊મ, મભીત્ર૊ મલચ્ચેન૊ મશ૊મ મકે મ ફે મ મુલાન મ શૈ મા મલચ્ચેન૊ મશ૊મ, મએ મખુફ મજ મળક્તીળા઱ી મપ્રેયકફ઱ મછે. મએના મનાભે મ વ્મક્તી મઘણા​ાં મ વાયા​ાં મ – મ નયવા​ાં મકામો મકયી મળકે મછે. ♦ મરગની મઅને મ ધમેમ મપ્રાપ્તી: મ(Zest and Success) મ: મઆ મએક મસ્લતાંત્ર મપ્રકાયનુાં મ પ્રેયકફ઱ મછે. મ ભાત્ર મધનપ્રાપ્તીને મ વપ઱તાન૊ મભા઩દાંડ મભાનનાયને મ આ મફે મ લચ્ચેન૊ મબેદ મનશીં મવભજામ. મવજપક૊, મ કરાકાય૊, મ વાંળ૊ધક૊, મ લૈજ્ઞાનીક૊, મ યભતલીય૊, મ ઩લપતાય૊શક૊ મ લગેયે મ ઘણા મ ક્ષેત્રના મ ર૊ક૊ મ ઩૊તાના મ આનનદ અને મ અાંગત મવીદ્ધી મભાટે મ જાત મઘવી મના​ાંખે મ છે, મતેભજ મ આમખુાં મ ખચી મના​ાંખે મ છે. મએભની મ પ્રેયણા મ઩૊તાના મક્ષેત્ર મભાટેની મઅબીુચી મ(Passion) મશ૊મ મછે. લતપભાન મવભમભા​ાં મ ફધા મજ મક્ષેત્રના મ વપ઱ મર૊ક૊ને મ ધનપ્રાપ્તી મ થામ મછે. મ઩યીણાભે મ કેટરાક મભાટે મ આ મધનપ્રાપ્તી મ઩ણ મપ્રેયકફ઱ મથઈ મ જામ મછે. ♦ મ કતપવ્મબાલ: મ વા​ાંસ્કૃ તીક મ યીતે મ કે઱લામેરુાં મ આ મ પ્રેયક મ ફ઱ મ લીળીષ્ટ મ વ્મલવામભા​ાં મ જોડામેરા મ ર૊ક૊ભા​ાં મ જોલા મભ઱ે મ છે. મવૈનમભા​ાં મ જોડામેરી મવ્મક્તીઓ મભાટે મ ઩૊તાની મપયજ મઅને મ જલાફદાયીની મ બાલના મ વોથી મ લધુ મ ભશત્ત્લની મ શ૊મ મ છે. મ એભના મ ભાટે મ કતપવ્મબાલ મ એ મ ધભપ, મ અથપ મ કાભ મ કયતા​ાં મ લધાયે મ ળક્તીળા઱ી મપ્રેયકફ઱ મછે. મપયજનુાં મ આ મઆગલુાં મ ભશત્ત્લ મવૈનમ મઉ઩યા​ાંત મવભાજ મજીલનભા​ાં મ લણામેરી મકેટરીમે મ વ્મલવામીક મવ્મક્તીઓ મભાટે મ ઩ણ મઅગતમનુાં મ છે. મલીભાનન૊ મ઩ામર૊ટ મશ૊મ મકે મ ફવન૊ મડરામલય મશ૊મ, મ઩૊તાની મપયજ મબુરીને મ ફીજા મ઩ુ​ુ઴ાથોની મ઩઱૊જણભા​ાં મ ઩ડે મ ત૊ મઆ઩ણને મ એભના મલાશનભા​ાં મભુવાપયી મકયલાનુાં મવુયક્ષીત મન મરાગે.

http://govindmaru.wordpress.com

102

♦ સ્લીકાય: મ (Recognition, Validation) મ : મ ફશુભતી મ ર૊ક૊ મ ભાટે મ વાભાજીક મ વતકામો મ કયલા મ ઩ાછ઱ મ સ્લીકાય, મ ફશુભાન મ લગેયે મ ભ૊ટુ માં પ્રેયકફ઱ મ શ૊મ મ છે. મ આ મ ફશુભાન મ વતકાય મ વભાયાંબના મ ુ઩ભા​ાં મશ૊મ, મતકતીના મુ઩ભા​ાં મશ૊મ મકે મ઩છી મભાનદ મશ૊દ્દાના મુ઩ભા​ાં મશ૊મ. મફશુભાનની મગેયશાજયી મ ઘણા મર૊ક૊ને મઉદાય મથલાથી મય૊કે મછે. મઆભા​ાં મઅતીયે ક મથામ મએ મઅનીચ્છનીમ મખુાં; મ઩ણ મએ મનક્કી મ કયલાન૊ મશક્ક મક૊ને મ છે? મપ્રતીષ્ઠા, મનાભના, મખમાતી મલગેયે મ આ મસ્લીકાયની મઈચ્છાનુાં મ લીસ્તૃતીકયણ મ (extension) મછે. મવભાજ મવ્મલસ્થાએ મઉબુાં મકયે રુાં મઆ મપ્રેયકફ઱ મકોટુભફીક મભનદુ:ખ મઅને મ ક્રેળ૊ મ ઩ાછ઱ મ઩ણ મકાયણબુત મશ૊મ મછે. ♦ ફદરાની મ બાલના: મ કેટરાક મ ર૊ક૊ મ ભાટે મ આ મ નકાયાતભક મ લૃત્ત્તી મ જફયદસ્ત મ પ્રેયકફ઱ મ ફની મ જામ મ છે. મ આનુાં મ શ્રેષ્ઠ મ ઉદાશયણ મ ભશાબાયતની મ કથાભા​ાં મ જોલા મ ભ઱ે મ છે. મ ભશાબાયતના​ાં મ અડધા​ાં મ ઩ાત્ર૊ મ અનમામ મ કે મ અ઩ભાનના મ ફદરાની મ બાલનાથી મ દ૊યલામેરા મ છે. મ એભની મ જીનદગીનુાં મ તે મ એકભાત્ર મ ધમેમ મ ફની મ જામ મ છે. મ ફધાને મ ભશાબાયતની મ કથાભા​ાંથી મ જુ દા મ વાંદેળ મ ભ઱ે મ છે. મ આ મ રેખકના મ ભતે મ ભશાબાયતન૊ મ ભુખમ મ વાય મ બદ઱ાની ભાવનાથી સવણત્ર વેરાતો વીનાશ છે. મ લતપભાનભા​ાં મત્રાવલાદીઓ મઆન૊ મએક મદાખર૊ મછે. મછુ ટાછલામા મફનાલ મફધે મજોલા મભ઱ે મછે. ♦ મવભફનધ૊ મનબાલલાની મબાલના: મઆ઩ણી મવાંસ્કૃ તીભા​ાં મ વભફનધ૊નુાં મ ઘણાં મ ભશતલ મયષ્ણુાં મ છે. મઘણા મ ર૊ક૊ મ એને મ પયજ મ અને મ જલાફદાયી મ કયતા​ાં મ લધાયે મ ભશતલ મ આ઩ે મ છે. મ વભફનધ૊ મ વાચલલા મ આવાનીથી મ કામદાન૊ મ બાંગ મ કયી મ ક૊ઈ મ અજાણમાન૊ મ શક મ છીનલી મ એને મ અનમામ મ કયે મ છે. મ આ મ નીકટના મ વભફનધીઓ મ ઉ઩યાનત મ અનમ મ વાભાજીક મ વભફનધ૊ મ ભાટે મ ઩ણ મ કયલાભા​ાં મ આલે મ છે. મ આ મ ઩ણ મએક મપ્રકાયન૊ મભ્રષ્ટાચાય મછે. મઆ મર૊ક૊ મ઩૊તાના મજ઱લામેરા મવભફનધ૊ન૊ મગલપ મ રે મ છે. મવાથે મ વાથે મજે મર૊ક૊ મવભફનધ૊ મકયતા​ાં મ પયજ મઅને મજલાફદાયીને મલધાયે મભશત્ત્લ મઆ઩ે મછે મ એભને મનીચી મ નજયે મજુ લે મછે. મઆ મએક મકુણાનતીકા મછે. ♦ સ્લતનત્રતાની મખેલના મઅને મ અાંકુળની મલૃત્ત્તી: આ મલી઴મની મલીસ્તાયથી મછણાલટ મ ‘સ્લતનત્રતા, ઩યાલરભફન મઅને મ અાંકુળની મલૃત્તી’ મપ્રકયણભા​ાં મ કયે ર મછે. મવત્ત્તાની મરારવા મએ મઅાંકુળની મલૃત્ત્તીનુાં મ લીસ્તૃતીકયણ મછે. આ મઉ઩યાનત મફીજી મ઩ણ મએલી મલૃત્તીઓ મછે મજે મકેટરાક મર૊ક૊ને મપ્રલૃત્ત મકયે મછે. મઅશીં મ માદી મરા​ાંફી મફનાલલાન૊ મઆળમ મનથી મ઩ણ મએની મ઩ાછ઱ મયશે રા મભભપન૊ મછે. મઆ મફધા મપ્રેયકફ઱૊ મ ધભપ, મ અથપ, મ કાભ મ અને મ ભ૊ક્ષથી મ લેગ઱ા મ છે. મ કેટરાક મ એકફીજાના મ લીય૊ધાબાવી મ છે મ અને મ દયે ક મ વ્મક્તીને મ ફધા મરાગુ મ નથી મ઩ડતા​ાં. મછતા​ાંમે મ એ મભુ઱બુત મઅને મ ળક્તીળા઱ી મશ૊લાથી મવભાજ મઅને મ વ્મક્તીને મપ્રબાલીત મકયે મછે. મએભને મઅલગણી મન મળકામ.

http://govindmaru.wordpress.com

103

ભાનલવભાજ મવતત મપ્રગતી મકયત૊ મયષ્ણ૊ મછે. મવભમ મવાથે મ આ઩ણી મદયે ક મફાફતની મ વભજ મ઩ણ મલીસ્તયતી મજામ મછે. મફે મ કે મ ત્રણ મશજાય મલયવ મ઩શે રા​ાં મ કશે લામેરુાં મ અને મ રખામેરુાં મ ફધુાં મ ળાશ્વત મ કે મ વનાતન મ ન મ શ૊ઈ મ ળકે. મ લીળે઴ભા​ાં મ એભની મ અવરીમત મ (Authenticity) મ લીળે મ ઩ણ મ પ્રશ્ન૊ મછે. મઆ મળાષ્ડ૊ મરખનાય મભશા઩ુ​ુ઴૊એ મ઩૊તે મ઩ણ મવલાર૊ મકયી મએના મઉત્ત્તય૊ મળ૊ધમા મછે. મજો મ તેઓ મએલુાં મન મકયત મત૊ મઆજે મઆ઩ણી મ઩ાવે મળાષ્ડ૊ મજ મન મશ૊ત. વલાર૊ મ કયલા મ અને મ એના મ ઉત્ત્તય મ ળ૊ધલા મ એ મ ફુદ્ધીળા઱ી મ ભાણવના મ સ્લબાલનુાં મ રક્ષણ મછે. મલૈજ્ઞાનીક૊, મધભપપ્રણેતાઓ, મતતલચીનતક૊, મદાળપનીક૊ મલગેયેએ મઆ મયીતે મ ઉકેર૊ મળ૊ધીને મ આ઩ણને મ અભુલ્મ મ લાયવ૊ મ આ઩મ૊ મ છે. મ પયક મ ભાત્ર મ એટર૊ મ છે મ કે મ લૈજ્ઞાનીક૊એ મ પ્રમ૊ગ૊ મ કયી મ જે મ વાફીત મકયી મળકામ મએને મ જ મસ્લીકામુ​ું મ છે. મતમા​ાં મ ભાનમતાને મ અલકાળ મનથી. મઅનમ મફધા મપ્રકાયના મ ર૊ક૊એ મચીનતન મકયી મપ્રશ્ન૊ના મઉત્ત્તય મભે઱વ્મા મછે. મએભના મલીચાય૊ મભાનલ મભન મ઩ય મવદીઓથી મ યાજ મકયી મયષ્ણા મછે. મએભા​ાંથી મકેટરીક મફાફત૊ મશલે મખ૊ટી મકે મઅધુયી મવાફીત મથઈ મછે. કુ દયત મ઩યીલતપનળીર મછે, મવભાજ મ ઩યીલતપનળીર મછે, મભાણવ મ઩ણ મ઩યીલતપનળીર મ છે. મજે મલીચાયધાયા મજુયી મ઩યીલતપનન૊ મલીય૊ધ મ મકયે મછે મતે મકુ ાંઠીત મથઈ મઅનતે મનષ્ટ મ઩ાભે મછે. ઩ુયાણ૊, મ ધભપગ્રાંથ૊ મ કે મ અનમ મ ક૊ઈ મ ભાશીતીન૊ મ સ્ર૊ત મ એટર૊ મ ચુસ્ત મ ન મ શ૊ઈ મ ળકે મ કે મ એભા​ાં મફશુભતીન૊ મરા​ાંફા મવભમન૊ મઅનુબલ મ઩ણ મપે યપાય મન મકયી મળકે. મ઩ુયાણ૊ભા​ાં મકશે રુાં મશ૊મ મએ મ જ મ અને મ એટરુાં મ સ્લીકાયીએ મ કે મ ઩છી મ આ઩ણા મ અનુબલ મ અને મ લાસ્તલીકતાને મ લધુ મ ભશતલ મ આ઩ીએ? મઆ મઆ઩ણી મસ્લતનત્ર મલીચાયવયણીની મકવ૊ટી મછે. એને મલપાદાય મયશીએ મએ મઆ઩ણા મ શીતભા​ાં મજ મછે.

♦ અનુક્રભણીકા

http://govindmaru.wordpress.com

104

19-2012-06-07

વીરેક્ટીલ મભૉયારીટી રેખનુાં મ ળી઴પક મ એક મ જાણીતી મ અાંગ્રેજી મ ઉક્તી મ છે. મ એન૊ મ બાલાથપ મ થામ મ છે, મ ‘઩૊તાને મ પાલતી મનૈતીકતા’ મકે મ‘વગલડીમ૊ મધભપ’. થ૊ડા મ વભમ મ ઩શે રા​ાં મ એક મ નૈતીક મ ક૊મડ૊ મ લા​ાંચ્મ૊ મ શત૊ મ તે મ અશીં મ પ્રસ્તુત મ છે. મ એ મ ક૊મડાભા​ાં મલણપલામેર મળક્મતાને મનજયઅાંદાજ મકયી મઆ઩ણે મભાત્ર મએના મવાંદેળને મવભજીએ. ફીજા મલીશ્વમુદ્ધ મદયભીમાન મવભાધાનની મળક્મતા મઉબી મથઈ મછે. મદુનીમાના મફધાએ મ ભત મ આ઩લાન૊ મ છે મ અને મ ત્રણ મ કાલ્઩નીક મ ઉભેદલાય૊ભા​ાંથી મ ક૊ઈ મ એકને મ નલી મ દુનીમાન૊ મ નેતા મ ચુાંટલાન૊ મછે. ઩શે ર૊ મઉભેદલાય મક઩ટી મયાજકાયણીઓ મવાથે મ બ઱ેર૊ મછે. મએની મફે મ યખાત૊ મછે. મએ મ દાુ મ઩ીએ મછે, મવીગાયે ટ મપાંુ કે મછે મઅને મભા​ાંવાશાયી મછે. મ મ મ ફીજો મ ઉભેદલાય મ મુલાનીભા​ાં મ કેપી મ દ્રવ્મન૊ મ નળ૊ મ કયત૊ મ શત૊. મ એને મ ફે મ લખત મ વત્તા મ છ૊ડલી મ઩ડી મશતી. મએ મઆખી મયાત મજાગી મફ઩૊ય મવુધી મવુત૊ મયશે મછે. મય૊જ મદાુની મઆખી મફ૊ટર મ ખારી મકયે મછે, મવતત મવીગાય મપાંુ કે મછે મઅને મભા​ાંવાશાયી મ઩ણ મછે. મ મ ત્રીજો મ ઉભેદલાય મ વનભાનીત મ મુદ્ધ મ લીજેતા મ છે. મ એ મ ળાકાશાયી મ છે, મ દાુ મ કે મ વીગયે ટ મ ઩ીત૊ મનથી. મએન૊ મભાત્ર મએક મજ મષ્ડી મવાથે મવભફનધ મછે. મ મ મ આ઩ મક૊ને મદુનીમાના મનેતા મતયીકે મ઩વાંદ મકયળ૊ મ? ઩શે રા મ ઉભેદલાય મ તમાયના મ અભેયીકન મ પ્રભુખ મ ફ્રેંકરીન મ ુઝલેલ્ટને મ ભ઱તા મ વ્મક્તીતલલા઱ા મછે, મફીજા મઉભેદલાય મબ્રીટનના મતતકારીન મલડાપ્રધાન મલીનવટન મચચીરને મ ભ઱તા મ છે મઅને મત્રીજા મઉભેદલાય મએડૉલ્પ મશીટરયને મભ઱તા મવ્મક્તીતલલા઱ા મછે. મ જેભણે મ ત્રીજા મઉભેદલાયની મ઩વાંદગી મકયી મશ૊મ મએભણે મ એડૉલ્પ મશીટરયના મશાથભા​ાં મ દુનીમા મવોં઩ી મદીધી મકશે લામ. મ ફીજા મ લીશ્વમુદ્ધભા​ાં મ જો મ નાઝી મ જભપનીની મ જીત મ થઈ મ શ૊ત મ ત૊ મ આજે મ આ઩ણે મ વાલ મ અરગ મપ્રકાયની મદુનીમાભા​ાં મ જીલતા મશ૊ત. મુઝલેલ્ટ મઅને મ ચચીરે મ ઈતીશાવની મદીળા મફદરી મછે. મ જેભને મ ફીજા મલીશ્વમુદ્ધ મવભમના મયાજકાયણ મઅને મ ઈતીશાવની મજાણ મશ૊મ મતેઓ મઆ મક૊મડાન૊ મ ભભપ મવાયી મયીતે મવભજી મગમા મશળે. મન મવભજ્મા મશ૊મ મતેઓ મઆ મરેખના મઅાંતે મવભજળે.

