5. Mailarako bidean

Lehen Hezkuntzako

bidean 5. mailarako

Gogoratu

zer ikasi duzun 4 . mailan

Koaderno hau...

Koaderno honen edukiak bost arlotan daude antolatuta. Arloak hainbat kolorez bereizita daude eta ordena honetan aurkeztuta:

Esapideak hitz multzo adierazkorrak dira, ahozko jardunean sarri erabiltzen direnak. Esaterako: Gorriak ikusi esapideak «gaizki pasatu» esan nahi du. ATSOTITZAK Atsotitzak arbasoengandik jasotako esaldiak dira; normalean, errima eta irakaspena dute. Adibidez: Geroa, alferraren leloa.

34.Osatu esapideak, hitz hauek erabiliz: hortz belarri esne bi a) -mamitan bizi: ederki bizi. b) Bereak eta esan: egundoko hitzak esan. c) Buruaritu: gogoz eta lehiaz. d) Aho bete gelditu: harrituta egon. Orain, osatu esaldiak esapide horiek erabiliz: 1) Albistea entzun nuenean, nintzen. 2) Ikasleak ziren, azterketarako ikasten. 3) Aitonak beti dio gaur egungo gazteak direla. 4) Amak, haserre, esan zizkien seme-alabei. 35.Osatu atsotitzak eta lotu bakoitza bere esanahiarekin. a) Urak dakarrena… • …zapiak hara. b) Umearen zentzuna… • …hainbat aburu. Non gogoa… • …han zangoa. Auzoko artoa... • ...etxeko ogia baino hobea Zenbat buru… • …etxean entzuna. Eguzkia nora… • …urak darama. Haurrek etxean ikusitakoa egin ohi dute. Gustukoa gogoz egiten dugu. Bakoitzak bere iritzia du. Gainerakoek egiten dutena egin ohi dugu. Ez daukaguna hobea iruditzen zaigu daukaguna baino. Erraz lortutakoa erraz galtzen da.

eta Aimar Zeelanda Berrira joan dira udako oporrak pasatzera. Baina, herrialdea Hego hemisferioan dagoenez, han abuztuan negua da. Hala ere, ez du hotz handirik egiten, batez besteko tenperatura 12

51. Irakurri testua.

Zure ustez, zer dela eta murriztu zen horrenbeste maorien kopurua? Markatu zergatiak. Migrazio-mugimenduak Australiarantz. Europarrek sartutako gaixotasun berriak. Maorien jaiotza-kopurua murriztea. Kolonoen eta maorien arteko gatazkak.

52. Orain dela hirurogei milioi urte, pinguino-espezie erraldoi bat bizi zen Zeelanda Berrian; gizaki heldu baten altuera eta ehun kilogramo inguruko pisua zuen. Haren fosilak hondartza batean aurkitu zituzten.

Markatu erantzun zuzena kasu bakoitzean.

a) Iturri historiko mota: Iturri dataduna. Iturri arkeologikoa. b) Nola datatzen da iturri hori? Serieak erabiliz. Karbono-14a erabiliz. Geruzak kontuan hartuz. James Cook kapitaina uharteetara heldu zenean, ehun mila maori inguru zeuden. Hirurogeita hamaika urte geroago, maori-kopurua hirurogeita hamar mila ingurura murriztu zen.

Orri-bazterrean, orrialde bakoitzean lantzen diren edukien laburpena dago, baita informazioak, bitxikeriak eta abar ere...

Irati eta Aimar anai-arreba bikiak dira, eta oso gogoko dute bidaiatzea.

sarri erabiltzen direnak. Esaterako: Gorriak ikusi esapideak «gaizki pasatu» esan nahi du.

ATSOTITZAK Atsotitzak arbasoengandik jasotako esaldiak dira; normalean, errima eta irakaspena dute. Adibidez: Geroa, alferraren leloa.

34. Osatu esapideak, hitz hauek erabiliz: hortz belarri esne bi

a) -mamitan bizi: ederki bizi.

b) Bereak eta esan: egundoko hitzak esan.

c) Buru- aritu: zerbait gogotsu izan.

d) Aho bete gelditu: harrituta egon.

