ΜΙΚΡΟ-ΚΑΤΟΙΚΗΣΗ: Όταν αρχιτεκτονική και τεχνολογίες αλληλεπιδρούν

1

2

3

Μ Ι Κ Ρ Ο - Κ Α Τ Ο Ι Κ Η Σ Η: ΟΤΑΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΟΥΝ ΓΙΑ Τ Η Δ Η Μ Ι Ο Υ Ρ Γ Ι Α Β Ι Ω Σ Ι Μ Ω Ν Κ Α Τ Ο Ι Κ Ι Ω Ν Μ Ι Κ Ρ Η Σ Κ Λ Ι Μ ΑΚ Α Σ

ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ: ΒΙΝΤΣΗ ΣΟΦΙΑ-ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΤΣΑΓΚΡΑΣΟΥΛΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΘΕΜΑ ΙΟΥΝΙΟΣ 2021 ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

4

5

Ευχαριστώ θερμά τον κ. Τσαγκρασούλη Αριστείδη για τις συμβουλές και την καθοδήγηση που μου παρείχε κατά την εκπόνηση της παρούσας έρευνας. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω την οικογένεια μου και ιδιαίτερα τους γονείς μου για την ενθάρρυνση τους, καθώς επίσης και τους κοντινούς μου ανθρώπους για τη στήριξη τους.

6

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ 8 ABSTRACT 9 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

10

ΜΕΡΟΣ Α’ ΜΕΛΕΤΗ ΕΝΝΟΙΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΜΙΚΡΟΚΑΤΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΦΑΡΜΟΣΤΟΥΝ 1 Η ΜΙΚΡΟΚΑΤΟΙΚΗΣΗ 12 1.1 ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΟΔΗΓΟΥΝ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΣΤΗ ΜΙΚΡΟΚΑΤΟΙΚΗΣΗ 12 1.2 ΤΥΠΟΛΟΓΙΕΣ ΜΙΚΡΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ 13 1.3 ΟΔΗΓΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΧΩΡΟΥ ΣΕ ΜΙΑ ΜΙΚΡΟΚΑΤΟΙΚΙΑ 1.4 ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΜΙΑΣ ΜΙΚΡΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ 15 2 ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗ ΜΙΚΡΟΚΑΤΟΙΚΗΣΗ 15 2.1 ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΜΙΚΡΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ 15 2.2 ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗ ΜΙΚΡΟΚΑΤΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ OFF-GRID ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 3 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΜΙΚΡΟΚΑΤΟΙΚΙΩΝ 18 3.1 ΚΕΛΥΦΗ ΟΠΟΥ ΑΡΧΙΚΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΑΝ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ 3.1.1 THE ANCHOR BY CARGOHOME 18 3.1.2 THE HELM BY CARGOHOME 20 3.1.3 THE RAM PROMASTER VAN 21 3.1.4 OPOD 1 23 3.1.5 STODIG: A REPURPOSED LIFEBOAT 26 3.2 ΚΕΛΥΦΗ ΕΞΑΡΧΗΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΕΝΑ ΓΙΑ ΜΙΚΡΟΚΑΤΟΙΚΗΣΗ 28 3.2.1 THE AVOID TINY HOUSE BY LEONARDO DI CHIARA 28 3.2.2 DD16 BY BIO-ARCHITECTS 30 3.2.3 WIKIHOUSE: FOUNDHOUSE 32 3.2.4 NEW STORY + ICON: 3D PRINTED SMALL HOMES 34 3.2.5 THE IKEA TINY HOUSE 36 3.2.6 THE ECOCAPSULE 38 3.2.7 DIOGENE BY RENZO PIANO 40

18

16

14

7

ΜΕΡΟΣ Β’ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΗ - ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΙΚΡΟΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΜΕ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ OFF-THE-GRID 1 ΜΙΚΡΟΚΑΤΟΙΚΙΑ: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ, ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ - ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ, ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ 1.1 ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑ 46 1.2 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 47 1.3 ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΥΛΙΚΟΥ ΔΟΜΗΣΗΣ 47 1.4 ΤΑ “ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ” ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΜΙΚΡΟΚΑΤΟΙΚΙΑΣ 48 1.5 ΒΙΩΣΙΜΟΣ ΚΑΙ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 50 1.6 ΣΚΙΤΣΑ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ ΙΔΕΑΣ 52 1.7 ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ 60 1.7.1 ΔΙΑΣΤΑΣΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΔΟΜΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ 60 1.7.2 ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΩΝ ΤΟΙΧΩΝ - ΤΜΗΜΑΤΩΝ SIP 62 1.7.3 ΔΟΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΙΧΟΠΟΙΪΑΣ ΜΕ SIPs 63 1.7.4 ΣΤΗΡΙΞΗ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ ΚΑΙ ΑΝΕΓΕΡΣΗ ΜΕ SIPs 64 1.7.5 ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ ΠΑΤΑΡΙΟΥ 66 1.7.6 ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ ΣΤΕΓΗΣ 66 1.8 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΟΧΕΣ OFF-THE-GRID 67 1.9 ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ 76 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΗΓΕΣ 80

79

46

8

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Μικροκατοικία. Μία έννοια που αναφέρεται σε μία δομή κατοίκησης ελαχίστων διαστάσεων, όπου παρά το μέγεθος της καταφέρνει να εντάσσει στο εσωτερικό της όλα τα βασικά «συσταστικά» για μία οργανωμένη και επαρκή διαβίωση. Δεν είναι όμως μόνο μία κατασκευή, αλλά πολύ περισσότερο αντιστοιχεί σε έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής με λιγότερα αγαθά και συγρόνως με περιβαλλοντική ενσυναίσθηση. Πολλά είναι τα πλεονεκτήματα που παρουσιάζει μία μικροκατοικία, για αυτό και πολλοί είναι οι λόγοι για τους οποίους επιλέγεται να χρησιμοποιηθεί, άλλοτε ως μόνιμη και άλλοτε ως δευτερεύουσα κατοικία. Βέβαια, πολλές φορές η επιλογή κατοίκησης σε μία μικρή κατοικία, καθορίζεται και από τον οικονομικό τομέα του ενδιαφερόμενου κατοίκου, καθώς αποτελεί μία οικονομική λύση. Επίσης, αυτός ο τρόπος ζωής συνδυάζεται και συνδέεται με την αυτονομία και απεξάρτηση από δίκτυα ηλεκτρισμού και νερού, σε μία προσπάθεια να είναι τόσο αυτάρκης όσο και φιλική προς το περιβάλλον εξοικονομώντας ενέργεια. Αυτό, λοιπόν, γίνεται με τεχνολογίες που υποστηρίζουν την off-the-grid (εκτός δικτύου) διαβίωση αξιοποιώντας πηγές όπως τον ήλιο, τον αέρα, το νερό της βροχής κλπ. Μπορούμε να ταξινομήσουμε σε δύο βασικές κατηγορίες τις βιώσιμες-αυτόνομες μικροκατοικίες: 1) αυτές που χρησιμοποιούν ως κέλυφος μία ήδη υπάρχουσα δομή που πρότινος είχε άλλη χρήση και 2) αυτές που τα κελύφη τους κατασκευάζονται εκ νέου με τις αντίστοιχες ζητούμενες προδιαγραφές. Αναλύονται, παράλληλα, διαφορετικοί τρόποι και υλικά δόμησης, διαφορετικά μέσα παραγωγής και χρήση διαφορετικών τεχνολογιών. Ολοκληρώνοντας τη μακροσκελή θεωρητική έρευνα στο θέμα της βιωσιμότητας και της ενεργειακής αυτονομίας των μικρο-κατοικιών, ακολουθεί σχεδιαστική και κατασκευαστική πρόταση μικροκατοικίας. Η κατοικία αυτή, έχει ως σκοπό να είναι ανεξάρτητη από το δίκτυο νερού και ηλεκτρισμού και έχει σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να χρησιμοποιεί εναλλακτικές πηγές ενέργειας για (ζεστό) νερό χρήσης και ηλεκτρισμό. Μία τέτοια πρόταση, περιλαμβάνει τόσο έρευνα για την επιλογή υλικού κελύφους και εξοπλισμού παραγωγής ενέργειας, όσο και έναν πλήρη οδηγό συναρμολόγησης-κατασκευής, ώστε από μία απλή πρόταση να είναι κατασκευαστικά και λειτουργικά εφικτή. Παράλληλα, μετά από μία εξονυχιστική έρευνα στην αγορά, παρατίθενται λεπτομερείς πληροφορίες αναφορικά με τον ενεργειακό εξοπλισμό που απαιτείται και ακριβείς μετρήσεις σχετικά με τις ενεργειακές ανάγκες μίας τέτοιας κατοικίας, ώστε να αφορά μία ρεαλιστικά υλοποιήσιμη πρόταση.

9

ABSTRACT Micro-housing does not only refer to a small house structure, but also to a specific way of life with fewer goods and environmental awareness. Due to numerous advantages, people choose micro-housing both for a vacation house and for a long-term living home. Moreover, in many circumstances where people struggle economically, micro-housing offers a more affordable solution for them.

Furthermore, this way of life, is also related to the autonomy and the disconnection from the public grid if this is the case, thus making it energy efficient and eco-friendly. This off-the-grid solution could be achieved by using technologies and renewable energy sources such as solar power, wind power, rainwater etc.

There are two categories of micro-houses that combine the features of small dimensioning and technologies used for sustainability and autonomy, 1) the houses whose structure was utilized for a different purpose in the past and 2) those whose structure is made initially to conform to its specifications. At this point, an analysis is made about different types of building methods and materials, different means of production and different technology methods that are being used, for a better understanding of the whole subject.

After completing an extensive research around the concept of sustainable and energy autonomous micro-housing, a design and construction proposal for a micro-house, were the next step in the process of developing such a project. The house is planned to be independent of the existing grid networks for service provision and is designed to make use of alternative energy sources to provide domestic (warm) water, light and power. This kind of proposition includes not only the research for the most suitable building materials and energy-production equipment, but also a full construction guide for making such a concept-house feasible. In addition to that, detailed information regarding the energy related equipment is also being listed and precise calculations about the real world energy-related needs of such a house are thoroughly explained, after of an in depth market investigation in order to make the micro housing concept more realistic and possible for real life energy needs.

10

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Κάνοντας μία σύντομη αναδρομή στο μακρινό παρελθόν, τότε δηλαδή που πρωτοπαρουσιάστηκε η ανθρώπινη ζωή στη Γη, γίνεται αντιληπτό πως ήταν και συνάμα η στιγμή που πρωτοπαρουσιάστηκε και η έννοια της κατοίκησης. Φυσικά η έννοια της κατοίκησης του τότε με το τώρα, διαφέρει κατά πολύ, παρόλα αυτά όμως στηρίζεται σε κάποια θεμελιώδη συστατικά, απαραίτητα για τον καθορισμό αυτής της έννοιας. Ανατρέχοντας, λοιπόν, στην εποχή της εμφάνισης του ανθρώπινου είδους, στη γνωστή Παλαιολιθική Εποχή, τρεις ήταν οι βασικότερες έγνοιες που είχε ο άνθρωπος, η τροφή, το νερό και η προστασία, τόσο από φυσικά φαινόμενα όσο και από κινδύνους-εχθρούς της άγριας ζωής. Συνεπώς, ήταν επιτακτική η ανάγκη της κατοχής κάποιου «κελύφους» για την προστασία του. Όμως, η τροφή ήταν το στοιχείο που θα τον κρατούσε ζωντανό, η οποία ήταν άμεσα συνδεδεμένη με το κυνήγι άρα και με την μετακίνηση του. Έτσι, δεν μπορούσε να μεριμνήσει για μόνιμη κατοικία και αυτός ήταν ο λόγος που διέμενε είτε σε σπήλαια, είτε σε πρόχειρες καλύβες που δημιουργούσε από κλαδιά, που είναι και το αρχαιότερο δείγμα κατασκευής κατοίκησης, μικρή σε διαστάσεις αλλά μεγάλη ως ιδέα. Πώς όμως αυτό συνδέεται με τη σύγχρονη έννοια της κατοίκησης; Η σύνδεση διαφαίνεται στις ίδιες ανάγκες που ωθούν και το σύγχρονο άνθρωπο να μένει σε κελύφη-δομές κατοίκησης. Στην προστασία από τα καιρικά φαινόμενα, στην ανάγκη για τροφή, νερό και ανάπαυση. Στο σημείο αυτό, κατανοούμε πως αυτές οι βασικές ανθρώπινες ανάγκες, είναι δυνατό να καλυφθούν πολύ εύκολα και από μικρότερες δομές κατοίκησης και να ικανοποιήσουν την ανάγκη του ανθρώπου για ζωή ακόμη και στη σύγχρονη υπερκαταναλωτική εποχή των πολλών αγαθών. Γιατί, μεγάλη δομή κατοίκησης δε συνεπάγεται αναγκαστικά καλύτερο βιοτικό επίπεδο και αντίστοιχα μία μικρή κατοικία δε συνεπάγεται στέρηση, φτώχεια και έλλειψη βιοτικού επιπέδου. Βέβαια σε ορισμένες περιπτώσεις, η επιλογή μίας μικρότερης κατοικίας σχετίζεται και με το οικονομικό κομμάτι αλλά δεν είναι δεδομένο. Αντιθέτως, ειδικά τα τελευταία χρόνια διαφαίνεται η ανάγκη και η τάση του ανθρώπου για μικρότερες και πιο αυτάρκεις κατοικίες, με τρόπο ζωής πιο μινιμαλιστικό. Αυτό ακριβώς, λοιπόν, είναι που θα μελετηθεί και σε αυτή την έρευνα. Ειδικότερα, θα αναλυθούν θέματα που αφορούν τη μικροκατοίκηση και ότι αυτή συνεπάγεται. Θα διερευνηθούν παραδείγματα μικρών κατοικιών τόσο από λειτουργική όσο και από κατασκευαστική άποψη και επιπλέον θα αναλυθούν και ως προς το τεχνολογικό τους κομμάτι. Όλα αυτά, μαζί με την παρουσίαση μίας πρότασης αρχιτεκτονικού-τεχνολογικού σχεδιασμού μικροκατοικίας θα μας βοηθήσουν τελικά να απαντήσουμε στα εξής σημαντικά ερωτήματα που τίθενται: Είναι άραγε η μικροκατοικία ένα βιώσιμο σύστημα διαμονής; Και αν ναι, με ποιους τρόπους επιτυγχάνεται η βιωσιμότητα της; Ποιες είναι οι τεχνολογικές δυνατότητες που μπορούν να αξιοποιηθούν προκειμένου μία μικρή κατοικία να είναι βιώσιμη αλλά και αυτόνομη;

11

Μ Ε Ρ Ο Σ Α’ ΜΕΛΕΤΗ ΕΝΝΟΙΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΜΙΚΡΟΚΑΤΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΦΑΡΜΟΣΤΟΥΝ

12

1 Η ΜΙΚΡΟΚΑΤΟΙΚΗΣΗ Ως μικροκατοίκηση ή μικρή κατοικία ή tiny house όπως υποδηλώνεται στο εξωτερικό, μπορούμε να ορίσουμε στην προκείμενη έρευνα την πλήρως εξοπλισμένη με τα βασικά αγαθά του σύγχρονου ανθρώπου κατοίκηση, σε μικρότερου μεγέθους κατασκευή-κέλυφος που συνήθως είναι οικονομικότερη, εύκολη στην κατασκευή, τη μετακίνηση και επανατοποθέτηση της. Ο βασικός εξοπλισμός που θα παρέχεται εντός της θα περιλαμβάνει: χώρο ανάπαυσης-κλίνη, ελάχιστο αποθηκευτικό χώρο, λουτρό-WC, βασικό εξοπλισμό κουζίνας, βασικές ηλεκτρικές συσκευές, τραπέζι και καθίσματα και φυσικά ηλεκτρολογικές και υδραυλικές παροχές είτε με τη βοήθεια παροχής δικτύου από την περιοχή, είτε ανεξάρτητες αυτού έχοντας αυτονομία (off-grid, δηλαδή εκτός δικτύου).

1.1 Ο Ι Λ Ο Γ Ο Ι Π Ο Υ Ο Δ Η Γ Ο Υ Ν Τ Ο Υ Σ Α Ν Θ Ρ Ω Π Ο Υ Σ Σ Τ Η ΜΙΚΡΟΚΑΤΟΙΚΗΣΗ Ο καθένας όμως στο σημείο αυτό, θα διερωτάται για πιο λόγο να αποστραφεί κανείς την άνεση μίας μεγάλης κατοικίας και συνεπώς πολλών αγαθών, προκειμένου να ζήσει σε μία μικρότερου μεγέθους. Οι λόγοι, λοιπόν, είναι πολυποίκιλοι και παρατίθενται παρακάτω.

• Τρόπος ζωής. Επιθυμία για απλούστερο, πιο λιτό τρόπο ζωής με τα βασικά αγαθά και προσπάθεια για προστασία του περιβάλλοντος, αποστροφή του υπερκαταναλωτισμού. Ένας συνδυασμός ποικίλων λόγων που συνοψίζει τις ιδέες και αντίστοιχων κινημάτων όπως αυτό του tiny house movement αλλά ακόμη και από το κίνημα του μινιμαλισμού το οποίο εκφράζεται με πολλές μορφές ακόμη και με τη λιτότητα χώρου και κατ’ επέκταση τη σμίκρυνση του.

• Ανάγκη ορισμένων ατόμων να βρίσκονται σε τόπους-περιοχές που επιθυμούν και δεν είναι δυνατή η οικοδόμηση μίας μεγάλης κατοικίας, είτε στο δάσος, είτε στη θάλασσα, μία τέτοια μικρή κατοικία έχει τη δυνατότητα αυτονομίας και ανεξαρτησίας και είναι ευκολότερη στη μετακίνηση.

• Οικονομικές δυσκολίες. Όταν η οικονομικές συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές για κάποια άτομα, επιλέγεται συνήθως μία οικονομικότερη λύση κατοίκησης την οποία και προσφέρουν τα tiny houses.

• Αναγκαστική μετακίνηση. Πρόκειται για την περίπτωση απώλειας εργασίας και κατά συνέπεια μακροπρόθεσμα απώλειας της στέγης με αποτέλεσμα να μετακινηθεί σε καταυλισμούς μικρών κατοικιών που προσφέρονται από φιλανθρωπικά ιδρύματα.

• Προσωρινή λύση. Με σκοπό π.χ. ένα νέο ζευγάρι να αναζητήσει μονιμότερη κατοικία επιλέγει να διαμείνει για ένα σύντομο διάστημα σε μία τέτοια δομή.

• Για λόγους εργασίας. Δευτερεύοντας χώρος κατοίκησης για τις εργασιακές απαιτήσεις, για τους εργαζόμενους δηλαδή που βρίσκονται μακριά από τον τόπο της βασικής-μόνιμης κατοικίας. Πρόκειται π.χ. για αγρότες, οικοδόμους, για διαμονή κατά τη διάρκεια γυρισμάτων ταινίας σε απομονωμένα μέρη κλπ.

• Επιλογή κατοίκησης από ένα άτομο (π.χ. φοιτητή/φοιτήτρια) που δεν έχουν την ανάγκη διαβίωσης σε μεγαλύτερες δομές.

• Σε περίπτωση επείγουσας κατάστασης, όπως σε φυσική καταστροφή, π.χ. σεισμούς ή πλημμύρες όπου απαιτείται η μεταφορά σε άλλον τόπο.

13 • Για ταξίδια. Η αναφορά γίνεται κυρίως στα τροχήλατα μικρά σπίτια, π.χ. τροχόσπιτα που είναι ιδανικά για απόδραση στη φύση και διακοπές.

1.2 Τ Υ Π Ο Λ Ο Γ Ι Ε Σ Μ Ι Κ Ρ Ω Ν Κ Α Τ Ο Ι Κ Ι Ω Ν Οι μικροκατοικίες όσο μικρές και αν είναι δύναται να παρέχουν όλες τις επικείμενες ανέσεις σε μικρότερη βέβαια, κλίμακα. Είναι σχετικά οικονομικότερες και παρέχεται η δυνατότητα κατασκευής τους είτε από βιομηχανίες είτε από τον ίδιο τον ενδιαφερόμενο. Κατασκευάζονται με τρόπο τέτοιο, ώστε πολλές φορές να είναι εύκολες στη μετακίνηση και τοποθέτηση τους σε διαφορετικούς τόπους, ή ακόμη μπορεί να είναι και τροχήλατες, ή και πλωτές. Στις μικροκατοικίες, εντάσσονται και τα διαμερίσματα μικρών διαστάσεων που εντοπίζονται τόσο στον ελλαδικό χώρο κυρίως ως φοιτητικές κατοικίες, όσο και στο εξωτερικό ως οικονομικότερες λύσεις κατοίκησης (π.χ. Ιαπωνία, όπου λόγω του υπερπληθυσμού, πολλοί αναγκάζονται να διαμείνουν σε μικρότερες δομές). Διακρίνονται, λοιπόν, δύο βασικές κατηγορίες (πέραν των διαμερισμάτων) όσον αφορά το είδος του «κελύφους» στέγασης των μικρών κατοικιών: 1. Τις κατοικίες που χρησιμοποιούν ως κέλυφος μία κατασκευή που ήδη υπάρχει αλλά έχει διαφορετική χρήση (δεν αποτελεί κατοικία, μόνον εφόσον προσαρμοστεί και ανακαινιστεί καταλλήλως). Παρουσιάζονται ενδεικτικά κάποια παραδείγματα: • Τα γνωστά container, ή αλλιώς εμπορευματοκιβώτια που είναι κυρίως μεταλλικά και μεταφέρουν συσκευασμένα εμπορεύματα. Τα τελευταία χρόνια είναι ιδιαίτερα δημοφιλής η χρήση τους ως δομές διαμονής.

• Ασθενοφόρα ή βαν (οχήματα), όπου μετατρέπονται καταλλήλως ώστε να φιλοξενήσουν τα απαραίτητα «συστατικά» ώστε να τα καταστήσουν κατοικήσιμα.

• Μεγάλοι κυλινδρικοί σωλήνες νερού από σκυρόδεμα. Πρόκειται για μία λύση που προτάθηκε στο Hong Kong και θα αναλυθεί παρακάτω.

• Πλοιάρια-καΐκια που διαμορφώνονται και κατασκευάζονται ώστε να χρησιμοποιηθούν ως πλωτές κατοικίες.

2. Τις κατασκευές που κατασκευάζονται εξαρχής με σκοπό τη χρήση τους ως μικροκατοικίες, με ποικίλα υλικά και μέσα παραγωγής είτε από βιομηχανίες είτε από μικρότερες κατασκευαστικές μονάδες. Τα μέσα και ο τρόπος παραγωγής τους μπορούν ενδεικτικά να κατηγοριοποιηθούν στα εξής: • Στη μαζική κατασκευή μίας δομής σχεδιασμένης από την εταιρεία-βιομηχανία, όπου κατασκευάζεται και πωλείται μαζικά.

• Στην κατασκευή μίας δομής σχεδιασμένης από ειδικές πλατφόρμες σχεδιασμού όπου τελικά παράγονται από την εταιρεία με ειδικά μηχανήματα (π.χ. κοπή με μηχάνημα λέιζερ ή μέθοδος 3d printing) και στήνονται στο χώρο που επιθυμεί ο πελάτης να κτιστεί η κατοικία του είτε στην ίδια τη βιομηχανία και μεταφέρεται μετά στον τόπο επιλογής.

• Στην παραγωγή έτοιμων υλικών δόμησης, όπου ανάλογα με το μέγεθος της κατοικίας διαμορφώνεται ο αριθμός των τεμαχίων που θα χρησιμοποιηθούν όπου και πάλι τοποθετούνται και στήνονται είτε στη βιομηχανία είτε στον τόπο που επιθυμεί ο ενδιαφερόμενος ένοικος. Να αναφερθεί πως στη δεύτερη κατηγορία, τα παραδείγματα που θα αναλυθούν, αφορούν μικροκατοικίες οι οποίες συγχρόνως αξιοποιούν τεχνολογίες ώστε να είναι αυτόνομες και να υπακούν στον όρο off-grid.

