1
2
HABEREXEN TURİZM
DERGİ HABEREXEN’in Ücretsiz Ekidir. Marka Evi Ajans ve Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. Adına İmtiyaz Sahibi
Mustafa ÇAKIR SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ
Ahmet AK
HABER MERKEZİ
Mustafa BİLİK Enes ŞAHiN
HALKLA İLİŞKİLER
Tel : 0 362 432 64 64 Faks : 0 362 435 47 77 Mail : abone@haberexen.com
REKLAM REZERVASYON
Rezervasyon Tel: 0 362 432 64 64 Rezervasyon Mail: reklam@haberexen.com
HUKUK DANIŞMANLARI
AV. Hakan KARADUMAN AV. Hasan Tahsin ŞENGUL AV. Adem AKSOY KATKIDA BULUNANLAR
Emre Bostanoğlu İbrahim Tutkaç BASIM YERİ
Erol Ofset Ltd. Şti. Pazar mh. Necati Efendi Sk. No: 43 / SAMSUN Tel: 0 362 431 98 96 YÖNETİM YERİ ADRESİ
Ulugazi Mh. 19 Mayıs Bulvarı Sarı Konaklar Apt. No: 16/1-3 SAMSUN
Bu dergi, basın meslek ilkelerine uymaya söz vermiştir.
w w w. h a b e r e x e n . c o m
SAMSUN’u ne kadar biliyoruz? Samsun hiç kuşkusuz; 19 Mayıs 1919 tarihinde Başkomutan Mustafa Kemal Atatürk’ün Kurtuluş Savaşı’nı başlattığı yer özelliğiyle, yakın tarihimizin en önemli sayfası Cumhuriyet’in kuruluşu sürecine adını altın harflerle yazdıran bir şehir. Sadece tarihteki bu yeri itibariyle dahi çok ciddi turizm potansiyeline sahipken, her nedense bu sektörden yeterince istifade edip pay alamıyoruz. Doğal güzellikleri, antik evveliyatı ve bunlara ait kalıntıları; ilaveten sağlık turizmi potansiyeliyle de zenginliklerle donatılı bir şehir burası. Ancak tanıtım eksikliği hat safhada. İtinasızlık köreltmiş turizm kanallarını. Sektörün de kendini yenilemesi gerekiyor. Bırakalım dışarıdan gelecek yabancı turistleri! Samsun il sınırları içinde yaşayan kaçımız biliyoruz Tekkeköy’deki mağaraları ve tarihini? Şehrin merkezinden bir örnek; Amisos Tepesi’ni kaç kişi ziyaret etmiştir acaba? Bandırma Vapuru’nu hala görmeyen yok mudur? Samsun’u değerli kılan o kadar çok güzellik var ki! Ladik Akdağ ile Vezirköprü Kunduz yaylaları; Havza’daki termal tesisler, Yakakent’in tabiat örtüsü; Kızılırmak ve Yeşilırmak deltaları; Asya-Avrupa transit yolu üzerinde konuşlanışı, Orta Karadeniz’in tek kayak merkezi Akdağ, … hepsi ayrı bir detay ve o parçalar zenginleştiriyor, bu güzel şehri. Hava, deniz, demir ve kara yoluyla Türkiye’nin her tarafına bağlantısıyla mühim konaklama merkezlerinden biriyiz aslında. Şehrin tarihi ve doğal güzellikleri gezilip görülünce algılanabilecek cinsten. Bacasız sanayi turizmde Samsun’u uçurmanın öncelikli şartlarından biri ‘yatak kapasitesini artırmak’ diyenler Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü verilerine göre yanılıyor. Çünkü sektörü tanıtım faaliyetleri taşıyor. Turistik bölge halinin tescillenip işlemesi için devlet de taşın altına elini koymalı bir an önce…
3
Kış turizminin yeni gözdesi Akdağ Kayak Merkezi, Havza Kaplıcası, Kuş Cenneti, tarihi mekanları ile Samsun, eşsiz bir doğa cenneti.
SA M SU N ’ u k e ş f e t m e ye
HAZIR
Samsun son yıllarda turizmde önemli hamleler yapıyor. Samsun İl Özel İdaresi, Büyükşehir Belediyesi ve İlçe Belediyelerinin turizmin canlanmasına dönük yatırımları kenti bu alanda ön planda tutmaya başladı. Özel oluşturulan seyir yerleri, yeme-içme mekanları, artan konaklama tesisleri, oteller son 5 yılda atılan adımların somut çıktılarını gösteriyor, bugün.
4
Samsun, Anadolu’nun Karadeniz’e açılan en önemli kapısı; Avrupa - Asya transit yolu üzerinde işlek bir kavşak noktası, Türkiye’nin en büyük akarsuları Kızılırmak ve Yeşilırmak’ın arasında verimli delta toprakları üzerinde kurulmuş önemli bir tarım merkezi, denizi, ormanları, yaylaları ile bir doğa cennetidir. Tabiat örtüsünün elverişli olması, Kızılırmak ve Yeşilırmak deltaları arasında bulunuşu turizm açısından değerli kılmakta, Asya-Avrupa transit yolu üzerinde bulunması, hava, deniz, demir ve karayolu ile Türkiye’nin her tarafına bağlantısının olması turizm açısından önemli bir konaklama merkezi konumuna gelmesini sağlamaktadır.
MISINız?
KUSURSUZ BİR TARİH, KUSURSUZ BİR DOĞA...