●♦●♦●♦●

http://govindmaru.wordpress.com

105

઩ુયી મદુનીમાભા​ાં મ વફ઱૊ મલગપ મ આદીકા઱થી મનફ઱ા મલગપનુાં મ ળ૊઴ણ મકયત૊ મઆવ્મ૊ મછે. મ બાયતીમ મવભાજવ્મલસ્થાભા​ાં મ આન૊ મવોથી મશીન મદાખર૊ મઆબડછેટન૊/ મઅસ્઩ૃશ્મતાન૊ મછે. મએને મ નીલાયલાના મ પ્રમાવ મ અલાયનલાય મ થતા મ આવ્મા મ છે. મ ક૊ઈ મ ઩ણ મ વ્મકતીના મ પ્રમતન૊ મ કયતા​ાં મ ળશે યીકયણને મરીધે મએ મદીળાભા​ાં મઘણી મપ્રગતી મથઈ મછે. મજો મકે મગાભડા​ાંઓભા​ાં મશજી મવાયા મપ્રભાણભા​ાં મ આબડછેટ મભ૊જુ દ મછે. આબડછેટભા​ાં મ ભાનનાય મ અને મ જાશે યભા​ાં મ એલુાં મ સ્લીકાયનાયની મ લાત મ આ઩ણે મ નથી મ કયલી; કાયણ મ કે મ તેઓ મ ફીજુ માં કાંઈ મ નશીં મ ત૊મે મ પ્રાભાણીક મ ત૊ મ છે. મ આ઩ણે મ ત૊ મ જાશે યભા​ાં મ આબડછેટને મ લખ૊ડનાયા મ લગપની મ લાત મ કયલી મ છે. મ આ મ લગપના મ લીચાય૊ની મ લીળા઱તા, મ ભનની મ ઉદાયતા, મવ્મક્તીગત મઅને મવાભાજીક મસ્તયે મકેટરે મવુધી મરઈ મજલાઈ મછે મતેભ મજ મરઈ મજઈ મળકામ મ તેભ મછે મએ મચચપલાન૊ મઆ મરેખન૊ મઉદ્દ ેળ મછે. આબડછેટ મ ન મ યાખલી મ એ મ ‘વલપ મ ભાનલ મ વભબાલ’ મ અને મ ‘વાં઩ુણપ મ ભાનલીમ મ ગોયલ’ મ જેલા મઉભદા મઆદળપની મદીળાભા​ાં મ રીધેરુાં મ ઉત્તભ મ઩ગરુાં મ છે. મઆબડછેટના મઉદાશયણથી મરખામેર મ આ મરેખ મભાત્ર મદરીત૊ મવભફનધી મનથી; મઅનમ મજાતીમ, મઅનમ મધભીમ મતેભજ મજનવાભાનમ મદ્વાયા મ વલપત્ર મઅલગણામેર, મતયછ૊ડામેર મરઘુભતીને મ઩ણ મરાગુ મ઩ડે મછે. દરીત મ કે મ ઩યધભીની મ આબડછેટ મ ન મ યાખતા​ાં મ એભને મ ઘયની મ અાંદય મ આલલા મ દેલા, મ એભની મ઩ાવે મ ઘયનુાં મ કાભ મકયાલલુાં મ લગેયે મ આ઩ણી મજુયીમાત મભુજફ મકયે રી મફા​ાંધછ૊ડ મછે. મએભા​ાં મ એભની મઉ઩મ૊ગીતા મસ્લીકાયામેરી મગણામ મછે. મએને મઆ઩ણા મલીચાય૊ મકે મલતપનની મઉદાયતા મકશે લુાં મ લધાયે મ ઩ડતુાં મ ગણાળે. મ એનાથી મ દરીત૊ની મ ગયીભા મ નથી મ જ઱લાતી. મ ફશુ મ ફશુ મ ત૊ મએભના મ પ્રતમે મ વશાનુબુતી મફતાલાઈ મએભ મકશી મળકામ. આ઩ણા મવાભાજીક મઅને મ ધાભીક મપ્રવાંગ૊એ મએભને મ આભનત્રણ મઆ઩ી મએભની મવાથે મ એક મજ મ઩ાંગતભા​ાં મ ફેવી મજભલાભા​ાં મ એભનુાં મ ગોયલ મજ઱લામ મછે. મઆ મઆ઩ણી મજુયીમાત મનશીં; મ ઩ણ મભનની મભ૊ટાઈ મછે, મએભના મપ્રતમેન૊ મવદબાલ મછે. મ‘વલપ મભાનલ મવભબાલ’ની મદીળાભા​ાં મરીધેરુાં મ આ મ઩શે રુાં મ઩ગથીમુાં મછે. મલીચાય મઅને મઆચાયની મઆલી મઉદાયતા મદાખલનાય મઅબીનનદનને મ઩ાત્ર મ છે. આ઩ણને મ આભનત્રણ મ ભ઱ે મ ત૊ મ તે મ સ્લીકાયી મ દરીત૊ના મ વાભાજીક/ધાભીક મ પ્રવાંગ૊એ મ એભની મવાથે મ ફેવી મએભનુાં મ મબ૊જન મરેલુાં મ તે મ ફીજુ માં ઩ગથીમુાં મ ફને. મજેઓ મળાકાશાયી મછે મ એભના મ ભાટે મભાત્ર મળાકાશાયી મબ૊જનની મજ મઅશીં મલાત મછે. આ મફે મ઩ગથીમા​ાં મઅગતમના​ાં મઅને મ અઘયા​ાં મ શ૊લા મછતા​ાં મઅાંતીભ મધમેમથી મઘણા​ાં મદુય મછે. મ આટરુાં મ કયનાયને મ અબીનનદન મત૊ મખયા મ જ, મવાથે મ વાથે મ એ મભાટે મ ઩૊તાની મ઩ીઠ મથાફડનાયાઓ મ

http://govindmaru.wordpress.com

106

ભાટે મ થ૊ડા મધાયદાય મપ્રશ્ન૊ મઆગ઱ મઆલે મ છે. મઅતમાય મવુધીના મલીચાય મઅને મ આચાય મજાશે ય મઅને મ વાભાજીક મથમા. મઅાંગત મવભફનધથી મતે મઘણા મઅરગ મછે. ક૊ઈ મદરીત મસ્લચ્છ મશ૊મ, મવાંસ્કાયી મશ૊મ, મએની મવાથે મ આ઩ણ૊ મલ઴ો મજુ ન૊ મવભફનધ મ શ૊મ, મઆ઩ણા મકુ ટભુ ફીજન૊ની મભાનભમાપદા મજા઱લત૊ મશ૊મ મત૊ મએને મ આભનત્રણ મઆ઩ી, મઆ઩ણા મ ઘયભા​ાં મવાથે મફેવી મબ૊જન મરેલુાં મએ મત્રીજુ માં ઩ગથીમુાં મગણામ. આ઩ણને મ આભાંત્રણ મભ઱ે મ ત૊ મઆ મજ મપ્રભાણે મ એભના મઘયે મ જઈ મએભની મવાથે મ એભનુાં મ (જેઓ મળાકાશાયી મશ૊મ મત૊ મતેલુાં) મ મબ૊જન મરેલુાં મતે મ ચ૊થુાં મ઩ગથીમુાં મગણામ. મઆ મઆ઩વી મવ્મલશાય મ જો મ વશકુ ટભુ ફ મ કયલાભા​ાં મ આલે મ ત૊ મ એ મ ઩ા​ાંચભુાં મ ઩ગથીમુ માં ગણામ મ અને મ વાથે મ ઩ગથાય મ ઩ણ મ ફની મ જામ. મ ઩ગથાય મ (રેંડીંગ) મ એલુાં મ ભ૊ટુ માં ઩શ૊઱ુ માં ઩ગથીમુાં મ છે મ જ્મા​ાંથી મ વાભાનમ મ યીતે મ દાદયની મ દીળા મ ફદરાતી મશ૊મ મછે. મ મ ‘વલપ મ ભાનલ મ વભાન’ના મ આદળપની મ નજીક મ ઩શોંચલુાં મ શ૊મ મ ત૊ મ આ઩ણે મ શલે મ દીળા મ ફદરલાની મજુય મછે. મશલેના​ાં મ઩ગથીમા​ાં મઘણા​ાં મઉંચા​ાં મછે મઅને મચઢાણ મક઩યા​ાં મછે. અનમ મઘણી મજ્ઞાતીઓ મવાથે મ આ઩ણ૊ મ ‘ય૊ટીવ્મલશાય’ મશ૊મ મછે મ ઩ણ મ‘ફેટીવ્મલશાય’ મ અનમ મ ક૊ઈ મ જ્ઞાતી મ વાથે મ શ૊ત૊ મ નથી. મ રગ્ન મ વભફનધ મ ફા​ાંધલાભા​ાં મ બાગ્મે મ જ મ ક૊ઈ મ ઩૊તાના મ લાડાભા​ાંથી મ ફશાય મ જામ મ છે. મ અનમ મ જ્ઞાતી મ વાથે મ વશજ઩ણે મ રગ્નફનધન મ થતા​ાં મ નથી મ તમા​ાં મ અનમ મ લણોની મલાત મત૊ મદુયની મથઈ. ક૊ઈનુાં મ વાંતાન મ઩૊તાની મ઩વાંદગીનુાં; મ઩ણ મઅનમ મક૊ઈ મજ્ઞાતી, મલણપ મ કે મ ઩યપ્રાનતનુાં મ ઩ાત્ર મ ગ૊તી મઆલે મ ત૊ મભ૊ટાબાગના મલડીર૊ની મ ઩શે રી મપ્રતીક્રીમા મલીય૊ધની મશ૊મ મછે. મએભની મવભભતી મ લીુદ્ધ મએભનુાં મ વનતાન મરગ્ન મકયી મરે મ ત૊ મક૊ઈ મલડીર મવનતાન મવાથેના મવભફનધ મવદનતય મકા઩ી મ ના​ાંખે મ છે, મ ત૊ મ ક૊ઈ મ થ૊ડા મ લખત મ ઩છી મ ક–ભને મ સ્લીકાયે મ છે. મ ફશુ મ થ૊ડા મ એભને મ ઉભ઱કાબેય મ આલકાયતા મશળે. અત્રે મ એક મચ૊ખલટ મજુયી મછે મ કે મ કાચી મલમના મવનતાન૊ની મ઩વનદગી મશભભેળા​ાં મ વાયી મ કે મવાચી મશ૊તી મનથી. મ઩ાત્ર મવુવાંગત મન મશ૊મ મત૊ મલડીર૊ન૊ મલીય૊ધ મજુય મલાજફી મગણામ. મ઩યનતુ મ જો મવનતાનની મવભજ મઅને મ ઩યી઩ક્લતા મ઩ય મઆ઩ણને મ લીશ્વાવ મશ૊મ, મએભની મ઩વનદગીનુાં મ ઩ાત્ર મ આ઩ણી મફધી મઅ઩ેક્ષાઓ મ઩ુયી મકયતુાં મ શ૊મ મત૊ મઆ઩ણે મ તેને મ જ્ઞાતી/લણપ/પ્રાનતના મકળામે મ ફાધ મન મ યાખતા​ાં મઉભ઱કાબેય મઅ઩નાલલા મતૈમાય મથઈએ મછીએ મખયા​ાં મ? આ઩ણી મ જ્ઞાતી મ નજીકની મ ગણાતી મ ન મ શ૊મ મ એલી મ અનમ મ જ્ઞાતીના મ કુ ટભુ ફ મ વાથે મ આ઩ણ૊ મ લ઴ોન૊ મ વભફનધ મ શ૊મ, મ એભના મ વનતાનને મ આ઩ણે મ નાન઩ણથી મ ઓ઱ખતા મ શ૊ઈએ, મ આ઩ણી મફધી મઅ઩ેક્ષાઓ મએભા​ાં મ઩ુયી મથતી મશ૊મ મત૊ મવાભેથી મભાગુાં મરઈને મજઈએ મખયા​ાં?

