2019
Beleef de natuur kalender
Foto: Henk Dommerholt
Januari • • •
• • • •
Maak een bucketlist met dingen die je wil doen in de natuur. Goede voornemens? Goed voor de natuur zorgen is goed voor jezelf zorgen. Wist je dat sneeuwklokjes wit lijken maar eigenlijk kleurloos zijn? Knijp eens een bloemblad tussen je vingers fijn. Het fijngeknepen bloemblad blijkt glashelder te zijn. Dit komt doordat de luchtbelletjes die tussen de bladcellen zitten, zijn weggeperst. Door deze lucht die het invallende licht in alle richtingen weerkaats, neem je het als wit waar. Een nieuw jaar, een nieuw begin: plant een plantje en maak een maand lang elke dag een foto om te zien hoe het groeit. Doe mee aan de Nationale Tuinvogeltelling op 25, 26 & 27 januari. Neem een half uur de tijd om de vogels te tellen. Geef het aantal door op tuinvogeltelling.nl. Ga op zoek naar diersporen in de sneeuw. Koud buiten? Nederland is maar liefst 26 botanische tuinen rijk, sommigen met verwarmde tropische kassen.
Kijk op ivn.nl voor meer tips en activiteiten
Februari •
•
• • • • •
Tijdens de vorstperiode is water voor vogels schaars. Maak een vogelbadje van een oude, ondiepe schaal of een omgekeerde deksel. Het liefst poedelen ze in een badje dat lijkt op een ondiepe plas met geleidelijk aflopende kanten en 3 tot 5 centimeter diep in het midden. Vogels zijn namelijk bang voor diep water. In de winter lijkt de natuur in slow motion te gaan. Alles is in rust voor de lente. Loop een deel van een wandeling eens op een veel lager tempo. Heb je na afloop andere dingen gezien en ervaren dan bij andere wandelingen? Wees drie minuten stil in de natuur. Wat hoor je? IJs in de sloot? Breek een stukje ijs uit het water en bekijk het goed. Zie je de ijskristallen? Kan je niet wachten tot het moestuinseizoen weer begint? Waterkers kan je het hele jaar door zelf kweken op een vochtig stukje keukenrol. Lekker op een boterham met kaas. Stap op je stalen ros en fiets tegen de wind in. Maak een lange wandeling met een eigen of geleende hond.
Maart • • • • • • •
Zoek een grote boom en voel aan de bast, wat is er allemaal te zien en te voelen? Maak een nestkastje. Bouwtekeningen en instructies zijn gemakkelijk op internet te vinden. Vrijblijvend een dagje vrijwilligerswerk doen? Help mee tijdens NLdoet op 15 & 16 maart. Kijk op nldoet.nl voor klussen in jouw buurt. Versier je tuin of balkon met een zelfgemaakte pindaslinger voor de vogels. Het enige wat je nodig hebt is een zak doppinda’s, een stevige naald en een stuk touw om ze aan te rijgen. Meld je aan voor een leuke IVN-activiteit. Op ivn.nl/activiteiten kan je zoeken op activiteiten bij jou in de buurt of op onderwerp. Ga eens alleen naar buiten, wat voor weer het ook is. 30 maart is het Earth Hour. Doof het licht voor een uur, langer mag natuurlijk ook.
Kijk op ivn.nl voor meer tips en activiteiten
April •
• • • • • •
Heb jij al eens een hommel geaaid? Als ze bezig zijn in een bloem kan je een hommel voorzichtig over de rug aaien. Als ze hard gaan zoemen of met een pootje naar achteren wijzen, moet je stoppen. Alles staat in volle bloei! Ga eropuit en fotografeer 10 verschillende kleuren bloemen. Tel een half uurtje bijen in je tuin tijdens de nationale Bijentelling 13 & 14 april en geef je telling door op nederlandzoemt.nl. Doe een wedstrijd steentjes keilen. Mini-biodiversiteitsonderzoek: zet met stokjes en lint een gebied van één vierkante meter af. Ga door je knieën en kijk welke planten, voorjaarsbloemen en insecten je ziet. Probeer een worm uit de grond te krijgen zonder te graven. Ritme is de sleutel. Als je een aar van een graansoort met de punt naar voren in iemands mouw stopt, kruipt deze langzaam omhoog.