Alman arkeolog Markidi’nin yaptığı
ve 19 Mayıs ilçelerinin topraklarının
kazılarda Frigler’ in de Karadeniz’e
bir bölümünü kaplayan Kızılırmak
Samsun’un merkezinde olduğu gibi
indikleri görülmüştür.
Deltası; sulak alanı, flora ve faunası ile ülkemizin eko-turizm alanında en
ilçe ve köylerinde de gezilip görül meye değer çok sayıda tarihi ve turis-
Bafra’ya 35 km uzaklıkta olan
ilginç köşelerinden biridir. Deltada,
tik yerler mevcut olup, yaz aylarında
Kızılırmak vadisinde Paflagonya Kaya
19 Mayıs ilçesi, Yörükler mevkiinde
denizden ve kumdan yararlanılabildiği
Mezarları (MÖ.7.yy) vardır. Burada
ilkbaharda tabanı tamamen suyla
gibi kış aylarında da kayak ve av tu-
Roma, Bizans ve Osmanlı devrine ait
kaplanan yaprak döker ağaçlardan
rizmi yapmaya müsaittir.
kalıntılar Asar Kalesinde mevcuttur.
oluşmuş Galeriç Ormanı yaban hayatı açısından oldukça ilgi çekicidir.
Paleolitik devrine ait Samsun’un 15
Yakakent’ten Terme’ye kadar uzanan
km doğusunda bulunan Tekkeköy
sahil bandı üzerinde çok güzel kuma
Samsun, termal turizm açısından da
Mağaraları görülmeye değer tarihi
sahip geniş doğal plajlar denize
önemli merkezlere sahiptir. Havza ve
kalıntılar arasındadır. Kavak ilçesinin
girmek için idealdir.
Ladik Kaplıcaları 2000 yılından beri bilinen sağlık merkezleridir.
Kaledoruğu’nda, Vezirköprü İlçesinin Oymaağaç Köyü’nde Bakırçağ ve
Yakakent Çamgölü mevkiinde çam
Hitit yerleşmeleri; Bafra ve Alaçam
ormanlarıyla kaplı yemyeşil
Ladik’teki Hamamayağı kaplıcası ise
arasındaki İkiztepe, Hoşkademtepe,
tepeler masmavi sulara iner. Eşsiz
ülkemizdeki birinci derecede önemli
Dedetepe ve Gökçeboğaz höyükle-
güzellikteki sahili ve denizle iç içe bir
ve öncelikli kaplıca merkezlerindendir.
rinde Bronz Hitit kültürünün
yaşamın sürüldüğü şirin kıyı kasabası
Radyoaktif özellik gösteren Ladik
mevcudiyeti ile Hititlerin Karadeniz
Yakakent’de gün batımı ise görülmeye
kaplıca suları organizma üzerinde
sahiline indikleri, Samsun’un 18 km
değer güzelliktedir.
uyarıcı etki yapar. Bu nedenle bu suya
güneybatısında Atalan Kalesi’nde
Sahil bandı üzerinde; Alaçam, Bafra
“gençlik suyu” adı verilir. 5
Havza ve Ladik’deki kaplıca sularının
yazın başka kışın başka görülmeye
yerleşim yeri olarak kullanılagelmiş
başta romatizmal hastalıklar olmak
değer güzellikleri barındırırlar.
Bafra İkiztepe ve bugün bile
üzere, kadın hastalıkları, sinirsel
Kunduz yaylalarının orman dokusu
surlarını, galerilerini, merdivenlerini
hastalıklar, eklem hastalıkları ve
ile iç içe oluşları ve ormanların
görebileceğimiz 3000 yıl öncesin-
kireçlenme gibi hastalıkların teda-
Altınkaya Baraj Gölüyle birleşmesi
den gelen Kızılırmak vadisindeki
visinde olumlu etki yaptıkları tıbbi
bölgeye bambaşka bir güzellik
Asarkale; Paflagonlara ait kaya
olarak kanıtlanmıştır.
kazandırmaktadır. Burası yayla tu-
mezarları, Amazonların yaptığı ileri
rizminin yanı sıra doğa yürüyüşleri,
sürülen Garpu kalesi görülmeye
Samsun’un yaylaları da diğer
su sporları, balık avcılığı, motor ge-
değerdir.
Karadeniz yaylaları gibi; yeşili,
zileri, kamp yapmak için son derece
temiz havayı ve sessizliği özleyenlere
elverişli alanlara sahiptir.
kucak açmaya hazırdır. Samsun’dan yaylalara ulaşmak oldukça kolaydır.
6
Samsun’da Anadolu Ahşap mimarisinin en güzel örneklerini görebi
Samsun doğal güzelliklerinin yanı
lirsiniz. Çarşamba’da ki Göğceli
sıra tarihi alanlarıyla da dikkat
Cami bunların en ilginç olanıdır.
Yaylaların yolları özel aracınızla
çekicidir. Paleolitik dönemlerde
Yapımında hiç çivi kullanılmamış
bile rahatlıkla gidebileceğiniz
yerleşim yeri olarak kullanılmış,
olan yapı kesin yapım tarihi bilin-
durumdadır. Ladik-Akdağ yaylaları,
Tekkeköy mağara-kale yerleşmeleri;
memekle birlikte yaklaşık 800 yıldır
Vezirköprü - Kunduz dağı yaylaları
M.Ö. 5000 yıllarından beri sürekli
sapa sağlam ayakta kalmıştır.