http://govindmaru.wordpress.com

107

આલી મવ્મકતી મજો મદરીત મશ૊મ, મ઩યધભી મશ૊મ મત૊ મઆ઩ણાં મલરણ મકેલુાં મશ૊મ? ઩યજ્ઞાતી મ કે મ ઩યધભી મ વાથે મ રગ્નવભફનધ મ ફા​ાંધલાભા​ાં મ ઩શે ર૊ મ ફાધ મ ઘણાને મ ખાન઩ાનન૊ મનડે મછે મજે મલાજફી મ઩ણ મછે. મખાવ મકયીને મદીકયી મઆ઩લાની મશ૊મ મતમાયે મએનુાં મભશત્ત્લ મ લધી મજામ મછે. મએ મ઩ણ મવાચુાં મ છે મ કે મ રગ્ન મવભફનધે મ ફાંધાલુાં મ તે મ ભાત્ર મખાન઩ાનની મવભાનતા મકયતા​ાં મ ઘણી મલીળા઱ મઅને મગશન મફાફત મછે. મઘણા મએ મલાતનુાં મલજુ દ મસ્લીકાયલા મરાગ્મા મછે. આલા મકીસ્વાભા​ાં મ જો મફન્ને મ ઩ાત્ર૊ મ઩ુખત મશ૊મ, મળીક્ષીત મશ૊મ, મલૈચાયીક મયીતે મ સ્લતનત્ર મ શ૊મ, મઆથીક મયીતે મસ્લાલરભફી મશ૊મ, મદયે ક મપ્રશ્નની મ઩ુયતી મચચાપ મકયી મશ૊મ મત૊, મલડીર૊એ મઆલા મ વભફનધન૊ મલીય૊ધ મકયલ૊ મજોઈએ? મક-ભને મસ્લીકાયલુાં મજોઈએ? મકે મવશ઴પ મઆલકાયલુાં મજોઈએ? એક મખુરાવ૊ મકયલ૊ મજુયી મછે મ કે મ ફા઱ક૊ મઆ઩ણી મવભ઩ત્તી મનશીં; મફરકે મ આ઩ણને મ વોં઩લાભા​ાં મઆલેરી મઅભાનત મછે. મઆટરુાં મધમાનભા​ાં મયાખીએ મત૊ મઆ઩ણા મલરણભા​ાં મક૊ઈ મપયક મ઩ડે મ ખય૊? ઩શે રેથી મકષ્ણુાં મ શતુાં મ કે મ ચઢાણ મક઩યા​ાં મ છે. મવનતાન૊ મદ્વાયા મઅનમ મલણો મકે મ ધભપના મ઩ાત્ર મ ઩વનદગીના મકીસ્વા મવુધી મજુ જ મછે. મતેભ મજ મવાભે મ ચારીને મ આલુાં મ ઩ાત્ર મગ૊તલા મક૊ઈ મજતુાં મ નથી. મ લાત મઆદળપની મશતી મએટરે મ આગ઱ મચરાલી મછે. મઆ મએક મફોદ્ધીક મકલામત મભાત્ર મશતી. મક૊ઈને મ ભુરલલાન૊ મજયા મ઩ણ મઆળમ મનથી. ‘વલપ મભાનલ મવભાન મછે’ મએભ મકશે લુાં મઘણ મવશે રુાં મછે, મ઩ણ મકયલુાં મખુફ મઅઘુાં મછે. મ‘વલપ મ ભાનલ મવભાન’ની મદીળાભા​ાં મ આ઩ણે મ કેટરા મઆગ઱ મલધમા મછીએ મએની મઆ મચકાવણી મછે. મદયે ક મ તફક્કાને મ વાભે મ રાવ્મા મ લગય મ એ મ ળક્મ મ નશ૊તુાં. મ ફીજુ માં કાંઈ મ નશીં મ ત૊ મ એક મ આદળપ મ તયીકે મ સ્લીકાયલાન૊ મઆ઩ણ૊ મભાનવીક મઅબીગભ મકેલ૊ મછે મ એન૊ મવાચ૊ મજલાફ મજાત મ઩ાવે મ ભાગલાન૊ મ છે. દરીત મવાથેના મરગ્ન મત૊ મદુયની મલાત મથઈ. મદરીત મકીળ૊ય મઅને મ કીળ૊યી મદત્તક મરઈ મ એભની મ જ મ જ્ઞાતીભા​ાં મ ઩યણાલલાન૊ મ દાખર૊ મ જોમ૊ મ છે. મ એના મ ભાટે મ ઩ણ મ ઘણી મ શીંભત મ અને મ ભાનવીક મતૈમાયીની મજુય મ઩ડી મશળે. મએની મ઩ુયતી મવયાશના મકયલી મઆલશ્મક મછે. એક મ ભીત્રે મ કષ્ણુાં મ કે મ આબડછેટભા​ાં મ એભના​ાં મ ળાષ્ડવભભત મ નથી મ એટરે મ તેઓ મ એન૊ મ લીય૊ધ મકયે મછે. મધાય૊ મકે મળાષ્ડ મવભભત મશ૊ત મત૊ મએ મઆજના મવભમભા​ાં મઆ઩૊આ઩ મઉચીત મગણાત મ ખુાં? મ ભનુસ્ભૃતી મ લણપબેદનુાં મ વભથપન મ કયે મ છે. મ આ મ કાયણે મ વજાપમેરી મ વભસ્માઓની મ આકયી મ કીભભત મશજીમે મ ચુકલાઈ મયશી મછે. મઆતાંકલાદીઓ મઅને મ આતભાઘાતી મશુભરાખ૊ય૊ મ ઩ણ મએભના​ાં મ કૃ તમ૊ને મ ‘ળાષ્ડવભભત’ મ ગણે મ છે. મ ળાષ્ડ૊ભા​ાં મ રખેરુાં મ ફધુાં મ જ મ સ્લીકામપ મ ન મ શ૊મ. મ ક્માયે ક મ આ઩ણે મ વાયાવાયન૊ મલીચાય મકયલાન૊ મશ૊મ. મઆ મલાત મદયે ક મધભપના મળાષ્ડ૊ને મરાગુ મ઩ડે મછે. મ મ મ

http://govindmaru.wordpress.com

108

ળાષ્ડ૊ મ વભમ મ પ્રભાણે મ ફદરામ મ છે, મ એભા​ાં મ વુધાયા–લધાયા મ થતા મ યષ્ણા મ છે. મ આલા મ પે યપાય મધાભીક મ઩નથ૊ને મએકફીજાથી મઅરગ મ઩ાડે મછે. મજો મકે મફધા મ઩૊તાના​ાં મળાષ્ડ૊ને મઅવર મગણે મ છે મઅને મએકફીજા મવાથે મલીલાદ મકયે મછે. મછતા​ાંમે મળાષ્ડ૊ભા​ાં મવભમ મપ્રભાણે મમ૊ગ્મ મપે યપાય મથતા મયશે મ એ મવાુાં મછે મઅને મજુયી મ઩ણ મછે. ફધા મ બાયતીઓ મ ભાટે મ આજે મ વોથી મ અગતમનુાં મ ક૊ઈ મ ળાષ્ડ મ શ૊મ મ ત૊ તે મ દેળનુાં મ ફાંધાયણ મછે. મજો મફાંધાયણને મ ફધા મઅનુવયતા મથામ મત૊ મદેળના મઘણા મઆનતયીક મપ્રશ્ન૊ મશર મથઈ મ ળકે મ છે. મ (આ મ એક મ લીળપુર મ થીંકીંગ મ ભાત્ર મ નથી મ એટરી મ અ઩ેક્ષા.) મ જે મ દેળભા​ાં મ ફાંધાયણ મ કયતા​ાં મ ધભપગ્રાંથને મ અગ્રેવય મ ભાનલાભા​ાં મ આલે મ છે મ એની મ આજે મ ળી મ શારત મ છે મ તે મ આ઩ણે મ જોઈએ મ અને મ જાણીએ મછીએ. ખાન઩ાનની મફાફતભા​ાં મઘણા મર૊ક૊ મખુફ મચુસ્ત મશ૊મ મછે. મએભા​ાં મઢીર મયાખનાયી મઅનમ મ જ્ઞાતીઓ મપ્રતમે મથ૊ડ૊ મઅણગભ૊ મધયાલે મછે. મએભના મજ મવભાજના, મઆ઩ણા મ઩યીચમભા​ાં મશ૊મ મએલા મ ક૊ઈ મ ખાન઩ાન મ ફાફતભા​ાં મ ‘ળુદ્ધ’ મ ન મ શ૊મ મ ત૊ મ એલાની મ વાથે મ એભન૊ મ વ્મલશાય મ કેલ૊ મ શ૊મ? મ ઩યનાત મ કે મ ઩યધભી મ પ્રતમે મ ભાત્ર મ ખાન઩ાનને મ રીધે મ અણગભ૊ મ શ૊મ મ એલ૊ મ અણગભ૊ મ ઩૊તાના મ જ્ઞાતીફનધુઓ મપ્રતમે મ જાશે યભા​ાં મ ફતાલી મળકે મ ખયા મ? મકભપ મ આધાયીત મનશીં; મ઩ણ મજનભ મઆધાયીત મ આ મબેદબાલને મવીરેક્ટીલ મભ૊યારીટી મન મકશે લામ મ? ઘણાને મકશે તા મવા​ાંબળ્ા મછે મકે મ઩ુલપજનભના​ાં મકભોના​ાં મપ઱ મસ્લુ઩ે મઆ઩ણ૊ મજનભ મઉચ્ચ મ કુ ઱ભા​ાં મ થમ૊ મ છે, મ એટરે મ કે મ આ઩ણે મ ફીજા મ કયતા​ાં મ ઉંચા મ છીએ. મ આબડછેટભા​ાં મ ન મ ભાનલા મ છતા​ાં મ આલુાં મ ઉંચ–નીચના મબેદબાલનુાં મ લરણ મ‘વો મભાનલ મવભાન’થી મ આ઩ણ મવોને મ દુય મરઈ મજામ મછે. મ આ઩ણ૊ મજનભ મઅને મખાન઩ાન મઆધાયીત મઆડભફય મઘણાને મખટકત૊ મશળે. ફુદ્ધ મઅને મ ભશાલીયના મઘણા મઆદેળ૊ભા​ાંન૊ મએક મઆદેળ મઅશીંવાન૊ મછે મ જે મ એભના મ અનુમાઈઓએ મ પ્રભાણભા​ાં મ વાયી મ યીતે મ અ઩નાવ્મ૊ મ છે. મ તે મ વીલામના મ ફીજા મ આદેળ૊ને મ ઘણાએ મ ઩૊તાની મ વગલડે મ શા​ાંવીમાભા​ાં મ ધકેરી મ દીધા મ છે. મ આલી મ ટુકાં ાલેર, મ ભમાપદીત મ ધાભીક્તાની મ ઓથે મ ઩૊તાને મલધુ મ઩ડતુાં મભશતલ મઆ઩લુ મએ મ઩ણ મવીરેક્ટીલ ભૉયારીટી મછે. દયે ક મ દેળ, મ ધભપ મ અને મ વભાજભા​ાં મ એલા મ ઩ણ મ થ૊ડા મ ર૊ક૊ મ ભ઱ી મ આલે મ જેઓ મ જ્ઞાતીબેદ, મયાંગબેદ, મલગપબેદભા​ાં મભાનતા મનથી. મફીજાઓ મવાથે મછેતય઩ીંડી મકે મતેભનુાં મળ૊઴ણ મકયતા મ નથી. કુ ટભુ ફ, મ વભાજ મ અને મ દેળ મ પ્રતમેની મ પયજ મ પ્રાભાણીકતાથી મ ફજાલે મ છે, મ ઩ણ મ ધાભીક મ ભાનમતાઓભા મ ભાનતા મ નથી. મ એભનુાં મ અાંગત મ જીલન મ જે મ ઩ણ મ શ૊મ, મ જેલુાં મ ઩ણ મ શ૊મ; મ એભનુાં મ છે. મ આ઩ણી મ઩યીબા઴ાભા​ાં મએ મળુદ્ધ મન મ઩ણ મશ૊મ.

http://govindmaru.wordpress.com

109

દયે ક મઠેકાણે મ ફીજો મએક મએલ૊ મલગપ મ છે મ જે મ ઩૊તાની મધાભીક મભાનમતાઓનુાં મ ચુસ્ત઩ણે મ ઩ારન મ કયત૊ મ શ૊મ; મ ઩ણ મ અનમ૊ મ વાથે મ એભનુાં મ લતપન મ વદબાલ઩ુણપ મ ન મ શ૊મ. મ તેઓ મ ફીજાની મ ભજફુયીન૊ મ બય઩ુય મ રાબ મ રેતા મ શ૊મ મ છે. મ લાતાપ મ અને મ પીલ્ભ૊ભા​ાં મ ખરનામક મ તયીકે મ ફતાલાતા મ કભપકા​ાંડી મ બ્રાષ્ઢણ૊, મ વ્માજખાઉ મ ળાશુકાય, મ ઢોંગી મ તાનત્રીક મ તેભ મ જ મ ર૊ક૊ને મ ઉશ્કેયતા મ યાજકીમ, મ વાભાજીક, મધાભીક મનેતાઓ મલગેયે મઆ મલગપના મથ૊ડાક મદાખરા મછે. મ ભ૊ટાબાગન૊ મજનવભુદામ મઆ મફે મ લગપની મલચ્ચે મ ક્મા​ાંક મશ૊મ મછે. મએભના મભાટે મ થ૊ડા મ વલાર મછે. મઆગરા મફે મલગપના મર૊ક૊ભા​ાંથી મલધુ મનૈતીક મક૊ણ મગણામ? મક૊ણ મલધુ મલીશ્વાવ઩ાત્ર મછે? મ આ઩ણને મક૊ની મવાથે મવભફનધ મયાખલ૊ મલધુ મગભળે? રેખની મળુઆતભા​ાં મ આ઩ેર મક૊મડાન૊ મભુ઱ મલી઴મ મવાથેન૊ મવભફનધ મશલે મ છત૊ મથમ૊ મ છે. મભાણવના મવાયા-ખયાફ મશ૊લાની મવ્માખમા મકયલી મઘણી મઅધયી મછે. મએનુાં મ અાંગત મઅને મ જાશે ય મ જીલન મઘણાં મઅરગ મશ૊ઈ મળકે મછે. મળુદ્ધ મકે મ઩લીત્ર મગણાતા મઅાંગત મજીલનના મજે મ઩ણ મપામદા મશ૊મ, મ જાશે ય મ જીલનના​ાં મ કામોની મ ફીજા મ ઩ય મ થતી મ અવય મ દુયગાભી મ શ૊લાથી મ લધાયે મ અગતમની મ છે. મ જીલનબય મ જાતજાતના મ વાંમભ-નીમભ મ ઩ા઱નાય; મ છતા​ાં મ નીષ્ક્રીમ મ યશે તી મ વ્મક્તી મ કયતા​ાં મ ર૊ક૊ની મ ભુવીફત૊ભા​ાં મકાભ મઆલતા મસ્લચ્છદાં ીનુાં મજીલન મલધુ મવાથપક મછે. બેદબાલ મભાનલ મપ્રકૃ તીભા​ાં મજનભજાત મછે. મવદીઓથી મઆ઩ણે મપ્રકૃ તીથી મઅ઱ગા મથઈ મ વાંસ્કૃ તી મતયપ મલધલાની મક૊ળીળ મકયતા મઆવ્મા મછીએ. મશજી મફે મ ડગરા​ાં મ આગ઱ મલધીએ. મજનભ મ આધાયીત મબેદબાલને મ વાચા મઅથપભા​ાં મ બુરી મજઈએ મઅને મ અાંગત મજીલન મકયતા​ાં મ જાશે ય મજીલનને મ લધુ મભશત્ત્લ મઆ઩ીએ. અનેક મપ્રકાયની મઅનધશ્રદ્ધાઓથી મબય઩ુય મબાયતીમ મવભાજોની મવયખાભણીએ મક૊ઈ મ એક વભાજ મ થ૊ડ૊ મ ઘણ૊ મ લધુ મ ઉદાયભતલાદી મ અને મ પ્રગતીળીર મ શ૊મ મ ત૊ મ ઩ણ મ એ મ ઠ૊ઠ મ નીળા઱ીમાઓ મ લચ્ચે મ ઩શે ર૊ મ નભફય મ રાલલા મ જેલુાં મ થમુાં. મ લીશ્વકક્ષાએ મ આગરી મ શય૊઱ભા​ાં મ ફેવી મ ળકામ મએટરી મઆચાય-લીચાયની મલીળા઱તા મકે઱લલાનુાં મધમેમ મયાખીએ મત૊ મ‘વલણ ભાનલ વભાન’ મ કશે લુાં મવાથપક મફનળે. મ઩છી મવીરેક્ટીલ ભૉયારીટીન૊ મવલાર મનશીં મયશે .