14

1.3 Ο Δ Η Γ Ο Σ Λ Ε Ι Τ Ο Υ Ρ Γ Ι Κ Ο Τ Η Τ Α Σ Κ Α Ι Ε Ξ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Η Σ Η Σ Χ Ω Ρ Ο Υ Σ Ε Μ Ι Α ΜΙΚΡΟΚΑΤΟΙΚΙΑ Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, μία μικροκατοικία παρόλο των μικρών διαστάσεων της, δεν αποστρέφεται βασικές ανέσεις και εξοπλισμούς που συνδράμουν στην βέλτιστη διαβίωση του κατοίκου. Φυσικά, όμως, λόγω του περιορισμένου χώρου δε μπορούν να ενταχθούν ανάγκες και δευτερεύουσες ανέσεις που θα μπορούσαν να εντοπιστούν σε μεγαλύτερες κατοικίες. Αυτό που συμβαίνει όμως με τις μικροκατοικίες, είναι πως η διαρρύθμιση τους και η τοποθέτηση των χώρων και των εξοπλισμών γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνεται εκμετάλλευση του κάθε σημείου και χώρου της κατοικίας με έξυπνο τρόπο, έτσι ώστε η κατοικία να είναι λειτουργική και εύχρηστη. Πως λοιπόν, μπορεί να επιτευχθεί μία έξυπνη διαρρύθμιση και έξυπνη τοποθέτηση των χώρων και των επίπλων προκειμένου να καθίσταται λειτουργική; 1. Η διαρρύθμιση και η γεωμετρία της κατασκευής είναι το βασικότερο στοιχείο. Αρχικά είναι αναγκαίο να διευκρινιστεί από ποιους θα κατοικείται η δομή και ποιες είναι οι ανάγκεςαπαιτήσεις που έχουν από το χώρο στον οποίο θα διαμένουν. Έχοντας αυτό κατά νου, γίνεται κατάλληλος σχεδιασμός και προμελέτη της κάτοψης της μικροκατοικίας ανάλογα με τους χώρους, τις διαστάσεις που ο κάθε χώρος θα έχει και τέλος εξίσου σημαντική είναι και μία αισθητικά ορθή αρχιτεκτονική μελέτη σχεδιασμού.

2. Αφού, λοιπόν οριστεί η κάτοψη και οι χώροι, στη συνέχεια σχεδιάζονται τα έπιπλα και πως αυτά θα τοποθετηθούν. Ο σχεδιασμός βέβαια δε θα είναι τυχαίος. Επίσης, πολλά από τα έπιπλα που χρησιμοποιούνται σε μικρές κατοικίες είναι συνήθως custom made, που σημαίνει ότι σχεδιάζονται και κατασκευάζονται ανάλογα με τις απαιτήσεις του χώρου και δεν είναι πάντα έτοιμα κομμάτια ορισμένων διαστάσεων και μορφής που πωλούνται στην αγορά.

3. Στη συνέχεια, ακολουθεί η απόκτηση των επίπλων. Ορισμένα αγοράζονται έτοιμα από κατασκευαστικές εταιρείες επίπλων και άλλα διαμορφώνονται και δημιουργούνται στις διαστάσεις και στη μορφή που έχει ζητηθεί ανάλογα με τις απαιτήσεις της κάτοψης.

4. Πολύ σημαντικό είναι επίσης να τονιστεί πως συνήθως οι μικρές κατοικίες δεν παρέχουν χώρους-δωμάτια ως αποθήκες. Συνεπώς, γίνεται κατανοητό, πως κάπου πρέπει οι άνθρωποι που θα διαμένουν να αποθηκεύουν τα αντικείμενα τους, τα ρούχα τους, τα πράγματα που δε χρειάζεται να είναι σε κοινή θέα. Άρα, για να γίνει αυτό,

η απαίτηση για έπιπλα έξυπνου σχεδιασμού όπου θα παρέχουν αποθηκευτικό χώρο είναι υψίστης σημασίας. Πιο συγκεκριμένα, αποθηκευτικοί χώροι μπορούν να τοποθετηθούν στα εξής έπιπλα για εξοικονόμηση χώρου: Στον καναπέ όπου θα ανοίγει και θα παρέχει αρκετό χώρο, στο κάτω μέρος του κρεβατιού όπου με ειδικό μηχανισμό μπορεί να ανασηκώνεται και να έχει το ρόλο ντουλάπας, σε ντουλάπια που θα τοποθετούνται σε σημεία της κατοικίας όπου έχουν μείνει κενά και αναξιοποίητα, κάτω από σκάλες όπου αντί θα είναι κενός χώρος τοποθετούνται ντουλάπια και συρτάρια, στα ντουλάπια και συρτάρια της κουζίνας, σε δάπεδο ελάχιστα ψηλότερο στο χώρο της κατοικίας από το οποίο θα ανοίγουν συρτάρια και αποθηκευτικοί χώροι.

5. Τέλος, ένας επίσης έξυπνος σχεδιασμός αφορά τη διπλή χρήση και αναδίπλωση ορισμένων επίπλων. Λόγου χάρη, ένας καναπές μπορεί να λειτουργεί και ως κρεβάτι με το άνοιγμα και την αναδίπλωση του αντίστοιχα. Άλλες φορές πάλι, όπου επιλέγεται η χρήση και κρεβατιού και καναπέ ξεχωριστά, υπάρχει η δυνατότητα αναδίπλωσης του κρεβατιού και ενσωμάτωσης του σε ντουλάπι ή και στον τοίχο αντίστοιχα. Επίσης, για εξοικονόμηση χώρου πολλές φορές επιλέγονται τραπέζια και πάγκοι εργασίας αναδιπλούμενοι τόσο ως προς τον άξονα τους όπου στη συνέχεια φυλάσσονται σε χώρους αποθήκευσης όσο και ως προς τον τοίχο όπου ενσωματώνονται σε αυτόν ή κάποιο άλλο έπιπλο. Το ίδιο μπορεί να γίνει και με καρέκλες, όπου μπορούν να αναδιπλωθούν και να τοποθετηθούν σε ντουλάπι όταν δεν χρησιμοποιούνται. Τώρα σε περιπτώσεις κελύφους, εξαιρετικά μικρών διαστάσεων, όπου και το λουτρό είναι εξαιρετικά μικρό συνήθως ο νιπτήρας και η ντουζιέρα είναι κοινά και συνεπώς έχουν κοινό ρόλο και πολλές φορές η τουαλέτα είναι μετακινούμενη.

15

1.4 Τ Α Π Λ Ε Ο Ν Ε Κ Τ Η Μ Α Τ Α Μ Ι Α Σ ΜΙΚΡΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ Αν αναλογιστεί κανείς και μελετήσει όλα τα προηγούμενα δεδομένα που αφορούν τη μικροκατοίκηση, μπορεί με σιγουριά να ομολογήσει πως πρόκειται για μία πολύ καλή λύση κατοίκησης και αυτό διότι τα πλεονεκτήματα και τα οφέλη που απορρέουν είναι πάρα πολλά. Παρακάτω θα παρουσιαστούν μερικά από αυτά.

1. Θετικός αντίκτυπος στο περιβάλλον. Λόγω του μεγέθους, συνήθως πολλά μικρά σπίτια κατασκευάζονται από ανακυκλώσιμα υλικά.

2. Η κατανάλωση και χρήση υλικών δόμησης και όχι μόνο για την κατασκευή είναι πολύ μικρότερη συγκριτικά με αυτά που θα καταναλωνόταν σε μία μεγαλύτερων διαστάσεων κατοικία. Επομένως, υπάρχει οικονομία υλικού.

3. Χρησιμοποιούνται μικρότερες και πιο ελάχιστες συσκευές και εξοπλισμοί γεγονός που σημαίνει μικρότερη κατανάλωση ρεύματος και ενέργειας.

4. Ο χώρος που πρόκειται να ζεσταθεί κατά τους χειμερινούς μήνες και αντίστοιχα να ψυχθεί κατά τους θερινούς είναι πολύ μικρότερος, συνεπώς αυτό επιτυγχάνεται πολύ γρήγορα και χωρίς αυξημένη κατανάλωση.

5. Οι μικρές κατοικίες είναι εύκολο να μετακινηθούν και να επανατοποθετηθούν σε νέο σημείο γεγονός που είναι δύσκολο έως και αδύνατο στις μεγαλύτερες σταθερές μονάδες κατοίκησης.

6. Οι εκπομπές ρύπων είναι μειωμένες και αυτό για ευνόητους λόγους που αναφέρθηκαν και παραπάνω και σχετίζονται με των μικρό αριθμό συσκευών και τη μειωμένη ενέργεια που καταναλώνεται.

7. Οικονομική λύση.

8. Μειωμένη ανάγκη συντήρησης της.

9. Αυτονομία και αυτάρκεια, όπως θα αναλυθεί ειδικότερα παρακάτω.

2 ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗ ΜΙΚΡΟΚΑΤΟΙΚΗΣΗ Στην ενότητα αυτή θα μελετηθεί πώς μία κατοικία ελάχιστων διαστάσεων μπορεί να είναι βιώσιμη. Επίσης, παράλληλα με τη βιωσιμότητα θα εξεταστεί ο τομέας της αυτονομίας της και πως αυτή μπορεί να επιτευχθεί. Δηλαδή, θα παρουσιαστούν τεχνολογίες και συστήματα που μπορούν να καταστήσουν βιώσιμη και αυτόνομη μία κατοικία μικρών διαστάσεων.

2.1 Β Ι Ω Σ Ι Μ Ο Τ Η Τ Α Μ Ι Κ Ρ Η Σ Κ Α Τ Ο Ι Κ Ι Α Σ Με τον όρο βιωσιμότητα (ή αλλιώς αειφορία) επεξηγείται ένα πρότυπο παραγωγής και ζωής στην ευρύτερη έννοια όπου έχει ως στόχο και σκοπό το βέλτιστο οικονομικό αποτέλεσμα τόσο στην προκειμένη χρονική περίοδο όσο και στο μέλλον για τον άνθρωπο αλλά και για το φυσικό περιβάλλον. Τώρα αυτό, θα διερωτάται κανείς, πως σχετίζεται με μία κατοικία; Κι όμως, σχετίζεται. Όταν γίνεται λόγος για βιώσιμες διαδικασίες παραγωγής, υπονοείται η παραγωγή με μικρότερο ποσοστό δαπάνης πρώτων υλών, δηλαδή οι φυσικοί πόροι χρησιμοποιούνται με ρυθμό μικρότερο από αυτόν που ανανεώνονται ώστε να μην υπάρχει αρνητικός αντίκτυπος στο περιβάλλον. Η βιωσιμότητα συσχετίζεται με την ανακύκλωση, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τον βιοκλιματικό σχεδιασμό. Επομένως, όταν αναφερόμαστε στη βιωσιμότητα μίας κατοικίας, ουσιαστικά αναφερόμαστε σε μία σειρά πραγμάτων και εννοιών που σχετίζονται με τη βιοκλιματική αρχιτεκτονική της. Δηλαδή στο σχεδιασμό της με τρόπο τέτοιο, ώστε να επιδιώκονται συνθήκες θερμικής και οπτικής άνεσης μέσω της χρήσης παθητικών συστημάτων για το δροσισμό και τη θέρμανση της. Και αυτό, γίνεται μέσω της αξιοποίησης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας όπως η ηλιακή ενέργεια κλπ., μέσω της αρχιτεκτονικής δομής της κατοικίας και τα

16 υλικά δόμησης που χρησιμοποιούνται όπως καλή μόνωση, παράθυρα με αεροστεγανότητα καθώς επίσης και με την τοποθέτηση της με γνώμονα τον πιο προσοδοφόρο προσανατολισμό της. Συνεπώς, η βιωσιμότητα σχετίζεται με την εκμετάλλευση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και του κλίματος με έναν έξυπνο βιοκλιματικό σχεδιασμό. Άρα αυτό συνδέεται άμεσα και έμμεσα με την εξοικονόμηση ενέργειας καθώς γίνεται ορθολογική χρήση των πόρων και έξυπνη εκμετάλλευση που οδηγεί στη μείωση της ενέργειας που καταναλώνεται με θετικό αντίκτυπο τόσο στο περιβάλλον όσο και στον ίδιο τον άνθρωπο καθώς μειώνονται τα έξοδα του και επέρχεται μεγαλύτερη οικονομική άνεση.

2.2 Α Υ Τ Ο Ν Ο Μ Ι Α Σ Τ Η Μ Ι Κ Ρ Ο Κ Α Τ Ο Ι Κ Η Σ Η Κ Α Ι O F F - G R I D Σ Υ Σ Τ Η Μ Α Τ Α Η αυτονομία ως γενική έννοια είναι η αυτοδιάθεση. Ορίζεται ως ικανότητα ή ως κατάσταση. Είναι η ικανότητα και η επάρκεια μέσων ώστε κάτι ή κάποιος να μπορεί να δρα χωρίς εξωτερικούς ή εσωτερικούς περιορισμούς, σύμφωνα με τη θέληση του. Αυτό ακριβώς μεταφράζεται και ως αυτονομία στη μικροκατοίκηση. Η κατοικία είναι αυτόνομη και ανεξάρτητη και η ίδια «κάνει» την αυτοδιάθεση της. Συνεπώς γίνεται λόγος για μία κατοικία που είναι αυτάρκης. Η αυτονομία μίας μικρής κατοικίας, λοιπόν, συνδέεται άμεσα με την έννοια του off-grid ή off-the-grid. Off-grid (ελ. εκτός δικτύου) είναι ένα χαρακτηριστικό που παρουσιάζει ένα κτίριο και είναι γενικότερα ένας τρόπος ζωής στην ευρύτερη έννοια του. Η κατοικία, λοιπόν, που είναι off-grid είναι σχεδιασμένη με ανεξάρτητο-αυτόνομο τρόπο χωρίς να βασίζεται σε δημόσιες υπηρεσίες παροχής ενέργειας. Όταν αναφέρεται ο όρος off-grid για μία κατοικία αυτό μπορεί να σημαίνει δύο πράγματα. Είτε η κατοικία δεν είναι συνδεδεμένη μόνο σε δίκτυο ρεύματος αλλά συνδέεται σε δημόσια ύδρευση κλπ. είτε δεν είναι συνδεδεμένη σε καμία δημόσια υπηρεσία, ούτε ηλεκτρισμού, ούτε νερού, ούτε αερίου, ούτε και αποχέτευσης. Για ποιους λόγους όμως επιλέγεται η off-the-grid κατοίκηση; Όπως ειπώθηκε παραπάνω χαρακτηριστικό της off-grid κατοίκησης είναι η αυτονομία και η αυτάρκεια. Συνεπώς, αυτό είναι πολύ πλεονεκτικό ιδιαίτερα σε απομονωμένες τοποθεσίες όπου δε μπορούν να φτάσουν οι δημόσιες πηγές τροφοδοσίας. Σε άλλες όμως περιπτώσεις, δεν είναι μία αναγκαστική λύση, αλλά αποτελεί επιλογή για όσους επιθυμούν να μειώσουν τόσο τις αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις όσο και το γενικότερο κόστος ζωής. Μία κατοικία, εκτός δικτύου πρέπει να είναι σε θέση να καταφέρει η ίδια να παράγει και να τροφοδοτείται με ενέργεια, με πόσιμο νερό καθώς επίσης και να μπορεί να διαχειρίζεται τα ανθρώπινα απόβλητα και λύματα εφόσον δεν υπάρχει αποχετευτικό σύστημα. Και πως μπορεί να τα επιτύχει όλα αυτά; Ας δούμε αρχικά τις ενεργειακές λύσεις που μπορούν να προσφέρουν ηλεκτρισμό.

1. Φωτοβολταϊκά πάνελ. Δεσμεύουν την ηλιακή ενέργεια και είναι μία από τις πιο διαδεδομένες λύσεις για κατοικίες off-the-grid. Οι συστοιχίες των φωτοβολταϊκών πάνελ επιτρέπουν τη μετατροπή ενέργειας του ήλιου σε ηλεκτρική ενέργεια και αυτό γίνεται σε συνδυασμό με επιπλέον εξαρτήματα που στο σύνολο τους «φτιάχνουν» το φωτοβολταϊκό σύστημα. Τα εξαρτήματα αυτά περιλαμβάνουν τους ελεγκτές φόρτισης, τους μετατροπείς της ενέργειας και τους ελέγχους ταχείας απενεργοποίησης. Επίσης, χρησιμοποιούνται και μπαταρίες για την αποθήκευση της ηλιακής ενέργειας κατά τις μέρες όπου δεν έχει ήλιο.

2. Ανεμογεννήτριες. Πρόκειται για μία αιολική μέθοδο μετατροπής της κινητικής ενέργειας σε ηλεκτρική με τη βοήθεια των ανεμογεννητριών. Αυτές αποτελούνται από πτερύγια, τα οποία ωθούνται από τον άνεμο, στροβιλίζουν και παράγουν ενέργεια. Στην κορυφή ενός πύργου, έχουν τοποθετημένο τον ρότορα του άξονα μαζί με την ηλεκτρική γεννήτρια να κοιτάζουν προς την κατεύθυνση του ανέμου. Επίσης, χρησιμοποιούν φρένα και κιβώτιο ταχυτήτων το οποίο μετατρέπει την πιο αργή κίνηση των πτερυγίων σε ταχύτερη περιστροφή ώστε να μπορεί να ξεκινήσει η παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας.

17 3. Μικρή υδροηλεκτρική μονάδα. Εάν υπάρχει άφθονο νερό λόγου χάρη από ένα ποτάμι με σταθερό όμως επίπεδο νερού τοποθετούνται στρόβιλοι που αξιοποιούν την υδροηλεκτρική ενέργεια. Η παραγόμενη μηχανική ισχύς εξαρτάται από τα ρεύματα και τη ροή, από την πυκνότητα του νερού και από το μέγεθος του στροβίλου.

4. Υβριδικό σύστημα. Προέρχεται από το συνδυασμό των παραπάνω ενεργειακών λύσεων. Σε συνδυασμό και με μπαταρίες που αποθηκεύουν την ενέργεια πρόκειται για μία καλή επιλογή που συγχρόνως φαίνεται να είναι πιο οικονομική και πιο αποτελεσματική. Ας περάσουμε τώρα στους τρόπους εύρεσης νερού για χρήση και αποχέτευση.

1. Τοπικά υδάτινα σώματα. Πρόκειται για την πιο απλή μορφή συλλογής νερού από ρέματα, λίμνες, ποταμούς που βρίσκονται κοντά και είναι πηγές γλυκού νερού. Βέβαια υπάρχει και η δυνατότητα συλλογής από θάλασσες εάν βρίσκονται κοντά στο σημείο της κατοικίας, το νερό όμως των οποίων είναι αλμυρό και πρέπει να γίνει η αφαλάτωση τους για να χρησιμοποιηθεί.

2. Πηγές και πηγάδια. Πρόκειται για μία πιο παραδοσιακή μέθοδο που περιλαμβάνει το σκάψιμο μέχρι να εντοπιστεί νερό όπου και συνήθως είναι άφθονο στον υδροφόρο ορίζοντα και στη συνέχεια με τη βοήθεια αντλιών, είτε ηλιακών, είτε αιολικών, είτε ακόμη και χειροκίνητων το ανεβάζουμε στην επιφάνεια που θέλουμε ώστε να το χρησιμοποιήσουμε.

3. Λεκάνες-δεξαμενές συλλογής όμβριων υδάτων ή αλλιώς βρόχινου νερού. Το σύστημα αυτό, όπως γίνεται κατανοητό βασίζεται στα καιρικά φαινόμενα και συγκεκριμένα στο πότε θα υπάρξει βροχή. Τα συστήματα αυτά απορροής σχεδιάζονται τόσο με βάση την περιοδικότητα των βροχοπτώσεων όσο και ως προς τη ζήτηση νερού των χρηστών. Το σύστημα αυτό συνήθως λειτουργεί, συλλέγοντας το βρόχινο νερό από την οροφή-στέγη μίας κατοικίας, το οποίο διοχετεύεται σε δεξαμενές αποθήκευσης όπου το μέγεθος τους διαφοροποιείται ανάλογα με τη συχνότητα της βροχής και τη χρήση νερού που κάνουν οι κάτοικοι.

4. Άλλες προμήθειες. Πρόκειται για μία λύση, η οποία όμως είναι λιγότερο αυτάρκης συγκριτικά με τις προαναφερθέντες. Πιο συγκεκριμένα, η λύση αυτή σχετίζεται με τη μεταφορά μεγάλης κάθε φορά ποσότητας καθαρού νερού από άλλη τοποθεσία όπου συλλέγεται και μεταφέρεται για αποθήκευση στην τοποθεσία όπου χρειάζεται. Όπως γίνεται αντιληπτό, οι παραπάνω μέθοδοι συλλογής δεν εξασφαλίζουν καθαρό και πόσιμο νερό. Επομένως είναι απαραίτητη, η εξασφάλιση μεθόδων επεξεργασίας νερού ώστε να είναι κατάλληλο για χρήση στο εσωτερικό της κατοικίας και πόσο μάλλον για την κατανάλωση του. Ορισμένες μέθοδοι επεξεργασίας είναι οι εξής: 1. Το φιλτράρισμα ή διήθηση. Ένας φυσικός φραγμός επιτρέπει στο νερό να περνά χωρίς τις ακαθαρσίες και συγχρόνως μέσω του φίλτρου γίνεται ο καθαρισμός του από βιολογικούς ρύπους.

2. Χημική επεξεργασία. Η απολύμανση του νερού γίνεται με χημικά στοιχεία όπως π.χ. το χλώριο όπου απομακρύνουν τους μικροοργανισμούς.

3. Υπεριώδες φως UV. Χρησιμοποιείται για να σκοτώσει ιούς, βακτήρια και πρωτόζωα.

4. Αφαλάτωση. Πραγματοποιείται στις περιπτώσεις όπου το επίπεδο αλάτων είναι ιδιαίτερα υψηλό, το οποίο σταθεροποιείται με μία διαδικασία απόσταξης και σε παράκτιες περιοχές όπου χρησιμοποιείται θαλασσινό νερό αυτό μπορεί να επιτευχθεί με φυτά αφαλάτωσης που μπορούν και το αφαιρούν.

18 Είναι κατανοητό πως οι προαναφερθείσες ποσότητες νερού που συλλέγονται σε off-grid περιπτώσεις, δεν είναι δυνατό να καλύψουν μία ανεξέλεγκτη χρήση του. Ακόμη δηλαδή και μικρή να είναι η κατοικία και πάλι θα πρέπει να ληφθούν μέτρα που θα συμβάλουν στην εκλογικευμένη χρήση του με μέτρο και εξοικονόμηση. Έτσι, προκειμένου το νερό να υπάρχει σε απόθεμα, συνίσταται χρήση βρυσών χαμηλής ροής, κεφαλών ντους και τουαλέτας που έχουν μειωμένο ρυθμό ροής και γενικότερα μία συστηματική ρύθμιση του όγκου νερού που θα εκρέει κάθε φορά. Φυσικά, για εξοικονόμηση μεγαλύτερων ποσοτήτων νερού, συνίσταται η χρήση ξηρών τουαλετών (composting toilet) που λειτουργούν χωρίς νερό. Επίσης, φυσικά το νερό της βρύσης πρέπει να κλείνεται όταν δε χρησιμοποιείται και να μην εκρέει άσκοπα. Επίσης, μία ακόμη μέθοδος εξοικονόμησης νερού είναι η ανακύκλωση του. Και πως γίνεται αυτό; Το νερό που έχει ήδη χρησιμοποιηθεί σε βρύσες, ντους, πλυντήρια πιάτων/ρούχων κλπ. μπορεί να αποθηκευτεί, να δεχθεί την κατάλληλη επεξεργασία και στη συνέχεια να χρησιμοποιηθεί και πάλι ως πόσιμο νερό.

3.1.1 T h e A n c h o r b y C a r g o H o m e Το Anchor είναι ένα από τα πολλά παράδειγμα μετατροπής ενός shipping container σε μικρή κατοικία των μόλις 14.9 m² κατασκευασμένη από την εταιρεία CargoHome. Η κατοικία αυτή βρίσκεται τοποθετημένη στο Waco, Texas και χρησιμοποιείται ως ενοικιαζόμενο κατάλυμα μέσω της πλατφόρμας του Airbnb. Οι διαστάσεις του container είναι: 6.1m το μήκος του και 2.4m το πλάτος του. Για τη μετατροπή του container σε κατοικήσιμο χώρο, διατηρήθηκε το βασικό μεταλλικό-ατσάλινο περίβλημα, η βασική του δηλαδή κατασκευή, όμως με κάποιες μικρές αλλαγές. Στη θέση των ανοιγμάτων διατηρήθηκαν οι μεταλλικές πόρτες, αντικαθιστώντας όμως τα ατσάλινα πάνελ τους με τζάμι (εικόνα 1.4) ώστε η κατοικία να εκμεταλλεύεται το φυσικό φως και συγχρόνως ο ένοικος να νιώθει πιο κοντά στο φυσικό τοπίο που βρίσκεται η κατοικία και να έχει την απόλυτη θέα προς το τοπίο. Η μπροστινή όψη είναι εξ’ ολοκλήρου διάφανη, δηλαδή αποτελείται από δύο μεγάλες πόρτες οι οποίες είναι από τζάμι και έχουν τη δυνατότητα περιστροφής 270 μοιρών.

3 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΜΙΚΡΟΚΑΤΟΙΚΙΩΝ Σύμφωνα με το διαχωρισμό των τυπολογιών-ειδών κελύφους που έγινε σε παραπάνω ενότητα, θα παρουσιαστούν ενδεικτικά παραδείγματα αναφορικά με τις κατηγορίες που αναφέρθηκαν και θα αναλυθούν ως προς τη βασική τους ιδέα, τα χαρακτηριστικά τους. Ο διαχωρισμός τους γίνεται με βάση τη μορφολογία τους, αλλά θα αναλυθούν συγχρόνως και από τεχνολογικής απόψεως αλλά και ως προς τη λειτουργικότητα τους, όσον αφορά την εσωτερική διάταξη των επίπλων και του εξοπλισμού τους.

