Magazine Forum Groningen (deel 1)

Gluren door het sleutelgat

Forum Groningen staat. De laatste Wachenzeller Dolomiet gevelstenen zijn gemonteerd. Hijskranen, betonmolens en steigerwerk ontmanteld. Het Forum heeft

van de stad.

Tja. En wat vinden we er nu van? Groningers hebben zich afgelopen tien jaar uitgeleefd in het becommentariëren van het bouwwerk. Op één punt lijken alle meningen echter wel aardig eensluidend: de buitenkant maakt ‘stiknieuwsgierig’ naar de binnenkant. Bij Forum Groningen komen nu al veel aanvragen binnen voor rondleidingen. En die komen letterlijk uit alle delen van de wereld.

Helaas kunnen we eind 2019 pas echt tegemoet komen aan die nieuwsgierigheid. wordt met man en macht nog gewerkt aan het interieur. Het zal spannend worden om alles op tijd af te krijgen. Tijd voor tussentijdse rondleidingen is er niet. Maar ... we kunnen nieuwsgierigen natuurlijk wel even door het sleutelgat laten gluren.

Dit magazine is dus bedoeld om een inkijkje te geven. Het biedt zicht op interieur en de verdere inrichting. Maar ook op wat er straks gaat gebeuren in het Forum. Op de eerste grote tentoonstelling eind dit jaar. Op al die andere grote en kleine attracties die je kunt verwachten. Op vergelijkbare ontwikkelingen in andere steden in de wereld. Op de organisatie achter Forum Groningen, onze ideeën en ambities. En op nog heel veel meer. Alvast veel kijk- en leesplezier en hopelijk weet je straks weer iets beter wat je kunt verwachten.

Trouwens, sleutelgat is een woord dat niet uit de lucht komt vallen. Het viel al bij de presentatie van de allereerste schetsen van het Forum. Die geheimzinnige vorm van de glaspartij in de gevel deed aan een sleutelgat denken. En ís het Forum ook niet een soort sleutelgat? Via het Forum willen we immers zicht bieden op andere werelden. Op wat er speelt in de wereld en wat ons te wachten staat. Het Forum als sleutelgat om in onze eigen toekomst te gluren. Daar gaan we voor.

Dirk Nijdam

Algemeen directeur Forum Groningen

Foto: Vincent Lubelink - drag&drop.nl

Stadjers wilden ‘verloren stukje stad’ terug

Wie mag het Groninger Forum ontwerpen? Uitnodiging presentatie ontwerpcontest Groninger Forum vanuit ROEZ gemeente Groningen, 2007

Waar

Woensdag 30 januari 2002. De Grote Markt staat weer eens op de agenda van de Groningse gemeenteraad. Een jaar na het referendum over het plan Nieuwe Noordzijde is het nog steeds een beladen onderwerp. Maar dit keer is de raad opmerkelijk eensgezind. Zonder veel debat wordt een advies vastgesteld dat de basis moet vormen voor toekomstige ontwikkelingen in de binnenstad. En dat terwijl er toch behoorlijk vergaande ideeën in het advies staan. Wat te denken van het idee om de oostelijke rooilijn 17 meter te verleggen en zo de Grote Markt een stuk kleiner te maken. En om dan ook maar meteen de grote parkeergarage achter de oostzijde af te breken, om ruimte te maken voor een nieuw plein. Misschien kan daar dan een culturele voorziening komen van enige allure, die voor meer levendigheid in dit deel van de stad gaat zorgen…

Wie naar de huidige ontwikkelingen aan oostzijde van de Grote Markt kijkt, moet wel tot de conclusie komen dat het bewuste advies zijn werk heeft gedaan. De geesten zullen rijp zijn geweest voor ingrijpende veranderingen. Maar wat ook geholpen heeft is dat het advies afkomstig was van gewone Groningers. Een groep van 50 betrokken inwoners (ondersteund door ambtenaren en stedenbouwkundigen,) hebben in het najaar van 2001 enkele keren in alle vrijheid gedebatteerd over de Grote Marktproblematiek. Vervolgens hebben ze hun bevindingen op papier gezet en aangeboden aan burgemeester en wethouders. Die de bevindingen daarna integraal aan de gemeenteraad voorlegden. In 2007 heeft dit geleid tot een referendum over de architectuur van het Forum en kwam het ontwerp van NL Architects bij zowel publieks- als vakjury als winnaar uit de bus. Daarna heeft het natuurlijk nog veel voeten in de aarde gehad om dit ambitieuze project te voltooien, maar nu is het moment gelukkig bijna daar.

Met een spraakmakend en in het oog springend Forum willen, wij als gemeente, vooral een troosteloos, verloren stukje stad teruggeven aan Groningers en al doende investeringen uitlokken van marktpartijen. Dat laatste lijkt aardig te lukken, kunnen we inmiddels vaststellen. Binnenkort kunt u allen naar binnen om uw oordeel te vellen over het eerste!

Paul de Rook

Wethouder Gemeente Groningen

kwam het idee voor het Forum eigenlijk vandaan? En wie gaven, 18 jaar geleden alweer, de aanzet tot de huidige metamorfose van de Grote Markt?

Foto: Grote Markt oostzijde met trap Jan van der Zee, 1972 - 1892 - Bureau Voorlichting gemeente Groningen - Groninger Archieven.

Toonaangevende architectenbureaus dongen in het Groninger Forum. Dat het jonge, (destijds) weinig ervaren NL Architects als winnaar uit de bus kwam, Bannenberg zich.

NL Architects, Pieter Bannenberg, Walter van Dijk, Kamiel Klaasse Foto: Jean-Pierre Jans

‘Gelukkig was het een overtuigende overwinning. Niet alleen de vakjury, ook de verschillende publieksjury’s verkozen in meerderheid ons voorstel. Een discussiepunt bleek te zijn of we wel aan de spelregels voor de bouwhoogte hadden voldaan. Er was bepaald dat de gemiddelde hoogte niet meer dan 33 meter mocht zijn, bij een maximale hoogte van 45 meter. Er was een ingewikkelde berekening voor nodig om aan te tonen dat ons voorstel, met al zijn schuine vlakken, aan die voorwaarde voldeed. We hebben wel de grenzen opgezocht, ja.’