Mei • • •
• • • •
Ruik aan elke bloem die je tegenkomt. Probeer de geur van elke bloem voor jezelf te beschrijven alsof je wijn proeft. Volg een vlinder. Wist je dat een vlinder zich oriënteert aan hoge en lage planten zoals wij onze omgeving herkennen aan gebouwen? Als alles er hetzelfde uitziet, verdwaalt een vlinder. ‘Last’ van brandnetels? Doe tuinhandschoenen aan en knip de toppen van de brandnetels af met een tuinschaar. Goed afspoelen en indien nodig klein snijden. Vervolgens kan je ze direct in de theepot doen met kokend water. Even laten trekken en je hebt een heerlijke pot verse, zelf geplukte brandnetelthee. Maak van 5 verschillende insecten een foto. Zet een slak op je hand en voel hoe die over je hand kruipt. Wist je dat slakkenslijm een herstellend effect heeft voor je huid? Maak een wandeling op blote voeten. Bekijk stoeptegels, standbeelden, gevelstenen en andere natuurstenen eens goed. Kan jij kleine fossielen ontdekken, zoals zeelelies, slakken en schelpen?
Kijk op ivn.nl voor meer tips en activiteiten
Juni • • • • • •
•
Kampeer een nachtje in je achtertuin. Heb jij wel eens slootje gesprongen? Laat het kind in jezelf boven komen! Ga ‘s avonds eens naar de hei. Hoor je een ratelend geluid als ‘tjurrrrr..rrr’? Dat is de nachtzwaluw! Maak een kampvuur. Probeer tijdens een natuurwandeling vaker naar boven te kijken, in plaats van naar beneden. Op welke grondsoort loop je? Maak je handen vies tijdens een wandeling. Neem wat grond in je hand. Kan je het tot een rolletje rollen? Dan is het leem. Kan je van het rolletje een volledige cirkel maken? Dan is het klei. Blijft het een los bergje? Dan loop je op zandgrond. Lekker met je blote voeten in de modder. Voel je de modder tussen je tenen?
Foto: Ferry Passier
Augustus
Juli •
• • • • • •
Ga op jacht naar zeevonk op een zwoele zomeravond. Dit is een bijzonder fenomeen waarbij de golven groenblauw oplichten, veroorzaakt door een piepklein, eencellig algje: zeevonk. Als zeevonk wordt aangeraakt (door een vijand of golven) ontstaat een chemische reactie waardoor hij licht gaat uitstralen. Zo schrikt hij belagers af. Eet een volledige dag buiten: ’s ochtends, ’s middags en ’s avonds. Verzamel schelpen op het strand en beplak een doosje ermee om de rest van het jaar van te kunnen genieten. Sta vroeg op en ga dauwtrappen! Ga tijdens een flinke regenbui naar buiten en voel hoe de regen op je huid valt. Neem eens de tijd om op het gras te liggen. Verzamel 5 planten die je niet kent en zoek de namen op.
Kijk op ivn.nl voor meer tips en activiteiten
•
• • • • • •
Als je in de zomer naar de hei gaat is alles knalpaars! Waar nu heide groeit, was vroeger bos. Duizenden jaren geleden is dat bos door mensen gekapt voor landbouwgrond. Op de uitgeputte bodem konden er geen planten meer groeien. Behalve heide! Ga een middagje strandjutten. In augustus kan je de meeste ‘vallende sterren’ zien. Zet op 13 augustus je wekker om 04.00 uur om de meteorenzwerm Perseïden met ongeveer 60 meteoren per uur waar te nemen. Survivallen in de natuur? Weegbree werkt bloedstelpend, zalf van duizendblad werkt tegen blaren en als je wilgenbast in water weekt, komen er pijnstillende stoffen vrij. Ga schatzoeken met geocaching.com en kom op plekken waar je anders niet zo snel zou komen. Probeer een gesprek aan te gaan met een vogel. Luister goed en doe het geluid na. Neem een plons in natuurwater.
