VITALE GROENE STAD NR
16
01 | 2015
Gezondheid In Barneveld wandelen de inwoners met de huisarts. Voor een betere gezondheid en voor gezond advies.
26
Operatie Steenbreek Gooi de tegels uit uw tuin en vervang ze door gras, planten en bomen. De voordelen zijn ongekend.
30
Onderzoek Stadsvee wint aan populariteit, maar zijn de varkentjes en kippen wel zo onschuldig als ze lijken?
36
Participatiewet Groenbedrijven zijn bij uitstek ondernemingen die kunnen profiteren van de Participatiewet.
I N S P I R AT I E B R O N V O O R E E N L E E F B A R E , G R O E N E S A M E N L E V I N G
PPODIUM
ACTIEVE PROMOTIE ESSENTIEEL
T E K S T M A R G A R E T H H O P E N J E L L E H I E M S T R A B E E L D WA G E N I N G E N U R
Hoe kunnen gemeenten dak- en gevelgroen stimuleren?
Dak- en gevelgroen kan een gunstige bijdrage leveren aan het oplossen van een reeks stedelijke problemen. Daarom zetten veel steden in op het stimuleren van de aanleg ervan. Toch komt de uitbreiding van het aantal groene daken en gevels maar langzaam op gang.
Waarom kiezen mensen niet voor dak- en gevelgroen. Praktijkonderzoek Plant & Omgeving (PPO) deed in opdracht van het ministerie van Economische Zaken een onderzoek naar de redenen van afwijzing en ook naar de methodes die wereldwijd al zijn uitgeprobeerd om de aanleg van dak- en gevelgroen te stimuleren. Daarbij zijn er verschillende die in Nederland prima toegepast kunnen worden. Waarom wil men niet?
De meest voor de hand liggende reden is financieel: de aanleg en het onderhoud van dak- en gevelgroen kosten geld. Eigenaren verdienen zelf wat terug, bijvoorbeeld doordat een groen dak langer meegaat en door de besparing op de kosten voor airconditioning, maar dit compenseert de investering niet helemaal. Er zijn echter veel meer mensen die profiteren van de aanleg. Ook de omwonenden hebben minder last van hittepieken en wateroverlast. Als men alle baten, zowel publiek als privaat, optelt is het wél financieel voordelig. Maar als er geen manier is om een eigenaar te compenseren voor de geleverde publieke baten is dit geen reden om een groen dak of groene gevel te nemen. Alleen eigenaren die er principieel voor kiezen vinden dit minder erg. Op sommige plekken is het technisch lastig om een groen dak of groene gevel aan te leggen. Het dak is te schuin of het gebouw te hoog.
Pp
PAGINA 34
V I TA L E G R O E N E S TA D
|
JAARGANG
Ook wil de eigenaar, de monumentenzorg of de welstandscommissie soms om esthetische redenen geen groen. Als een privé-eigenaar het niet aandurft, komt dat soms omdat hij niet weet wat de aanleg inhoudt. Soms denken ze dat ze zelf het dak op moeten en durven dat niet aan. Zeker als ze niet weten wat dak- en gevelgroen voor nuttige effecten kan hebben. Ook is de eigenaar vaak bang voor risico’s als lekkage, brandgevaar of meer spinnen en insecten in huis. En is het niet de eigenaar, dan is het soms de verzekering die dwarsligt. Kwaliteitscriteria voor de aanleg kunnen dit type bezwaren wegnemen. Een milieubewuste eigenaar kan uit meerdere maatregelen kiezen. Hij kan ook zonnepanelen nemen of een hoog-reflecterend dak laten aanleggen. Een bedrijfsgevel kan ook voor andere toepassingen worden gebruikt, zoals reclame. Hoe kunnen we bezwaren wegnemen?
