waten hoe? Op zoek naar
een duurzame gemeentelijke organisatie
2x2=4
Krimpen of groeien? Zelf doen of uitbesteden? In onze verkenningen kwamen deze twee vragen steeds weer terug. Gecombineerd en gekruist leiden deze twee vragen tot vier scenario’s voor de toekomst van de stad en de gemeentelijke organisatie.
Wat en Hoe is een uitgave van de dienst ROEZ van de gemeente Groningen. Wat en Hoe bevat het verslag van onze zoektocht naar een betere werkwijze en organisatiestructuur.
‘Comfortabel wonen in een ontspannen stad’
12-15 ‘Stadjers nemen het heft in handen’
2
Wat en Hoe bevat ideeën, overwegingen en bespiegelingen over de toekomst van de stad en de keuzes waar de gemeente als organisatie voor staat. Wat en Hoe schetst vier scenario’s volgens welke de stad zich zou kunnen ontwikkelen, die mede bepalen welke werkwijze en organisatievorm we kiezen.
© Gemeente Groningen Dienst ROEZ december 2010
Kunt Dat hangt Dat maakt me Dan kant
Scenario’s 6-9 1
Wat en Hoe is bestemd voor collega’s die voor een vergelijkbare zoektocht staan.
Wat en Hoe hoeft u niet van voor naar achteren te lezen. De volgorde van de verschillende bijdragen is tamelijk willekeurig.
3
‘Groeien door gedeelde ambities’
18-21
4 ‘Wie veel doet kan veel bereiken’
24-27
In de marge vindt u een selectie van de adviezen en suggesties van externe gesprekspartners en medewerkers.
u mij vertellen welke kant ik op moet? ervan af waar je naartoe wilt, zei de kat. niet zoveel uit, zei Alice. maakt het ook niet zoveel uit welke t je oploopt, zei de kat. (Alice in Wonderland)
Verdieping 10
16-17 30
Trends en ontwikkelingen
Wat gebeurt er om ons heen? In de stad, in de regio, in Nederland en de wereld? En wat betekent dat voor een politieke en ambtelijke organisatie?
11
Groningen 2.0
De digitalisering van de samenleving is niet te stuiten. Getwitter over de digitale wereld van gemeente, burger en ambtenaar.
Stad in Europa of hoofdstad van het noorden?
ngen 2.0
We voerden zo’n vijfentwintig gesprekken met klanten en samenwerkingspartners. Wat kunnen we daarvan leren?
Groeit Groningen door of houdt het een keer op? Of slaat de groei misschien zelfs om in krimp? Wat is Groningen over tien, twintig jaar?
31
Nog meer weten
Ja maar... In elke discussie zijn er mensen die het nóg beter weten. Kom beslagen ten ijs. Twee pagina’s met achtergronden en wetenswaardigheden.
22-23
Gesprekken buiten de deur
Doen of laten doen?
Als gemeente hebben we nu geen duidelijke lijn waarom we taken wel of niet uitbesteden. Is dat een bezwaar? Zou het anders moeten?
28-29
Een nieuw organisatiemodel?
Het voorlopige resultaat van onze zoektocht. Ons voorstel voor een een duurzame gemeentelijke organisatie.
3
Beter, efficiënter en slagvaardiger....
De gemeente Groningen is op zoek naar een betere organisatiestructuur. De huidige organisatiestructuur dateert van vijfentwintig jaar geleden. De laatste jaren wordt steeds duidelijker dat het anders moet. Want de banaan krijgt bruine plekken. Het nieuwe college is in haar programma duidelijk over de urgentie van een andere manier van werken: ‘Burgers en bedrijven vragen veel van de gemeentelijke overheid. Daar is niets op tegen. Maar de overheid van nu staat voor andere uitdagingen dan de overheid van vroeger. Het is
daarom goed onze organisatie en werkwijze tegen het licht te houden en te bezien of het beter, efficiënter en slagvaardiger kan.’
Enkele jaren terug waren er problemen bij de dienst ROEZ. Hierdoor is het denken over een andere manier van werken in een stroomversnelling geraakt. Bij het college, bij andere diensten, maar vooral in de dienst ROEZ zelf. In de tweede helft van 2010 heeft de dienst ROEZ, daartoe extra aangezet door de opdracht van het nieuwe college, een intensieve zoektocht georganiseerd naar een betere werkwijze en organisatiestructuur, waarbij we ook tientallen personen en organisaties uit de samenleving om hun mening en advies hebben gevraagd.
Die zoektocht heeft veel opgeleverd. Nee, nog niet het definitieve antwoord. Maar wel een rijke hoeveelheid inzichten die ons helpen om gezamenlijk met anderen dat antwoord te formuleren; het antwoord op wat dat is: de beste organisatievorm voor de gemeente Groningen. Onze zoektocht was zinvol en inspirerend. Die ervaring willen we graag met u delen. In deze brochure presenteren we u - samengevat - de resultaten van onze zoektocht: een pakket ingrediënten voor verdere gedachtenvorming en discussie over de toekomst van de stad, over de keuzes waar de gemeente als organisatie voor staat en de afwegingen die we daarbij kunnen maken. Jaap Diepeveen Algemeen directeur ROEZ
4
Wat en hoe Een organisatie is nooit een doel op zichzelf, maar een middel om doelen te bereiken. Als het gaat om de gemeentelijke organisatie, gaat het dus om de vraag wat onze doelen zijn. Wat willen we eigenlijk als stad? En wat hebben we eigenlijk te willen? Want bij alle veranderingen die zich in de wereld voltrekken, is de invloed van een middelgrote provinciestad natuurlijk maar heel bescheiden. Het gaat dus niet alleen om wat we willen, maar meer nog om wat er op ons afkomt. Vervolgens gaat het om de vraag hoe we daarmee omgaan. Dat hebben we voor een groot deel wel zelf in de hand. Welke weg we als stad ook inslaan, hoe we dat doen is onze eigen keuze. Twee verschillende vragen dus: wat en hoe. Goed om ze uit elkaar te houden.
Trends en ontwikkelingen
Onze eigen keuzes Onze opgave is om ‘beter, efficiënter en slagvaardiger’ te gaan werken. Hoe kan dat het best? Met eigen mensen of juist door meer taken aan anderen over te laten? In onze verkenningen kwam deze vraag steeds weer op tafel. Wat is er voor, wat is er tegen? En hoe doen we het nu? Het schoonmaken van onze stad doen we met eigen mensen. Sterker nog: we doen het ook voor andere gemeenten. Maar het schoonmaken van onze eigen kantoren laten we door anderen doen. Dat hebben we uitbesteed. Zelf doen of uitbesteden. Het kan allebei en we doen het allebei. Gaan we zo door of maken we in de toekomst andere keuzes? In onze discussies over de inrichting van de toekomstige organisatie bleek dat een cruciale vraag.
Wat komt er op ons af? Die vraag stond centraal in onze beleidsanalyse. Wat zijn de belangrijkste verwachte ontwikkelingen voor stad en regio in de komende tien jaar? En wat betekenen die voor ons beleid en organisatie? Een bepalende ontwikkeling voor Groningen in de komende tien jaar is dat we een groeiende stad zijn in een krimpende regio. Dit versterkt de verbondheid tussen stad en regio. De stad blijft voorlopig nog groeien. Maar op langere termijn is dat niet zeker. Misschien groeit Groningen door, maar het kan ook dat we gaan krimpen. Hoe ontwikkelt zich de universiteit? En het UMCG? Wat besluit Den Haag? Wat gebeurt er In Europa? Er is veel onzeker. Wordt Groningen een stad in Europa? Of de hoofdstad van NoordNederland?
