flora DECEMBER 2008 / JANUARI 2009
JAARGANG 42, NO 6
AGENDA ma. 5 januari 2009 aanv. 19.30 uur
Nieuwjaarsbijeenkomst (met veel extra’s !!!) Alleen voor leden en huisgenoten - pag. 5 “Rehoboth”, Driehoek 11, Ede
ma. 19 januari 20.00 uur
dialezing door dhr. WimWillemsen van kwekerij Spitsbergen - pag. 7 “Rehoboth”, Driehoek 11, Ede
ma. 16 februari 20.00 uur
dialezing door dhr. Cor van Gelderen van boomkwekerij Plantentuin Esveld, Boskoop i.s.m. Floralia/Bennekom - pag. 7 “De Brink”, Brinkstraat 39, Bennekom
ma. 2 maart
Alg. ledenvergadering (20.00 uur) en dialezing door dhr. Koos Engtberts (21.00 uur) “Rehoboth”, Driehoek 11, Ede
VAN HET BESTUUR.
In bovenstaande agenda ziet u dat daar de eerste activiteiten van 2009 staan. We hopen dat we ook in het nieuwe jaar heel veel leden en andere tuinliefhebbers kunnen verwelkomen bij alles wat we (bestuur en commissies) voor u hebben georganiseerd. Wilt u zo snel mogelijk weten wat dat is dan nodigen we u van harte uit om op onze nieuwjaarsbijeenkomst te komen. Het jaarprogramma voor 2009 is dan bekend en u kunt dus al vroeg een plekje in de agenda inruimen voor Groei & Bloei. Trouwe bezoekers aan deze eerste Groei & Bloei-avond van het nieuwe jaar weten dat het een avond is waarop men volop de gelegenheid heeft om met oude bekenden te praten en ook om nieuwe leden een beetje wegwijs te maken in onze vereniging. FLORA 6 - 2008 3
PRETTIGE KERSTDAGEN EN EEN GELUKKIG NIEUWJAAR
NAMENS HET BESTUURVAN GROEI & BLOEI AFDELING EDE EN DE REDACTIEVAN FLORA
We gaan weer zaden ruilen en eventueel zaailingen en ander heel klein spul. Dineke Logtenberg en Anke Pols van De Boschhoeve uit Wolfheze zijn er met vaak aparte zaden. De boekentafel staat er en ook deze keer zal er een doorlopende fotopresentatie te zien zijn. We zijn nog bezig met‌! Laat u verrassen. En u weet het. Voor een hapje en drankje wordt gezorgd. Namens het bestuur wens ik allen een gezellige decembermaand toe, een goede jaarwisseling en een gezond begin van 2009. Anneke Florijn. 4 FLORA 6 - 2008
VERSLAG ALGEMENE LEDENVERGADERING 17 november 2008 Om 20.00 uur opende Rob van Geel, voorzitter, de vergadering. Het enige agendapunt was een voorstel tot wijziging van het huishoudelijk reglement zoals beschreven in ons verenigingsblad Flora nummer 5. Rob gaf een korte uitleg over de belangrijkste wijzigingen en vroeg daarna aan de vergadering wie hiermee kon instemmen. Blijkbaar iedereen maar toch vroeg de voorzitter voor de zekerheid of er iemand tegen het voorstel was. Niemand. Daarmee werden de voorgestelde wijzigingen aangenomen. Na 7 minuten sloot Rob deze ledenvergadering
5 JANUARI: NIEUWJAARSBIJEENKOMST MET VEEL EXTRA’S Onze voor- en najaarsbeurs om planten en struikjes te ruilen zijn bij velen bekend. De laatste paar jaar is het echter traditie geworden dat tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst overtollige zaden van eigenaar wisselen. We kunnen daar eigenlijk ook best ander klein spul aan toevoegen. Denk aan overgebleven zaailingen en stekgoed (graag meenemen in een doosje of een tray). We zetten een en ander op de tafels en we willen de zaal graag zo schoon mogelijk houden. Dus ruilen maar op de nieuwjaarsbijeenkomst. Maar we hebben meer activiteiten. Na een min of meer formeel begin om 20.00 uur met de presentatie van het jaarprogramma kunt u... - zich storten op een quiz, - genieten