Nationaal en internationaal wordt op verschillende manieren getracht de aanleg van groene daken en gevels te stimuleren. • Economische instrumenten De bekendste is het verlenen van subsidie op de aanlegkosten. Dit wordt ook in verschillende Nederlandse gemeenten al toegepast. Een andere manier om de kosten voor de eigenaren omlaag te brengen is korting geven op belastingen. De riool-
03 | NUMMER 01
belasting bijvoorbeeld, als het dak voldoende hemelwater kan bergen. Maar denk ook aan lagere kosten of een versnelde afhandeling van een vergunningaanvraag. In sommige steden in het buitenland worden regels voor bouwers versoepeld als ze groene daken aanleggen. Ze mogen bijvoorbeeld een extra bouwlaag toepassen, of ze mogen dichter bij een drukke weg bouwen. • Wet- en regelgeving In veel landen bestaan meetsystemen voor de milieuvriendelijkheid van gebouwen, zoals BREEAM. Het scheelt als de voordelen van groene daken en gevels pluspunten opleveren. Ook aan landelijk en gemeentelijk verplichte milieumaatregelen die te maken hebben met water, stadstemperatuur, luchtkwaliteit of biodiversiteit kunnen groene daken en gevels een bijdrage leveren. Het opstellen van technische eisen aan aanleg en onderhoud om de risico’s te verlagen, is in Nederland al goed geregeld en wordt bijvoorbeeld gecontroleerd via Groenkeur. De enige internationale steden waar het aandeel groene daken al hoger dan 5% is, zijn steden waar de aanleg verplicht is. Een hoog aandeel groene daken stimuleert plaatselijke aanleg- en onderhoudsbedrijven om goedkoop en efficiënt te werken, iets wat ook aanleg van niet-verplichte daken helpt.
Praktische tips
Een effectief stimuleringsbeleid combineert maatregelen. Bijvoorbeeld: 1. Groene daken en hun voordelen bekendmaken bij het publiek 2. Lokale voorbeeldprojecten uitvoeren, zoals gemeentelijke gebouwen 3. Een groenedakenbeleid ontwikkelen, streefwaarden vaststellen en deze inbedden in ander beleid, zoals de wateropgave of het biodiversiteitsbeleid 4. Vanuit de gemeente technische assistentie en voorlichting voor bewoners geven 5. Subsidies en bonussen instellen. Dit kan nog worden aangevuld met maatregelen voor latere jaren 6. Het verplicht stellen van groene daken in wet- en regelgeving Het blijkt nodig te zijn om een dergelijk beleid gedurende langere tijd vol te houden, zeker 15-20 jaar. Vooral in de beginperiode zijn actieve promotie en informatieverspreiding essentieel voor succes. Voor Nederland is het instellen van een groendaksubsidie vooral nuttig voor gemeenten met een probleem met wateropvang of het UHI-effect, zeker waar nog een gemengd rioleringsstelsel ligt. Op dit moment komt het geld voor subsidie vaak uit maar één gemeentelijk potje. Het loont de moeite om andere gemeentelijke afdelingen of baathouders te benaderen om een gezamenlijke subsidiering te starten, aangezien er meestal meerdere baten worden gerealiseerd. Meer over dit onderwerp kunt u nalezen in het rapport ‘De strategie rond dak- en gevelgroen – bezwaren en stimuleringsmaatregelen’, te downloaden via http://edepot.wur.nl/339360
• Communicatie Zeker in steden met nauwelijks groene daken en gevels blijkt voorlichting erg belangrijk te zijn. Privé-eigenaren moeten op de hoogte worden gebracht van de baten en de wijze van vergunning- of subsidieaanvraag. Bij eigenaren van grote oppervlakken, zoals bedrijven of woningbouwverenigingen, kunnen gemeenten het snelst resultaten behalen door hen actief te benaderen.
V I TA L E G R O E N E S TA D
Margareth Hop en Jelle Hiemstra werken als onderzoekers bij de afdeling Praktijkonderzoek Plant en Omgeving bij het Wageningen University & Research Centre.
|
JAARGANG
03 | NUMMER 01
PAGINA 35
Pp