Euskara 3. Mundua Helburu. Lehen Hezkuntza. Anaya Haritza

Aurkibidea

Mundua helburu

proiektuaren gakoak Lehen

Konpetentzietan oinarritua

• Ikaskuntza-egoerak

• Konpetentziak lantzeko ariketak

Konprometitua

• Garapen Jasangarrirako Helburuak

• Helburua aurrera

Diziplinartekoa

• Diziplinarteko proiektuak

• Hizkuntza-plana

Inklusiboa

• IDU jarraibideak

Metodologia aktiboak

• Lankidetzako ikaskuntza

• Pentsamenduaren garapena

• Hezkuntza emozionala

• IKTak

• Ebaluazioa

Hezkuntzarako materiala

Proiektu digitala

5 87 105

Ikaslearentzako materiala

Proposamen didaktikoa

Ikasgelako materiala

Proiektu digitala

Inklusioa eta aniztasuna kontuan hartzea

Programazioa, Proposamen didaktikoa eta proiektuaren dokumentazioa

Proposamen didaktikoa

115

Inklusioa

135

Irakaslearentzako materiala

LOMLOE araudia

161

Aniztasuna kontuan hartzeko fitxak

IDU jarraibideak

Hasierako ebaluazioa

Ebaluazioa

Amaierako ebaluazioa

LOMLOE araudia Programazioa

• Curriculumaren egitura

• Curriculumeko elementuen arteko lotura

• Glosategia

• Proposamen didaktikoa

• Programazioaren DEMO unitatea

2., 6., 9. eta 11. unitateak

1.unitatea LAGINA

LAGINA

Mundua helburu

proiektuaren gakoak

Konpetentzietan oinarritua

Diziplinartekoa

Konprometitua

Metodologia aktiboak

Inklusiboa

Konpetentzietan oinarritua

Ikaskuntzak zenbait trebezia eta abilezia eskuratzera bideratuko dira, ikasleak gai izan daitezen bizitza akademikoan eta pertsonalean, familia barruan eta gizarte-eremuan suertatuko zaizkien egoerei arrakastaz aurre egiteko. Epe luzean, lan-bizitzan ere bai.

Horrek hezkuntza-proiektu bat eskatzen du; ikasleei edukiak edo jakintzak eskuratzen laguntzeaz gain, proiektu horrek tresnak emango dizkie, hainbat testuingurutan aplika ditzaten.

MUNDUA HELBURU proiektuak askotariko ariketak eskaintzen ditu, ikasleek, modu praktikoan, beren gaitasunak, ezagutzak, trebetasunak eta jarrerak modu integratuan erabiltzeko.

Ariketa horiek ikaskuntzak transferitzea eta hainbat testuinguru interesgarritan aplikatzea errazten dute.

IKASKUNTZA-EGOERAK

Ikaskuntza-egoerak LOMLOE hezkuntza-lege berriaren berrikuntzetako bat dira. Ikaskuntza-egoera ariketa mota bat da; arazo-egoera batetik abiatzen da, testuinguru baten barruan, eta nolabaiteko konplexutasuna du. Arazo hori ebazteko, ikasleek ikasitako ezagutzak erabili behar dituzte. Beren jakintza eta konpetentzia guztiak modu integratuan abian jartzen ditu. Beraz, eskuratutako ikaskuntzak transferitzea errazten du, modu kritiko eta eraldatzailean praktikara eramateko.

Non dago proiektuan?

Ikaslearen testuliburuan, unitate bakoitzaren hasieran, ikaskuntza-egoera bat dago. Ikaskuntzaegoera hori GJH batekin lotuta dago, eta, horren bitartez, ikasleek izaera eraldatzailea duen haus-

4 Ametsetako herria

Pertsonak askotariko lekuetan bizi gara: hiri handietan, herri txikietan, mendialdean... Gure txokoak ondo zaindu behar ditugu, bizitzeko leku atseginak izan daitezen. Zer egin dezakegu gure herri eta hiriak bizitzeko leku jasangarriagoak izateko?

Zer deritzozu?

Atsegin duzu bizi zaren lekua?

Ondo zaintzen duzu zure ingurua?

Nolakoak dira herri edo hiri jasangarriak? Datua

Munduaren oso zati txikia hartzen dute hiriek, baina kutsadura gehien horiek sortzen dute.

narketa bat egingo dute. Egoera horrek zera eskatzen du: ikasleek aldez aurretik unitatean zehar planteatuko diren oinarrizko ikaskuntzak eskuratzea.

Unitate honetarako…

Nola izan daiteke gure herria edo hiria jasangarriagoa? Egin zure ametsetako herriaren marrazkia, deskribatu eta aurkeztu ikaskideei.

Jarraitu hariari!

Begiratu diezu inoiz izarrei?

Zer sentiarazten dizute irudiek?

EZAGUTU HIZKUNTZA

Antonimoak Galdera- eta harriduramarkak

Narrazio motak (I): kondaira

Nola deskribatzen dira lekuak?

Izenondoa

HELBURUA AURRERA

Ozen irakurri eta errezitatu

KOMUNIKATU

KONPETENTZIETAN OINARRITUTAKO ARIKETAK

Olerkiak ozen irakurtzeko, kontuan hartu behar dira ahoskera , intonazioa eta erritmoa. Gorputzarekin eta eskuekin ere keinuak egin ditzakegu, irakurtzen ari garena hobeto adierazteko.

1 Irakurri olerki hau isilean:

Konpetentzietan oinarritutako ariketak benetako ariketak dira. Ikaskuntza aplikatua eragin behar dute, izaera eraldatzailea duena, eta gizarte-eremuan, hezkuntza-komunitatean, familietan edo maila pertsonalean eragiten duena. Arazo-egoera batetik abiatzen dira, eta ez dute zertan emaitza bakarra izan. Analisia, justifikazioa, iragarpena, argudiaketa, interpretazioa edo berrikus-

Lagun bat

Bada gorroto dudan lagun bat.

Beraz, jakintzan ez ezik, egiten jakitean eta trebetasunak garatzean ere zentratzen dira ariketa horiek.ENTZIEN ARABERAKO EBALUAZIOAK

Zuhaitzean gora egin nahi dudanean «Ez, ez, ez, hobeto ez» esaten dit, «laprast eroriko zara lurrera!».

Bada gorroto dudan lagun bat.

Anaia txikiari musu eman nahi diodanean «Ez, ez, ez, hobeto ez» esaten dit, «esnatu egingo da berehala!».

Non dago proiektuan?

Bada gorroto dudan lagun bat. Lagun horren izena Lotsa da. «Ez, ez, ez, inola ez» esaten diot gauero «bihar ez dizut kasurik egingo, bada».

Unitate bakoitzeko ariketetan egongo dira. Kasu guztietan, ikasleek modu praktikoan aplikatuko dute eskuratutako ikaskuntzetako bat, eta horrek inferentziak, susmoak, ikerketak eta hausnarketak egiteko eskatuko die.

Kirmen Uribe

Errezitatu olerkiak

Binaka jarrita, goiko olerkia errezitatuko dugu.

• Bata haurra izango da; bestea, lotsa

EZAGUTU LITERATURA eai

Kopla zaharrak

• Lotsarena egiten duenak esaldi azpimarradunak irakurriko ditu; eta haurrarena egiten duenak, azpimarrarik gabeko testuak.

• Errezitatzeko, hartu kontuan jarraibide hauek: ahoskatu ondo hitzak, egin etenaldiak ikusleen arreta erakartzeko, eta erabili eskuak, esaten ari zaretenari indarra emateko. Begiratu ikusleei begietara.

• Amaitzen duzuenean, aldatu rolak eta errezitatu berriz.

Erraz aurkitu dituzu konpetentzietan oinarritutako ariketak liburuan, kolorehondo baten gainean nabarmentzen baitira.

Kopla zaharrak aspaldiko abestiak dira. Lau bertso-lerro dituzte eta urteko egun berezietan abesten dira: Santa Agataren egunean, sanjoanetan…

Gogoan hartu!

1 Irakurri Bizkaiko kopla zahar hauek:

• Nola sentitu zarete olerkiak ozen irakurtzen? Sentipen desberdinak izan dituzue haurraren lekuan eta lotsaren lekuan?

Gainera, unitatearen ikaskuntza-egoerarekin erlazionatzen badira, grafikoki hariari jarraitzen diotela ikusiko duzu.

Errezitatu aurretik, irakurri olerkia zenbait aldiz, isilean eta ozen.

Eder zoruan goldea, soinean kapa morea; etxe honetako nagusi jauna ondo gizontxo noblea.

2 Erantzun galderei.

• Zenbat bertso-lerro dituzte koplek?

• Zer errima du bakoitzak?

• Zer deskribatzen dute?

• Nork sortu ditu koplak, zure ustez?

Osatuko dugu kopla bat?

Astotxo bat baneuko buztan zuriagaz, Ermura joateko gona gorriagaz.

Osatu kopla eta idatzi jarraipena. Azaldu urteko zer egunetan abesten den. Behar baduzu, galdetu etxean.

Zorion etxe honetako denoi! Oles egitera …, aterik ate ohitura zaharra aurten berritzeko …

Gogoan hartu!

Lehen, kopla zaharrak ondo pasatzeko ere erabiltzen ziren. Zuen adinekoabestenneska-mutikoek zituzten.

KONPETENTZIEN ARABERAKO EBALUAZIOAK

LOMLOE hezkuntza-lege berriak hala eskatuta, ebaluazioak oinarrizko hezkuntza amaitzean ikasle guztiek eskuratu eta garatu beharreko gako konpetentziei erantzun behar die; «konpetentzien araberako irteera-profilak» deritzo horri. Profil horiek arlo bakoitzaren ebaluazio-irizpideetan zehazten dira.

Ikasleak benetako egoera baten aurrean jartzen ditugunean, hau da, arazo hori konpontzen dutenean, beren konpetentzia erakutsiko dute. Inklusiorako eta eskola-arrakastarako funtsezko elementua da, hain zuzen ere.

Non dago proiektuan?

Konpetentzien araberako ebaluazioa testuliburuan eta ikaslearen eta irakaslearen baliabide digitaletan egongo da ikusgai. Testuliburuan, unitate bakoitzaren amaierako orrialde bikoitzean, ikasleek zenbait ariketa izango dituzte; horien bitartez, «Zer ikasi dut?» eta «Nola ikasi dut?» galderei erantzungo diete. Baliabide digitaletan, irakasleak hainbat ebaluazio aurkituko ditu: hasierako ebaluazioak, edukien ebaluazioak, amaierako ebaluazioak, konpetentzien araberakoak…

»n45 45r:;Þ HI 45xvw NOa45>: AVW 45 45zxya45r67bDEJKkxyø Δkxya67:; NOå, 17.

Mñó >?zxy >?r45r89ø-Δ|} TUs~ò

ø *+d89å, *+a45r45r89a45 <=sÑÖa6789d:;JKkxyø 5À HI 89a45>,

Izen-abizenak: 6

LOMLOEn ezarritakoaren arabera, Mundua Helburu proiektuaren xedea ikasleen hezkuntza-garapena erraztea izango da, ikasleen formakuntza integrala bermatuz, haien nortasuna erabat garatzen lagunduz, egungo gizartean giza eskubideak bete-betean gauzatzeko, eta herritartasun aktiboa eta demokratikoa izateko prestatuz.

GJH

Konpromisoa da gaur egungo gure hezkuntza-sisteman ezartzen diren printzipio pedagogikoetako bat. Mundua Helburu proiektua, LOMLOEn ezarritako jarraibideei jarraituz, argi eta garbi lotuta dago NBEk 2030 Agendarako onartutako Garapen Jasangarriko Helburuekin. Deialdi unibertsala egin nahi da, baita hezkuntza-esparruari ere, pobrezia desagerrarazteko, planeta babesteko, eta mundu osoko pertsonen bizitzak hobetzeko.

jasangarrirako 17 helburuak

Non dago proiektuan?

Ikaslearen testuliburuan, unitate bakoitza ikaskuntzaegoera batekin hasiko da, hau da, GJH batean kokatutako arazo-egoera batekin. Egoera horrek amaierako hausnarketa bat egitera gonbidatuko ditu ikasleak, «Helburua Aurrera» delakoaren ba

5 Etorkizunari begira

Imajinatu denbora-bidaia egin duzula iraganera. Nolakoa zen mundua duela 100 urte? Jendea beste modu batera bizi zen orduan, eta bakoitzaren zereginak ere desberdinak ziren: gizonezkoek etxetik kanpo lan egin ohi zuten, eta emakumeen ardura zen etxeko lan guztiak egitea eta familia zaintzea.

Gauzak asko aldatu dira ordutik, eta aldatzen jarraitzen dute. Irudimena martxan jarriko dugu, etorkizunera begiratzeko!

Zer deritzozu?

Zertan egiten dute lan zure senideek?

Zer lanbidek pizten dizu jakin-mina?

Non eta nola imajinatzen duzu zure burua hemendik 20 urtera?

Unitate honetarako…

Datua 100 neskatik 7k bakarrik pentsatzen dute heldutan mekanikariak, arkitektoak, informatikariak, zientzialariak... izango direla.

rruan, proposamen eraldatzaile batekin. Egoera horrek, ikasleek unitatearen hurrengo orrialdeetan planteatuko diren oinarrizko ikaskuntzak aurretik eskuratu behar izatea eskatzen du. Hiruhilekoko

HELBURUA AURRERA

Unitate honetarako…

HELBURUA AURRERA

I r a k u r g a i a Printzesa ahaztuak

Nolakoa izan nahiko zenuke

handitan? Zertan egingo zenuke lan? Etorkizunean nolakoak izango garen deskribatuko dugu.

Nahi duzu ipuin bateko protagonista izan?

Jarraitu hariari!

Zer datorkizu burura printzesa batekin pentsatzean?

P e r t s o n a b a t a h o z d e s k r i b a t u P e r t s o n a b a t e n d e s k r i b a p e n a

Nola azalduko zenuke ahoz pertsona bat nolakoa den? Zer ezaugarri ditu deskribapenak?

EZAGUTU HIZKUNTZA

Atzizkiak (I): joera-atzizkiak h letra

Determinatzaileak: erakusleak

EZAGUTU

LITERATURA

Narrazio

motak (II): alegia

Konprometitua

HELBURUA AURRERA

Helburua Aurrera deritzo unitate bakoitzaren hasieran planteatutako ikaskuntza-egoerari erantzuten saiatzeko proposatzen zaien ariketari. Unitatearen amaierako portfolioan, jarraipena emango zaio ariketa horri. Amaierako produktu bat ere iradokiko da, hausnarketa eraldatzailea sustatzeko asmoz.

Non dago proiektuan?

Unitate bakoitzaren amaierako portfolioan, «Helburua aurrera» izeneko ariketa planteatuko da; horrekin, ikasleek amaierako hausnarketa egin, eta ikaskuntza-egoerari erantzuna emango diote, proposamen eraldatzaile batekin.

11Zer ikusi, hura nahi!

Iragarkiz inguratuta bizi gara: kalean, eskolan, telebistan, Interneten... Askotariko formatu eta itxura izaten duten arren, guztiek dute antzeko helburua: gure arreta erakartzea eta zerbait egitera bultzatzea, izan produktu edo zerbitzu bat erabiltzera, izan zerbaitetan parte hartzera. Ziur noizbait izan duzula zerbait erosteko gogoa, iragarkiren batek erakarrita edo. Egiten diezu jaramonik iragarkiei?

Zer deritzozu?

Erreparatzen diezu inoiz kalean edo Interneten dauden kartelei?

Unitate honetarako…

HELBURUA AURRERA

Publizitateak badu eraginik zure nahietan? Datua Lurreko biztanle guztiek gure kontsumo maila izango balute, 2,5 mundu beharko genituzke denon beharrizanak asetzeko. Jarraitu hariari!

Hartuko dugu parte kontzientziazio-kanpaina batean, kontsumo jasangarria bultzatzeko eta gehiegizko kontsumoa murrizteko?

I r a k u r g a i a Publizitatearen historia

Badakizu historiako lehen iragarkia noiz sortu zen?

P u b l i z i t a t e a e t a k o m u n i k a b i d e a k I r a g a r k i i d a t z i a

Zer helburu du publizitateak? Nola erakartzen da irakurleen arreta?

EZAGUTU HIZKUNTZA Familia lexikoa Zenbakiak Deklinabidea (III): NOREKIN, NORENTZAT, ZEREZ

EZAGUTU LITERATURA Literatura eta zinema

PORTFOLIOA Zer ikasi dut?

Gramatika

Lexikoa

1 Lotu jatorrizko hitzak bi atzizkirekin eta sortu familia lexikoak. garbi izotz gozo kirol

6 Zer kasutan daude azpimarratutako hitzak?

Adierazi, ereduan bezala.

– Neskekin egin dut topo plazan.

➜ NOREKIN, mugatu plurala

HELBURUA AURRERA

Kontsumo-ohiturak

Unitate honetan kotsumoari buruz pentsatzeko aukera izan duzu. Hausnartu zertan eragiten digun publizitateak, Gurpil logikoa erabiliz.

2 Idatzi hitz eratorri hauen jatorrizko hitza:

mendixka – mendizale – menditsu

belardi – belartza – belarjale

hiztun – hiztegi – hizkera

3 Osatu ogi hitzaren familia lexikoko hitzekin.

– … handia ireki dute eskola ondoan.

– Itxura biribila duen ogia: …

– … hainbat zaporetako ogiak egin ditu.

Ortografia

4 Idatzi zenbaki hauek zifratan:

– Seiehun eta laurogeita hamar.

– Bost mila zortziehun eta hogeita hamar.

– Hamazazpi mila berrehun eta berrogeita bost.

5 Idatzi letraz bakoitzak zenbat metro dituen.

ki A B C

– Zenbait katurentzat ekarri dugu janaria.

– Musikariekin atera zen abeslaria oholtzara.

– Ikasleek opari bat dute irakaslearentzat

– Lehengusuentzat dira zapatak.

– Hainbat gurasorekin izan dut eztabaida.

– Artzainak txakurrarekin egin du lo.

7 Aurkitu galdera hauen erantzunak letra­zopan:

• Nola joan zara museora?

• Norentzat dira puxtarriak?

• Norekin haserretu da maisua?

• Zerez eginda dago maskara hori?

TAZTNERENA IFKZATNRKG

NUAENOIKEE AKRZATKANN MOTORREZAT ZAOMEKNILA

TXIENIOLEZ NOZRENJOZE

Semaforoa. Margotu koadernoan, ariketa bakoitzaren ondoan, honela: erantzuna badakizu laguntzarik behar izan baduzu erantzuna jakin ez baduzu

Arrazoitu Zer ondorioztatzen duzu? Zer hobetu behar duzu?

4

Identifikatu Nola jokatzen duzu?

1

Beharra duzunean bakarrik erosten dituzu gauzak, ala publizitateak eragiten dizu?

2 3

Kausa-efektu loturak Zergatik egiten duzu hori? Zer ondorio ditu zure jarrerak?

Abian da kontzientziazio-kanpaina!

Orain, taldeka sortu ditugun kartelak aurkeztuko ditugu:

Konparatu Nola jokatu beharko zenuke?

Erakutsi zuen kartelak beste taldeei, eta eman kanpainaren berri elkarri. Apaindu eskolako korridoreak edo ikasgelako paretak zuen kartelekin.

Nola ikasi dut?

1 Unitate honetan, egin duzu zerbait lehenengoz? Gertatu zaizu zerbait lehen aldiz? Idatzi koadernoan.

Lehenengoz egin dut…

Lehenengo aldiz gertatu zait…

Diziplinartekoa

Mundua Helburu proiektuaren barruko zenbait ariketek hainbat arlotan eskuratutako ezagutzak konektatzeko xedea dute.

Edukien arteko elkarreragin hori ikasleen errealitatera egokitzen da, errealitate hori ez baita modu isolatuan aurkezten, osotasun baten barruan baizik.

Diziplinarteko ikuspegi horrek ikaskuntzaren eraginkortasuna areagotzen du, ikasitakoaren zergatia eta zertarakoa zein diren jakitea eskatzen baitu. Beraz, ikasleen errealitatera hobeto egokitzen den ikaskuntza esanguratsuagoa, funtzionalagoa eta konpetentzialagoa izatea bermatzen du.

DIZIPLINARTEKO IKASKUNTZAK

Arlo bakoitzetik planteatutako ikaskuntza-egoerek, Garapen Jasangarrirako Helburuekin (GJH delakoekin) lotura dutenek, elkarren artean erlazionatuta dauden eta modu praktikoan aplikatu daitezkeen edukiak proposatzen dizkiete ikasleei.

Beraz, hautatutako edukiak elkarrekin konektatuta daude, ikaskuntza-egoera erreal eta benetakoetatik abiatuta; horiek zentzu funtzional eta esanguratsua ematen diete ikasleei.

Non dago proiektuan?

ka esanguratsua, funtzionala eta konpetentziala, ikasleek erantzun praktikoak eta eraldatzaileak eman ditzaten.

17 7

Zer diozu?

Sarritan, besteen iritzi jakin nahi izaten dugu. «Zer kirol dira ikaskideen gogokoenak? Zer musika maite dute?» Galdetu diozu inoiz horrelakorik zeure buruari?

Ikastetxetik kanpo ere baliagarria izaten da besteek zer iritzi duten jakitea. Adibidez, udalak herritarren iritzia eskatzen du askotan, herriko festak antolatzeko edo beste proiektu batzuk egiteko. Izan ere, elkarlanean arituta errazago lortzen dira helburuak!

Zer deritzozu?

Jaso duzu inoiz inkestarik ikastetxetik, udaletik edo beste erakunderen batetik?

Eman duzu inoiz iritzia inkesta batean? Zertarako balio dute, zure ustez? Datua

Denok daukagu geure iritzia, eta besteek diotena kontuan hartzea komeni da, elkarbizitza ona izateko.

Unitate honetarako…

HELBURUA AURRERA

I r a k u r g a i a Ikasleen zaletasunei buruzko inkesta

Ezagutzen dituzu ikaskideen zaletasunak?

!

S o l a s a l d i a I n k e s t a

Norekin izaten dituzu solasaldiak?

eai

EZAGUTU HIZKUNTZA

Aurrizkiak

Txistukariak (I): s, x, z

LITERATURA

Kopla zaharrak

Nola egiten da inkesta bat?

Gainera, Lehen Hezkuntzako lehen eta bigarren mailetan, unitateek gai bera erabiltzen dute ikaskuntza-egoerarako.

Diziplinartekotasuna Mundua helburun

DIZIPLINARTEKO GJH-AK

Kalitate oneko hezkuntza

Osasuna eta ongizatea

Osasuna eta ongizatea

Hiri eta komunitate jasangarriak

Ikasgela: ikasteko leku abegitsua eta kalitatezkoa

Ongizate pertsonala gorputza erabiliz eta gozatuz.

Norbera zaintzeko eta garbitzeko ohiturak hartzea. Osasunarekin eta ongizatearekin konpromisoa duten pertsonak.

LENGUA MATEMATIKA INGURUNEAREN EZAGUERA

¡Comenzamos con orden!

Ikasgela txukuntzen Bai ondo eskolan!

¿Qué te hace feliz? Mugitzen eta orientatzen Poza gorputzari!

Un dos tres... me cuido otra vez

Neure burua zaintzen Gora osasuna!

Airearen kalitatea. ¡Lanzamos ideas al aire!

Lehorreko bizitza Izaki bizidunak zaintzen ditugu. Los quiero y los cuido

Lehorreko bizitza

Ekoizpen eta kontsumo arduratsua

Gure ingurune naturala zaintzea eta harreman jasangarria izatea.

Hezkuntza-irteerak eta ingurua ezagutzea (turismo jasangarria).

Nos importa la naturaleza

Aire garbia arnasten Eta zu, nola zoaz?

Maskotaren urtebetetzea Izaki bizidunak!

Naturan formak ikusten Gora natura!

Vamos de excursión Distantziak neurtzen Paisaiak babesten

Edateko ura eta saneamendua Uraren kontsumoa. Cada gota cuenta

Ekoizpen eta kontsumo arduratsua

Industria, berrikuntza eta azpiegitura

Hiri eta komunitate jasangarriak

Ekoizpen jasangarrirako eta kontsumo arduratsurako ereduak.

Azpiegitura eta teknologia jasangarria. Teknologia-ahalmenaren gorakada.

Reducir, reciclar y reutilizar

Investigamos con energía

Ondarea zaintzea. ¡Salimos a escena!

Uretako bizitzaHidrosfera babestea. ¡Por un océano limpio!

Bainugelara ontziarekin Ura eta airea, bizitzeko

Zenbatu eta birziklatu

Ongi erabiltzea da giltza!

Makinarekin kalkulatzen Teknologia eta biok

Ospatzeko egun bat

Iraganetik ikasten

Itsasoa zaintzera! Planeta zaintzen

DIZIPLINARTEKO PROIEKTUAK

Ikaskuntza-esperientzia integratzaileak izango dira; konpetentziak garatzea eta ikasitako ikaskuntzak aplikatzea ahalbidetuko diete ikasleei. GJH batekin lotutako ikaskuntza-egoera batetik abiatuta, ikasleek ikerketa-prozesu bat egingo dute; hainbat informazio-iturri kontsultatu, lana antolatu eta izaera eraldatzailea duen amaierako produktu bat egin beharko dute. Azken batean, honako prozesu hauek barne hartzen ditu: plangintza, gauzatzea, komunikazioa eta ebaluazioa.

Non dago proiektuan?

Hiruhileko bakoitzaren amaieran, ikaslearen testuliburuan, proiektu bat proposatuko da, enborreko arlo bakoitzetik abiatuko dena; arlo horiek

GJH batek lotuko ditu. Proiektu hori egiteko, ikasleek bost urrats izango dituzte (Pentsatu,

EZAGUTU DIZIPLINARTEKO PROIEKTUA

Elikagaiak aprobetxatu ala alferrik galtzen zaizkigu?

BAI, CHEF!

Badakizu zer den aprobetxamenduko sukaldaritza? Prestatu mantala, chef!

planteatutako egoerari irtenbideak bilatzeko eta ekarpenak egiteko aukera emango duen erantzun praktiko eta eraldatzaile bat proposatu beharko dute. Proiektu bakoitzak helburu argi bat du, ikerketan, ekintzailetzan eta enborreko

Hemen ez dugu janik bota nahi!

Antolatu errezeta guztiak eta kito! Jada prest duzue errezeta-liburua…

ITZALAPROIEKTUAK UZTENDUTEN

EZAGUTU DIZIPLINARTEKO PROIEKTUA

Itsaspeko bizia babesten

KAZETARIAK ITSASPEAN

Itsasoko uraren kutsadurari buruzko albisteak eman nahiko zenituzke? Kazetariok, ekin lanari!

Itsaso eta ozeanoetako plastikoen kutsadurari buruzko albiste bat idatziko dugu.

4 PRESENTA S tage

Orain, albistearen berri emango dugu. Entzun albisteak irratian eta telebistan, eta hartu gogoan mezuak nola ematen dituzten, zuk antzera egiteko.

1

T hink

Itsasoak eta ozeanoak gero eta kutsatuago daude, eta hori oso arazo larria da.

Taldeka, hitz egin honi buruz: Entzun duzue gai horri buruzko albisterik? Zuen ustez, gai horretaz nahikoa informazio izanez gero, itsasoko kutsadura murrizten ikas dezakegu?

2 DISEINA

D esign

EGIN

P ENTSATU 3

M aker

Berridatzi albistea. Horretarako, aukeratu zure ustez garrantzitsuenak diren alderdiak, eta laburtu informazio hori.

T U

Bilatu itsasoko ura plastikoz kutsatuta egoteari buruzko albisteak zenbait informazio-iturritan.

Idatzi zer data duen albisteak, zein den titulua, zein diren albisteko datu nagusiak eta zer iturritatik lortu duzun informazioa.

Gogoratu zer atal dituzten albisteek: titulua, sarrera eta gorputza. Jarri marrazki edo argazkiren bat, albistea irudiztatzeko.

Jendaurrean hitz egitean, seguru agertu behar duzu!

EGIAZTATU 5

AURKEZTU T est

Honetaz ohartu naiz: …

1. HIRUHILEKOA

2. HIRUHILEKOA

DIZIPLINARTEKO PROIEKTUAK

HIZKUNTZA ETA LITERATURA MATEMATIKA INGURUAREN EZAGUERA

EUSKARA LENGUA

NATURAREN ZIENTZIAKGIZARTE-ZIENTZIAK

Diziplinarteko proiektua: Elikagaiak aprobetxatu ala alferrik galtzen zaizkigu?

La belleza está en el Jaten dugunak iraungitze-data du Ondo gorde eta on egin! Nik, birziklatu!

Diziplinarteko proiektua: Itsaspeko bizia babesten

HIRUHILEKOA

Kazetariak itsaspean

Con ojos de pez Itsasoa «ekarriko» dut Itsaspeko «bidaia» Munduko urak

Diziplinarteko proiektua: Denborak guri utzitakoa

Zer jakin nahi duzu?

Todo comenzó Iraganeko urratsak Iragana axola zaigu Ikusiko ditugu?

HIRUHILEKOA

EKINTZAILETZA

Hiruhileko bakoitzaren amaierako diziplinarteko proiektuek ekintzailetza sustatuko dute; izan ere, ikasleek ideia sortzaileak benetako ekintza bihurtzeko beharrezkoak diren trebetasunak eta kontzientzia garatuko dituzte, eta horrek dimentsio hauek garatzea eskatzen du:

Dimentsio pertsonala Gizarte-dimentsioa

Autoezagutza

Sormena eta sorkuntza

Irudimena

Taldea

Erantzukizuna

Komunikazioa

Lidergoa

Erkidegoa eta denon onura

Non dago proiektuan?

Produkzio-dimentsioa

Ekimena

Berrikuntza

Arriskuak hartzea

Produktibitatea

Hiruhilekoko diziplinarteko proiektuek hiru dimentsio hauek garatzen lagunduko diete ikasleei:

– Dimentsio pertsonala: batetik, «Pentsatu» urratsean, hasiera ematen baitzaio proiektuari, eta sormena eta sorkuntza aktibatzeko balio baitu; bestetik, «Egiaztatu» urratsean, autoezagutzan oinarrituta baitago.

– Gizarte-dimentsioa: «Diseinatu» izeneko urratsean, ardurak hartzea eta lankidetzan aritzea eskatzen baitu.

– Produkzio-dimentsioa: «Eraiki», «Aurkeztu» eta «Egiaztatu» urratsetan, ikasleek amaierako produktu bat egin beharko baitute. Egindako lanari buruzko hausnarketa egin beharko dute ikasleek, indarguneak detektatzeko eta hobetzeko proposamenak egiteko.

Nolako turismo-gidaliburua egin duzue? Aurkeztu gainerako ikaskideei. Fotokopiak ere atera ditzakezue familiarentzat, eta gainerako ikasleek ikusteko moduko leku batean zintzilikatu ditzakezue. Herriko

Ezagutzen dituzu zure udalerriko festak? Noiz ospatzen dira? Zer ospatzen da festa horietan? Aipatuko zenituzke zu bizi zaren lekuko tradizio eta ohitura batzuk? Taldeka, hitz egin gaiari buruz. Ados jarri beste taldeekin, talde bakoitzak gai bat ikertu dezan. Pentsatu festez, dantzez, gastronomiaz...

Zure herriko edo hiriko tradizioei eta ohiturei buruzko turismo-gidaliburu bat egiteko, lehendabizi ikertu egin beharko duzu. Familiako kide helduagoei galdetzea lagungarria izan daiteke.

Bildu informazioa zirriborro batean eta berrikusi zure taldearekin.

Turismo-gidaliburua egiteko, gehien gustatzen zaizuen formatua hautatu dezakezue: diptikoa, triptikoa, lapbook Gehitu argazki bat eta idatzi informazioaren laburpena.

Bideoak, audioak edo informazio gehiago txertatu nahi izanez gero, QR kodeak erabil ditzakezue.

Orain hau ulertzen dut: …

3. HIRUHILEKOA

HIZKUNTZA-PLANA

Hezkuntza-zentroko Hizkuntza-planak helburu nagusi hauek izan behar ditu:

1. Ikasleen ahozko eta idatzizko adierazpena hobetzea (produkzioan). Horretarako, lehenik, ikasleek benetako testu-tipologia batean proposatutako ikaskuntza-egoera bat ulertu beharko dute.

2. Irakurzaletasunarekiko interesa eta ohitura sustatzea, lantzen diren edukietatik abiatuta.

3. Hezkuntza-zentroko Irakurketa Planaren barruko bibliografia sakon ezagutzea.

Hizkuntza-planak diziplinarteko trataera izango du; hizkuntza-arloetan ez ezik, arlo ez linguistikoetan ere landuko da.

Non dago proiektuan?

1. Irakurritakoaren eta entzundakoaren ulermenarekin eta adierazpenarekin lotutako trebetasunak hizkuntza-arloetan eta arlo ez linguistikoetan landuko dira. Ikasleek Hizkuntzaplanarekin lotutako antolatzaile grafikoak ditu eskura webgunean.

2. Unitate bakoitzaren amaieran, «Helbura Aurrera» delakoarekin lotutako hausnarketa zabaltzeak komunikazio-trebetasunak arlo guztietatik praktikan jartzea ahalbidetzen du.

3. Irakurzaletasunarekiko interesa eta ohitura sustatzeari dagokionez, ikaslearen testuliburuak beste liburu edo pasarte batzuk irakurtzera bideratuko ditu ikasleak. Horretarako, ikasleen liburua bera, webgunea edo proposamen didaktikoa izango dira erreferenteak.

ENTZUTEN JAKIN 1 2 3

Entzuten hasi baino lehen Entzuten duzun bitartean Entzun ondoren

Prestatu eta jar zaitez jarrera egoki batean.

Egon adi-adi. Gogoratu zer entzun duzun.

Ez jolastu entzuten duzun bitartean. Begiratu hitz egiten ari den pertsonari.

Ez hitzik egin. 2

Pentsatu; bazara entzundakoa kontatzeko edo azaltzeko gai? Seguru baietz!

4. Kontsultarako edo irakurketarako bibliografia sakon ezagutzeari dagokionez, ikaslearen liburua bera, ingurune digitala edo proposamen didaktikoa izango dira erreferenteak.

JENDAURREAN HITZ EGIN

1 2 3

Hitz egin baino lehen Hitz egitean Amaitzeko

Pentsatu eta aukeratu zer gairi buruz hitz egingo duzun.

Eskatu etxekorenlaguntza bati.

1 1

Hitz egiten hasi orduko, agurtu ikusleak.

Ez ahaztu ikusleei begiratzea eta zure keinuak zaintzea.

Amaitzen duzunean, eman eskerrak eta agurtu.

Honelakoak esan ditzakezu: «Eta, amaitzeko,...»; «Eskerrik asko denoi...» Ez ahaztu irribarre egitea.

Ez eten hitz egiten ari den pertsona.

Zerbait ulertzen ez baduzu, altxatu eskua galdetzeko.

Idatzi edo egin marrazkia orri batean eta ikasi buruz.

Hitz egin astiro, hitzak ondo ahoskatuz.

HOBETO IDAZTEKO... 1 2 3

Idatzi baino lehen, planifikatu Idatzi zirriborroa Berridatzi txukun-txukun

Pentsatu edo imajinatu zer kontatu nahi duzun.

3 Erabili ahots-tonu egokia: ez oso altua, ez oso baxua.

Ispiluaren aurrean egin ditzakezu saioak.

Orri batean, idatzi zure ideien zirriborroa, ondo ordenatuta.

Idatzi zure testua beste orri batean.

Idatzi letra txukunez.

Aurkezpena garrantzi handikoa da: ez egin zirrimarrarik eta ez zikindu orria.

Asmatu IZENBURUA

Berrikusi zure zirriborroa, ezer ez ahazteko. Zer ideia bururatzen zaizkizu?

Zure zirriborroa berrikusteko edo zuzentzeko, nahi baduzu, eskatu laguntza pertsona nagusi bati.

Idatzi IZENBURUA

Nahi baduzu, erabili margoak eta egin marrazkia.

Berrikusi ondo, akatsik ez egoteko.

Egin saioak ozen.

METODOLOGIA AKTIBOAK

Mundua Helburu proiektuak honako hauekin lotutako trebetasunak garatzen

ditu:

• Lankidetzako ikaskuntza

• Pentsamenduaren garapena

• Hezkuntza emozionala

• Mundu digitala

• Ikaskuntza ludikoa

• Autoebaluazioa

Trebetasun horiek arlo guztietatik ikasi, eta aplikatu egingo dira, modu lineal eta progresiboan etapa osoan zehar; horrela, horiei diziplinarteko tratamendua emango zaie.

Begiratu argazkiei

Erreparatu irudi bakoitzari eta azaldu: nor ageri den, zertan ari diren

Irudi bat aztertu

KOMUNIKATU

1 Binaka jarrita, erreparatu eta erantzun.

Italiako maskara-antzerkia

• Zertan ari dira umeak? • Zer sentiarazi dizute irudiek?

Irudi bat aztertzeko, hau azaldu behar da: nor edo zer ageri den, nolakoa den, zertan ari den, eta abar. Irudiari buruzko iritzia ere ematen da.

HELBURUA AURRERA

Galdera bat, hamaika erantzun

U7

GJH

Ikonoak

Audio

Gamifikazioa IKT

Lankidetzako ikaskuntza

Pentsamenduaren garapena

«Beijingo gerlaria» antzezlana

1 Asmatu eta idatzi «Beijingo gerlaria» antzezlaneko pertsonaien arteko solasaldi bat, oharrak erabiliz. Hemen duzu hasiera:

: Atzera! Xiu naiz,

Hezkuntza emozionala

Ebaluazioa

Nola aldatu dira eskolak zuen aitona-amonen garaitik zuenera? Denbora- bidaia egingo dugu. Identifikatu zer antzekotasun eta desberdintasun dauden eskolako azpiegituretan, lantzen diren gaietan, irakasteko moduan, liburuetan... Galdetu etxean, gauza gehiago jakiteko.

Aurrean ditugun antzezle … mozorroa jantzi dute.

Lehen... Orain...

Eskuetan dudan maskara ... portzelanaz eginda dago.

Horma-irudia osatuko dugu ikasleen erantzunekin

• Behin inkestak eginda, bildu datu orokorrak eta jasotako erantzunak. Jarri datu esanguratsuenak horma-irudi batean, informazioa ikaskideekin partekatzeko.

• Aztertu gehien errepikatu diren erantzunak, eta identifikatu zer hobetu daitekeen eskolan. Baietz denon artean eskola hobe bat lortu!

Nola ikasi dut?

Begiratu arretaz argazkiari, eta azaldu elkarri zer ageri den eta zer zirrara sorrarazten dizkizun.

1 Kopiatu eta osatu koadernoan.

Denon artean banatu dugu lana. Errespetatu ditugu besteen iritziak.

Guztion artean hartu ditugu erabakiak. Lan txukuna aurkeztu dugu.

Ondo

Hala-hola

Hobetu egin behar dugu

INKESTA Datu orokorrak

- Non egin den:

- Parte-hartzaileak:

- Adina:

Erantzunak

PORTFOLIOA

Zer ikasi dut?

Lexikoa

1 Lotu atzizki bakoitza bere esanahiarekin.

des- ber- ez-

• Errepikapena adierazten du: …

• Ukapena adierazten du: …

• Aurkakotasuna adierazten du: …

2 Berridatzi ereduan bezala:

– Sofa hau ez da erosoa

➔ Sofa hau deserosoa da.

• Zapata horiek ez dira berdinak

• Hori esatea ez da egokia

• Balantzako pisua ez dago orekatuta

3 Idatzi esaldi bat multzo bakoitzeko hitz batekin.

birlandatu – berrantolatu – birramona

ezizen – ezbehar – ezezagun

desabantaila – deskonektatu – desegin

Ortografia

4 Irakurri eta aurkitu ezkutuko hitzak.

• Hirietan bizi den hegaztia: S

5 Osatu s x edo z idatziz.

– Amak e…tia bota dio kafeari.

– Ku…in laranja bat ero…i dut.

– …ilofonoa jotzen ika…i dute.

– Goi…ean Aneren me…ua jaso dut.

Gramatika

6 Aldatu aditzaren aldia parentesi barrukoa kontuan hartuz eta berridatzi.

L = lehenaldia

O = orainaldia

G = geroaldia

– Futbolariek partida jokatu dute. (L)

– Pailazoak zirkuan antzeztu zuen. (O)

– Txindokira igo ginen. (G)

– Umeak herriko plazan daude. (L)

– Idoia topatu nuen kalean. (O)

– Oporrak Zumaian igaro ditugu. (G)

– Amak eta biok trena galdu genuen. (O)

7 Osatu esaldiak aditzaren ekintza ondo adieraziz.

– Gaur nire urtebetetzea …

– Bihar Donostiako Zinemaldira …

Inklusiboa

Arreta berezia jarri behar dugu honakoak bermatzeko: hezkuntza-inklusioa, ikasleentzako eta ikasleen ikaskuntza-premientzako arreta pertsonalizatua, parte-hartzea eta bizikidetza, ikasteko zailtasunen prebentzioa; eta indartzeko, sakontzeko eta malgutzeko mekanismoak, alternatiba metodologikoak edo bestelako neurri egokiak abian jartzea, egoera horietakoren bat detektatu bezain laster.

Mundua Helburu proiektua hezkuntza inklusiboaren printzipioarekin eta ikasle guztientzako ikaskuntza-baldintza hobeak sortzearekin konprometituta jaio da. Horretarako, irakaskuntza pertsonalizaturako baliabideak praktikan jartzen laguntzen du, egitura malguarekin eta indartzeko eta sakontzeko mekanismoekin.

IDU JARRAIBIDEAK

LOMLOEk zera ezartzen du: ikasleei irudikatzeko, ekiteko eta adierazteko bitarteko ugari eman behar zaizkiela, bai eta aurkezten zaien informazioan inplikatzeko moduak ere. Hau da, Ikaskuntzaren Diseinu Unibertsalaren printzipioak aplikatzea.

Hori dela eta, Mundua Helburuk honako hiru printzipio hauek konektatzen ditu proiektuaren beste elementu batzuekin:

– Informazioa eskuratzeko hainbat irudikapen. Hau da: sarrera-kanalak dibertsifikatzea. Pertsona guztiok ez dugu informazioa modu berean ikusten eta ulertzen.

– Ekintza- eta adierazpen-modu ugari: hau da, irteera-kanalak dibertsifikatzea, aukerak eskainiz interakziorako, komunikaziorako, hainbat mailatako ariketak...

Inplikazio-modu asko, hau da, ikaskuntzaren elementu afektiboak eta emozionalak kontuan hartzea.

Non dago proiektuan?

Mundua Helburu proiektu osoa Ikaskuntzaren Diseinu Unibertsalaren (IDU) printzipioak eta jarraibideak kontuan hartuz sortu da.

Irakaslearen proposamen didaktikoan azalduko da Mundua Helburu proiektuaren zer elementuk erantzuten dion Ikaskuntzaren Diseinu Unibertsalaren (IDU) printzipio eta jarraibide bakoitzari.

IDU jarraibideak Mundua helburu proiektuan Mundua helburu proiektuko elementu ezberdinak Irakaskuntzako Diseinu Unibertsala (IDU) kontuan hartuz garatu dira. Honako taula honetan, IDU printzipioen edo arauen eta proiektuko elementuen arteko harremana jasotzen da:

MUNDUA HELBURU Proiektuan aplikatutako IDU jarraibideak INPRIMATUTAKO MATERIALA INGURU DIGITALA Ikaskuntza-egoera

GJH

Irudia eta testuingurua

Nola ikusten duzu?

Datua

Helburua aurrera

• GJHekin (xxi. mendeko erronkekin) eta ikasleen eguneroko bizitzarekin duen harreman zuzenak benetakotasuna, balioa eta garrantzia optimizatzen ditu (7.2).

• Testuaren ordezko irudikapenak ikaskuntza- egoeraren testuinguruarekiko ulermena eta lotura pertsonala errazten du. (2.5).

• Galderek ikaskuntza-egoera ikasleen esperientzien eta aurretiazko ezagutzekin lotzen dute. (3.1).

• Informazio objektiboa eta berresgarria ematen du abian dagoen helburuari buruz (8.1).

• Gogoeta kolektiboa sustatzen du, pentsamendu-estrategia baliagarri baten bidez, eguneroko arazoei aurre egiteko (9.2).

• Autonomia sustatu, eta amaierako produktu bat proposatzen du, ikastetxeko testuinguruari eta ikasleen hautaketari irekia, (7.1) eskakizun-mailak aldatuz (8.2).

• Oinarrizko ikaskuntzak orokortzea eta transferitzea errazten du (3.4).

• Erkidegoa eta lankidetza sustatzen ditu, amaierako produktua taldean egiteko eta zabaltzeko (8.3).

GJHei buruzko informazio eguneratua lortzeko sarbidea ematen die ikasleei eta irakasleei, komunikazio-metodo asko erabiliz. (5.1).

• Zer dakit? Ariketa interaktibo trazagarriak proposatzen ditu unitatea irekitzean aurretiazko ideiak detektatzeko. (3.1).

• Ikaskuntza-egoerak aurkezten dituzten ikus-entzunezko puntuak erabiltzen ditu, motibazioa areagotzen duten itxaropenak eta usteak estimulatuz (9.1) unitatearen hasieran.

• Unitate bakoitzean, aurretiaz hautatutako iturrietatik hartutako informazioa aurkezten du, eta hori entzunezko (1.2) eta ikusizko (1.3) informazioaren alternatiba da (2.5), baita testuaren beste formen alternatiba ere, hala nola abestiak, azpidatzitako audioak edo bideoak, testu-informazioaren lokuzioak, antolatzaile grafikoak, visual thinking, etab. Gainera, parte-hartzea dinamizatzeko erabil daitezke.

Jarraitu hariari

• Modu ordenatuan gidatzen du abian dagoen helburua (6.1), prozesua egokituz eta ikusaraziz (6.2), antolatzaile grafiko baten laguntzaz (6.3).

• Ikaskuntza-prozesua modu interakti- boan berreraikitzea ahalbidetzen du, antolatzaile grafikoaren laguntzarekin. Antolatzaile grafiko horrek ekintzaren helbururanzko aurrerapena irudikatzen du (3.3).

Inklusioa Mundua helburu proiektuan

IDU (Irakaskuntzaren Diseinu Unibertsala) jarraibide multzo bat da, ikasle guztiei ikasteko aukera berdinak ematen zaizkiela bermatzen duena. Honako hauek dira jarraibide horiek:

MOTIBAZIOA ETA KONPROMISOA izateko modu asko proposatu

IRUDIKATZEKO modu asko proposatu

EKINTZA ETA ADIERAZPENA lortzeko modu asko proposatu

Sare afektiboak «ZERGATIK» ikasi

Proposatu aukerak interesa pizteko

7.1 Optimizatu harreman pertsonalak eta autonomia.

7.2 Optimizatu garrantzia, balioa eta benetakotasuna.

7.3 Murriztu mehatxuak eta deskuiduak.

Proposatu aukerak esfortzua eta iraunkortasuna mantentzeko

8.1 Azpimarratu helburuen eta jomugen garrantzia.

8.2 Aldatu erronkak optimizatzeko eskaerak eta baliabideak.

8.3 Sustatu elkarlana eta komunikazioa.

8.4 Handitu hezkuntzara bideratutako feedbacka.

Proposatu aukerak autorregulaziorako

9.1 Sustatu motibazioa pizten duten itxaropenak eta sinesmenak.

9.2 Erraztu gaitasunak eta estrategiak erronkei aurre egiteko.

9.3 Garatu autoebaluazioa eta gogoeta.

ADITUEN ERANSKINAK

Azterketa-sareak «ZER» ikasi

Proposatu aukerak antzemateko

1.1 Eskaini informazioa bistaratzea pertsonalizatzeko moduak.

1.2 Eskaini alternatibak entzunezko informaziorako.

1.3 Eskaini alternatibak ikusizko informaziorako.

Proposatu aukerak hizkuntza eta sinboloetarako

2.1 Argitu lexikoa eta sinboloak.

2.2 Argitu sintaxia eta egitura.

2.3 Lagundu testu-deskodifikazioan, ohar matematikoetan eta sinboloetan.

2.4 Sustatu hizkuntza desberdinen arteko ulermena.

2.5 Argitu, hainbat bitarteko erabiliz.

Proposatu aukerak ulermenerako

3.1 Aktibatu edo eskaini aurretiazko ezagutzak.

3.2 Nabarmendu patroiak, funtsezko ezaugarriak, eta ideia nagusiak eta euren arteko loturak.

3.3 Gidatu informazioaren prozesamendua, bistaratzea eta manipulazioa.

3.4 Maximizatu informazioaren transferentzia eta orokortzea.

Sare estrategikoak «NOLA» ikasi

Proposatu aukerak ekintza fisikorako

4.1 Aldatu erantzuteko, nabigatzeko eta solasean aritzeko metodoak.

4.2 Optimizatu laguntza-erreminta teknologikoetarako sarbidea.

Proposatu aukerak adierazpenerako eta komunikaziorako

5.1 Erabili komunikaziorako hainbat modu.

5.2 Erabili hainbat tresna, eraikitzeko eta osatzeko.

5.3 Garatu doitasuna gradukako laguntza-mailekin, praktikarako eta jarduerarako.

Proposatu aukerak funtzio betearazlerako

6.1 Gidatu jomuga egokiak jartzea.

6.2 Lagundu estrategiak planteatzen eta garatzen.

6.3 Erraztu informazioaren eta baliabideen kudeaketa.

6.4 Hobetu progresua monitorizatzeko ahalmena.

Irmoak eta motibatuak Burutsuak eta jakintsuak Estrategikoak eta jomugara bideratuak

CAST 2018 (Center for Applied Special Technology)

ANIZTASUNA KONTUAN HARTZEA

Ikasleen beharrizanak, ezaugarriak eta ikasteko erritmo desberdinak kontuan hartu behar dira. Aniztasuna kontuan hartzeko baliabideetan, prozesu kognitiboen errepertorio zabala praktikan jartzeko moduko baliabideak proposatzen zaizkie ikasleei; besteak beste, identifikatzeko, aztertzeko, ezagutzeko, uztartzeko, hausnartzeko, arrazoitzeko, ondorioztatzeko, eragiteko, erabakitzeko, azaltzeko, sortzeko aukera ematen duten baliabideak. Hala, horietako batzuetan soilik zentratzea saihestuko da, ikasteko estilo desberdinetara hobeto doitzea ahalbidetuz.

Non dago proiektuan?

Ingurune digitalean aniztasuna kontuan hartzeko baliabideak aurkituko ditugu.

Izen-abizenak:

1 Idatzi hiztegiaren atal bakoitzaren izena bere lekuan: gida- hitza, sarrera eta adiera

bederatzi

bederatzi. iz. «9» zenbakiaren izena. bederatziehun. iz. «900» zenbakiaren izena.

Izen-abizenak:

Data:

1 Irakurri albistea arretaz eta erantzun galderei.

SAHARAKO GAMELU TALDE BAT GREBAN

Sahara basamortuko gamelu talde batek greba egitea erabaki du. Diotenez, lan gehiegi egiten dute.

Saharako zenbait gamelu greban daude atzotik. Gameluen buruzagiak ALBISTARIN egunkariari esan dionez, oso nekatuta daude, lan asko egiten dutelako eta turista gehiegi garraiatzen dutelako. Opor egun batzuk eta janari gozoagoa lortu arte, ez dira berriro lanean hasiko.

a) Zein da albistearen izenburua? Idatzi.

b) Zer gertatu da?

c) Noiz eta non izan da?

d) Zergatik egiten dute greba gameluek?

Euskara 3 EB

Oraingoz, hamar gamelu daude greban. Gameluen buruzagiak esan duenez, datorren asterako basamortuko gamelu guztiek egingo dute greba. Turistak ere haserre daude, greba hasi denetik basamortua oinez zeharkatu behar dute eta.

begi. iz. 1. Ikusmenaren organoa: Zerbait sartu zait begian eta ezin dut ireki. 2. Zenbait gauzak duten begi-antzeko zuloa: Jostorratzaren begia. 3. Zubietan, arkuen arteko hutsartea: Hamazazpi begiko zubia.