• Orain, osatu esaldiak esapide horiek erabiliz:

1) Albistea entzun nuenean, nintzen.

2) Ikasleak ziren, azterketarako ikasten.

3) Aitonak beti dio gaur egungo gazteak direla.

4) Amak, haserre, esan zizkien seme-alabei.

35. Osatu atsotitzak eta lotu bakoitza bere esanahiarekin.

a) Urak dakarrena… • • …zapiak hara.

b) Umearen zentzuna… • • …hainbat aburu.

c) Non gogoa… …han zangoa.

d) Auzoko artoa... ...etxeko ogia baino hobea

e) Zenbat buru… • • …etxean entzuna.

f) Eguzkia nora… • • …urak darama.

Haurrek etxean ikusitakoa egin ohi dute.

Gustukoa gogoz egiten dugu.

Bakoitzak bere iritzia du.

Gainerakoek egiten dutena egin ohi dugu.

Ez daukaguna hobea iruditzen zaigu daukaguna baino.

Erraz lortutakoa erraz galtzen da.

Ariketek hari bera dute, munduko leku baterako bidaia, eta hurrengo ikasturtea prestatzeko balio dute.

Arlo bakoitzeko azken orrialdean ebaluazio-ariketak daude, ikasleek euren aurrerapenak balioesteko.

Egiaztatu zer dakizun

Egiaztatu zer dakizun

Egiaztatu zer dakizun

hartu zituen, arraunean egiteko indar nahikoa izateko.

c) Zeelanda Berrian, Kupek oreinak / basurdeak itsas lehoiak ikusi zituen.

a) Sartu eta irten hitzak dira, aurkako esanahia baitute.

1. Osatu perpaus hauek:

b) Bekaizkeria hitzak silaba ditu.

1. Iratik eta Aimarrek idazkun hau ikusi dute hotelean, eta izena eman dute. Txangoak, joan-etorrian, 18 km ditu, eta sei ordu inguruan egin daiteke. Zenbat metro dira?

d) Kupek suak pizten zituen berotzeko, eskuek ezpalei helarazitako energia mekanikoa / termikoa / kimikoa erabiliz.

c) 1356 zenbakia honela idazten da:

e) Izenordainak, aditzaren edo ere hitzaren aurrean, egiten dira.

d) Dilista, indaba eta ilarra hitzak eremu semantikokoak dira.

2. Maoriek zura lantzeko duten artearen izena whakairo rakau da. Bidaia egin baino lehen, Kupek zenbait apaingarri jarri zituen ontzian. Lotu ikur bakoitza dagokion esanahiarekin.

f) Hitz polisemikoek bat baino gehiago dute.

Abiadura iraunkorrean badoaz

g) Sutan egon esapideak hau esan nahi du:

2. Deszifratu kodea eta aurkitu atsotitz ezkutua. Kodea: A B C D E F G H

Azaldu atsotitzaren esanahia:

3. Kateatu hitz diptongodun hauek: kiniela lehengai aulki laguntzaile Kontuan hartu hitz bakoitzaren azken silaba hurrengo hitzaren lehen silaba dela. PISTA:

Koadernoaren amaieran soluzioak daude.

Komeni da horiek ondo erabiltzea, eta ariketak egin arte ez begiratzea!

2. Azkenean, honela egin dituzte 18

3. Erantzun. a) Zer tresna erabiltzen da izarrei begiratzeko?

b) Zer tresnak neurtzen du airearen tenperatura?

c) Zergatik dira kolore berdekoak iratzearen hostoak?

Kalkulatu ordu bakoitzeko egin duten batez besteko kilometro-kopurua.

3. Idatzi bertikalean eta kalkulatu. a) 253 × 35 = b) 458 18 = 1. ordua: 4. ordua: 2.

e) Zer aro historikotan erabiltzen zuen silexa gizakiak gezi-muturrak egiteko? Eguzkia Gezi-muturra Korua edo iratzea Izarra Hei tiki edo giza enbrioia 84

d) Zer motatako animalia ornoduna da gizakia?

