VITALE GROENE STAD NR
16
01 | 2015
Gezondheid In Barneveld wandelen de inwoners met de huisarts. Voor een betere gezondheid en voor gezond advies.
26
Operatie Steenbreek Gooi de tegels uit uw tuin en vervang ze door gras, planten en bomen. De voordelen zijn ongekend.
30
Onderzoek Stadsvee wint aan populariteit, maar zijn de varkentjes en kippen wel zo onschuldig als ze lijken?
36
Participatiewet Groenbedrijven zijn bij uitstek ondernemingen die kunnen profiteren van de Participatiewet.
I N S P I R AT I E B R O N V O O R E E N L E E F B A R E , G R O E N E S A M E N L E V I N G
GEZONDHEID
TEKST RUDI ENGEL BEELD IN STIJL TEKST & FOTO
GROEN: EEN ONDERSCHAT MEDICIJN
In Barneveld wandelen patiënten met de huisarts Het idee is zo voor de hand liggend dat je je afvraagt waarom het nog niet overal het uitgangspunt is: wandelen met de huisarts. Buitenlucht is gezond – dat weet iedereen – dus waarom wordt het niet op recept voorgeschreven? Dianne Jaspers, huisarts in Barneveld: ‘Het besef begint te komen, nu moeten we doorpakken.’
Ge
PAGINA 16
V I TA L E G R O E N E S TA D
|
JAARGANG
03 | NUMMER 01
Zo gezegd, zo gedaan. Financiële ondersteuning is er vooralsnog niet, dus gingen de huisartsen van de Barneveldse praktijk De Burgt zelf aan de slag. ‘We wezen een groep patiënten aan en zetten wandeltesten voor hen uit. De resultaten volgden al snel. We hadden weliswaar te maken met een uitval van 30%, maar bij de doorzetters merkten we een duidelijke verbetering in afstand; ze kwamen steeds verder in 6 minuten. Het leuke is dat het groen er vanzelf bij kwam. In het begin liepen we enkel door de nieuwbouw, waarop de deelnemers zich afvroegen waarom we niet het bos in gingen. Inmiddels doen we dat elke donderdagochtend, waarbij ze zelf de route mogen bepalen. Op dinsdagavond blijven we vanwege de invallende duisternis nog wel in de nieuwbouw, maar dat vinden de mensen duidelijk minder leuk.’ Communicatie en bewustwording
In Barneveld gebeurt het al. Groepjes patiënten wandelen twee maal per week onder begeleiding van een huisarts en/of andere medische expert terwijl ze onderweg tips krijgen om hun gezondheid te verbeteren. Waarom het in Barneveld wel lukt en op de meeste andere plekken nog niet? Het antwoord van huisarts Dianne Jaspers is even eenvoudig als slagvaardig: ‘Je moet gewoon beginnen.’ Onderbuikgevoel
Jaspers gaat terug naar het begin. ‘Het was altijd al een onderbuikgevoel: buitenlucht is gezond, natuurbeleving werkt stressverlagend. En daarbij is beweging natuurlijk sowieso goed.’ Maar onderbuikgevoelens zijn weinig waard als je voor financiële steun bij bijvoorbeeld zorgverzekeringen aanklopt. ‘Dus moet je het kunnen onderbouwen, moet je aantonen wat de effecten zijn. Pas als je erin duikt, ga je je beseffen hoeveel onderzoek er al is gedaan.’ Enkele opvallende cijfers: mensen in de stad kampen 21 procent vaker met angststoornissen en liefst 39 procent vaker met depressie. En dat terwijl de trek naar de stad nog lang niet ten einde is. Overigens was groenbeleving niet het uitgangspunt toen Jaspers en haar collega’s met hun experimenten begonnen. ‘Ik weet heel weinig van groen af, wij steken het vanuit de gezondheid in, vanuit de beweging. Wij hebben te maken met een grote groep inactieve patienten die te veel binnen zitten. Dan kun je ze vertellen dat ze meer naar buiten moeten, maar dat werkt vaak niet. Het wordt dan te vrijblijvend. Ze hebben dat duwtje in de rug nodig.’