2 Banatu hitzak eta osatu zerrendak, komak erabiliz. moreaananamarrubiagorriaberdeamizpiraudareahoriaangurriaurdina

• Koloreak:

• Frutak:

3 Idatzi mota bakoitzeko bi adibide. Zuhaitzak Arrainak Lanbideak

4 Azpimarratu izen arruntak eta inguratu izen bereziak.

– Eskultura ederrak ikusi ditugu Donostiako San Telmo museoan.

– Xabier Lizardi euskal idazle ospetsua da.

– Lau ardi ikusi dituzte Ainarak eta Mirenek Gorbeiako bordan.

– Claude Monet idazlea Frantzian jaio zen.

e) Zer dio gameluen buruzagiak? Eta turistek?

2 Lotu zutabeak eta ezabatu lekuz kanpo dauden hitzak.

• harea, oasia, palmondoa, bulegoa narrastiak

• pelikanoa, eskorpioia, sugea, dortoka bidaia

• hegazkina, eskola, hotela, oporrak basamortua

ALBISTARIN EGUNKARIA - MAIATZAK 16

Metodologia aktiboak

Metodologia aktiboak, edozein hezkuntza-mailatako ikasleak ikaskuntzaren erdigunean jartzen dituzten metodo, teknika eta estrategia multzo bat dira; talde-lana eta espiritu kritikoa sustatzen dituzte, gelan lantzen diren edukiak errepikatzeko prozesu memoristikoak alde batera utziz. Ikasleak bizitza errealeko egoeretarako eta bizitza profesionalerako prestatzen dituen lan egiteko modu bat dira, alegia.

LANKIDETZAKO IKASKUNTZA

eai

EZAGUTU LITERATURA

Bertsolaritza (II)

Zortziko txikia

Badakizu bertsoek doinua, neurria eta errima dituztela. Neurriari dagokionez, ohiko zenbait egitura daude. Ezagunenetako bat zortziko txikia da. Ezaugarri hauek ditu:

• Zortzi bertso-lerro ditu.

Ikasketa kooperatiboa talde txikien erabilera didaktikoa da. Talde horietan, ikasleek elkarrekin lan egiten dute beren eta besteen ikaskuntzari ahalik eta etekinik handiena ateratzeko. Lankidetza-egiturak eta -teknikak arlo bakoitzeko liburuetan egongo dira, modu sekuentziatu eta progresiboan, unitate bakoitzaren ariketen bitartez. Hori, nolanahi ere, iradokizun bat izango da, irakasleek beren errealitatera eta ikasleen ezaugarrietara moldatzeko aukera izango baitute.

• Bertso-lerroek 7/6/7/6 silabako neurria dute.

• Errima bertso-lerro bikoitiek dute.

Non dago proiektuan?

1 Osatu bertsoa hitz hauekin: Frantzia euskalduna Herria eguna, guztia Gero, aztertu egitura.

+ info gako honi buruz

29. orrialdea

Arlo bakoitzeko unitate bakoitzean ariketa bat egongo da, gutxienez, eta ikasleek beren taldearekiko elkarreraginen bidez ebazteko aukera izango dute, lankidetza teknika baten bidez. Etapa osoan zehar teknika koopera tibo konplexuagoekin egingo da aurrera.

Iragarki idatzia

Gitarra zahartxo bat Gitarra zahartxo bat dut nik nire laguna. Horrela ibiltzen da artista …: egun batean pobre, besteetan jauna, kantatzen pasatzen dut nik beti ….

KOMUNIKATU

Iragarki idatzietan, esloganak erabiltzen dira: irakurleen arreta erakartzen duten mezu laburrak eta deigarriak.

1 Erreparatu iragarkiei eta erantzun galderei.

DITRXAPUA, DOTR BURUA!

Zure ilea distiraz eta osasunez betea! Sei usain fresko. Aukeratu zurea!

• Zeri buruzkoa da A iragarkia? Eta B iragarkia?

• Nori zuzenduta dago bakoitza?

• Zein dira esloganak?

• Zer da deigarriena iragarki bakoitzean?

Nahiz den Italia, orobat …, bietan bilatu dut mila malizia; korritzen badut ere nik mundu …, maitatuko dut beti Euskaldun …. Jose Maria Iparragirre

• Zenbat bertso-lerro ditu ahapaldi bakoitzak?

• Zenbat silaba ditu bertso-lerro bakoitzak?

• Identifikatu oinak.

2 Binaka jarrita, hausnartu. Zuen ustez, nolakoa zen artista horren bizimodua? Bazuen herriminik?

Gogoan hartu!

Taldeka jarrita, aldatu bigarren zortzikoa. Kontuan hartu egitura mantendu behar duzuela: bertso-lerro kopurua, bertso-lerro bakoitzaren silaba- kopurua eta oinak bertso-lerro bikoitietan.

Aldatu bertsoa Bertso-saioetan, ohikoa da bertsolariei gaurkotasuneko gaiak jartzea. Sarritan abesten dute guztion ahotan dabiltzan kontuei buruz:kultura,ingurumena, politika...

BIZKOKLTA, BIDAIA IZELAK EGIEKO BIZIKLTA

Ez dago bidaia-lagun hoberik! Nahi duzun tokira eramango zaitu.

2 Buru pentsalariak  Asmatu honako hauek iragartzeko esloganak:

• Birziklapena sustatzeko kanpaina.

• Punta­puntako argazki­kamera.

• Azala leuntzen duen krema.

• Udalekuetara joateko kanpaina.

Kanpaina batean parte hartuko dugu

Taldeka, diseinatu eta egin kontsumo arduratsua sustatzeko kanpainarako zuen kartela:

• Pentsatu eta idatzi eslogana.

• Idatzi kanpainari buruzko mezu labur bat.

• Apaindu kartela marrazkiekin edo argazkiekin, koloretako errotuladoreak eta margoak erabiliz.

Gogoan hartu!

Esloganek, sarritan, errima izaten dute, hartzaileari mezua buruan gordetzen laguntzeko.

PENTSAMENDUAREN GARAPENA

Pentsamendua garatzeko estrategiak lagungarriak dira pentsatzen ikasteko; gainera, aukera ematen dute ezagutzak hobeto menderatzeko, aplikatzeko eta transferitzeko.

Non dago proiektuan?

Arlo bakoitzeko unitate bakoitzean ariketa bat egongo da, gutxienez, eta ikasleek teknika baten edo pentsamendu-giltza baten bidez ebatzi ahal izango dute. Etapa osoan zehar, teknika eta pentsamendu-giltza konplexuagoak erabiliz aurrera egingo da.

Ariketa-tipologia desberdinetan, enuntziatuan, prozesu kognitibo literalak, konexiokoak eta baloraziozkoak konbinatzen dira. Era berean, «Helburua Aurrera» delakoarekin lotutako ikaskuntza-egoerari soluzioa emango dion hausnarketa bultzatzeko ere pentsamendu-teknikak erabiliko dira.

Ikasi hitzak: komunikabideak

Ulermena

Hitz egin testuari buruz

datuak eta laburbildu albiste bakoitzaren edukia.

1 Komunikabideek munduan gertatzen denaren berri ematen digute. Lotu.

Gepardo bat Herritarrek

Zaldibian 26 ordu eman dituzte kantuan.

Donostian

Izozki-denda batek Tanzanian

2 Non argitaratu ziren hiru albisteak?

Idatzi testuari buruz

1. albistea

3 Zertarako gelditu zuten ibilgailua turistek?

auto baten barrura sartu zen. hondartzara eramaten ditu izozkiak.

4 Zer egin zuen gepardoak autoa arakatu ondoren?

5 Nola jokatu behar da gepardo bat autora sartuz gero?

2. albistea

6 Telefonoz deituta, zer hiru gauza azaldu behar dira izozkia erosteko?

7 Nola eramaten dituzte izozkiak hondartzara?

8 Zein dira zerbitzuaren alde onak?

3. albistea

9 Zer dela eta eman dituzte 26 ordu kantuan 1 000 zaldibiarrek?

10 Zenbat denbora behar izan dute erronka prestatzeko?

11 Lortu dute helburua kantariek?

Hausnartu eta lotu zure munduarekin

12 Hiru albisteetako zein da interesgarriena, zure ustez? Arrazoitu.

13 Garrantzitsua iruditzen zaizu munduko gertakarien berri izatea?

14 Taldeka jarrita, asmatu zuen herriari buruzko albiste bitxi bat. Gero, kontatu ikaskideei.

Gogoan hartu!

Albisteek gaurkotasuneko gaiak lantzen dituzte gehienetan, baina gure inguruan izaten diren bitxikeriak ere azaltzen dituzte batzuetan.

a) Mundu osoan zabalduta dagoen komunikazio-sare erraldoia.

b) Askotariko informazioak entzuteko balio du.

c ) Egunkariek eta aldizkariek osatzen dute.

d) Ikus-entzunezko teknologietan oinarritzen da.

2 Gurpil logikoa  Irakurri arretaz eta adierazi zer ataletan aurkituko zenukeen izenburu bakoitza.

HELBURUA AURRERA

Kirolak Politika Gizartea Mundua Kultura Bidaiak

Donostiako Musika Hamabostaldia abuztuaren 4an hasiko da

200 ekitalditik gora Gipuzkoako hiriburuan

prentsa Internet irratia telebista Sizilia, Italiako altxor ezkutua Sizilia ezagutzeko 10 proposamen

Galdera bat, hamaika erantzun

Nola aldatu dira eskolak zuen aitona-amonen garaitik zuenera? Denbora- bidaia egingo dugu. Identifikatu zer antzekotasun eta desberdintasun dauden eskolako azpiegituretan, lantzen diren gaietan, irakasteko moduan, liburuetan... Galdetu etxean, gauza gehiago jakiteko.

Lehen...

Orain...

Horma-irudia osatuko dugu ikasleen erantzunekin

• Behin inkestak eginda, bildu datu orokorrak eta jasotako erantzunak. Jarri datu esanguratsuenak horma-irudi batean, informazioa ikaskideekin partekatzeko. Aztertu gehien errepikatu diren erantzunak, eta identifikatu zer hobetu daitekeen eskolan. Baietz denon artean eskola hobe bat lortu!

Nola ikasi dut?

1 Kopiatu eta osatu koadernoan.

Denon artean banatu dugu lana. Errespetatu ditugu besteen iritziak.

Guztion artean hartu ditugu erabakiak.

Lan txukuna aurkeztu dugu.

Ondo

Hala-hola

Hobetu egin behar dugu

MUNDUKO SURFLARIRIK ONENAK LEHIATUKO DIRA EUSKAL HERRIKO SURF TXAPELKETAN

U7

INKESTA Datu orokorrak

- Non egin den:

- Parte-hartzaileak:

- Adina:

Erantzunak

6

3 Udal-hauteskundeak apirilaren 20an Herritarrek alkateak eta zinegotziak aukeratuko dituzte.

Gogoan hartu!

Sare sozialetan ere partekatzen dira albisteak.

1 Binaka bilduta, lotu

HEZKUNTZA EMOZIONALA

Ikasleek zenbait trebetasun ikasiko dituzte, emozioak identifikatzeko eta ezagutzeko, baita emozio horiek erregulatzen eta kudeatzen ikasteko ere (pertsonaren barruko dimentsioa). Halaber, beste pertsona batzuekin harremanetan jartzeko trebetasunak eskuratzeko eta gogobetetze-esperientziak izateko trebetasunak ere ikasiko dituzte (pertsonen arteko dimentsioa).

Pertsonaren barruko dimentsioa Pertsonen arteko dimentsioa

Emozioen kontzientzia eta erregulazioa

Autokontzeptua eta autoestimua

Gizarte-konpetentzia

Bizitzarako eta ongizaterako konpetentziak

Non dago proiektuan?

Ariketa zirraragarriak: unitate bakoitzaren hasieran proposatutako ikaskuntza-egoeretan agertzen dira, modu inplizituan.

Ariketa emozionalak: «Nola ikasi dut?» atalean daude, modu esplizituan. Ikasleek hau ulertu behar dute: egoera emozionalak eragina duela beren ikasteko moduan. Horretarako, ariketak egitean zer-nolako emozioak dituzten

Lexikoa

1 Lotu jatorrizko hitzak bi atzizkirekin eta sortu

familia lexikoak.

garbi

Gramatika

6 Zer kasutan daude azpimarratutako hitzak?

Adierazi, ereduan bezala.

– Neskekin egin dut topo plazan.

➜ NOREKIN, mugatu plurala

+ info gako honi buruz 29. orrialdea

identifikatu behar dute, baita zirrara horiek zein egoeratan diren positiboak eta zeinetan diren negatiboak identifikatu ere. Ikasturtean zehar, pertsonen barruko dimentsiotik pertsonen artekora igaroko gara. Era berean, konpetentzia emozionalean aurrera egingo da etapa osoan zehar.

HELBURUA

Kontsumo-ohiturak

Unitate honetan kotsumoari buruz pentsatzeko aukera izan duzu. Hausnartu zertan eragiten digun publizitateak, Gurpil logikoa erabiliz.

izotz

gozo

kirol

2 Idatzi hitz eratorri hauen jatorrizko hitza:

mendixka – mendizale – menditsu

belardi – belartza – belarjale

3 Osatu ogi hitzaren familia lexikoko hitzekin.

– … handia ireki dute eskola ondoan.

– Itxura biribila duen ogia: …

– … hainbat zaporetako ogiak egin ditu.

Ortografia

4 Idatzi zenbaki hauek zifratan:

– Seiehun eta laurogeita hamar.

ki A B C

– Bost mila zortziehun eta hogeita hamar.

– Hamazazpi mila berrehun eta berrogeita bost.

5 Idatzi letraz bakoitzak zenbat metro dituen.

tzaile ­zale ­gailu ­degi ­gile Iberdrola dorrea 165 m Puppy 13 m Hiru Erregeen Mahaia 2446 m

– Zenbait katurentzat ekarri dugu janaria.

– Musikariekin atera zen abeslaria oholtzara.

– Ikasleek opari bat dute irakaslearentzat

– Lehengusuentzat dira zapatak.

– Hainbat gurasorekin izan dut eztabaida.

– Artzainak txakurrarekin egin du lo.

7 Aurkitu galdera hauen erantzunak letra­zopan:

• Nola joan zara museora?

• Norentzat dira puxtarriak?

• Norekin haserretu da maisua?

• Zerez eginda dago maskara hori?

TAZTNERENA IFKZATNRKG NUAENOIKEE AKRZATKANN MOTORREZAT ZAOMEKNILA TXIENIOLEZ NOZRENJOZE

Semaforoa. Margotu koadernoan, ariketa bakoitzaren ondoan, honela: erantzuna badakizu laguntzarik behar izan baduzu erantzuna jakin ez baduzu

Arrazoitu Zer ondorioztatzen duzu? Zer hobetu behar duzu?

4

Identifikatu Nola jokatzen duzu?

1

Beharra duzunean bakarrik erosten dituzu gauzak, ala publizitateak eragiten dizu?

2 3

Kausa-efektu loturak Zergatik egiten duzu hori? Zer ondorio ditu zure jarrerak?

Abian da kontzientziazio-kanpaina!

Orain, taldeka sortu ditugun kartelak aurkeztuko ditugu:

Konparatu Nola jokatu beharko zenuke?

• Erakutsi zuen kartelak beste taldeei, eta eman kanpainaren berri elkarri.

• Apaindu eskolako korridoreak edo ikasgelako paretak zuen kartelekin.

Nola ikasi dut?

1 Unitate honetan, egin duzu zerbait lehenengoz? Gertatu zaizu zerbait lehen aldiz? Idatzi koadernoan.

Lehenengoz egin dut…

Lehenengo aldiz gertatu zait…

MUNDU DIGITALA

IKTak erabiltzen dira, informazioa lortzeko, hautatzeko eta erabiltzeko, dena delako ariketaren helburua kontuan hartuz. Gako honi esker, ikasleek planifikazioarekin, kudeaketarekin eta lanak egitearekin lotutako konpetentziak garatuko dituzte, baita Sareko komunikazioarekin hiritartasun digitalarekin lotutakoak ere. Era berean, IKTek aukera ematen dute «Flipped classroom» edo «ikasgela iraulia» motako dinamikak garatzeko, mota askotako baliabide digitaletatik abiatuta.

Non dago proiektuan?

Mundua Helbururen barruko proiektu digitalak baliabide multzo bat eskaintzen du, IKTen bitartez ikastea sustatzen duena. Unitateetan, ariketa batzuk ikono baten bitartez daude adierazita; ikono horrek honako hau adierazten du: ariketa ebazteko, baliabide digital bat kontsultatu behar dela, eta IKTak erabili behar direla. Ikaslearen liburuan eta webgunean, baliabide digital gehiago daude, IKTak sakonago lantzeko; IKT-IET

plana da baliabide horietako bat. Matematika eta Inguruaren Ezaguera arloetan, pentsamendu konputazionala hainbat zailtasun-mailatan lantzeko beren-beregi diseinatutako ariketak daude; zailtasuna kontzeptuarekin (entxufatu gabeko pentsamendu konputazionala), eta aplikazioarekin (ikasi Scratch erabiltzen) lotuta dago.

Zertarako erabiltzen dira IKT-gailuak?

IKT-gailuetan programa informatikoak edo aplikazioak (appak) instala ditzakegu. Appek askotariko lanak egiteko aukera ematen dute, hala nola idazteko, jolasteko, irudiak mozte ko, Interneten bilatzeko… Mahaigainean ikonoen bidez irudikatuta daude.

IKT-GAILUAK ERABILTZEN DITUGU Mahaigaina Aplikazio-ikonoa

deskargatu behar, zure konfiantzako pertsona heldu batek ikuskatu gabe.

Programen eta appen bidez, lan asko egin ditzakegu. Esate baterako:

IKASI ERABILTZEN SCRATCHJr Erabiltzeko, ukipen-pantaila ukitu eta… 1 ukitu edo klik egin behar da blokeen, botoien eta abarren gainean, aukeratu ahal izateko. 2 blokeak ukitu eta herrestan eraman behar dira, puzzlea balira bezala jartzeko. 3 atzamarrekin pantaila ukitu behar da, zoom egiteko; hau da, handia- go edo txikiago ikusteko.

9:45 AM 100%

Izen-abizenak:

NOLA ERABILTZEN DA SCRATCHJr? 2. FITXA

1 Nola azalduko zenioke ScratchJr aplikazioaren funtzionamendua, tresna hori inoiz erabili ez duen norbaiti, hala nola zure aitonari? Azaldu.

2 ScratchJr erabiltzeko gailurik onena tableta da; zergatik? Aukeratu hitz zuzena eta osatu azalpena. Tableta gailu finkoa mugikorra delako , eta ScratchJr, berriz, appa.

ScratchJr gailuaren pantaila sagua ukituz erabiltzen delako, eta hobe delako handia txikia izatea, ikustea eta ukitzea zailagoa errazagoa izateko

iPad 3

ADI! Zure adina kontuan hartuz, ez duzu zure gai lu mugikorrean aplikaziorik

EBALUAZIOA

Ebaluazioak etapa honetarako zehaztuta dauden ikasleen irteera-profilei erantzun behar die; profil horiek konpetentzien araberakoak dira, eta ezarritako ebaluazio-irizpideetan zehaztuko dira. Ikasleek zenbait ariketa egingo dituzte; horien bitartez, agerian utziko dute oinarrizko ezagutzak eskuratu dituzten, eta horiek eskuratzeko moduan dituzten indargune eta ahuleziez jabetu diren.

Non dago proiektuan?

Autoebaluazio- eta koebaluazio-prozesuak gauzatzeko errubrikak eta beste tresna batzuk erabiltzeaz gain, testuliburuan portfolio bat ere badago, ikasleek unitate bakoitzean «zer ikasi duten» eta «nola ikasi duten» jakin dezaten, indarguneak identifikatuz horiek finkatzeko, eta ahuleziak hurrengo unitateetan erronka berri bihur daitezen.

HELBURUA URRERA

Lexikoa

1 Sailkatu hitzok, eremu semantikoa kontuan hartuz:

sardexka – uztaila – tenisa martxoa – igeriketa – labana eskia – koilara – urtarrila

Mahai-tresnak Kirolak Hilak

2 Ezabatu arrotza eremu semantiko bakoitzetik

marrazoa, balea, izurdea, piperra

arrosa, berdea, bitxilorea, krabelina

arkatza, bolaluma, garbigailua, koadernoa

3 Zein dira ezabatu dituzun hitzen eremu semantikoak? Erantsi beste bi hitz bakoitzari.

Ortografia

4  Noiz ireki zituzten lehen aldiz eraikinok?

Bilatu informazioa eta osatu:

A B C

A. Guggenheim museoa … .

B. Kursaal jauregia … .

C. Artium museoa … .

5 Erreparatu eta idatzi jarduera bakoitza zer ordutan den.

SAIBIGAIN KIROLDEGIA

08: 00 15: 15 16: 45 18: 30

Gramatika

6 Osatu NOREN edo NONGO kasuak erabiliz.

– Itsaso… ura gazia da.

– Inguruko herri… jauregiak oso ezagunak dira.

– Zuzendari… mahaia paperez beteta dago.

– Artzain… etxolak mendian daude.

– Hainbat hiri… alkateak bildu dira.

– Zenbait ikasle… azterketak zuzendu ditut.

7 Erantzun galderei, parentesi barrukoa kontuan hartuz.

• Nongo armairuan dago katilua? (sukalde)

• Nori erosi diozu oparia? (lehengusu)

• Noren argazkia da hori? (lehendakari)

• Nori eman diote saria? (hainbat sukaldari)

• Noren arropa da hau? (ikasleak)

• Nongo lagunak dira? (hainbat herri)

• Nori erori zaio liburua? (ama)

Semaforoa. Margotu koadernoan, ariketa bakoitzaren ondoan, honela: erantzuna badakizu laguntzarik behar izan baduzu erantzuna jakin ez baduzu

Zer berri? Zaharrak berri

Konturatuko zinen teknologia berriek gero eta leku handiagoa hartzen dutela gure bizitzetan, eta garrantzitsua dela neurriz erabiltzea. Teknologia berriei buruz hausnartuko dugu, Aztertu

Teknologia berriak gure bizitzetan Bilakaera 1 Zer aldatu da gure aitona-amonen garaitik? Etorkizunean zer aldatuko da?

Arrakala 2 Jende guztiak ditu teknologia berriak eskura? Zergatik? Zer arazo eragiten ditu horrek?

Onurak eta kalteak 3 Zer onura ditu teknologiaren aurrerapenak? Zertarako da erabilgarria? Eta zertarako arriskutsua?

Albistegi digitala osatuko dugu guztion albisteekin Iritsi da gure albisteak argitaratzeko unea! Idatzi ditugun albisteak onlinealbistegi batean argitaratuko ditugu.

• Ikasle bakoitzak bere albistea argitaratuko du.

• Irakurri ikaskideen albisteak eta aukeratu bitxiena!

Nola ikasi dut?

1 Zure ustez, zertarako balio dizute unitateko eduki hauek? Azaldu:

• Albistea idazten jakitea.

• NORI, NOREN eta NONGO deklinabide-kasuak bereiztea eta ondo erabiltzea.

• Datak eta orduak idazten jakitea.

• Literatura-jolasak egitea.

eta lotu teknikarekin.

Sekuentziaziorako eta teknikak

lantzeko proposamenak

Informazio gehiago gako hauei buruz: Lankidetzako ikaskuntza Pentsamenduaren garapena Hezkuntza emozionala

Lankidetzako ikaskuntza

Taldeebaluazioa ekintza positiboak nahiz mantendu beharrekoak eta zein diren hobetzeko modukoak, eta zer neurritan haien arteko lan-harremanak diren eraginkorrak eta lagungarriak helburuak lortzeko.

1

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Buru pentsalariak

gero, bidezko hobekuntza guztiak proposatu behar dira. Komeni da autoebaluazioa eta koebaluazioa sartzea, ikasleak protagonistak izateko beren indarguneak eta hobetzeko aukerak detektatzeko orduan, lankidetzan lan egiteko. Autoreak/Egokitzapena: Varas, M.; Rodríguez, A.; García, G.; Acosta, E.; Moya, P.; Delgado, C., eta Wazne, C. autoreen aldaera. José Ramón Otero Irakaskuntza Kooperatiba. Ártica ikastetxea.

1. Irakasleek ariketa planteatu ondoren, ikasleek (talde txikitan jarrita) elkarri azalduko diote beren ustez nola egin behar den proposaturiko jarduera edo erronka.

2. Helburua eta egin beharreko urratsak argi daudenean, ariketa banaka egingo dute.

3. Zalantzarik egonez gero, errepikatu egingo da azaldutako prozedura. Talde berean askotariko soluzioak daudenean ere errepikatu egingo da.

Oharra: errepikatze-prozesu bakoitza norabide bikoitzean ikasteko beste aukera bat balitz bezala bizi behar da; norabide bikoitz hori taldekideen arteko interakzioak sustatzen du.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile

Autoreak/Egokitzapena: Kagan, S. autorearen aldaera..

1. «Buru pentsalariak» teknikaren aldaera da. Taldekideen arteko azalpenen ostean, eta ariketa banaka egin ondoren, parte-hartzaile bakoitza 1etik 4ra zenbakituko da (taldea 4 kidekoa izanez gero).

2. Gero, irakasleak zenbaki bat aukeratuko du, ausaz; zenbaki hori duen ikasleak erantzuna emango du, taldearen izenean. Teknika honetarako, erantzun aurreko fasean talde osoak argi izan behar du soluziora heltzeko erabili den prozedura.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Oharra: zenbaki batez aukeraturiko ikasleari ebaluazioaren ikuspegitik egiten zaion balioespenak ez du eraginik izango gainerako taldekideengan. Ez da sortuko etorkizuneko taldeak eratzea baldintzatzen duen etiketarik. Bestalde, ikasleei arrakastak bermatu nahi dizkiegu; garrantzitsua da egiten zaizkien galderak haien aukeretatik hurbilekoak izatea. Horrela, ikasleen autoestimua indartu, konfiantza hobetu, etiketak ekidin eta etorkizunean ere ariketa arrakastatsuak bermatuko ditugu.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile

Autoreak/Egokitzapena: Faickney, A. autorearen brainstorming edo ideia-jasa teknikaren aldaera.

1. Talde txikiak eratuko dira, eta, ariketa planteatu ondoren, ideiak edo erantzunak banaka pentsatzeko astia emango diegu ikasleei. Garrantzitsua da fokua soluzioan edo emaitzan ez jartzea, soluziora heltzeko jarraitu behar den prozeduran baizik.

2. Ondoren, erlojuaren orratzen noranzkoan, partekatu egingo dira ideiak eta erantzunak. Taldeko haur guztiek hartuko dute parte, aldez aurretik ezarritako txanden arabera eta antzeko denbora tartean.

3. Fase hau amaitutakoan, banaka jarrita, ikasleek taldekideen ideietan oinarrituz ebatziko dute ariketa.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Egiaztatu 4

Autoreak/Egokitzapena: Calvo, J; Mesa, R., eta Quevedo, V.

1. Ariketa banaka egin ondoren, eta talde handian edo irakasleak zuzendu baino lehen, soluzioak talde txikitan partekatuko dira, egiaztatzeko, zuzentzeko, arrazoitzeko eta hainbat jardunbide trukatzeko.

2. Teknika honek aukera ematen du ikasleek ahoz azaltzeko ariketari emandako erantzuna; zenbait kasutan, gainera, estrategia berriak azalduko dizkiete ikaskideei.

3. Egon daitezkeen zalantzak taldean ebatzi ezean, irakasleak beste talde bati planteatuko dizkio, talde handian ebazteko fasean. Irakaslea, betiere, erantzuna emateko azken baliabidea izango da.

Taldeka interpretatu 5

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile

Autoreak/Egokitzapena: David eta Roger Johnson eta Pujolàs, P. autoreen aldaera.

1. Talde txikiak osatu ondoren, testu bat irakurtzea edo irudi bat ikuskatzea proposatuko zaie ikasleei.

2. Bi kasuotan, helburua ulermena da, arlo guztietan eta eguneroko bizitzan dauden testu jarraituak

LANKIDETZAKOIKASKUNTZA

2. Teknika honek aukera ematen du ikasleek ahoz azaltzeko ariketari emandako erantzuna; zenbait kasutan, gainera, estrategia berriak azalduko dizkiete ikaskideei.

3. Egon daitezkeen zalantzak taldean ebatzi ezean, irakasleak beste talde bati planteatuko dizkio, talde handian ebazteko fasean. Irakaslea, betiere, erantzuna emateko azken baliabidea izango da.

LANKIDETZAKOIKASKUNTZA

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Taldeka interpretatu 5

Autoreak/Egokitzapena: David eta Roger Johnson eta Pujolàs, P. autoreen aldaera.

1. Talde txikiak osatu ondoren, testu bat irakurtzea edo irudi bat ikuskatzea proposatuko zaie ikasleei.

2. Bi kasuotan, helburua ulermena da, arlo guztietan eta eguneroko bizitzan dauden testu jarraituak edo etenak aurkeztuz.

3. Gero, eta erlojuaren orratzen noranzkoan, ikasle bakoitzak (banaka eta ahoz) partekatu egingo du irakurritakoaren edo ikusitakoaren interpretazioa; ondoren, denek batera erantzungo diete horri buruz egin diren galderei.

Entzulearen eskaria 6

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile

Autoreak/Egokitzapena: Hezkuntza Berrikuntzako Laborategiaren aldaera. Ártica ikastetxea. José Ramón Otero Irakaskuntza Kooperatiba.

1. Talde txikitan, irakasleak ariketa bat proposatuko du eta ikasleek, banaka jarrita, hori ebazteko modua pentsatuko dute.

2. Hitz egiteko txanda irekiko da, taldekide bakoitzak ariketari nola emango dion erantzuna azaltzeko. Taldeak proposamenik interesgarriena aukeratuko du ariketari erantzuna emateko.

3. Teknika honen bidez, ariketari erantzuna emateko behar diren trebetasunak ez ezik, taldearekin enpatizatzeko eta argi zein segurtasunez komunikatzeko trebetasun batzuk ere garatuko dira.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Lapitzak erdira 7

Autoreak/Egokitzapena: Kagan, S.; Pujolàs, P.

1. Talde heterogeneoak osatu ondoren, lau galderatan egituraturiko ariketa batetik abiatuko gara.

2. Taldekide bakoitzari galdera bat esleituko zaio eta lapitza mahaiaren erdian utziko du.

3. Txandaka, galdera horren ardura duen pertsonak soluzioa irakurri eta proposatuko du; taldekideek iritzia emango dute (hau ere txandaka, denek parte hartzeko), eta soluziora nola heldu eztabaidatuko da.

4. Argi dutenean, lapitza hartu eta ebatzi egingo dute ariketa (hitz egin gabe). Ariketa ebaztean taldekideren bati galdera bat sortzen bazaio, berriro utziko du lapitza erdian, ariketa gelditzeko eta taldekideei zalantza azaltzeko. Galdera guztiak dinamika hori erabiliz ebatziko dira.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile 1-2-4 8

Autoreak/Egokitzapena: Pujolàs, P.

1. Talde osoari galdera bera planteatuz abiatuko gara.

2. Lehenik, banaka jarrita, ikasle bakoitzak erantzuna pentsatu eta idatzi egingo du.

3. Gero, binaka jarrita, erantzunak trukatuko dituzte, eta, ados jarriz, erantzun bakarra idatziko dute.

4. Azkenik, lauko taldetan jarrita, bikoteen erantzunak eztabaidatuko dituzte, eta dinamika bera errepikatuko dute; amaitzeko, talde osorako komuna den erantzun batera helduko dira.

Taldeak: 2-4 parte-hartzaile Orri birakaria 9

Autoreak/Egokitzapena: Kagan, S.; Pujolàs, P.

1. Orri zuria eta kolore bateko arkatz markatzailea emango zaizkio taldekide bakoitzari.

2. Jarraibidea emango da: hainbat erantzun dituen galdera, segidak, marrazkiak, istorioak sortzea, etab.

3. Taldekide bakoitzak, txandaka, erlojuaren orratzen noranzkoan, ekarpen bat edo gehiago idatziko du

1. Talde osoari galdera bera planteatuz abiatuko gara.

2. Lehenik, banaka jarrita, ikasle bakoitzak erantzuna pentsatu eta idatzi egingo du.

3. Gero, binaka jarrita, erantzunak trukatuko dituzte, eta, ados jarriz, erantzun bakarra idatziko dute.

Lankidetzako ikaskuntza

Orri birakaria 9

Taldeak: 2-4 parte-hartzaile

4. Azkenik, lauko taldetan jarrita, bikoteen erantzunak eztabaidatuko dituzte, eta dinamika bera errepikatuko dute; amaitzeko, talde osorako komuna den erantzun batera helduko dira. Autoreak/Egokitzapena: Kagan, S.; Pujolàs, P.

1. Orri zuria eta kolore bateko arkatz markatzailea emango zaizkio taldekide bakoitzari.

2. Jarraibidea emango da: hainbat erantzun dituen galdera, segidak, marrazkiak, istorioak sortzea, etab.

3. Taldekide bakoitzak, txandaka, erlojuaren orratzen noranzkoan, ekarpen bat edo gehiago idatziko du (egon daitekeen erantzun-kopuruaren arabera, talde osoak har dezake parte), baina errepikatu gabe. Garrantzitsua da taldekideen artean idazkaririk ez egotea. Bakoitzak bere ideiak idatzi behar ditu. Ekarpen horiek idatzi ahala, gainerako taldekideak adi egongo dira, eztabaidatzeko edo ñabardurak egiteko.

4. Amaierako produktua talde osoaren ardura izango da. Denek parte hartzen dutenean, eta bidezkoa bada, talde handian komentatuko da; irakaslea dinamizatzailea izango da.

Taldeak: 2-4 parte-hartzaile 5 minutuko geraldia 10

Autoreak/Egokitzapena: Kagan, S.; Pujolàs, P.

1. Taldeari azaltzeko orduan, irakasleak bost minutuko geraldia ezarriko du.

2. Bikoteak egingo dira, edukiari buruz pentsatzeko nahiz hausnartzeko eta gutxienez gaiari buruzko bi zalantza galdetzeko.

3. Ondoren, bi bikote batuko dira, 4ko talde bat osatzeko eta zalantzei erantzuten saiatzeko.

4. Azkenik, txandaka, bikoteek edo taldeek beren galderetako bat egingo diete gainerako taldeei, galderak errepikatu gabe. Gainerako taldeetako ikasleek zalantza ebazten ez badute, irakasleak azalduko du.

Oharra: denbora egokitu egin daiteke, landu beharreko gaiaren zailtasunaren arabera.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Taldeka irakurri

Autoreak/Egokitzapena: Pujolàs, P.

1. Testu bat irakurri edo bideoak nahiz diapositibak ikusiko dira.

2. Taldekide batek ozen irakurriko du paragrafo bat.

3. Hurrengoak (erlojuaren orratzen noranzkoan) azaldu edo laburbildu egingo du testu hori.

4. Ondoren, gainerako taldekideek esan beharko dute ados dauden ala ez azalpenarekin, eta ñabardurak egin edo informazio gehiago emango dute.

5. Paragrafoa laburbildu duen bigarren taldekide horrek, gero, hurrengo paragrafoa irakurriko du; segida hori testua amaitu arte errepikatuko da.

Talde izenduna 12

Autoreak/Egokitzapena:

Delbecq eta Van de Ven

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile

1. Ariketa edo galdera idatzi batetik abiatuko gara; talde osoak erraz ulertzeko modukoa izango da.

2. Hartu beharreko erabakiari edo erabakiei buruzko banakako «ideia-jasa» egin ondoren, zenbakiak jarrita ordenatuko dira, eta koadernoan, orri batean edo txarteletan idatziko dira.

3. Talde bakoitzeko kide guztien artean eztabaidatuko da; taldekide batek ideia guztiak idatziko ditu eta gainerakoek azalpenak emango dituzte.

4. Ondoren, bozkatu egingo dira ideiak.

5. Taldea gehien ordezkatzen duenak izango du balioespenik handiena, eta lehentasuna izango du talde handian.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Batu 13

Autoreak/Egokitzapena: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

1. Banaka egin beharreko ariketa bat proposatzen da; ikasleek erantzuna edo iritzia eman beharko

3. Talde bakoitzeko kide guztien artean eztabaidatuko da; taldekide batek ideia guztiak idatziko ditu eta gainerakoek azalpenak emango dituzte.

4. Ondoren, bozkatu egingo dira ideiak.

5. Taldea gehien ordezkatzen duenak izango du balioespenik handiena, eta lehentasuna izango du talde handian.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Batu 13

Autoreak/Egokitzapena: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

1. Banaka egin beharreko ariketa bat proposatzen da; ikasleek erantzuna edo iritzia eman beharko dute: «Nire ustez… zeren…».

2. Taldekideen artean aztertuko dute. Banaka jarrita, erantzunak entzun ahala, idatzi egingo dituzte ekarpenen bat egiten duten erantzunak edo iritziak, edo erantzuna osatzen edo sakontzen dutenak.

3. Talde guztien artean komentatuko da, parte-hartzaile bakoitzaren ekarpenei esker aberasturiko erantzunak kontuan hartuz. Era berean, gainerako taldeek emandako ekarpenekin ere aberastu daiteke.

4. Azkenik, parte-hartzaile bakoitzak birformulatu egin dezake bere hasierako erantzuna, ikaskideek talde handian egindako ekarpenei esker.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Buru-hausgarria 14

Autoreak/Egokitzapena: Aronson, E.; Kagan, S.; Pujolàs, P.

1. Lau arlotan edo «azpigaitan» banatzeko moduko gai multzo batetik abiatuko gara. Taldekide bakoitzari bat emango zaio.

2. Ikasle bakoitzari baliabideak emango zaizkio, eta denbora tarte bat utziko da taldekide bakoitzak gaian sakontzeko.

3. Azpigai bera ikertu duten «aditu taldeak» antolatuko dira, eta horiek bildu egingo dira ezaguerak partekatzeko eta sakontzeko.

4. Taldekide bakoitza bere jatorrizko taldera itzuliko da, eta aurreko urratsean adituen ekarpenekin aberasturiko zatia azalduko die taldekideei.

5. Amaitzeko, talde bakoitza eduki guztia biltzen eta laburbiltzen joango da, kartoi mehe batean edo aplikazio digital baten bidez.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Autoreak/Egokitzapena: Pujolàs, P. ; Kagan, S. (aldaera).

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile

1. Orri zuri baten eta bolaluma nahiz arkatz markatzaile baten laguntzaz (talde bakoitzak kolore batekoa), taldekide bakoitzak planteaturiko egoeraren erantzuna idatziko du: «Nire ustez...» («orri birakaria» teknikan egindakoaren antzean).

2. Ondoren, proposamenak taldekide guztien artean partekatuko dira, eta erantzun bakarra adostuko da; erantzun hori orri birakarian idatziko da, aukeraturiko koloreko bolalumarekin edo arkatz markatzailearekin: «Gure taldearen iritziz...».

3. Gero, erlojuaren orratzen noranzkoan, orri birakariak hurrengo taldeari emango zaizkio; talde horrek, aukeraturiko kolorea duen bolaluma edo arkatz markatzailea erabiliz, erantzuna idatziko du, aurreko taldearen erantzunen azpian. Eta horrela, harik eta orri birakariak talde guztietatik igaro arte.

4. Orri birakaria talde bakoitzera itzultzen denean, jasotako ekarpenak irakurriko dituzte eta adosturiko erantzun bat emango dute: «Gainerako taldeen ekarpenak irakurri ondoren, gure taldearen ustez, planteaturiko egoeraren erantzuna…». Erantzun horiek ikaskideei azaltzeko aukera dago, eta, horretarako, bozeramaile bat egongo da talde bakoitzean.

Zalantza-zakua 16

Autoreak/Egokitzapena: Tallón, M.ª J., honetan oinarrituz: Kagan, S.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile

1. Gaia edo edukia aztertu ondoren, ikasle bakoitzak zalantzaren bat idatziko du.

2. Taldekide guztien artean aztertuko dute, eta, zalantzaren bat argitu gabe geldituz gero, «zalantzazakuan» sartuko da.

3. Ondoren, talde handian, irakasleak banan-banan aterako ditu idatzitako zalantzak; talde bakoitzean, horren erantzunari buruz eztabaidatzea proposatuko du.

4. Talderen batek erantzuna badaki, bozeramaile baten bidez azalduko du. Zalantza hori planteatu

4. Orri birakaria talde bakoitzera itzultzen denean, jasotako ekarpenak irakurriko dituzte eta adosturiko erantzun bat emango dute: «Gainerako taldeen ekarpenak irakurri ondoren, gure taldearen ustez, planteaturiko egoeraren erantzuna…». Erantzun horiek ikaskideei azaltzeko aukera dago, eta, horretarako, bozeramaile bat egongo da talde bakoitzean.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile

Autoreak/Egokitzapena: Tallón, M.ª J., honetan oinarrituz: Kagan, S.

1. Gaia edo edukia aztertu ondoren, ikasle bakoitzak zalantzaren bat idatziko du.

2. Taldekide guztien artean aztertuko dute, eta, zalantzaren bat argitu gabe geldituz gero, «zalantzazakuan» sartuko da.

3. Ondoren, talde handian, irakasleak banan-banan aterako ditu idatzitako zalantzak; talde bakoitzean, horren erantzunari buruz eztabaidatzea proposatuko du.

4. Talderen batek erantzuna badaki, bozeramaile baten bidez azalduko du. Zalantza hori planteatu duen taldeak erantzuna idatziko du, gainerako ikasle guztiek edo irakasleak balioztatzen dutenean.

5. Zalantza ebatzi gabe gelditzen bada, irakasleak ebatziko du.

6. Teknika amaitu ondoren, garrantzitsua da talde bakoitzean idatzitako erantzunak irakurtzea edo ahoz esatea, benetan ebatzi direla egiaztatzeko.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Lana prestatu 17

Autoreak/Egokitzapena: Ártica ikastetxeko Hezkuntza Berrikuntzako Laborategiaren aldaera, David eta Roger Johnson autoreetan oinarrituz

1. Irakasleak zer lan egin behar den azalduko du.

2. Taldeak urratsez urrats ikuskatuko du lana, helburua ondo ulertu dela segurtatzeko. Horretarako, urratsak parte-hartzaileen artean banatu daitezke. Lehen ikasleak urratsa irakurriko du eta zertan datzan azaltzen saiatuko da, bere hitzak erabiliz. Taldekideek azalpena balioesten badute edo ekarpenekin aberasten bada, bigarren pertsonaren txanda izango da, eta horrela.

3. Urratsak azaldu eta egin ondoren, taldeak berrikusi egingo du lana, ondo egin dela segurtatzeko eta kide guztiek ulertu dutela egiaztatzeko.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Galdera-katea 18

Autoreak/Egokitzapena: Pujolàs, P.

1. Talde bakoitzak aztertzen ari den gaiari buruzko galdera bat pentsatu eta idatziko du. Ezin dira galderak errepikatu.

2. Taldeko bozeramaileak ozen egingo dio galdera ondoko taldeari, erlojuaren orratzen noranzkoan.

3. Galdera jasotzen duen taldeak erantzuna adostu, eta bozeramileak ozen esango du.

4. Urratsak behin eta berriz egingo dira, harik eta azken taldeak galdera-katea hasi duen taldeari galdera egin arte.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Hitzen eta esaldien jolasa 19

Autoreak/Egokitzapena: Pujolàs, P. eta Kagan, S. autoreen lanean oinarrituta.

1. Talde bakoitzak azterturiko gaiari buruzko lau hitz desberdin pentsatu eta idatziko ditu. Taldeek ezin dituzte hitzak errepikatu.

2. Talde bakoitzak, adostasunez, bi esaldi egingo ditu hitz bakoitzarekin: bata azterturiko gaiaren testuinguru berean eta bestea antzeko testuinguru batean.

3. Erlojuaren orratzen noranzkoan, talde bakoitzeko bozeramaileak ahoz esango dizkio hitzak hurrengo taldeari.

4. Bigarren puntuko jarraibideak kontuan hartuz, taldeek bi esaldi egingo dituzte jasotako hitzetako bakoitzarekin.

5. Prozesua behin eta berriz egingo da, harik eta talde bakoitzak aukeraturiko hitzak guztiei heldu arte.

6. Denen artean komentatuko da, hitz berekin egindako esaldiak azalduz eta konparatuz.

LANKIDETZAKOIKASKUNTZA

4. Bigarren puntuko jarraibideak kontuan hartuz, taldeek bi esaldi egingo dituzte jasotako hitzetako bakoitzarekin.

5. Prozesua behin eta berriz egingo da, harik eta talde bakoitzak aukeraturiko hitzak guztiei heldu arte.

6. Denen artean komentatuko da, hitz berekin egindako esaldiak azalduz eta konparatuz.

Mahai-ingurua 20

Autoreak/Egokitzapena: Kagan, S.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile

1. Banaka, erlojuaren orratzen noranzkoan, erantzuna (soluzioa) emango zaio planteaturiko arazoari.

2. Taldekideen erantzun, iritzi eta arrazoi guztiak entzungo dira.

3. Taldeak eztabaidatu, eta galdera bakarra adostuko du; ahoz azalduko die erantzuna gainerako taldeei, bozeramailearen bidez.

Lauren arteko eskema 21

Autoreak/Egokitzapena: Aronson, E.; Kagan, S.; Pujolàs, P.

1. Banaka, azterturiko gaiaren eskema egingo da.

2. Binaka jarrita, eskema komentatuko da, haren enuntziatuak elkarrekin osatuz.

Taldeak: 4 parte-hartzaile

3. Taldeka, berriz ere komentatu eta osatu egingo dira eskemaren enuntziatuak, koherentzia orokorra taldekide guztien artean ikuskatuz.

4. Talde bakoitzeko bozeramaileak emaitza taldeei azaldu, eta talde guztien bozeramaileen ekarpenekin osatuko da eskema, behin betiko eskema sortzeko.

Oharra: Lankidetzako «1-2-4» eta «batu» tekniken aldaera gisa sortu da, ikaskuntzako estrategia hauekin konbinatuz: «oinarrizko eskema», «kontzeptu-mapa», «lotura-mapa», «denbora-lerroa», etab.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

22 Gai partekatuak

Autoreak/Egokitzapena: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Taldeak: 2-4 parte-hartzaile

1. Banaka, eskema bat egingo da esleituriko puntu baten inguruan (taldekide bakoitzak puntu bat landuko du).

2. Binaka jarrita, elkarrekin komentatuko dute; egindako eskemak konparatu eta erkatu, eta ezaugarri berdinak eta desberdinak ezarriko dira.

3. Taldeka, eskemak berriro partekatuko dira, ezaugarri berdin eta desberdin berriak ezarriz. Taldekide guztiek koherentzia orokorra ikuskatuko dute.

4.Talde bakoitzeko bozeramaileak taldearen behin betiko eskema azalduko die gainerako taldeei.

Oharra: Lankidetzako «lauren arteko eskema» teknikaren aldaera gisa sortu da. Baina kasu honetan ikasleek hau aztertu behar dute: taldeak zenbat kide dituen, hainbat egoera edo gai (elkarrekin zerikusia dutenak), ezaugarri edo alderdi jakin batzuen inguruan (batzuk berdinak eta beste batzuk desberdinak).

PENTSAMENDUARENGARAPENA

Pentsamenduaren garapena

Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Autorea: Decroly, O.; A. Escamillak egokituta.

Deskribapena: ideia nagusi batean oinarrituz, ideia hori aztertzeko lagungarriak diren galderak sortzen dira.

Ekintza: irakasleek landu behar den edukiari buruzko galderak egingo dituzte; galdera horiek zerikusia izango dute espazioarekin, denborarekin, jatorriarekin, erabilgarritasunarekin, lanarekin, etikarekin, moralarekin eta gizartearekin.

Oharrak: ahoz edo idatziz landu daiteke, antolatzaile grafikoaren laguntzaz. Komeni da hasieran talde handian egitea, ikasleek metodoa ikasi arte. Zuzenketak enpatikoak izango dira, ikasleen interesa eta motibazioa mantentzeko. Amaitu ondoren, ikasleek laburpena egingo dute.

Espazio-loturak Kokapena, tamaina, distantzia, forma Non dago? Nolakoa da? Non gertatu da?

Lotura etikoak, moralak eta sozialak

Ohiturak, jaiak, gertaerak, ospakizunak, arauak, balioespena Nola jarduten da? Zer araurekin edo jarraibiderekin? Zer balioespen egiten dugu?

Erabilgarritasun- eta lan-loturak

Ondorioak, helburua, lanbideak, tresnak edo erremintak Zertarako?

Zein dira ondorioak? Nor? Zerekin?

Ideia nagusia

Banakakoa, lankidetzataldekoa edo talde handikoa izan daiteke.

Denbora-loturak

Denboran kokatu: iraupena, jarraipena, aldiberekotasuna Noiz?

Zenbat denboratan? Lehenago, gero, aldi berean?

Jatorri-loturak

Zehaztasuna espazioan eta denboran, jatorrizko materialak, eragina duten sustraiak Nondik? Noiztik? Zerekin? Badu antzik? Badu desberdintasunik?

Zergatizko loturak

Arrazoiak, zergatiak, argudioak Zergatik? Zertarako?

Autoreak: Hernández, P., eta García, L. A.; A. Escamillak egokituta.

Deskribapena: pentsamendua eduki batean oinarrituz antolatzen da; identifikatu egiten da, konparatu, kausak eta efektuak lotu, arrazoitu eta balioetsi.

Ekintza: fase bakoitzeko galdera egiten da; horrela, ikasleek pentsatu, eta ikaskideekin partekatuko dute beren pentsamendua.

Oharrak: ahoz edo idatziz landu daiteke, antolatzaile grafikoaren laguntzaz. Komeni da hasieran talde handian egitea, ikasleek metodoa ikasi arte. Zuzenketak enpatikoak izango dira, ikasleen interesa eta motibazioa mantentzeko. Amaitu ondoren, ikasleek laburpena egingo dute.

Arrazoitu, balioetsi Zer ondorio ateratzen dugu?

Zer balioesten dugu?

Identifikatu Zer da? Nolakoa da? Hainbat mota daude?

1

Gurpil 2 4 logikoa 3

Kausa-efektu loturak finkatu

Zergatik? Zein dira ondorioak?

Konparatu

Honetan da antzekoa: …?

Honetan da desberdina: …?

Bigarren

Banakakoa, lankidetzataldekoa edo talde handikoa izan daiteke. Gurpil logikoa

PENTSAMENDUARENGARAPENA

Alderdi guztiak aztertu (AGA) 3

Autorea: De Bono, E.; A. Escamillak egokituta.

Deskribapena: teknika honek pentsamenduaren malgutasuna sustatzen du; gainera, aukera ematen du zehatz aztertzeko zergatik gertatzen den egoera jakin bat, zergatik jarduten dugun modu jakin batean, etab.

Ekintza: zenbait galdera egiten zaizkie ikasleei: zergatik…?, zer…?, zer arrazoi…?, zergatik behar dugu…?, zer dela eta…?, etab.

Oharrak: ahoz edo idatziz landu daiteke, antolatzaile grafikoaren laguntzaz. Amaitu ondoren, ikasleek laburpena egingo dute. Komeni da hasieran talde handian egitea, ikasleek metodoa ikasi arte. Zuzenketak enpatikoak izango dira, ikasleen interesa eta motibazioa mantentzeko.

Denbora-lerroa 4

Autoreak: Gantt-en diagraman oinarrituta, J.Calvok egokituta; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Banakakoa, lankidetzataldekoa edo talde handikoa izan daiteke.

Banakakoa eta lankidetza- taldekoa izan daiteke.

Deskribapena: lagungarria da denbora jakin batean izandako gertaerak edo fenomenoak antolatzeko. Edozein gertaera edo istorio (benetakoa nahiz asmatua) ulertzeko eta adierazteko erabil daiteke, segida kronologiko bat grafiko bidez edo buruz irudikatuz, modu bisualean.

Ekintza: irakurri edo entzun duten istorioari edo gertaerari edo kontatu nahi dutenari buruzko denbora-lerroa egingo dute ikasleek koadernoan. Hasieran, modu grafikoan egin behar da; gero, barneratu egingo dute eta denbora-lerro hori buruz eraikitzen jakin behar dute, bizitzan planteatzen zaizkien egoera guztiei dagokienez.