♦ અનુક્રભણીકા

http://govindmaru.wordpress.com

110

20-2013-12-03

ક્ષભા, વશનળીરતા મકે નમામ ‘ક્ષભા’ અને મ ‘વશનળીરતા’ લીળે મ એક મઆદળપ મ તયીકે મ ઘણાં મ રખામુાં મ અને મ કશે લામુાં મ છે. ધાભીક મલીચાયધાયાભા​ાં મત૊ મએભનુાં મઆગલુાં મભશતલ મછે. મજો મકે મએભની મવ્માલશાયીક મભમાપદાઓ મ લીળે મવાલ મઓછુ માં ચચાપમ મછે. નમામતાંત્રભા​ાં મ ક્ષભાના મ લીય૊ધી મ ળફદ૊ મ ‘દાંડ’ અથલા મ ‘વજા’ છે. જ્માયે મ વ્મલશાયભા​ાં મ ક્ષભાન૊ મલીકલ્઩ મ‘ફદર૊’ અથલા મ‘વભજુ તીથી મપ્રાભાણીક મવ્મલશાય’ થામ મછે. અજાણતા મથમેરી મનાની મબુરની મક્ષભા મશ૊ઈ મળકે; ઩ણ મજાણતા મશ૊લા મછતા​ાં મ નીમભ૊નુાં મ ઩ારન મન મકયલુાં, કામદાનુાં મઉલ્લાંઘન મકયલુાં મએ મવજાને મ઩ાત્ર મફને મછે. એ મભાટે મકામદ૊, વ્મલસ્થાતાંત્ર મ અને મનમામતાંત્રનુાં મભા઱ખુાં મયચામુાં મછે. ધાભીક મદૃષ્ટા​ાંત મકથાઓભા​ાં મક્ષભાન૊ મભશીભા મફતાલલા, યીઢા મગુનેગાય૊ને મક્ષભા મકયલાથી મ એનુાં મહૃદમ઩યીલતપન મથમાની મઘણી મલાતાપઓ મછે. લાસ્તલભા​ાં મએલુાં મક્માયે મ઩ણ મજોલા મભ઱તુાં મનથી. જાશે ય મજીલનભા​ાં મ ગુનાની મક્ષભા મન મશ૊ઈ મળકે. ગુનેગાય મપ્રતમે મ ઉદાયતા મદાખલલા મજતા​ાં મ એના મ ળીકાય મ ફનેરા મ વાથે મ અનમામ મ થામ મ છે. તેભ મ જ મ બલીષ્મભા​ાં મ ફીજા મ નીદો઴ મ ઩ણ મ એન૊ મ ળીકાય મફની મળકે મછે. નમામતાંત્રનુાં મ ભા઱ખુાં મ દયે ક મ બુર મ કે મ ગુનાને મ અનુ​ુ઩ મ વજા મ થામ મ એલા મ ઩ામા મ ઩ય મ યચામેરુાં મ છે. જ્માયે મ એનુાં મ ઩ારન મનથી મથતુાં મ તમાયે મ જાશે યજીલન મઅસ્તવ્મસ્ત મથઈ મજામ મછે. દેળભા​ાં મ લધતી મ ગુનાખ૊યી મ ઩ાછ઱ મ આ઩ણા મ વ્મલસ્થાતાંત્ર મ અને મ નમામતાંત્રની મ નફ઱ાઈ મ યશે રી મ છે. જાશે ય મ ળીસ્ત મભાટે મ જાણીતી મપ્રજાના મલતપન મ઩ાછ઱ મએભના મદેળના મકામદા મઅને મ નમામતાંત્રની મવપ઱તા મ યશે રી મછે. દયે ક મવભાજન૊ મભ૊ટ૊ મલગપ મ એલ૊ મછે મ જે મ ભાત્ર મવજાના મડયથી મગુન૊ મકયત૊ મઅટકે મ છે. વજાન૊ મ ડય મ ન મ શ૊મ મ ત૊ મ કામદાને મ અલગણે મ છે. ઩છી મ એ મ ગભબીય મ ગુન૊ મ શ૊મ મ કે મ લાશનવ્મલશાયના મ વાભાનમ મ નીમભન૊ મ બાંગ મ શ૊મ; લૃત્તી મ વયખી મ જ મ છે. (આ મ રેખભા​ાં મ ‘વભાજ’ ળફદ મદેળ, પ્રા​ાંત, જાતી મલગેયે મફધા મભાનલ મવભુદામ૊ને મઆલયી મરે મછે.) આ મફધી મલાત૊ મજાશે ય મજીલનને મ રગતી મફાફત૊ની મથઈ. આભા​ાં મ કાંઈ મનલુાં મ નથી મકષ્ણુાં. અશીં મ વાચુાં–ખ૊ટુ માં જાણલુાં મ પ્રભાણભા​ાં મ વશે રુાં મ છે. કામદાભા​ાં મ ગુના મ પ્રભાણેની મ વજા મ સ્઩ષ્ટ મ આરેખામેરી મછે. ‘ક્ષભા મલીયસ્મ મબુ઴ણમ્’ એ મવુત્ર મજાશે ય મજીલનને મરાગુ મ઩ડતુાં મનથી. ત૊ મ ઩છી મ ફધી મ ધાભીક મ લીચાયધાયાઓભા​ાં મ ક્ષભાને મ આટરુાં મ ભશત્ત્લ મ ળા મ ભાટે મ આ઩લાભા​ાં મઆવ્મુાં મછે મ? http://govindmaru.wordpress.com

111

એક મકાયણ મએ મછે મ કે મ જ્માયે મ ધાભીક મલીચાયધાયાઓ મઅસ્તીતલભા​ાં મ આલી મતમાયે મ નમામ મ ત૊઱લાની મ આટરી મ લીસ્તૃત મ ઩દ્ધતી મ લીકવી મ નશ૊તી. કામદાઓ મ સ્઩ષ્ટ મ નશ૊તા. યાજાઓ, ધભપગુ​ુઓ, વભાજના મ આગેલાન૊ મ લગેયે મ ભયજી મ પ્રભાણે મ પેં વર૊ મ વાંબ઱ાલી મ દેતા મ શતા. જેભા​ાં મ નમામ મ વાથે મ અનમામની મ ળક્મતા મ ઩ણ મ એટરી મ જ મ શતી. એના મ લીકલ્઩ુ઩ે મ ક્ષભા મ કયલાન૊ મ ભાગપ મ વુચલામ૊. એનાથી મ દ૊઴ીત મ ક્માયે ક મ છુ ટી મ જામ; ઩ણ મ નીદો઴ને મ ખ૊ટી મ વજાભા​ાંથી મ ફચાલી મ રેલુાં મ લધાયે મઅગતમનુાં મશતુાં. આધુનીક મનમામ઩દ્ધતી મનલી મદુનીમાની મળ૊ધ મઅને મદેન મછે. ફીજા મ કાયણભા​ાં મ અાંગત મ વભફનધ૊ની મ નાજુ કતા મ જા઱લલા મ અને મ આતભળા​ાંતી મ ભાટે મ ક્ષભા મજુયી મઔ઴ધ મછે. અાંગત મ વભફનધ૊ભા​ાં મ ફધુાં મ ખુફ મ ગુાંચલામેરુાં મ શ૊મ મ છે. તમા​ાં મ ખાવ મ ગુના મ નશીં; ઩ણ મ ગેયલાજફી મ અ઩ેક્ષાઓ, અણઆલડત, જુયી મખુરાવાઓન૊ મ અબાલ મલગેયેને મ રીધે મ ગેયવભજ મ ઉબી મથઈ મવભફનધ મફગડતા મશ૊મ મછે. આલા મપ્રશ્ન૊ના મઉકેર મભાટે મનમામ મત૊઱લાની મક૊ઈ મવ્મલસ્થા મ ન મશ૊લાથી મક્ષભાન૊ મભાગપ મઅ઩નાલામ૊ મછે. જ ૈન મ લીચાયધાયા મ કદાચ મ એક મ જ મ એલી મ છે મ જ્મા​ાં મ લા઴ીક મ ધ૊યણે મ વાભુશીક ‘ક્ષભા઩ના’ ભાંગામ મછે મ અને મ અ઩ામ મછે. જો મકે મ આ મઉભદા મપ્રથા મએક મવાભાજીક મપ્રવાંગ મ ભાત્ર મફની મગઈ મછે. મએન૊ મભુ઱ મશે તુ મવયત૊ મજણાત૊ મનથી. નાની મ અભથી મ લાતભા​ાં મ ‘વ૊યી’ (કે મ ‘થેંક મ મુ’) કશે તી મ પ્રજાના મ ળીષ્ટાચાયની મ આ઩ણે મ શ઱લી મભજાક મ઩ણ મકયી મરઈએ મછીએ. જ્માયે મ જ્મા​ાં મ વાચે મ જ મજુયી મશ૊મ મતમા​ાં મ ઩ણ મક્ષભા મન મભા​ાંગલા મકે મ આબાય મવ્મક્ત મન મ કયલા મભાટે મઆ઩ણે ‘ખ૊ટ૊ મળીષ્ટાચાય’ કશી મઆ઩ણી મખાભીન૊ મ઩ા​ાંગ઱૊ મફચાલ મકયીએ મછીએ. વાચા મઅથપભા​ાં મ ક્ષભા મભા​ાંગલી મઅને મ આ઩લી મફન્ને મ કાભ મઅઘયા​ાં મ છે. ક્ષભા મભા​ાંગલાભા​ાં મ અશમ્ મઆડ૊ મઆલે મ છે, જ્માયે મ ક્ષભા મઆ઩લાભા​ાં મ નમામ મન મથમાન૊ મઅપવ૊વ મયશે મ છે. વાચી મક્ષભા મ ભા​ાંગલી મ શ૊મ મ ત૊ મ ઩૊તાના મ વાચા઩ણાના મ આગ્રશને મ જત૊ મ કયલ૊ મ ઩ડે. વાચી મ ક્ષભા મ આ઩લાભા​ાં મ ભા​ાંગનાયની મળયણાગતી મનશીં; મ઩ણ મનમ્રતા મજોલાની મશ૊મ. ક્ષભા મ ભા​ાંગલી મ ત્રણ મ ઩ગરા​ાંની મ ક્રીમા મ છે. વો પ્રથભ વાભી મ વ્મક્તીને મ ખાવ મ એ મ જ મ શે તુવય મ ભ઱ી, આડી મ અલ઱ી મ લાત મ કયલાને મ ફદરે, નજય મ ભે઱લી મ આ઩ણાથી મ થમેર મ બુરન૊ મ એકયાય મ કયલાન૊ મ છે. ફીજુ ાં ઩ગરુાં મ એલી મ બુર મ પયી મ ન મ થામ મ એની મ ખાતયી મ આ઩લાની મ છે. ત્રીજુ ાં ઩ગરુાં મ આ઩ણા મ રીધે મ એભને મ થમેરી મ શાની મ કઈ મ યીતે મ વભાયી મ ળકામ મ એ મ ઩ુછીને મ તે મ પ્રભાણે મકયલાનુાં મછે. આટરુાં મન મકયીએ મતમા​ાં મવુધી મવાચી મક્ષભા મભા​ાંગી મન મકશે લામ.

http://govindmaru.wordpress.com

112

લાસ્તલીકતા મએ મછે મ કે મ આ઩ણે મ તમા​ાં મ ભાત્ર મફે મ ભીનીટ મરેતા મઆ મત્રણ મ઩ગરા​ાં મ બયાતા​ાં મ ક્મા​ાંમ મ જાણમા​ાં મ નથી. (અભેયીકાભા​ાં મ પ્રતમક્ષ મ જોમા મ છે.) શા, નુકવાન મ બય઩ાઈ મ કયલાની મ વજા મ કામદ૊ મ વાંબ઱ાલે મ છે. આ઩ણા મ આદળપથી મ લાસ્તલીકતા મ કેટરી મ દુય મ છે મ એન૊ મ આ મ એક મ લધુ મ દાખર૊ મ છે. વ્મલશાયભા​ાં મ જેનુાં મ આચયણ મ કયામ મ છે મ તે મ ભજફુયીથી મ કે મ પામદા મ ભાટે મ કયે રી મ ફા​ાંધછ૊ડ મછે, વાચા મઅથપની મક્ષભા મનથી. લીખલાદના​ાં મભુ઱ મકાયણ૊ન૊ મઉકેર મન મળ૊ધામ મતમા​ાં મવુધી મ વભાધાન મળક્મ મનથી. તમા​ાં મક્ષભા મએક મઔ઩ચાયીકતા મભાત્ર મછે. વાચી મયીતે મભાંગાતી મશ૊મ મત૊ મક્ષભા મઆ઩લાની મવાભે મ઩ક્ષે મપયજ મફની મજામ મછે. ક્ષભા મ આ઩મા મ઩છી મએ મફાફત કે મપ્રવાંગન૊ મઉલ્લેખ મપયી મક્માયે મ મન મકયામ. એ મફાફત મભનભા​ાં મકડલાળ મ ઩ણ મન મયખામ. બુતકા઱ભા​ાં મ ફનેર૊ મકડલ૊ મપ્રવાંગ મવદનતય મબુરી મજલ૊ મળક્મ મનથી, મ઩ણ મએને મ ઩યાણે મ માદ મન મકયલુાં મ આ઩ણા મશાથભા​ાં મ છે. ભનભા​ાં મ આલતા મલીચાય મ઩ય મકાફુ મ ન મયખામ; ઩ણ મએ મ લીચાય૊ને મ ળફદ૊ મદ્વાયા મકે મ આ઩ણા મકામો મદ્વાયા મવ્મક્ત મકયલાન૊ મકે મ ન મકયલાન૊ મનીણપમ મઆ઩ણ૊ મ છે. જાશે ય મ સ્થ઱ે મ ક૊ઈને મ આલકાયલાથી મ કે મ વાભાજીક મ પ્રવાંગે મ આભનત્રણ મ આ઩લાથી મ ક્ષભામાચના મ નથી મ થઈ મ જતી. આલા મ આડકતયા મ વાંકેત મ ઩ાછ઱ મ નમ્રતા મ અને મ ઉદાયતા મ કયતા​ાં મ સ્લાથપ મલધુ મશ૊મ મછે. વાભા મ઩ક્ષે મતે મસ્લીકાયાઈ મજામ મએલી મઅ઩ેક્ષા મયાખલી મલધુ મ઩ડતી મકશે લામ. એક મ યીતે મ જોઈએ મ ત૊ ક્ષભા મ ભા​ાંગલી મ અને મ આ઩લી મ વાભી મ વ્મક્તી મ કયતા​ાં મ આ઩ણા મ ભાટે મ લધુ મ જુયી મછે. વાચા મકે મ ભાની મરીધેરા મઅનમામને બુરલુાં મ ખુફ મઅઘુાં મ છે. તેભ મજ મદયે ક મ અનમામન૊ મ નમામ મ થલ૊ મ ઩ણ મ ળક્મ મ નથી. જીલનબય મ ફદરાની મ આગભા​ાં મ ફ઱તા મ ર૊ક૊ની મ ભન૊દળા મઅને મ એના મ઩યીણાભ મફતાલલા મભાટે મ ત૊ મલેદવ્માવે મ ભશાબાયત મયચ્મુાં મ છે. વાભાનમ મયીતે મ ભશાબાયતની મ કથાને મ ધભપમુદ્ધની મ કથા મ ગણલાભા​ાં મ આલે મ છે. આ મ રેખકને મ ભશાબાયતન૊ મ ભુખમ મ વાંદેળ, દયે ક મ઩ાત્રની મફદરાની મબાલના મવલપનાળભા​ાં મ ઩યીણભતી મફતાલલાન૊ મરાગ્મ૊ મ મછે. આલા મ વાંજોગ૊ભા​ાં મ વલપનાળ મ નીલાયલા મ વાચા મ અથપની મ વાભુશીક મ ક્ષભા઩ના મ મુદ્ધન૊ મ લીકલ્઩ મ ફની મ ળકી મ શ૊ત. ભા​ાંગ્મા મલગય મવાભેથી મઅ઩ાતી મક્ષભાન૊ મશે તુ મવભજલ૊ મલધાયે મઅઘય૊ મછે. ક્માયે ક મજ મ તે મ આતભળા​ાંતી મભાટે મ શ૊મ મછે. ભ૊ટેબાગે મ એભા​ાં મ ઉદાયતા મકયતા મઘભાંડ (arrogance) મલધાયે મ શ૊મ મ છે. એભા​ાં મ ઩૊તાની મ બુરન૊ મ એકયાય મ નશીં; મ ઩ણ મ ફધ૊ મ દ૊઴ મ વાભા મ ઩ક્ષે મ શ૊લાના મ આગ્રશ મ વાથે મ ઩૊તાના મ ભ૊ટા઩ણાન૊ મ આડફ ાં ય મ યશે ર૊ મ છે. વ્મલવામભા​ાં મ ઉ઩યીના મ શાથ મ નીચેના મ ર૊ક૊ મ વાથેના મ લતપનભા​ાં મઆલુાં મખાવ મજોલા મભ઱ે મછે.

