BEL GIË - BEL GIQ UE P.B.- P.P. GENT X 3/ 5029 driemaandelijks tijdschrift van Graffiti Jeugddienst vzw oktober – november – december 2012 | dertiende jaargang | nr. 51 vu peter bosschaert – dampoortstraat 84 – 9000 Gent Afgiftekantoor 9000 gent X | P2A6209
Samplen – Recycl’Art: Warehouse Blues – Expo #2: ‘Plank’ – Graffiti vzw?
entree inhoud Zondag 2 december verzaakte ik deel te nemen aan de euforie rond de ‘eerste sneeuw’. Liever nestelde ik me samen met hete chocomelk, de poes en een magazine onder een fleecedeken. Lang duurde mijn opgewarmde staat van zijn niet. Wat ik las, bezorgde me koude rillingen. Milieu is geen prioriteit meer volgens Joke Schauvliege, Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur. Er wordt de komende jaren gesnoeid in de subsidies van het gemeentelijke milieubeleid? Vreemd? Pas enkele weken terug waren er overal in Europa duurzame acties voor afvalbeperking in het kader van de Europese week
03 Van oud naar nieuw –
Samplen in de muziek
06 Mag ik even storen? 08 The only way is UP! 12
Frais Divers
13
Oproep Project Critik
voor Afvalvermindering! Een krachtig signaal gesteund door de Europese Commissie! Duurzaamheid ligt ook
2
onze redactieleden na aan het hart. Daarom kauwden we creatief op enkele duurzame thema’s. In Van oud naar nieuw vroeg Kimberly de pieren uit de neus van producer ‘Misses X’ en ontdekte alles over storen naar de meest schaamteloze verspillingen onder de jeugd. In The only way is UP nemen we je mee op
colofon dampoortstraat 84
trektocht naar de grootste berg ter wereld, de afvalberg,
9000 Gent
en proberen we die met creatieve techniekjes beetje bij
T 092337986
beetje af te stompen.
F 092337987 E info@graffitivzw.be
Naast enkele boeiende interviews met (nieuwe) gezichten in onze organisatie, vind je niet veel reguliere stuff
worden op rek.nr. 001-1660368-95
die aan het jeugdwerk wordt aangeboden. Giften kunnen steeds gestort
transparant is een driemaandelijkse uitgave van graffiti jeugddienst vzw
het fenomeen samplen. Stien zocht voor Mag ik even
S www.graffitivzw.be druk Druk in de weer eindredactie Ellen Theite
in de 51ste editie van dit magazine. We zijn dan ook in
vormgeving sander belmans
de ‘changing mood’! Vanaf 3 januari 2013 nemen wij de
foto’s Robbie Vanlancker
telefoon op met “Goede morgen met Graffiti vzw!” en
(Sampling in de muziek),
vind je alles over ons op www.graffitivzw.be! Te curieus
Graffiti Jeugddienst vzw
naar onze nieuwe huisstijl? Draai dit magazine om en
illustraties Sander Belmans,
verlos je van je nieuwsgierigheid op p. 14! Veel kerst-, oudejaars- en leesplezier!
Martijn Nelen redactie Bieke Bruneel, Els De Latter, Martijn Nelen, Stien Pinoy, Ellen Theite, Jolien Vandersmissen, Kimberly Verhaest
Ellen Theite
en Dries Warlop
3
Als vurige aanhanger van de cd durf ik wel al eens een cd-boekje bij de hand te nemen. De bijsluiter van de Belpopverzamelaar leert me dat Beats of love van de Belgische band Nacht und Nebel (1984) is, en dat de elektronische formatie Villa dit nummer als sample gebruikte. Recyclage van bekende deuntjes, tekstfragmenten en beats zijn in de populaire muziek schering en inslag. Maar ook de fameuze ‘underground’ bewerkt en hergebruikt heel wat bestaand geluidsmateriaal.