Vier scenario’s Krimpen of groeien? Zelf doen of uitbesteden? In onze verkenningen kwamen deze twee vragen steeds weer terug. Gecombineerd en gekruist leiden deze twee vragen tot vier scenario’s voor de toekomst van de stad en de gemeentelijke organisatie: 1) krimpen en zelf doen 2) krimpen en uitbesteden 3) groeien en uitbesteden 4) groeien en zelf doen Met die (denkbeeldige) scenario’s zijn we aan de slag gegaan. Dat was verhelderend en maakte duidelijk welke vragen we eerst moeten beantwoorden, voordat we over de toekomstige organisatie besluiten kunnen nemen.
In deze brochure besteden we royaal aandacht aan de vier scenario’s. Niet om u uit te nodigen er één te kiezen. Ook niet om met elkaar de degens te kruisen over de (on)waarschijnlijkheid ervan. Wel omdat ze ons enorm hebben geholpen bij onze eigen gedachtenvorming over de toekomst van de stad en de gemeentelijke organisatie. Het kan alle kanten op, was onze conclusie. Het kan alle kanten op. Dat zou betekenen dat we een gemeentelijke organisatie moeten creëren waarmee we ook alle kanten op kunnen. Maximaal flexibel dus. Maar die conclusie is te gemakkelijk. Want welke kant we daadwerkelijk op zullen gaan, beslissen we toch ook mede zelf. 5
‘Laten we personeelsstages organiseren met onze partnersteden Oldenburg en Bremen’
‘Voor de tram is een apart projectbureau. Dat is een goede werkwijze’
1
Comfo wonen ontspann
China en Indonesie opnieuw de sterkste groeiers ++ op Zernike ++ DUO naar Amersfoort ++ Doorstromin ook naar Winschoten ++ Gemeente verkoopt fietsenre Veel gepensioneerde alumni terug naar Stad ++ Wijk Tweede buurtvereniging in De Wijert ++ Vrijwilliger al uitverkocht ++ Gemeentelijke dienstverlening vo
6
‘Ik ben er trots op dat ik werk voor een gemeente die de ambitie heeft om bij de top te horen’
Dienstverlener
fortabel in een nnen stad
Studenten kiezen voor Azie ++ Universiteit saneert ng Oostelijke Ringweg verbeterd ++ Theaterbus nu ekken ++ Minder klachten bij meldpunt Overlast ++ kraden beslissen mee over veiligheid en beheer ++ rscentrale verbetert website ++ Concerten NNO nu olledig digitaal ++ Niet meer wachten bij
7
Minister Roemer opent Dienst Uitvoering van de dienst Groningen Volgende week donderdag opent minister Roemer (Sociale Zaken) de nieuwe gemeentelijke dienst Uitvoering. Hier werken medewerkers van het Stadsbeheer, voormalige Milieudienst, OCSW en de Sociale Werkvoorziening.
Medewerkers onderhouden Uitvoering ad de binnenst en de hoofdstructuur in Groningen. Werkzoekenden in de stad gaan verplicht meedraaien in deze nieuwe dienst om werkervaring op te doen.
70-plusser aan het werk in kinderdagver blijf
Groningen Ki peroen maakte nderdagverblijk Wipals gevers in Gron een van eerste werkin nieuwe OAW-r gen gebruik van de egeling (Ouder Werk). Vanaf en Aan oktober werkt mevrouw Van Vliet (72) er ‘Fantastisch om als kinderbegeleidster. weer aan het zijn!’ aldus Van werk te V lijk om voor ki liet. ‘Ik vind het heernderen te zorg en en wil nog helemaal niet achter de geraniums zitten. Dat ze mij bij Wippe roen deze kans bieden, zi e ik als een gr ote uitdaging. Ik hoop da t meer mensen van mijn leeftijd dit gaan doen. Het houd t je jong!’
gemeenteloketten ++ Laatste studentenpand Schilders biodiversiteit ++ Welstand trekt de teugels aan ++ dynamisch verkeersmanagement voor hele regio ++ Nieu op Suikerunieterrein ++ Alle gemeenteambtenaren we Parkeerbeheer Veendam naar Groningen ++ Veel extra valt opnieuw in de prijzen
8
‘Zo’n krakend Russisch ruimteschip, dat met roestige schroefjes aan elkaar hangt’
Technische Natuurkunde naar Eindhoven
Gro2017 verliest de Groningen In ding lei op ar ha k oo it ninger universite kunde. Vanwege ur Technische Natu studentenaantalde en op gl ru te k ster el sche studies in he len voor de techni en nd rla de Ne en bb West-Europa he ndeze studies te bu België besloten in on Gr el ew Ho . tie delen op één loka eef, rieus in de race bl gen lange tijd se ven ho nd Ei op k lij de is de keuze uitein voor onze stad, er gevallen. Jamm . maar begrijpelijk
‘De tandpasta is uit de tube en die krijg je er nooit meer in’
Refaja zie k Stadskana enhuis ook in hanal nu van het U den MCG Gronin
gen huis in Stad Per 15 oktober is het sk R Daarmee va anaal overgenomen d efajaziekenoor het UM llen nu alle CG. Groningen streekziek en UMCG. In d Drenthe onder de p enhuizen in ar e ten nu alle streekziekenhuizen k aplu van het en nog tere unnen patië ch n basiszorg. Voor specia t voor de eerste hulp li en operaties m stische beh oet iederee andelingen n voortaan in de stad. naar het UM of CG
sbuurt aangekocht ++ Minder groenbeheer stimuleert Woonservicecentrum Beijum jubileert ++ Stad doet uwe sloopregeling ingesteld ++ Toch geen woningbouw erken flex ++ Wijkpark op lokatie gesloopte flats ++ a tramreizigers door seniorenkaartje ++ Knols koek
9
Trends en ontwikkelingen
De ontwikkelingen die de komende jaren op ons af komen, vragen in toenemende mate om een politieke en ambtelijke organisatie die snel en efficiĂŤnt kan opereren in netwerken, die opgaven integraal aanpakt en die goed kan samenwerken met derden, of dat nou burgers, bedrijven en instellingen of andere overheden zijn. Dat vergt veranderingen in de organisatie en in hoe we werken. Sleutelwoorden daarbij zijn samenwerking, samenhang in beleid en selectiviteit.
Groeiende stad in krimpende regio
De stad blijft tot 2030 groeien in een krimpende regio; stad en regio worden steeds meer afhankelijk van elkaar. Een goede bereikbaarheid van de stad en de bovenregionale voorzieningen wordt steeds belangrijker, ook na het einde van het RSP in 2020. Krimp en verstedelijking gaan samen en moeten in onderlinge samenhang worden beschouwd. Stad en regio zullen intensiever met elkaar moeten optrekken.
Terug naar kleinschaligheid
arbeidskrachten en de bouw van woningen. We zullen de komende tien jaar alles op alles moeten zetten om Groningen klaar te stomen voor de toekomst. Na 2020 (het RSP) droogt het rijksgeld nagenoeg op. De verstedelijkingsbudgetten en geld uit Europa zijn nog sneller uitgeput. Des te belangrijker dat we de beschikbare middelen benutten en onze plannen zo snel mogelijk uitvoeren. Het is nu of nooit.
Steeds meer samen doen
We zien een trend naar kleinschaligheid zowel bij het individu (de directe leefomgeving als middelpunt van de wereld) als in de ontwikkeling van woningbouw, kantoren en bedrijven. Dit vraagt om andere vormen van participatie en bijvoorbeeld (tijdelijk) ontwikkelen. Maatwerk als antwoord op de individualisering.