Canik Gölalan Köyü Şelalesi
7
KEŞFE BAŞLIYORUZ... Amisos Hazinelerinin Sergilendiği Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesini Gezdiniz mi? Samsun Arkeoloji ve Etnografya
Mozaik taban üzerinde, çeşitli
Orta salonda ayrıca antik Amisos
Müzesi 19 Mayıs 1981 günü ziyarete
mitolojik sahneler simetrik olarak
kentinde ortaya çıkarılan Amisos ha-
açılmıştır. Müze orta salon ve simetrik
işlenmiştir. Merkezde Akhilleus ve
zinesi de sergilenmektedir. Hellenistik
olarak yapılmış iki yan salondan
Thetis’in yer aldığı Troia savaşı ile
Döneme ait bu eserler zamanın sanat
oluşmaktadır.
ilgili sahne, bu sahnenin dört köşesine
ve işçiliğini tüm ihtişamı ile göz önüne
yerleştirilmiş panellerde mevsimleri
sermektedir.
Müze bahçesindeki pithoslar, lahitler, simgeleyen portreler ve mevsimlerin steller, miltaşları, çeşitli mimari parçalar arasındaki dikdörtgen panellerde
Klasik, Hellenistik, Roma, Bizans,
ve kabartmalar müze ziyaretçilerinin Nereidler ve deniz yaratıkları tasvir
Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet
ilgisini çeken başlıca eserler arasında.
dönemlerine ait sikkeler, Samsun
edilmiştir.
ve çevresinde ele geçen Kalkolitik, Orta salonda antik Amisos kentinde
İlk Tunç, Hitit, Hellenistik, ve Roma
ortaya çıkarılan Roma İmparatoru
Dönemlerine ait eserler kronolojik
Alexander Severus (M.S. 222-235)
olarak sergilenmektedir.
zamanında yaptırılan ve M.S. 5.
Diğer yan salonda ise Samsun
yüzyıl sonlarında Bizans Döneminde
yöresinden müzeye intikal etmiş olan
tamir edilen mozaik teşhir edilmekte.
etnografik nitelikte eserler var.
M u s t a fa Ke m al’i S a msu n ’ a Ta şı ya n B a n d ır m a Vapur u’nu Z i ya ret E t t i n i z mi ? Gazi Müzesi; Samsun, Merkez,
yapıldıktan sonra, teşhir ve tanzimi
Kale Mahallesi, Mecidiye Caddesi
gerçekleştirilerek, 8 Kasım 1998 tari-
Kurtuluş Bu Gemide Başladı
üzerinde yer almaktadır. İki katlı olan
hinde ziyarete açılmıştır.
Büyük çaplı bir restorasyon
yapının dış duvarları yığma tuğla, iç
işleminden sonra 22 Mayıs 2006
bölmeleri Bağdadî olarak yapılmıştır.
günü yeniden açılan; Mustafa Kemal
Atatürk 19 Mayıs 1919’da
ve silah arkadaşlarının balmumu
Samsun’a ilk gelişinde Mıntıka Palas
heykelleri, Samsun’a çıktıklarında
olarak bilinen bu binada 6 gün
çekilen fotoğraflar ile çeşitli tarihi
kalmıştır.
döküman ve belgelerin yanısıra; Atatürk’ün çalışma odası, yatak
Ulu Önder’in Samsun’a ikinci
odası ve konferans salonu olarak
gelişinde (20 - 24 Eylül 1924)
kullanılan bölüm dahil üç odadaki
Samsun halkı tarafından söz konusu
özel eşyalarını da içeren, son derece
bina Atatürk’e hediye edilmiştir.
zengin ve ilgi çekici bir müze Gazi
Yine üçüncü (16 -18 Eylül 1928)
Müzesi.
ve dördüncü (22 - 26 Kasım 1930) gelişlerinde de bu binada
Müzede, Atatürk ile ilgili kitapların
konaklamıştır. Samsun Belediyesi
yeraldığı, özel ihtisas kütüphanesi de
tarafından Kültür Bakanlığı’na
bulunmakta.