“Samplen is wel erg genre-gebonden”, vertelt... laat ik haar ‘Misses X’ noemen. Misses X wil voor dit artikel liever haar identiteit niet vrijgeven, want heel af en toe durft zij wel eens een plaat uitbrengen met samples zonder dit officieel aan te geven. “Een sample volgens de letter van de wet integreren in je eigen opnames is voor een kleine muzikant gewoonweg onmogelijk. De auteursrechtelijke bijdragen zijn niet te dokken. Voor grote muzikanten zoals Jay Z of Kanye West, die bij grote muzieklabels zitten, is dat
4
haalbaar. Zij zijn het gewoon om in miljoenen te spreken. De labels regelen het gebruik van samples zelfs vaak gewoon onderling. Als gewone muzikant is het onmogelijk samples te clearen (officieel te integreren in eigen muziek, nvdr.). Een groot djduo onderzocht ooit hoeveel het hen zou kosten indien ze alle gebruikte fragmenten officieel zouden aangeven, en daarnaast hun plaat nog uit te brengen. Dat bleek simpelweg onbetaalbaar. Daarom lieten ze alles door muzikanten inspelen en pasten hier en daar een noot aan zodat van plagiaat geen sprake meer was.”
Je zoekt op het wereldwijde web, of op rommelmarkten, in platenzaken, in kringloopwinkels achter allerhande platen en cd’s. Of dat nu de mooiste of lelijkste plattenhoezen zijn, dat maakt niet uit. Als de muziek maar ‘wijs’ klinkt om te gebruiken in je eigen materiaal.
Bij de vraag of zij de copyrights ziet als een bescherming van de creativiteit of als een beperking, antwoordt ze dan ook volmondig: “als een beperking”. “Ik snap de strenge regels hierrond ook niet echt. Vaak zijn samples zodanig aangepast dat je ze niet meer herkent. Dat kan je toch niet zien als een aantasting van de creativiteit van die artiest? Als een artiest een loop -zonder te bewerken- knipt en plakt uit het originele nummer, en er dan opnieuw een wereldhit mee scoort… Dan begrijp ik dat de artiest een vergoeding moet betalen. In andere gevallen ‘triggeren’ samples de luisteraars om op zoek te gaan naar de originele versie en meer werk van die artiest.”
Als samplen toch zo’n ‘tricky business’ is, vraag ik me af waarom een muzikant hier dan per se mee wil werken? “Vaak krijg je pas een bepaalde sound zoals funk, soul, disco… door specifieke geluidsfragmenten toe te voegen. Met een synthesizer bijvoorbeeld verkrijg je nooit echte instrumentele geluiden.
g g in in l l p p m m a a s s f f o o y y r r o o t t is is h h e e TThh Musique concrète is de voorloper van het digitaal samplen. Deze muziekstroming maakte in eerste instantie geen gebruik van reeds bestaande muziekfragmenten maar wel van concrete geluiden zoals lawaai op straat, dierengeluiden, etc. Die geluiden pasten ze later aan in een studio. Benieuwd hoe dat klonk? Op Youtube vind je geluidsfragmenten van Pierre Schaeffer. Een Fransman die in het begin van de 20ste eeuw als een van de eersten opgenomen geluid manipuleerde. Verder is vooral de drumsolo uit Amen Brother van The Winstons (1969) nog het vermelden waard. De zes seconden durende drumsolo is wellicht één van de bekendste drumloops ter wereld. Ook die beluister je op Youtube. Heel wat onder jullie zullen snel de link naar drum and bass of jungle leggen! Door de komst van de muziekgenres hiphop en house werd sampling in de 80ies echt ‘hot’. In housemusic werken ze heel vaak met sounds uit de disco, terwijl ze in hiphop eerder soul- en funkfragmenten integreren.