De gemeente doet steeds minder zelf of alleen; samenwerken wordt steeds belangrijker. Dat vraagt om een andere rol en houding. We stimuleren partijen, organisaties en bedrijven die voor stedelijke dynamiek zorgen. We geven ruimte voor particuliere initiatieven. We denken mee over de tram, de Zuidelijke Ringweg en Meerstad en de ontwikkeling van Zernike maar het initiatief ligt bij anderen.
Werken volgt wonen
Mee-veranderen met onze omgeving
Werken volgt wonen in de toekomst. Mensen kiezen voor aantrekkelijke steden om in te wonen en nemen hun werk gesteund door de technische mogelijkheden - gewoon mee. Aantrekkelijke steden hebben een universiteit, een historische binnenstad en een bruisend uitgaans- en cultureel leven.
Alles wordt schaars
Alles wordt schaars: (fossiele) energie, geld, ruimte, goede
10
We veranderen mee met onze omgeving: de ruimtelijke ordening staat het komende decennium in het teken van de flexibele en tijdelijke benutting. Samen met initiatiefnemers, burgers en marktpartijen maken we kansrijke ontwikkelstrategieÍn voor onze dynamo’s, de motoren van de Groningse economie.
Stad in Europa of hoofdstad van het noorden?
Het gaat goed met Groningen: beste binnenstad, beste fietsstad, beste studentenstad, beste ontwikkeldienst, mooie groeicijfers, grote projecten op stapel, etc... De Groningers zeggen: “het kan minder”. En dát is nu juist de vraag. In Noord Nederland zijn we de enige stad. En zonder enige moeite zullen we dat ook blijven. Maar groeit Groningen door of houdt het een keer op? Of slaat de groei misschien zelfs om in krimp? Wat is Groningen over tien, twintig jaar: een dynamische internationale stad in Europa of de ontspannen hoofdstad van Noord-Nederland? Steeds meer digitaal
De digitalisering van de samenleving zet op volle kracht door.
Je weet het niet...
Voorspellingen over economische en ruimtelijke ontwikkelingen hebben altijd een grote mate van onzekerheid, zeker op de langere termijn. In de jaren zestig van de vorige eeuw bijvoorbeeld, zou Groningen volgens de prognoses uitgroeien tot een stad van meer dan 300.000 inwoners... De toekomst van de stad wordt voor een belangrijk deel bepaald door krachten waar we als stad zelf maar beperkt invloed op hebben. Een recent voorbeeld is de Zuiderzeespoorlijn. Jarenlang hebben we ons ervoor ingezet, maar anderen namen het besluit. Hoe zag de toekomst eruit als de zweeftrein wel was gekomen?
Jonge stad...
Groningen is een jonge stad, kennisstad en gezondheidsstad. We zijn gewend aan en verwend met toestromende studenten. Maar wat nu als de RUG (verder) daalt in de ranking van Europese topuniversiteiten. Of als studeren steeds duurder wordt? En wat als het UMCG zijn topspecialismen en -onderzoek zou verliezen? Of als de regering zou besluiten alle beta-onderzoek in Delft en Eindhoven te concentreren? (Niet dat daar plannen voor zijn, maar je weet het maar nooit.). Het aantal Nederlandse studenten gaat afnemen,
eenvoudig omdat er in ons land minder kinderen geboren worden. Kunnen we dat compenseren met extra studenten uit het buitenland? Willen we dat? Of is het juist wel prettig als het hier allemaal wat rustiger wordt...
... of stad om oud te worden
Wat we zeker weten is dat het aantal en het aandeel ouderen de komende jaren flink zal toenemen. In de regio, maar ook in de stad. Gemeente en kennisinstellingen zetten in op ‘healthy ageing’ . Wordt Groningen dan dé stad voor senioren?
Wat gaan we worden?
We leven steeds meer in een grote internationale wereld. Het beste is daarbij niet genoeg. Onze concurrenten zijn Londen en Lissabon. Of Leeuwarden en Zwolle? Welke race gaan we aan? En gaan we hem winnen of verliezen? We hebben er zelf maar beperkte invloed op. Ontwikkelen we ons als stad in Europa? Of moeten we ons concentreren op onze rol als regionale hoofdstad? Wat gaat het worden? Stad in Europa of hoofdstad van het Noorden?
11
‘Het moet meer gaan over kwaliteit en minder over kwantiteit’
2
‘Modern leiderschap vraagt kwaliteit en enthouisasme, geen macht’
Stadjers het heft
Bewoners houden eigen buurt schoon ++ Opnieuw minder in Delfzijl ++ Nieuw Noaberschap in de raad met acht ze ++ Te weinig passagiers in Tramlijn 2 ++ Drukte ringwe trekken creatieve jonge ondernemers ++ Tumult over gemeente verder gekrompen ++ Maatschappelijk werk binnenstad ++ Veel Duitsers bij seniorenweek Cityclub +
12
‘In een chaotische omgeving moet je niet plannen, maar kansen pakken’
Facilitator
s nemen in handen
r eerstejaars studenten ++ Noorderpoort sluit school etels ++ Initiatiefvoorstel bewoners Oosterparkwijk eg gelijkmatiger over de dag verspreid ++ Lage huren schoffelschema Oranjebuurt ++ Personeelsformatie k naar corporaties en kerken ++ Meer bankjes in de ++ Stadjers kopen tweede huis in de provincie
13
‘Centraal wat kan, decentraal wat moet’
delaar d i m e b g r o Z lth nu a e H n a i d n I ningen ook in Gro dian
‘Groningen kan het’
In emiddelaar n De zorgb Groninge s vorige week in ook nd ealth zit Health is si d. Indian H aan de g ti es ev g Groningen alig studentenpand bem in een voor anuit dit bedrijfspand n nte .V Radesingel n Health tussen patië ia Voor diverse middelt Ind en in India. en specialist aties kunnen patiën er op el e ve ek en ifi spec beter enwoordig ia. De ten zich teg n behandelen in Ind te rs la aa er er op ek k rz goed rgve erlandse zo en meeste Ned behandeling in India de . vergoeden rtoe volledig de reis ernaa
Buurtbeheer door bewoners volgend jaar in alle wijken Groningen Door de bezuinigingen op beheer en onderhoud ging de kwaliteit van de openbare ruimte er de laatste jaren zichtbaar op achteruit. Op initiatief van een aantal actieve wijkverenigingen en met subsidie van de gemeente is Stichting Stiel vorig jaar in drie wijken gestart met het project ‘Samen voor een schone stad’.
In die wijken doen de bewoners het nu zelf! Op vrijwillige basis helpen bewoners mee met onkruid en zwerfvuil opruimen, graffiti verwijderen en groen snoeien. Iedereen draagt zo een steentje bij aan het leefbaar houden van de woonomgeving. Volgend jaar wordt het project uitgebreid naar alle wijken.
++ Debat Stadsgewest Groningen trekt 500 bezoekers ++ Welstand laat de teugels vieren ++ RTV Noord opnie huisjesmelkers ++ Thuiswerken in Groningen voor de Suikerunieterrein ++ UMCG krijgt wereldcongres Healt ++ Nog steeds geen geld voor wijkvernieuwing ++ Gem ++ Gemeente verkoopt groenstroken aan bewoners ++ R
14
‘De legitmatie van overheidshandelen vraagt steeds meer overleg, zorgvuldigheid en plankosten.’