http://govindmaru.wordpress.com

113

જેલી મયીતે મ ફા઱કની મદયે ક મજીદ મ઩ુયી મકયલાથી મકે મ એની મફધી મબુર૊ મભાપ મકયલાથી મ એ મફગડી મળકે મછે, એ મજ મયીતે મદયે ક મલાતભા​ાં મભ૊ટાઓન૊ મઅશમ્ મ઩૊઴લાથી મનકાયાતભક મ઩યીણાભ મ આલી મળકે મ છે. આ઩ણાભા​ાં મ ઉભભયને મ અ઩ાતા મલધુ મ ઩ડતા મભશતલના મકેટરાક મગેયપામદા મ઩ણ મછે. વબમ મ લતપનની મ જલાફદાયી મ નાનાભ૊ટા મ ફધાની મ શ૊મ મ છે. આન૊ મ અથપ મ લડીર૊ને મ અલગણલાન૊ મ નથી; ઩ણ મવતમ મઅને મવબમતાને મનમ્રતા મકયતા​ાં મઆગ઱ મભુકલાની મતેભ મજ મલધુ મભશતલ મઆ઩લાની મ લાત મછે. કશે લાતા મજનયે ળન મગે઩ મ઩ાછ઱ મઆ મએક મભ૊ટુ માં કાયણ મછે. કેટરાક મર૊ક૊ને મ લાતલાતભા​ાં મ લણભાગી મવરાશ મઆ઩લાની મટેલ મશ૊મ મછે. ઘણાને મ તે મ ગભતી મ નથી; છતા​ાં મ વબમતાની મ ુએ મ ચુ઩ચા઩ મ વા​ાંબ઱ી મ રે મ છે. એ મ જ મ યીતે મ લાતલાતભા​ાં મ આ઩લડાઈ મકયનાય મતેભ મજ મવતત મફીજાની મનીનદા મકયનાયને, ગભતુાં મ ન મશ૊લા મછતા​ાં મ ઘણા મર૊ક૊ મ વશન મકયી મરે મ છે. મ મકાભના મભાણવની મઆલી મકુ ટલે મનબાલી મરેલી મતે મ ભનની મભ૊ટાઈ મનથી મફલ્કે મ ભજફુયી મછે. મય૊જફય૊જના મવ્મલશાયભા​ાં મ ફતાલાતી મઆલી મ‘વશનળીરતા’ કેટરી મલાજફી મઅને મ જુયી મછે મદયે ક મજણ મ઩૊તાની મયીતે મનક્કી મકયે મછે. વશનળીરતા મ આ઩ણ૊ મ ખાવ મ ગુણ મ ગણામ મ છે. અછતભા​ાં મ નીબાલી મ રેલુાં મ મ૊ગ્મ મ છે. કુ દયતના​ાં મ઩યીફ઱૊ને મવશન મકયલા​ાં મજુયી મછે; ઩ણ મક૊ઈની મઉદ્ધતાઈ મવતત મવશે લી મજુયી મનથી. ‘વશનળીરતા’ અને મ ‘કામયતા’ લચ્ચેની મ ઩ાત઱ી મ બેદયે ખા મ ક્માયે મ ઓ઱ાંગાઈ મ જામ મ છે મ એન૊ મ ઘણાને મખમાર મયશે ત૊ મનથી. વશનળીરતાન૊ મ લીકલ્઩ મ એકભાત્ર મ વાંઘ઴પ મ નથી; મ અવશકાય મ અને મ અલગણના મ ઩ણ મ છે. જેભને મ લણભાગી મ વરાશ મ જોઈતી મ શ૊મ, ઩યનીનદાભા​ાં મ કુ તુશર મ વાથે મ યભુજ મ જણાતી મ શ૊મ મ એભના મ ભાટે મ ક૊ઈ મ પ્રશ્ન મ નથી. જેભને મ આલુાં મ ફધુાં મ લાજફી મ ન મ રાગે મ એભણે મ આલા મ પ્રવાંગ મ અને મ વ્મક્તીઓથી મદુય મયશે લુાં મજુયી મછે મઅને મ઩ુયતુાં મછે. જે મ વભાજભા​ાં મ આ મપ્રકાયના મઅબદ્ર મર૊ક૊ની મવાંખમા મઓછી મશ૊મ મતેભ મજ મજાશે યભા​ાં મ ળીસ્ત મઅને મ સ્લચ્છતા મજા઱લનાયા મલધુ મ શ૊મ મએ મવભાજ મલધુ મ વબમ મઅને મ વાંસ્કાયી મગણામ મછે. કેટરાક મ વભાજોભા​ાં મ ક્ષભા મ અને મ વશનળીરતાના​ાં મ ધ૊યણ, ષ્ડી મ અને મ ઩ુ​ુ઴ મ ભાટે મ અરગ મ શ૊મ મ છે. તમા​ાં મ ઩ુ​ુ઴૊ના મભનઘડતાં મકામદા મપ્રભાણે મ ફધ૊ મનમામ મકયલાભા​ાં મ આલે મ છે. ફાકીની મદુનીમા મએભને મ અનતીભલાદી મગણે મછે. આભની મવયખાભણીએ બાયત મદેળભા​ાં મ નમામનુાં મ ભા઱ખુાં મ મ૊ગ્મ મછે; ઩ણ મનમામ઩ારન મ વાલ મ ઩ા​ાંગ઱ુાં મ છે. ‘શ૊તા મ શૈ , ચરતા મ શૈ , જાને મ દ૊’ જેલી મ ભન૊લૃત્ત્તી, વશનળીરતાને મ નાભે મ કામયતાને મનબાલે મછે, અયાજકતાને મ઩૊઴ે મછે. ક્ષભા મઅને મવશનળીરતા, ગુણને મફદરે મનફ઱ાઈ મ ફની મ જામ મ છે. વદીઓની મ ગુરાભીને મ રીધે મ આ઩ણાભા​ાં મ લધુ મ ઩ડતી મ વશનળીરતા મ આલી મ છે મ કે મ

http://govindmaru.wordpress.com

114

઩છી મ લધુ મ ઩ડતી મ વશનળીરતાએ મ ગુરાભીને મ ઩૊઴ી મ છે મ તે મ એક મ વાંળ૊ધનન૊ મ લી઴મ મ છે. વ્મક્તી મ સ્લાતનત્ર્મના મઅબાલે મ઩ણ મએભા​ાં મઘણ૊ મબાગ મબજવ્મ૊ મછે. ‘ક્ષભા’, ‚વશનળીરતા‛ મ અને મ ‘ફદર૊’, એ મ ત્રણે મ કયતા​ાં મ મ૊ગ્મ મ નમામ મ થલ૊ મ લધાયે મ અગતમનુાં મ અને મ જુયી મ છે. એભા​ાં મ જ મ વાંસ્કૃ તીન૊ મ લીકાવ મ છે. બાયત મ જેલ૊ મ લીળા઱, લીબીન્ન મ વભસ્માઓથી મઘેયામેર૊ મદેળ મઆ મફધા​ાં મ જ મક્ષેત્ર૊ભા​ાં મ ઝડ઩ી મવુધાયા મન મકયી મળકે. દયે ક મવભાજ મ ઩૊તાના મવાભાજીક મપ્રશ્ન૊ન૊ મઉકેર મજાતે મ ળ૊ધે મ તે મ જુયી મછે. આ઩ણ૊ મવભાજ મદેળલીદેળના મઘણા મ વભાજોના મવભ઩કપભા​ાં મ આવ્મ૊ મછે. એભની મટીકા મકયલા મકયતા​ાં, એભનુાં મ વાુાં મ જણામ મતે મ અ઩નાલલુાં મ આ઩ણા મશીતભા​ાં મછે.

♦ અનુક્રભણીકા

http://govindmaru.wordpress.com

115

21-2013-03-23

યાજલાંળ અને યાજઅાંળ ફધાના​ાં ફે ઩ેયન્વ (ભાતા + ઩ીતા) શ૊મ છે અને ચાય ગ્રા​ાંડ઩ેયન્વ શ૊મ છે. દય ઩ેઢીએ આ વાંખમા ફભણી થામ છે. ત્રીવ લ઴ે ઩ેઢી ફદરામ, એ શીવાફે વલા વ૊ લયવભા​ાં ચાય ઩ેઢી ફદરાઈ જામ. આન૊ અથપ એ થમ૊ કે આ઩ણાથી વલા વ૊ લ઴પ ભ૊ટા 16 ઩ુલપજોના જનીન (genes) કે અાંળ આ઩ણાભા​ાં આલેરા છે. આ ચાય ઩ેઢીની ત્રીવ વ્મક્તીઓના​ાં નાભ બાગ્મે જ ક૊ઈને માદ શળે. ખાવ કયીને ભાતૃ઩ક્ષના​ાં અને ષ્ડી વભુદામના​ાં. એભના​ાં જીલન લીળેની લાત ત૊ દુય યશી. આ ગણતયીને લધુ બુતકા઱ભા​ાં રઈ જઈએ ત૊ દવ ઩ેઢી ઩શે રા​ાંની એક શજાય વ્મક્તીઓ, લીવ ઩ેઢી ઩શે રા​ાંની દવ રાખ વ્મક્તીઓ અને ત્રીવ ઩ેઢી ઩શે રા​ાંની એક અફજ વ્મક્તીઓ આ઩ણી ઩ુલપજ થામ. જેભના જનીન કે અાંળ આ઩ણાભા​ાં શ૊ઈ ળકે છે. એભના ઩શે રા​ાંની દય ઩ેઢીએ આ વાંખમા ફભણી ત૊ થામ જ છે. ત્રીવ ઩ેઢી એટરે આળયે 900 લયવ થમા. તમાયે દુનીમાની લસ્તી અફજોભા​ાં નશ૊તી. એક અાંદાજ પ્રભાણે તમાયની દુનીમાની લસ્તી દવ કય૊ડ જેટરી શતી અને વભસ્ત બાયતની લસ્તી ફે કય૊ડથી ઩ણ ઓછી શતી. ભાત્ર આજના ફૃશદ મભુભફઈ ળશે ય જેટરી. આ઩ણા ફધા ઩ુલપજોના​ાં નાભ ઩ેઢી પ્રભાણે કાગ઱ ઩ય રખીએ ત૊ ઉંધ૊ ત્રીક૊ણ ફને. આ જ યીતે જો ક૊ઈ એક વ્મક્તીના લાંળજોના​ાં નાભ રખીએ ત૊ વીધ૊ ત્રીક૊ણ ફને. જો કે આ ફે ત્રીક૊ણ૊ભા​ાં એક ભ૊ટ૊ તપાલત છે. દયે ક વ્મક્તીના​ાં ઩ેયન્વ ફે શ૊મ છે. જ્માયે એના​ાં વાંતાન૊ ઘણા​ાં શ૊ઈ ળકે કે એક ઩ણ ન શ૊મ. જો દયે ક ઩ેઢીના​ાં વયે યાળ ફે વાંતાન ગણીએ ત૊મ 900 લયવભા​ાં એક જ વ્મક્તીના જનીન ધયાલનાય કય૊ડ૊ વ્મક્તીઓ શ૊ઈ ળકે છે. યાજાળાશીભા​ાં આજની જેભ એક ઩તનીન૊ કામદ૊ નશ૊ત૊. ઩ુ​ુ઴ ઈચ્છે એટરી અને ઩૊વામ એટરી ઩તનીઓ યાખી ળકત૊. ખાવ કયીને યાજાઓને ઘણી યાણીઓ શ૊તી અને યખાત૊ ઩ણ શ૊તી. જીનદગીને વભ઩ુણપ઩ણે ભાણલાન૊ તેઓ ઩૊તાન૊ શક્ક ગણતા. એટરુાં જ નશીં; આને ઩ુ​ુ઴તલનુાં પ્રતીક ગણાતુાં. યાજાઓ ઉ઩યાનત અનમ વત્તાધીળ૊, જભીનદાય૊ લગેયે ઘણા ઩૊તાની ળક્તી ભુજફ આ પ્રણારીકાન૊ રાબ ઉઠાલતા. વભાજને એ સ્લીકામપ શતુાં. ચીન, મુય૊઩ અને ભુસ્રીભ વામ્રાજ્મ૊ભા​ાં આ ખુલ્લેઆભ થતુાં. બાયતના કેટરાક પ્રદેળ૊ભા​ાં ઩ણ આ ચારતુાં, જ્માયે અનમ પ્રદેળ૊ભા​ાં અનોયવ વભફનધ૊ને વભાજની નજયથી છુ ઩ાલલાભા​ાં આલતા શતા. લણપવ્મલસ્થા આધાયીત આબડછેટને રીધે તેભ જ બાયતની

http://govindmaru.wordpress.com

116

ધાભીક/ વાભાજીક ભમાપદાઓએ આ પ્રકાયની ઩૊રીગેભીને (ફશુ઩તનીતલને) ભમાપદાભા​ાં યાખી શતી. યાજાઓ તેભ જ અનમ ળક્તીળા઱ી ઩ુ​ુ઴૊ના અનોયવ વભફનધ૊ના​ાં આટરા​ાં ઉંડાણભા​ાં જલા ઩ાછ઱ન૊ શે તુ એ છે કે વાભાનમ ભાણવના શ૊મ એના કયતા​ાં યાજાના કેટરામે લધાયે લાંળજ થતા. તે ઉ઩યા​ાંત એ ફધા યાજ્માશ્રમભા​ાં ઉછેયાતા શ૊લાથી એભનુાં જીલનધ૊યણ વાભાનમ પ્રજાજન કયતા​ાં વાુાં યશે તુાં. આ ફાફત અનોયવ લાંળજોને ઩ણ રાગુ ઩ડે છે. એ વભમભા​ાં બુખભય૊, કુ ઩૊઴ણ અને ચે઩ી ય૊ગ૊ને કાયણે ઘણાના​ાં અકા઱ે ભ૊ત થતા​ાં શ૊લાથી વયે યાળ આમુષ્મ ત્રીવ લયવથી ઓછુ ાં શ૊લાનુાં ભનામ છે. આલા વાંજોગ૊ભા​ાં યાજાના લાંળજો પ્રભાણભા​ાં રા​ાંફુાં જીલતા. જે ભાણવનુાં આમુષ્મ રા​ાંફુાં શ૊મ અને જેને ઘણી ઩તનીઓ શ૊મ એન૊ લાંળલેર૊ રા​ાંફ૊ શ૊લાની ળક્મતા લધતી જામ છે. છેલ્લા​ાં ફે–અઢી શજાય લયવભા​ાં રાખ૊ની વાંખમાભા​ાં થઈ ગમેરા યાજાઓના અાંળ દુનીમાની ભ૊ટા બાગની લસ્તીભા​ાં શ૊લાની ળક્મતા છે. તમાયે ગબપનીય૊ધક વાધન૊ ઉ઩રફધ નશ૊તા​ાં. અશીં ડાલીનના ઉતક્રાનતીલાદન૊ એક વીદ્ધાનત, ‘વલાપઈલર ઓપ ધ પીટેસ્ટ’ કાભ કયત૊ દેખામ છે. એ વીદ્ધાનત પ્રભાણે જે જીલ ઩૊તાની આવ઩ાવના લાતાલયણ વાથે અનુકુ઱ થઈ ળકે છે, તે ટકી યશે છે. જે અનુકુ઱ નથી થઈ ળકતા એભન૊ અાંત આલે છે. એને ‘નેચયર વીરેક્ળન’ ઩ણ કશે લામ છે. ભાનલીના કીસ્વાભા​ાં કુ દયતી નશીં; ઩ણ ભાનલવજીપત ઩યીફ઱૊એ બાગ બજવ્મ૊ છે અને શજી ઩ણ બજલી યષ્ણ૊ છે. આ઩ણી લાંળાલ઱ીની નોંધ બટ્ટ (બ૊ગ઱–બટ્ટ, ફાય૊ટ) યાખતા શતા. યાજાઓના ઔયવ લાંળાલ઱ીની વ્મલસ્થીત નોંધ ઈતીશાવકાય૊એ યાખી છે. એભના અનોયવ લાંળજોની નોંધ કેટરેક ઠેકાણે ભ઱ે છે. લીદેળભા​ાં જીન૊રૉજીના લીળે઴જ્ઞ આલી લાંળલેરી પ્રભાણ વાથે ળ૊ધી આ઩ે છે. આલા જીન૊રૉજીસ્ટની વાંસ્થાઓ ઩ણ છે. ભાણવના ગુણ – અલગુણ અભુક અાંળે એના લાંળજોભા​ાં ઉતયે છે. એના ઩યથી ‘ફા઩ તેલા ફેટા’ જેલી કશે લત૊ ઩ડી છે. ગુણથી લીળે઴ ળયીયની યચના અને સ્લાસ્થમ ઩ય કેટરીમે ઩ેઢી વુધી લાયવાગત અવય જ઱લાઈ યશે લાના ઩ુયાલા છે. અરફત્ત દય ઩ેઢીએ લાયવાભા​ાં નલા જનીન ઉભેયાતા શ૊લાથી ક૊ઈ એક જનીનની અવય એટરી ઓછી થતી જામ છે; છતા​ાં લા઱ અને આાંખના યાંગ જેલા​ાં રક્ષણ કેટરીમે ઩ેઢી ઩છી દેખા દેતા​ાં શ૊મ છે. ઘણા યાજાઓ ઩૊તાનાભા​ાં દેલતાઈ અાંળ શ૊લાનુાં ભાનતા શતા કે ઩છી એભના ખુળાભતીમા એલ૊ પ્રચાય કયતા શતા. ત૊મ યાજ્મના લડા શ૊લાને નાતે એભનાભા​ાં શીભભત,