ΕΙΚ. 1.1 Anchor by CargoHome Container House, USA

3.1 Κ Ε Λ Υ Φ Η Ο Π Ο Υ Α Ρ Χ Ι Κ Α ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΑΝ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ Όσον αφορά λοιπόν τις κατασκευές «μικροκατοίκησης» που παρουσιάζουν κέλυφος που είχε πρωτίστως διαφορετική χρήση, παρουσιάζονται τα εξής παρακάτω παραδείγματα:

ΕΙΚ. 1.2 Μπροστινή όψη του Anchor Container House

19

ΕΙΚ. 1.3 Κάτοψη ισογείου και ταράτσας-δώματος του Anchor Container House

ΕΙΚ. 1.4 Εσωτερική επένδυση τοίχων και οροφής με shiplap

ΕΙΚ. 1.5 Εσωτερική άποψη με την κουζίνα στα αριστερά

Επίσης, για λόγους αισθητικής και σκίασης ώστε να μην υπερθερμαίνεται το εσωτερικό της κατασκευής κατά τους ζεστούς μήνες, προστέθηκε εξωτερικό περίβλημα από ξύλο κέδρου πάνω από το μεταλλικό υλικό της κατασκευής, εναρμονίζοντας συγχρόνως έτσι την κατοικία με το γύρω φυσικό περιβάλλον. Ένα επιπλέον στοιχείο που προστέθηκε στην κατασκευή-κατοικία και έδωσε τη δυνατότητα ακόμη μεγαλύτερης αλληλεπίδρασης του ενοίκου με το περιβάλλον είναι η ταράτσα που δημιουργήθηκε κατά μήκος της οροφής του container, στην οποία η πρόσβαση γίνεται με εξωτερική σκάλα που βρίσκεται στο πλαϊνό τμήμα του container. Περιμετρικά της ταράτσας έχει επιλεχθεί συρμάτινο σύστημα κιγκλιδωμάτων προκειμένου να μην περιορίζεται η θέα από το σημείο, τα οποία προσφέρουν ασφάλεια και δυνατότητα LED φωτισμού για τις βραδινές ώρες. Περνώντας τώρα στην εσωτερική διαμόρφωση της «μικροκατοικίας», αυτό που συναρπάζει τον επισκέπτη είναι πως παρά του ελάχιστου χώρου που καταλαμβάνει, καταφέρνει να καλύψει το χώρο με όλες τις απαραίτητες ανέσεις και μάλιστα με έξυπνες λύσεις προσαρμογής τους στο χώρο. Αρχικά, όσον αφορά το εσωτερικό περίβλημα της κατασκευής, χρησιμοποιήθηκε επένδυση με “shiplap” τόσο για τους πλαϊνούς τοίχους όσο και για την οροφή. Πρόκειται για επικάλυψη τοίχου με μακριές μεγάλες σανίδες, κυρίως βαμμένες σε λευκό χρώμα, οι οποίες τοποθετούνται οριζοντίως παράλληλα η μία στην άλλη με μικρό κενό μεταξύ τους, δημιουργώντας έτσι την αίσθηση εξωτερικού τοιχώματος πλοίου. Περιλαμβάνει,κουζίνα, τραπέζι εργασίας, έναν αναδιπλούμενο καναπέ-κρεβάτι. Ο τελευταίος, μπορεί πολύ εύκολα να ρυθμιστεί και να εναλλαχθεί μεταξύ των δύο του μορφών και συγχρόνως να «κρυφτεί» στο εσωτερικό ντουλάπας ειδικά διαμορφωμένης για την τοποθέτηση του στρώματος του κρεβατιού που βρίσκεται ακριβώς από πίσω του, ώστε να μην είναι ορατό και να μην πιάνει πολύτιμο χώρο. Όσον αφορά το λουτρό-μπάνιο περιλαμβάνει όλα τα απαραίτητα. Περιλαμβάνει ντουζιέρα («καμπίνα» ντουζ) πλήρους μεγέθους με γυάλινη πόρτα, νιπτήρα με βασικούς χώρους αποθήκευσης όπως ντουλάπια και ράφια καθώς επίσης και τουαλέτα (flushing toilet*). *flushing toilet: πρόκειται για τη συνηθισμένη τουαλέτα-flushing toilet, όπου πιέζοντας το μοχλό απορρίπτονται τα ανθρώπινα απόβλητα διαμέσου του νερού, το οποίο ξεπλένει-καθαρίζει και στη συνέχεια μεταφέρει τα απόβλητα μέσω αποχετευτικού σωλήνα σε ειδική περιοχή, επιτρέποντας έτσι τον διαχωρισμό των ανθρώπων και των απορριμμάτων τους.

20

3.1.2 T h e H e l m b y C a r g o H o m e Όπως ειπώθηκε και παραπάνω, τα shipping container είναι ιδιαίτερα εύκολα στη μετατροπή τους, με τον κατάλληλο βεβαίως τρόπο, ώστε να χρησιμοποιηθούν μετέπειτα ως «μικροκατοικίες». Και καθώς είναι απλά ως προς τη μορφή της γεωμετρίας τους, δε δεσμεύουν το χρήστη που σημαίνει ότι μπορούν να οργανωθούν ποικιλοτρόπως ως μονάδες και να σχηματίσουν μία μεγαλύτερη μονάδα. Μπορούμε, δηλαδή να τα χαρακτηρίσουμε ως modular κατασκευές που μπορούν να επεκταθούν είτε οριζοντίως, κατά μήκος και κατά πλάτος είτε και κατακόρυφα αφαιρώντας τους ενδιάμεσους τοίχους και έτσι διαμορφώνουν θα λέγαμε μία μεγαλύτερη «μικροκατοικία» με μεγαλύτερη χωρητικότητα ατόμων. Οι πιθανοί συνδυασμοί που προκύπτουν από τη συναρμολόγηση container είναι ποικίλοι και διαφέρουν ανάλογα με τις προτιμήσεις του ενδιαφερόμενου αγοραστή. Ένας συνδυασμός-παράδειγμα, εφαρμόστηκε από την ίδια εταιρεία κατασκευής του παραπάνω παραδείγματος, την CargoHome, η οποία «συνέθεσε» το λεγόμενο “The Helm”. Το Helm είναι διώροφο και αποτελείται ουσιαστικά από 3 μικρότερα container τύπου Anchor από 14.9m², τα οποία έχουν τοποθετηθεί με τον εξής τρόπο: δύο στο ισόγειο κατά μήκος και ένα τοποθετημένο στο πάνω μέρος του ενός εκ των δύο, παραθέτοντας έτσι χώρο και για ταράτσα-μπαλκόνι στην κενή οροφή του άλλου container. Το Helm ακολουθεί τον αντίστοιχο κατασκευαστικό τρόπο, τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά, του Anchor, με τη διαφορά ότι πρόκειται για μεγαλύτερη «μικροκατοικία», συνεπώς πιο ευρύχωρη και πιο άνετη όσον αφορά την κατανομή των χώρων. Πιο συγκεκριμένα, στο κάτω τμήμα κατανέμονται ένα καθιστικό, μία κουζίνα και τραπεζαρία, μικρός χώρος ύπνου και λουτρό, ενώ στο επάνω τμήμα μία πλήρως εξοπλισμένη «σουίτα» με δωμάτιο και λουτρό και στο υπόλοιπο ακάλυπτο τμήμα μία ταράτσα-μπαλκόνι. Η πρόσβαση στον όροφο γίνεται από εξωτερική σκάλα. Η συγκεκριμένη κατοικία, διατίθεται κι αυτή προς ενοικίαση μέσω της πλατφόρμας του Airbnb και παρέχει όλες τις απαραίτητες ανέσεις και όχι μόνο.

ΕΙΚ. 1.6 Helm by CargoHome container house, USA

ΕΙΚ. 1.7 Helm by CargoHome container house, USA

ΕΙΚ. 1.8 Η κουζίνα στο ισόγειο

21 Οι διαστάσεις του είναι οι εξής: το εξωτερικό μήκος και πλάτος του είναι αντίστοιχα 5.4m και 2.7m και οι εσωτερικές διαστάσεις του είναι οι εξής: 3.1m μήκος και 1.9m πλάτος. Το συνολικό εξωτερικό ύψος του είναι στα 2.5m και το ελεύθερο ύψος στο εσωτερικό προς χρήση ανέρχεται Το ελεύθερο εμβαδό προς χρήση ανέρχεται στα 6m².

ΕΙΚ. 1.9 Το λουτρό στο ισόγειο της μονάδας container

Το εν λόγω βαν, παρά το μικρό εσωτερικό του εμβαδό καταφέρνει να ενσωματώνει τον απαραίτητο οικιακό εξοπλισμό, όπως κουζίνα, μπάνιο-λουτρό και καναπέ-κρεβάτι. Η αξιοποίηση και τοποθέτηση των χώρων και εξοπλισμών αυτών έχει γίνει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, τόσο ως προς την εξοικονόμηση χώρου, όσο και ως προς τη βέλτιστη λειτουργικότητα του.

ΕΙΚ. 1.10 Άποψη του υπνοδωματίου και του λουτρού του ορόφου

3.1.3 T h e R a m P r o M a s t e r v a n Πρόκειται για τη μετατροπή ενός βαν Ram ProMaster σε μία «μικροκατοικία» με τον απολύτως απαραίτητο εξοπλισμό μίας κατοικίας. Πιο συγκεκριμένα το project αυτό προτάθηκε και διενεργήθηκε από ένα ζευγάρι τη Deanna και τον James Dunn στο New Jersey των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του lockdown λόγω του ιού του covid κατά το έτος 2019. Το ζευγάρι αγόρασε το συγκεκριμένο βαν στην τιμή των 20.000 δολαρίων και για την ανακαίνιση του χρειάστηκαν επιπλέον 15.000 δολάρια. Η υλοποίηση του project πραγματοποιήθηκε σε μόλις 2 μήνες. Τώρα πλέον έχουν τη δυνατότητα της μετακίνησης από τόπο σε τόπο καθώς έχουν μία μικρή κατοικία πάνω σε ρόδες που τους προσφέρει αυτή τη μοναδική εμπειρία εξερεύνησης διαφορετικών περιοχών, κάνοντας έτσι ταξίδια από το New Jersey μέχρι και την California.

ΕΙΚ. 2.1 Εξωτερική άποψη του βαν Ram ProMaster

ΕΙΚ. 2.2 Κατά την είσοδο, το λουτρό και η κουζίνα είναι εμφανή

ΕΙΚ. 2.3 Το βαν πριν την μετατροπή του σε «μικροκατοικία»

22 Έτσι με το που εισέρχεται κανείς στο βαν το πρώτο πράγμα που βλέπει είναι ένα πολυτελές μπάνιο, το οποίο δεν είναι ένα συχνό φαινόμενο στις μετατροπές των βαν σε κατοικήσιμους χώρους αλλά είναι γεγονός πως η ύπαρξη του προσφέρει μεγάλη αυτονομία στους ενοίκους του βαν. Είναι ιδιαίτερα μικρής διάστασης, χωράει επακριβώς μία ντουζιέρα. Στο εσωτερικό της ντουζιέρας βρίσκεται η τουαλέτα κομποστοποίησης (composting toilet*) και η οποία είναι πολύ εύκολο να απομακρυνθεί από τη ντουζιέρα κατά το μπάνιο και στη συνέχεια να επανατοποθετηθεί.

ΕΙΚ. 2.4 Το λουτρό με «μετακινούμενη τουαλέτα» (composting toilet)

ΕΙΚ. 2.5 Ο πάγκος της κουζίνας με το νιπτήρα και τα ντουλάπια

Τα υλικά που θα χρησιμοποιούνταν έπρεπε να παρουσιάζουν τις απαραίτητες αντοχές και ιδιότητες ώστε να μην σπάσουν ή καταστραφούν κατά τη μετακίνηση του βαν. Έτσι ερευνήθηκαν καταλλήλως και αποφασίστηκε η χρήση του ρευστοκονιάματος ως αρμού συγκόλλησης, που μπορεί να λυγίσει και να κινηθεί με την κίνηση του βαν χωρίς να σπάσουν τα πλακίδια του μπάνιου.

ΕΙΚ. 2.6 Χώρος καθιστικού με τραπεζαρία

ΕΙΚ. 2.7 Projector με αναρτώμενη οθόνη προβολής πάνω από τον καναπέ-κρεβάτι

Στο πίσω μέρος του βαν, υπάρχει ο χώρος των πολλαπλών χρήσεων. Τι περιλαμβάνει αυτός ο χώρος; Περιλαμβάνει δύο καναπέδες και ενδιάμεσα τους ένα τραπέζι που λειτουργεί ως μέρος τόσο για φαγητό, όσο και για εργασία. Τι γίνεται όμως όταν έρχεται η ώρα του ύπνου; Το τραπέζι συνδυαστικά με τους καναπέδες, μετατρέπονται αποτελεσματικά σε ένα μεγάλο κρεβάτι. Πιο συγκεκριμένα, το τραπέζι σπρώχνεται προς τα κάτω για να γίνει η βάση του κρεβατιού. Στη συνέχεια, αναδιατάσσονται τα memory foam μαξιλάρια των δύο καναπέδων ώστε να μετατραπούν σε διπλό μεγάλο κρεβάτι και τέλος προστίθενται στο πάνω μέρος ένα ακόμη στρώμα. Επίσης στο άνοιγμα του βαν στο πίσω μέρος του, για περισσότερη ιδιωτικότητα έχουν τοποθετηθεί και συρόμενες κουρτίνες από ανθεκτικό πανί που χρησιμεύουν ωστόσο και στην προτίμηση σκίασης ή διαπερατότητας των ακτινών του ηλίου στο εσωτερικό της «μικροκατοικίας».

Ακριβώς δίπλα στο χώρο του λουτρού-μπάνιου, είναι τοποθετημένος ένας μικρός πάγκος κουζίνας, ο οποίος είναι εξοπλισμένος με νεροχύτη και ντουλάπια-συρτάρια στο κάτω μέρος που κλειδώνουν έτσι ώστε να παραμένουν κλειστά όταν κινείται το βαν. Επιπλέον, υπάρχει ακόμη ένα ακόμη μικρό σετ ντουλαπιών και πάγκου στον απέναντι τοίχο, αντικριστά του άλλου. *composting toilet: πρόκειται για έναν τύπο ξηρής τουαλέτας, η οποία επεξεργάζεται τα ανθρώπινα απόβλητα με μία βιολογική διαδικασία που ονομάζεται κομποστοποίηση.

ΕΙΚ. 2.8 Ταμπλό για cornhole

ΕΙΚ. 2.9 Η ζωή έξω από το βαν

23 Επίσης στο χώρο αυτό του καθιστικού-ύπνου, πρόσθεσαν και ένα projector με ειδική οθόνη προβολής αντί για τηλεόραση καθώς μία τηλεόραση θα καταλάμβανε πολύ χώρο στο μικρό βαν και θα ήταν υπερβολική σε σχέση με τα λοιπά έπιπλα του εσωτερικού. Όμως καθώς οι οθόνες προβολής διατίθενται μόνο σε μεγάλα μεγέθη, επιλέχθηκε ως οθόνη προβολής, ηλεκτρικό στόρι-ρολό σκίασης του ίδιου υλικού προσφέροντας έτσι μία ευχάριστη εμπειρία ψυχαγωγίας, όπου δεν καταλαμβάνει και χώρο καθώς υπάρχει η δυνατότητα απόκρυψης του projector σε ντουλάπι με ηλεκτρικό σύστημα να κατεβαίνει και αντίστοιχα του ρολού προβολής με το ανέβασμα του. Για επιπρόσθετη ψυχαγωγία, το ζευγάρι πρόσθεσε ένα ταμπλό του παιχνιδιού cornhole, το οποίο βγαίνει από ένα συρτάρι στο πίσω μέρος του βαν. ΕΙΚ. 3.2 Τρισδιάστατη κατασκευαστική απεικόνιση του OPod

3.1.4 O P o d 1 Η περίπτωση του OPod είναι μία σπανίζουσα κατασκευή «μικροκατοίκησης» χαμηλού κόστους, σχεδιασμένη από τους James Law και Cybertecture, όπου βέβαια όπως θα δούμε παρακάτω προσφέρει κατά κάποιον τρόπο κοινωνικήοικονομική υποστήριξη και βοήθεια στους κατοίκους του Hong Kong.

ΕΙΚ. 3.1 Το OPod και ο αρχιτέκτονας του James Law (Cybertecture)

Πιο συγκεκριμένα το OPod ως περίβλημα-εξωτερικό κέλυφος χρησιμοποιεί δύο παλαιούς μεγάλους σωλήνες νερού από σκυρόδεμα διαμέτρου 2.5m και βάρους 20kg και παραταγμένους ο ένας πίσω από τον άλλο κατά μήκος των ανοιγμάτων. Ο κατασκευαστικός σχεδιασμός, λοιπόν, χρησιμοποιεί την ανθεκτική δομή του σκυροδέματος, προκειμένου να στεγάσει στο εσωτερικό μία μικρή κατοικία για ένα ή δύο άτομα, πλήρως εξοπλισμένη με καθιστικό, χώρο ανάπαυσης, χώρο μαγειρέματος και μπάνιο και όλα αυτά σε κυλινδρικό εσωτερικό χώρο των 9.3m². Τα OPod είναι ιδιαίτερα ανθεκτικές κατασκευές και έτσι έχουν τη δυνατότητα αναδιαμόρφωσης. Τι ακριβώς όμως σημαίνει αυτό; Είναι μία κατασκευή που πέραν της ανθεκτικότητας της, ακούει και στον όρο modular που σημαίνει πως μπορεί να διαταχθεί με την ένωση πολλών OPod κατά μήκος αλλά συγχρόνως εξυπηρετείται και η καθ’ ύψος κατακόρυφη στοίβαξη των OPod ώστε να μπορούν να σχηματίσουν ένα μπλοκ διαμερισμάτων και μία μεταβλητή modular κοινότητα σε πολύ μικρό χρόνο και με τη δυνατότητα τοποθέτησης σε διαφορετικά σημεία της πόλης του Hong Kong και ακόμη και σε σημεία εγκαταλελειμμένα που δε χρησιμοποιούνται.

24 Έτσι, η λύση των OPod φαντάζει εξαιρετικά σπουδαία και λόγω του ιδιαίτερα χαμηλού κόστους που παρουσιάζουν, γύρω στα $15,000, η μαζική τους παραγωγή είναι αναγκαία και έχει ήδη ξεκινήσει προκειμένου να εξαλείψει το πρόβλημα εξασφάλισης κατοικίας για ένα μεγάλο ποσοστό των κατοίκων του Hong Kong.

ΕΙΚ. 3.3 Απεικόνιση μίας modular «κοινότητας μονάδων» από OPod

Ποιο όμως είναι το πρόβλημα που αντιμετωπίζει το Hong Kong και ωθεί αρχιτέκτονες και κατοίκους να σκέφτονται τέτοιες λύσεις ως προς την κατοίκηση; Από το 2003, οι τιμές των σπιτιών στο Hong Kong αυξήθηκαν ραγδαία κατά 430%, καθιστώντας την έτσι μία από τις λιγότερο οικονομικές πόλεις για να ζήσει κανείς σύμφωνα με το Demographia International Housing Affordability Survey, λόγω της κοινωνικής ανισορροπίας του πληθυσμού συνδυαστικά με την μικρή έκταση γης που καταλαμβάνει η πόλη. Για παράδειγμα μία οικογένεια με κέρδη εισοδημάτων (προ τόκων και φόρων) των HK $300,000 (US 38,000) το χρόνο θα έπρεπε να αποταμιεύει το μισθό της για περίπου 18 χρόνια έτσι ώστε να πληρώσει για ένα σπίτι μεσαίας κατηγορίας που στοιχίζει περίπου HK $5.5 εκ. (US $700,000). Και στην τιμή αυτή θα εξασφάλιζε μόνον ένα διαμέρισμα όχι μεγαλύτερο των 46.5m2. Έτσι, λόγω αυτής της κατάστασης που επικρατεί τώρα στο Hong Kong, κάποιες οικογένειες προέβησαν σε ακραία μέτρα για να βρουν κατοικίες , καταλήγοντας έτσι να διαμένουν στα λεγόμενα coffin homes, τα οποία είναι εξαιρετικά μικρά ακόμη και 2.3m2. Τα OPod είναι περίπου 4 φορές μεγαλύτερα από τα εν λόγω προαναφερόμενα «σπίτια».

ΕΙΚ. 3.4 Πρόσοψη του OPod, κεντρική είσοδος

Ας δούμε όμως τι ακριβώς παρέχει το OPod στο εσωτερικό του. Αρχικά να διευκρινιστεί πως λόγω των καμπύλων τοίχων του και η διαρρύθμιση των ενσωματωμένων επίπλων στο χώρο, κάνουν το χώρο ευχάριστο και καθόλου κλειστοφοβικό. Και αυτό συγχρόνως διότι υπάρχουν δύο βασικά ανοίγματα στην κατασκευή, ένα στο ένα άκρο-πόλο της κατοικίας που είναι και το κεντρικό άνοιγμα και ένα στο άλλο άκρο. Όπως ειπώθηκε και παραπάνω το OPod είναι η ένωση δύο σωλήνων νερού ιδίου μεγέθους. Όταν εισέρχεται, λοιπόν, κάποιος από το κεντρικό άνοιγμα που έχει κυκλική διατομή και είναι όλο διάφανο, επικαλυπτόμενο δηλαδή με τζάμι, μπαίνει ουσιαστικά στον πρώτο σωλήνα ο οποίος περιλαμβάνει στο δεξί τμήμα τον καναπέ ο οποίος ανοίγει εύκολα και μετατρέπεται σε ένα άνετο κρεβάτι που μπορεί σίγουρα να χωρέσει κι ένα ψηλό άτομο. Ακριβώς απέναντι από τον καναπέ-κρεβάτι υπάρχουν διαταγμένα ράφια στον τοίχο για την τοποθέτηση ποικίλων αντικειμένων, όπου το πιο χαμηλό χρησιμεύει και σαν τραπέζι εργασίας για τον κάτοικο αυτής της «μικροκατοικίας». Συνεχίζοντας πιο μέσα, στο ενδιάμεσο τμήμα μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου σωλήνα, υπάρχει μία μικρή κουζίνα που αποτελείται από έναν μικρό νεροχύτη, ένα μικρό ψυγείο και ένα φούρνο μικροκυμάτων για την κάλυψη των βασικών αναγκών ως προς την τροφή, όπως είναι το πλύσιμο, η διατήρηση κάποιων τροφίμων στο ψυγείο και το ψήσιμο φαγητού.

ΕΙΚ. 3.5 Εσωτερική άποψη κοιτώντας προς τον κεντρικό πόλο, την είσοδο

25 Επιπροσθέτως, απέναντι αντικριστά του επίπλου της κουζίνας, υπάρχουν προσαρτώμενα ράφια και κρέμαση για τα ρούχα του ενοίκου. Στο πίσω και τελευταίο τμήμα του OPod βρίσκεται το λουτρό, το οποίο περιλαμβάνει μία τουαλέτα και μία ντουζιέρα.

ΕΙΚ. 3.6 Εσωτερική άποψη κοιτώντας προς την κουζίνα και το λουτρό

Κάποια επιπλέον χαρακτηριστικά που παρουσιάζει το μικρό αυτό σπίτι είναι τα εξής: Το κάθε OPod διαθέτει smartphone locks για πρόσβαση από το διαδίκτυο. Επίσης έχει τοποθετηθεί ο φωτισμός με τέτοιο τρόπο ώστε το εσωτερικό να φαντάζει πιο ανοιχτό και καθόλου περιοριστικό από άποψη χώρου. Τα φώτα «κοιτάζουν» προς τα επάνω και στην καμπύλη-καμάρα της οροφής, δίνοντας έτσι άλλη αίσθηση στους τοίχους και κάνοντας το εσωτερικό να φαίνεται μεγαλύτερο. Επίσης, παρέχεται και air condition για να προσφέρει δροσιά τους θερινούς μήνες. Από πρώτης απόψεως, η αρχική αυτή σχεδιαστική και κατασκευαστική απόπειρα του OPod παρουσιάζεται ως μία ιδανική λύση για τα δεδομένα του Hong Kong. Πράγματι, η διαρρύθμιση του χώρου λειτουργεί άψογα, όπως επίσης και η τοποθέτηση των επίπλων στο χώρο και αρκούν για μία προσωρινή λύση διαβίωσης.