Alles Klar m a beloftes wa akt ar Gro
ningen De la atste aanbeste beheer en gr ding voor oe wijken werd nonderhoud in de buiten vorig jaar ge het Duitse be w drijf Alles Kla onnen door r, dat met ee nieuwe metho n de alle stoepe praktisch 100% n onkruidvrij w en straten Alles Klar wer eet te houden . kt (vloeibaar) be met een milieuvriendelijk strijdingsmid de kopere metho de dan mecha l. Een goednisch borstele Bij de laatste n. wijkschouw bl zijn beloftes eek Alles Kla prima waar te r maken. De ge meente Groni ngen is de ee rste buitenland se opdrachtge ver van Alles Klar.
Nieuw Noab erschap wil ouderen in lege studentenp anden
Groningen Nieuw Noabe rs initiatiefvoor stel ingediend chap heeft een over het aanp ken van de le akeg Nieuwe Noabe stand in de Schildersbuu rt. rschap stelt vo huizen om te bouwen tot be or studentenrenappartemen ta ten Tijdens de albare seniode buurt van hoorzitting in 2 matiek van le oktober jl. kwam de prob le egstand en ve rpaupering in Schildersbuu rt sterk naar voren. Belang de ste oorzaak is rijkhe en de voorkeur t teruglopend studentent al, van studente n studio’s waarv an er in de ja voor de betere ren 10 - 20 du zenden zijn ge ibouwd.
++ Groenonderhoud buitenwijken naar Duits bedrijf euw de beste regionale omroep ++ Zware tijden voor e baas in Amsterdam ++ Ecologische proefvelden op thy Ageing ++ Projectleiders ROEZ zelfstandig verder meente trekt zich terug uit projectbureau Meerstad Raad akkoord met wijkcorvee ++ Studenten laten oude
15
Groningen 2.0 De digitale burger… Online winkelen, contact houden met vrienden en collega’s, het nieuws én de politiek volgen, informatie opzoeken, een mening geven; internet is één groot digitaal platform voor burgers. Alles is te vinden op het net. Door deze digitalisering is het kennisniveau van de burger flink opgekrikt. Burgers zijn mondiger dan ooit. Zij verwachten informatie online te kunnen vinden. Informatie moet 24 uur per dag beschikbaar zijn, en dus geraadpleegd kunnen worden wanneer dat de burger uitkomt. Burgers willen snel antwoord, en verwachten dat dit kan.
De digitale ambtenaar… Een profiel op LinkedIn, Facebook en Hyves. Twitteren over wat je meemaakt en waar je inhoudelijk over denkt en altijd direct in contact staan met de burger. Het hoort er anno 2020 allemaal bij. Ook voor de ambtenaar. Door deze digitalisering werken we efficiënter zonder kwaliteit te verliezen. Allerlei nieuwe digitale hulpmiddelen maken het werk gemakkelijker en efficiënter.
16
De digitale gemeente... Voor de gemeente als overheidsorganisatie betekent de doorzettende digitalisering onder meer: • Groeiende behoefte aan transparantie en openbaarheid van overheidsinformatie • Werkprocessen steeds meer in digitale cocreatie met burgers/ externen • Overheidsinformatie altijd en overal toegankelijk en op vele manieren • Informatievoorsprong voor overheid verdwijnt • Oneindig veel samenwerkingsmogelijkheden met in- en externen • Privacy en beveiliging van overheidsinformatie wordt steeds belangrijker
De digitale werkplek… Vaste werkplekken zijn er nauwelijks meer. Flexwerken is helemaal in. Hiermee krijgt de term ‘Het nieuwe werken’ vorm. Mensen en organisaties gaan flexibeler om met arbeidstijd en werkomgeving. Zo werkt iedereen op een tijdstip dat volgens het bioritme het beste past. Er zijn geen vaste werkplekken meer. Beeldschermen en andere bureauvullende elementen zijn volledig verleden tijd. Evenals stapels tekeningen en andere niet te ordenen documenten. Thuiswerken is een goed alternatief. Dit is ook prima uitvoerbaar, omdat alles digitaal kan.
In 2020 is de wereld veranderd
Zet je pc/Ipad of smartphone aan, geluid lekker hard en bekijk http://www.youtube.com/watch?v=sIFYPQjYhv8
Groningen
Name B. Groningen Location Groningen Bio Fietsen, cultuur, studenten
@Dagboek 2020 Werken wanneer je wil... Het feestje gisteravond van Arthur en Nienke was erg gezellig. Ik heb het weer later gemaakt dan gepland. Maar ja, gezelligheid kent geen tijd. Gelukkig kan ik zelf bepalen wat mijn werktijden zijn. Dus ook vanmorgen stond ik, weliswaar wat later, maar fris en fruitig naast m’n bed. Heerlijk dat we zijn overgestapt op het nieuwe werken. Ik werk wanneer ik mijn piektijd heb. Dat betekent soms ook s’ avonds wat langer door. Zo ben ik veel productiever. Ik merk dat ik meer plezier in m’n werk heb.
18.234
207.842
80
followers
following
listed
about 15 hours ago via Tweetdeck
@Dagboek 2020 ... en waar je wilt. Toen ik vanmorgen op mijn E-bike door de stad fietste, had ik weer even mijn geluksmomentje. Wat is Groningen toch een fijne stad om te wonen en werken. En het Groninger Forum is ook een prachtgebouw geworden. Met veel mooie werkplekken! Ik denk dat ik vandaag daar maar ga werken. Wel zo handig omdat ik straks een lunchafspaak heb. Ga ik morgen wel weer naar het nieuwe stadhuis op Euvelgunne.... 11.38 AM Jan 1st 2020 via Tweetdeck
17
‘We zijn gewend aan groei, maar dat wordt echt anders’.
3
Groei gedeelde
RUG trekt opnieuw de meeste studenten ++ Nieuwe te vijf Chinese promovendi aan UMCG ++ Canada kiest vo Kunst & Wetenschap in Groningen ++ Stadsregio nu 300 meer ++ Studentenstudio’s in voormalige fabriek ++ G Wokpalace aan winkelplaza Sontweg ++ Topresearch Groningen City Club ++ Cubaanse architect ontwerpt 2
18
Regisseur
ien door ambities
egels Groningen Museum schitteren te veel ++ Weer oor Gasterra en GazProm ++ Jaarcongres Vereniging 0.000 inwoners ++ Gemeente doet minder, maar regelt Groninger Ploeg in Bijenkorf Grote Markt ++ Tweede Groningen breidt uit ++ Marketing Groningen naar 2e fase Suikerstad ++ Minder ambtenaren in
‘Waarom zou je als overheid een sporthal beheren? Dat kan het bestuur van de sportvereniging veel beter.’
