Laneratzeko pautak by Grupo Emaus Fundacion Social

IKERKETAREN AURKIBIDEA 1.

KAPITULUA

ANERATZE PROZESUETAN SARTZEN DIREN, BAZTERKETA EGOERAN EDO EGOTEKO ARRISKUAN DAUDEN PERTSONEN EZAUGARRIAK 1.

Lan-bazterketa eta sortzen duten faktoreak 1.1.1. Lan-bazterketa 1.1.2. Lan-bazterketaren faktore pertsonalak Gizarte diagnostikoa 2.1.1. Tresna 2.1.2. Eremu pertsonala: dimentsioak eta enplegagarritasunean duen eragina Enplegagarritasuna neurtzeko erabilitako tresnak 3.1.1. Lanbide 3.1.2. EmaĂşs Gizarte Fundazioa Konklusioak

KAPITULUA

GIZARTERATZEKO EREDUAK 1. 2.

3. 4.

Laneratzeko eredua 1.1.1. Lan bazterketa Lanerako baliabideak 2.1.1. Okupazio eta aurre-laneko tailerrak 2.1.2. Gizarteratzeko eta laneratzeko programak 2.1.3. Gizarteratzeko enpresak eta enplegurako zentro bereziak Norbanako eta gizarte alderdiak barneratzea gizarteratzeko programetan 3.1.1. Bazterketa arriskuan dauden pertsonen hobekuntza eta formazio beharrak Formazio pautak, norbanako, gizarte eta lan alderdietan 4.1.1. Norbanako alderdiak 4.1.2. Gizarte alderdiak 4.1.3. Lan alderdiak Konklusioak

KAPITULUA

BIDASOA ESKUALDEKO INFORMAZIO SOZIOEKONOMIKOA 1. 2.

Sarrera Biztanleria 2.1.1. Bidasoa-Txingudiko biztanleria 2.1.2. Migrazio-mugimenduak 2.1.3. Zorua eta biztanleri dentsitatea

Formazioa 3.1.1. Formazio arautua unibertsitatetik kanpo 3.1.2. Unibertsitate formazioa Enplegua eta lan merkatua 4.1.1. Enplegua 4.1.2. Kontratazioa 4.1.3. Langabezia Sektore ekonomikoak 5.1.1. Nekazaritza, arrantza eta abere hazkuntza 5.1.2. Industria 5.1.3. Eraikuntza 5.1.4. Merkataritza 5.1.5. Turismoa 5.1.6. Garraioa 5.1.7. Zerbitzuak 4.

KAPITULUA

LAN MERKATUA ETA PROFIL PROFESIONALAK 1. 2. 3.

Lan merkatua eskualdean Enplegua eskatzen duten sektore ekonomikoak, kualifikaziorik gabeko pertsonentzat Konpetentzia beharrezkoak 3.1.1. Telefonista â&#x20AC;&#x201C; harreragilea 3.1.2. Mantentzeko teknikaria 3.1.3. Garbiketa 3.1.4. Biltegiko laguntzailea 3.1.5. Saltzailea 3.1.6. Langilea 3.1.7. Gidaria 5.

KAPITULUA

JARDUERA PROPOSAMENAK 1.

Laneratze prozesuetan aurkitutako zailtasunak 1.1.1. Lan merkatura sartzea 1.1.2. Merkatu-azterketa Jarraitzeko pauta posibleak 2.1.1. Lan merkatura sartzea 2.1.2. Merkatu-azterketa Konklusioak

1. LANERATZE PROZESUETAN SARTZEN DIREN,

BAZTERKETA EGOERAN EDO EGOTEKO ARRISKUAN DAUDEN PERTSONEN EZAUGARRIAK 1.1.

Lan-bazterketa eta sortzen duten faktoreak

1.1.1. Lan-bazterketa

Kalitatezko eta pertsonaren gaitasunera egokitutako enplegu baten gabeziak hainbat inplikazio ditu maila desberdinetan: ekonomikoa, soziala, lana eta pertsonala. Komunitatera egiten duen bere hiritar rola ezbaian geratzen da, ondorioz, pertsona horretan lanaz haratago doan bazterketa egoera bat sortzen du. Egoera honek estres sakoneko egoera bat sortzen dio pertsonari, autoestimua galtzea eta balio gutxiko sentimendua sortzea, beraz, laneratze prozesu bat hasteko garaian pertsonaren egoeraren dimentsio guztiak kontutan hartu behar dira (diagnostiko soziala). Laneratzea ez da bakarrik enplegu bat lortzea, enplegua bera eta dituen baldintzak kontutan hartu behar ditugu ere (egonkortasuna, soldatak, eskubideak). Enplegu gabezia, formazio desegokia, diziplina gutxiko lan ohitura eta portaerak, besteak beste, lan merkatuan sartzeko zailtasunak ematen dituzten hainbat elementu dira. Horiekin batera beste zenbait alderdik ere modu nabarmenean eragiten dute laneratze horretan: etxebizitza gabezia, osasun eskasa, egoera ekonomikoa, formazio gabezia, beraien bizitza antolatzeko gaitasuna, norbanakoaren heltze eskasa, gizarte harreman ahulak, etab. Laneratze prozesuan akonpainamendua burutzea ezinbestekoa bihurtzen da emaitza positiboak nahi badira, formazio prozesu baten bitartez pertsona lan merkatura barneratzea ahalbidetzen duten alderdi guztiak lantzea posible egiten dela ezin daiteke pentsatu. Hori guztia kontutan izanik, laneratzea lortzeko gauzatu behar diren jarduerak definitzeko garaian, pertsona eta bere nortasun ezaugarriak, bere gaitasun eta portaerak, bere abileziak, bere ohiturak, barneratuta dagoen kultura, egoera ekonomikoa eta bizitoki egoera, bere harremanak, bere osasuna ezagutu behar ditugu. Dimentsio hauek guztiak kontutan izanik soilik garatu ahal izango ditugu bide egokiak pertsonen gizarteratzea eta laneratzea gauzatzeko.

1.1.2. Lan-bazterketaren faktore pertsonalak

Aurreko atalean adierazi dugun bezala, gizarteratze-laneratze bidean dagoen pertsonaren egoera aztertzerako garaian, bere bizi eremu guztiak kontutan hartu behar dira: ekonomia, bizikidetza, pertsonala, osasuna eta gizartea. Baina, laneratze prozesuetan barneratzen diren pertsonekin burutu behar diren formazio eta enplegu programei dagokion gaia zentratzeko, norberaren eremuan zentratutako gara, pertsonarekin burutu beharreko esku-hartzea doitu ahal izateko funtsezko eremua baita. Enplegurako programa desberdinetara joaten diren langabetuen egoeraren gaineko ikerketa batean, pertsona hauen balorazioa batez bestekoaren, eremu guztietan, azpitik dagoela egiaztatu zen; bereziki “gizarte erlazioak” eta “lan eremuan”. Gizarte erlazioen eremuan, programa hauetara joaten diren pertsonek egoera okerragoa duten

alderdiak daude. Alderdi hauek ondorengoak dira: lagunak izatea, onartua eta kontuan hartua izatea, gatazkak konpontzen jakitea, besteek egindako kritikak onartzen jakitea, norberaren ideiak izatea, lankideei laguntzea, besteen lekuan jartzea, testuinguru desberdinetara egokitzen jakitea eta pertsonekin eta konpromisoekin leiala izatea. Lan eremuan, enplegua bilatzeko gaitasunaz gain, egoera oker batetik abiatzen diren alderdiak hauek dira: ekintzaile izateko ekimena eta gaitasuna, lana planifikatzeko eta taldean lan egiteko gai izatea, lanean gatazkak konpontzen jakitea, lanerako beharrezkoak diren materialak aurreikustea, aurreikusitako epeak betetzea, lanean kontzentratzea eta lanean kalitatea bilatzen jakitea. Egiaztatu daitekeen bezala, bi eremu hauek giltza dira laneratzea lortzeko garaian. Laneratzea enplegu bat lortzea baino, lanean egonkortasuna eta kalitatea izatea bezala ulertuz.

1.2. Gizarte diagnostikoa

Eusko Jaurlaritzaren, Gizarte Zerbitzuen 12/2008 Legearen 20 artikuluan, gizarte zerbitzuen eskuhartze irizpideetan homogeneotasuna bermatzen duten tresna tekniko komunak elaboratuko direla adierazten da. Helburu hau lortzeko gizarte diagnostiko eredua elaboratu zen. Eredu honen bitartez diagnostiko sozial sakon bat egitea posible da, horretarako, bizitza eremuetatik banatuta dauden adierazle sorta bat erabiltzen gu. Gizarte zerbitzu sisteman arreta egin behar den edozein kasuistika jasotzea posible egiten du, oinarrizko gizarte zerbitzuetatik hasi eta bigarren mailako arreta zerbitzuen jarduera espezializatuetara.

1.2.1. Tresna

Diagnostiko sozialak 171 adierazle zehazten ditu, dimentsioetan sailkatuta eta era berean, hauek bost bizitza eremuetan banatuta: ekonomikoa, bizikidetza, pertsonala, osasuna eta gizarte. -

Eremu ekonomikoa, ondorengo dimentsioekin: o

Egoera ekonomikoa: merkatuan burututako partaidetzaz okupatzen da, gizartean egiten den partaidetzaren zati bat bezala, gurea den bezalako gizarte batean ezinezkoa da gizarteratzea lorpeneko gaitasun minimo bat izan gabe.

Okupazio, lan egoera: ekoizpenean dagoen partaidetzaren azterketaz arduratzen da, gaur egun, integrazioaren edo gizarteratzearen espazio pribilegiatu batean osatzen dena.

Egoitza egoera: egoitza, hiritartasun eta laneko araudi esparruaren inguruko pertsonaren egoera aztertzen da.

Bizikidetza eremua, dimentsio hauek barneratzen ditu: o

Egoitza eta etxebizitza egoera: etxebizitzaren egoera, norberaren eta familiaren bizikidetzako espazio bat bezala lantzen du eta lekua (auzoa) bizikidetza komunitarioaren euskarria bezala.

Lotura afektiboak eta gizarte laguntzaren harrera: pertsonaren harremanak eta

lotura afektiboak aztertzen ditu, baita jasotzen duen laguntza soziala ere.

Erlaziozko egoeran bizikidetzaren eremuan: familia funtzionamendua baloratzen du, familia eta auzo bizikidetza erlazioetan gatazka dagoen ala ez zehaztuz.

Eguneroko bizitzaren antolamendua: pertsonaren egunerokotasunaren bizitza eta antolamendu erregimena aztertzen ditu.

Bizikidetza erlazioak beste testuinguruetan: pertsonaren interakzioak, parte hartzen duen beste testuinguruetan.

Eremu pertsonala, ondorengo dimentsioekin: o

Konpetentziak eta gizarte trebeziak: pertsonak eguneroko egoerak konpontzeko dituen trebeziak baloratzen dira. Ulermen eta komunikazio erraztasunarekin estuki lotuta dago; baita, emozioen auto-kontrolarekin ere.

Hezkuntza, formazioa eta trebakuntza: pertsonak duen formazio eta informazio edukiaz arduratzen da.

Bizitza dinamismoak: pertsonak norberarengan duen konfiantza baloratzen da, segurtasuna eta borrokarako gaitasuna, norbanakoaren identitatea eta autoestimua.

Babeserako sistemen erabilera: gizarte babeserako sistemekin pertsonak dituen interakzioez arduratzen da.

Osasun eremua, dimentsio hauek barneratzen ditu: o

Osasun egoera: osasunaren egoera orokorra baloratzen du maila desberdinetan: gorputz, buru, emozio edo espiritu mailan.

Lan desgaitasuna eta ezgaitasuna: ekoizpenean, familia, gizarte eta komunitate inguruan edo eguneroko bizitzaren garapenean partaidetza oztopatzen edo zailtzen dien, nolabaiteko desgaitasuna bati lotuta dauden faktore posibleak balioztatzen ditu.

