Υλοτομία στο Πάικο, στη Γρίβα - Κιλκίς by Christos Ath. Koios

Υλοτομία στο Πάικο Επιλογή των Περιοχών κοπής Ο κύκλος ανάπτυξης και κοπής των δέντρων στο Πάικο είναι 10ετής. Με γνώμονα αυτό οι περιοχές κοπής ελέγχονται από τους αρμόδιους τομεάρχες και γίνεται αναφορά στον Δασάρχη ότι πληρούν τις προδιαγραφές κοπής σύμφωνα πάντοτε με τους Νόμους που διέπουν την Υλοτομία.

Τα Δασαρχεία σήμερα διεξάγουν υλοτομίες με 3 τρόπους: Α) Αυτεπιστασία: Η Κρατική εκμετάλλευση Δασών (Κ.Ε.Δ.) είναι τρόπος υλοτομίας με αυτεπιστασία και οι εργασίες ανατίθενται στους Δασικούς Συνεταιρισμούς (Δ.Σ.) που πληρώνονται ανά μονάδα παραγόμενου δασικού προϊόντος. Β) Μίσθωση από τους Δ.Σ.: Το Δημόσιο εκμισθώνει στους Δ.Σ. τη παραγωγή με μίσθωμα. Γ) Παραχώρηση δασών στους Δ.Σ.(Π.Δ. 126/1986): Οι Δ.Σ. δίδουν το 12% των ακαθαρίστων εσόδων τεχνικής ξυλείας, το 5% των καυσοξύλων στο Κ.Τ.Γ.Κ. και Δασών και το 5% όλων των δασοπροϊόντων στους Ο.Τ.Α. Δ) Τέλος τα Δασαρχεία διεξάγουν υλοτομίες για την κάλυψη των © Χρήστος Αθ. Κόιος

ατομικών αναγκών των κατοίκων, σε ορεινές και φτωχές περιοχές. Αυτές γίνονται από τους τοπικούς Δ.Σ. εξασφαλίζοντας έτσι και θέρμανση και εισόδημα για τους ορεινούς και φτωχούς πληθυσμούς.

Το δασαρχείο Γουμένισσας, έχοντας κάνει την επιλογή των περιοχών που τα δέντρα τους θα κοπούν, τα δημοσιοποιεί στους Δασικούς Συνεταιρισμούς της περιοχής από την προηγούμενη χρονιά. Ο Δασικό Συνεταιρισμός Γρίβας, επιλέγει τις περιοχές που θεωρεί πιο συμφέρουσα και παρουσιάζει την επιθυμία του υποβάλλοντας την επισήμως. Το δασαρχείο, όταν παραλάβει τις επιθυμίες, όλων των συνεταιρισμών, συγκαλεί δημόσια διαβούλευση. Στην διαβούλευση μετέχουν όλοι οι συνεταιρισμοί και συμφωνείται η τελική κατανομή των περιοχών με περισσότερους από έναν διεκδικητή. Μέσα από τις ζυμώσεις των συνεταιρισμών επέρχεται η τελική λίστα περιοχών του Πάικου για την κοπή της ξυλείας του τρέχοντος έτους. Το τελικό σχέδιο κατατίθεται στο Δασάρχη ο οποίος έχει και τον τελικό λόγο επικύρωσης, ακύρωσης ή ακόμα και αποκλεισμού ενός ή περισσοτέρων συνεταιρισμών από μία περιοχή. Μετά την επικύρωση κατανέμονται οι περιοχές.

Κατανομή των Περιοχών Οι τομεάρχες του Δασαρχείου, μαζί με ένα μέλος του Δασικού Συνεταιρισμού Γρίβας, μεταβαίνουν στις περιοχές κοπής και μαρκάρουν τα δέντρα που πρέπει να κοπούν. Παλιότερα το μαρκάρισμα γινόταν με επάλειψη χρώματος στο Κορμό ενώ εδώ και μερικές δεκαετίες, το δέντρο που θα κοπεί , αποφλοιώνεται σε ένα σημείο και « Σφραγίζεται ». Μέθοδος που επιτρέπει το Δασαρχείο ανά πάσα στιγμή να ελέγξει τους υλοτόμους και τον Δασικό Συνεταιρισμό που εκπροσωπούν για την κοπή των σωστών δέντρων. Καταβάλλεται η εγγυητική επιστολή, σε ποσόστωση της αξίας των περιοχών που τους κατακυρώθηκε. Χρήματα που θα τους επιστραφούν με το πέρας των εργασιών τους και εφ’ όσον τηρήθηκαν οι Νόμοι και τα Συμφωνηθέντα.

