Rammen for boken er innovasjon i etablerte organisasjoner, og forfatterne legger vekt på å behandle nyere tenkning innen organisering og gjennomføring av innovasjonsarbeid. Den teoretiske innsikten illustreres av eksempler på erfaringer hentet fra praksisfeltet.
Aasen | Amundsen
Innovasjonsarbeid – organisasjon, kultur og ledelse gir en praktisk tilnærming til akademisk kunnskap om innovasjon. Boken har som målsetting å gi leseren en forståelse av og et vokabular for å snakke om innovasjonsarbeid i organisasjoner – og derigjennom bidra til innovasjon.
INNOVASJONSARBEID Organisasjon, kultur og ledelse
Fremstillingen er nyttig og relevant uavhengig av om man har en akademisk eller praktisk inngang til innovasjonsarbeid.
INNOVASJONSARBEID
Oscar Amundsen arbeider med forskning og undervisning ved Institutt for voksnes læring og rådgivningsvitenskap, Norges teknisk-naturvitenskapelige universitet (NTNU). Amundsen har en PhD i organisasjonsforskning og bred erfaring fra forskning rettet mot ulike bransjer og virksomheter. Han arbeider med temaer knyttet til bl.a. organisasjonsutvikling, endringsprosesser, kultur og innovasjon i organisasjoner.
Tone Merethe Aasen Oscar Amundsen
Tone Merethe Aasen har lang erfaring fra arbeid for innovasjon i etablerte organisasjoner, både som forsker, prosjektleder og rådgiver. De siste ti årene har hun holdt en rekke etter- og videreutdanningskurs innen innovasjonsledelse. Aasen er utdannet sivilingeniør innen teknisk fysikk og har en PhD i organisasjonssosiologi. Hun arbeider som seniorforsker ved SINTEF Teknologi og samfunn.
0000 Secundus League Beta.book Page 11 Friday, December 19, 2014 11:04 AM
Innhold
kapittel 1 perspektiver på innovasjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Innovasjonsbegrepet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kort om bokens innhold . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Innovasjon som resultat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Innovasjonstype . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kategori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Referent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nyhetsgrad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Innovasjon som prosess. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Faser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kilder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Drivere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Omfang og retning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Modeller av innovasjonsprosesser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12-trinnsmodellen for innovasjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eksempel fra praksis: Utvikling av elektroniske arkivløsninger for norsk offentlig sektor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bærekraft og samfunnsansvar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Grønn innovasjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15 17 21 22 22 24 24 25 27 28 30 30 31 31 33 39 41 43
0000 Secundus League Beta.book Page 12 Friday, December 19, 2014 11:04 AM
12 innhold
kapittel 2 innovasjonsledelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Perspektiver på innovasjonsledelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ledelsesinnovasjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Teori og praksis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . God til innovasjon?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Drift og utvikling. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eksempel fra praksis: Innovasjon og drift i en moden oppstartsvirksomhet i petroleumssektoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eksempel fra praksis: Innovasjonsarbeid i en årshjulstyrt universitetshverdag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Innovasjon som kommunikasjonsprosesser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Spørsmålet om kontroll . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Til refleksjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . kapittel 3 fra mulighet til verdi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Strategier for innovasjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Etablerte tilnærminger til innovasjonsstrategi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eksempel fra praksis: Teknologisk modenhet og innovasjon i maritim og petroleumssektor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Strategiske valg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Disruptiv innovasjon som strategi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Forretningsmodeller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hva er en forretningsmodell? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Komponenter i en forretningsmodell. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ikke bare for privat sektor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Åpne forretningsmodeller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Forretningsmodellinnovasjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eksempel fra praksis: Åpen innovasjon og åpen forretningsmodell i norsk IT-selskap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
45 47 53 55 57 58 60 63 65 70 74 77 78 79 84 89 90 96 96 99 101 104 107 108
kapittel 4 strukturer og samarbeid for innovasjon . . . . 111 Organisatoriske strukturer for økt innovasjonsevne . . . . . . . . . . . . . . . . . Ulike organisasjonsformer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Endring og tilpasning av virksomheter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Interne prosesser for økt innovasjonsevne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Driftsinnovasjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
112 112 115 117 119
0000 Secundus League Beta.book Page 13 Friday, December 19, 2014 11:04 AM
innhold 13 Smidig innovasjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Samarbeidsorienterte perspektiver på innovasjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Geografiske innovasjonsnettverk – klynger og økosystemer . . . . . . . . Utvidede nettverk for innovasjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Åpen innovasjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Brukerdrevet innovasjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sosial innovasjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Samarbeid og barrierehåndtering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
120 121 123 124 125 127 128 130
kapittel 5 innovasjonskultur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 Forskning på organisasjonskultur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Begrepet organisasjonskultur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Organisasjonsklima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Organisasjonskultur som fremmer innovasjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kulturelt mangfold . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Innovasjonskultur i norske virksomheter. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Belønning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Holdninger og normer som støtter innovasjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Endring av organisasjonskultur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eksempel fra praksis: Innovasjonskultur i et nettverksbasert forsvar . . . . .
139 141 142 144 146 147 151 152 155 159
kapittel 6 helhetlig tilnærming til innovasjon . . . . . . . . . 162 Medarbeidere som innovasjonsarbeidere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Læringsperspektiver på medarbeiderdrevet innovasjon . . . . . . . . . . . . Faktorer som har betydning for medarbeiderdrevet innovasjon . . . . . . . Å legge til rette for medarbeiderdrevet innovasjon . . . . . . . . . . . . . . . Effekter av medarbeiderdrevet innovasjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Motforestillinger mot medarbeiderdrevet innovasjon? . . . . . . . . . . . . Ledelse av medarbeiderdrevet innovasjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Medarbeiderdrevet innovasjon i en fagforeningskontekst . . . . . . . . . . Nordiske erfaringer fra medarbeiderdrevet innovasjon i praksis . . . . . . . Eksempel fra praksis: Medarbeiderdrevet innovasjon i rådgivningsbransjen . . Eksempel fra praksis: Medarbeiderdrevet endring i helsesektoren . . . . . .
165 167 169 172 174 177 179 180 182 186 188
referanser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191