Oharrak: komeni da aldez aurretik adibide batzuk ematea, batez ere hasierako mailetan. Teknika oso erabilgarria da irakurgai baten edukia ulertzeko eta antolatzen jakiteko edo istorio bat asmatzeko, edozein prozesu antolatzeko (bilakaera historikoa, uraren zikloa…), problemak ebazten dituen prozedura azaltzeko, etab.

Informazioa: 1. gertaera...

Informazioa: 3. gertaera...

Informazioa: 5. gertaera...

Informazioa: 7. gertaera...

Informazioa: 2. gertaera...

Informazioa: 4. gertaera...

Informazioa: 6. gertaera...

Informazioa: 8. gertaera...

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Istorio-laukia 5

Autoreak: Spectrum proiektua: Gardner, Feldman eta Krechevsky; A. Escamillak egokituta.

Deskribapena: teknika honen helburua istorioak kontatzeko gaitasuna garatzea da; horretarako, istorio bat proposatzen da agertoki batean eta pertsonaia batzuekin; hori guztia malgutasunez egiten da, agertokiaren, pertsonaien eta edukien aukerak gehiago izateko, pentsamenduko trebetasunen garapena sustatuz.

Ekintza: istorio-laukian adierazitako eszenarekin zerikusia duen istorioa aurkeztuko du irakasleak; egitura erraza izango du, eta, egitura horretan oinarrituz, galderak egingo ditu:

• Hasiera: non gertatu zen?, nor ziren?, noiz gertatu zen?

Agertokia edo pertsonaiak

Hasiera Non gertatu zen? Nor ziren? Noiz gertatu zen?

Talde handian egin daiteke. Ikasleek hitza eskatuko dute erantzunak emateko; gainera, errespetatu egingo dituzte gainerakoen iritziak, eta, desadostasunik badago, arrazoitu egingo dute beren jarrera.

• Korapiloa: zer gertatu zen?, non?, zergatik?, nor daude inplikatuta?

• Amaiera: nola konpondu zuten?, zer gertatu zen azkenean?

Honela amaituko dugu istorioa: «Hala bazan ala ez bazan, sar dadila kalabazan».

Oharrak: lehen fase gidatuago batetik (ikaslea motibatzeko eta istorioa gogoratzeko) bigarren fase batera igaroko gara; azken horretan, istorioak asmatzeko eskatuko diegu, lehen azaldu diren oinarrizko galderetan oinarrituz: hasiera-korapiloaamaiera.

Korapiloa Zer gertatu zen? Non? Zergatik?

Amaiera Nola konpondu zuten? Zer gertatu zen azkenean?

Autorea: Harvardeko Zero proiektuko Visible Thinking, egokituta.

Deskribapena: arrazoibidea eta azalpenak aktibatzeko estrategia da; egoera bat, problema bat edo galdera bat planteatzen zaie ikasleei. Zenbait minutuz hausnartu ondoren, erantzuna ikaskidearekin partekatzeko eskatuko diegu, eta erantzunera eramaten duten arrazoiak ere komentatzeko. Garrantzitsua da entzute aktiboa edukitzea.

Ekintza: edozein arlotako ariketa askotan erabil daiteke; adibidez, albiste batean, irakurgai batean, lan grafiko batean, abesti edo musika-lan batean, kirol-ariketa batean, matematika-problema batean, gertaera natural edo sozial batean, etab. Irakaslearen galdera erraza izan daiteke; esaterako: Zer deritzozue…?

Oharrak: lankidetza-teknika baten bidez landu daiteke.

Egoera (albistea, matematikaproblema, prozesu naturala, soziala, irakurketa…).

Erantzun berria, ikaskide baten erantzuna eta arrazoiak entzun ondoren landua.

Erantzun komun partekatua.

Erantzun berria, ikaskide baten erantzuna eta arrazoiak entzun ondoren landua.

Banakakoa, lankidetzataldekoa edo talde handikoa izan daiteke. Pentsatu eta binaka jarrita

A + B ikasleek partekatu egiten dituzte erantzunak eta arrazoibideak

«B» ikaslea Erantzuna eta arrazoibidea

«A» ikaslea Erantzuna eta arrazoibidea 2. aukera 3. aukera 1. aukera

PENTSAMENDUARENGARAPENA

Arazo-bilatzailea 7

Autoreak: Elias, M. J.; Tobias, S. E. eta Friedlander, B. S.; A. Escamillak egokituta.

Deskribapena: teknika hau ona da gatazkaegoerak sakon aztertzeko, galderetan oinarrituz. Lehen fasean (Arreta jartzea, gogoratzea eta aztertzea), gertaerak ezagutzen eta aztertzen dira; bigarrenean (Balioestea eta erabakiak modu aktiboan proposatzea), faktore emozionalak sartzen dira, eta, apurkaapurka, iritzi kritikoa, balioespena eta inplikazio aktiboa datoz erabaki-hartzeetan.

Ekintza: irakasleek gatazka-egoera aurkeztuko diete ikasleei, eta, ondoren, aipaturiko bi faseetako galderak egingo dira.

Oharrak: ahoz edo idatziz landu daiteke, antolatzaile grafikoaren laguntzaz. Komeni da ikasleek, lehenik eta behin, hausnartzen eta banaka erantzuten ikastea, eta, apurkaapurka, erantzunak binaka edo talde txikitan ematea, lankidetza-teknika bat erabiliz.

1. fasea

Aditu, gogoratu eta aztertu

• Zer gertatu zen

• Non

• Noiz

• Zergatik

• Nor zeuden inplikaturik

Zer sentitu nuen? Zer sentitu zuten gainerakoek? Ondo jokatu nuen? Ondo jokatu zuten?

1. Erabakiak balioestea eta modu aktiboan proposatzea

• Nire iritziz…

• Izan ere…

• Nire ustez, aukera dago…

2. Erabakiak balioestea eta modu aktiboan proposatzea

• Nire iritziz…

• Izan ere…

• Nire ustez, aukera dago…

3. Erabakiak balioestea eta modu aktiboan proposatzea

• Nire ustez…

• Izan ere…

• Nire ustez, aukera dago…

Autorea: Escamilla, A., egokituta.

Deskribapena: teknika hau ona da konparazioko azterketa eta proiekzioa egiteko, baita objektuak, pertsonaiak eta erakundeak beste garai eta leku batzuetan kokatzeko moduari buruz eztabaidatzeko ere. Aukera ematen du objektuen, pertsonen eta egoeren arteko antzekotasunak eta desberdintasunak identifikatzeko, espazio- eta denbora-koordenatuetan oinarrituz.

Ekintza: argazkiei, marrazkiei eta objektuei erreparatuz, antolatzaile grafikoetan proposatzen diren galderak egingo dira; galdera horiek aukera emango dute aztertzeko eta konparatzeko; gero, aztertzen ari garena balioesteko aukera ematen duten galderak egingo dira.

Oharrak: ahoz edo idatziz landu daiteke, antolatzaile grafikoaren laguntzaz. Komeni da ikasleek, lehenik eta behin, hausnartzen eta banaka erantzuten ikastea, eta, apurkaapurka, erantzunak binaka edo talde txikitan ematea, lankidetza-teknika bat erabiliz.

Iraganean, aspaldiaspaldi Nolakoak ziren?, gureen antzekoak ala desberdinak ziren?, zertan?, asko ala gutxi gustatzen zaizkigu?, zergatik?

Denbora-bidaiak

Gaur egun, orain Nolakoak dira?, asko ala gutxi gustatzen zaizkigu?, zergatik?

Etorkizunean, luzaro barru Nola imajinatzen dituzu?, nolakoak izango direla uste duzu?, gureen antzekoak ala desberdinak izango dira?, zertan?, asko ala gutxi gustatuko zaizkigu?, zergatik?

Bidaiak espazioan

Urruneko lekuetan Nolakoak dira?, zein dira gureen antzekoak edo desberdinak?, zertan?, asko ala gutxi gustatzen zaizkigu?, zergatik?

Hurbileko lekuetan

Nolakoak dira?, zein dira gureen antzekoak edo desberdinak?, zertan?, asko ala gutxi gustatzen zaizkigu?, zergatik?

Hasieran banaka eta, gero, lankidetza-taldetan.

Komeni da hasieran banaka aplikatzea, eta, gero, lankidetzataldetan.

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUKO GILTZAK

9

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Autorea: De Bono, E.; A. Escamillak egokituta.

Deskribapena: teknika honek pentsamendu-malgutasuna sustatzen du, baita norberaren eta gainerakoen ekintzen ondorioei buruz hausnartzeko gaitasuna ere; gainera, aukera ematen du inguruan gertaera naturalen ondorioz zer gertatzen den balioesteko eta horri buruz hausnartzeko.

Ekintza: teknikaren garapenak hiru hausnarketa planteatzen ditu, epe laburreko eta luzeko ekintzari buruz: Zer gerta daiteke? Zer ondorio izango ditu? Zer emaitza izango ditu? Bai zuretzat eta bai gainerakoentzat. Funtsezkoa da hitz egiteko txandan eta hausnarketetan errespetua izatea.

Oharrak: ahoz edo idatziz landu daiteke, antolatzaile grafikoaren laguntzaz. Komeni da, lehenik eta behin, banaka egitea eta, apurka-apurka, bikoteka edo talde txikitan egiten hastea, lankidetza-teknika bat erabiliz. Komeni da haurren esperientzietatik eta zirraretatik oso hurbil dagoen egoeratzat planteatzea. Zuzenketak enpatikoak izango dira, ikasleen interesa eta motibazioa mantentzeko. Amaitu ondoren, ikasleek laburpena egingo dute.

OeE

Ekintza edo gertakaria (sare sozialetan informazio pribatua argitaratzea, elikadura desorekatua izatea, uholdea jasatea…)

Epe luzean Zer gerta daiteke? Zer ondorio izango lituzke? Zer ondorio izango ditu?

Epe laburrean Zer gerta daiteke? Zer ondorio izango lituzke? Zer ondorio izango ditu?

Gainerakoak:

- Berdinak: adiskideak, lagunak, nebaarrebak…

- Helduak: irakasleak, gurasoak, aitonaamonak…

Autoreak: Ritchhart, Church eta Morrison. Egokituta.

Deskribapena: estrategia hau lagungarria da ikasleek beren pentsamenduez hausnartzeko, gai bati eta egoera edo arazo bati dagokionez; halaber, lagungarria da pentsamendu horiek nola eta zergatik aldatu diren aztertzeko ere.

Ekintza: euren pentsamenduak nola eta zergatik aldatu diren aztertzen eta azaltzen dutenean, arrazoitzeko trebetasunak garatzen ari dira, eta kausa-efektuko loturak identifikatzen dituzte. Era berean, metakognizioko trebetasunak sustatzen dituzte pentsamendua identifikatu eta hari buruz hitz egiten dutenean.

Oharrak: ikasleen hasierako pentsamenduak, iritziak edo sinesmenak aldagarriak direnean (egon den ikaskuntzaren ondorioz) erabiliko dugu. Pentsamendu-aldaketak talde handian azaltzeko eskatuko diegu. Gero, metodoa finkatu ondoren, talde txikitan edo bikoteka egingo dute.

Lehen pentsatzen nuen…

Ni

Gainerakoak:

Ni Ingurunea Ingurunea

- Berdinak: adiskideak, lagunak, nebaarrebak…

- Helduak: irakasleak, gurasoak, aitonaamonak… eta abuelas…

Hasieran, banaka; gero, bikoteka edo talde txikitan egin daiteke.

Gaia...

Orain pentsatzen dut… Zergatiak

Banakakoa, lankidetzataldekoa edo talde handikoa izan daiteke.

Ondorioak eta emaitzak (OeE)

Nire lehengo eta oraingo iritzia

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Autoreak: Ritchhart, Church eta Morrison. Egokituta.

Deskribapena: estrategia honen bidez, ikasleek behaketa zehatzak eta interpretazioak egingo dituzte; behaketa eta interpretazio horiek, izatez ere, honako honen ondoriozkoak dira: behaketaren bidez eskuraturiko informazioa laburbiltzearen eta, hortik abiatuz, beste galdera batzuk formulatzearen ondoriozkoak; galdera horiek bidea irekitzen diete arakatzeko eta pentsatzeko eremu berriei, eta horrek jakin-mina eta ikerketa sustatzen ditu.

Ekintza: irakasleek behatu behar den elementua aurkeztuko dute, eta, zehatz eta isilean behatzeko 2 edo 3 minutu eman ondoren, proposatzen den antolatzaile grafikoa aurkeztuko diete ikasleei. Errespetua funtsezkoa da, bai hitz egiteko txandan eta bai hausnarketetan.

Oharrak: oso egokia da edozein unitateren hasieran, landu beharreko gaiarekin zerikusia duen objektu baten, irudi baten, bideo baten edo testu baten bidez; izan ere, ikasleen interesa piztuko duten galderak sorraraziko ditu. Ahoz edo idatziz landu daiteke, antolatzaile grafikoaren laguntzaz. Komeni da lehenengo eta behin banaka egitea, eta apurka-apurka bikoteka edo talde txikitan lantzea, lankidetza-teknika bat erabiliz. Zuzenketak enpatikoak izango dira ikasleen interesa eta motibazioa mantentzeko. Amaitu ondoren, ikasleek laburpena egingo dute.

Banaka egin daiteke, lankidetza-taldean, eta fase bakoitzeko pentsamendua talde handian partekatuko da.

Ikusi PentsatuNeure buruari galdetu

Ikusi, pentsatu, neure buruari galdetu 11

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

Pentsamenduaren garapena

12 Pentsatu-gogoko izan-ikertu

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Autoreak: Ritchhart, Church eta Morrison. Egokituta..

Deskribapena: estrategia honen bidez, ikasleek errazago konektatuko dute beren aurretiazko ezaguerekin (zer dakiten edo zer ulertzen duten une jakin batean, gai jakin bati buruz), jakin-mina garatuko dute (zer galdera edo zalantza duten gai horri buruz) eta beren kezkei buruz ikertuko dute (zer jakin eta ikasi nahi duten).

Ekintza: irakasleek landu beharreko gaia edo edukia aurkeztuko dute (albistea, irudia, irakurgaia, etab.), eta antolatzaile grafikoan proposaturiko hiru faseak hasiko dira.

Oharrak: garrantzitsua da ikasleek, ahoz, beren pentsamenduak partekatzea, aurreko faseetako bakoitzean. Lankidetzan egindako ikerketa-fasearen ostean, ikerketaren emaitzak azalduko dira. Zuzenketak enpatikoak izango dira ikasleen interesa eta motibazioa mantentzeko. Amaitu ondoren, ikasleek laburpena egingo dute.

Hasieran, banaka egin daiteke. Ikerketa, lankidetza-taldean. Talde handian, fase bakoitzaren pentsamendua eta ikerturikoaren emaitza partekatuko dira.

Pentsatu Gogoko izan Ikertu

Autoreak: Ritchhart, Church eta Morrison. Egokituta.

Deskribapena: itxuraz erraza den estrategia hau objektu, irudi, irakurgai, gertaera edo horrelakoren baten deskribapenean edo interpretazioan oinarritzen da; ebidentziekin euskarritu beharko dute, eta aukera izango dute ikertu beharreko gaiari buruzko hainbat ikuspegi kontuan hartzeko.

Ekintza: garrantzitsua da ikasleek gauzak funtzionatzeko edo sortzeko moduari buruz duten pentsamendua agerian jartzea. Era berean, hausnarketa konparatua sortu behar da honako hauen artean: aurreiritzi edo estereotipo batean oinarrituriko sinesmen baten eta ziurtasun batean oinarrituriko sinesmen baten artean.

Oharrak: erabilgarria izan daiteke ikasleen aurretiazko ideiak agerian jartzeko eta haien pentsamenduak sakonago lantzeko, erantzunen atzean dauden zergatiak arrazoituz. Aldi berean, erantzunak honela adierazten ikasi behar dute: hitza eskatuz, txandak errespetatuz, ikaskideek ikasitakoari buruzko argibideak eskatuz eta, desadostasunak daudenean, adierazitako zergatiak arrazoituz.

Onena banaka egitea da, ikasle guztien aurrean.

Zer dela eta diozu hori?

Zer dela eta diozu hori?

Honen deskribapena edo interpretazioa: ... Justifikazioa eta ebidentziak

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

Ikuspegi-zirkulua 14

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Autoreak: Ritchhart, Church eta Morrison. Egokituta.

Deskribapena: estrategia honen bidez, ikasleek identifikatu eta kontuan hartzen dituzte irakurri, ikusi edo entzun berri duten gai edo objektu jakin bati buruzko hainbat ikuspegi. Kontzientzia handiagoa sortzen du pertsonek zenbait modutan pentsatu ahal izateari buruz, eta tolerantzia eta enpatia sustatzen ditu.

Ekintza: eduki edo gai batean oinarrituz, ikasle batek, banakako lana egin ondoren, berea ez den ikuspegia hartuko du (ikaskideei gaiari buruz planteaturikoen artean aukeratuta). Ikaskideek beren galderak egingo dituzte, honako honen bidez: «Ikuspegi horretatik dudan galdera bat da…». Galderak amaitu ondoren, irakasleak hau planteatuko du: «Lehen ez zenituzten ideietatik, zein dituzue orain gaiari buruz?».

Oharrak: estrategia hau talde txikitan ere (zirkulutan) egin daiteke, taldeek estrategia menderatzen dutenean.

Honetan pentsatzen ari naiz... ikuspegi honetatik...

Lehen ez zenituen ideietatik, zein dituzu orain gaiari buruz?

Autoreak: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Deskribapena: ikasleek hau egiten ikasiko dute: «ispilu» baten aurrean bi errealitate jartzen, eta, haien antzekotasunak eta desberdintasunak kontuan hartuz, konparazio burutsua eta eraginkorra egiten, gero eta autonomoagoa (animaliak, historiako uneak edo pertsonaiak, fenomeno naturalak, margolanak, kiroleko ikuskizunak edo izarrak, irakurgaiak, objektuak, etab.). Konparazioa ikertu beharreko objektu bakoitzaren azterketa zorrotzetik abiatzen da, eta aukera ematen du ikasleen bizitzako benetako egoeretan aplika daitezkeen ondorioak ateratzeko

Ekintza: bi errealitateak aurkeztuta, antzekotasunetatik hasiko gara. Minutu batzuen ostean eta banaka, ikasleek ikusi dituzten antzekotasunak idatziko dituzte antolatzaile grafikoaren erdiko zutabean. Gero, taldeka komentatuko dituzte eta adostasunera iritsiko dira. Ondoren, berriz egingo dugu dinamika, baina desberdintasunetan oinarrituz. Gero, antzekotasun eta desberdintasun garrantzitsuak aukeratzeko eskatuko diegu (gutxienez, hiru).

Oharrak: taldeko dinamikak talde handira eraman daitezke, proposamenak aberasteko eta adostasun bakarrera heltzeko, ikasleentzat garrantzitsuena denaren ondorio gisa. Metakognizioko prozesutzat, gogoeta egin dezakete honako honi buruz: zer ikasi duten, nola ikasi duten, zertarako balio dien eta noiz erabili ahal izango duten.

Ikuspegi honetatik dudan galdera bat hau da: ...

Nire ustez... Izan ere...

A errealitatea B errealitatea Ezaugarri bereizgarriak Antzekotasunak Ezaugarri bereizgarriak

Hirugarren fasea bakarrik izango da banakakoa.

Banakakoa, lankidetza-taldekoa edo talde handikoa izan daiteke. Ispilua 15

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

Pentsamenduaren garapena

6 W-ak 16

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Banakakoa, lankidetza-taldekoa edo talde handikoa izan daiteke.

Autoreak: Anderson eta Krathwohl, J. Calvok egokituta; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Deskribapena: estrategia honen bidez, ikasleak sakonago pentsatuko du gertaera edo gai bati buruz, eta sakonago ulertuko du; horretarako, galderak egingo dira, kazetaritzaikerketa balitz bezala.

Ekintza: irakasleak zer gai ikertuko den erabakiko du. Ikasleek galderak egin, eta erantzun egingo diete (guztiei edo batzuei), antolatzaile grafikoan ageri diren galderak kontuan hartuz (6 W).

Oharrak: galdera bakoitzari erantzun bat emango diote ikasleek, ebidentzietan oinarrituz. Lankidetza-estrategiak erabil ditzakete, eta, azkenean, talde handian azalduko dituzte ondorioak.

Autoreak: Ritchhart, R.; Church, M., eta Morrison, K. Egokituta.

Deskribapena: estrategia honen bidez, ikasleek errazago egingo dituzte gai, gertaera edo irakurgai bati buruzko kontzeptu-mapak. Modu oso ona izan daiteke ikasleek ikertzen ari diren gaia edo objektua ondo ulertu duten balioesteko.

Ekintza: helburua kontzeptu-mapa sortzea da, modu egituratuan, urrats hauei jarraituz: ikertzen ari den gaiari buruzko ideia- edo hitz-zerrenda sortzea. Ideiak edo hitzak sailkatzea, haien garrantzia kontuan hartuz, erdian garrantzitsuenak eta inguruan bigarren mailakoak jarrita. Ideiak edo hitzak lerroen bidez lotzea. Kontzeptu-mapa azpikategoria txikiagoekin garatzea.

Oharrak: garrantzitsua da ikasleek kontzeptu-mapak egiten jakitea; izan ere, lagungarriak dira haien pentsamenduak antolatzeko, baita ideiak lotzeko modua ikuskatzen laguntzeko ere. Lehen bi faseak banakakoak izatea iradoki nahi dugu. Azkenean, kontzeptu-mapak ikaskideekin partekatuko dituzte.

Hasieran banakakoa, eta gero binaka edo talde txikitan egin daiteke.

Sortu – sailkatu – lotu – garatu

Sortu Sailkatu

ideia edo alderdien zerrenda

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

PENTSAMENDUKO GILTZAK

Arrazoitu – oztopatu – erantzun – laburbildu (AOEL)

Deskribapena: estrategia honek aukera ematen du norberaren ideiak arrazoitzeko eta haien alde egiteko, norberaren pentsamendua berreraikitzeko lagungarriak diren aurkako ideiak kontuan hartuz.

Ekintza: irakasleak estrategia zer egoeratan aplikatuko den adieraziko du, zenbait galdera eginez; galdera horiek lau fasetan bilduko dira, proposaturiko antolatzaile grafikoaren arabera.

Oharrak: modurik egokiena ikasleek ahoz adieraztea da, baina idatziz ere egin daiteke.

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Autorea: Escamilla, A. Egokituta.

Banaka, binaka edo taldeka egin daiteke.

Arrazoitu Zergatik...? Zer?

Laburbildu: Horrenbestez... Beraz... Proposamena

Erantzun: Bai, zeren...

Pentsatu behar dugu...

Autoreak: Ritchhart, R.; Church, M., eta Morrison, K. Egokituta..

Deskribapena: estrategia honek ikasleari aukera ematen dio ideia edo proposamen bat hainbat ikuspegitatik aztertzeko, antolatzaile grafikoan proposaturikoaren arabera. Ikertzen ari den gaiak ikuspegi desberdinak dituenean erabiltzen da, edo ikasleek gaiari buruzko iritzi oso sustraituak dituztenean.

Ekintza: ikasleek egoera aurkeztuko dute. Kartoi mehean edo arbelean, lau eremu bereiziko ditugu, iparrorratzaren mutur bakoitzerako bat, eta paper itsasgarriak banatuko ditugu, ikasleek beren pentsamenduak idazteko. Ondoren, iparrorratz-mutur bakoitzeko galderak egingo dira: G = Gogo handia/Zirrarak: zer da ideia edo egoera honetatik gehien kilikatzen zaituena?, zer alde on aurkitzen dizkiozu?, zer da zirraragarriena? O = Oztopoa/ Kezka: zer oztopo edo zailtasun ikusten dizkiozu ideiari edo egoerari?, zer kezka sortzen dizkizu?, zer alde txar ikusten dizkiozu? B = Beharrizanak: beste zer jakin behar duzu?, zer informazio behar duzu gaia hobeto ulertzeko? I = Iradokizunak/jarrerak: zer jarrera edo iritzi duzu ideia edo egoera horri buruz?, zer iradokizun edo ekintza egingo zenituzke egoera hobetzeko?

Oharrak: puntu bakoitzari dagokionez, ikasleei alditxo bat emango dieguberen ideiak pentsatzeko, idazteko eta argitaratzeko, eta iruzkinak eta ideiak adierazteko esango zaie. Estrategia amaitzeko, gutxienez beste bi galdera egin daitezke: zer puntu dira komunak erantzunetan?; egoera hobetzeko proposatu diren ekintzetatik edo iradokizunetatik, zuen ustez, zein da egokiena?; zergatik?

Eragozpenak jarri: Zer esango luke...? Ez...

Izan ere...

Bai, baina...

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Banakakoa izango da eta ikaskide guztien artean aztertuko dute, amaierako galderak aintzat hartuz.

19 Iparrorratza edo puntu kardinalak: E – M – I – H

Beharrizana

Iradokizunak Jarrerak

Gogo handia Zirrarak

Oztopoa Kezka G O

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Banakakoa edo lankidetzataldekoa izan daiteke, baita talde handikoa ere, azken bi faseetan. Zirikatzeko galderak

Autoreak: Visible Thinking, Harvardeko Zero proiektua. Egokituta.

Deskribapena: estrategia honen helburua pentsamendua eta ikerketa sustatzea da, galderak eginez. Halaber, ideia-trukea ere sustatzen du ikasleen artean; ideia horiek gai baten inguruko galdera motei buruzkoak dira, gaiari buruzko ikuspegi zabalagoa izateko.

Ekintza: antolatzaile grafikoan proposaturiko galderetan oinarrituz, eta aukeraturiko gaia kontuan hartuta, ikasleek beren ustez zirikatzaileenak direnak aukeratuko dituzte, eta haiei buruz eztabaidatuko dute zenbait minutuan. Amaierako hausnarketa bat sortzen da: lehen ez zenituen beste zer ideia dituzu orain gaiari, kontzeptuari edo objektuari buruz?

Oharrak: estrategia hau gai berriren bat sartzen denean erabil daiteke, ikasleen jakin-mina pizteko, baita amaitzen ari denean ere, sakontzeko eta hausnarketa garrantzitsuagoak eta interesgarriagoak sortzeko. Halaber, gai osoan zehar ere erabil daiteke, taldekideei izaten ari diren bilakaera agerian jartzeko, galderazerrenda erabiliz.

Zergatik?

Zer alde egongo litzateke...?

Nola...?

Nolakoa izango litzateke...?

Zein dira arrazoiak?

Demagun...; …?

Eta…?

Zer gertatuko litzateke jakingo bagenu...?

Zein da honen helburua: ...?

Zer aldatuko zenuke...?

Zer antzekotasun du...?

Zerekin lotuko zenuke...?

Autoreak:

Ritchhart, R.; Church, M., eta Morrison, K. Egokituta.

Deskribapena: estrategia honen helburua honako hauen arteko lotura aktiboa erraztea da: ikasleek jasotzen dituzten informazio berrien (irakurri, entzun edo behatzen dutenean) eta lehendik dakitenaren artekoa. Izan ere, pentsamendua zabaltzen duten ideia berriak identifikatzen dituzte, edo zalantzan jartzen dituzte informazio horiei buruz lehendik dituzten ideiak. Hau da, lagungarria da ikasleek informazioa modu aktiboan prozesatzeko.

Ekintza: fase hauek bereizten dira: lotu-sakondu-galdetu. Antolatzaile grafikoan fase bakoitzerako proposaturiko galderak egingo zaizkie ikasleei. Erantzunak banaka eman daitezke, gero talde txikitan edo talde handian komentatzeko, haien erantzunak justifikatzen dituzten arrazoiak edo pentsamenduak azalduz.

Oharrak: oso egokia da gai jakin bat amaitu ondoren edo irakurgai baten, esperimentu baten eta abarren ostean lantzeko. Galdera egokiak hauek izango lirateke: zer lotura ezar daitezke eduki horren eta lehendik dakizunaren nahiz ikasi duzunaren artean?, zer galdera edo erronka sortu dira informazio berritik?

Lotu

Zer lotura ezarri dituzu informazio edo esperientzia berri honen eta lehendik zenekienaren artean?

Sakondu

Zer ideia edo pentsamendu zabaldu edo sakondu dira informazio edo esperientzia berriaren ondorioz?

Galdetu

Zer galdera edo erronka sortu zaizkizu informazio edo esperientzia berritik?

Banakakoa izango da, eta talde txikitan edo talde handian aztertuko da. Lotu

PENTSAMENDUARENGARAPENA

22

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Banakakoa izango da, eta gero binaka, talde txikitan edo talde handian aztertuko da. Kolorea

Autoreak: Ritchhart, R.; Church, M., eta Morrison, K. Egokituta.

Deskribapena: estrategia honen helburua hau da: irakurgai baten, entzungai baten eta ikusitako edo bizi izandako zerbaiten ostean, ikasleek hori modu metaforikoan laburbiltzea (ez ahoz), kolore bat, ikur bat eta irudi bat erabiliz.

Ekintza: prozedura hau erabiliko dute: kolore bat aukeratzea. Ikasle bakoitzak kolore bat aukeratuko du, bere ustez bizi izandako esperientziaren edo informazioaren funtsezkoena adierazten duena.

Kolore hori erregistratu, eta idatziz justifikatuko du zergatik aukeratu duen. Ikur bat sortzea. Banaka, ikasle bakoitzak ikur bat aukeratu edo egingo du, bizi izandako esperientziaren edo informazioaren funtsezkoena adierazten duena. Era berean, ikurra erregistratu, eta idatziz justifikatuko du zergatik aukeratu duen.

Oharrak: komeni da amaieran binaka, talde txikitan edo talde handian partekatzea bakoitzak zer aukeratu duen; aukeratu dutena justifikatzen duten arrazoiak edo pentsamenduak azalduko dituzte, eta, horrela, metafora eraikiko dute.

– ikurra – irudia (KII)

Kolorea Ikurra Gaia Irudia

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Autoreak: De Bono, E. Hauek egokituta: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Deskribapena: teknika honek aukera ematen du egoera jakin bateko alderdiak antzeko beste egoera batera transferitzeko edo estrapolatzeko. Horretarako, beharrezkoa da lantzen ari den gaia ezagutzea eta ulertzea, eta haren esanahian pentsatzea, hura zehazten duten alderdiak interpretatzeko, alderdi horiek beste gai batzuetara nola transferi daitezkeen azaltzeko eta ezarritako lotura arrazoitzeko.

Ekintza: teknika hau aplikatzeko, orrialdea bi zutabetan banatu behar da, kontzeptuen edo egoeren arteko antzekotasunak ikusteko moduan.

Oharrak: aldi berean, teknikak aukera ematen du modu berean funtzionatzen duten testuinguruen arteko antzekotasunak aurkitzeko; beraz, ona da ezagueren arteko loturak ezartzeko (testuinguru batek nola funtzionatzen duen dakigunean, funtzionamendu hori beste testuinguru batean erreplikatzen dela egiaztatuko dugu, eta, hortaz, egin beharrekoa ez da bi testuinguru desberdin gogoratzea, beste hau baizik: haietako baten funtzionamenduaren logika ulertzea eta hori bigarren testuingurura aplika daitekeela jakitea).

Hasierako gaia edo egoera Hasierakoaren antzeko gaia edo egoera ((loturak))

Hasierako gaiaren ezaugarriak

Zerk sortzen du? Zergatik sortzen du?

Zein dira ondorioak?

Amaierako emaitza edo ondorioak

Antzeko gaiaren ezaugarriak

Zerk sortzen du antzeko gaia? Zergatik sortzen da?

Zein dira antzeko gaiaren ondorioak?

Antzeko gaiaren amaierako emaitza edo ondorioak

PENTSAMENDUARENGARAPENA

ESTRATEGIAK

Eskailera-itxurako diagrama 24

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Autoreak: Tolman, E. Hauek egokituta: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Deskribapena: eskailera-itxurako diagrama egoerak, gertaerak, kontzeptuak eta abar ulertzean oinarrituriko teknika da; horretarako, jasotako informazioa prozesatzeko faseei jarraitzen zaie (antolatu eta ulertu egiten da).

Teoria horren arabera, ikaskuntza kontzientziazioprozesua da eta osagai hauek ditu:

• Hautematen denaren zehaztapena eta arreta. Zeri buruzkoa da jaso dudan informazioa?

• Bilaketa, analisia eta pentsamendua, jasotakoari dagokionez. Prozesatu egin behar da jasotako informazioa. Horretarako, baliozkoa izan daiteke pentsatzeko moduak garatzeko tekniketako edozein.

• Erabakia eta erantzuna. Ikasleak erantzun bat edo batzuk ematen ditu, ahalik eta egokienak; irakasleak planteaturiko problemari edo erronkari soluzioa ematen saiatu behar du, informazioa jaso ondoren.

Ekintza: eskailera bat irudikatzen duen antolatzaile grafikoa egin, eta, goiko eskailera-mailetan, jasotako informazioa zeri buruzkoa den adieraziko da, edo zein den planteaturiko egoera; erdiko mailetan, jasotako informazioaren edo planteaturiko egoeraren analisia eta interpretazioa adieraziko dira, eta, horretarako, beharrezkotzat jotzen diren pentsamendu-estrategiak erabil daitezke; azkenik, beheko mailetan, egindako analisitik eta interpretaziotik ateratako ondorioak, erabakiak edo erantzunak jasoko dira.

Oharrak: jasotako informazioaren edo planteaturiko egoeraren analisia egin behar denean, datuak errazago aurkitzeko eta ulertzeko lankidetza-ikaskuntzako teknikak edo pentsamendu-estrategiak erabil daitezke.

Zeri buruzkoa den jasotako informazioa edo zer egoera planteatu den

Jasotako informazioaren edo egoeraren (beste pentsamenduestrategia batzuk aplikatzea) analisia eta interpretazioa

Egindako analisitik eta interpretaziotik sorturiko erabakiak, ondorioak edo erantzunak

Bigarren Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Susmatu eta ondorioztatu 25

Autoreak: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Deskribapena: teknika hau lotuta dago, bai bat-bateko pentsamenduei eta erantzunei, bai pentsamendu eta erantzun landuagoei. Pentsamendua hainbat kontzientziamailatatik antolatzeko modua da.

Ekintza: gauzatzeko, oinarrizko egoera, ideia edo kontzeptu bat behar da, eta hari buruz ditugun arrazoibideak arakatu behar ditugu. Hori egin ondoren, ikasleek egoera, ideia edo kontzeptu horren ebidentziei eta ondorioei buruz pentsatu behar dute.

Zer sortzen du turismoak? Lanpostu, merkataritza eta kontsumo gehiago egotea, azpiegiturak hobetzea, kultura-trukea egotea, espazioen zaharberrikuntza eta kontserbazioa egitea, etab.

Zer gertatuko litzateke turismorik ez balego?

Lanpostu, merkataritza eta kontsumo gutxiago egotea, azpiegiturak horrenbeste ez hobetzea, kultura-trukerik ez egotea, espazioak gutxiago zaharberritzea eta kontserbatzea, etab.

Turismoaren garrantzi ekonomikoaren

balioespena: Ekonomia garatzen du, kapitala mugitzen da eta, azken batean, gehiago inbertitzen da zonan, bai kapital nazionala eta bai atzerrikoa.

Ekonomiaren oinarri bihurtzen duten gertaerak eta ebidentziak: Handitu egiten dira barne-produktu gordina eta per capita errenta, atzerriko inbertitzaile gehiago daude, hobetu egiten da bizikalitatea, enplegu gehiago sortzen da, kontsumoa sustatzen da, etab.

Turismoa, aberastasuniturri eta ekonomiaren oinarri.

Oharrak: teknika hau oso erabilgarria izan daiteke ikasleak egoera edo kontzeptu batek iradokitzen dizkien ideiez, erantzunez eta sentsazioez jabetzeko, baita horiek guztiak ordenatzeko eta arrazoien bidez azaltzeko ere.

Arrazoibidea, egoera edo kontzeptua euskarritzen duten ebidentziak.

Egoeraren edo kontzeptuaren garrantziari buruzko usteak edo iritziak.

Egoera, ideia edo kontzeptu baten definizioa.

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Teknika hau talde handian, talde txikitan edo bi moduak konbinatuz landu daiteke.

Autoreak: Swartz, R. / Escamilla, A. Hauek egokituta: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Deskribapena: teknika honek aukera ematen du gai jakin bati buruzko akordioak lortzeko. Teknikaren bidez, ikasleek arrazoitu eta lehenetsi egingo dituzte beren ikuspegiak; halaber, lagungarria da banakako arrazoibideak azaltzeko eta adosteko, arrazoituriko ikuspegietan oinarrituz.

Ekintza: garatzeko, hau egin behar dugu:

• Landuko dugun gaia zehaztu.

• Ideia-jasa egin; jasa horretan, banatu egingo ditugu ikasle guztien adostasuna duten gaiak eta desadostasunak dituztenak. Teknika aplikatzeko une honetan, komeni da ikasleak motibatzea; horrela, ideia bat adierazi ondoren, arrazoitu eta haren alde egingo dute. Teknikaren zati honetan, bitan banaturiko zerrenda bat osatuko dugu: adostasuna lortu duten ideiak eta desadostasuna lortu dutenak.

• Adostasunera heldu. Horretarako, talde izendunaren teknika aplikatuko dugu; teknika horrek aukera ematen digu alderdiak balioaren edo garrantziaren arabera hierarkizatzeko, denon artean.

• Amaierako adostasuna zehaztea. Aurreko urratsak egin ondoren, nahiko erraza izango da amaierako ondorioa edo adostasuna lortzea, landutako gaiari buruz.

Oharrak: egitura eta prozedura kontuan hartuz, pentsamendu-teknika honetan lankidetzako «ideia-jasa» eta «talde izenduna» teknikak sartzen dira.

LANDUKO DEN GAIA

ADOSTASUNA: «IDEIA-JASA»

1.zerrenda: Landutako gaiari buruzko alder diak, errepikatu gabe eta arrazoituta; ikasle GUZTIAK ados daude.

a) …

b)…

2.zerrenda: Landutako gaiari buruzko alderdiak, errepikatu gabe eta arrazoituta; ikasle GUZTIAK EZ daude ados.

a) …

b)…

ADOSTASUNA: «TALDE IZENDUNA»

Adostasuna lortzeko, lankidetzako «talde izenduna» teknika erabiliko dugu:

• Ikasleek bereiz hierarkizatu eta puntuatuko dute alderdi bakoitza beren zerrendan (alde batetik, adostasuna duten alderdiak, eta bestetik, adostasunik ez dutenak); honela egingo dute:

– 1. zerrendako alderdietan (ikasle GUZTIAK ados daude), 1 batez puntuatuko da alderdi garrantzitsuena; 2 batez, bigarrena; 3 batez, hirugarrena, eta horrela, harik eta zerrendako alderdi guztiak puntuatu arte.

– 2. zerrendako alderdietan (ikasle GUZTIAK EZ daude ados), 1 batez puntuatuko da desadostasunik handiena izan duen alderdia; 2 batez, bigarrena; 3 batez, hirugarrena, eta horrela, harik eta 2. zerrendako alderdi guztiak puntuatu arte.

• Gero, denen adostasunez zer emaitza lortu den jakiteko, alderdi bakoitzaren puntuazioak batuko dituzte euren zerrendetan, eta puntu gutxien lortu duena:

–1. zerrendako alderdien artean balioespenik onena lortu duena izango da, garrantziari dagokionez.

–2. zerrendako alderdien artean desadostasunik gehien lortu dituena izango da.

AMAIERAKO

ONDORIOAK ETA ADOSTASUNAK

Ikasleek denen artean komentatuko dute, landutako gaiari buruzko amaierako ondorio eta adostasun batean oinarrituz.

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Zatiek batu egiten dute 27

Autorea:

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Swartz, R. Hauek egokituta: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Deskribapena: «Zatiek batu egiten dute» ikaskuntza-teknika honako honetan sakontzean oinarritzen da: batzen eta osotasun bat sortzen duten alderdi, osagai eta faktore guztietan. Aukera ematen du horri buruz hausnartzeko, zehazten duten alderdiei, funtzionamendua hobetzeko moduari edo gauza berriren bat sortzeko erari dagokienez.

Ekintza: taula bat egingo da (ikusi A taula); taulan, landuko den osotasuna irudikatzen duen gaia zehaztuko da; halaber, osotasun horretan aztertuko diren alderdiak, osagaiak edo faktoreak zehaztuko dira, eta analisia egiteko balioko duten galderak bilduko dira.

Oharrak: teknika honen aldaera erraztua erabil dezakegu batzen duten eta taldeko jarrera edo jokabidea osatzen duten ekintzetan sakontzeko; kasu horretan, B taulan jasotakoaren antzeko egitura erabiliko da.

A TAULA

GUZTIA ADIERAZTEN DUEN GAIAREN ZEHAZTAPENA

Zer funtzio du?

Zer gertatuko litzateke ez balego?

Zer lotura du gainerako alderdi, osagai edo faktoreekin?

Aztertutako 1. alderdia, osagaia edo faktorea: . . . . . . . . . . . . . . . .

Aztertutako 2. alderdia, osagaia edo faktorea: . . . . . . . . . . . . . . . .

Aztertutako 3. alderdia, osagaia edo faktorea: . . . . . . . . . . . . . . . .

TALDEKO JARRERAREN EDO JOKABIDEAREN ZEHAZTAPENA

Zer ondorio ditu?

Ekintza finkatua ala aldian behingoa da?

B TAULA

1. jokabidea-ohitura: 2. jokabidea-ohitura: 3. jokabidea-ohitura:

Zer garrantzi du guztiari dagokionez? . . . . . . . . . . . . . . . . . .

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

Lauren arteko soluzioa

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Autorea: Swartz, R. Hauek egokituta: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Deskribapena: teknika honek aukera ematen du problema batek izan ditzakeen soluzioak pentsatzeko, kontuan hartuta sorturiko proposamenak, haien alde onak nahiz txarrak eta zalantzak.

Ekintza: teknika aplikatzeko, egoera zehaztu, eta ideia-jasa egingo dugu egoerak izan ditzakeen soluzioei buruz.

Ikasle guztien ekarpenak bildu ondoren, taula bat egingo dugu, problema konpontzeko egiten diren proposamen guztiak biltzeko, baita bakoitzaren alde onak, txarrak eta zalantzak biltzeko ere.

Oharrak: «Zatiek batu egiten dute» teknikaren aldaera da, eta mahai-ingurua eta lankidetzako beste teknika batzuk garatzean aplikatzen da.

Arazorako soluzioproposamenak Alde onak Alde txarrak Zalantzak

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Autoreak: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Deskribapena: teknika hau lagungarria da ikasleek pentsamendu irmoak eta kritikoak garatzeko, balioei dagokienez, baita horren ondorioz erreakzionatzeko ere. Egoera aztertu ondoren, diskurtsoa antolatzen da eta arrazoibideari egitura nahiz irmotasuna ematen zaizkio.

Ekintza: teknika hau garatzeko, ikasleek laukitan antolatu behar dute informazioa; laukiotan honekin lotutako alderdiak bilduko dituzte: defendatzen den egoeraren testuingurua, egoeraren zergatiak eta zioak, defendaturiko ideia euskarritzen duten ebidentziak eta defendaturiko iritziari edo egoerari buruzko balioespena.

Oharrak: teknika hau eztabaidetan eta iritziak kontrajartzea behar duten jardueretan erabil daiteke.

Iritzia edo proposamena azaltzea eta testuinguruan kokatzea.

Iritzia edo proposamena arrazoitzea (zioak, zergatiak…).

Arrazoiturikoa frogatzen duten ebidentziak.

Proposamenaren edo iritziaren ebaluazioa, norberaren irizpideen, arrazoibideen eta ebidentzien bidez.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDU-

Pentsamenduaren garapena

ESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

Autoreak: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Deskribapena: teknika honek aukera ematen du pentsamendu kritikoa garatzeko, eta, horrela, jatorrizko arrazoibidearen kalitatea egiaztatzeko eta haren defentsaren ahultasunak identifikatzeko.

Ekintza: teknika ondo garatzeko, beharrezkoa da ikasleek informazio hau duten laukiak lantzea: defendatzen dena, ideiaren aurkako arrazoibideak eta zioak, defendaturiko iritzia arrazoirik gabe uzten duten ideiak eta defendatzen denaren aurkako iritzi pertsonala.

Oharrak: aurreko teknika osatzen du, eta autore baten iritziaren aurkako jarrera bat defendatu nahi dugunean aplikatzen da.

Iritzia edo planteamendua azaltzea.

Iritzia edo proposamena arrazoirik gabe uzteko arrazoibidea (zioak, zergatiak…).

Arrazoiturikoa oinarririk gabe uzten duten ebidentziak.

Iritziari edo planteamenduari arrazoiak kentzea, norberaren irizpideak, arrazoiak eta ebidentziak erabiliz.

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

Zeharbidea 31

Autoreak: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Deskribapena: teknika honek aukera ematen du ezagueraren aurretiazko une baten, oraingoaren eta ondorengoaren arteko loturak modu grafikoan lortzeko; horrela, gauzen zergatia jakitearen aldeko jarrera sustatzen du. Teknikaren helburua lorpenak, iradokizunak edo galderak markatzea da, istorio edo arrazoibide bat eraikitzeko behar direnak; horretarako, ordena, logika eta koherentzia ematen zaizkio hasieratik.

Ekintza: bide bat sumatzeko aukera ematen duen marrazki edo txantiloi batean (A antolatzailea), ikasleek aurretiazko egoera edo abiapuntua, bilakaera (bitartean) eta emaitza (gero) jarri behar dituzte; horrela, une horien ondoan alderdi hauek eta antzeko beste batzuk sartu ahal izango dira: Zer nekien gaiari buruz? Zer zalantza nituen? Eta zalantza horiek izan ditzaketen erantzunak.

Oharrak: teknika honen aldaera bat zeharbideak izenekoa da (B antolatzailea); ordezko mapa bat da, azterturiko gaian gertatzen denaren antzekoa; antzekoak eta egingarriak diren ordezko aukera berriak bilatzearen aldeko jarrera sustatzen du.

AAztertu beharreko gaia

Lehen

Zer dakigu gaiari buruz?

Bitartean

Zalantzek izan ditzaketen erantzunak.

Gaiari buruz sortzen diren zalantzak. Zalantzen zergatiak.

Gero

Zure arrazoibideen eta ebidentzien bidez lortu duzun ezagueraren ebaluazioa.

BAztertu beharreko gaia

Gaiaren lehen azterketa

Azterturiko gaia zehazten eta deskribatzen duten alderdiak.

Ordezkoa

Azterturiko gaiaren ORDEZKO alderdiak eta erantzunak.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Bigarren

Hezkuntzako gakoak

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Autorea: Decroly, O. Hauek egokituta: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Deskribapena: teknika honen helburua arreta gaiaren zehaztapenera bideratzea da, gero lotutako elementuak (elkarrekin loturiko lorpenak) identifikatzeko eta aztertzeko; elementu horiek esanahi osoa ematen diote planteatzen den egoerari.

Ekintza: teknika honen osagaiak, ikasten ari den gaiarekin lotura dutenak: gaia, zergatia, jatorria, denbora-kantitatea, helburua, inplikaturiko eragileak, jarrera.

Oharrak: ikasleek egoera beraren zenbait eremutara transferitzen dituzte pentsamenduprozesuak, hiru ariketa motaren bidez: arretazkoak eta zehaztapenezkoak (behaketa kognitiboa), loturazkoak (denboran, espazioan…) eta adierazpenezkoak (irakurketa, idazketa, kalkulua, marrazketa…).

Aztertzen ari den gaia Jatorria Nondik?

Eragileak Nor?

Zergatia Zergatik sortu da?

Denbora-kantitatea Noiz? Nola?

Helburua Zertarako?

Jarrera Nola jokatu?

Lotutako elementuen katea

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Autoreak: Hernández, P., eta García, L.A. Honek egokituta: Escamilla, A.

Deskribapena: «Gurpil logikoa» teknikaren aldaera da. Oinarrizko galderak egiten dira, eta, horien eraginez, ikasleek informazio gehiago bilatu behar dute ikasten ari diren gaiari buruz, gai horretaz aldez aurretik dituzten ezagueretan oinarrituz.

Ekintza: turrusta motako diagrama aplikatzeko, ikasleek hau galdetu behar dute ikasi beharreko gaiari buruz:

1.Definizioa: Zer da edo nolakoa da?

2.Arrazoibidea: Zergatik?

3. Kausa-efektu lotura: Zerk sortzen du eta zer eragiten du?

4. Antzekotasunak eta desberdintasunak beste testuinguru batzuekin: Zeren antzekoa da eta zertan da desberdina?

5.Garrantzia: Nola eragiten digu?

Oharrak: teknika honetan, ideiak sortzeko eskema mota jakin bat erabiltzen da, funtsezko galderetan oinarrituz.

Gaiaren zehaztapena Zer da?

Zehaztutakoaren arrazoibidea Zergatik?

Kausa-efektu lotura Zerk sortzen du eta zer eragiten du?

Antzekotasunak eta desberdintasunak beste testuinguru batzuekin

Zeren antzekoa da eta zertan da desberdina?

Garrantzia gure testuinguruan Nola eragiten digu?

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Turrusta motako diagrama

Gaia

Bigarren Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

Pentsamenduaren garapena

Efektua eta garrantzia 34

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Autoreak: De Bono, E. Hauek egokituta: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Deskribapena: «Ondorioak eta emaitzak (OeE)»

teknikaren bertsioa. Teknika honen bidez, ikasleek errazago sistematizatuko dute ekintzen ondorioei (epe laburrekoak, ertainekoak eta luzekoak, askotariko testuingurutan) buruz hausnartzeko lana.

Ekintza: teknikaren osagaiak hauek dira:

1.Egoera identifikatzea eta zehaztea.

Egoera edo gaia identifikatzea eta zehaztea

2.Zioak eta zergatiak.

3. Ondorioak eta haien garrantzia eta epeak (nigan, gainerakoengan, ingurunean, sisteman…).

Oharrak: teknika honek ahalmen itzela du bere funtzionaltasunean.

Zioak-zergatiak

Ondorioak eta epeak

•Nigan, gainerakoengan, ingurunean, sisteman… •Efektuen garrantzia eta epeak.

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Autorea: De Bono, E. Honek egokituta: Escamilla, A.

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Deskribapena: «Ondorioak eta emaitzak (OeE)» teknikaren beste aldaera bat da. Horren bidez, ikasleek errazago hausnartuko dute beren ekintzen ondorioei eta ekintzok antzeko bi egoeraren artean (alderdi bereizgarriak badituzte ere) dituzten emaitzei buruz.

Ekintza: teknika hau gauzatzeko, espazio nahikoa behar da egoeren konparazioaren emaitza ikusteko. Edukiari dagokionez, ikasleek hausnarketa egin beharko dute bi egoeretan betetzen diren zioei eta desberdinak diren zioei buruz. Aldi berean, egoera baten eta bestearen ondorioei buruz ere egin beharko dute hausnarketa, baita haiek gauzatzeak izan dezakeen efektuari buruz ere.

Oharrak:teknika hau aurrekoaren aldaera da eta osatu egiten du. Ondorioen eta emaitzen (OeE) teorian ere oinarritzen da.

Ondorioak (konparazioa)

•Nigan, gainerakoengan, inguruan, sisteman…

•Efektuen garrantzia eta epeak.

Fotokopiatzeko baimena duen materiala.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Efektu eta garrantzi bikoitza 35

1. egoeraren edo gaiaren zioak-zergatiak.

2. egoeraren edo gaiaren zioak-zergatiak.

1. egoera edo gaia identifikatzea eta zehaztea.

2. egoera edo gaia identifikatzea eta zehaztea.

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Autoreak: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Deskribapena: teknika honen bidez, ikasleak aldaketak egin beharraz konbentzituko dira; lagundu egingo die planteaturiko egoerak haiengan zer eragin duen identifikatzen; hau identifikatzen ere lagunduko die: zer onura duten egoerari buruz har ditzaketen erabakiek eta egiten dituzten jarduketek.

Ekintza:aldaketa bat egin beharraz konbentzitzeko, A antolatzaileak irudikaturiko prozesu hau erabiltzen da:

• Gaia interpretatzea eta hari buruzko ondorioa ateratzea.

•Gai horrek maila pertsonalean zer-nolako eragina duen hausnartzea.

• Gaian esku hartzeko zer egin behar den edo zer egin litekeen hausnartzea (hausnarketa kritikoa).