ΕΙΚ. 3.7 Το σημείο κρέμασης των ρούχων απέναντι από την κουζίνα

ΕΙΚ. 3.8 Λεπτομέρεια του γραφείου εργασίας με τα ράφια

Εντούτοις όμως, υπάρχουν κάποιες αστοχίες που ίσως είναι καλό να επανεξεταστούν για την βελτιστοποίηση της κατασκευής του OPod. Ειδικότερα, δεν διαθέτει μόνωση, γεγονός που καθιστά δύσκολη τα διαβίωση εντός του εάν δεν υπάρχει θέρμανση. Παράλληλα, όπως ειπώθηκε και στις δύο άκρες του σωλήνα υπάρχουν διάφανες τζαμαρίεςπόρτες, τα οποία όμως δεν έχουν διπλό τζάμι, κάτι που δεν συνεισφέρει θετικά στη «μικροκατοικία», καθώς δεν προσφέρει και πάλι ούτε θερμομόνωση ούτε και ηχομόνωση. Παρόλο που η κατασκευή είναι καινοτόμα και έχει πολλά θετικά, εντούτοις ένα ακόμη στοιχείο που πρέπει να ληφθεί υπόψιν είναι η προσθήκη επιπλέον αποθηκευτικού χώρου ώστε ο ένοικος να έχει τη δυνατότητα να μείνει εκεί για μεγαλύτερο διάστημα.

26

3.1.5 S t ø d i g : A r e p u r p o s e d l i f e b o a t Στην περίπτωση αυτή έχουμε τη μετατροπή διασωστικού σκάφους σε πλωτή κατοικία με σκοπό τη διαμονή σε ταξίδι δια θαλάσσης μεγάλου διαστήματος χρόνου.

Το Φεβρουάριο του 2018, λοιπόν, δύο αρχιτέκτονες, οι Guylee Simmonds και David Schnabel, αποφασίζουν να αγοράσουν αυτή τη διασωστική λέμβο την οποία και μετατρέπουν σε ένα πλήρες αυτόνομο «σπίτι αποστολής» και ξεκίνησαν ένα ταξίδι δια θαλάσσης στην Αρκτική. Ξεκίνησαν το ταξίδι τους από το Ηνωμένο Βασίλειο στο Tromsø, τη μεγαλύτερη πόλη στην Αρκτική, η οποία βρίσκεται πολύ βόρεια των Νορβηγικών Φιορδ, όπου και διέμειναν για το χειμώνα. Με το ταξίδι αυτό, διέσχισαν 8 χώρες και σύνολο 5000 χλμ. σε μόλις 5 μήνες. Στόχος αυτής της αποστολής των δύο αρχιτεκτόνων με το «δημιούργημα» τους, ήταν εξερευνώντας αυτό το άγριο και απομονωμένο τοπίο, να αναδειχθεί η ικανότητα της σχεδιαστικής και αρχιτεκτονικής καινοτομίας στην αυτάρκεια και διευκόλυνση του ανθρώπου σε ακραία περιβάλλοντα. Η ανακαίνιση-μετατροπή του σκάφους είχε τα εξής στάδια:

ΕΙΚ. 4.1 Το σκάφος Stødig

Το συγκεκριμένο πλοιάριο είχε κατασκευαστεί το 1997 στη Νορβηγία από την εταιρεία Norsafe και είχε το ρόλο διασωστικού σκάφους με την τότε ονομασία του Clansman Lifeboat No.1 και εξυπηρετούσε το πλοίο CalMac, MV Clansman στις Δυτικές Νήσους της Σκωτίας. Σε περίπτωση, λοιπόν, επείγοντος περιστατικού που θα συνέβαινε στο πλοίο, η λέμβος αυτή ήταν σχεδιασμένη να μεταφέρει 100 άτομα σε κατάσταση αναγκαστικής εκκένωσης του πλοίου.

ΕΙΚ. 4.2 Το σκάφος στην αρχική του κατάσταση, πριν τη μετατροπή του

Αρχικά την έρευνα και μετέπειτα τη σχεδιαστική ανάλυση και πρόταση διαμόρφωσης του εσωτερικού χώρου καθώς και τη μελέτη και επιλογή των εξοπλισμών και βασικών στοιχείων που θα τοποθετούνταν στο σκάφος. Στη συνέχεια ακολούθησε η συντήρηση του, αμέσως μετά η αφαίρεση και προσθήκη μη αναγκαίων και αντίστοιχα νέων στοιχείων για τη διαδικασία της μετατροπής του με βάση τη σχεδιαστική πρόταση. Επιλέχθηκε, παράλληλα να μεταβληθεί το χρώμα του από κόκκινο σε κίτρινο και τέλος αναδιαμορφώθηκε ο εσωτερικός χώρος και τοποθετήθηκαν οι αναγκαίοι εξοπλισμοί.

ΕΙΚ. 4.3 Συντήρηση του σκάφους και έναρξη της αποκατάστασης του

27

ΕΙΚ. 4.4 Εξωτερική όψη του σκάφους

Έτσι, λοιπόν, το αναδιαμορφωμένο πλέον σκάφος Stødig (καθώς εισέρχεται κάποιος από την είσοδο του), περιλαμβάνει με την ακόλουθη σειρά τα εξής: Στο πρώτο τμήμα, βρίσκεται το πιλοτήριο με το τιμόνι, κλειστός χώρος αποθήκευσης στην καταπακτή, χώρος με τον πίνακα στοιχείων και γραφημάτων που αφορούν το σκάφος για την ασφαλέστερη πλοήγηση του και επιπλέον χώρο αποθήκευσης δίπλα στο πιλοτήριο. Στο δεύτερο τμήμα του, υπάρχει μία κουκέτα στη μία άκρη του και ακριβώς απέναντι είναι ο χώρος του λουτρού-μπάνιου. Συνεχίζοντας, υπάρχει η κουζίνα και απέναντι της ο χώρος του καθιστικού και της τραπεζαρίας και κάποιοι χώροι αποθήκευσης. Τέλος στο τρίτο και τελευταίο τμήμα του σκάφους υπάρχουν δύο καμπίνες όπου η καθεμία περιλαμβάνει από ένα κρεβάτι και χώρο αποθήκευσης.

ΕΙΚ. 4.5 Κάτοψη του Stødig με τα μέρη από τα οποία αποτελείται

ΕΙΚ. 4.6 Κοιτώντας από ψηλά το εσωτερικό στο χώρο της κουζίνας

ΕΙΚ. 4.7 Τρισδιάστατη απεικόνιση του εσωτερικού

ΕΙΚ. 4.8 Ο χώρος του καθιστικού-τραπεζαρίας

28

3.2 Κ Ε Λ Υ Φ Η Ε Ξ Α Ρ Χ Η Σ Σ Χ Ε Δ Ι Α Σ Μ Ε Ν Α Γ Ι Α ΜΙΚΡΟΚΑΤΟΙΚΗΣΗ Θα περάσουμε τώρα στις κατασκευές «μικροκατοίκησης», οι οποίες παρουσιάζουν νέο κέλυφος και δομές και είναι εξαρχής σχεδιασμένες ως κατοικίες. Θα παρουσιαστούν μικροκατοικίες ως αποτέλεσμα βιομηχανικής κατασκευής, καθώς και τα υλικά κατασκευής και τα μέσα παραγωγής τους.

3.2.1 T h e a V o i d T i n y H o u s e b y Leonardo Di Chiara Το aVoid είναι μία τροχήλατη μικροκατοικία των μόλις 9m² με υλικό κατασκευής ανοξείδωτο χάλυβα/αλουμίνιο και επένδυση από πάνελ ξύλου, η οποία παρά τον εξαιρετικά ελάχιστο διαθέσιμο χώρο, παρέχει τις καθημερινές απαραίτητες ανέσεις με μινιμαλιστικό, βέβαια, τρόπο. Η κατασκευή του aVoid είναι αποτέλεσμα μίας αρχιτεκτονικής έρευνας του Leonardo di Chiara σε συνεργασία με το Tinyhouse University, όπου και προσπάθησαν να ερευνήσουν την τυπολογία μίας τέτοιας κατασκευής καθώς επίσης και τη βιομηχανοποίηση της κατασκευαστικής της διαδικασίας. Για την κατασκευή του πρωτοτύπου της κατοικίας, δούλεψαν στο σύνολο 120 άτομα και το «εργοτάξιο» μετακινούνταν από τη μία κατασκευαστική εταιρεία στην άλλη, δυνατότητα που δόθηκε λόγω των ροδών που διαθέτει στο κάτω μέρος και το καθιστά εύκολο στη μετακίνηση.

EIK. 5.1 Ο Leonardo Di Chiara, διαμένοντας στο aVOID στο Bauhaus Campus (2017)

Η συγκεκριμένη κατοικία απευθύνεται στους ανθρώπους, που είναι αποφασισμένοι να μειώσουν τα αγαθά τους και να αρκεστούν σε λιγότερα, ώστε να μπορέσουν να ζήσουν σε αυτή. Επίσης, όπως αναφέρει και ο αρχιτέκτονας, «η κατοικία αυτή μαθαίνει και ωθεί το άτομο να αποχωρίζεται μη αναγκαία πράγματα, να καταναλώνει λιγότερο νερό και ενέργεια, να τοποθετεί και να μαζεύει αμέσως τα ρούχα του καθώς και να πλένει αμέσως τα πιάτα μετά το φαγητό». ΕΙΚ. 5.2 Γραμμικά σχέδια της κατοικίας (πάνω κάτοψη και κάτω διαμήκης τομή)

29 Όσον αφορά την εσωτερική διαμόρφωση του χώρου του aVoid, όπως υποδηλώνει και το όνομά του, «αποστρέφεται» τη νοοτροπία των πολλών αγαθών και αντιθέτως εμπνέεται από την ισορροπία του κενού. Η κατοικία αποτελείται από έναν ενιαίο χώρο και όλα τα έπιπλα της μικροκατοικίας είναι ενσωματωμένα στους τοίχους και έχουν τη δυνατότητα αναδίπλωσης όσο δε χρησιμοποιούνται. Για το εσωτερικό και συγκεκριμένα για τους τοίχους, την οροφή αλλά και το δάπεδο έχει επιλεγεί γκρι μπογιά πάνω σε λεία επιφάνεια κόντρα πλακέ η οποία καλύπτει σχεδόν όλη την επιφάνεια και των αναδιπλούμενων επίπλων. Εντούτοις, όμως, σε κάποια σημεία έχει παραμείνει η ξύλινη επένδυση ως έχει με τη φυσική όψη του ξύλου, όπως είναι π.χ. το μπάνιο-χώρος του λουτρού, το τραπέζι όταν ανοίγει, ο πάγκος της κουζίνας. Όσον αφορά τα έπιπλα που μπορούν να ενσωματωθούν στον τοίχο ώστε να υπάρχει η δυνατότητα μεγαλύτερης ελευθερίας χώρου είναι τα εξής: το κρεβάτι, το τραπέζι φαγητού-εργασίας, οι καρέκλες οι οποίες είναι και αυτές αναδιπλούμενες, ο πάγκος της κουζίνας, οι αποθηκευτικοί χώροι σε μορφή συρταριών και ντουλαπιών που εσωκλείονται στον τοίχο καθώς και η σκάλα, η οποία οδηγεί στη μικρή οροφή-ταράτσα του aVoid, όπου και υπάρχει η δυνατότητα ξεκούρασης και απόλαυσης της θέας και του γύρω περιβάλλοντος.

ΕΙΚ. 5.3 Εσωτερική άποψη του aVoid με το λουτρό στα αριστερά

ΕΙΚ. 5.4 Δημιουργία χώρων με την αναδίπλωση των επίπλων

ΕΙΚ. 5.5 Εύκολο άνοιγμα-κλείσιμο κρεβατιού

Κάποια έπιπλα λόγω του περιορισμένου χώρου αποκτούν ταυτοχρόνως πολλές λειτουργίες. Ένα παράδειγμα είναι το αναδιπλούμενο από τον τοίχο κρεβάτι, το οποίο πέρα από τον ρόλο του αυτό, χρησιμοποιείται και ως καναπές αλλά και ως χώρος καθίσματος-τραπεζαρίας και αυτό όταν ανοίγει το τραπέζι, όπου συνδυαστικά με τις δύο καρέκλες δημιουργείται μία τραπεζαρία χωρητικότητας των τεσσάρων ατόμων. Το aVoid διαθέτει μόνο τα βασικά ανοίγματα, τα οποία είναι η κεντρική εξώπορτα για την είσοδο στην κατοικία η οποία είναι και από τζάμι και επιτρέπει την οπτική επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον και ένα παράθυρο στην απέναντι άκρη της κατοικίας όπου έχει τη δυνατότητα να καλυφθεί με παραπέτασμα ίδιου υλικού της εσωτερικής επένδυσης των τοίχων (κόντρα πλακέ). Στους πλαϊνούς τοίχους της κατοικίας δεν έχουν τοποθετηθεί ανοίγματα καθώς η κατοικία έχει κατασκευαστεί με το σκεπτικό να τοποθετείται κατά παράταξη δίπλα σε άλλες όμοιες τέτοιες κατοικίες και ιδανικά στο μέλλον όπως αναφέρει και ο ίδιος ο αρχιτέκτονας, να δημιουργηθεί συνοικισμός τέτοιων κατοικιών εντός πόλεως. Ένας ακόμη λόγος που οδήγησε τον νεαρό αρχιτέκτονα να κατασκευάσει αυτή την κατοικία, ήταν επειδή ήθελε να κτίσει με τις οικονομίες του το πρώτο του σπίτι και το γεγονός ότι από μικρός έμενε σε ένα μικρό δωμάτιο διαμερίσματος, ήταν για αυτόν ένας λόγος και ένα κίνητρο για τη δημιουργία μικρής κατοικίας που θα στηρίζεται στην πολυσήμαντη ιδέα του μινιμαλισμού. Ο Leonardo di Chiara, αποφάσισε να «σταθμεύσει» την τροχήλατη κατοικία του στη μέση του Βερολίνου, μέσα στον κήπο του Bauhaus-Archiv / Museum of Design.

30

ΕΙΚ. 5.6 Ο χώρος της κουζίνας και της τραπεζαρίας ΕΙΚ. 6.1 Το DD16 τοποθετημένο πάνω σε σχεδία σε λίμνη κοντά στη Μόσχα

Με το σκοπό, λοιπόν, αυτό κάθε λεπτομέρεια και κάθε στοιχείο διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο για την αντοχή της μικροκατοικίας σε ακραίες συνθήκες διαβίωσης.

ΕΙΚ. 5.7 Το aVOID μέσα στον κήπο του Bauhaus-Archiv / Museum of Design, 2017

3.2.2 D D 1 6 b y B I O - a r c h i t e c t s Το DD16 είναι ένα πρότυπο μίας modular κατοικίας σχεδιασμένης από τους BIO-architects και αποτελείται από δύο μονάδες κατασκευασμένες στο εργοστάσιο. Η κατασκευή ολοκληρώθηκε το 2016 στη Μόσχα της Ρωσία και φτιάχτηκε με σκοπό την εγκατάσταση της σε απομακρυσμένες περιοχές με ακραίες περιβαλλοντικές συνθήκες.

ΕΙΚ. 6.2 Γραμμική κάτοψη της κατοικίας DD16

31 Τα κατασκευαστικά στοιχεία μέχρι και το εσωτερικό φινίρισμα, υπόκεινται σε αλλαγές και διαφέρουν από τα καθημερινά συμβατικά σπίτια. Το πλαίσιο του κελύφους είναι κατασκευασμένο από επεξεργασμένες στρώσεις ξύλου κολλημένες μεταξύ τους με οπές, οι οποίες βοηθούν τόσο στη μείωση του βάρους της κατασκευής, όσο και στη μείωση των ψυχρών γεφυρών και των κενών. Επίσης, ως μονωτικό στοιχείο χρησιμοποιήθηκε ο αφρός πολυουρεθάνης, η ακαμψία του οποίου συνέβαλε σημαντικά στη μείωση του βάρους των εσωτερικών υλικών που χρησιμοποιήθηκαν για το φινίρισμα. Όσον αφορά το εξωτερικό φινίρισμα, χρησιμοποιήθηκαν μεικτά φύλλα αλουμινίου που δημιουργούν μία ενιαία επιφάνεια από πάνω προς τα κάτω. Το συγκεκριμένο υλικό είναι πολύ ελαφρύ και ανθεκτικό στο περιβάλλον, γεγονός που στη συγκεκριμένη κατοικία λαμβάνεται υπόψιν σε μεγάλο βαθμό. Τα ίδια φύλλα αλουμινίου χρησιμοποιήθηκαν και στην πρόσοψη της κουζίνας στο εσωτερικό της κατοικίας.

ΕΙΚ. 6.4 Άποψη τμήματος του εσωτερικού της μικροκατοικίας

ΕΙΚ. 6.5 Η κουζίνα και η προσαρτώμενη τραπεζαρία

Το DD16 έχει μεγάλους υαλοπίνακες και έτσι εισρέει μεγάλη ποσότητα ηλιακού φωτός από το εξωτερικό περιβάλλον με αποτέλεσμα να αυξάνεται οπτικά ο εσωτερικός διαθέσιμος χώρος. Στην ίδια λογική της επιλογής των κατασκευαστικών υλικών υπακούει και η επιλογή των επίπλων καθώς επιλέχτηκαν έπιπλα τόσο ως προς τη μέγιστη δυνατή χρήση του χώρου όσο ως προς τη μείωση του βάρους και για το λόγο αυτό έπρεπε να είναι άκαμπτα. Επίσης, ορισμένα από αυτά είναι και προσαρτώμενα στον τοίχο, όπως συμβαίνει με το τραπέζι το οποίο όταν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί αναδιπλώνεται.

EIK. 6.3 Το κέλυφος από laminated wood με οπές για πιο ελαφριά κατασκευή

Τι συμβαίνει, όμως με το εσωτερικό τμήμα και τον εξοπλισμόέπιπλα αυτής της ιδιάζουσας κατοικίας; Το εσωτερικό ελεύθερο εμβαδό της μικροκατοικίας ανέρχεται στα 16m2, αλλά καταφέρνει να ενσωματώσει λουτρό με τον απαραίτητο εξοπλισμό, διπλό κρεβάτι, κουζίνα με τραπεζαρία καθώς και ελεύθερο χώρο για την τοποθέτηση ξυλόσομπας. ΕΙΚ. 6.6 Η θέα προς το εξωτερικό περιβάλλον από τα μάτια του ενοίκου

32 Η βασική ιδέα είναι να δοκιμαστεί η κατοικία σε ποικίλες κλιματικές και περιβαλλοντικές συνθήκες. Άρα ένα πολύ σημαντικό κομμάτι του project είναι η αποσυναρμολόγηση και μεταφορά της κατασκευής. Τον Νοέμβριο του 2016, το DD16 τοποθετήθηκε σε μία λίμνη κοντά στη Μόσχα, ακουμπώντας πάνω σε μία σχεδία και ο μόνος τρόπος πρόσβασης ήταν με ένα πλωτό μέσο. Η σχεδία αποτελείται από αρθρωτά τμήματακομμάτια τα οποία έχουν τη δυνατότητα αποσυναρμολόγησης έτσι ώστε να χωράνε μέσα στο σπίτι και στη συνέχεια να τοποθετούνται πάνω στο νερό. Επιπλέον, προκειμένου να γίνεται εύκολα η μεταφορά της κατασκευής, η προσάρτηση της κατοικίας σε γερανό ή ελικόπτερο, επιτρέπεται από ελεύθερα δοκάρια που υπάρχουν στο επάνω τμήμα της και λόγω του ελάχιστου δυνατού βάρους που παρουσιάζει η κατοικία, είναι εφικτή η μεταφορά της ακόμη και από ένα άτομο σε οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες και αν επικρατούν.

3.2.3 W i k i H o u s e : F O U N D h o u s e Το FOUNDhouse είναι μία κατασκευή κατοικίας των 13.9m², η οποία δημιουργήθηκε το 2013 μέσω της πλατφόρμας του WikiHouse από ένα ζευγάρι όχι όμως για να χρησιμοποιηθεί από τους ίδιους, αλλά για ένα project όπου θα κατοικίσει μία οικογένεια Navajo Ινδιάνων στο Utah. Η χωρητικότητα της κατοικίας είναι για μέχρι 2 άτομα και μελετάται η μελλοντική χρήση της ως φοιτητική κατοικία. Είναι αυτόνομη και φτιαγμένη για κατοίκηση εκτός δικτύου (off-grid).

Τέλος, όσον αφορά το τεχνολογικό κομμάτι του DD16, υπάρχει αυτονομία με τη χρήση πηγών από το περιβάλλον. Αναλυτικότερα, χρησιμοποιείται η ηλιακή ενέργεια για τον ηλεκτρισμό, νερό από τη λίμνη και τέλος υπάρχει οικολογική κινητή τουαλέτα. Η κατοικία αυτή είχε τοποθετηθεί σε πλατφόρμα ενοικίασης με σκοπό να λάβουν οι αρχιτέκτονες και κατασκευαστές σχόλια και απόψεις των ενοικιαστών σχετικά με τη ζωή στην κατασκευή αυτή σε δυσμενείς συνθήκες και κατά πόσο κατάφεραν να υλοποιήσουν την ιδέα αυτή κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

ΕΙΚ. 7.1 Το FOUNDhouse κατασκευάστηκε μέσω της πλατφόρμας του WikiHouse

Τί είναι, όμως ακριβώς η πλατφόρμα του WikiHouse και πως σχεδιάζονται και κατασκευάζονται μέσω αυτής κατοικίες; Το WikiHouse, λοιπόν, είναι ένα ψηφιακά κατασκευασμένο σύστημα δόμησης. Στόχος του, είναι να κάνει για οποιονδήποτε απλή τη διαδικασία της σχεδίασης, κατασκευής και συναρμολόγησης σπιτιών υψηλής απόδοσης που είναι προσαρμοσμένα στις ανάγκες του καθενός. Ποια είναι, λοιπόν, τα στάδια του σχεδιασμού-κατασκευής του WikiHouse; ΕΙΚ. 6.7 Προσάρτηση και μεταφορά της κατασκευής με γερανό ή ελικόπτερο

33 1. Ο ψηφιακός σχεδιασμός. Το WikiHouse είναι ένα σύστημα που περιλαμβάνει τυποποιημένα κομμάτια τα οποία προσαρμόζονται αναλόγως. Αυτό σημαίνει, πως η κάθε κατοικία μπορεί να είναι μοναδική χωρίς μεγάλο κόστος. Ο καθένας δηλαδή, μπορεί να «κατεβάσει» οποιοδήποτε κατασκευαστικό σετ επιθυμεί από την πλατφόρμα, αλλά και να σχεδιάσει το δικό του και να το μοιραστεί και με τους υπόλοιπους. Στη συγκεκριμένη κατοικία δημιουργήθηκε νέο σετ κομματιών τα οποία παράχθηκαν μέσω του plugin του WikiHouse για το SketchUp. 2. Τοπική κατασκευή. Τί σημαίνει αυτό; Δεν είναι ανάγκη για την κοπή του σετ των κομματιών να συμπεριληφθεί ένα μεγάλο και ακριβό εργοστάσιο. Αντιθέτως, η κοπή-«εκτύπωση» των κομματιών μπορεί να γίνει και από μικρή τοπική επιχείρηση η οποία διαθέτει μηχάνημα κοπής CNC, η οποία μπορεί να κόψει τουλάχιστον την εξής διάσταση: 1220x2440mm φύλλων από κόντρα πλακέ ή ξύλο OSB. 3. Ταχεία συναρμολόγηση. Τα κομμάτια που προηγουμένως έχουν κοπεί στο μηχάνημα CNC, μπορούν να συναρμολογηθούν πολύ εύκολα και γρήγορα και μάλιστα με ακρίβεια χιλιοστού τόσο από μία μικρή επιχείρηση, όσο και από μία μικρή ομάδα ατόμων ή ακόμη και από ένα άτομο. Τα κομμάτια συναρμολογούνται, σταθεροποιούνται-ασφαλίζονται με σταθερά ενωτικά στοιχεία και έτσι δημιουργείται ο σκελετός, το κέλυφος δηλαδή της κατοικίας και στη συνέχεια, τοποθετείται επένδυση, μόνωση, παράθυρα στα ανοίγματα, εξοπλισμός, συσκευές και έπιπλα τα οποία αφού εγκατασταθούν, είναι πλέον έτοιμη η κατασκευή για κατοίκηση.

ΕΙΚ. 7.3 Κοπή των κομματιών που σχεδιάστηκαν με μηχάνημα κοπής CNC

ΕΙΚ. 7.4 Συναρμολόγηση και στήσιμο του κελύφους-σκελετού του FOUNDhouse

Η διαδικασία που περιεγράφηκε αναλυτικά παραπάνω, είναι και η αντίστοιχη που ακολουθήθηκε στο παράδειγμα του FOUNDhouse, το οποίο και διαθέτει πλήρη οικιακό εξοπλισμό με καθιστικό-τραπεζαρία, κρεβάτι, κουζίνα και λουτρό στα μόλις 13.9m². Στο εξωτερικό του έχει επενδυθεί με «πλακάκια» κατασκευασμένα από ανακυκλωμένες παλέτες.

ΕΙΚ. 7.2 WikiHouse: Τα στάδια σχεδιασμού, κοπής και συναρμολόγησης

34

3.2.4 N e w S t o r y + I C O N : 3 D P r i n t e d Small Homes Μία πολύ επαναστατική λύση τόσο ως προς την παραγωγική και κατασκευαστική διαδικασία, όσο και ως προς τον οικονομικό τομέα είναι η παραγωγή κατοικιών με τη μέθοδο του 3D printing. Μία λύση, που ξεκινώντας δειλά στην παγκόσμια αγορά, πλέον εμφανίζεται όλο και πιο συχνά στο προσκήνιο.