devredilen binanın restorasyonu 8
9
Vezirköprü Kunduz Yaylası
Os m a n lı İm par atorl u ğ u ’ n a Vezi rl er Yet i ş tire n Vez i rk ö pr ü’de Tar i h i n İ zl eri n i S ü rd ü n ü z m ü ? Vezirköprü’nün ilk defa Hititlerin bir eyaleti olarak kurulduğu tahmin edilmektedir. M.Ö. 1200 yıllarında batıdan gelen Frigyalıların akınlarıyla yıkılan Hitit devletlerinden sonra bölge Frigya hakimiyeti ve Paflagonya idaresine girmiştir. M.Ö. 330 yılında İskender’in istilasıyla harap olan şehir, Sezar’ın Anadolu istilasından sonra yeniden kurulmuş, Tarih boyunca bir çok olaylara sahne olan ve zaman zaman yıkılıp, yeniden kurulan kasaba; Köprülü Mehmet Paşa zamanında bugünkü halini alarak Vezirköprü ismini almıştır. Evliya Çelebi’ye göre Vezirköprü o zamanlar şehzade ve paşaların sayfiye yeri idi. Vezirköprü’de Taş Medrese olarak da adlandırılan Fazıl Ahmet Paşa Medresesi, 1661 yılında kendisi tarafından yaptırılmış; medresenin çatısı kurşunla kaplı iken daha sonra kiremitle örtülmüştür. Yapının içi ve dışında pembe Karacaviran taşı kullanılmıştır. Dilimli, kurşun kaplı kubbelerin aralarında tuğladan kare biçimli bacalar bulunmaktadır. Basık kemerli kapıdan, aralarında medrese odalarının yer aldığı revaklı dikdörtgen avluya girilir. Kubbeli medrese odalarında ocak ve kitap rafları vardır. Kare planlı dershane-mescit kubbeyle örtülüdür. Kubbe kasnağındaki vitraylı pencereler sonradan yapılmıştır. 1964 yılına kadar çeşitli amaçlarla kullanılan medrese, bu tarihten itibaren Halk Kütüphanesi olarak kullanılmış ve 1974 yılında çatısı bakırla kaplanmıştır. 2002 yılında restore edilen Taş Medrese’de yeralan ve 20 000’in üzerinde kitaba ev sahipliği yapan Kütüphane özellikle görülmeli. 10
Ta r i h i, K ültüre l, Di n i . . . Zi ya ret Edile c e k , O Ka d a r Yer Var k i Sam s un ’ d a ! Asarkale Kaya Mezarları
kıyısında Themiskyra kentini kurmuş
Bilinen geçmişi M.Ö. 5000-4000
oldukları ve kentin Terme ile Ordu
yıllarına dayanan Kızılırmak ağzı
arasında yer aldığı söylenmektedir.
ve çevresi; tarihi ve kültürel eserler
Samsun Büyükşehir Belediyesi’nin Batı
bakımından yüklüce bir mirasa sahip-
Park’ta oluşturduğu Amazon Vadisi yerli
tir. 1971 yılından itibaren İkiztepe
ve yabancı turistlerin ilgisini çekmekte-
köyü sınırların ve çevresinde yapılan
dir.
araştırmalarda bir çok höyük, yerleşim yeri, tümülüs ve anıt mezar kalıntıları ve bir de köprü bulunmuştur. Kentten günümüze bir Ortaçağ kalesinin kalıntıları gelebilmiştir. Kızılırmak vadisinde Ağsar köyünde bulunan ve M.Ö 1000 yıllarına tarihlenmiş kaleden kaya içine oyulmuş merdivenli gizli bir geçitle ırmak kıyısına inilebilmektedir. Kalenin altında, Paflagonya türü görkemli anıtsal kaya mezarları bulunur. Sarnıçlar, eski hapishanesi ve sur kalıntıları günümüze kadar gelmiştir.
Amazonlar Samsun’da Yaşamış! Terme deyince akla Amazonlar; çok eski çağlardan bu yana bir çok tarihçinin, bilim adamının ilgisini çekmiş, sanatçılara esin kaynağı olmuş, efsa nevi savaşçı kadınlar topluluğudur. Ünlü tarihçi Homeros onlardan “Erkek gibi Amazonlar” diye söz eder. Tarihi M.Ö. 1000 yıllarına kadar uzanan efsanevi Amazonların Terme’de yaşadığı birçok eski tarihçi ve coğrafyacı tarafından ileri sürülmektedir. Amazonların Karadeniz kıyılarında özellikle Thermodon (Terme Çayı)
Ye m e ğ i n i z i k e y i f l e Ye r k e n S a m s u n ’ u M e ş e Te s i s l e ri ’ n d en s e y r e t t i ni z m i ? Kuşlar burayı konuşuyor. Ağaçlar burası için dans ediyor. Güneş buranın üstüne doğuyor. Çünkü burası herhangi bir yer değil. Yemyeşil koruluk alanda, adeta ağaçlar arasına saklanmış olan Meşe Tesisleri’ne ilk girdiğinizde ahşap ev, altında restaurantlar, karşılarında ise birbirine bağlantılı, fıskiyeli minyatür
İsa Baba (Ese Baba) Camii ve Türbesi
havuzlar, çölde vaha gibi karşınıza çıkıyor.
Cedit Mahallesi’ndedir. 15.yy. da yapılan ilk yapı özgün biçimi ile günümüze ulaşmıştır. Kare planlı küçük bir mescit ve türbeden oluşan yapı 1895’te onarılmış, 1975 - 1976’daki son onarımda ise cami ve türbeye dönüştürülmüştür.
Şeyh Seyyid Kudbettin Cami ve Türbesi Caminin yapıldığı tarih belli değildir. Şeyh Kudbettin tarafından yaptırılmıştır. Camii ile türbe bitişiktir. Dikdörtgen planlı camii, ahşap çatıyla örtülüdür. Şeyh Seyyid Kudbettin büyük İslam alimi ve mücahidlerindendir. Abdulkadir-i Geylani (M.1078 - 1166) hazretlerinin torunu olup babası Muhyiddin’dir. Eski tarihle 722 yılı Sefer ayının 15’i günü (M.1322) ölmüş ve buraya gömülmüştür.
İtalyan Katolik Kilisesi Ulugazi Mahallesi’nde yer almaktadır. 1846 yılında yapılmıştır. Bina kargir olarak iki katlı inşa edilmiştir.