• Gaian zergatik esku hartu behar den edo zergatik esku hartu beharko litzatekeen balioestea.

Oharrak: teknika osatzeko, B antolatzailean irudikaturikoen moduko galderak egin daitezke.

Zer identifikatu eta hauteman dut gaian? Zer ondorio atera dut gaiari buruz?

Gaia identifikatzeko aukeratuko nukeen hitza.

Zer eragin du nigan?

Nigan zer eragin duen adierazteko aukeratuko nukeen esaldia.

Zer egin dezaket gaiari buruz?

Zergatik egin beharko nuke?

Nire asmoak erakusteko erabiliko nuen hausnarketa.

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Tony Ryan autoreak (1990, 2014), Las llaves de los pensadores: Un potente programa para enseñar a los niños a convertirse en pensadores extraordinarios liburuan, hogei giltza aipatzen ditu pentsamendua garatzeko. Ryanek honela sailkatzen ditu, pentsamenduko prozesuaren edo estrategiaren arabera:

• Pentsamendu kritikoaren garapena sustatzen duten giltzak. Baliozkoak dira ikertzeko, antolakuntza eta programazio pertsonalerako, ekintza-planak garatzeko, hausnartzeko…

• Pentsamendu sortzailearen garapena sustatzen duten giltzak. Baliozkoak dira ideia berriak sortzeko, norberaren sormenaren mugak zabaltzeko, ikuspegiak aldatzeko…

Giltzarik gehienek berrikuntzaren eta pentsamendu sortzailearen garapena nabarmentzen dute; izan ere, pentsamendu horrek ikaskuntzaren aldeko jarrera sor dezake: ikaskuntzarekiko lotura emozionala estutzen du, eta, gainera, gure sormen-gaitasuna garatzeak indartu egiten du aldaketei aurre egiteko dugun ahalmena, eta hori xxi mendeko ezauga-rrietako bat izango da.

Giltzak, gure testuingururako egokitzapen batzuk eginez, honako hauek dira maila bakoitzerako:

1 Brainstorming edo ideia-jasa

Giltza hau Alex Faickney Osborn ikertzaileak asmatu zuen. Ideia sortzaileen bila ari zela, konturatu zen ideiarik eta soluziorik onenak kasu honetan sortzen zirela: lana egitura hierarkizaturik gabeko pertsona talde batek egiten zuenean; izan ere, pertsona horiek askatasunez azaltzen zituzten beren ideiak, eta guztiek jasotzen zuten tratubera. Ez da ahaztu behar ideia asko sortzea ariketa ona dela garunerako.

Talde-laneko teknika da, eta sarritan erabiltzen da ideia berriak eta originalak sortzeko, egoera jakin bati soluzioa aurkitzeko edo, besterik gabe, ikertutako gai baterako edo planteaturiko egoera baterako ideia erabilgarriak sortzeko. (Honela hasten da planteamendua: nola…?; edo, zer egingo zenukete…?).

Irudia 2

Ikuskatzeko gaitasunen garapenak edozein gairen ikaskuntza hobetuko duela adierazten duten ikerketetan oinarrituta dago. Ikasleek marrazki edo irudi bati erreparatuko diote; hain zuzen ere, ikertzen ari den gaiarekin edo arloarekin zuzen lotuta ez dagoen marrazki edo irudi bati.

Zenbait erabilera 3

Pentsamendu sortzailea garatzen duen estrategia dibertigarria da; izan ere, aukera ematen du pentsamenduek arlo konbentzionala gainditzeko eta ohikoak ez diren pentsamenduak sortzeko.

Horretarako, hau eskatuko diegu ikasleei: ohiko edozein objekturi dagokionez (koilara, kartoizko kutxa, lapitza, etab.) irudimena lanean jartzeko, eta bururatzen zaizkien erabilera guztiak zerrendatzeko.

Edozein gairi buruz, mota honetako hasiera duten galderakegiten dira: Zenbat modutan egin dezakezu…?

Adibidez: «Zenbat modu dituzu saiakuntza bat egiteko, problema bat ebazteko, prozesu bat kontatzeko, informazio bat laburbiltzeko…?».

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Aldaerak 4

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Galdera 5

Estrategia honen bidez, ikasleek pentsamendu kritikoa garatuko dute. 2014ko edizioan planteaturiko aldaera batek proposaturikoaren arabera, ikasten ari den gaiari edo unitateari buruzko galderarik garrantzitsuena pentsatu behar da; ez da «bai» edo «ez» erantzuteko moduko galdera izango. Esaterako: zergatik da hain garrantzitsua ura gure bizitzetan?, zer gertatuko litzateke fotosintesirik ez balego?, nola irudikatzen duzu zenbakirik gabeko mundu bat?, eta hitzik gabeko mundu bat?...

Atzerabideak eta eragozpenak 6

Giltza edo estrategia honen bidez, pentsamendu kritikoa sustatzen da; horrela, ikasleek gogoeta egingo dute hobetu daitezkeen ohiko objektu edo jarduera askori buruz. Horretarako, objektu, egoera edo jarduera bat aukeratu, eta horren atzerabideak zerrendatzeko eskatuko diegu; gero, horiek hobetzeko aukerak proposatuko dituzte.

Aukerak 7

Giltza honetan, irakasleek lan bat aurkeztu, eta ikasleek lan hori ohiko tresnak erabili gabe osatzeko moduak zerrendatuko dituzte. Adibidez, bilatu hiru modu:

– Euri-egun bateko ur-bolumena kalkulatzeko.

– Horma bat pintatzeko.

– Mezu bat idazteko.

Eraiki 8

Giltza honen helburua pentsamendu sortzailea sustatzea da, modu praktikoan eta dibertigarrian. Arazo-egoera baten aurrean, ikasleek ahalegina egingo dute «Ikusi-planifikatu-egin-egiaztatu» estrategia aplikatzeko; horretarako, hainbat eraikuntza-egoera izango dituzte aurrez aurre, eta eskura dituzten materialak erabiliz ebatziko dituzte. Hau da, irakasleek material gutxi eta eskuragarriak erabiliz egiteko moduko eraikuntza-lanak planteatuko dituzte; adibidez, ahalik eta konplexuena den molekula baten eredua sortzea, ogia, arkatz markatzaileak eta zotzak erabiliz.

Iragarpena 9

Giltza honetan oinarrituz egiten diren jardueren bidez, ikasleek pentsamendu askoz ere irekiago batez egingo diete aurre bizitzan gertatzen diren aldaketei; ez dira itota sentituko aldaketa horien aurrean, eta jakingo dute horiek guztiak pentsamendu kritikoa erabiliz jasotzen.

Horretarako, irakasleek egoera bat planteatu, eta ikasleek bururatzen zaizkien iragarpen guztiak egingo dituzte. Adibidez:

• Nolakoak izango diren eskolak 200 urte barru…

• Nola elikatuko garen etorkizunean…

• Nolako bidaiak egingo ditugun…

Etorkizunerako begirada horiek hiru ikuspegitatik plantea daitezke:

• Izan daitezkeen etorkizunak: aukera fantastikoak edo barregarriak proposatzea.

• Etorkizun gertagarriak: etorkizunean zer gerta daitekeen deskribatzea.

• Nahi dituzten etorkizunak: nahi duten etorkizuna irudikatzea.

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

Zer gertatuko litzateke…? 10

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Giltza hau oso interesgarria da, ideia berritzaile asko sortzen baititu. Ikertu beharreko gaia aurkezteko erabil daiteke, edo gai horri buruz hausnartzeko, aurkeztu ondoren. Gaia hurbil egon daiteke errealitatetik, edo garrantzirik gabea izan daiteke.

Irakasleek galdera bat egingo dute gaiari buruz: zer gertatuko litzateke…?, eta…? Ikasleek, galdera horri erantzuteko, aukera edo ondorio guztiak hartuko dituzte kontuan. Erantzuteko orduan, interesgarria izango litzateke «Ideia-gurpila» eraikitzea. Horretarako, ideia nagusia barruko zirkuluan jarri, eta, gutxienez, 5 erantzun edo ondorio ipiniko dira. Gero, 5 erantzunetako bakoitzarekin lan egin, eta bakoitzaren 3 ondorio jarriko dira, zirkulu txikiagoetan.

Adibideak:

• Zer gertatuko litzateke ekosistemarik ez balego?

• Zer gertatuko litzateke gasolina amaituko balitz?

• Eta teleportatuko bagina?

• Zer gertatuko litzateke dirurik ez balego?

11

Estrategia honen bidez, pentsamendu sortzailea sustatzen da; izan ere, egoera edo arazo baten aurrean, ikasleek soluzioa emateko ordezko estrategiak garatuko dituzte.

Ikasleek arazo baten balizko soluzioak pentsatu behar dituzte, proposatzen zaizkien objektuak (3 edo 4) kontuan hartuz. Adibidez, egin abako bat, kortxozko tapoi bat, bi esne-kartoi, berrogeita hamar gozoki eta aterki bat erabiliz.

Asmakizunak 12

Gako honek pentsamendu sortzailea sustatzen du; gakoaren bidez, ikasleek asmakizun berritzaile bat garatuko dute, eguneroko bizitzan erabiltzeko modukoa. Onena hau da: ikasleek, lehenengo eta behin, zer egin nahi duten planifikatzea; lehenik, marraztea, eta, gero, eraikitzen saiatzea. Beste erronka bat eransteko, birziklaturiko objektuekin egiteko eska daiteke.

Ezinezkoa 13

Giltza honen bidez, ikasleek pentsamendu kritikoa eta sortzailea garatuko dituzte, aurkezten zaizkien egoera guztietan; hain zuzen ere, ez dute aurretiaz ezarritako pentsamendua beti erabiliko. Horretarako, gai jakin bati buruzko gertaera batzuk zerrendatuko dituzte, egin ezin diren edo gertatu ezin diren gertaerak; honela hasten diren esaldiak erabiliko dira: «Ezin da…» «Inoiz ere ez…» «Ez dut…».

Beste bertsio bat hau izan daiteke: ikertzen ari diren gaiari buruzko ohiko galderen aurkako galderak egitea. Esaterako: nola izan dezakegu elikadura osasungarria? Alderantzizkoa: nola izan dezakegu elikadura osasungaitza?

Estrategiarik onena da ideia sortzaileetarako eta ezohiko kontzeptuak garatzeko. Ikasleei zerikusirik ez duten bi objektu aurkeztuko dizkiegu, eta eskatuko diegu ideia-jasaren bidez haien arteko antzekotasunak bilatzeko. Adibidez, lorea eta liburua: biek dakartzate oroitzapenak, biak izan daitezke opari politak, etab.

Ezohiko loturak

Ezaugarri komunak

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

Pentsamenduaren garapena

Zentzugabea 15

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Zentzurik gabeko esaldi bat planteatu, eta esaldi hori egia bihurtzen saiatzeko (arrazoituz eta justifikatuz) eskatuko diegu ikasleei. Gogoratu behar da ideia bikain asko garatu gabe gelditu direla «zentzugabeak» zirelakoan eta «egingarriak ez» zirelakoan. Adibidez: «Laster, eguzkienergia erabiltzen duten auto hegalarietan ibiliko gara».

Justifikazioa:

• Ez da kutsadurarik egongo.

• Ez da auto-ilararik egongo.

• Aparkatzeko eraikinak sortuko dira.

• Gidatzeko beste modu bat sortuko da, arau berriak dituena.

• Autoen gaitasuna eta indarra hobetzeko ikerketak egingo dira.

• Oinezkoak eta bizikletak askatasun handiagoz ibiliko dira hirietatik.

Interpretatu 16

Ezohiko egoera baterako hiru azalpen adieraziko dira. Ikasleek egoera horretarako zenbait azalpen edo aukera pentsatuko dituzte. Ariketa honek pentsamendu berritzailea sustatzen du, eta horrek, aldi berean, gertaera edo egoera jakin bati buruzko azalpen edo ondorio asko aintzat hartzeko gaitasuna garatzen du. Esate baterako: Ikastetxeko zuzendaria kolore urdin bizi-biziko galtzerdi batzuekin dator egunero. Zergatik ote da hori, zure ustez?

• Ez du beste galtzerdi batzuk erosteko astirik, eta ahizparenak ekartzen ditu; ahizpa zirkuko aktorea da.

• Emakumeak gizartean duen balioa errebindikatzeko egiten du.

Alfabetoa 17

Giltza honen bidez, ikasleek ideia berriak sortuko dituzte, A-tik Z-ra bitarteko zerrenda batetik ateratako hitzetan oinarrituz. Ikasleak letraren bat zuriz uzten badu, aurrera jarraituko du eta gero itzuliko da letra horretara. Bertsio errazago batean, A-tik Z-rako banakako objektuak zerrendatzeko eskatzen da.

Adibidez, gaia «Espainiako gorabehera geografikoak» bada, zerrenda hau egin daiteke:

A: Arousa: Lotu izen hori gorabehera geografiko mota batekin.

B: Balearrak: Idatzi uhartedi hori osatzen duten uharteen izenak. … eta horrela.

Konbinatu 18

Gure eguneroko bizitzako objektu asko bi objektu guztiz desberdin konbinatuta sortu dira. Giltza honen bidez, produktu berri horietako batzuk garatuko dituzte ikasleek. Horretarako, bi sarrerako taula batean objektu batzuk jarriko ditugu, goiko aldean, eta objektuen izenak, berriz, albo batean. Haiek konbinatuz, objektu guztiz berriak sortuko ditugu. Adibidez: entsaladak.

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

Harresia 19

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Zalantzan jarri ezin den egoera batetik abiatuta, helburua lortzea oztopatzen duen harresia apurtzeko moduak eskatzen dira. Giltza honen bidez, ikasleek bidea oztopatzen duten adreiluzko harresiak bilatuko dituzte. Lehenengo saiakeran, ezin diegu harresiei irabazten utzi, eta haiek garaitzeko ordezko estrategiak bilatu behar ditugu. Esaterako: nekazari batzuek ura behar dute laboreetarako; baina, ura ibaitik eramateko, 50 000 € behar dituzte. Zer egin dezakegu haiei dirua lortzen laguntzeko?

Aukerak: (Lehen ideia-jasaren ostean, aukerarik bideragarrienak hautatzen dira):

• Erakundeei, probintziakoei eta tokikoei, autonomikoei edo nazionalei idaztea; arazoa azaltzea eta dirulaguntza eskatzea.

• Jaialdia egitea; pertsona ezagunak gonbidatzea, dirua biltzen lagun dezaten.

HEA 20

Estrategia praktikoa da ohiko objektuak berriz asmatzeko edo diseinatzeko. Estrategia hau, gaur egun, merkaturako produktu berriak sortzeko erabiltzen da.

Horretarako, akronimoa kontuan hartuz (H: handia, E: erantsi, A: aldatu), ohiko objektuak berriz asmatu edo diseinatu behar dira.

Hitz-eskailera hau da:

− Handiagoa/handia. (Egin objektuaren zati bat handiago edo garrantzitsuago, erabilerari dagokionez).

− Erantsi/berrasmatu. (Erantsi beste zati bat zure objektuari).

− Aldatu edo kendu. (Kendu zati bat edo ordeztu beste batekin).

Bigarren Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUARENGARAPENA

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Pentsamenduaren garapena

Ikasleen pentsamendua garatzeko orduan, alderdi garrantzitsu bat hau da: ikaskuntza berriei eta haien arteko loturei buruz hausnartzea; halaber, ikasleek beren ezagueren bizkar-zorroan sartu dituzten eta ikasi dituzten hitz berriei buruz ere hausnartuko dute. Eskuraturiko ezaguerei buruz gogoeta eginez, gainera, errazago trukatuko dituzte ideiak, eta partekaturiko esangurak osatuko dituzte ikaskideekin.

Norberaren ikaskuntza-prozesua ezagutzeko, ikasleek gauza izan behar dute beren ikasteko moduaren funtzionamenduaz jabetzeko, eta ulertu behar dute ariketa baten emaitzak zergatik erabil ditzaketen beren eguneroko bizitzako beste egoera batzuetan. Prozesu horretarako, komeni da «antolatzaile grafikoak» erabiltzea, lagungarriak baitira ezaguera berriak egituratzeko eta antolatzeko. Besteak beste, aipatzekoak dira:

1. Kontzeptu-mapak

2. Mapa mentalak

3. Diagrama hierarkikoa

4. Segida-katea

5. Ezaugarri-gurpila

6. Eskema

7. Taulak

8. Denbora-lerroa

9. Venn-en diagrama

10. Problemak ebatzi eta erabakiak hartu

11. Kausa-efektu diagrama edo Ishikawa-ren diagrama

12. Jario-mapa

Kontzeptu-mapak 1

Kontzeptu-mapak erreminta grafikoak dira ezaguera antolatzeko eta irudikatzeko; aukera ematen digute ideiak modu esanguratsuan antolatzeko eta ulertzeko. Halako mapen bidez, era berean, modu grafikoan aurkez dezakegu informazioa, eta, begiratuta bakarrik, ikasi beharreko edukiaren egitura kognitiboa ikusten dugu.

Novak-ek (1988) dioenez, kontzeptu-mapa baten oinarrizko elementuak hauek dira:

1. Kontzeptuak: objektuei, egoerei edo gertaerei buruzkoak dira, eta irudi geometrikoen barruan irudikatzen dira.

Kontzeptuak modu antolatuan eta hierarkikoan aurkeztu behar dira, garrantzitsuenen artean loturak egoteko moduan. Kontzeptu inklusiboago batean oinarritu behar dute, eta kontzeptu horrek erantzuna eman behar dio ikaskuntzaren helburuari.

2. Lotura-lerroak: kontzeptuak lotzeko erabiltzen dira. Lotura-lerroak ez dira nahikoa kontzeptuen arteko lotura zehazteko, eta, beraz, haiekin batera, lotura-hitzak erabiltzen dira, kontzeptuen hierarkia eta haien arteko lotura zehazteko.

3. Lotura-hitzak: gehienetan aditzek osatzen dituzte, eta haietako biren edo gehiagoren artean zer lotura dagoen adierazten dute.

4. Proposizioak: elkarrekin zerikusia duten kontzeptuak edo terminoak lotuta osatzen dira; lotura-hitz bat erabiltzen da horretarako. Zentzua duten esaldiek osatu behar dituzte, eta ez dute beste proposiziorik behar koherentzia edukitzeko.

PENTSAMENDUARENGARAPENA

Bigarren Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

PENTSAMENDUKO GILTZAK

Kontzeptu-mapen ezaugarriak

Ikasleentzat:

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

1. Aukera ematen dute ikasi beharreko edukiak azkar ikuskatzeko.

2. Haien bidez, errazago detektatzen dira ikasi beharreko gai baten oinarrizko kontzeptuak.

3. Onak dira edukiak modu antolatuan eta hierarkizatuan gogoratzeko eta ikasteko.

4. Aukera ematen dute ikasitakoa ebaluatzeko, gaiari buruz lehendik dakitenetik (aurretiazko ezagueretatik) abiatu eta ikasitakoarekin osatuz gero. Ikasleak, horrela, ikusi egingo du bere ikaskuntza.

5. Eredutzat balio dute, ikasleek beste gai edo eduki batzuen kontzeptu-mapak antolatzeko, hierarkizatzeko edo egiteko.

Irakasleentzat erabilgarriak dira honetarako:

1. Gaia aurkezteko.

2. Ideia nagusien eta bigarren mailakoen arteko loturak ezartzeko, eta, horrela, ikasleek ideia horiek hobeto ulertzeko.

3. Ikuspegi orokorra eta laburpena errazten dizkie ikasleei, ikasi beharreko unitatearen amaieran.

Kontzeptu-mapa baten egitura hierarkikoa

Kontzeptu-mapek modu hierarkikoan antolatzen dituzte kontzeptuak; hau da, mailatan antolatzen dituzte, kontzeptu orokorrago batetik bigarren mailako beste batzuetara.

Gainera, ikasleengana hurbiltzeko, testuak edota irudiak erabiliz landu ditzakegu egitura hierarkikoaren maila guztiak.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Kontzeptu-mapa motak:

1.1. Armiarma motako kontzeptu-mapa

Halako kontzeptu-mapetan, gai nagusia edo gunea egituraren erdi-erdian dago, eta, haren inguruan, hierarkia-maila baxuagoko ideiak edo kontzeptuak egoten dira. Aurrerago ikusiko dugun ezaugarri-gurpilaren oso antzekoa da.

1. datua

2. datua

2. datua

1. datua

2. datua

1.2. Kontzeptu-mapa hierarkikoa

1. datua

2. datua

Goiko aldean jarriko den kontzeptu nagusi batetik abiatzen da. Handik, beherantz jarrita, gainerako kontzeptu edo ideia guztiak adierazten dira, bakoitzaren garrantziaren edo hierarkiaren arabera. Bi kontzeptuk garrantzi bera dutenean, altuera berean gelditzen dira. Alderdi askotan, aurrerago ikusiko dugun diagrama hierarkikoaren oso antzekoa da.

Kontzeptu nagusia

lotura-hitzak

lotura-hitzak

lotura-hitzak

lotura-hitzak

1. kontzeptu sekundarioa Kontzeptu nagusia

2. kontzeptu sekundarioa

3. kontzeptu sekundarioa

4. kontzeptu sekundarioa

1. datua

Lehen mailako 2. kontzeptu sekundarioa

Lehen mailako 1. kontzeptu sekundarioa

Bigarren mailako 2. kontzeptu sekundarioa

Bigarren mailako 3. kontzeptu sekundarioa

Bigarren mailako 4. kontzeptu sekundarioa Bigarren mailako 1. kontzeptu sekundarioa

Lehen mailako 3. kontzeptu sekundarioa

Bigarren mailako 6. kontzeptu sekundarioa

Bigarren mailako 5. kontzeptu sekundarioa

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

PENTSAMENDUKO GILTZAK

Kontzeptu-mapa motak:

1.3. Organigrama motako kontzeptu-mapa

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Mota honetako kontzeptu-mapetan, erakunde baten egitura hierarkikoa balitz bezala aurkezten da informazioa:

– Bertikalak (mota hierarkikoen antzekoak dira).

–

edo zirkularrak.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Pentsamenduaren garapena

Kontzeptu-mapa motak:

1.4.

sistemikoa

Halako kontzeptu-mapetan, ideiak sakontzeko edo haien artean lotzeko moduan aurkezten da informazioa.

Halakoen aurkezpena benetako edo irudimenezko eremu batean oinarritzen da; benetako irudi baten edo osatu nahi den irudi baten inguruan antolatuta ageri da funtsezko informazioa; irudi horrek indartu egiten du adierazi nahi den mezua.

Kontzeptu-mapa

Kontzeptu nagusia

1. mailako 2. kontzeptu sekundarioa

2. mailako 5. kontzeptu sekundarioa

2. mailako 1. kontzeptu sekundarioa

2. mailako 3. kontzeptu sekundarioa

2. mailako 2. kontzeptu sekundarioa

2. mailako 4. kontzeptu sekundarioa

1. mailako 2. kontzeptu sekundarioa

1. mailako 2. kontzeptu sekundarioa

1.5. Paisaia motako kontzeptu-mapa

Funtsezko 1. kontzeptua

Funtsezko 2. kontzeptua

Funtsezko 3. kontzeptua

Funtsezko 4. kontzeptua

PENTSAMENDUARENGARAPENA

Mapa mentaletan, informazioa antolatzeko, gai nagusia erdian jartzen da; bigarren mailako puntuak bertatik abiatzen dira eta informazioa eransten dute. Horrela, modu integratuan eta antolatuan ikasten dugu. Halako mapak, gainera, oso erabilgarriak dira datuak biltzeko eta sormena nahiz oroimena sustatzeko; izan ere, kontzeptu-mapen kasuan bezala, lagungarriak dira pentsamendua antolatzeko eta egituratzeko.

Mapa mentalek gai baten sormenaukera guztiak arakatzen dituzte; gainera, irudimena, ideien arteko lotura eta malgutasuna garatzen dituzte (irudiak, koloreak, kode pertsonalak eta abar erabiliz aberasten dira); horrela, handitu egiten dute oroimenaren konplexutasuna eta ahalmena (Buzan, T., eta Buzan, B. 1996).

Tony Buzanek definizio hau ematen du:

«... mapa mentala hitz edo ideia nagusi bat da; hitz horren inguruan, harekin zerikusia duten 5-10 ideia nagusi lotzen dira. Berriz ere, hitz horietako bakoitza hartu, eta 5-10 hitz nagusi lotzen zaizkio. Ideia horietako bakoitzari beste hainbat lotzen zaizkio».

Mapa mentalak funtsezko lau ezaugarri ditu:

1. Oinarrizko gaia erdiko irudi batean islatzen da.

2. Gai nagusiak erdiko iruditik ateratzen dira, adarrak balira bezala.

3. Adarrek irudi bat edo oinarrizko hitz bat dute, lotutako lerro baten gainean. Garrantzi txikiagoko puntuak ere adar gisa irudikatuta daude, goiko mailako adarretara itsatsita.

4. Adarrek lotutako egitura nodala osatzen dute.

Irudia Irudia Irudia Irudia Irudia tiztnarragkix i a kog o tnarrag

kiag o ko garrantz i tx i kiag o ko g a r r tnaiz t kix i a kog o g a r r tnaiz t kix i a kog o

garrantzitxikiag o ko sekundarioa(2) Ideiak Ideiak sekundarioa(1) Ideiak Ideiak sekundarioa(4) sekundarioa (3 )

Ezaugarri horiek ez ezik, mapa mentalak beste hainbat elementu erabiliz ere hobetzen eta aberasten dira: kolorea, irudiak, kodeak nahiz dimentsioak (interesgarriagoak izateko) eta edertasuna; horrela, sormena, oroimena eta informazioaren oroitzapena sustatzen dira.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Diagrama hierarkikoa 3

Izenak dioenez, halako diagrametan, eremu semantiko bateko ideien arteko antolakuntza- eta menderakuntza-loturak adierazten dira. Kontzeptu-mapa bateko datuak diagrama hierarkiko batera ekar daitezke. Bien arteko desberdintasun nagusia hau da: diagrama hierarkikoek ez dute lotura-hitzik behar.

Sekuentzia-katea 4

Sekuentzia-katea tresna erabilgarria da ordena kronologikoan gertaturiko edozein gertaera-segida irudikatzeko edo prozesu baten faseak adierazteko.

Kontzeptu nagusia

Lehen mailako 1. kontzeptu sekundarioa

Lehen mailako 2. KS

Lehen mailako 3. kontzeptu sekundarioa

5. gertaera edo fasea

1. gertaera edo fasea

2. gertaera edo fasea

3. gertaera edo fasea

4. gertaera edo fasea

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

Antolaketa-estrategia honek pentsamendu analitikoaren ikus-adierazpena eskaintzen du; izan ere, objektu jakin baten ezaugarrietan sakontzeko balio du. Ezaugarri nagusiak gurpilaren erradioetan jartzen dira, ordena hierarkikorik gabe, edozein norabidetan irakurtzeko moduan.

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Ezaugarri-gurpila 5

1. Ezaugarria

2. Ezaugarria

3. Ezaugarria

4. Ezaugarria

5. Ezaugarria

PENTSAMENDUARENGARAPENA

Antolatzaile grafiko erabilienetakoak dira; haien funtzio nagusia bi gairen edo gehiagoren arteko antzekotasunak, desberdintasunak eta ezaugarriak identifikatzea edo azaltzea da.

Batzuetan oso bakunak dira; izan ere, taula-eran aurkezturiko eskema edo lauki sinoptikoak dira; han modu hierarkikoan aurkezten da eduki batzuei buruzko informazioa. Oso bisualak dira, orokorrean aurkezten baitituzte gai jakin baten elementu nagusiak:

Gai orokorra

1. elementu nagusia 2. elementu nagusia 3. elementu nagusia

Xehetasunak:

Xehetasunak:

• …

Xehetasunak:

(Maila gehiago izan ditzake)

Hala ere, taularik ezagunenak eta erabilienak sarrera bikoitzekoak dira. Zutabe bertikalen kopuru jakin bat dute, azaldu edo konparatu nahi diren elementuen edo gaien arabera; bestalde, elementu edo gai bakoitzari buruz zenbat ezaugarri aurkeztu nahi ditugun, taulek hainbat ilara izango dituzte.

Aztertu beharreko gaia

1. elementua2. elementua3. elementua4. elementua5. elementua6. elementua

1. ezaugarria

2. ezaugarria

3. ezaugarria

... ezaugarria

Adibidea:

Komunikazio-asmoa

Oso erabilia hemen

Hizkuntza mota

Testu mota

NarrazioaDeskribapenaAzalpenaArgudioaElkarrizketaOlerkia

Taulak laburpen-lauki gisa ere erabil daitezke, gai bati buruzko informazio guztia antolatzeko. Adibidez:

Espainiako klimak

OzeanikoaMediterraneoaGoi-mendikoaSubtropikala

Kokapena

Tenperaturak

Prezipitazioak

…

Bigarren Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Antolatzaile grafiko honek aukera ematen du gai bati buruzko gertaerasegida antolatzeko, haien arteko denbora-lotura argi eta garbi ikusteko moduan. Estrategia oso erabilia da ikertu beharreko gertaera edo kontzeptua garatzeko faseak antolatzeko eta kontrolatzeko.

Batzuetan oso sinpleak dira eta, izatez, taula bidez emandako eskema edo koadro sinoptiko bat dira; horietan, zenbait edukiri buruzko informazioa aurkezten da, modu hierarkikoan. Oso bisuala da, gai jakin baten elementu nagusiak orokorrean aurkezten baititu:

Gertaera ⊥ (1. gertakaria...)

Gertaera ❏ (3. gertakaria…)

Gertaera ↔ (2. gertakaria…)

Venn-en diagramak 9

Oso erabilgarriak dira bi kontzeptu, ideia edo informazioren arteko antzekotasunak eta desberdintasunak aurkitzeko. Bi diagramek bat egiten duten eremuak aditzera ematen du ezaugarri komunak dituen azpimultzo bat dagoela; gainerako eremuan, irudi bakoitzaren eremuan alegia, irudi horrenak bakarrik diren elementuak jartzen dira. Bi edo hiru zirkulurekin landu daiteke.

Gertaera ✸ (5. gertakaria…) Gertaera ↕ (7. gertakaria…)

Gertaera ☛ (4. gertakaria…) Gertaera # (6. gertakaria…) Gertaera ● (8. gertakaria…)

Hasierako data Amaierako data

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Problemak ebatzi eta erabakiak hartu 10

Ikasleek pentsamendu kritikoa eta eraginkorra lortzeko, pentsamendu-estrategia egokiak behar dira, sistematikoki aurkitzen dituzten arazo-egoerei aurre egiteko eta testuinguru jakin batean soluziorik onena aukeratzen laguntzeko. Estrategia horiek ezagutzea lagungarria da egoerak honako honetan oinarrituz balioesteko eta ebaluatzeko: informazioaren eta datuen ulermenean eta analisian. Lagungarria da, halaber, zenbait soluzio proposatzeko, bakoitzaren alderdi positiboak balioetsiz, eta soluziorik egokiena arrazoien bidez aukeratzeko.

1. proposamena/soluzioa

• Alderdi positiboak

• Alderdi negatiboak

• Bigarren mailako edo alboko efektuak

2. proposamena/soluzioa

• Alderdi positiboak

• Alderdi negatiboak

• Bigarren mailako edo alboko efektuak

4. proposamena/soluzioa

• Alderdi positiboak

• Alderdi negatiboak

• Bigarren mailako edo alboko efektuak

Arazoegoera

Informazioaren eta datuen analisia

3. proposamena/soluzioa

• Alderdi positiboak

• Alderdi negatiboak

• Bigarren mailako edo alboko efektuak

Arazoa ebazteko edo erabakiak hartzeko urratsak:

1. Ikertu beharreko arazoa edo egoera identifikatzea.

2. Informazioa eta datuak aztertzea: egoera, zergatiak, nahasitako pertsonak…

3. Izan ditzakeen soluzioak edo proposamenak; banan-banan aztertu behar dira, alderdi positiboak eta negatiboak, izan ditzakeen bigarren mailako edo alboko efektuak, etab.

4. Aukeratutako soluzioa edo hartutako erabakia, zergatiak azalduz.

ARRAZOITURIKO SOLUZIOA/ ERABAKIA

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

Kausa-efektu diagrama edo Ishikawa diagrama

Kausa-efektu diagrama arazo baten zergatiei buruz proposaturiko teoriak antolatzeko eta irudikatzeko modu bat da. «Arrain-hezur motako diagrama» ere esaten zaio, arrainaren eskeletoaren antzeko forma baitu. Antolatzaile grafiko hau egokia da helburua ikasleek hau pentsatzea denean: bai gertaera edo arazo baten benetako nahiz balizko zergatiak, bai bi fenomenoren edo gehiagoren arteko kausa-loturak.

Bigarren mailako 5.1 zergatia

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Kausa-efektu diagramak eginez, talde-dinamikak sor daitezke; halako dinamikak lagungarriak dira analisirako, talde-eztabaidarako eta hainbat egoerari edo arazori ezaguerak aplikatzeko; horrela, lantalde bakoitzak hau egin dezake: arazoa hobeto ulertu; zergati, arrazoi edo faktore nagusiak nahiz bigarren mailakoak ikuskatu; balizko soluzioak identifikatu; erabakiak hartu, eta ekintza-planak antolatu.

Bigarren mailako 3.1 zergatia

Bigarren mailako 1.1 zergatia

Bigarren mailako 5.2 zergatia

Bigarren mailako 1. azpizergatia

Bigarren mailako 1. azpizergatia

Bigarren mailako 1. azpizergatia

Bigarren mailako 5.3 zergatia

Bigarren mailako 3.2 zergatia

Bigarren mailako 3.3 zergatia

Bigarren mailako 1.2 zergatia

Bigarren mailako 1.3 zergatia

Bigarren mailako 6.1 zergatia

Bigarren mailako 6.2 zergatia

Bigarren mailako 6.3 zergatia

Bigarren mailako 4.1 zergatia

Bigarren mailako 4.2 zergatia

Bigarren mailako 4.3 zergatia

Bigarren mailako 2.1 zergatia

Bigarren mailako 2.2 zergatia

Bigarren mailako 2.3 zergatia

AZTERTURIKO EFEKTUA

1. ZERGATI NAGUSIA

2. ZERGATI NAGUSIA

3. ZERGATI NAGUSIA

4. ZERGATI NAGUSIA

5. ZERGATI NAGUSIA

6. ZERGATI NAGUSIA

PENTSAMENDUARENGARAPENA

12

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Halako mapen bidez, ikasleek hobeto ulertuko dituzte urratsez urratsezko segidak, eta errazago hartuko dituzte erabaki autonomoak. Estrategia honek aukera ematen du aldez aurretik ikusteko zenbait egoeratan eman behar diren urratsak eta haien aurrekariak nahiz ondorioak. Horretarako, galderak egin, eta, gero, erantzun bata edo bestea aukeratzearen ondorioak aztertzen dira.

Teknika hau ondo aplikatzeko, ikurrak esleitzea gomendatzen da:

– LAUKIZUZENA: Egoera edo gertaera.

– ERRONBOA: Erabaki-hartzea dakarren galdera bat dauka.

– ZIRKULUA: Modu dikotomikoan planteatzen ditu erantzun-aukerak.

– GEZIAK: Deskribaturiko prozesuak zer noranzkotan lotzen diren adierazten dute.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

3.

Gertaerari buruzko 1. galdera ...?

Gertaerari buruzko 2. galdera

1. prozesua

2. prozesua

Jario-mapa

PENTSAMENDUARENGARAPENA

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

Errubrika 1

Deskribapena: errubrikek ikasleei aukera ematen diete lanak egindakoan izandako lorpen-mailaz jabetzeko; gainera, oso lagungarriak izan daitezke ikaskuntza-prozesuan:

• Lanak egiteko beharko dituzten ezagueren eta gaitasunen ikuspegi integratua ematen diete; beraz, laguntza ematen diete haiek hobeto ulertzeko eta egiteko modua arrazoitzeko.

• Irakasleak ebaluatzeko aplikatuko dituen irizpideak adierazten dizkiete. Hortaz, haiek aztertzea eta irizpideak ezagutzea lagungarria da lanak irizpideok kontuan hartuz egiteko eta horien arabera berrikusita aurkezteko.

• Baliozkoak izango zaizkie euren ikaskuntzaren bilakaerari buruz hausnartzeko, baldin eta lan mota jakin bat egiten duten bakoitzean errubrika berarekin autoebaluatzen badira, eta lortuta-

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

ko emaitzak lehenago lortutakoekin konparatzen badituzte, lan jakin bat egiteko orduan izan duten aurrerakuntza egiaztatzeko eta alderdirik arazotsuenak identifikatzeko.

Ekintza: ikasitakoa aplikatzeko testuingurua zehazten duten kategoriak erreferentziatzat hartuz, errubrikan hauek jasoko dira: planteaturiko arazoak zer mailatan lortu diren jakiteko eta balioesteko deskribapenak (ikusteko eta neurtzeko modukoak).

Oharrak: teknika hau ikasleek beren ikaskuntza gidatu duen prozesua berrikusteko ere erabil daiteke, baldin eta landu diren tekniken balioespena integratzen bada eta lorpenetarako izan duten balioaz hausnartzen badute.

PENTSAMENDUARENGARAPENA

Itua 2

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Deskribapena: metodo bisuala da, azkar betetzekoa, eta oso moldakorra; aukera ematen du ikasleen iritzia jakiteko irakaskuntza-ikaskuntzaren prozesuko edozein alderdiri buruz (proiektuko jarduerei, taldeko edo banakako lanari, irakasleen lanari eta abarri buruz). Tresna oso motibagarria izan daiteke, eta denborarekin hobera egingo duten alderdien ebaluazioan erabiltzeko modukoa; kasu horretan, itua «aliatua» izango da, gauza ona, ikasleei euren aurrerakuntza jarriko baitie agerian, hau da, banaka edo taldeka ikasten ari diren gauzak.

Ekintza: itu bat marrazten da, zirkulu zentrokideak trazatuz eta haiek zatitzen dituzten erradioetatik ebakiz. Erradioak ebaluatuko diren lanen alderdiak dira; eta ituaren zirkulu zentrokide bakoitza kalitatearen maila bakoitza izango da, alderdi bakoitza-

ren lorpena mailakatzeko. Dardoen jolaseko ituen kasuan ez bezala, erdiko zirkuluak du puntuaziorik txikiena, hau da, lorpen-mailarik txikiena; kanpo-kanpoan dagoen zirkuluak, ostera, puntuaziorik edo lorpen-mailarik handiena izango du. Itua erabiltzeko, gurutze batekin markatuko da erradioak lorpen-mailari dagokion zirkuluarekin duen ebakidura. Ebaluaturiko alderdi guztiei dagozkien puntuak lotuta, poligono bat lortzen da, eta horren tamaina handitu egiten da lana bete ahala.

Oharrak: aukera ematen du emaitzak ikaskuntzako bi une desberdinetan erraz konparatzeko; ikasleek errazago aurkezten eta partekatzen dute beren ebaluazioa.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Ituaren eskala errubrikarena da:

4. Beti.

4. Bikaina.

3. Sarritan.

3. Ona.

2. Batzuetan.

2. Onargarria.

1. Gutxitan.

1. Hobetzeko modukoa.

PENTSAMENDUARENGARAPENA

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Egiaztatze-zerrenda

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Deskribapena: teknika hau lagungarria da ikasle bakoitzak bere ikaskuntza ebaluatzeko eta erregulatzeko. Sistematizatu egiten du egin diren urratsak ikuskatzeko prozesua, eta ikasleei lagundu egiten die lanean erabili dituzten teknikez eta burutu duten pentsamendu motaz jabetzen.

Ekintza: ikasleek, zerrenda batean, X batez markatu behar dute ikaskuntzako gai jakin batean erabilitako eta martxan jarritako teknikekin bat datorren laukia.

Oharrak: aplikatu diren teknikek nola lagundu diguten adierazten duten zutabeak gehitzen bazaizkio, egiaztatze- eta hausnartze-zerrenda izango da.

AZTERTURIKO GAIA

Erabilitako estrategiak

1. estrategia

2. estrategia

3. estrategia

4. estrategia

5. estrategia . . .

Pentsatzeko estrategia Lankidetzako teknika

Lagundu egin dit Aurkitzen, ulertzen... Interpretatzen, aztertzen... Hausnartzen, balioesten...

PENTSAMENDUARENGARAPENA

4

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Aurrerapen-lerroa

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Deskribapena: teknika honen bidez, ikasleak errazago jabetuko dira gai jakin bati buruz duten jarreraz; gogoeta eginaraziko die gai horretan gehiago sakontzeko egin dezaketenari buruz eta gaia etorkizunean euren jarrera aldatzeko erabiltzeari buruz.

Ekintza: bakoitzak bere pentsamendu-fase bakoitzean gertatu dena erregistratzen du (gaiarekiko lehen nuen jarrera, orain dudana…).

Oharrak: teknika horren aldaera batek kontuan hartzen ditu ikasleak gaiari buruz lehendik zituen ezaguerak, amaierako ezaguerei dagokienez, baita ikaskuntza horiek haren eguneroko bizitzan dituzten ondorioak ere. Teknika hori osoagoa da, eta aukera ematen du gehiago sakontzeko, ikaskuntzaz jabetzeko eta hartaz hausnartzeko; beraz, aldaera hau erabiltzea gomendatzen da, eta egitura ondoren adierazita dago.

Aztertu beharreko gaia edo egoera

Lehen Gero

Zer nekien gaiari buruz?

Zer dakit ORAIN gaiari buruz?

Hobeto ikasten dut…

Zer izan da zailena ikasteko?

Zertarako balio dit ikasitakoak?

Beste zer jakin nahiko nuke eta nola ikas dezaket?

Fotokopiatzeko baimena duen materiala.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUARENGARAPENA

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Deskribapena: teknika honek aukera ematen du, konparazio-taula bakun baten bidez, ikasleek landutakoari eta ikasitakoari buruzko laburpena egiteko, planteaturiko egoerei erantzuteko egin diren urratsez jabetuz; halaber, erabilitako tekniken balioespena egiteko eta haien erabilgarritasunaz hausnartzeko ere balio du.

Ekintza: a irudikoa bezalako antolatzaile batean, ikasleek landutakoaren alderdi onak eta zergatiak nabarmendu behar dituzte, baita landutako gaiaren alderdi txarrak eta ondorio horretara heltzeko zergatiak edo arrazoiak ere.

Oharrak: teknika honen aldaera bat ikasleek hau egitea nahi dugunean planteatzen da: betearazteko eta ikasteko gidatzat aukeratu duten prozesua berrikustea eta sistematizatzea. Kasu horretan, B irudikoa bezalako antolatzaile bat erabiliko da.

Landutakoaren eta ikasitakoaren alderdi onak

Landutakoaren eta ikasitakoaren alderdi txarrak

Zergatia:

Erabilitako pentsamenduestrategia edo lankidetzateknika

Zergatia:

Honetan oinarritzen da… Honetan lagundu dit…

Hezkuntza emozionala

Aktiboak

• Zirrara atseginak eta desatseginak identifikatzea.

• Oinarrizko zirrarak identifikatzea.

Aktiboak

• Zirrarak identifikatzen eta adierazten jakitea.

• Zirrarak identifikatzea, nork bere burua ezagutuz.

emozionala Erregulazio

Kontzientzia

• Zirrarez jabetzea eta haiek partekatzea.

• Pertsonen arteko desberdintasun fisikoak eta emozionalak ulertzea.

• Ezustearen zirrara identifikatzea.

• Beldurraren zirrara identifikatzea eta beldurra denok izan dezakegula jakitea.

• Oldarkortasuna kontrolatzen jakitea (amorrua…).

• Sentitzea eta pentsatzea: gertaera (…dudanean) ➞ sentimendua (sentitzen dut…) ➞ pentsamendua (pentsatzen dut…) ➞ ondorioa (zer egingo dut?).

• Zirrarak kudeatu beharraz jabetzea.

• Gauzak arretaz egiteko ohitura sortzea eta ulermena indartzea.

• Erlaxazioa praktikatzea eta lasaitasun-sentsazioak lortzea.

• Autokontroleko kontsignak gogoratzea.

• Isiltasuna sentitzen ikastea eta lasai egoteko uneak aurkitzea.

• Tristezia ohiko zirraratzat onartzea.

• Zirrara positiboak identifikatzea, ariketa bat egiten denean.

• Norberaren ezaugarriak onartzea.

• Geure burua positiboki eta neurriz balioestea.

• Gure zaletasunez jabetzea eta gainerakoenak errespetatzea.

• Beste pertsonen ezaugarriak balioestea eta esker onekoak izatea.

• Lidergoa sustatzea.

• Bakoitzak zer egiten dakien identifikatzea eta laguntza onartzen ikastea.

• Laguntza-jokabideak sustatzea eta balioestea.

• Beste pertsona batzuekiko elkarbizitza balioesten ikastea.

• Gainerakoek zer dioten entzuteko eta ulertzeko arreta praktikatzea.

• Arazoak konpontzeko estrategiak ikastea.

• Enpatia kontzeptua ulertzea.

• Poza eta tristezia sentitzen ditugun uneez jabetzea.

• Maitasunaren zirrara identifikatzea eta adieraztea.

• Beldurra identifikatzea, onartzea eta partekatzea.

• Jeloskortasunaren zirrara identifikatzea eta kontrolatzen ikastea.

• Isekarekiko amorrua eta tristezia erregulatzea.

• Umorea erregulatzea eta gainerakoei barrerik ez egiten ikastea.

• Isiluneak sentitzea, balioestea eta bilatzea.

• Erlaxazio-estrategiak ikastea, kontzentrazioa hobetzeko.

• Zirrara ➞ zergatia ➞ erantzuna (zer erantzun? ➞ oldarkorra/ egokia/hartutakoa) ➞ ondorioa.

• Zirrara positiboak ikuskatzea, benetakoak izan daitezkeen irudimenezko gertaeretan (10 bat ateratzea, bidaia egitea, oparia jasotzea)…

• Zirrara positiboak izatea, ariketa bat egiten denean.

• Barruko edertasuna balioesten ikastea.

• Norberaren identitatea identifikatzea eta onartzea.

• Ahalegina beharrezkoa den ezaugarri positiboa dela jakitea.

• Pertsonen ezaugarriei eta haien arteko desberdintasunei buruzko lexikoa ikastea.

• Maite gaituzten pertsona guztiez jabetzea.

• Bestearen lekuan jartzeko lagungarriak diren egoerak praktikatzea (enpatia).

• Jarraibideak ematearen eta agintzearen artean zer alde dagoen ikastea.

• Laudorio zintzoa egiten eta pozik jasotzen jakitea (asertibitatea).

• Laudorioak sustatzea eta gainerakoei gauza atseginak esaten jakitea (asertibitatea).

• Lankidetza praktikatzea, eta laguntzen eta laguntza jasotzen ikastea.

• Adiskidetasuna definitzen eta balioesten ikastea.

• Munduan ez gaudela bakarrik gogoratzea, eta elkarrekin bizitzeko arauak behar direla.

• Gatazkak konpontzeko kontsignak ezagutzea.

• Irudimena sustatzea.

• Familiako kide sentitzea eta familiak ematen duen laguntzaz jabetzea.

• Eskolako kide sentitzea eta eskolak ematen duen laguntzaz jabetzea.

• Aldartea hobetzeko baliabideak lortzea.

• Zirrara estetikoen balioaz jabetzea (musika, artea, literatura…), zirraren kudeaketan.

• Zirrarak prozesu aldakorrak eta erregulatzeko modukoak direla jakitea.

• Une pozgarriak gogoratzea, aldartea hobetzeko.

• Familian igarotako une onak balioestea eta sustatzea.

Lehen Hezkuntzako 1. maila

Lehen Hezkuntzako 2. maila

Hezkuntza

Lehen Hezkuntzako 3. maila

Lehen Hezkuntzako 4. maila

Aktiboak Aktiboak

• Oinarrizko zirrarak identifikatzea, norberaren baitan eta gainerakoengan.

• Norberaren bertuteez eta akatsez jabetzea.

• Nork bere burua ezagutzea eta onartzen ikastea.

• Zirraren aldaketak eta dinamikak identifikatzea.

• Amorruaren, estresaren edo antsietatearen zirrara identifikatzea, eta autokontroleko estrategiak ikastea.

• Zentzumenez jabetzea eta irudimena sustatzea.

• Gorputzaren keinuak eta esaten diren gauzak kontrolatzea.

• Arreta entrenatzea, komunikazioa hobetzeko.

• Arreta kontzientea aplikatzea, isiltasuna praktikatzen denean.

• Zirraren kausa- eta ondorio-pentsamendua praktikatzea.

• Sentitzea eta pentsatzea: gertaera (…dudanean) ➞ sentimendua (sentitzen dut…) ➞ pentsamendua (pentsatzen dut…) ➞ ondorioa (zer egingo dut?).

• Zirrara positiboak sortzea, ariketa bat egiten denean.

• Bertuteei buruzko lexikoa ikastea eta desberdintasunei buruz hausnartzea.

• Norberaren trebetasunak sustatzea eta laguntza onartzea.

• Bakoitzak bere buruaz duen iritzia jakitea eta autokontzeptua indartzea.

• Harroa izatearen eta bakoitzak bere buruaz harro egotearen arteko aldea ulertzea.

• Ahalegina balioestea, ikasteko eta hazteko mekanismotzat.

• Norberaren bertuteak aurkitzea eta kritika positiboa balioestea.

• Hausnartzen ez duen eta kritikoa ez den gizarte baten ohiko jokabideak (estereotipoz beteak) ez hartzea.

• Asertibitatez komunikatzen ikastea.

• Kausa- eta ondorio-pentsamendua praktikatzea, gainerakoekin harremanak izateko orduan, eta enpatia eta asertibitatea izatea.

• Soluzioak aurreikustea eta kausa-efektua praktikatzea.

• Arazoak konpontzeko jarraibide bat barneratzea.

• Hitz egiten eta entzuten ikastea, gainerakoekin harremanak izateko.

• Lankidetzan lan egitearen balioaz hausnartzea.

• Enpatia praktikatzea eta bestearen lekuan jartzen jakitea.

• Elkarrizketa erabiltzea, komunikatzeko eta gatazkak konpontzeko.

• Zirrara atseginak sortzen ikastea (zirrara estetikoak).

• Ondo sentiarazten diguten lekuak identifikatzea.

• Lasai egoteko eta ongizatea sentitzeko estrategiak ikastea.

• Balioetan heztea: hiritartasun aktiboa.

• Jariatzea.

• Oinarrizko zirrarak identifikatzea.

• Zirrarak adieraztea.

• Gainerako pertsonen zirrarak identifikatzea.

• Nork bere burua ezagutzen ikastea.

• Zirrarak pentsamenduekin eta gertaerekin lotzea.

• Gure aldarteak identifikatzea eta bideratzea.

• Zirrara positibo sortzaileak sortzea, haserre edo amorruz gaudenean.

• Arreta handiko, kontzentrazioko eta erlaxazioko teknikak edo dinamikak esperimentatzea.

• Komunikazioa modu positiboan erabiltzea, harreman onak edukitzeko eta autoestimua hobetzeko.

• Laudorioa erabiltzea, jarrera edo jokabide jakin bat balioesteko, eta autoestimua hobetzen laguntzea.

• Jokabide kritikoak eta burutsuak izatea, eta aurreiritziak baztertzea.

• Erronkak onartzea, aldaketari, lan autonomoari eta lankidetzari mesede egiten dion jarreratzat.

• Gatazka bat detektatzea, eta jarduteko eta gatazka konpontzeko estrategiak ikastea.

• Autokontrola eta komunikazio asertiboa eta enpatikoa aplikatzea, beste pertsona batzuekin.

• Nork bere burua eta gainerakoak errespetatzeko jarrera finkatzea.

• Ongizate emozionala bilatzeko estrategiak praktikatzea.

• Barne-hizkuntza positiboa praktikatzea eta barneratzea.

• Lotura afektiboak eta elkartasunezkoak sortzea, esperientzia positiboak sustatzeko.

• Helburu positiboak eta errealistak finkatzea, etorkizunari begira.

• Erkidegoaren ongizatean laguntzen duten ekintzetan parte hartzea.

Lehen Hezkuntzako 5. maila

Aktiboak

• Oinarrizko zirrarak identifikatzea, norberarenak eta gainerakoenak.