ΕΙΚ. 8.1 Εξωτερική άποψη της 3D Printed κατοικίας από τις: New Story + ICON

ΕΙΚ. 8.2 Κάτοψη της 3D Printed κατοικίας των 46m2

Ένα παράδειγμα τέτοιας 3D printed κατασκευής, η οποία εξελίσσεται σε κοινότητες 3D printed κατοικιών, είναι αυτό της συνεργασίας δύο εταιρειών, της ICON και της New Story, οι οποίες ξεκίνησαν τη δημιουργία αυτών των κατοικιών προκειμένου να εξαλείψουν το παγκόσμιο φαινόμενο των αστέγων. Οι κατοικίες αυτές, οι οποίες είναι μικρές στο μέγεθος αλλά παρέχουν τα απαραίτητα, μπορούν να κατασκευαστούν σε μόλις 24 ώρες με σκοπό να χρησιμοποιηθούν από άτομα που βιώνουν καταστάσεις φτώχειας και μη ασφαλείς συνθήκες διαβίωσης γενικότερα. Επομένως σκοπός αυτής της πρωτοποριακής και πολύ δυναμικής πρακτικής, είναι οι βιώσιμες αυτές κατοικίες να εξασφαλίζουν ασφαλείς συνθήκες διαβίωσης, σε πολύ χαμηλό κόστος και ελάχιστο χρόνο, όπου για τη συγκεκριμένη κατοικία το κόστος ανήλθε μόλις στα $4000 και κατασκευάστηκε μόλις μέσα σε μία μέρα. ΕΙΚ. 8.3 Όψεις της κατοικίας

35 Το δημιούργημα αυτών των εταιρειών είχε ως αποτέλεσμα η κατοικία τους να χαρακτηριστεί ως η πρώτη 3D printed κατοικία όπου επιτρέπεται να διαμείνει κανείς (το 2018) και ήταν εγκατεστημένη στο Austin του Texas. Συνέχεια αυτού του εξαιρετικά σπουδαίου project της συνεργασίας των δύο εταιρειών θα είναι η δημιουργία κοινοτήτων από τέτοιες κατοικίες στο El Salvador, στο Μεξικό κλπ. στις οποίες παρόλο που είχαν ξεκινήσει οι πρώτες προσπάθειες δημιουργίας εντούτοις δεν πραγματοποιήθηκαν λόγω καιρικών και περιβαλλοντικών προβλημάτων που είχαν προκύψει. Όσον αφορά το σχεδιασμό και τη διαδικασία παραγωγής αυτών των κατοικιών, πρέπει να αναφερθεί πως υπακούει σε βασικές αρχές σχεδιασμού και γνώσεων της τεχνικής. Αφού δηλαδή ολοκληρωθεί η μελέτη και η σχεδιαστική πρόταση της κατοικίας, στη συνέχεια έρχεται το στάδιο πραγματοποίησης της.

Έτσι, η εταιρεία ICON στήνει στο μέρος που θα κτιστεί η κατοικία τον 3D εκτυπωτή της, τον Vulcan II όπου και ξεκινά η διαδικασία «εκτύπωσης» της κατοικίας με βασικό συστατικόυλικό για την εν λόγω κατοικία, το τσιμέντο τύπου Portland. Η κατοικία κτίστηκε υπακούοντας στο International Building Code (IBC) και η διάρκεια ζωής της υπολογίζεται για τον ίδιο ή και για μεγαλύτερο χρόνο αυτού των Concrete Masonry Unit (CMU) κατοικιών. Η εν λόγω κατοικία, κτίστηκε υποδειγματικά λαμβάνοντας τη μορφή του “Welcome Center” για τη μετέπειτα δημιουργία των υπόλοιπων κατοικιών. Η υποδειγματική αυτή κατοικία είναι 46m2 και χρειάστηκε λιγότερες από 27 ώρες για να ολοκληρωθεί. Περιλαμβάνει ενδεικτικά χώρο καθιστικού, υπνοδωμάτιο, χώρο γραφείου (τη θέση του οποίου θα μπορούσε να λάβει μία κουζίνα), λουτρό και μία καμπύλη βεράντα το σχήμα της οποίας προκύπτει από την καμπύλη ξύλινη οροφή της κατοικίας.

ΕΙΚ. 8.6 Η κατασκευή ολοκληρωμένη ΕΙΚ. 8.4 Απεικόνιση της διαδικασίας παραγωγής με τη μέθοδο του 3D Printing

ΕΙΚ. 8.5 Η διαδικασία «εκτύπωσης» σε πραγματικό χρόνο

ΕΙΚ. 8.7 Η κατοικία στο εσωτερικό της

36

3.2.5 T h e I K E A T i n y H o u s e Η σουηδική εταιρεία σχεδιασμού και πώλησης επίπλων IKEA, δημιούργησε το Μάρτιο του 2020 το IKEA Tiny House. Πρόκειται για μία αυτόνομη μικρή κατοικία των 17.4m2 σχήματος ορθογωνίου που περιλαμβάνει όλες τις σύγχρονες ανέσεις και η οποία δημιουργήθηκε για να συναγωνιστεί τη βιωσιμότητα, τη λειτουργικότητα και την οικονομία των αντίστοιχων μεγαλύτερων κατοικιών της αγοράς. Η IKEA συνεργάστηκε με την εταιρεία μέσων Vox Creative, με την οποία και κατέστησε εφικτή την εικονική πλοήγηση εντός του σπιτιού και την ESCAPE (η οποία κατασκευάζει μικρές κατοικίες και μετατρέπει van σε κατοικήσιμους χώρους) και δημιούργησαν αυτή τη μικρή κατοικία, η οποία σε αντίθεση με τα έπιπλα της IKEA τα οποία προτίθενται για συναρμολόγηση, είναι προκατασκευασμένη και έτοιμη για εγκατάσταση στο χώρο όπου ο αγοραστής επιθυμεί. Έχει κατασκευαστεί πάνω σε τρέιλερ με επίπεδη βάση, καθιστώντας έτσι εύκολη τη ρυμούλκηση της οπουδήποτε.

ΕΙΚ. 9.1 Εξωτερική πρόσοψη του IKEA Tiny Home

ΕΙΚ. 9.3 Διάγραμμα κάτοψης χωροθέτησης της μικροκατοικίας

Τι συμβαίνει όμως με τα υλικά κατασκευής και το περίβλημακέλυφος της κατοικίας; Το κέλυφος, σχήματος ορθογωνίου, έχει περιμετρικά στις τρεις πλευρές του μακρόστενα ανοίγματαπαράθυρα, την είσοδο η οποία είναι και αυτή από τζάμι και τέλος ένα μικρό παράθυρο στην τέταρτη πλευρά όπου βρίσκεται το λουτρό.

ΕΙΚ. 9.2 Η επίπεδη μεταλλική οροφή-στέγη με τα φωτοβολταϊκά πάνελ

37 Όσον αφορά, τώρα, τα υλικά κατασκευής, το εξωτερικό μέρος της κατοικίας είναι επενδυμένο Shou Sugi Ban. Το Shou Sugi Ban, είναι μία παραδοσιακή ιαπωνική τεχνική, η οποία βάζει ξύλινα πλαίσια σε μία διαδικασία καύσης και αυτό γιατί επιφέρει καλύτερες ιδιότητες, μεγαλύτερη αντοχή και λιγότερες ανάγκες για συντήρηση σε σχέση με άλλους κοινούς τρόπους επένδυσης εξωτερικών επιφανειών. Στους εσωτερικούς τοίχους, η μικροκατοικία, έχει επενδυθεί με πάνελ λευκού πεύκου (αειφόρα καλλιεργημένο), η επιλογή του οποίου κάνει το σπίτι να φαίνεται μεγαλύτερο. Τα μαύρου χρώματος ντουλάπια της κουζίνας, είναι κατασκευασμένα από ανακυκλωμένα μπουκάλια και η επιλογή του χρώματος τους σε αντίθεση με τους τοίχους δίνουν έναν αντιθετικό τόνο και μία κομψή και μοντέρνα νότα στο design της κατοικίας. Η γενικότερη επιλογή των χρωμάτων της κατοικίας, υπακούει στο Σκανδιναβικό design με ουδέτερα χρώματα, λευκό και μαύρο και τόνους ανοιχτόχρωμου ξύλου. Ένα πολύ βασικό και αξιοσημείωτο στοιχείο-χαρακτηριστικό της λειτουργίας της κατοικίας είναι η χρήση σπουδαίας τεχνολογίας όσον αφορά την εξοικονόμηση ενέργειας και την αυτονομία της. Αρχικά, στα ανοίγματα, πρέπει να σημειωθεί, πως έχουν τοποθετηθεί παράθυρα low-E, δηλαδή παράθυρα χαμηλής εκπομπής ακτινοβολίας θερμικής ενέργειας που συνεπάγονται χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας. Η οροφή της μικροκατοικίας είναι επίπεδη μεταλλική και διαθέτει φωτοβολταϊκά πάνελ, τα οποία τροφοδοτούν όλα τα φωτιστικά των 12 volt και από τους ενεργειακά αποδοτικούς λαμπτήρες LED μέχρι και το ηλιακό ψυγείο. Επιπλέον, η κουζίνα, διαθέτει φορητή επαγωγική εστία που αποθηκεύεται όταν δε χρησιμοποιείται για εξοικονόμηση χώρου. Τόσο στην κουζίνα όσο και στο μπάνιο, έχουν χρησιμοποιηθεί ανανεώσιμα υλικά για αντικείμενα με σκοπό τη μικρότερη δυνατή δημιουργία αποβλήτων κατά την κατασκευή τους. Τέλος στο λουτρό, έχει τοποθετηθεί τουαλέτα κομποστοποίησης (composting toilet) καθώς επίσης και στην καμπίνα της ντουζιέρας, χρησιμοποιήθηκε θερμοστατική κεφαλή ντους εξοικονόμησης νερού. Η κατοικία περιλαμβάνει ό,τι και μία αντιστοίχως μεγαλύτερη της από άποψη οικιακού εξοπλισμού και ανέσεων. Με το που εισέρχεται κανείς από την είσοδο βλέπει ευθέως μπροστά του την πλήρως εξοπλισμένη κουζίνα με τα ντουλάπια και τα ράφια αποθήκευσης. Αμέσως δεξιά από την είσοδο και δίπλα στην κουζίνα υπάρχει πόρτα η οποία οδηγεί στο επίσης πλήρως εξοπλισμένο μπάνιο-λουτρό της κατοικίας,

με τουαλέτα, νιπτήρα, ντουζιέρα και κλειστούς και ανοιχτούς χώρους αποθήκευσης. Επιστρέφοντας στον κύριο χώρο της κατοικίας και κοιτώντας πλέον προς την αριστερή πλευρά της, βλέπουμε το χώρο του καθιστικού με το τραπέζι της κουζίνας το οποίο παίρνει τη μορφή τόσο του χώρου-πάγκου εργασίας, όσο και της τραπεζαρίας όταν πρόκειται για φαγητό. Επίσης, όταν δεν προτίθεται για την οποιαδήποτε χρήση του υπάρχει η δυνατότητα αναδίπλωσης και αποθήκευσης του. Στο τελευταίο τμήμα της κατοικίας υπάρχει μεγάλο διπλό κρεβάτι με ντουλάπα αποθήκευσης. Τέλος, να προστεθεί πως κάθε έπιπλο αξιοποιείται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο όσον αφορά την επέκταση και εξοικονόμηση του χώρου κι έτσι τόσο ο καναπές όσο και το κρεβάτι παρέχουν αποθηκευτικό χώρο.

ΕΙΚ. 9.4 Κοιτώντας προς το αριστερό τμήμα της κατοικίας (από την είσοδο)

ΕΙΚ. 9.5 Κοιτώντας από το τμήμα του ύπνου προς την υπόλοιπη κατοικία, στο βάθος το μπάνιο, στιγμιότυπο από το virtual tour της κατοικίας στο διαδίκτυο

38

3.2.6 T h e E c o c a p s u l e Το Ecocapsule είναι μία κινητή μικρή κατοικία, αυγοειδούς σχήματος η οποία είναι αυτόνομη και χρησιμοποιεί ηλιακή και αιολική ενέργεια. Σχεδιάστηκε και δημιουργήθηκε από την Nice Architects, μία σλοβάκικη εταιρεία με έδρα την Μπρατισλάβα, η οποία και λάνσαρε την πρώτης σειρά του Ecocapsule το Μάιο του 2015. Το αυγοειδές σχήμα, προτάθηκε και χρησιμοποιήθηκε για ελαχιστοποίηση της αναλογίας επιφάνειας-όγκου. Τα τοιχώματα του ιδιαίτερου αυτού σχήματος είναι κατασκευασμένα από δύο στρώματα υαλοβάμβακα με αφρό πολυουρεθάνης στο ενδιάμεσο τους. Η μικροκατοικία αυτή επιτρέπει τη διαμονή σε απομακρυσμένα μέρη, μακριά από κάθε είδους υποδομές καθώς προσφέρει την αυτονομία που απαιτείται.

ΕΙΚ. 10.2 SPACE by Ecocapsule (η δεύτερη σειρά)

ΕΙΚ. 10.1 Ecocapsule by Nice Architects (η πρώτη σειρά-μοντέλο)

Η εταιρεία μέχρι και σήμερα λάνσαρε δύο μοντέλα-σειρές του Ecocapsule. Η πρώτη σειρά είναι μία πλήρως εξοπλισμένη κατοικία και η τιμή της ανέρχεται στα €79.900. Λίγα χρόνια αργότερα, δημιουργήθηκε η δεύτερη σειρά της κατοικίας του Ecocapsule με το όνομα SPACE, η οποία λανσαρίστηκε στο πρώτο μισό του 2020 και ήταν οικονομικότερη και μαζικώς παραγόμενη. Η τιμή της ανέρχεται στα €49.900 αλλά σε αντίθεση με την πρώτη σειρά, το εσωτερικό είναι πολύ πιο απλό και περιλαμβάνει μόνο έναν ενιαίο χώρο με δάπεδο και αποθηκευτικούς χώρους, γεγονός που το καθιστά περισσότερο κέλυφος είτε για glamping είτε για επιπλέον δωμάτιο, είτε για χώρο γραφείου. Εντούτοις υπάρχει η δυνατότητα τοποθέτησης κρεβατιού, κλιματιστικού είτε ακόμη και λουτρού. Την SPACE τροφοδοτείται με ενέργεια από ένα σύστημα ηλιακών πάνελ των 200W που βρίσκονται επάνω σε μικρό τηλεσκοπικό πόλο που είναι συνδεδεμένος με μπαταρίες. Το SPACE ωστόσο μπορεί αν συνδεθεί και στο δίκτυο.

ΕΙΚ. 10.3 Άποψη του εσωτερικού του Ecocapsule, με κουζίνα, μπάνιο και κρεβάτι

39 Ας δούμε τώρα τα γενικότερα χαρακτηριστικά που αφορούν και τις δύο σειρές του Ecocapsule και πιο συγκεκριμένα την πρώτη σειρά που παρουσιάζει τον πλήρη απαραίτητο εξοπλισμό μίας κατοικίας. Οι διαστάσεις του είναι οι εξής: 4.7m μήκος, 2.2m πλάτος και 2.5M ύψος. Και το κατοικήσιμο εμβαδό ανέρχεται στα 8.2m². Όπως ειπώθηκε και παραπάνω, η αυγοειδής γεωμετρία του κελύφους είναι κατασκευασμένη από μονωμένο περίβλημα υαλοβάμβακα, τοποθετημένος σε ατσάλινο πλαίσιο. Προσφέρει δυνατότητες off-grid και ευκαιρία για μία eco ζωή. Δε χρειάζεται να συνδεθεί σε δίκτυο για ηλεκτρισμό και ύδρευση καθώς είναι αυτόνομο και μπορεί να παράγει και τις δύο αυτές πηγές για ηλεκτρισμό και νερό από το γύρω περιβάλλον. Το Ecocapsule έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να μπορεί να κατοικείται είτε από ένα είτε και από δύο άτομο, για διάστημα που ορίζεται αναλόγως με την περιοχή στην οποία θα τοποθετηθεί η μικροκατοικία. Περιλαμβάνει, μία μικρή κουζίνα με τον βασικό εξοπλισμό, κρεβάτι το οποίο ανοίγει και γίνεται και διπλό, μπάνιο-λουτρό, αναδιπλούμενο τραπέζι μπροστά από παράθυρο έτσι ώστε να έχει και το ρόλο χώρου εργασίας καθώς επίσης και αποθηκευτικό χώρο.

ΕΙΚ. 10.5 Το Ecocapsule αξιοποιεί ηλιακή και αιολική ενέργεια και βρόχινο νερό

ΕΙΕΙΚ. 10.6 Δυνατότητα φόρτισης της μπαταρίας των 9.7 kWh

Πως όμως ακριβώς αξιοποιεί τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας προκειμένου να λειτουργεί αυτόνομα και εκτός δικτύου;

ΕΙΚ. 10.4 Διαγραμματική κάτοψη των χώρων του Ecocapsule

Αρχικά, έχει φωτοβολταϊκά πάνελ στην καμπύλη οροφή του των 880W. Επιλέχθηκαν ηλιακά πάνελ υψηλής απόδοσης προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η παραγωγή ενέργειας και να αρκεί για τις απαιτήσεις της κατοίκησης και σχεδιάστηκε ώστε να παράγει περισσότερη ενέργεια από αυτή που καταναλώνει. Επιπλέον, έχει τοποθετηθεί ανεμογεννήτρια χαμηλού θορύβου η οποία παρέχει έως και 750W κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας. Ο τηλεσκοπικός στύλος στον οποίο έχει τοποθετηθεί η ανεμογεννήτρια, μπορεί εύκολα να διπλωθεί για ευκολία στη μετακίνηση. Έχει τη δυνατότητα να παράγει ηλεκτρισμό 24 ώρες τη μέρα. Επίσης, η κατοικία έχει εξοπλιστεί με μπαταρία 9.7kWh, η οποία αν φορτιστεί μπορεί να κρατήσει έως και 4 μέρες. Αν φορτιστεί η μπαταρία, το Ecocapsule «στέλνει» μέρος της ενέργειας από τα ηλιακά πάνελ για το θερμοσίφωνο.

40 Έχει αξιοποιηθεί, παράλληλα, και η δυνατότητα συλλογής βρόχινου νερού. Έτσι, λοιπόν, το νερό της βροχής συλλέγεται στην επιφάνεια της μικροκατοικίας, στη συνέχεια εισέρχεται σε δεξαμενή συλλογής νερού, όπου τελικά φιλτράρεται και είναι έτοιμο για την εξυπηρέτηση των αναγκών. Ένα ακόμη στοιχείο εξοικονόμησης ενέργειας που χρησιμοποιεί η κατοικία, είναι ο εναλλάκτης θερμότητας που χρησιμοποιεί εκπεμπόμενο αέρα για να ζεστάνει τον φυσικό που εισέρχεται στο χώρο. Η ενέργεια που παράγεται μέσω των μορφών που αναλύθηκαν παραπάνω, χρησιμοποιείται για την εξυπηρέτηση του ατόμου που θα διαμένει στην κατοικία και είναι μία μονάδα κλιματιστικού και θέρμανσης, θερμοσίφωνας, κουζίνα, για τη χρήση στο λουτρό καθώς επίσης και για λοιπές ανάγκες που προκύπτουν κατά την διάρκεια της κατοίκησης. Όσον αφορά την τουαλέτα, λειτουργεί χωρίς νερό. Για την επόμενη σειρά του Ecocapsule δουλεύτηκε η ιδέα για χρήση τουαλέτας αποτέφρωσης που χρησιμοποιεί ηλεκτρική θερμότητα για να μειώσει τα ανθρώπινα απόβλητα μέσω ρίψης στάχτης.

3.2.7 D i o g e n e b y R e n z o P i a n o Το Diogene είναι μία κατασκευή ελάχιστης κατοίκησης, η οποία υλοποιήθηκε από τον Renzo Piano το 2013 σε συνεργασία του με τη Vitra. Η Vitra είναι ελβετική εταιρεία επίπλων Vitra με έδρα το Birsfelden, η οποία κατασκευάζει και υλοποιεί τα έργα πολλών διεθνώς γνωστών σχεδιαστών επίπλων και έχει γίνει ιδιαίτερα γνωστή ως μία από τις πιο αρχιτεκτονικά «φωτισμένες» εταιρείες στον κόσμο με το περίφημο campus.

Επιπλέον, στην κατοικία έχει τοποθετηθεί σύστημα με αισθητήρες Smart Home, μέσω εφαρμογής στο smartphone. Παρέχει επίσης, σύνδεση δικτύου δεδομένων με κάλυψη 2G/3G/4G. Τα έπιπλα της μικροκατοικίας, κατασκευάστηκαν από κυψελωτά πάνελ με φινίρισμα από καπλαμά. Τα έπιπλα περιλαμβάνουν, επιφάνεια εργασίας, ντουλάπια, ράφια, πτυσσόμενο κρεβάτι με στρώμα, ντουλάπια κουζίνας και ντουλάπια αποθηκευτικού χώρου.

ΕΙΚ. 11.1 Diogene by Renzo Piano, άποψη από τη μπροστινή είσοδο

Το Diogene είναι μία αυτόνομη μικρή κατασκευή κατοίκησης, της οποίας οι διαστάσεις είναι μόλις 2.5m x 3m. Στην έκθεση κτιρίων και επίπλων της Vitra, λόγω της ελάχιστης κλίμακας του ως «κτιριακού κατασκευάσματος», έχει οριστεί ως το μικρότερο κτίριο της Vitra αλλά συγχρόνως ως το μεγαλύτερο προϊόν. Ο ενθουσιασμός του Piano επάνω στη μικροκατοίκηση και τον ελάχιστο χώρο στον οποίο μπορεί να διαμείνει ένα άτομο ήδη από μικρή ηλικία ως φοιτητής που ήταν, τον οδήγησε μετά από 10 χρόνια στο σχεδιασμό αυτής της πρωτότυπης κατοικίας. Το όνομα της κατοικίας, το Diogene, δεν είναι τυχαίο αλλά έχει ως αναφορά τον Διογένη τον Κυνικό, αρχαίο Έλληνα φιλόσοφο, ο οποίος υποστήριζε πως η ευτυχία του ανθρώπου επιτυγχάνεται με την αυτάρκεια, τη λιτότητα και ο ίδιος διέμενε σε ένα βαρέλι.

ΕΙΚ. 10.7 Διαβίωση στο Ecocapsule και εντός πόλεως

41

ΕΙΚ. 11.2 Τα «συστατικά» της κατασκευής σε αξονομετρικό σε έκρηξη

Το αποτέλεσμα της συνεργασίας αυτής ήταν να υπάρξουν ενδιαφέρουσες καινοτομίες πάνω στο σχεδιασμό και τις τεχνολογίες που χρησιμοποιήθηκαν στην μικροκατοικία Diogene. Η κατοικία είναι αυτόνομη, καθώς περιέχει συστήματα συλλογής νερού και ενέργειας και συγχρόνως στο μικρό αυτό χώρο παρέχονται όλα τα απαραίτητα ώστε να ζήσει κανείς με έναν απλό τρόπο ζωής. Επίσης, παρέχεται η δυνατότητα της εύκολης μετακίνησης του λόγω των ελάχιστων κυβικών του ακόμη και όταν είναι πλήρως εξοπλισμένο και με τα έπιπλα στο εσωτερικό του.

ΕΙΚ. 11.3 Η κάτοψη του Diogene

ΕΙΚ. 11.4 Τομή στο χώρο της κουζίνας και του λουτρού

ΕΙΚ. 11.5 Τα τεχνολογικά μέρη της κατασκευής τα οποία συντελούν όλα μαζί στην επίτευξη της αυτονομίας της

42 Ας περάσουμε όμως τώρα στην εξωτερική δομή της κατοικίας. Το κέλυφος της έχει το σχήμα αυτό του αρχετύπου ενός σπιτιού με κεκλιμένη οροφή και είναι κατασκευασμένο από πάνελ XLAM, το οποίο αποτελείται από τρεις στρώσεις ξύλου κέδρου κολλημένες μεταξύ τους, το οποίο χρησιμοποιείται και στα εσωτερικά τοιχώματα και έπιπλα. Προκειμένου όμως, να είναι προστατευμένο από τα καιρικά και περιβαλλοντικά φαινόμενα που θα επικρατούν στην περιοχή τοποθέτησης του, επενδύθηκε στο εξωτερικό του με φύλλα αλουμινίου και οι γωνίες του έχουν στρογγυλοποιηθεί, χαρακτηριστικά τα οποία δίνουν συγχρόνως μία πιο σύγχρονη εικόνα και τεχνολογική άποψη στην «παραδοσιακή»-βασική γεωμετρία του. Δεν είναι μονάχα μία μονάδα διαμονής τύπου καλύβας αλλά αντιθέτως είναι μία τεχνικά και αισθητικά ελκυστική μονάδα διαμονής.