‘Klankgewijs’ komt het nooit natuurlijk over. Hiphop klinkt niet als hiphop zonder een drumbeat van 80 BPM (beats per minute, nvdr.). Punt uit! Ik ken wel muzikanten die hiphop maken zonder te samplen. De synthesizer bestaat niet enkel meer in hardware maar ook in computersoftware. De zogenaamde soft-synths maken het mogelijk om muziek via de computer in te spelen. Die programma’s genereren wel een natuurlijk geluid. Maar maak je geen illusies. Ook met de soft-synths spelen ze bestaande samples in en vervangen ze hier en daar een paar noten. De software bestaat tegenwoordig zelfs al als een applicatie voor smartphones en tablets. Handig als je als muzikant onderweg een idee krijgt.” Werken met samples is voor een muzikant ook vaak een leuk parcours om af te leggen. “Je zoekt op het wereldwijde web, of op rommelmarkten, in platenzaken, in kringloopwinkels achter allerhande platen en
5
cd’s. Of dat nu de mooiste of lelijkste plattenhoezen zijn, dat maakt niet uit. Als de muziek maar ‘wijs’ klinkt om te gebruiken in je eigen materiaal. Of het nu een obscure Italiaanse plaat of een eeuwenoude discoplaat is, alles kan! Hoewel... alles kan zou ik nu ook niet zeggen. Een bevriend artiest vroeg me een nummer van mij te gebruiken op zijn plaat, maar daarin had ik een sample van Johan Verminnen verwerkt! Maar wegens zijn functie binnen SABAM (Verminnen is er baas, nvdr.) vond ik dat nu wel ietsje te veel risico nemen.” Na deze onderdompeling in de wereld van samples, kan ik alleen maar besluiten dat het deel uitmaakt van een creatief proces bij heel wat artiesten uit de hiphop- en elektronische wereld. Maar ook de strenge auteursrechten zijn een realiteit, en daarom is het opletten geblazen! Kimberly Verhaest / foto’s: Robbie Vanlancker
mag ik even storen? Aan welke verspilling heb je een hekel en waarom?
Stien Pinoy
6
Shelsey Pattyn (18): Ik heb een hekel aan mensen die water verspillen. Er bestaan mensen die hun water laten lopen wanneer ze bezig zijn met iets anders! Daar kan ik niet tegen.
Kenzo De Ruysschen (14): Ik vind het nutteloos wanneer mensen ergens met de auto naartoe rijden wanneer ze eigenlijk de bus kunnen nemen.
Nadine Klaassen (21): Verpakkingsmateriaal! Ik vind dat een grote verspilling, zeker in supermarkten. Je koopt een doos koeken met daarin nog eens apart verpakte koeken. Ik koop dit bewust niet. Ik kan koeken zelf wel in een apart zakje steken wanneer ik er koop.
Katrien (20): Papier, ik heb een hekel aan mensen die niet recto-verso printen!
Evelyn De Bruyne (18): Ik haat het wanneer mensen hun kleren weggooien. Zeker als ze het maar ĂŠĂŠn keer gedragen hebben. Ik kan dat niet. Bij ieder kledingstuk hangt er wel een verhaal of herinnering aan, en ik kan dat niet weggooien.
Ruth Vervaat (20): Ik heb een hekel aan restaurants of supermarkten die hun eten weggooien. Ik kan er niet tegen dat ze dit eten niet aan mensen geven die het echt nodig hebben.
Janinka Zwemer: Energie vind ik een grote verspilling! Helaas let ik er zelf niet echt op. Wanneer ik onder de douche sta denk ik wel eens dat ik er veel te lang onder sta en dat het zonde is van het verbruikte water. Ik let er wel op dat ik mijn gsm- of laptoplader niet laat zitten in het stopcontact!�
THE ONLY W “De een zijn dood is de ander zijn brood” vertalen we anno 2012 vrijelijk in “de een zijn afdankertje is de ander zijn plezier”. Inderdaad, ondanks de problemen die het afval stelt aan het milieu en onze gezondheid, zag vuil er nog nooit zo schoon uit. We beginnen bij het begin: 8