‘Ik snap de discussie over de afmetingen trouwens heel goed. De wens is om een groot en ambitieus gebouw te realiseren midden in het historische centrum, maar geen ‘olifant in de kamer’. Nu de oostwand van de Grote Markt vorm krijgt, wordt het denk ik steeds duidelijker dat we daarin geslaagd zijn. Op sommige plekken merk je amper iets van het Forum. Op andere plekken lijkt het gebouw zelfs uitgesproken slank en elegant. Elke keer als ik in Groningen kom, geniet ik weer van de verrassende perspectieven. Als alles klaar is, zul je zien hoe mooi het gebouw zich in de omgeving voegt.’

‘Groningen heeft absoluut zijn nek uitgestoken met dit ontwerp. Maar in mijn beleving was de keus voor de ruimtelijke herinrichting van de oostelijke binnenstad nog ingrijpender. Een hap uit je centrale plein nemen om een nieuw plein te creëren, dat geeft blijk van een sterke wil om te veranderen. En dan de manier waarop: ik heb nog nooit meegemaakt dat burgers zo vergaand konden meepraten en meebeslissen.’

‘Het aantrekkelijke van de Groningse binnenstad zit hem in de pleinenstructuur: Vismarkt, Grote Markt en straks Nieuwe Markt. Ons uitgangspunt is geweest om die te versterken, door met het Forum nog een plein toe te voegen aan de reeks. Of eigenlijk: een aantal ‘gestapelde’ pleinen. Zo kwamen we op het idee van het grote atrium met daaraan pleinachtige verblijfsruimtes met veel daglicht en elk een eigen sfeer. Ik kan eerlijk gezegd niet wachten tot het moment dat Groningers dit zelf kunnen ervaren.’

NL Architects

en

‘Groningen heeft absoluut zijn nek uitgestoken met dit

‘Het aantrekkelijke van de Groningse binnenstad zit

Vismarkt, Grote Markt

straks Nieuwe Markt’

Verken de wereld, ontdek de toekomst

Dirk Nijdam is sinds 2014 directeur van het Forum. De afgelopen vijf jaar is er hard gewerkt om het Forum klaar te stomen voor het nieuwe gebouw. Het plan uit 2007 liep anders, het Forum ging niet open in 2012, niet in 2015, ook niet in 2017 maar gaat dan nu eindelijk open in 2019. Dan is voor iedereen in stad en ommeland te zien waartoe de inspanningen hebben geleid. ‘Dat is best spannend natuurlijk.’

Waar heb je je afgelopen vijf jaar mee bezig gehouden?

In grote lijnen met vier dingen: de bouw, de bestaande organisatie, de basisprogrammering, en de exploitatie. De nieuwbouw is natuurlijk het meest zichtbare van deze zaken. De gemeente is opdrachtgever en eigenaar van het pand, wij zijn straks de huurder en exploitant. Wij zijn dus de laatste jaren vooral bezig geweest om het pand optimaal te laten aansluiten bij

halen uit de kwaliteiten die dit gebouw heeft? Maar ook: hoe kan je het gebouw zo

beheersen. Verder werd de stadsbibliotheek

er nieuwe functies bij zoals het museum Storyworld, hebben we de dienstverlening en openingstijden aanzienlijk uitgebreid en tegelijkertijd zijn we erin geslaagd de kosten met honderdduizenden euro’s per jaar terug te brengen. Je zou het managementgedoe kunnen noemen, maar ik heb er een hoop lol in. Het derde punt waar veel energie in is gaan zitten is de basisprogrammering. Eigenlijk de vraag: waartoe zijn we als Forum op aarde? Wat is de bedoeling? Dit was te lang vaag en heeft mijns inziens een negatief effect

Foto: Ewoud Rooks

gehad op de Forum-discussie in de stad. Dus het was belangrijk dit zo snel mogelijk helder te krijgen. We hebben het accent van verleden naar toekomst verlegd. We willen de ene groep stimuleren om aan te haken

geen ijzer met handen breken. Maar tot nu toe is de samenwerking met de gemeente heel goed dus dat geeft vertrouwen voor de toekomst.

nu is dat mensen een heel ander gevoel bij het gebouw krijgen: het wordt letterlijk een venster naar de stad.

Wat is nu de bedoeling van Forum Groningen?

bij de ontwikkelingen in de maatschappij en juist de andere groep uitdagen en inspireren om er nog meer uit te halen. Verdieping dus van de actualiteit en van bijvoorbeeld technologische ontwikkelingen die op ons af komen, maar niet met een opgeheven vinger want we kunnen het niet vaak genoeg roepen:

Het mag gewoon leuk zijn. Sinds twee jaar is Hans Poll verantwoordelijk voor het programma en merken we dat het ook in de praktijk thema’s zijn die goed zijn in te vullen en waar ook partners geïnteresseerd in zijn.

is daar eigenlijk een heel mooi voorbeeld van.

Wat zie je als de belangrijkste uitdaging voor de komende jaren?

Enerzijds de uitdaging om onze inhoudelijke ambities waar te maken. Slagen we erin om ook nationaal tot de verbeelding sprekende evenementen te organiseren?

Om Groningers goed te laten aanhaken bij de veranderende wereld of zelfs te inspireren tot een trekkersrol daarin? We zijn geen cultuurbedrijf oude stempel met cultuurpauzen die het allemaal wel weten. We willen nadrukkelijk de dialoog met het publiek. Kwaliteit en inhoud altijd voorop maar met een open houding naar de mensen. Het Forum moet een plek zijn waar men graag komt en altijd verrijkt weer naar buiten gaat. Anderzijds zal het een uitdaging blijven om een duurzame exploitatie te realiseren. We zijn daar heel serieus mee bezig en hebben goed gekeken naar voorbeelden om ons heen. Ik ben dus optimistisch. Vooropgesteld natuurlijk dat de gemeente als belangrijkste subsidiënt ons een eerlijke kans geeft, want ook wij kunnen

Iedereen heeft een mening over het gebouw, maar wat vind je er nu zelf van?