Σε συνεργασία με την Transsolar, αναπτύχθηκε η απαραίτητη τεχνολογία στο Diogene προκειμένου να γίνει αυτόνομο. Το Diogene, λοιπόν, περιλαμβάνει Vacuum Insulation Panels (VIP), ένα νέο υλικό που χρησιμοποιείται τόσο για μόνωση όσο και για επικάλυψη, διαθέτει τριπλά τζάμια για καλύτερη μόνωση και ελαχιστοποιεί τις θερμικές γέφυρες. Χρησιμοποιεί φωτοβολταϊκά και ηλιακά πάνελ. Επίσης, κάνει χρήση της γεωθερμικής αντλίας θερμότητας, η οποία είναι ένα ηλεκτροκίνητο σύστημα που εκμεταλλεύεται τη σταθερή θερμοκρασία του υπεδάφους ώστε να παρέχει θέρμανση, ψύξη και ζεστό νερό και αυτό μέσω της αξιοποίησης της ηλεκτρικής ενέργειας, με την οποία εξασφαλίζεται η μεταφορά της θερμότητας από το υπέδαφος προς τη μικροκατοικία κατά την περίοδο που απαιτείται η θέρμανση και το αντίστροφο κατά την περίοδο που απαιτείται η ψύξη του χώρου. Παράλληλα, αξιοποιεί το βρόχινο νερό με δεξαμενή για τη συλλογή του και προκειμένου να μην γίνεται ανεξέλεγκτη σπατάλη του έχει τοποθετηθεί ντους χαμηλής πίεσης και βιολογική τουαλέτα η οποία δε χρησιμοποιεί καθόλου νερό. Τέλος, υπάρχει η δυνατότητα φυσικού αερισμού και γίνεται χρήση φωτισμού χαμηλής ενέργειας προκειμένου να μην καταναλώνει άσκοπα ενέργεια από αυτή που παράγεται μέσω των φωτοβολταϊκών συστημάτων.

ΕΙΚ. 11.6 Οι τέσσερις όψεις της κατασκευής του Diogene

Σε συνεργασία με την Transsolar, αναπτύχθηκε η απαραίτητη τεχνολογία στο Diogene προκειμένου να γίνει αυτόνομο. Το Diogene, λοιπόν, περιλαμβάνει Vacuum Insulation Panels (VIP), ένα νέο υλικό που χρησιμοποιείται τόσο για μόνωση όσο και για επικάλυψη, διαθέτει τριπλά τζάμια για καλύτερη μόνωση και ελαχιστοποιεί τις θερμικές γέφυρες.

Τώρα όσον αφορά τη διάταξη του χώρου και του εξοπλισμού στο εσωτερικό της κατοικίας, πρέπει να τονιστεί πως τοποθετήθηκαν με τρόπο εργονομικό και τέτοιο ώστε η μικροκατοικία Diogene να είναι βιώσιμη και λειτουργική για το μικρό των διαστάσεων της. Το εσωτερικό είναι ουσιαστικά χωρισμένο σε δύο τμήματα. Το πρώτο τμήμα, το μπροστινό, λειτουργεί ως καθιστικό-σαλόνι. Στη μία πλευρά υπάρχει ένας πτυσσόμενος καναπές-κρεβάτι και στην απέναντι πλευρά του υπάρχει ένα ξύλινο πτυσσόμενο τραπέζι το οποίο είναι διαιρεμένο σε τρία διαφορετικά κομμάτια ώστε να προσαρμόζεται αντίστοιχα και να ανοίγει κάθε φορά ανάλογα με την ανάγκη. Ακριβώς επάνω από το τραπέζι υπάρχει παράθυρο. Ο αποθηκευτικός χώρος του καθιστικού έχει κατασκευαστεί από ελαφριά κιβώτια αλουμινίου τα οποία μπορούν να κρεμαστούν στον τοίχο από ειδικά μεταλλικά στοιχεία. Στο δεύτερο τμήμα της κατοικίας, το οποίο και διαχωρίζεται από το καθιστικό περιλαμβάνει την κουζίνα όπου έχει μειωθεί τόσο ώστε να παρέχει μόνον τα απαραίτητα και το λουτρό το οποίο αποτελείται από την τουαλέτα και τη ντουζιέρα. Στην κουζίνα έχουν χρησιμοποιηθεί πιάτα και λοιπά είδη αλουμινίου τα οποία μπορούν να κρεμαστούν.

43

ΕΙΚ. 11.7 Άποψη από το εσωτερικό, χώρος καθιστικού και τραπεζιούγραφείου

ΕΙΚ. 11.8 Άποψη του εσωτερικού από την κουζίνα και το λουτρό

ΕΙΚ. 11.9 Ο Renzo Piano με το «δημιούργημα» του, Vitra Campus, 2013

44

45

Μ Ε Ρ Ο Σ Β’ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΗ - ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΙΚΡΟΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΜΕ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ OFF-THE-GRID

46

1 ΜΙΚΡΟΚΑΤΟΙΚΙΑ: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ, ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ, ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ Η μικροκατοικία που θα προταθεί στο κεφάλαιο αυτό, θα σχεδιαστεί σύμφωνα με ορισμένα χαρακτηριστικά και θα τοποθετηθεί στον Ελλαδικό χώρο. Θα αναλυθεί περαιτέρω στη συνέχεια το ακριβές πρόγραμμα της μικροκατοικίας. Στόχος και σκοπός του σχεδιασμού είναι η επίτευξη των εξής στοιχείων: 1. Να αποτελεί μία μικρή κατασκευή, με τις ελάχιστες δυνατές διαστάσεις για να εξασφαλίζεται η κάλυψη των αναγκών των ατόμων που θα διαμένουν και η άνεση τους.

2. Να είναι εφικτή η μόνιμη διαμονή, όχι μόνο για περιορισμένο χρονικό διάστημα.

3. Να είναι λειτουργική με έξυπνο σχεδιασμό των χώρων και την ορθή τοποθέτηση των κατάλληλων επίπλων και των εξοπλισμών και συσκευών που θα περιλαμβάνει.

4. Να μπορεί να μετακινηθεί εύκολα έστω με γερανό. Γεγονός που προϋποθέτει το μικρό βάρος της κατασκευής.

5. Να είναι βιώσιμη. Ο σχεδιασμός της να είναι βιοκλιματικός. Να επιτυγχάνεται, δηλαδή, όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας και αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

6. Να είναι αυτόνομη. Ο σχεδιασμός της θα οριστεί με βάση την off-grid (εκτός δικτύου) έννοια που θα δίνει τη δυνατότητα τοποθέτησης της ακόμη και σε μέρη όπου δεν υπάρχει πρόσβαση σε δίκτυο ηλεκτρισμού και σε παροχή νερού και αποχετευτικού συστήματος.

7. Να είναι οικονομική. Προκειμένου, να πραγματοποιηθούν όλα τα παραπάνω ζητούμενα και να ενταχθούν στη δομή της μικροκατοικίας, είναι γεγονός πως η τιμή της κατασκευής, θα είναι λίγο υψηλότερη από το κόστος που θα είχε μία κατοικία αντίστοιχων διαστάσεων χωρίς όμως τις τεχνολογικές δυνατότητες που προαναφέρθηκαν. Με την έναρξη όμως της διαμονής και το πέρασμα ορισμένου χρόνου θα γίνει ιδιαίτερα αισθητή η μείωση του κόστους τόσο αναφορικά με την ενέργεια όσο και αναφορικά με τη συντήρηση της.

1.1 Μ Ε Λ Ε Τ Η Κ Α Ι Ε Ρ Ε Υ Ν Α Ένα πολύ σημαντικό βήμα για την έναρξη της διαδικασίας του σχεδιασμού της μικροκατοικίας με τα χαρακτηριστικά που προαναφέρθηκαν, ήταν να γίνει αρχικά μία έρευνα σχετικά με το τι υπάρχει στην αγορά της Ελλάδος τόσο ως προς το αρχιτεκτονικό και κατασκευαστικό κομμάτι σε μικροκατοικίες όσο και ως προς τα τεχνολογικά μέσα που διατίθενται. Πιο συγκεκριμένα, μελετήθηκε η αγορά στον ελλαδικό χώρο ως προς τα είδη μικροκατοίκησης που παρουσιάζει, ως προς τα πιο διαδεδομένα συστήματα δόμησης και υλικά που χρησιμοποιούνται, ως προς τις τεχνολογίες που προσδίδουν σε μία κατοικία αυτονομία και αυτάρκεια, καθώς και ως προς τις τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται για βιοκλιματικό σχεδιασμό, προκειμένου να επιτυγχάνεται εξοικονόμηση ενέργειας. Γενικά, στο κομμάτι της αρχιτεκτονικής μικροκατοικιών με χρήση τεχνολογιών για επίτευξη βιωσιμότητας, παρατηρήθηκε πως η Ελλάδα είναι ακόμη καινούργια στο χώρο αυτό, εντούτοις όμως κάνει πολλά βήματα προκειμένου να διεισδύσει περισσότερο στο χώρο και ίσως στο μέλλον και να πρωτοτυπήσει με καινούργια συστήματα και τεχνικές. Όσον αφορά, λοιπόν, τις μικροκατοικίες στον ελλαδικό χώρο έχουμε τις εξής κατασκευές: • Προκατ κατασκευές κατοικιών με συμβατικότερα είδη δόμησης • Προκατ μεταλλικές κατασκευές, όπως είναι π.χ. τα isobox, όπου η χρήση τους ανταποκρίνεται καθαρά και μόνον σε χρήση είτε ως χώρου αποθήκευσης, είτε ως χώρου γραφείου, όπου όμως με την κατάλληλη επένδυση και χρήση θερμομόνωσης μπορούν να αποτελέσουν μία πολύ καλή λύση διαμονής.

• Ξύλινες κατασκευές, όπου η χρήση τους δεν έχει γίνει ακόμη ευρεία για μακροχρόνια κατοίκηση, αλλά αντιθέτως αποτελούν μία πολύ καλή λύση διαμονής για μικρότερα χρονικά διαστήματα.

• Container. Η κίνηση μετατροπής των container σε δομές κατοίκησης δεν είναι καινούργια καθώς τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα, έχει γίνει τάση η μετατροπή τους σε κατοικήσιμο χώρο, με τη μόνη διαφορά και πάλι πως χρησιμοποιούνται για προσωρινή κατοίκηση. Λόγου χάρη, είναι ιδανική λύση για έναν γεωργό, ο οποίος επιθυμεί να διαθέτει έναν χώρο ανάπαυσης κοντά στην καλλιεργήσιμη έκταση του όπου και απασχολείται.

47 • Τροχόσπιτα και τροχοβίλες. Εντάσσονται και πάλι στα πλαίσια μικρών κατοικιών και μάλιστα τροχήλατων. Υπάρχουν στον ελλαδικό χώρο, σε μικρότερο όμως ποσοστό αναφορικά με το εξωτερικό και πάλι όμως η χρήση τους είναι προσωρινή. Χρησιμοποιούνται, συνήθως, για λίγες μέρες των διακοπών κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, καθώς εξασφαλίζουν οικονομικότερη λύση διακοπών. Όσον αφορά, τις μεθόδους και τα συστήματα δόμησης που χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα, φαίνεται να κυριαρχούν κυρίως τα εξής: • Η δόμηση με οπλισμένο σκυρόδεμα (σύνηθες) • Η δόμηση με πέτρα ή τούβλο (σύνηθες) • Η σύμμικτη δόμηση, στην οποία γίνεται χρήση χαλύβδινων στοιχείων, συνδυαστικά με οπλισμένο σκυρόδεμα (σύνηθες) • Ξύλινες κατασκευές (λιγότερο σύνηθες) • Μεταλλικές κατασκευές (λιγότερο σύνηθες) • Άλλοι τύποι δόμησης (σπανιότερο) Επίσης, όσον αφορά τις τεχνολογίες βιοκλιματικού σχεδιασμού με παθητικά σπίτια, τεχνολογίες off-grid και λοιπές τεχνολογίες πάνω σε δομές κατοίκησης, απαιτείται μεγαλύτερη προώθηση του στην ελληνική αγορά ώστε να προτιμηθεί από τον καταναλωτή και να είναι σε τιμή προσιτή. Να σημειωθεί, παράλληλα, πως τα παθητικά σπίτια, έκαναν την εμφάνιση τους στη Βόρεια Ευρώπη πιο δυναμικά και έγιναν ιδιαίτερα δημοφιλείς. Το κλίμα, όμως της Ελλάδος, ως εύκρατο και πιο ήπιο από αυτό της Βόρειας Ευρώπης, μπορεί εφαρμοστεί πιο αποδοτικά στο πρότυπο του παθητικού σπιτιού. Στην Ελλάδα, όμως δεν υπάρχουν ακόμη πολλές τέτοιες κατοικίες, το σίγουρο όμως είναι πως μπορούν να εφαρμοστούν με μεγάλη επιτυχία και στον ελλαδικό χώρο.

1.2 Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Ποιο θα είναι το πρόγραμμα της κατοικίας και σε ποιους απευθύνεται; Στην παρούσα κατοικία μικρής κλίμακας, θα διαμένουν 2 άτομα. Πρόκειται για ζευγάρι νεαρής ηλικίας, το οποίο μόλις έχει αποφοιτήσει και έχει ξεκινήσει την επαγγελματική του πορεία με εργασία εξ’ αποστάσεως.

Για το λόγο αυτό η κατοικία προτίθεται να τοποθετηθεί σε τοποθεσία εκτός του αστικού ιστού της πόλης. Συγκεκριμένη τοποθεσία δεν έχει οριστεί και είναι ελεύθερη, υπάρχει η δυνατότητα τοποθέτησης της στα πλαίσια του Ελλαδικού χώρου, είτε σε παραθαλάσσια περιοχή, είτε στο βουνό, είτε σε πεδιάδα. Πρόκειται για μία κατοικία η οποία θα ακολουθεί τα πρότυπα του βιοκλιματικού σχεδιασμού και παράλληλα θα παρουσιάζει αυτονομία. Θα έχει δηλαδή, τον κατάλληλο τεχνολογικό εξοπλισμό προκειμένου να επιτυγχάνεται η off-the-grid (εκτός δικτύου) λειτουργία της.

1.3 Ε Π Ι Λ Ο Γ Η Σ Υ Σ Τ Η Μ Α Τ Ο Σ Κ Α Ι ΥΛΙΚΟΥ ΔΟΜΗΣΗΣ Μεγάλη έρευνα όσον αφορά την κατάλληλη επιλογή δομικού συστήματος, πραγματοποιήθηκε προκειμένου να επιλεγεί το καταλληλότερο, πιο ανθεκτικό και εύκολο σύστημα για την κατασκευή του κελύφους, ώστε τόσο να παρουσιάζει ανθεκτικότητα με το πέρασμα του χρόνου, όσο και να υπακούει στα πρότυπα της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής. Έτσι ερευνώντας, υλικά και συστήματα δόμησης τόσο στην Ελλάδα (όπως παρουσιάστηκαν σε παραπάνω ενότητα) όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο τι υπάρχει στην αγορά, επιλέχθηκε για τη δόμηση το υλικό SIP (Structural Insulated Panel). Το υλικό αυτό χρησιμοποιείται ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια σε μεγάλο ποσοστό στο εξωτερικό και εισάγεται πλέον και από κάποιες εταιρείες με έδρα την Ελλάδα για χρήση του και στον ελλαδικό χώρο. Στο εξωτερικό, η ιδέα του υλικού αυτού και της δόμησης ξεκίνησε από το 1930, αλλά η προσοχή «έπεσε» πάνω του κατά το 1970 όπου και από τότε άρχισε να χρησιμοποιείται. Το SIP είναι ένα υλικό που έχει τη δομή τύπου sandwich. Είναι κατασκευασμένο από πάνελ OSB στις εξωτερικές του πλευρές και μέσα περικλείει άκαμπτο αφρό πολυουρεθάνης. Το αποτέλεσμα του συνδυασμού αυτών των υλικών είναι ένα ενεργειακά αποδοτικό δομικό σύστημα, το οποίο είναι συγχρόνως ανθεκτικό και οικονομικό. Ας δούμε όμως επιπλέον λόγους που επιλέχθηκαν τα SIPs; Τι προσφέρουν και ποια είναι τα πολυάριθμα οφέλη που καταμετρούνται από τη χρήση τους;

48 1. Έχουν μεγάλη ανθεκτικότητα, ακόμη και στο χρόνο και σε φυσικές καταστροφές. Η δομοστατική αντοχή των κατασκευών με SIP είναι σημαντικά ανώτερη συγκριτικά με μία συμβατική κατασκευή. Η διάρκεια ζωής τους είναι 60 έτη.

2. Τα SIP συνεισφέρουν στην ενεργειακή απόδοση, καθώς εξασφαλίζουν άριστη θερμομόνωση. Λόγω των συστατικών κατασκευής του τα SIP παρουσιάζουν χαμηλή τιμή συντελεστή U, προσφέροντας έτσι εξαιρετικές αποδόσεις στη θερμομόνωση. Επίσης, η τεχνολογία του πάνελ, το καθιστά ιδιαίτερα αεροστεγές ως υλικό, προσφέροντας έτσι έλεγχο του εσωτερικού περιβάλλοντος και συμβάλλοντας έτσι στη μείωση των απαιτήσεων για θέρμανση και ψύξη αντίστοιχα.

3. Σχεδιάζονται και κατασκευάζονται υπό ελεγχόμενες συνθήκες σε εργοστάσια το οποίο συνεπάγεται ακρίβειας χιλιοστού και απαλλαγή από αστοχίες, γεγονός που καθιστά την κατασκευή ποιοτική χωρίς εμφάνιση αστοχιών.

4. Τα SIPs προσφέρουν οικονομικά οφέλη. Το κόστος κατασκευής και εργασίας είναι μειωμένο σε σχέση με άλλες συμβατικές κατασκευές. Επίσης, είναι μειωμένο και το κόστος της ανέγερσης, καθώς τα δομικά στοιχεία φτάνουν έτοιμα στο εργοτάξιο γεγονός που σημαίνει πως η διαδικασία ανέγερσης είναι πολύ ευκολότερη και δεν απαιτείται μεγάλος αριθμός εργατών με πολύωρη εργασία. Τέλος, είναι οικονομική λύση ως προς το ζήτημα της ενέργειας που εξοικονομείται λόγω του ενεργειακού ζητήματος που καλύπτει ως υλικό. Έτσι, ως αποτέλεσμα, οι λογαριασμοί ενέργειας (ρεύματος) μειώνονται σε ποσοστό (50-60) %.

5. Μειωμένος χρόνος κατασκευής και ανέγερσης μίας κατοικίας. Σε αυτό συνεισφέρει τόσο η ευκολία στη δόμηση όσο και ο από την αρχή σχεδιασμός και τοποθέτησης των σωληνώσεων και των καλωδίων εντός των πάνελ που είναι αναπόσπαστο μέρος της εργοστασιακής κατασκευής των SIPs. 6. Διαθέτουν πυροπροστασία. Έχουν κατασκευαστεί με πυράντοχα στοιχεία που υπακούν στους κανονισμούς σχετικά με την πυραντίσταση και έχουν δοκιμαστεί αναλόγως.

7. Διαθέτουν καλή ηχομόνωση. Πιο συγκεκριμένα το κλασικό SIP μειώνει τον εξωτερικό ήχο κατά 38dB και βέβαια μετά υπάρχουν και δυνατότητες καλύτερης ηχομόνωσης όταν πρόκειται για την κατασκευή στούντιο. Επίσης, η ακαμψία του υλικού, άρα και του εδάφους που είναι κατασκευασμένο από αυτό μειώνει και απομακρύνει τους κραδασμούς. αεροστεγανότητας του υλικού.

8. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν τα SIP για μία υγιεινή και ποιοτική ζωή στο εσωτερικό της κατασκευής. Αυτά διότι, θέρμανση και ψύξη ρυθμίζονται ομοιόμορφα χωρίς δημιουργία θερμογεφυρών όπως σε συμβατικά κτίρια που οφείλονται για παράγοντες παρουσίασης δυσφορίας του ατόμου. Παράλληλα, ο αέρας ελέγχεται και ανανεώνεται πολύ εύκολα λόγω της αεροστεγανότητας του υλικού.

9. Τέλος, ένα ακόμη θετικό χαρακτηριστικό των πάνελ είναι πως η χρήση τους είναι κατάλληλη για όλους τους γεωγραφικούς τύπους και τα κλίματα. Έτσι, ενδείκνυται τόσο για ορεινή και λοφώδη περιοχή όσο και για πιο πεδινή έκταση.

EIK. 12.1 Structural Insulated Panel (SIP)

1.4 Τ Α « Σ Υ Σ Τ Α Τ Ι Κ Α » Σ Τ Ο Ι Χ Ε Ι Α ΤΗΣ ΜΙΚΡΟΚΑΤΟΙΚΙΑΣ Μία μικροκατοικία, προκειμένου να είναι πλήρης τόσο ως προς τον εξοπλισμό όσο και ως προς τις δυνατότητες που θα παρέχει, πρέπει να περιέχει μία σειρά στοιχείων-χαρακτηριστικών, τα οποία θα απαντάνε στις ανάγκες του ατόμου που θα διαβιώνει. Αυτές είναι κοινές για όλες τις μερίδες ανθρώπων άρα συνεπώς και για το ζευγάρι του προγράμματος της παρούσας μικρής κατοικίας. Ποιες είναι, λοιπόν, αυτές οι ανάγκες; Το μαγείρεμα, το γεύμα, η ζωή μέσα στην κατοικία και κατά συνέπεια η χαλάρωση μέσα στο σπιτικό, το μπάνιο, ο ύπνος και τέλος η δουλειά-εργασία. Οι παραπάνω ανάγκες εξασφαλίζονται και μπορούν να παρέχονται στον άνθρωπο με τη χρήση κατάλληλου εξοπλισμού και επίπλων. Στο παρακάτω σχεδιάγραμμα, φαίνεται καλύτερα ποιες ανάγκες αντιστοιχίζονται με ποια «συστατικά» ενός σπιτιού:

49

50

1.5 Β Ι Ω Σ Ι Μ Ο Σ Κ Α Ι Β Ι Ο Κ Λ Ι Μ Α Τ Ι Κ Ο Σ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Για το σχεδιασμό της μικροκατοικίας, πέραν του ότι θα ληφθούν υπόψιν οι παραπάνω ανάγκες και κατ’ επέκταση οι χώροι που τις εξυπηρετούν, παράλληλα θα σχεδιαστεί η κατοικία με βάση κάποιες βασικές αρχές βιοκλιματικού σχεδιασμού, προκειμένου να γίνει η καλύτερη δυνατή αξιοποίηση του κλίματος και αυτό να συνεισφέρει σε μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας. Η κατοικία πρόκειται να έχει μικρές διαστάσεις, πράγμα που σημαίνει πως οι αρχές αυτές θα παρουσιάσουν μεγαλύτερα οφέλη και θα είναι πιο αποδοτικές.

Τα Low-e κουφώματα, έχουν μία πολύ μικρή, διάφανη επίστρωση στην επιφάνεια τους, που βοηθά στην καλύτερη ανάκλαση της θερμότητας από το ίδιο το γυαλί και δημιουργείται έτσι ένα τζάμι με τεχνολογία που συμβάλει στην μείωση των εκπομπών. Οι ακριβείς του ιδιότητες φαίνονται στην παραπάνω εικόνα. Η κατάλληλη αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας για θέρμανση και φωτισμό όλο το χρόνο, μπορεί να επιτευχθεί με την επιλογή του σωστού προσανατολισμού τοποθέτησης της κατοικίας και των ανοιγμάτων της.

Αρχικά, πρέπει να επιτευχθεί θερμική προστασία της κατοικίας τόσο το χειμώνα όσο και το καλοκαίρι. Αυτό γίνεται: (α) με την επιλογή συστήματος δόμησης που εξασφαλίζει αυτές τις συνθήκες και (β) με την επιλογή κατάλληλων κουφωμάτων και συγκεκριμένα τα κουφώματα τεχνολογίας Low-e.

Ο νότιος προσανατολισμός είναι ο πιο πλεονεκτικός. Η τοποθέτηση μεγάλων παραθύρων στο νότο είναι καθοριστική για τη θερμική άνεση του σπιτιού. Είναι κατάλληλος για όλους τους χώρους. Αντίθετα, ο βόρειος προσανατολισμός είναι αυτός που συνήθως τοποθετούνται χώροι οι οποίοι δεν απαιτούν την ύπαρξη μεγάλων παραθύρων που θα δυσχεραίνουν τη θερμική άνεση στο εσωτερικό της κατοικίας. Έτσι τοποθετούνται κυρίως κλιμακοστάσια, λουτρά και αποθήκες. Ένα ακόμη βασικό χαρακτηριστικό είναι η προστασία της κατοικίας από τον ήλιο του καλοκαιριού. Στην παρούσα κατοικία, αυτό θα εξασφαλιστεί τόσο με τεχνητούς τρόπους σκίασης (π.χ. πτυσσόμενα σκίαστρα) όσο και με φυσικούς τρόπους (φύτευση και δέντρα). Ιδιότητα των Low-e κουφωμάτων

51

Η δυνατότητα φυσικού αερισμού και δροσισμού της κατοικίας είναι εξίσου σημαντική και πρωταρχικής σημασίας για την εξασφάλιση ποιοτικής διαβίωσης και υγιεινών συνθηκών. Αυτό επιτυγχάνεται με την τοποθέτηση αντικριστών ανοιγμάτων.