DE AFVALBERG In 2011 produceerden we in Vlaanderen zo maar eventjes 3 miljoen ton afval! Of, elke Vlaming verzamelde verleden jaar gemiddeld een slordige 524 kilo vuilnis. Dat is ongeveer dubbel zoveel als 40 jaar geleden! Elders doen ze het –helaas - niet beter. In de VS bijvoorbeeld produceren ze jaarlijks genoeg afval om de oppervlakte van de Frankrijk twee keer af te dekken. Behoorlijk hallucinante cijfers, als je het mij vraagt! Tot 71 procent van ons jaarlijks afval wordt hergebruikt, gerecycleerd of gecomposteerd. 29 procent belandt uiteindelijk in de verbrandingsoven of op het stort. Ça va nog, zou je denken, slechts 29 procent? Maar het kan beter! De stortplaatsen en afvalverbrandingsovens raken stilaan verzadigd. Afval storten veroorzaakt vervuiling van bodem- en (grond)water. En verbranding draagt - door de uitstoot van verontreinigde stoffen in de lucht - bij tot de klimaatverandering. Ons koopgedrag en onze dagelijkse gewoonten spelen een grote rol in het steeds vlugger aandikken van de inmiddels gigantische afvalberg. Andere gewoonten aannemen is gemakkelijker gezegd dan gedaan…
WEGWERPCULTUUR
Als we al eens beginnen met niet weg te gooien wat strikt genomen geen afval is. Wij Europeanen gooien bijvoorbeeld per jaar 3 miljoen ton brood weg omdat het niet dagvers is. Dat is evenveel brood als de Spanjaarden over een gans jaar nuttigen! En we weten allemaal wat grootwarenhuizen doen met voedsel dat zijn versheidsdatum overschreden heeft; zonder pardon de container in. En laten we gewoon met zijn allen iets minder afval produceren! Verpakkingen in verpakkingen in verpakkingen? De snoeppauze is al lang voorbij eer je je koek van zijn omhulsels gered hebt! Wanneer was de laatste keer dat jij een sok gestopt hebt? Of je schoenen bij de schoenmaker hebt binnengebracht? Aan de hoeveelste gsm ben je toe? En was je oude echt kapot of gewoon een tikkeltje ouderwets geworden?
GEPLANDE SLIJTAGE De trend naar constante vernieuwing is niet alleen een slechte gewoonte. We worden in bepaalde mate zelfs gedwongen om regelmatig ons productenarsenaal te ‘moderniseren’. Producten gaan na verloop van tijd stuk, dat is nu eenmaal zo. Maar vaak houden de fabrikanten de commerciële levensduur van hun producten opzettelijk kort. ‘Geplande slijtage’ heet dat. Een tellertje dat ervoor zorgt dat na de zoveelste print je kopieerapparaat de geest geeft. Batterijen die zodanig ontworpen zijn dat ze amper twee jaar meegaan. Producten die expres minder sterk worden gemaakt, zodat ze vlugger slijten en noem maar op. Waarom doen fabrikanten dat? Om meer producten te verkopen, meer winst te halen, meer banen te creëren, meer koopkracht te genereren, weer meer te verkopen… En de afvalberg? Die groeit maar voort...
WAY IS UP! 9
TRASH ART Gelukkig zien heel wat creatievelingen brood in het gerief en de materialen die wij in de steek laten. De (afval)kunstwerken die ze daarmee maken hebben – bewust of onbewust – allemaal hetzelfde effect. Ze inspireren ons om na te denken over wat we ‘waardeloos’ vinden, stimuleren ons om duurzaam consumeren… Een van de meest gerenommeerde
Japanse recycle-kunstenaars, Hiroshi Fuji, omschrijft zijn werk als volgt: “…exploring ways of transforming existences that are not valued by society into special existences”. Hiroshi Fuji bouwt, vaak in samenwerking met kinderen of andere artiesten, enorme creaturen en bizarre installaties met afgedankt speelgoed. Na een tijd breekt hij ze weer af en schenkt al het verzamelde speelgoed aan de straatkinderen in Papua New Guinea.
Je hoeft echter niet naar de andere kant van de wereld af te reizen om trash art te vinden. Momenteel hangt onze onthaalruimte vol met artistiek afval. “De Kapow skateboard collectie is ontstaan op de laatste editie van KAPOW. De rode draad van dit festival was recuperatie. De expo bestaat uit oude skateboards die een nieuw leven krijgen door jonge artiesten. Van skater naar artiest naar een groter publiek. Ecologisch en style!� dixit Kapow.
10 De Kapow skateboard collectie kan je bezichtigen in de Dampoortstraat 84, Gent, van ma tem do telkens van 13.30 tot 17 u.