Gizarte eremua, ondorengo dimentsioekin: o

Gizarte onarpena eta eguneroko bizikidetza komunitarioa: pertsonari zuzendutako gizarte onarpen ego ukapen egoerak baloratzen ditu, berak mantentzen dituen gizarte erlazioetan dauden zailtasunak edo aukerak aztertzen ditu.

Gizarte eta araudi ingurunera egokitzea: pertsonak bere portaerak gizarte arauetara nola doitzen dituen balioztatzen da.

Gizarte erlazioak izatea eta gizarte partaidetza egitea: pertsonaren gizarte partaidetzaz eta gizarte erlazioez arduratzen da.

1.2.2. Eremu pertsonala: dimentsioak eta enplegagarritasunean duen eragina

Diagnostiko sozialaren eremu guztietatik, pertsonen konpetentziak eta trebetasunak neurtzea posible egiten duen eremua pertsonala da, pertsonekin eta ingurunearekin duen erlazioaren arabera. Eremu honetan pertsonak dituen trebeziak baloratzen dira, eguneroko egoerei aurre egiteko eta konpontzeko duen garaitasunari dagokionez, baita zailtasunak eta gatazkak ere. Ulermen eta komunikazio erraztasunarekin estuki lotuta dago; baita, emozioen auto-kontrolarekin ere Eguneroko bizitzako erronkei aurre egitea eta egoera, pertsonarentzat eta bera bizi den gizarte ingurunearentzat modu egoki batean konpontzea posible egiten duen, portaera egoki eta positibo bat izateko beharrezkoak diren gaitasunak eta jokaerak lantzen dira. Garrantzitsua da nabarmentzea, bereganatutako eta ikasitako (ez dira nortasunaren ezaugarriak) portaera multzo bat direla, baita konplexuak ere, besteenganako interakzioan martxan jartzen direlako. Eremu honetara lotutako konpetentziak ondorengoak dira: o

Gizarte konpetentzia: komunikatzeko, adierazteko eta gizartean erlazionatzeko gaitasunak dira. Elkarren artean erlazionatzeko eta komunikatzeko jarduerak, sentimenduak adierazten jarduerak barneratzen ditu, baita entzuteko, negoziatzeko eta emozioak eta sentimenduak kudeatzeko jarduerak ere. Interakzio eta komunikazio, asertibitatea, sentimenduen adierazpena, gatazkak konpontzeko trebeziak eta frustrazioaren aurrean tolerantziako oinarrizko trebeziak barneratzen dira.

Konpetentzia kognitiboa: pertsonak dituen eta praktikara eramaten dituen trebeziei egiten dio erreferentzia, bere beharrak eta erlazionatzen den pertsonen beharrak ulertzeko, bere egoera modu errealista batean aztertzeko eta egoerei aurre egiteko eta aurreikuspenak egiteko. Pentsamendua modu eraginkor eta eraikitzailean erabiltzeko gaitasuna bezala definitu daiteke. Hizkuntza ulertzea eta adieraztea, memoria, arreta eta kontzentrazioa mantentzeko gaitasuna, auto behaketa, norberaren egoera aztertzeko gaitasuna eta hirugarrenen beharren behaketa barneratzen dira. Baina baita, laguntza eskatzeko eta aholkua jarraitzeko gaitasuna, egoerei aurre hartu eta aurreikuspenak burutu, dituen laguntzak eta baliabideak ebaluatu eta bulkadak auto-kontrolaz maneiatzeko gaitasuna ere.

Konpetentzia instrumentala: ekintzarako eta jarduerarako pertsonak duen gaitasuna da. Izaera tekniko eta instrumentala duten gaitasun metodologikoetan oinarritzen da, egunerokotasunean beharrezkoak direnak, ahalik eta autonomia maila handiena lortuz. Lagunak egin eta mantentzeko, baliabide komunitarioak erabiltzeko, bizitza komunitarioan parte hartzeko eta antolatzeko eta aisialdia antolatzeko trebeziak barneratzen ditu.

Beste konpetentziak eta trebeziak: gizarte, komunikazio, kognitibo eta instrumental motako trebeziak jasotzen dira, ondoren adierazten diren hainbat alderdi jasotzen dituzte: norberaren zaintza, beste pertsonekin elkarbizitza, erabakiak hartzea automatikoki, bizitza krisiei aurre egin, bizitzeko leku bat bilatzea, enplegu bat bilatu eta mantendu eta gizarte babeserako sistemak erabili

eta bere eskubideak baliatu. Enplegurako programen garapenean eta gizarteratzeko enpresen kudeaketan gure esperientziatik abiatuz, enplegu programetara gerturatzen diren pertsonek azaltzen dituzten zailtasun nagusienak hauek dira: -

Interakzioko eta komunikazioko oinarrizko trebeziak: bereziki frustrazioaren aurrean tolerantzia, enpatia eta asertibitatearekin erlazionatutako alderdi guztiak.

Oinarrizko konpetentzia kognitiboak: oinarrizko konpetentzia kognitiboek (arreta, memoria, kontzentrazioa, etab.) oro har zailtasunik adierazten ez badute ere, askotan, beraien egoera errealismoz aztertzeko zailtasunak behatzen dira, baita kausalitateko atribuzio prozedurari dagokionez ere.

Laguntza eskatzeko eta aholkua jarraitzeko gaitasuna: interakzioko eta komunikazioko oinarrizko trebeziak aurrera eramateko zailtasunekin erlazionatuta.

Ekintzei aurre hartzeko eta aurreikuspenak gauzatzeko gaitasunak: askotan pertsonek egoerak etorri zaizkien modura bizi behar izan dituzte, ez dute planifikatzeko beharrik eta etorkizuneko egoerak aurreikusteko beharrik ikusten, konpondu beharreko egoera egungoa delako.

Eskuragarri dituen laguntzak eta baliabideak ebaluatzeko trebeziak. Baliabide komunitarioak erabiltzeko gaitasunarekin eta hainbat alderdirekin erlazionatuta, gizarte eskubideak edo babes edo gizarte partaidetza sistemen gaineko informazioa, besteak beste.

Bizitzako krisiei aurre egiteko trebeziak: norberaren krisi une edo egoeren aurrean, ordu arte lortutakoa kulunkan jartzea maiz ematen da.

Enplegu bat bilatzeko eta mantentzeko trebetasunak: lan merkatua aldatuz doan ikuspegitik bereziki, eta horrekin batera, sartzeko baldintzak, metodologiak, etab. Pertsonek aldaketen aurrean adierazten duten erresistentziarekin batera, prozesu hauek zailtzen dituzte kasu gehienetan.

Hori guztia kontuan hartuta, eta eskuratutako eta ikasitako portaerak direla gogoratuz (ez nortasunaren ezaugarri bat), enpleguko programen helburuak lortzeko funtsezko alderdiak izanik eta modu egonkorrean lan merkatuan txertatzen saiatzen; beharrezkoa da alderdi hauek pertsonaren akonpainamendu prozesu guztian zehar lantzea.

1.3. Enplegagarritasuna neurtzeko erabilitako tresnak

Atal honetan Lanbidek (Enpleguaren Euskal Zerbitzua) duen tresna eta EmaĂşs Gizarte Fundazioan jarraitzen ditugunak aztertuko ditugu, gizarte diagnostikoaren gakoak jarraituz.

1.3.1. Lanbide

Hasierako elkarrizketan pertsonaren alderdi desberdinen inguruko informazioa jasotzen da, pertsona horren enplegagarritasuna balioztatzeko.

Galdesorta bost ataletan banatuta dago: informazioa, motibazioa, planifikazioa, trebeziakkonpetentziak, auto-enplegua. Galdesorta lan merkatura oso zuzenduta dago, ondorioz, diagnostiko sozialaren norbanakoaren eremuan jasota agertzen diren gaitasuna eta trebezia asko ez dira jasotzen. Hala ere, diagnostiko sozial horren antzeko gaitasunak eta trebeziak agertzen dira, baina beti lan eremura lotuta, beraz, zaila izaten da diagnostiko egoki bat izatea lan eremutik haratago. Ondorioz, lan merkatuan barneratze egoki baterako ezinbestekoak diren alderdiak ez dira lantzen. Beste alderdi batzuen artean, inguruko informazio eskuratzea, ekimena eta autonomia enplegu bilaketa prozesuetan, norberaren interesen eta helburuen definizioa eta norberaren ezaugarrien deskripzioa barneratzen dira. Beste hainbat alderdi ere lantzen dira: komunikazio trebeziak, egoera berriei aurre egiteko gaitasuna eta egoera zailei aurre egiteko eta irtenbideak bilatzeko gaitasuna. Ikus daitekeen bezala, galdesorta honetan ez dira prozesuaren garapenerako funtsezkoak diren gaiak lantzen, aurreko puntuan aipatutako asko bezala eta agertzen direnak, lan inguruko azterketara bideratuta daude, garrantzitsua den eta pertsonaren egoera sakonean ulertzeko posible egiten duen informazio asko kanpoan utziz eta beraz, pertsonari hobeto egokitzen zaion ibilbide bat aktibatzea posible eginez.

1.3.2. EmaĂşs Gizarte Fundazioa

Gizarteratzeko enpresan lan egitera sartuko diren pertsonen konpetentzia profila burutzerako garaian, pertsona horren egoera aztertzen da eremu desberdinetatik. Biltzen den informazioan honakoak daude: pertsonaren jarrera, ezagutzak, lan ohiturak eta bere trebeziak. Ikus daitekeen bezala, lan merkatura sartzeko prozesuarekin estuki lotuta dauden alderdiak baino gehiago lantzen diren galdesorta bat da. Zailtasun gehien aurkitzen ditugun alderdiak eta 1.2.2 puntuko amaieran biltzen ditugunak, konpetentzia profilean jasota agertzen dira, diagnostiko sozialeko joera sendo bat duen profila delako. Enplegagarritasuna lantzen den unean, jarreren eta trebetasun sozialen eremuetan ikus daiteke modu argian beste alderdi batzuk barneratzen direla, laneratze egoki bat izateko guretzat funtsezkoak diren beste alderdi batzuk. Jarreren artean hauek dira aztertzen ditugun alderdiak: norberaren zaintza, lan egiteko eta ikasteko interesa, erantzukizuna, errespetua, ekimena, autoestimua eta gainditzeko nahia, frustrazioaren aurrean tolerantzia, emozioen kontrola, pazientzia, konfiantza eta segurtasuna norberarengan, eta baliabideen eta denboraren kudeaketa. Trebezia sozialetan ondorengoak aztertzen ditugu: komunikazioa, enpatia, gatazkak negoziatzeko eta konpontzeko gaitasuna, kritikak onartzea, bulkaden kontrola, erabaki hartzea, entzute aktiboa eta asertibitatea. Hau horrela izanik, diagnostiko honetan oso kontuan hartzen dira gizarte eremuan jasotzen diren konpetentziak eta gaitasunak, eta laneratze prozesu egokiak garatzeko beharrezkoak dira lantzea.