19
‘IZA, ABP en UWV hebben nu nog ter maken met acht verschillende bedrijven binnen de gemeente Groningen’
Sneltrein Groningen – Bremen vier maal daags 0 en 18.00 uur. De
rij- om 09.00, 11.00, 16.0 Groningen Vanaf 1 november n in ag sneltrein stopt onderweg allee vrijd den er van maandag t/m scho Win er, eme Sapp nden Hoogeza dadelijks vier sneltreinen tuss ten en Oldenburg. Groningen en Bremen. De trein ver1 on perr op en ning trekt vanuit Gro
RUG stevig in top 10 Groningen De Ri jksuniversiteit Groningen (RUG) verstevigt zijn pla ats in de top 10 van Eu rop universiteiten. Vorig ese jaar stond de RUG op ac ht, nu op zeven. De RUG scoort met name goed op het gebied van nanotec hnologie, energie en med ische productontwikkeli ng. Extra punten kreeg de RUG vanwege het grote aantal studenten uit ontw ikkelingslanden.
vaste dienst ++ Veel inschrijvingen op aanbesteding Meerstad straks vier keer per uur ++ Welstandscommis ++ Ondernemersfonds verhoogt OZB met 2% ++ Tweewe willen aan de slag in stationsgebied ++ Raad akkoord mee aan spoorlijn Drachten - Heerenveen ++ Tram 3 ve top-10 ++ Regionaal Bereikbaarheidsbureau als PPS +
20
Ambtenaren slaags
hij echter pas na negen uur ter plaatse, waar hij tot zijn on genoegen zijn vaste plek door een an der ingenomen zag. Een woordvoerder van het Forum laat weten dat dit niet het eerste incident is. “Nu veel gemeen ten het aantal werkplekken in eig en huis sterk hebben gereduceerd, mo vroeg op staan om hie et je echt r nog een vrij bureau te vinden.”
Hoogbouw Suikerunieterrein van start Groningen Gisteren is de eerste de paal geslagen voor de spraakmaken . De rrein iete erun Suik hoogbouw op het iarch che eisis Mal de van ens ntor woo al tota in tten beva ak tect Najib Tun Raz nstu ente stud 254 ten, men arte app 156 2 k. dio’s en 25.000 m winkeloppervla en e halt tram de ook ierp ontw ak Raz ten men arte app de de promenade. Van De . ocht verk rt kwa drie al ls idde is inm voor eerd serv gere zijn studentenstudio’s amm rogr nt-p tale het aan ers nem de deel van de Unesco.
‘Geef iedereen een flexplek. Scheelt minImaal 25% aan kantoorruimte!’
Groningen Een ambte naar van Groningen raakte gisteren in het Forum slaags met een collega uit HoogezandSappemeer. De bewakin g heeft beide heren uit het Forum verwijderd en ze een entreeverbod van twee weken opgelegd. Inzet van he t handgemeen was een werkplek op de vierde etage met zicht op de Grote Markt. De Groninger ambtenaar werkt daar volgens eigen zeggen dagelijks . Gisteren was
in Forum
groenonderhoud ++ Alle platte daken groen ++ Tram ssie opgeheven ++ Eerstejaars studenten uit 35 landen ekelijks overleg B&W, RUG en UMCG ++ Ontwikkelaars met plannen Oosterhamriktracé ++ Friesland betaalt erlengd naar Airport Eelde ++ RUG stevig in Europese ++ Suikerunieterrein blijkt suikeroom ++ Veel Oost-
‘De overheid is geen geluksfabriek voor de burger!’
21
Collegeprogramma 2010 - 2014 Burgers en bedrijven vragen veel van de gemeentelijke overheid. Daar is niets op tegen. Maar de overheid van nu staat voor andere uitdagingen dan de overheid van vroeger. Het is daarom goed onze organisatie en werkwijze tegen het licht te houden en te bezien of het beter, efficiënter en slagvaardiger kan. We realiseren ons dat structurele veranderingen in een grote organisatie zorgvuldigheid vereisen en tijd kosten. We denken aan een periode van tien jaar. Dat betekent dat het structurele veranderingsproces in 2020 moet zijn afgerond. Efficiëntere en slagvaardiger organisatie We streven naar een efficiënte en op samenwerking gerichte organisatie die werkt op een integrale manier. De organisatievorm moet zich aanpassen aan de manier waarop de burger met de gemeente te maken heeft. Een wijkgerichte aanpak is ons uitgangspunt. Om dit te realiseren denken we dat een kanteling van het huidige dienstenmodel naar een meer op de burger gerichte organisatievorm noodzakelijk is. De komende
3 Beleid uitvoeren (waaronder ook rijksbeleid) 4 Toezicht, handhaving 5 Openbare orde en veiligheid 6 De gemeente als werkgever Poltiek en professionals In een organisatie die veel zelf doet zijn deze drie niveau’s te onderscheiden: 1 Richten (bepalen van de koers, maatschappelijke doelen en betekenis, ambities, de ‘stip op de horizon’); 2 Inrichten (het bepalen en vormgeven van de organisatiestructuur, het ontwerpen van de werkprocessen); 3 Verrichten (het uitvoeren van het werk, het behalen van de beoogde resultaten, op de manier zoals we willen). Voor een organisatie die het werk vooral uitbesteedt, kunnen we het ook zo formuleren: 1 Richten; 2 Regelen (zoeken van goede leveranciers, afspraken maken over te leveren diensten en producten, coordinatie, controle); 3 Laten verrichten (het door derden laten uitvoeren van het werk; op hun manier, volgens hun gebruiken, met hun cultuur) Het eerste niveau, het ‘richten’ is bij
tatie en klantgerichtheid, interactiviteit (dialoog, zeggenschap, transparantie), duurzaamheid, efficiency versus effectiviteit, overheid of markt, betekenis voor de stad en de regio (als grote werkgever, als opdrachtgever, als afnemer), inkomensverhoudingen, organisatiecultuur. Om met plezier, efficiënt, met goede resulaten en voldoening te kunnen werken, is het van groot belang dat een organisatie een ‘waardengemeenschap’ is. Een gemeenschap waarin de waarden in voldoende mate door iedereen gedeeld worden en waarin de medewerkers op alle niveaus zich ernaar gedragen. Dit vraagt onder andere om inspirerend voorbeeldgedrag van leidinggevenden en permanente inhoudelijke gedachtenwisseling over de praktische betekenis van de waarden voor ieders werk Wijkgericht werken Wijkgericht werken is populair. Niet alleen staat het volop in de belangstelling door de ‘krachtwijkenaanpak’ van voormalig minister Vogelaar, maar het is juist ook een instrument waarmee vele, zo niet alle gemeenten in Nederland
nogmee Uit Groningen progressief met energie. Stad voor iedereen. Collegeprogramma 2010 - 2014 (fragmenten).
gemeenten de primaire verantwoordelijkheid van de polItiek: college, raad en -uiteindelijk - de burgers. Het tweede en derde niveau hebben veel meer een professioneel karakter, maar ook hier spelen politieke overwegingen een rol. Die kunnen te maken hebben met vertrouwen in de markt (of juist het gebrek daaraan), de visie op de rol van de gemeente als werkgever, met name voor lagere functies (vanouds bieden overheden hier meer zekerheid en betere salarissen dan het bedrijfsleven), opvattingen over de wenselijkheid van langdurige verbondenheid tussen gemeentelijke organisatie en medewerkers, opvattingen over de gewenste organisatiecultuur, enzovoort.
Functies en taken van de gemeente Een gemeente is een organisatie met specifieke functies en taken. Bij de discussie over het ontwerp en de inrichting van een nieuwe organisatiestructuur is het zinvol om ze uit elkaar te houden. Te onderscheiden zijn: 1 Dienstverlening aan burgers en bedrijven 2 Beleid ontwikkelen
Waarden De keuzes die een organisatie maakt in richting, inrichting en verrichting worden sterk bepaald door de waarden van de organisatie: wat vinden we belangrijk, hoe doen we ons werk en hoe gaan we met elkaar en met de burgers om? Thema’s die in deze termen beschreven kunnen worden zijn bijvoorbeeld burgerorien-
periode gaan we onderzoek doen naar de beste organisatievorm voor Groningen. De burger (en de ondernemer) centraal De dienstverlening aan onze burgers willen we verder verbeteren. De vragen van de burger staan centraal en de organisatie wordt daarop zoveel mogelijk op ingericht. Dit vraagt om een andere manier van werken en een cultuurverandering. We streven daarbij naar een Groningse maat. De medewerkers bepalen het gezicht van de gemeente.