Ook de illustratie van dit artikel als de recyclagecover maken deel uit van een trash artcollectie van de hand van Martijn, redactielid bij Transparant. Over Warehouse Blues wil Martijn het volgende kwijt: “Gedurende de periode dat ik in een warenhuis werkte verzamelde ik stukken van kartonnen dozen en verpakkingen, die ik naderhand door het toevoegen van een tekening een andere, cynische betekenis gaf. Meestal ging het om reclameslogans die haast smeekten om een sarcastische interpretatie, en meestal zag ik die in de winkel al voor me. Het idee is niet van mij, maar van de tamelijk geniale Franse tekenaar/graffiteur Dran, die zijn werkjes zelfs heeft gepubliceerd in boekvorm, Fabriqué en France. Ik vond dat er naast zijn werk nog veel andere mogelijkheden waren - ik ben gezegend met een overdosis cynisme. Het was de ideale manier om mijn tijd in de supermarkt toch enigszins nuttig te besteden én om de spot te drijven met de reclame die zo manifest aanwezig is in ons leven. Therapie dus. Thans werk ik niet meer in de supermarkt, maar ik heb nog een hele stapel karton liggen die ik nog van illustraties moet voorzien. Misschien moet ik ook een uitgave in boekvorm overwegen?”
UPCYCLING Niet alleen kunstenaars, ook gewone stervelingen als jij en ik kunnen creatief aan de slag met afval! Volledig in de sfeer van de DIY-hype (do it yourself) is upcycling een absolute hit! Tik het woord in de zoekmachine van google en er verschijnt een oneindige lijst aan tips en voorbeelden hoe afdankertjes ‘up te cyclen’ tot nieuwe unieke, functionele hebbedingetjes. Ook tv speelt duchtig mee. In Plan B op VIER bijvoorbeeld meubileert de Gentse acteur Titus De Voogdt eigenhandig een loft, hoofdzakelijk met wegwerpmateriaal. De mogelijkheden van een kapotte wasmachine grenzen tot aan het onmogelijke: van de deur maak je een slakom, van de metalen wastrommel een vuurkorf… Caroline van Fabriek Romantiek op Eén inspireert de kijkers - ook zij met twee linker - om de handen uit de mouwen te steken. Van lege glazen chocopotten maak je fotokaders, van oude servies een cupcakehouder…
Niet alleen in televisieland, ook collega Dries smijt zich onder de alias Houtd tegenwoordig op upcycling. Hij ontwerpt unieke meubelen uit afvalhout. “Vele beschouwen hout uit verbouwingswerken als afval, voor mij is dat hout net interessant. Niet alleen omdat ze me het gratis geven, maar omdat dat hout een geschiedenis met zich meedraagt. Het is een uitdaging om dat hout een nieuw leven te geven en tegelijkertijd de geschiedenis ervan intact te houden.” Zelfs de Openbare Vlaamse Afvalmaatschappij stimuleert jonge toekomstige ontwerpers “…om aandacht te hebben voor de duurzaamheid en de milieu-impact van hun ontwerp in alle schakels van de levenscyclus: materiaalkeuze, productieprocessen , impact tijdens gebruiksfase en de afvalfase.” OVAM reikt jaarlijks de prestigieuze Ecodesing Award uit aan het meest eco-vriendelijke design. Een van de winnende ontwerpen was FANtasized – Cash for Trash. Een innovatieve lampenkap gemaakt uit oude beschermkappen van ventilatoren en repen kunststof.
GRAFFITI vzw GOES UP! We wensen niet dat dit artikel dode letter blijft in onze eigen organisatie. Bovendien tonen we graag het creatieve voorbeeld. Daarom stellen we je in avant-première voor: Graffiti vzw goes UP!, ons eigen afvalverminderingsproject. Jaarlijks verbruiken we een kleine 3000 spuitenbussen voor workshops, jams, opdrachten… Een behoorlijke hoop klein gevaarlijk afval! Met een creatieve geest en een paar rechterhanden re-integreren we deze afdankers in onze organisatie. Als zaklamp, leeslamp, meubilair, boekensteun… En zo hopen we die afvalberg te verkleinen. U toch ook? Ellen Theite
Bronnen:
ovam.be • eurostat.be • ovio.be • stylemegreen.be • weburbanist.com • artfromtrash.org • recycledhomes.tumblr.com • azito-art.com/hiroshi-fuji • ecodesign.be • kapow.be
11
frais divers
In deze tijden van overvloed aan diverse futiliteiten fungeert Graffiti Jeugddienst graag als Onzichtbare Hand om eenieder in staat te stellen het kaf van het koren te scheiden.