• Zirrarak identifikatzea, onartzea eta izendatzea, norberarenak eta gainerakoenak.

• Norberaren irudiari eta kontzientzia emozionalari buruz sakontzea.

• Norberaren eta gainerakoen ezaguera-maila ebaluatzea.

• Ikasleengandik hurbilen dauden zirrarak identifikatzea.

• Amorruaren, estresaren, antsietatearen edo haserrearen zirrara identifikatzea, eta autokontrola beharrezkoa dela jakitea.

• Erlaxatzen eta kontzentratzen ikastea, isiltasunaren bidez.

• Zirrarak erregulatu beharra ulertzea eta horretarako estrategiak ezagutzea.

• Barruko lasaitasuna lortzeko estrategiak aplikatzea.

• Erlaxazioa eta bistaratzea praktikatzea.

• Norberaren ongizate emozionala kudeatzea.

• Norberaren erantzukizuna, ahalegina eta poztasuna sustatzea.

• Nork bere burua balioesten jakitea eta gainerakoak ere ondo balioestea.

• Norberaren bertuteak neurriz balioesten ikastea.

• Ahaleginaren garrantzia eta ondorio positiboak agerian jartzea.

• Bizi-baldintza oso txarrei arrakastaz aurre egitea (erresilentzia).

• Irudiak zirrarekin lotzea, enpatia-prozesu batean oinarrituz.

• Gauzak esateko moduari garrantzia ematea (enpatia eta asertibitatea).

• Gatazkak enpatian eta kausen analisian oinarrituz konpontzen ikastea.

• Pertsonekin harremanak izateko eta komunikatzeko gaitasunaz hausnartzea.

• Ahozkoa ez den komunikazioa erabiltzen jakitea.

• Komunikazio-estilo guztiak ezagutzea eta erabiltzea.

Lehen Hezkuntzako 6. maila

Aktiboak

• Zirrara gehiago ezagutzea eta zirrarei buruzko lexikoa aberastea.

• Nork bere burua hobeto ezagutzea, hizkuntza emozional egokia erabiliz.

• Zirrarak aldarteekin identifikatzea.

• Norberaren zirrarak kudeatzen jakitea, besteen zirrarak edozein izanik ere.

• Une onak balioestea eta sustatzea.

• Zirrararen, pentsamenduaren eta ekintzaren arteko lotura ulertzea.

• Beste pertsona batzuekin norberaren arazoez hitz egiten ikastea.

• Ongizate emozionalerako estrategiak barneratzea eta esperimentatzea (zirrara estetikoak).

• Barruko egoera emozionala ulertzea eta adieraztea.

• Sormenezko irudimena eta erlaxazioa sustatzea, zirrara positiboak sortzeko.

• Zirrara desatseginak onartzea eta horiei aurre egiteko trebetasunak aplikatzea.

• Pentsamenduaren eta zirrararen arteko loturaz jabetzea.

• Norberaren irudia modu errealean ezagutzen ikastea.

• Autoestimua sustatzea, norberaren bertuteak identifikatuz eta balioetsiz.

• Egoera txarrei arrakastaz aurre egitea (erresilentzia).

• Lorturiko arrakastak egin den lanarekin lotzea.

• Desberdinak garela jakitea eta desberdintasunak onartzea.

• Asertibitatea elkarrizketarekin eta gatazkak bakez konpontzearekin lotzea.

• Enpatia elkarrizketarekin eta gatazkak bakez konpontzearekin lotzea.

• Asertibitatea eta enpatia erabiltzea, hitz egiteko eta gatazkak konpontzeko orduan.

• Errealitate bat baino gehiago eta hainbat ikuspegi daudela jakitea.

• Gizartearen aldeko jokabidea garatzea, giza eskubideetan oinarrituz.

• Norberaren ongizaterako zirrara positiboak sortzen dituen barne-hizkuntza garatzea.

• Pentsamendu positiboko estrategiak eta errutinak ikastea eta aplikatzea, ongizate emozionalerako.

• Aniztasuna balio bat dela ulertzea eta interakzio aktiboa sustatzea, lankidetzan jarduteko eta taldea egiteko modutzat.

• Erabakiak hartzea, erronkak onartzea eta norberaren mugak gainditzea, ongizate emozionaltzat.

Lehen Hezkuntzarako materiala

Ikaslearentzako materiala

LIBURUAK

Liburu bat maila bakoitzeko, zeinetan arreta konpetentzietan ipintzen baita, ikasitakoa aplikatuz barneratzeko.

KOADERNOAK

Hiru koaderno daude maila bakoitzean. Konpetentzietan oinarrituta daude, eta testuinguru motibagarriak dituzte, ikasitako edukiak berrikusteko.

Irakaslearentzako materiala

PROPOSAMEN DIDAKTIKOAK

Maila bakoitzeko bat dago. Ikaslearen liburuko orrialdeak erreproduzitzen dira eta, horiez gain, bestelakoak ere badaude: ariketa osagarriak, gako didaktikoak, soluzioak, ikasgelako materiala, baliabide digitalak, etab.

PROPOSAMEN DIDAKTIKOA

Ikasgelako materiala

Ikasturte bakoitzerako beren-beregi diseinatutako eta hautatutako material sorta. Jolastuz ikastea da materialon helburua.

Proiektu digitala

Proiektu digitalaren orrialdeetan deskribatu diren baliabide eta tresnez bestalde, proposamen espezifikoak daude: zientziei buruzko tailerrak, Scratcherako proposamenak, irudien galeriak, eskemak, etab.

Abuztua

Hasiera

Antzara jokoa

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Hatzetan ipintzeko txotxongiloak

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Aittattunttun,amattuntun, ttunttunerealaba. Orottunttunizateko, ttunttunbehardunsenarra.

BeleakBerreagarazerbaitdaroa; badaroa,bereadaroa: babaerreaahoandaroa.

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

—Eriansar!—Erianzer? —Erianbat. paperakurratzenhas. paperontziradoaz.

Harla-marla, kin-kuan-kin, portanzela, portanmin,arraxinoletmarraxinoletsegeren-megeren, kirun,karun,pek! Arabakoabadearenkapelapean baga-garaubi.

Kanbonpalangakpagoz.

Soloberrikoartoarenorriarengorria!

Alkipeankapa,kapaalkipean; alkipeankapa,kapaalkipean. Alkipeankapa,kapaalkipean; alkipeankapa,kapaalkipean.

Xiri-xara,xiri-xara,txoritxarra, txarara.

Liburuak

Liburu bat maila bakoitzeko, zeinetan arreta konpetentzietan ipintzen baita, ikasitakoa aplikatuz barneratzeko.

Hiru liburukik osatzen dute liburu bakoitza, bat hiruhileko bakoitzeko.

Nolakoak dira?

Elefante-maistra Irakurgaia Baina, kanpotik oso antzekoak izan arren, elefante guztiak ez dira berdinak barrutik: askotariko bihotzak dituzte. Esate baterako, seguru asko inork ez dizu esan badirela tigre-bihotza duten elefanteak; haserre bizian jartzen dira nirekin euren galderei erantzuten ez badakit. Piztia galantak, benetan! Tximino-bihotzeko elefanteak ere badira; eskolatik sartu eta atera ibiltzen dira, beti leku batetik bestera jauzika, elkarri bizkarrean kolpeak ematen… Eta inurri-bihotza duten elefanteak? Horiek beti lan eta lan! Nik irakatsitako letrak eta hitzak tronpekin arbelean idazten eta idazten. Anaya-Haritza (moldatua).

honetarako…

HELBURUA AURRERA

Zer dakigu arriskuan dauden espezieei buruz? Animaliak babesten lan egiten duen aditu bati gutuna idatziko diogu.

Ongi etorri, Libe! Kaixo!

Kaixo, Xabier: Barkatu orain arte ez idaztea. Baina idazten hasi, eta, danba-danba!, elefanteren batek atea jotzen zuen... Badakizu animalia-maistra naizela, ezta? Bada, elefanteei irakasten animatu naiz, esperientzia hartzeko eta mundu zabalean bidaiatzeko. Behin iragarki bat irakurri nuen Elefantenews egunkarian; aukeraaukerako lan-eskaintza zen niretzat:

Kulturan interesa duen elefante talde batek maistra abenturazale bat behar du. Etxebizitza, Afrikako oihan batean. Dieta barazki-jalea. Soldata: ehun tona banana.

Poz-pozik hartu nuen lana! Kokoteraino nengoen maniaz beteriko armiarma trakets batzuei klaseak emateaz; gainera, eulitan ordaintzen zidaten, eta hori ez da, egia esan, egundoko mokadu gozoa. Mundu guztiak esaten zidan elefanteak ikasle finak zirela, oso ikastunak:

–Armairu baten tamainako oroimena dute. Ez; handiagoa, kamioi bat bestekoa –esan zidan Indian ibilitako elefante-maisu batek. Eta ez nuen bitan pentsatu. Ekipajea egin, eta hegazkina hartu nuen.

Rudyard Kipling-en ipuin-liburu bat, koloretako arkatz-kaxa eta hortzetako

eskuila: ez nuen besterik behar.

Hasieran, elefante haien jakin-minak harritu ninduen gehien. Batzuek jakin nahi zuten zenbat abarka zituen Olentzerok; beste batzuek, zenbat dilista sartzen ziren igerileku batean, zenbat zabu zeuden Europan…

liburuak Mota bateko edo besteko agurrak erabiliko ditugu, hartzailearekin zer-nolako harremana dugun kontuan hartuz. Gogoan hartu! KOMUNIKATU KOMUNIKATU Gaur beste eskola batean hasi zara. Haur batek, hurbilduta, nor zaren galdetu dizu. Zeure burua aurkeztu diozu. Gutunen hasieran ere ohikoak dira aurkezpenak, batez ere pertsona ezezagun bati idazten diogunean. Gogoan hartu! Lekua eta data Gorputza Sinadura Hasierako agurra LEHEN HEZKUNTZA 2 Euskara Lehen hiruhilekoa 12HLEK ZENTZIA PROIEKTU DIGITALA DAUKA Munduahelburu Euskara LEHEN HEZKUNTZA Lehen hiruhilekoa LEHEN HEZKUNTZA 1 LEHEN HEZKUNTZA Euskara Lehen hiruhilekoa Lehen hiruhilekoa 12HLEK ZENTZIA PROIEKTU DIGITALA DAUKA Munduahelburu

U2 26

Gutuna pertsona batek igorleak) beste bati (hartzaileari) bidaltzen dion idazkia da. Gutunek egitura jakin bat dute. Lagun berriak ezagutzean geure burua aurkezten dugu: Zein den gure izena eta zenbat urte ditugun. Non bizi garen. Zer zaletasun dugun.

Izena: arrunta eta berezia

Akeni Kikunga Mumu

Foluk

Izenak pertsonak, animaliak, landareak, gauzak… izendatzeko erabiltzen ditugu. Bi motatakoak izan daitezke:

Izen arruntak: mota guztietako izakiak, gauzak edo lekuak izendatzen dituzte.

Adibidez: artzain, asto, arkatz, ibai…

Izen bereziak: izaki, gauza edo leku zehatzak izendatzen dituzte. Esaterako: Olaia, Beltz, Gorbeia, Bidasoa…

Pertsona-izenakLeku-izenakElikagai-izenakAnimalia-izenak

Irakurri testua etenaldi egokiak eginez: komak ikusten dituzunean, etenaldi laburra; puntuak ikusten badituzu, etenaldi luzeak.

Graziosenea

Aitona Tomas bakarrik bizi da Baina ez dago bakarrik Ez horixe! Txakur bat asto bat behi bat ardiak ahuntzak eta untxiak ditu Aitona Tomas bakarrik bizi da Baina ez dago bakarrik Gaur bilobak etorri zaizkio: Kattalin Nikolas eta Malen Oporrak elkarrekin igarotzera etorri dira Grazioseneara! Patxi Zubizarreta, Urrezkogiltza.Erein (moldatua).

aldean dagoen hitza. Orrialdeko lehen edo azken hitza ere bada: … Bilatu nahi dugun hitza. Alfabetikoki ordenatuta dago: … 2 Zer da marrazki bakoitza? Idatzi ordena alfabetikoan.

Hiztegia hizkuntza bateko hitzen esanahia azaltzen duen liburua da. Hitz horiek ordena alfabetikoan agertzen dira. pilota

gida-hitza sarrera adiera botila liburu txakur esku

Arga ibaia … – … margolariaren artelanak … museoan daude. – … mendiak 1481 metro ditu. Kopiatu testua eta azpimarratu izen arruntak gorriz eta bereziak urdinez.

Rakel aurrenetakoa izan zen autobusetik jaisten. Nekatuta zegoen bidaia luzea egin ondoren, baina zirrara handi bat sentitzen zuen. Rosak esan zienetik Eume ibaiko basoak ikustera joango zirela, amets egiten zuen txango harekin. Agustín Fernández Paz, bihotzean. Anaya-Haritza (moldatua).

Bilatu izen bereziak irakurgaian Bilatu lau izen berezi hasierako irakurgaian. Kopiatu koadernoan eta adierazi bakoitza zeren izena den, adibide honetan bezala: pertsona-izena

Koma (,) zerrenda bateko hitzak bereizteko erabiltzen da. Irakurtzen dugunean, etenaldi laburra adierazten du. Zerrendako azken bi hitzen artean, «eta» jartzen da.

2 Osatu, hiruna hitz erantsiz. Animaliak: dortoka, lehoia… Ibilgailuak: autoa, trena… Landareak: arrosa, krabelina…

Gogoratu

Izen bereziak letra larri idazten dira; izen arruntak, letra xehe

3 Berridatzi, arrotz bakoitza dagokion zerrendan sartuz. – azalorea, piperra, esnea, uraza, alberjinia. – Aladin, Pinotxo, Txanogorritxo, apalategia, Simbad. – ohea, mahaia, aulkia, armairua, tipula. – Loti Ederra, kafea, tea, zukua, ura. 4 Berridatzi koadernoan, komak jarriz.

Atzo Oiher Ander Naiara Iker eta ni zoora joan ginen. Piztiak ikusi genituen: lehoiak hartzak elefanteak eta

BAI, CHEF!

Badakizu zer den aprobetxamenduko sukaldaritza? Prestatu mantala, chef!

ITZALAPROIEKTUAK UZTENDUTEN

1 nk P E NTSATU

2 DISEINAT U

Askotan, behar baino janari gehiago prestatu dugula eta, hozkailuan janari-hondarrak izaten ditugu. Nahiko zenituzke aprobetxatu? Badakizu zer beste errezeta prestatu dezakezun sobera geratutako elikagaiekin? Taldeka, pentsatu nola aprobetxa daitezkeen janari-hondarrak eta sobera geratutako elikagaiak. Galdetu etxekoei, begiratu errezeta-liburuetan, bilatu Interneten… Janaririk alferrik galtzeko errezeta goxo-goxo asko aurkituko dituzu, seguru! Zer errezeta aukeratu duzu?

Gogoan hartu!

Gutun-azalean, letra larriz idazten dira hartzailearen izen-abizenak, herria..., izen bereziak direlako.

3 EGIN

Idatzi osagaien zerrenda, zer tresna behar dituzun, zer urrats egin behar diren, zenbat denbora behar den errezeta egiteko eta nola aurkeztuko duzun platera. Errezeta apaintzeko, egin marrazkiak edo jarri argazkiak.

1. HIRUHILEKOA

4 PRESENTA g EGIAZTATU 5

Hemen ez dugu janik bota nahi! Antolatu errezeta guztiak eta kito! Jada prest duzue errezeta-liburua… mamitsua, goxoa eta probetxu handikoa!

Lehen ez nekien zerbait ikasi dut:

Nolakoak dira liburuak? Aztertu xehetasunak

Komunikatu

8 Oholtza gainean

Antzerkiaren bidez, asmatutako istorioak ez ezik, eguneroko egoerak eta arazoak ere irudikatzen ditugu. Horrela, aktoreek eta ikusleek, ondo pasatzeaz gain, aukera dute bizitzari buruz gehiago ikasteko.

Egingo dugu antzerki bat? Gauza asko erabaki beharko ditugu: antzezleak ez ezik, argiak, dekoratuak, musika abar ere prestatu behar dira antzezlana ondo ateratzeko!

Zer deritzozu?

Joan zara inoiz antzerkira?

Ondo pasatu zenuen? Hunkitu egin zinen?

Eta egin duzu aktore-lanik inoiz?

Unitate honetarako…

HELBURUA AURRERA

Ezagutzen duzu zuen herriko edo hiriko alkatea? Nor aukeratuko zenuke alkate izateko? Proposamenak eszena batean aurkeztuko ditugu.

Datua Antzerkietan parte hartzeak aukera ematen du elkarlanean aritzen ikasteko, eta besteen trebetasunetatik ikasteko. Jarraitu hariari!

GJH. Ikaskuntza-egoerak Garapen Jasangarrirako Helburuekin lotuta daude. GJH horiek, gainera, diziplinartekotasuna kontuan hartuz

16

I r a k u r g a i a Errege bila

Hartu duzu parte inoiz antzezlan batean?

D r a m a t i z a t u A z a l p e n - t e s t u a

Badakizu testuak antzezten? Zer informazio ematen du testu mota horrek?

Ikaskuntza-egoera. Unitatearen hasieran, ikaskuntza-egoera bat dago; horren bitartez, arazo-egoera bat planteatzen zaie ikasleei, amaieran hausnarketa egin dezaten eta proposamen eraldatzailea izan dadin.

EZAGUTU HIZKUNTZA

Hitz elkartuak

Txistukariak (II): ts, tx, tz

Aditza (III): une honetan eta sarritan

EZAGUTU LITERATURA Antzerkitestuak

Zer ezaugarri ditu antzerki-testuak?

Ulertu Diziplinarteko proiektua Ezagutu hizkuntza Ezagutu literatura

Ikasi dudana antolatu

Ikaskuntzaegoera Ikaslearen

Oinarrizko ezagutzak. Ikaskuntza-egoeren bitartez, ikasleek aplikatu egingo dituzte komunikaziotrebeziak eta unitatean zehar ikasitako oinarrizko ezagutza guztiak.

Dramatizatu Azalpen-testua

KOMUNIKATU KOMUNIKATU

1 Nork esan du testu zati bakoitza? Entzun arretaz eta erantzun.

Banbolinik Aurkezleak Maria Txorakerik

Eta, orain, Picolo Circoko artistarik handiena ikusteko aukera izango duzue, ezaguna in tutto il mondo!

Beraz, eutsi respirazioneari, ez parlare, ez irentsi txisturik, ez mugitu dil posto, ez txiklerik maskare Zuekin… il piu grande ekilibrista dil mondo!

Antzokian! Ene, barkatu! Gonbidatuak ditut afaltzeko, eta… nahasi egin naiz… Barkatu! Gainera, nik antzerkia oso gustuko dut: «To be or not to be, that is the question». Edo bestela: «Azalore izan ala ez izan, hori da koska!».

1 Irakurri testu hau eta erreparatu egiturari:

Antzerkiaren historia

Maria Txorakeri! Zer diozu? Begira, antzokian zaude, agertokian, eta ikusleak zure zain daude!

Portfolioa.

Dramatizatzea testu bat antzeztea da. Horretarako, hartu kontuan jarraibide hauek:

• Erabili hizkera adierazkorra: hitz egin ozenago edo baxuago.

• Mugitu gorputza eta eskuak, keinuak eginez.

• Egin etenaldiak, ikusleek testua hobeto uler dezaten.

• Kontrolatu abiadura: irakurri arinago eta astiroago, ikusleen arreta erakartzeko.

Antzeztu testuak

• Hirunaka jarrita, dramatizatu goiko antzerki-testuak, irakurri dituzuen jarraibideak kontuan hartuz.

• Orain, talde bakoitzak aldaketa hauetako bat aukeratu beharko du, eta, hori aplikatuz, berriz antzeztuko ditu testuok:

a) Pertsonaiek barregura handia dute.

b) Pertsonaiak afoniko daude.

c) Pertsonaiek oso azkar hitz egiten dute.

• Konparatu zuen dramatizazioak: tonu bera erabili duzue egoera bakoitzean? Berdin mugitu zarete?

Unitatearen amaierako atal honetan, ikaskuntza-prozesuari buruz hausnartuko dute ikasleek, hainbat ikuspuntutatik.

Lexikoa

1 Aukeratu hitz elkartuak. arkume jaiegun lainotsu lotsati ekilore loreontzi

2 Goiko hitzetatik, idatzi definizio bakoitzari dagokiona:

– Ardiaren kumea: …

– Eguzkiaren antza duen lorea: …

– Lanik egiten ez den eguna: …

– Loreak jartzeko ontzia: …

3 Asmatu beste hitz elkartu batzuk eta bakoitzaren definizioa, adibidean bezala.

• behibide: behiak ibiltzeko bidea.

• dantzaprakak: dantza egiteko gogoa ematen duten prakak.

Ortografia

• ortoarkatza: ortografia-akatsak zuzentzen dituen arkatza.

4 Osatu hitzak kodea kontuan hartuz.

5 Osatu testua silaba hauek erabiliz: tse txi txo tsa tzo txe tzi tsu tze

Proiektuen …koan, in…ktuen albuma egiten ari gara andereño I…sorekin. Ai…lek e…an duen …meleta-bilduma ekarri du, eta Ai…berrek, el… pozoi…en argazkiak. Buka…ko, …minek ekarritako ma…nsalto bi…ak ikusi ditugu. Arra…lde a…gina benetan!

Gramatika

6 Sailkatu esaldiotako aditzak:

– Aitor landareak ureztatzen ari da.

– Asteburuetan zinemara joaten gara.

– Maitane eta Ane jolasean ari dira.

– Zuek asteartero ibiltzen zarete mendian.

OrainSarritan

7 Asmatu erantzunak, parentesi barruko aditzak jokatuz.

• Zer egiten du Josuk asteartero? (dantzatu)

• Zertan ari dira ikasleak? (jolastu)

• Zertan ari zarete? (irakurri).

• Zer egiten duzue urtean behin? (hondartzara joan).

Semaforoa. Margotu koadernoan, ariketa bakoitzaren ondoan, honela: erantzuna badakizu laguntzarik behar izan baduzu erantzuna jakin ez baduzu

Garapena

Sarrera Ondorioa

Antzerkia edo teatroa grezierazko theatron hitzetik dator; hitz horrek «begiratzeko lekua» esan nahi du. Antzerkia arte eszenikoa da: aktoreek istorio bat kontatzen dute, hitza, keinuak, musika, etab. erabiliz.

Ikerkelari askoren ustez, antzerkiaren jatorria antzinako tribuen zeremonietan eta errituetan dago; horietan, musika, kantak eta dantza nahasten zituzten.

Hala ere, badirudi Grezian sortu zela gaur egungo antzerkia, Kristo aurreko VI.-V. mendeetan, gutxi gorabehera. Atenas hirian ez ezik, beste leku batzuetan ere antzoki ikusgarriak eraiki zituzten. Ezagunena Epidaurokoa da; 12 000 lagunentzako lekua zuen.

Greziarrek bi antzerki mota asmatu zituzten: komedia eta tragedia. Komediek istorio dibertigarriak kontatzen dituzte; tragediak, ordea, gai larrietan oinarrituta daude.

Jatorria

Greziako antzerkia

Milaka urte igaro badira ere, antzerkiak bizi-bizirik dirau. Izan ere, ikusleak liluratzen jarraitzeko gai da. Gustuko duzu zuk antzerkia?

Azalpen-testuak gai bati buruzko informazioa ematen du. Hiru atal nagusi ditu: sarrera garapena eta ondorioa

Gogoan hartu!

Antzerki-testuak ondo antzezteko, egokitu zaizun pertsonaia zarela sinetsi behar duzu.

2 Erantzun galdera hauei:

• Zein da antzerki edo teatro hitzaren jatorria?

• Non eraiki zituzten antzokiak antzinako greziarrek?

• Nola deritze greziarren garaiko bi antzerki motei?

• Zergatik du antzerkiak horrelako bizitasuna, idazlearen ustez?

3 Binaka, idatzi gustuko duzun gai bati buruzko azalpen-testu labur bat.

Gogoan hartu!

Antzokiko sarreran, informazio-orria eman ohi digute; ikusiko dugun antzezlanari buruzko azalpen interesgarriak izaten ditu.

Konpetentziak lantzeko ariketak. Mota honetako ariketei esker, ikasleek ikaskuntzak aplikatuko dituzte, hainbat testuingurutan.

HELBURUA AURRERA Altxatu oihala!

Eskolan, erakundeetan eta enpresetan gure alde lan egingo duten ordezkariak izaten ditugu. Herri eta hirietan, adibidez, alkatea dugu agintean, udalerriko beharrak asetzeko eta biztanle guztien eskubideak babesteko.

Zure ustez, zer ezaugarri izan behar ditu alkate on batek? Nor aukeratuko zenuke? Erabili Aldaerak teknika, ezaugarriak zerrendatzeko.

Antzerki motak PORTFOLIOA Zer

Zer baldintza bete behar dira alkate ona izateko?

Antzerkiaren bitartez, parte-hartzea sustatuko dugu Taldeka, antzerki-testua idatzi, eta antzeztu egingo dugu: Kontuan hartu unitate hasierako irakurgaia eta aurreko ariketan alkatea hautatzeko sortu diren ideiak, eta idatzi horri buruzko antzerki­eszena bat. Antzezteko unea heldu da! Eskatu ikaskideei antzezpena grabatzeko.

Nola ikasi dut?

1 Alderdi hauetatik, zeinetan hobetu duzu, zure ustez? Arrazoitu.

Ondo irakurtzen dut, argi ahoskatuz. Letra txukuna egiten dut. Ortografia-akats gutxiago egiten ditut. Ikasi dut lana eta denbora ondo antolatzen.

Parte hartzen dut eskoletan. Pozik aritzen naiz talde-lanean ikaskideekin.

Helburua aurrera. Ikaskuntzaegoeraren testuinguruaren barruan, ikasleek proposamen eraldatzaile bat izango dute; Helburua aurrera izeneko atalean dagoen amaierako produktua egin beharko dute horretarako.

HELBURUA AURRERA

Ikaslearen liburuak

Ulertu. Ikasleek testu-tipologia aberatsaz gozatzeko

aukera izango dute, baita

irakurritakoaren ulermena

lantzeko aukera

ere. Halaber, irakurgaiaren gaiarekin

lotutako lexikoa

landuko dute, «Ikasi hitzak» atalean.

Irakurgaia

Erreparatu testuari. Zer motatakoa da, zure ustez? Izenburua ikusita, zeri buruzkoa dela esango zenuke?.

Dramatizatu

KOMUNIKATU

edelmiro: (Kaletik dator, eskuan maleta handi bat dakarrela). Aizue!

ULERTU Korapilatsu: nahasia. Pregoi: zerbait jakinarazteko ozen irakurtzen den mezua.

Errege bila

Narratzailea: Jaun eta andre! Auzotar eta lagun! Ikusle zareten guztiok! Entzun arretaz! Istorio harrigarri bat kontatuko dizuet. Baina, istorio korapilatsua denez, guztiz nekatuko nintzateke, eta, hortaz, pertsonaiek hitz egingo dizuete, zuzen-zuzen; haiek kontatuko dizuete istorioan zer gertatzen den. Jendeak «antzerki» esaten dio horri, eta zuek garrantzi handiko elementua zarete antzerkian: «ikusleak», antzerkia ezinezkoa baita ikuslerik gabe. Zer, hasteko prest zaudete?

ikusleak: Baiiiii!

Narratzailea: Ederto! Aurrera, bada!

(Soinua: banda-doinuak. Narratzailea antzeztokiaren atzealdera doa, eta ezkerretik BeNito sartu da, uniforme urdineko gizon bibotedun bat).

BeNito: Kaixo, jaun-andreok! Benito naiz, Fofa-ko agintari gorena.

ikusle Bat: Nongo agintaria esan duzu?

BeNito: Fofakoa! Nire herrialdea Fofa da. Argi dago ez duzula ezer entzun hari buruz. Jakina, txiki-txikia da, eta ez da liburuetan agertzen.

ikusleak: Eta Fofako erregea zara?

BeNito: Bai, zera! Halako herrialde txikiek ez dute erregerik. Agintari gorena baino ez naiz, baina orain errege baten bila ari gara. Entzun, entzun…

Pregoilaria: (Ezkerretik sartuta, pregoia eskuan duela). Adi, aaadi!

Gure agintari goren Benito jaunaren aginduz, jakitera ematen daaa: Fofak kalitate handiko errege bat behar dueeela, sasoi onean badago hooobe. Soldata ona daaago, haritz-zurezko tronu berri-berriiia, eta zinema-sarrerak larunbateeetan. Itxura ona behar duuu, koroa eta kaaapa, eta esperientzia handiiia. (Eskuinetik doa)

Hemen, hemen! (Denak hari begira, zur eta lur). Pregoia entzun dut eta korrika nator lan bila. Erregea naiz!

BeNito: Erregea, zu? Bada, ez duzu errege-itxura handirik...

edelmiro: Lanik gabe nabil orain dela sei urte, eta, jakina, ez nago sasoi betean. Baina errege-erregea naiz! Ezkondua, gainera, eta, nahi baduzu, prezio berean dituzu erregea eta erregina. (Oihuka) Felisa, Felisa! (Atzeko atetik erregiNa Felisa sartu da). Zer deritzozu?

BeNito: ( edelmiroren eskaintza zoragarriarekin txundituta).

Egia esan, eskaintza ona da. Oso-oso ona! Bi, baten prezioan.

Pentsatzekoa da behintzat...

edelmiro: Onartzen gaituzue, orduan?

BeNito: (Pixka bat pentsatu ondoren). Ados! Kontratatuta zaude

Fofako erregea izateko.

Fernando Lalana, Edelmiro II y el dragón Gutiérrez. Bruño (moldatua).

Nolakoak dira liburuak?

Aztertu xehetasunak

1 Nork esan du testu zati bakoitza? Entzun arretaz eta erantzun.

Banbolinik Aurkezleak Maria Txorakerik

Eta, orain, Picolo Circoko artistarik handiena ikusteko aukera izango duzue, ezaguna in tutto il mondo!

Beraz, eutsi respirazioneari, ez parlare, ez irentsi txisturik, ez mugitu dil posto, ez txiklerik maskare Zuekin… il piu grande ekilibrista dil mondo!

Antzokian! Ene, barkatu! Gonbidatuak ditut afaltzeko, eta… nahasi egin naiz… Barkatu! Gainera, nik antzerkia oso gustuko dut: «To be or not to be, that is the question». Edo bestela: «Azalore izan ala ez izan, hori da koska!».

Dramatizatzea testu bat antzeztea da. Horretarako, hartu kontuan jarraibide hauek:

• Erabili hizkera adierazkorra: hitz egin ozenago edo baxuago.

• Mugitu gorputza eta eskuak, keinuak eginez.

• Egin etenaldiak, ikusleek testua hobeto uler dezaten.

• Kontrolatu abiadura: irakurri arinago eta astiroago, ikusleen arreta erakartzeko.

Antzeztu testuak

• Hirunaka jarrita, dramatizatu goiko antzerki-testuak, irakurri dituzuen jarraibideak kontuan hartuz.

• Orain, talde bakoitzak aldaketa hauetako bat aukeratu beharko du, eta, hori aplikatuz, berriz antzeztuko ditu testuok:

a) Pertsonaiek barregura handia dute.

b) Pertsonaiak afoniko daude.

c) Pertsonaiek oso azkar hitz egiten dute.

• Konparatu zuen dramatizazioak: tonu bera erabili duzue egoera bakoitzean? Berdin mugitu zarete?

Maria Txorakeri! Zer diozu? Begira, antzokian zaude, agertokian, eta ikusleak zure zain daude!

KOMUNIKATU

1 Irakurri testu hau eta erreparatu egiturari:

Antzerkiaren historia

Gogoan hartu!

Antzerki-testuak ondo antzezteko, egokitu zaizun pertsonaia zarela sinetsi behar duzu.

Garapena

Sarrera Ondorioa

Antzerkia edo teatroa grezierazko theatron hitzetik dator; hitz horrek «begiratzeko lekua» esan nahi du. Antzerkia arte eszenikoa da: aktoreek istorio bat kontatzen dute, hitza, keinuak, musika, etab. erabiliz.

Ikerkelari askoren ustez, antzerkiaren jatorria antzinako tribuen zeremonietan eta errituetan dago; horietan, musika, kantak eta dantza nahasten zituzten.

Hala ere, badirudi Grezian sortu zela gaur egungo antzerkia, Kristo aurreko VI.-V. mendeetan, gutxi gorabehera. Atenas hirian ez ezik, beste leku batzuetan ere antzoki ikusgarriak eraiki zituzten. Ezagunena Epidaurokoa da; 12 000 lagunentzako lekua zuen.

Greziarrek bi antzerki mota asmatu zituzten: komedia eta tragedia. Komediek istorio dibertigarriak kontatzen dituzte; tragediak, ordea, gai larrietan oinarrituta daude. Milaka urte igaro badira ere, antzerkiak bizi-bizirik dirau. Izan ere, ikusleak liluratzen jarraitzeko gai da. Gustuko duzu zuk antzerkia?

Azalpen-testuak gai bati buruzko informazioa ematen du.

Hiru atal nagusi ditu: sarrera garapena eta ondorioa

2 Erantzun galdera hauei:

• Zein da antzerki edo teatro hitzaren jatorria?

• Non eraiki zituzten antzokiak antzinako greziarrek?

• Nola deritze greziarren garaiko bi antzerki motei?

• Zergatik du antzerkiak horrelako bizitasuna, idazlearen ustez?

3 Binaka, idatzi gustuko duzun gai bati buruzko azalpen-testu labur bat.

Jatorria

Greziako antzerkia

Antzerki motak

Komunikatu. Mota askotako ariketak eta jarduerak, ahozko eta idatzizko komunikazioan

Gogoan hartu!

Antzokiko sarreran, informazio-orria eman ohi digute; ikusiko dugun antzezlanari buruzko azalpen interesgarriak izaten ditu.

trebatzeko. Konpetentzietan oinarritako ariketa sorta aberatsa, ahozkotasuna lantzeko.

Irakurri aurretik

Hitz elkartuak

1 Idatzi irudi hauei dagozkien izenak:

Txistukariak (II): ts, tx, tz

Erreparatu taula honi, ts tx eta tz txistukariak noiz erabili behar diren jakiteko:

HitzarenhasieranHitzarenbarruanHitzarenamaieran ts ✗ saltsa, pertsonaahots huts txtxalupa, tximeletaintxaur, txura apatx ipotx tz ✗ galtzerdi, aitzurgatz hotz

1 Osatu olerkia ts tx edo tz txistukariak erabiliz.

Ezagutu hizkuntza. Lexiko-, ortografiaeta gramatikaedukiak lantzera bideratutako hiru atal. Edukiak modu progresiboan aurkezten eta lantzen dira.

Hitz elkartuak bi hitz bakun elkartuta sortzen dira. Adibidez: bainujantzi (bainu + jantzi).

2 Kopiatu hitz elkartuak koadernoan eta bereizi hitz bakunak.

ilegorri tomate basapiztia kale

jantoki txakurkume hegazkin zuhaitz jaka

3 Lotu eta sortu hitz elkartuak. esku etxe txerri berri uda ontzi paper toki ikasi baloi

A zer nahastea!

Hitz bakunak nahasita daude. Elkartu ondo eta sortu hitz elkartuak:

Galerna

Harkai…ek hor… bel…ak eraku…i Olatuek i…asargia inarrosi. …alupa bat kaira iri…i Marinel zaharra, uretan, hodei zuri. Miren Agur Meabe, Begira, begira. Berria (moldatua).

2 Idatzi irudien izenak.

Bilatu hitzak irakurgaian

Bilatu irakurgaian:

trengela lozango

ehunesne lorekate

ileontzi kafemalo txoribide mendihori

Ezagutu literatura. Literatura-edukiak

lantzera bideratutako

atala: ahozko

literatura (kopla

zaharrak, bertsoak…), literatura-genero

nagusiak, jolasteko literatura, literatura eta zinema…

Antzerki-testuak

Antzerki-testuak ikusleen aurrean antzezten dira. Istorioa pertsonaiek kontatzen dute, solasaldien bidez.

Gaiztoaizannahiezzuenotsoa

• Hitzaren hasieran tx duen hitz bat.

• Hitzaren barruan tx duen hitz bat.

• Hitzaren barruan ts duten 3 hitz.

• Hitzaren barruan tz duten 5 hitz.

Parentesi artean, oharrak egoten dira azalpen osagarriak emateko: janzkera, lekua, keinuak…

(Antzeztokiaren izkina batean, idazlea ipuina idazten ari da, eta idatzitakoa ozen irakurtzen. Aldi berean, bi txerri daude, bakoitza kartoizko ate baten atzean).

idazlea: «Txerri gazteenak lastozko etxea egin zuen; ertainak, zurezkoa, eta nagusiak, harrizkoa. Orduan, otsoa hurbildu zen».

otsoa: Ireki atea!

txerria 1: Ez, ez eta ez.

otsoa: Ireki atea, edo putz eginez hankaz gora botako dut etxea.

txerria 1 eta txerria 2: Otso gaiztoa! Otso gaiztoa!

(Une batez, otsoa pentsakor gelditu da)

otsoa: Nahikoa da! Ez dut txerri gehiago jango, eta etxerik ere ez dut apurtuko.

idazlea: Baina, baina… Zoratu egin zara, ala? Zoaz oraintxe bertan txerrien atzetik!

otsoa: Ezetz! Asmatu beste ipuin bat: zintzoaren papera egin nahi dut!

Iñaki Aldai. http://mikelmartinez.eus

1 Osatu lehenengo eskema adibideak jarriz, eta bigarrena, «Literatura» ataleko informazioa erabiliz.

Txistukariak

ts tx

• Hitzaren hasieran: ...

• Hitzaren barruan: ...

• Hitzaren amaieran: ...

Antzerkia

2 Erantzun galderei.

• Zenbat pertsonaia daude?

• Eta zenbat ohar?

• Zer azaltzen du oharretako bakoitzak?

• Nor da testuaren egilea?

Jarraitu antzerkia idazten

Istorio-laukia Taldeka jarrita, idatzi jarraipen laburra testuari. Idatzi gutxienez beste bi esaldi pertsonaia bakoitzari.

Gogoan hartu!

Antzerki-testuetan, solasaldiez gain, aktoreek testua dramatizatzeko egin beharreko keinuak eta mugimenduak ere ageri dira.

• Hitzaren hasieran: ...

• Hitzaren barruan: ...

• Hitzaren amaieran: ...

Solasaldia

Oharrak

tz

• Hitzaren hasieran: ...

• Hitzaren barruan: ...

• Hitzaren amaieran: ...

... kontatzen dute istorioa.

... osagarriak ematen dituzte.

Baliabide-bankuko «Ikasi dudana antolatu» atalean, orrialde honen bertsio inprimagarria duzu.

Kontsultatu «Ikasteko» eta «Jolastuz ikasi» atalak baliabide-bankuan.

Idatzi antzerkiko elementu hauetako bakoitzari buruzko esaldi bat:

1 Irakurri testua arretaz.

IKASI DUDANA ANTOLATU

Osatu zure hitz-bilduma

Ikasi dudana antolatu.

Unitateko edukiak antolatzeko aukera ematen duen antolatzaile grafikoa. Halaber, «Osatu zure hitz-bilduma» izeneko ataltxoan, ikasleek irakurgaian landutako hitz aipagarrienak gogoratuko dituzte.

eai

Olerkia

Olerkia bertsoz idatzitako literatura-testua da. Olerkietan idazleak modu berezian idazten du, edertasuna sortzeko. Hona hemen

olerkien ezaugarri batzuk:

• Olerkien lerroei bertso-lerro esaten zaie

• Bertso-lerro batzuek errima izaten dute; hau da, azken hitzek amaiera bera dute

1 Irakurri arretaz eta erantzun.

Bihegaltxiki Bi hegal txiki buruan, alde banatan jarriak, dakartzate mezu gozo nahiz atsekabe larriak. Gortzen badira, ordea, eta entzumena eten, maitasun-hitzak ere ez ditugu entzuten. Antton Kazabon, Anpolai gorriak. Ibaizabal (moldatua).

• Zenbat bertso-lerro du olerkiak?

• Zein dira hitz errimadunak? Zenbat errima desberdin daude?

• Zein dira bi hegalak? Zer gertatzen zaie?

Idatziko dugu olerki bat?

Binaka jarrita, aukeratu errima duten bi hitz eta idatzi lau

bertso-lerroko olerkia:

jolastera – maitasuna – gozatzera – laguna laguntzera – tuntuna – batera – kutuna

• Irakurri olerkia ikaskideei.

Poesian trebatzeko, komeni da asko irakurtzea. Bilatu poesia-liburuak

Nolakoak dira liburuak? Aztertu xehetasunak

IKASI

1 Osatu eskema unitatean ikasitakoa erabiliz.

Aditza

... adierazten du.

ITZALAPROIEKTUAK UZTENDUTEN

P ENTSATU

EZAGUTU DIZIPLINARTEKO PROIEKTUA Elikagaiak aprobetxatu ala alferrik galtzen zaizkigu?

BAI, CHEF!

Badakizu zer den aprobetxamenduko sukaldaritza? Prestatu mantala, chef!

Batzuk hitz ... dira. Adibidez: ..., ...

Beste batzuk, bi ... Adibidez: ..., ...

Olerkia

... idatzitako literatura-testua da.

Olerkien lerroei ... esaten zaie.

Bertso-lerro batzuek ... izaten dute: azken hitzek ...

Baliabide-bankuko «Ikasi dudana antolatu» atalean, orrialde honen bertsio inprimagarria duzu.

Kontsultatu «Ikasteko» eta «Jolastuz ikasi» atalak baliabide-bankuan.

Osatu zure hitz-bilduma Aurkitu hitz hauen sinonimoak irakurgaian:

• aldapa:

• ahul:

• min:

• botika:

Askotan, behar baino janari gehiago prestatu dugula eta, hozkailuan janari-hondarrak izaten ditugu.

Nahiko zenituzke aprobetxatu?

Badakizu zer beste errezeta prestatu dezakezun sobera geratutako elikagaiekin?

2 DISEINA T U

D esign

Taldeka, pentsatu nola aprobetxa daitezkeen janari-hondarrak eta sobera geratutako elikagaiak. Galdetu etxekoei, begiratu errezeta-liburuetan, bilatu

Interneten… Janaririk alferrik ez galtzeko errezeta goxo-goxo asko aurkituko dituzu, seguru!

Zer errezeta aukeratu duzu?

EGIN

3 Maker

Idatzi osagaien zerrenda, zer tresna behar dituzun, zer urrats egin behar diren, zenbat denbora behar den errezeta egiteko eta nola aurkeztuko duzun platera.

Errezeta apaintzeko, egin marrazkiak edo jarri argazkiak.

AURKEZTU

4 PRESENTA Stage

Hemen ez dugu janik bota nahi!

Antolatu errezeta guztiak eta kito! Jada prest duzue errezeta-liburua… mamitsua, goxoa eta probetxu handikoa! 1 Think

EGIAZTATU 5

T est

Lehen ez nekien zerbait ikasi dut: …

Diziplinarteko proiektua. Hiruhileko bakoitzaren amaieran, zenbait urratsetan (Pentsatu, Diseinatu, Egin, Aurkeztu, Egiaztatu) antolatutako proiektua aurkezten da. Konpetentziak garatzea eta ikasitako oinarrizko egutzak aplikatzea

ahalbidetzen

duen esperientzia

aberasgarria eta integratzailea.

1. HIRUHILEKOA

liburutegian eta ezagutu olerkariak eta haien lana.

koadernoak

Ikaslearen

Koadernoak

Unitate bakoitzaren barruan, idazmena eta lexikoa lantzeko ariketak daude.

Albistea Albisteek munduko gertakarien berri ematen digute. Hiru atal dituzte: izenburua sarreratxoa eta gorputza 1 Irakurri arretaz albistea.

Berrituta dator Bago!az

Bi denboraldi arrakastatsuren ostean, EITB 1ek Bago!az saioaren hirugarren denboraldia estreinatuko du gaur. Asteazkenetan 22:35ean emango dute, eta ostiraletan, 21:00etan.

Jabi Elortegik jarraituko du zuzendari lanetan, eta lehiaren dinamikan berrikuntzak egongo direla iragarri du. Saioko aurkezlea Zuriñe Hidalgo izango da, aurreko bi urteetan bezala. 16-17 urteko talentuak ikusteak sentsazio onak ematen dizkio: «Agerian gelditzen da Euskal Herrian artista ugari dagoela». Talent show deritzonaren irabazleak, gainera, Go!azen telesailean parte hartzeko aukera izango du. Berria egunkaria. 2019/02/27

9 Azeri emea eta zikoina

2 Lotu albisteari buruzko galderak eta erantzunak.

Nork? Albistea argitaratu zen egunean, gaueko 22:35ean.

Zer? Euskal Irrati Telebistaren 1. katean.

Noiz? Bago!az telesailaren hirugarren denboraldia estreinatu du.

Non? Euskal Irrati Telebistak.

3 Idatzi eskolako gertakari bati buruzko albiste baten izenburua eta sarreratxoa.

Eremu semantikoa Eremu semantikoa esanahiaren aldetik lotuta dauden hitzek osatzen dute.

1 Idatzi mahai-jokoen eremu semantikoko hitzak.

Unitate bakoitzaren hasieran, irakurgaia dago. Mota askotako testuak lantzen dira.

IRAKURRI

2 Sailkatu hitz hauek eremu semantikoaren arabera: aulkia galtzerdiak gerezia kiwia alkandora mahatsa ohea apalategia jertsea

EHIN BATEAN, ZIKOINAK GONBIDAPEN BAT JASO ZUEN… ANDIK GUTXIRA, AZERI EMEAK GONBIDAPEN BAT JASO ZUEN… Ongi etorri! Aurrera, aurrera; mahaian zopa gozoa duzu afaltzeko! Hori da usain gozoa! Mila esker! Aspaldiko! Ederra egin dit! Moko luze honekin ezin dut platereko zopa jan! Baina, baina! Nik ezin dut muturra hemendik sartu! ZatozZikoinamaitea: nire etxeraafaltzera.Lasterzaude.Gonbidatuta arte.Azeriemea Azeri eme maitea: Nahi duzu nire etxean afaldu? Gonbidatuta zaude. Afari gozoa prestatu dizut! Zikoina

Hirugarren koadernoaren amaieran, «Antzarajokoa» jolasa eta galdetegia daude, ikasturteko edukiak berrikusteko.

Frutak Altzariak

1 Aukeratu erantzun egokiak. a. Zer jaso zuen behin batean zikoinak? Oparia. Postala. Gonbidapena. b. Zer prestatu zuen azeri emeak afaltzeko?

Haragi errea. Zopa. Barazkiak saltsan. c. Non zerbitzatu zuen afaria azeri emeak?

Ezabatu multzo bakoitzeko arrotza eta idatzi beste hitz bat haren ordez.

b. Asia, Afrika, Amerika, Italia, c. okina, arotza, albaitaria, mailua,

Plater sakon batean. Plater zapal batean. Lorontzi batean. d. Eta zikoinak? Pitxer dotore batean. Pitxer estu batean. Edalontzi batean.

Zer eremutakoak dira aurreko ariketan ezabatu dituzun hitzak? Idatzi eremuaren izena eta eremu bakoitzeko bi adibide.

2 Zer pentsatu zuen zikoinak plater hura ikusita?

3 Zertarako gonbidatu zuen afaltzera zikoinak azeri emea?

4 Nola sentitu zen azeri emea, zikoinaren erantzuna ikusita?

Koaderno bakoitzaren amaieran, orrialde bereziak ditugu: lehen koadernoan, jolastuz ikasteko ariketak; bigarrenean, literatura-lantegia; hirugarrenean, berrikuspena.

Atzera begira

Antzara-jokoa

Antzara-jokoan jolastuko zarete, taldeka jarrita. Hartu kontuan bi arau hauek:

• Marrazkia duen laukitxo batean eroriz gero, eskuineko orrialdean ageri den ariketa egin beharko duzue.

• Antzararen marrazkia duen laukitxoan erortzen bazarete, hurrengo antzarara egingo duzue jauzi, zuzen-zuzen.

3

antzarara egingo duzue jauzi, zuzen-zuzen.

Zubia gurutzatu nahi? Bada, idatzi aurreko orrialdeko joko-taulan ikusten dituzun bost gauzaren izenak, ordena alfabetiko

Aurrera jarraitzeko, ezinbestekoa izango duzu giltza. Idatzi hiru silabako hiru hitz eta lau silabako beste hiru, eta giltza lortuko duzu.

Idatzi ts tx eta tz txistukaridun hitz bana; bestela, putzuan erorita, bi txanda galduko dituzu.

Irteerarik gabeko labirinto honetan sartu nahi ez baduzu, idatzi zure logela deskribatzeko balio duten lau izenondo

Espetxearen barruan gelditu zara. Handik ateratzeko, -gin -gile eta -tzaile atzizkidun lanbide-izen bana idatzi beharko duzu.

Amaieratik hurbil zaudenez, ez duzu ostatuan gelditu nahi izango, ezta? Aurrera jarraitzeko, idatzi eraikinen eremu semantikoko bost hitz.

Zubia gurutzatu nahi? Bada, idatzi aurreko orrialdeko joko-taulan ikusten dituzun bost gauzaren izenak, ordena alfabetikoan.

Aurrera jarraitzeko, ezinbestekoa izango duzu giltza. Idatzi hiru silabako hiru hitz eta lau silabako beste hiru, eta giltza lortuko duzu.

Idatzi ts tx eta tz txistukaridun hitz bana; bestela, putzuan erorita, bi txanda galduko dituzu.

Irteerarik gabeko labirinto honetan sartu nahi ez baduzu, idatzi zure logela deskribatzeko balio duten lau izenondo

Espetxearen barruan gelditu zara. Handik ateratzeko, -gin -gile eta -tzaile atzizkidun lanbide-izen bana idatzi beharko duzu.

Amaieratik hurbil zaudenez, ez duzu ostatuan gelditu nahi izango, ezta? Aurrera jarraitzeko, idatzi eraikinen eremu semantikoko bost hitz.

Idatzi -ti -zale eta -tsu atzizkiak dituzten bina izenondo; bestela, hasierako laukitxora itzuliko zara.

Proposamen didaktikoak

Proposamen didaktikoa

Mundua helburu proiektuaren barruko proposamen didaktikoa tresna ezin egokiagoa da, ikaskuntza-prozesua aberasteko. Horietan, ikaslearen liburuko orrialdeak erreproduzitzeaz gain, beste zenbait baliabide daude: aniztasuna lantzeko ariketa osagarriak, gako didaktikoak, soluzioak, baliabide digitalak, etab.

Nolakoak dira?

LEHEN HEZKUNTZA 1 Euskara

PROPOSAMEN DIDAKTIKOA

LEHEN HEZKUNTZA 2 Euskara

PROPOSAMEN DIDAKTIKOA

Munduahelburu

Unitatearen hasierako antolatzaile grafikoan, unitatean landuko diren oinarrizko ezagutzak aurkezten dira, modu bisualean.

8 Oholtza gainean

UNITATEAREN ESKEMA

ts, tx eta tz txistukariak

Hitz elkartuak Aditza: une honetan eta sarritan

Ezagutu hizkuntza

Ezagutu hizkuntza

Oholtza gainean

Irakurgaia: Errege bila Ikasi hitzak

Erregea falta duen herrialde bati buruzko antzezlana irakurriko dugu.

Antzerki-testuak

Ezagutu literatura

Komunikatu idatziz Komunikatu ahoz

Testuak dramatizatuko ditugu. Antzerkiarekin lotutako lexikoa ikasiko dugu.

Azalpen-testuak ezagutuko ditugu.

Herriko alkate ona izateko zer behar den pentsatu, eta horri buruzko antzerki-eszena bat asmatuko dugu.

Munduahelburu

Baliabide digitalak Inklusioa eta aniztasuna EbaluazioaIkasgelako materiala

¿QUÉ VAMOS A APRENDER? ZER IKASIKO DUGU? BALIABIDEAK

Hasierako orrialdea Ikaskuntza-egoera: Zer deritzozu?, Datua eta Helburua aurrera GJH 16: Bakea, justizia eta erakunde sendoak

Ulertu Irakurgaia: Errege bila Ulermena Ikasi hitzak: antzerkiaren mundu zoragarria

Komunikatu Dramatizatu Azalpen-testua

Ezagutu hizkuntza Hitz elkartuak Txistukariak (II): ts, tx, tz Aditza (III): une honetan eta sarritan

Ezagutu literatura Antzerki-testuak

Ikasi dudana antolatu Unitateko ortografia- eta literatura-edukiei buruzko eskema Osatu zure hitz-bilduma

Portfolioa Zer ikasi dut?