Irati eta Aimar munduko beste muturrean daude. Bai, bai, ondo irakurri duzu. Badakizu zer herrialde dagoen munduko beste muturrean, hemendik 20  000 kilometro ingurura? Bada, Zeelanda Berria!

Ezagutu Zeelanda Berria Iratirekin eta Aimarrekin!

Hasi Euskararekin! Aurrera!

EUSKARA

1. Irakurri arretaz testu hau:

Zeelanda Berria Ozeaniako herrialde bat da, bi uharte nagusiz osatua, Ipar Uhartea eta Hego Uhartea, eta beste uharte eta uhartetxo batzuk ere baditu. Biztanle gehienak europar jatorrikoak dira (kolono ingelesen ondorengoak). Maoriak, Ipar Uhartearen iparraldean bizi diren polinesiar arrazako gizabanakoak, % 15 dira.

Ipar Uhartean urre koloreko hondartzak, kauri-basoak, sumendiak eta eremu termalak daude, baita hiri handiak ere, hala nola Wellington, herrialdeko hiriburua. Hego Uhartea handiagoa da, eta mendi elurtuak, glaziarrak, baso hostotsuak eta fiordoak ditu.

Zeelanda Berriaren ikur nazionala kiwia da, hegan egiten ez duen gautxoria; moko luzearen muturrean sudur-zuloak ditu.

Zeelanda Berria ardien herrialdea da: ardi gehiago dago pertsona baino (hamar bat ardi biztanle bakoitzeko). Artzaintza herrialdeko ekonomiaren oinarrietako bat da.

Zeelanda Berriko biztanleak errugbiaren oso zaleak dira. Izan ere, errugbia kirol nazionala da, eta herrialdeko selekzioak (All Blacks izenekoa, jokalariak beltzez jantzita baitoaz) maori-jatorriko dantza bat egiten du partiden hasieran, haka izenekoa, motibatzeko eta aurkariak ikaratzeko.

2. Esan esaldi hauek egia (E) ala gezurra (G) dioten: E G

Wellington, herrialdeko hiriburua, Ipar Uhartean dago. Ardia da Zeelanda Berriaren ikur nazionala.

Ipar Uharteak kilometro gehiago ditu Hego Uharteak baino.

Maoriak Ipar Uhartean bizi dira. Haka deritzo errugbi-selekzioko jokalariek egiten duten dantzari.

3. Idatzi ardien familiako beste animalia batzuen izenak.

4. Nola esango zenuke euskaraz Zeelanda Berriko errugbiselekzioaren izena?

SINONIMOAK

ETA ANTONIMOAK

Sinonimoak esanahi bereko hitzak dira. Esaterako: lirain eta lerden.

Antonimoak elkarren aurkako esanahia duten hitzak dira. Adibidez: zuzen eta oker.

Antonimoak sortzeko, deseta ez- aurrizkiak erabil daitezke: afinatu-desafinatu; ohiko-ezohiko.

5. Bilatu aurreko testuan hitz hauen sinonimoak:

a) oinordeko: d) hobi:

b) irla: e) gizaki:

c) punta: f) beldurtu:

6. Orain, bilatu beste hitz hauen antonimoak:

a) amaiera: c) labur:

b) biluzik: d) zuri:

7. Lagundu Iratiri eta Aimarri, eta sortu sinonimo-hirukoteak.

Gero, idatzi hirustan.

trakets – apal – arin – baldar – umil – dorpe bizkor – xume – agudo

Ordenatu letrak, erantsi des- eta ez- aurrizkiak, eta osatu esaldiak.

kegio dernib genazu

Zeelanda Berriko ohiturak dira guretzat. Erabaki hartu du zuzendariak.

c) Wellington eta Donostia oso hiri dira.

9. Erreparatu argazki hauei; guztiek dute lotura Zeelanda

Berriarekin. Idatzi argazki bakoitzari dagokion hitza, letren

eta zenbakien kodea erabiliz:

SILABA

ETA DIPTONGOA

Silaba ahots-kolpe batez ahoskatzen den bokala edo bokal eta kontsonante multzoa da. Adibidez: burdina hitzak hiru silaba ditu: bur-di-na.