September • • • • •
• •
Verzamel van elke boom een blad en vergelijk ze met elkaar. Wat valt je op? Zoek een plek met veel mos. Loop hier langzaam overheen en voel met je handen hoe zacht het is. In september en oktober gaan edelherten op zoek naar liefde. Op de Veluwe en in de Oostvaardersplassen kan je de mannetjes horen burlen. Probeer 10 verschillende vogels in de lucht te herkennen. Ga vroeg op pad voor zonsopgang om de mooiste foto’s te maken. Vlak na zonsopgang en vlak voor zonsondergang maak je de mooiste foto’s. In de fotografie wordt dat het Gouden Uur genoemd. Ga naar het meest noordelijke of westelijke plekje van Nederland en ervaar hier de kracht van de wind. Voel de basten van 5 verschillende bomen. Met papier en een wascokrijtje kan je een afdruk van de bast maken om mee naar huis te nemen.
Kijk op ivn.nl voor meer tips en activiteiten
Oktober • • • • •
• •
Oktober paddenstoelenmaand! Speur naar paddenstoelen in het bos. Bekijk ze ook eens van onder met een spiegeltje of de selfie-stand van je telefoon. Zo kan je de sporen zien zitten. Draai een boomstam om en kijk wat er allemaal onder zit. Door met een plantenspuit op een spinnenweb te spuiten wordt het web goed zichtbaar en kan je mooie foto’s maken. Het gaat harder waaien, bladeren beginnen met vallen. Sta eens stil en luister goed naar het geritsel. Wist je dat je ’s nachts met het blote oog eigenlijk zo’n 2500 sterren zou moeten kunnen zien? In Nederlandse steden zijn dat slechts enkele. Tijdens de Nacht van de Nacht op 26 oktober doen veel gemeenten, bedrijven en particulieren de verlichting uit. Een mooi moment om eropuit te gaan. Neem iemand mee of ga zelf op pad naar een plek waar je nog nooit bent geweest. Knutsel poppetjes van kastanjes, lucifers en prikkers.
November • • •
• • •
Maak muziek in de natuur. Pak twee stokjes en drum daarmee tegen een boomstam, de grond en op de takken. Met een paddenstoelen kweekpakket kweek je je eigen champignons, oesterzwammen of shiitake. Laat je door een goede vriend blind door het bos loodsen. Doe je ogen dicht en loop samen arm in arm rustig het pad af. Door met gesloten ogen te lopen worden je andere zintuigen versterkt. Stamp in de plassen, zing in de regen en schreeuw tegen de wind! Spring in een hoop bladeren. Maak een sporenafdruk van een champignon. Snij het steeltje er voorzichtig uit. Nu zie je de sporen. Leg de champignon met de sporen naar beneden op een wit vel papier en zet er een beker of potje van glas overheen. Na 2 dagen heb je een sporenafdruk.
Kijk op ivn.nl voor meer tips en activiteiten
December • • • • • • •
Zoek mooie decoratie in de natuur (takjes, besjes, nootjes) om kerst- en sinterklaascadeautjes mee te versieren. Zoek een leuke wandelroute in de IVN Routes app en loop deze. Mensen zijn gelukkiger als ze in de buurt van bomen wonen, blijkt uit diverse onderzoeken. Verhoog je eigen geluk en plant een boompje deze maand. Met een spiegel kan je de lucht en de boomtoppen vanuit een ander perspectief bekijken. Zondag 22 december is de kortste dag van het jaar. Het perfecte moment om op een heldere avond sterren te kijken. Maak een sneeuwpop van je beste vriend. Wist je dat de meeste kerstbomen die we ‘Oh dennenboom’ toezingen helemaal geen dennenbomen zijn? De kans is groot dat jouw kerstboom eigenlijk een spar is. Ezelsbruggetje: de ‘s’ van ‘spar’ staat voor ‘solo’, de naalden staan los van elkaar. De ‘d’ van ‘den’ staat voor ‘duo’, de naalden staan per twee bij elkaar.