Helburua aurrera: aldaerak Nola ikasi dut?

Audioa: Errege bila

Ulermena: Errege bila

Irakurritakoaren ulermena lantzeko fitxa

Irakurketa-fitxa

Audioa: Logalea zeukan ekilibristaren kasua

Hitz elkartuak

Txistukariak: ts, tx, tz

Aditza: une honetan eta sarritan

Antzerki-testuak

Jolastuz ikasi Ikasi dudana antolatu

Berrikusi zortzigarren unitatea

Berrikusi txistukariak

Berrikusi hitz elkartuak Game room

Indartzeko ariketen fitxa

Sakontzeko ariketen fitxa

Ebaluazioa

Konpetentzien araberako ebaluazioa

Istorioak kontatzeko dadoak Horma-irudiak Antzara-jokoa

Jarraian, ikaslearen liburuko unitate baten atalak eta epigrafeak zehazten dira, horietan lantzen diren oinarrizko ezagutzak zehaztuz eta proiektu digitaleko baliabideekin eta ikasgelako materialarekin lotuz. Baliabide digitalak, halaber, hainbat motatakoak dira, eta koloreen arabera adierazten dira.

Unitatearen hasierako orrialde bikoitza erreproduzitzen da; behean, ikaskuntza-egoera

dago, baita ikasgelan aurkezteko zenbait proposamen ere. Gako pedagogikoak eta baliabide digitalak ere aurkezten dira.

8 Oholtza gainean

Antzerkiaren bidez, asmatutako istorioak ez ezik, eguneroko egoerak eta arazoak ere irudikatzen ditugu. Horrela, aktoreek eta ikusleek, ondo pasatzeaz gain, aukera dute bizitzari buruz gehiago ikasteko. Egingo dugu antzerki bat? Gauza asko erabaki beharko ditugu: antzezleak ez ezik, argiak, dekoratuak, musika abar ere prestatu behar dira antzezlana ondo ateratzeko!

Zer deritzozu?

Joan zara inoiz antzerkira?

Ondo pasatu zenuen? Hunkitu egin zinen? Datua

16

www.anayaharitza.es webgunean eskuragarri dituzu «Mundua helburu proiektuaren gakoak».

Gakoak Pentsamenduaren garapena Irakasleak «Irudia» izeneko pentsamenduteknika erabiltzea proposa diezaieke ikasleei, unitatearen hasierako orrialdeko argazkia modu didaktikoan lantzeko.

Hartu kontuan

• Hasierako egoera aurkeztuko dugu, sarrerako testua, datua eta «Zer deritzozu?» ataleko galderak baliatuz. Era horretan, proposatzen den ikaskuntza-egoerari buruzko solasalditxoa egingo dugu.

• Hasierako orrialdeko argazkia aztertuko dugu ikasleekin, unitatean landuko den Garapen Jasangarrirako Helburua hobeto ulertzeko.

• Unitatean landuko diren edukiak zerrendatuko ditugu, eta amaierako «Helburua aurrera» atalean egin beharrekoa deskribatuko dugu.

Helburua aurrera Jarraitu hariari

Zer deritzozu? GJH Datua Hasierako irudia

Ikaskuntza-egoera

Hasierako orri bikoitza osatzen duten elementuek ikasleen interesa eta jakin-mina piztuko dituzte, eta antzerkiaren bidez, lanak antolatzen eta elkarlanean aritzen ikasiko dute.

Gure gizarteak ondo funtzionatzeko, herritarren interesak defendatuko dituzten erakunde eta ordezkari egokiak behar ditugula ere nabarmenduko dugu, eta gai hori, hain zuzen, Helburua aurrerarekin eta NBEren Garapen Jasangarrirako Helburuekin lotuta dago.

Baliabideak

Baliabide digitalak Audioa: Errege bila

GJH 16. Bakea, justizia eta erakunde sendoak Gizarte baketsuak eta inklusiboak sustatzea, eta erakunde eraginkorrak sortzea.

Unitatearen hasierako irudian haur bat ageri da oholtza gainean. Helburua aurreran, Zer deritzozu? ataleko galderetan eta datuan aurkezten denarekin lotura du irudiak: antzer kiarekin, hain zuzen ere.

ULERTU

Proposatutako galderak ikasleek Helburua aurreran egin behar dutenarekin lotuta daude, eta antzerkiaren munduarekin duten harremanari buruz pentsarazi nahi diete ikasleei.

Datuak antzerkia ikusteak eta antzerkian parte hartzeak dituen onurak aipatzen ditu.

U8 Irakurgaia

Irakurri aurretik

Errege bila N Jaun eta andre! Auzotar eta lagun! Ikusle zareten guztiok! Entzun arretaz! Istorio harrigarri bat kontatuko dizuet. Baina, istorio korapilatsua denez, guztiz nekatuko nintzateke, eta, hortaz, pertsonaiek hitz egingo dizuete, zuzen-zuzen; haiek kontatuko dizuete istorioan zer gertatzen den. Jendeak «antzerki» esaten dio horri, eta zuek garrantzi handiko elementua zarete antzerkian: «ikusleak», antzerkia ezinezkoa baita ikuslerik gabe. Zer, hasteko prest zaudete?

Helburua aurreran aurkezten den egoeraren bitartez, ikasleek herriaren ordezkariak zer ezaugarri izan behar dituen pentsatuko dute, eta alkatea aukeratzeko prozesua antzerkiaren bitartez irudikatuko dute, unitatearen hasierako irakurgaian ikusitakoa eredu gisa erabiliz.

Korapilatsu: Pregoi: zerbait jakinaden mezua. Erreparatu testuari. Zer motatakoa da, zure ustez? Izenburua ikusita, zeri buruzkoa dela esango zenuke?.

ikusleak Baiiiii!

Narratzailea Ederto! Aurrera, bada! (Soinua: banda-doinuak. Narratzailea antzeztokiaren atzealdera doa, eta ezkerretik BeNito sartu da, uniforme urdineko gizon bibotedun bat).

BeNito Kaixo, jaun-andreok! Benito naiz, Fofa-ko agintari gorena.

ikusle Bat Nongo agintaria esan duzu? B Fofakoa! Nire herrialdea Fofa da. Argi dago ez duzula ezer entzun hari buruz. Jakina, txiki-txikia da, eta ez da liburuetan agertzen. ikusleak Eta Fofako erregea zara? BeNito Bai, zera! Halako herrialde txikiek ez dute erregerik. Agintari gorena baino ez naiz, baina orain errege baten bila ari gara. Entzun, entzun… Pregoilaria: (Ezkerretik sartuta, pregoia eskuan duela). Adi, aaadi! Gure agintari goren Benito jaunaren aginduz, jakitera ematen daaa: Fofak kalitate handiko errege bat behar dueeela, sasoi onean badago hooobe. Soldata ona daaago, haritz-zurezko tronu berri-berriiia, eta zinema-sarrerak larunbateeetan. Itxura ona behar duuu, koroa eta kaaapa, eta esperientzia handiiia. (Eskuinetik doa)

edelmiro: (Kaletik dator, eskuan maleta handi bat dakarrela). Aizue! Hemen, hemen! (Denak hari begira, zur eta lur). Pregoia entzun dut eta korrika nator lan bila. Erregea naiz! BeNito Erregea, zu? Bada, ez duzu errege-itxura handirik... edelmiro Lanik gabe nabil orain dela sei urte, eta, jakina, ez nago sasoi betean. Baina errege-erregea naiz! Ezkondua, gainera, eta, nahi baduzu, prezio berean dituzu erregea eta erregina. (Oihuka) Felisa, Felisa! (Atzeko atetik erregiNa Felisa sartu da). Zer deritzozu?

BeNito (edelmiroren eskaintza zoragarriarekin txundituta). Egia esan, eskaintza ona da. Oso-oso ona! Bi, baten prezioan.

Pentsatzekoa da behintzat... edelmiro Onartzen gaituzue, orduan? BeNito (Pixka bat pentsatu ondoren). Ados! Kontratatuta zaude Fofako erregea izateko. Fernando Lalana, Edelmiro II y el dragón Gutiérrez. Bruño (moldatua).

Helburua aurrera osatzeko, unitateko edukiak eta atalak landuko ditugu: antzerkitestuak irakurri eta dramatizatzea, azalpen-testuak ezagutzea, hitz elkartuak lantzea, txistukarien erabilera sakontzea; aditzen bidez ekintzak noiz gertatzen diren identifikatzea...

Gakoak + info anayaharitza.es

IKTak Irakurketa lantzeko, ikasleek audioa entzun dezakete lehendabizi.

Kontuan hartu

• Unitate honetako irakurgaia antzerki-testu barregarri eta xelebre bat da. Ikasleek aukera izango dute testu mota hori ezagutzeko eta literaturaz gozatzeko.

• Ezer baino lehen, ikasleek testuaren egiturari erreparatuko diote: nola adierazten diren pertsonaien esanak, zer diren parentesi barruan eta letra etzanez adierazita daudenak... Horretaz gain, Irakurri aurretik epigrafea ere baliatuko dugu, ikasleekin solasalditxo bat egiteko.

Ariketa osagarriak Irakurketa hobetzeko Lehendabizi, ikasleek bakarka irakur dezakete testua; ondoren, audioaren laguntzaz, ezaugarri prosaikoetan (erritmoan, intonazioan...) arreta jartzeko eskatuko diegu.

• Irakurketa dramatizatua ere egin daiteke, urrats hauei

jarraituz:

– Ikasleak seiko taldetan jarriko dira, eta bakoitzak pertsonaia baten papera egingo du: Narratzailea, Ikusleak, Benito, Ikusle bat, Pregoilaria, Edelmiro

– Taldekide bakoitzak bere papera ondo prestatuko du, dagozkion esaldiak ondo irakurriz eta ezaugarri prosaikoak (intonazioa, erritmoa, ahoskera) zainduz. Ondoren, biribilean, saioa egingo du talde osoak.

– Gainerako ikaskideen aurrean egingo dute testuaren antzezpena.

Irakurtzeko trebetasuna lantzeko

Talde txikitan jarrita, txandaka, oharrak soilik irakurriko dituzte.

• Taldeka jarrita, irakurgaiko zenbait pasarteren irakurketa adierazkorra egingo dute, intonazio eta ahoskera egokia

erabiliz:

—Kaixo, jaun-andreok! Benito naiz, Fofako erregea.

—Onartzen gaituzue, orduan?

—Pregoia entzun dut eta korrika nator lan bila. Erregea naiz!

—Erregea zu? Bada, ez duzu errege- itxura handirik.

—Ados! Kontratatuta zaude Fofako erregea izateko.

Irakurgaia lantzen jarraitzeko

• Irakurri ostean, testuaren umore-kutsuari buruz mintzatuko gara: ea ikasleen ustez egoera hori erreala eta gertagarria den... Ikasleei eskatuko diegu Fofako erresumari buruzko egoera barregarri eta zentzugabe gehiago asmatzeko.

• Ikasleek, binaka, ohar gehiago idatziko dizkiote testuari, pertsonaien mugimenduen, jarreraren eta abarren berri emateko.

Iritzia azaltzen ikasteko

• Batetik, antzerki-testuak irakurtzea atsegin duten galdetuko diegu ikasleei. Bestetik, irakurgaiari buruzko iritzia eskatuko diegu. Horretarako, bi zutabe idatziko ditugu arbelean: Gustatu zaidana eta Ez zaidana gustatu Iritzia azaltzeko, ideiak eta arrazoiak argi adieraztea ezinbestekoa dela jakin behar dute ikasleek. Halaber, ikaskideen iritziak errespetatu beharraz ere mintzatuko gara.

Ikaslearen liburuko erreproduzioekin batera, baliabide digitalak aurkeztu, komunikaziotrebeziak lantzeko ariketak proposatu, gako pedagogikoak aplikatzeko jarraibideak eman, eta metodologia-iradokizunak aurkezten dira. Halaber, unitateko ikaskuntza-egoerarekin egiten da lotura.

Hasiera

Antzara jokoa

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

ttunttunerealaba. Orottunttunizateko, ttunttunbehardunsenarra. BeleakBerreagarazerbaitdaroa; badaroa,bereadaroa: babaerreaahoandaroa.

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Horma-irudiak

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

OrainaldiaLehenaldia naiznintzen hura da gu garaginen zarazinen zuek zaretezineten ziren

OrainaldiaLehenaldia natornentorren hura datorzetorren gu gatozgentozen zatozzentozen zuek zatoztezentozten haiek datozzetozen

OrainaldiaLehenaldia ni nagonengoen hura dagozegoen gu gaudegeunden zaudezeunden zuek zaudetezeundeten haiek daudezeuden

Deklinabidea

kale –

–

kaletik ––

kaleetatik –

–

kaletatik NORA ––

––NONGO

– haraneko –– haranetako

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

—Eriansar!—Erianzer? —Erianbat. paperakurratzenhas. paperontziradoaz. Soloberrikoartoarenorriarengorria! Alkipeankapa,kapaalkipean; alkipeankapa,kapaalkipean. Alkipeankapa,kapaalkipean; alkipeankapa,kapaalkipean. Xiri-xara,xiri-xara,txoritxarra, txarara.

Harla-marla, kin-kuan-kin, portanzela, portanmin,arraxinoletmarraxinoletsegeren-megeren, kirun,karun,pek! Arabakoabadearenkapelapean baga-garaubi. Kanbonpalangakpagoz.

OrainaldiaLehenaldia ni nindoan hura doazihoan goazgindoazen zoazzindoazen zuek zoaztezindoazten haiek doazzihoazen

OrainaldiaLehenaldia ni nabilnenbilen dabilzebilen gu gabiltzagenbiltzan zabiltzazenbiltzan zabiltzatezenbiltzaten haiek dabiltzazebiltzan

Orainaldia Lehenaldia nik dutditutnuennituen hark dudituzuenzituen guk duguditugugenuengenituen zuk duzudituzuzenuenzenituen zuek duzuedituzuezenutenzenituzten haiek dutedituztezutenzituzten

– lagun

–lagun –

lagun –

lagunengandik –

–

lagunarengandik –

lagunengandik –

kale kale kale

–

honetanhorretanhartan hauetanhorietanhaietan NONDIK honetatikhorretatikhartatik hauetatikhorietatikhaietatik NORA honetarahorretarahartara hauetarahorietarahaietara NONGO honetakohorretakohartako hauetakohorietakohaietako NORENGAN honenganhorrenganharenganhauenganhorienganhaiengan NORENGANA honenganahorrenganaharenganahauenganahorienganahaiengana honengandikhorrengandikharengandikhauengandikhoriengandikhaiengandik guk guri harengurezure nirekinharekingurekinzurekinzuekinhaiekin NORENTZAT niretzatharentzatguretzatzuretzatzuentzathaientzat NORENGAN ni(re)ganharengangu(re)ganzu(re)ganzuenganhaiengan NORENGANA ni(re)gana harengana gu(re)gana zu(re)gana zuengana haiengana NORENGANDIK ni(re)gandikharengandikgu(re)gandik zu(re)gandikzuengandikhaiengandik ZEREZ/ZERTAZ nitazhartazgutazzutaz zuetazhaietaz

Proiektu

Ikasturteko eduki guztiak barne hartzen dituen proiektu digitala, eta edozein plataforma eta gailutara egokitzen dena.

Moldakorra

Hainbat ikuspegi eta premiatara egokitzeko

modukoa: paperezko liburuaren osagarri gisa erabiltzen dutenentzat eta ikasgela guztiz digitaletarako.

Trazagarria

Ikuskatu egin ahal izango duzu ikasleek ariketak nola egiten dituzten eta zer emaitza lortzen duten.

Nolakoa da Edudynamic?

Intuitiboa. Zuk eta ikasleek erraz erabiltzeko modukoa.

Deskargagarria. Aukera ematen du Interneteko konexiorik gabe lan egiteko eta gailu batean baino gehiagotan deskargatzeko.

Gailu anitzekoa. Edozein gailu motatan (ordenagailuan, tabletan, smartphonean…) egokitzen eta ikusten da, pantailaren edozein tamaina eta bereizmenetan.

Sinkronizagarria. Erabiltzaileak egiten dituen aldaketak berez sinkronizatzen dira, lan egiteko erabilitako edozein gailu konektatzean.

Interaktiboa

Askotariko baliabideak ditu; adibidez, bideoak, animazioak, gamifikazioa, autoebaluaziorako ariketak, zuzentzeko moduko ariketa interaktiboak…

Paperezko liburuaren erreprodukzioa baino askoz ere gehiago da.

Inklusiboa

Inguruak ikaskuntza pertsonalizatzea errazten du, atazak ikasleen premietara egokituz.

Konpetentzietan oinarritua

Pedagogia-balio handiko multimediaelementuak, konpetentzia digitalak errazago eskuratzeko.

Unibertsala. Bateragarria da ikastetxeetan gehien erabiltzen diren sistema eragileekin, ikaskuntzako inguru birtualekin (IIB) eta hezkuntza- plataformekin (LMS).

1 Su txikian

Eta ikasleentzat?

1.eta 2. mailetan, liburu aktibo bat, ikaslearen liburuaren bertsio digitalizatua duena eta maila bakoitzeko eduki guztien multimedia erreprodukziorako eta erreprodukzio interaktiborako baliabideak dituena: gamifikazioa, audioak, bideoak...

Ikasgelan eta nork bere kabuz etxean lan egiteko, liburu inprimatuaren osagarri digital moduan erabil daiteke liburu aktiboa, edo era autonomoan ikasteko tresna moduan.

3.mailatik 6. mailara bitarte, formatua propio diseinatu da hezkuntza-ingurune digitalerako. Ahalmen teknologiko guztia baliatzen du eta edozein gailurekin bateragarria da. Ikasliburuko eduki teoriko eta praktiko guztien edizio espezifikoak egin dira, bertsio interaktibo eta dinamikoa lortzeko. Hartan, maila bakoitzeko curriculumeko edukia ez ezik, askotariko baliabide multimediak ere badaude, eta bideoak, gamifikazioa...

1 Irakurri testua arretaz eta erantzun galderei.

Joxemari astoa

Joxemari astoa kokoteraino zegoen asto arrunta izateaz. Urteak eta urteak zeramatzan egunero gauza bera egiten: jan eta lo. Hortaz, egun batean bizimodu arrunt hura haustea erabaki zuen.

—Hegan egingo dut! Hori da! Asto hegalaria izan nahi dut!

Esan eta egin. Ukuiluaren ondoan zegoen biltegira joan zen Joxemari. Hautsez beteriko traste zaharrez eta tramankuluz gainezka zegoen. Egurrezko bi xafla hartu, tamainak konparatu, eta, berdintsuak zirela ikusirik, korrika abiatu zen mendixka baterantz, xaflak hegalen modura astinduz.

Zer eskaintzen dizu?

Baliabideak

Baliabideetako batzuek proiektuaren gakoekin zerikusia dute; adibidez, GJHei buruzko bideoak, pentsamenduarekin lotutako teknikak, lankidetzako ikaskuntzako teknikak eta IKT-IET plana. Beste baliabide batzuk unitateka eta hezkuntza-helburuen arabera antolatu dira:

• Ikasteko etatrebatzeko: bideoak, aurkezpenak...

• Barneratzeko: laburpenak, eskemak...

• Trebatzeko: ariketak, tailerrak...

• Ebaluatzeko: trazatu daitezkeen proba interaktiboak eta aplikazio gomendatuak.

• Ikasturtearen hasierako eta amaierako ebaluazioak.

—Txoriburu halakoa! —esan zuen behi gorriak, astoa ero baten moduan korrika ikusi zuenean. Antton Dueso, Animaleko fantasiak. Elkar (moldatua).

• Unitate guztien ebaluazioak.

• Konpetentzien araberako ebaluazioak, unitate guztietan.

a) Zer erabaki zuen behin Joxemari astoak? Zergatik?

b) Zerekin egin zuen Joxemarik hegan egiteko makina?

c) Zer pentsatu zuen behi gorriak?

2 Lortu ote zuen hegan egitea? Asmatu ipuinaren amaiera.

Programazioa, Proposamen didaktikoa eta proiektuaren dokumentazioa

• Mundua helbururen gakoak.

• Proposamen didaktikoa.

• Programazioak Word eta PDF formatuetan.

Baliabideak

Inklusioa eta

aniztasuna

kontuan

hartzea

Proiektu digitala

Ebaluazioa

Programazioa, Proposamen

didaktikoa eta

proiektuaren

dokumentazioa

Baliabideak

Inklusioa eta aniztasuna

kontuan

hartzea

Ebaluazioa

Programazioa, Proposamen

didaktikoa eta proiektuaren

dokumentazioa

Proiektuaren gakoekin lotutako baliabideak

Baliabide digitalak, unitate en eta hezkuntza-helburuen arabera sailkatuta

JENDAURREAN HITZ EGIN

1 2 3

Hitz egin lehenbaino Hitz egitean Amaitzeko 1

IDU jarraibideak

Aniztasuna kontuan hartzeko fitxak

Aurretiaz diseinatutako ebaluazio-probak

Mundua helburu proiektuaren gakoak

Proposamen didaktikoa

Programazioak. Word- eta pdf-bertsioak

1 1 Honelakoakesan «Eta,ditzakezu:amaitzeko,...»; «Eskerrikdenoi...»asko Ezahaztuirribarre egitea.

Idatziedoegin marrazkiaorri bateanetaikasi buruz.

2 Hitzeginastiro, hitzakondo ahoskatuz.

3

Pentsatueta buruzaukeratuzergairi duzun.hitzegingo Hitzegitenhasi orduko,agurtu ikusleak. emanAmaitzenduzunean, eskerraketa agurtu. Eginsaioakozen.

Eskatulaguntza etxekorenbati. begiratzeaEzahaztuikusleei etazure keinuakzaintzea. eginIspiluarenaurrean ditzakezusaioak.

2

3 egokia:Erabiliahots-tonu ezosoaltua,ezosobaxua.

BERRIKUSI ATZIZKIAK

GOGORATU ATZIZKIEN ESANAHIA, HITZ ERATORRIAK SORTZEKO

JATORRIA

EZAUGARRI ABSTRAKTUAK

MULTZOA

1 Irakurri testua arretaz eta erantzun galderei. Otsokoarena eta ardiena Otsoko goseti batek zelai batean sei ardi bazkan ikusi, eta, da!, kopeta argitu zitzaion. Hau mauka! —pentsatu zuen. Orduak zeramatzan mokadurik probatu gabe, eta tripa-zorriak hil nahi zituen. Susmo txarrik ez eragiteko, trikimailu bikaina pentsatu zuen. Bildots-larruz mozorrotu, eta, poliki-poliki, talderantz jo zuen. Baina gauzak zer diren, gero! Ardiak ziruditen haiek guztiak ez ziren benetako ardiak, ez horixe! Ardi-larru banaz jantziriko otso gosetiak ziren. Hala ere, otsokoa horretaz ohartu ez, eta aurrera egin zuen bildots-plantak eginez. Bertara iritsi zenean, zera pentsatu zuen: —Aukera ona denean, brau!, bete-betean erasoko diet. Baina ustel atera zitzaion asmoa. Izan ere, ardi-larruz jantziriko sei otsoek ez zioten bildots-larru haren azpiko otsokoari antzik eman. Eta, ez bat eta ez bi, benetako bildotsa zela seko sinetsita, da!, uluka erotu beharrean oldartu zitzaizkion. Onetik aterata ziruditen. Bertan behera irentsi zuten, mauka-mauka. Ardi-larru banaz jantziriko sei otsoek nahikoa pena hartu zuten egindakoaz ohartu zirenean. Eta hau hala bazan, has daitezela ardiak dantzan. Xabier Olaso, Txuntxurrun berdeko animalien kontakizunak. Pamiela (moldatua).

a) Zergatik argitu zitzaion kopeta otsokoari behin batean?

b) Zer trikimailu bururatu zitzaion?

c) Zertaz ez zen konturatu otsokoa? Zer ondorio izan zuen horrek?

d) Egindakoa ikusi zutenean, zer pentsatu zuten otsoek?

84

9:45 AM Lehen Hezkuntza. Euskara 3 5 unitatea Etorkizunari begira Tenporalizazioa Saio-kopurua: 10 U U M A LEHEN BIGARREN HIRUHILEKOA HIRUHIKEKOA Ikaskuntza-egoera Garapen Jasangarrirako Helburuak 5. Genero-berdintasuna. -berdintasun lortzea eta emakume nahiz neskatila guztiak ahalduntzea. neskatik 7k bakarrik pentsatzen dute heldutan mekanikariak, arkitektoak, informatikariak, zientzialariak… izango direla. Bosgarren unitateko ikaskuntza-egoerak helburu eraldatzailea du: etorkizunean zertan nahi egin duten pentsatzea. Oro ikasleek bere burua etorkizunean irudikatzeko aukera izango dute; baina, era berean, gizonen eta emakumeen eskubideak, aukerak, oztopoak... nola aldatu diren hausnartuko Unitateko hariaren bidez «Jarraitu hariari!»), ikasleek ikaskuntza-egoerarekin lotutako zenbait ataza eta jar gainditu beharko dituzte. Jarduera horietan, gainera, oinarrizko komunikazio trebeziak (irakurtzea, entzutea, hitz egitea, idaztea) indartuko dira, baita hizkuntza- (lexiko- ortografia- eta gramatika-edukiak) ere. Horrela, ikaskuntza esanguratsua lortuko dugu. Unitatearen amaieran, pentsamendua garatzeko teknika bidez, ikasleek hausnarketa egin, eta «Helburua atalean proposatutako erronka gainditu beharko dute: etorkizuneko buruaren deskribapena aurkeztuko

Proiektuaren gakoekin lotutako baliabideak

Ikasleek Mundua helburu proiektuaren gakoak eta metodologia aktiboak praktikatzeko behar duten informazio guztia.

• Hizkuntza-planaren eta IKT-IET planaren infografiak.

JENDAURREAN HITZ EGIN

1 2 3

Hitz egin lehenbaino Hitz egitean Amaitzeko

Pentsatu eta buruzaukeratuzergairi duzun.hitzegingo

1 1

Hitzegitenhasi orduko,agurtu ikusleak. emanAmaitzenduzunean, eskerraketa agurtu.

PLANA IKTIET

IKT-GAILUAK ERABILTZEN DITUGU

Zer dira IKTak?

IKT-gailuek edo -makinek pieza asko dituzte, energia elektrikoa edo elektrizitatea erabiltzen dute funtzionatzeko, eta beste pertsona batzuekin komunikatzeko eta zenbait lan egiteko balio dute, hala nola idazteko, marrazteko, jolasteko…

Mahai gaineko ordenagailua, ordenagailu eramangarria eta gailu mugikorrak (tableta eta telefono mugikorra) dira.

Nolakoa da ordenagailu bat?

Honelakoa da mahai gaineko ordenagailua:

Pantaila PUZ pizteko botoia

PUZen

CPU

Handia naiz eta zenbait osagai ditut. Monitorea

Pizteko botoia

Teklatua

Sagua

Honelakoa da ordenagailu eramangarria:

Ni txikiagoa naiz, errazago mugitzeko.

Sare elektrikora konektatu gabe ibil naiteke aldi batez.

Pantaila Ukipen-sagua

Teklatua

Eginsaioakozen.

2

3 egokia:Erabiliahots-tonu ezosoaltua,

Eskatulaguntza etxekoren bati. Ezahaztu ikusleei begiratzeaetazure keinuak zaintzea. eginIspiluarenaurrean ditzakezusaioak.

IKASI ERABILTZEN SCRATCHJr

Honelakoak «Eta,ditzakezu:esan «Eskerrikamaitzeko,...»; denoi...»asko Ezahaztuegitea.irribarre

ZER DA SCRATCHJr?

Izen-abizenak:

ScratchJr gailu mugikorretarako edo appetarako aplikazio bat da; programa informatikoak sortze- ko balio du.

Berariaz diseinaturik dago 5-7 urte bitarteko hau- rrek erabiltzeko.

Aplikazio honen bidez, bideojokoak sortu, marraz- tu, istorio bizidunak sortu eta abar egin daiteke.

Kontsultatu IKT-IET plana anayaeducacion.es webgunean, eta gogoratu nolakoak diren Sc- ratchJr erabiltzeko balia ditzakezun IKT-makinak.

Kontuan hartu gomendaturiko IKT-makina table- ta dela.

1. FITXA

ScratchJr apparen ikonoa

Zure adina kontuan hartuz, erabiltzen duzun gailu mugikorrean aplika- zioak deskargatzeko, konfiantzako pertsona nagusi baten ikuskapena beharko duzu, hala nola irakasleren edo familiako kideren batena.

1 Marraztu ScratchJren appa irudikatzen duen ikonoa.

2 Zenbat urte dituzu? Adin egokia duzu ScratchJr erabiltzeko? Osatu zu- re adinarekin; gero, markatu. urte ditut.

– Bai, badut ScratchJr erabiltzeko gomendaturiko adina.

– Ez, 7 urte baino ditut; beraz, hobe dut Scratch era- bili.

– Ez, 5 urte baino ditut; beraz, hobe dut oraindik ScratchJr ez erabili, edo norbaiten laguntzaz erabili.

Baliabide

digitalak, unitateen eta hezkuntza-helburuen arabera sailkatuta

Ikasteko

• Bideoak

• Aurkezpenak

• Audioak.

Ikasteko eta praktikatzeko

• Laburpenak

• Eskemak

• Ariketa interaktiboak

Jolasteko

• Ariketa ludikoak

• Hiruhilekoko berrikuspen ludikoak

Baliabide ludikoak ere badaude ikasgelako materialean, jolasten jarraitu nahi izanez gero.

Ebaluatzeko

• Trazagarriak diren ariketak eta proba interaktiboak, irakasleak ikasleen bilakaeraren jarraipena egin dezan.

• Gomendatutako aplikazioak, proiektuaren IKT-IET planaren osagarri direnak.

Inklusioa eta aniztasuna kontuan hartzea

Aniztasuna kontuan hartzeko fitxak

Lagungarriak izango dira:

• Material indargarria izateko.

• Ikasleei neurrira egindako arreta eskaintzeko.

• Edukiak ikaskuntza-erritmo guztietara egokitzeko.

• Mota askotako metodologia-estrategiak aukeratzeko eta aplikatzeko.

Izen-abizenak:

Data:

Irakurri testua arretaz. Lehenik, irakurri azkar; gero, astiroago, galderei behar bezala erantzun ahal izateko.

Astoa eta otsoa

Behin batean asto zahar bat zetorren Nafarroatik Ataunera, zahagi bat ardo bizkar gainean zekarrela. Bat-batean, otso bat atera zitzaion oso goseturik. Astoak esan zion orduan otso beldurgarriari: Egarri bazara, egarri, badut nahikoa edari.

Otsoak, begietara zuzen begiratuz, erantzun zion: Ez nago, ez, egarri, baina bai goseak larri. Oraintxe jango zaitut buru eta belarri.

Astoak, bere burua larri ikusirik, honela hitz egin zion:

Hor goian dago artaldea batere txakurrik gabea; hara joanda badaukazu jateko ardi parea.

Baina otsoak, badaezpada, bera jateko asmoa agertu zion:

Orpoan daukat arantza barruan sarturik, antza; hemen zu zaitudala, zertarako joan harantza.

1 Euskara

Data: Izen-abizenak:

1 Idatzi hasieran letra hauek dituzten hitzak eta ordenatu alfabetikoki: b g e

2 Idatzi beste hiruna hitz ordena alfabetikoan.

• elefante, ,

• hodei,

3 Sailkatu hitz hauek silaba-kopuruaren arabera: erregina hipopotamo maiz aita jangela

4 Berridatzi esaldiak, letra larriak eta puntuak jarriz. – gure lehengusina martina gasteizen bizi da

– iaz portugalen egon ginen oporretan

– maisu galderrek etxea erosi du deban. ederra da

5 Sailkatu aurreko ariketan zuzendu dituzun hitzak.

• Esaldien hasierako hitzak:

• Puntuaren ostekoa:

• Pertsona-izenak:

• Leku-izenak:

3 Euskara 3 IU

Orduan, astoak bere azken nahia betetzeko mesedea eskatu zion:

Hor goian dago ermita txikia baina polita, nik meza entzun arte ez nazazu jan zatika.

Otsoak entzuteko baimena eman zion, eta astoa pozik abiatu zen ermitara. Otsoa gose zenez, astoa jan baino lehen ardi pare bat jan nahi izan zuen, eta astoak esandako tokira hurbildu zen. Ardirik aurkitu ez zuenez, berriz itzuli zen ermita aldera. Astoak, orduan, atea itxi egin zuen. Otsoa oihuka hasi zen:

Asto zaharra, mukizu, txikitatik asko dakizu.

Hurrengoan harrapatzen bazaitut mezarik entzungo ez duzu.

Eta astoak barrutik erantzun zion:

Otso zaharra, gazia, gaztetan gaizki hazia.

Bihar jango banauzu ere badaukat gaurko bizia.

Antton Irusta, Munduari itzulia 18 ipuinetan. Elkar (moldatua).

Ulermena lantzeko fitxak

Lagungarriak izango dira:

• Irakurritakoaren ulermena lantzeko.

IDU jarraibideak

Mundua helburu proiektuaren elementuak Irakaskuntzako Diseinu Unibertsala (IDU) delakoaren jarraibideak kontuan hartuz diseinatu dira.

BERRIKUSI ATZIZKIAK

GOGORATU ATZIZKIEN ESANAHIA, HITZ ERATORRIAK SORTZEKO

IDU jarraibideak Mundua helburu proiektuan

Mundua helburu proiektuko elementu ezberdinak Irakaskuntzako Diseinu Unibertsala (IDU) kontuan hartuz garatu dira. Honako taula honetan, IDU printzipioen edo arauen eta proiektuko elementuen arteko harremana jasotzen da:

MUNDUA HELBURU

Ikaskuntza-egoera

GJH

Irudia eta testuingurua

Nola ikusten duzu?

Datua

Helburua aurrera

Proiektuan aplikatutako IDU jarraibideak INPRIMATUTAKO MATERIALA INGURU DIGITALA

• GJHekin (xxi. mendeko erronkekin) eta ikasleen eguneroko bizitzarekin duen harreman zuzenak benetakotasuna, balioa eta garrantzia optimizatzen ditu (7.2).

• Testuaren ordezko irudikapenak ikaskuntzaegoeraren testuinguruarekiko ulermena eta lotura pertsonala errazten du. (2.5).

• Galderek ikaskuntza-egoera ikasleen esperientzien eta aurretiazko ezagutzekin lotzen dute. (3.1).

• Informazio objektiboa eta berresgarria ematen du abian dagoen helburuari buruz (8.1).

• Gogoeta kolektiboa sustatzen du, pentsamendu-estrategia baliagarri baten bidez, eguneroko arazoei aurre egiteko (9.2).

• Autonomia sustatu, eta amaierako produktu bat proposatzen du, ikastetxeko testuinguruari eta ikasleen hautaketari irekia, (7.1) eskakizun-mailak aldatuz (8.2).

• Oinarrizko ikaskuntzak orokortzea eta transferitzea errazten du (3.4).

• Erkidegoa eta lankidetza sustatzen ditu, amaierako produktua taldean egiteko eta zabaltzeko (8.3).

• Modu ordenatuan gidatzen du abian dagoen helburua (6.1), prozesua egokituz eta ikusaraziz (6.2), antolatzaile grafiko baten laguntzaz (6.3).

GJHei buruzko informazio eguneratua lortzeko sarbidea ematen die ikasleei eta irakasleei, komunikazio-metodo asko erabiliz. (5.1).

• Zer dakit? Ariketa interaktibo trazagarriak proposatzen ditu unitatea irekitzean aurretiazko ideiak detektatzeko. (3.1).

• Ikaskuntza-egoerak aurkezten dituzten ikus-entzunezko puntuak erabiltzen ditu, motibazioa areagotzen duten itxaropenak eta usteak estimulatuz (9.1) unitatearen hasieran.

• Unitate bakoitzean, aurretiaz hautatutako iturrietatik hartutako informazioa aurkezten du, eta hori entzunezko (1.2) eta ikusizko (1.3) informazioaren alternatiba da (2.5), baita testuaren beste formen alternatiba ere, hala nola abestiak, azpidatzitako audioak edo bideoak, testu-informazioaren lokuzioak, antolatzaile grafikoak, visual thinking, etab. Gainera, parte-hartzea dinamizatzeko erabil daitezke.

• Ikaskuntza-prozesua modu interaktiboan berreraikitzea ahalbidetzen du, antolatzaile grafikoaren laguntzarekin. Antolatzaile grafiko horrek ekintzaren helbururanzko aurrerapena irudikatzen du (3.3).

Jarraitu hariari

Aurretiaz diseinatutako ebaluazio-probak:

Aurrejakintzak eta ikasturtean zehar izandako bilakaera ebaluatzeko:

• Hasierako ebaluazioa

• Amaierako ebaluazioa

Unitate bakoitzean:

• Edukien ebaluazioa

• Konpetentzien araberako ebaluazioa

Hiruhileko bakoitzean:

• Irteera-profilaren bilakaera ebaluatzeko proba konpetentziala

iPad

Euskara 3 AE

1 Irakurri testua arretaz eta erantzun galderei. Otsokoarena eta ardiena Otsoko goseti batek zelai batean sei ardi bazkan ikusi, eta, da!, kopeta argitu zitzaion. Hau mauka! —pentsatu zuen. Orduak zeramatzan mokadurik probatu gabe, eta tripa-zorriak hil nahi zituen. Susmo txarrik ez eragiteko, trikimailu bikaina pentsatu zuen. Bildots-larruz mozorrotu, eta, poliki-poliki, talderantz jo zuen.

Baina gauzak zer diren, gero! Ardiak ziruditen haiek guztiak ez ziren benetako ardiak, ez horixe! Ardi-larru banaz jantziriko otso gosetiak ziren. Hala ere, otsokoa horretaz ohartu ez, eta aurrera egin zuen bildots-plantak eginez. Bertara iritsi zenean, zera pentsatu zuen: —Aukera ona denean, brau!, bete-betean erasoko diet.

Baina ustel atera zitzaion asmoa. Izan ere, ardi-larruz jantziriko sei otsoek ez zioten bildots-larru haren azpiko otsokoari antzik eman. Eta, ez bat eta ez bi, benetako bildotsa zela seko sinetsita, da!, uluka erotu beharrean oldartu zitzaizkion. Onetik aterata ziruditen. Bertan behera irentsi zuten, mauka-mauka. Ardi-larru banaz jantziriko sei otsoek nahikoa pena hartu zuten egindakoaz ohartu zirenean. Eta hau hala bazan, has daitezela ardiak dantzan. Xabier Olaso, Txuntxurrun berdeko animalien kontakizunak. Pamiela (moldatua).

a) Zergatik argitu zitzaion kopeta otsokoari behin batean?

b) Zer trikimailu bururatu zitzaion?

c) Zertaz ez zen konturatu otsokoa? Zer ondorio izan zuen horrek?

d) Egindakoa ikusi zutenean, zer pentsatu zuten otsoek?

Eta gainera...

• Ebaluatzeko, koebaluatzeko eta autoebaluatzeko baliabideen bankua. Errubrikak, ituak eta beste tresna batzuk dituen gordailua, irakasleak ebaluazioa bere neurrira diseinatzeko.

• Irakaslearen lana ebaluatzeko tresna.

Izen-abizenak:

1 Irakurri olerki jostagarri hau:

ABC leloa

Alfabetoko letrak hitz askoren hasiera dira; ABC leloa behingoz hor doa:

A, da aingeru eta azoka

B, begi baten koloka

C, campingeko katu beltza

D, dromedarioaren durundi latza

E, elefantearen elurretako trajea

F, festako firin-faran eta ajea

G, gereziaren gako fina

H, haren hezur ziztrina Gianni Rodari, Fantasia jolasak. Ibaizabal (moldatua).

2 Jarraitu goiko olerkia osatzen, hitz hauek erabiliz: jostailuaren nagi Ilargiaren katu mahatsa lihoaren. Kontuan hartu ordena alfabetikoa. ispilu dirdaitsua iji-aja alaitsua bat kokoriko alajaina lo-kanta arina mahatsondoan larri nekea ekarri

I

3 Bilatu testuan:

• Letra-kopuru txikieneko hitza:

Lau letrako hiru hitz:

• Bost letrako hiru hitz:

• Sei letrako bi hitz:

• Letra-kopuru handieneko hitza:

Data: Izen-abizenak:

Programazioa, Proposamen didaktikoa eta proiektuaren dokumentazioa

Mundua helburu proiektuaren

gakoak

• Proiektuan garatzen diren gakoei eta metodologia aktiboei buruzko dokumentazio zabala.

MUNDUA HELBURU proiektuaren gakoak

balioZertarako du dudanak?ikasten

Konpetentzietan oinarritua Mundua helburu proiektuak konpetentziak pixkanaka eta modu integratzailean lortzea planteatzen du. Proiektua garatuz, ikasleak eguneroko errealitateko egoeretan moldatzen ikasteko gaitasuna lortuko du. Ikaskuntza-egoerakGJHetan kokaturiko egoeren bidez, hausnarketa eraldatzailea egiteko eskatzen ikasleei. oinarriturikoKonpetentzietanariketakIkasleak eguneroko erabaki- hartzeetarako prestatzen dituzten ariketak. oinarriturikoKonpetentzietanebaluazioakFuntsezko elementu bat eskolako arrakastarako eta inklusiorako; ikuspegi integratzailea eta malgua dauka. Ikasleek etapa honetarako

jasangarriak hartzera, berdintasunera… Helburua aurrera Azaldutako ikaskuntza-egoeren testuinguruan, proposamenek plan eraldatzaile batean parte hartzeko gonbita egiten diete ikasleei.

DiziplinartekoaEkintzara bideraturiko eredu honetan, askotariko ezaguera- arloak integratzen dira; gainera, trebetasun eta jarrera pertsonalak eta lankidetzakoak sustatzen dira; horrela, ikaskuntza testuinguruan Diziplinarteko proiektuak Mundua helburuk diziplinarteko proiektuak proposatzen ditu; ikaskuntza-esperientzia integratzailea da, eta bertan ikasleek ikertu eta amaierako produktu bat sortuko dute, Hizkuntza-planaZeharkako plan honen helburuak Ikasleen ahozko eta idatzizko Irakurtzeko interesa eta ohitura

Inklusiboa Mundua helburu proiektua hezkuntza inklusiboaren printzipioarekin konprometituta sortu da, baita ikasle guztientzat ikaskuntza-baldintza hobeak sortzearekin ere. Horretarako, irakaskuntza pertsonalizaturako baliabideak, egitura malguak eta indartzeko mekanismoak eskaintzen ditu. IDU jarraibideakIkaskuntzarako DiseinuUnibertsalari buruzko Jarraibideak agirian oinarrituta dago Funtsezkoa Proiektuak honetan lagunduko duten funtsezko ikaskuntzak identifikatzen aurreikusitako profila lortzen, eta ikasleentzat egokienak diren erritmoa, estiloa, sakontasuna eta metodologia aktiboak egokitzen. Inklusiorako baliabideak Mundua helburu proiektuak informazioa aurkezteko aukera asko eskaintzen ditu; adibidez, bideoak, entzungaiak, laburpenak, antolatzaile grafikoak, ariketa interaktiboak… Horrela, errazago pertsonaliza daiteke. Anaya Inklusioa Online Inklusio-tresna indartsu honek baliabideak eskaintzen ditu

Metodologia aktiboak Mundua helburu proiektuak taldelana eta espiritu kritikoa sustatzen dituzten metodoak, teknikaketaestrategiakproposatzen ditu. Lan egiteko modu horrek bizitza errealeko egoeretarako prestatzen ditu ikasleak. Lankidetzako ikaskuntza Lankidetzako teknika eta egitura sekuentziatuak eta mailakatuak. Hezkuntza emozionala Ikasleek zirrarak identifikatzeko lagungarriak diren trebetasunak; horrela, erregulatu eta kudeatu egingo dituzte. IKTak Halakoen erabilera honetarako baliabide gisa integratzen da: informazioa lortzeko, aukeratzeko eta helburu jakin baten arabera erabiltzeko. Lagungarriak dira lanak planifikatzeko,kudeatzekoetaegiteko konpetentziak garatzeko, Sareko komunikaziorako eta lankidetzarako, eta konpetentzia digitalerako. Ebaluazioa Ikasleei beren ikaskuntzaren ebaluazioan parte hartzeko aukera ematen dieten estrategiak ditu; hain zuzen ere,

Baliabideak Baliabide digitalak Izarrei begira

hormak egiteko erabiltzen irudi liluragarriak sortzen

dugu, lirain-liraina; baita urmael polit bat ere, igebelar artean ezkutaketan jolasten diren arrainez eta igelez beteta. Gau beroetan terrazara igotzen naiz gurasoekin, izarpean etzatera. Aitari, jartzea, izena jarri beharrean. Astia duen guztietan, denak zenbatzen betetako atzamar batekin. Laurehun

Proposamen didaktikoa

zait.

• Proposamen didaktikoaren pdf-bertsioa.

Ariketa osagarriak Irakurketa hobetzeko Lehendabizi, audioa entzun, eta gero, testuaren irakurketa isila egin daiteke. Ikasle bakoitzak paragrafo bat irakurriko du, eta irakasleak adieraziko du irakurtzen nork jarraituko duen. Erraz eta abiadura egokian irakurriko dute, ikaskideek testua ondo ulertzeko. Lexikoa lantzeko Testua irakurri ondoren, hartu tarte bat ikasleek ezaguesanahia hiztegian begiratu, eta arbelean idatziko dugu. Gero, hitz horiek eta 59. orrialdeko hiztegitxoan ageri direnak koadernoan kopiatuko dituzte ikasleek.

Irakurtzeko trebetasuna lantzeko esaldi hauek ozen irakurtzeko eskatuko diegu ikasleei, intonazio, erritmo eta abiadura egokiak erabiliz: —Ikusten duzu eskorpioi hori? —Izar mordoa zenbatzea baino gauza aspergarriagorik!

Programazioak.

Honako hauen Wordeta pdf-bertsioak:

• Programazio didaktikoa

• Programazioa unitateka

• Ebaluazio-erregistroak.

Iritzia azaltzen ikasteko zenbait galderaren

begira

Tenporalizazioa Saio-kopurua: 10 U A A U

M A

E LEHEN HIRUHILEKOA BIGARREN HIRUHILEKOA HIRUGARREN HIRUHIKEKOA Ikaskuntza-egoera Garapen Jasangarrirako Helburuak: 5. Genero-berdintasuna. Genero-berdintasun lortzea eta emakume nahiz neskatila guztiak ahalduntzea. Datua: 100 neskatik 7k bakarrik pentsatzen dute heldutan mekanikariak, arkitektoak, informatikariak, zientzialariak… izango direla. Bosgarren unitateko ikaskuntza-egoerak helburu eraldatzailea du: etorkizunean zertan nahi egin duten pentsatzea. Oro har, ikasleek bere burua etorkizunean irudikatzeko aukera izango dute; baina, era berean, gizonen eta emakumeen eskubideak, aukerak, oztopoak... nola aldatu diren hausnartuko dute. Unitateko hariaren bidez («Jarraitu hariari!»), ikasleek ikaskuntza-egoerarekin lotutako zenbait ataza eta jarduera gainditu beharko dituzte. Jarduera horietan, gainera, oinarrizko komunikazio trebeziak (irakurtzea, entzutea, hitz egitea, idaztea) indartuko dira, baita hizkuntza-edukiak (lexiko-, ortografia- eta gramatika-edukiak) ere. Horrela, ikaskuntza esanguratsua lortuko dugu. Unitatearen amaieran, pentsamendua garatzeko teknika baten bidez, ikasleek hausnarketa egin, eta «Helburua aurrera» atalean proposatutako erronka gainditu beharko dute: bere etorkizuneko buruaren deskribapena aurkeztuko die ikaskideei.

Proposamen didaktikoa

Demoa

1 Su txikian

UNITATEAREN ESKEMA

Letra larria

Alfabetoa Letrak, silabak eta hitzak

Ezagutu hizkuntza

Ezagutu hizkuntza

Su txikian

Irakurgaia: Letra-zopa Ikasi hitzak

Letra-zopa goxoa dastatuko dugu.

Elikagaiei buruzko hitz berriak ikasiko ditugu.

Literaturaren jatorria

Ezagutu literatura

Komunikatu idatziz Komunikatu ahoz

Ahozko komunikazioaren ezaugarriak landuko ditugu.

Idatzizko testuen bidez komunikatuko gara.

Horma-irudi bat osatuko dugu elikadura osasungarria izateko gomendioekin.

Hasierako orrialdea

Ikaskuntza-egoera: Zer deri tzozu?, Datua eta

Helburua aurrera.

GJH 2: Goserik ez izatea

Ulertu

Irakurgaia: Letra-zopa

Ulermena

Ikasi hitzak: elikagaiak

Komunikatu

Ahozko komunikazioa

Idatzizko komunikazioa

Ezagutu hizkuntza

Alfabetoa

Letra larria

Letrak, silabak eta hitzak

Ezagutu literatura

Literaturaren jatorria

Audioa: Letra-zopa

Ulermena: Hitz eta pitz

Irakurketa-fitxa

Irakurritakoaren ulermena lantzeko fitxa

Elikagaiak

Komunikazioaren ezaugarriak

Ahozko eta idatzizko komunikazioa

Ahozko komunikazioa

Letra larriaren erabilera

Alfabetoa

Ordena alfabetikoa

Silabak

Silaba

Letrak, silabak eta hitzak

Aho-korapiloak

Igarkizunak

Abestiak

Literaturaren jatorria

Ikasi dudana antolatu

Unitateko gramatika- eta lexikoedukiei buruzko eskema

Osatu zure hitz-bilduma

Portfolioa

Zer ikasi dut?

Helburua aurrera: gurpil logikoa

Nola ikasi dut?

Jolastuz ikasi

Ikasi dudana antolatu

Istorioak kontatzeko

dadoak

Horma-irudiak

Antzara-jokoa

Berrikusi lehen unitatea

Ezkutuko letra

Ezkutuko silaba

Game room

Indartzeko ariketen fitxa

Sakontzeko ariketen fitxa

Ikasturte-hasierako ebaluazioa

Ebaluazioa

Konpetentzien araberako ebaluazioa

¿QUÉ VAMOS A APRENDER? ZER IKASIKO DUGU? BALIABIDEAK

Hasierako orri bikoitza osatzen duten elementuek ikasleen interesa eta jakin-mina piztuko dituzte, eta dieta osasungarriari, kontsumoohiturei eta elikadura buruzko beste hainbat alderdiri buruzko eztabaidan parte hartzera bultzatuko dituzte; gai horiek, hain zuzen ere, Helburua aurrerarekin eta NBEren Garapen Jasangarrirako Helburuekin lotuta daude.

Agerian utzi nahi da munduko haur guztiek ez dutela behar bezala elikatzeko aukerarik, eta guztiok egin dezakegula zerbait munduko gosea desagertzen laguntzeko.

1 Su txikian

Dakizunez, elikadura zaintzea ezinbestekoa da osasuntsu egoteko. Izan ere, gorputzak behar bezala funtzionatzeko, dieta orekatua izan behar dugu.

Uste duzu denok betetzen ditugula gure elikadurabeharrizanak? Batzuek janaria sobera izaten dute, eta zakarretara ere botatzen dute! Beste batzuei, aldiz, ez zaie behar beste janari iristen. Eta zuk, ondo jaten duzu?

Zer deritzozu?

Zein da zure janari gogokoena?

Zer da elikadura orekatua izatea?

Aukera dugu guztiok dieta osasungarria izateko?

Datua

Munduan 9 pertsonatik bat elikatu gabe dago.

Unitate honetarako…

Zer hartu behar dugu kontuan osasuntsu jateko? Horma-irudi bat osatuko dugu elikadura osasungarria izateko 10 gomendiorekin.

Jarraitu hariari!

I r a k u r g a i a : Letra - zopa

Jan duzu inoiz letra-zoparik?