22
werken. Die populariteit is niet altijd zo groot geweest. De aandacht voor wijkgericht werken laat zich kenmerken door een slingerbeweging: dan is het weer populair, dan wordt er sceptisch tegen geageerd. Wijkgericht werken lijkt betrekkelijk weinig zorgvuldig te worden ingezet. Bij tijd en wijle gaat het ten onder aan hoge verwachtingen om vervolgens weer als bruikbaar instrument te worden opgepakt. Wijkgericht werken is een goede tegenhanger van sectoraal werken, maar ver- en ontkokering zijn twee kanten van dezelfde medaille (RMO 2008). Wijkgericht werken kan net als sectoraal werken leiden tot bureaucratie en bestuurlijke drukte. Beleidsaccumulatie en verantwoordingsdrang doen afbreuk aan de meerwaarde van wijkgericht werken. Wijkgericht werken behoort niet een verplichting te zijn. Wijkgericht werken heeft evidente voordelen en de tijdsgeest om wijkgericht werken te stimuleren is gunstig. Er is vertrouwen bij sectoren en lokale overheid in wijkgericht werken, en de landelijke opinie over wijkgericht werken
is positief. Toch vraagt het stimuleren van wijkgericht werken om behoedzaamheid. Het dient niet te worden ingevoerd zonder de sectorale werkwijze te bevragen op zijn bruikbaarheid en waarnodig te reorganiseren. Een dubbele sturing – op zowel wijkgericht als sectoraal werken – is nodig om te voorkomen dat het wijkgericht werken te zwaar wordt of juist onvoldoende tot zijn recht kan komen. Uit: De wijk nemen. Een subtiel samenspel van burgers, maatschappelijke organisaties en overheid (2009). Advies 45 van de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling Burgerparticipatie: acht ergernissen van burgers Burgers hebben acht ergernissen over burgerparticipatie, zo blijkt uit het onderzoek van de Nationale Ombudsman naar de klachten het afgelopen jaar. Hieronder de grootste ergernissen (met voorbeelden) op een rijtje. Ambtenaren hebben ook klachten, maar die gaan vooral over de wispelturigheid van de politiek.
3 Negeren inbreng burgers ‘Er is door de bewoners massaal protest aangetekend. Vele argumenten van de gemeente om betaald parkeren in te voeren blijken onjuist of ongefundeerd. De gemeente heeft de reacties afgedaan met: “Er is geen draagvlak nodig om betaald parkeren in te voeren”. Daarmee zijn alle reacties van tafel geveegd.’ 4 Bestuur en ambtenaren weigeren een gesprek met burgers over de voorgenomen plannen ‘Inspraakprocedures zijn verloren moeite. Een verplicht nummer waarmee vrijwel niets wordt gedaan en verwezen wordt naar bezwaarschriftprocedures die vervolgens worden afgewezen omdat men weet dat er hoogst zelden naar de bestuursrechter wordt gegaan.’ 5 Gemeente verstrekt geen informatie over beslissingen die de directe leefomgeving van de buger raken ‘Wij hebben voor de deur een zeer uitgebreide speeltuin. Tot onze verbazing worden er, zonder medeweten van de omwonenden, nog meer speeltoestellen,
8 Onvolledige informatie ‘Alle mensen in onze omgeving die op deze voorlichtingsbijeenkomst zijn geweest, hebben uit het verhaal begrepen dat de bestaande boeren zich in een landbouwontwikkelingsgebied (LOG) mochten ontwikkelen. Nu, vier jaar later, blijkt dat het begrip LOG wordt gebruikt om hier megastallen te vestigen, die op andere plaatsen weg moeten.’ Ombudsman geeft spelregels Het gemeentebestuur moeten heldere keuzes maken over de inspraak van burgers. Bestuurders en ambtenaren moeten zich écht interesseren voor de burgerinbreng, en burgers voortdurend en volledig informeren tijdens het participatieproces. Op basis van deze drie uitgangspunten geeft de Nationale Ombudsman in het rapport We gooien het de inspraak in tien spelregels voor goede burgerparticipatie: 1. gemeente motiveert of en zo ja hoe burgers betrokken worden, 2. participatie is een vast onderdeel van het besluitvormingsproces, 3. afzien van participatie bij hoge uitzondering en gemotiveerd, 4. de rol van de burger wordt vooraf bepaald,
erweten 1 Politiek heeft al besloten De belangrijkste ergernis van burgers die de Nationale Ombudsman op basis van de klachten van burgers over burgerparticipatie in het afgelopen jaar heeft vastgesteld, is dat de politiek al besloten heeft. Van echte participatie is daardoor volgens burgers geen sprake. Eén van de klachten: ‘Voordat de inspraakavond heeft plaatsgevonden is de gemeente al tot aanschaf van verkeersremmend materiaal overgegaan. Men zegt dan doodleuk: als wij naar jullie luisteren wordt het wel duurder.’ 2 Te laat betrekken van burgers ‘Mijn ervaring is dat je formeel wel inspraak hebt, maar dat de momenten waarop het relevant is ongemerkt voorbij gaan. Doorslaggevende beslissingen worden genomen in een fase waarop je als burger nog geen flauw benul hebt dat er iets ingrijpends in je directe woonomgeving gaat gebeuren. En als het duidelijk wordt, is het te laat om de beslissingen nog te beïnvloeden.’
een huisje en een bankje geplaatst. Wij willen absoluut geen bankje, of huisje aangezien dat hangjongeren aantrekt. Ik heb het gevoel dat wij niet serieus worden genomen.’ 6 Door een gebrek aan informatie stroken de verwachtingen van burgers of maatschappelijke groepen niet met de realiteit ‘De ervaringen hier met de zogenoemde Stadsdebatten zijn uiterst negatief.’ ‘Vooringenomen gemeentelijke standpunten’. ‘Medestanders de hemel ingeprijzen, critici worden belachelijk gemaakt en er wordt vooral niet geluisterd.’ 7 Gemeente handelt onzorgvuldig ‘De gemeente vroeg om reacties op hun nota. Vervolgens hebben zij er acht maanden over gedaan om elf reacties te verwerken in een inspraaknota. Dat is niet erg, maar het is wel jammer dat zij ons vervolgens acht dagen geven om daar weer op te reageren en dat dan niet schriftelijk kan worden gereageerd.’
5. vorm van inspraak is vooraf geformuleerd, 6. in woord en daad heeft de gemeente een constructieve houding, 7. inbreng burgers wordt zichtbaar gemaakt in besluitvorming, 8. alle burgers doen mee en dus ook de zwijgende meerderheid wordt betrokken, 9. burgers krijgen op tijd informatie, 10. altijd gemotiveerde informatie naar de burger, ook als er ogenschijnlijk niets gebeurt. Ambtenaren klagen ook... Gemeenteambtenaren klagen volgens de Ombudsman vooral over de inconsistentie van de politiek. Commitment van de politiek is cruciaal voor het slagen van burgerparticipatie, maar het komt voor dat burgerparticipatie wordt georganiseerd en dat de politiek uiteindelijk toch tégen de inbreng van burgers beslist. Bron: Binnenlands Bestuur (Henk Bouwmans) 18 september 2009
23
4
‘Korte lijnen en rechtstreekse communicatie, daar moeten we voor gaan.’