Het is behoorlijk confronterende architectuur dus dat het van alles oproept bij mensen snap ik heel goed. Toen ik in 2014 begon was het gebouw al een gegeven, ook al was het nog niet af. Voor mijn werk is het ook niet superrelevant , in die zin: ik zie mijn werk als ervoor te zorgen dat mensen over een paar jaar zeggen: het is een aanwinst voor Groningen en ik kom er geregeld. Ik kan ook zeker begrip opbrengen voor mensen die het te modern of te groot

Dat zit wat mij betreft besloten in de positionering: Verken de wereld ontdek de toekomst. De bedoeling van het Forum is om die wereld en die toekomst naar Groningen te halen. Op een manier die niet belerend overkomt. We willen mensen inspireren en uitdagen. Dat geldt niet alleen voor de voorhoede die heel goed in staat is om zelf zijn kansen te zien. Ook de mensen die moeite hebben om aan te haken, kinderen die niet iedere avond worden voorgelezen, jongeren die niet het laatste model iPhone hebben of ouderen die niet snappen hoe ze online hun belastingaangifte kunnen doen. Los van die ambitie is het Forum straks met fantastische horeca voor Stadjers. Die behoefte lijkt groot. Dat heeft de gemeente twintig jaar geleden heel goed gezien. Kijk alleen naar al die studenten en scholieren die we dagelijks in de bibliotheek zien!

vinden voor in een historisch centrum. Een gebouw met stevige architectuur dat bij iedereen in de smaak valt is volgens mij ook nog nergens gebouwd. Maar als gebruiker ben ik blij met uitgesproken, moderne architectuur. We zijn er zelfs bij gebaat als dat controverse of nieuwsgierigheid oproept. Dat betekent immers meer aandacht en meer aantrekkingskracht op bezoekers van elders. Er is overigens ook een andere kant. Als gebruikers hebben we ook gemerkt dat dit gebouw alle gelegenheid biedt om de ruimtes en de sferen te creëren die we nodig hebben. Het gebouw omarmt je, ik ben er van gaan houden. Ik ben ervan overtuigd dat dat straks voor meer mensen geldt. Ik kan ook niet wachten tot het moment dat iedereen het van binnen kan bekijken. Mijn ervaring

Wanneer kun je zeggen dat het Forum een succes is?

We werken momenteel samen met een aantal internationale partijen. Het is altijd leuk om te zien hoe mensen die koud de stad binnenkomen naar een dergelijk project kijken. Vol verbazing dat een overheid zoiets voor haar burgers neerzet. Het is immers een publiek gebouw. Iedereen kan hier terecht. Zij zien het gebouw als een cadeau aan de inwoners van de stad. Wat mij betreft is het een succes als mensen uit de stad en de omgeving het ook zo ervaren. Dat je in Groningen toch altijd maar mooi in dat Forum terecht kunt. Dat je beseft dat het gebouw er voor jou staat en dat de inhoud jou persoonlijk iets brengt.

‘De bedoeling van het Forum is om de wereld en de toekomst naar Groningen te halen.’

men graag komt en altijd verrijkt weer naar buiten gaat.’

Bieb wereldwijd opnieuw uitgevonden

Onlangs legde de New York Times de vinger op een fascinerend verschijnsel. Bijna gelijktijdig verschijnen er op allerlei plekken in de wereld nieuwe bibliotheekgebouwen. En wat voor gebouwen! De bibliotheken van onder meer Helsinki, Calgary, Qatar en Tianjin

boekendepots van vroeger. Ze herbergen verrassende eigentijdse functies. En ze zijn stuk voor stuk ontworpen door toparchitecten. ‘Om skylines te transformeren en toeristen aan te trekken’.

Tien jaar geleden stonden bibliotheken voor een enorm dilemma, aldus de NY Times. Hun kernfunctie – toegang verschaffen tot boeken en andere informatiedragers – leek compleet overgenomen

maar wel in een andere rol. En om die andere rol te kunnen vervullen was een ander gebouw nodig. Het lijkt erop dat zo op verschillende plekken in de wereld het initiatief is genomen voor een bibliotheek nieuwe stijl. Het lijkt er ook op dat het heel normaal is dat er een decennium overheen gaat voor zo’n idee is omgezet in een tastbaar resultaat.

Het NY Times artikel van 10 augustus 2019 is te vinden door te googlen op de titel: ‘Where libraries are the tourist attractions’

Hadden ze nog wel bestaansrecht?

Ja dus, maar wel in een andere rol.

Tianjin Binhai Library/ MVRDV + Tiajin Urban Planning and Design Institue. Credits: © Ossip van Duivenbode. New York Times: Where libraries are the tourist attractions. August, 2019.

Helsinki Central Library Oodi. Credits: Tuomas Uusheimo. New York Times: Where libraries are the tourist attractions. August, 2019.

Groningen is dus bepaald niet de enige stad waar gedroomd werd over een bibliotheek 3.0. Het Forum is ook niet het eerste gebouw waar geprobeerd wordt om verschillende culturele functies onder één dak samen te brengen. In alle ons omringende landen zijn succesvolle voorbeelden van dergelijke instellingen te vinden. Sommige worden spottend ‘cultuurpaleis’ of ‘familiekathedraal’ genoemd. Toch groeien ze meestal uit tot symbool voor hun stad en worden ze gekoesterd door hun gebruikers. Voorlopige conclusie van onze kleine verkenningstocht: Forum Groningen heeft illustere voorbeelden, maar is toch volstrekt uniek in zijn gebouw en zijn programma.