Diptongoa silaba berean ahoskatzen den bokal parea da. Esaterako: eu-ri-a.

10. Sartu hitz hauek silabatan zatituta eta aurkitu hitz ezkutua:

Lerroz aldatzean hitzak zatitu behar ditugunean, silabak hartuko ditugu kontuan: zebra > ze-bra. Digrafoak (rr, ll, tt, dd) eta ts, tx eta tz txistukariak ezin dira zatitu: *gil-t-za > gil-tza.

11. Zatitu hitz hauek silabatan eta inguratu diptongoak:

a) aingura: d) saxofoi:

b) saihets: e) tximeleta: c) txalupa: f) zaindari:

12. Bilatu diptongoa duten lau hitz silaba-zopa honetan eta idatzi ordena alfabetikoan:

ro tu zau kai

sau gai xo di no za da goi

di be ra te

sal ka ta ri eus doi dei eu 1. 2. 3. 4.

13. Zuzendu hitz hauek silabatan zatitzean egin diren akatsak:

a) o-i-las-ko: c) e-ra-ku-t-si: b) gor-ri: d) gal-le-ta:

silueta hamazortzi botila kapela

¿Has probado el kiwi? Es esa fruta ovalada recubierta con una piel peluda de color marrón que proviene de Nueva Zelanda. Pues bien, los neozelandeses llaman a esta fruta «grosella china». La palabra kiwi la utilizan para denominarse a sí mismos y también es el nombre de unas pequeñas aves sin alas que viven allí.

En las páginas siguientes repasarás Lengua castellana.

LENGUA CASTELLANA

Cómo perdió las alas el pájaro kiwi

Una vez, Tane Mahuta se paseaba por el bosque y observó que los árboles que protegía con tanto empeño parecían enfermos. Entonces se dio cuenta de que había demasiados insectos en el sotobosque, y que eran demasiado voraces, y que si no se ponía remedio a ello, estos podían acabar con el bosque entero.

Después de mucho reflexionar sin dar con una solución, decidió ir a visitar a su hermano Tanehokahoka para pedirle consejo.

Tanehokahoka era el protector de los pájaros y pensó en convocarlos a todos a una reunión para exponerles el problema.

—Los insectos se están comiendo los árboles —dijo Tane Mahuta—. Alguno de vosotros debería bajar de las copas y vivir en el suelo. Así podríamos salvar el bosque y también vuestro hogar. ¿Quién se ofrece voluntario?

Se hizo el silencio. Nadie quería hablar.

Tanehokahoka se dirigió al pájaro kiwi:

—Pájaro kiwi, ¿dejarías las copas de los árboles para vivir en el suelo?

—De acuerdo. Lo haré.

AnnA GAsol y TeresA BlAnch: Un mundo de cuentos (adaptación). Editorial Juventud.

2. Elige la respuesta correcta:

En el cuento, hay un problema con los insectos que va a arreglar el kiwi.

En el cuento, hay un problema con los kiwis que va a arreglar el insecto.

3. Indica si las siguientes afirmaciones son verdaderas (V) o falsas (F):

Tane Mahuta es el protector de los bosques. Nunca visitaba los bosques para ver cómo estaban los árboles.

Descubrió que los árboles estaban enfermos.

El problema es que había demasiados insectos. Los insectos estaban en el sotobosque, en la parte de arriba de los árboles.

Para resolver el problema, fue a buscar a su primo

Tanehokahoka.

Tanehokahoka era el protector de los pájaros.

Tanehokahoka pidió a los pájaros que volaran a las copas para resolver el problema. Ningún pájaro quería ir a ayudar.

Finalmente, obligaron al kiwi a ayudar.

4. Continúa la oración con la opción correcta:

Por ese motivo, los kiwis... tienen alas muy grandes y vuelan muy alto. viven en el suelo, tienen alas muy pequeñas y no vuelan.

5. Explica dos de los significados de la palabra copa:

6. Localiza en la sopa de letras los nombres de las siguientes imágenes:

7. Escribe las palabras anteriores donde corresponda y completa las normas ortográficas:

a) . Se escribe con porque va delante de -a

b) . Se escribe con porque va delante de -o.

c) . Se escribe con c

d) . Se escribe con c

e) . Se escribe con porque va delante de -e

f) . Se escribe con qu .

g) Se escribe con porque es una palabra que proviene de otra lengua en la que se escribe así.