12
mmmelk! Dat melk goed is voor elk, weten we al sinds het televisieprogramma Mik, Mak en Mon. Maar dat je melk ook kan gebruiken als milieuvriendelijke verf voor graffiti, dat is – voor mij althans – nieuw! Melkverf is organisch, niet giftig en volledig milieuvriendelijk! Melkverf breng je aan met een spuit en sjabloon, en blijft –als het weer meezit - een drietal weken zichtbaar. Let wel, als je geen toestemming hebt om ergens melkgraffiti aan te brengen, blijft het illegaal! http://greengraffiti.com/solutions/ techniques/milk-paint
BEHANGEN IS BACK! Do it yourself-adept die ik ben, kon ik mijn enthousiasme niet verbergen bij het stoten op volgend apparaat: de ‘behangpapierverfroller’ of ‘sjabloonroller’. Waarom ben ik daar niet op gekomen? Zo simpel, zo geniaal! Maar? Alle Carolientjes van Fabriek Romantiek nog aan toe? Dat ding is niet nieuw? Al honderden (een beetje overdrijfsel) jaren gebruiken Roemenen dit technische vernuft om hun kamer mee te personaliseren! En het is ook te vinden in je lokale doe-het-zelfzaak, blijkbaar… http://weburbanist.com/2012/10/29/ wallpaper-paint-rollers-cool-classic-patterns-diy-style/ Vhils is here!
METROPOLITAN ETIQUETTE Als er een verse hondendrol vlak mijn voordeur ligt te walmen denk ik niet: ooh, lief hondje, maar ***-baas! En blijkbaar ben ik niet de enige die vind dat het achteruit gaat met de moraal en zeden van deze maatschappij. Ook grafisch ontwerper Jay Shells (Amerika) deelt mijn mening. Alleen blijft het bij hem niet bij denken. Hij ontwierp enkele rake borden en hing die rond in de straten van New York. “Pay attention while walking, your facebook status update can wait”. Heerlijk eerlijk én humoristisch! We like! http://www.feeldesain.com/metropolitan-etiquette-authority-jay-shells.html
Nee, Vhils komt – tot nader orderniet naar ons land. Maar we stellen u graag met gepaste trots een nieuwe aanwinst voor van onze graffitibibliotheek: Vhils / selected works 2005-2010. Vhils tracht met zijn ‘opblaassjablonen’ de verborgen geschiedenis achter gebouwen, afficheborden…bloot te leggen. Tegelijkertijd geeft hij er een compleet nieuw gezicht en invulling aan. Mindblowing!
De wereld draait door. Er gebeurt veel, aan een serieus tempo. En maar goed ook! ‘Go with the flow’, maar doe dit niet onverschillig. Denk zeker, denk zelf! CRiTiK is een initiatief van Graffiti vzw in samenwerking met verschillende organisaties en professionelen. CRiTiK ondersteunt jonge mensen om kritisch hun cultuur onder de loep te nemen, hun mening op een creatieve manier te uiten en hiermee een breder publiek aan te spreken. Van 6 tot 27 april 2013 gaan jonge mensen samen met professionals aan de slag om hun kritiek, twijfels en overtuigingen uit te werken tot concrete acties. Vertrekkende vanuit graffiti, eetcultuur, skateboarden, mobiliteit, mode… werken ze in team naar een eindproduct of toonmoment toe. Dit proces wordt flink gevoed met ateliers, workshops en lezingen. Om dit project mogelijk te maken is Graffiti vzw op zoek naar partners, zowel organisaties als individuen die gepassioneerd met een onderwerp bezig zijn. Werkt jouw organisatie bijvoorbeeld met theater en wil je samen met een gemotiveerd groepje jongeren rond kritiek werken? Ben je zelf bezig met kunst, mobiliteit, muziek, mensenrechten, skateboarden… en wil je je knowhow doorgeven en anderen aansteken met jouw passie? Zin in een samenwerking? Laat dan uiterlijk 15 januari van je horen via dries@graffitivzw.be
13