Düğün salonları, çocuk parkları ve yürüyüş parkurlarının da bulunduğu tesislerin restorantında ve teras bölümünde yeşil ile mavinin birbiriyle buluştuğu Samsun’u izleyerek birbirinden leziz yemeklerden tadabilirsiniz. Yemekten sonra yürüyüş parkurunda gezebilir arzu ederseniz Nargile Salonu’nda, tavla oynayarak keyifli dakikalar geçirebilirsiniz Şehir merkezine 10 dakika uzaklıkta, mavi-yeşilin bütünleştiği Canik Belediyesi Meşe Kültür Tesisleri; 27 bin metrekare mesire alanı, yürüyüş yolları, düğün salonları, konuk evi, havuzu, siparişlerin sanal ortamda alındığı ve aynı anda 500 kişiye hizmet verilebilen restorantı ile Karadeniz Bölgesinin en büyük tesisi. Buraya gelen yerli ve yabancı ziyaretçilerin Samsun’u Meşe Kültür Tesisleri’nden kuş bakışı izleyerek doğa ile başbaşa kalmalarını ve Meşe’nin özel saç kavurmasını tatmadan Samsun’dan
Batı Park Amazon Vadisi
ayrılmamalarını tavsiye ediyoruz.
11
8 0 0 y ıl önc e ç iv i ku l l a n ı l ma d a n i n şa ed ile n G öğc e li C ami i ’ n i g ö rd ü n ü z mü ? Yeşilırmak ovası merkezinde kurulu
Çarsamba’da Göğceli Mezarlığı
Tek katlı yapının üst üste yığma
olan Çarşamba’nın M.Ö. 4000’lerden içinde yer alan Göğceli Camii,
tekniğiyle yapılmış duvarlarını tek
bu yana yerleşme merkezi olduğuna
Anadolu ahşap mimarisinin en güzel
parça kalaslar oluşturur. Duvarlarda,
dair görüşler vardır.
örneklerinden birisidir. 1206 yılında
direklerde, direk başlarında, kirişlerde,
yapılan camiinin giriş revakları 1335
merteklerde, mahya ışığı gibi yapının
yılında onarım geçirmistir.
çatısı; üç omuzlu. Taşıyıcıları ise
Çarsamba’ da; ilk Tunç çağı yerleşmeleri olan üç adet höyük,
ahsap duvarlar ve dikmelerdir. Harim
Anadolu Selçuklu ve Osmanlı döne-
kısmında çatı direklerle desteklenmiştir.
minden kalma bir çogu ahşap 15 cami, ilçe merkezinde halen kullanılan
Caminin etrafındaki mezarlık garipler
1 bedesten, 1 kale, 1 hamam, üçü
mezarlığı olarak bilinmektedir. Camii,
yeraltında eski kent kalıntıları, 7’ si
Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıkları
koruma altına alınmış bir çok anıt
Yüksek Kurulu’ nun kararıyla, korunması
ağaç, bir çok mağara, şelale, mesire
gerekli Taşınmaz Kültür varlığı olarak
yerleri, kumsallar ve av sahaları
tescil edilmiştir
bulunmaktadır.
Ça ka l l ı ’ d a D u m anı Üstünde Bir M e ne me n mi Yo k s a Ç ı t ı r Ç ı t ır Ünlü Samsun Pi de si mi? Ünü Tüm Türkiye’ye Yayılmış, Orijinal Usülle Pişirilmiş Samsun Pidesini Tattınız mı? Bursa’nın iskenderi, kestane şekeri, Konya’nın etli ekmeği, Adana’nın kebabı, Tekirdağ’ın köftesi Amasya’nın elması, İstanbul’un helvası herkesçe bilinir. Samsun söz konusu olunca, akla önce meşhur pidesi gelir.
peynirli ama etli. Hangisinin hangi
Selçuklu yapısı Çakallı Han dışında;
sinden daha lezzetli olduğunu siz de
bir de Çakallı Menemeni vardır.
söyleyemeyeceksiniz.
Kendisine özgü malzeme ve usullerle
Samsun-Ankara yolunun 51. kilo
pişirilen Çakallı Menemen, bu böl-
metresinde yeralan Kavak; Atatürk’ün
gede yaygınca yapılmakta ve turistik
Havza’ya giderken geçmesiyle
tesislerde ve yol üzerindeki mola
şereflenmiş, Yaşar Doğu gibi namlı
tesislerinde yolculara sunulmaktadır.
sporcular yetiştirmiştir.
Ketesiyle beraber yenmesi gelenek
Kavak’ı Ziyaret Ederseniz, Menemen Yemeden Ayrılmayın
Bafra’da kapalı, Terme’de açık olur
ince kıyım yeşil biber ve rendelenmiş domates, suyu çekilene ve eriyene kadar pişirildikten sonra, içine yumurta sarısı ve peynir karıştırılarak
Samsun Pidesi. Şu var ki; adıyla
Kavak ilçesi M.Ö. 3500-2000
farklı olsa da, hangisinin daha leziz
servise hazırlanır. Yöresel malzeme
yıllarına ait eserlere rastlanan
olduğunu söylemek kolay değildir.
ve pişirme usuluyle damaklarda yer
eski bir yerleşimdir. Kaledoruğu
Her ikisi de yaygınca bilinir, sevilir.
eden bu özel yemek bir Samsun
höyüğünde Genç Helenistik, Roma,
Sonuçta bu lezzetler Samsun’un
klasiği.
Bizans, Selçuklu ve Osmanlı eserleri-
hediyesidir.