Wie kan veel
Burgemeester verwelkomt eerstejaars studenten ++ Brussel ++ Topambtenaren naar Bremen en Hamburg haalt productie terug naar Drachten ++ Gemeenteraad en Martiniziekenhuis ++ Europees geld voor ecologisc snel thuis in Groningen ++ Volle hotels door 12e City overheidsmanager van het jaar ++ Nieuwe topman bij ge
24
‘De hele gemeentelijke organisatie in het Groninger Forum, leuk!’
Ontwikkelaar
veel doet, bereiken
+ Groningen benoemt tweede contactfunctionaris in ++ Zaterdagse files op de autoboulevard ++ Philips d houdt Papiermolen open ++ Veel vacatures bij UMCG ch beheer stadsgewestpark ++ Hagenezen voelen zich y of Talent congres ++ Groninger gemeentesecretaris emeentelijk ontwikkelbedrijf ++ Stadsbeheer
25
‘Ambtenaar, verplaats je meer in de ondernemer!’
er lange Raadsvragen ov pedagogen ds wachtlijsten sta ee jaar geleden . “Niemand had tw Citaten externe gesprekspartners
den van SP en CU Groningen Raadsle en gesteld over ag vr hebben gisteren en voor de stadspede lange wachtlijst nleiding van nogal aa dagoog. Dit naar rkrachten en ouders. wat brieven van lee erkende de proan m Wethouder Jong haar best te doen ze blemen en beloofde lossen. Volgende te op zo snel mogelijk eente de werving week al zal de gem pedagogen starie voor nog eens dr
ten veel behoefte zou verwacht, dat er zo e re niet-commerciël ba zijn aan betrouw rve zo ”, ng ni rsteu pedagogische onde r de wachtlijsten. klaarde de wethoude dagogenproject pe Het Groningse stads t in Nederland. or is de eerste in zijn so dt inhoudelijke bie t tei rsi ive un De Rijks ondersteuning.
Stedelijke beheerdienst functioneert goed Groningen Uit de stadsmonitor blijkt dat de Stadjers zeer tevreden zijn over de stedelijke beheerdienst. Op de straten is nauwelijks zwerfvuil of hondenpoep te vinden en beschadigde verkeersborden of kapotte lampen in lichtmasten repareren medewerkers van de dienst binnen twee dagen. Het succes van deze dienst is mede een gevolg van de keuze om met zowel de uitvoerders als de handhavers te werken vanuit de wijkbeheerposten. Daarvan zijn er nu tien.
Haren krijgt 4e transferium Groningen Het twee jaar geleden ingebruik genomen transfer ium aan de Meerweg in Haren is nu alweer te klein. Dagelijks parker en enkele tientallen automobilisten hun auto in de berm of in nabijgeleg en woonstraten, hetgeen nogal wa t overlast veroorzaakt. In overleg me t de gemeente Haren heeft het gemeentelijk parkeerbedrijf planne n ont keld voor een vierde tran wiksferium in Haren. Het nieuwe tran sferium komt iets ten zuiden van het vorige. De eerste reactie uit de Har ense gemeenteraad zijn positief.
nu grootste gemeentelijke dienst ++ Tiende wijkpost dienst bij Stadsbeheer ++ Welstandstoezicht aangesc ++ Gemeentelijk vastgoedbedrijf brengt partijen bij Europaweg ++ Programmabureau Mobiliteit werkt nu pro studenten ++ Gemeente koopt grond De Held 3 terug van nieuwe impuls ++ Contactambtenaren houden spreekuu
26
Vanaf 2021 o vliegen van ok zakelijk af Eelde Groningen Groni
ngen A port Eelde bi edt vanaf 2021 irkelijke vlucht za en aan. De jo nge maatschappij MartiniAir ga dagelijks vlie gen op Rotter at dam Brussel, Lond en en Hambu , De luchthaven rg ziet het als ha . taak om de regio optimaa ar l te
faciliteren. Er komen een ni we terminal euen extra hote l- en vergaderacco mmodaties. aandeelhoude Als r van het vliegv en gebruiker el meente Groni d steunt de gengen de plan nen van harte.
feestelijk geopend ++ Schoonmakers volgend jaar in cherpt ++ Groningen vergoot belang in Airport Eelde elkaar ++ Eindelijk fietstunnel kruising Griffewegovinciaal ++ Wubbo Ockelsprijs opnieuw voor Groninger n Twentse bouwers ++ Gemeente geeft wijkvernieuwing ur in wijkcentra ++ OV-bureau Eemsdelta krijgt plek
‘Digitalisering, we kunnen niet achterblijven.’
27
Doen of laten doen?
Doen of laten doen. Zelf doen of uitbesteden? In de discussies over een ‘betere, efficiëntere en slagvaardiger’ organisatie komt deze vraag steeds weer op tafel. Wat is verstandig? En wat past het best bij de stad die we willen worden?
28
Gemeentelijke uitbesteding is wanneer een gemeente de uitvoering van een gemeentelijke of ondersteunende taak overdraagt aan een externe organisatie, waardoor de taak geheel of gedeeltelijk buiten de gemeentelijke hiërarchie wordt geplaatst en de leverancier voor de taak verantwoordelijk wordt gehouden. (bron: Nederlandse gemeenten over uitbesteding - juli 2008)
Nu geen duidelijke lijn
De gemeente Groningen doet veel zelf. Voorbeelden daarvan zijn de vuilophaal en de Oosterpoort/Stadsschouwburg. Maar er zijn ook veel voorbeelden te geven van werk dat we laten doen. Vaak in de vorm van een contract (Sodexo, aannemers) een subsidie (OCSW) of indicidenteel een onderneming (Martiniplaza, Openbaar onderwijs). Daarnaast zijn er allerlei samenwerkingsverbanden met anderen waardoor een deel van de uitvoering of zeggenschap buiten de gemeente ligt (GR Meerstad, Regiotram). Als we de dingen zelf doen, doen we het niet altijd op dezelfde manier. Soms is het centraal georganiseerd (CIO, SSC), en soms creëren we bijzondere constructies (werkmaatschappijen) om de bedrijfsvoering meer ruimte te geven. Uit bovenstaande blijkt dat we als gemeente geen duidelijke lijn hebben waarom en wanneer we taken door private partijen of anderen laten uitvoeren. Is dat een bezwaar? Is het wenselijk meer één lijn te trekken?
Wanneer wel? Wanneer niet?
Zelf doen of laten doen is een vraag die we ons allemaal wel eens stellen. Ook in ons eigen leven. Een band plakken, het huis schilderen, appeltaart bakken voor de verjaarsvisite... je kunt het zelf doen, maar ook laten doen! Je keuze heeft te maken met kwaliteit, tijd, gemak en geld. En of je het belangrijk vindt iets van jezelf in het werk te leggen. De afweging die een organisatie maakt is in principe niet veel anders. Uitbesteden ligt voor de hand bij werkzaamheden waarvoor bijzondere deskundigheid nodig is, die in eigen huis niet beschikbaar is. Of die maar incidenteel voorkomen, of met sterk wisselende intensiteit. Terugkerend werk, van een redelijk voorspelbare omvang kun je prima met eigen mensen doen. Maar ook dat hoeft niet per se. Zo heeft de gemeente Groningen bijvoorbeeld alle schoonmaak- en kantinewerk uitbesteed, omdat dat om andere redenen aantrekkelijk was.