http://govindmaru.wordpress.com

117

ળોમપ, નીણપમળક્તી, ળાણ઩ણ લગેયે ગુણ તેભ જ અબીભાન, અક્ક્ડ઩ણાં લગેયે અલગુણ અનમના પ્રભાણભા​ાં લધાયે શ૊મ તે સ્લાબાલીક છે. પ્રાચીન તેભ જ ભધમકારીન બાયતભા​ાં ળીક્ષણ બ્રાષ્ઢણ૊ ઩ુયતુાં ભમાપદીત શતુાં. બ્રાષ્ઢણ૊ની વાંખમા અનમ લણો કયતા​ાં ઘણી ઓછી શતી. એભન૊ લાંળલેર૊ ભમાપદીત યશે ત૊. એભની વયખાભણીએ અનમ લણોની વાંખમા ઘણી લધતી ગઈ. વતત વાંક૊ચાતા ળીક્ષીત લગપની દેળના વા​ાંસ્કૃ તીક અને આથીક લીકાવ ઩ય કેટરી અવય થઈ તે એક વાંળ૊ધનન૊ લી઴મ છે. વદીઓની આ઩ણી ઩ીછેશઠ ઩ાછ઱, આલા​ાં કાયણ૊એ કેટર૊ બાગ બજવ્મ૊ શળે ? ફીજી એક કુણ લાસ્તલીકતા એ છે કે વાધનવભ઩ન્ન અને વત્તાધાયી ઩ુ​ુ઴૊ દુયાચાય દ્વાયા ઩૊તાન૊ અનોયવ લાંળલેર૊ લધાયતા જામ, વદાચાયી ગૃશસ્થન૊ લાંળલેર૊ ભમાપદીત શ૊મ તેભ જ ધાભીક વભાજભા​ાં લાંદનીમ ગણાતા આજીલન બ્રષ્ઢચાયીના વદગુણી જનીનના રાબથી દુનીમા લાંચીત યશી જામ – આને ભાનલવભાજની વેલા કશે લામ કે અલશે રના ? શીટરયે કયાલેરી મશુદીઓની વાભુશીક કતર જગજાશે ય છે. જે ખાવ જાશે ય નથી થમુાં તે છે એની ળુદ્ધ નૉયડીક – આમપન જાતી ભાટેની ઘેરછા. એના ભાટે એણે ઘડેરી લીસ્તૃત મ૊જના શે ઠ઱ મવેકડ૊ ચુનાંદા મુલક – મુલતીઓ ભાટે ખાવ વાંસ્થા ઉબી કયી શતી. જેનુાં ભુખમ કાભ શતુાં ળુદ્ધ જાતીની પ્રજોત઩તીનુાં. ફીજા લીશ્વમુદ્ધભા​ાં જો શીટરયની જીત થઈ શ૊ત ત૊ આજની દુનીમા કેલી શ૊ત એની કલ્઩ના કયલી ઩ણ ભુશ્કેર છે. શીનદુ દનતકથા પ્રભાણે આ઩ણે ફધા રાખ૊ લયવ ઩શે રા​ાં થઈ ગમેર ભનુના લાંળજ છીએ. ખ્રીસ્તી લીચાયધાયા પ્રભાણે ફધા જ ભાનલી વાત શજાય લયવ ઩શે રા​ાં થઈ ગમેરા આદભ – ઈલના લાંળજ છે. નૃલાંળળાષ્ડ પ્રભાણે વભસ્ત ભાનલજાતી દ૊ઢ–ફે રાખ લયવ ઩શે રા​ાંના ઩ુલપ આફ્રીકાના નાનકડા આદી ભાનલવભુદામની લાંળજ છે. આ રેખક છેલ્લા લીધાનભા​ાં વભ઩ુણપ઩ણે ભાને છે. આટરા દુયના બુતકા઱ભા​ાં ન જતા​ાં નજીકના બુતકા઱ની એલી થ૊ડી વ્મક્તીઓ ળ૊ધલી અઘયી નથી જેભના જનીન લીળા઱ જનવભુદામભા​ાં શ૊મ. રા​ાંફ૊ વભમ વત્તા બ૊ગલતા ‘યાંગીરા’ યાજાઓ અને વયભુખતમાય૊ન૊ એભા​ાં વભાલેળ થામ છે. બાયતની પ્રાચીન દનતકથાનુાં ઩ાત્ર યાજા મમાતી આલુાં એક ઉદાશયણ છે. આલી માદીભા​ાં વોથી ભ૊ખયાનુાં નાભ શળે ચાંગીઝખાનનુાં (1162 – 1227). આઠવ૊ લયવ ઩શે રા​ાં થઈ ગમેરા ભાંગ૊રીમાના આ લતનીએ દુનીમાન૊ વોથી લધુ પ્રદેળ જીતમ૊ શત૊. એભ કશે લામ છે કે એ જ્મા​ાં ઩ણ જત૊ તમા​ાં ઩૊તાના ‘જનીન’ ભુકત૊ જત૊ શત૊.

http://govindmaru.wordpress.com

118

ચાંગીઝખાને ચીન, ભધમ એળીમાના​ાં ભુસ્રીભ અને આયફ યાજ્મ૊, ઩ુલપ મુય૊઩ તેભ જ દક્ષીણ઩ુલપ એળીમાના​ાં કેટરા​ાંક યાજ્મ૊ જીતી તમા​ાં ઩૊તાના ઩ુત્ર૊ અને ઩ોત્ર૊ને ગાદીએ ફેવાડ્યા શતા. એના લાંળજોએ રા​ાંફ૊ વભમ યાજ કયી ઩૊તાન૊ લાંળલેર૊ આગ઱ લધાયલાભા​ાં જયામ કચાળ નશ૊તી યાખી. ચાંગીઝખાનન૊ એક ઩ોત્ર કુ ફરાઈખાન ચીનન૊ અતી ળક્તીળા઱ી અને પ્રખમાત યાજા થઈ ગમ૊ છે. ચીનના યાજાઓની શજાય૊ કનક્મુફાઈન (યખાત૊) યાખલાની પ્રથા જાણીતી છે. બાયતના ળક્તીળા઱ી ભ૊ગર વમ્રાટ૊ ઩ણ ચાંગીઝખાનના લાંળજ શતા. એભનાભા​ાંથી કેટરાકના જનાનખાના​ાંભા​ાં વેંકડ૊ ષ્ડીઓ શ૊લાનુાં કશે લામ છે. ભ૊ટાબાગનુાં એળીમા, ઩ુલપ મુય૊઩ તેભ મજ બાયતના કેટરાક બાગની પ્રજાના​ાં ઘણા​ાં નલજાત ળીળુઓના​ાં ળયીય ઩ય ‘રવણ’ કશે લાતા ઘેયા યાંગના​ાં ચા​ાંઠા​ાં શ૊મ છે જે ભેડીકર બા઴ાભા​ાં ‘ભાંગ૊રીમન સ્઩૊ટ’ કશે લામ છે. આ ચા​ાંઠા​ાં ચાંગીઝખાન અને એના વૈનીક૊ને આબાયી શ૊લાનુાં કેટરાક નૃલાંળળાષ્ડીઓનુાં ભાનલુાં છે. જો આભા​ાં તથમ શ૊મ ત૊ ઩ચ્ચીવ–ત્રીવ ઩ેઢી ઩છી ઩ણ જેનેટીક અવય દેખા દેતી શ૊મ છે એ વાફીત થામ છે. નેળનર જીઓગ્રાપીક વ૊વામટી અને અભેયીકાની આઈ.ફી.એભ. કભ઩નીએ થ૊ડા​ાં લયવ ઩શે રા​ાં દુનીમાના દુય દુયના પ્રદેળ૊ભા​ાં ભાણવ૊ ભ૊કરી તમા​ાંના ર૊ક૊ના જનીન એકઠા કયી એકફીજા લચ્ચેના જ ૈલીક વભફનધ ળ૊ધમા છે. ડી.એન.એ.ની નલી ટૅકન૊રૉજીને રીધે આ ળક્મ ફનમુાં છે. આ વલેક્ષણના​ાં તાયણ૊ યવપ્રદ છે. એના મઆધાયે મ ઘણા મર૊ક૊ મ઩૊તાના મરાભફા મ જાતીમ મલાયવાની મબા઱ મભે઱લે મછે. દુનીમાની ભ૊ટાબાગની પ્રજાઓ જ ૈલીક યીતે (ફામ૊રૉજીકરી) એકફીજાની ઘણી જ નજીક છે. આ઩ણા જાતીમ લાયવાનુાં ક૊ઈએ ફશુ ગુભાન ન કયામ. ગભે તમા​ાંથી ગભે તે નીક઱ી ળકે છે. દેળ, જાતી કે ધભપના નાભે થતા​ાં મુદ્ધ૊ અનતે ત૊ ઩ીતયાઈઓ લચ્ચેની જ રડાઈ છે.

♦ અનુક્રભણીકા

http://govindmaru.wordpress.com

119

22-2014-09-17

સ્લ઩વાંદગીની (પાલતી) નૈતીકતા તાયીખ 13 એપ્રીર, 1919ના વા​ાંજના વભમે, આફારલૃદ્ધ, ષ્ડી–઩ુ​ુ઴ ભ઱ી 5,000થી લધુ ર૊ક૊, તતકારીન કપમુપને અલગણીને, અભૃતવયના જરીમા​ાંલારા ફાગભા​ાં લૈળાખીન૊ તશે લાય ઉજલલા બેગા થમા શતા. અાંગ્રેજ બ્રીગેડીમય જનયર યે જીનાલ્ડ ડામય (Dyer) ઩૊તાના કભા​ાંડ નીચેના 90 વૈન૊ક૊નુાં/ ઩૊રીવનુાં દ઱ રઈ જરીમા​ાંલારા ફાગ ઩શોંચે છે. ક૊ઈ઩ણ જાતની ચેતલણી આ઩મા લગય નીઃળષ્ડ ર૊ક૊ મ ઩ય ગ૊઱ીફાય કયલાન૊ શુકભ કયે છે. વૈનીક૊ની ફધી ગ૊઱ીઓ ખુટી ગઈ તમા​ાં વુધીની 10–15 ભીનીટ ભાટે વતત ગ૊઱ીફાય થામ છે, જેભા​ાં 1,000 મ થી 1,500 ર૊ક૊નુાં ભૃતમુ થમાન૊ અાંદાજ છે. થ૊ડ૊ ઘણ૊ ઈતીશાવ જાણનાયને આટરી ખફય ત૊ શળે મ જ. અાંગ્રેજ વયકાયે ળુઆતભા​ાં મ ડામયન૊ ફચાલ કમાપ ઩છી, લધુ ભાશીતી ભ઱તા​ાં એને ઠ઩ક૊ આ઩ી, યાજીનાભુાં આ઩લાની પયજ ઩ાડી શતી. એનુાં 1927ભા​ાં ભૃતમુ થમુાં શતુાં. ઈતીશાવભા​ાં લધુ ઉંડા ઉતયતા​ાં થ૊ડી લધુ ભાશીતી ભ઱ે છે. ડામયને ગ૊઱ીફાયની ઩યલાનગી આ઩નાય તતકારીન ઩ાંજાફના રેપટેનનટ (લ્મુટને નટ) ગલનપય ભાઈકર ઓ’ડ્લામયની (O’Dwyer), 21 લયવ ઩છી ઠેઠ 1940ભા​ાં, જરીમા​ાંલારા શતમાકા​ાંડભા​ાં ફચી જનાય ઉધભવીંશે , રાંડનભા​ાં ગ૊઱ી ભાયી શતમા કયી શતી. (વાંદબપઃ લીકી઩ીડીમા) શતમાકા​ાંડ ભાટે પ્રતમક્ષ યીતે જલાફદાય આ ફે વ્મક્તીઓન૊ મ૊ગ્મ નમામ થમ૊ ગણામ મ? આ શતમાકા​ાંડ ભાટે જલાફદાય ત્રીજા ઩ક્ષન૊ ઉલ્લેખ ક્મા​ાંમ જોલા ભ઱ત૊ નથી. એ ઩ક્ષ છે ગ૊઱ીઓ ચરાલનાય વૈનીક૊ ઩૊તે. ક૊ણ શતા આ વૈનીક૊ મ? એ અાંગ્રેજ નશ૊તા. એ ઩ાંજાફના ઩ણ નશ૊તા. એ ફધા ઩યપ્રા​ાંતીમ બાયતીઓ અને અાંગ્રેજ યાજના નાગયીક શતા. એ વાચુાં છે કે ફધા ઉ઩યી અધીકાયીના શુકભનુાં ઩ારન કયતા​ાં શતા. ઩૊તાની પયજ ફજાલતા શતા. શુકભન૊ અનાદય કયલ૊ તે રશ્કયભા​ાં આકયી વજાને ઩ાત્ર શ૊મ છે એ ઩ણ વાચુાં છે. ઩ણ“; આ ફનાલ વાભાનમ નશ૊ત૊. વાભે વળષ્ડ વૈનમ નશ૊તુાં કે ત૊પાની ટ૊઱ુાં ઩ણ નશ૊તુાં. વૈનીક૊ને ઩૊તાને ક૊ઈ ખતય૊ નશ૊ત૊. નાનકડી જગ્માભા​ાં ષ્ડીઓ, ફા઱ક૊, લૃદ્ધ૊ ફધા શતા​ાં. એભની ઩ાવે ક૊ઈ શથીમાય ઩ણ નશ૊તા​ાં. એભન૊ એક્ભાત્ર ગુન૊ કયપમુન૊ અનાદય કયલાન૊ શત૊. આલા વાંજોગ૊ભા​ાં શુકભના ઩ારનના નાભે અનધાધુનધ ગ૊઱ીફાય કયનાય ગુનેગાય ગણામ કે ન ગણામ મ ? શુકભ઩ારન કયતા​ાં ઩ણ ક૊ઈ ભ૊ટી પયજ ખયી કે નશીં મ? http://govindmaru.wordpress.com