1.4. Konklusioak

Konklusioak gauzatzeko, Bidasoa Activa eta Emaús Gizarte Fundazioko pertsonen iruzkinetan oinarrituko gara, laneratze prozesuan funtsezkoak diren eremuen inguruan burututako iruzkinetan. Gizarteratzea enpleguko egoera bat bezala, soldata duin batekin eta lan eskubideak beteta dituena bezala definitzen badugu, pertsonak nahikoa garatutako eremu multzo bat izango dituela ziurtatu dezakegu, lan merkatura barneratzean eta bere lanpostuaren garapenean sortuko diren egoerei aurre egiteko. “Funtsezko alderdi bat dago, norberaren zaintza, pertsona batek gutxiengo eskakizunak betetzen ez baditu, ezin daiteke lan merkatuan barneratu”. Postu hauetan, enpresariek, pertsonek egun guztian zehar portaera zuzena izatea bilatzen dute, bajoi bat ez izatea. Ondorioz, pertsona helduak eskatzen dira, gazteek kualifikatuta ez dauden postuetan lan huts egite arazoak izaten dituzte. Kasu honetan, adin gehiago izatea aldekoa izaten da. “Lan egiteko gogoa izatea eskatzen dute, pertsona horrek lanerako duen aurretiko jarrera. Formaziorik gabeko pertsona batek lan egiteko gogoa nabarmendu behar du, aurretiko jarrera hori”. Ezagutzarik gabeko eskaintza bat kudeatzen denean, autonomia balioztatzen da, irtenbideak bilatzen jakitea. Pertsonaren trebeziak funtsezkoak dira, egoten jakitea, isiltzen jakitea. Proaktibitatea funtsezkoa da eta adierazten jakin behar du. Bizikidetza eremua ez da nabarmentzen den eremu bat. Lankideekin egoten jakitea ez da hain garrantzitsua; hala ere, elkarrizketan, bere eguneroko bizitzaren antolamendua aztertzen da: garbitasuna, lasaitasuna hitz egiteko garaian, bere ideiak adierazteko modua, galdetzea. Alderdi hauek nabarmendu behar dira eta bizikidetza eremuan egon arren, norberaren parte sendoa dute. “Norbanakoaren eremua da garrantzitsuena, pertsona osoa dela ikustea, orekatua, azken batean naturala, elkarrizketan gutxietsi gabea, NATURALTASUNA”. Norbanakoaren eremua faktoreen sintesi bat da, bizitza pertsonala konpondua badu eta familia bizitza orekatua, profesional eremuan modu egokian egongo dela pentsatzen da. Pertsonaren egoera zein den adierazten diguten alderdiak daude eta hauek oso kontutan hartu behar ditugu. Entzuteko gaitasuna, entzuten dakien pertsonak hitz egiten dakielako eta oinarri batekin egiten duelako. Entzuteko gaitasuna funtsezkoa da lanpostuaren funtzioak burutzeko. Emozioen kudeaketa ere garrantzitsua da, ahots tonuak pertsona nolakoa den eta lanpostu horretarako egokia den adierazten digu, hitz egiteko moduak pertsona horren lan egiteko modua adieraziko digu.

Maila kognitiboan zailagoa da adieraztea, baina elkarrizketan ideia bat ateratzen edo esperientzia bat adierazten jakitea garrantzitsua da, positiboa dena elkarrizketara eramanez. Sentimendu bat adierazi dezakeen pertsona batek garapen kognitiboa altua duela adierazten du eta enpresariarekin enpatizatzea lor dezake. Garrantzitsua da ere gaitasunak modu positiboan hitzez adieraztea. Bere mugak hitzez adierazteko gai den pertsona batek, maila kognitiboan zailtasuna aztertzeko gai izango da, laguntza behar izanez gero, pertsona horrek duen gaitasunaren adierazle da. â&#x20AC;&#x153;Pertsona geroz eta naturalagoa izan, geroz eta lasaiago eta seguruago azaldu, orduan eta aukera gehiago izango ditu, norberaren egonkortasuna eta etor daitezkeen egoerak konpontzeko nahikoa gaitasun kognitiboa islatzen duelakoâ&#x20AC;?.

2. GIZARTERATZEKO

EREDUAK

2.1. Laneratzeko eredua 2.1.1. Lan bazterketa

Ikerketa honetan norbanakoaren dimentsioan oinarrituko gara, pertsonen laneratze prozesua aztertzeko garaian. Laneratze ereduen kasuan, identifikazio ezaugarri baten arabera (adina, generoa, desgaitasuna) definitzen diren programak daudela jakitun gara. Pertsonak duen enplegagarritasunaren arabera definitzen diren beste baliabide batzuk ere izan badaude, eta baliabidea nork kudeatzen duen pertsonaren arabera, pertsonaren laneratze egoki baterako funtsezkoak diren norbanakoaren alderdiak lantzeko posiblea egiten duen azterketa barneratzen du. Garrantzitsua da kontutan izatea, baliabide desberdinak gizarteratzeko ibilbide baten esparruan erabiltzen direla, eta pertsonek enplegagarritasun mailan dituzten gabezien arabera antolatzen direla, beraien laneratzea lortzeko. Baliabide hauek gizarteratze klabean pentsatuta daude, laneratze prozesuen bitartez, eta aurreko kapituluan ikusi dugun bezala, enplegagarritasunari lotutako alderdietan oinarritzen dira ia bere osotasunean. Bazterketa egoeran edo egoteko arriskuan dauden pertsonen atzemateak garrantzia berezia hartzen du, normalizatutako baliabideen zirkuituetatik kanpora dauden pertsonak direlako. Atal hau amaitzeko kuadro bat azaltzen dugu. Bertan, programa desberdinak agertzen dira, programetara barneratzen diren pertsonei gauzatzen zaien akonpainamenduari dagokion baliabidearen intentsitatearen arabera eta baliabide honetan parte hartzen duten pertsonek duten enplegagarritasun mailaren arabera.

2.2. Lanerako baliabideak

Gure inguruan dauden laneratzeko baliabide motak modu erraz batean definituko ditugu, lan merkatuarekin gertutasunaren edo urruntasunaren arabera. 2.2.1. Okupazio eta aurre-laneko tailerrak

Lan merkatutik urrunduta dauden pertsonei zuzendutako â&#x20AC;&#x153;exijentzia baxukoâ&#x20AC;? baliabideak dira eta hauen helburua, lana oinarrizko gizarte trebezien garapenaren erlazionatutako gaietan eskuhartzeko tresna bat bezala erabiltzea da. 2.2.2. Gizarteratzeko eta laneratzeko programak

Hauen helburua formazio prozesuen hasiera da, lan praktikak ere burutzen direlarik aldi baterako lan kontratuen bitartez, komunitatearentzat baliagarri soziala duten enplegu eremuetan. 2.2.3. Gizarteratzeko enpresak eta enplegurako zentro bereziak

Enpresari logika laguntzako, segimenduko eta gizarte akonpainamenduko esku-hartze multzo batekin konbinatzen dute, lan merkatura sartzeko ezinbestekoak diren gizarte eta lan ohiturak bereganatzen laguntzen dituztenak. Izaera finalista izan dezakete, horietan bertan enplegu egonkorra sortuz, edo iragankorra, hau da, babestutako lan espazio bat eta ohiko lan merkatuko lan baten arteko zubia eginez. 2.3. Norbanako eta gizarte alderdiak barneratzea gizarteratzeko programetan

Gizarteratze prozesuetan norbanakoaren dimentsioari dagokion datuak biltzen joan ahala, gizarteratzeko prozesuak modu hobean diseinatzea posible izango da, baita prozesu honetan erabiliko diren baliabide berriak ere. Baliabide hauek, bazterketa egoeran edo egoteko arriskuan dauden pertsonen beharrei, gabeziei eta interesei modu egokiago batean gerturatzea lortu behar da. 2.3.1. Bazterketa arriskuan dauden pertsonen hobekuntza eta formazio beharrak

EmaĂşsek burututako ikerketa batean, bazterketa egoeran edo egoteko arriskuan dauden pertsonen hobekuntza beharrak aztertzen ditugu. Horretarako egungo egoera behatu genuen, garrantzia edo beharra etorkizunean, eta bi neurrien arteko desberdintasuna. Gehien intziditu behar diren alderdiak, egungo balioa etorkizunean behar denetik oso urrun dagoelako, ondorengoak dira: -

Enplegu bilaketarako trebeziak (lan eremua)

Lana planifikatu (lan eremua)

Lidergo gaitasuna (erlazio eremua)

Konpetentzia sozio-pertsonalak (erlazio eremua)

Oinarrizko lan formazioa (lan eremua)

Familia erlazioak orokorrean (familia eremua)

Lorpeneko motibazioa (eremu kognitiboa)

Harreman profesionalak (lan eremua)

Osasun ohiturak (osasun eremua)

Ongi burututako lanari bideratutako sentsibilizazioa (lan eremua)

Lan eremuko alderdi asko dauden arren, aurreko kapituluan landu dugun, norbanakoaren dimentsioari erreferentzia egiten dioten beste alderdi asko ere, izan badaude. Lehenengo datu honetatik abiatuz, pertsona hauek dituzten formazio beharrak aztertzea erabaki genuen. Formazio ibilbidea diseinatzerako garaian, funtsezko alderdi bezala agertu zirenak ondorengoak izan ziren: -

Enplegu bat izateko trebeziak (lan eremua)

Norberaren autoestimuaren bultzada (eremu kognitiboa)

Gainerakoak errespetuz kritikatzen jakitea (erlazio eremua)

Lan merkatuko aukerak ezagutzea (lan eremua)

Kritikak onartzen jakitea (erlazio eremua)

Hautaketa elkarrizketetan jarduten jakitea (lan eremua)

Informatika ezagutzak (lan eremua)

Gatazkak konpontzen jakitea (erlazio eremua)

Besteek onartzea eta kontutan hartua izatea (erlazio eremua)

Lanean gatazkak konpontzeko gai izatea (lan eremua)

Ikus daitekeen bezala, formazio beharrak lan eta erlaziozko trebezia eta gaitasunetan oinarritzen dira eta norberaren autoestimuak ere garrantzia handia du. Formazio beharrak zerrendatuz joango bagina, joera mantendu egiten da, hala ere erlaziozko trebeziek protagonismo handiagoa hartzen dute. -

Ulertu eta besteen lekuan jartzea (erlazio eremua)

Testuinguru desberdinetara egokitzen jakitea, malguak eta toleranteak izatea (erlazio eremua)

Enplegu posibleen informazioa lortzea (lan eremua)

Lanbide baten oinarriko ezagutzak (lan eremua)

Lagunak izatea (erlazio eremua)

2.4. Formazio pautak, norbanako, gizarte eta lan alderdietan

Atal honetan, norberaren, gizartearen eta lan alderdietako esku-hartzea kontutan hartzeko garaian interesgarriak azaldu diren beste zenbait alderdi barneratuko ditugu. Helburu nagusia berdina izanik, bazterketa egoeran edo egoteko arriskuan dauden pertsonen laneratzea. 2.4.1. Norbanako alderdiak

Norbanako alderdiei dagokionez ondorengo pautak adieraz ditzakegu: -

Pertsonen norberaren beharrak zeharkako moduan edo modu espezifiko batean landu daitezke. Norberaren formazio lana, lan aurretiko edo lan formazio batera bideratuta dauden ekintzen testuinguruan gauzatzen da. Talde dinamikak edo orientazio pertsonalen bitartez egindako lan espezifikoago bat ere existitzen da.

Aukera pertsonalen, lan proiektuen eta lan errealitateen artean nolabaiteko egokitzapen bat existitu behar du. Zeregin garrantzitsu bat, pertsonen aukera errealen eta lan helburuen arteko elkarrekikotasun bat ezartzea da.

Gizarte eta lan formazioan norbanakoaren helburuak proposatu behar dira. Lanbide baten ikaskuntza zehatzarekin batera beste zenbait helburu garrantzitsu daude: gabeziak aztertu, motibazioa landu, alfabetatu, konpromisoak betetzeko gai izateko prestatu, hainbat ohitura bereganatu. Laneko konpetentzia zehatzekin batera, pertsonalagoak diren beste oinarrizko konpetentzia batzuk bereganatzea lortu nahi da.

2.4.2. Gizarte alderdiak

Gizarte alderdiei dagokionez ondorengo pautak adieraz ditzakegu: -

Lan metodo bat, laguntzak ematen dituen taldeetan burututako lana da. Taldea zeregin eta jarduera askoren testuingurua da. Taldea ez da laneko giroa eta antzezlekua bakarrik, erantzunak ematen ditu, eskaerak egiten ditu, jarduerak proposatzen ditu.

Instituzio-bizitza ere topaleku bat da. Instituzio-bizitza aurretik ezagutzen ez ziren pertsonen topaketarako aukera bat da. Instituzio topaketa horretan, noiz behinka, harreman eraginkorrak sortzen dira.