8. Completa con c, qu o k según corresponda:

a) ada vez e se acer a al sotobos e, des ubre un inse to nuevo.

b) Después de aminar unos uantos ilómetros, han en ontrado un par e lleno de árboles.

EL USO DE C, QU Y K

» Escribimos c delante de las vocales a, o y u, también delante de consonante. » Escribimos qu delante de las vocales e, i » Se escribe k delante de las vocales en algunas palabras que provienen de otras lenguas.

LAS PALABRAS

AGUDAS, LLANAS Y ESDRÚJULAS

Según la posición de la sílaba tónica, las palabras pueden clasificarse en:

» Palabras agudas: cuando tienen la sílaba tónica en la última posición.

» Palabras llanas: cuando tienen la sílaba tónica en la penúltima posición.

» Palabras esdrújulas: cuando tienen la sílaba tónica en la antepenúltima posición.

9. Separa las sílabas de estas palabras:

a) pájaro

b) haré

c) pensó

d) árboles

e) kiwi

f) voraces

g) alrededor

h) hablar

i) problema

j) nueva

k) caravana

l) rápido

10. Rodea la sílaba tónica de las palabras anteriores y clasifícalas según su posición.

Palabras agudas

LOS DIPTONGOS

Un diptongo es un grupo de dos vocales seguidas que están en la misma sílaba. Son diptongos: vocal débil + vocal débil (iu, ui); vocal fuerte + vocal débil (ai, ei, oi; au, eu, ou); y vocal débil + vocal fuerte, cuando la débil es átona.

Palabras llanas

Palabras esdrújulas

11. Localiza en la lectura de la página 25:

a) Una palabra aguda de tres sílabas en la segunda línea:

b) Una palabra aguda de dos sílabas en la última línea:

c) Una palabra aguda de cuatro sílabas en el segundo párrafo:

d) La segunda palabra llana de tres sílabas en la octava línea:

12. Dos de las palabras anteriores tienen un diptongo. Cópialas y rodea el diptongo en cada caso:

Auckland Zeelanda Berriko hiririk handiena da. Sky Tower dorreak 328 metroko altuera du. Goiko aldetik, Iratik eta Aimarrek hiriaren ikuspegi zoragarria dute!

Orain une egokia da Matematikarekin praktikatzeko.

1. Adierazi zer posizio duen 8ak zenbaki hauetako bakoitzean.

327 854 • • unitatea

1 382 • • hamarrekoa 23 658 • • ehunekoa

18 254 • • milakoa

802 353 • • hamar milakoa

286 000 • • ehun milakoa

2. Idatzi > edo < kasu bakoitzean.

58 366 58 376 708 205 78 205

785 328 786 328 302 255 320 255

235 122 235 022 12 645 12 654

3. Hiri hauek Zeelanda Berriko Ipar Uhartean daude. Lagundu Iratiri eta Aimarri biztanle-kopuruaren arabera ordenatzen (handitik txikira):

Rotorua (55 100 biztanle)

Napier (56 700 biztanle)

Tauranga (103 600 biztanle)

Hamilton (179 000 biztanle)

Wellington (363 400 biztanle)

Palmerston North (77 600 biztanle)

Hastings (61 700 biztanle)

Gisborne (32 800 biztanle)

Auckland (1 329 900 biztanle)

New Plymouth (49 500 biztanle)

Zenbakiak ikur hauek erabiliz ordenatzen dira: < (baino txikiagoa) > (baino handiagoa) = (berdina)

MATRIKULAK

Autoen matrikulak lau zenbakiko eta alfabetikoki ordenaturiko hiru letrako segida batez osatuta daude, eta horrek ibilgailu bakoitza identifikatzeko balio du.