120

વૈનીક શ૊મ કે ક૊ઈ અનમ વ્મલવામન૊ શ૊મ, વો પ્રથભ એ ભાણવ છે. ભાણવ તયીકેની એની થ૊ડી પયજો અને જલાફદાયીઓ છે જે નૈતીકતાના ક્ષેત્રભા​ાં આલે છે. આટરા વૈનીક૊ભા​ાંથી એકને ઩ણ કાંઈ ખ૊ટુાં થતુાં શ૊મ એભ નશીં રાગ્મુાં શ૊મ મ ? ટ૊઱ા઩ય ગ૊઱ીફાય કયલાને ફદરે ક૊ઈ એક વૈનીકે ઩૊તાનુાં નીળાન જનયર ડામય ઩ય રગાવ્મુાં શ૊ત ત૊ ળુાં થાત? ત૊ એને ભૃતમુદાંડ થમ૊ શ૊ત એ નીશ્ચીત છે. ઩ણ એના આ ઩ગરાથી આખી ફાજી ઩રટી ળકત. કેટરામે નીદો઴ ફચી જાત. આજે એનુાં નાભ આગરી શય૊઱ના ળશીદ૊ભા​ાં શ૊ત. ફધુાં એટરુાં જરદી ફની ગમુાં કે તમાયે ક૊ઈને આલ૊ લીચાય ન આવ્મ૊ શ૊મ એ ઩ણ ળક્મ છે. (જો કે અણધામાપ વાંજોગ૊ભા​ાં તલયીત નીણપમ રેલાની તારીભ વૈનીક૊ને અ઩ામ છે.) ઩ાછ઱થી ક૊ઈને ઩૊તાના કમાપ/ ન કમાપન૊ ઩સ્તાલ૊ થમ૊ શળે મ ? એના ઩યીણાભે ક૊ઈએ ‘અાંગ્રેજી યાજ’ની ન૊કયી છ૊ડી શળે મ? વૈનીક૊ની તયપે ણભા​ાં અને લીુદ્ધભા​ાં શજી લધુ દરીર૊ કયી ળકામ છે. કામદાની દૃષ્ટીએ આ વૈનીક૊ ગુનેગાય ન ગણામ ઩ણ નૈતીક ધ૊યણે ફધા વૈનીક૊ ગુનેગાય ફની ળકે છે. વાચા ઈતીશાવકાયે આની નોંધ રેલી જોઈતી શતી. ભાણવની દુનમલી પયજ વાથે લધુ ઉદ્દાત એલી ભાનલતાની પયજ ટકયામ છે તમાયે ભાણવની નૈતીકતાની કવ૊ટી થામ છે. આ એક દ્રષ્ટા​ાંત ભાત્ર શતુાં. લ઱ી એ ઘણ જટીર શતુાં. ફાકી વાલ વય઱, ગુાંચલણ લગયના, સ્લાથપથી બય઩ુય, અનૈતીક, અપ્રાભાણીક એલા અગણીત ફનાલ૊ પ્રાચીન કા઱થી ફનતા આવ્મા છે અને શજી ચારુ છે, જેભન૊ ક્મા​ાંમ ઉલ્લેખ નથી. એ કા઱ની ગતાપભા​ાં દટાઈ ગમા છે. જે થ૊ડા ફનાલ૊ની નોંધ રેલાઈ છે એભને ઩ણ આ઩ણે વશજતાથી સ્લીકાયી ઩છી બુરી જઈએ છીએ. ઩ચાવ શજાય જેટરા અાંગ્રેજો આટરા લીળા઱ દેળ઩ય રા​ાંફ૊ વભમ યાજ કયી ળક્મા; કાયણ કે એભને બાયતીમ૊ન૊ વાથ શત૊. એભણે આ઩ણા પ્રાનતલાદ, જાતીલાદ, વભપ્રદામલાદ લગેયે જોમા અને આ઩ણા આ આ઩વના ભતબેદન૊ આ઩ણી વાભે મ જ ઉ઩મ૊ગ કમો. આજે ઩ણ આ ફધા ‚લાદ૊‛ ભ૊જુ દ છે, જેની આ઩ણે આકયી કીભભત ચુકલી યષ્ણા છીએ. આ લાસ્તલીકતા સ્લીકાયીમે નશીં તમા​ાં વુધી આ઩ણા પ્રશ્ન૊ અને તકરીપ૊ ભાટે ફીજાઓને દ૊઴ દેલાની લૃત્તી ફદરાલાની નથી. આજે દયે ક ક્ષેત્રભા​ાં જે ભ્રષ્ટાચાય દેખામ છે તે નૈતીકતા અને પ્રાભાણીકતાના અબાલનુ નગ્ન સ્લુ઩ છે. આ નલુાં નથી અને ફશાયથી આલેરુાં ઩ણ નથી. આ઩ણીજ ઘયે રુાં ઩ેદાળ છે. આજે પ્રવાય ભાધમભ૊ને રીધે ફધુાં જરદી પ્રકાળભા​ાં આલે છે. ઩શે રા એ ળક્મ નશ૊તુાં એટરે ઘણ ઢકાં ાઈ યશે તુાં. ફાકી વત્તા અને વાં઩ત્તી ભાટેની ખટ઩ટ અને એને વપ઱ કે

http://govindmaru.wordpress.com

121

નીષ્પ઱ ફનાલનાય દગાફાજોન૊ ક્માયે ઩ણ ત૊ટ૊ નશ૊ત૊. યાભામણ ભશાબાયતભા​ાં ઩ણ આલુ માં જ જોલા ભ઱ે છે. ભ૊ટા ગજાની અપ્રાભાણીકતા કે અનૈતીકતા પ્રભાણભા ઓછા ર૊ક૊ કયે છે. છતા​ાંમ રગબગ ફધા ભાણવ૊ થ૊ડે ઘણે અાંળે અપ્રાભાણીક શ૊મ છે. ફધા મ જ ક્માયે ક અનૈતીક વ્મલશાય ઩ણ કયતા શ૊મ છે. ક૊ઈની ભજફુયીન૊ રાબ રેલ૊, ક૊ઈને આ઩ેર૊ લામદ૊ ન ઩ા઱લ૊, ફશાના​ાં ફનાલલા મ લગેયે મ અનૈતીક ગણામ. જ્માયે કાભચ૊યી, કયચ૊યી લગેયે અપ્રાભાણીક ગણામ. ફધે મ જ દેખાતા નૈતીકતા અને પ્રાભાણીકતાના આટરા અબાલનુ કાયણ ળુાં છે મ? ગણીત, લીજ્ઞાન, ઈતીશાવ, બુગ૊઱ જેલા ક૊ઈ઩ણ લી઴મને ભાણવની નૈતીકતા વાથે જયા઩ણ નીસ્ફત નથી; કાયણ કે એભના કામપક્ષેત્ર અરગ છે. પ્રાભાણીકતા અને નૈતીકતાનુાં ક્ષેત્ર ઩શે રેથી મજ ભાત્ર ધભપ અને ળાવનવ્મલસ્થા (વભાજળાષ્ડ) શસ્તક યષ્ણુાં છે. ધભપ શજાય૊ લયવથી ર૊કભાનવ ઩ય યાજ કયે છે. જુ દા જુ દા નાભે અને સ્લુ઩ે તે આખી દુનીમાભા​ાં પ્રવયે ર૊ છે. આટરા રા​ાંફા એક્ચક્રી ળાવન ઩છી ઩ણ ધભપ ભાણવને ભાત્ર આાંળીક યીતે મ જ પ્રાભાણીક/નૈતીક ફનાલી ળક્મ૊ છે. આ વતમને સ્લીકાયલુાં યષ્ણુાં. એની ઩ાછ઱ના કાયણ ળ૊ધલા તે વતમની ળ૊ધ શળે. ‘બૂમભ઩ુત્ર’ ઩ખલાડડકના તા. 01 મ વ઩ટેભફય, મ 2010ના અાંકભા આલેર લીન૊ફા બાલેના રેખન૊ નાન૊ અાંળ અત્રે યજુ કયલ૊ મ૊ગ્મ રાગે છે. ‘‘ધભપ આજે ત્રણ પ્રકાયની કેદભા​ાં જકડાઈ ગમ૊ છે. આ઩ણે જો ભાનલ ધભપને ઩ા​ાંગયલા દેલ૊ શ૊મ ત૊ ફધા મજ ધભોને આ ત્રીલીધ કેદભાથી છ૊ડાલલ૊ ઩ડળે. ભાનલ ધભપને ધભપ–વાંસ્થાઓના વકાંજાભાથી, ઩ાદયી–઩ુય૊શીત–ભુલ્લાઓના શાથભાથી અને ભાંદીય– ભસ્જીદ–ચચપની ચાય દીલાર૊ની કેદભાથી વદનતય ભુક્ત કયી વાચી ધભપબાલના વલપત્ર પે રાલલાની છે. ધભપ જોઈએ ઩ણ ધભપવાંસ્થા ન જોઈએ. ધભપ વાંસ્થાઓ ભુ઱ભા​ાં ગભે તે વાયા ઉદ્દ ેળથી ઉબી કયલાભા​ાં આલી શ૊મ, આજે શલે તે ચારુ યશે તેભા​ાં વભાજને રાબને ફદરે નુકવાન મ જ લધુ થળે. ર૊ક૊એ ભાની રીધુાં છે કે ધભપનુાં જે કાંઈ કામપ છે તેને કયલાની જલાફદાયી આ ધભપવાંસ્થાના યખેલા઱૊ની છે. ધભપ ભાટે આ઩ણે ઩૊તે જાણે કાંઈ કયલાનુ નથી. એક વુનદય ભાંદીય ફનાલી દીધુાં, એના ભાટે જભીન–઩ૈવા લગેયે આ઩મા, ઩ુજા અચપનાની વ્મલસ્થા કયી, એટરે આ઩ણ ધભપકામપ ઩તી ગમુ.ાં ફધુાં ઩ાંડ્યાને, ઩ાદયીને, ભુલ્લાને વોં઩ી દઈને આ઩ણે શાથ ધ૊ઈ નાખમા છે.

http://govindmaru.wordpress.com

122

આજે ધભપ જેભ ધભપવાંસ્થાઓના વાંચારક૊ના શાથભા​ાં કેદ છે, તેભ મ જ ધભપને ભાંદીય–ભસ્જીદ–ચચપભા​ાં કેદ કયી ભુક્મ૊ છે. ભાંદીય જઈ આવ્મા એટરે ધભપનુાં આચયણ થઈ ગમુાં વભજો. ય૊જફય૊જના વ્મલશાયભા​ાં ધભપની કળી જુય નથી મ ! તમા​ાં જુ ઠાણા અને અધભપ લચ્ચે જે ચારતુાં શ૊મ તે બરે ચારતુાં મ ! ધભપ એભા​ાં ક્મા​ાંમ આડ૊ આલત૊ નથી મ! ફજાયભા​ાં ધભપ ન રઈ ગમા એટરુાં મ જ નશીં, ફરકે, ધભપભા​ાં ફજાય રઈ આવ્મા છીમે. ફજાયન૊ અધભપ ભનદીયભા​ાંમ ઩શોંચી ગમ૊ છે““’’

♦ અનુક્રભણીકા

http://govindmaru.wordpress.com

123

23-2011-11-09

ભનન૊ અાંધા઩૊ અને તાકીકતા ઩૊તાના મખાફ૊ચીમાને મ વલપસ્લ મભાનતા મદેડકાઓ મ઩યથી મપ્રચરીત મથમેરી ‘કુ લાભા​ાંના મ દેડકા’ કશે લત, દેડકાઓ મભાટે મનશીં મ઩ણ મભાણવ૊ મભાટે મફનાલલાભા​ાં મઆલી મછે. દેડકાઓ મકે મ઩છી મ ફીજા મ ક૊ઈ઩ણ મ પ્રાણીઓનુાં મ ભગજ મ એટરુાં મ લીકવીત મ નથી મ શ૊તુાં મ કે મ ઩૊તાની મ નાનકડી મ દુનીમાથી મ અરગ મદુનીમાના મઅસ્તીતલ મલીળે મએભને મકાંઈ મખફય મશ૊મ. ભાણવ૊ની મફાફતભા​ાં મ એલુાં મ નથી. આજના મવભમભા​ાં મ ફધાને મ એટરી મત૊ મખફય મછે મ કે મ દુનીમા મ ઘણી મ લીળા઱ મ છે. એભા​ાં મ બાતબાતના મ ર૊ક૊ મ યશે મ છે. એભના મ આચાય–લીચાય, ભાનમતાઓ, ધભપ મલગેયે મએકફીજાથી મઅરગ મછે. કાંઈ મજાણમા–વભજ્મા મલગય મરગબગ મફધા મજ મ ફીજાનુાં મખ૊ટુ માં અને મપક્ત મ઩૊તાની મભાનમતાઓ મવાચી મશ૊લાન૊ મઆગ્રશ મવેલે મછે. જેરની મક૊ટડીભા​ાં મ ઩ુયામેરાને મ પક્ત મએક મનાનકડી મફાયીભા​ાંથી મજોલા મભ઱ે મ છે. તમા​ાંથી મ એને મ શભભેળ મએક મજ મ દૃશ્મ મદેખામ મછે. આાંખ૊ મશ૊લા મછતા​ાં મ એ મઅનધા઩૊ મબ૊ગલે મ છે. જે મ ભુક્ત મ અને મ જાગૃત મ છે, જેની મ ચાયે મ તયપ મ ફાયીઓ મ (ભ૊ક઱ાળ) છે, એને મ જોલાની મ ઈચ્છા મ શ૊મ મ ત૊ મ શભભેળા મધફકતી, ફદરાતી, જીલનત મદુનીમા મએના મભાટે મભ૊જુ દ મછે. ભગજની મફાયીઓનુાં મ ઩ણ મએલુાં મ જ મ છે. ઘણા મર૊ક૊ મભગજની મએક મનાનકડી મફાયી મ ખુલ્લી મ યાખે મ છે. એભા​ાંથી મ આલતી મ ફધી મ જ મ ભાશીતીને મ વભ઩ુણપ મ અને મ વાચી મ ભાનીને મ ફીજી મ ક૊ઈ઩ણ મભાશીતીને મઅનદય મઆલલા મદેતા મનથી. આ મજાતે મસ્લીકાયી મરીધેર૊ મભનન૊ મઅનધા઩૊ મછે. વાભાનમ મ ભાણવની મ ભનની મ ફાયીઓ મ ફનધ મ કયાલનાય મ શ૊મ મ છે મ ધભપગુ​ુઓ, યાજકાયણીઓ મ અને મ અનમ મ અાંકુળની મ લૃત્તી મ ધયાલતા મ ર૊ક૊. તેઓ મ પક્ત મ ઩૊તા મ તયપ મ ખુરતી મ ફાયીને મ જ મખુલ્લી મયાખલાન૊ મઆગ્રશ મવેલે મ છે. જુ દી મલીચાયધાયા મધયાલતા મર૊ક૊ની મલાત૊ એ મન મ વા​ાંબ઱ે મ એટરા મભાટે મ ક્માયે ક મફીજા મક૊ઈને મ ન મવા​ાંબ઱લાનુાં મ કે મ લાચલાનુાં મ વ્રત મ઩ણ મ રેલડાલે મ છે. આલુાં મ વ્રત મ ભાનવીક મ અનધા઩ાને મ કામભી મ કયે મ છે. નાઝી મ જભપની, વાભમલાદી મ દેળ૊ મ લગેયે મ આ મ પ્રકાયના મભાનવીક મઅનધા઩ાને મ ઠ૊કી મફેવાડનાયા​ાં મ યાજકીમ મઉદાશયણ૊ મછે. ધાભીક મઉદાશયણ૊ મ ત૊ મચાયે ક૊ય મદેખામ મજ મછે. પ્રતમેક મધભપના મભ૊ટા મબાગના મશ્રદ્ધા઱ુઓ મ઩૊તાના મધભપગુ​ુ મઅને મવભપ્રદામના મપ્રચાય– વાશીતમ મવીલામ મફીજુ માં કળુાં મ વા​ાંબ઱લાની મકે મ લા​ાંચલાની મતસ્દી મરેતા મનથી. આ મગુ​ુઓ મએભના મ અનુમામીઓને મ વદીઓ મ જુ ની મ ભ્રાભક મ ભાનમતાઓભા​ાં મ અટલામેરા મ યાખે મ છે. એનાથી મ દૃષ્ટી મ ટુકાં ી મ થઈ મજામ મછે. ર૊ક૊ મગુ​ુઓથી મએટરા મપ્રબાલીત મથમેરા મશ૊મ મછે મ કે મ એભના મકશે લાથી મદુષ્કૃ તમ૊ મ