GJH 2. Goserik ez izatea. Munduko pertsona guztiek elikadura osasuntsua, nutritiboa eta kopuruz nahikoa izatea.

Unitatearen hasierako irudian neskato bat ageri da, eskolan otordu bat egiten. Eszena horrek modu metaforikoan gogorarazten du ikaskuntza-egoerak dioena, eta lotura zuzena du Helburua aurrerarekin: elikadura osasungarria izateko gomendioei jarraituz, osasuntsu egongo garela.

Nola komunikatzen gara hitz eginez? Badakigu idatziz komunikatzen?

Gakoak

Pentsamenduaren garapena Irakasleak «Irudia» izeneko pentsamenduteknika erabiltzea proposa diezaieke ikasleei, unitatearen hasierako orrialdeko argazkia modu didaktikoan lantzeko.

Hartu kontuan

• Hasierako egoera aurkeztuko dugu, sarrerako testua, datua eta «Zer deritzozu?» ataleko galderak baliatuz. Era horretan, proposatzen den ikaskuntza-egoerari buruzko solasalditxoa egingo dugu.

• Hasierako orrialdeko argazkia aztertuko dugu ikasleekin, unitatean landuko den Garapen Jasangarrirako Helburua hobeto ulertzeko.

• Unitatean landuko diren edukiak zerrendatuko ditugu, eta amaierako «Helburua aurrera» atalean egin beharrekoa deskribatuko dugu.

• Ikasleek adierazitako ideia eta erantzun guztiak errespetatu beharraz mintzatuko gara.

• Ikasleak besteen aurrean hitz egitera animatuko ditugu, eta dituzten pentsamenduak modu egokian azaltzen lagunduko diegu.

• Haur bakoitzak pentsatzen duena adierazteko duen modua balioetsiko dugu.

EZAGUTU HIZKUNTZA

Alfabetoa

Letra larria Letrak, silabak eta hitzak

Proposatutako galderek

2. GJHarekin lotzen dute Helburua aurrerako egoera. Ikasleei beren elikadura-ohiturei eta elikadura osasungarriari buruz gogoeta egiteko eskatuko zaie.

Datuak aditzera ematen du jende asko dagoela munduan ondo elikatu gabe, eta aukera ematen die ikasleei munduan dagoen goseaz jabetzeko.

Helburua aurreran aurkezten den egoeraren bitartez, ikasleek gogoeta egingo dute elikadura osasungarria izateko kontuan hartu behar diren alderdiei buruz.

Unitate honetan, hormairudi bat osatuko dute, eta han jasoko dituzte elikadurari buruzko gogoetak.

Helburua aurrera osatzeko, unitateko edukiak eta atalak landuko ditugu: narraziotestuak, elikagaiekin lotutako lexikoa, ahozko eta idatzizko komunikazioa, alfabetoa, letra larriaren erabilera, letrak, silabak eta hitzak, literaturaren jatorria...

Zer deritzozu?

Datua Helburua aurrera Jarraitu hariari

Baliabideak

Baliabide digitalak

Audioa: Letra-zopa

Ariketa osagarriak

Irakurketa hobetzeko

Irakurgaia ULERTU

Irakurri aurretik

Erreparatu irakurgaiaren izenburuari: badakizu zer den letra-zopa? Zenbat motatako letra-zopak ezagutzen dituzu? Ikusi duzu inoiz horrelakorik? Irakurri arretaz, eta dastatu!.

Letra-zopa

Gaur zopa dago, letra-zopa. Amak mahaian jarri dit platera. Letrak ketan aireratzen ari dira, ilara luzetan bilduta:

• Lehenik, ikasleek testua bakarka irakurriko dute, isilean. Gero, irakasleak audioa jar dezake.

• Beste aukera bat irakurketa partekatua egitea da. Ikasle batek testuaren lehen paragrafoa irakurriko du; hurrengo ikasleak paragrafo horren edukia laburbilduko du. Gainerako ikasleek esan beharko dute laburpena zuzena den ala ez. Gero, lehen paragrafoa laburbildu duen ikasleak bigarren paragrafoa irakurriko du, jarraian doanak laburbilduko du. Prozesua behin eta berriz errepikatuko da, testua amaitu arte.

—Hasi jaten hoztu orduko —esan du amak.

Mahai gainean, bi plater baino ez daude.

—Ez diogu aitari itxaron behar, ala? —diot.

—Ez, gaur ez da bazkaltzera etorriko. Negozioak, badakizu...

—Ez, ez dakit.

—Berdin dio; utzi berriketari eta jan —esan dit amak.

Koilara hartu, eta zopari biraka hasi naiz. Jira eta bira ikusten ditut letrak barruan, zaldiko-maldiko batean bezala. Bira bat, bi, hiru…

Amak jan du plater-erdia. Nik, ezta koilarakada bat ere.

—Ez dago t letra —esan diot—. Eta w ere ez.

Amak ez dit erantzun; jaten ari da, bere gauzetan pentsatzen. Urdaila orroka ari zait. Hobe izango dut zopa jan. Baina, lehenik, azken hiru birak emango dizkiot koilararekin. Bat, bi eta hiru...

Zopan sortu den hitz bati begira gelditu naiz:

• Testuko hitz batzuk ahalik eta arinen irakurtzeko eskatuko diegu ikasleei, baita letraka esateko ere: zaldiko-maldiko eulijale

berriketa urdaila harrigarria

Irakurgaia lantzen jarraitzeko

• Testuari buruzko solasalditxo bat egin daiteke, ikasleek izan ditzaketen zalantzak argitzeko.

Lexikoa lantzeko

• Komenigarria da ikasleek ezagutzen ez dituzten hitzak argitzea. Arbelean hiztegitxoa idatz daiteke.

Letra gehiago ere badaude, eta irakurtzen jarraitu dut:

Harrigarria! Plateretik atera dut koilara, atzetik datorrena hobeto irakurtzeko:

Bazen behin printze bat beti euliak harrapatzen ibiltzen zena

Badakit, badakit! Printze eulijalearen ipuina da!

Koilara berriz ere zopatan sartu, eta ahora eraman dut letraz beteta. Zer gozoa!

Poliki-poliki, letrak desagertzen doaz. Orain ez daude platerean, nire urdailean baizik. Printzea, eulia…: denak nire urdailean. Zutitu, eta musu gozoa eman diot amari, printze baten musua. Neu ere printzea bainaiz…

—Eskerrik asko, nire printzea —esan dit amak.

—Eskerrik asko, erregina —erantzun diot.

Berriketa: denbora pasatzeko hizketaldia.

Zaldiko-maldiko: gainean jostailuzko animaliak eta ibilgailuak dituen plataforma birakaria.

IKTak

Irakurketa lantzeko, ikasleek audioa entzun dezakete lehendabizi.

Kontuan hartu

• Narrazio-testu dibertigarri hau unitateko gaiarekin eta lotuta dago: elikadurarekin.

• Ikasleei eskatuko diegu irakurgaiaren izenburuari erreparatzeko eta « Irakurri aurretik» epigrafea irakur tzeko. Letrazopari buruzko hipotesiak egin ditzakegu ikasleekin, irakurgaiaren izenburuak duen hitz-jokoa baliatuz. Gomendagarria da ilustrazioei arretaz begiratzeko eskatzea, ikusten dutena arretaz deskribatzeko. Izan ere, ilustrazioek testuari buruzko informazio garrantzitsua ematen dute sarri.

• Irakurgaian, ikasleentzat zailak izan daitezkeen hitzak nabarmenduta daude, eta albo batean, hitz horien esanahia ageri da. Ikasleek uler tzen ez dituzten beste hitz batzuk ere azpimarratu ditzakete. Hitz horiek sinonimoen edo definizioen bidez argituko ditugu, itzulpenak egitea saihesteko.

Iritzia azaltzen ikasteko

• Ikasleek testuaren edukiari buruz zer iritzi duten jakiteko, galderak egingo dizkiegu: gustatu zaien ala ez, zer gustatu zaien gehien eta zer gutxien... Horretarako, bi zutabe idatziko ditugu arbelean: Zer gustatu zaidan eta Zer ez zaidan gustatu . Ikasleek osatu egingo dituzte.

Irakurtzeko trebetasuna lantzeko

• Irakurgaiko zenbait pasarteren irakurketa adierazkorra egingo dute ikasleek. Binaka jarrita, batek amarena egingo du, eta besteak, semearena. Intonazio eta ahoskera egokia erabiltzeko eskatuko diegu:

– Ez diogu aitari itxaron behar, ala?

– Berdin dio, utzi berriketari eta jan.

– Eskerrik asko, nire printzea.

– Eskerrik asko, erregina.

Daniel Nesquens, Barraskiloarena eta beste hamabost. Ibaizabal (moldatua).

Baliabideak

Baliabide digitalak

Ulermena: Hitz eta pitz

Irakurketa-fitxa: 1. unitatea

Elikagaiak: (I), (II) eta (III)

Ulermena

Hitz egin testuari buruz

1 Nork kontatu du istorioa?

2 Zenbat pertsonaia daude guztira? Zertan ari dira?

Ikaskuntza-egoerarekin lotzea

Orrialde hauetan elikadurarekin lotutako mezuak ageri dira. Batetik, ikasleei gogorarazten zaie otorduak ez direla elikatzeko une soilak, eta maite ditugunekin elkartzeko ere balio dutela. Bestetik, dieta orekatua izateak duen garran tzia azpimarratzen da.

Aukeratu lodiz daudenen esanahia. zaldiko-maldiko batean bezala

a) Letrak zaldi gainean ikusten ditut.

b) Letrak jira eta bira ikusten ditut.

c) Letrak poz-pozik ikusten ditut.

Idatzi testuari buruz

4 Ama hasi da lehenik zopa jaten.

5 Zopa jaten ari dela, hainbat letra agertu zaizkio mutikoari. Letra horiek, gutxika-gutxika hitzak sortzen hasi dira, eta hitzek, esaldi luzeago bat osatu dute.

6 Erantzun irekia.

7 Printze eulijalearen ipuina aipatzen da. Ipuin horren argumentua: erantzun irekia. Iradokizuna: bazen behin printze xelebre bat, beti euliak jaten ibiltzen zena. Hain zituen

Gogoan hartu!

Sarritan, otorduetan senide eta lagunekin elkartzen gara, eta une goxoak igarotzen ditugu.

euliak maite, non erresumako euli guztiak jan baitzituen. ikusten ditu: letrak

9 Erantzun irekia. Adibideak: Bazen behin, Behinola batean, Behin batean, Aspaldi-aspaldiko garaietan…

10 Erantzun irekia. Iradokizuna: ez dirudi mutikoak zopa oso maite duenik. Izan ere, amak zopa zerbitzatu dioenean, ez da jaten hasi.

11 Erantzun irekia.

Ikasi hitzak: elikagaiak

1 Bilatu zortzi elikagairen izenak letra-zopan.

EKTPIKGUGD BISIGUAKLK

Gakoak + info anayaharitza.es Lankidetza

12. orrialdeko 9. ariketa egiteko, «Orri birakaria» izeneko teknika erabiliko dugu. Ikasleak lauko taldetan jarriko dira. Bi ikaslek ipuinen hasierako esaldiak idatziko dituzte orri batean; beste biek, ipuinen amaierako esaldiak. Gero, orriak trukatuko dituzte, denek idatzi arte. Azkenik, erantzunak komentatuko dituzte.

2 Nola jaten ditugu goiko elikagaiak? Sailkatu.

labeanfrijitutaegindatxigortutaegosita

3 Osatu esaldiak garaiko elikagai hauetako bakoitza erabiliz: intxaur-saltsa gaztaina izozkia tostada

– Gabonetan … jaten dugu aitona-amonen etxean.

– Udazkenean Mikelek ... erreak saltzen ditu herrian.

– Udan … jaten dugu hondartzan.

– Inauterietan … gozoak jaten ditugu postretan.

Jolastu elikagaiekin

Igarkizuna irakurri eta zer fruta den asmatuko dut.

Txiki-txikia eta gorria, beti lagunari eskutik helduta. Kanpotik biguna, gogorra barrutik.

Soluzioak

Gogoan hartu!

Gogoratu elikadura orekatua izatea ezinbestekoa dela osasuntsu hazteko.

Pentsamenduaren garapena 12. orrialdeko 10. ariketan, ikasleek irakurgaiari buruz gogoratzen duten guztia kontuan hartu beharko dute, «AGA » izeneko teknika erabiliz. Mutikoaren jarrerari erreparatzeko eskatuko diegu

Kontuan hartu

• Ulermen-orrialdeko 6. ariketaren bitartez, ikasleen kontzientzia emozionala landu daiteke. Ikasleak irakurgaiko mutikoaren lekuan jarriko dira, eta aita bazkaltzera joango ez dela jakin duenean nola sentitu den adieraziko dute. Bide batez, enpatia lantzeko ariketa egokia ere bada. Ikasleei gogoratuko diegu zirrara positiboak (lasai tasuna, poza) zein zirrara negatiboak (haserrea, ardura, nekea, tristura) ohikoak direla pertsonon bizitzetan, eta unearen arabera bateko eta besteko zirrarak izaten ditugula.

• «Ikasi hitzak» atalean, unitateko gaiarekin lotutako lexikoa landuko dugu.

2 – Labean eginda: bizkotxoa , bisigua

– Frijituta: arrautza , piperrak , xerra

– Txigortuta: ogia

– Egosita: pasta , dilistak

3 – Gabonetan intxaur-saltsa jaten dugu aitona-amonen etxean.

– Udazkenean Mikelek gaztaina erreak saltzen ditu herrian.

– Udan izozkia jaten dugu hondartzan.

– Inauterietan tostada gozoak jaten ditugu postretan.

• Jolastu elikagaiekin

Igarkizunaren erantzuna gerezia da.

Ariketa osagarriak

Unitateko gaiarekin lotzeko

• Hirugarren ariketan urteko egun berezietan jaten diren elikagaiak aipatu dira. Beste egun batzuetan zer jaten duten galdetuko diegu ikasleei; adibidez, urtebetetze-egunean, txangoak egitean...

Hizkuntzarekin jolasteko

• Ikasleei galdetuko diegu elikagaiei buruzko beste igarkizunik dakiten. Igarkizun gehiago ekar daitezke eskolara.

Baliabideak

Baliabide digitalak

Ahozko komunikazioa

Komunikazioaren ezaugarriak

Ahozko eta idatzizko komunikazioa

Ahozko komunikazioa

KOMUNIKATU

1 Erreparatu irudiei eta eztabaidatu. Zertan ari dira?

Ikaskuntza-egoerarekin lotzea

15. orrialdeko konpetentziak lantzeko ariketak lotura zuzena du ikaskuntzaegoerarekin; izan ere, ikasleek, taldeka, elikadura osasungarria izatearekin lotutako ideiak zerrendatu beharko dituzte.

Era horretan, unitateko gaia sakontzen joango dira, eta 2. GJHaren xede nagusiekin ere lotura egingo dute. Ikasleek kontuan izan beharko dute gomendio-zerrenda idaztean puntuazioa eta ortografia zaindu behar dituztela.

• Aurkeztu zure burua keinuak erabiliz

Ikasleek beren izena esango dute, keinuak erabiliz.

Lehen kartela kiroldegietan egoten da; bigarrena hozkailuan edo etxeko beste leku batean egoten da, eta hirugarrena herriko edo eskolako karteldegietan egon

Lehena kiroldegiko arduradunek, bigarrena Galderren amak eta hirugarrena musika-eskolako arduradunek.

– Lehena jakinarazpena da, bigarrena oharra eta hirugarrena kartela.

2 Erantzun irekia.

• Idatzi egingo dugu zerrenda bat Erantzun irekia.

Hitz egiten dugunean, ondo ahoskatu, eta erritmo erabili behar dugu.

Idatzizko komunikazioa

Ahoz ez ezik, idatziz ere komunikatzen gara. Zerbait irakurtzen edo idazten dugunean, idatzizko komunikazioa erabiltzen dugu.

1 Begiratu arretaz irudiei eta erantzun.

Astelehenean kiroldegia itxita egongo da, jaieguna baita.

Galder maitea, zoaz azokara eta erosi:

– 2 kg laranja - 1 ogi

- 4 jogurt

- 3 botila esne Amatxo

• Ikusi duzu inoiz horrelakorik? Non?

• Nork idatzi du bakoitza? Nork irakurriko du?

• Zer izen du testu bakoitzak?

2 Adierazi noiz erabiltzen duzun idatzizko komunikazioa egoera hauetan:

eskolan lagunekin etxean

Idatzi egingo dugu zerrenda bat

Taldeka jarrita, elikadura osasungarria izateko kontuan hartu behar ditugun gomendioak pentsatuko ditugu.

• Talde bakoitzak bost ideia pentsatuko ditu. Era askotako ideiak izan daitezke: urte­sasoi bakoitzean zer elikagai jatea komeni den, elikagaiok nola prestatu behar diren gorputzari kalterik ez egiteko, zenbat eta nola jan behar dugun...

• Idatzi ideiak zerrenda batean, eta azaldu bakoitza labur­labur.

• Egin marrazkiak edo erantsi argazkiak, testua laguntzeko.

Ariketa osagarriak

Komunikazioa lantzen jarraitzeko

MUSIKA-IKASTAROA

Gakoak

Gamifikazioa

14. orrialdeko 3. ariketak atal horretako edukia modu ludiko eta esanguratsuan lantzen lagunduko die ikasleei.

Kontuan hartu

• Komunikazioa zer den ulertzeko, solasaldi txiki bat egingo dugu: Zer ikasi zenuten lehenago, hitz egiten ala idazten? Badakizue noiz hasi zineten hitz egiten? Eta idazten? Etxekoei galdetzeko ere eska diezaiekegu ikasleei. Gero, denon artean komentatzean, ikasleek ikusiko dute hitz egiten ikasteko prozesua nahiko antzekoa dela gizaki guztientzat.

• 14. orrialdeko konpetentziak lantzeko ariketan, ahoz komunikatzeko beste modu batzuk ere badaudela ikasiko dute ikasleek, eta zeinu-hizkuntza zer den komentatuko dugu. Aukera ona da hezkuntza emozionala lantzeko: ezgaitasunen bat duten pertsonen (itsuen, gorren...) lekuan jartzeko eskatuko diegu ikasleei, eta pertsona horiek beste batzuekin komunikatzean zer-nolako zailtasunak dituzten imajinatzeko.

• Egunerokotasunean aurkitu ditzakegun testuei buruz mintza gaitezke: oharrak, gutunak, mugikorreko mezuak, eskolako eta kaleko kartelak...

Gogoan hartu!

Idazten dugunean, kontuan hartu behar ditugu puntuazio-markak eta ortografia.

• Brailleari buruzko informazioa bilatzeko eskatuko diegu ikasleei. Mezuak idatziko ditugu arbelean, braillea erabiliz.

• Ahozko eta idatzizko komunikazioaren ezaugarriak lotzeko eskatuko diegu ikasleei.

Ahozko komunikazioaIdatzizko komunikazioa

etenaldi laburra

galderak

etenaldi luzea

harridura

hotsak

puntua harridura-marka

koma galdera-marka letrak

Ahozko komunikazioa lantzeko

• Intonazio eta erritmo egokia erabiltzearen garrantziaz hausnartuko dugu. Galderak egingo ditugu; adibidez: Zer gertatzen da arinegi hitz egiten badugu? Zer gertatzen da intonazio desegokia erabiltzen badugu?

Baliabideak

Baliabide digitalak

Alfabetoa

Ordena alfabetikoa: (I) eta (II)

Letra larriaren erabilera

Alfabetoa

1 Osatu alfabetoa koadernoan.

16. orrialdeko soluzioak 1

Alfabetoa hizkuntza bat osatzen duten letren multzoa da. Euskal alfabeto ak 27 letra ditu: 5 bokal eta 22 kontsonante

2 Idatzi letra bakoitzaren aurrekoa eta hurrengoa: … y … … o … … m … … b … … h … … r … … f … … j …

3 Idatzi elikagai hauek ordena alfabetikoan. Gero, inguratu hasierako letraren arabera: gorriz kontsonantea bada eta urdinez bokala bada.

4 Multzo bakoitzean, ezabatu alfabetikoki ordenatuta ez dagoen hitza eta asmatu beste bat haren lekuan sartzeko.

aita-eulia-berriketa-negozioak-zopa

Idatzi hitzak letrekin

Irakurgaiko protagonistak, zopa jaten ari zela, hainbat letra ikusi zituen aireratzen. Idatzi hitz bana letra horiekin eta ordenatu alfabetikoki:

d i g o p l z

17. orrialdeko soluzioak

2 x – y – z / n – o – p / l – m – n / a – b – c / g – h – i / q – r – s / e – f – g / i – j – k.

3 b aratxuria – i ntxaurra – k iwia – p iperra.

4 – Bira-erregina-ahoa -mahaia-platera (Ordezkoa: erantzun irekia. Adibidez: gamelua ).

– Aita-eulia-berriketa -negozioak-zopa (Ordezkoa: erantzun irekia. Adibidez: fruta ).

• Idatzi hitzak letrekin

Erantzun irekia. Adibidez: d 8 dadoa; i 8 izarra; g 8 gozokia; o 8 oreina; p 8 pinguinoa; l 8 limoia; z 8 zopa.

1 Aurten Mendibeko sagarrondoak sagarrez beteta daude. Ideia bikaina izan du Danik: Maiteri eta Josuri deitu die, eta sagar guztiak bildu dituzte. Guztira, hamar saski bete, eta herriko gozogileari eman dizkiote. Gozogileak sagar-pastelak egin ditu herritarrentzat, eta herriko plazan jan dituzte guztiak. Bapo eginda gelditu dira!

2 – Testuaren hasierako hitza: Aurten.

– Puntuaren osteko hitzak: Ideia, Guztira, Gozogileak, Bapo

– Izen bereziak: Mendibe (leku-izena), Dani, Maite, Josu (pertsona-izenak).

3

– Antton eta Peru Bilbon bizi dira.

– Nire txakurrak Tula izena du.

– Goizean Amaiak argazkiak ekarri ditu.

bira-erregina-ahoa-mahaia-platera

Letra larria

1 Kopiatu testua eta inguratu letra larriz hasten diren hitzak.

Aurten Mendibeko sagarrondoak sagarrez beteta daude.

Ideia bikaina izan du Danik: Maiteri eta Josuri deitu die, eta sagar guztiak bildu dituzte. Guztira, hamar saski bete, eta herriko gozogileari eman dizkiote. Gozogilek sagar-pastelak egin ditu herritarrentzat, eta herriko plazan jan dituzte guztiak. Bapo eginda gelditu dira!

Letra larriz idatziko ditugu:

• Testuaren hasierako hitza.

• Puntuaren osteko hitzak.

• Izen bereziak: pertsona- eta leku-izenak.

2 Sailkatu goiko testuan inguratu dituzun hitzak.

• Testuaren hasierako hitza: …

• Puntuaren osteko hitzak: …

• Izen bereziak: …

3 Zuzendu akatsak.

– antton eta peru bilbon bizi dira.

– nire txakurrak tula izena du.

– goizean amaiak argazkiak ekarri ditu.

– munduko mendirik altuena everest da.

4 Testu honek puntuak eta letra larriak falta ditu. Zuzendu eta berridatzi:

ostegunean maider bilbora joan zen osaba aitzolekin zinemara joan ziren hango lagun batzuekin: idoiarekin eta urkorekin film polita ikusi zuten gero trena hartu zuten eta getxora itzuli ziren

Kontuan hartu

• Alfabetoa lantzen hasteko, 16. orrialdeko

1. ariketako alfabetoa arbelean idatziko dugu, eta bokalak eta kontsonanteak kolore desberdinekin inguratuko ditugu.

• Letra larria aurkezteko, lehen ariketako testua erabil daiteke.

Gogoratu

Esaldiaren amaieran puntua jarri behar da.

– Munduko mendirik altuena Everest da.

4 Ostegunean Maider Bilbora joan zen osaba Aitzolekin

Zinemara joan ziren hango lagun batzuekin: Idoiarekin eta Urkorekin. Film polita ikusi zuten. Gero trena hartu zuten eta Getxora itzuli ziren.

Ariketa osagarriak

Letra larria lantzen jarraitzeko

• Irakasleak testu baten diktaketa egin dezake, eta ikasleei eskatu testu horretan letra larriz idatzi dituztenak sailkatzeko: testuaren hasierako hitza, puntuaren osteko hitzak eta pertsona- eta leku-izenak.

Baliabideak

Baliabide digitalak

Letrak, silabak eta hitzak

Silabak

Silaba: (I) eta (II)

Letrak, silabak eta hitzak

1 Erreparatu irudiei eta erantzun koadernoan.

Soluzioak

1 – Bi fruta ageri dira: angurria eta anana

– a da gehien errepikatzen den letra: 5 aldiz

– g , u eta i dira behin bakarrik ageri direnak

• Zer fruta ageri dira? Idatzi izenak.

• Zer letra errepikatzen da gehien izenotan? Zenbat aldiz?

• Zein dira behin bakarrik ageri diren hiru letrak?

• Zenbat bokal eta zenbat kontsonante desberdin daude?

• Zer izenek du bokal- eta kontsonante-kopuru bera?

• Banandu hitzak silabatan.

Letrak elkartuta, silabak eta hitzak sortzen ditugu. Silaba ahots-kolpe bakarrean ahoskatzen den letra edo letren multzoa da; adibidez, egunkaria hitzak bost silaba ditu: e-gunka-ri-a

2 Idatzi lau barazkiren izenak letra hauekin. Letra batzuk behin baino gehiagotan erabili beharko dituzu:

3 Osatu eta aurkitu ezkutuko hitza.

…amua t…a ka…oa …ortoka id…a meloi…

6 – Bi silabakoak: zopa , ganba , dutxa

– Hiru silabakoak: logela , izotza , tortilla

– Hiru silabatik gorakoak: barraskilo , jokalari

– Hiruna bokal ( a, i, u) eta kontsonante ( g, r, n) desberdin daude.

– angurria hitzak du bokal- eta kontsonante-kopuru bera.

– an-gu-rri-a; a-na-na.

2 Erantzun irekia. Adibideak: tipula , tomatea , piperra , aza

3 mamua – tea – kanoa – dortoka – idia – meloia. Ezkutuko

hitza: mendia

4 Ezkerretik eskuinera, lodiz adierazita ageri da kasu bakoitzean kendu beharreko letra:

GAR A BI – GAR B I – GA R I – GAI

5 arkatza, egongela, banana, alkondara, salda, sardexka.

• Bilatu hitzak irakurgaian

Entzun irekia. Adibideak:

– Bi silabako hiru hitz: zopa , plater , amak

– Sei letrako lau hitz: aitari , orduko , letraz , berdin

– Hiru silabako hiru hitz: koilara , printzea , euliak

– Hamaika letrako bi hitz: harrigarria , harrapatzen

4 Sortu hitz berriak, kasu bakoitzean letra bat kenduz.

• Gauza astunak mugitzeko makina handia: GARABI

• Zikin ez dagoena:

• Ogia egiteko erabiltzen den zereala:

• Testu baten ideia nagusia.

5 Ordenatu silabak eta idatzi hitzak.

TZA KAAR GON LAGEE

NABANA RAKONALDA

DASAL DEXSARKA

6 Sailkatu silaba-kopuruaren arabera. logela ganba jokalari izotza zopa barraskilo tortilla dutxa

BisilabakoakHirusilabakoakHirusilabatikgorakoak

Bilatu hitzak irakurgaian

Bilatu hitz hauek unitateko irakurgaian:

• Bi silabako hiru hitz.

• Sei letrako lau hitz.

• Hiru silabako hiru hitz.

• Hamaika letrako bi hitz.

Ariketa osagarriak

Hizkuntzarekin jolasteko

Gogoratu

Lerroen amaieran hitz bat zatitu behar badugu, silabatan banatuko dugu, marratxoa erabiliz.

Kontuan hartu

• Edukia aurkezteko, unitatearen hasierako irudia eta irakurgaia ekar daitezke gogora. Gero, hitzak sortzeko prozesua gogoratuko dugu: letrak-silabak-hitzak-esaldiak.

• Silabak lantzeko, marratxoekin banatuko ditugu. Ahots-kolpeak adierazteko txaloak ere erabil ditzakegu.

• Ikasleek, taldeka, ideia-jasa egingo dute, 18. orrialdeko 2. ariketako letrak nahierara konbinatu, eta ahalik eta hitz gehien sortzeko. Gero, ikasgela osoko ideia-jasa egingo dugu, denon artean zenbat hitz sortzeko gai izan garen ikusteko.

• Hitzak kateatzen jolas gaitezke. Adibidez: gamelu –luma – mamu – musika – kate...

Baliabideak

Baliabide digitalak

Aho-korapiloak: (I) eta (II)

Igarkizunak: (I) eta (II)

Abestiak

Literaturaren jatorria

Inklusioa eta aniztasuna

Ikasi dudana antolatu

Literaturaren jatorria

Hasieran, literatura ahozkoa zen: abestiak, koplak… Orain dela mende asko, jendea jai-giroan biltzen zen, kantuak eta istorioak entzuteko eta kontatzeko. Literatura jolasteko eta ikasteko erabiltzen zuten.

1 Irakurri eta esan bakoitza zer den: igarkizuna, aho-korapiloa, zotz egiteko kanta ala lo-kanta

Lehoiari leihoa hautsi zaio

eta ez leihoari lehoia.

Bietan hamar, eta bost ezberdin: gitarraren harietan abil eta arin.

2 Taldeka jarrita, bilatu mota bakoitzeko beste testu bana.

Osatu herri-kanta

Irakurri herri-kanta hau eta osatu hitz hauek erabiliz: txakurra, makila, sua, ura. Gero, abestu eta antzeztu:

Akerra hor heldu da, artoa jatera. Akerrak artoa, akerrak ken, ken, ken, artoa gurea zen.

Akerrahorhelduda

Otsoa hor heldu da, akerra jatera. Otsoak akerra, akerrak artoa, akerrak ken, ken, ken artoa gurea zen.

Itsasoa laino dago, Baionako barraraino; nik zu zaitut maiteago, txoriak bere kumeak baino.

20. orrialdeko soluzioak

1 Testu bakoitzaren hasierako esaldia eta testuaren izena:

– «Haurtxo polita sehaskan dago…»: lo-kanta.

– «Lehoiari leihoa hautsi zaio…»: aho-korapiloa.

– «Bietan hamar…»: igarkizuna.

– «Kikuri bikuri laririkon…»: zotz egiteko kanta.

2 Erantzun irekia.

• Osatu herri-kanta

Hona hemen abestiaren jarraipena:

Makila hor heldu da, txakurra jotzera (...)

Sua hor heldu da, makila erretzera (...)

Kikuri bikuri laririkon, tokatzen zaionari hor konpon. Kikuri bikuri laririkon, ziriko biriko larikon.

Txakurra hor heldu da, otsoa jatera.

Ura hor heldu da, sua itzaltzera (...)

Ariketa osagarriak

Literatura ezagutzea sustatzeko

• Liburu hauetan baliabide interesgarriak aurki daitezke:

a. Txiliku, Axa mixa zilarra . Elkar.

b. Xabier Olaso, Nik papaita, zuk papaita . Pamiela.

c. Xabier Etxaniz, Puntan punta bat . Pamiela.

Haurtxopolitasehaskandago, zapizuritantxitbero. Amonakdio:enepotxolo!, arrenegin,bada,loetalo.

IKASI DUDANA ANTOLATU

1 Osatu eskema «Ezagutu hizkuntza» atalean ikasitakoa erabiliz.

LetraSilabak:

Hitzak

Alfabetoa: …

Euskal alfabetoak ... letra ditu

5 ... 22 ...

Baliabide-bankuko «Ikasi dudana antolatu» atalean, orrialde honen bertsio inprimagarria duzu. Kontsultatu «Ikasteko» eta «Jolastuz ikasi» atalak baliabide-bankuan.

Osatu zure hitz-bilduma

Irakurgaiko mutikoak jira eta bira ikusten zituen letrak. Beste zerk egin dezake jira eta bira? Erreparatu argazkiei, erantzun eta arrazoitu.

Liburuaren webguneko baliabide-bankuan «Jolastuz ikasi» atala dago, eta unitateko edukiak indartzeko ariketa interaktiboak ditu.

Kontuan hartu

• «Ezagutu literatura» atalean, interesgarria izan daiteke aipatzea literatura, komunikazioa bezalaxe, ahoz egin zela lehenengo, eta idatziz geroago. Horrela, atalen arteko lotura egingo dugu.

• Ikasleei gogoratuko diegu aho-korapiloak, igarkizunak, jolasteko eta zotz egiteko kantak... literaturaren adibideak direla, eta, beraz, uste baino gehiago dakitela ahozko literaturari buruz.

• «Ikasi dudana antolatu» atalean, unitateko lexiko- eta gramatika-edukiak landuko dituzte ikasleek. Gogoratuko diegu mapa hierarkikoak oso baliabide erabilgarriak direla ikasitakoa gogoratzeko eta modu grafikoan adierazteko.

21. orrialdeko soluzioak

Ikasi dudana antolatu

1 Letra

Alfabetoa: hizkuntza bat osatzen duten letren multzoa da.

Euskal alfabetoak

27 letra ditu

Silabak: ahots-kolpe bakarrean ahoskatzen den letra edo letren multzoa da.

Osatu zure hitz-bilduma

Gurpilak, erlojuaren orratzek eta noriak egin dezakete jira eta bira.

5 bokal

22 kontsonante

Hitzak

Baliabideak

Baliabide digitalak

Berrikusi lehen unitatea

Ezkutuko letra

Ezkutuko silaba

Game room

Inklusioa eta aniztasuna

Indartzeko ariketen fitxa

Sakontzeko ariketen fitxa

Ebaluazioa

Ikasturte hasierako ebaluazioa

Ebaluazioa

Konpetentzien araberako ebaluazioa

Ikaskuntza-egoerarekin lotzea

Helburua aurrera

Unitate honetako Helburua aurreraren asmoa ikasleek duten elikadurari buruz gogoeta egitea da, bai eta munduan elikagaien banaketa desorekatua dela konturatzea ere.

Hainbat alderdi aztertu beharko dituzte, «Ikusi-pentsatu-neure buruari galdetu» teknikaren antolatzaile grafikoa osatzeko: elikagai bakoitza zer garaitan kontsumitzen dugun, nondik ekartzen den, nola ekoizten den...

Hausnarketa hori egindakoan, unitatean zehar elikadura osasungarria izateko pentsatu dituzten gomendioak horma-irudi batean aurkeztuko dituzte. Garrantzitsua da, halaber, ikasleak animatzea gomendio horiek beren bizitzetan erabil ditzaten.

Zer ikasi dut?

Lexikoa

1 zyxwvutsr qpoñnmlkji hgfedcba

Z er ikasi dut?

Lexikoa

1 Osatu alfabetoa atzekoz aurrera.

6 Berridatzi, letra larriak eta puntuak jarriz. asteburuan ernio mendian egon ginen unaxek eta maddik kanpin-denda jarri zuten koldok eta jokinek afaria prestatu zuten biharamunean goiz jaiki ginen errezilera joateko

2 Jarri letra bakoitzari dagokion zenbakia. A=1B=2C=3

3 Idatzi ezkutuko mezua, zenbaki bakoitza dagokion letrarekin ordeztuz.

7 Erantzun galdera hauei:

• Nola du izena zure eskolak?

• Zer herritan dago?

• Zein da zure ondoko ikaskidearen izena?

• Maskotari zer izen jarriko zenioke?

Gramatika

8 Adierazi zer den, kasu bakoitzean letra bat aldatuz.

• Belarri luzeko aberea: ASTOA

• Oiloen janari horia: …

• Mahatsetik ateratzen den edaria: …

gine esatub

tuse duir

Ortografia

5 Idatzi hiru esaldiko testua honi buruz:

• Artilea ematen duen ile zuriko aberea: …

• Lanpara piztuta sortzen dena: …

9 Sailkatu silaba-kopuruaren arabera: pilota, loti, hotz, krokodilo, ontzi, alaba, su, bitxilore, triste, marigorri

Silababatekoak

Bisilabakoak

Hirusilabakoak

Hirusilabatikgorakoak

Semaforoa. Margotu koadernoan, ariketa bakoitzaren ondoan, honela: erantzuna badakizu laguntzarik behar izan baduzu erantzuna jakin ez baduzu

4 Hitz bakoitzaren barruko letrak ordena alfabetoaren arabera ordenatu behar dira: abestu , egin , estu , diru

Ortografia

5 Erantzun irekia.

2 A = 1; B = 2; C = 3; D = 4; E = 5; F = 6; G = 7; H = 8; I = 9; J = 10; K = 11; L = 12; M = 13; N = 14; Ñ = 15; O = 16; P = 17;

Q = 18; R = 19; S = 20; T = 21; U = 22; V = 23; W = 24; X = 25; Y = 26; Z = 27.

3 LETRAK (12-5-21-19-1-11) ORDENATZEKO (16-19-4-5-141-21-27-5-11-16) ERABILI (5-19-1-2-9-12-9) ALFABETOA (1-12-6-1-2-5-21-16-1).

6 Asteburuan Ernio mendian egon ginen. Unaxek eta Maddik kanpin-dena jarri zuten. Koldok eta Jokinek afaria prestatu zuten. Biharamunean goiz jaiki ginen Errezilera joateko.

7 Erantzun irekia.

Gramatika

8 Ezkerretik eskuinera, lodiz adierazita ageri da kasu bakoitzean aldatu beharreko letra.

HELBURUA AURRERA

Elikadura osasungarriaren dekalogoa

Orain, jaten ditugun elikagaiei buruz pentsatuko dugu. Urte osoan elikagai berberak jaten dituzu? Barazki batzuk udakoak dira, hala nola tomatea, eta beste batzuk negukoak, hala nola brokolia. Ikusi-pentsatu-neure buruari galdetu teknika erabiliko dugu horretaz hausnartzeko.

Nola da posible urte osoan tomatea eta brokolia jan ahal izatea?

PENTSATU IKUSI NEURE BURUARI GALDETU

Gakoak

Pentsamenduaren garapena

Helburua aurrera atalean proposatutako ekintza egiteko, «Ikusi-pentsatu-neure buruari galdetu» pentsamendu-teknika erabiliko dugu.

Hezkuntza emozionala

Ikasleek irakaskuntza-ikaskuntza prozesuan nola sentitu diren hausnartuko dute, izan dituzten indarguneak eta ahulguneak identifikatuko dituzte, eta metakognizioa landuko dute.

Kontuan hartu

Elikadura osasungarriari buruzko horma-irudia osatuko dugu

Partekatu zuen ideiak beste taldeekin, eta egin gomendioen horma-irudia!

• Hautatu gelako 10 ideia onenak, eta idatzi dekalogoa horma­irudi batean.

• Aurrerantzean gomendio horiek bete beharko dituzue. Saiatuko zarete?

N ola ikasi dut?

1 Adierazi unitate honetan zenbat ikasi duzun:

Bereizten ditut ahozko eta idatzizko komunikazioaren ezaugarriak.

Ordenatzen ditut hitzak alfabetoaren arabera.

Badakit noiz erabili behar den letra larria.

Badakit hitzak sortzen, letrak eta silabak konbinatuz.

Badakit literatura nola sortu zen.

• Atal honetako ariketek honako helburu hau dute: ikasleek beren ikaskuntzaprozesuari buruzko gogoeta egitea. Berrikuspen-ariketak ez ezik, metakognizioa lantzeko eta autoebaluazioa egiteko ariketak ere badaude; horiei esker, ikasleek lorpenak, ahuleziak… identifikatuko dituzte.

• Autoebaluaziorako eta metakogniziorako, garrantzitsua da «Zer ikasi dut?» eta «Nola ikasi dut?» ataletan ageri diren emotikonoen esanahia ikasleei azaltzea.

9 – Silaba batekoak: hotz , su

–Bi silabakoak: loti , ontzi , triste

–Hiru silabakoak: pilota , alaba

–Hiru silabatik gorakoak: krokodilo , bitxilore , marigorri

Nola ikasi dut?

Metakognizioa errazteko

Hainbat galdera egingo dizkiegu ikasleei:

•Zer lortu dut unitate honetan?

•Zer egin dut ondo eta zer hobetu dezaket?

•Zer egin dezaket hobetzen jarraitzeko?

•Zertan lagundu didate ikaskideek?

•Zertan lagundu diet ikaskideei?

•Norekin ikasi dut gehien?

•Zer gustatu zait gehien eta zer gutxien?

•Zer izan da zailena niretzat?

•Zer berrikusi beharko nuke?

Ikaskuntza indartzeko

• Aniztasuna lantzeko ariketak erabiliko ditugu. Edukiak barneratu dituzten eta ikaskuntza-prozesuan aurreratuta doazen ikasleek atzeratuta doazenei lagunduko diete, aurrera egin dezaten.

Inklusioa

1 Idatzi hasieran letra hauek dituzten hitzak eta ordenatu alfabetikoki: b g e u z m

2 Idatzi beste hiruna hitz ordena alfabetikoan.

• elefante, , ,

• hodei, , ,

3 Sailkatu hitz hauek silaba-kopuruaren arabera: erregina hipopotamo maiz aita jangela

4 Berridatzi esaldiak, letra larriak eta puntuak jarriz.

–gure lehengusina martina gasteizen bizi da

–iaz portugalen egon ginen oporretan

–maisu galderrek etxea erosi du deban. ederra da

5 Sailkatu aurreko ariketan zuzendu dituzun hitzak.

• Esaldien hasierako hitzak:

• Puntuaren ostekoa:

• Pertsona-izenak:

• Leku-izenak:

1 Irakurri definizioak eta idatzi: ebnztsio

• Behiek ematen duten likido zuria:

• Sorbaldatik eskura doan gorputz atala:

• Erleek egiten duten janari gozoa:

2 Multzo bakoitzean, ezabatu ordena alfabetikoan ez dagoen hitza eta idatzi bere lekuan.

• dado – neska – fideo – gerezi:

• harri – izozki – ezti – kaiola:

• limoi – marrubi – jolas – ñabardura:

3 Sortu hitzak, silaba hauek konbinatuz:

pan dor

to pi na

ka

sa la be

4 Ordenatu esaldiak eta idatzi testua, puntuak eta letra larriak jarriz.

opor zoragarriak izan ziren

iaz italian egon ginen oporretan

gurasoek etxea alokatu zuten florentzian

leku asko ikusi genituen

Izen-abizenak:

2 Euskara 3

1 Idatzi hiztegiaren atal bakoitzaren izena bere lekuan: gidahitza, sarrera eta adiera

bederatzi

bederatzi. iz. «9» zenbakiaren izena.

bederatziehun. iz. «900» zenbakiaren izena.

begi. iz. 1. Ikusmenaren organoa: Zerbait sartu zait begian eta ezin dut ireki. 2. Zenbait gauzak duten begi-antzeko zuloa: Jostorratzaren begia. 3. Zubietan, arkuen arteko hutsartea: Hamazazpi begiko zubia.

2 Banatu hitzak eta osatu zerrendak, komak erabiliz. moreaananamarrubiagorriaberdeamizpiraudareahoriaangurriaurdina

• Koloreak:

• Frutak:

3 Idatzi mota bakoitzeko bi adibide.

Zuhaitzak Arrainak Lanbideak

4 Azpimarratu izen arruntak eta inguratu izen bereziak.

– Eskultura ederrak ikusi ditugu Donostiako San Telmo museoan.

– Xabier Lizardi euskal idazle ospetsua da.

– Lau ardi ikusi dituzte Ainarak eta Mirenek Gorbeiako bordan.

– Claude Monet idazlea Frantzian jaio zen.

1. fitxa

2 Euskara 3

1 Osatu hiztegia, hitz hauek erabiliz: kapela, funikular, inurri, gazta

: iz. Aldapa gogorrak igotzeko balio duen tren modukoa.

: iz. Esne gatzatuari forma biribila emanez lortzen den jakia.

2 Berridatzi testu hau, komak ondo jarriz.

: iz. Sei hanka, bi antena eta lepo luzea eta estua dituen intsektua.

: iz. Burua estaltzeko balio duen jantzia.

Xabik eskolak, amaitu, ditu merkatura joan da, eta, ogia pastelak erroskillak eta, tarta, handi bat erosi ditu.

3 Idatzi definizio bakoitzari dagokion izena. Erabili letra xehea edo larria.

– Zure herriaren edo hiriaren izena. ➞

– Xerra mozteko erabiltzen duzun tresna. ➞

– Zure eskolaren izena. ➞

– Marrazkiak egiteko erabiltzen duzun tresna. ➞

– Gogoko duzun lau hankako animalia bat. ➞

– Asko maite duzun pertsona baten izena. ➞

4 Osatu esaldiak izen bereziekin edo arruntekin.

– Ebro Arabatik eta Nafarroatik igarotzen da.

– Gure aitona-amonak eta dira.

– Uda honetan Mediterraneo bainatu gara.

– Bizkaiko hiriburua da.

1 Erantsi -le, -gile, -ari eta -tzaile atzizkiak hitz hauei, hitz eratorriak sortzeko:

irakatsi: saldu:

ehiza: sendatu:

2 Inguratu hitz bakarreko aditzak eta azpimarratu bi hitzekoak.

– Mirenek txoriak ikusi ditu habian.

– Nora zoazte bide horretatik?

– Herri guztietatik dator jendea azokara.

– Gaur goizean istripua egon da Azpeitian.

3 Sailkatu aditz bakoitza dagokion lekuan.

daramazue – zaude – dakigu – noa – datoz – dakar

4 Bilatu letra-zopan -a itsatsia duten sei hitz eta idatzi.

1 Irakurri definizioak eta idatzi lanbideen izenak.

– Saskiak egiten dituena:

– Telebistako saioak aurkezten dituena:

– Kaleak garbitzen dituena:

– Bertsoak bat-batean botatzen dituena:

2 Osatu esaldiak EDUN aditza erabiliz.

– Atzo Edurnek hiru pastel jan

– Guk bihar filma ikusiko

– Aizu! Non erosi jaka dotore hori?

– Zuek iaz Guggenheim museoa bisitatu

– Nik hainbat liburu irakurri

3 Jokatu parentesi barruko aditzak.

– Iñaki primeran (ibili) Txina aldean.

– Txoriak poz-pozik (egon) habian.

– Zer dauka Inesek? Arnasestuka (etorri).

– Nik ez (jakin) zer esan.

– Ahuntzak maldan gora (joan).

4 Osatu olerkitxoak, hitz errimadun hauek erabiliz: festan, den, herrestan, garden

Udazkena galtzetan

Udazkena lerden: hiru tanta , bi hodeietan behera datoz, galdezka, bestea non ote

Xabier Olaso, Pupuan trapua. Pamiela.

Suge isila

Eguzkiari begira arrosak loretan; txori zalapartariak zuhaitzen ; isil-isilik behetik sugea

2. fitxa

J. M. Irigoien, Metak eta kometak. Elkarlanean (moldatua).

11 Euskara 3 Izen-abizenak:

1 Sailkatu hitzak, familia lexikoa kontuan hartuz. euskalki – harrikada – ikusle – euskaldun – ikuskizun –harritza – euskaltegi – hargin – ikusmen

1. fitxa

2 Idatzi zenbaki hauek letraz:

15: 25:

210: 455: 2530: 1450

3 Deklinatu hitzak NOREKIN eta NORENTZAT kasuetan.

– Lau lagun ekarri ditut tartak.

– Aitor! Opari bat daukat zure arreba

– Hainbat katu ekarri dut janaria.

– Presidenteak zoriona eskatu du herritar guzti

– Aitona joan naiz zinemara.

– Maisua gu haserretu da.

– Antzezlanaren ostean, aktore egon gara.

4 Erantzun galderei, ZEREZ kasua erabiliz.

• Zerez estalita dago teilatua? (teila)

• Nola etorri zara parkera? (auto)

harri ikusi euskara

1 Idatzi definizioen erantzunak. Denak dira garbi hitzaren familiakoak.

• Arropa garbitzeko balio duen tresna:

• Arropa eta abar garbitzeko erabiltzen den produktua:

• Garbitzea lanbide duen pertsona:

2 Osatu esaldiak liburu hitzaren familia lexikoko hitz hauekin: liburukote, liburutegi, liburuzain

– liburu guztiak jarri zituen apalean.

– Nolako ! Osorik irakurri behar duzu, ala?

– goizeko zazpietan irekitzen dute.

3 Osatu deklinabide-taula katu eta lagun hitzekin.

Mugatu singularraMugatu plurala Mugagabea

NOREKIN

NORENTZAT

4 Zertarako erabiliko zenuke eslogan bakoitza? Aukeratu bat eta egin iragarkia.

Ahaztu zimurrak betiko!

Ortutik platerera jauzi bakarrean!

Irlanda, natura eta kultura bat eginik!

9 Euskara 3 1. fitxa

1 Irakurri eta egin luma hitzaren esanahi bakoitzaren marrazkia.

Shakespeareren luma Londresko museoan dago.

2 Adierazi esanahi bakoitza zer hitz polisemikori dagokion.

A. hanka B. buru

Gizakien eta animalien gorputzaren goiko atala.

Arranoak luma politak ditu.

Gizakiek eta animaliek ibiltzeko erabiltzen duten gorputz-adarra.

Aulki eta mahaien oinarrietako bakoitza.

Talde edo enpresa bateko nagusia.

3 Osatu deklinabide-taula txori hitzarekin.

Mugatu singularraMugatu plurala Mugagabea NOR NORK

4 Adierazi azpimarratutako hitzak NOR edo NORK kasuan dauden, ereduan bezala.

– Ahuntzak ura edan du. ➞ NORK, mugatu singularra.

– Udazkenean hostoak erori ziren. ➞

– Bi auto erosi ditut. ➞

– Mamuek ikaratu egin gaituzte. . ➞

IDU jarraibideak

Inklusioa Mundua helburu proiektuan

IDU (Irakaskuntzaren Diseinu Unibertsala) jarraibide multzo bat da, ikasle guztiei ikasteko aukera berdinak ematen zaizkiela bermatzen duena. Honako hauek dira jarraibide horiek:

MOTIBAZIOA ETA KONPROMISOA izateko modu asko proposatu

IRUDIKATZEKO modu asko proposatu

EKINTZA ETA ADIERAZPENA lortzeko modu asko proposatu

Sare afektiboak «ZERGATIK» ikasi

Proposatu aukerak interesa pizteko

7.1 Optimizatu harreman pertsonalak eta autonomia.

7.2 Optimizatu garrantzia, balioa eta benetakotasuna.

7.3 Murriztu mehatxuak eta deskuiduak.

Proposatu aukerak esfortzua eta iraunkortasuna mantentzeko

8.1 Azpimarratu helburuen eta jomugen garrantzia.

8.2 Aldatu erronkak optimizatzeko eskaerak eta baliabideak.

8.3 Sustatu elkarlana eta komunikazioa.

8.4 Handitu hezkuntzara bideratutako feedbacka.

Proposatu aukerak autorregulaziorako

9.1 Sustatu motibazioa pizten duten itxaropenak eta sinesmenak.

9.2 Erraztu gaitasunak eta estrategiak erronkei aurre egiteko.

9.3 Garatu autoebaluazioa eta gogoeta.

Azterketa-sareak «ZER» ikasi

Proposatu aukerak antzemateko

1.1 Eskaini informazioa bistaratzea pertsonalizatzeko moduak.

1.2 Eskaini alternatibak entzunezko informaziorako.

1.3 Eskaini alternatibak ikusizko informaziorako.

Proposatu aukerak hizkuntza eta sinboloetarako

2.1 Argitu lexikoa eta sinboloak.

2.2 Argitu sintaxia eta egitura.

2.3 Lagundu testu-deskodifikazioan, ohar matematikoetan eta sinboloetan.

2.4 Sustatu hizkuntza desberdinen arteko ulermena.

2.5 Argitu, hainbat bitarteko erabiliz.

Proposatu aukerak ulermenerako

3.1 Aktibatu edo eskaini aurretiazko ezagutzak.

3.2 Nabarmendu patroiak, funtsezko ezaugarriak, eta ideia nagusiak eta euren arteko loturak.

3.3 Gidatu informazioaren prozesamendua, bistaratzea eta manipulazioa.

3.4 Maximizatu informazioaren transferentzia eta orokortzea.

ADITUEN ERANSKINAK

Sare estrategikoak «NOLA» ikasi

Proposatu aukerak ekintza fisikorako

4.1 Aldatu erantzuteko, nabigatzeko eta solasean aritzeko metodoak.

4.2 Optimizatu laguntza-erreminta teknologikoetarako sarbidea.

Proposatu aukerak adierazpenerako eta komunikaziorako

5.1 Erabili komunikaziorako hainbat modu.

5.2 Erabili hainbat tresna, eraikitzeko eta osatzeko.

5.3 Garatu doitasuna gradukako laguntza-mailekin, praktikarako eta jarduerarako.

Proposatu aukerak funtzio betearazlerako

6.1 Gidatu jomuga egokiak jartzea.

6.2 Lagundu estrategiak planteatzen eta garatzen.

6.3 Erraztu informazioaren eta baliabideen kudeaketa.

6.4 Hobetu progresua monitorizatzeko ahalmena.

Irmoak eta motibatuak Burutsuak eta jakintsuak Estrategikoak eta jomugara bideratuak

CAST 2018 (Center for Applied Special Technology)

Sarbidea

Jomuga

Eraikuntza

Barneratzea

IDU jarraibideak Mundua helburu proiektuan

Mundua helburu proiektuko elementu ezberdinak Irakaskuntzako Diseinu Unibertsala (IDU) kontuan hartuz garatu dira. Honako taula honetan, IDU printzipioen edo arauen eta proiektuko elementuen arteko harremana jasotzen da:

MUNDUA HELBURU

Ikaskuntza-egoera

GJH

Irudia eta testuingurua

Nola ikusten duzu?