4. Begiratu arretaz matrikula hauei eta adierazi zein dagoen txarto ordenatuta (zaharretik berrira), kasu bakoitzean:

ZENBAKI

HAMARTARRAK

Zenbaki batzuek unitatea baino zenbateko txikiagoak adierazten dituzte; zenbaki hamartarrak dira. Erreparatu zenbaki honi:

32,48

» 4a hamarrenen lekuan dago. Hamarren bat unitatea hamar zati berdinetan zatitzearen emaitza da.

» 8a ehunenen lekuan dago. Ehunen bat unitatea ehun zati berdinetan zatitzearen emaitza da.

5. Idatzi segida bakoitzeko lehen eta azken zenbakien artean tartekatzeko moduko hiru zenbaki.

a) 25 035 25 135 b) 12 198 12 208

6. Idatzi zenbaki hamartarrak dagokien lekuan, zenbakizko zuzen bakoitzean.

• Orain, idatzi zatiki horiek handitik txikira ordenatuta.

8. Idatzi zer zatikik adierazten duen margoturiko zatia.

• Orain, idatzi zatiki horiek txikitik handira.

ZATIKIAK

Zatiki batek unitatea zatitzen duten zati berdinetako batzuk adierazten ditu. Zatikiaren osagaiak:

» Izendatzailea: zatikiaren behealdeko zenbakia da; aditzera ematen du zenbat zati berdinetan zatitu den unitatea

» Zenbakitzailea: zatikiaren goialdeko zenbakia da; aditzera ematen du zenbat zati hartzen diren. Adibidez, 2/3 zatikiak aditzera ematen du unitatea hiru zatitan zatitu dela eta horietatik bi hartu ditugula

ZATIKI BALIOKIDEAK

Bi zatiki baliokideak dira balio bera dutenean. Zatiki baliokideak lortzeko, zatikiaren zenbakitzailea eta izendatzailea zenbaki berarekin biderkatzen dira.

× 2 = : 2 =

UNITATEA

BAINO ZATIKI HANDIAGOAK

Batzuetan, zatikia unitatea baino handiagoa izan daiteke.

Adibidez: ogi baten 3/2 zatikiak esan nahi du ogia bi zatitan zatitu eta hiru hartu ditugula. Baina, hiru hartzeko, ogi bat baino gehiago behar dugu.

Zatikia unitatea baino handiagoa denean, honela adieraz daiteke: zati bat unitatetan eta beste bat zatikitan, biak konbinatuz.

2 eta 1/5: bi unitate oso gehi bosten bat adierazteko modua da.

9. Aimarren eta Iratiren amak informazioa aurkitu du Zeelanda Berriko bi uharte nagusietako mendiei buruz.

Irakurri informazioa.

«Ipar Uhartearen bostena eta Hego Uhartearen bi heren mendiak dira».

a) Adierazi zenbateko horiek zifraz:

Ipar Uhartea:

Hego Uhartea:

b) Zer uhartek du mendi gehien?

c) Idatzi bi horietako bakoitzaren baliokidea den zatiki bat.

10. Osatu zatiki hauek, baliokideak izan daitezen:

11. Adierazi zer zatiki adierazten duen letra bakoitzak.

Irati eta Aimar Zeelanda Berrira joan dira udako oporrak pasatzera. Baina, herrialdea Hego hemisferioan dagoenez, han abuztuan negua da. Hala ere, ez du hotz handirik egiten, batez besteko tenperatura 12 °C-koa baita.

Orain une egokia da Zientzietako edukiak berrikusteko.

1. Ordenatu esaldiak eta idatzi testua.

Ipar hemisferioan. Hego hemisferioan bizi dira,

eta Euskadikoak, berriz,

Zeelanda Berriko biztanleak

NOLA HELDU ZEELANDA BERRIRA

Europatik Zeelanda Berrira heltzeko, 19 000 kilometroko bidaia egin behar da hegazkinez. 20 ordutik gorako hegaldia da, eta geldialdi bat edo bi ditu.