Χώρος Εργασίας Η τελική μεταφορά της ξυλείας από το όρος Πάικο γίνεται με φορτηγά. Έτσι πρέπει να επιλεγεί ένας κεντρικός χώρος συγκέντρωσης της Ξυλείας, όχι πολύ μακριά από τον χώρο κοπής, προσβάσιμος όμως από τα φορτηγά. Υπολογίζονται βέβαια και όλες οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή και οι ιδιαιτερότητες της μορφολογίας του εδάφους. Μια ξαφνική νεροποντή ή η κατάρρευση ενός σαθρού δρόμου μπορεί να φέρει την δουλειά πολλές εβδομάδες πίσω, αναγκάζοντας τους υλοτόμους να μεταφέρουν ξανά την κομμένη ξυλεία τους πιο κοντά στον κεντρικό δρόμο.

Εκεί, στον Κεντρικό χώρο συγκέντρωσης, μεταφέρονται και όλα τα βοηθητικά μηχανήματα. Τρακτέρ, Αγροτικά, Πριονοκορδέλες, καρότσες μεταφοράς.

Ομάδα Εργασίας Η ομάδα εργασία (κοπής) είναι το πιο σημαντικό κομμάτι της υλοτομίας. Οι πτώση των δεκάδων τόνων κορμοί, σε συνδυασμό με την πίεση της εργασίας, μπορεί να αποβεί μοιραία. Έτσι το σύστημα και το Σχέδιο δράσης πρέπει να είναι γνωστό σε όλους και να τηρείται απαρέγκλιτα. Εδώ λάθη δεν χωράνε. Χωρίζονται λοιπόν σε υπό-ομάδες, κατανέμονται ισόποσα οι περιοχές και μία περιοχή μένει εφεδρική για την συμπλήρωση της ίσης κατανομής εργασίας των υπό-ομάδων.

Στην πρώτη σύσκεψη, γίνεται και η ολοκληρωμένη πλέον αναγνώριση της περιοχής και επιλέγεται ο τρόπος υλοτομίας. Μπορεί να επιλεχθεί η έναρξη κοπής από το πιο μακρινό σημείο προς τον χώρο Συγκέντρωσης ή αντίθετα. Όπως και να καταρτιστεί το Σχέδιο πάντως, αυτό τηρείται με θρησκευτική ευλάβεια.

Τα μέλη μεταβαίνουν στον χώρο κοπής , όπου πλέον συγκεντρώνουν τα εργαλεία κοπής και τα προετοιμάζουν για την σκληρή αντιπαράθεση με την φύση, όπου στο τέλος ο άνθρωπος και οι μηχανές του είναι ΠΑΝΤΑ ΝΙΚΗΤΕΣ.

Ακονίζονται καλά τα αλυσοπρίονα. Φουλάροντας τα με βενζίνη και λάδι. Και « η πτώση των γιγάντων » ξεκινά με το απλό τράβηγμα ενός σχοινιού. Ο εκκωφαντικός ήχος του άσπλαχνου αλυσοπρίονου κόβει από τη ρίζα το δέντρο.

Η ΔΥΝΑΤΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ της πτώσης του Δέντρου, δίνει την χαρά στον υλοτόμο και κλείνει έτσι τον κύκλο ζωής του Δέντρου.

Μόλις το δέντρο πέσει νεκρό, γίνεται επί τόπου η κοπή του σε μικρότερα κομμάτια. Τα Μέτρα Ασφαλείας Τα μέτρα ασφαλείας εδώ είναι πολύ αυστηρά. Κανείς δε ρισκάρει ένα τραυματισμό από αλυσοπρίονο ή την καταπλάκωση από Δέντρο. Η κάθε κίνηση ενός μέλους της ομάδος κοινοποιείται σε όλους. Όλοι τηρούν τα Μέτρα ασφαλείας γιατί όλοι είναι ευάλωτοι σε ατυχήματα. Το κόστος ενός τέτοιου ατυχήματος είναι βαρύ. Οι φωτιές ελέγχονται λόγω της συνεχούς επαγρύπνησης των Υλοτόμων, της Δασικής Υπηρεσίας και της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας. Οι Υλοτόμοι της περιοχής έχουν συνειδητοποιήσει πως το δάσος είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το μέλλον τους. Μεταφορά Ξυλείας Για την μεταφορά των κορμών, από τον χώρο κοπής στο ξέφωτο που σιγά σιγά δημιουργείται, ως πρόχειρος χώρος αρχικής συγκέντρωσης, απαιτούνται τα Μουλάρια. Η δύσβατη περιοχή δεν επιτρέπει την πρόσβαση ούτε αγροτικού ούτε τρακτέρ για την μεταφορά τους. Έτσι τα μουλάρια ετοιμάζονται για τον δικό τους αρχέγονο ρόλο. Ένα ρόλο που επιτελούν, στην υπηρεσία του ανθρώπου, για Χιλιάδες Χρόνια τώρα.