van kofďŹ e met wat lekkers - de iets oudere boeken uit onze bieb voor een heel klein prijsje kopen - zaden, kleine stekjes en zaailingen ruilen - zaden van De Boschhoeve kopen - smullen van hapjes en drankjes - kijken naar een doorlopende fotopresentatie En tot slot... hebben we op het laatste moment Hans Kramer kunnen strikken om over winterbloeiers te vertellen. Afhankelijk van het weer de komende tijd zal hij komen met cyclaampjes, helleborussen en wat hij dan nog meer in bloei heeft staan. Die planten zijn ook te koop. Locatie: Gebouw Rehoboth, Driehoek 11, Ede. Welkom vanaf 19.30 uur FLORA 6 - 2008 5
Fa
GRAANHANDEL
Kraak
Bloemsierkunst
Dorpsstraat 86-88 - Harskamp - Tel. 0318 - 456588 Edeseweg 63 - Wekerom - Tel. 0318 - 461118
VOOR ALLES WAT GROEIT EN BLOEIT IN KAMER EN TUIN GAAT U NAAR:
Goorsteeg 19 6741 TB Lunteren Tel.: 0318 - 482726 6 FLORA 6 - 2008
HARKES Tuin- en Kamerplanten centrum Klinkenbergerweg 29 Ede Tel.: 0318 - 61 26 94
LEZINGEN TOEPASSEN EN BEHANDELEN VAN VASTE PLANTEN. Maandag 19 januari. Dialezing door Wim Willemsen Kwekerij Spitsbergen-Willemsen is een vasteplantenkwekerij in Veenendaal. Er worden ongeveer 1.900 soorten en cultivars gekweekt, waaronder veel Hemerocallis, Hosta, nieuwe Astilbe-cultivars en bijzondere Sedums. Wat zeker ter sprake komt: borders, boSedum ‘Abbeydore’ dembedekkers, solitair, planten in potten, met eventueel extra aandacht voor vaste planten op de zandgrond. Verder komen deze avond vele mogelijkheden over de toepassing van vaste planten aan de orde. Er wordt aandacht besteed aan het maken van borders, vaste planten voor haagjes, het gebruik van vaste planten als bodembedekkers en vaste planten in potten. Bovendien wordt besproken: de (zand)grond, bemesting en de behandeling gedurende het jaar rond. Een diaserie met goede tuinplanten en voorbeelden van hoe het kan en hoe het niet kan, zal de avond compleet maken. Een ‘gegarandeerd succes’-avond. En Wim Willemsen een beetje kennende worden er wel eens onverwachte zijwegen ingeslagen. Locatie: Gebouw Rehoboth, Driehoek 11, Ede. Aanvang 20.00 uur.
DE VELE GEZICHTEN VAN DE HORTENSIA. Maandag 16 februari. Dialezing door Cor van Gelderen “Het grote voordeel van een fotoboek maken over Hydrangea’s is dat je heel veel leuke verzamelaars ontmoet die vol passie verhalen over hun geliefde planten en graag al hun kennis met je delen. Op die manier hebben we niet alleen veel nieuwe soorten gezien en verzameld, maar ook veel oude en vergeten soorten herontdekt.” Alweer een paar jaar geleden verscheen: “Het Grote Hortensiaboek”, het fotoboek waaraan Cor samen met zijn vader de laatste jaren heeft gewerkt, een foto-encyclopedie over de hortensia, waarin ruim 600 verFLORA 6 - 2008 7
schillende soorten zijn afgebeeld en beschreven. De passie van de verzamelaars die hij op zijn reizen ontmoette is op hem overgeslagen. De kwekerij PlantenTuin Esveld is dan ook de beheerder van de Nederlandse Planten Collectie Hydrangea, de grootste hortensiaverzameling van ons Hydrangea aspera land. In Boskoop zijn deze planten in het echt te bewonderen, maar ook tijdens de lezing komen ze allemaal aan de orde, van kleine dwergstruikjes tot echte bomen, van wintergroene klimplanten tot de boerenhortensia. Maar vanzelfsprekend zullen we het ook hebben over snoei en bloei. Locatie: De Brink, Brinkstraat 39, Bennekom. Aanvang 20.00 uur.