Kavak’ta mola verdiğinizde Çakallı
nin bulunması bölgedeki yerleşimin
Lezzetli mi lezzetlidir, hamurundan
Menemeni’nizi sipariş etmeyi
sürekliliğinin kanıtıdır.
unutmayın.
mı mayasından mı, havasından mı
12
haline gelmiş Çakallı Menemeni;
suyundan mı? Belki de güler yüzlü
Kavak ilçesinde yeralan Çakallı
esnafından.
mevkiinde; Çakallı ırmağı üzerine
Samsun pidesini ayrı ayrı tadın, ama
kurulmuş Çakallı Köprüsü ve
DOMİNOGRAFİK
13
0 362 333 32 27
Havza ve Ladik Kaplıcaları...
S ağlık
İlk ça ğl a rd a n b e r i v ar ol an Hav za Kapl ıc aları’nın, 19 1 9 ’da A t a t ü r k’ e de şi fa v e rdi ğini duy dunuz m u? Yaklaşık 2000 yıl önce şu anki
yapılmış olan Aslanağzı - Kız gözü,
çalışamayacaktım’ diyerek övdüğü
mevcut termal merkezde bir kilisenin
Maarif ve Şifa hamamlarıdır. Diğer
kaplıca suyunun, tedavi ettiği bazı
olduğu ve bir deprem esnasında
ikisi de Modern Türk Hamamı
hastalıklar şunlardır: Romatizma,
bu kilisenin yıkılarak yerinden sıcak
ile Lokman Hekim kaplıcalarıdır.
kireçlenme, kas ağrıları, kaza
su çıktığı söylenegelmiştir. Asırlar
Kaplıca suyunun kaynaktan çıkış
ameliyat sonrası oluşan kas ve sinir
boyu çıkan sıcak su, şifa dağıtma
sıcaklığı 56 derecedir. Havza’nın
hastalıkları, eklem sertlikleri, çeşitli
özelliğiyle ünlenir. Bu kaplıcalar
kaplıca kapasitesi 10.080 kişi/
felçler ve sekeller, kansızlık, mide,
Havza’nın 2000 yıllık tarihi sağlık
gün/banyodur. İlçedeki kaplıcalar 4
bağırsak ve karaciğer rahatsızlıkları,
tesisleridir.
mevsim tedavi amaçlı hizmet
böbrek ve idrar yolu hastalıkları,
vermektedir.
iktidarsızlık, cilt hastalıkları, sinir
Kaplıcalar ilçenin içinden geçen
14
hastalıkları, kadın hastalıkları.
Samsun-Ankara karayolundan
Atatürk’ün, Havza Kaplıcaları
yaklaşık 1 km. uzaklıktadır. İmaret
için ‘Eğer Havza’nın nafi ve şifalı
Yılda yaklaşık 150.000 kişinin
Mahallesi denilen kaplıcalar bölge
kaplıcaları ahval-i sıhhiyem üzerin
ziyaret ettiği Havza; Turizm
sinde 5 adet kaplıca bulunmaktadır.
de müspet bir tesir bırakmasaydı
Bakanlığı tarafından Termal Turizm
Bunlardan 3’ü eski tarihlerde
emin olunuz ki inkılap için
Merkezi ilan edilmiştir.
burada İçerdi ğ i r a d y o a kti f bil e şe nle riy le “Ge nç l ik Su yu ” o l a r a k a d l a ndı rıl an, Ladi k Hamamay ağı Ka p lıc a l a r ı ’ n d a g erç e k dinç li ği y aşadı nız mı?
“Ilıcaya Araplar ‘hamam’ derler, Acem
isimli eserinde bahsi geçen Ladik
ameliyat sonrası yorgunluk gibi
diyarında ‘kudret kermabı’ derler,
Hamamayağı Kaplıcası’nın tarihi
dertlere deva olmakta. Çelikli
Ladik ve Amasya illerinde ‘Koze’ der-
çok eskilere dayanmakta olup, bu
olduğundan kansızlığa, sodyum
ler, Tataristan’da ‘ılısı’ derler, Moğol
gün içerisinde erkekler ve bayanlar
karbonat içerdiğinden karaciğer
dilinde ‘kevende’ derler. Türkistan’da
için ayrı ikişer havuz bulunmaktadır.
hastalıklarına ve hazımsızlığa,
‘ılıca’ deniyor. Rum taraflarında ‘kay-
İlçeye 13 km. mesafedeki kaplıcanın
radyoaktif özelliğiyle zihne iyi gelen
narca’ adı verilir. Bosna ve Rumeli’nin
suyu, içerdiği minareller bakımından
bu su; tarih boyunca insanlara zindelik
bir kısmında ‘yanar’ derler. Fakat bir
dünyanın ünlü suları arasında yer
ve dirilik kazandırdığı ve organizma
Ladik Kozesi vardır ki; çok faydalıdır.
almakta ve Türkiye’nin 1. derecede
üzerinde uyarıcı etki yaptığı için
Kadınlar kısmı ayrıdır. Erkekler
önemli kaplıca sularından kabul
‘Gençlik Suyu’ adıyla ünlenmiştir.
ılıcasında, ona on ebadında, göl gibi
edilmektedir.
bir Şafii havuzu var ki; gönül görse
Hamamayağı tesislerinde konaklama,
taze can bulur. Suyu o kadar sıcak
37 derecelik ısıya sahip Hamamayağı
piknik, kamp, spor, gezi alanları,
değildir. “
suyu müzmin romatizma, cilt
kafeterya ve lokanta gibi her türlü tur-
hastalıkları, sinir ve kas yorgunluğu,
izm imkanları sunulmakta olup çevre il
eklem kireçlenmesi, sinirsel hastalıklar,
ve ilçelerden yoğun talep görmektedir.
