MEDISCH EN INNOVATIEF
door: Jan Taco te Gussinklo
Power to the Patient Handwerk Wanneer het gaat om medische technologie zijn er verschillende invalshoeken rond het thema energie. Allereerst de menselijke, fysieke energie. Daarbij moet ik onmiddellijk terugdenken aan het recente congres in Corpus Leiden op 11 oktober 2018 waarbij de inspanningen van professor Willem Kolff 75 jaar geleden bij de introductie van de kunstnier werden gememoreerd. Energie voor de werking van het eerste dialyse apparaat werd verkregen door stroom van een generator. Het was wel midden in de oorlog in het voormalig ziekenhuis in Kampen. Maar in noodgevallen kon het apparaat, bestaande uit een draaiende trommel, ook met de hand aan de gang worden gehouden. Cruciaal omdat bloed werd rond gepompt. Het ultieme doel van Kolff was om zoveel mogelijk functies over te laten nemen door apparatuur. Daarin is hij een visionair gebleken. Inmiddels zijn er veel apparaten ontwikkeld die lichaamsfuncties geheel of gedeeltelijk overnemen. Als het gaat om implantaten was en is energievoorziening sterk bepalend voor de mogelijkheden. Denk aan de eerste inwendige pacemakers (vanaf 1957). Die moesten geregeld worden vervangen zodra de batterij uitputtingsverschijnselen vertoonde. Medische devices moeten altijd werken. Een thema dat trouwens weer volop in het nieuws is Diabetes en Techniek Gelukkig zijn er steeds meer technologische ontwikkelingen. Ook voor mensen met diabetes. Vooral voor type 1 diabetes (insuline-afhankelijk). Een actuele Nederlandse uitdaging is de implanteerbare insulinepomp, de Dialin. Er is een categorie diabetespatiënten (1-2% van totaal) die resistentie, afweer, ontwikkelt tegen onderhuids toegediende insuline. Dat betekent dat zij onaccep-
Winter 2018
tabel hoge doseringen Insuline moeten gebruiken om bloedsuikers zelfs maar tot een redelijk niveau te verlagen. Maar zelfs dat lukt niet altijd en geregeld verblijven dergelijke patiënten langdurig in het ziekenhuis, ook vanwege complicaties bij diabetes. Zo’n 18 jaar geleden is in Zwolle gestart met het implanteren van een insulinepomp (MiniMed) in de buikwand waarbij de insuline rechtstreeks in buikholte of een bloedvat (naar de lever) wordt aangeboden. Die ontwikkeling ging moeizaam want de kosten en inspanningen zijn aanzienlijk. Het gaat om de zwaarste (Klasse 3) categorie medische hulpmiddelen. Deze introductie bracht wel een stroom patiënten landelijk en zelfs een enkele uit het buitenland op gang richting Zwolle. Definitieve resultaten komen nu eindelijk binnen waarmee de voordelen zijn aangetoond. Maar de oorspronkelijke producent Medtronic gooit komend voorjaar het bijltje erbij neer. Dat zat eraan te komen. Gerrit Stam (CEO, maar ook diabetespatiënt) en een aantal betrokkenen en sympathisanten hebben het dappere besluit genomen om dan maar zelf een pomp te vervaardigen. Zij richtten de Stichting IPaDiC (Japans woord) op.De Stichting IPaDiC zet in op de ontwikkeling van de Dialin Pomp. Mede dankzij crowdfunding is er naast media-aandacht ook geld binnengekomen. Minister Bruins van VWS, de Internisten Vereniging en anderen hebben zich achter dit initiatief geschaard.
Gerrit Stam met onderdelen van te ontwikkelen implanteerbare Insuline pomp
Batterij De Minimed pomp werkt op een LithiumCarbon Monofluoride batterij. De Dialin zal op een meer conventionele oplaadbare Lithium Ion batterij (3,6 Volt) draaien. Voor deze laatste is gekozen omdat deze draadloos opgeladen kan worden. De verwachte levensduur is 500 laadcycli (capaciteit gedaald tot 80%) bij 20˚C. Gemiddeld wordt er per jaar 30 maal geladen. Veiligheidshalve is de levensduur nu op 6 jaar gezet. Omdat voor de pomp als geheel ontworpen wordt naar een levensduur van minimaal 10 jaar moet de batterij vervangen kunnen worden. Het ontwerp van de pomp is zo gemaakt dat de batterij en andere onderdelen die kortere levensduur hebben of een hoog risico voor de patiënt hebben in een afneembare unit zitten. Vervanging is een minimale ingreep en kan zelfs zonder het gehele implantaat te verwijderen. Zie voor aanvullende medische informatie en links binnenkort de website van de NOVU.
Kunstnier. Bron: www.medischerfgoed.nl
Jan Taco te Gussinklo is NOVU-lid en opgeleid als internist. Sinds 2009 publiceert en adviseert hij over medische innovaties.
18