Kulturhuset Stockholm

Het idee voor het Kulturhus dateert al van de jaren zestig. Cultuur moest bereikbaar worden voor alle lagen van de bevolking. Het gebouw aan het Sergeltorg, midden in het drukke (winkel)centrum van Stockholm, kreeg daarom een bijna geheel glazen

1974. Later volgde nog het samengaan met het stadstheater van Stockholm. Met 8 podia en ruim 2000 voorstellingen per jaar is Kulturhuset nu het grootste culturele instituut van Noord-Europa. Het totaal aantal bezoekers zou op 3 miljoen per jaar liggen. De term Kulturhus is trouwens afkomstig van de architect, Peter Celsing. Het fenomeen zou vele navolgers krijgen, in Scandinavië en daarbuiten.

bibliotheek / debat / danstheater / toneel /

Barbican Centre Londen

Het Barbican Centre van 1982 is in de eerste plaats een centrum voor podiumkunsten. Het heeft liefst 3300 zitplaatsen verdeeld over drie zalen. Het biedt onderdak aan grote gezelschappen, waaronder The London Symphony Orchestra en de Royal Shakespeare Company. Het complex omvat ook een bibliotheek, bibliotheekzalen en expozalen. De eerste grote expositie in het

samen met het Barbican georganiseerd. Het gebouw zelf staat inmiddels op de Britse monumentenlijst, ook al werd het in 2003 nog tot het lelijkste van London gekozen. Niettemin beschouwt het Barbican zichzelf als ‘een geschenk van de stad Londen aan het Britse volk’.

toneel / dans / concerten / bibliotheek /

Dortmunder U Dortmund De Krook Gent

Dortmunder U noemt zich een Zentrum für Kunst und Kreativität. Het is gehuisvest in een 70 meter hoog stukje industrieel erfgoed uit 1927 aan de rand van het centrum. De negen meter hoge, met bladgoud beklede U op het dak verwijst naar Dortmunder Union, ooit de grootste bierbrouwer van Duitsland. Pas begin deze eeuw kreeg het (inmiddels sterk verwaarloosde) pand een culturele bestemming. Dat had direct te maken met de status van culturele hoofdstad die Dortmund voor het jaar 2010 werd toegekend. De Nederlander Egbert Jacobs is algemeen directeur van U en van het daarin gevestigde Museum Ostwall. De andere organisaties in U zijn zelfstandig. Dortmunder U is dus een ‘bedrijvenverzamelgebouw’ en kan daarom niet echt met het Forum worden vergeleken.

De Krook werd ontwikkeld om een geven. Wie het opvallende in 2017 in gebruik genomen pand beziet, moet concluderen dat dat doel is gehaald. De grote ‘bibliotheek van de 21e eeuw’ vormt ongetwijfeld het hart van De Krook. Toch hebben de Gentenaren moeite om het concept kort samen te vatten. Het is tegelijk cultureel knooppunt, huis van ontmoeting, speerpunt van ondernemerschap en innovatie en baken van burgerparticipatie. En zoals de website daar met Vlaams gevoel voor humor aan toevoegt: ‘we gaan ervan uit dat de som meer is dan het geheel der delen.’

stadsbibliotheek / laboratoria en kantoren Universiteit van Gent / Imec: innovatiecentrum / café / concertzaal en dakterras komen in 2020 gereed

Mediakunstvereniging Hartware / onderdelen Fachhochschule Dortmund

Credits: Max ColsonCredits: © Hannes WoidichCredits: Eric Bouvier

DWARS

Op de rol

Forum Groningen.

Inmiddels begint de Forum-programmering voor 2020 al aardig vaste vormen aan te nemen. exposities, festivals, retrospectieven, talkshows, debatten, workshops, cursussen en lezingen over uiteenlopende onderwerpen. Maar is er ook een rode draad?

Poll: ‘Als ik die in één woord zou moeten benoemen, dan is dat toekomst. Hoe gaat ons leven er in de komende tien jaar uitzien? Welke veranderingen kan ik verwachten? En hoe moet ik me daarop voorbereiden? Daar is alles in onze programmering op terug te voeren. Soms overduidelijk, zoals bij een expositie over meer verborgen. Maar ook een documentairefestival als IDFA heeft alles met de veranderende tijdgeest te maken en vertelt mij dus iets over de toekomst. Denk daarbij aan de invloed van de huidige beeldcultuur. Ook een debat over een actueel onderwerp kun je zien als een manier om onze toekomst als samenleving vorm te geven.’

Het Forum is dus ‘into the future’. Betekent dit dat het zich net als profeten, beursgoeroes en klimatologen met voorspellingen gaat bezig houden?

‘Nee, Forum is geen glazen bol. Wij kunnen niet in de toekomst kijken. En toch kun je best iets zinnigs zeggen over de wereld van morgen. Je mag er namelijk vanuit gaan dat belangrijke kenmerken van de wereld van morgen in de kiem al aanwezig zijn in de wereld van vandaag. Die kiem herken je in nieuwe trends, ideeën en technologieën. En precies daarover gaat het Forum: de toekomst omarmen. We leggen verbindingen tussen Groningen en de rest van de wereld, tussen het leven nu en dat van morgen. Dat lijkt misschien nog vaag, maar wordt snel concreet als je naar onze programmering kijkt. Daarin zul je altijd onze drie domeinen herkennen: Actualiteit & samenleving, Tech en Populaire (beeld)cultuur.’

reiken ook dingen aan waar bezoekers direct iets aan hebben voor hun leven nu en straks,’ zegt

‘Forumbezoekers moeten straks letterlijk van de ene wereld in de andere rollen. En van de ene verrassing in de andere.’

Beeld expositie: AI: More than Human © Barbican Centre

Wie bepaalt wat er bij Forum Groningen op de rol staat?

‘We hebben heel goede en bevlogen programmeurs in huis.

natuurlijk mee. Toch wil ik benadrukken dat we het als Forum Groningen niet allemaal zelf proberen te bedenken. Juist met het oog op de relevantie voor Groningers gaan onze programmeurs veel samenwerken met partijen van buiten. Denk aan culturele instellingen en nieuwsmedia, partijen die weten wat er hier speelt. Soms werken we samen met gastprogrammeurs. Ook staan we open voor initiatieven van particulieren. Ons jongerenpanel VERS heeft zijn meerwaarde nu al bewezen.’

Wat is het belang van het nieuwe pand bij deze kijk op de programmering?

‘Die is cruciaal. In het nieuwe pand zijn de muren tussen bibliotheek,

merken we dat de schotten in onze organisatie en in onze hoofden ook steeds meer vervagen. En zo hoort het ook. Forumbezoekers moeten straks letterlijk van de ene wereld in de andere rollen. En van de ene verrassing in de andere. Vandaar dat we de roltrap een beetje als symbool zijn gaan zien voor het nieuwe Forum.’