BLOEMENSYMBOLIEK Blauwe druifjes als remedie tegen winterblues en rode anemonen staan voor hartzeer. Het Bloemenbureau deed studie naar bloemsoorten en de stemmingen waarvoor ze staan. Als je je stemming in 50 woorden op de website omschrijft (www.readmymood.com), krijg je een bloem in beeld die bij jouw stemming past. Aardig om te weten dat die schattige ranonkels blijken te staan voor een charme-offensief
Spitsbergen - Willemsen Gespecialiseerd in Hemerocallis en Hosta Op zaterdag voor particulieren Prijslijst wordt op aanvraag toegezonden. Buurtlaan Oost 90a, 3907 AC Veenendaal Tel. 0318 - 555081 Fax 0318 - 520454 E-mail: vof@kwekerijwillemsen.nl
8 FLORA 6 - 2008
DAT IS PAS EEN KLEINE TUIN 2 Mijn kleine stadstuin is nu kaal en leeg. Alle groenten zijn er uit, de vruchtenstruiken leeggegeten en de kruiden gedroogd. Nu is het afwachten of de bollen volgend jaar opkomen, alles wat in de tuin staat de winter overleeft en ondertussen bekijk ik de vogeltjes die op het voer afkomen. Vogeltjes! Een flinke Vlaamse gaai zat wiebelig op de slinger pinda’s te snoepen. Hij is tot twee keer toe langs geweest. De pastinaak hebben we nog niet geproefd: die zit nog lekker in de grond. Als je in zo’n kleine tuin van alles wil, heb je toch vaak kale stukken. Wanneer de vroege zaden als radijs de grond in kunnen, staan er nog bollen: of zetten we dan maar geen bollen op die plek? Nu vind ik kale, zwarte plekken in de tuin eigenlijk wel mooi en bij de winter horen. Mijn schoonouders woonden vroeger benoorden Dokkum en vanuit hun raam keken ze ’s winters uit over zwarte landbouwgrond. Prachtig! De natuur in rust. Mijn tuin is nu, boven de grond, in rust. Onder de grond werken de bollen hard aan hun voorjaarspracht. Liesbeth van der Hart-Miltenburg
FLORA 6 - 2008 9
*
TOURINGCARBEDRIJF
DE GROOT - EDE
∗ ∗
∗ ∗ ∗
10 FLORA 6 - 2008
HOLLANDSE HERFST IN EEN JAPANSE TUIN Verslag najaarsexcursie: 12 oktober zijn we met 18 personen in twee busjes met als chauffeurs de man van Anneke Florijn en de man van Yvonne van Geel naar Wassenaar gereden. Onderweg heeft de kofďŹ e met notenkoek heerlijk gesmaakt. Na een uur kwamen we aan bij de Japanse tuin. Tussen Den Haag en Wassenaar ligt het landgoed Clingendael met een rijke geschiedenis. Dit is de enige Japanse tuin in Nederland van rond 1910 met een grote historische waarde. In 1954 kwam het landgoed in eigendom van de gemeente Den Haag, dat het open stelde voor het publiek. De Japanse tuin neemt een bijzondere plek in op het landgoed Clingendael. De tuin is aangelegd door baronesse van Brienen, die al de ornamenten - zoals de vele lantarens, beeldjes en bruggetjes, per schip uit Japan heeft laten komen. De tuin was prachtig met al die herfstkleuren en veel bijzondere mossen. Na anderhalf uur gewandeld te hebben door de mooie tuin zijn we naar de Botanische tuin in Utrecht gereden om daar van een heerlijke Surinaamse lunch te genieten. Van daaruit gingen we naar het Gimborn arboretum in Doorn: een tuin van wel 27 hectare, te groot om in een keer alles te zien; daarom hebben we anderhalve hectare rondgewandeld met een gids. Er waren heel veel verschillende bomen en struiken en de gids kon er veel en enthousiast over vertellen. Na nog wat gedronken te hebben op een terrasje, zijn we weer naar Ede gereden. Het was een fantastische dag met heel veel mooi weer. Nico – Willy en Wim - Ans
FLORA 6 - 2008 11
Symbool van eeuwige liefde en bode van het voorjaar... Direct na de geboorte van zijn neefje, op 31 januari 1890, schilderde Vin cent van Gogh grote takken amandelbloesems tegen een blauwe lucht. Hij vertoefde in die periode in Saint-Rémy, in de Provence, waar de aman delbomen waarschijnlijk net waren uitgekomen. Van Gogh deed, bewust of onbewust, wat velen voor hem deden: de amandel zien als een bode van nieuw leven, van geboorte, van voorjaar.