Πεταλώνονται. Βουρτσίζονται. Ταΐζονται. Σαμαρώνονται.

Μόλις τα μουλάρια φορτωθούν, αρχίζει και η μεταφορά των κορμών στον κεντρικό χώρο συγκέντρωσης. Δύστροπη η συνύπαρξη αυτή. Άλλες φορές επιτυχής άλλες φορές όχι. Στο τέλος όμως όλα βρίσκουν τον δρόμο τους και το αγώγι κερδίζει τον αγωγιάτη. Πολλές φορές τα Μουλάρια μαθαίνουν τον δρόμο γρήγορα και πηγαινοέρχονται, σχεδόν χωρίς καμία επίβλεψη. Το ρίσκο όμως να ξεστρατίσουν είναι μεγάλο. Έτσι πάντα κάποιος αποδεσμεύεται από την © Χρήστος Αθ. Κόιος

κοπή και εκτελεί καθήκοντα συνοδού των ζώων προς τον κεντρικό χώρο Συγκέντρωσης . Άχαρος ρόλος, απαιτεί όμως ιδιαίτερες φυσικές ικανότητες καθ΄ότι μερικές φορές εκτελεί δεκάδες χιλιόμετρα την ημέρα. Η άφιξη των κορμών στον κεντρικό χώρο συγκέντρωσης κινητοποιεί τους ανθρώπους που θα τα στοιβάσουν . Μόλις ξεφορτωθεί η ξυλεία από τα μουλάρια, εργάτες τα αρπάζουν και τα αραδιάζουν σε στοίβες. Δυνατά χέρια τα ανεβάζουν μέχρι και 2 μέτρα στον σωρό, λες και είναι σπιρτόξυλα. Το πήγαινε-έλα των αλόγων αποκτά επιτέλους ρυθμό και οι στοίβες πλέον γεμίζουν ασφυκτικά τον χώρο.

Τα ξύλα τακτοποιούνται με ιδιαίτερη μαεστρία σε στοίβες ανά κατηγορία και εκμετάλλευση. Έτσι μπορεί να φορτωθούν στα φορτηγά σωστά και να μεταφερθούν στον τόπο εκμετάλλευσης της.

Οι εργάτες του Βουνού, λόγω του κλίματος και της σκληρής εργασίας, πρέπει να τρώνε και καλά. Δύο κορμοί ξύλων και μία τάβλα αποτελούν την ροτόντα του Βουνού και γεμίζουν χαμόγελα τα χείλη και ενέργεια τα καταπονημένα κορμιά. Φυσικά οι εργασίες υλοτομίας, της δοθείσας περιοχής, θα πρέπει να έχουν περατωθεί μέχρι το τέλους του τρέχοντος έτους. Μερικές φορές αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί. Έτσι υπάρχει το δικαίωμα της 6μηνης παράτασης, μέχρι τέλος Ιουνίου, για την αποπεράτωση του έργου.

Αναπλήρωση των Δασών Μόλις κοπούν τα Δέντρα της επιλεγμένης περιοχής, στον 10ετή κύκλο κοπής, πρέπει να γίνει και η αναπλήρωση των Δέντρων. Εδώ επεμβαίνει η φύση μόνη της και πάρα πολύ δυναμικά. Η δημιουργία ξέφωτων, με την κοπή των Μεγάλων δέντρων που έκρυβαν τον ήλιο, επιτρέπει στα νεαρότερα Δέντρα να τον δούνε επιτέλους κατάματα. Η δύναμη του ήλιου, το πλούσιο έδαφος, τα αστείρευτα υπόγεια νερά παράγουν την επόμενη γενιά των θηριωδών δέντρων του Πάικου. Ο χρόνος, ο μέγας δημιουργός.

Έτσι τα μικρότερα Δέντρα, που ΔΕΝ κόβονται, δυναμώνουν και τρανώνουν. Σε 10 χρόνια θα είναι έτοιμα να κοπούν και να δώσουν την θέση τους στα πιο νεαρά. Έτοιμα να συμμετέχουν στο νέο κύκλο κοπής του Πάικου. Φωτό : Πούλκας Ιωάννης