V I TA L E G R O E N E S TA D
|
JAARGANG
Het begin is er, nu is het zaak de resultaten te monitoren en vooral te communiceren. Want communicatie en bewustwording zijn de sleutelwoorden, benadrukt Jaspers. ‘We merken aan de patiënten dat ze opleven, dat hun energieniveau omhoog gaat en de natuurbeleving schijnt dus stressverlagend te werken. Daarnaast zijn er vele onderzoeken gedaan: bij mensen die in de stad wonen is de kans op depressies groter, beweging heeft een positief effect op het tegengaan van overgewicht – noem het maar op. Maar om dat bij mijn collega’s tussen de oren te krijgen is een tweede. Want hoe ga je er in de praktijk mee om? Tegen welke aandoeningen kun je het nu precies inzetten? En waarom zou je veranderen als het nu al best goed gaat?’ Daarnaast moet ook de kracht van de farmaceutische industrie niet worden onderschat, geeft Jaspers aan. ‘Er wordt snel automatisch naar medicijnen gegrepen, zo zit onze zorg in elkaar. Daar moeten we beetje bij beetje vanaf. Door voorlichting kun je zowel richting de patiënt als richting de zorgverlener beter onderbouwen wat de effecten zijn. Zo zijn er filmpjes van wat er in je hoofd plaatsvindt als je buiten in de natuur bent. Maar dat bewustwordingsproces gaat heel langzaam. Onlangs sprak ik op een bijeenkomst voor bijscholing van huisartsen, maar daar kwamen er maar twee op af. Het zijn stugge patronen die je moet doorbreken door constant feiten te blijven communiceren. Bij mij ging de knop om toen ik een presentatie van sociologe Jolanda Maas zag, die aan de hand van onderzoek aantoonde hoe belangrijk groen is. Die kennis had ik zelf écht niet.’
03 | NUMMER 01
PAGINA 17
Ge
GEZONDHEID
Lobby met body
Het wandelen met de huisarts is dan ook slechts de eerste stap. Nu is het zaak om steeds professioneler te monitoren zodat overtuigend bewijs kan worden voorgelegd aan zorgverleners en patiënten. Worden de patiënten vitaler? Breng de meet- en weegresultaten in beeld. Reduceert de groenbeleving stress? Maak het hard. Dezelfde insteek heeft het Alterra-onderzoek ‘Natuur op recept’. Jaspers: ‘Alterra is onderdeel van Wageningen Universiteit en het onderzoek wordt gesteund door het ministerie van EZ. Doordat we dit soort partijen aan onze zijde hebben, krijgt onze lobby meer body. Je staat sterker in je schoenen als je bewezen resultaten laat zien. Het onderzoek is inmiddels vrij ver gevorderd en laat zien dat het écht werkt.’ Een andere vervolgstap is in kaart brengen wat de kansen zoal zijn. Naar welke bestaande initiatieven kan de huisarts doorverwijzen? Jaspers staat niet alleen in deze wens, zie kader over Beterinhetgroen.nl. Daarnaast wordt het wandelen met de huisarts vanaf dit najaar gerichter ingezet, bijvoorbeeld op jongeren die steeds meer tijd binnen doorbrengen. ‘Maar ook op mensen met ADHD. Door buiten te zijn, kunnen zij hun energie beter kwijt. En dat heeft weer tot gevolg dat ze minder medicatie nodig hebben. We moeten hier samen met andere disciplines goede plannen voor maken. Daarnaast hebben we meer vrijwilligers nodig om het handen en voeten te geven en zijn tips uiteraard meer dan welkom. Het is een erg spannende ontwikkeling, ik heb echt het idee dat dit een vlucht gaat nemen!’
Het initiatief van huisarts Jaspers kunt u straks ook terugvinden in de Beter in het Groen-zoeker, die ontsloten gaat worden via websites van onder meer patiëntenorganisaties, gemeenten en zorgverzekeraars. Verschillende partijen uit de sectoren natuur, sport, recreatie en overheid werken samen om informatie over een gezond aanbod in de groene leefomgeving beter toegankelijk te maken. Door de informatie te bundelen wordt het aanbod online beter vindbaar voor burgers, patiënten, mantelzorgers, artsen en andere gezondheidsprofessionals die cliënten en/of patiënten adviseren of verwijzen.
De initiatieven die worden opgenomen in Beter in het Groen zijn divers, variërend van een laagdrempelige wandel- of natuurbeheergroep, een activerende belevings-/ beweegtuin of yogalessen op het strand tot runningtherapie of wandelcoaching. De verbindende factor in al dit aanbod is dat het plaatsvindt in een natuurlijke omgeving. Op beterinhetgroen.nl wordt een database ontwikkeld met structurele initiatieven op het snijvlak van groen en gezondheid. Deze wordt online publiekelijk ontsloten via de webapplicatie Beter in het Groen. Heeft u ook een groen project dat meer aandacht verdient, meld het dan aan via www.beterinhetgroen.nl
Advies van de dokter
Jaspers sluit af met enkele praktische tips. Want we kunnen in onze privé-omgeving natuurlijk ook al het een en ander doen. ‘Je merkt een teruggang in de populariteit van sportscholen, en dat is helemaal niet erg. Gewoon buiten zijn is veel belangrijker, dat hoeft niet eens inspannend te zijn. Ga op een bankje naast een boom zitten en je zult merken dat je stressniveau daalt. En ga je op zondagochtend bij je oma op de koffie? Neem haar dan gelijk even mee naar buiten. Het zijn van dit soort kleine dingen die een sneeuwbaleffect kunnen veroorzaken.’
Ge
PAGINA 18
V I TA L E G R O E N E S TA D
|
JAARGANG
03 | NUMMER 01