Wist u dat... De amandel een sierlijke boom is met een open kroon die in uitzonderlijke gevallen tot twaalf meter hoogte kan uitgroeien. Vooral de bloemen die de mediterrane nawinter kleur geven, springen in het oog. Ze bezitten veel nectar en trekken daardoor insecten aan. Vooral bijen en allerlei soorten vliegen bezoeken deze planten graag en zorgen voor de bestuiving. Dat de bloei zo opvalt is niet verwonderlijk. De amandel be hoort namelijk tot de rozenfamilie en heeft verwanten als de roos, slee doorn en vogelkers. In onze streken wordt de amandelboom enkel aangeplant omwille van haar bloemenpracht in het vroege voorjaar. Al vroeg in het jaar zijn de
12 FLORA 6 - 2008
vruchten aan de boom te onderscheiden. Pas tegen het eind van de zomer rijpen ze uit. Qua vorm hebben ze het meest weg van kleine abrikozen. De eigenlijke amandel, dat wil zeggen, het zaad met daarin de aanleg voor een nieuw amandelboompje, zit ingepakt in drie lagen: Een donzige en leerachtig aanvoelende schil met daarin de geelbruine en ovale noten. Die zijn glad en betrekkelijk dunschalig, zien er soms wat vezelachtig uit en zijn bezet met ondiepe putjes (bij de sieramandelen is deze laag veel harder). De eigenlijk amandel(-pit !) wordt nog omhuld door een dun vliesje, de derde laag. Zoete en Bittere amandelen. Ondanks het algemene gebruik van amandelen in allerhande gebak en snoeperijen, mag je er toch niet zomaar onbeperkt van eten: Ze kunnen namelijk ‘amygdaline’ bevatten. Deze stof is zowel bepalend voor de smaak (bitterheid) als voor de eetbaarheid (giftigheid). inderdaad is dit de uit spionage- en detectiveverhalen bekende ‘geur van bittere amandelen’, dus van blauwzuur of cyaankali. Op grond van de concentratie van deze stof onderscheidt men ‘zoete’ en ‘bittere’ amandelen. Het verschil tussen beide is niet absoluut. De bomen waaraan ze groeien zijn variëteiten van één soort. Bij nauwkeurige waarneming zijn ze wel van elkaar te onderscheiden. De zoete amandelboom bloeit bovendien eerder dan de bittere en komt veel algemener voor. De amandel in de geschiedenis. Het misschien wel bekendste verhaal rondom de amandel staat in het Oude Testament, in Numeri 17. Centraal daarin staat de strijd om het leiderschap over de twaalf stammen van het volk israël. Welke van de priesters is de beste? Het volk mort om deze vraag. God zoekt naar een oplossing en vraagt van elke leider zijn staf. De twaalf staven van de twaalf stammen worden bijeengelegd in het heilige der heiligen, het tabernakel. De man die God uitverkiest zal herkenbaar zijn doordat zijn staf gaat bloeien. Aäron blijkt de grootste, hij zal het volk van israël leiden, want: ‘Er waren knoppen en bloemen aan gekomen en er groeiden amandelen aan.’ Een Oud-Grieks verhaal vertelt hoe Demophon, de grote liefde van Phyllis, dacht dat hij haar verlaten had voor een ander. Haar hart brak en ze pleegde zelfmoord. Na haar dood veranderden de goden haar in een amandelboom. Demophon keerde terug en besefte het misverstand en de ramp. Ook zijn hart brak en hij omarmde de amandelboom die daarop in bloei kwam. Zo staat de amandelboom ook voor de eeuwige liefde die immuun is voor de dood. FLORA 6 - 2008 13
De middeleeuwers koppelden de amandel vooral aan de geboorte van Jezus en daarmee aan de reinheid van Maria. Ook Jozef draagt op afbeeldingen nog wel eens een bloeiende amandelstaf. En de ‘mandorla’, een amandelvormig aureool om Maria, Christus of een aartsengel, is afgeleid van het italiaanse woord voor de vrucht. De veelzijdige amandel. De amandel vindt zowel culinaire als cosmetische toepassingen. Zoete en bittere amandelen Amandelen bevatten veel olie en eiwit, maar zijn eerder arm aan zetmeel. Uit de bittere amandelen ontstaat door persing de bittere amandelolie, een kleurloze, bitter ruikende vloeistof. Deze vindt zijn weg in banketproducten (bijvoorbeeld bitterkoekjes), pudding en amandellikeuren. Zoete amandelen vormen het belangrijkste bestanddeel van marsepein, maar zijn tevens de grondstof voor de in de huidverzorging zo belangrijke amandelolie. Uit zoete amandelen is ook amandelmoes of amandelmelk te maken: een witte, troebele (eventueel gesuikerde) vloeistof die licht verteerbaar is en zacht van smaak. Ze kan dienen als vervanging van koemelk en werkt vooral rustgevend en verzachtend. Amandelmelk en amandelmoes worden daarom wel gebruikt bij voedselallergieën. Ann van Roy
adressen en telefoonnummers Anneke Florijn, W. Welgravenlaan 23, 6741 ZH Lunteren, 0318-484063 Liesbeth v.d. Hart, Witte de Withstraat 66, 6712 HE Ede, 0318-478463 redactie Flora: Liesbeth v.d. Hart / e-mail: KMTPsecretariaat@pfvanderhart.demon.nl Lucie Heuterman / e-mail: L.Heuterman@Sanoma-uitgevers.nl website: www.ede.groei.nl Opgeven excursies: Yvonne van Geel, 0318-650102 / e-mail: v.geel@quicknet.nl Annemarie de Leeuw, 0318-610240 / e-mail: praktijk@adleones.nl Betalen excursies: rek.nr. 43.72.63.142, t.n.v. KMTP-excursierekening, Ede, o.v.v. datum betreffende excursie Ledenadm. KMTP, Postbus 485, 2700 AL Zoetermeer, 079-3681212
KOPIJ FLORA 1 INLEVEREN VÓÓR 15 JANUARI 14 FLORA 6 - 2008