Andere organisatie van het werk
De keuze zelf doen of uitbesteden heeft niet alleen gevolgen voor personen die het werk in kwestie uitvoeren, maar ook voor de organisatie eromheen. Een gemeente die veel uitbesteedt, zal veel energie moeten besteden aan contacten met leveranciers, aan duidelijke afspraken en controle op de geleverde inzet en kwaliteit. Met name als het werk ook specifieke overheidstaken betreft, zullen aan taakomschrijving en controle zorgvuldig aandacht besteed moeten worden. Wie veel zelf doet, zal meer tijd en energie moeten besteden aan werving en selectie, motivatie en ander personeelswerk.
Wel of niet werken voor regiogemeenten?
In dezelfde sfeer ligt de vraag of we als gemeentelijke organisatie wel of niet - of meer of minder - voor andere gemeenten moeten werken. Deze vraag verdient aparte discussie. Allereerst in het verlengde van de hierboven gestelde vragen over zelf doen of uitbesteden. Bij uitbesteden ligt het niet voor de hand werk te gaan verrichten voor anderen. Maar kiezen we voor zelf doen, dan kan het misschien wel. Maar er kunnen ook haken en ogen aan zitten: • Is er bij beleidsmatig werk geen kans op inhoudelijke belangentegenstellingen? • Bij puur uitvoerend werk is dat minder het geval. Maar het wordt - nog meer dan nu - vechten om de beschikbare kwaliteit en capaciteit. En wie bepaalt welke gemeente voorrang krijgt? Of gaat de gemeente Groningen altijd voor? Creëren we zo niet onze eigen aansturingsproblemen? • Meer gaan werken voor regiogemeenten heeft het risico dat we te groot en/of te duur worden. • De omvang van de organisatie heeft daarnaast ook consequenties voor onze eigen flexibiliteit en snelheid van handelen. • De HVD heeft nu (ook) al een soort regiofunctie. Wat kunnen we daar van leren?
Betrokkenheid werkgever-werknemer
Continuiteit kan een belangrijk motief zijn om het werk in eigen huis te organiseren. Voor veel werk is het waardevol als mensen de organisatie goed kennen en zich erbij betrokken voelen. Andersom kan ook de gemeente als werkgever de behoefte hebben zijn betrokkenheid met medewerkers vorm te geven in een vast arbeidscontract. 29
Gesprekken buiten de deur
In de zomer van 2010 hebben we zo’n vijfentwintig gesprekken gevoerd met allerlei relaties (klanten, partners, andere overheden, politiek). Ze gingen over het nu en de toekomst van ROEZ en de gemeente als geheel. Wat hielden onze gesprekpartners ons voor?
Werk vanuit een heldere visie > We worden
gewaarschuwd dat we ons in de komende jaren moeten voorbereiden op minder. Tot nu toe is groei onze leidraad geweest, en dat heeft invloed gehad op de manier waarop we ons georganiseerd hebben. We zullen vanuit een ander perspectief moeten gaan werken, en ons moeten realiseren dat belangentegenstellingen scherper zullen worden. Dat vraagt om een heldere visie om de belangen te kunnen wegen en vaardigheid om belangen bij elkaar te brengen. Digitalisering biedt kansen > Een kans die genoemd wordt is de digitalisering. Hiermee kunnen we in de toekomst onze dienstverlening verbeteren en werkprocessen efficiĂŤnter inrichten. Ook in de samenwerking met partners kan dit voordelen opleveren: direct delen van informatie en transparantie.Verbeter aansluiting frontoffice met mid- en backoffice > Er is waardering voor hoe onze loketten werken. Onze miden backoffice mist echter een goede aansluiting hierop. In complexe processen willen onze klanten graag meer ondersteuning van ons, bijvoorbeeld door een accountmanager toegewezen te krijgen. Doorbreek oude gewoontes > Onze deskundigheid is tegelijkertijd onze valkuil: het lijkt alsof we ons eigen deskundige oordeel belangrijker vinden dan de behoefte van de klant. Ook breekt ons als gemeente het gebrek aan integraliteit op, dat voor een deel wordt veroorzaakt door de sectorale manier waarop de gemeente georganiseerd is. Ten slotte hebben we regelmatig de feedback gekregen dat we teveel in regeltjes denken en te weinig oplossingsgericht/innovatief. Werk samen als professionals > De belangrijkste boodschappen die ons voor de toekomst zijn meegegeven zijn: werk samen (van per definitie leading naar integrale samenwerking met partners/partijen), behoudt het vakmanschap en versterk de professionaliteit (luisteren, belangen bij elkaar brengen, vertrouwen hebben en verantwoordelijkheid nemen).
30
Aan het eind gekomen van onze tocht Op de voorgaande pagina’s informeerden we u over de zoektocht van ROEZ naar een nieuwe duurzame organisatiestructuur. Duurzaam in de zin dat de nieuwe structuur vele jaren mee kan. Laten we zeggen minstens tot 2035, opnieuw vijfentwintig jaar dus. We namen u in deze brochure mee op onze tocht, vooral om u te laten ervaren dat het een boeiende tocht was. Waarbij we hopen dat onze verhalen u inspireren tot een vergelijkbare exercitie. Hier, aan het eind van ons verhaal, willen we u ter afsluiting laten zien wat de zoektocht bij ons heeft opgeleverd: ons voorstel op hoofdlijnen voor een duurzame gemeentelijke organisatie. Misschien ziet u er wat in. Of misschien ook niet en helpt het u alleen om scherper in beeld te krijgen wat u niet wilt.... hoe dan ook, we hopen dat u er wat aan heeft.
Organisatieindeling RO/EZ
ONDERSTEUNING
AD
Integraal beleid & ontwerp Ontwikkeling & Uitvoering
Gebruik & beheer
Dit organisatiemodel is gebaseerd op de scenario’s van de organisatieontwikkeling, de beleids- en omgevingsanalyse, resultaten van de discussie over het functioneren van de dienst (Bakkeveen) en opdrachten vanuit het college (o.a. bezuinigingen). De nieuwe werkwijze en de nieuwe structuur moeten flexibel genoeg zijn om ‘mee te ademen’ met de opdracht waar de dienst in de toekomst voor staat. We willen binnen RO/EZ werken met focus en ruimte voor vernieuwing. Minder geld van het stadhuis en minder inkomsten uit grondposities dwingen ons scherp te zijn op de koers voor Groningen. Dat vraagt om meer en betere samenwerking op alle fronten: intern, over de grenzen van je afdeling, project en dienst. Met andere gemeenten, de provincie, bedrijven en ontwikkelaars. Op basis van onze uitgangspunten komen we op een model met drie inhoudelijke clusters: 1) integraal beleid en ontwerp 2) ontwikkeling en uitvoering 3) gebruik en beheer De clusters 1 en 2 zijn gericht op de toekomst van de stad. Het zwaartepunt ligt bij integraal beleid en ontwerp in samenhang met de ontwikkeling en uitvoering ervan. De komende jaren draait het daarbij om slim samenwerken en ontwikkelen in tijden van schaarste. Bij beheer en gebruik staat voor ons het ‘hier en nu’ van de stad centraal. Het gaat om dingen die voor bewoners en gebruikers (en dus de politiek) belangrijk zijn. 31
Visual summary ‘t Haile verhoal in ploatjes
Facilitator
uitbesteden
Regisseur
Stad in Europa
© Gemeente Groningen, Dienst ROEZ, december 2010. Teksten: Dienst ROEZ, Kees Frenay Ontwerp: Staal & Duiker Foto’s: Henk Veenstra, Reyer Boxem Illustraties: Pluis Druk: Grafische Industrie De Marne Oplage: 1000 exemplaren
hoofdstad van het Noorden Dienstverlener
zelf doen
Ontwikkelaar