Datua

Helburua aurrera

Proiektuan aplikatutako IDU jarraibideak

INPRIMATUTAKO

• GJHekin (xxi. mendeko erronkekin) eta ikasleen eguneroko bizitzarekin duen harreman zuzenak benetakotasuna, balioa eta garrantzia optimizatzen ditu (7.2).

• Testuaren ordezko irudikapenak ikaskuntzaegoeraren testuinguruarekiko ulermena eta lotura pertsonala errazten du. (2.5).

• Galderek ikaskuntza-egoera ikasleen esperientzien eta aurretiazko ezagutzekin lotzen dute. (3.1).

• Informazio objektiboa eta berresgarria ematen du abian dagoen helburuari buruz (8.1).

• Gogoeta kolektiboa sustatzen du, pentsamendu-estrategia baliagarri baten bidez, eguneroko arazoei aurre egiteko (9.2).

• Autonomia sustatu, eta amaierako produktu bat proposatzen du, ikastetxeko testuinguruari eta ikasleen hautaketari irekia, (7.1) eskakizun-mailak aldatuz (8.2).

• Oinarrizko ikaskuntzak orokortzea eta transferitzea errazten du (3.4).

• Erkidegoa eta lankidetza sustatzen ditu, amaierako produktua taldean egiteko eta zabaltzeko (8.3).

GJHei buruzko informazio eguneratua lortzeko sarbidea ematen die ikasleei eta irakasleei, komunikazio-metodo asko erabiliz. (5.1).

• Zer dakit? Ariketa interaktibo trazagarriak proposatzen ditu unitatea irekitzean aurretiazko ideiak detektatzeko. (3.1).

• Ikaskuntza-egoerak aurkezten dituzten ikus-entzunezko puntuak erabiltzen ditu, motibazioa areagotzen duten itxaropenak eta usteak estimulatuz (9.1) unitatearen hasieran.

• Unitate bakoitzean, aurretiaz hautatutako iturrietatik hartutako informazioa aurkezten du, eta hori entzunezko (1.2) eta ikusizko (1.3) informazioaren alternatiba da (2.5), baita testuaren beste formen alternatiba ere, hala nola abestiak, azpidatzitako audioak edo bideoak, testu-informazioaren lokuzioak, antolatzaile grafikoak, visual thinking, etab. Gainera, parte-hartzea dinamizatzeko erabil daitezke.

Jarraitu hariari

• Modu ordenatuan gidatzen du abian dagoen helburua (6.1), prozesua egokituz eta ikusaraziz (6.2), antolatzaile grafiko baten laguntzaz (6.3).

• Ikaskuntza-prozesua modu interaktiboan berreraikitzea ahalbidetzen du, antolatzaile grafikoaren laguntzarekin. Antolatzaile grafiko horrek ekintzaren helbururanzko aurrerapena irudikatzen du (3.3).

IDU jarraibideak Mundua helburu proiektuan

Sekuentzia didaktikoa

Jarraitu hariari

• Oinarrizko ikaskuntzak

• Unitate bakoitzeko oinarrizko lexikoa (koloreak, ikonoak, tipografia) identifikatzen du (2.1).

• Exekuzio onaren adibideak eta arreta bideratzen duten jakinarazpenak ematen ditu (3.2), segurtasun-falta eta distrakzioak murriztuz (7.3).

• Askotariko manipulazio-materiala eskaintzen du, funtsezko ikaskuntzak hainbat baliabideren bidez (2.5) eta erraminten bidez eskuratzeko (5.2).

• Unitate bakoitzeko funtsezkoena (3.2) eta ikasteko eskemak edo laburpen interaktibo inprimagarriak (3.3) eskaintzen ditu, informazioa era askotara aurkezteko aukera ematen dutenak (1.1).

• Aplikatzeko ariketak

• Kontzeptuen definizio argiak eta ondo egituratuak ematen ditu (2.2) eta hainbat motatako antolatzaile grafikoekin aurkezten ditu, ideia nagusiak eta haien arteko harremanak irudikatzen dituztenak (3.2), progresiboki etapako mailen artean (3.3).

• Praktika- eta berrikuspen-ekintza sistematikoak txertatzen ditu, ikaskuntzen orokortzean laguntzeko (3.4).

• Konpetentziak lantzeko ariketak• Erantzun pertsonal irekiak ahalbidetzen dituzten ariketak barne hartzen ditu, parte-hartzea, esperimentazioa, arazoen ebazpena eta sormena sustatzen dituztenak (7.2).

• Ereduak eta laguntzak ematen ditu, pentsamendu-estrategien eta -gakoen bidez, informazioa prozesatzea eta ezagutza baliagarri bihurtzea errazteko (3.3).

• Ikaskuntza-teknika kooperatiboen bidez berdinen arteko interakzioa eta tutoretza sustatzen ditu (8.3).

• Idatzizko testua osatzeko, hainbat bitarteko erabiltzen ditu oinarrizko ezagutzak aurkezpenekin edo bideoekin azaltzeko (2.5).

• Oinarrizko ezagutzak lantzeko ariketa interaktibo trazagarriak eskaintzen ditu unitate bakoitzean, tresna teknologikoen bidez (4.2).

• Prozesuaren ereduak eta laguntzak ematen ditu, baita emaitzak egiaztatzeko jarraibideak ere (6.1), estrategien plangintza eta garapena babestuz (6.2) eta informazioaren eta baliabideen kudeaketa erraztuz (6.3).

– Hizkuntza-planeko infografiak.

– IKT-infografiak.

Baliabide osagarriak

• Ikasgela iraulia

• Metodo alternatiboak eskaintzen ditu, ikasleek informazioa eskura dezaten eta edukiarekin interakzioa izan dezaten (4.1).

• Erantzuteko eta nabigatzeko alternatibak eskaintzen ditu (4.1), bideoen eta hainbat tresna teknologikoren bidez (4.2), eta idatzizko testua osatzeko hainbat bitarteko (2.5) erabiltzen ditu.

• Hiruhilekoko berrikuspena (ludikoa)

• Gamifikazioa

• Komunikabide ugari erabiltzen ditu ikasitakoa adierazteko (5.1).

• Aniztasuna kontuan hartu• Praktikarako eta exekuziorako laguntza-mailak dituzten konpetentziak definitzen ditu (5.3), exijentzia-mailak aldatuz (8.2) eta indartzeko eta sakontzeko ariketak erabiliz.

• Eraikuntzarako eta konposiziorako tresna ugari erabiltzen ditu (5.2).

MUNDUA HELBURU

Proiektuan aplikatutako IDU jarraibideak

INGURU DIGITALA

INPRIMATUTAKO MATERIALA

Ebaluazioa

Zer ikasi dut?

• Ebaluazio-ariketak

• Autoebaluazioa eta koebaluazioa aktibatzen ditu, gailu-aniztasuna eta ebaluazio-ariketak emanez (9.3).

• Autoebaluazioa eta koebaluazioa aktibatzen du (9.3) ariketa interaktibo ez-trazagarriekin, laguntzarako erreminta eta teknologiekin (4.2).

• Aurrerapenen jarraipena egiteko gaitasuna handitzen da (6.4):

– Heteroebaluazioko tresna eta ariketa interaktibo trazagarriak.

– Ebaluazio- eta trebatze-proben sortzailea, jarduera-mailaren arabera (oinarrizkoa/aurreratua).

– Urteko programazioaren une guztietan (hasierakoa, garapenekoa, amaierakoa) (5.3).

– Konpetentzien araberako ebaluazioa.

– GYM konpetentziak: taulak eta soluzioak.

• Helburua aurrera (erantzuna)

• Ikaskuntzak egoera eta testuinguru berrietara eramatea maximizatzen du. (3.4).

• Inprimatzeko portfolio digitala, unitate bakoitzean informazioa aurkezteko modua pertsonalizatzea ahalbidetzen duena (1.1), ikasleek beren aurrerapenen etengabeko jarraipena egiteko gaitasuna handituz (6.4), autoebaluazioaren eta hausnarketaren bitartez (9.3), bai eta feedbackaren erabileraren bidez ere, ikaskuntza hobeto gauzatzeko (8.4).

Nola ikasi dut?

Diziplinarteko proiektua

• Pentsatu

• Diseinatu

• Egin

• Aurkeztu

• Egiaztatu

Diziplinarteko proiektua

• Lorpena eta hobekuntza sustatzea autorregulazio-estrategien bidez, erronkei aurre egiteko indargune pertsonalei eta errore-patroiei buruzko informazio garrantzitsuarekin (9.2).

• Ikaskuntzak egoera eta testuinguru berrietara eramatea maximizatzen du (3.4).

• Erantzun pertsonal irekiak ahalbidetzen dituzten ariketak barne hartzen ditu, partehartzea, esperimentazioa, arazoen ebazpena eta sormena sustatzen dituztenak (7.1).

• Proiektuaren amaierako produktua lortzeko prozesua eta aurreikusitako emaitzak bistaratzeko jarraibideak eta laguntza eskaintzen ditu (6.1).

• Lankidetzako ikaskuntza-tekniken bidez berdinen arteko interakzioa eta tutoretza sustatzen ditu (8.3).

• Xedeen eta helburuen garrantzia nabarmentzen du, eta lotura egiten du oinarrizko ikaskuntzarekin lotutako curriculumeko elementuen (konpetentzia espezifikoak eta ebaluazio-irizpideak) eta unitate bakoitzeko oinarrizko ezagutzen artean, PDan etapa irteera-profileko oinarrizko konpetentziekin ere lotuz (8.1).

• Autoebaluazioa eta koebaluazioa errazten ditu, irakaskuntza-jarduera ebaluatzeko tresnen bitartez (9.3).

Ebaluazioa

Izen-abizenak:

Data:

1 Irakurri testua arretaz eta erantzun galderei.

Behin batean, basoko animalia guztiak izutu ondoren, Otso Ankerrak arrebari deitu zion telefonoz. Zer moduz zebilen jakin nahi zuen.

—Kaixo, arrebatxo. Zer moduz dena?

—Hara, nebatxo: oso kezkatuta nabil.

—Kezkatuta? Zer duzu, bada?

—Semea da… Nahigabeak baino ez dizkit ematen!

—Ene! Zertan ari da, bada?

—Larria da arazoa. Izugarria! Hara: zure iloba… ON HUTSA da!

—Nola, baina? On hutsa?

—Oso langilea da. Beti ari da ikasten eta eskolako lanak egiten; irakurtzen ematen du egun osoa; logela txukun-txukun dauka, eta lehengoan… BUAAAAAAAAH!

Otseme Ankerrak negarrari eman zion.

—Zer, baina? Zer gertatu zen lehengoan? —galdetu zion nebak.

—Bada, lehengoan… Kalea zeharkatzen lagundu zion andre bati! Nik ez dakit zer egin! BUAAAAAAAAH!

Otso Ankerrak ezin zuen sinetsi: otsoak piztia gaiztoak eta bihozgabeak dira, eta oso mingarria zen ilobak horrelako gauzak egiten zituela entzutea.

—Entzun, arrebatxo. Ez egin negarrik. Esaiozu semeari udako oporretan nire etxera etortzeko. Erakutsiko diot, bai horixe, ankerra izatea zer den!

El Hematocrítico, Feliz Feroz. Anaya (moldatua).

a)Zertarako deitu zion Otso Ankerrak arrebari?

b)Nola zegoen arreba? Aukeratu.

Pozarren Gaixorik Haserre Kezkatuta

• Zergatik?

c) Iloba on hutsa da. Idatzi hark egindako hiru gauza on:

d) Zer proposatu dio Otso Ankerrak arrebari, «arazoa» konpontzeko?

2 Idatzi testuko hitz hauek ordena alfabetikoan: negar - opor - logela - arazo - iloba

3 Bilatu testuan:

• Bi silabako lau hitz:

• Hiru silabako hiru hitz:

• Lau silabako bi hitz:

• Lau silabatik gorako bi hitz:

4 Lotu esanahi bereko hitzak.

eskola •

kezkatuta •

izugarri •

zeharkatu •

5 Idatzi testuko hitz hauen antonimoak:

gaizto:

txukun:

etorri:

langile:

• harrigarri

• gurutzatu

• arduratuta

• ikastetxe

HE Izen-abizenak: Euskara 3

HE Izen-abizenak: Euskara

6 Egin Anker familiako hiru kideen marrazkiak. Gero, aukeratu bat eta kontatu, labur-labur, zure ustez nolakoa den.

3

Otso Ankerra Otseme Ankerra Iloba Ankerra

7 Ordenatu hitzak eta idatzi esaldiak. Ondoren, inguratu aditzak.

– deitu Otso telefonoz Ankerrak arrebari. zion

– logela Ilobak txukun dauka. txukun

– Ankerra oso dabil. kezkatuta Otseme

8 Osatu hitz hauek s, x, z, ts, tx eta tz erabiliz.

eme pi tia kai o i ugarri

ukun hu sine i zeharka en

9 Idatzi r edo rr eta inguratu r gogorra duten hitzak.

la i a ebatxo e akutsi i aku i

10 Zer egin dezake Otso Ankerrak iloba benetan ankerra izateko? Zerrendatu proposamen dibertigarriak.

Benetan ankerra nola izan:

11 Lortuko ote du Otso Ankerrak bere helburua? Otseme Ankerrak telefonoz deitu dio, kontua nola doan galdetzeko. Asmatu erantzuna.

Otseme ankerra: Kaixo, nebatxo. Zer moduz dabil nire semea?

OtsO ankerra: Begira, arrebatxo; hain zuzen ere, horri buruz hitz egin nahi nizun:

Otseme ankerra:

HE Izen-abizenak: Euskara 3

1.

2.

3.

4.

5.

1 Irakurri ipuin-hasiera hau arretaz:

Merkataria eta urretxindorra

Bazen behin Indian merkatari bat. Aitak, hil zenean, diru mordoa, bitxi ugari, zeta eta alfonbra garestiak utzi zizkion. Emaztearekin bizi zen merkatari hura, eta hilero bidaia luzeak egiten zituen. Persiako alfonbrak, Txinako zetak eta Turkiako arropa ederrak ekartzen zituen, gero bere dendetan saltzeko. Leku askotatik etortzen zitzaizkion erosleak, eta denek gizon zintzotzat zeukaten.

Bidaia guztietan emaztearentzako opariren bat ekartzen zuen. Egun batean, urretxindor bat ekarri zion, zilarrez eta urrez egindako kaiola baten barruan.

—Zuretzat, maitea —esan zion.

Antton Irusta, Munduari itzulia 18 ipuinetan. Elkar (moldatua).

2 Nor da testuko protagonista?

3 Zer utzi zion aitak, hil zenean?

4 Zer ekartzen zuen bidaietatik?

5 Zer iritzi zuten erosleek hari buruz?

6 Bilatu testuan hitz hauen antonimoak: merke: maltzur:

labur: eraman:

7 Osatu merkatariaren eta saltzaile baten arteko solasaldia, puntua, ? edo ! jarriz.

– Egun on Zerbait nahi duzu

– Bai, jauna. Baduzu Persiako alfonbrarik

– Jakina Berdea, gorria ala urdina nahi duzu

– Berdea, mesedez Zenbat da

– Berrehun dirham, jauna

8 Idatzi testuko izen hauekin doazen izenondoak:

alfonbra: bidaia:

arropa: gizon:

9 Aukeratu merkatariak ekarritako gauza hauetako bat eta deskribatu, labur-labur:

EB Izen-abizenak: 4 Euskara 3

1 Irakurri testua arretaz eta erantzun galderei.

Otsokoarena eta ardiena

Otsoko goseti batek zelai batean sei ardi bazkan ikusi, eta, da!, kopeta argitu zitzaion. Hau mauka! —pentsatu zuen. Orduak zeramatzan mokadurik probatu gabe, eta tripa-zorriak hil nahi zituen. Susmo txarrik ez eragiteko, trikimailu bikaina pentsatu zuen. Bildots-larruz mozorrotu, eta, poliki-poliki, talderantz jo zuen.

Baina gauzak zer diren, gero! Ardiak ziruditen haiek guztiak ez ziren benetako ardiak, ez horixe! Ardi-larru banaz jantziriko otso gosetiak ziren. Hala ere, otsokoa horretaz ohartu ez, eta aurrera egin zuen bildots-plantak eginez. Bertara iritsi zenean, zera pentsatu zuen:

—Aukera ona denean, brau!, bete-betean erasoko diet.

Baina ustel atera zitzaion asmoa. Izan ere, ardi-larruz jantziriko sei otsoek ez zioten bildots-larru haren azpiko otsokoari antzik eman. Eta, ez bat eta ez bi, benetako bildotsa zela seko sinetsita, da!, uluka erotu beharrean oldartu zitzaizkion. Onetik aterata ziruditen.

Bertan behera irentsi zuten, mauka-mauka. Ardi-larru banaz jantziriko sei otsoek nahikoa pena hartu zuten egindakoaz ohartu zirenean. Eta hau hala bazan, has daitezela ardiak dantzan.

Xabier Olaso, Txuntxurrun berdeko animalien kontakizunak. Pamiela (moldatua).

a) Zergatik argitu zitzaion kopeta otsokoari behin batean?

b) Zer trikimailu bururatu zitzaion?

c) Zertaz ez zen konturatu otsokoa? Zer ondorio izan zuen horrek?

d) Egindakoa ikusi zutenean, zer pentsatu zuten otsoek?

2 Ordenatu alfabetikoki testuko hitz hauek: zelai – susmo – ardi – talde – mokadu – gauza – bildots

3 Bilatu testuan:

– h letra hitzaren hasieran duten hiru hitz:

– h letra bi bokal berdinen artean duten bi hitz:

4 Osatu testuko hitzok letra hauek erabiliz: r – rr

behe a oha tu zo i iza

la u o du i eki mozo otu s – x – z

hori e elai u mo go eti

ei iku i irudien a kar ts – tx - tz

bildo jan i pen atu dan a

iren i alo i ura an

5 Lotu onomatopeia bakoitza bere esanahiarekin.

brau! •

mauka-mauka •

• aho beteta jatearen hotsa.

• bat-bateko ekintza adierazten duen hotsa.

6 Azaldu, zure hitzak erabiliz, uluka hitzaren esanahia.

7 Erreparatu azpimarratutako hitzei. Zer lotura du hitz-bikote bakoitzak? Lotu.

Otsoak egindakoaz ohartu ziren.

Otsoak egindakoaz konturatu ziren.

Hegaztiaren lumak koloretsuak dira.

Lumak tintaz busti ditut.

Otsokoak aurrera egin zuen.

Otsoak atzera egin zuen.

8 Azaldu testuko esapide hauen esanahia:

– Hau mauka! —pentsatu zuen otsokoak.

– Otsoek onetik aterata ziruditen.

Antonimoak dira. Sinonimoak dira. Hitz polisemikoak dira.

9 Idatzi testuko izenondo hauek beheko izen bakoitzari: txar, bikain, goseti, on.

trikimailu: susmo:

otso: aukera:

10 Idatzi eremu semantiko hauetako bosna hitz:

• natura:

• animaliak:

11 Inguratu esaldiotako aditzak eta esan lehenaldikoak, orainaldikoak ala geroaldikoak diren:

– Otsoak artalderantz jo zuen:

– Ardi guztiak zelaian daude:

AE Izen-abizenak: Euskara 3

AE Izen-abizenak: Euskara 3

12 Moldatu perpausak, parentesi barrukoa kontuan hartuz.

–Otsokoari kopeta argitu zitzaion. (ezezko adierazpen-perpausa)

–Han daude ardiak. (galde-perpausa)

–Otsokoak bete-betean erasoko die ardiei. (harridura-perpausa)

–Otsoak ez ziren egindakoaz jabetu. (baiezko adierazpen-perpausa).

13 Aukeratu gai hauetako bat eta idatzi horri buruzko kontakizun dibertigarria:

Oiloak zaintzen zituen azeria

Katua etxera afaltzera gonbidatu zuen sagua

Oilarrari kukurruku egiten irakatsi zion astoa

Curriculumaren egitura

Programazio

didaktikoa

LOMLOE araudia

Curriculumeko

elementuen

arteko lotura

Glosategia

Programazioaren

DEMO unitatea

Etapa-lorpen horiek lortzeko, araudiak dio gako konpetentziak eta konpetentzia espezifikoak eskuratu behar direla.

HELBURUAK

HEZKUNTZAREN PRINTZIPIOAK ETA HELBURUAK (LOMLOE, 1. ETA 2. ARTIKULUAK)

GAKO KONPETENTZIAK (EBEKO KONTSEILUA, 2018)

8 konpetentzia

IRTERRAPROFILA

Curriculumaren egitura LOMLOE

KPSII

KH STEM KE HKK EK KD KKAK

Matematikarako, zientziarako, teknologiarako eta ingeniaritzarako konpetentzia

Konpetentzia hiritarra Konpetentzia eleanitza

Hizkuntza-komunikaziorako konpetentzia

Konpetentzia pertsonala, soziala eta ikasten ikastekoa

Ekintzailetzaren konpetentzia

Konpetentzia digitala

Kontzientzia eta kultura adierazpenen konpetentzia

GAKO KONPETENTZIEN DESKRIPTORE OPERATIBOAK

Helburuekin batera, konpetentzia espezifikoak zehazteko erreferentziaesparrua dira.

ARLOAK

KONPETENTZIA ESPEZIFIKOAK

Horiek egitean, gako konpetentziak, oinarrizko jakintzak eta ebaluazio-irizpideak konektatzen ditut.

EBALUAZIO-IRIZPIDEAK

Ariketetan eta ikaskuntzaegoeretan lantzen diren konpetentzia espezifikoen betetze-maila egiaztatzeko erreferenteak.

Eduki horien bidez garatzen dira konpetentzia espezifikoak.

GJH

Arazo-egoera, testuinguru baten barruan dagoena, sormenez eta eraginkortasunez konpondu beharrekoa, eta ikasleek eskuratutako trebetasunak eta jakintzak abian jartzea edo transferitzea dakarrena. Gainera, egoera horiek diseinatzeko, arlo bateko edo batzuetako oinarrizko ezagutzak (edukiak) erabili behar ditugu (diziplinartekotasuna), eta, beraz, ebaluazio-irizpideen bidez ebaluatuko dira.

HELBURUAK

IRTEERAPROFILA

DESKRIPTORE OPERATIBOAK

GAKO KONPETENTZIAK

KONPETENTZIA ESPEZIFIKOAK

EBALUAZIO-IRIZPIDEAK

OINARRIZKO EZAGUTZAK/EDUKIAK

IKASKUNTZA-EGOERAK

Glosategia

Helburuak

Etaparen amaieran ikasleek eskuratu beharreko lorpenak dira; horiek lortzea gako konpetentziak eta konpetentzia espezifikoak eskuratzearekin lotuta dago. Etapako helburuak baino ez daude; ez dago ez arloko, gaikoak edo esparruko helbururik.

Gako konpetentziak

Ikasleek beren formakuntza-ibilbidean arrakastaz aurrera egin ahal izateko eta erronka global eta lokal nagusiei aurre egiteko ezinbestekotzat jotzen diren ariketak dira. Hauek dira gako konpetentziak:

• Hizkuntza-komunikaziorako konpetentzia

• Konpetentzia eleanitza

• Matematikarako, zientziarako, teknologiarako eta ingeniaritzarako konpetentzia

• Konpetentzia digitala

• Konpetentzia pertsonala, soziala eta ikasten ikastekoa

• Konpetentzia hiritarra

• Ekintzailetzaren konpetentzia

• Kontzientzia eta kultura adierazpenen konpetentzia

Irteera-profila

Ikasleen irteera-profilak oinarrizko hezkuntza bukatzean ikasleek izan beharreko gako konpetentziak identifikatzen eta zehazten ditu. Konpetentzia horiek gure mendeko erronkekin bat egin behar dute.

Deskriptore operatiboak

Etapako helburuekin batera, esparru, eremu edo gai bakoitzaren konpetentzia espezifikoak zehazteko erreferentzia-esparrua dira. Deskriptore operatiboen eta konpetentzia espezifikoen arteko lotura horrek erraztu egiten du azken horien ebaluaziotik irteera-profilean definitutako gako konpetentzien eskuratze-maila ondorioztatzea, eta, beraz, etaparako aurreikusitako konpetentziak eta helburuak lortzea.

Konpetentzia

espezifikoak

Ikasleek arlo, gai edo esparru bakoitzeko oinarrizko jakintzak edukitzea eskatzen duten ariketetan edo ikaskuntza-egoeretan gauzatu ahal izan behar dituzten zereginak definitzen dituzte.

Konpetentzia espezifikoak lotura-elementua dira, alde batetik, ikasleen irteera-profilaren eta, bestetik, ebaluazio-irizpideen eta arloetako edo esparruetako oinarrizko jakintzen artean.

Etapako konpetentzien araberako helburu gisa funtzionatzen dute.

Ebaluazio-irizpideak

Ikaskuntza-prozesuaren une jakin batean arlo bakoitzeko konpetenzia espezifikoek aipatzen dituzten egoeretan edo ariketetan ikasleengan espero diren betetze-mailak adierazten dituzten erreferenteak dira.

Oinarrizko ezagutzak/edukiak

Arlo edo esparru baten berezko edukiak osatzen dituzten ezagutzak, trebetasunak eta jarrerak dira; horiek ikastea beharrezkoa da konpetentzia espezifikoak eskuratzeko.

Ikaskuntza-egoerak

Ikasleek gako konpetentziekin eta konpetentzia espezifikoekin lotutako ekintzak hedatzea dakarten egoerak eta ariketak dira, konpetentzia horiek eskuratzen eta garatzen laguntzen dutenak.

Diseinuak ikasleek eskuratutako ikaskuntzen transferentzia ekarri behar du, eta, horregatik, tresna eraginkorra dira arlo edo ikasgai bakoitzeko curriculum-elementuak integratzeko.

Horien bidez, ikasleei beren ikaskuntzak eguneroko bizitzatik hurbil dauden testuinguruetan konektatzeko eta aplikatzeko aukera eman nahi zaie, beren ikaskuntzarekiko konpromisoa erraztuz.

Hezkuntza inklusiboa

Funtsezko printzipioa da, ikasle guztien premien aniztasunari erantzuteko helburua duena. Horretarako, ezabatu egin behar dira gizarte-, hezkuntza- eta kulturakalteberatasuneko egoeran daudenen sarbidea, presentzia, parte-hartzea eta ikaskuntza mugatzen dituzten oztopoak.

Ikaskuntzaren Diseinu Unibertsala (IDU)

Curriculuma malgutzean oinarritutako ikuspegia da, irekia eta eskuragarria izan dadin; ikasle guztiei ikasteko aukera berdinak ematen zaizkiela bermatzen du.

IDUk esan nahi du gure begirada gaitasunean jarri behar dugula, eta ez desgaitasunean. Horrek zera esan nahi du: curriculuma aurkezteko moduak eta bitartekoak direla ezinduak, eta ez pertsonak, guzti-guztiok baititugu gaitasunak, modu desberdinean bada ere.

Oinarrizko hiru printzipio eta gure hezkuntza-jardunaren oinarrian egon behar diren zenbait jarraibide proposatzen ditu:

• Irudikapen-modu ugari eskaintzea.

• Ekintza- eta adierazpen-modu ugari eskaintzea

• Inplikazio-modu ugari eskaintzea

Garapen Jasangarrirako Helburuak (GJH)

Jasangarritasuna da LOMLOEren printzipio eta helburuetako bat. Egungo beharrizanei nola erantzun behar zaien aztertzen du, etorkizuneko belaunaldiek beren beharrizanak asetzeko duten gaitasuna arriskuan jarri gabe beitiere. Hazkunde ekonomikoaren, ingurumena zaintzearen eta gizarte-ongizatearen arteko oreka bermatu behar da. Kontzeptu hori oso lotuta dago beste batzuekin, hala nola kontsumo arduratsuarekin, osasunarekin eta abarrekin.

Ildo horretan, NBEren Batzar Nagusiak Garapen Jasangarrirako Agenda 2030 delakoa onartu zuen; pertsonen, planetaren eta oparotasunaren aldeko ekintza-plana da, bake unibertsala eta justiziarako sarbidea indartzeko asmoa ere baduena. Agendak 17 helburu proposatzen ditu, 169 helburu integratu eta zatiezinekin, ekonomia-, gizarte- eta ingurumen-arloak barne hartzen dituena.

Programazioa Programazio didaktikoa

Arlo

eta ziklo bakoitzeko proposamen didaktikoak

honako eduki hauek ditu: Sarrera

Gako konpetentziak eta ikasleen irteera-profila etaparen amaiera

2.1

2.2

2.3

Ikaskuntza-egoerak

Arloa

4.1

4.2

4.3

Metodologia-orientabideak Inklusioa. Ikasleen banakako desberdintasunak kontuan hartzea

Ikasleak ebaluatzeko prozedurak eta kalifikazioirizpideak, ezarritako metodologia-orientabideekin bat

7.2

Programazio didaktikoaren eta

irakaskuntza-praktikaren ebaluazioa

datozenak

Gako konpetentziak

Irteera-profila

Gako konpetentzien deskriptore operatiboak

Konpetentzia espezifikoak

Konpetentzia espezifikoak

Oinarrizko ezagutzak

5.1 Lehen Hezkuntzako metodologia-printzipioak

5.2 Metodologia aktiboak

6.1 IDU jarraibideak

6.2 Antolakuntza- eta curriculum-neurriak

7.1 Ikasleak ebaluatzeko prozedura

Ebaluazioaren erreferenteak

7.3 Nola ebaluatu?

Lehen Hezkuntza. Euskara 3

5. unitatea. Etorkizunari begira

Tenporalizazioa Saio-kopurua: 10-12

Ikaskuntza-egoera

Garapen Jasangarrirako Helburuak: 5. Genero-berdintasuna.

Genero-berdintasun lortzea eta emakume nahiz neskatila guztiak ahalduntzea.

• Datua: 100 neskatik 7k bakarrik pentsatzen dute heldutan mekanikariak, arkitektoak, informatikariak, zientzialariak… izango direla.

Bosgarren unitateko ikaskuntza-egoerak helburu eraldatzailea du: etorkizunean zertan nahi egin duten pentsatzea. Oro har, ikasleek bere burua etorkizunean irudikatzeko aukera izango dute; baina, era berean, gizonen eta emakumeen eskubideak, aukerak, oztopoak... nola aldatu diren hausnartuko dute.

Unitateko hariaren bidez («Jarraitu hariari!»), ikasleek ikaskuntza-egoerarekin lotutako zenbait ataza eta jarduera gainditu beharko dituzte. Jarduera horietan, gainera, oinarrizko komunikaziotrebeziak (irakurtzea, entzutea, hitz egitea, idaztea) indartuko dira, baita hizkuntza -edukiak (lexiko-, ortografia- eta gramatika-edukiak) ere. Horrela, ikaskuntza esanguratsua lortuko dugu.

Unitatearen amaieran, pentsamendua garatzeko teknika baten bidez, ikasleek hausnarketa egin, eta «Helburua aurrera» atalean proposatutako erronka gainditu beharko dute: bere etorkizuneko buruaren deskribapena aurkeztuko die ikaskideei.

Programazioa

LEHEN HIRUHILEKOA BIGARREN HIRUHILEKOA HIRUGARREN HIRUHIKEKOA

Eusko Jaurlaritzaren zirriborroan oinarrituta Irteeraprofilaren deskriptoreak

HKK2, KE2, KD1 KD3, KPSII3, HK3.

Lehen Hezkuntza Euskara 3. 5. unitatea

Konpetentzia espezifikoak Ebaluazio-irizpideak Oinarrizko jakintzak Ebidentziak

2. Ahozko testuak eta testu multimodalak ulertzea eta interpretatzea, zentzu orokorra eta informaziorik garrantzitsuena identifikatuz eta alderdi formalak eta oinarrizko edukiko alderdiak baloratuz, ezagutza eraikitzeko eta komunikaziopremiei erantzuteko.

2.1. Ahozko testu eta testu multimodal errazen zentzua ulertzea, ideia nagusiak mezu esplizituak eta mezu inpliziturik errazenak ezagutuz eta edukiaren eta hitzezkoak ez diren elementurik oinarrizkoenen balorazio kritikoan laguntzarekin aurrera eginez

B. KOMUNIKAZIOA

1. Hizkuntzaren erabilerak. - Estrategia kooperatibo errazak, eta talde-lanean esleitutako banakako erantzukizunak bere gain hartu.

2. Ahozko ulermena, komunikazioa eta elkarrekintza. - Gatazkak elkarrizketa bidez ebazteko prozesuan, entzute-aktiboko eta asertibotasuneko estrategiak.

B. KOMUNIKAZIOA

HKK1, HKK3, HKK5, KE2, KD2, KD3, HK2, HK1, EK1.

3. Ahozko testuak eta testu multimodalak koherentziaz, argitasunez eta erregistro egokiz sortzea, ideiak, sentimenduak eta kontzeptuak adierazteko; ezagutza eraikitzea; lotura pertsonalak ezartzea; eta askotariko ahozko elkarrekintzetan autonomiaz eta jarrera kooperatibo eta enpatikoz parte hartzea.

3.1. Ahozko testu eta testu multimodal koherenteak plangintza lagundu bidez sortzea, diskurtsoaren erregistroa komunikazio-egoerara egokituz eta hitzezkoak ez diren oinarrizko baliabideak erabiliz.

1. Hizkuntzaren erabilera - Hizkuntzaren erabilera inklusiboa, ideiak, emozioak eta sentimenduak adierazteko.

- Estrategia kooperatibo errazak.

2. Ahozko ulermena, komunikazioa eta elkarrekintza

- Ahoskera eta intonazio egokiak.

- Ahozko elkarrizketa egokia -ikasgelako egoeretan eta oinarrizko testuinguru formaletan-, hizkuntza-kortesiako oinarrizko estrategiak eta norberaren hitzezko eta ez-hitzezko komunikazioaren autorregulazioko oinarrizko estrategiak mobilizatuz.

- Gatazkak elkarrizketa bidez ebazteko prozesuan, entzute-aktiboko eta asertibotasuneko estrategiak.

- Testuaren zentzu orokorra identifikatzeko eta interpretatzeko estrategiak, eta gizarte-testu errazen, ahozkoen eta multimodalen, oinarrizko informazio esplizitua eta inplizitua integratzeko estrategiak.

Irakurgaia. Entzun. «Printzesa ahaztuak» Philippe Lechermeierren Princesas olvidadas o desconocidas liburuko pasarte bat 76-77. or. Komunikatu. - Entzun deskribapenak. 80. or.

Irakurgaia. Ulermena

- Hitz egin testuari buruz 78 or.

Irakurgaia. Ikasi hitzak.

- Taldeka jarrita jolastu pertsonaiak asmatzen. Antzeztu eta asmatu. 79. or. Komunikatu.

- Taldeka jarrita, bakoitzak ikaskide bat deskribatu 80. or.

- Binaka asmatu pertsonaiak 80. or.

Ezagutu literatura.

- Taldeka jarrita aldatu kontakizuna eta antzeztu ikaskideen aurrean 86. or.

Portfolioa.

- Helburua aurrera. Aurkeztu etorkizuneko zure buruaren deskribapena ikaskideei 89. or.

3.2. Bat-bateko edo araututako ahozko elkarrekintzetan modu kooperatiboan eta enpatikoan parte hartzea, hizkuntzakortesiaren oinarrizko arauak errespetatuz eta entzute aktiboko estrategietan hasiz.

HKK2, HKK3, HKK5, KE2, KD1, KPSII4, KPSII5.

4. Testu idatzi eta multimodalak ulertzea eta interpretatzea, testu horien zentzu globala, ideia nagusiak eta informazio esplizitua hartuz, eta alderdi formalei eta edukiei buruzko oinarrizko gogoeta eginez, ezagutza eskuratzeko eta eraikitzeko eta askotariko komunikazio-beharrei etainteresei erantzuteko.

4.1. Zenbait arlotako eta askotariko xedeetarako testu idatzi eta multimodal errazak isilik eta ozenki irakurtzea, zentzu orokorra eta informazio garrantzitsua identifikatuz eta informazio esplizitua laguntzarekin ezagutuz.

4.2. Testu idatzi eta multimodalen edukia eta oinarrizko alderdi formalak eta ezhitzezkoak laguntzarekin aztertzea, testu horien edukia eta egitura baloratuz eta testu horien fidagarritasunaren ebaluazioan hasiz.

B. KOMUNIKAZIOA 3. Irakurmena.

- Banakako irakurketa, garapen kognitiborako egokiak diren intonazioarekin eta erritmoarekin.

- Testu idatziak ulertzeko eta sortzeko prozesuetan, askotariko iturri dokumentaletako testuen zentzu orokorra ulertzeko eta informazio esplizitua laguntzarekin integratzeko oinarrizko estrategiak.

B. KOMUNIKAZIOA

HKK1, HKK3, HKK5, KE2, KD3, KPSII5, HK2.

5. Testu idatzi eta multimodalak zuzentasun gramatikalez eta ortografikoz sortzea, edukiak zuzen sekuentziatuz eta plangintzarako, idazketarako, berrikuspenerako eta ediziorako oinarrizko estrategiak aplikatuz, ezagutza eraikitzeko eta komunikazio-eskaera zehatzei erantzuteko.

5.1. Edukien sekuentzian nolabaiteko koherentzia izango duten testu idatzi eta multimodal errazak zenbait euskarritan eta zuzentasun gramatikal eta ortografikoz sortzea, komunikazio-egoera bakoitzari hobe erantzungo dion diskurtso-eredua aukeratuz eta idazketaren prozesu ebolutiboaren etapak errespetatuz (plangintza, idazketa eta berrikuspena).

4. Idatzizko produkzioa. - Aurkezpen zaindua eta oinarrizko ortografia-arauen aplikazioa.

- Testu idatzi eta multimodal errazak zenbait euskarritan planifikatzeko, idazteko, berrikusteko eta editatzeko oinarrizko estrategiak eta ereduak, banakakoak nahiz taldekakoak, zenbait komunikazio-helbururekin.

C. LITERATURA-HEZKUNTZA

HKK1, HKK2, HKK4, KD2, KD3, KPSII1, KPSII5, KAKK1, KAKK2, KAKK3, KAKK4.

8. Ikaslearen garapenerako egokiak diren literatura-obrak edo horien zatiak irakurtzea, interpretatzea eta aztertzea, haien arteko erlazioak ezarriz eta literatura-generoa eta haren oinarrizko konbentzioak identifikatuz, literatura arteadierazpen gisa ezagutzen hasteko eta plazer- eta ezagutza-iturri gisa eta literatura-asmoko testuak sortzeko inspirazio-iturri gisa ezagutzen hasteko.

8.1. Haur-literatura unibertsaleko eta euskal tradizioko askotariko autoreren orotariko testuak entzutea eta irakurtzea, testuak gaien arabera eta literaturageneroaren funtsezko alderdien arabera erlazionatuz eta bestelako adierazpen artistiko edo kulturalekin erlazionatuz eta interpretatuz, betiere lagunduta.

- Literatura-obra osatzen duten funtsezko elementuak (gaia, protagonista, pertsonaia sekundarioak, trama, agertokia, hizkuntza) eta literatura-generoak osatzen dituzten funtsezko elementuak, obraren zentzuaren eraikuntzan. - Irakurle-nortasunaren eraikuntza. Gustuen eta interesen adierazpena. Obren balorazio argudiaturako hastapenak.

Irakurgaia. «Printzesa ahaztuak»

Philippe Lechermeierren Princesas olvidadas o desconocidas liburuko pasarte bat. 76-77. or.

Komunikatu.

- Pertsona bat ahoz deskribatu 80. or.

- Pertsona baten deskribapena 81. or.

- Irakurri. «Notre-Dameko konkorduna». Victor Hugoren Notre Dameko konkorduna liburuko pasarte bat 81. or.

Ezagutu hizkuntza.

- Atzizkia (I): joera-atzizkiak 82. or.

- h letra 83. or.

- Determinatzaileak: erakusleak. 84-85. or. Ezagutu literatura.

- Narrazio motak (II): alegia 86. or.

- Irakurri «Lehoia eta basurdea». Alegiak haurrentzat liburuko pasarte bat. 86. or.

Irakurgaia. Ulermena.

- Idatzi testuari buruz. 78. or.

Komunikatu.

- Idatzi koadernoan haur bakoitzaren zaletasunak 80. or.

- Idatzi deskribapena. 81. or.

Ezagutu hizkuntza.

- Idatzi esaldi bana izenondo bakoitzarekin 82. or.

- Idatzi esaldiak koadernoan 84. or.

Ezagutu literatura.

- Idatzi alegiaren amaieraren aldaketa 86 or.

Irakurgaia. «Printzesa ahaztuak»

Philippe Lechermeierren Princesas olvidadas o desconocidas liburuko pasarte bat. 76-77. or.

Komunikatu.

- Irakurri. «Notre-Dameko konkorduna»

Victor Hugoren Notre Dameko konkorduna liburuko pasarte bat. 81. or.

Ezagutu literatura.

- Irakurri. «Lehoia eta basurdea» Alegiak haurrentzat liburuko pasarte bat. 86. or.

Lehen Hezkuntza Euskara 3. 5. unitatea

HKK1, HKK2, KE2, KD2, KPSII5. 9. Hizkuntzari buruz gogoeta egitea, testuinguru esanguratsuetako testuak sortzeko eta ulertzeko prozesuetatik abiatuta eta oinarrizko terminologia egokia erabiliz, ikasleak hizkuntzako eta hizkuntza arteko kontzientzia garatzen hasteko eta ahozko eta idatzizko produkzioaren eta ulermenaren trebetasunak hobetzeko.

9.1. Hizkuntzaren funtzionamenduari buruzko oinarrizko ondorioak formulatzea, subjektuaren eta aditzaren arteko erlazioari arreta berezia eskainiz, betiere hitzak, esakuneak eta testuak behatu, alderatu eta manipulatzetik abiatuta.

D. HIZKUNTZARI ETA HAREN ERABILEREI BURUZKO HAUSNARKETA, AHOZKO EDO IDATZIZKO TESTUAK EDO TESTU MULTIMODALAK SORTZEKO ETA ULERTZEKO PROPOSAMENEN ESPARRUAN.

- Hizkuntzara hurbildu, zenbait maila dituen sistema gisa: soinuak eta letrak, hitzak, perpausak eta testuak. Oinarrizko komunikazio-unitateak behatu eta alderatu.

Ezagutu hizkuntza.

- Atzizkia (I): joera-atzizkiak. 82. or.

- h letra. 83. or.

- Determinatzaileak: erakusleak. 84-85. or.

Funtsezko konpetentziak: HKK Hizkuntza-komunikaziorako konpetentzia. KE Konpetentzia eleaniztuna. STEM Matematikarako konpetentzia eta zientzia, teknologia eta ingeniaritzarako konpetentzia. KD Konpetentzia digitala. KPSII Konpetentzia pertsonala, soziala eta ikasten ikastekoa. HK Herritartasunerako konpetentzia. EK Ekintzailetza-konpetentzia. KAKK Kontzientzia eta adierazpide kulturalerako konpetentziA.

Lehen Hezkuntza Euskara 3. 5. unitatea

METODOLOGIAK

Unitate hau berebiziko tresna da ikasleek Nazio Batuen Erakundeak 2015eko irailean Agenda 2030 delakoaren barruan adostutako Garapen Jasangarrirako Helburuei (GJH) lotutako erronkak eta proposamenak gainditzeko.

Hain zuzen ere, unitate hau Garapen Jasangarrirako 5. Helburuarekin lotuta dago: Genero-berdintasuna lortzea Zehatzago esanda, emakumeen eta gizonen arteko ezberdintasunei buruz hausnartuko dute ikasleek unitatean zehar. «Helburua aurrera» delakoak zentzua emango die unitateko zenbait atali. Unitatearen amaieran, halaber, generoberdintasuna nola aldatu den aztertu, eta ondorioak aterako dituzte . Horrela, ikasleek paper aktiboa izango dute euren ikaskuntza-prozesuan, eta ingurua eraldatzeko proposamenak egingo dituzte.

Unitatearen amaieran, ikasle bakoitzak bere etorkizuneko burua deskribatuko die ikaskideei Honako hauek dira unitatean zehar lantzen diren edukiak eta gako metodologikoak:

• Ulertu

- Ipuin bat irakurri. Philippe Lechermeier egilearen Princesas olvidadas o desconocidas lanaren pasartea. Ikaskuntza-egoerarekin lotura du

- Ikasi hitzak: ipuineko pertsonaiekin lotutako lexikoa.

• Komunikatu

- Pertsona bat ahoz deskribatu

- Pertsona baten deskribapena. Pertsonen deskribapenak lantzeko ariketak

• Ezagutu hizkuntza:

- Atzizkia (I): joera-atzizkiak: -kor, -ti, -zale eta -tsu atzizkiak lantzeko ariketak.

- h letra.

- Determinatzaileak: erakusleak

• Ezagutu literatura: Narrazio-motak (II): alegia.

• Ikasi dudana antolatu: unitateko edukiak eskema baten bidez laburbiltzea.

• Portfolioa:

- «Zer ikasi dut?» atalean: unitateko edukiak berrikusteko ariketak.

- «Helburua aurrera» delakoari buruz hausnartzeko ariketa

- «Nola ikasi dut?»: ikaskuntza-prozesuari buruz hausnartzeko ariketak

«Mundua helburu» proiektuak, halaber, ikaslea ikaskuntzaren erdigunean jartzen duten zenbait gako pedagogiko proposatzen ditu. Gako horiek liburuan zehar landu, eta zenbait ikonoren bidez adierazten dira:

• Hezkuntza emozionala. Hezkuntza emozionala modu progresiboan lantzeko ariketa emozionalak, baita antsietatea identifikatzeko beharrezkoak diren trebeziak eta gaitasunak eskuratzeko ariketak. Oro har, proiektuan zehar, kontzientzia emozionala, erregulazio emozionala eta konpetentzia soziala garatzeko aukera ematen duten ariketak daude.

• Pentsamendua garatzeko teknikak:

- Pentsatu eta binaka jarrita komentatu.

- Denbora-bidaiak.

• Lankidetza-teknikak:

- Entzulearen eskaria.

• Gamifikazioa Edukiak modu ludikoan lantzeko ariketa jostagarriak.

• IKT IKTak informazioa lortzeko eta hautatzeko erabiltzea.

Talde-lana

Bakarkako lanaz gain, talde txikitan eta talde handian lan egiteko aukera egongo da. Halaber, proiektuaren gakoetan proposatutako teknika kooperatiboak eta pentsamendua garatzeko estrategiak erabiltzea iradokitzen dugu.

Espazioak

Ariketak, nagusiki, ikasgelan egingo dira. Beste espazio batzuk ere erabil daitezke: IKT -gela, hezkuntza-zentroko liburutegia… Unitateko edukiekin lotura duten lekuak ere bisitatu daitezke.

Testuingurua

X Pertsonala X Familia barrukoa X Eskola barrukoa X Soziala

Transbertsalitatea

Hezkuntza esku-hartzeak helburu hau du: ikasleek oinarrizko hezkuntza amaitzean izan beharreko (eta irteera -profilean zehaztutako) funtsezko konpetentziak eskuratu dituztela ziurtatzea. Horretarako, mota askotako ariketak proposatzen dira. Irakurritakoaren ulermena, entzundakoaren ulermena, konp etentzia digitala, espiritu kritikoa eta ekintzailetza, besteak beste, ikasgai guztietan landuko dira, modu transbertsalean landu ere.

Halaber, ikasgai guztietan honako hauek sustatuko dira: gizonen eta emakumeen arteko berdintasuna, bakea lortzeko hezkuntza, kontsumo arduratsua lortzeko heziketa, bizimodu osasungarria, kontsumo arduratsua. Azkenik, hezkuntza emozionala, balioetan oinarritutako hezkuntza eta autonomia eta hausnarketa sustatzen dituen ikaskuntza esanguratsua ere sustatuko dira.

Lehen Hezkuntza Euskara 3. 5. unitatea

Lehen Hezkuntza Euskara 3. 5. unitatea

Diziplinartekotasuna

«Mundua helburu» proiektuak, konpetentziak modu integratzailean lantzeko asmoa duenez, ikasleentzat esanguratsuak izan daitezkeen proiektuak egitea proposatzen du, baita arazoak modu parte -hartzailean ebaztea ere, autoestimua, autonomia, hausnarketa eta erantzukizuna indartuz. Bigarren hiruhileko honetako diziplinarteko proiektuak izenburu hau du: «Kazetariak itsaspenak». Euskara ikasgaiari dagokionez, ikasleek itsaso eta ozeanoetako plastikoen kutsadurari buruzko albistea idatzi beharko dute.

MATERIALAK ETA BALIABIDEAK

Inprimitutako materiala

- Ikaslearen liburua.

- Koadernoa 2

Baliabide digitalak

• Liburu digitala Irakaslearen liburu digitala eta ikaslearen liburu digitala, unitate bakoitzerako hainbat baliabide digital dituztenak.

• Baliabideak anayaharitza.es webgunean. Honako material hauek Euskara ikasgaiko edukiak indartzeko eta sakontzeko aukera ematen dute:

o Programazioa, proposamen didaktikoa eta proiektuaren dokumentazioa Irakasleari zuzendutako zenbait dokumentu, proiektuari eta proiektuaren gakoei buruzkoak. Halaber, programazioa eta proposamen didaktikoa eskaintzen dira, unitatez unitate.

o Aniztasuna, Inklusioa eta Ebaluazioa izeneko atalei dagozkien baliabideak eta tresnak.

o Nire baliabideak webgunean. Ikasleei unitateko edukiak indartzeko eta sakontzeko aukera ematen dizkieten baliabide digital erakargarriak.

Ikasgelako materiala

- Horma-irudiak: deklinabidea, aditzak

- Antzaraz antzara jolasa.

INKLUSIOA ETA ANIZTASUNA KONTUAN HARTZEA

Proiektu osoan zehar, inprimatutako materialetan zein baliabide digitaletan, motako askotako prozesu kognitiboak konbinatuko dira, ikasleen ikaskuntzara egokituta betiere.

Proposatutako ariketak, jarduerak eta atazak ikasleen beharrizanetara moldatu dira, modu progresiboan ikas dezaten, ezagutzatik eta erreprodukziotik abiatuz, ikaskuntza sakonagoak lortzera bideratutako prozesu kognitiboak lortu arte.

Baliabideak:

• Aniztasuna lantzeko 1. fitxa (Indartzeko).

• Aniztasuna lantzeko 2. fitxa (Sakontzeko).

• Irakurritakoaren ulermena

IDU jarraibideak

Unitate honetako ariketak eta jarduerak Irakaskuntzako Diseinu Unibertsala (IDU) kontuan hartuz egin dira. Hortaz, inprimatutako material zein material digitalean hezkuntza inklusiboaren oinarri horiek daude, modu inplizituan bada ere.

EBALUAZIOA

Tresnak eta baliabideak:

- Ebaluazioa.

- Konpetentzien araberako ebaluazioa.

- Portfolioa lantzeko gida.