Actualiteit & samenleving

Moet Groningen de eerste energieneutrale stad van Nederland worden? Hoe kan ik fake news van echt nieuws onderscheiden? Moeten we meer buitenlandse studenten naar Nederland halen of juist minder? Actuele ontwikkelingen zijn vaak een doorkijkje naar de toekomst. Soms helpt een expositie om al die kanten in beeld te krijgen. Soms een goed debat om door de bomen het bos weer te zien. Forum Groningen geeft deskundigen, belangengroepen, visionairs en grote namen een podium. Tegelijkertijd bieden we ook ruimte aan het persoonlijke verhaal door middel van interviews, talkshows, documentaires of literatuur. Zo

kritisch denken en duiding.

Tech

Waar kun je je eerste 3D-printje maken?

Hoe zit het met nanotechnologie? Is het verstandig om mijn spaargeld in bitcoins te steken? En wie helpt mij op weg op Instagram? Technologie rukt op in alle aspecten van het dagelijkse leven en vormt de drijvende kracht achter maatschappelijke en economische ontwikkelingen die bepalend zijn voor de toekomst. Bij Forum Groningen kun je er vaak als eerste mee kennismaken via exposities, demonstraties of 3D-printing. Niet hoogdravend maar speels. En je hoeft heus niet overal aan mee te doen. Maar je wilt natuurlijk ook niet per ongeluk de boot missen.

Populaire beeldcultuur

Hoe word je eigenlijk game designer? Is er een plek in Groningen waar je stop-

trending? Trends in populaire cultuur volgen elkaar in hoog tempo op. Nieuwe generaties groeien op in een tijd waarin beelden steeds meer de plek innemen van het geschreven woord. Als onderdeel van de 21e-eeuwse vaardigheden is het belangrijk om beelden te leren lezen en het ‘beeldbewustzijn’ te vergroten. Forum Groningen staat stil bij de betekenis en invloed van trends, van grote verhalenvertellers, van politieke helden, van in de programmering als in de exposities en Storyworld zie je terug hoe allesbepalend beeld kan zijn.

‘De belangrijke kenmerken van de wereld van morgen zijn in de kiem al aanwezig in de wereld van vandaag’

Het duurt nog maar een maand, maar de van Forum Groningen

nieuwe onderkomen. verwachten? Wat blijft bij het oude en wat wordt helemaal anders?

FILM FILM FILM FILM FILM FILM FILM

Negen jaar geleden, toen Images van de Poelestraat naar het Hereplein verhuisde, rees dezelfde vraag. Maar het aloude Camera

weer zullen weten te vinden rond hun gemeenschappelijke passie:

Dus alles blijft ongeveer bij het oude? ‘Nee dat ook weer niet’, zegt

zalen kunnen we meer doelgroepen bedienen. En dat gaan we doen ook.’ Allersma doelt op lijnen in de programmering speciaal voor de jeugd, voor expats of voor bijvoorbeeld de gay-community in

worden als door hun kinderen. Retrospectieven en bijzondere klassiekers. Voorstellingen met Engelse in plaats van Nederlandse ondertiteling voor de internationale gemeenschap. Ook zal vaker ‘de betere blockbuster’ worden vertoond. ‘Films dus die je misschien ook elders zou kunnen zien, maar die ons publiek liever bij het Forum ziet’, aldus Allersma. ‘Eigenlijk zijn we daar al voorzichtig mee bezig.

Vice of Once upon a Time in Hollywood, die toch laten zien dat er in Hollywood wel degelijk kwaliteit wordt gemaakt.’

langzaam naar elkaar toegegroeid. Er wordt nu gewerkt vanuit één gezamenlijke missie en met veel onderlinge kruisbestuiving. In het nieuwe gebouw zal die overkoepelende gedachte alleen maar beter

vaker aansluiten bij festivals of grote exposities elders in het gebouw.

IFFR en IDFA een nog groter publiek bereiken.’

Allersma: ‘Verder blijven we regelmatig bijzondere events voor de liefhebber organiseren. Zoals vorig jaar bij de twintigste verjaardag

The Big Lebowski. Voor die gelegenheid hadden we een bowlingbaan aangelegd in de multifunctionele zaal. In stijl geklede bezoekers kregen bij binnenkomst een White Russian cocktail. Dat zijn dingen die ons publiek weet te waarderen. In het nieuwe Forum is er alle ruimte voor dit soort ideeën en die gaan we zeker gebruiken.’

IDFA

Voor de beste documentaires kom je naar het Forum. Dat kan wekelijks, maar

in Amsterdam waar het Forum mee samenwerkt. Van over de hele wereld zijn er een paar dagen lang de meeste verrassende, tedere, schokkende of rockende documentaires te zien.

jaarlijks in november

Voor de 20e verjaardag van de culthit

The Big Lebowski organiseerde het Forum ‘The Dude Day’. Op de foto: een bezoeker verkleed als één van de hoofdrolspelers Jeff ‘The Dude’ Bridges.

IFFR in Groningen

Al meer dan 25 jaar is er in Groningen de satellieteditie van het Internationaal Film Festival

Rotterdam. Dé kans om de grootste en meest

op het grote scherm te zien!

jaarlijks eind januari

De zalen zijn ontworpen door de interieurarchitecten van het Amsterdamse bureau &Prast&Hooft. Een van de vijf zalen is een luxe loungezaal, met prachtige handgemaakte, leren stoelen waaronder een serie loveseats. Achterin deze zaal is een bar, waardoor de zaal de

Op het dak van het Forum, in de patio grenzend aan het restaurant op de tiende verdieping, hebben

blote sterrenhemel. In de winter onder een dekentje met glühwein om je handen te warmen, in de zomer op je blote voeten en een ijskoud biertje. Van oude klassiekers tot grote, nieuwe premières – je bekijkt ze met de Martinitoren als decor.

Zo’n veertig deelnemende bedrijven treffen elkaar maandelijks rond

Natuurlijk verhuist de businessclub straks mee naar het nieuwe Forum. Niet gespeend van enige nostalgie wordt de naam dan: Club Camera.