2. Marratu hegazkinez egin daitezkeen bi ibilbide, legendako datuak eta koloreak kontuan hartuz.

3. Zer hemisferiotan betetzen dute espazio handiagoa kontinenteek? Eta itsasoek eta ozeanoek?

Hegaldiak eta geldialdiak

Euskadi – Dubai –Zeelanda Berria

Euskadi –Australia – Zeelanda Berria

4. Hego hemisferioan ere urtaroak daude, baina ez Ipar hemisferioan bezala, alderantziz baizik. Zer esan nahi du horrek?

POLOAK

ETA URTAROAK

Espaziotik ikusita, Lurra zenbait koloretako esfera da. Hala ere, ez da biribilbiribila; zapal samarra da bi muturretan, hau da, Ipar poloan eta Hego poloan

Urtean zehar, lau urtaro daude: negua, udaberria, uda eta udazkena.

5. Iratik eta Aimarrek menu hau hartu dute hegazkinean. Aztertu mantenugaiak eta idatzi zer motatakoak diren:

JANARIEN SAILKAPENA

Pertsonok ura eta janariak behar ditugu mantenugaiak lortzeko, horiek lagungarriak baitira hazteko eta osasuntsu egoteko. Mantenugaien arabera, elikagaiak hiru taldetan sailkatzen dira: energetikoak, eraikitzaileak edo doitzaileak.

Dieta osasungarria mantenugai- eta ur-kantitate nahikoa duena da.

doitzaileak energetikoak eraikitzaileak

6. Azpimarratu digestio-guruinen izenak eta azaldu zer funtzio duten digestio-prozesuan. gibela ahoa birikak hestea pankrea listu-guruinak

• Digestio-guruinen funtzioa hau da:

7. Margotu aholku hauek kodearen arabera:

Digestio-aparatua Arnas aparatua Zirkulazio-aparatua Iraitz-aparatua

Koipe eta gatz gehiegirik ez jatea.

Kirola egitea.

Garbituta eta ondo kozinatuta dauden janariak jatea. Airea sudurretik hartzea. Egunero garbitzea.

Dieta osasungarria izatea. Ur asko edatea.

Kerik ez arnastea.

8. Zeelanda Berriaren kolonizazioan, europarrek animalia-espezie asko sartu zituzten. Sailkatu animalia hauek, kontuan hartuz bertako espezieak ala sartutako espezieak diren.

itsas lehoia untxia kea papagaia izurde zuria

tawaki pinguinoa tuatara

9. Animalia hauek Zeelanda Berrian bizi dira, eta batzuk aurreko ariketan aipatuta daude. Idatzi izenak: basahuntza basurdea kiwia oreina

Bertako espezieak

Sartutako espezieak

10. Sailkatu animaliak, erantzun zuzenak markatuz.

Ornoduna

Ornogabea

Narrastia

Hegaztia

Ugaztuna

Uretakoa

Lehorrekoa

ANIMALIA ORNODUNAK

Animalia ornodunen barruko eskeletoak bizkarrezurra dauka. Bost ornodun talde daude: arrainak, anfibioak, narrastiak, hegaztiak eta ugaztunak.

11. Tuataren kumeen sexua inguruko tenperaturaren araberakoa da: 21,5 ° C-tik gorako tenperaturan garatzen denean, kumea arra da.

• Zer ondorio izan dezake klima-aldaketak tuataren espeziean?

12. Tuatara Zeelanda Berriko narrastia da. Musker baten antza du, baina ez da muskerra. Inguratu animalia talde horren ezaugarriak.

Uretakoak dira. Hegan egin dezakete. Ezkatak dituzte. Gorputza ilez estalita dute. Mokoa dute. Lehorrekoak dira.

Antenak dituzte. Obiparoak dira.

Lau hanka dituzte. Lumak dituzte. Batzuk narrasean ibiltzen dira. Batzuek oskola dute.

The rugby teams of New Zealand perform the Haka before their international matches. The Haka is a traditional war dance of the Maori people.

On these pages, you will review your English.

1. Where is New Zealand in the world? Complete the blanks with the words in the boxes:

Australia country east islands

Ocean Southern

New Zealand is a group of located in the Hemisphere. This is located in the South Pacific about 1000 km of Australia. New Zealand is not part of .

• Using the text above, circle New Zealand on the map:

2. People from New Zealand are known as New Zealanders or Kiwis. Help Aimar and Irati match the words in column A with the nationalities in column B.