http://govindmaru.wordpress.com

124

કયલા મ ઩ણ મ તૈમાય મ શ૊મ મ છે. આતનકલાદીઓ મ તેભ મ જ મ વભપ્રદામ૊ મ લચ્ચેની મ શીંવક મ અથડાભણ૊ મ આના મદાખરા મછે. કેટરાક મ કીસ્વાઓભા​ાં મ ધભપગુ​ુઓને ‘બગલાન’ના મ નાભે મ વભફ૊ધામ મ છે મ અને મ ‘બગલાન’ના મસ્થાને મ ફેવાડામ મછે. એભની મ઩ાવે મ ચભતકાયીક મઅને મ અરોકીક મળક્તીઓ મશ૊લાન૊ મ ભ્રભ મઉબ૊ મકયલાભા​ાં મઆલે મછે. વ્મક્તી઩ુજાની મઆ મ઩યાકાષ્ઠા મછે. એક મલગપ મએલ૊ મ઩ણ મછે મજેણે મ‘દુનીમા મજોઈ મછે’ છતા​ાં મએ મજડતા઩ુલપક મ઩૊તાની મજુ ની મ ભાનમતાઓને મ લ઱ગી મયશે મ છે. વાભાનમ મયીતે મ ફુદ્ધીળા઱ી મઅને મ ળીક્ષીત મગણાતા મકેટરાક મર૊ક૊ન૊ મ આ મલગપભા​ાં મવભાલેળ મથામ મછે. આ મર૊ક૊ મભનના મઅનધા઩ાન૊ મબ૊ગ મફનેરા મશ૊મ મછે. આ઩ણાથી મજુ દુાં મકાંઈ મજાણલુાં મકે મવા​ાંબ઱લુાં મ નશીં મએ મભનન૊ મઅનધા઩૊ મછે. નલુાં મતેભ મજ મ વતમ મજાણમા મ અને મ વભજ્મા મછતા​ાં મ સ્લીકાયલુાં મ નશીં મએ મફુદ્ધીન૊ મ અનધા઩૊ મછે. પ્રેભભા​ાં મ કે મ દ્વ ે઴ભા​ાં મ ભાણવ મઆાંધ઱૊ મથઈ મજામ મછે મ એલુાં મ કશે લા મ઩ાછ઱ મઆજ મફુદ્ધીના મઅનધા઩ાની મલાત મછે. લ૊ટય મ ઩મુયીપામયનુાં મ ળુદ્ધ મ ઩ાણી મ ક઩ડાના મ ગ઱ણાથી મ પયી મ ગા઱લુાં મ એ મ ફુદ્ધીના મ અનધા઩ાનુાં મ એક મ ઉદાશયણ મછે. આલુાં મત૊ મફીજી મકેટરીમે મપ્રલૃત્તીઓભા​ાં મદેખામ મછે. ુઢીચુસ્ત મધાભીક મ઩ક્કડે મઘણાને મ વાલ મવાદી મફાફત૊ભા​ાં મ ઩ણ મભાનવીક મઅનધ મફનાવ્મા મછે. જાણમા–વભજ્મા મછતા​ાં મ વભજુ મ ર૊ક૊ મ ઩યભ઩યા મછ૊ડી મળકતા મનથી. ભનન૊ મ અને મ ફુદ્ધીન૊ મ અનધા઩૊ મ દુય મ કયલાન૊ મ વાદ૊, વય઱ મ અને મ એકભાત્ર મ ઉ઩ામ મ છે ‘તાકીકતા’. વા​ાંબ઱ેરી મકે મ લા​ાંચેરી મક૊ઈ઩ણ મલાતની મખયાખ૊ટાની મળક્મતા મ઩ય મલીચાય મકયી મ લાસ્તલીક મરાગે મ તેટરુાં મ જ મસ્લીકાયલાની મ ઩દ્ધતીને મ તાકીકતા મકે મ તકપળાષ્ડ મકશે લામ મ છે મ – Logic and Reasoning. ભનની મફધી મફાયીઓ મખ૊રી મનલી મભાશીતી મઅને મ લીચાય૊ને મ પ્રલેળલા મદેલાન૊; ખુલ્લા મ ભને મ એને મ વભજલાન૊ મ પ્રમાવ મ કયલાન૊; એભા​ાંથી મ વાચુાં મ અને મ વાુાં મ રાગે મ તેટરુાં મ સ્લીકાયલાની મ પ્રાભાણીકતા મ અને મ શીભભત મ દાખલલી મ એ મ ભાનવીક મ સ્લતનત્રતાની મ નીળાની મ છે. જીનદગીબય મએકની મએક મકથા મવા​ાંબ઱લાની મ઩ણ મશદ મશ૊મ મછે. ભાનવીક મગુરાભીભા​ાં મઅટલામેરા મ ભાટે મએને મછ૊ડલુાં મઅતી મકઠીન મ઩ગરુાં મરાગળે. ધાભીક મ કે મ ફીજી મ ક૊ઈ઩ણ મ લીચાયધાયા મ કુ દયતના મ નીમભ૊થી મ લીુદ્ધ મ ન મ શ૊ઈ મ ળકે. જ્મા​ાં મ ઩ણ મ કુ દયતી મ નીમભ૊ન૊ મ બાંગ મ થત૊ મ દેખાત૊ મ શ૊મ મ તમા​ાં મ તાકીક મ યીતે મ લીચાયલુાં મ જોઈએ. ચભતકાય૊ મઅને મઅરોકીક મવીદ્ધીઓને મલાસ્તલીકતાની મનજયથી મજોલુાં મજુયી મછે. નાના મફા઱ક મભાટે મએના મભાતા–઩ીતા મવલપસ્લ મશ૊મ મછે. એભની મ઩ાવેથી મએના મફધા મ પ્રશ્ન૊ના મઉત્તય મભ઱ે મછે. તમા​ાં મએ મવરાભતી મઅનુબલે મછે. જ્માયે મફા઱ક મભ૊ટુ માં થામ મછે મતમાયે મફીજા મ ર૊ક૊ના મવભ઩કપભા​ાં મ આલલાથી મએની મદૃષ્ટી મલીળા઱ મથામ મછે. એ મજાત મ અનુબલે મ ઘણાં મ ળીખે મ છે.

http://govindmaru.wordpress.com

125

એને મ ભા–ફા઩ની મભમાપદીત મવભજ મઅને મ ળક્તીન૊ મખમાર મઆલે મ છે. ઩યીણાભે મ ભા–ફા઩ની મદયે ક મ લાતભા​ાં મ તે મ વશભત મથત૊ મનથી. આ મફધુાં મ અનામાવે મ થતુાં મ શ૊મ મછે. આના મરીધે મ ભા–ફા઩ મપ્રતમેન૊ મ એન૊ મપ્રેભ મઅને મભાન મઓછા​ાં મથતા​ાં મનથી, પક્ત મતે મએભની મભમાપદાઓને મસ્લીકાયત૊ મથામ મછે. અપવ૊વની મલાત મએ મછે મકે મઆલા મજાત મઅનુબલન૊ મઉ઩મ૊ગ મભાણવ મ઩૊તાના મભાની મ રીધેરા મ ગુ​ુની મ ભમાપદાઓ મ સ્લીકાયલા મ ભાટે મ નથી મ કયત૊. ગુ​ુઓએ મ એનુાં મ એટરુાં મ ફધુ મ બ્રેઈન મ લ૊ળીંગ મકયે રુાં મ શ૊મ મછે મ કે મ એ મફીજી મદીળાભા​ાં મ લીચાયલાનુાં મ છ૊ડી મદે મ છે. ફધા મ ધાભીક મ઩નથ૊ની મ ભુ઱ મલાતન૊ મવાય મએકવયખ૊ મશ૊લા મછતા​ાં મ ધભપગુ​ુઓ મગજફ મયીતે મ પક્ત મ઩૊તાને મ જ મવાચુાં મ અને મ વભ઩ુણપ મજ્ઞાન મશ૊લાનુાં મબ૊઱ા મબાલીક૊ના મભનભા​ાં મઠવાલે મછે. ભ૊ટા મબાગના મર૊ક૊ મ઩૊તાના મગુ​ુની મલાત૊ભા​ાં મવભ઩ુણપ મશ્રદ્ધા મધયાલે મછે. કેટરાક મર૊ક૊ મ આનાથી મ઩ય છે. એ મધભપને મ નીતીળાષ્ડ મુ઩ે મ જુ એ મછે. ક૊ઈ઩ણ મધભપગુ​ુને મ ચુસ્ત઩ણે મ અનુવયતા મ નથી. ધભપપ્રચાયના મવાશીતમભા​ાંથી મવતમને મ લેગ઱ુાં મ તાયલલાની મક૊ળીળ મકયે મ છે. કશે લાતા મધાભીક મ ર૊ક૊, આલા મર૊ક૊ને મનાવભજ મકે મનાસ્તીક મગણે મછે. જ્માયે મએ મ઩૊તાને મલાસ્તલલાદી મઅને મજાગૃત મ ભાને મછે. આ મર૊ક૊ મકુ દયતના મનીમભ૊ને મ વભ઩ુણપ઩ણે મ સ્લીકાયે મ છે. ચભતકાય મઅને મ ઩યર૊કની મ દુનીમા મકયતા​ાં મ જે મ નજય મવાભે મ દેખામ મછે મ એને મ લધુ મ ભશત્ત્લ મઆ઩ે મ છે. એભને મ ક્રીમાકા​ાંડને મ ફદરે મ ભાનલતા મઅને મપ્રાભાણીકતાભા​ાં મધભપ મઅને મપ્રબુતા મદેખામ મછે. ઩૊તાની મભમાપદાભા​ાં મથામ મએટરુાં મએનુ માં ઩ારન મકયે મછે. એક યીતે જોઈએ ત૊ તેઓ નાસ્તીક નશીં ઩ર્ ખયા અથણભા​ાં આસ્તીક છે. આ મ ફે મ પ્રકાયભા​ાં મ ન મ આલતા મ શ૊મ મ એલા મ ફાકીના મ ર૊ક૊ને મ ચીરાચારુ મ ભાનમતાઓ મ સ્લીકામપ મનથી મઅને મઆ મભાનમતાઓભા​ાંથી મવતમને મઅરગ મતાયલલાની મવભજ મ઩ણ મનથી. ઩યીણાભે મ તેઓ મવાભાજીક મદફાણને મકાયણે મફશુભતીભા​ાં મબ઱ે મછે. લાસ્તલલાદી મરધુભતીની મએ મનૈતીક મપયજ મ થઈ મજામ મછે મ કે મ અલઢલભા​ાં મ પવામેરા મઆ મર૊ક૊ને મ મ૊ગ્મ મભાશીતી મ઩ુયી મ઩ાડલી. જેથી મ઩૊તાના મ નીણપમ૊ મતેઓ મજાતે મ કયી મળકે. આભ મકયતા​ાં મ કટ્ટય મ઩નથીઓને મ કદાચ મભન મદુ:ખ મથામ; ઩ણ મએના મ ભાટે મ અનધશ્રદ્ધાને મ ઩૊઴તા મ યશે લુાં મ લાજફી મ નથી. આ મ ઉ઩દેળ મ નશીં મ ઩ણ મ વનદેળ મ છે. લીજ્ઞાન, વાશીતમ, ક઱ા, કામદ૊ મલગેયે મ ક્ષેત્ર૊ભા​ાં મ લીચાય, ચીનતન મઅને મ તકપને મ ભુલ્મલાન મગણલાભા​ાં મ આલે મ છે. વાંગઠીત મધભોનુાં મ ઩શે રુાં મ કાભ મશ્રદ્ધા મઅને મ બક્તીના મનાભે મ તકપ મ અને મ લીચાયને મ દફાલી મદેલાનુાં મ યષ્ણુાં મ છે. એભને મ વભ઩ુણપ મ ળયણાગતી મખ઩ે મ છે. આ મ઩નથ૊ ‘ભાુાં મ તે મ વાચુાં’ની મશઠ મરઈને મ ફેઠા મછે. તકપ મ ઩ય મ યચામેરી મ લૈજ્ઞાનીક મ લીચાયવયણી મ ‘વાચુાં મ તે મ ભાુાં’ભા​ાં મ ભાને મ છે. લીજ્ઞાન મ ઘણી મ જુ ની મ ધાભીક મભાનમતાઓને મખ૊ટી મવાફીત મકયતુાં મઆવ્મુાં મછે.

http://govindmaru.wordpress.com

126

આ઩ણે મ ભે઱લેરુાં મ ફધુાં મ જ્ઞાન મઅને મ ફધી મવભજ મઆ઩ણી મઆવ઩ાવની મદુનીમા મઅને મ એભા​ાં મ ફનતા મ ફનાલ૊ના મ અલર૊કન મ ઩યથી મ આલેર મ છે. જે મ ઩ણ મ પ્રખય મ ફુદ્ધીળા઱ી મ અને મ પ્રતીબાળા઱ી મ વ્મક્તીઓ મ થઈ મ ગઈ મ એભણે મ કેટરાક મ વનાતન મ પ્રશ્ન૊ના મ ઉત્તય મ ઩૊તાની મ વભજ મ પ્રભાણે મ આ઩મા મછે. એભા​ાંથી મજ મફધી મધાભીક મલીચાયધાયાઓ મળુ મથમેરી મછે. એભના​ાં મ લીચાય૊ મ અને મ તાયણ૊ મ઩ય મતતકારીન મસ્થ઱ મઅને મ કા઱ની મઅવય મશ૊લાથી મએભના મદ્વાયા મકયે રુાં મ અથપઘટન મ એકફીજાથી મથ૊ડુ માં બીન્ન મછે. ઩યીણાભે મ આટરી મફધી મલીચાય મધાયાઓ મપ્રચરીત મથઈ મછે. શજી મ વુધી મદુનીમાભા​ાં મએલી મક૊ઈ મવ્મક્તી મ઩ેદા મનથી મથઈ મજેના મફધા મજ મલી઴મ મ઩યના મલીચાય૊ મવભ઩ુણપ મ અને મવતમ મશ૊મ. તકપભા​ાંથી મજ મળુ મથમેરી મઆ મફધી મલીચાયધાયાઓ મઆગ઱ મજતા​ાં, (કભનવીફે) તકપને મ઩૊તાન૊ મશયીપ મઅને મ઩છી મલીય૊ધી મભાનલા મરાગી મછે. ભાનલજાતનુાં મ વાંમુક્ત મ જ્ઞાન મ અને મ વભજ મ વતત મ લધી મ યષ્ણા​ાં મ છે. લતપભાનભા​ાં મ લધેરી મ લસ્તી મઅને મલૈચાયીક મસ્લતનત્રતાને મરીધે મજ્ઞાન મલધલાની મગતીભા​ાં મ઩ણ મલધાય૊ મથઈ મયષ્ણ૊ મછે. દયે ક મ લી઴મની મવભજ મ઩શે રા​ાં મ ક્માયે મ ઩ણ મશતી મએના મકયતા​ાં મ અતમાયે મ અનેકગણી મછે. આભા​ાં મ ક૊ઈ઩ણ મ ક્ષેત્ર મઅ઩લાદુ઩ મનથી. એન૊ મરાબ મન મરેલ૊ મએ મવાભુશીક મઅનધા઩૊ મથળે. ઘણા મ ર૊ક૊ મ વાભાજીક મ ભાનમતાઓ, યીતયીલાજ મ અને મ પ્રલૃત્તીઓ મ પ્રતમે મ ઘણી મ જ મ પ્રગતીળીર મલીચાયવયણી મધયાલે મ છે. એલાઓની મ ‘વાંસ્કાયી’ તયીકે મ ગણના મથામ મછે. જ્માયે મ એ મ જ મર૊ક૊ મધાભીક મભાનમતાઓ મઅને મ ક્રીમાકા​ાંડની મફાફતભા​ાં મ અતીળમ મુઢીચુસ્ત મલરણ મધયાલે મ છે. મ વાભાજીક મ અને મ ધાભીક મ આચયણના મ આ મ લીય૊ધાબાવ મ ઩ાછ઱ મ ભુખમતલે મ વ્મક્તી઩ુજાને મ રીધે મ આલત૊ મભનન૊ મતથા મફુદ્ધીન૊ મઅનધા઩૊ મઅને મ તાકીક મુચીન૊ મઅબાલ મજલાફદાય મછે. આ મએક મ કુણા​ાંતીકા મછે. : તર્ખ૊ : જે મતકપ મકયી મળકતા મનથી મએભની મભમાપદાઓ મક્ષભમ મછે. આલડત મશ૊લા મછતા​ાં મજે મતકપ મ કયલા મ ભા​ાંગતા મ નથી મ તે મ ભતાનધ મ છે. જેભનાભા​ાં મ તકપ મ કયલાની મ શીભભત મ ઩ણ મ નથી મ તે મ ભાનવીક મ કામય મછે.

♦♦♦

http://govindmaru.wordpress.com

127