Evliya Çelebi’nin, Seyahatname
15
Ülkem i z d e b u l u n a n k uş ç e şi dini n y üzde 75 i nden fa zl a s ı n ı n y a ş a d ı ğı Kı zıl ırmak De lt ası Balık G ö l l er i ’nde dol aştı nız mı ? Kızılırmak deltası, barındırdığı canlı
karayolunun kuzeyinde kalan alan-
ve balıklar için de delta son derece
türlerinin çeşitliliği; canlılar için
da, 56.000 ha. genişliğinde delta
önemli bir beslenme ve konaklama
zengin yaşam alanları bulundurması
ovası uzanır. Deltadaki kuş türlerinin
alanıdır.
ve halen bozulmamış olan doğal
çeşitliliği ve sayıları eko sistemin
yapısı ile ülkemizin uluslararası
canlılar için ne denli zengin ve
Yöre, kuş gözlemciliği ve doğa
öneme sahip ender sulak
sağlıklı olduğunu gösterir.
turizmi için, dört mevsim boyunca
alanlarından biridir. İlçe sınırları
Delta, göçmen su kuşları için de,
çok önemli bir potansiyele sahiptir.
içerisinde bulunan Kızılırmak’ın,
son derece önemli bir kışlama
Eko-Turizm olanakları açısından,
binlerce yıl Anadolu’dan sürükleyip
alanıdır. Kış ortası su kuşu sayım
hem doğaseverlere hem de turizm-
getirdiği sedimenlerle oluşturduğu
sonuçlarına göre deltada yaklaşık
cilere, son derece keyifli seçenekler
bereketli deltasında; kuş cenneti’nin
100.000 su kuşu (kaz, kuğu,
sunan delta; ülke içinde ‘Yaban
yanısıra ülkemizin en önemli sulak
ördek, karameke ve yağmurcunlar)
Hayatı Koruma Bölgesi’ olarak
alan eko sistemlerinden biri olan
kışlamaktadır. Karadeniz’i göçle
ilan edilmesinin yanısıra ‘Ramsar
Bafra Balık Gölleri de bulunur.
aşan küçük ötücüler ve su kuşlarının
Uluslararası Çevre Sözleşmesi’yle de
Bafra’dan geçen Samsun - Sinop
yanı sıra yırtıcılar, leylekler, turnalar
korunmaktadır.
Kızılırmak deltasında bu güne kadar, 146’sı bölgede üreyen 318 kuş türü saptanmıştır.
Ya l n ı z c a e n t e m i z s u l arda yaşayan Mavrüşgil Balığının ya şa dığ ı Ya k a k e n t’t e bal ı k ç ı l arl a ağ ç e k t i ni z m i? Yakakent; Karadeniz kıyısında mavi
Yakakent’in 7 km batısında yer alan
kullanılır.
ile yeşilin birleştiği ve Karadeniz’de
Çam Gölü mevkii; doğal plajları,
İlçe yeşil ile mavinin sımsıkı kucak
avlanan her türlü balığın, özellikle
temiz denizi ve denize dökülüyor
laştığı köşelerden biridir ve Samsun
dünyaca ünlü Mersin balığı ile nesli
görüntüsü veren çam ağaçları kaplı
ilinin denize sıfır tek ilçesidir. Deniz
tükenmekte olan Mavruşgil balığının
tepeleriyle eşsiz bir doğal güzelliğe
tertemiz ve berrak bir görünüme
bol olduğu bir yer. Mavrüşgil
sahiptir.
sahiptir. Yakakent’in 14 km’lik
balığının burada bulunmasının nedeni deniz suyunun çok temiz olması. Yakakent’te rahat ve huzurlu bir ortamda denize girebilir, uzun doğa yürüyüşleri yapabilir, Yakakent’in misafirperver balıkçılarıyla balığa çıkıp ağ tutabilir, daha da iyisi
sahil bandının her metrekaresi plaj
Türkiye’ nin en büyük balıkçı barınağına sahip olan Yakakent, yakın bir gelecekte yat turizmine de ev sahipliği yapma yolunda çalışmalarını sürdürmektedir.
leziz balık çeşitlerinden yiyerek,
16
konumundadır. Yakakent’te denizde sönen güneşin güzelliği ise tarifsizdir. Daha yüksek kesimlerde, yaylalar da doğa yürüyüşü ve piknik yapmaya elverişli ortam bulunmaktadır. Yakakent Belediyesi tarafından her
gününüzü en güzel şekilde
İlçenin Kayalı köyü mevkiinde bulu-
yıl Temmuz ayının son haftasında
değerlendirebilirsiniz.
nan Kunduz Balık Gölü, ilkbahar ve
Kültür ve Sanat şenlikleri düzenlen-
yaz mevsimlerinde kamp yeri olarak
mektedir.
Lad ik A k d a ğ ’ da K a y a k Ya p t ı n ı z m ı ? Gelenekselleşmiş Ladik gölü yelken
karşılanmasını mümkün kılmaktadır.
sayıda kişinin kayak yapmasına
yarışları, yaylaları ve yayla şenlikleri,
Ladik Akdağ Kış Sporları ve Kayak
uygun. Ladik Akdağ Kış Sporları ve
kış mevsiminde kış sporları, yazın
Merkezi. 2005 yılında yapılan
Kayak Merkezi, Samsun’a prestij
çim kayağı yarışmaları yapılan
çalışmaların ardından Kültür ve
katacak önemli turizm projelerinden
Akdağ, Ladik’in en önemli doğa
Turizm Bakanlığı tarafından Kış
bir tanesi. Orta Karadeniz Bölgesi’ne
zenginliklerinden.