Club Camera: de meest relaxte businessclub

audiovisueel advies) An die ik meegemaakt heb.

Bedrijf: Videvos videoproducties

benoemen. Als het dan toch moet: Pulp Fiction

Favoriete regisseur: Stanley Kubrick

Lid Club Camera sinds: Ik denk 2012

evenementen aanwezig zijn, zoals het IFFR in Groningen en 1 keer

Bedrijf: Marieke Verdijk Video & Videoprofs Song of the sea

Favoriete regisseur: Lars von Trier

Favoriete acteur/actrice: Olivia Colman

Lid Club Camera sinds: 2013

Kijk voor meer informatie op zakelijk.forum.nl

Bieb wordt Forum

In het nieuwe Forum verdwijnt de bieb zoals we die kennen, ontmoeting en interactie staan voorop. Maar natuurlijk is er nog steeds plek voor de 95.000 boeken.

De collectie van de bibliotheek staat namelijk verspreid door het hele gebouw. Niet lukraak natuurlijk, maar op juist op een logische manier. Onderdelen van de collectie staan op plekken waar ze goed aansluiten bij wat er nog meer op die verdieping gebeurt. Bijvoorbeeld: de collectie dvd’s die op het Filmplein te vinden zijn, de strips die bij de ingang van Storyworld staan en de informatie over stad en provincie Groningen die in de buurt van de installatie Stad, de interactieve installatie over Groningen, te vinden is. Kinderen krijgen in het Forum hun eigen afdeling met als naam: Wonderland (zie pagina 40). Hier vinden ze de mooiste jeugdboeken, maar ook de digitale mogelijkheden die hun creativiteit, mediavaardigheid en kritisch denken stimuleert.

Waarom deze opzet? Dat heeft natuurlijk te maken met de belangrijkste functies van de bibliotheek: dat is allang niet meer het uitlenen van boeken, maar het toegankelijk maken van kennis en informatie en het bevorderen van lezen. Door boeken en dvd’s te presenteren op een plek en een manier de aansluit bij andere activiteiten die met kennis en cultuur te maken hebben, wordt het effect versterkt.

Boeken (en e-books) vormen nog steeds voor velen het hart van de bibliotheek. De collectie wordt aantrekkelijk gepresenteerd. Ons aanbod sluit aan bij wat populair en actueel is. Op elke verdieping is ruimte om lekker te zitten en in de collectie te grasduinen.

Een andere geschikte manier om kennis te verrijken is door het volgen van een cursus. Net als voorheen biedt Forum Groningen een kunst, architectuur, sterrenkunde en het ontwikkelen van digitale vaardigheden. Ook rond de eigen Forumexposities en Storyworld worden cursussen ontwikkeld.

Naast de hoofdvestiging zijn er, sinds de herindeling vorig jaar, in de gemeente Groningen nog acht andere Forumbibliotheken, elke werkdag geopend. Ook hier vind je actuele collecties en veel activiteiten, met name gericht op kinderen en scholen. Voor volwassenen die moeite hebben met de Nederlandse taal of met digitale mogelijkheden bieden we in de Forumbibliotheken cursussen en workshops aan.

Word lid!

Om boeken, dvd’s en games te kunnen lenen is een abonnement nodig. Voor kinderen tot 18 jaar is dit gratis. Volwassenen betalen € 4,50 per maand. Verder zijn er geen kosten. Reserveren is gratis en het Forum berekent geen boete bij later inleveren. Lenen én inleveren kan bij alle bibliotheken in de gemeente en de provincie Groningen.

Mark Deckers heeft op vele plekken in de bibliotheekwereld gewerkt en is nu een bekende adviseur voor bibliotheken bij Rijnbrink. Hij blogt, vlogt en publiceert erover.

Een goedbedoeld advies: Ga niet naar Groningen!

Als u dit leest komt u waarschijnlijk uit Groningen of u bent een cultuurliefhebber. In het ergste geval bent u allebei. Maar als u uit Groningen komt, heeft mijn oproep ‘Ga niet naar Groningen!’ natuurlijk weinig zin. U bent in mijn optiek al kansloos. Maar lees rustig verder hoor als u wilt weten waarom. U gaat het met me eens zijn, dat beloof ik u.

Okee, u bent er nog. Prima. Want mijn oproep is natuurlijk verre van beleefd. Heeft de stad net veel geld geïnvesteerd in een markant gebouw, dan gaat een ‘bibliotheekexpertje’ oproepen om vooral niet naar Groningen te gaan! Wat is dit voor gotspe?

Groningen is een bijzondere stad. Het schuwt de discussie niet. Welke stad had immers een gebouw neergezet zoals het Groninger Museum? Of welke stad investeerde juist in cultuur terwijl heel Nederland er op aan het bezuinigen was? En welke stad organiseert het tegendraadse festival Noorderslag? Precies: Groningen!

Groningen is een stad die durft. Groningen en de Groningers staan weliswaar met de poten in de klei maar snappen ook dondersgoed dat altijd alles laten zoals het is, een heel slechte strategie is.

bibliotheek van dertien-in-een dozijn zou zijn. En gelukkig is dat ook niet gebeurd.

Het Forum is allesbehalve dertien-in-een-dozijn. Het Forum is ook echt een Forum geworden: het is een warenhuis van de verbeelding geworden! Een plek waar mensen samen komen om hun verbeelding te laten spreken, hun kennis te verrijken en hun mening uit te wisselen.

daarbuiten al op meerdere plekken. Een bekend voorbeeld is het

Maar hé, Groningen is echt een slagje groter hoor!

Het Forum richt zich op de Groningse bevolking met veel studenten en veel gezinnen. Daarin lijkt het op de Deense bibliotheek Dokk1 in Aarhus, in 2016 nog uitgeroepen tot beste bibliotheek van de

wereld. En ja, in het Forum zien we veel van de ideeën van de Denen terug. Maar hé, het Forum is echt uitgebreider!