Laneratzeak trebezia sozialak eskatzen ditu. Enplegurako trebezia sozialak balore, arau eta gaitasunen sare bat dira. Garbitasuna, puntualtasuna, konpromisoa trebezia sozial hauek ezaugarriak dira.

Instituzio bizitzak, taldeko bizitzak bere eskakizunak ditu. Instituzio eta talde oro erregulatuta dauden espazioak dira: ordutegiak, asistentzia konpromisoa, tresnak zaintzea, pertsona desberdinen arteko gatazken konponketa, hainbat sustantzien kontsumoaren debekua.

2.4.3. Lan alderdiak

Azkenik, lan alderdietarako, esperientziak hainbat pauta ematen dizkigu. Pauta horiek hauek dira: -

Tailerrak formazio baliabide garrantzitsu bat dira. Lan aurretikoak edo okupazio formazioa izan daitezke. Lan aurretiko tailerrak lanbide batekin erlazionatuta daude eta hauen asmoa, lanbideen hainbat elementu ikastea eta norbanakoaren eta gizartearen motako formazio helburuak lortzea da. Okupazio formazioko tailerrak lanbide baten prestaketarako bideratuta daude.

Laneratzeari dagokionez, egin beharreko formazio lan mota aztertzeko, bere formazio egoeratik abiatu behar da eta akonpainamendu beharrak diagnostikatu behar dira. Kualifikazio baxua edo gabezia laneratzeko oztopo bat da. Hainbat kasutan lana aurkitzea ez da nahikoa izaten, lanpostuan akonpainamendua egitea edo enpleguaren hasieran formazioa jasotzea beharrezkoa da.

Laneratze egoki bat izateko formazio arretak dimentsio oso desberdinak hartzen ditu. Eguneroko errutinak lantzen dira, eguneroko bizitzako trebeziak, bai norbanakoak bai gizarte eta lan trebeziak.

Lanpostuko akonpainamenduak fase batzuk edo jarduera sekuentzia tipiko bat ditu: lanpostuaren analisia, lanposturako formazioa, akonpainamendua, laguntza kentzea eta jarraipena. Sekuentziazko eskema hau baliagarria da desgaitasuna duten pertsonentzat, baita gizarteratze prozesuan dauden beste zenbait kolektiboentzat ere. Akonpainamendu beharra laguntza berezi bat bezala ulertzen da, arau eta eskakizun zehatzak dituen merkatu lehiakor batean.

Ohiturak eta jarrerak sortzeko, ekoizpen eta zerbitzu sektoreko jarduera tipikoekin tailerrak antolatzen dira. Bere helburua ez da bakarrik formazioa ematea lanean azkar barneratzeko; helburua da baita norberaren, gizarte eta lan bizitzarako garrantzitsuak diren alderdi pertsonaletan eta sozialetan formatzea ere.

Okupazio tailerretan, praktika profesionaletan, laneko lekuetan egotea garrantzitsua da lan formaziorako. Praktiketan pertsonak mundu errealarekin harremanetan jartzen dira, lanbidean eskatzen diren konpetentzia espezifikoetara gerturatzen dira, lan eskakizunak ezagutzen dituzte. Enpresa kolaboratzaileak eskuragarri izatea garrantzitsua da, praktikak egiteko aukera errazten duelako, baita laneratzeko aukera bat direlako ere.

Gizarteratzea errealitate integrala eta globala da. Norberaren, gizartearen eta lan alderdiak biltzen ditu. Norbanakoaren eraikuntzako helburuak izatea ezinbestekoa da, baina pertsonak bizi diren eremu desberdinetan arreta jartzea beharrezkoa da: familia, aisialdia, lana.

2.5. Konklusioak

Pertsonak pasatzen dituen programa desberdinak (okupazio eta lan aurretiko tailerrak, gizarteratzeko eta laneratzeko programak eta enplegurako zentro bereziak) erakusten dituen enplegura bideko eskailera egokia da maila teorikoan. Baina errealitatean, okupazio tailer batean sartzen den pertsonarentzat oso zaila da jauzia ematea. Zaila da okupazio tailerreko pertsonak

betetzeko profilak dituzten enpresak bilatzea. Ez da enplegura bideko eskailera bat, konpartimentuak baizik eta batetik bestera pasatzea oso zaila da. Errazagoa da gizarteratze eta laneratzeko programetatik gizarteratzeko enpresetara edo enpleguko zentro berezietara pasatzea, okupazio tailerretatik gizarteratzeko eta laneratzeko programetara pasatzea baino. Ondorioz, garrantzitsua da akonpainamendua egotea.

enplegagarritasuna

lantzen

duten

programa

guztietan

“Enpleguan dagoen pertsonak norberaren zaintzako minimo batzuk ditu, langabezian dagoen pertsonak ez dituenak. Eta buruzko mailan berdina da, aurkitzen ez duzunez eta dena frustrazioak direnez konfiantza galtzen joaten zara” “Langabezian dagoen pertsona ez dago on, off dago” Deitzen bazaie aktibatu egiten dira eta aktibazio mailan jarri dela antzeman egiten da, ondorioz, norberaren ohiturak lanpostuan burutuko duen lanaren isla da. Baina benetan lehiakortasunari ez zaio hainbesteko ardura jartzen, ez dute langile onena bilatzen, gogo gehien dituen langilea baizik. Integratzen den pertsona bat nahi dute, egonkorra dena, ez dute onena nahi. “Sarrerako hesia ez da pentsatzen den bezain altura, uste dutena baino gertuago dago”

3. BIDASOA ESKUALDEKO

INFORMAZIO SOZIOEKONOMIKOA

Atal honetan eskualdeko oinarrizko datuak bilduko ditugu, aurreikusitako esku-hartzea garatu behar dugun testuingurua ezagutzeko erabilgarriak izango diren datuak. Garrantzitsua da kontuan hartzea eskualdea bi herrialde desberdinetako hiru herriek osatzen dutela, eta beraien egitura ekonomikoak guztiz desberdinak direla. Hori horrela izanik, datuak herri bakoitzaren arabera banakatzen saiatuko gara, nahiz eta Hendaiaren kasuan (Frantzia) askotan ezin izango dugu banakatze hori burutu. 3.1. Sarrera

Bidasoa-Txingudi eskualdeak guztira 96.166 biztanle zituen 2015ean, eta horrenbestez, km2-ko 1.208,1 biztanleko dentsitatera iritsi da dagoeneko. EGAILAN, Eusko Jaurlaritzaren prestakuntza eta enplegua sustatzeko Elkarte Publikoak eskainitako datuen arabera, 36.548 lagunek osatzen zuten Bidasoa Behea eskualdeko biztanleria aktiboa. LANBIDEn izena emandako langabetuen kopuruari dagokionez, abenduaren 31n 5.423 langabetu ziren guztira, eta horrek esan nahi du %14,3 ingurukoa zela langabezia tasa biztanleria aktiboaren gainetik. Era berean, 2015 urtean Bidasoa Behean formalizaturiko kontratuak 22.000 ziren guztira. Aipatzekoa da, Gipuzkoan guztira egindako kontratuei dagokionez %87koa zela eskualdeko kontratuen partaidetza, ehuneko hori aurreko urtekoaren antzekoa izanik. 2015 urte amaieran Gizarte Segurantzako afiliazioak 22.379 pertsona ziren, 17.753 Irunen 4.626 Hondarribian. Eskualdeko hezkuntza zentroetako ikasleak 11.990 pertsona ziren 2015ean. Matrikulazioen %61 ikastetxe publikoetan egin da eta gainerako %39 zentro pribatuetan. Bidasoako kanpusean (Mondragon Unibertsitatea) 288 ikasle ari ziren ikasten, bai eskualdetik bai beste udalerri batzuetatik etorriak. Eskualdeko enpresa ehuna, 2015 urteko amaieran, 6.731 establezimenduk osatzen zuten; horietan 24.947 langile ari ziren lanean, eta horietatik %78 hirugarren sektorean ari ziren lanean. Lehen sektoreari dagokionez, aipatzekoa da, Hondarribiako ontzidiak garatutako arrantza jarduera bikaina, 25 ontzi eta 279 pertsonako tripulazioarekin, kontuan izanik soilik baxurako azpisektorean jarduten dutela. 2015eko kanpainan 10.038 tona arrain atzeman zituzten eta 15 milioi euro baino gehiagoko diru-bilketa eragin zuten. Eskualdeko industria sektorea 392 establezimenduk osatuta dago eta 3.550 pertsona ari dira horietan lanean. 3.405 pertsona Irunen eta 145 Hondarribian. Eraikuntzari dagokionez, eskualdean 998 establezimendu daude eta 1.503 langile ari dira horretan lanean. Eskualdeko hirugarren sektorean (zerbitzuak) 5.244 establezimenduk osatzen dute guztira eta 19.407 lagun ari dira horretan lanean. Sektore horren barnean nabarmentzen dira:

Merkataritza. 2015 urtean txikizkako merkataritza establezimenduak 1.229 ziren guztira, horietatik %87 Irunen daude. Eskualdeko merkataritza dentsitatea 15,58 establezimendu da 1.000 biztanleko.

Garraioa eta logistika. Eskualdean 272 dira errepideko merkantzien garraioan jarduten duten enpresak. Horietatik %65ak ibilgailu astunak erabiltzen du eta gainerako %35ak ibilgailu arinak. Aurreko urteetako datuei dagokionez, eskualdean kokatuta dauden enpresa kopurua handitu egin dela ikusten da.

Turismoa. Eskualdeko turismo baliabideak etengabe handitzen joatearen helburua, eskualdera geroz eta turista gehiago ekartzea da. 2015 urtean eskualdean 80 ostatu establezimendu zeuden. Establezimendu horiek 10.550 plaza eskaintzen zituzten. Urte horretan zehar, 1,5 egun izan dira bisitariek batez beste igaro dituzten gauak. 2015ean eskualdeko hotel okupazioak %62,1 okupazioa izan zuen batez besteko urteko.

3.2. Biztanleria

2015 urtean, Bidasoa-Txingudi eskualdeko biztanleria 96.166 biztanlera igo zen; azken hamarkadan %3ko igoera bat izanik. 30 eta 59 urte bitarteko biztanleriak eskualdeko biztanleen %45,3 da. 2014 urte amaieran, biztanleria etorkina 6.213 pertsonara igo zen; hauen jatorria kontuan izanik: Errumania (biztanleria etorkinaren %12,1), Maroko (%10,6) eta Portugal (%9,7).

3.2.1. Bidasoa-Txingudiko biztanleria

Bidasoa-Txingudi eskualdea osatzen dute: Hondarribia eta Irun herriek, Euskal Autonomia Erkidegoan eta Hendaia, Atlantiar Pirinioak Departamentuan. Bidasoa-Txingudi eskualdeko biztanleria 96.166 pertsonakoa da, 2015 urtean. Azterketa herri bakoitzaren arabera egiten badugu, Irunek biztanleriaren %64 biltzen du, 61.682 pertsonarekin; Hondarribiak %18a biltzen du, 17.181 pertsonarekin eta Hendaiak, 2015 urte amaieran 17.303 biztanle zituen, eskualdeko biztanleriaren %18. Sexuari dagokionez, Bidasoa-Txingudiko biztanlearen %51,3 emakumeak dira eta %48,7 gizonak. Adin tarteen arabera, multzo handiena 30 eta 59 urte artekoa da, zehazki eskualdeko biztanleriaren %45,3 adin tarte horretan kokatzen da. Eskualdearen biztanleriaren eboluzioa aztertzen bada azken hamarkadan, %3ko igoera eman dela ikus daiteke 2005eko kopuruei dagokionez. Gipuzkoaren kasuan, hazkunde hau %4 ingurukoa izan da.