Sporları ve Turizm Merkezi ilan
en yakın kayak merkezi Erzurum
edildi.
Palandöken ve Ilgaz’dır. Bunun
İlçeye 7 km. mesafede bulunan
dışında bu bölgede kayak merkezi
Akdağ Kış Sporları ve Kayak Merkezi
Telesiyejin başladığı nokta 1400
yok. Bu anlamda Ladik Akdağ Kış
arazi yapısı itibarıyla çok uzun
metreye en üst nokta da 1800
Sporları ve Kayak Merkezi, Samsun
kayak pist alanlarına sahip olup,
metreye ulaşıyor. Kayak merkezinde
için her anlamda büyük önem
olimpik kayak alanlarına kıyasla
yaklaşık 16 direkten oluşan 1350
taşımaktadır.
daha elverişlidir. Yazın doğal çimle
metre uzunluğunda bir telesiyej
kaplı bu alanda gelenekselleşmiş çim
uzunluğu var.
kayağı yarışmaları düzenlenmektedir.
Dağıyla, gölüyle, yaylasıyla, kaplıca ve akarsularıyla Ladik mutlaka
Kayak alanının ilçe merkezine yakın
Telesiyej uzunluğu her ne kadar
oluşu ve kullanışlı yollar; barınma,
1350 metreyse de pist uzunluğu
konaklama ve diğer ihtiyaçların
sağlı sollu kaymak suretiyle çok
keşfedilmelidir.
17
E ş s i z K a r a d e n i z manzarasını seyrederek Amisos C a fe ’ d e bi r k ahv e i ç t i ni z mi ? Samsun-Sinop karayolu üzerinde,
Yolunuz tümülüslere düşerse; bu
Hititlerden başlayarak birçok
şehir merkezinden dört kilometre
tarihi tepenin hemen yanıbaşında
medeniyete kucak açan Alaçam’da
uzaklıkta, Baruthane mevkiinde
hizmete açılan Amisos Cafe’de,
bulunan Geyikkoşan Baba Türbesi,
bulunan iki adet tümülüs vardır.
engin Karadeniz manzarasına karşı
tarlasını geyiklerle süren bir ermişin
Samsun Büyükşehir Belediyesi’nin
yöresel tatları deneyebilirsiniz.
hikayesini anlatır gelenlere. Mesire,
sponsorluğunda ve Kültür ve Turizm
Sahilin Batı Park bölümünden telefe
piknik ve deniz sefası için ideal olan
Bakanlığı’nın denetiminde, 2004-
rikle yapabileceğiniz kısa ama
ilçede, Dürtmen yaylası ve düzenle-
2005 yılları arasında yapılan
zevkli bir yolculuktan sonra; Amisos
nen şenlikler kayda değerdir.
kazılar sonucunda, Helenistik
Cafe-Restaurant’ta her çeşit Samsun
dönemden (MÖ 330-30) kalma
pidesi, saç kavurma ve de mısır
Peki bu güzel sahil kasabasında
mezar odaları ve blok taş duvarlar
ekmeği ile turşu kavurma mutlaka
ne yenir? Samsun’da Kasapüstü
bulunmuş. Bu alan şimdi bir açık
tadılmalı.
denilince akla Alaçam gelir.
hava arkeoloji müzesi.
Kasapların hemen üstünde lokanta olarak düzenlenmiş katlarda,
18
Eski çağlarda soylu kişilerin
kendin pişir kendin ye usulünce
mezarları üstüne yapıldığı bilinen
servis edilen ve tadanların tadına
tümülüslerin ve kral mezarlarının
doyamadıkları; Alaçam’ın muhteşem
çevresinde ise Büyükşehir
doğasında, temiz havasında, cennet
Belediyesine ait Amisos Cafe-
yaylalarında yetiştirilen hayvanların
Restaurant tesisleri bulunuyor.
lezzetli etlerinin pişirildiği kasapüstü ziyafeti, ilçeye gelenlerin ilk defa
Şehir merkezinden bölgeye minibüs
Tatmak Demişken...
ve otobüs var. Deniz manzarası keyfi
Tadılması gereken lezzetlerden
Eğer yolunuz Alaçam’dan geçerse,
yapmak isterseniz, Batıpark sahilin-
bahsetmişken Alaçamdaki Kasapüstü
güzel bir geziden veya deniz
den tepeye 320 metrelik bir teleferik
Et Lokantalarına değinmeden olmaz.
sefasından sonra; herhangi bir
ulaşımı da bulunuyor. Kışın 200,
Tarihinin M.Ö. 5000-3000
Kasapüstü’nde, dostlarınızla
yazın 600 kişinin ağırlanabildiği te-
yıllarına dayandığı bilinen Alaçam,
tadacağınız lezzet üstüne, meşhur
sislerde bölgesel lezzetlerden oluşan
Osmanlılardan bu yana bir Türk
Alaçam Dondurması unutulmaz
bir menü ile hizmet sunuluyor.
kasabası olmuştur.
olacaktır.
şahit oldukları bir kültür.
19
20