Het Forum kent een bijzondere expositieruimte en dat hadden die Denen nog niet bedacht. De kracht van die ruimtes moet nog ontdekt worden maar het lijkt mij een gouden keus. Het zullen ruimtes zijn waar Groningers geconfronteerd zullen worden met kunst, met ideeën, met ervaringen en beleving. Het zullen confrontaties zijn die je zullen verrijken als mens.

stilletjes: ‘Wat vind je van mij?’ En van binnen vind je het antwoord. Het kan je meeslepen en in vervoering brengen. Of je kunt in vertwijfeling achter blijven of er zelfs een hekel aan hebben. Elke culturele ontmoeting verandert je en geeft je eigen identiteit meer

werkelijk bent.

Nog mooier is dat als dat gebeurt samen met andere mensen. Dat je praat over wat je beweegt, hoe je over iets denkt of over wat je hebt beleefd. Het Forum zal daar wereldwijd een voorbeeld voor worden. Elke persoon die het Forum verlaat, heeft zijn DNA verrijkt. De titel ‘Warenhuis van de verbeelding’ is helemaal niet zo gek, zoals u ziet. Sterker nog: het Forum gaat bijdragen aan het Bruto Gronings Geluk.

En gelukkige mensen, dat is natuurlijk hartstikke gevaarlijk. Die verzinnen namelijk de meest rare dingen. Die staan open voor wat er om hen heen gebeurt, die willen blijven veranderen en blijven ontdekken. Die wachten niet in angst af maar pakken zelf het initiatief.

Wie dus eigenlijk wel gelukkig is buiten Groningen: kom vooral niet! Levensgevaarlijk om toch te gaan. U wilt waarschijnlijk niet meer weg.

En zeg niet dat ik u niet gewaarschuwd heb.

Mark Deckers

Het is een warenhuis van de verbeelding geworden!’

Toekomst is voor iedereen

aan de gemeente Groningen.

Als leer-, studie-, werk- en ontmoetingsplek is er voor iedereen wel iets te vinden of te doen bij het Forum. Belangrijk zijn onze hulpuren en activiteiten rondom basisvaardigheden. Denk hierbij aan cursus Nederlands voor anderstaligen, taalcafés, leesclubs voor laaggeletterden, hulp bij digitale communicatie met de overheid (bijvoorbeeld belastingaangifte) en de doorlopende collectie Lees en schrijf. Jaarlijks staat het Forum tijdens de Week van de Alfabetisering uitvoerig stil bij geletterdheid en leesvaardigheid.

Het Forum heeft uiteraard ook een breed aanbod van activiteiten in de bibliotheeklocaties in de stadswijken, Haren en Ten Boer. Hierbij werken wij bovendien nauw samen met lokale maatschappelijk instellingen als Taalhuizen, WIJ, GGD, ROC en scholen. Gezamenlijk ondersteunen wij hierdoor iedereen die graag zelfstandig en zelfredzaam wil functioneren binnen de maatschappij.

Het Forum is geen gewone culturele instelling. De invulling,

JEUGD EN EDUCATIE

Stiekem leren

fake news maken.

van chromakey-techniek monteren ze Milan in de leeuwenkooi van Artis. Luuk schreeuwt en zwaait met zijn sjaal om de leeuwen af te leiden. ‘Dat geeft Milan net genoeg tijd om over het hek te klimmen’, zegt de voice-over. Het resultaat is nog niet helemaal wat ze hadden verwacht. De opname gaat over. Om het zo echt mogelijk te laten lijken zetten ze de windmachine op standje 3 en experimenteren ze met camera-afstand en licht. Na anderhalf uur hard werk zijn ze eindelijk tevreden. Dan gaan ze kijken wat de rest van de groep heeft gemaakt. En hun

Zo zal het straks ongeveer moeten gaan in het Forum. Kinderen die aan de slag gaan met wat ze leuk vinden en al doende dingen oppikken. En hoe terloops dat ‘oppikken’ misschien ook lijkt, het kan wel degelijk om belangrijke en onuitwisbare lessen gaan. Stiekem leren, zo noemen ze dat op de afdeling Jeugd & Educatie van Forum Groningen. Luuk en Milan uit het voorbeeld leren hoe je iemand anders op het verkeerde been kunt zetten, maar ervaren ook hoe gemakkelijk ze zelf op het verkeerde been gezet kunnen worden. En dat blijkt ‘stiekem’ de beste manier

vandaag de dag nog veroorloven om blind te vertrouwen op wat je ogen zien?

heeft ze vanochtend meegenomen naar het Forum. Daar krijgen ze les over fake news. Wel een beetje kinderachtig, vinden ze. Alsof zij niet zouden weten wat het verschil is

‘Jongen valt in leeuwenkooi Artis’

De les over fake news is slechts een onderdeel van de programma’s die door de afdeling Jeugd & Educatie van Forum Groningen worden aangeboden. Veel van die programma’s zijn voor en samen met scholen ontwikkeld. Dan gaat hetin educatietermen - om geletterdheid, beeldgeletterdheid of digitale geletterdheid. Daarnaast organiseert het Forum ook activiteiten die jongeren in hun vrije tijd kunnen doen. In die vrijetijdsactiviteiten

goed verstopt, dus stiekem. Maar ook in de educatieve programma’s voor scholen zit vaak een element van stiekem leren. Want hoe nieuwsgierig ze van nature ook zijn, de meeste kinderen zijn niet dol op het gericht en verplicht aanleren van kennis en vaardigheden. Waar ze wel van houden is toneelspelen, knutselen en wedstrijdjes aangaan. Het is dus natuurlijk gedrag waar je bij stiekem leren gebruik van maakt. Soms met verbluffend resultaat.

Educatieprogramma’s van Forum Groningen kunnen er speels uitzien, ze zijn doorgaans gebaseerd op solide wetenschappelijke

inzichten. Er is bijvoorbeeld veel onderzoek gedaan naar leesgedrag van kinderen. Vooral jongens van negen, tien jaar lopen een enorm risico om af te haken als lezer. De aantrekkingskracht van voetbal of playstation is dan simpelweg te groot. Het gevolg is vaak een levenslange achterstand in woordenschat en uitdrukkingsvaardigheid. Om daar tegenwicht aan te bieden ontwikkelde Biblionet Groningen (het provinciale bibliotheeknetwerk) het programma ‘Scoor een boek met FC Groningen’. Zo worden dus de FC ingezet om kinderen ‘stiekem’ bij de les de houden.