3.2.2. Migrazio-mugimenduak

Eskualdean erroldatuta dagoen etorkinen biztanleria 6.213 pertsonakoa zen 20141ko amaieran, horietatik %83 Irunen burututako erroldatuei dagokio eta %17 Hondarribian erroldatuta

2015 urteko daturik ez dago

daudenei. Eskualdeko biztanleri guztiari dagokionez, etorkin taldeak %7,9 osatzen du. Erroldatuta dauden etorkin hauen jatorria aztertzen bada eskualdean, kontinenteak kontuan izanik nabarmentzen dira: Europa (biztanleria etorkinaren %41) eta Amerika (zehazki Latinoamerika %27). Jatorrizko herrialdeari dagokionez, eskualdean nabarmentzen dira Errumaniatik datozen pertsonak (biztanleria etorkinaren %12,1), Maroko (%10,6) eta Portugal (%9,7). Beste herrialde hauek ere nabarmentzen dira: Frantzia (%6,1), Nikaragua (%4,8) eta Kolonbia (%4,7). Biztanleria etorkina erroldatuta dauden herriaren arabera bereizten baditugu, Irungo eta Hondarribiako errealitateak desberdinak dira. Horrela, Irunen erroldatuta dauden pertsonen jatorrizko herrialde nagusiak dira: Errumania (%21,1), Maroko (%11,4%), Portugal (%10,9), Kolonbia (%5), Nikaragua (%4,9%) eta Frantzia (%4,8). Hondarribiako kasuan, aldiz, hauek dira herrialdeak: Senegal (%13,8), Frantzia (%12,4), Errumania (%12,3), Maroko (%6,6) eta Nikaragua (%4,4). Irunen biztanleria etorkina %2,6 gutxitu zen aurreko urteari dagokionez. Baina, Hondarribian kontrakoa gertatu zen, biztanleria etorkina %3 igo delarik. Gipuzkoa Lurralde Historikoan, oro har, %0,5eko jaitsiera eman zen aurreko urteari dagokionez.

3.2.3. Zorua eta biztanleri dentsitatea

Bidasoa-Txingudi eskualdea, Irun, Hondarribia eta Hendaia herriak osatzen duten eskualdea, Bidasoa ibaiaren bokalean kokatzen da, bi ibaiertzetan, Txingudiko badian. Bere hedadura azaleran 79,6 km2koa da, horietatik 42,8 km2 Irun herriari dagozkio, 28,8 km2 Hondarribiari eta gainerako 8 km2 Hendaiari. 2015 urte amaieran 96.166 biztanleekin, Bidasoako eskualdean biztanleria dentsitatea 1.208 biztanle km2 bakoitzeko da, Gipuzkoako eta Atlantiar Pirinioaken departamentuko batez bestekoaren oso gainetik (361,1 bizt/km2 eta 89,3 bizt/km2 hurrenez hurren). Hala ere, BidasoaTxingudi eskualdeko herrietako errealitateak oso desberdinak dira. Bere hiri izaerak, bere kokalekuak eta orografiak, baita garapen urbanistiko handiagoak, Irun biztanleria dentsitate edo kontzentrazio altuago duen hiria bihurtzen dute: 1.441,2 bizt./km2; Hondarribia aldiz, Jaizkibel mendiaren magalean, itsas bazterrean, gune natural eta landa gune zabal batekin eta etxebizitzak sakabanatuago duen leku batekin, biztanleria dentsitatea askoz baxuagoa du: 596,6 bizt/km 2. Beste alde batetik, Hendaiak 2.162,9 biztanle km2 bakoitzeko dentsitatea aurkezten du, bere kantoiaren batez bestekoaren oso gainetik (347 bizt/km2), baita Atlantiar Pirinioaken Departamentuari dagokion kopuruaren gainetik ere.

3.3. Formazioa

Formazioaren eremuan ez da aldaketa nabarmenik egon, baina, unibertsitate formazioan eta goi mailako formazio zikloetan hazkunde arina eman da.

3.3.1. Formazio arautua unibertsitatetik kanpo

Bidasoa-Txingudin kokatuta dauden unibertsitate kanpoko formazio zentro arautuetan matrikulatutako ikasleria 15.244 ikasle izan ziren, 2015-2016 ikasturtean. Herriak kontuan hartzen baditugu, Irunek eskualdean kokatuta dauden formazio zentroetan matrikulatutako ikasleriaren %61 du, Hondarribiak eta Hendaiak aldiz, %17 eta %21, hurrenez hurren. Mailak aztertzen badira, haur/lehen/bigarren hezkuntzak matrikulazioen gehiengoa biltzen ditu (%75). Honi jarraitzen diote: Batxiler edo LyceĂŠ-ko (Hendaiaren kasuan) ikastaroak (%11), gradu erdiko formazio zikloak (%3) eta goi mailako formazio zikloak (%6).

3.3.2. Unibertsitate formazioa

Euskal Autonomia Erkidegoan dagoen unibertsitate publikoaren eskaintza zabala eta askotarikoa da. Euskal Herriko Unibertsitatetik (UPV/EHU) eta hain zuzen ere Gipuzkoan, Bizkaian eta Araban kokatuta dauden hiru kanpusetatik, unibertsitate ikasketa aukera zabal bat ikasteko aukera eskaintzen da. 2015-2016 ikasturtean Euskal Herriko Unibertsitateko (UPV/EHU) kanpus desberdinetan, eskualdeko 1.053 ikasle matrikulatu ziren. Logikari jarraituz, gertutasunagatik, Gipuzkoako kanpusa izan zen eskualdeko ikasleek aukeratutako kanpusa, zehazki %72,3, Bizkaiko eta Arabako kanpusak ikasleriaren %16,7 eta %11 aukeratu zuen, hurrenez hurren. Unibertsitate publikoaren kasuan bezala, izaera pribatuko unibertsitate formazio eskaintza oso zabala da ere eskualdean. Hala ere, txosten honetan burutzen den analisian Gipuzkoako Lurralde Historikoan kokatutako unibertsitate pribatuko ikasketen eskaintza aztertzen da soilik. Horrela, 2015-2016 ikasturtean, Gipuzkoan kokatutako unibertsitate pribatuek, Bidasoa Beheko eskualdeko ikasleen 310 matrikulazio izan zituzten, aurreko urteko kopurua baino zerbait handiagoa (%3,7 ikasle gehiago). Matrikulazio hauetatik %53,9 Deustuko Unibertsitatean egin ziren, %29,3 Mondragon Unibertsitatean eta gainerako %16,8 Tecnum Universidad de Navarran. Mondragon Unibertsitatea Euskal Herriko lehenengo unibertsitatea izan da, berak eskaintzen dituen tituluak Goi-mailako Hezkuntzako Europar Espazioaren eskakizunetara egokitzen. Modu honetan, Bidasoako Kanpusean Enpresa Administrazioa eta Zuzendaritza Graduko formazioa eta Estatu mailan irakatsitako ekintzailetza eta berrikuntzan titulu ofiziala irakasten dira, baita Ekintzailetza Lidergoan eta Berrikuntzan Gradua ere. Azken titulazio honetan, lidergo gaitasunaren esperimentazio, ikaskuntza eta garapen espazio ireki baten bitartez, enpresa berritzaileak abian jartzeko gai diren talde ekintzaileak sortzen dira. 2015-2016 ikasturtean, Bidasoa Behea eskualdeko herrietako eta inguruko beste herrietako 288 ikasle formatzen ari ziren. 3.4. Enplegua eta lan merkatua

2015 urtea enplegurako urte ona izan zen, 22.000 kontratu erregistratu zirelako (%10,8 gehiago). Zerbitzuen sektorea izan zen kontratu gehien sortu zuen sektorea, zehazki erregistratutako kontratuen %83. Horrez gain, eskualdean langabetuen kopurua 5.423 pertsonara igo zen; aurreko urteko kopuruari dagokionez %8,9 jaitsi bada ere. Gure lanerako datu garrantzitsu bat, langabetuen %15 kualifikatuak ez diren langileen taldeari dagokio.

3.4.1. Enplegua

Bidasoa Behea eskualdeko biztanleria aktiboa, EGAILANetik hartutako azken datuen arabera, Eusko Jaurlaritzako formazio eta enpleguaren sustapeneko Sozietate Publikoaren arabera, 36.548 pertsona dira, 2015 urteko datuen arabera. Herriak kontuan izanik, %78,3 Irunei dagokio eta %21,7 Hondarribiari.

3.4.2. Kontratazioa

LANBIDEk hornitutako azken datuen arabera, 2014 urteko ekitaldiari dagozkion datuak, urtean zehar eskualdean 22.000 kontratu erregistratu ziren (15.431 Irunen eta 4.426 Hondarribian), aurreko urtean baino 2.143 kontratu gehiago, %10,8 igoera adierazten du. Gipuzkoako lurraldean ere kontratu kopurua igo egin zen, aurreko urtea baino %11,8 gehiago. Bidasoa Behean, 2014 urtean gauzatutako kontratuen ehuneko banaketa sexuaren eta adinaren arabera, kontratuen %50 emakumeei egin zitzaien eta beste %50 gizonei. Era berean, kontratu berrien %62, 25 eta 44 urte arteko pertsonei egin zitzaien. 2014 urtean zehar erregistratutako kontratuen legezko sailkapenean sakonduz, iraupen jakineko kontratuak %91 ziren eta iraupen mugagabeko kontratuak aldiz %9. Iraupen jakineko kontratuen artean, gehiengoa ekoizpenaren egoeraren aldi-batekoak ziren (iraupen jakineko kontratuen %63). Zalantzarik gabe, eskualdean enplegua sortu duen sektore nagusiena zerbitzuen sektorea izan zen. 2015 urtean Irungo bulegoan erregistratutako kontratuen %83 zerbitzuen sektoretik eratorritako kontratuak izan ziren. Beraz, 2014 urtean Bidasoa Behean kontratatutako pertsonaren profila emakumezkoa zela (%50), 25 eta 44 urte artekoa (%62) eta zerbitzuen sektorean (%83) lan egiten zuela ondorioztatzen da. Gehien erabili zen kontratu mota iraupen jakinekoa edo aldi batekoa izan zen (%91) eta egoerazko aldi bateko kontratazio bati dagokion legeko sailkapen batekin (%63).

3.4.3. Langabezia

2015 urte amaieran, eskualdeko langabetuen kopurua guztira 5.423 pertsona ziren, aurreko urtea baino %8,9 baino gutxiago. Gipuzkoan, langabetuen kopurua 46.007 zen, 2013 urtean baino %1,3 gutxiago. Eskualdeko langabetuen biztanleriak Lurralde osoaren %13 adierazten du. Biztanleriaren sexuaren arabera, eskualdeko langabetuen %55 emakumeak dira. Beste alde batetik, adina kontuan hartzen badugu, langabetuen %48 25 eta 44 urte arteko pertsonei dagokio. Maila akademikoari dagokionez, 2014 urtean langabetuen hiru pertsonatik bi bigarren hezkuntzako ikasketak zituen, zehazki, eskualdeko langabetuen %51. Era berean, eskualdeko langabetuen %9 unibertsitate ikasketak zituen, eta beste %12ak goi mailako lanbide formazio ikasketak. Eskualdeko 5.952 langabetuen %71 zerbitzuen sektoreari dagokio. Industria sektoreak, bere aldetik, 2014 urtean erregistratutako langabetuen %12 adierazten zuen. Profesional taldeen arabera, langabetuen %28 sukaldaritza, saltzaile, etab. zerbitzuko langile taldeari zegokion. Jarraian, gainerako profesional taldeak eta langile ez kualifikatuak jarraitzen zuten (%15).

Beraz, 2014 urtean Bidasoa Behean pertsona langabetuaren profila emakumea zela (%55), 25 eta 44 urte artekoa (%48), maila akademikoa bigarren hezkuntza zutenak (%51). Sukaldaritza, saltzaile, etab. langile taldean kokatua zegoen eta zerbitzuen sektorean kokatzen zen (%71).