NATIONALITIES

Nationalities are adjectives used to describe where a person, type of food, etc. is from. These words are always capitalized.

People from Italy.

• People from Mexico.

• People from France.

• People from Japan.

• A

• Mexicans

• Japanese

• Italians

• French B

» When we use nationalities to refer to people, sometimes you can use the word alone: Two Italians live in my building.

» But sometimes you have to be more specific: French people are from France.

3. The Maori are the native people of New Zealand. Use the code to help Irati and Aimar to discover the Maori name for New Zealand.

Is the first letter of the alphabet. Is the fourth vowel.

letter of the English alphabet. Is the second vowel.

letter of the English alphabet.

This Maori word means ‘the land of the long white cloud’. Translate this phrase into Basque.

New Zealand is famous for the diversity of its natural landscapes. Write the names in the correct place:

5. Now write the singular form of all the words in the previous exercise:

PLURAL NOUNS

Plural nouns are words used to indicate that there is more than one person, animal, place, thing or idea. The plural form of most nouns is created simply by adding the letter -s: car cars.

6. There are several popular sports in New Zealand. Look at the pictures and write sentences about what are they doing:

a) He is fishing.

b) He

d) She c) She

• What is the most popular sport in New Zealand?

• What is the most popular sport in your country?

ACTION VERBS

Action verbs are the most common verbs. These verbs can express something that a person, animal or even object can do. For example: The dog ran across the garden.

HALF PAST…

At 30 minutes past the hour, you can use the term half past

For example: 9:30 Half past nine.

7. Circle the correct letters to make the word for each sport:

8. Look at the clocks and write the different times in words:

SOLUZIOAK

Edukiak EUSKARA

LENGUACASTELLAN A

El uso de c, qu y k

Las palabras agudas, llanas y esdrújulas

Los diptongos

El campo semántico

Los nombres

El uso de br y bl. Las formas del verbo ir

Las palabras primitivas y las derivadas

El sujeto y el predicado

Las normas de acentuación

Los sinónimos y los antónimos

Las formas verbales

Los adverbios

El género y el número

La escritura de los números

ZIENTZ IAK

Poloak eta urtaroak

Janarien sailkapena

Animalia ornodunak

Landareen nutrizioa

Materia erabiltzen dugu

Energia

Uraren zikloa

Lurraren higidurak

Atmosfera

Eguraldia

Meteorologia eta klima

Klima-aldaketa

Biztanleria

Aro eta iturri

historikoak

ENGLISH

Sinonimoak eta antonimoak

Silaba eta diptongoa

Zenbakiak nola idatzi

Izena

Familia lexikoa

Izenordaina

Hitz polisemikoak

Esapideak eta atsotitzak

Nb, np

Aditza

Eremu semantikoa

Adjektiboa -a itsatsia

Bustidurak, il eta in

Zenbakiak konparatzeko ikurrak

Matrikulak

MATEMATIKA

Zenbaki hamartarrak

Zatikiak

Zatiki baliokideak

Unitatea baino zatiki handiagoak

Zatiketaren osagaiak

Zenbateko baten zatikia

Zatikiak batu eta kendu

Zatiketaren froga

Zenbaki-segidak

Sistema metriko hamartarra

Diagonala

Lerro paraleloak, ebakitzaileak eta perpendikularrak

Triangeluen sailkapena

Barra-grafikoa

Batezbestekoa kalkulatu

Nationalities

Plural nouns

Action verbs

The present continuous

Half past…

Have / has got

There is / there are

5. mailarako bidean

Gogoratu zer ikasi duzun 4. mailan

Iratirekin eta Aimarrekin Zeelanda Berrian bidaian, maorien kultura ezagutzen, arloka antolatutako koaderno honekin

LHko 5. mailarako prestatzen zaren bitartean.

EUSKARA LENGUA CASTELLANA ZIENTZIAK ENGLISH MATEMATIKA

Jolastuetaikasi

Lehen Hezkuntzako Bilatu koadernoaren amaieran aplikaziora sartzeko modua, eta ondo pasa ikasten duzun bitartean!