Het mooie van het nieuwe Forumgebouw is dat we straks niet alleen de mensen, maar ook de ruimtes en de voorzieningen hebben om jongeren maximaal te inspireren en uit te dagen. Denk aan Storyworld, het Smartlab, het

het hoogtepunt voor kinderen wordt ongetwijfeld de nieuwe jeugdafdeling Wonderland.

‘vooral jongens van negen, tien jaar als lezer. De aantrekkingskracht van te groot’

vaardigheden. Waar ze wel van houden is aangaan’

Down, down, down. Would the fall never come to an end?

Welkom in Wonderland!

Fantastisch uitdagend! Dat is in twee woorden Wonderland, de jeugdafdeling van Forum Groningen. Je vindt Wonderland op de eerste (0 – 9 jaar) en tweede (10 – 15 jaar) verdieping van het gebouw. De naam verwijst natuurlijk naar het beroemde boek van Lewis Caroll, Alice in Wonderland. Net als Alice in Wonderland, nodigen we kinderen uit om nieuwsgierig en onbevreesd op ontdekkingstocht te gaan en nieuwe werelden te ontdekken. Net als Caroll proberen we in Wonderland kinderen op een speelse manier aan te spreken en te verleiden om hun verbeelding te gebruiken. Maar wel met de middelen van vandaag natuurlijk.

Behalve de nieuwste kinder- en jeugdliteratuur vind je er een grote collectie dvd’s en games. Ook is er in Wonderland een ruimte met uitdagende interactieve installaties. In de ‘Virtuele Boekenkast’ kunnen kinderen met behulp van de modernste projectietechnieken hun eigen held tot leven brengen en ook zelf een rol spelen in het verhaal. attracties? Kom dan lekker chillen

Virtuele boekenkast

Tussen de echte boekenkasten in Wonderland vind je ook een virtuele boekenkast; hier stap je, alleen of samen met je familie of vrienden, in de wereld van je favoriete boeken. De echte en de digitale wereld lopen hier in elkaar over zoals je nog nergens gezien hebt. Zowel met fysieke objecten als digitale schermen kun je de werelden uit tijdloze klassiekers en actuele toppers tot leven weken. En, nog mooier, je eigen wereld creëren; je kunt zelfs objecten en voorwerpen uit deze boeken met elkaar combineren. Want wie zegt dat de GVR van Roald Dahl niet een bezoek aan

of dat Dummie de Mummie niet met Alice door Wonderland kan dwalen?

Medialab

Maak je eigen muziekclip, presenteer zelf het avondnieuws of speel de

Er is een greenscreen en er worden workshops, cursussen of masterclasses georganiseerd. Als er geen workshops of cursussen zijn, kan iedereen zo naar binnen om zijn eigen video te maken. En hoewel het vlak naast

Smartlab

Waar kun je je eerste 3D-print maken? Hoe leer je jouw privacy te beschermen op eigen tablet of laptop? In het Smartlab vind je VR-brillen, 3D-printers, 3D-scanners, robots; je hebt vast een beeld. Het Smartlab is dè plek waar kinderen, liefhebbers, early adopters en technofoben laagdrempelig kunnen spelen met en leren over technologie. Van een programmeercursus tot een deep dive in nieuwe ontwikkelingen. Van een overweldigende virtual reality ervaring tot hulp met de smartphone. Je kunt er zo binnenlopen om zelf aan de slag te gaan of met een beetje hulp. Of kom voor ontmoetingen met andere makers of workshops van experts.

dan duizend vierkante meter. Genoeg om grote

Groningen te halen. Maar beide zalen kunnen de Nieuwe Markt.

AI: More than human

Onze eerste grote expositie gaat over en is een co-productie van Forum en het Londense Barbican Centre. Sommige instellingen zijn er meester in om exposities te maken die als popsterren de wereld rondgaan en overal volle zalen trekken. Het Barbican in Londen is zo’n instelling. Hun exposities over James Bond en over de digitale revolutie waren bijvoorbeeld te zien in Moskou, Dubai, Melbourne, Beijing, Shanghai, Mexico City en Parijs. Vandaar dat we blij zijn met onze samenwerking met het Barbican. AI: More than human ging in mei in première in London, komt binnenkort naar Groningen en gaat daarna naar Liverpool, Shenzhen, en dan verder de wereld over. Lees verder over AI: More than human op de volgende pagina’s.

The Art of Aardman, Shaun the Sheep and friends

Om een plek te veroveren in de internationale expowereld zijn internationale samenwerkingen onontbeerlijk. Daar is de afgelopen jaren dan ook veel tijd in geïnvesteerd. Het is mooi om te zien dat dat nu zijn vruchten begint af te werpen voor het Forum. Achter de schermen wordt gewerkt aan verschillende exposities die de komende jaren op de rol moeten komen. Eén daarvan is inmiddels in een stadium dat we die hier kunnen aankondigen: The Art of Aardman, Shaun the Sheep and Friends. Oftewel een kijkje achter de schermen van de Oscarwinnende stopmotion kunstenaars van studio Aardman in Bristol!

Overigens is niet iedere publiekstrekker automatisch welkom in de expozalen van Forum Groningen. We kijken natuurlijk of het onderwerp goed past bij ons en bij onze domeinen (actualiteit & samenleving, technologie en populaire beeldcultuur) past. De expositie over gaat over fascinerende baanbrekende technologie die ons leven gaat veranderen. De Aardman-expo is een prachtig voorbeeld van populaire beeldcultuur. De Britten zijn erin geslaagd een oude

fans over alle taal- en cultuurgrenzen en geïnspireerde navolgers wereldwijd, opleverde. Die verdienen dus wat ons betreft een plekje in het Forum!

Voordat je de expozalen bezoekt kom je over het Expoplein. Op het plein van 260 m2 vang je een eerste glimp op van de expositie en vind je daarnaast ook de Forumshop. Het Forum beschikt over twee expositiezalen van ongeveer 450 m2 en 550m2 die zowel gecombineerd als apart gebruikt kunnen worden. De zalen worden verbonden via het trappenhuis.