3.5. Sektore ekonomikoak

Azken urtean, sektore ekonomikoen egoerak ez du aldaketa handirik izan. Alderdi garrantzitsu bezala, eskualdeko ekonomian lehen sektorearen indarraren galera adieraz daiteke (%2arte jaitsi da); arrantza kanpainan bildutakoaren murrizketa handiaren ondorioz (%31,8). Industriaren kasuan; establezimenduen kopuruak gora egin badu ere (%1,5), enpleguak jaitsiera arin bat jasan du (%3,2). Eraikuntzari dagokionez, jarduera jaitsiera jarraian doa, enplegua alor honetan %3,7 jaitsiz. Merkataritzaren alorrean ere jaitsiera arin bat eman da establezimenduen kopuruan (%1,1). Turismoaren sektorearentzat urte ona izan da, hoteleko okupazioan igoera oso garrantzitsua eman delarik, %56,6tik %62,1era pasa da, eta abuztuan %94era iritsiz. Garraioari dagokionez ere, enpresen igoera handia nabarmendu behar da (%19,8), kamioi kopuruaren areagotzea txikiagoa izan den arren (%15,9).

3.5.1. Nekazaritza, arrantza eta abere hazkuntza

Herri mailan EUSTATek eskuragarri dituen azken datuen arabera, lehen sektoreak eskualdeko enpleguaren eta existitzen diren establezimenduen %2 osatzen du. Nekazaritza Gipuzkoako Foru Aldundiaren nekazal ustiapenen erregistroaren arabera, Bidasoa Behea eskualdean aitortutako azalera osoa 1.712 hektarea ziren 2014 urtean. Herri bakoitzaren arabera, aitortutako azaleraren %75 Irunen kokatuta dago, gainerako %25 Hondarribiari dagokio. Azalera horrek dituen ezaugarriak desberdinak dira herriak kontutan hartzen badira: Irunen nekazal azalera erabilgarria eta baso-azalera berdintsu mantentzen dira (%42 eta %48, hurrenez hurren), Hondarribian nekazal azalera baso-azalera baino handiagoa da (%62 eta %28, hurrenez hurren). Beste alde batetik, 2015 urtean Bidasoa Behean erregistratutako ustiapenen kopurua 505 zen. Ustiapen horien batez besteko tamaina 1,81 hektarea zen. Abere hazkuntza 2015 urtean Bidasoa Behean 5.611 abere-buru zeuden, Gipuzkoa Foru Aldundiaren erroldaren arabera; aurreko urteko erroldari dagokionez igoera arin bat adierazten du. Arrantza 2014 urtean Hondarribiako ontzidia 25 ontzik osatzen zuten. Hauetatik 10 artisau arrantzan lan egiten dute (%40) eta beste 15 ur-azaleko arrantzan (%60). Artisau arrantzak tretza, nasa edo legatza, mediana-merlenka, txitxarroa, etab. arrantzatzeko pintxoa bezalako arteak erabiltzen ditu. Jarduera urte guztian zehar gauzatzen da, martxoa eta

apirilean, berdelaren arrantza delako eta udan izan ezik, hegaluzearen arrantza delako. Ur-azaleko arrantza, ordea, nagusiki inguraketa eta beita bizia duten arteak erabiltzen ditu, antxoa (martxotik ekainera) eta tunidoak (ekainetik azarora) bezalako espezieak arrantzatuz. Hondarribiako ontzidiaren multzoak 279 marinelek osatzen zuten, hauetatik 232 ur-azaleko arrantzan lan egiten zuten (%83,1) eta beste 47ak artisau arrantzara (%16,8). Aurreko urteari dagokionez, marinelen kopuruan gutxiengo igoera bat ikusten da. 2015 urteko harrapaketa kanpaina 15.059 tona izan ziren, 10 milioitik gorako diru-bilketa bat sortuz. 2014 kanpainarekin konparatuz, harrapatutako bolumena %30,2 igo zen, baina diru-bilketa %31,8 jaitsi zen. Espezieak aztertuz, 2014 urteko kanpainan zehar gehien harrapatu zen espeziea sardina izan zen, ontzidi hondarribiarrak burututako harrapaketen %42 osatuz. Jarraituz, antxoa (%26), berdela (%16) eta hegaluzea (%11).

3.5.2. Industria

2015 urtean Bidasoa Behean industria jarduerak garatzen duten 392 establezimendu zenbatu ziren eta hauek 3.550 pertsona enplegatzen zituzten. Beraz, eskualdeko industria establezimenduen batez besteko tamaina 9 langilekoa zen. 2014 urteko datuei dagokionez, establezimendu kopurua %1,5 igo zen, baina enplegua %3,2 jaitsi zen. Herriak kontuan izanik, Irunen kokatuta zeuden industria sektoreko establezimenduen %86,2, gainerako %13,8 Hondarribian kokatuz. Enpleguari dagokionez egoera antzekoa zen: eskualdeko industria sektorean lan egiten duten langileen %96 Irunen kokatuta zegoen, gainerako langileak Hondarribian, zehazki %4.

SEKTOREA

IRUN

HONDARRIBIA

BIDASOA

Establez.

Enplegu

Establez.

Enplegu

Establez.

Enplegu

Produktu metalikoak, makineria eta ekipamendua izan ezik

1.080

1.086

Elikagaiak, edariak eta tabakoa

493

519

Kautxua eta plastikoak

367

368

Garraio-materiala

301

303

Produktu informatikoak, elektronikoak eta optikoak

259

260

Beste ataletan ez dagoen makineria eta ekipamendua

151

155

Altzariak eta manufakturako beste industria batzuk

121

131

Jarduera adarraren arabera, metalurgiarekin eta produktu metalikoekin erlazionatutakoak ziren gehienak, zehazki establezimenduen %25 eta sektoreko enpleguaren %31. Establezimendu kopuruaren arabera jarraitzen zuten, elikagaiak, edaria eta tabakoa sektorea eta manufakturako beste industria batzuk (%10). Beste alde batetik, enpleguari dagokionez, metalurgiako jarduerei jarraituz, elikagaiak, edariak eta tabakoarekin erlazionatuta dauden jarduerak garatzen dituzten establezimenduak aurkitzen ziren (%16).

3.5.3. Eraikuntza

2015 urtean, Bidaso Behean eraikuntza sektoreko establezimendu kopurua 988 zen, 1.503 pertsonei enplegua emanez. Datu honekin ondorengoa esan daiteke, establezimendu bakoitzeko 2 langile zeudela (zehazki 1,5 langile/establezimendu bakoitzeko). Eskualdean kokatuta dauden eraikuntza sektoreko establezimenduen %84,1 Irunen kokatuta dago, gainerako %15,9 Hondarribian. 2014 urteari dagokionez, bai establezimendu kopuruaren bai enplegu elkartuaren zenbakiak jaitsi egin ziren, %2,6 eta %3,7, hurrenez hurren.

3.5.4. Merkataritza

2015 urtean txikizkako merkataritza establezimendu kopurua 1.229 ziren eskualdean, 2014 urteko datuekin konparatuz, %1,1eko jaitsiera adierazten du.

SEKTOREA Elikagaiak, edariak eta tabakoa Ehungintza, jantzigintza, oinetakoak eta larru-dendak Etxeko ekipamendua Txikizkako beste dendak

IRUN 308 209

HONDARRIBIA 47 32

BIDASOA 355 241

151 213

15 29

166 242

Jarduera motaren arabera, eskualde mailan, eguneroko beharren establezimenduak nabarmentzen dira, hau da, elikagaiak, edariak eta tabakoa (%28,9). Jarraian, garrantziaren ordenaren arabera, aldizkako beharren establezimenduak, ehungintza, jantzigintza, oinetakoak eta larru dendak (%19,6) eta etxerako ekipamendurako dendak (%13,5) bezala. Botikek, drogeriek eta lurrin-dendek %6,3 adierazten dute; auto, moto, etab. salmenta eta konponketa establezimenduek, eskualdeko establezimenduen %4,6 adierazten dute; liburu, egunkari eta paper-dendek, aldiz, %4,1 adierazten dute. 2014 urteko datuen arabera, datuak eskura dauden azken urtea, handizkako merkatua 409 establezimenduz osatuta dago.

SEKTOREA Nekazal lehengaiak, elikadura produktuak, edariak eta tabakoak Iraupeneko kontsumoko artikuluak Industria arteko handizkako beste dendak

IRUN 110

HONDARRIBIA 35

BIDASOA 145

63 70

7 10

70 80

Jarduera adar nagusien arabera, nekazal lehengaien, elikadura produktuak, edariak eta tabakoak merkaturatzen lan egiten duten establezimenduak nabarmentzen dira, zehazki %35 eta iraupeneko kontsumoko artikuluak eta industria arteko handizkako merkatuko produktuen edo/eta artikuluen salmenta, bien artean %37 osatzen dutelarik (%17 eta %20, hurrenez hurren). Handizkako botikako eta lurrindegiko produktuen salmenta, baita ehungintza, jantzigintza, oinetakoak eta larruaren salmentak ere %11 osatzen dute (%6 eta %5, hurrenez hurren). Azkenik, meatzaritza eta kimikaren industria arteko produktuek, Bidasoa-Txingudin kokatuta dauden handizkako establezimenduen %2 osatzen dute.

Merkataritza dentsitatea Merkataritza dentsitateak, 1.000 biztanleko txikizkako merkataritza establezimendu kopurua bezala definituak, hiri desberdinetako merkataritza ereduen arteko desberdintasunak ikustea posible egiten du. Bidasoa Behea eskualdearen kasuan, 78.585 biztanle dituen eskualde baterako, merkataritza dentsitateak 15,89 saltoki dira 1.000 biztanleko. Herri bakoitzaren azterketa burutzen badugu, establezimendu gehienen kontzentrazio handiena Irunen dagoela ikus daiteke, 17,60 establezimendu 1.000 biztanleko merkataritza dentsitate batekin. Hondarribian, aldiz, merkataritza dentsitatea baxuagoa da, 9,68 establezimendu 1.000 biztanleko izanik. Sektore handien arabera, elikadura produktuen merkaturatzean lan egiten duten establezimenduak dira presentzia handiena dutenak, bai eskualde mailan (5,02 estable/ 1.000 bizt.), bai bi herrietan ere bakoitza bere aldetik (5,56 eta 3,13 estable/ 1.000 bizt. Irunen eta Hondarribian, hurrenez hurren). Hala ere, ehuna, jantzigintza, oinetakoak eta larruan lan egiten duten establezimenduen kasuan desberdintasunak daudela nabarmendu behar da, Hondarribian establezimendu mota honetako merkataritza dentsitatea 2 establezimendu 1.000 biztanleko den bitartean (2,07 zehazki), Irunen mota honetako establezimenduak 3,51 dira 1.000 biztanleko.

3.5.5. Turismoa

2015 urtean, Bidasoa-Txingudik 80 ostatu establezimendu zituen. Establezimendu hauen gaitasuna 10.550 plazakoa zen, 2015 urteko amaieran. Eskualdean kokatuta dauden ostatu establezimenduen %36,2 Hondarribian kokatzen dira, %25 Irunen eta gainerako %38,8 Hendaian. Beste alde batetik, ostatu plazen erabilgarritasunari dagokionez, eskualdearen egoera antzerakoa da: plazen %75,9 Hendaian kokatutako establezimenduei dagokio, %14,8 Hondarribian eta gainerako plazen %9,3 Irunen kokatuta dauden establezimenduei dagokio.