52

1.6 Σ Κ Ι Τ Σ Α Κ Α Ι Σ Χ Ε Δ Ι Α Ι Δ Ε Α Σ Για το σχεδιασμό της κατοικίας, λήφθηκαν υπόψιν ποικίλοι παράγοντες και δεδομένα που παρουσιάστηκαν και στις δύο παραπάνω ενότητες 1.5 και 1.6. Σχεδιάστηκε έτσι μία κατοικία, που πληροί τα εξής: • Ελάχιστα τετραγωνικά που όμως εξασφαλίζουν άνεση και ορθή κατανομή των χώρων και των δραστηριοτήτων.

• Θερμική άνεση και κατάλληλη επιλογή υλικών δόμησης.

• Δυνατότητα εξοικονόμησης ενέργειας.

• Οικονομική κατασκευή (θα αναλυθεί καλύτερα παρακάτω στην ενότητα της κοστολόγησης) και γρήγορη ανέγερση.

Παρουσιάζονται παρακάτω κάποιες αρχικές δοκιμές γεωμετριών πριν αποφασιστεί το τελικό αποτέλεσμα σχεδιασμού όπου παρουσιάζεται στη συνέχεια με τα σχέδια των κατόψεων, των τομών και των όψεων του.

53 Οι διαστάσεις της κατοικίας είναι οι εξής: Μήκος μεγάλης πλευράς: 5.79m Πλάτος μεγάλης πλευράς: 4.80m

Β

Το εμβαδό χρήσης της κατοικίας, δηλαδή ο συνολικός καθαρός χώρος του ισογείου μαζί με το πατάρι είναι: 24.78m² Το εμβαδό του ισογείου είναι: 18.33m² Το εμβαδό του παταριού είναι: 6.45m²

Α

Α

ΚΑΤΟΨΗ ΙΣΟΓΕΙΟΥ ΚΛΙΜΑΚΑ 1:50

Β

54

Β

Α

Α

ΚΑΤΟΨΗ ΠΑΤΑΡΙΟΥ ΚΛΙΜΑΚΑ 1:50

Β

55

ΚΑΤΟΨΗ ΔΩΜΑΤΟΣ ΚΛΙΜΑΚΑ 1:50

56

ΤΟΜΗ Α-Α ΚΛΙΜΑΚΑ 1:50

57

ΤΟΜΗ Β-Β ΚΛΙΜΑΚΑ 1:50

58

ΝΟΤΙΑ ΟΨΗ ΚΛΙΜΑΚΑ 1:70

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΟΨΗ ΚΛΙΜΑΚΑ 1:70

59

ΔΥΤΙΚΗ ΟΨΗ ΚΛΙΜΑΚΑ 1:70

ΒΟΡΕΙΑ ΟΨΗ ΚΛΙΜΑΚΑ 1:70

60

1.7 Κ Α Τ Α Σ Κ Ε Υ Α Σ Τ Ι Κ Ε Σ Λ Ε Π Τ Ο Μ Ε Ρ Ε Ι Ε Σ ΚΑΙ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ

ΣΤΕΓΗ-ΟΡΟΦΗ 0.40

1.22

1.7.1 Δ Ι Α Σ Τ Α Σ Ι Ο Λ Ο Γ Η Σ Η Κ Α Ι ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΔΟΜΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ

0.74 7.00

Τα SIP, βγαίνουν σε ποικίλες διαστάσεις που κάθε φορά διαφοροποιούνται ανάλογα με την κατασκευαστική εταιρεία και τον προμηθευτή αλλά και αναλόγως με την περιοχή. Διαφέρουν τόσο ως προς το πάχος τους όσο και ως προς τις διαστάσεις του μήκους επί του πλάτους τους.

3.70

Οι τυπικές διαστάσεις των SIP είναι οι εξής: Πάχος: 100mm, 125mm, 142mm, 150mm, 172mm, 175mm Πλάτος: 0.30m, 0.60m, 1.22m Μήκος: 2.40m, 2.70m, 3m μέχρι και 7.5m (εισαγωγή από Αμερική) Πέραν των πλαϊνών τοίχων, τα SIP μπορούν να υποστηρίξουν και δομή στέγης και δαπέδου. ΔΑΠΕΔΟ 2.80

0.25

Οι διαστάσεις των SIP που επιλέχθηκαν για τη παρούσα κατασκευή της μικροκατοικίας, είναι: 150mm πάχος, 1.22m πλάτος και μικρότερο σε σημεία όπου πρέπει να συμπληρωθεί υλικό και το μήκος διαφέρει κάθε φορά λόγω της κεκλιμένης στέγης και για το λόγο αυτό κάθε τμήμα-κομμάτι SIP θα έχει τραπεζιόσχημη μορφή.

Τα κομμάτια θα κοπούν στα σημεία των παραθύρων-πορτών.

0.66

Παρακάτω φαίνονται οι διαστάσεις και οι ποσότητες των πάνελ που θα χρειαστούν, τόσο για τους περιμετρικούς τοίχους, όσο και για τη στέγη και το δάπεδο. Το πλάτος του κάθε τεμαχίου (όπου δεν αναγράφεται διάσταση) είναι 1.22m. Το πάχος του SIP που έχει χρησιμοποιηθεί είναι 150mm.

4.80

61 ΔΥΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ-ΠΛΕΥΡΑ 0.36

5.39 3.67

2.51

3.23

3.95

4.67

5.39

ΒΟΡΕΙΟ ΤΜΗΜΑ

0.90

1.18

1.81

ΝΟΤΙΟ ΤΜΗΜΑ

0.78

0.45

0.46

5.36

4.65

3.93

3.67

3.40

2.69

1.97

ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΤΜΗΜΑ

62

1.7.2 Π Α Ρ Α Λ Λ Η Λ Η Σ Υ Ν Δ Ε Σ Η Τ Ω Ν ΤΟΙΧΩΝ- ΤΜΗΜΑΤΩΝ SIP Η παράλληλη ένωση των SIP για το κτίσιμο του περιμετρικού τοίχου, έχει μία ιδιαιτερότητα. Το πάνελ είναι σχεδιασμένο κατά τέτοιον τρόπο ώστε στο ενδιάμεσο τμήμα της μόνωσης του SIP να παρουσιάζεται ένα offset προς το εσωτερικό του πάνελ με αποτέλεσμα τα δύο φύλλα του OSB να βγαίνουν ελάχιστα πιο έξω. Σε αυτήν ακριβώς την εσοχή, δηλαδή στο κενό που δημιουργείται έρχεται και «κουμπώνει» δοκάρι SIP, στο οποίο τοποθετείται αφρός πολυουρεθάνης που λειτουργεί σαν κόλλα η οποία όμως αποτρέπει τη δημιουργία θερμογεφυρών μεταξύ των πάνελ. Για την καλύτερη στήριξη βέβαια χρησιμοποιούνται και βίδες. Αυτό επαναλαμβάνεται για όλη την περιμετρική κατασκευή της κατοικίας. Η διαδικασία γίνεται καλύτερα κατανοητή στις παρακάτω απεικονίσεις.

63

1.7.3 Δ Ο Μ Ι Κ Ο Σ Υ Σ Τ Η Μ Α Τ Ο Ι Χ Ο Π Ο Ι Ϊ Α Σ Μ Ε S I P s

εσωτερική επένδυση με ξύλινα πάνελ υποδοχές εντός SIP για καλωδίωση Structural Insulated Panel (SIP) μεμβράνη υδατοστεγανότητας δοκάρια οριζοντίως διατεταγμένα εξωτερική επένδυση με ξύλινα πάνελ

64

1.7.4 ΣΤΗΡΙΞΗ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ ΚΑΙ ΑΝΕΓΕΡΣΗ ΜΕ SIPs Για τη στήριξη και ανέγερση μίας κατασκευής με SIPs από το έδαφος υπάρχουν δύο εναλλακτικές. Είτε να στηριχτεί επάνω σε γερή βάση από οπλισμένο σκυρόδεμα, όπου και θα πρόκειται για μία σταθερή και στιβαρή κατοικία, είτε να στηριχτεί με βάση πασσάλους-δοκάρια όπου θα πρόκειται για μία πιο ελαφριά και εύκολα μετακινούμενη κατασκευή. Στην παρούσα περίπτωση, της μικροκατοικίας, δε θα ενσωματωθεί στη βάση της κατοικίας οπλισμένο σκυρόδεμα, καθώς ένας από τους στόχους της κατοικίας είναι να είναι εύκολη στη μεταφορά και συνεπώς πιο ελαφριά. Θα τοποθετηθούνε μόνο στα γωνιακά σημεία υποστυλώματα οπλισμένου σκυροδέματος διαστάσεων 30cm x 30cm για σταθερότερη δομή. Η κατασκευή ουσιαστικά θα βιδωθεί στα σημεία των υποστυλωμάτων, επομένως, είναι δυνατή η αφαίρεση της ανά πάσα στιγμή αφαιρώντας τις βίδες.

ΕΙΚ.12.2 Τοποθέτηση βάσης και τοιχίων SIPs

Τα κομμάτια των SIPs όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, έχουν μία πολύ συγκεκριμένη δομή όπου ουσιαστικά έχουν τη δυνατότητα να ενώνονται σαν κομμάτια παζλ μέσω των εσοχών που παρουσιάζουν, όπου και τοποθετούνται ξύλινα δοκάρια στο πλάτος και μήκος της εσοχής. Με αντίστοιχο λοιπόν, τρόπο, λειτουργεί και η ανέγερση των SIP από το έδαφος και κατ’ επέκταση τη βάση.

ΕΙΚ.12.3 Ανέγερση οικίας με SIPs

65

66

1.7.5 Κ Α Τ Α Σ Κ Ε Υ Α Σ Τ Ι Κ Η ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ ΠΑΤΑΡΙΟΥ Το πατάρι που σχηματίζει ουσιαστικά το δεύτερο όροφο της μικροκατοικίας είναι ελεύθερο χωρίς να περικλείεται από τοιχία αλλά αντιθέτως για προστασία έχει μία σειρά κιγκλιδώματος. Συνεπώς, καθώς δεν αποτελεί ουσιαστικά όροφο στην κατοικία με τοιχία και πόρτες δεν είναι απαραίτητα και η ηχομόνωση του και η μόνωση του γενικότερα. Επομένως, το μόνο στοιχείο που θα ληφθεί υπόψιν είναι η επίτευξη της σταθερότητας του για τα δεδομένα του χώρου και του βάρους που πρόκειται να σηκώσει. Άρα μία σειρά ξύλινων δοκών ανά 20cm είναι αρκετά για να προσφέρουν στιβαρότητα και αντοχή. Πιο συγκεκριμένα η μορφή του παταριού σε τομή φαίνεται στο σκίτσο.

1.7.6 Κ Α Τ Α Σ Κ Ε Υ Α Σ Τ Ι Κ Η ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ ΣΤΕΓΗΣ Η μικροκατοικία όπως φαίνεται και στα σχέδια των όψεων και των τομών παρουσιάζει κεκλιμένη στέγηοροφή. Αυτό διότι στη ψηλότερη πλευρά της στέγης έχει δημιουργηθεί στο εσωτερικό πατάρι. Τα SIPs, είναι ένα υλικό από το οποίο μπορεί να κατασκευαστεί η στέγη και σε σχέση με λοιπά δομικά υλικά της αγοράς συνίσταται καθώς έχει στιβαρή κατασκευή, διαθέτει μεγάλη στεγανότητα και είναι πολύ πιο εύκολο στην κατασκευή συγκριτικά με άλλες συμβατικές κατασκευές στέγης.

67

1.8 Τ Ε Χ Ν Ο Λ Ο Γ Ι Κ Ε Σ Π Α Ρ Ο Χ Ε Σ OFF-THE-GRID Η μικροκατοικία, πρόκειται να τοποθετηθεί σε τοποθεσία εκτός πόλεως είτε σε σημείο όπου θα είναι συνδεδεμένο σε δίκτυο παροχής δημόσιων υπηρεσιών όπως αυτό της ηλεκτροδότησης και του νερού είτε σε σημείο όπου δε θα υπάρχει πρόσβαση σε δίκτυο (off-the-grid). Η κατοικία θα έχει δύο δυνατότητες, είτε να συνδεθεί σε δίκτυο είτε να είναι off-grid. Στην περίπτωση, λοιπόν, που θα είναι offgrid για να υποστηριχτεί αυτός ο τρόπος ζωής θα πρέπει να ενσωματωθούν και να παρέχονται κάποιες τεχνολογίες. Οι τεχνολογίες και τα συστήματα για off-grid κατοίκηση που θα χρησιμοποιηθούν (αναλυτικότερα για off-grid: Μέρος Α, Ενότητα 2.2) είναι τα εξής: 1. Φωτοβολταϊκά πάνελ 2. Ηλιακός θερμοσίφωνας 3. Δεξαμενή συλλογής όμβριων υδάτων Οι ανάγκες που θα καλυφθούν από αυτά τα συστήματα και από άλλες δυνατότητες και τεχνολογίες είναι οι εξής: 1. Ηλεκτροδότηση και ρεύμα. Θα επιτευχθεί με τα φωτοβολταϊκά πάνελ σε συνδυασμό με τις μπαταρίες και τα inverter.

2. Ζεστό νερό χρήσης (ΖΝΧ). Μέσω του ηλιακού θερμοσίφωνα.

3. Απαίτηση για νερό. Παρέχεται σύστημα συλλογής βρόχινου νερού με ειδικά φίλτρα για την απομάκρυνση βακτηριδίων και ρυπογόνων για την μετέπειτα χρήση του.

4. Αποχετευτικό σύστημα δε θα δημιουργηθεί. Αλλά για τουαλέτα θα χρησιμοποιηθεί τουαλέτα κομποστοποίησης (ή ξηρή τουαλέτα) για την οποία απαιτείται απλά ένας χώρος για τα λύματα της κομποστοποίησης.

5. Μαγείρεμα. Για τις ανάγκες της κουζίνας, θα χρησιμοποιηθούν εστίες υγραερίου για τις οποίες δεν απαιτείται ηλεκτρικό ρεύμα. Επίσης θα χρησιμοποιηθεί φορητό ψυγείο υγραερίου.

6. Θέρμανση. Η θέρμανση επιτυγχάνεται με τη χρήση σόμπας ξύλου η οποία σε συνδυασμό με την καλή μόνωση και αεροστεγανότητα της μικροκατοικίας αρκεί για την επίτευξη ιδανικών συνθηκών θερμικής άνεσης ακόμη και κατά την περίοδο του χειμώνα.

7. Φωτισμός. Χρήση λαμπτήρων LED για εξοικονόμηση ενέργειας και ελάχιστη κατανάλωση ρεύματος. Όμως θα αναρωτηθεί κανείς τι θα συμβεί σε περίπτωση έλλειψης ηλίου για κάποιες ημέρες; Τότε, προκειμένου να μην υπάρξει πρόβλημα στην διαβίωση, θα υπάρχει μία γεννήτρια η οποία λειτουργεί π.χ. είτε με πετρέλαιο, είτε με βενζίνη κλπ. και η οποία παράγει ηλεκτρικό ρεύμα μετατρέποντας τη μηχανική ενέργεια σε ηλεκτρική. Παράλληλα, για να υπάρχουν όλες οι επικείμενες ανέσεις ενός σπιτιού, για εξοικονόμηση ρεύματος και ενέργειας, αντί για πλυντήριο που να λειτουργεί με ρεύμα, έχει χρησιμοποιηθεί μία έξυπνη και πρωτοπόρα συσκευή-μηχάνημα το οποίο κάνει τη διαδικασία πλυσίματος με «πλυντήριο» μία χειροκίνητη διαδικασία. Και με τον όρο χειροκίνητη όχι πλύσιμο στο χέρι, αλλά κάνοντας ποδήλατο. Πιο συγκεκριμένα, το νέο αυτό μηχάνημα, συνδυάζει τη διαδικασία πλυσίματος των στροφών που εκτελεί ένα πλυντήριο, με τις στροφές που εκτελεί ένα στατικό ποδήλατο. Έτσι, συνδυάζεται η διαδικασία πλυσίματος με την γυμναστική. Ο τρόπος ζωής off-the-grid είναι ένας πολύ ιδιαίτερος τρόπος ζωής που επιλέγεται από ορισμένους ανθρώπους και οι οποίοι αρκούνται σε πολύ βασικές ανάγκες. Αλλά, φυσικά αυτό δεν αναιρεί και την ανάγκη για τη βελτιστοποίηση νέων τεχνολογιών και την ένταξη καινοτομιών που θα προσφέρουν μεγαλύτερη άνεση και θα καταστήσουν την μικροκατοικία έναν ακόμη πιο βιώσιμο και λειτουργικό χώρο για να ζει κανείς ευχάριστα.

68

69

70 Οι ανάγκες της κάθε κατοικίας είναι διαφορετικές, συνεπώς και τώρα για τη συγκεκριμένη κατοικία, είναι συγκεκριμένες και οι ανάγκες κατανάλωσης ενέργειας και οι ανάγκες για νερό. Αρχικά θα ελέγξουμε πόσες εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών πρέπει να τοποθετηθούν, ώστε να καλυφθούν οι ενεργειακές απαιτήσεις της κατοικίας. Τα φωτοβολταϊκά θα πρέπει να καλύπτουν ενεργειακά με παροχή ρεύματος τα εξής παρακάτω: - Φωτισμό με λαμπτήρες LED. - Φόρτιση συσκευών και παροχή δικτύου Wi-Fi. - Τηλεόραση - Σταθερό υπολογιστή ή λάπτοπ - Φούρνο Λαμβάνοντας κάποια στοιχεία για τις συσκευές αυτές όσον αφορά την κατανάλωση των Watt που έχουν ανά ώρα, βγαίνουν τα εξής στοιχεία: Συσκευή Ισχύς (Watt) Λάπτοπ 40x2=80 Φόρτιση smartphone 3 Τηλεόραση 85 LED φως 5x10=50 Φούρνος 2000

Χρόνος (hr/day) Ενέργεια(kWh) 6 0.48 6 2 8 0.5

0.018 0.17 0.4 1

Με δεδομένο ότι: Daily watt usage = watts συσκευής + ώρες κατανάλωσης ανά ημέρα Βγήκαν τα εξής: - Για δύο λάπτοπ από 6 ώρες χρήσης το καθένα/μέρα υπολογίζονται στο σύνολο: 0.48kWh ανά μέρα - Για 2 ώρες φόρτισης των smartphone ανά μέρα υπολογίζεται πως: 0.018kWh ανά μέρα - Για 2 ώρες παρακολούθησης τηλεόρασης ανά ημέρα, υπολογίζεται στα 0.17kWh η ημερήσια κατανάλωση - Για 10 φώτα LED των 5 Watts το καθένα με καθημερινή χρήση 8 ωρών, υπολογίζεται η ημερήσια κατανάλωση στα 0.4kWh - Για μισή ώρα χρήσης του φούρνου καθημερινά, έχουμε κατανάλωση 1kWh.

Από τα παραπάνω στοιχεία και αθροίζοντας τις καθημερινές καταναλώσεις σε Watt των παραπάνω συσκευών, θα βγει το σύνολο των kWh άρα και της ενέργειας που απαιτείται. Βέβαια αυτό είναι σχετικό, καθώς μία μέρα μπορεί να γίνει μικρότερη ή μεγαλύτερη χρήση ή ακόμη και καθόλου από μία συσκευή και γι’ αυτό υπάρχουν και οι μπαταρίες ώστε η ενέργεια των φωτοβολταϊκών να μην χάνεται αλλά να αποθηκεύεται ακόμη και για τις ημέρες που δεν θα υπάρχει ήλιος. Για το φωτοβολταϊκό σύστημα, λοιπόν, καταλήγουμε στα εξής: - Χρειαζόμαστε μπαταρία-ες λιθίου των 24Volt, 100AH και δίνει: 2400Wh=2.4kWh - Η κατανάλωση ενέργειας σε kWh όπως φαίνεται και στον πίνακα είναι 2,068kWh/μέρα.

- Αυτό, λοιπόν, σημαίνει πως είναι ανάγκη να χρησιμοποιηθεί μπαταρία-ες που να προσφέρει αυτονομία για άλλες 3 μέρες, σε περίπτωση μηδενικής ηλιοφάνειας, άρα: 3 x 2,068 = 6,204kWh - Επομένως, χρειάζονται 3 μπαταρίες λιθίου των 24Volt, 100AH διότι: 3 x 2400Wh = 7200Wh = 7,2kWh - Με τα φωτοβολταϊκά πάνελ, θα πρέπει να παράγεται καθημερινά 7,2kWh. Τη μέρα η ηλιοφάνεια, διαρκεί κατά μέσο 5 ώρες, οπότε: 7,2kWh / 5h = 1,44 kW = 1440W - Για σιγουριά, όμως, θα τοποθετηθούν πάνελ των 1600W - Μία ακόμη συσκευή που χρειάζεται είναι το Solar Charge Controller το οποίο θα πρέπει να αντέχει 1600W / 24Volts = 67Amps ένταση ρεύματος.

- Άρα, θα χρησιμοποιηθεί MPPT Solar Charger Controllerτο οποίο θα αντέχει 80Amps.

- Επίσης, τα πάνελ θα πρέπει να τοποθετηθούν με συνδυασμό τέτοιο, ώστε να βγάζουν 1600W και 36Volt τάση.

- Παράλληλα, χρειάζεται ένας μετατροπέας ρεύματος από Dc (συνεχές) σε Ac. - Το κάθε πάνελ, λοιπόν, θα είναι 350W, 36Volt και θα καταλαμβάνει 2m2.

- Με 5 πάνελ, θα έχουμε 1750W, άρα θα καλυφθούν 10m². Για να ελέγξουμε την απόδοση του φωτοβολταϊκού συστήματος και το αν η ενέργεια που παράγεται επαρκεί θα χρησιμοποιήσουμε την διαδικτυακή υπολογιστική πλατφόρμα πληροφοριών σχετικά με φωτοβολταϊκά συστήματα, την Photovoltaic Geographical Information System, όπου συμπληρώθηκαν τα στοιχεία και ορίστηκε ενδεικτικά μία περιοχή έξω από την Αγριά Βόλου, προκειμένου να γίνει ο υπολογισμός με ρεαλιστικά δεδομένα για την συγκεκριμένη περιοχή.

71

ΕΙΚ. 12.4 Αποτελέσματα από τη διαδικτυακή υπολογιστική πλατφόρμα πληροφοριών σχετικά με φωτοβολταϊκά συστήματα, Photovoltaic Geographical Information System

72 Από τα αποτελέσματα που προκύπτουν για την απόδοση του φωτοβολταϊκού συστήματος μηνιαία, προκύπτει ότι: Οι ημερήσιες ενεργειακές ανάγκες των συσκευών που έχουν τοποθετηθεί στη μικρή κατοικία είναι 2,068kWh. Οι 3 μπαταρίες λιθίου των 24Volt, 100AH που χρησιμοποιήθηκαν προκειμένου να καλυφθούν οι ενεργειακές ανάγκες για 3 συνεχόμενες μέρες χωρίς καθόλου παραγωγή ενέργειας από τα φωτοβολταϊκά (δηλαδή χωρίς ήλιο) σε συνδυασμό με τα πάνελ, παράγουν κατά μέσο όρο πάνω από 7.2kWh ημερησίως. Επίσης, από το διάγραμμα αποτελεσμάτων της πλατφόρμας, παίρνοντας ενδεικτικά το μήνα Ιανουάριο, όπου παρουσιάζει μικρή ηλιοφάνεια βλέπουμε ότι η παραγωγή ενέργειας εκείνο το μήνα ανέρχεται στις 131,76kWh. Υπολογίζοντας πως λήφθηκαν υπόψιν 3 μέρες αυτονομίας κάθε φορά, βρίσκουμε πως η απαιτούμενη ενέργεια που πρέπει να παραχθεί το μήνα κυμαίνεται στις (60-70)kWh.

73

Αυτό που πρέπει να υπολογιστεί τώρα είναι οι ποσότητες που αφορούν τη χρήση του νερού. Η off-grid κατοικία δεν είναι συνδεδεμένη σε δίκτυο ύδρευσης, γεγονός που σημαίνει πως με κάποιον τρόπο πρέπει η ίδια να βρίσκει και να παρέχει το νερό που θα καταναλώνει. Θα αξιοποιηθεί λοιπόν, το σύστημα συλλογής όμβριων υδάτων ή αλλιώς βρόχινου νερού. Με το σύστημα αυτό συλλέγεται από τη στέγη το νερό της βροχής όπου στη συνέχεια μέσω ειδικού συστήματος μεταφέρεται στη δεξαμενή συλλογής του όπου τελικά φιλτράρεται και διοχετεύεται για χρήση στην κατοικία. Όμως, λόγω της μη σταθερής συχνότητας βροχών και λόγω της μικρής στέγης που διαθέτει η μικροκατοικία, θα αξιοποιηθεί και η δυνατότητα συλλογής νερού για τη δεξαμενή από άλλη περιοχή συλλογής για τη συμπλήρωση των απαιτήσεων. Ας δούμε, όμως πιο συγκεκριμένα, πως λειτουργεί το σύστημα συλλογής όμβριων υδάτων.