Eusko Jaurlaritzak definitutako egungo sailkapen irizpideak oinarri hartuta, ostatu establezimenduen banaketari dagokionez, eskualdean gehien dauden ostatu establezimendu motak hotelak direla ondorioztatzen da, zehazki %31,2. Aurretik aipatu den bezala, eskualdeko ostatu plaza kopuru osoa 10.550 da, hauetatik %64,7 Hondarribiako eta Hendaiako kanpinean kokatuta dago eta %15,7 eskualdeko hotel eskaintzari dagokio. Gainerako ostatu plazak (%19,6) modu honetan banatzen dira nagusiki: pentsioak eta hostalak, landa-turismoak eta nekazal-etxeak eta Irunen eta Hondarribian kokatutako aterpetxeak. 2015 urtean, Bidasoa Behean hotelen okupazioak %62,1 erregistratu zuen urteko batez besteko. Hilabeteak aztertuz, logikoa den bezala uda garaia nabarmentzen da (uztaila, abuztua eta iraila), urteko okupazio tasa altuenak erregistratu den garaia. Abuztuari aipamen berezia egin behar zaio, okupazio gradua %94 baino altuagoa izan zen eskualdeko hotel establezimenduetan. Eskualdeko hotel establezimenduetan bisitariek igarotako gauen batez bestekoa 1,5 egun izan zen, 2015 urtean, aurreko urteko datuen antzekoa. Bisitariak gau gehiago igarotzen dituzten hilabeteak kontutan hartuta, ekainetik urria arteko tartean izaten da, epe honetan erregistratzen dira igarotako gau kopuru handiena. Horrela, 2015 urtean igarotako gauen urteko batez bestekoa 1,5 egunetan kokatzen den arren, abuztuan batez besteko hau 2 egunera igo zen.

3.5.6. Garraioa

Ibilgailu astunekin errepideko garraioaren kasuan, 2015 urtean eskualdean finkatuta dauden enpresen kopurua igo egin zen 2014 urteari dagokionez. TAMAINA Ibilgailu arinak Ibilgailu astunak TOTAL

IRUN Enpresa Kamioiak 75 101 159 953 234 1.054

HONDARRIBIA Enpresa Kamioiak 21 28 17 20 38 48

BIDASOA Enpresa Kamioiak 96 129 176 973 272 1.102

ZAISAren jarduera kontuan hartzea bereziki garrantzitsua da â&#x20AC;&#x201C; Irungo Garraio Zentroa. Bere misioa industria-zoruaren sustapena eta garapena da, logistika eta garraio jardueretarako, Bidasoa eskualdean tradizio historiko handia duena bere mugakide izaeragatik. ZAISAko datu esanguratsuenak hauek dira: -

Azalera: 400.000 m2 baino gehiago

Instalatutako enpresak: 140 enpresa inguru

Enplegua: 1.700 pertsona baino gehiago

3.5.7. Zerbitzuak

Establezimendu gehien dituzten sektore horiek aukeratu ditugu: SEKTOREA

IRUN

HONDARRIBIA

BIDASOA

Merkataritza, garraioa eta ostalaritza

2.371

468

2.839

Jarduera profesionalak eta laguntzaileak

704

220

924

Administrazio Publikoa, Hezkuntza eta Osasuna

458

133

591

Jarduera artistikoak eta beste zerbitzuak

441

533

Jarduera adar nagusien arabera, â&#x20AC;&#x153;Zerbitzuakâ&#x20AC;? jarduerara atxikita dauden eskualdeko establezimenduen %54,1 merkataritza, garraioa eta ostalaritza zerbitzuak ematen ditu. Beste alde batetik, establezimenduen %17,6 jarduera profesionalak eta laguntzaileei dagokie, %11,3 Administrazio publikoa, hezkuntza eta osasunaren erlazionatutako jarduerak burutzen ditu eta %10,2 jarduera artistikoak eta beste zerbitzuak burutzen dituzte.

4. LAN MERKATUA ETA PROFIL PROFESIONALAK

4.1. Lan merkatua eskualdean

Garrantzitsua da enpleguko euskal Zerbitzuan izena eman duten eskatzaileen kopurua aztertzea. Zerbitzu horretan eskatzaile bakoitzak hautatutako bost lanbideekin esku-hartzen dute eta orientatzaileak enplegu bilaketan laguntzen die. Eskualdean 5721 pertsona daude izena emanda enplegu eskatzaile bezala (372 pertsona 25 urtetik beherakoak, 2740 pertsona 25 eta 45 urte artean eta 2609 45 urtetik gorakoak). Eskatzaile bakoitzak 5 lanbideetan esku-hartu dezake. Kualifikazio baxua duten pertsonek gehien eskatzen dituzten lanbideak hauek dira:

Manufaktura-industriako peoiak 3068 eskatzaile ditu

Saltzaileak 2521 eskatzaile ditu

Garbiketak 2513 eskatzaile ditu Bidasoako eskualdean

Hipermerkatuko apal-betetzailea 1746 enplegu eskatzaileekin

Enplegatu administraria, orokorrean 1517 eskatzaileekin

Zamalanetako langileak 1183 eskatzaile ditu

Biltegiak orokorrean 1178 eskatzaile ditu

Dendako kutxazainak 1048 eskatzaile ditu

Etxebizitzen eraikuntzetako peoiak 600 eskatzaile ditu

Geriatria erizaintza laguntzaileak 354 eskatzaile ditu

Obra publikoko peoiak 163 eskatzaile ditu

Basogintzako langilea, oro har, 64 eskatzaile ditu

Garraioko enpresen biltegia 109 eskatzailerekin

Eskaintzetan eskatutako profilaren kualifikazioa ondorengoa izan da: -

Goi-mailako titulazioa: eskaintzen %24

Maila erdiko edo goi-mailako gradu zikloa: eskaintzen %48

Formaziorik gabe: eskaintzen %28

Enplegu eskaintzak egiten dituzten sektoreak: -

Saltokiak: %17

Beste zerbitzuak: %20

Industria: %14

Ostalaritza: %9

Autoen konponketa: %9

Zerbitzuak enpresei: %18

Eraikuntza: %6

Garraioa: %7

4.2. Enplegua eskatzen duten sektore ekonomikoak kualifikaziorik gabeko pertsonentzat

Ez kualifikatutako profileko pertsonak eskatzen ari diren Bidasoa eskualdeko sektoreak aztertu ditugu. Horretarako Bidasoa Activak duen ezagutza edo datuak izan ditugu, eskualdeko garapen eragile bezala. Garapen agentziak duen esperientziatik kualifikaziorik gabeko lanpostuak eskatzen dituzten sektoreak identifikatu ditugu. Hau egin ondoren, hazkuntza izaten ari diren sektoreak definitu ditugu, kualifikaziorik gabeko langileen eskaintza bat emango dela pentsatuz. Sektore hauek ondoren adierazten ditugunak dira: -

Zerbitzu osagarriak

Kautxua eta plastikoak

Elikagaiak, edariak, tabakoak eta bestelako saltokia

Materialak eta ekipoak n.c.o.p.

Altzariak eta beste manufaktura industriak

Garraiorako materiala

Informatika, elektronika eta optika produktuak

Ondoren, sektore hauetako bakoitzeko enpresak aztertu ditugu, hazkuntza fasean dauden eta bide batez, kualifikaziorik gabeko lanpostuak eskatzen dituzten enpresak identifikatzeko. Guztira 35 enpresa atera dira: -

Zerbitzu osagarriak: 10 enpresa (Garbiketa industrialeko enpresak, Adasca, Txinzer, FCC, Kilker, Day 96, Construcciones y encofrados Perez Martin, Leroy Sommer IbĂŠrica, Norclamp)

Kautxua eta plastikoak: 8 enpresa (Poliester Gabiria, Plasticos de Lezo, Cauchopren, Pulimentos Bidasoa, Pulimentos metĂĄlicos Txingudy, Plasticos Alai, Woco Tecnica, Mecanoplastica)

Elikagaiak, edariak, tabakoak eta bestelako saltokiak: 8 enpresa (Ventas Peio, Uvesco eta merkataritza zentroak, Martiko, Decathlon, Fringomanía, Badiolan difusión, Solbes gourmet)

Materialak eta ekipoak n.c.o.p.: 5 enpresa (Zubelzu, Sna europe industries iberia – Eurotools, Tesa, Dinuy, Sicesal)

Altzariak eta beste manufaktura industriak: 2 enpresa (Luxpack, Betapack)

Garraiorako materiala: enpresa 1 (Tomsa)

Informatika, elektronika eta optika produktuak: enpresa 1 (Alcad)

Sektore hauetan eta zehazki enpresa hauetan, kualifikaziorik gabeko pertsonen eskaeraren igoera bat ematen ari da. Informazio honetatik abiatuz, eskaera duten lanpostu espezifikoak aztertu ditugu, pertsona hauek bete ditzaketen lanpostuak. Ondoren adierazten dira:

Zerbitzu osagarriak

Kautxua eta plastikoak

Elikagaiak, edariak, tabakoak eta bestelako saltokia

Materialak eta ekipoak n.c.o.p.

Altzariak eta beste manufaktura industriak

Garraiorako materiala

Informatika, elektronika eta optika produktuak

4.3. Konpetentzia beharrezkoak

Hautatutako sektoreen artean, lanpostu multzo bat aztertu dugu, lortu behar duten mailaren arabera, lanpostu hauek garatzeko beharrezkoak diren konpetentziei dagokionez. 4.3.1. Telefonista - harreragilea

Telefonista – harreragileak enpresa barneko eta kanpoko solaskideen arteko telefono bidezko konexioak kudeatzen ditu, eskatutako kontaktuak eta komunikazioak zehaztasunez bideratuz. Bisitariei harrera egiten diete, beraien kontaktuak filtratuz eta orientatuz, eta informazio eta laguntza desberdina eskainiz. Era berean, enpresan informazioko eta komunikazioko oinarrizko administrazio prozesu desberdinak laguntzen dituzte, hainbat jarduera burutuz: posta eta dokumentazioa sailkatu eta banatu, dokumentu eta oro har informazioaren formalizazioa, kopiagintza eta transmisioa. Lanpostu honek etengabe bete behar diren oinarrizko lan konpetentziak eskatzen ditu (bertaratzea, puntualtasuna, arauak betetzea, etab.); gaitasun kognitiboari dagokionez, maila altua izan behar du, lanpostua zuzen betetzeko beharrezko zereginak direla eta (arreta,

antolaketa). Azkenik, gaitasun sozio-pertsonalen eremuari dagokionez, lanpostu hauek betetzen dituzten pertsonek konpetentzia altua izan behar dute, lanpostu honen behar espezifikoek horrela eskatzen dutelako.

4.3.2. Mantentzeko teknikaria

Mantentzeko langileek ordena, garbitasuna eta espazio eta instalakuntza desberdinen erabileraren egoera onean kontserbatzea ziurtatzen dute, konponketa txikiak egiteaz arduratzen dira eta beharrezkoak diren espezialisten aldetik mantentzeko eta konpontzeko zereginak burutzea kudeatzeaz arduratzen dira. Lanpostu honetan, gainerakoetan bezala, oinarrizko lan konpetentziek maila altu bat izan behar dute, horrela izan ezean ezin izango baita lanpostu egonkor bat lortu. Horrez gain, konpetentzia kognitiboak ere maila altua izan beharko dituzte, aldiz, gaitasun sozio-pertsonal ez da beharrezkoa izango maila altua izatea, hainbat alorretan izan ezik: iraunkortasuna, lan erritmoa, moldagarritasuna. 4.3.3. Garbiketa

Garbitasuneko langileek higiezinen garbiketa eta mantentze lanak burutzen dituzte, egokienak diren produktuak eta makineria erabiliz eta erabilera arauak errespetatuz. Beraien funtzioak modu autonomoan edo gainbegirale baten kontrolpean garatzen dituzte, ezarritako lan plangintza jarraituz. Garbiketako makineriaren oinarrizko mantentze lanak burutzen dituzte. Lanpostu honetarako, laneko oinarrizko konpetentzien maila altu bat izateaz gain, eremu kognitiboan konpetentzien maila altua bat izatea ere beharrezkoa da eta eremu soziopertsonalean gora behera handia dago; jarduera betetzeari erreferentzia egiten dioten horietan lortu beharreko maila altua den bezala, lankideen erlazioari erreferentzia egiten dioten jardueretarako maila ertaina nahikoa da, eta norberari erreferentzia egiten dioten horietan (asertibitatea, etab.) maila baxua lortzen dute.

4.3.4. Biltegiko laguntzailea

Biltegiko laguntzaileak merkantzia antolatzeaz arduratzen dira, merkantzia hori biltzeko egokitua dagoen espazio baten barruan, baita beharrezkoan denean ateratzera ere. Merkantzia hori mugitu ere egiten dute, orgak eta antzekoak erabiliz. Eskariak antolatzen dituzte ondoren bidaliak izateko. Eremu kognitiboan konpetentzien maila altua lortu behar dute; eremu sozio-pertsonalean aldiz, jardueraren zereginarekin erlazionatutako konpetentzietan lortu beharreko maila aurrekoa baino baxuagoa da, eta gainerako eremuetan maila erdi-baxuan.

4.3.5. Saltzailea

Saltzaileak harrera, entzun eta saldu egiten dizkio zuzenean bezeroari produktuak edo zerbitzuak,

salmenta teknika egokiak aplikatuz, eta lanaren amaiera eginez produktua erregistratuz eta kobratuz, beharrezkoa den dokumentazioa osatuz. Horrez gain, erreklamazioak konpontzen edota bideratzen dituzte, saltokiaren hornikuntzan laguntzen dute, baita hauek animatzen eta mantentzen ere. Lanpostu honetarako gaitasun kognitiboen maila altua behar da, eta eremu sozio-pertsonalean gaitasunek altua eta oso altua arteko maila lortu behar dute, geroz eta exijentzia altuagoko joera batekin. 4.3.6. Langilea

Langileek produktuaren harreraz arduratzen dira eta ekoizpeneko prozesuetan burutzen diren jarduera guzti horietaz, jarduera oinarrizkoena burutuz. Gaitasun kognitiboei dagokionez, maila altua lortzea beharrezkoa dela esan daiteke, gaitasun sozio-pertsonaletan aldiz lortu beharreko maila ertaina-altua da. 4.3.7. Gidaria

Kamioi gidariak merkantziaren garraioa burutzen du errepidean, modu seguruan, arduratsu eta ekonomikoan, indarrean dauden arauak eta jarraibideak / zerbitzuko programak errespetatuz; horrez gain, merkantzien karga / deskarga eta manipulazio lanak gainbegiratzen edo burutzen ditu. Kamioiaren eta ekipo osagarrien aurretiko mantentze plana prestatzen eta aplikatzen du, matxura edo disfuntzio arinak konponduz beharrezkoa den kasuan. Istripu edo ezbehar kasuetan erantzun egiten du, definitutako prozeduren arabera. Bere lana egoki gauzatzeko maila kognitiboa ertaina-altua lortu behar du eta gaitasun soziopertsonalei dagokionez, aztertutako guztien artean maila baxuena duen lanpostua da, nahikoa izanik maila ertaina. Laburbilduz, lanpostu hauetarako gaitasun profesionalak izateaz gain, gaitasun kognitiboetan maila erdi-altua lortzea beharrezkoa dela adieraz dezakegu. Eta konpetentzia sozio-pertsonalen gainean, kasu gehienetan lortu beharreko maila altua izaten da lanen jarduerari erreferentzia egiten dioten horietan, aldiz erlaziozko eta pertsonal eremuari erreferentzia egiten dioten horietan, lortu beharreko maila erdi-baxura jaisten da.

5. JARDUERA PROPOSAMENAK

5.1.

Laneratze prozesuetan aurkitutako zailtasunak

Bazterketa egoeran edo egoteko arriskuan dauden pertsonen laneratzea oztopatzen duten egoera desberdinak zehazten joango gara. 5.1.1.

Lan merkatura sartzea

Bazterketa egoeran edo egoteko arriskuan dauden pertsonek, orokorrean ez dute harremanik edo ezagunik izaten enplegua lortzeko (pertsona hauek duten egoeragatik), ondorioz, lanpostu bat lortzeko duten modu bakarra enpleguko zerbitzu publikoen bitartez da, hauek lan eskaintzaren %3 besterik jasotzen dute. Baina egoera honen aurrean, enpleguko sistema publikoaren funtzionamendua ezagutzea beharrezkoa da. Eskaera egiten den garaian funtsezkoa da pertsona zein lanbideetan identifikatzen den zehaztea. Kualifikaziorik ez duen pertsonari eremu â&#x20AC;&#x153;orokorreanâ&#x20AC;? jartzen zaio eta ez da lanik egiten beraiekin eremu horietan espezializatzea lortzeko. Kontratatua izateko ezagunik ez badu eta eskaintzak jasotzeko iturri nagusiena, enpleguko zerbitzu publikoa, egoera horretan dauden pertsona gehienak dauden lekua izanik, nola lortzen du besteengandik desberdintzea? Izateko moduagatik desberdindu daiteke soilik, baina enpresarentzat eskatzaileak hautatzeko moduaren arabera, aukera hori ez da existitzen. Gaur egun pertsona hauen egoera konplexuago bihurtzen da, hautaketa horretan kualifikazio gehiago duten pertsonak sartzen direlako, ondorioz, pertsona horien aukerak gutxitu egiten dira. Aukerak desagertzen doazen beste eremu bat aldi baterako laneko enpresak (ABLE) dira. Enpresa hauek eskaintza asko mugitzen dituzte, baina gauzatzen dituzten kontratu asko oso denbora gutxirako direnez, batzuk egun batzuetarako soilik, pertsona sartzen den une horretan bertan lanpostura egokitzea nahi dute. Laburbilduz, pertsona hauek nekez sar daitezke lanera eskaintza pribatuen bitartez (kontaktuak eta aldi baterako laneko enpresak) eta eskaintza publikoetan guztiak epigrafe berdinean daude, ondorioz, enpleguko eskaintza baterako deitua izateko aukera oso baxua da. 5.1.2.

Merkatu-azterketa

Errealitate honetatik abiatuz, sektore pribatuko eskaintzak eskuratzeko zailtasun handia eta zerbitzu publikoko eskaintzak eskuratzeko zailtasun asko, lan merkatura sartzeko aukera edo leku bakarra hirugarren sektorea geratzen da. Sarrera hau lortzeko funtsezkoa da prospekziogilearen irudia, kolektibo honen egoera enpresara gerturatzen duen pertsona da eta pertsona horren eta lanpostu bat betetzeko beharra duen enpresaren arteko zubia egiten du, gaitua egon daitekeen

pertsonaren eta enpresaren arteko zubia. Irudi hau oso gutxi dago garatua hirugarren sektoreko enpresen mailan, jarduera hau garatzeko ez dagoelako finantzaketarik ezarrita (ekoizpenean eta gizarteratzean akonpainamenduko langile teknikorako finantzaketa dagoen bitartean). Hori dela eta, lan merkatura sartzea euskarritzen den funtsezko irudi hori nahikoa garatua ez dagoenez, kolektibo hauetako pertsonek zailtasun gehiago dituzte enpresetara sartzea. Azken fase hori berretsi behar da, enplegu bilaketaren akonpainamendua burutze delako, baina atal hori zerbitzu publikoek gauzatzen dute. Enpresara sartzeko oztopo hori gainditu behar da.

5.2.

Jarraitzeko pauta posibleak

Atal honetan, bazterketa egoeran edo egoteko arriskuan dauden pertsonen gizarteratze prozesua hobetzeko aipamenak emango ditugu. 5.2.1.

Lan merkatura sartzea

Kontrataziora sartzea hobetzearen atalean, pertsonak izan ditzakeen kontaktuen eta ezagunen bitartez, epe motzera ezer gutxi egin daiteke. Gai hau lantzeko, gizarte bazterketaren kontzeptutik lan egin beharko genuke, bere ezaugarrietako bat isolamendua delarik eta hemendik abiatuz, pertsona hori bizi den komunitatearekin duen erlazioa handitzeko lan egitea. Baina kasu honetan oso zaila da kausa-efektu erlazio bat ezartzea; eta horrez gain, prozesu konplexuagoak dira eta laneratzeko programa baten garapenetik ihes egiten dute. Aldi baterako lanerako enpresen kasuan, enpresa hauek eskaintzen dituzten lanpostuetan sartzeko aukera bakarra, kontratatzen dituzten enpresek eskaintza dibertsifikatzea dela adieraz dezakegu. Enpresako lanpostu batzuk aldi baterako laneko enpresekin beteko lirateke, baina beste lanpostu batzuk pertsona hauek beteko lituzkete eta beste hainbat garapen agentziekin. Egun, hau egiten duten enpresak daude, baina oso handiak diren enpresak dira. Modu honetan lan merkatua asko murrizten bada ere, aukera gehiago izatea lortzea dute. Enplegurako zerbitzu publikoari dagokionez, beharrezkoa izango litzakete orientatzaileek lanpostuen identifikazioa lantzea pertsona eskaera egiten duen unean. Besterik adierazi ezean, kualifikaziorik ez duten pertsonak eremu â&#x20AC;&#x153;orokorreanâ&#x20AC;? ezin daitezke jarri, lan berezirik egin aurretik. Esleipen nominala egitea beharrezkoa izango litzateke, sistemak uzten duena, egoera honetan dauden pertsonak enpresara iristeko aukera izateko. 5.2.2.

Merkatu-azterketa

Prospekziogilearen irudia beharrezko da, gizarteratzeko prozesuak amaitzen dituzten pertsonak kontratatu ditzaketen enpresak ezagutzeko, baina ez prospekzioa bere baitan bezala. Enpresak nahi duena, langileak norbait edukitzea da, arazoak sortzen diren unerako. Ez da prospekzioa bakarrik, akonpainamendua ere bada. Enpresak arazorik sortzen ez dion norbait kontratatu nahi

du eta arazoak ematen baditu, dei diezaiokeen norbait nahi du. Pertsona hauekin egiten den akonpainamendua, prospekziogile/ laguntzaile irudi bat da, kolektiboa ezagutzen duena eta zerbait gertatzen bada enpresak laguntzaile honi dei egin diezaioke. Akonpainamendua adeitasun bisita da, enpresarekin eta pertsonarekin egotea posible egiten duena eta arazoak sortzen badira pertsonarekin bitartekari lana egin dezake. Azken fase hori berretsi behar da, enpresan sartzeko oztopo hori gainditu beharra dago. Beharrezkoa da prospekziogile irudi hori edukitzea, erdi orientatzaile, erdi akonpainamendu teknikaria, kolektiboa ezagutzen duena. Pertsonak ezagutu behar ditu eta â&#x20AC;&#x153;salduâ&#x20AC;? ditzake, pertsona horrek prozesua jarraitzea eta enpresa normalizatu batean sartzea egin dezake. Enpresariak langileak arazorik sor ez dezan nahi du, prospekziogileak solaskide lana egingo balu ezin hobea izango litzakete. Horrez gain, prospekziogileak kolektibo hauetako pertsonen gizarteratzearekin sentsibilizatuta dauden enpresak zein diren jakin behar du, lan aukera hori sortzeko.

5.3.

Konklusioak

Kualifikaziorik gabeko pertsonen egoerari erantzuna eman ahal izateko, premisa multzo bat kontutan hartu behar ditugu: -

Lan bazterketa ez dago soilik esperientzia edo formazioari lotutako faktoreekin erlazionatuta. Laneratzea egonkorra izan dadin nahi badugu, beharrezkoa da osagai soziopertsonalak lantzea.

Gizarteratze prozesuak prozesu luzeak dira eta ez dira amaitzen pertsonak lanpostu egonkor bat eskuratzen duen arte.

Lan prospekzioak, pertsona hauentzat egokiak diren lanpostuak dituzten enpresak eskuratzeko aukera ematen du eta kolektibo hauetako pertsonak kontratatzeko aurretiko jarrera handiagoa duten enpresak ezagutzea posible egiten du.

Pertsona honi eta kontratatzen duen enpresari egindako akonpainamendua funtsezkoa da, bi aldeentzat konplizitate eta lasaitasun erlazio bat ezartzea lortzen dugu.

Konklusio hauek, eskualdeko enpresa ehunak duen ahalmen guztia erabiltzea posible egiten duten lan egiteko modu berriak identifikatzea posible egiten dute, lan merkatutik baztertuta dauden pertsonen laneratzea lortzeko.