- Αρχικά το νερό της βροχής πέφτει σε στέγη η οποία πρέπει να είναι κεκλιμένη.

- Από εκεί το νερό, καταλήγει στις υδρορροές, στην είσοδο των οποίων υπάρχει ένα φίλτρο σε μορφή σίτας, το οποίο αρχικά απομακρύνει τις διάφορες ακαθαρσίες, όπως είναι τα φύλλα, τα πετραδάκια κλπ.

- Στη συνέχεια, το νερό περνάει σε φρεάτιο όπου γίνεται καλύτερο φιλτράρισμα του.

- Ακολουθεί μετά, μέσω σωληνώσεων, η δίοδος του στη δεξαμενή αποθήκευσης των όμβριων υδάτων. Η δεξαμενή αυτή μπορεί να βρίσκεται είτε σε υπόγειο χώρο, είτε στο εξωτερικό της κατοικίας (υπέργεια).

- Στη δεξαμενή υπάρχει αντλία όπου αντλείται το νερό και ένα σημείο απορροής σε περίπτωση που υπερχειλίσει από την ποσότητα του νερού που θα αποθηκευτεί στο εσωτερικό της.

- Τέλος, από τη δεξαμενή, το νερό διοχετεύεται μέσω σωληνώσεων στο τμήμα της κατοικίας όπου απαιτείται νερό.

Στην περίπτωση της μικροκατοικίας της πρότασης, η δεξαμενή συλλογής των όμβριων υδάτων θα τοποθετηθεί στο εξωτερικό της κατοικίας και υπεργείως. Όμως καθώς η θερμοκρασία που πρέπει να διατηρεί ορίζεται στους 18°C, αυτό είναι δύσκολο να επιτευχθεί στο εξωτερικό χωρίς συγκεκριμένες προδιαγραφές. Για αυτό, είναι ανάγκη, η δεξαμενή να έχει κατασκευαστεί από υλικό το οποίο να είναι στεγανό όπως για παράδειγμα ένα κατάλληλο πλαστικό και να έχει την ιδιότητα να μην το διαπερνά το φως και να μην επηρεάζεται από στοιχεία όπως για παράδειγμα ποικίλες οσμές οι οποίες μπορούν να αλλοιώσουν τη σύσταση του και να το καταστήσουν επικίνδυνο για χρήση. Πως μπορεί όμως το νερό της βροχής να γίνει πόσιμο και ασφαλές για χρήση; Είναι αυτό εφικτό; Είναι γεγονός, πως πολλοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν την ασφάλεια του βρόχινου νερού, όπως είναι η μόλυνση του αέρα, οι μέθοδοι συλλογής του κλπ. Προκειμένου λοιπόν, να καθαριστεί υπάρχουν οι εξής δυνατότητες: - Να βράσει. Ορισμένα βακτηρίδια, ιοί και παράσιτα, μπορούν εξαλειφθούν, παρόλα αυτά κάποια άλλα μπορούν να παραμείνουν και να χρειαστούν περαιτέρω χημικές διεργασίες προκειμένου να καταστεί πόσιμο.

- Για να εξαλειφθούν χημικοί ρύποι όπως είναι τα βαρέα μέταλλα, είναι απαραίτητο ένα σύστημα φιλτραρίσματος του νερού.

- Γενικότερα, αυτό που ισχύει σε κάθε περίπτωση είναι πως το νερό της βροχής πρέπει οπωσδήποτε να φιλτράρεται, να απολυμαίνεται και να ελέγχεται σε τακτικό επίπεδο.

- Το νερό για να καταστεί πόσιμο, πρέπει να απολυμανθεί είτε με λάμπες UV, είτε με τη χρήση χλωρίου κλπ.

- Σε περίπτωση που τα παραπάνω δεν είναι εφικτά, τότε το νερό αυτό θα πρέπει να χρησιμοποιείται αποκλειστικά και μόνο για σκοπούς κηπουρικής, για μπάνιο ή για πλύσιμο ρούχων και όχι για περαιτέρω χρήση και πόσο μάλλον κατανάλωση.

74

Παρακάτω, θα παρουσιαστούν κάποια στοιχεία αναφορικά με την ετήσια βροχή που παρουσιάζεται σε ορισμένα σημεία της Ελλάδος, ώστε να βρεθεί η μέση βροχόπτωση ανά έτος. Μέρες 80 108 114 86 103 129 46 96

Τοποθεσία Βόλος Κοζάνη Θεσ/νίκη Ρέθυμνο Αλεξ/πολη Κέρκυρα Μήλος Αργοστόλι

Χιλ. (mm) 500 508 449 777 553 1097 411 820

Από τα πάνω προκύπτει πως η μέση ποσότητα χιλιοστών (mm) βροχής που πέφτουν ανά έτος είναι μεταξύ των 600mm και 900mm. Για να υπολογίσουμε τώρα, το πόση ποσότητα συλλέγεται στη στέγη ετησίως αρκεί να γνωρίζουμε τα χιλιοστά βροχής που πέφτουν σε κάθε περιοχή και το εμβαδό της στέγης. Ετήσια βροχή (mm) x εμβαδό στέγης = χωρητικότητα νερού στη στέγη Για τα 600mm και 900mm βροχής που πέφτουν στη στέγη των 14.7m2 βγαίνει η εξής χωρητικότητα: 600 x 22.4 = 13440 Lt νερού και 900 x 22.4 = 20160 Lt νερού Έτσι, η μέση χωρητικότητα ανέρχεται στα 17000 Lt περίπου. Στη συνέχεια, θα χρησιμοποιήσουμε μία εφαρμογή υπολογισμού κατανάλωσης νερού από το CSGNetwork.com για να δούμε πόσο νερό καταναλώνεται ετησίως και πόσο από αυτό μπορούμε να εξασφαλίσουμε με το βρόχινο που συλλέγεται στη στέγη.

75

ΕΙΚ.12.5 Πηγή: CSGNetwork Υπολογισμός Νερού

ΕΙΚ.12.6 Πηγή: CSGNetwork Υπολογισμός Νερού-αποτελέσματα

Επομένως κάνοντας τη μετατροπή από gallons σε Lt, προκύπτει ότι η ετήσια κατανάλωση νερού με τα παραπάνω δεδομένα για τη μικροκατοικία, ανέρχεται στα 11315 gallons ή 42832 Lt. Άρα, θεωρητικά η δεξαμενή, θα πρέπει να είναι χωρητικότητας 42832 Lt. Όμως, δε μπορεί να είναι τόσο μεγάλη ώστε να καταφέρει να έχει αυτή τη χωρητικότητα, οπότε θα τοποθετηθεί μία δεξαμενή συλλογής των 8m³. Η ποσότητα που καταναλώνεται είναι λίγο παραπάνω από την ποσότητα συλλογής βρόχινου επομένως είναι αναγκαία η συλλογή και μεταφορά νερού και από άλλη περιοχή ώστε να είναι πλήρης η δεξαμενή.

76

1.9 Κ Ο Σ Τ Ο Λ Ο Γ Η Σ Η Για το κόστος κατασκευής της μικροκατοικίας και των βασικών παροχών της θα υπολογιστούνε τα εξής τέσσερα: 1. Η τιμή των τεμαχίων SIPs που χρησιμοποιήθηκαν και των υλικών που χρειάστηκαν για την ένωση τους.

2. Η τιμή των Low-e κουφωμάτων που χρησιμοποιήθηκαν.

3. Η τιμή των φωτοβολταϊκών συστημάτων, με τα πάνελ, τις μπαταρίες, το inverter και το controller.

4. Η τιμή του συστήματος συλλογής βρόχινου νερού. Λοιπά στοιχεία και υλικά δεν θα παρουσιαστούν δεδομένου του ότι είναι δυνατόν να ποικίλουν αρκετά οι τιμές τους από περιοχή σε περιοχή και πολλές φορές είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν φυσικά υλικά που έχει εύκαιρα ο καθένας.

2. Για τα κουφώματα και συγκεκριμένα για τα Low-e, πλήρως εξοπλισμένα, η τιμή κυμαίνεται στα € 260/m2. Οπότε για τα 16.65m2 κουφώματος που έχει στο σύνολο η κατοικία, ισχύει: 16.65m2 x 260/m2 = € 4329 3. Η τιμή του φωτοβολταϊκού συστήματος που επιλέχθηκε και παρουσιάστηκε πιο πάνω αναλύεται στα εξής: Οι μπαταρίες είναι λιθίου 24Volt, 100AH, είναι 3 και η τιμή της κάθε μίας αναλογεί γύρω στα: € 468 Επομένως καιοι 3 βγαίνουν στα: € 1404 MPPT Solar Charge Controller με αντοχή 80Amps, έχει κόστος που κυμαίνεται στα €270.

Επομένως βάσει των παραπάνω ενοτήτων προκύπτουν τα εξής: 1. Η μέση τιμή των SIP που υπολογίστηκε για το πάχος των 150mm ανέρχεται στα € 89,64/m2. Από την ενότητα 1.8.1, όπου έχουμε τη διαστασιολόγηση, αθροίζοντας όλα τα τμήματα, προκύπτουν τα συνολικά τετραγωνικά που καταλαμβάνουν όλα τα τμήματα-τεμάχια μαζί και είναι: Για το τμήμα της στέγης: 27.20m2 Για το δάπεδο: 22.36m2 Για το δυτικό τμήμα: 21.25m2 Για το βόρειο τμήμα: 22.40m2 Για το ανατολικό τμήμα: 21.15m2 Για το νότιο τμήμα: 8.60m2 Επομένως το συνολικό εμβαδό των επιφανειών είναι: 122.96m2. Από το παραπάνω συνολικό εμβαδό, αφαιρούμε τα παράθυρα και τις πόρτες, τα οποία καταλαμβάνουν συνολικό εμβαδό των 16.65m2. Επομένως, η επιφάνεια που θα κατασκευαστεί από SIPs είναι: 122.96m2 – 16.65m2 =106.31m2 Οπότε για € 89,64/m2, είναι: 106.31m2 x 89.64/m2 = € 9529

ΕΙΚ. 12.7 MPPT Solar Charge Controlller

77 Τα 36Volt πάνελ στοιχίζουν €0.28 / Watt. Άρα: €0.28 / W x 1600W = €448.

Τέλος, είναι το converter Dc to Ac με 2500W και στοιχίζει γύρω στα €180.

Το κάθε πάνελ όπως αναφέρθηκε και παραπάνω είναι 350W, 36Volt και καταλαμβάνει χώρο 2m². Με 5 (έως 6) πάνελ θα είναι: 1750W, άρα θα καλυφθούν 10m². Επομένως, το τελικό κόστος των πάνελ, ανέρχεται στα €490.

350W 36V 72 Cells Home Power Generator System Monocrystalline Solar Panel

ΕΙΚ.12.9 Dc to Ac converter

4. Όσον αφορά, τώρα το σύστημα συλλογής βρόχινου νερού. Αυτό αποτελείται από τα εξής εξαρτήματα-μέρη: Το μέρος από το οποίο συλλέγεται, η στέγη και η βοήθεια του μηχανισμού των σωληνώσεων περιμετρικά της στέγης που το συλλέγουν. ($500-10000) Η δεξαμενή αποθήκευσης του νερού. ($120-4000) Το σύστημα μεταφοράς με τους κατάλληλους σωλήνες όπου το οδηγούν για χρήση. ($100-2000)

ΕΙΚ.12.8 WHC Solar Panel

Το σημείο φιλτραρίσματος όπου, γίνεται η διαλογή του από ακαθαρσίες και μικρόβια ώστε να είναι ακίνδυνο για χρήση. ($100-250) Οι τιμές κυμαίνονται σε αυτό το εύρος:

78

ΕΙΚ. 12.10 Κοστολόγηση συστήματος συλλογής όμβριων υδάτων

79

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Ολοκληρώνοντας την παρούσα έρευνα, αξίζει να αναφερθεί πως ολοκληρώθηκε ουσιαστικά ένας οδηγός που αφορά πολλές πτυχές της μικροκατοίκησης. Από το αρχιτεκτονικό και κατασκευαστικό κομμάτι, μέχρι και το λειτουργικό και τεχνολογικό. Μετά από την παρουσίαση και μελέτη ποικίλων παραδειγμάτων στο πρώτο μέρος της έρευνας, διασαφηνίστηκαν ποικίλα θέματα πάνω στη μικρή κατοικία αναφορικά με το ποιος μπορεί να ζήσει σε αυτή, γιατί να την επιλέξει, πως να την σχεδιάσει, και κατ’ επέκταση πως να ζήσει εντός της. Κι όμως όλα αυτά τα ερωτήματα φάνηκαν να απαντώνται πολύ εύκολα αναλύοντας απλά την κάθε περίπτωση ξεχωριστά. Όλα τα παραδείγματα είναι μοναδικά και αξιόλογα. Παρόλο που εκ πρώτης όψεως φαίνεται να είναι πανομοιότυπα ως προς τη δομή, εντούτοις το κάθε ένα κρύβει μια διαφοροποίηση. Διαφοροποίηση, στην τεχνική της κατασκευής, στην εσωτερική διάταξη, στο πρόγραμμα κατοίκησης και στην ιδέα γενικότερα. Όμως λαμβάνοντας υπόψιν όλα τα παραδείγματα, αυτό που είναι ευνόητο είναι πως ο άνθρωπος για να ζήσει μία αξιόλογη ζωή δε χρειάζεται «τιτανογεωμετρίες» κατοικίας, αρκείται και σε μικρότερες δομές αρκεί να παρουσιάζονται ως έξυπνες λύσεις και παραγωγικές τάσεις που θα τον κάνουν να εκφράζεται και να πρωτοτυπεί με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Παράλληλα με όλα αυτά, ένα αξιόλογο βήμα είναι η σύνδεση της μικροκατοικίας με τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας αλλά και αυτονομίας, πέραν της εξοικονόμησης χώρου που είναι το βασικό της στοιχείο. Μελετήθηκαν εξονυχιστικά οι επιλογές που καθιστούν μία κατοικία βιοκλιματική και αυτόνομη ώστε να προσφέρει τις βέλτιστες συνθήκες τόσο για τον άνθρωπο που διαμένει στο εσωτερικό του όσο και για το ίδιο το περιβάλλον.

Εν συνεχεία, μελετήθηκε μία σχεδιαστική πρόταση στο δεύτερο μέρος της έρευνας, για την οποία λήφθηκαν υπόψιν πολλά στοιχεία για τον καλύτερο δυνατό σχεδιασμό της. Τόσο στοιχεία που σχετίζονται με τη λειτουργικότητα και την αξιοποίηση των τετραγωνικών της όσο και με το τεχνολογικό κομμάτι που παρουσιάζει ώστε να επιτυγχάνεται εξοικονόμηση ενέργειας και αυτονοία με off-the-grid συστήματα. Στο σημείο αυτό, λοιπόν, μπορεί να ειπωθεί με σιγουριά πως στο βασικό ερώτημα της έρευνας σχετικά με το αν μία μικρή κατοικία μπορεί να θεωρηθεί βιώσιμη, η απάντηση είναι σίγουρα θετική. Για τα δεδομένα της Ελλάδας, βέβαια η δραστηριοποίηση στις μικρές κατοικίες είναι πολύ μικρή και σε αρκετά πρώιμο στάδιο. Είναι σημαντικό, λοπόν, να υπάρξει η κατάλληλη έρευνα και μελέτη πάνω στο κομμάτι της μικροκατοικάς, καθώς τα οφέλη που προκύπτουν από τη χρήση της είναι αναρίθμητα.

80

ΠΗΓΕΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ • Sue Roaf, Manuel Fuentes, Stephanie Thomas, Ecoδομείν: βιοκλιματικός σχεδιασμός κτιρίων και εφαρμογές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, Εκδόσεις ΨΥΧΑΛΟΥ, 2017 • Πάνος Κοσμόπουλος, Άγγελος Περιβολάρης, Κτίρια μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας, εφαρμογή στη βόρεια Ελλάδα, Εκδόσεις University Studio Press, 2017

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

• https://www.archdaily.com/953196/two-young-architects-redesign-alifeboat-to-sail-the-arctic • https://www.arctic-lifeboat.com/ • http://www.leonardodichiara.it/ • https://www.archdaily.com/891065/in-worlds-first-3d-printed-community-houses-cost-4000-dollars-and-are-built-in-24-hours • https://www.dwell.com/article/ikea-tiny-home-project-escape923a72be • https://tinyhousetalk.com/wikihouse/ • https://www.wikihouse.cc/About • https://en.wikipedia.org/wiki/Ecocapsule

• http://portal.tee.gr/portal/page/portal/SCIENTIFIC_WORK/GR_ENERGEIAS/kenak/files/TOTEE_20701-1_2017_TEE_1st_Edition.pdf

• https://www.archdaily.com/396082/diogene-renzo-piano

• https://www.cargohome.com/the-anchor/

• https://www.vitra.com/en-mt/about-vitra/campus/architecture/architecture-diogene

• https://www.cargohome.com/the-helm/ • https://vandimensions.com/database/ram/promaster • https://www.businessinsider.com/couple-converted-ram-promastervan-tiny-house-2020-8#in-march-they-moved-out-of-their-los-angeleshome-and-planned-to-stay-on-the-east-coast-for-a-couple-of-weekswhile-figuring-out-their-next-move-then-the-lockdown-went-into-effect-2 • https://www.dwell.com/article/cargohome-kenneth-wheeler-shipping-container-tiny-home-2f589951

• https://www.morpho.gr/construction/11940/pathitiko-spiti/ • https://www.sips.org/frequently-asked-questions-about-sips • http://www.supersips.uk.com/sips-studio-designs.htm • https://en.wikipedia.org/wiki/Off-the-grid • https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%B9%CF%89%CF%83%CE% B9%CE%BC%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1

• https://www.archdaily.com/877265/dd16-bio-architects

• https://www.thebalancesmb.com/structural-insulated-panels-benefits-844842

• http://www.jameslawcybertecture.com/?id=1087&section=projects#prettyPhoto

• https://www.harveywindows.com/inspiration/ideas-advice/3-mainbenefits-of-low-e-windows-harvey-windows-doors

• https://www.scmp.com/lifestyle/article/2136993/my-night-tubehome-low-cost-housing-concept-hong-kong-cosy-noisy-and

• https://en.wikipedia.org/wiki/Structural_insulated_panel

• https://www.ecocapsule.sk/space • https://www.ecocapsule.sk/ • https://www.modular.org/HtmlPage.aspx?name=why_modular

• https://www.kingspantimbersolutions.co.uk/en-gb/build-systems/ structural-insulated-panels • https://nomoredigging.co.uk/ground-screw-foundations/structurally-insulated-panel-constructions-sips/

81 • https://www.intelligentliving.co/eco-friendly-bike-washing-machine/

ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ

• https://www.morpho.gr/construction/13599/sillogi-kai-xrisi-omvrion-idaton-meros-3o-sixroni-efamrmogi/

• https://www.unitconverters.net/ • https://www.metric-conversions.org/ • https://www.saveonenergy.com/energy-resources/energy-consumption/ • http://www.csgnetwork.com/waterusagecalc.html • https://www.chelanpud.org/conservationhome/water-conservation/ water-use-calculator#resultsBottom • https://sunwatts.com/solar-calculator/ • https://re.jrc.ec.europa.eu/pvg_tools/en/#PVP • https://www.rapidtables.com/calc/electric/energy-consumption-calculator.html

• https://www.healthline.com/nutrition/can-you-drink-rain-water#purported-benefits • https://www.mipesun.gr/category/%CF%85%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%83-%CE%B1%CF%85%CF%84%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%BF%CF%85-%CF%86%CF%89%CF%84%CE%BF%CE%B2%CE%BF%CE%BB%CF%84%CE%B1%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%85.htm • https://www.currentresults.com/Weather/Greece/average-yearly-precipitation.php • https://www.solar4rvs.com.au/buying/buyer-guides/assessing-your-solar-needs/calculating-watt-hours-wh-kwh/ • https://acmepanel.com/products-pricing/structural-panels-pricing/ • https://pricethisplease.co.uk/sips-extension-cost/ • http://www.supersips.uk.com/sips-studio-designs-p.htm • https://www.morpho.gr/construction/11940/pathitiko-spiti/ • https://www.sipbuilduk.co.uk/sips-specifications-and-technical-details/

ΒΙΝΤΕΟΓΡΑΦΙΑ • Installing exterior wall Structural Insulated Panels (2018) από: https:// www.youtube.com/watch?v=B1vnQzVrxHs • Future Sips Installation (2020) από: https://www.youtube.com/ watch?v=20N34DVAZM8 • SIP EUROPE- Building with Structural Insulated Panels SIP’s in Guastablikk – NORWAY (2019) από: https://www.youtube.com/ watch?v=WbkJiMfn4KA • SIPS House/ SIPs Kit Assembly/ Project #SCANDI 112 (2019) από: https://www.youtube.com/watch?v=7GQ0wyKBcdQ

ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΑΙ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ • https://www.fixr.com/costs/rainwater-collection-system • https://www.whcsolar.cc/350w-36v-72-cells-home-power-generatorsystem-monocrystalline-solar-panel_p37.html • https://www.amazon.com/Controller-Regulator-1100W-4500W-Lead-Acid-Communication/dp/B07SVRLMBG • https://www.amazon.com/AIMS-Power-2500-Value-Inverter/dp/ B004AAO304

ΣΚΙΤΣΑ • Σχεδιασμένα από Βίντση Σοφία-Δήμητρα (δε παρουσιάζουν αρίθμηση και λεζάντα)

ΕΙΚΟΝΕΣ • https://inhabitat.com/tiny-homes-made-of-concrete-pipes-could-bethe-next-big-thing-in-micro-housing/opodtubehousing10/ • https://inhabitat.com/tiny-homes-made-of-concrete-pipes-could-bethe-next-big-thing-in-micro-housing/

82 • https://www.area-arch.it/en/opod-tube-house/ • https://www.cargohome.com/the-helm/ • https://www.livinginacontainer.com/absolutely-gorgeous-container-house-helm-2-by-cargohome/ • https://www.containerhacker.com/2019/10/18/anchor-container-house-usa/ • https://www.dreambiglivetinyco.com/blogs/featured-tiny-spaces/20-anchor-tiny-container-home-by-cargohome • https://www.cargohome.com/the-anchor/ • https://tinyliving.com/anchor-cargohome/ • https://vandimensions.com/database/ram/promaster • https://www.businessinsider.com/couple-converted-ram-promastervan-tiny-house-2020-8#in-march-they-moved-out-of-their-los-angeleshome-and-planned-to-stay-on-the-east-coast-for-a-couple-of-weekswhile-figuring-out-their-next-move-then-the-lockdown-went-into-effect-2 • https://www.dwell.com/article/cargohome-kenneth-wheeler-shipping-container-tiny-home-2f589951 • https://tinyhousetalk.com/ • http://www.jameslawcybertecture.com/?id=1087&section=projects#prettyPhoto • https://www.scmp.com/lifestyle/article/2136993/my-night-tubehome-low-cost-housing-concept-hong-kong-cosy-noisy-and • https://www.ecocapsule.sk/space • https://www.ecocapsule.sk/ • https://www.archdaily.com/953196/two-young-architects-redesign-alifeboat-to-sail-the-arctic • https://www.arctic-lifeboat.com/ • https://tinyhousetalk.com/the-avoid-tiny-house/ • http://www.leonardodichiara.it/

• https://www.archdaily.com/891065/in-worlds-first-3d-printed-community-houses-cost-4000-dollars-and-are-built-in-24-hours • https://www.housebeautiful.com/design-inspiration/a26887231/tinyhouse-3d-printed/ • https://www.fastcompany.com/90440406/the-worlds-first-3d-printed-neighborhood-now-has-its-first-houses • https://www.architecturaldigest.com/story/ikea-tiny-house • https://www.dwell.com/article/ikea-tiny-home-project-escape923a72be • https://www.greenmatters.com/p/tiny-home-ikea • https://tinyhousetalk.com/wikihouse/ • https://www.wikihouse.cc/About • https://inhabitat.com/foundhouse-a-charming-tiny-wikihouse-clad-inrecycled-shipping-pallet-tiles/ • https://www.ecocapsule.sk/tech-specs • https://newatlas.com/tiny-houses/ecocapsule-space-launch/ • https://hello.nicevisions.com/portfolio/ecocapsule-live-borders/ • https://www.designoftheworld.com/ecocapsule/ • https://inhabitat.com/worlds-first-off-grid-ecocapsule-is-now-available-for-pre-order/ecocapsule-by-nice-architects-18/ • https://www.archdaily.com/396082/diogene-renzo-piano • https://www.dezeen.com/2013/06/12/diogene-by-renzo-piano-at-vitra-campus/ • https://architizer.com/projects/diogene/ • https://www.vitra.com/en-mt/about-vitra/campus/architecture/architecture-diogene

83

84